Η Θερμική Συμπεριφορά Και η Περιβαλλοντική Επίδραση Των Υλικών Που Χρησιμοποιούνται Στους Υπαίθριους Χώρους Και Στο Κέλυφος Των Κτιρίων Στην Ελλάδα

ΕΘΝΙΚΌ Μ Ε Τ Σ Ο Β Ι Ο ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΊΟ
Σ Χ Ο Λ Ή APXITBCTONQN M H X A N K Q N
ΤΟΜΕΑΣ 4 ΣΥΝΘΕΣΕΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΑΙΧΜΗΣ
Ι ΔίΔΑΚΤΟΡΚΗ ΔΙΑΤΡΒΗ ΜΕ ΘΕΜΑ:
Η ΘΕΡΜΚΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ ΚΑΙ Η ΤΤΒ>ΒΑΛΛΟΝΤΚΗ ΕΠΙΔΡΑΣΗ

ΤΟΝ ΥΛΚΟΝ ΠΟΥ ΧΡΗΣΜΟΤΤΟΙΟΥΝΤΑΙ ΣΤΟΥΣ ΥΠΑΙΘΡΟΥΣ
ΧΟΡΟΥΣ ΚΑΙ ΣΤΟ ΚΕΛΥΦΟΣ TON KTPIQN ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
ΦΛΟΡΑ-ΜΑΡΙΑ ΑΝ. ΜΤΤΟΥΠΑΤΙΟΤΗ
ΕΠΒΛΕΠΟΝ ΚΑΘΗΓΗΤΉΣ:
ΕΥΆΓΓΕΛΟΣ Ο Μ ΕΥΑΓΓΕΛΜΟΣ
ΑΘΉΝΑ, 2CX>6
Η έγκριση της Διδακτορικής διατριβής από την Ανώτατη Σχολή Αρχιτεκτόνων
Μηχανικών του Ε.Μ.Π. δεν υποδηλώνει αποδοχή των γνωμών του συγγραφέα
(Ν.5343/1932 άρθρο 202)
Πίνακας
Πίνακας Περιεχομένων
Περιεχόμενα ϊ-ν
Περίληψη vii
Αγγλική περίληψη - English summary ix
Ευχαριστίες xi
Συνοπτικοί Πίνακες Εικόνων, Πινάκων και Διαγραμμάτων xiii
Εισαγωγή 1
α. Αντικείμενο και στόχοι της διδακτορικής διατριβής 3
β. Τοποθέτηση του θέματος στο ευρύτερο επιστημονικό του πλαίσιο 5
γ. Μεθοδολογία προσέγγισης του θέματος 8
δ. Διάρθρωση κεφαλαίων της διατριβής 11
ΜΕΡΟΣ 1: ΤΟ ΚΛΙΜΑ ΤΩΝ ΠΟΛΕΩΝ ΚΑΙ ΤΑ ΥΛΙΚΑ ΠΟΥ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΝΤΑΙ ΣΤΗΝ

ΕΠΙΔΕΡΜΙΔΑ ΤΟΥΣ 17
Κεφάλαιο 1: Υλικά που χρησιμοποιούνται στη διαμόρφωση υπαίθριων χώρων, όψεων και
δωμάτων κτιρίων. Κατηγοριοποίηση, παρουσίαση και λεπτομέρειες. 19
1.1. Εισαγωγή 21
1.2. Δομικές ύλες - Παρουσίαση 21
1.2.1 Χώμ α και αδρανή 21
1.2.2 Φυσικά πετρώματα 22
1.2.3 Τσιμέντο 24
124 Πηλός 26
1.2.5 Ξύλο 28
1.2.6 Μέταλλα 29
1.2.7 Πετροχημικές πρώτες ύλες (πετρέλαιο και φυσικό αέριο) 32
1.2.8 Γυαλί 36
1.3. Οικοδομικές λεπτομέρειες για αστικούς υπαίθριους χώρους 39
1.4. Οικοδομικές λεπτομέρειες για κτίρια 42
1.4.1 Τοιχοποιίες 42
1.4.2 Δώματα 43
Κεφάλαιο 2: Οι διαδικασίες μετάδοσης θερμότητας και οι ιδιότητες των υλικών που τις
επηρεάζουν 47
2.1. Διαδικασίες μετάδοσης θερμότητας 49
2.1.1 Εισαγωγή 49
2.1.2 Με τάδοση θερμ ό τη τας με αγω γη 49
21.3 Μετάδοση θερμότητας με μεταφορά 51
2.1.4 Μετάδοση θερμότητας με ακτινοβολία 53
2.1.5 Μετάδοση θερμότητας με εξάτμιση / συμπύκνωση 54
2.2. Επιφανειακές ιδιότητες υλικών 55
2.2.2 Συντελ εστής ανακλ αστικό τη τας (r) 56
2.2.3 Συντελεστής απορροφητικότητας (α) 57
2.2.4 Συντελεστής εκπομπής (ε) 58
2.2.5 Συντελεστής διαπερατότητας για διαφανή και ημιδιαφανή υλικά (τ) όΟ
2.3. Θερμοφυσικές ιδιότητες υλικών όΟ
2.3.1 Εισαγωγή όΟ
2.3.2 Συντελεστής θερμικής αγωγιμότητας (λ) 63
2.3.3 Πυκνότητα (ρ) 64
2.3.4 Ειδική θερμό τητα (cp) 65
2.3.5 Ειδική ογκομετρική θερμότητα (C) 65
2.3.6 Θερμική διάχυση (κ) 66
2.3.7 Θερμική επί χύση (μ) 67
2.4. Συμπεράσματα σχετικά με τις ιδιότητες των υλικών 68
πίνακας Περιεχομένων
Κεφάλαιο 3: Το κλίμα των πόλεων 69

3.1 Από τ ο κλίμα στο μικροκλίμα. 71
3.11 Ορισμοί και γε νικά στοιχεία 71
3.1.2 Το κλίμα της Ελλάδας 72
3.2 Το αστικό μικροκλίμα 74
3.3 Το φαινόμενο της αστικής χαράδρας 76
3.3.1 Ορισμός και περιγραφή 76
3.3.2 Συνέπειες στην κίνηση του αέρα 76
3.3.3 Συνέπειες στη διαστρωμάτωση των θερμοκρασιών του αέρα 77
3.3.4 Συνέπειες στις διαδικασίες απορρόφησης ηλιακής ακτινοβολίας και αποβολής
θερμικής ακτινοβολίας 78
3.4 Το φαινόμενο της αστικής θερμικής νησίδας 81
3.4.1 Ορισμός και περιγραφή 81
3.4.2 Κυριό τερα αίτια 82
3.4.3 Συνέπειες 86
3.5 Το φαινόμενο της αστικής θερμικής νησίδας στην Αθήνα 88
3.5.1 Περιγραφή 88
3.5.2 Συνέπειες 89
Κεφάλαιο 4: Η θερμική άνεση στους υπαίθριους χώρους των πόλεων 91

4.1.1 Γενικά 93
4.1.2 Ορισμός της θερμικής άνεσης 95
4.2. Παράγοντες που καθορίζουν τη θερμική άνεση 96
4.2.1 Γενικά 96
4.2.2 Περιβαλλοντικοί παράγοντες 97
4.2.3 Παράγοντες που αφορούν το άτομο 105
4.2.4 Υποκειμενικές παράμετροι που αφορούν το άτομο ΙΟό
4.2.5 Ψυχολογικές παράμετροι. Η έννοια της προσαρμοστικότητας 107
4.3. Αξιολόγηση της θερμικής άνεσης HO
4.3.1 Γενικά HO
4.3.2 Διαγράμματα θερμικής άνεσης 111
4.3.3 Δείκτες θερμικής άνεσης 115
4.4. Συμπεράσματα 119
Κεφάλαιο 5: Θεωρητικά στοιχεία για τη περιβαλλοντική επίδραση των υλικών 121

5.2. Ανάλυση των φάσεων του κύκλου ζωής ενός υλικού 125
5.2.1 Γενικά 125
5.2.2 Φάση εξαγωγής 125
5.2.3 Φάση παραγωγής 126
5.2.4 Φάση κατασκευής 126
5.2.5 Φάση χρήσης 127
5.2.6 Φάση κατεδάφισης 128
5.3. Ανάλυση των παραμέτρων περιβαλλοντικής αξιολόγησης 129
5.3.1 Γενικά 129
5.3.2 Κατανάλωση ενέργειας 130
5.3.3 Υπερθέρμανση του πλανήτη όξινη βροχή, τρύπα του όζοντος και
φωτοχημικό νέφος 133
5.3.4 Κατανάλωση νερού 137
5.3.5 Εξάντληση φυσικών πόρων 138
5.3.6 Καταστροφή του τοπίου και των οικοσυστημάτων 140
5.3.7 Παραγωγή σκόνης, ηχορύπανσης και κραδασμών 141
5.3.8 Κίνδυνος καταστροφών 143
5.3.9 Τοξικές ουσίες 143
5.3.10 Ζητήματα που αφορούν στην υγεία 146
5.3.11 Δυνατότητα συντήρησης και επισκευής 147
5.3.12 Δυνατό τητα επανάχρησης / ανακύκλ ώσης 148
5.3.13 Α πόβλητα και οικοδομικά απορρίμματα 149
Πίνακας Περιεχομένων
5.4. Η χρήση των υλικών στην αρχιτεκτονική του παρελθόντος 150

5.4.1 Γενικά 150
5.4.2 Χρήση φυσικώ ν υλ ικώ ν 151
5.4.3 Χρήση τοπικών υλικών 152
5.4.4 Επανάχρηση των υλικών 153
5.4.5 Ιδιαίτερες τεχνικές και πρακτικές 155
5.5. Συμπεράσματα - Μερικοί απλοί κ α ν ό ν ε ς 156
ΜΕΡΟΣ 2: ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΤΗΣ ΘΕΡΜΙΚΗΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ

ΕΠΙΔΡΑΣΗΣ ΤΩΝ ΥΛΙΚΩΝ 159
Κεφάλαιο 6: Μ ε θ ο δ ο λ ο γ ί α προσέγγισης έρευνας τ ω ν επιφανειακών θερμοκρασιών τ ω ν

υλικών που χρησιμοποιούνται στην επιδερμίδα τ ω ν ελληνικών πόλεων 161
6.2. Προηγούμενες έρευνες 164
6.2.1 Γενικά 164
6.2.2 Μετρήσεις σε δείγματα υλικών 164
6.2.3 Επιτόπου μετρήσεις σε υπαίθριους χώρους 165
6.24 Επιτόπου μετρήσεις σε όψεις και δώματα κτιρίων 166
6.3. Τρόποι διενέργειας έρευνας 167
6.3.1 Πειραματικές μετρήσεις 167
6.3.2 Χρήση μαθηματικών τύπων και υπολογιστικών προγραμμάτων 169
6.3.2 Συνολικός σχολιασμός 171
6.5. Πειραματικές μετρήσεις επιφανειακών θερμοκρασιών - Διαθέσιμα ό ρ γ α ν α μέτρησης 171
6.4.1 Γενικά 171
6.4.2 Μετρήσεις με την χρήση θερμικών ζευγών, είτε σε αυτογραφικό καταγραφέα,
είτε σε dataloggers 172
6.4.3 Θερμόμετρο επαφής 173
6.4.4 Θερμόμετρο απόστασης 174
6.4.5 Συνολικός σχολιασμός 176
6.5. Διενέργεια επιτόπου μετρήσεων επιφανειακών θερμοκρασιών 178
6.5.1 Τρόπος επιλογής των υπαίθριων χώρων, των όψεων και των δωμάτων
κτιρίων 178
6.5.2 Ορ γανα μέτρησης 179
6.5.3 Χρόνος και διάρκεια διενέργειας των μετρήσεων 179
6.5.4 Περιοχές διενέργειας των μετρήσεων 180
6.6 Διενέργεια μετρήσεων επιφανειακών θερμοκρασιών σε δείγματα υλικών 180
6.6.1 Τρόπος επιλογής των δειγμάτων υλικών 180
6.6.2 Τρόπος τοποθέτησης των δειγμάτων υλικών 180
6.6.3 Οργανα μέτρησης 184
6.6.4 Χρόνος και διάρκεια διενέργειας των μετρήσεων 184
6.6.5 Περιοχή διενέργειας των μετρήσεων 184
Κεφάλαιο 7: Επιτόπου μετρήσεις επιφανειακών θερμοκρασιών 187

7.1. Παρουσίαση μετρήσεων σε υπαίθριους χώρους 189
7.1.2 Α νάλ υση τω ν επιτόπιω ν με τρήσεω ν σε αστικούς υπαίθριους χώρους 191
7.2. Παρουσίαση μετρήσεων σε όψεις κτιρίων 205
7.2.2 Α νάλυση των επιμέρους μετρήσεων σε όψεις κτιρίων σε σχέση με τα
διαφορετικά υλικά 207
7.2.3 Α νάλυση των επιμέρους μετρήσεων σε όψεις κτιρίων σε σχέση με τους 4
βασικούς προσανατολισμούς 215
Κεφάλαιο 8: Μετρήσεις επιφανειακών θερμοκρασιών σε δ ε ί γ μ α τ α υλικών 219

8.1. Παρουσίαση μετρήσεων σε υλικά οριζόντιων επικαλύψεων 221
8.1.1Εισαγωγή 221
8.1.2 Γαιώδη υλικά 224
πίνακας Περιεχομένων
8.1.3 Προϊόντα από φυσικά πετρώματα 225

8.1.4 Προϊόντα τσιμέντου 229
8.1.5 Κεραμικά προϊόντα 235
8.1.6 ΠροΊοντα ξύλου 236
8.1.7 Προϊόντα ασφάλ του 237
81.8 Φυτικές καλ ύψεις 239
8.1.9 Α νάλυση σε σχέση με τα διαφορετικά χρώματα 240
8.2. Παρουσίαση μετρήσεων σε δείγματα υλικών που χρησιμοποιούνται σε κατακόρυφες
επιφάνειες σε δύο βασικούς (καλοκαιρινούς) προσανατολισμούς 247
82.2 Διάταξη με υλικά όψεων στη Δύση - Α νάλυση σε σχέση με τα διαφορετικά
υλικά 248
8.2.3 Διάταξη με υλικά όψεων στη Δύση - Α νάλυση σε σχέση με τα διαφορετικά
χρώματα 255
8.2.4 Διάταξη με υλικά όψεων στο Νότο - Α νάλυση σε σχέση με τα διαφορετικά
υλικά 257
8.2.5 Διάταξη με υλικά όψεων στο Νότο - Α νάλυση σε σχέση με τα διαφορετικά
χρώματα 263
8.2.6 Διάταξη με υλικά όψεων σε οριζόντια θέση - Α νάλυση σε σχέση με τα
διαφορετικά υλικά 265
8.2.7Διάταξη με υλικά όψεων σε οριζόντια θέση - Α νάλυση σε σχέση με τα
διαφορετικά χρώματα 270
8.2.8 Διατάξεις με υλικά όψεων - Συγκριτική ανάλυση σε σχέση με τα διαφορετικά
υλικά και τα διαφορετικά χρώματα σε διαφορετικές θέσεις (κατακόρυφη και
οριζόντια) 272
Κεφάλαιο 9: Στοιχεία για την περιβαλλοντική επίδραση των κυριότερων ομάδων υλικών, 279
που χρησιμοποιούνται σήμερα στην "επιδερμίδα" των ελληνικών πόλεων
9.2. Γαιώδη υλικά 282
9.3. Προϊόντα φυσικών πετρωμάτων 285
9.4. Π ρ ο ϊ ό ν τ α τσιμέντου 289
9.5. Κεραμικά προϊόντα 295
9.6. Π ρ ο ϊ ό ν τ α ξύλου 298
9.7. Μεταλλικά προϊόντα 304
9.8. Προϊόντα πετρελαίου 311
9.8.1 Προϊόντα ασφάλ του 313
9.8.2 Πλαστικά προϊόντα 317
9.8.3 Συνθετικές βαφές 320
9.8.4 Πλαστικά θερμομονωτικά υλικά 325
9.9. Γυαλί 329
9.11. Συμπεράσματα 332
ΜΕΡΟΣ 3: ΣΥΝΘΕΣΗ ΚΑΙ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ 333
Κεφάλαιο ΙΟ: Συσχετισμός πειραματικών δεδομένων με την πόλη (γεωμετρία και τ ο ν 335
προσανατολισμό) και με την οικοδομική
10.2. Συσχετισμός πειραματικών δεδομένων με τ α χαρακτηριστικά της ελληνικής πόλης
(γεωμετρία και προσανατολισμό) 337
10.2.1 Πλ αίσιο διερεύνησης 337
10.2.2 Παρουσίαση μελέτης 338
10.2.3 Αποτελέσματα της ανάλυσης με ηλεκτρονικό υπολογιστή 340
10.2.4 Συσχετισμός ανάλ υσης με Η. Υ. με δεδομένα πε/ραματ/κών μετρήσεων 345
10.2.5 Συμπεράσματα 353
10.3. Συσχετισμός των πειραματικών δεδομένων με την κλίμακα του κτιρίου 355
10.3.1 Πλαίσιο διερεύνησης 355
10.3.2 Παρουσίαση μελέτης θερμικής συμπεριφοράς 355
ιν
πίνακας
10.3.3 Αποτελέσματα της μελέτης θερμικής συμπεριφοράς 359

10.4. Συνολικά συμπεράσματα για τ ο συσχετισμό της θερμικής συμπεριφοράς των
υλικών με την κλίμακα της πόλης και την κλίμακα του κτιρίου 366
Κεφάλαιο 11: Στρατηγικές μείωσης των επιφανειακών θερμοκρασιών των υλικών 369
11.2. Η χρήση ανοιχτόχρωμων υλικών 372
11.2.1 Γενικά 372
11.2.2 Επίδραση στις επιφανειακές θερμοκρασίες 373
11.3. Ο σκιασμός 383
11.3.1 Γενικά 383
11.3.2 Επίδραση στις επιφανειακές θερμοκρασίες . 384
11.4. Η διαβροχή 394
11.4.1 Γενικά 394
11.5 Η χρήση φυτικών καλύψεων 402
11.5.1 Γενικά 402
11.6 Η χρήση επιφανειών νερού 409
11.6.1 Γενικά 409
11.7. Γενικά συμπεράσματα 413
Κεφάλαιο 12: Τρόποι επιλογής των υλικών που χρησιμοποιούνται σε υπαίθριους χώρους, 415
όψεις και δώματα κτιρίων στην Ελλάδα σε σχέση με τη θερμική τους συμπεριφορά και
την περιβαλλοντική τους επίδραση
12.2. Σ υ γ κ έ ν τ ρ ω σ η ό λ ω ν τ ω ν δ ε δ ο μ έ ν ω ν 417
12.2.1 Πλ αίσιο διερεύνησης 417
12.2.2 Παρουσίαση αποτελεσμάτων 419
12.3. Τρόποι επιλογής τ ω ν υλικών με βάση τ η θερμική τ ο υ ς συμπεριφορά και τ η ν
π ε ρ ι β α λ λ ο ν τ ι κ ή τ ο υ ς επίδραση 426
12.3.1 Θερμική συμπεριφορά 426
12.3.2 Περιβαλλ ο ντική επίδραση 438
12.4. Σ υ μ π ε ρ ά σ μ α τ α και Επίλογος 446
12.5. Περαιτέρω έρευνα 446
Επίλογος 449
Βιβλιογραφία 453
Περίληψη
Στην Ελλάδα, η επιλογή υλικών που χρησιμοποιούνται για τη διάστρωση υπαίθριων

χώρων και για τη διαμόρφωση της τελικής επιφάνειας των όψεων και των δωμάτων των
κτιρίων γίνεται τις περισσότερες φορές με βάση, κυρίως, οικονομικά και αισθητικά κριτήρια.
Η σημασία και η βαρύτητα αυτών των παραμέτρων επιλογής είναι σαφής και
αδιαμφισβήτητη. Η διατριβή αυτή έχει ως κύριο στόχο να εισάγει δύο επιπλέον παραμέτρους:
τη θερμική συμπεριφορά και την περιβαλλοντική επίδραση στη διαδικασία επιλογής των
υλικών.
Αρχικά, επιχειρείται n κατανόηση του τρόπου με τον οποίο τα υλικά, που
χρησιμοποιούνται στις εξωτερικές επιφάνειες των πόλεων, συμμετέχουν στις διαδικασίες
μετάδοσης θερμότητας, και επηρεάζουν το αστικό μικροκλίμα και τις συνθήκες θερμικής
άνεσης. Συγχρόνως, αναλύονται και τα διαφορετικά στάδια του κύκλου ζωής των υλικών
και οι τρόποι με τους οποίους αυτά επιδρούν στο περιβάλλον.
Στη συνέχεια, διερευνάται, αναλύεται και τεκμηριώνεται η θερμική συμπεριφορά και n
περιβαλλοντική επίδραση των κυριότερων υλικών, που συναντώνται σήμερα στους
υπαίθριους χώρους των πόλεων και στο κέλυφος των κτιρίων Η τεκμηρίωση της θερμικής
συμπεριφοράς βασίζεται σε πειραματικές μετρήσεις που έλαβαν χώρα κατά τη θερμή
καλοκαιρινή περίοδο, τόσο επιτόπου σε υπαίθριους χώρους και σε κτίρια, όσο και σε
δείγματα υλικών τοποθετημένα σε οριζόντιο δώμα κτιρίου. Η ανάλυση της περιβαλλοντικής
επίδρασης γίνεται μέσα από βιβλιογραφική έρευνα.
Με βάση όλα τα παραπάνω, επιχειρείται η δημιουργία ενός εύληπτου και κατανοητού
τρόπου αξιολόγησης υλικών, που χρησιμοποιούνται για τις εξωτερικές επικαλύψεις κτιρίων
και υπαίθριων χώρων. Αναγνωρίζεται ότι η περιβαλλοντική επίδραση των υλικών είναι μια
παράμετρος που πρέπει να λαμβάνεται πάντα υπόψη. Αντίθετα, η θερμική συμπεριφορά
κατά τους θερμικά επιβαρημένους καλοκαιρινούς μήνες έχει σημασία μόνο στις
περιπτώσεις οριζόντιων και κατακόρυφων επιφανειών που δέχονται απρόσκοπτο ηλιασμό,
και άρα μπορεί να υπερθερμανθούν. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, διερευνούνται, με μία
παραμετρική μελέτη σκιασμού και ηλιασμού, εκείνες οι περιπτώσεις υπαίθριων χώρων και
όψεων κτιρίων, όπου τα γεωμετρικά χαρακτηριστικά του περιβάλλοντας τους ευνοούν τον
απρόσκοπτο ηλιασμό και άρα την υπερθέρμανση τους. Συγχρόνως, για τις δυσμενείς αυτές
περιπτώσεις υπερθέρμανσης παρουσιάζονται και σχολιάζονται οι τρόποι με τους οποίους
μπορούν να μειωθούν οι θερινές υψηλές επιφανειακές θερμοκρασίες των υλικών, όπως είναι
για παράδειγμα, η χρήση ανοιχτόχρωμων υλικών, ο σκιασμός, η διαβροχή, κ.ά
Τέλος, γίνεται προσπάθεια συνδυασμού στοιχείων που έχουν σχέση με τη θερμική
συμπεριφορά των υλικών (φυσικές ιδιότητες και επιφανειακές θερμοκρασίες) με τα
ποσοτικά (π.χ. εμπεριεχόμενη ενέργεια και εκπομπές αέριων ρύπων) και ποιοτικά (π.χ.
εξάντληση φυσικών πόρων, καταστροφή του τοπίου και των οικοσυστημάτων, κ.λπ)
στοιχεία που περιγράφουν την περιβαλλοντική τους επίδραση. Με τον τρόπο αυτό, για την
πληθώρα υλικών που υπάρχει, διαμορφώνεται μια συνολική εικόνα περιβαλλοντικής
επίπτωσης και θερμικής συμπεριφοράς, ώστε n τελική απόφαση επιλογής ή απόρριψης ενός
υλικού να είναι αποτέλεσμα μιας συνολικής αξιολόγησης και μιας ολιστικής προσέγγισης.
VII
The thermal behaviour and the environmental impact of the materials used in urban open
spaces and on the fabric of buildings in Greece
English Summary
In Greece, the selection of surface materials for urban open spaces and for building
facades and flat roofs is most of the times guided by economic and aesthetic criteria. The
importance of these parameters is clear and unquestionable. The main aim of this thesis is to
introduce two additional parameters - the thermal behaviour and the environmental impact -
into the procedure of material selection.
The first part of the study is comprised of five introductory chapters. These chapters aim at
comprehending the ways in which the materials that are used in the exterior surfaces of cities
take part/determine in the heat transfer processes and affect the urban microclimate and
thermal comfort conditions. Furthermore, an introductory analysis concerning the different
stages of the life cycle of materials and the ways in which these stages affect the
environment is presented.
The main part of the thesis consists of the study, the analysis and the presentation of the
thermal behaviour and of the environmental impact of the materials which are commonly
used today in the open spaces of cities and on the fabric of buildings. The exploration of the
thermal behaviour is based on experimental measurements which were conducted during the
hot summer period in-situ in urban open spaces and buildings, as well as on samples of building
materials placed on a building's flat roof. The environmental impact of the materials is
analysed through extensive bibliographic research.
Through the combination of all the above-mentioned data, an attempt is made to create
an intelligible and comprehensive way of evaluating the materials used on the surfaces of
buildings and open spaces. On the one hand, it is acknowledged that the environmental
impact of the materials is a parameter which should always be taken into consideration. On
the other hand, it is noted that the thermal behaviour of the materials during the hot summer
months is important only in the cases of horizontal and vertical city surfaces which have
unobstructed solar access and can, therefore, develop high surface temperatures. For this
reason, a parametric computer analysis of shading and insolation is conducted in order to
point out the cases of open spaces and building facades where the geometric characteristics
of the urban configurations allow unobstructed insolation and thus promote overheating. For
these unfavourable cases of overheating, strategic actions of reducing the high surface
temperatures of the materials during summer are presented and commented upon. These
actions include the use of light-coloured materials, shading, water-sprinkling, etc.
Finally, an attempt is made to combine data, which are related to the thermal behaviour
of materials (physical properties and surface temperatures), with quantitative (e.g. embodied
energy and emission of air pollutants) and qualitative (e.g. resource consumption, destruction
of the landscape and the ecosystems, etc.) data, which describe their environmental impact.
In this way, the procedure of material selection is broadened in order to include such
parameters as the thermal behaviour and the environmental impact for the variety of
available materials. Consequently, the final decision for selecting or rejecting a certain material
can and should be the result of a more complete evaluation and a holistic approach.
IX
Ευχαριστίες
Τελειώνοντας αυτή τη διατριβή, θα ήθελα να ευχαριστήσω, πρώτα από όλους, τον

Επιβλέποντα Καθηγητή Ευάγγελο Ευαγγελινό για την καθοδήγηση και τη συμβολή του στην
εκπόνηση αυτής της εργασίας. Επίσης, θα ήθελα να ευχαριστήσω τ α μέλη της Τριμελούς
Συμβουλευτικής Επιτροπής, Αναπληρωτή Καθηγητή Γεώργιο Πουλάκο και Επίκουρο Καθηγητή
Ηλία Ζαχαρόπουλο για την υποστήριξη, τη βοήθεια και τις έγκυρες παρατηρήσεις τους, σε
όλα τ α στάδια της έρευνας.
Επίσης, θα ήθελα να ευχαριστήσω τ ο Ίδρυμα Κρατικών Υποτροφιών (Ι.Κ.Υ.) για την οικονομική
υποστήριξη που μου παρείχε κατά τ α τρεισήμισι αυτά χρόνια εκπόνησης της διατριβής.
Συγχρόνως, θα ήθελα να ευχαριστήσω, για τις συμβουλές τους και τη βοήθεια, τους:
• Ματθαίο Σανταμούρη, Αναπλ. Καθηγητή, Ομάδα Μελετών Κτιριακού Περιβάλλοντος,
Τμήμα Φυσικής, Πανεπιστήμιο Αθηνών
• Δημήτρη Πολυχρονόπουλο, Επίκ. Καθηγητή, Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών,
Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης
• Σίμο Γιάννα, Καθηγητή, Environment & Energy Studies Programme, Architectural
Association Graduate School London
• Χρυσιήδα Καρώνη-Ρόμπινσον, Επίκ. Καθηγήτρια, Σ.Ε.Μ.Φ.Ε. Ε.Μ.Π.
• Isaac Α. Meir, Καθηγητή, Desert Architecture & Planning Unit, Dept. of Man in Drylands, J.
Blaustein Institute for Desert Architecture, Ben-Gurion University of the Negev
• Αλέξανδρο Τασσογιαννόπουλο, Ομότ. Καθηγητή, Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών,
Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο
• Γιώργο Φατσέα, Δρ. Αρχιτέκτονα Μηχανικό
• Ευφροσύνη Στούρνα-Τριάντη, Δρ. Αρχιτέκτονα Μηχανικό
• Γ.-Φοίβο Σαργέντη, Δρ. Πολιτικό Μηχανικό
• Λάμπρο Δούλο, Φυσικό, M.Sc.
• Χρύσα Γεωργάκη, Φυσικό, Περιβαλλοντολόγο
Ευχαριστώ τις εταιρίες:

• ΑΜΟΡΠΑΝΟΣ Α.Ε. (Ιο χλμ. Λεωφ. Βάρης - Κορωπίου, τηλ.: 210 895 580, 210 662 7130. 21
0662 7180)
• CARTECO / Π. Μπαρτζώκας Α.Β.Ε.Ε. (Λ. Βενιζέλου 183 και Σκρα, 176 73 Καλλιθέα, τηλ. 210
957 7100)
• EMCO Α.Ε. (Α. Παπανδρέου και Δουκ. Πλακεντίας 5, 151 27 Μελίσσια, τηλ.: 210 613 8310)
• ΕΤΕΜ Α.Ε. (Ηρώων Πολυτεχνείου 1190 18 Μαγούλα Αττικής, τηλ. 210 555 8402)
• ΔΟΜΟΕΡΕΥΝΑ Γ. Καπογιαννης (Ευαγγελιστρίας 82-84 και Θησέως 61, Καλλιθέα)
• ΔΡΥΟΞΥΛ (Γ. Νάζου ΙΟ, 111 45 Κάτω Πατήσια, τηλ.: 210 8311333, 210 831 9840)
• ΘΕΣΜΟΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΙΚΗ (Καΐστρου 3,142 31 Νέα Ιωνία, τηλ. 210 279 0875)
• ΜΑΟΙΟΣ ΠΥΡΙΜΑΧΑ Α.Ε. (Επιδαύρου 5, 182 33 Αγ. Ι. Ρέντης, τηλ.: 210 491 3502, 210 491
8767, 210 4 9 0 6243, fax: 210 4 9 0 3949)
• MIPECO TRADING LTD - Τεχνική, Εμπορική (Σουλίου 55, 190 0 0 2 Παιανία, τηλ. 210 664
4611-13)
• ΠΑΝΤΕΛΗΣ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΣ Μάρμαρα-Γρανίτες (34ο χλμ. Λεωφ. Αθηνών - Σουνίου, 194
ΟΟ Αγ. Μαρίνα, τηλ.: 22910 91490)
• QUALITY Ε.Π.Ε. (Ανδρέα Παπανδρέου 26, 163 45 Ηλιούπολη, τηλ.: 210 976 8768-70)
• ΦΙΛΚΕΡΑΜ - JOHNSON Α.Ε. (Λεωφ. Βουλιαγμένης 122, 167 77 Ελληνικό, τηλ.: 210 969 0338,
210 969 0343, 210 969 0345)
• YUKON (Λεωφ. Κηφισίας 186, Νέο Ψυχικό, τηλ.: 210 619 7410)
για την παροχή δειγμάτων υλικών, ενημερωτικών φυλλαδίων και πληροφοριών, χωρίς τ α
οποία δεν θα ήταν δυνατή η πραγματοποίηση του πειραματικού μέρους της διατριβής.
χι
Σημαντική για την υλοποίηση του πειραματικού μέρους της διατριβής ήταν και η συμβολή
του Εργαστηρίου Προπλασμάτων της Σχολής Αρχιτεκτόνων Ε.Μ.Π. και των Θοδωρή Βαγενά
και Μάριου Κοφινά.
Στον πατέρα μου Τάσο, που δεν είναι πια στη ζωή, οφείλω ευγνωμοσύνη για την αγάπη και
την πίστη που είχε σε εμένα. Ευχαριστώ τη μητέρα μου Ειρήνη, για την αγάπη της και την
αμέριστη συμπαράσταση της όλα αυτά τα πολλά χρόνια των σπουδών μου, καθώς και την
αδερφή μου Κατερίνα για την υπομονή, τη συμπαράσταση και τη βοήθεια της στις άπειρες
ερωτήσεις χημείας περιβάλλοντος που προέκυψαν στην πορεία αυτής της διατριβής.
Επίσης, θα ήθελα να ευχαριστήσω τους συγγενείς και τους φίλους μου, για την αγάπη και τη
συμπαράσταση τους. Ευχαριστώ: Κατερίνα, Μαρία και Βασίλη, Τίνα, Δημήτρη, Αργυρώ,
Βαγγέλη και Βίκυ, Περικλή και Μαρία, Λαέρτη, Ανταίο, Φοίβο, Κατερίνα, Σοφία και Διονύση,
Νατάσσα, Μαρία-Σοφία, Θάλεια, Δέσποινα και Κέλυ.
Τέλος, θα ήθελα να ευχαριστήσω τον Αινεία μου, που όλα αυτά τα χρόνια περπατάμε μαζί
και μοιραζόμαστε τις χαρές, τις λύπες, τις δυσκολίες και τους προβληματισμούς μας για
την αρχιτεκτονική, το περιβάλλον και την έρευνα.
Αθήνα, Οκτώβριος 2006
XII
Συνοπτικοί Πίνακες Εικόνων, Πινάκων και Διαγραμμάτων
Εικόνες
ΜΕΡΟΣ Ι
Κεφάλαιο 1 σ.
1.1 Χώμα 22
1.2 Χαλίκια 22
1.3 Πλάκες από μάρμαρο σε υπαίθριο χώρο 23
1.4 Κυβόλιθοι από μάρμαρο σε υπαίθριο χώρο 23
1.5 Πλάκες από μάρμαρο σε όψη κτιρίου 24
1.6 Πλάκες από γρανίτη σε όψη κτιρίου 24
1.7 Σταμπωτό δάπεδο σε υπαίθριο χώρο 25
1.8 Βοτσαλωτό δάπεδο με εμφανή αδρανή σε υπαίθριο χώρο 25
1.9 Δάπεδο από σκυρόδεμα και πλάκες πεζοδρομίου από τσιμέντο 26
LIO Κυβόλιθοι από τσιμέντο 26
1.11 Κεραμικοί κυβόλιθοι λευκού χρώματος σε υπαίθριο χώρο 27
1.12 Κεραμικοί κυβόλιθοι καφέ χρώματος σε υπαίθριο χώρο 27
1.13 Διακοσμητικοί οπτόπλινθοι σε όψη κτιρίου 28
1.14 Κεραμικά πάνελ σε όψη κτιρίου 28
1.15 Ξύλινο δάπεδο με επιφανειακή επεξεργασία σε υπαίθριο χώρο 29
1.16 Ξύλινο δάπεδο με σανίδες τροπικής ξυλείας σε υπαίθριο χώρο 29
1.17 Πάνελ ξύλου σε όψη κτιρίου 30
1.18 Πάνελ ξύλου σε όψη κτιρίου 30
1.19 Σύνθετα πάνελ χαλκού σε όψη κτιρίου 32
1.20 Σύνθετα πάνελ αλουμινίου σε όψη κτιρίου 32
1.21 Μεταλλικά φύλλα από διάτρητη λαμαρίνα 32
1.22 Μεταλλικό πλέγμα ηλιοπροστασίας 32
1.23 Οδόστρωμα με ασφαλτικό σκυρόδεμα 34
1.24 Οδόστρωμα με ασφαλτικό σκυρόδεμα 34
1.25 Ενδεικτική κατασκευή οδοστρώματος από ασφαλτικό σκυρόδεμα 39
1.26 Ενδεικτική κατασκευή δαπέδου από σκυρόδεμα 39
1.27 Ενδεικτική τοποθέτηση πλακών εν ξηρώ σε υπαίθριο χώρο 40
1.28 Ενδεικτική τοποθέτηση κυβόλιθων εν ξηρώ σε υπαίθριο χώρο 40
1.29 Ενδεικτική τοποθέτηση πλακών με κονίαμα σε υπαίθριο χώρο 40
1.30 Ενδεικτική τοποθέτηση κυβόλιθων με κονίαμα σε υπαίθριο χώρο 40
1.31 Ενδεικτική τοποθέτηση ξύλινων σανίδων σε υπαίθριο χώρο 41
1.32 Ενδεικτική τοποθέτηση ξύλινων σανίδων σε υπαίθριο χώρο 41
1.33 Ενδεικτική τοποθέτηση χώματος χωρίς φύτευση υπαίθριο χώρο 41
1.34 Ενδεικτική τοποθέτηση χαλικιών υπαίθριο χώρο 41
1.35 Ενδεικτική λεπτομέρεια όψης με τελική επίχριση τσιμεντοκονίας (συμβ. κατασκευή) 42
1.36 Ενδεικτική τοποθέτηση τυποποιημένων στοιχείων μικρού πάχους σε όψη κτιρίου 42
1.37 Ενδεικτική τοποθέτηση πάνελ σε όψη κτιρίου (αεριζόμενη πρόσοψη) 43
1.38 Ενδεικτική τοποθέτηση διακοσμητικών οπτόπλινθων σε όψη κτιρίου (αεριζόμενη) 43
1.39 Ενδεικτική τοποθέτηση πλακών εν ξηρώ σε δώμα κτιρίου 44
1.40 Ενδεικτική τοποθέτηση πλακών με κονίαμα σε δώμα κτιρίου 44
1.41 Ενδεικτική τοποθέτηση πλακών σε απόσταση από δώμα κτιρίου (αεριζόμενο δώμα) 44
1.42 Ενδεικτική τοποθέτηση ασφαλτικών μεμβρανών σε δώμα κτιρίου 44
1.43 Ενδεικτική τοποθέτηση χώματος σε δώμα κτιρίου (φυτεμένο δώμα) 45
2.1 Απλοποιημένη απεικόνιση της Εξίσωσης θερμικής Αγωγής του Fourier 50
2.2 Σχηματική απεικόνιση σε κάτοψη των: (α) οριακού στρώματος ταχύτητας και (β) 52
οριακού στρώματος θερμοκρασίας
2.3 Σχηματική απεικόνιση ακτινοβολίας μέλανος σώματος σε διάφορα μήκη κύματος 54
2.4 Σχηματική απεικόνιση του συντελεστή ανακλαστικότητας 56
2.5 Σχηματική απεικόνιση του συντελεστή απορροφητικότητας 57
2.6 Σχηματική απεικόνιση του συντελεστή μετάδοσης 60
χιιι
3.1 Οι κλιματικές ζώνες της Ελλάδας με βάση τ ο ν Κανονισμό Θερμομόνωσης 72
3.2 Προτεινόμενος διαχωρισμός της Ελλάδας σε κλιματικές ζώνες 72
3.3 Μέσες θερμοκρασίες τ ο υ α έ ρ α 73
3.4 Μέσες μέγιστες θερμοκρασίες τ ο υ αέρα 73
3.5 Μηνιαία ηλιακή ακτινοβολία (kWh/m 2 ) σε οριζόντιο επίπεδο 73
3.6 Ηλιοφάνεια (ώρες α ν ά μήνα) 73
3.7 Σχηματική απεικόνιση τ ο υ αστικού οριακού σ τ ρ ώ μ α τ ο ς και τ ο υ σ τ ρ ώ μ α τ ο ς τ ο υ 75
αστικού θόλου
3.8 Αναλογία α ν ά μ ε σ α σε αστικό δ ρ ό μ ο και φυσική χ α ρ ά δ ρ α 76
3.9 Χωροθέτηση αστικού δρόμου σε σχέση με τ η διεύθυνση τ ο υ ανέμου, α. κάθετα, β. 76
παράλληλα και γ. υπό γωνία
3.10 Η ροή τ ο υ ανέμου σε έ ν α δ ρ ό μ ο α ν ά λ ο γ α με τ α γεωμετρικά χαρακτηριστικά τ ο υ 77
3ν11 Οι διαδικασίες α ν τ α λ λ α γ ή ς ηλιακής και θερμικής ακτινοβολίας σε αστική χ α ρ ά δ ρ α 78
3.12 Διαφοροποίηση της εξερχόμενης θερμικής ακτινοβολίας σε σχέση με τ ο λόγο H/W 79
3.13 Διαφοροποίηση της εισερχόμενης ηλιακής ακτινοβολίας σε σχέση με τ ο λόγο H/W 80
3.14 Σχηματική απεικόνιση τ ο υ φαινομένου της αστικής θερμικής νησίδας 81
3.15 Συσχέτιση της έ ν τ α σ η ς της αστικής θερμικής νησίδας με τ ο λ ό γ ο H/W 82
3.16 Συσχέτιση της έντασης της αστικής θερμικής νησίδας με τ ο ν πληθυσμό της πόλης 82
3.17 Σχηματική απεικόνιση της επίδρασης της ατμοσφαιρικής ρύπανσης στην όξυνση τ ο υ 83
φαινομένου της αστικής θερμικής νησίδας
3.18 Μέτρηση της τ α χ ύ τ η τ α ς τ ο υ ανέμου σε κεντρικό δ ρ ό μ ο της Αθήνας 83
3.19 Αναπαράσταση της ανθρωπογενούς θ ε ρ μ ό τ η τ α ς 84
3.20 Η επίδραση τ ω ν γεωμετρικών χαρακτηριστικών τ ω ν αστικών δρόμων στην 84
απορρόφηση ηλιακής ακτινοβολίας και στην εκπομπή θερμικής ακτινοβολίας
3.21 Εξάτμιση νερού 85
3.22 Διαπνοή των φύλλων 85
3.23 Τιμές α ν α κ λ α σ τ ι κ ό τ η τ α ς για τυπικά υλικά 86
3.24 Η ανάπτυξη του φαινομένου της αστικής θερμικής νησίδας στην Αθήνα 89
3.25 Χωρική μεταβολή του φορτίου κλιματισμού (kWh/m2) 90
3.26 Χωρική μεταβολή των βαθμοωρών κλιματισμού 90
4.1 Η θερμική άνεση σ τ ο ν υπαίθριο χώρο της πόλης 97
4.2 Σχηματική απεικόνιση τ ο υ υπολογισμού της ηλ. ακτινοβολίας σ τ ο ανθρώπινο σώμα 100
4.3 Μοντέλο προσαρμοστικότητας 107
4.4 Αστική πλατεία (Είσοδος Δ.Ε.Θ., θεσ/νίκη), όπου κυριαρχούν τα τεχνητά υλικά 109
4.5 Αστικό πάρκο (πάρκο στην οδό Βασ. Κων/νου, Αθήνα) 109
4.6 Απόδοση τ ο υ Βιοκλιματικού Χάρτη τ ο υ Olgyay από τ ο ν Szokolay 111
4.7 Διάγραμμα άνεσης τ ο υ Fanger, σ τ ο οποίο συσχετίζονται η θερμοκρασία α έ ρ α με 112
την τ α χ ύ τ η τ α τ ο υ αέρα, με παράμετρο τ η δραστηριότητα
4.8 Διάγραμμα άνεσης τ ο υ Fanger, σ τ ο οποίο συσχετίζονται η θερμοκρασία α έ ρ α μ ε τ η 112
μέση ακτινοβολούμενη θερμοκρασία, με π α ρ ά μ ε τ ρ ο την τ α χ ύ τ η τ α τ ο υ αέρα
4.9 Συσχετισμός της θερμοκρασίας τ ο υ α έ ρ α με τ η μέση ακτινοβολούμενη 114
θερμοκρασία, με σ τ ό χ ο την εύρεση της λειτουργικής θερμοκρασίας (to)
4.10 Ο ψυχρομετρικός χάρτης τ ω ν Markus και Morris 114
4.11 Ορια αποδεκτών συνθηκών θερμικής άνεσης για αναπτυγμ. και αναπτυσ. χώρες 115
4.12 Ορια άνεσης και διαφορετικές στρατηγικές παθητικού δροσισμού για τις 115
αναπτυγμένες χώρες
4.13 Π ο σ ο σ τ ό θερμικά δυσαρεστημένων ατόμων σε διάφορες θερμοκρασίες 117
4.14 Μεταβολή τ ο υ PPD σε σχέση με τ η PMV 117
4.15 Σύγκριση πραγματικών ψήφων και PMV για την Π λ α τ ε ί α Μακεδονομάχων, Θεσ/νίκη 118
4.16 Σύγκριση πραγματικών ψήφων και PMV για τ η ν Π λ α τ ε ί α Καραϊσκάκη, Άλιμος 118
5.1 Σχηματική αναπαράσταση τ ο υ κύκλου ζωής τ ω ν υλικών 124
5.2 Ορυχείο χαλκού 125
5.3 Αποψίλωση τ ο υ δάσους τ ο υ Αμαζονίου 125
5.4 Φυτεύσεις σε υπαίθριο χώρο 128
χιν
5.5 Σ τ ο ι χ ε ί α ν ε ρ ο ύ σ ε υπαίθριο χ ώ ρ ο 128
5.6 Εκτάσεις άντλησης πετρελαίου 132
5.7 Φορτηγά και οχήματα βαρέως τύπου, που χρησιμοποιούνται για τις μεταφορές 132
5.8 Το λιώσιμο τ ω ν πάγων 134
5.9 Φωτοχημικό νέφος 134
5.10 Πόσιμο νερό από πηγάδι στην Ακτή του Ελεφαντοστού 138
5.11 Π ό σ ι μ ο ν ε ρ ό α π ό πηγάδι σ τ η ν Ινδία 138
5.12 Ανανεώσιμος φυσικός πόρος. Το δάσος 139
5.13 Ελεγχόμενη υλοτομία δάσους 139
5.14 Μ η α ν α ν ε ώ σ ι μ ο ς , πρώην β ι ο λ ο γ ι κ ό ς πόρος. Το π ε τ ρ έ λ α ι ο 139
5.15 Μη ανανεώσιμος, πρώην βιολογικός πόρος. Ο λιγνίτης 139
5.16 Απόβλητα από ορυχείο χαλκού 141
5.17 Λατομείο μαρμάρου 141
5.18 Αποκατάσταση κατεστραμμένου χώρου στην Αγγλία 141
5.19 Αποκατάσταση χώρου αμμοληψίας στην Αγγλία 141
5.20 Βύθιση πετρελαιοφόρου 143
5.21 Ατύχημα σε εργοστάσιο χημικών 143
5.22 Διείσδυση σωματιδίων σ τ ο αναπνευστικό σύστημα 147
5.23 Χώρος υγειονομικής ταφής απορριμμάτων 149
5.24 Α π ο κ α τ ά σ τ α σ η παλιού χ ώ ρ ο υ α π ό θ ε σ η ς βιομηχανικών α π ο β λ ή τ ω ν 149
5.25 Κτίριο α π ό ω μ ό π λ ι ν θ ο υ ς σ τ ο ν οικισμό Μηλιώνα, περιοχής Π ρ ε σ π ώ ν 151
5.26 Κτίριο α π ό π έ τ ρ α σ τ ο ν οικισμό Ψ α ρ ά δ ε ς , περιοχής Π ρ ε σ π ώ ν 151
5.27 Εσωτερική κατασκευή δώματος με κλαδιά δέντρων σ τ ο Κάστρο της Σίφνου 153
5.28 Εσωτερική κατασκευή δώματος με σχιστόπλακες στο Κάστρο της Σίφνου 153
5.29 Δρόμος στην Αμοργό 153
5.30 Δρόμος στη Σιάτιστα 153
5.31 Ξερολιθιά στην Καταβατή Σίφνου 154
5.32 Σύγχρονος αναλημματικός τοίχος με πέτρες και τσιμεντοκονίαμα, Σίφνος 154
5.33 Παραδοσιακή διαμόρφωση δρόμου στην Αμοργό 154
5.34 Σύγχρονη διαμόρφωση δρόμου στη Σιάτιστα 154
ΜΕΡΟΣ II
6.1 Σχηματική απεικόνιση των παραγόντων που διαμορφώνουν την επιφανειακή 170
θερμοκρασία ενός υλικού
6.2 Φωτογραφία αυτογραφίκού καταγραφέα 173
6.3 Φωτογραφία datalogger με θερμικό ζεύγος 173
6.4 Φωτογραφία θερμόμετρου επαφής 174
6.5 Φωτογραφία θερμόμετρου απόστασης 175
6.6 Σχηματική απεικόνιση του οπτικού πεδίου του αισθητήρα 175
6.7 Διάγραμμα διακύμανσης θερμοκρασιών σε λευκή πλάκα πεζοδρομίου με 177
αυτογραφικό καταγραφέα (Grant), με ψηφιακό καταγραφικό (Omega) και με
θερμόμετρο επαφής (Technoterm)
6.8 Διάγραμμα διακύμανσης θερμοκρασιών σε κεραμικό κυβόλιθο με αυτογραφικό 177
καταγραφέα (Grant), με ψηφιακό καταγραφικό και με θερμόμετρο επαφής
6.9 Συσχετισμός των θερμοκρασιών που μετρήθηκαν με τ ο θερμόμετρο επαφής (CT) με 178
εκείνες που μετρήθηκαν με τ ο θερμόμετρο απόστασης (IRT)
6.10 Μέτρηση από οριζόντια απόσταση ίση με 3 , 0 0 μέτρα από την όψη 179
6.11 Μέτρηση από οριζόντια απόσταση ίση με ό,ΟΟ μέτρα από την όψη 179
6.12 Τοποθέτηση δειγμάτων υλικών σε μονωμένη πλατφόρμα 181
6.13 Τοποθέτηση δειγμάτων υλικών σε μεταλλική σχάρα 181
6.14 Φωτογραφίες τριών πλακών με διαφορετικές συνθήκες τοποθέτησης 181
6.15 Μέση διακύμανση των επιφανειακών θερμοκρασιών πλακών από τσιμέντο με 182
διαφορετικές λεπτομέρειες τοποθέτησης
6.16 Τ ο π ο θ έ τ η σ η δ ε ι γ μ ά τ ω ν υλικών σ τ η ν επιφάνεια ο ρ ι ζ ό ν τ ι ο υ δ ώ μ α τ ο ς 183
6.17 Λεπτομέρεια των διατάξεων που κατασκευάστηκαν για τοποθέτηση των δειγμάτων 183
6.18 Τομή τ η ς πειραματικής διάταξης για δ ε ί γ μ α τ α υλικών ό ψ ε ω ν 183
6.19 Φωτογραφία της Διάταξης 1: Δείγματα μεταλλικών και ξύλινων πάνελ 183
6.20 Φωτογραφία της Διάταξης 2: Δείγματα κεραμικών πλακιδίων 183
XV
7.1 Φωτογραφίες από τους υπαίθριους χώρους, όπου πραγματοποιήθηκαν μετρήσεις 190
7.2 Λεπτομέρειες τ ω ν υλικών που βρέθηκαν σ τ ο υ ς υπαίθριους χώρους, όπου 192
πραγματοποιήθηκαν μετρήσεις
7.3 Μ έ σ ε ς επιφανειακές θ ε ρ μ ο κ ρ α σ ί ε ς επιφανειών από γαιώδη υλικά 195
7.4 Μ έ σ ε ς επιφανειακές θ ε ρ μ ο κ ρ α σ ί ε ς επιφανειών από χαλίκι και ά μ μ ο 195
7.5 Μ έ σ ε ς επιφανειακές θ ε ρ μ ο κ ρ α σ ί ε ς πλακών από φυσική πέτρα 196
7.6 Μ έ σ ε ς επιφανειακές θ ε ρ μ ο κ ρ α σ ί ε ς κυβόλιθων από φυσική πέτρα 197
7.7 Μ έ σ ε ς επιφανειακές θ ε ρ μ ο κ ρ α σ ί ε ς επιφανειών από σκυρόδεμα 198
7.8 Μέσες επιφανειακές θ ε ρ μ ο κ ρ α σ ί ε ς επιφανειών πλακών από τ σ ι μ έ ν τ ο 199
7.9 Μ έ σ ε ς επιφανειακές θ ε ρ μ ο κ ρ α σ ί ε ς επιφανειών πλακών από τ σ ι μ έ ν τ ο 199
7.10 Μέσες επιφανειακές θερμοκρασίες επιφανειών κεραμικών κυβόλιθων ' 201
7.11 Μέσες επιφανειακές θερμοκρασίες ξύλινων επιφανειών 201
7.12 Μέσες επιφανειακές θερμοκρασίες επιφανειών ασφάλτου 202
7.13 Μ έ σ ε ς επιφανειακές θ ε ρ μ ο κ ρ α σ ί ε ς φυτικών καλύψεων 203
7.14 Μέσες επιφανειακές θερμοκρασίες επιφανειών νερού 203
7.15 Απλές πλάκες πεζοδρομίου 205
7.16 Π λ ά κ ε ς πεζοδρομίου μ ε γραμμώσεις 205
7.17 Φωτογραφίες τ ω ν όψεων τ ω ν κτιρίων, όπου πραγματοποιήθηκαν μετρήσεις 207
7.18 Λεπτομέρειες τ ω ν υλικών που βρέθηκαν σ τ α κτίρια, όπου πραγματοποιήθηκαν 208
μετρήσεις
7.19 Μ έ σ ε ς επιφανειακές θ ε ρ μ ο κ ρ α σ ί ε ς επιφανειών λευκού μ α ρ μ ά ρ ο υ 209
7.20 Μέσες επιφανειακές θερμοκρασίες επιφανειών πωρόλιθου 209
7.21 Μ έ σ ε ς επιφανειακές θερμοκρασίες επιφανειών γκρι γρανίτη 210
7.22 Μ έ σ ε ς επιφανειακές θερμοκρασίες επιφανειών μαύρου γρανίτη 210
7.23 Μ έ σ ε ς επιφανειακές θερμοκρασίες επιφανειών ε μ φ α ν ο ύ ς οπλισμένου σ κ υ ρ ο δ έ μ α τ ο ς 211
7.24 Μ έ σ ε ς επιφανειακές θερμοκρασίες επιφανειών συμβατικής κ α τ α σ κ ε υ ή ς λευκού 212
χρώματος
7.25 Μ έ σ ε ς επιφανειακές θ ε ρ μ ο κ ρ α σ ί ε ς επιφανειών συμβατικής κ α τ α σ κ ε υ ή ς μπεζ 212
χρώματος
7.26 Μ έ σ ε ς επιφανειακές θ ε ρ μ ο κ ρ α σ ί ε ς επιφανειών συμβατικής κ α τ α σ κ ε υ ή ς γκρι 212
χρώματος
7.27 Μ έ σ ε ς επιφανειακές θ ε ρ μ ο κ ρ α σ ί ε ς επιφανειών συμβατικής κ α τ α σ κ ε υ ή ς μ π ο ρ ν τ ό 212
χρώματος
7.28 Μ έ σ ε ς επιφανειακές θ ε ρ μ ο κ ρ α σ ί ε ς επιφανειών πάνελ αλουμινίου γκρι σκούρου 213
χρώματος
7.29 Μέσες επιφανειακές θ ε ρ μ ο κ ρ α σ ί ε ς επιφανειών διακοσμητικών οπτόπλινθων 213
7.30 Μ έ σ ε ς επιφανειακές θ ε ρ μ ο κ ρ α σ ί ε ς νότιας όψης μ ε φ ω τ ο β ο λ τ α ϊ κ ά πάνελ 214
7.31 Μέσες επιφανειακές θερμοκρασίες νότιας επιφάνειας καλυμμένης με αναρριχητικά 214
φυτά
7.32 Μ έ σ ε ς επιφανειακές θ ε ρ μ ο κ ρ α σ ί ε ς επιφανειών συμβατικών υαλοστασίων 215
7.33 Μ έ σ ε ς επιφανειακές θ ε ρ μ ο κ ρ α σ ί ε ς επιφανειών ανακλαστικών υαλοστασίων 215
8.1 Φωτογραφίες τ ω ν δειγμάτων υλικών οριζόντιων επικαλύψεων, που μετρήθηκαν 223
8.2 Παράδειγμα χρωματισμού πινάκων κ α τ α γ ρ α φ ή ς επιφανειακών θερμοκρασιών υλικών 224
8.3 Μέσες ωριαίες επιφανειακές θερμοκρασίες δειγμάτων γαιωδών υλικών 225
8.4 Συσχετισμός θ ε ρ μ ο κ ρ α σ ί α ς α έ ρ α και επιφανειακών θερμοκρασιών γαιωδών υλικών 225
8.5 Μ έ σ ε ς ωριαίες επιφανειακές θερμοκρασίες πλακών μ α ρ μ ά ρ ο υ 226
8.6 Συσχετισμός θερμοκρασίας αέρα και επιφανειακών θερμοκρασιών πλακών 226
μαρμάρου
8.7 Μ έ σ ε ς ωριαίες επιφανειακές θ ε ρ μ ο κ ρ α σ ί ε ς πλακών γρανίτη 227
8.8 Συσχετισμός θ ε ρ μ ο κ ρ α σ ί α ς α έ ρ α και επιφανειακών θερμοκρασιών πλακών γρανίτη 227
8.9 Μέσες ωριαίες επιφανειακές θ ε ρ μ ο κ ρ α σ ί ε ς τετραγωνικών πέτρινων κυβόλιθων 228
8.10 Συσχετισμός θ ε ρ μ ο κ ρ α σ ί α ς α έ ρ α και επιφανειακών θερμοκρασιών τετραγωνικών 228
πέτρινων κυβόλιθων
8.11 Μ έ σ ε ς ωριαίες επιφανειακές θ ε ρ μ ο κ ρ α σ ί ε ς ορθογωνικών πέτρινων κυβόλιθων 228
8.12 Συσχετισμός θ ε ρ μ ο κ ρ α σ ί α ς α έ ρ α και επιφανειακών θερμοκρασιών ορθογωνικών 228
πέτρινων κυβόλιθων
χνι
8.13 Μέσες ωριαίες επιφανειακές θερμοκρασίες δειγμάτων σκυροδέματος και 229
ελαφροσκυροδέματος
8.14 Συσχετισμός θερμοκρασίας αέρα και επιφανειακών θερμοκρασιών δειγμάτων 229
σκυροδέματος και ελαφροσκυροδέματος
8.15 Μέσες ωριαίες επιφανειακές θερμοκρασίες απλών πλακών και πλακών με ανάγλυφη 230
υφή, από τσιμέντο
8.16 Συσχετισμός θερμοκρασίας αέρα και επιφανειακών θερμοκρασιών απλών πλακών 230
και πλακών με ανάγλυφη υφή, από τσιμέντο
8.17 Μέσες ωριαίες επιφανειακές θερμοκρασίες μωσαϊκών πλακών από τσιμέντο 232
8.18 Συσχετισμός θερμοκρασίας αέρα και επιφανειακών θερμοκρασιών μωσαϊκών 232
πλακών από τσιμέντο
8.19 Εικόνες δειγμάτων απλών πλακών και πλακών με ανάγλυφη υφή από τσιμέντο 232
8.20 Μέσες ωριαίες επιφανειακές θερμοκρασίες βοτσαλόπλακων από τσιμέντο 233
8.21 Συσχετισμός θερμοκρασίας αέρα και επιφανειακών θερμοκρασιών βοτσαλόπλακων 233
από τσιμέντο
8.22 Μέσες ωριαίες επιφανειακές θερμοκρασίες ορθογωνικών κυβόλιθων από τσιμέντο 234
8.23 Συσχετισμός θερμοκρασίας αέρα και επιφανειακών θερμοκρασιών ορθογωνικών 234
κυβόλιθων από τσιμέντο
8.24 Εικόνες δειγμάτων τετράγωνων και ορθογωνικών κυβόλιθων από τσιμέντο 234
8.25 Μέσες ωριαίες επιφανειακές θερμοκρασίες τετράγωνων κυβόλιθων από τσιμέντο 235
8.26 Συσχετισμός θερμοκρασίας αέρα και επιφανειακών θερμοκρασιών τετράγωνων 235
κυβόλιθων από τσιμέντο
8.27 Μέσες ωριαίες επιφανειακές θερμοκρασίες κεραμικών κυβόλιθων 236
8.28 Συσχετισμός θερμοκρασίας αέρα και επιφανειακών θερμοκρασιών κεραμικών 236
κυβόλιθων
8.29 Μέσες ωριαίες επιφανειακές θερμοκρασίες δειγμάτων ξύλου 237
8.30 Συσχετισμός θερμοκρασίας αέρα και επιφανειακών θερμοκρασιών ξύλου 237
8.31 Μέσες ωριαίες επιφανειακές θερμοκρασίες άσφαλτικών οδοστρωμάτων 238
8.32 Συσχετισμός θερμοκρασίας αέρα και επιφανειακών θερμοκρασιών άσφαλτικών 238
οδοστρωμάτων
8.33 Μέσες ωριαίες επιφανειακές θερμοκρασίες άσφαλτικών στεγανωτικών μεμβρανών 239
8.34 Συσχετισμός θερμοκρασίας αέρα και επιφανειακών θερμοκρασιών άσφαλτικών 239
στεγανωτικών μεμβρανών
8.35 Μέσες ωριαίες επιφανειακές θερμοκρασίες δειγμάτων φυτικών εδαφοκαλύψεων 239
8.36 Συσχετισμός θερμοκρασίας αέρα και επιφανειακών θερμοκρασιών φυτικών 239
εδαφοκαλύψεων
8.37 Δείγματα υλικών με λευκό ή/και μπεζ χρώμα 241
8.38 Επεξεργασία φωτογραφίας δειγμάτων υλικών με λευκό ή/και μπεζ χρώμα, με στόχο 241
να φανούν οι διαφορές στην ανακλαστικότητα ανάμεσα στα υλικά
8.39 Δείγματα υλικών με ανοιχτό γκρίζο χρώμα 242
8.40 Επεξεργασία φωτογραφίας δειγμάτων υλικών με ανοιχτό γκρίζο χρώμα, με στόχο να 242
φανούν οι διαφορές στην ανακλαστικότητα ανάμεσα στα υλικά
8.41 Δείγματα υλικών με σκούρο γκρίζο χρώμα 243
8.42 Επεξεργασία φωτογραφίας δειγμάτων υλικών με σκούρο γκρίζο χρώμα, με στόχο να 243
φανούν οι διαφορές στην ανακλαστικότητα ανάμεσα στα υλικό
8.43 Δείγματα υλικών με κίτρινο χρώμα 244
8.44 Επεξεργασία φωτογραφίας δειγμάτων υλικών με κίτρινο χρώμα, με στόχο να 244
φανούν οι διαφορές στην ανακλαστικότητα ανάμεσα στα υλικά
8.45 Δείγματα υλικών με κόκκινο ή μπορντό χρώμα 245
8.46 Επεξεργασία φωτογραφίας δειγμάτων υλικών με κόκκινο ή μπορντό χρώμα, με 245
στόχο να φανούν οι διαφορές στην ανακλαστικότητα ανάμεσα στα υλικά
8.47 Δείγματα υλικών με ανοιχτό και σκούρο καφέ χρώμα 246
8.48 Επεξεργασία φωτογραφίας δειγμάτων υλικών με ανοιχτό και σκούρο καφέ χρώμα, με 246
στόχο να φανούν οι διαφορές στην ανακλαστικότητα ανάμεσα στα υλικά
8.49 Φωτογραφία της Διάταξης 1: Δείγματα μεταλλικών και ξύλινων πάνελ 248
8.50 Φωτογραφία της Διάταξης 2: Δείγματα κεραμικών πλακιδίων 248
8.51 Μέσες ωριαίες επιφανειακές θερμοκρασίες διαφορετικών χρωμάτων δειγμάτων 249
πάνελ αλουμινίου με δυτικό προσανατολισμό
8.52 Συσχετισμός θερμοκρασίας αέρα και επιφανειακών θερμοκρασιών διαφορετικών 249
χνιι
χρωμάτων δειγμάτων πάνελ αλουμινίου με δυτικό προσανατολισμό
8.53 Μέσες ωριαίες επιφανειακές θερμοκρασίες διαφορετικών αποχρώσεων δειγμάτων 250
σύνθετων πάνελ ξύλου με δυτικό προσανατολισμό
αποχρώσεων δειγμάτων σύνθετων πάνελ ξύλου με δυτικό προσανατολισμό
8.55 Μέσες ωριαίες επιφανειακές θερμοκρασίες διαφορετικών δειγμάτων μεταλλικών 251
φύλλων με δυτικό προσανατολισμό
δειγμάτων μεταλλικών φύλλων με δυτικό προσανατολισμό
8.57 Μέσες ωριαίες επιφανειακές θερμοκρασίες διαφορετικών δειγμάτων τιτανιούχου 252
ψευδάργυρου με δυτικό προσανατολισμό
χρωμάτων δειγμάτων τιτανιούχου ψευδάργυρου με δυτικό προσανατολισμό
8.59 Μέσες ωριαίες επιφανειακές θερμοκρασίες διαφορετικών δειγμάτων κεραμικών 253
πλακιδίων με δυτικό προσανατολισμό
8.ÓO Συσχετισμός θερμοκρασίας αέρα και επιφανειακών θερμοκρασιών διαφορετικών 253
χρωμάτων δειγμάτων κεραμικών πλακιδίων με δυτικό προσανατολισμό
8.61 Μέσες ωριαίες επιφανειακές θερμοκρασίες διαφορετικών δειγμάτων πλακών 254
μαρμάρου με δυτικό προσανατολισμό
χρωμάτων δειγμάτων πλακών μαρμάρου με δυτικό προσανατολισμό
8.63 Μέσες ωριαίες επιφανειακές θερμοκρασίες διαφορετικών δειγμάτων πλακών γρανίτη 255
με δυτικό προσανατολισμό
χρωμάτων δειγμάτων πλακών γρανίτη με δυτικό προσανατολισμό
αλουμινίου με νότιο προσανατολισμό
χρωμάτων δειγμάτων αλουμινίου με νότιο προσανατολισμό
σύνθετων πάνελ ξύλου με νότιο προσανατολισμό
αποχρώσεων δειγμάτων σύνθετων πάνελ ξύλου με νότιο προσανατολισμό
φύλλων με νότιο προσανατολισμό
δειγμάτων μεταλλικών φύλλων με νότιο προσανατολισμό
ψευδάργυρου με νότιο προσανατολισμό
δειγμάτων τιτανιούχου ψευδάργυρου με νότιο προσανατολισμό
πλακιδίων με νότιο προσανατολισμό
χρωμάτων δειγμάτων κεραμικών πλακιδίων με νότιο προσανατολισμό
8.75 Μέσες ωριαίες επιφανειακές θερμοκρασίες διαφορετικών δειγμάτων πλακών 262
μαρμάρου με νότιο προσανατολισμό
χρωμάτων δειγμάτων πλακών μαρμάρου με νότιο προσανατολισμό
8.77 Μέσες ωριαίες επιφανειακές θερμοκρασίες διαφορετικών δειγμάτων πλακών γρανίτη 263
με νότιο προσανατολισμό
χρωμάτων δειγμάτων πλακών γρανίτη με νότιο προσανατολισμό
αλουμινίου σε οριζόντια θέση
χρωμάτων δειγμάτων αλουμινίου σε οριζόντια θέση.
σύνθετων πάνελ ξύλου σε οριζόντια θέση
αποχρώσεων δειγμάτων σύνθετων πάνελ ξύλου σε οριζόντια θέση
φύλλων σε οριζόντια θέση
δειγμάτων μεταλλικών φύλλων σε οριζόντια θέση
ψευδάργυρου σε οριζόντια θέση
χρωμάτων δειγμάτων τιτανιούχου ψευδάργυρου σε οριζόντια θέση
πλακιδίων σε οριζόντια θέση
χρωμάτων δειγμάτων κεραμικών πλακιδίων σε οριζόντια θέση
8.89 Μέσες μέγιστες, ελάχιστες και μέσες θερμοκρασίες για τ α διαφορετικά χρώματα 273
δειγμάτων σύνθετων πάνελ αλουμινίου σε νότιο (Ν), δυτικό (Δ) προσανατολισμό και
σε οριζόντια (Ο) θέση
δειγμάτων σύνθετων πάνελ ξύλου σε νότιο (Ν), δυτικό (Δ) προσανατολισμό και σε
οριζόντια (Ο) θέση
δειγμάτων κεραμικών πλακιδίων σε νότιο (Ν), δυτικό (Δ) προσανατολισμό και σε
δειγμάτων μεταλλικών φύλλων σε νότιο (Ν), δυτικό (Δ) προσανατολισμό και σε
δειγμάτων μαρμάρου σε νότιο (Ν), δυτικό (Δ) προσανατολισμό και σε οριζόντια (Ο)
θέση
δειγμάτων γρανίτη σε νότιο (Ν), δυτικό (Δ) προσανατολισμό και σε οριζόντια (Ο)
θέση
9.1 Επιφάνειες από γαιώδη υλικά 282
9.2 Δάπεδα από προϊόντα φυσικών πετρωμάτων (πλάκες και κυβόλιθοι) 285
9.3 Δάπεδα από προϊόντα φυσικών πετρωμάτων (πλάκες και κυβόλιθοι) 285
9.4 Λατομείο στην περιοχή του Κλεδιού, Φλώρινας 286
9.5 Λατομείο στην περιοχή του Ασβεστοχωρίου, Θεσσαλονίκης 286
9.6 Γήπεδο Καισαριανής 287
9.7 Θέατρο Γης στη Θεσσαλονίκη 287
9.8 Βαρέως τύπου οχήματα 287
9.9 Βαρέως τύπου οχήματα 287
9.10 Δάπεδα από προϊόντα τσιμέντου (χυτά υλικά, πλάκες και κυβόλιθοι) 289
9.11 Μεταφορά τσιμέντου με μεταφορικές ταινίες 290
9.12 Μεταφορά σκυροδέματος με φορτηγά βαρέως τύπου 290
9.13 Τσιμεντοβιομηχανία στην Χαλκίδα 292
9.14 Τσιμεντοβιομηχανία στην είσοδο της πόλης της Θεσσαλονίκης 292
9.15 Κατεδάφιση υφιστάμενου κτίσματος 294
9.16 Ανακατασκευή πεζοδρομίου 294
9.17 Κεραμικά προϊόντα σε δάπεδα 295
9.18 Κεραμικά προϊόντα σε όψεις κτιρίων 295
9.19 Προϊόντα ξύλου σε δάπεδα 298
9.20 Προϊόντα ξύλου σε όψεις κτιρίων 298
9.21 Π ρ ο ϊ ό ν τ α μετάλλων σε όψεις κτιρίων 304
9.22 Επιφάνειες ασφάλτου 313
9.23 Ανακύκλωση άσφαλτικών οδοστρωμάτων (μικρό βοηθητικό όχημα - σκούπα) 316
9.24 Ανακύκλωση άσφαλτικών οδοστρωμάτων (μεγάλο όχημα) 316
XIX
ΜΕΡΟΣ III
Κεφάλαιο ΙΟ σ.
ÌO.I Περιπτώσεις που αντιστοιχούν στους τέσσερις κύριους προσανατολισμούς, που 338
χρησιμοποιήθηκαν για την παραμετρική μελέτη με τ ο λογισμικό Ecotect
10.2 Περιπτώσεις που αντιστοιχούν στους διαφορετικούς λόγους H/W, που 339
χρησιμοποιήθηκαν για την παραμετρική μελέτη με τ ο λογισμικό Ecotect
10.3 Μοντέλα με διαφορετικούς λόγους H/W, που χρησιμοποιήθηκαν για την παραμετρική 339
μελέτη με τ ο λογισμικό Ecotect
10.4 Μάσκες σκιασμού για αστική χαράδρα με διεύθυνση Βορρά-Νότου και λόγο H/W=l, 340
που υπολογίστηκαν με τ ο λογισμικό Ecotect
10.5 Υπολογισμός με τ ο λογισμικό Ecotect της προσπίπτουσας ηλιακής ακτινοβολίας τ ο υ 341
σκιασμού και του ηλιασμού σε αστική χαράδρα με διεύθυνση Βορρά-Νότου και λόγο
H/W=l
10.6 Ωριαία προσομοίωση με τ ο λογισμικό Ecotect του σκιασμού και του ηλιασμού σε 342
αστική χαράδρα με διεύθυνση Βορρά-Νότου και λόγο H/W=l
10.7 Συσχετισμός H/W με λόγους ηλιακής ακτινοβολίας σε κατακόρυφες επιφάνειες σε 344
αστικές χαράδρες με διαφορετικούς λόγους H/W (Rn%) προς την ηλιακή ακτινοβολία
σε κατακόρυφες επιφάνειες με απρόσκοπτο ηλιασμό (R0%)
10.8 Η "πυκνότητα" της ηλιακής ενέργειας ως συνάρτηση της γωνίας πρόσπτωσης 345
10.9 Παράδειγμα πίνακα υπολογισμών για δώμα με απλές πλάκες τσιμέντου, 356
τοποθετημένες εν ξηρώ
10.10 Θερμοκρασιακό διάγραμμα σε μονωμένο δώμα κτιρίου με τελική επικάλυψη από 357
κόκκινες απλές πλάκες από τσιμέντο (ανεστραμμένο δώμα)
10.11 Θερμοκρασιακό διάγραμμα σε μη μονωμένο δώμα κτιρίου με τελική επικάλυψη από 357
κόκκινες απλές πλάκες από τσιμέντο
10.12 Τιμές της χρονικής υστέρησης ψ ως συνάρτηση του πάχους και της πυκνότητας της 357
κατασκευής
10.13 Τιμές της μείωσης εύρους f ως συνάρτηση του πάχους της κατασκευής και της 357
θέσης της θερμομόνωσης
10.14 Νότιες όψεις με τελική επικάλυψη από ανοιχτόχρωμα υλικά. Επιφανειακές 360
θερμοκρασίες στην εξωτερική (Τεπιφ.) και στην εσωτερική επιφάνεια δυτικών όψεων
με (Τεπιφ. t i ) και χωρίς (Τεπιφ. no t i ) θερμομόνωση
10.15 Νότιες όψεις με τελική επικάλυψη από σκουρόχρωμα υλικά. Επιφανειακές 360
με (Τεπιφ. t i ) και χωρίς (Τεπιφ. no t i ) θερμομόνωση.
10.16 Δυτικές όψεις με τελική επικάλυψη από ανοιχτόχρωμα υλικά. Επιφανειακές 361
με (Τεπιφ. t i ) και χωρίς (Τεπιφ. no t i ) θερμομόνωση
10.17 Δυτικές όψεις με τελική επικάλυψη από σκουρόχρωμα υλικά. 361
Επιφανειακές θερμοκρασίες στην εξωτερική (Τεπιφ.) και στην εσωτερική επιφάνεια
δυτικών όψεων με (Τεπιφ. ti) και χωρίς (Τεπιφ. no t i ) θερμομόνωση
10.18 Δώματα με τελική επικάλυψη από ανοιχτόχρωμα υλικά. Επιφανειακές θερμοκρασίες 363
στην εξωτερική (Τεπιφ.) και στην εσωτερική επιφάνεια νότιων όψεων με (Τεπιφ. t i ) και
χωρίς (Τεπιφ. no t i ) θερμομόνωση
10.19 Δώματα με τελική επικάλυψη από σκουρόχρωμα υλικά. Επιφανειακές θερμοκρασίες 361
στην εξωτερική (Τεπιφ.) και στην εσωτερική επιφάνεια νότιων όψεων με (Τεπιφ. t i ) και
χωρίς (Τεπιφ. no t i ) θερμομόνωση
10.20 Υπολογισμός της Προβλεπόμενης Μέσης Ψήφου του λογισμικού Ρ.Ε.Μ. 365
10.21 Τρόπος υπολογισμού της μέσης ακτινοβολούμενης θερμοκρασίας (MRT) από τ ο 365
λογισμικό Ρ.Ε.Μ.
10.22 Επίδραση της ανόδου της επιφανειακής θερμοκρασίας μίας τοιχοποιίας ενός χώρου 365
κατά 1 έως και ΙΟ βαθμούς Κελσίου σε σχέση με τη θερμοκρασία αέρα του χώρου
(27 °C)
10.23 Επίδραση της ανόδου της επιφανειακής θερμοκρασίας της οροφής ενός χώρου 365
κατά 1 έως και 13 βαθμούς Κελσίου σε σχέση με τη θερμοκρασία αέρα του χώρου
(27 °C)
11.1 Γενική όψη της Απολλωνίας Σίφνου, στις Κυκλάδες 372
χχ
11.2 Η χώρα τ η ς Σερίφου, στις Κυκλάδες 372
11.3 Διασπορά τ ω ν θ ε ρ μ ο κ ρ α σ ι α κ ώ ν διαφορών α ν ά μ ε σ α στις μέγιστες θ ε ρ μ ο κ ρ α σ ί ε ς 373
ανοιχτόχρωμων και σ κ ο υ ρ ό χ ρ ω μ ω ν υλικών
11.4 Διασπορά τ ω ν θερμοκρασιακών διαφορών α ν ά μ ε σ α στις μέσες θερμοκρασίες 373
ανοιχτόχρωμων και σκουρόχρωμων υλικών
11.5 Διασπορά τ ω ν θερμοκρασιακών διαφορών α ν ά μ ε σ α στις ελάχιστες θερμοκρασίες 374
ανοιχτόχρωμων και σκουρόχρωμων υλικών
11.6 Δ ι ά γ ρ α μ μ α θερμοκρασιών και σ υ ν τ ε λ ε σ τ ή θερμικής α γ ω γ ι μ ό τ η τ α ς για υλικά μ ε λ ε υ κ ό 382
χρώμα
11.7 Δ ι ά γ ρ α μ μ α θερμοκρασιών και δ ι α χ υ τ ό τ η τ α ς για υλικά μ ε λ ε υ κ ό χρώμα 382
11.8 Διάγραμμα θερμοκρασιών και σ υ ν τ ε λ ε σ τ ή θερμικής α γ ω γ ι μ ό τ η τ α ς για υλικά μ ε 382
μ α ύ ρ ο χρώμα
11.9 Διάγραμμα θερμοκρασιών και δ ι α χ υ τ ό τ η τ α ς για υλικά μ ε μ α ύ ρ ο χρώμα 382
ILIO Διάγραμμα θερμοκρασιών και σ υ ν τ ε λ ε σ τ ή θερμικής α γ ω γ ι μ ό τ η τ α ς για υλικά μ ε καφέ 383
χρώμα
11.11 Διάγραμμα θερμοκρασιών και δ ι α χ υ τ ό τ η τ α ς για υλικά μ ε κ α φ έ χρώμα 383
11.12 Π έ ρ γ κ ο λ α με αναρριχητικά φ υ τ ά σε οικισμό νησιού τ ω ν Κυκλάδων 383
11.13 Χρήση υ φ α σ μ ά τ ω ν για σκιασμό υπαίθριων χώρων στην Ισπανία 383
11.14 Σχηματική απεικόνιση τ η ς διακύμανσης τ ω ν διαφορών σκιασμένων και εκτεθειμένων 385
υλικών τ ο υ Πίνακα 11.4 για τις μέγιστες, μέσες και ελάχιστες θ ε ρ μ ο κ ρ α σ ί ε ς για α)
ανοιχτόχρωμα υλικά και β) σ κ ο υ ρ ό χ ρ ω μ α υλικά
11.15 Σκιασμός με α) υφάσματα και φυλλοβόλα δέντρα και β) υφάσματα, κινητές τέντες 392
και φυλλοβόλα δέντρα στην Cour Saint-Emilion, στο Παρίσι
11.16 Σκιασμός με μόνιμες κατασκευές - Στοά στην οδό Σταδίου 392
11.17 Σκιασμός με δενδροστοιχίες - Π ε ζ ό δ ρ ο μ ο ς ο δ ο ύ Δ. Αρεοπαγίτου 392
11.18 Σκιασμός με δέντρα σε κεντρικό δρόμο της Αθήνας 393
11.19 Σκιασμός με πολυκαρβονικά φ ύ λ λ α σ τ ο ν πεζόδρομο της ο δ ο ύ Κοραή 393
11.20 Place de Terraux. Κεντρική πλατεία της Λυών στη Γαλλία 401
11.21 Taner Fountain. Εγκατάσταση στο Κέιμπριτζ της Μασαχουσέτης στις Η.Π.Α. 401
11.22 Γρασίδι 403
11.23 Ποώδη φ υ τ ά και θάμνοι 403
11.24 Βατό τρισδιάστατο πλέγμα από πλαστικό υλικό 407
11.25 Βατά διάτρητα στοιχεία από τσιμέντο 407
11.26 Κάλυψη επιφάνειας μ ε θ ά μ ν ο υ ς 407
11.27 Κάλυψη επιφάνειας μ ε κισσό 407
11.28 Συνδυασμός διατάξεων φ ω τ ο β ο λ τ α ϊ κ ώ ν στοιχείων με φ υ τ ε μ έ ν α δ ώ μ α τ α 408
11.29 Σιντριβάνι σ τ ο Cerro d e Santa Lucia, σ τ ο Σαντιάγκο, Χιλή (μεσογειακό κλίμα). 409
11.30 Σιντριβάνι και ρηχή δεξαμενή νερού στο Παλάτι του TopKapi, στην 409
Κωνσταντινούπολη, Τουρκία
11.31 Οριζόντια επιφάνεια ν ε ρ ο ύ σ τ ο Ο.Α.Κ.Α. 410
11.32 Σιντριβάνι (οριζόντια δεξαμενή ν ε ρ ο ύ με πίδακα) στην Π λ α τ ε ί α Ελευθερίας 410
11.33 Κατακόρυφη επιφάνεια νερού από μ ά ρ μ α ρ ο στην Π λ α τ ε ί α Σ υ ν τ ά γ μ α τ ο ς 410
11.34 Κ α τ α κ ό ρ υ φ η επιφάνεια ν ε ρ ο ύ από γυαλί 410
12.1 Επιλογή υλικών για υπαίθριους χώρους μ ε σ τ ό χ ο τ η ν αποφυγή υπερθέρμανσης 428
12.2 Κεντρική π λ α τ ε ί α τ η ς μεσαιωνικής πόλης Lucca, Ιταλία 429
12.3 Π λ α τ ε ί α σ τ ο Σαντιάγκο της Χιλής, με σκιασμένες και εκτεθειμένες περιοχές 429
12.4 Επιλογή υλικών για όψεις κτιρίων 434
12.5 Σκιασμός τ η ς επιφάνειας δ ώ μ α τ ο ς από πέργκολα μ ε αναρριχητικά φ υ τ ά 437
12.6 Σκιασμός της επιφάνειας δ ώ μ α τ ο ς μ ε εφαρμογή ηλιακών σ υ λ λ ε κ τ ώ ν ή 437
φ ω τ ο β ο λ τ α ϊ κ ώ ν στοιχείων σε απόσταση
12.7 Εφαρμογές παθητικού δροσισμού μ ε εξάτμιση 437
12.8 Εφαρμογές φ υ τ ε μ έ ν ω ν δ ω μ ά τ ω ν 437
12.9 Εφαρμογές παθητικού δροσισμού με α κ τ ι ν ο β ο λ ί α 437
12.10 Φ ω τ ο β ο λ τ α ϊ κ ά στοιχεία από ά μ ο ρ φ ο πυρίτιο 442
12.11 Φ ω τ ο β ο λ τ α ϊ κ ά στοιχεία από πολυκρυσταλλικό πυρίτιο 442
12.12 Θετικές επιπτώσεις της τοποθέτησης υλικών εν ξηρώ και όχι με την χρήση 446
τσιμεντοκονιαμάτων
χχι
Πίνακες
ΜΕΡΟΣ Ι
2.1 Επιφανειακές ιδιότητες διάφορων υλικών 55
2.2 Συσχετισμός των επιφανειακών ιδιοτήτων των υλικών 59
2.3 Θερμοφυσικές ιδιότητες των υλικών 61
3.1 Παράγοντες που επηρεάζουν τ ο μακρόκλιμα, τ ο μεσόκλιμα και τ ο μικροκλίμα 72
100
4.1 Τιμές ταχύτητας αέρα και αίσθηση που προκαλείται ΙΟΙ
4.2 Συντελεστές επαφής διαφόρων υλικών 104
4.3 Μήκη κύματος και οπτικά χαρακτηριστικά των κυριότερων χρωμάτων 104
4.4 Τιμές μεταβολικού ρυθμού για διάφορες δραστηριότητες 105
4.5 Τιμές d o για διάφορες ενδύσεις ΙΟό
4.6 Τιμές των περιβαλλοντικών και ατομικών παραμέτρων σύμφωνα με τ ο ISO 7330 117
5.1 Εμπεριεχόμενη ενέργεια (kWh/kg) οικοδομικών υλικών από διάφορους ερευνητές 131
5.2 Κατανάλωση ενέργειας σε σχέση με τ α διαφορετικά μέσα μεταφοράς 132
5.3 Παραγωγή C 0 2 , S0 2 και ΝΟ χ από τις διάφορες μορφές ενέργειας 135
5.4 Συμβολή διάφορων οικοδομικών υλικών στο φαινόμενο του θερμοκηπίου, την όξινη 136
βροχή και τ ο φωτοχημικό νέφος
5.5 Παραγωγή C 0 2 , S0 2 και ΝΟ χ από τ α διαφορετικά μέσα μεταφοράς 137
5.6 Κατανάλωση νερού (It/kg) κατά την παραγωγή οικοδομικών υλικών 137
5.7 Υφιστάμενα αποθέματα φυσικών πόρων και πρώτων υλών 140
5.8 Αποτελέσματα διάφορων τιμών έντασης ήχου 142
5.9 Δυνατότητα παραγωγής ενέργειας (kWh/kg) κατά την καύση οικοδομικών υλικών 148
5.10 Δέκα απλές αρχές για την επιλογή περιβαλλοντικά φιλικών υλικών
ΜΕΡΟΣ II
6.1 Συνοπτικός πίνακας παρουσίασης προηγούμενων ερευνών σε δείγματα υλικών. 165
Γενικά στοιχεία
6.2 Συνοπτικός πίνακας παρουσίασης προηγούμενων ερευνών σε υπαίθριους χώρους. 165
Γενικά στοιχεία
6.3 Συνοπτικός πίνακας παρουσίασης προηγούμενων ερευνών σε όψεις και σε δώματα 167
κτιρίων. Γενικά στοιχεία
6.4 Σύγκριση των παραμέτρων, που διαφοροποιούνται κατά τις επιτόπιες μετρήσεις και 168
τις πειραματικές μετρήσεις σε δείγματα υλικών
7.1 Συνοπτική παρουσίαση των περιβαλλοντικών συνθηκών κατά τις μετρήσεις 190
7.2 Συνοπτική παρουσίαση των μετρήσεων που πραγματοποιήθηκαν 191
7.3 Συνοπτική παρουσίαση των υλικών που μετρήθηκαν 191
στους διαφορετικούς υπαίθριους χώρους
7.4 θερμοκρασίες επιφανειών από γαιώδη υλικά 194
7.5 θερμοκρασίες επιφανειών πλακών από φυσική πέτρα 195
7.6 θερμοκρασίες επιφανειών πλακών λευκού μαρμάρου 196
7.7 θερμοκρασίες επιφανειών κυβόλιθων από φυσική πέτρα 197
7.8 θερμοκρασίες επιφανειών από σκυρόδεμα 198
79 θερμοκρασίες επιφανειών πλακών και κυβόλιθων από τσιμέντο 199
710 θερμοκρασίες επιφανειών λευκών πλακών από τσιμέντο 200
7.11 θερμοκρασίες επιφανειών κεραμικών κυβόλιθων 200
7.12 θερμοκρασίες επιφανειών ξύλου 202
7.13 θερμοκρασίες επιφανειών από ασφαλτικό σκυρόδεμα 202
χχιι
7.14 θ ε ρ μ ο κ ρ α σ ί ε ς φυτικών καλύψεων 203
7.15 θερμοκρασίες επιφανειών νερού 204
7.16 Συνοπτική παρουσίαση των μετρήσεων που πραγματοποιήθηκαν 206
7.17 Συνοπτική παρουσίαση τ ω ν περιβαλλοντικών συνθηκών κ α τ ά τις μετρήσεις - 206
7.18 Συνοπτική παρουσίαση των υλικών που μετρήθηκαν στα διάφορα κτίρια 208
7.19 θερμοκρασίες επιφανειών μαρμάρου 209
7.20 θερμοκρασίες επιφανειών πωρόλιθου 209
7.21 θ ε ρ μ ο κ ρ α σ ί ε ς επιφανειών γρανίτη 210
7.22 θ ε ρ μ ο κ ρ α σ ί ε ς επιφανειών εμφανούς οπλισμένου σ κ υ ρ ο δ έ μ α τ ο ς 210
7.23 θ ε ρ μ ο κ ρ α σ ί ε ς επιφανειών συμβατικής κατασκευής (τριφτού μ α ρ μ α ρ ο κ ο ν ι ά μ α τ ο ς ) 211
διαφορετικών χρωμάτων
7.24 θ ε ρ μ ο κ ρ α σ ί ε ς επιφανειών μεταλλικών πάνελ 212
7.25 θ ε ρ μ ο κ ρ α σ ί ε ς επιφανειών διακοσμητικών οπτόπλινθων 213
7.26 θ ε ρ μ ο κ ρ α σ ί ε ς επιφανειών φ ω τ ο β ο λ τ α ϊ κ ώ ν πάνελ 214
7.27 θ ε ρ μ ο κ ρ α σ ί ε ς επιφανειών με αναρριχητικά φυτά 214
7.28 θ ε ρ μ ο κ ρ α σ ί ε ς επιφανειών υαλοστασίων 215
7.29 θ ε ρ μ ο κ ρ α σ ί ε ς διάφορων υλικών σε βόρειο προσανατολισμό 216
7.30 θ ε ρ μ ο κ ρ α σ ί ε ς διάφορων υλικών σε νότιο προσανατολισμό 216
7.31 θ ε ρ μ ο κ ρ α σ ί ε ς διάφορων υλικών σε α ν α τ ο λ ι κ ό προσανατολισμό 217
7.32 θ ε ρ μ ο κ ρ α σ ί ε ς διάφορων υλικών σε δυτικό προσανατολισμό 218
8.1 Δείγματα υλικών οριζόντιων επικαλύψεων 222
8.2 Δείγματα γαιωδών υλικών 225
8.3 Δείγματα πλακών μ α ρ μ ά ρ ο υ 2 0 χ 3 0 χ 2 c m 226
8.4 Δείγματα πλακών γρανίτη 2 0 χ 3 0 χ 2 c m 227
8.5 Δείγματα τετραγωνικών κυβόλιθων από πέτρα ΙΟ χ ΙΟ χ 3 c m 227
8.6 Δείγματα ορθογωνικών κυβόλιθων από πέτρα 2 0 χ ΙΟ χ 5 c m 229
8.7 Δείγματα σκυροδέματος [ελαφροσκυρόδεμα (25x10x7,5 cm) και πυκνό σκυρόδεμα 229
(30x30x9 cm)]
8.8 Δείγματα πλακών από τ σ ι μ έ ν τ ο 3 0 χ 3 0 χ 3 c m 230
8.9 Δείγματα μωσαϊκών πλακών από τ σ ι μ έ ν τ ο 3 0 χ 3 0 χ 3 c m 231
8.10 Δείγματα μωσαϊκών πλακών από τ σ ι μ έ ν τ ο 4 0 χ 4 0 χ 3,5 c m 232
8.11 Δείγματα βοτσαλόπλακων από τ σ ι μ έ ν τ ο 4 0 χ 4 0 χ 3,5 c m 233
8.12 Δείγματα ορθογωνικών κυβόλιθων από τ σ ι μ έ ν τ ο 2 0 χ ΙΟ χ 6 c m 233
8.13 Δείγματα τετράγωνων κυβόλιθων από τ σ ι μ έ ν τ ο ΙΟ χ ΙΟ χ 6 c m 234
8.14 Δείγματα κεραμικών κυβόλιθων 235
8.15 Δείγματα οξύμαχων τούβλων 236
8.16 Δείγματα προϊόντων ξύλου (σανίδες διαστάσεων 75 χ ΙΟ χ 2,5-3 c m ) 237
8.17 Δείγματα ασφαλτικού σ κ υ ρ ο δ έ μ α τ ο ς 238
8.18 Δείγματα ασφαλτικών στεγανωτικών μεμβρανών 238
8.19 Δείγματα χλοοτάπητα 240
8.20 Δείγματα διάφορων υλικών λευκού και μπεζ χρώματος 241
8.21 Δ ε ί γ μ α τ α διάφορων υλικών γκρι ανοιχτού και γκρίζου χρώματος 242
8.22 Δείγματα διάφορων υλικών γκρι ανοιχτού και γκρίζου χρώματος 243
8.23 Δείγματα διάφορων υλικών μαύρου χρώματος 244
8.24 Δείγματα διάφορων υλικών κίτρινου χ ρ ώ μ α τ ο ς 244
8.25 Δ ε ί γ μ α τ α διάφορων υλικών κόκκινου και μ π ο ρ ν τ ό χρώματος 245
8.26 Δ ε ί γ μ α τ α διάφορων υλικών με ώχρα ή/και ανοιχτό καφέ χρώμα 246
8.27 Δ ε ί γ μ α τ α διάφορων υλικών καφέ και σκούρου καφέ χ ρ ώ μ α τ ο ς 246
8.28 Διάταξη 1: Δείγματα μεταλλικών και ξύλινων πάνελ 247
8.29 Διάταξη 2: Δείγματα κεραμικών πλακιδίων 247
8.30 Δ ε ί γ μ α τ α σύνθετων πάνελ αλουμινίου 2 0 χ 3 0 c m με δυτικό προσανατολισμό 249
8.31 Δείγματα σύνθετων πάνελ ξύλου 2 0 χ 3 0 cm με δυτικό προσανατολισμό 250
8.32 Δείγματα μεταλλικών φύλλων ΙΟ χ ΙΟ c m με δυτικό προσανατολισμό 250
8.33 Δείγματα κεραμικών πλακιδίων ΙΟ χ ΙΟ c m με δυτικό προσανατολισμό 252
8.34 Δείγματα κεραμικών πάνελ πάχους 25 χ 13 χ 1,3 c m με δυτικό προσανατολισμό 253
8.35 Δείγματα πλακών μ α ρ μ ά ρ ο υ 2 0 χ 3 0 c m με δυτικό προσανατολισμό 254
8.36 Δείγματα πλακών γρανίτη 2 0 χ 3 0 c m με δυτικό προσανατολισμό 255
χχιιι
8.37 Δείγματα λευκού και μπεζ χρώματος με δυτικό προσανατολισμό 255
8.38 Δείγματα ασημί και ανοιχτού γκρίζου χρώματος με δυτικό προσανατολισμό 256
8.39 Δείγματα γκρίζου χρώματος με δυτικό προσανατολισμό 256
8.40 Δείγματα σκούρου γκρίζου και μαύρου χρώματος με δυτικό προσανατολισμό 257
8.41 Δείγματα σύνθετων πάνελ αλουμινίου 2 0 χ 3 0 c m με νότιο προσανατολισμό 258
8.42 Δείγματα σύνθετων πάνελ ξύλου 2 0 χ 3 0 c m με νότιο προσανατολισμό 259
8.43 Δείγματα μεταλλικών φύλλων 2 0 χ 3 0 cm με νότιο προσανατολισμό 259
8.44 Δείγματα κεραμικών πλακιδίων 2 0 χ 3 0 c m με νότιο προσανατολισμό 261
8.45 Δείγματα κεραμικών πάνελ 25 χ 13 χ 1,3 c m με νότιο προσανατολισμό 262
8.46 Δείγματα πλακών μαρμάρου 2 0 χ 3 0 c m με νότιο προσανατολισμό 262
8.47 Δείγματα πλακών γρανίτη 2 0 χ 3 0 c m με νότιο προσανατολισμό 263
8.48 Δείγματα λευκού και μπεζ χρώματος με νότιο προσανατολισμό 264
8.49 Δείγματα ασημί και ανοιχτού γκρίζου χρώματος με νότιο προσανατολισμό 264
8.50 Δείγματα γκρίζου χρώματος με νότιο προσανατολισμό 264
8.51 Δείγματα σκούρου γκρίζου και μαύρου χρώματος με νότιο προσανατολισμό 265
8.52 Δείγματα σύνθετων πάνελ αλουμινίου 2 0 χ 3 0 c m σε οριζόντια θέση 265
8.53 Δείγματα σύνθετων πάνελ ξύλου 2 0 χ 3 0 c m σε οριζόντια θέση 266
8.54 Δείγματα μεταλλικών φύλλων 2 0 χ 3 0 c m σε οριζόντια θέση 267
8.55 Δείγματα κεραμικών πλακιδίων 2 0 χ 3 0 c m σε οριζόντια θέση 269
8.56 Δείγματα κεραμικών πάνελ 25 χ 13 χ 1,3 c m σε οριζόντια θέση 270
8.57 Δείγματα λευκού και μπεζ χρώματος σε οριζόντια θέση 270
8.58 Δείγματα ασημί και ανοιχτού γκρίζου χρώματος σε οριζόντια θέση 271
8.59 Δείγματα γκρίζου χρώματος σε οριζόντια θέση 271
8.60 Δείγματα σκούρου γκρίζου και μαύρου χρώματος σε οριζόντια θέση 271
8.61 Δείγματα σύνθετων πάνελ αλουμινίου σε κατακόρυφη θέση (νότιος και δυτικός 273
προσανατολισμός) και σε οριζόντια θέση
8.62 Δείγματα σύνθετων πάνελ ξύλου σε κατακόρυφη θέση (νότιος και δυτικός 274
8.63 Δείγματα μεταλλικών φύλλων σε κατακόρυφη θέση (νότιος και δυτικός 274
8.64 Δείγματα κεραμικών πλακιδίων σε κατακόρυφη θέση (νότιος και δυτικός 274
8.65 Δείγματα πλακών μαρμάρου σε κατακόρυφη θέση (νότιος και δυτικός 276
8.66 Δείγματα πλακών γρανίτη σε κατακόρυφη θέση (νότιος και δυτικός 276
8.67 Δείγματα λευκού και μπεζ χρώματος σε κατακόρυφη θέση (νότιος και δυτικός 276
8.68 Δείγματα ασημί και ανοιχτού γκρίζου χρώματος σε κατακόρυφη θέση (νότιος και 277
δυτικός προσανατολισμός) και σε οριζόντια θέση
8.69 Δείγματα γκρίζου χρώματος σε κατακόρυφη θέση (νότιος και δυτικός 277
8.70 Δείγματα σκούρου γκρίζου και μαύρου χρώματος σε κατακόρυφη θέση (νότιος και 278
δυτικός προσανατολισμός) και σε οριζόντια θέση
9.1 Κατανάλωση ενέργειας και παραγωγή C 0 2 , S0 2 και ΝΟχ σε σχέση με τ α διαφορετικά 282
μέσα μεταφοράς
9.2 Ποιοτική απεικόνιση της περιβαλλοντικής επίδρασης των γαιωδών υλικών 285
9.3 Ποιοτική απεικόνιση της περιβαλλοντικής επίδρασης των προϊόντων από φυσικά 289
πετρώματα
9.4 Ποιοτική απεικόνιση της περιβαλλοντικής επίδρασης των προϊόντων τσιμέντου 294
9.5 Ποιοτική απεικόνιση της περιβαλλοντικής επίδρασης των κεραμικών προϊόντων 298
9.6 Ποιοτική απεικόνιση της περιβαλλοντικής επίδρασης των προϊόντων ξύλου 304
9.7 Μέσος όρος τιμών εμπεριεχόμενης ενέργειας των κυριότερων μετάλλων 305
9.8 Μέσος όρος τιμών εμπεριεχόμενης ενέργειας των κυριότερων μετάλλων 306
9.9 Ποιοτική απεικόνιση της περιβαλλοντικής επίδρασης των προϊόντων μετάλλων 310
9.10 Ποιοτική απεικόνιση της περιβαλλοντικής επίδρασης των προϊόντων ασφάλτου 317
9.11 Ποιοτική απεικόνιση της περιβαλλοντικής επίδρασης των πλαστικών προϊόντων 320
χχιν
9.12 Ποιοτική απεικόνιση της περιβαλλοντικής επίδρασης των συνθετικών βαφών 324
9.13 Ποιοτική απεικόνιση της περιβαλλοντικής επίδρασης των θερμομονωτικών υλικών 329
9.14 Ποιοτική απεικόνιση της περιβαλλοντικής επίδρασης του γυαλιού 332
ΜΕΡΟΣ III
10.1 Ποσοστά θέασης ουρανού και μέση ημερήσια ολική (άμεση και διάχυτη) ηλιακή 343
ακτινοβολία για οριζόντιες επιφάνειες για τις διαφορετικές περιπτώσεις
προσανατολισμών (Ι έως IV) και λόγων H/W (Ο,ΟΙ έως 3)
10.2 Χρονική κατανομή των μέγιστων τιμών της προσπίπτουσας ηλιακής ακτινοβολίας 344
σε οριζόντιο επίπεδο και γωνίες ηλιακού ύψους και αζιμουθίου
10.3 Ποσοστά θέασης του ουρανού και άμεση ηλιακή ακτινοβολία (Wh/m 2 ) για τις ώρες 344
μέγιστης ηλιακής ακτινοβολίας για κατακόρυφες επιφάνειες για τις διαφορετικές
περιπτώσεις προσανατολισμών (Ι 1 2 έως IV l2 ) και λόγων H/W (Ο,ΟΙ έως 3)
10.4 Στοιχεία για την εμφάνιση των μέγιστων επιφανειακών θερμοκρασιών των υλικών 346
σε οριζόντιες και σε κατακόρυφες επιφάνειες
10.5 Συγκεντρωτικά στοιχεία για τις οριζόντιες επιφάνειες με διαφορετικούς λόγους H/W 353
10.6 Συγκεντρωτικά στοιχεία για τις κατακόρυφες επιφάνειες με διαφορετικούς H/W 354
10.7 Ενδεικτικές εξωτερικές και εσωτερικές επιφανειακές θερμοκρασίες και τιμές 360
μέγιστης ροής θερμότητας (Q/A/max) σε τυπικές λεπτομέρειες όψεων (νότιος
προσανατολισμός)
μέγιστης ροής θερμότητας (Q/A/max) σε τυπικές λεπτομέρειες όψεων (δυτικός
προσανατολισμός)
μέγιστης ροής θερμότητας (Q/A/max) σε τυπικές λεπτομέρειες δωμάτων
10.10 Διαφορές σε εξωτερικές και σε εσωτερικές επιφανειακές θερμοκρασίες για τυπικές 363
λεπτομέρειες όψεων και δωμάτων κτιρίων με και χωρίς θερμομόνωση
11.1 Δείγματα υλικών σε οριζόντια θέση 375
11.2 Δείγματα υλικών σε κατακόρυφη θέση (νότιος και δυτικός προσανατολισμός) 376
και σε οριζόντια θέση
11.3 Διαφορές επιφανειακών θερμοκρασιών επιτόπιων και πειραματικών μετρήσεων για 380
υλικά οριζόντιων επικαλύψεων
11.4 Διαφορές μεταξύ των επιφανειακών θερμοκρασιών υλικών εκτεθειμένων στην 385
ηλιακή ακτινοβολία και σκιασμένων
11.5 Εκπομπές βιογενών πτητικών οργανικών ενώσεων δέντρων και θάμνων που 390
χρησιμοποιούνται σε αστικούς υπαίθριους χώρους στην Ελλάδα
11.6 Διαφορετικές παραλλαγές διαβροχής, που εφαρμόστηκαν σε δείγματα υλικών 396
11.7 Το αποτέλεσμα της διαβροχής (διαφορά σε βαθμούς Κελσίου) στις απόλυτες 396
μέγιστες επιφανειακές θερμοκρασίες των υλικών σε σχέση με τις επιφανειακές
θερμοκρασίες που μετρήθηκαν σε στεγνά υλικά στις ΙΟ Ιουλίου
11.8 Το αποτέλεσμα της διαβροχής (διαφορά σε βαθμούς Κελσίου) στις μέσες 397
επιφανειακές θερμοκρασίες των υλικών σε σχέση με τις επιφανειακές
θερμοκρασίες που μετρήθηκαν σε στεγνά υλικά στις ΙΟ Ιουλίου
11.9 θερμοκρασίες επιφανειών φυτικών καλύψεων 403
ILIO θερμοκρασίες επιφανειών νερού 411
12.1 Τρόπος έκφρασης ποσοτικών στοιχείων σε ποιοτικά 419
12.2 Ποιοτική απεικόνιση τιμών θερμοφυσικών και ο π τ ι κ ο ί ιδιοτήτων 419
12.3 Ποιοτική απεικόνιση μέσων μέγιστων επιφανειακών θερμοκρασιών για υλικά σε 421
οριζόντια θέση σε σχέση με τη θερμοκρασία του αέρα
κατακόρυφη θέση με νότιο προσανατολισμό σε σχέση με τη θερμοκρασία του
αέρα
κατακόρυφη θέση με δυτικό προσανατολισμό σε σχέση με τη θερμοκρασία του
χχν
αέρα
12.6 Ποιοτική απεικόνιση τ η ς περιβαλλοντικής επίδρασης τ ω ν υλικών 423
12.7 Σ υ γ κ ε ν τ ρ ω τ ι κ ά στοιχεία για τις οριζόντιες επιφάνειες μ ε διαφορετικούς λ ό γ ο υ ς H/W 426
12.8 Ποιοτική απεικόνιση απόλυτων μέγιστων επιφανειακών θερμοκρασιών για υλικά σε 430
οριζόντια θέση σε σχέση με τη θερμοκρασία του αέρα για την χειμερινή περίοδο
12.9 Συγκεντρωτικά στοιχεία για τις κατακόρυφες επιφάνειες με διαφορετικούς H/W 431
12.10 Εξωτερικές και εσωτερικές επιφανειακές θ ε ρ μ ο κ ρ α σ ί ε ς όψεων μ ε και χωρίς 431
θερμομόνωση
12.11 Ποιοτική απεικόνιση απόλυτων μέγιστων επιφανειακών θερμοκρασιών για υλικά σε 433
κατακόρυφη θέση με νότιο προσανατολισμό σε σχέση με τ η θερμοκρασία τ ο υ
αέρα για την χειμερινή περίοδο
12.12 Εξωτερικές και εσωτερικές επιφανειακές θ ε ρ μ ο κ ρ α σ ί ε ς δ ω μ ά τ ω ν μ ε και χωρίς 436
θερμομόνωση
12.13 Κ α τ α ν ά λ ω σ η ενέργειας και C 0 2 , S 0 2 και ΝΟχ σ ε σχέση διάφορα μ έ σ α μ ε τ α φ ο ρ ά ς 440
12.14 Στοιχεία για δ ι ά φ ο ρ α υλικά που χρησιμοποιούνται σ τ η δ ι ά σ τ ρ ω σ η υπαίθριων χώρων 440
12.15 Κ α τ α ν ά λ ω σ η ενέργειας και εκπομπές αέριων ρύπων κ α τ ά τ η ν οδική μ ε τ α φ ο ρ ά 441
διάφορων υλικών για τ η διάστρωση υπαίθριου χώρου ( α ν ά τ ε τ ρ α γ ω ν ι κ ό μ έ τ ρ ο )
12.16 Κ α τ α ν ά λ ω σ η ενέργειας και εκπομπές αέριων ρύπων κ α τ ά τ η ν παραγωγή διάφορων 441
υλικών για τ η διάστρωση υπαίθριου χώρου ( α ν ά τ ε τ ρ α γ ω ν ι κ ό μ έ τ ρ ο )
12.17 Κατανάλωση ενέργειας κ α τ ά την παραγωγή και τη μεταφορά διάφορων υλικών 443
επικάλυψης όψεων (ανά τετραγωνικό μέτρο)
12.18 Συγκριτικά στοιχεία για κοινά θερμομονωτικά υλικά 444
Διαγράμματα
ΜΕΡΟΣ III
10.1 Διάρκεια και π ο σ ο σ τ ά σκιασμού τ ω ν οριζόντιων επιφανειών μ ε κύριο ά ξ ο ν α σ τ η 347
διεύθυνση Β ο ρ ρ ά ς - Ν ό τ ο ς για τις διαφορετικές περιπτώσεις H/W
10.2 Διάρκεια και ποσοστά σκιασμού των κατακόρυφων επιφανειών με Ανατολικό 348
προσανατολισμό για τις διαφορετικές περιπτώσεις H/W
10.3 Διάρκεια και ποσοστά σκιασμού των κατακόρυφων επιφανειών με Δυτικό 348
10.4 Διάρκεια και ποσοστά σκιασμού των οριζόντιων επιφανειών με κύριο άξονα στη 349
διεύθυνση Ανατολής-Δύσης για τις διαφορετικές περιπτώσεις H/W
10.5 Διάρκεια και ποσοστά σκιασμού των κατακόρυφων επιφανειών με Βόρειο 349
ΙΟ.ό Διάρκεια και ποσοστά σκιασμού των κατακόρυφων επιφανειών με Νότιο 350
διεύθυνση Βόρειο-Ανατολικά / Νότιο-Δυτικά για τις διαφορετικές περιπτώσεις H/W
10.8 Διάρκεια και ποσοστά σκιασμού των κατακόρυφων επιφανειών με Βόρειο-δυτικό 351
10.9 Διάρκεια και ποσοστά σκιασμού των κατακόρυφων επιφανειών με Νότιο-ανατολικό 351
διεύθυνση Βόρειο-Δυτικά / Νότιο-Ανατολικά για τις διαφορετικές περιπτώσεις H/W
10.11 Διάρκεια και π ο σ ο σ τ ά σκιασμού τ ω ν κ α τ α κ ό ρ υ φ ω ν επιφανειών μ ε Βόρειο- 352
α ν α τ ο λ ι κ ό π ρ ο σ α ν α τ ο λ ι σ μ ό για τις διαφορετικές περιπτώσεις H/W
10.12 Διάρκεια και ποσοστά σκιασμού των κατακόρυφων επιφανειών με Νότιο-δυτικό 353
Η θερμική συμπεριφορά και η περιβαλλοντική επίδραση των υλικών που
χρησιμοποιούνται στους υπαίθριους χώρους
και στο κέλυφος των κτιρίων στην Ελλάδα
ί. Εισαγωγή
1
Εισαγωγή
Εισαγωγή
α. Αντικείμενο και στόχοι της διδακτορικής διατριβής
Οι σύγχρονες πόλεις, με τις περίπλοκες λειτουργίες τους, τ ο σχεδιασμό και την

ανάπτυξη τους διαφοροποιούν τις κλιματικές και τις περιβαλλοντικές συνθήκες του τόπου
στον οποίο βρίσκονται. Τα υλικά που χρησιμοποιούνται στους υπαίθριους χώρους και στο
εξωτερικό κέλυφος των κτιρίων αποτελούν την εξώτατη στιβάδα της πόλης, και
σχηματίζουν, κατά κάποιο τρόπο, την "επιδερμίδα" της.1 Αυτή n εξώτατη στιβάδα δέχεται
ποικίλες περιβαλλοντικές επιδράσεις και είναι άμεσα εκτεθειμένη στις κλιματικές συνθήκες,
τις οποίες, ανάλογα με τ α χαρακτηριστικά της, μπορεί έως ένα βαθμό να διαφοροποιήσει.
Τα υλικά παίζουν αποφασιστικό ρόλο στις διαδικασίες μετάδοσης θερμότητας που
λαμβάνουν χώρα ανάμεσα στις αστικές επιφάνειες και τ ο κλιματικό περιβάλλον. Κατά τη
διάρκεια της θερμής καλοκαιρινής περιόδου, οι αυξημένες ώρες ηλιοφάνειας και η μεγάλη
ένταση της ηλιακής ακτινοβολίας έχουν ως αποτέλεσμα την αύξηση των επιφανειακών
θερμοκρασιών των υλικών, που χρησιμοποιούνται στις εξωτερικές επιφάνειες των ελληνικών
πόλεων. Αυτές οι υψηλές θερμοκρασίες, καθώς και η δυνατότητα των υλικών να
απορροφούν, να διατηρούν ή να αποβάλουν θερμότητα, επηρεάζουν με τη σειρά τους τις
συνθήκες θερμικής άνεσης στους αστικούς υπαίθριους χώρους, αλλά και τα
χαρακτηριστικά του κλίματος, σε επίπεδο πόλης.
Πέρα από τ α παραπάνω, οι πόλεις αποτελούν ζωντανούς οργανισμούς, οι οποίοι
"απορροφούν" τεράστια ποσά ενέργειας, νερού και πρώτων υλών από τ ο άμεσο και τ ο
ευρύτερο περιβάλλον τους, ενώ συγχρόνως απορρίπτουν ανάλογα μεγάλες ποσότητες
αποβλήτων στον αέρα, τ ο έδαφος και τ α νερά. Το ίδιο συμβαίνει και με τ α υλικά, από τ α
οποία κατασκευάζονται τ α επιμέρους στοιχεία των πόλεων, δηλαδή οι υπαίθριοι χώροι και
τ α κτίρια τους. Καθένα από τ α στάδια της εξαγωγής, παραγωγής και μεταφοράς των υλικών
αυτών αντλεί από τ ο "συγκεντρωμένο οικολογικό κεφάλαιο της γης" 2 πρώτες ύλες,
ενέργεια και νερό, απορρίπτοντας αέριους ρύπους, υγρά και στερεά απόβλητα,
διαμορφώνοντας την περιβαλλοντική εικόνα ενός υλικού. Η ευρεία χρησιμοποίηση υλικών με
κακή περιβαλλοντική εικόνα ενισχύει τις πιέσεις που ασκούνται στον πλανήτη για την
περαιτέρω εκμετάλλευση των υλικών, ενεργειακών και υδάτινων πόρων του, αλλά και για
την απορρόφηση ολοένα και αυξανόμενων αποβλήτων και απορριμμάτων.
Στην Ελλάδα, η επιλογή υλικών που χρησιμοποιούνται για τη διάστρωση υπαίθριων

χώρων και για τη διαμόρφωση της τελικής επιφάνειας των όψεων και των δωμάτων των
κτιρίων γίνεται τις περισσότερες φορές με βάση, κυρίως, οικονομικά και αισθητικά κριτήρια.
Η σημασία και η βαρύτητα αυτών των παραμέτρων επιλογής είναι σαφής και
αδιαμφισβήτητη. Ωστόσο, η επιλογή ενός συγκεκριμένου υλικού επικάλυψης δεν διαμορφώνει
μόνο την αρχιτεκτονική ποιότητα ενός εξωτερικού χώρου, αλλά και πολλές άλλες
παραμέτρους. Σε ένα πρώτο επίπεδο, επηρεάζει, σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό, τ ο
εσωτερικό κλίμα των κτιρίων και κατά συνέπεια, τη θερμική άνεση των ανθρώπων που ζουν
ή/και εργάζονται σε αυτά. Σε ένα δεύτερο επίπεδο, η επιλογή ενός συγκεκριμένου υλικού
επιδρά, θετικά ή αρνητικά, στο μικροκλίμα μιας περιοχής και κατά συνέπεια, στις συνθήκες
' Ως επιδερμίδα, το Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής ορίζει "τη λεπτή στιβάδα που αποτελεί την εξωτερική
επιφάνεια του δέρματος του ανθρώπου και των ζώων, (αλλά και) των φύλλων και των νέων βλαστών".
(Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών, Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής, Θεσσαλονίκη: Ινστιτούτο
Νεοελληνικών Σπουδών [Ίδρυμα Μανόλη Τριανταφυλλίδη], Αριστοτέλειο πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης,
1998, σ 504) Με βάση τα παραπάνω, και τηρουμένων κάποιων αναλογιών, θεωρείται ότι είναι δυνατή η
αναφορά στα υλικά που διαμορφώνουν την επιφάνεια των υπαίθριων χώρων, αλλά και τις τελικές
επιφάνειες του κελύφους των κτιρίων (όψεις και δώματα) με τον όρο "επιδερμίδα".
2
Victor Olgyay, Julee Herdt, "The application of ecosystems services criteria for green building assessment",
Solar Energy, 77, 2 0 0 4 , a 3395.
3
Εισαγωγή
θερμικής άνεσης που επικρατούν σε αυτή. Με δεδομένα τα χαρακτηριστικά του κλίματος

στις περισσότερες περιοχές της Ελλάδας κατά τη θερινή περίοδο (μεγάλα ποσά ηλιακής
ακτινοβολίας και αυξημένες ώρες ηλιοφάνειας), η συμπεριφορά ενός υλικού ως προς την
ηλιακή ακτινοβολία και τις διαδικασίες ανταλλαγής θερμότητας μπορεί να είναι καθοριστική
για την επιλογή ή την απόρριψη του. Σε τρίτο επίπεδο, επηρεάζει τις οπτικές ποιότητες των
εξωτερικών χώρων και κατά συνέπεια, την οπτική άνεση των ανθρώπων που κινούνται σε
αυτούς. Τέλος, τα διαφορετικά υλικά έχουν διαφορετικές επιδράσεις στο περιβάλλον. Η
προέλευση τους, ο τρόπος επεξεργασίας τους, η μεταφορά τους από τον τόπο παραγωγής
στον τόπο εφαρμογής τους και τελικά n επανάχρηση ή n απόρριψη τους αποτελούν
διαδικασίες που επηρεάζουν το περιβάλλον σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό.
Με βάση τα παραπάνω, τίθεται το ερώτημα του κατά πόσο μπορεί να υπάρξει σύνθεση
των επιδιώξεων της αρχιτεκτονικής και του αστικού σχεδιασμού με τις αρχές του
περιβαλλοντικού σχεδιασμού, σε ό,τι αφορά στην επιλογή υλικών, που διαμορφώνουν την
εξωτερική στιβάδα των ελληνικών πόλεων. Ουσιαστικά, δηλαδή, τίθεται το ερώτημα εάν
υπάρχει δυνατότητα να υπεισέλθουν θερμικές και περιβαλλοντικές παράμετροι στη
διαδικασία επιλογής των υλικών, κατά τρόπο κατανοητό και εύχρηστο, έτσι ώστε να
μπορούν να ληφθούν υπόψη, από τα πρώτα κιόλας στάδια της διαδικασίας σχεδιασμού.
Η διδακτορική αυτή διατριβή έχει ως κύριο στόχο την κατανόηση της θερμικής
συμπεριφοράς και της περιβαλλοντικής επίδρασης των υλικών, καθώς και των παραμέτρων
που τις διαμορφώνουν. Συγχρόνως, επιχειρείται η δημιουργία ενός εύληπτου και κατανοητού
τρόπου αξιολόγησης υλικών, που χρησιμοποιούνται για τις εξωτερικές επικαλύψεις κτιρίων
και υπαίθριων χώρων. Γίνεται προσπάθεια συνδυασμού στοιχείων που έχουν σχέση με
περιβαλλοντικές παραμέτρους (εμπεριεχόμενη ενέργεια, εκπομπές ρύπων κ.τ.λ.), με
στοιχεία σχετικά με τις φυσικές ιδιότητες και τη θερμική συμπεριφορά των υλικών. Κατά
συνέπεια, για την πληθώρα υλικών που υπάρχει, διαμορφώνεται μια συνολική εικόνα
περιβαλλοντικής επίπτωσης και θερμικής συμπεριφοράς, ώστε n τελική απόφαση επιλογής ή
απόρριψης ενός υλικού να είναι αποτέλεσμα μιας συνολικής αξιολόγησης και μιας ολιστικής
προσέγγισης.
Μέσα στα πλαίσια της παραπάνω προβληματικής, η διατριβή αυτή διερευνά τη θερμική
συμπεριφορά και την περιβαλλοντική επίδραση των υλικών που χρησιμοποιούνται στους
υπαίθριους χώρους και στο εξωτερικό κέλυφος των κτιρίων στην Ελλάδα Κύριος στόχος
αυτής της διερεύνησης είναι η επαρκής τεκμηρίωση αυτών των παραμέτρων, έτσι ώστε να
λαμβάνονται υπόψη κατά την επιλογή υλικών για το σχεδιασμό και τον ανασχεδιασμό των
υπαίθριων χώρων και των κτιρίων στις ελληνικές πόλεις.
Η παρούσα έρευνα εντοπίζεται κυρίως:

• Στη διερεύνηση της θερμικής συμπεριφοράς των κυριότερων ομάδων υλικών, που
συναντώνται στους υπαίθριους χώρους και στο εξωτερικό κέλυφος των κτιρίων στην
Ελλάδα. Καθώς η επίδραση αυτή έχει τις μεγαλύτερες αρνητικές συνέπειες κατά τη
διάρκεια του καλοκαιριού, η διερεύνηση επικεντρώνεται στην περίοδο αυτή.
• Στη διερεύνηση της περιβαλλοντικής επίδρασης, που έχουν αυτές οι ομάδες υλικών
κατά το στάδιο της παραγωγής τους, σε μια σειρά ποσοτικών (π.χ. κατανάλωση
ενέργειας) και ποιοτικών παραμέτρων (π.χ. εξάντληση των φυσικών πόρων).
• Στην διαμόρφωση διαδικασίας επιλογής των υλικών με κριτήρια τη θερμική τους
συμπεριφορά και την περιβαλλοντική τους επίδραση. Δηλαδή, την πρόταση τρόπων για
την επιλογή των υλικών, που χρησιμοποιούνται για τη διάστρωση των υπαίθριων χώρων
και για την τελική επιφάνεια των όψεων και των δωμάτων των κτιρίων στις ελληνικές
πόλεις, με βάση τη θερμική τους συμπεριφορά και την περιβαλλοντική τους επίδραση.
Για τους σκοπούς αυτούς:

• Δημιουργείται ένα εργαλείο για την αναγνώριση εκείνων των περιπτώσεων υπαίθριων
χώρων και όψεων κτιρίων, όπου η γεωμετρία του αστικού ιστού και ο προσανατολισμός
4
Εισαγωγή
επιτρέπουν τον απρόσκοπτο ηλιασμό των υλικών κατά τη διάρκεια των καλοκαιρινών
μηνών.
• Συνδέονται η θερμική συμπεριφορά και n περιβαλλοντική επίδραση των υλικών, που
χρησιμοποιούνται στις εξωτερικές επιφάνειες των ελληνικών πόλεων, με τους
διαφορετικούς τρόπους κατασκευής.
• Προτείνονται τρόποι / στρατηγικές, που μπορούν να εφαρμοστούν κατά περίπτωση
στους υπαίθριους χώρους των πόλεων, και στις όψεις και στα δώματα των κτιρίων, με
στόχο τη μείωση των επιφανειακών θερμοκρασιών των υλικών κατά τη θερμή, θερινή
περίοδο.
β. Τοποθέτηση του θέματος στο ευρύτερο επιστημονικό του πλαίσιο
Τα κέντρα των ελληνικών πόλεων, όπως είναι σήμερα, διαμορφώθηκαν, στο

μεγαλύτερο μέρος τους, κατά τις τελευταίες δεκαετίες του προηγούμενου αιώνα
Εξεταζόμενο από τη σκοπιά της περιβαλλοντικής αρχιτεκτονικής και της βιώσιμης
ανάπτυξης3, το γεγονός αυτό αποκαλύπτει πολλά ζητήματα και προβλήματα, τα οποία είναι
άρρηκτα συνδεδεμένα μεταξύ τους, αλλά και με το σχεδιασμό, τη δομή, την κατασκευή και
τις δραστηριότητες των σύγχρονων πόλεων. Τα προβλήματα αυτά αφορούν στη
διαφοροποίηση του αστικού μικροκλίματος, στην υποβάθμιση του φυσικού περιβάλλοντος
και στη διατάραξη του κύκλου του νερού, στη σημαντική αύξηση της κατανάλωσης
συμβατικής ενέργειας για μηχανικό δροσισμό, και τέλος στη σημαντική κατανάλωση
φυσικών πόρων και απόρριψη υλικών.
Μέσα σε αυτό το ευρύτερο πλαίσιο εντάσσονται οι δύο εξεταζόμενες παράμετροι της
διατριβής, δηλαδή n θερμική συμπεριφορά και n περιβαλλοντική επίδραση των υλικών που
χρησιμοποιούνται στις εξωτερικές επιφάνειες των ελληνικών πόλεων. Η θερμική
συμπεριφορά αναφέρεται κυρίως σε ζητήματα αστικού μικροκλίματος και θερμικής άνεσης
στις ελληνικές πόλεις κατά τη διάρκεια της θερινής περιόδου, ενώ n περιβαλλοντική
επίδραση περιλαμβάνει τις επιπτώσεις που έχουν στο περιβάλλον οι διαδικασίες παραγωγής,
μεταφοράς, χρήσης και απόρριψης των διάφορων υλικών. Ωστόσο, όπως φαίνεται στη
συνέχεια, τα όρια μεταξύ των δύο αυτών παραμέτρων δεν είναι στεγανά. Αυτό συμβαίνει
γιατί η θερμική συμπεριφορά των υλικών και ο τρόπος με τον οποίο αυτή επηρεάζει το
κλίμα των πόλεων έχει και περιβαλλοντικές προεκτάσεις.
Οι κλιματικές συνθήκες στα αστικά κέντρα διαφοροποιούνται ως αποτέλεσμα του

σχεδιασμού και της ανάπτυξης τους, αλλά και λόγω των πολυάριθμων και πολύπλοκων
λειτουργιών που εντάσσονται σε αυτά. Το κύριο χαρακτηριστικό του αστικού
μικροκλίματος είναι η ύπαρξη υψηλότερων θερμοκρασιών στα κέντρα των πόλεων σε
σχέση με τις γύρω περιοχές τους. Σε χώρες με θερμό, μεσογειακό κλίμα, όπως είναι η
Ελλάδα, η αύξηση της θερμοκρασίας, που παρατηρείται στις πόλεις κατά τις ενδιάμεσες
εποχές, και ιδιαίτερα κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, επεκτείνει την περίοδο δροσισμού με
παράλληλες αρνητικές συνέπειες τόσο για το περιβάλλον, όσο και για τους ανθρώπους.
Είναι χαρακτηριστικό το γεγονός ότι παρόλο που η μέση αστική θερμοκρασία της Αθήνας
3
Η έννοια της βιώσιμης ανάπτυξης ορίστηκε για πρώτη φορά με σαφήνεια από την Επιτροπή Brundtland
(Brundtland Commission), στα πλαίσια της Έκθεσης Brundtland (Brundtland Report) με τον τίτλο Το Κοινό
μας Μέλλον (Our Common Future). Η Επιτροπή Brundtland πήρε το όνομα της από την Gro Harlem
Brundtland, η οποία ήταν η πρόεδρος της επιτροπής που συγκλήθηκε το 1987 από την παγκόσμια Επιτροπή
περιβάλλοντος και Ανάπτυξης (World Commission on Environment and Development - WCED). (Graham
Haughton, Colin Hunter, Sustainable Cities, London: Regional Studies Association, 1996 / London and Bristol:
Jessica Kingsley Publishers, 1996, σ. 4)
"Η βιώσιμη ανάπτυξη είναι η ανάπτυξη που'καλύπτει τις ανάγκες του παρόντος χωρίς να θέτει σε κίνδυνο
τη δυνατότητα των μελλοντικών γενιών να καλύψουν τις δικές τους ανάγκες"
[World Commission on Environment and Development - WCED, Our Common Future, Oxford: Oxford
University Press, 1987, a 43 παραπομπή στο Haughton, et al. (1996), ό.π., σ. 16]
δ
Εισαγωγή
έχει παραμείνει σταθερή κατά τα τελευταία 150 χρόνια, υπάρχει σημαντική αύξηση των
ιδιαίτερα ζεστών περιόδων (καυσώνων) κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού4
Η πρώτη και κύρια αρνητική επίδραση των αυξημένων θερμοκρασιών του αέρα στα
αστικά κέντρα είναι η συνεχώς αυξανόμενη χρήση κλιματιστικών μηχανημάτων με στόχο
το δροσισμό των κτιρίων. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τη μεγάλη αύξηση της κατανάλωσης
συμβατικής ενέργειας κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού. Ωστόσο, σημαντικότερο είναι το
γεγονός ότι η παρατεταμένη και γενικευμένη χρήση κλιματιστικών μηχανημάτων αυξάνει
σημαντικά τα ηλεκτρικά φορτία αιχμής, υποχρεώνοντας τις εταιρίες παραγωγής
ηλεκτρισμού να κατασκευάσουν επιπλέον σταθμούς παραγωγής ενέργειας5 και αυξάνοντας
τον κίνδυνο διακοπών (black-out). Με τη σειρά της, η λειτουργία των κλιματιστικών
μηχανημάτων συντελεί στη δημιουργία ενός φαύλου κύκλου απόρριψης θερμικών φορτίων
στο περιβάλλον της πόλης. Η υπέρμετρη κατανάλωση συμβατικής ενέργειας για δροσισμό
στις πόλεις έχει συνέπειες, οι οποίες υπερβαίνουν τα στενά γεωγραφικά τους όρια και
επηρεάζουν ευρύτερες περιοχές, αλλά ακόμα και τον πλανήτη. Αυτό συμβαίνει γιατί, τις
περισσότερες φορές, η ενέργεια δεν προέρχεται από ανανεώσιμες πηγές, αλλά από
συμβατικά καύσιμα, όπως είναι για παράδειγμα το πετρέλαιο και ο λιγνίτης. Πέρα από τις
περιβαλλοντικές επιπτώσεις που έχουν οι διαδικασίες εξόρυξης ή άντλησης των συμβατικών
καυσίμων, η καύση τους έχει αυξημένες εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα, συμβάλλοντας
στην υπερθέρμανση του πλανήτη6
Η επιδείνωση του αστικού μικροκλίματος, αλλά και οι δυσμενείς συνθήκες θερμικής
άνεσης που επικρατούν κατά τους καλοκαιρινούς μήνες στους υπαίθριους χώρους των
ελληνικών πόλεων μπορούν να συνδεθούν και με την έννοια της βιωσιμότητας. Αυτό
συμβαίνει γιατί δεν ευνοείται η χρήση φιλικών προς το περιβάλλον μέσων μεταφοράς, όπως
είναι τα μέσα μαζικής μεταφοράς, το περπάτημα και το ποδήλατο7 Οι κλιματικές συνθήκες
που επικρατούν στους δρόμους και τις πλατείες έχουν ιδιαίτερη σημασία για τον πεζό και
τον ποδηλάτη, και άρα είναι κεφαλαιώδους σημασίας για την εγκατάλειψη του αυτοκινήτου
και την υιοθέτηση εναλλακτικών τρόπων κίνησης μέσα στις πόλεις8 Η αύξηση της χρήσης
περιβαλλοντικά φιλικών τρόπων κίνησης στις σύγχρονες πόλεις είναι πρωταρχική για την
αναβάθμιση του αστικού περιβάλλοντος, αλλά και της ποιότητας ζωής9
Οι σύγχρονες πόλεις χαρακτηρίζονται από μεγάλη κατανάλωση φυσικών πόρων και

απόρριψη υλικών, που οφείλονται κυρίως στον κτιριακό τομέα. Είναι ενδεικτικό το γεγονός
ότι το 50% των αποθεμάτων πρώτων υλών που εξάγονται από την φύση σχετίζονται με
την κατασκευή κτιρίων και ότι το 40% της ενέργειας που δαπανάται στην Ευρωπαϊκή
4
Μ. Santamouris, "Passive cooling of buildings - Recent progress ", στο Santamouris M„ Asimakopoulos D„
eds.. International Symposium. Passive Cooling of Buildings. Athens, Greece, 19-20 June 1995, Athens: CIENE,
1995, a 14-15.
5
Santamouris (1995), ό.π, σ. 13.
6
Thomas Herzog, ed.. Solar Energy in Architecture and Urban Planning. Munich, London, New York: Prestel
Verlag, 1996, σ. 212. παρόλο που n επίδραση που έχει το φαινόμενο του θερμοκηπίου στο κλίμα της γης
δεν έχει ακόμα αποσαφηνιστεί, αξίζει να αναφερθεί ότι σε μελέτες της Εθνικής Μετεωρολογικής Υπηρεσίας
(Ε.Μ.Υ.) για 9 ελληνικές πόλεις, παρατηρήθηκε αύξηση της μέσης ετήσιας θερμοκρασίας για την περίοδο
από το 1961 έως το 2001. (Γ. Σακελλαρίδης, κ.ά, "Το καυτό θέμα του πλανήτη μας: το μελλοντικό κλίμα",
Ε&,Τ περιοδική Ενηυ,εοωτική Έκδοση τηο ΓΓΕΤ, τ. 17, Ιούνιος 2003, σ. 41.)
7
Marialena Nikolopoulou, Nick Baker, Koen Steemers, "Thermal comfort in outdoor urban spaces", στο
Maldonado Eduardo, Yannas Simos, eds.. Environmentally Friendly Cities. Proceedings of PLEA 98, Passive and
Low Energy Architecture, 1998, Lisbon, Portugal, June 1998, London: James & James Science Publishers Ltd.,
1998, a 179
8
Dulce Marques de Almeida, "Pedestrian Streets. Urban design as a tool for microclimate control", στο
GRECO and ACAD, eds., PLEA 2002. Design with the Environment. Proceedings of the 19th International
Conference. Toulouse - France, July 2002, Toulouse, 2002, a 438.
9
Marques de Almeida (2002), ό.π., σ. 438 και Οάνος Βλαστός, "Οι ευρωπαϊκές τάσεις στις αστικές
μετακινήσεις. Ζητήματα φιλοσοφίας σχεδιασμού", στο Περιβάλλον και Σχεδιασμός του Χώρου. Ε.Μ,π.,
Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών, Τομέας πολεοδομίας και Χωροταξίας, Αθήνα: Έκδοση Ε.Μ,π., 1999, σ. 73-
76.
6
Εισαγωγή
Ένωση έχει σχέση με τον κτιριακό τομέα, από τον οποίο προέρχεται, συγχρόνως, και τ ο
50% των εθνικών αποβλήτων 10 . Η συνεχής και εντατική ανέγερση νέων κτιρίων, αλλά και η
ριζική ανακατασκευή και n κατεδάφιση υφισταμένων έχουν πολυάριθμες και ιδιαίτερα
σημαντικές αρνητικές επιπτώσεις, στο φυσικό περιβάλλον και τ ο κλίμα, σε τοπικό, σε
περιφερειακό, αλλά και σε παγκόσμιο επίπεδο.
Η μετατόπιση των συνεπειών που έχει η παραγωγή, n μεταφορά, αλλά, πολλές φορές.
και n απόρριψη των οικοδομικών υλικών από τ ο περιορισμένο τοπικό επίπεδο στην
παγκόσμια κλίμακα, αποτελεί άμεση απόρροια της ανάπτυξης του παγκόσμιου εμπορίου και
των μεταφορών. Έτσι, ενώ παλαιότερα οι πόλεις χρησιμοποιούσαν υλικά από μια
περιορισμένη ακτίνα γύρω τους, σήμερα υπάρχει πλέον n δυνατότητα της χρησιμοποίησης
οποιουδήποτε υλικού, από οποιοδήποτε μέρος του κόσμου.
Με τ ο ν τρόπο αυτό n υπερεκμετάλλευση των φυσικών πόρων και η καταστροφή του
τοπίου και των οικοσυστημάτων, που συνεπάγεται η παραγωγή υλικών σε μια περιοχή του
πλανήτη, δεν επηρεάζει άμεσα τις περιοχές, όπου χρησιμοποιούνται τ α υλικά αυτά.11
Συγχρόνως, η εξάντληση των μη ανανεώσιμων φυσικών και ενεργειακών πόρων και η
ρύπανση δεν πληρώνονται από τους υπεύθυνους, αλλά θα πρέπει να πληρωθούν από τις
επόμενες γενιές.12 Επίσης, η ρύπανση του εδάφους, του αέρα και των νερών δεν
περιορίζεται στα στενά όρια των κρατών. Ολα τ α παραπάνω έρχονται σε άμεση αντίθεση
με τις προϋποθέσεις της ισότητας μέσα σε μια γενιά, της ισότητας ανάμεσα στις διαδοχικές
γενιές και της διασυνοριακής ευθύνης13, που θεωρεί η Έκθεση Brundtland ως απαραίτητες
προϋποθέσεις της βιώσιμης ανάπτυξης.
Πέρα από τ α παραπάνω, τ α υλικά που χρησιμοποιούνται στις εξωτερικές επιφάνειες των
σύγχρονων ελληνικών πόλεων μπορούν να συσχετιστούν και με τη συνεχή υποβάθμιση του
φυσικού περιβάλλοντος. Ο όρος αυτός αναφέρεται κυρίως στη συνεχή μείωση των
στοιχείων πρασίνου και νερού στους υπαίθριους αστικούς χώρους. Παρόλο που δεν
εντάσσονται στις κατηγορίες των "τυπικών" οικοδομικών υλικών, η βλάστηση και τ ο νερό
αποτελούν κατεξοχήν υλικά διαμόρφωσης των οριζόντιων επιφανειών των πόλεων
(υπαίθριοι χώροι και δώματα κτιρίων), και σε μικρότερο βαθμό των κατακόρυφων
επιφανειών των κτιρίων. Η ελάττωση τους έχει άμεσες και έμμεσες αρνητικές συνέπειες για
την πόλη. Άμεσα, η μη ύπαρξη στοιχείων νερού και πρασίνου από τους υπαίθριους χώρους
των πόλεων υποβαθμίζει σημαντικά τις μικροκλιματικές συνθήκες που επικρατούν εκεί,
ιδιαίτερα κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, αυξάνοντας τη θερμική δυσφορία των
ανθρώπων που τους διασχίζουν ή τους χρησιμοποιούν. Έμμεσα, η μείωση των επιφανειών
πρασίνου και νερού έχει ως αποτέλεσμα τη μείωση της υγρασίας του αέρα και επηρεάζει
αρνητικά τ ο μικροκλίμα των πόλεων με μεσογειακό κλίμα, αυξάνοντας τις θερινές
θερμοκρασίες και κατ' επέκταση τις ανάγκες για κλιματισμό, με όλες τις αρνητικές
συνέπειες που αναφέρθηκαν πιο πάνω. Τέλος, πέρα από τις συνθήκες θερμικής άνεσης και
τ ο μικροκλίμα, σημαντική είναι και n επίδραση που έχει η μείωση φυσικών στοιχείων στην
εικόνα της πόλης, όπως την αντιλαμβάνονται οι κάτοικοι της 14 και στην ποιότητα ζωής
τους.
Chiel Boonstra, "Sustainable Choice of Building Materials. The Environmental Preference Method", στο Owen
Lewis, John Goulding, eds., European Directory of Sustainable Energy Efficient Building 1996. Components.
Services. Materials, London, James & James Science Publishers Ltd., 1996, o. 24.
11
Maf Smith, John Whiteleg, Nick Williams, Greening the Built Environment, London: Earthscan Publications Ltd,
1998, σ. 80.
12
Gemot Minke, "Ecological architecture: A demand", στο Zold Andras, ed., PLEA '86. International
Conference on Passive and Low Energy Architecture in Housing. Pecs, Hungary, September 1-5 1986, volume II,
Hungary: Ministry of Industry, 1986, o. 13.
13
Ως ισότητα μέσα σε μια γενιά, ισότητα ανάμεσα στις διαδοχικές γενιές και διασυνοριακή ευθύνη
αποδίδονται οι αγγλικοί όροι intergenerational equity, intragenerational equity και transfrontier responsibility
που αναφέρουν οι Haughton και Hunter. [Haughton, Hunter (1996), ό.π., σ. 16.]
14
Kevin Lynch, The Image of the City. Cambridge, Massachusetts and London, England: The MIT Press, I960. Ο
Lynch αναφέρει χαρακτηριστικά ότι οι κάτοικοι των πόλεων ευχαριστιούνται από την ύπαρξη βλάστησης
7
Εισαγωγή
Τέλος, με τα υλικά που εφαρμόζονται στις οριζόντιες επιφάνειες των σύγχρονων

ελληνικών πόλεων έχει σχέση και η διατάραξη του κύκλου του νερού. Το πρόβλημα αυτό
εντάσσεται στην περιβαλλοντική επίδραση των υλικών και σχετίζεται άμεσα τόσο με τα ίδια
τα υλικά, όσο και με τον τρόπο τοποθέτησης τους στους υπαίθριους χώρους των πόλεων
και στα δώματα των κτιρίων. Ο κύκλος του νερού στις σύγχρονες ελληνικές πόλεις
παρουσιάζεται σημαντικά διαταραγμένος, επειδή οι επιφάνειες τους γίνονται ολοένα και πιο
υδατοστεγανές. Η αστικοποίηση έχει επιφέρει δραστικές αλλαγές στην επιφάνεια των
σύγχρονων πόλεων.15 Το κυριότερο αποτέλεσμα αυτού του γεγονότος είναι η αύξηση των
αρνητικών επιπτώσεων των βροχοπτώσεων, δηλαδή των πλημμύρων και των υπερχειλίσεων
των ρεμάτων. Αυτό συμβαίνει γιατί το μεγαλύτερο μέρος του νερού διοχετεύεται χωρίς
καμία χρονική υστέρηση στο δίκτυο απορροής, αυξάνοντας το φορτίο του και κατά
συνέπεια, τις πιθανότητες κορεσμού και αστοχίας του.16 Συγχρόνως όμως, η σημαντική
μείωση της υδατοπερατότητας του εδάφους, έχει ως συνέπεια την ελαχιστοποίηση της
ποσότητας νερού που διεισδύει στο έδαφος και άρα την ελάττωση της στάθμης του
υπόγειου υδροφόρου ορίζοντα. Τέλος, η αδυναμία διείσδυσης των νερών της βροχής στο
έδαφος επηρεάζει και το αστικό μικροκλίμα μέσω της μείωσης της υγρασίας του αέρα.
Μέσα στο ευρύτερο επιστημονικό πλαίσιο, που περιγράφηκε, τοποθετείται το θέμα

αυτής της διδακτορικής διατριβής, Τα ζητήματα που αναλύθηκαν συνδέονται άμεσα με τη
θερμική συμπεριφορά κα την περιβαλλοντική ταυτότητα των υλικών, που χρησιμοποιούνται
για τη διαμόρφωση των υπαίθριων χώρων της πόλης και των εξωτερικών κατακόρυφων και
οριζόντιων επιφανειών των κτιρίων. Για τους παραπάνω λόγους, θεωρείται ότι κατά την
επιλογή αυτών των υλικών είναι απαραίτητο, ο αρχιτέκτονας / σχεδιαστής να λαμβάνει
υπόψη, εκτός από την αισθητική και το κόστος, τις δύο αυτές παραμέτρους. Άλλωστε,
όπως αναφέρει και ο Cook, "σε έναν πλανήτη με περιορισμένες οικολογικές αντοχές,
πρωταρχικός στόχος της αρχιτεκτονικής πρέπει να είναι n διατήρηση και η βελτίωση της
ανθρώπινης ζωής"17.
γ. Μεθοδολογία προσέγγισης του θέματος
Η διαφορετικότητα των δύο παραμέτρων που εξετάζονται στη διατριβή έχει ως

αποτέλεσμα την αντιμετώπιση τους με διαφορετικές μεθοδολογικές προσεγγίσεις.
Συγχρόνως, η ευρύτητα των ζητημάτων της θερμικής συμπεριφοράς και της
περιβαλλοντικής επίδρασης των υλικών κατέστησε αναγκαία μια σειρά παραδοχών, οι
οποίες αναλύονται στη συνέχεια.
Η διαμόρφωση της περιβαλλοντικής "εικόνας" των υλικών πραγματοποιήθηκε με βάση
στοιχεία που βρέθηκαν στα πλαίσια εκτενούς βιβλιογραφικής έρευνας. Η αδυναμία
και νερού . [Lynch (I960), ό.π., σ. 42.], τα οποία γίνονται πολύ συχνά αντιληπτά με μεγάλη ευχαρίστηση και
αγάπη. [Lynch (I960), ό.π, σ. 44.] Επίσης, ότι ακόμα και οι οδηγοί που κινούνται με μεγάλη ταχύτητα
μοιάζουν να παρατηρούν και να ικανοποιούνται από τα στοιχεία αυτά. [Lynch (I960), ό.π., σ. 43.] Τέλος,
σημειώνει ότι πολλοί οδηγοί ανέφεραν καθημερινές παρακάμψεις, οι οποίες επιμήκυναν τη διαδρομή τους
προς τη δουλειά, επιτρέποντας τους όμως, να περάσουν δίπλα από φυτεύσεις, πάρκα ή επιφάνειες νερού.
[Lynch (I960), ό.π., α 44.]
15
Σε αυτό το σημείο, αξίζει να αναφερθεί ότι στην Αττική, ενώ παλαιότερα από τη συνολική ποσότητα του
νερού της βροχής, το 80% απορροφούταν από το έδαφος και δεν κατέληγε στη θάλασσα, σήμερα το
ποσοστό αυτό έχει μειωθεί στο 20%. (Σπύρος Φρεμεντίτης, "Δέκα ποτάμια κάτω από την πόλη", στην
Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία, 29 Δεκεμβρίου 2002, σ. 51.)
16
Αινείας Οικονόμου, Φλώρα-Μαρία Μπουγιατιώτη, Το νερό στην πόλη Η περίπτωση της Αθήνας. Μια
περιβαλλοντική και β/οκλιματ/κή προσέγγιση, Κείμενο για το μάθημα του 6ου Εξαμήνου του Τμήματος
Αρχιτεκτόνων Μηχανικών του Ε.Μ,π.: περιβαλλοντικός Βιοκλιματικός Σχεδιασμός και Αναβάθμιση της
πόλης, Διδάσκοντες: Ε. Ευαγγελινός, Ε. Μαΐστρου, Αθήνα: Ε.Μ.Π., 2003, σ. 13.
17
Jeffrey Cook, "Climate making architecture", στο De Oliveira Fernandes E., Yannas S., eds.. Energy and
Buildings for Temperate Climates. A Mediterranean Regional Approach. Proceedings of the Sixth International
PLEA Conference, Porto, Portugal, 27-31July 1988, United Kingdom: Pergamon Press, 1988, σ 43.
8
Εισαγωγή
πρωτογενούς συλλογής πληροφοριών, που αφορούν σε καθεμία από τις παραμέτρους, που
διαμορφώνουν αυτήν την εικόνα, καθιστά αναπόφευκτη την χρησιμοποίηση υφιστάμενων,
δημοσιευμένων ερευνών. Για το λόγο αυτό, τα στοιχεία, που καταγράφονται και
παρουσιάζονται, αποτελούν μια σύνθεση των πληροφοριών που βρέθηκαν στη διαθέσιμη
βιβλιογραφία.
Αντίθετα, η τεκμηρίωση της θερμικής συμπεριφοράς των υλικών βασίζεται κυρίως σε
πειραματική έρευνα πεδίου, κατά τη διάρκεια της οποίας μετρήθηκαν οι επιφανειακές
θερμοκρασίες που αυτά αναπτύσσουν κατά τη διάρκεια της θερινής περιόδου. Η
ολοκλήρωση της καταγραφής της θερμικής συμπεριφοράς των υλικών, δηλαδή των
θερμοφυσικών και των επιφανειακών ιδιοτήτων τους, βασίστηκε επίσης σε βιβλιογραφικά
στοιχεία
Το ζήτημα της θερμικής συμπεριφοράς των υλικών είναι ιδιαίτερα ευρύ. Η επίδραση των
επιφανειακών θερμοκρασιών δεν περιορίζεται στο λεπτό, εξωτερικό στρώμα των
οριζόντιων και κατακόρυφων επιφανειών της πόλης. Ιδιαίτερα στην περίπτωση του
κελύφους των κτιρίων, οι επιφανειακές θερμοκρασίες που αναπτύσσονται στα υλικά που
διαμορφώνουν τις όψεις και τα δώματα τους, επιδρούν στις εσωτερικές συνθήκες των
κτιρίων κατά τρόπο συνεχή και δυναμικό. Κατά τη διάρκεια των καλοκαιρινών μηνών, αυτή
n δυναμική θερμική συμπεριφορά του κελύφους των κτιρίων διαμορφώνει τις συνθήκες
θερμικής άνεσης στο εσωτερικό τους, τις θερμικές προσόδους τους και τις ανάγκες τους
για δροσισμό. Είναι προφανές ότι η συνολική αντιμετώπιση των παραπάνω θεμάτων
υπερβαίνει κατά πολύ το πλαίσιο και τους στόχους αυτής της διατριβής. Για το λόγο αυτό,
το ζήτημα της θερμικής συμπεριφοράς των υλικών αντιμετωπίζεται μεμονωμένα για το
τελικό επιφανειακό στρώμα του κελύφους των κτιρίων, χωρίς n διερεύνηση να επεκτείνεται
και στο εσωτερικό τους.
Είναι προφανές ότι κάθε αναφορά στη θερμική συμπεριφορά των υλικών, που
χρησιμοποιούνται στις εξωτερικές επιφάνειες των πόλεων είναι απαραίτητο να περιλαμβάνει
όλη τη διάρκεια του έτους. Ωστόσο, όπως τονίστηκε νωρίτερα, σε περιοχές με μεσογειακό
κλίμα, η αρνητική επίδραση των υλικών στο κλίμα των πόλεων περιορίζεται στη θερμή
καλοκαιρινή περίοδο. Για το λόγο αυτό, n διατριβή αυτή εστιάζει στη θερινή θερμική
συμπεριφορά των υλικών, και ιδιαίτερα κατά τις ημέρες κοντά στο θερινό ηλιοστάσιο (21
Ιουνίου), όταν οι γωνίες ύψους του ήλιου αποκτούν τη μεγαλύτερη τιμή τους (περίπου 75°
για το γεωγραφικό πλάτος της Αθήνας). Παρόλα αυτά, για λόγους πληρότητας, εξετάζεται
σε περιορισμένη έκταση και ενδεικτικά η χειμερινή θερμική συμπεριφορά κατά τις ημέρες
κοντά στο χειμερινό ηλιοστάσιο (21 Δεκεμβρίου), όταν παρατηρούνται οι μικρότερες γωνίες
ηλιακού ύψους (περίπου 29° για το γεωγραφικό πλάτος της Αθήνας).
Στο σημείο αυτό, θεωρείται απαραίτητη η ανάλυση των λόγων που οδήγησαν στην
επιλογή της πειραματικής έρευνας πεδίου, δηλαδή της διεξαγωγής μετρήσεων επιφανειακών
θερμοκρασιών υλικών, ως τον τρόπο τεκμηρίωσης της θερμικής τους συμπεριφοράς. Η
προσέγγιση της θερμικής συμπεριφοράς των υλικών, που χρησιμοποιούνται στις εξωτερικές,
οριζόντιες και κατακόρυφες επιφάνειες των πόλεων, μπορεί να γίνει με τρεις διαφορετικούς
τρόπους: με τη διεξαγωγή πειραματικών μετρήσεων, με την χρήση μαθηματικών τύπων
(θερμοκρασία sol-air18) και με την χρήση υπολογιστικών προγραμμάτων προσομοίωσης19. Η
επιλογή της πρώτης προσέγγισης ήταν απόλυτα συνειδητή και βασίζεται σε μια σειρά λόγων.
Η θερμοκρασία sol-air αποτελεί τον πιο γνωστό θεωρητικό μαθηματικό τύπο, που περιλαμβάνει το
σύνολο των περιβαλλοντικών παραμέτρων που διαμορφώνουν την επιφανειακή θερμοκρασία ενός υλικού,
δηλαδή το συντελεστή ανακλαστικότητας, την προσπίπτουσα ηλιακή ακτινοβολία, την ταχύτητα του
αέρα και την απώλεια θερμότητας μέσω εκπομπής ακτινοβολίας μεγάλου μήκους κύματος. Οι τύποι που
παρατίθενται στη διεθνή βιβλιογραφία παρουσιάζουν μικρές διαφοροποιήσεις μεταξύ τους. Για περισσότερα,
βλ. και Baruch Givoni, Climate Considerations in Building and Urban Design, New York: Van Nostrand Reinhold,
1998, a 132, T.A. Markus, E.N. Morris, Buildings, Climate and Energy. London: Pitman Publishing Ltd., 1980, σ. 314,
Σίμος Γιάννας, "Βιοκλιματικές αρχές πολεοδομικού σχεδιασμού", στο Σπύρος Αμούργης, επιμ.,
Περιβαλλοντικός Σχεδιασμός Πόλεων και Ανοικτών Χώρων. Τόμος Α. περιβαλλοντική Τεχνολογία, πάτρα:
Ελληνικό Ανοικτό πανεπιστήμιο, 2001, σ. 203 και S. V. Szokolay, Environmental Science Handbook for
Architects and Builders. Lancaster / London / New York: The Construction Press, 1980, σ. 314.
9
Εισαγωγή
Αρχικά, θεωρείται ότι η διεξαγωγή πειραματικών μετρήσεων επιτρέπει στον ερευνητή να

κατανοήσει σε μεγάλο βαθμό τον τρόπο διακύμανσης των επιφανειακών θερμοκρασιών
των υλικών κατά τη διάρκεια της ημέρας, καθώς και τους παράγοντες που τον επηρεάζουν.
Κατά τη διάρκεια των επιτόπιων μετρήσεων, ο ερευνητής έχει τη δυνατότητα να καταγράφει
και να παρατηρεί τις κλιματικές συνθήκες, αποτέλεσμα των οποίων είναι n θερμική
συμπεριφορά των υλικών. Συγχρόνως, πέρα από τα μετρητικά δεδομένα που λαμβάνει, ο
ερευνητής αντιλαμβάνεται και ποιοτικά τις επιδράσεις των επιφανειακών θερμοκρασιών των
υλικών με όλες τις αισθήσεις του.
Κατά δεύτερο λόγο, n επιλογή της πειραματικής προσέγγισης οφείλεται στα πολλά
διαφορετικά εξεταζόμενα υλικά. Από τα πρώτα στάδια εκπόνησης της διατριβής, στόχος
ήταν n συγκέντρωση στοιχείων για τη θερμική συμπεριφορά όσο το δυνατόν περισσότερων
υλικών, από αυτά που συναντώνται στις εξωτερικές επιφάνειες των ελληνικών πόλεων. Τα
υλικά αυτά χαρακτηρίζονται από μια μεγάλη ποικιλία χρωμάτων, υφών και φυσικών
ιδιοτήτων. Οι φυσικές ιδιότητες των περισσότερων υλικών είναι γνωστές από τη
βιβλιογραφία. Ωστόσο, η ποσοτική καταγραφή του τρόπου με τον οποίο το χρώμα και n υφή
(επιφανειακές ιδιότητες) των διαφορετικών υλικών επηρεάζει τη θερμική συμπεριφορά τους,
δεν είναι διαθέσιμη για το σύνολο των εξεταζόμενων υλικών. Το γεγονός αυτό περιορίζει
σημαντικά τις δυνατότητες για χρήση του μαθηματικού τύπου της θερμοκρασίας sol-air,
αλλά και για χρήση υπολογιστικών προγραμμάτων προσομοίωσης. Επίσης, πέρα από τη
γνώση των επιφανειακών ιδιοτήτων, n αξιοποίηση του τύπου της θερμοκρασίας sol-air
απαιτεί τη λεπτομερή καταγραφή μετεωρολογικών δεδομένων, και ιδιαίτερα των ποσών της
ηλιακής ακτινοβολίας.
Τέλος, θεωρείται ότι n πειραματική καταγραφή των επιφανειακών θερμοκρασιών μιας
ευρείας ποικιλίας υλικών, που χρησιμοποιούνται στις οριζόντιες και κατακόρυφες επιφάνειες
των ελληνικών πόλεων αποτελεί απλά ένα πρώτο βήμα για την πλήρη κατανόηση της
θερμικής συμπεριφοράς τους. Μελλοντικές έρευνες μπορούν να αξιοποιήσουν τα
αποτελέσματα αυτής της πειραματικής έρευνας με στόχο τη βαθμονόμηση / επαλήθευση
υπολογιστικών προγραμμάτων προσομοίωσης.
Η επιλογή της πειραματικής έρευνας πεδίου, δηλαδή της διεξαγωγής μετρήσεων
επιφανειακών θερμοκρασιών, ως τον τρόπο τεκμηρίωσης της θερμικής συμπεριφοράς των
υλικών οδηγεί σε μια σειρά περαιτέρω προβληματισμών. Ο κυριότερος από αυτούς αφορά
στο ζήτημα της επιλογής ανάμεσα στη διεξαγωγή επιτόπου μετρήσεων στους υπαίθριους
χώρους και στα κτίρια της πόλης και στη διεξαγωγή πειραματικών μετρήσεων σε δείγματα
υλικών σε οριζόντια και σε κατακόρυφη θέση. Από τη μια μεριά, οι επιτόπιες μετρήσεις
παρέχουν πληροφορίες για τη διακύμανση των επιφανειακών θερμοκρασιών των υλικών Ιη-
situ και σε σχέση με την πληθώρα των διαθέσιμων κατασκευαστικών λεπτομερειών. Από την
άλλη μεριά, οι πειραματικές μετρήσεις επιτρέπουν την ταυτόχρονη εξέταση των
επιφανειακών θερμοκρασιών ενός μεγάλου αριθμού υλικών, στις ίδιες κλιματικές συνθήκες,
Από τα πρώτα στάδια της εκπόνησης της διατριβής θεωρήθηκε ότι οι δύο αυτές
προσεγγίσεις λειτουργούν συμπληρωματικά και για το λόγο αυτό είναι εξίσου απαραίτητες
για την κατανόηση της θερμικής συμπεριφοράς των υλικών, που χρησιμοποιούνται στην
εξωτερική στιβάδα της πόλης. Έτσι, η πειραματική έρευνα πεδίου διαρθρώθηκε κατά τέτοιο
τρόπο ώστε να συμπεριληφθούν και οι δύο, με στόχο την πληρέστερη τεκμηρίωση της
θερινής θερμικής συμπεριφοράς των υλικών.
19
Τα κυριότερα υπολογιστικά προγράμματα που χρησιμοποιούνται, μεταξύ άλλων, και για τον υπολογισμό
των επιφανειακών θερμοκρασιών υλικών σε οριζόντιες και σε κατακόρυφες αστικές επιφάνειες είναι το
ENVi-met (Michael Bruce, ENVI-met v.3.0, [Online] Available, http://www.envi-met.com), το RadTherm
(ThermoAnalytics Inc., RadTherm v.7.1, [Online] Available, http://www.thermoAnalytics.com) και το SOLENE
(Dominique Groleau, Gerard Hegron, Laboratoire CERMA, Ecole Nationale Supérieure Architecture Nantes,
Logiciel SOLENE, [Online] Available, http://www.cerma.archi.fr/CERMA/Expertise/solene, 17 Μαΐου 2006.)
IO
Εισαγωγή
δ. Διάρθρωση κεφαλαίων της διατριβής
Πρώτο μέρος:
Μέσα από τ α κεφάλαια του πρώτου μέρους της διατριβής (κεφάλαια 1 έως 4) συντίθεται
με λεπτομέρεια τ ο ευρύτερο πλαίσιο στο οποίο εντάσσεται n προβληματική για τη θερμική
συμπεριφορά και την περιβαλλοντική επίδραση των υλικών. Παρόλο που τ α στοιχεία που
παρατίθενται βασίζονται σε βιβλιογραφική έρευνα, n ανάλυση τους, στο πρώτο μέρος της
διατριβής θεωρείται απαραίτητη για την ανάπτυξη των ζητημάτων που αυτή πραγματεύεται.
Στο εισαγωγικό κεφάλαιο (κεφ. 1) του πρώτου μέρους, κατηγοριοποιούνται και

παρουσιάζονται συνοπτικά τ α υλικά, που χρησιμοποιούνται στη διαμόρφωση υπαίθριων
χώρων, όψεων και δωμάτων κτιρίων στην Ελλάδα. Οι επιφάνειες των υπαίθριων χώρων των
πόλεων και οι εξωτερικές επιφάνειες του κελύφους των κτιρίων διαμορφώνονται από μια
πληθώρα υλικών, τ α οποία στην ουσία αποτελούν την "επιδερμίδα" των πόλεων. Τα υλικά
αυτά χαρακτηρίζονται από τεράστια ποικιλία σχημάτων, χρωμάτων, αποχρώσεων και υφών.
Τα υλικά, που χρησιμοποιούνται στις όψεις και τ α δώματα των κτιρίων, καθώς και στους
υπαίθριους χώρους των σύγχρονων ελληνικών πόλεων αποτελούν προϊόντα των
παρακάτω κύριων δομικών υλών: Γαιώδη υλικά, Φυσικά πετρώματα, Τσιμέντο, Πηλός, Ξύλο,
Μέταλλα, Πετροχημικές ύλες, Γυαλί. Το κεφάλαιο περιλαμβάνει μια συνοπτική παρουσίαση
αυτών των δομικών υλικών και των προϊόντων τους, ενώ στη συνέχεια παρατίθενται και
λεπτομέρειες των τρόπων με τους οποίους αυτά εφαρμόζονται κατά περίπτωση στους
υπαίθριους χώρους, στις όψεις και στα δώματα κτιρίων.
Στο δεύτερο κεφάλαιο τ ο πρώτου μέρους (Κεφ. 2 _ Οι διαδικασίες μετάδοσης

θερμότητας και οι ιδιότητες των υλικών που τις επηρεάζουν) πραγματοποιείται μια σύντομη
αναφορά σε έννοιες φυσικής και δομικής φυσικής. Παράλληλα, παρουσιάζονται οι ιδιότητες
των οικοδομικών υλικών (θερμοφυσικές και επιφανειακές ιδιότητες), που καθορίζουν τις
συμπεριφορά τους ως προς τις διαδικασίες μετάδοσης θερμότητας στους εξωτερικούς
χώρους των πόλεων. Η ανάλυση αυτή είναι απαραίτητη, καθώς οι μικροκλιματικές συνθήκες
και οι συνθήκες θερμικής άνεσης που επικρατούν στους υπαίθριους χώρους της πόλης,
έχουν άμεση σχέση με τις διαδικασίες μετάδοσης θερμότητας που πραγματοποιούνται στις
κατακόρυφες και οριζόντιες επιφάνειες που τους περιβάλλουν.
Η ανάδειξη των υλικών των εξωτερικών επιφανειών των πόλεων σε πρωταρχικό

ρυθμιστικό παράγοντα του αστικού μικροκλίματος καθιστά απαραίτητη τη σύντομη
ανάλυση του κλίματος των πόλεων (κεφ. 3). Το αστικό μικροκλίμα αποτελεί μια ιδιαίτερη
κατηγορία μικροκλίματος, καθώς οι συνθήκες που τ ο προσδιορίζουν οφείλονται κυρίως
στις επεμβάσεις και τις δραστηριότητες του ανθρώπου. Το χρώμα, και κατ' επέκταση ο
συντελεστής ανακλαστικότητας, των εξωτερικών επιφανειών των κτιρίων και των
υπαίθριων χώρων μιας πόλης έχει σημαντική επίδραση στις θερμοκρασίες του αέρα, που
σημειώνονται κ α τ ά τη διάρκεια της περιόδου δροσισμού. Τα υλικά που διαμορφώνουν την
"επιδερμίδα" των σύγχρονων πόλεων είναι στην πλειονότητα τους σκουρόχρωμα και
χαρακτηρίζονται από μεγάλη θερμοχωρητικότητα. Το σκούρο χρώμα συνεπάγεται μεγάλη
θερμική απορρόφηση, ενώ η αυξημένη θερμοχωρητικότητα έχει ως αποτέλεσμα τη
διατήρηση υψηλών θερμοκρασιών στα υλικά για μεγάλα χρονικά διαστήματα. 2 0
Στη συνέχεια (Κεφ. 4 _ Η θερμική άνεση στους υπαίθριους χώρους των πόλεων),
αναλύονται οι παράγοντες που επηρεάζουν τη θερμική άνεση στους αστικούς υπαίθριους
χώρους. Ο υπαίθριος χώρος της πόλης αποτελεί, ιδιαίτερα στο Μεσογειακό κλίμα και στην
χώρα μας, αναπόσπαστο μέρος της καθημερινής ζωής των ανθρώπων. Ο Άρης
Κωνσταντινίδης είχε γράψει ότι "το ήπιο ελληνικό κλίμα μας δίνει όλες τις δυνατότητες για
να ζούμε άνετα και σ τ ο ύπαιθρο, να κατοικούμε δηλαδή κάτω από τον ουρανό, σε
Μ. Σανταμούρης κ.ά„ Οικολογική Δόμηση. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα, Ιούνιος 2 0 0 0 , σ. 21-22.
//
Εισαγωγή
υπαίθριους χώρους"21. Παρόλο που η παραμονή στους υπαίθριους χώρους της πόλης
εξαρτάται πάνω από όλα από την ανάγκη κοινωνικής επαφής και διαντίδρασης μεταξύ των
ανθρώπων, είναι άμεσα συνυφασμένη και με τις συνθήκες άνεσης που επικρατούν εκεί.
Τέλος, το τελευταίο κεφάλαιο του πρώτου μέρους της διατριβής (Κεφ. 5 _ Θεωρητικά
στοιχεία για την περιβαλλοντική επίδραση των υλικών) αποτελεί μια παρουσίαση των
περιβαλλοντικών παραμέτρων που επηρεάζουν οι διαδικασίες παραγωγής, μεταφοράς,
χρήσης και απόρριψης των οικοδομικών υλικών. Τα υλικά που χρησιμοποιούνται στις
σύγχρονες πόλεις έχουν ιδιαίτερη σημασία, καθώς σε κάθε φάση της "ζωής" τους -είτε ως
ακατέργαστες πρώτες ύλες, είτε ως επεξεργασμένα προϊόντα ή σύνθετα στοιχεία, είτε
τέλος ως οικοδομικά απορρίμματα / απόβλητα- καταναλώνουν, σε μεγαλύτερο ή
μικρότερο βαθμό, ενέργεια και φυσικούς πόρους, και επιδρούν στο φυσικό περιβάλλον.
Δεύτερο μέοοο:
Το δεύτερο μέρος της διατριβής περιλαμβάνει το κύριο, ερευνητικό κομμάτι της.
Αναφέρεται στο ζήτημα της θερινής θερμικής συμπεριφοράς των υλικών, όπως αυτή
απεικονίζεται από την καταγραφή των επιφανειακών θερμοκρασιών τους. Συγχρόνως,
περιλαμβάνει την περιγραφή της περιβαλλοντικής τους επίδρασης, όπως αυτή συντίθεται
από τα δεδομένα που αφορούν στις διαδικασίες παραγωγής, μεταφοράς, εφαρμογής και
απόρριψης τους, δηλαδή του κύκλου ζωής τους.
Το πρώτο κεφάλαιο του δεύτερου μέρους (κεφ. 6) περιλαμβάνει την ανάλυση της
μεθοδολογίας που ακολουθείται κατά το πειραματικό μέρος της διατριβής, που αφορά στη
διεξαγωγή μετρήσεων επιφανειακών θερμοκρασιών σε υλικά. Το κεφάλαιο αυτό περιλαμβάνει
την ανάλυση των προηγούμενων ερευνών, που σχετίζονται με το ερευνητικό αντικείμενο
της διατριβής. Επίσης, αναλύονται τα ζητήματα που αφορούν στη μεθοδολογία εκπόνησης
των μετρήσεων, δηλαδή στους τρόπους διενέργειας της έρευνας, καθώς και στα διαθέσιμα
όργανα.
Στη συνέχεια (Κεφ. 7 _ Επιτόπου μετρήσεις επιφανειακών θερμοκρασιών και Κεφ. 8 _

Μετρήσεις επιφανειακών θερμοκρασιών σε δείγματα υλικών), περιγράφονται οι πειραματικές
μετρήσεις πάνω στις οποίες βασίστηκε η τεκμηρίωση της θερινής θερμικής συμπεριφοράς
των υλικών που χρησιμοποιούνται στις εξωτερικές επιφάνειες των ελληνικών πόλεων. Η
παρουσίαση των μετρήσεων βασίζεται στην χρήση απλών στατιστικών υπολογισμών.
Υπολογίζονται οι μέσες τιμές των μέγιστων, ελάχιστων και μέσων επιφανειακών
θερμοκρασιών για καθένα από τα οικοδομικά υλικά, που μετρήθηκαν, καθώς και οι διαφορές
τους από τις αντίστοιχες μέγιστες, ελάχιστες και μέσες θερμοκρασίες του αέρα.
Συγχρόνως, δημιουργήθηκαν διαγράμματα της μέσης ημερήσιας θερμοκρασιακής
διακύμανσης των δειγμάτων με τον υπολογισμό των μέσων ωριαίων επιφανειακών
θερμοκρασιών τους κατά το διάστημα των μετρήσεων.
Στο τελευταίο κεφάλαιο του δεύτερου μέρους της διατριβής (Κεφ. 9 _ Στοιχεία για την
περιβαλλοντική επίδραση των κυριότερων ομάδων υλικών, που χρησιμοποιούνται σήμερα
στην "επιδερμίδα" των ελληνικών πόλεων) επιχειρείται μια συνοπτική παρουσίαση των
κυριότερων περιβαλλοντικών επιπτώσεων των υλικών κατά τη διάρκεια του κύκλου ζωής
τους, από την φάση της εξαγωγής, έως την φάση της απόρριψης. Οι παράμετροι, με βάση
τις οποίες πραγματοποιείται η αξιολόγηση της περιβαλλοντικής επίδρασης των υλικών
αναφέρονται, μεταξύ άλλων, σε ζητήματα φυσικών πόρων, κατανάλωσης ενέργειας,
εκπομπής αέριων ρύπων, τοξικών ουσιών, καθώς και σε ζητήματα επανάχρησης και
απόρριψης.
Η παρουσίαση πραγματοποιείται με δύο τρόπους. Το κύριο σώμα της κάθε παραγράφου
αποτελείται από μια περιγραφή της περιβαλλοντικής επίδρασης της ομάδας υλικών, με την
'tJ^ *οΦΐδρς Κωνσταντινίδης, Για την Αρχιτεκτονική, Αθήνα: Εκδόσεις Άγρα, 1987, σ. 213.
ί\ Ι Γ)
Εισαγωγή
παράθεση των πληροφοριών, που βρέθηκαν για καθεμιά από τις εξεταζόμενες
παραμέτρους. Στο τέλος κάθε παραγράφου υπάρχει μια συγκεντρωτική περιγραφή σε
πίνακα, όπου καταγράφεται με ποιοτικό τρόπο (χρωματικά) το μέγεθος της
περιβαλλοντικής επίδρασης που έχει το στάδιο της παραγωγής κάθε ομάδας υλικών σε
καθεμιά από τις εξεταζόμενες παραμέτρους.
Τρίτο μέρος:
Στο τρίτο και τελευταίο μέρος της διατριβής επιχειρείται n σύνθεση όλων των στοιχείων
που αναλύθηκαν στα προηγούμενα κεφάλαια της διατριβής. Αυτή n σύνθεση έχει ως κύριο
στόχο την εξαγωγή συμπερασμάτων σχετικά με τη θερμική συμπεριφορά και την
περιβαλλοντική επίδραση των υλικών, που χρησιμοποιούνται στις εξωτερικές επιφάνειες των
ελληνικών πόλεων. Απώτερος σκοπός όλων των παραπάνω είναι η διαμόρφωση ενός
"πλαισίου" με βάση το οποίο μπορεί να γίνεται η επιλογή των υλικών, που εφαρμόζονται για
τη διάστρωση των υπαίθριων χώρων και για τη διαμόρφωση των τελικών επιφανειών των
όψεων και των δωμάτων των κτιρίων στην Ελλάδα.
Το πρώτο κεφάλαιο του τρίτου μέρους (Κεφ. ΙΟ _ Συσχετισμός πειραματικών

δεδομένων με την πόλη και την κατασκευή) έχει ως στόχο τη διαμόρφωση ενός πλαισίου
για την επιλογή των υλικών, που χρησιμοποιούνται στις εξωτερικές επιφάνειες των ελληνικών
πόλεων, με βάση την κατά περίπτωση θερμική τους συμπεριφορά Ο όρος "κατά
περίπτωση" χρησιμοποιείται γιατί η θερμική συμπεριφορά των υλικών κατά τους
καλοκαιρινούς μήνες έχει ιδιαίτερη σημασία μόνο στις περιπτώσεις των υπαίθριων χώρων
και των όψεων των κτιρίων, που δέχονται απρόσκοπτο ηλιασμό.
Στις περιπτώσεις αυτές, η υπερθέρμανση των υλικών έχει σημαντικές επιπτώσεις, τόσο
στην πόλη, όσο και στα μεμονωμένα κτίρια. Σε επίπεδο πόλης, συντελεί στην όξυνση του
φαινομένου της αστικής θερμικής νησίδας και στην επιδείνωση των συνθηκών θερμικής
άνεσης που επικρατούν στους υπαίθριους χώρους των πόλεων. Σε ό,τι αφορά στα κτίρια, η
επίδραση της υπερθέρμανσης των υλικών του κελύφους στο εσωκλίμα τους, εξαρτάται σε
μεγάλο βαθμό από τον τρόπο κατασκευής των στοιχείων του κελύφους.
Στο κεφάλαιο αυτό, επιχειρείται n σύνδεση των πειραματικών δεδομένων αυτής της
διατριβής, με την πόλη και τον τρόπο δόμησης της. Η σύνδεση αυτή έχει ως αποτέλεσμα τη
δημιουργία ενός πλέγματος επιλογών, μέσα από το οποίο προκύπτουν οι περιπτώσεις κατά
τις οποίες η θερμική συμπεριφορά των υλικών έχει κεφαλαιώδη σημασία, και εκείνες κατά
τις οποίες μπορεί και να αγνοηθεί22 Με τον τρόπο αυτό, είναι δυνατόν η θερμική
συμπεριφορά των υλικών να υπεισέλθει καθοριστικά στο σχεδιασμό των εξωτερικών
επιφανειών της πόλης με τη μορφή ενός πλέγματος επιλογών. Έτσι, δίνεται n δυνατότητα
στον αρχιτέκτονα / σχεδιαστή να επιλέγει υλικά ελέγχοντας τη θερμική τους συμπεριφορά
στα πλαίσια ενός αρχιτεκτονικού σχεδιασμού, που λαμβάνει υπόψη το αστικό μικροκλίμα
και τις συνθήκες θερμικής άνεσης.
Στη συνέχεια (κεφ. 11), πραγματοποιείται μια διερεύνηση των τρόπων με τους οποίους
μπορούν να μειωθούν οι επιφανειακές θερμοκρασίες των υλικών, τα οποία
υπερθερμαίνονται στους υπαίθριους χώρους των πόλεων και στο κέλυφος των κτιρίων,
κατά την θερμή περίοδο του έτους. Οι τρεις βασικές στρατηγικές που διακρίνονται είναι η
χρήση ανοιχτόχρωμων υλικών, ο σκιασμός και η διαβροχή με νερό 2 3 Παράλληλα, οι
θερμοκρασίες των αστικών επιφανειών μπορούν να μειωθούν με την αύξηση της χρήσης
Ενδεικτικά αναφέρεται το εξής παράδειγμα: σε αστικές χαράδρες των οποίων οι οριζόντιες επιφάνειες
δεν έχουν συνεχή και απρόσκοπτο ηλιασμό εξαιτίας του προσανατολισμού και της αναλογίας του ύψους
των κτιρίων και του πλάτους του δρόμου, η χρήση σκουρόχρωμων υλικών πιθανόν δεν θα συνέβαλε στην
επιδείνωση του μικροκλίματος, ενώ αντίστοιχα, η χρήση ανοιχτόχρωμων υλικών πιθανόν δεν θα
προκαλούσε θάμβωση, κ.ο.κ.
23
Helmut Ε. Landsberg, The Urban Climate, New York: Academic Press, 1981, σ. 257.
13
Εισαγωγή
υλικών, τα οποία δεν υπερθερμαίνονται κάτω από την επίδραση της ηλιακής ακτινοβολίας,
όπως είναι οι φυτικές εδαφοκαλύψεις (βλάστηση) και το νερό.
Στο τελευταίο κεφάλαιο της διατριβής (κεφ. 12) επιχειρείται η ανάπτυξη μεθόδου επιλογής
των υλικών, που χρησιμοποιούνται σε αστικούς υπαίθριους χώρους, σε όψεις και σε δώματα
κτιρίων στην Ελλάδα, σε σχέση με τη θερμική τους συμπεριφορά και την περιβαλλοντική
τους επίδραση. Αρχικά, συγκεντρώνονται τα στοιχεία των θερμοφυσικών και οπτικών
ιδιοτήτων των υλικών, τα πειραματικά δεδομένα των επιφανειακών θερμοκρασιών και τα
βιβλιογραφικά δεδομένα της περιβαλλοντικής επίδρασης σε μια σειρά πινάκων. Σε αυτούς
τους πίνακες καταγράφεται με ποιοτικό τρόπο (χρωματικά) το μέγεθος καθεμιάς από τις
εξεταζόμενες παραμέτρους. Με τον τρόπο αυτό, είναι δυνατή n παρουσίαση όλων των
στοιχείων που αναλύθηκαν στο κυρίως σώμα της διατριβής και n αξιοποίηση τους για τη
διαμόρφωση ενός πλαισίου για την επιλογή των υλικών, που χρησιμοποιούνται στις
εξωτερικές επιφάνειες των ελληνικών πόλεων. Οι γενικοί κανόνες που προκύπτουν
παρουσιάζονται ξεχωριστά για τους υπαίθριους χώρους, και για τις όψεις και τα δώματα των
κτιρίων, σε ό,τι αφορά τόσο στη θερμική συμπεριφορά των υλικών, όσο και στην
περιβαλλοντική τους επίδραση.
Παραρτήματα
Τα παραρτήματα της διατριβής περιλαμβάνουν εκείνα τα στοιχεία της, τα οποία ήταν
αδύνατο να συμπεριληφθούν στο κυρίως σώμα της εξαιτίας της έκτασης τους. Πρόκειται
κυρίως για πίνακες δεδομένων και υπολογισμών, αλλά και διαγράμματα, στα οποία
βασίζονται πολλά από τα κεφάλαια της διατριβής.
Στο πρώτο παράρτημα της διατριβής (Π.1) περιλαμβάνονται τυπικές κατασκευαστικές

λεπτομέρειες για την εφαρμογή υλικών σε υπαίθριους χώρους, σε όψεις και σε δώματα
κτιρίων. Στόχος είναι n ενδεικτική περιγραφή των διαφορετικών τρόπων εφαρμογής των
υλικών.
Στο δεύτερο παράρτημα της διατριβής (Π.2), το οποίο είναι και το εκτενέστερο,
υπάρχουν οι πίνακες και τα διαγράμματα των πειραματικών μετρήσεων της διατριβής. Οι
πίνακες με τα αποτελέσματα των μετρήσεων έχουν χρωματιστεί με βάση μια διαβάθμιση
χρωμάτων, που αντιστοιχεί σε συγκεκριμένο εύρος θερμοκρασίας, και με στόχο την
ποιοτική αξιοποίηση τους. Από την επεξεργασία αυτή, φαίνεται n ημερήσια διακύμανση των
επιφανειακών θερμοκρασιών των δειγμάτων, και γίνονται εμφανή τα διαστήματα της
ημέρας κατά τα οποία παρουσιάζονται οι υψηλότερες και οι χαμηλότερες επιφανειακές
θερμοκρασίες. Μετά από τους πίνακες κάθε ομάδας μετρήσεων υπάρχουν τα
διαγράμματα των επτά διαφορετικών ημερών (διάστημα μίας εβδομάδας) για τις
διαφορετικές ομάδες δειγμάτων υλικών. Από την εξέταση αυτών των διαγραμμάτων,
διαπιστώνεται η συμφωνία μεταξύ της διακύμανσης των επιφανειακών θερμοκρασιών των
δειγμάτων για τις επτά αυτές ημέρες.
Το τρίτο παράρτημα (Π.3) περιλαμβάνει τη διερεύνηση που αφορά στη σύνδεση της
θερμικής συμπεριφοράς των υλικών με την κλίμακα της πόλης. Πρόκειται για τα
αποτελέσματα παραμετρικής μελέτης σκιασμού και ηλιασμού με τη βοήθεια του λογισμικού
Ecotect24, για τις οριζόντιες και κατακόρυφες επιφάνειες μιας σειράς αστικών δρόμων με
διαφορετικά γεωμετρικά χαρακτηριστικά.
Το τέταρτο παράρτημα (Π.4) περιλαμβάνει τη διερεύνηση που αφορά στη σύνδεση της
θερμικής συμπεριφοράς και της περιβαλλοντικής επίδρασης των υλικών με το σύνολο της
κατασκευής στην οποία αυτά εντάσσονται (δάπεδο υπαίθριου χώρου, όψη κτιρίου και δώμα
24
Square One Research ΡΤΥ Ltd., Dr. Andrew Marsh, Ecotect software v.5.2, [Online] Available,
http://www.squl.com
14
Εισαγωγή
κτιρίου). Το παράρτημα αυτό χωρίζεται σε δύο μέρη. Στο πρώτο μέρος, παρατίθενται οι
πίνακες και τα σχέδια των θερμοκρασιακών διαγραμμάτων, τα οποία υπολογίστηκαν για
όψεις και για δώματα κτιρίων. Οι υπολογισμοί αυτοί έγιναν με βάση τις μέσες μέγιστες
επιφανειακές θερμοκρασίες που μετρήθηκαν κατά το πειραματικό μέρος της διατριβής. Στο
δεύτερο μέρος, υπάρχουν οι υπολογισμοί, που πραγματοποιήθηκαν για όλες τις
εξεταζόμενες οικοδομικές λεπτομέρειες με στόχο τη διερεύνηση της περιβαλλοντικής
συμπεριφοράς του συνόλου της κατασκευής τους. Ως μέτρο της περιβαλλοντικής
επίπτωσης θεωρείται το ποσοτικό μέγεθος της ενέργειας που δαπανάται για την παραγωγή
των υλικών (εμπεριεχόμενη ενέργεια).
ΣΤΟ πέμπτο παράρτημα της διατριβής (Π.5) υπάρχουν οι τελικοί, συγκεντρωτικοί

πίνακες των θερμοφυσικών και οπτικών ιδιοτήτων, των πειραματικών δεδομένων των
επιφανειακών θερμοκρασιών και των βιβλιογραφικών δεδομένων της περιβαλλοντικής
επίδρασης των εξεταζόμενων υλικών. Αυτοί οι πίνακες περιλαμβάνουν τις αριθμητικές τιμές
όλων των παραπάνω δεδομένων, και είναι εκείνοι στους οποίους βασίζονται οι τελικοί,
ποιοτικοί πίνακες του τελευταίου κεφαλαίου της διατριβής.
Στο έκτο και τελευταίο παράρτημα της διατριβής (Π.ό) υπάρχουν οι σχετικές με τη
διατριβή επιστημονικές εργασίες που υποβλήθηκαν και παρουσιάστηκαν σε διεθνή συνέδρια
με κριτές. Οι εργασίες αυτές συμπεριλαμβάνονται στα αντίστοιχα πρακτικά.
15
ΜΕΡΟΣ I:
ΤΑ ΥΛΙΚΑ ΠΟΥ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΝΤΑΙ ΣΤΗΝ ΕΠΙΔΕΡΜΙΔΑ ΤΩΝ

ΠΟΛΕΩΝ
Κεφάλαιο 1:
Υλικά που χρησιμοποιούνται στη διαμόρφωση υπαίθριων χώρων,

όψεων και δωμάτων κτιρίων.
Κατηγοριοποίηση, παρουσίαση και τρόποι τοποθέτησης.
19
Κεφάλαιο 1 Υλικά που χρησιμοποιούνται στη διαμόρφωση υπαίθριων χώρων, όψεων και δωμάτων κτιρίων.
Κ ε φ ά λ α ι ο 1 _ Υλικά που χρησιμοποιούνται σ τ η διαμόρφωση υπαίθριων χώρων, όψεων

και δ ω μ ά τ ω ν κτιρίων. Κατηγοριοποίηση, παρουσίαση και τρόποι τοποθέτησης.
1.1. Εισαγωγή
Οι επιφάνειες των υπαίθριων χώρων των πόλεων και n εξωτερική "στιβάδα" των κτιρίων
διαμορφώνονται από μια πληθώρα υλικών, τ α οποία στην ουσία αποτελούν την
"επιδερμίδα" των πόλεων. Τα υλικά αυτά χαρακτηρίζονται από τεράστια ποικιλία σχημάτων,
χρωμάτων, αποχρώσεων και υφών. Στο κεφάλαιο αυτό επιχειρείται μια κατηγοριοποίηση της
πληθώρας των διαθέσιμων υλικών σε μια σειρά από Βασικές κατηγορίες και η παρουσίαση
του τρόπου χρήσης και εφαρμογής τους κατά περίπτωση, στους υπαίθριους χώρους της
πόλης και στις όψεις και τ α δώματα των κτιρίων. Η παρουσίαση αυτή κρίνεται απαραίτητο
να προηγηθεί της ανάλυσης της θερμικής συμπεριφοράς και της περιβαλλοντικής
επίδρασης των υλικών που χρησιμοποιούνται στην "επιδερμίδα" των ελληνικών πόλεων.
Τα υλικά, που χρησιμοποιούνται στις όψεις και τ α δώματα των κτιρίων, καθώς και στους
υπαίθριους χώρους των σύγχρονων ελληνικών πόλεων αποτελούν προϊόντα των
παρακάτω κύριων δομικών υλών:
• Γαιώδη υλικά
• Φυσικά πετρώματα
• Τσιμέντο
• Πηλός
• Ξύλο
• Μέταλλα
• Πετροχημικές ύλες
• Γυαλί
Στο κεφάλαιο αυτό, πραγματοποιείται μια συνοπτική παρουσίαση αυτών των δομικών
υλικών και των προϊόντων τους, ενώ στη συνέχεια παρατίθενται και λεπτομέρειες, των
τρόπων με τους οποίους αυτά εφαρμόζονται κ α τ ά περίπτωση στους υπαίθριους χώρους,
στις όψεις και στα δώματα κτιρίων.
1.2. Δομικές ύλες
1.2.1 Γαιώδη υλικά
Η ομάδα γαιωδών υλικών περιλαμβάνει τ α υλικά, που Βρίσκονται στην φύση "χαλαρά" 1 ,
δηλαδή τ ο χώμα και τις διάφορες κατηγορίες αδρανών. Τα αδρανή που χρησιμοποιούνται
για την κατασκευή οικοδομικών υλικών, αλλά και για τη διαμόρφωση επιφανειών στους
υπαίθριους χώρους των πόλεων είναι είτε αδρανή φυσικών αποθέσεων, είτε θραυστά
αδρανή πετρωμάτων. Τα αδρανή φυσικών αποθέσεων είναι χαλίκια, αμμοχάλικα ή άμμος
που προέρχονται από κοίτες ή όχθες χειμάρρων, από εκβολές χειμάρρων και ποταμών ή
από παραλίες 2 Τα θραυστά αδρανή πετρωμάτων προέρχονται από διάφορα πετρώματα σε
λατομεία 3 .
Το χώμα μπορεί να διακριθεί, ανάλογα με τη σύσταση του σε αμμώδες, αργιλώδες και
τυρφώδες (οργανικό) 4 Τα αδρανή φυσικών αποθέσεων χωρίζονται σε χαλίκια (διάμετρος 1-
8 cm), ψηφίδες (διάμετρος 0,5-1 cm) και σε φυσική άμμο (διάμετρος < 0,5 c m ) 5 Τα
Αθανάσιος Φ. Νικολαΐδης, Οδοποιία Οδοστρώματα. Υλικά, Έλεγχος Ποιότητας, Θεσσαλονίκη: Μ.

Τριαντάφυλλου & Σία, 2 0 0 2 , σ. 78.
2
Νικολαΐδης (2002), ό.π., σ. 79.
3
Στο ίδιο, σ. 79
4
Τ. R. Oke, Boundary Layer Climates, ίοηαοη αηά New York: Routledge, 1995, σ. 44. Για επιπλέον διάκριση των
χωμάτων ανάλογα με τη σύσταση τους, βλ. και William Ρ Spence, Construction Methods, Materials, and
Techniques. U.S.A.: Delmar Publishers, 1998, σ. 93.
5
Θ. Κ. Παπαθεοδώρου, Οικοδομική, Αθήνα: Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, 1939, σ. 14.
21
Κεφάλαιο 1 . Υλικά που χρησιμοποιούνται στη διαμόρφωση υπαίθριων χώρων, όψεων και δωμάτων κτιρίων.
θραυστά αδρανή πετρωμάτων διακρίνονται σε σκύρα (διάμετρος 1-8 cm), γαρμπίλι

(διάμετρος 0,5-1 cm) και σε τεχνητή άμμο (διάμετρος < 0,5 cm) 6
Τα γαιώδη υλικά χρησιμοποιούνται στις κατασκευές αυτούσια σε επιφάνειες υπαίθριων
χώρων και δωμάτων κτιρίων, αλλά και στη διαμόρφωση υποστρωμάτων. Ωστόσο, η
σημαντικότερη χρήση τους είναι στην παραγωγή άλλων υλικών, όπως είναι τα προϊόντα
τσιμέντου (σκυρόδεμα και προκατασκευασμένα στοιχεία από τσιμέντο) και το ασφαλτικό
σκυρόδεμα.
Εικόνα 1.1: Χώμα. Εικόνα 1.2: Χαλίκια.
1.2.2 Φυσικά πετρώματα
Τα φυσικά πετρώματα χωρίζονται σε πυριγενή (ή εκρηξιγενή)7, ιζηματογενή8 και σε

μεταμορφωμένα (ή μεταμορφωσιγενή)9 Τα πυριγενή πετρώματα είναι στερεοποιημένα
κομμάτια Βράχου, τα οποία έχουν ανέβει μέσα από κενά στον φλοιό της γης.10 Τα
ιζηματογενή πετρώματα προέκυψαν από την καθίζηση οργανικών υλικών που βρίσκονταν
αιωρούμενα στο νερό ή στην ατμόσφαιρα και την ανάμιξη τους με αποσυντεθημένη πέτρα.11
Τέλος, τα μεταμορφωμένα πετρώματα έχουν σχηματιστεί από την επίδραση πιέσεων και
υψηλών θερμοκρασιών σε πυριγενή και ιζηματογενή πετρώματα, τα οποία μέσα από αυτές
τις διαδικασίες μεταμορφώνονται.12 Τα πυριγενή και τα μεταμορφωσιγενή πετρώματα είναι
πολύ σκληρά, ενώ τα ιζηματογενή είναι αρχαιότερα από τα πυριγενή.13
Από τα φυσικά πετρώματα, που χρησιμοποιούνται στις κτιριακές κατασκευές, στα
πυριγενή πετρώματα ανήκουν, μεταξύ άλλων, οι γρανίτες, οι βασάλτες, και οι σερπεντίνες,
στα ιζηματογενή ο ασβεστόλιθος, ο δολομίτης, ο αργιλικός σχιστόλιθος, ο ψαμμόλιθος, ο
γύψος κα τα κροκαλοπαγή πετρώματα, ενώ στα μεταμορφωσιγενή πετρώματα ανήκουν,
μεταξύ άλλων, ο σχιστόλιθος από αργιλικό σχιστόλιθο, το μάρμαρο από ασβεστόλιθο, ο
χαλαζίτης από ψαμμόλιθο, και ο γνεύσιος από γρανίτη.14 Τα φυσικά πετρώματα, προϊόντα
των οποίων χρησιμοποιούνται συνηθέστερα στους υπαίθριους χώρους των ελληνικών
6
Στο ίδιο, σ. 13-14.
7
Ως πυριγενές ή εκρηξιγενές μεταφράζεται ο αγγλικός όρος igneous.
8
Ως ιζηματογενές μεταφράζεται ο αγγλικός όρος sedimentary.
9
Ως μεταμορφωμένο ή μεταμορφωσιγενές μεταφράζεται ο αγγλικός όρος metamorphic.
10
θ. Κουϊτζής, Κ. Φυτιάνος, Κ. Σαμαρά-Κωνσταντίνου, Χημεία Περιβάλλοντος, θεσσαλονίκη: UNversity
Studio Press, 1998, σ. 320 και Björn Berge, The Ecology of Building Materials, Great Britah: The Architectural
Press, 2003, σ. 107.
11
Νικολαΐδης (2002), ό.π., σ. 79 και Κουϊμτζής, κ.ά. (1998), ό.π, σ. 320.
12
Κουϊμτζής, κ.ά. (1998), ό.π., σ. 320 και Berge (2003), ό.π., σ. 107.
13
14
Στο ίδιο, a 79-80.
22
Κεφάλαιο 1 _ Υλικά που χρησιμοποιούνται στη διαμόρφωση υπαίθριων χώρων, όψεων και δωμάτων κτιρίων.
πόλεων και στο κέλυφος των κτιρίων είναι τα μάρμαρα15, οι σχιστόλιθοι10 και οι γρανίτες17.
Τα μάρμαρα, οι ασβεστόλιθοι και οι σχιστόλιθοι που χρησιμοποιούνται στις κτιριακές
κατασκευές είναι συνήθως εγχώρια, ενώ αντίθετα οι γρανίτες έχουν προέλευση από χώρες
του εξωτερικού.
Ανάλογα με την προέλευση τους, τα φυσικά πετρώματα έχουν μεγάλη ποικιλία
χρωμάτων.18 Σε ό,τι αφορά στα μάρμαρα, οι αποχρώσεις τους προκύπτουν από τις
προσμίξεις που υπάρχουν στον ασβεστόλιθο από τον οποίο προέρχονται (π.χ. ο σίδηρος
δίνει κοκκινωπές αποχρώσεις, η άργιλος κιτρινωπές, ενώ ο άνθρακας γκρίζες ή μαύρες).19
Τα προϊόντα φυσικών πετρωμάτων μπορούν να παραχθούν σε μεγάλη ποικιλία υφών,
ανάλογα με την επεξεργασία τους 2 0 Η επεξεργασία των πλακών μαρμάρου και γρανίτη
περιλαμβάνει λάξευση, λείανση και στίλβωση21 Η ποιότητα των προϊόντων από φυσική
πέτρα και ιδιαίτερα των πλακών από μάρμαρο και γρανίτη καθορίζεται κυρίως από τη
διάταξη των κόκκων και τις αποχρώσεις τους 2 2
Εικόνα 1.3: Πλάκες από μάρμαρο σε υπαίθριο Εικόνα 1.4: Κυβόλιθοι από μάρμαρο σε υπαίθριο
χώρο. χώρο.
Τα φυσικά πετρώματα χρησιμοποιούνται στις κατασκευές με τη μορφή δομικών

στοιχείων (λαξευτοί, ημιλαξευτοί, αργοί και τυκτοί λίθοι), με τη μορφή πλακών και με τη
μορφή κυβόλιθων23 Ανάλογα με τα χαρακτηριστικά τους, οι πλάκες από φυσική πέτρα
χρησιμοποιούνται για την επίστρωση δαπέδων εσωτερικών και εξωτερικών χώρων και για
την επικάλυψη όψεων κτιρίων. Οι κυβόλιθοι από πέτρα χρησιμοποιούνται για τη διαμόρφωση
πλατειών, πεζοδρόμων και δρόμων ήπιας κυκλοφορίας. Τέλος, τα φυσικά πετρώματα
εντάσσονται στις κατασκευές και με τη μορφή θραυστών αδρανών, όπως περιγράφηκε
Τα μάρμαρα ορίζονται ως "τα μεταμορφωμένα πετρώματα, που αποτελούνται κυρίως από λεπτόκοκκο
μέχρι χονδρόκοκκο ασβεστίτη και/h δολομίτη με ισομεγέθεις κόκκους". Τα γνήσια μάρμαρα έχουν
συνήθως λευκό ή λευκό-γκρι χρώμα. (Δήμητρα Τσιώρα-Παπαϊωάννου, επιμ., Δάπεδα εσωτερικών και
εξωτερικών χώρων. Θεσσαλονίκη: Κτίριο Επιλογή στη Δόμηση ΕΠΕ, 2 0 0 4 , σ. 48-49.) Για περισσότερα, βλ. και
5ρθηοθ (1998), ό.π, σ. 265.
16
Οι σχιστόλιθοι είναι "μεταμορφωμένα ασβεστολιθικά πετρώματα ισχυρώς φολιδωμένα με βασικό ορυκτό
συστατικό ασβεστίτη ή/και δολομίτη". [Τσιώρα-Παπαϊωάννου, επιμ. (2004), ό.π., σ. 49.] Για περισσότερα, βλ.
και 5ρθηοθ (1998), ό.π, α 265.
17
Γρανίτες είναι "τα φυσικά συμπαγή πετρώματα, τα οποία επιδέχονται λείανση (...) και αποτελούνται από
ορυκτά (...) όπως είναι ο χαλαζίας και ο άστριος". [Τσιώρα-Παπαϊωάννου, επιμ. (2004), ό.π., σ. 49.] Για
περισσότερα, βλ. και 5ρθηοθ (1998), ό.π, σ. 263.
18
Avril Fox, Robin Murreil, Green Design. A Guide to Environmental Impact of Building Materials, ίοηάοη
Architecture Design αηά Technology Press, 1989, o. 96.
19
Παπαθεοδώρου (1939), ό.π., σ. 1.
20
Fox, Murreil (1989), ό.π., σ. 96.
21
Παπαθεοδώρου (1939), ό.π, σ. 3.
22
23
23
στην προηγούμενη παράγραφο. Αυτή η χρήση των φυσικών πετρωμάτων είναι, σύμφωνα με
τον Berge, η επικρατέστερη σήμερα24
Εικόνα 1.5: Πλάκες από μάρμαρο σε όψη κτιρίου. Εικόνα 1.6: Πλάκες από γρανίτη σε όψη κτιρίου.
1.2.3 Τσιμέντο
Το τσιμέντο είναι μια κονία 25 , η οποία αποτελείται από ασβέστιο, σιλικόνη, αλουμίνιο και
άλλα στοιχεία, τα οποία ποικίλουν ανάλογα με τον τύπο του τσιμέντου και τον
κατασκευαστή·26 Το τσιμέντο πόρτλαντ27 έχει ως πρώτες ύλες ασβεστόλιθο και κρητίδα
(κιμωλία), πηλό, σχιστόλιθους / λάσπη εκβολών / τσιμεντόπετρα / σκωρία υψικαμίνων /
γύψο28 και ως πρόσθετες ύλες άμμο, οξείδιο του σιδήρου και βωξίτη29. Η σύνθεση του
περιλαμβάνει ενώσεις οξειδίου του ασβεστίου (ασβέστης) (59-63%), οξειδίων του πυριτίου
(20-35%), του αργιλίου και του σιδήρου (6-10%)3° Η παραγωγή τσιμέντου καταλαμβάνει
σχεδόν το ένα τρίτο της παγκόσμιας παραγωγής υλικών που δεν χρησιμοποιούνται για την
παραγωγή ενέργειας31 Το γεγονός αυτό, ανάγει τη βιομηχανία του τσιμέντου σε κυρίαρχη
οικονομική δραστηριότητα
Το τσιμέντο αποτελεί την πρώτη ύλη για πολλά υλικά. Περιλαμβάνεται στο σκυρόδεμα,
σε ελαφρά σκυροδέματα, σε κονιάματα και σε πλάκες και κυβόλιθους. Το σκυρόδεμα32
αποτελείται από χαλίκι, άμμο, τσιμέντο και νερό σε αναλογίες, που διαφέρουν ανάλογα με
τον τύπο του μίγματος33, ενώ τα ελαφρά σκυροδέματα αποτελούνται από νερό, τσιμέντο,
24
Berge (2003), ό.π., σ. 108.
25
Ως κονίες ορίζονται οι λεπτόκοκκες σκόνες, οι οποίες όταν αναμιχθούν με νερό, στερεοποιούνται σε
σκληρή μάζα. Η στερεοποίηση και η σκλήρυνση προκύπτουν από την ενυδάτωση των συστατικών της
κονίας, που δημιουργεί υπομικροσκοπικούς κρυστάλλους ή πηκτώδες υλικό με μεγάλο εμβαδόν
επιφάνειας. (Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριτάννικα, τόμος 56, Αθήνα: Εκδοτικός Οργανισμός
Πάπυρος, 1993, σ. 78.)
26
Fox, Murreil (1989), ό.π, σ. 31.
27
Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριτάννικα, ό.π., σ. 79. Για περισσότερα, Βλ. και Αιμίλιος Γ. Κορωναίος,
Γεώργιος Ι. Πουλάκος, Τεχνικά Υλικά. Τόμος 1. Αθήνα: Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, 2 0 0 5 , σ. 39-41.
28
Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριτάννικα, ό.π., σ. 79.
29
Στο ίδιο, σ. 79.
30
Στο ίδιο, σ. 79 και Παπαθεοδώρου (1939), ό.π., σ. 21.
31
Maf Smith, ϋοήη Whiteleg, Nick Williams, Greening the Built Environment, ίοηάοη: Εαπίιεοαη Publicatk^s Ltd,
1998, a 65.
32
Ως σκυρόδεμα ορίζεται "ο τεχνητός λίθος, που προκύπτει από σκλήρυνση ενός μίγματος από αδρανή,
τσιμέντο -που αποτελεί τη συνδετική κονία- και νερό". (Μαρία Καραβεζύρογλου-Βέμπερ, Στοιχεία
υπολογισμού και διαμόρφωσης ολόσωμων κατασκευών, Θεσσαλονίκη: Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο
Θεσσαλονίκης, 1997, σ. 1.)
33
David Anink, Chiel Boonstra, John Mak, Handbook of Sustainable Building, ίοηαοη: James 8<. James δαβηοβ
Publishers Ltd., 1996, a 166. Για περισσότερα, Βλ. και δρβηοβ (1998), ό.π, σ. 136.
24
άμμο και κόκκους διογκωμένης πολυστερίνης κίσσηρης ή περλίτη. Το τσιμεντοκονίαμα

είναι "μίγμα νερού, τσιμέντου και άμμου με διάμετρο κόκκων μικρότερη των τεσσάρων
χιλιοστών (4 mm)"35.
Οι πλάκες και οι κυβόλιθοι κατασκευάζονται με διαμόρφωση με καλούπια από μίγμα
τσιμέντου πόρτλαντ, άμμου, νερού και αδρανών ανόργανων βαφών36 Οι πλάκες από
τσιμέντο αποτελούνται από δύο στρώσεις, από τις οποίες η κατώτερη είναι
τσιμεντοκονίαμα και η ανώτερη είναι μίγμα τσιμέντο, αλεύρου μαρμάρου και χρωμάτων37
Από την προσθήκη ψηφίδων μαρμάρου στο μίγμα της ανώτερης στρώσης των πλακών
από τσιμέντο προκύπτουν οι μωσαϊκές πλάκες από τσιμέντο 38 Γενικά, οι πλάκες και οι
κυβόλιθοι διακρίνονται από μεγάλη ποικιλία χρωμάτων, μορφών, υφών και επεξεργασίας της
επιφάνειας, ενώ υπάρχουν και κυβόλιθοι ανοιχτού τύπου (claustra).
Τα προϊόντα τσιμέντου είναι τα πιο πολύ χρησιμοποιούμενα προϊόντα στους
υπαίθριους χώρους της Αθήνας, αλλά και των άλλων ελληνικών πόλεων. Δάπεδα από
σκυρόδεμα σε διάφορα μεγέθη και χρώματα, το οποίο κατασκευάζεται επιτόπου
χρησιμοποιείται κυρίως για επιφάνειες σε πλατείες και πεζόδρομους, καθώς και για στοιχεία
αστικού εξοπλισμού, όπως καθιστικά, σιντριβάνια, κ.λπ. Τα δάπεδα αυτά χωρίζονται κυρίως
σε σταμπωτά39 και βοτσαλωτά με εμφανή αδρανή40.
Εικόνα 1.7: Σταμπωτό δάπεδο σε υπαίθριο χώρο. Εικόνα 1.8: Βοτσαλωτό δάπεδο με εμφανή
αδρανή σε υπαίθριο χώρο.
Το σκυρόδεμα αποτελεί και το βασικό υλικό για την κατασκευή οδοστρωμάτων

(δύσκαμπτα οδοστρώματα41), τα οποία όμως έχουν πολύ περιορισμένη χρήση στην Ελλάδα
Ερωτόκριτος Τσίγκας, επιμ., Υλικά. Κατάλογος 2002. Θεσσαλονίκη: Κτίριο Επιλογή στη Δόμηση ΕΠΕ,
2002, σ. 18.
35
Καραβεζύρογλου-Βέμπερ (1997), ό.π., σ. 2.
36
Tom Woolley, Sam Kimmhs, Paul ΗαΓ^οη, Rob Ηαπίδοη, Green Building Handbook. Volume I A guide to
products and their impact on the environment, ίοηαοη: E 8c FN δροη, 1997, σ. 145.
37
38
39
Τα σταμπωτά δάπεδα παράγονται με απλό ή χρωματισμένο τσιμεντοκονίαμα, στο οποίο το ανάγλυφο
δημιουργείται με μήτρες και το οποίο σταθεροποιείται με επάλειψη εποξεικής ρητίνης. [Τσιώρα-
Παπαϊωάννου, επιμ. (2004), ό.π, σ. 106.]
40
Τα βοτσαλωτά δάπεδα με εμφανή αδρανή παράγονται από σκυρόδεμα, το οποίο ψεκάζεται με
αδρανοποιητικό υγρό που αποτρέπει τη σκλήρυνση του σκυροδέματος έως κάποιο βάθος. Αυτό έχει ως
αποτέλεσμα στη συνέχεια να απομακρύνονται τα χαλαρά υλικά με έκπλυση και να αφήνεται το δάπεδο
με εμφανή και προεξέχοντα αδρανή. [Τσιώρα-Παπαϊωάννου, επιμ (2004), ό.π, σ. 107.]
41
Υπάρχουν τρεις τύποι δύσκαμπτων οδοστρωμάτων: τα άοπλα, τα οπλισμένα με μη συνεχή οπλισμό και
τα οπλισμένα με συνεχή οπλισμό Τα δύσκαμπτα οδοστρώματα κατασκευάζονται από χοντρόκοκκα και
λεπτόκοκκα αδρανή, τσιμέντο, νερό και άλλες προσμίξεις. Η διαστασιολόγηση των δύσκαμπτων
οδοστρωμάτων εξαρτάται, όπως και στην περίπτωση των εύκαμπτων οδοστρωμάτων από μια σειρά
παραμέτρων. [Νικολαΐδης (2002), ό.π, σ. 681] Για περισσότερα σχετικά με τη διαστασιολόγηση των
δύσκαμπτων οδοστρωμάτων, βλ. και Νικολαΐδης (2002), ό.π., α 712-].
25
και συναντώνται κυρίως σε περιβάλλοντες χώρους σταθμών ανεφοδιασμού, σε

ανηφορικούς δρόμους και σε περιοχές, όπου δεν υπάρχει κοντά συγκρότημα παραγωγής
ασφαλτομιγμάτων42 Οι πλάκες και οι κυβόλιθοι από σκυρόδεμα χρησιμοποιούνται κυρίως
στα πεζοδρόμια και σε δρόμους ήπιας κυκλοφορίας.
Εικόνα 1.9: Δάπεδο από σκυρόδεμα και πλάκες Εικόνα HO: Κυβόλιθοι από τσιμέντο.
πεζοδρομίου από τσιμέντο.
Τα διάφορα προϊόντα τσιμέντου έχουν ευρεία εφαρμογή και στις όψεις των κτιρίων. Η
επικάλυψη με τσιμεντοκονίαμα αποτελεί τον επικρατέστερο τρόπο επίχρισης των
τοιχοποιιών από τούβλα. Πολύ συχνός είναι και ο σχεδιασμός όψεων με εμφανές οπλισμένο
σκυρόδεμα, το οποίο αφήνεται αυτούσιο, υφίσταται μηχανική επιφανειακή επεξεργασία (π.χ.
έκπλυση, βούρτσισμα, αμμοβολή, πελέκημα, σκάλισμα, γυάλισμα, κ.λπ.) ή χρωματίζεται (στη
μάζα με χρωστικές από οξείδια μετάλλων ή επιφανειακά με υδατοδιαλυτά, ακρυλικά
χρώματα) 43 Στις όψεις των κτιρίων είναι δυνατόν επίσης να εφαρμοστούν μια πληθώρα
προϊόντων τσιμέντου μικρού πάχους σε πάνελ (τσιμεντοσανίδες)44, αλλά και σε διάφορα
μεγέθη και σχήματα με επεξεργασία που θυμίζει φυσικές πέτρες ή οπτόπλινθους (λιστέλο)45.
Τέλος, δομικά στοιχεία από σκυρόδεμα (τσιμεντόλιθοι) είναι δυνατό να χρησιμοποιηθούν για
την κατασκευή φέρουσας τοιχοποιίας46, αποτελώντας συγχρόνως και την τελική επιφάνεια
της όψης.
Στα δώματα των κτιρίων, η τελική επικάλυψη πραγματοποιείται, τις περισσότερες
φορές, με προϊόντα τσιμέντου. Έτσι, στα μη βατά δώματα, η τελική επίστρωση μπορεί να
γίνει με ελαφροσκυρόδεμα ή με τσιμεντοκονίαμα, ενώ στα βατά δώματα, η διαμόρφωση
περιλαμβάνει συνήθως πλάκες από τσιμέντο (απλές ή μωσαϊκές).
1.2.4 Πηλός
Ο πηλός είναι ένα μίγμα αργίλου (ένυδρες ενώσεις πυριτικών αργιλίων) και κόκκων
άμμου διαφόρων πετρωμάτων47 Ο πηλός περιέχει και μέταλλα, όπως οξείδια του
42
Νικολαΐδης (2002), ό.π, σ. 681.
43
Δημήτρης Αραβαντινός, επιμ., Οι όψεις των κτιρίων, Θεσσαλονίκη: Κτίριο Επιλογή στη Δόμηση ΕΠΕ,
2004, α 24-37.
44
Ενημερωτικό Φυλλάδιο Κηαυί, "Συστήματα Εξωτερικής Τοιχοποιίας ΑςυαραηβΓ, Αθήνα: Κηαυί,
http://www.âuf.gr
45
Για περισσότερα, βλ. και De Ryck, "Διακοσμητικά Πλακίδια για Εσωτερική και Εξωτερική Χρήση",
Θεσσαλονίκη: De Ryck Decorative S\ov\e Products, http://www.derycjdecorativestoηe.be, Ενημερωτικό
Φυλλάδιο Μαθιός Πυρίμαχα Α.Ε., "Κατάλογος Προϊόντων 98-99", Αθήνα: Μαθιός Πυρίμαχα Α.Ε.,
http://www.mathios.gr και Ενημερωτικό Φυλλάδιο Yukon, "Εξωτερικά Δάπεδα - Εμφανής Τοιχοποιία", Αθήνα:
Yukon, 2001, http://www.ylikoη.gr
46
Αραβαντινός, επιμ. (2004), ό.π., σ. 38.
47
26
48
αλουμινίου, ίχνη χαλαζία, οξείδια του σιδήρου και μαρμαρυγία. Ανάλογα με την
περιεκτικότητα τους σε άργιλο και άμμο, οι πηλοί χωρίζονται σε παχείς (περιεκτικότητα σε
άργιλο σε ποσοστό άνω του 80%) και ισχνούς (περιεκτικότητα σε άμμο σε ποσοστό άνω
του όΟ%)49 Παλαιότερα, στην Ελλάδα, τα προϊόντα από πηλό χρησιμοποιούνταν στις
κτιριακές κατασκευές χωρίς ιδιαίτερη θερμική επεξεργασία (π.χ. ωμόπλινθοι). Αντίθετα, μετά
τα μέσα του 20ου αιώνα, κυριαρχεί η αποκλειστική χρήση ψημένων προϊόντων πηλού,
δηλαδή κεραμικών προϊόντων.
Τα κεραμικά προϊόντα προκύπτουν με την επεξεργασία (διαμόρφωση με καλούπια) και
το ψήσιμο του πηλού 50 Η θέρμανση προκαλεί την υαλοποίηση των μετάλλων και τη
σύνδεση των υλικών μεταξύ τους 5 1 Οσο μεγαλύτερος είναι ο χρόνος του ψησίματος, τόσο
μεγαλύτερες είναι η πυκνότητα, η σκληρότητα και η αντοχή του τελικού προϊόντος σε
χημικές και περιβαλλοντικές επιδράσεις52 Το χρώμα των κεραμικών στοιχείων διαφέρει
ανάλογα με την περιεκτικότητα τους σε σίδηρο και ασβέστη, από το ποσό του οξυγόνου
που χρησιμοποιείται κατά το ψήσιμο53, αλλά και από τη θερμοκρασία ψησίματος54. Έτσι, ο
πηλός που περιέχει σίδηρο γίνεται κόκκινος, ενώ εκείνος που περιέχει πάνω από 18%
ασβέστη γίνεται κίτρινος 5 5 Τέλος, υπάρχει και λευκός πηλός, ο καολίνης, από τον οποίο
κατασκευάζονται κυρίως κεραμικά πλακίδια56 Η υάλωση και το χρώμα σε κεραμικά υλικά,
όπως είναι τα κεραμικά πλακίδια, επιτυγχάνονται με την χρήση ενώσεων, όπως τα οξείδια
του μολύβδου, του χαλκού, του μαγγανίου, του καδμίου, του αντιμονίου και του χρωμίου57
Τα κεραμικά πλακίδια δαπέδων διακρίνονται σε μη υαλοποιημένα, μερικά υαλοποιημένα,
υαλοποιημένα και αδιαπέρατα58, ενώ οι διακοσμητικοί οπτόπλινθοι όψεων διακρίνονται σε
μηχανοποίητους ή χειροποίητους, συμπαγείς ή διάτρητους, κοινούς ή οξύμαχους59
Σήμερα, τα υλικά που χρησιμοποιούνται στους υπαίθριους χώρους των ελληνικών
πόλεων και έχουν ως πρώτη ύλη τον πηλό είναι κεραμικοί κυβόλιθοι σε δύο κύριες
αποχρώσεις, σε καφέ και σε λευκή. Τα υλικά αυτά χρησιμοποιούνται στους υπαίθριους
χώρους σε μικρή έκταση και κυρίως σε πεζόδρομους.
Εικόνα 1.11: Κεραμικοί κυβόλιθοι λευκού χρώματος Εικόνα 1.12: Κεραμικοί κυβόλιθοι καφέ χρώματος
σε υπαίθριο χώρο. σε υπαίθριο χώρο.
48
Woolley, et al. (1997), ó.n, σ. 145.
19
50
Για περισσότερα, βλ. και δρβηοβ (1998), ό.π, σ. 232-234.
51
Woolley, et al. (1997), ό.π, σ. 145.
52
53
Berge (2003), ό.π., σ. 131.
54
δρβηοβ (1998), ό.π, α 234.
Berge (2003), ό.π, α 131.
58
Τσιώρα-Παπαϊωάννου, επιμ. (2004), ό.π., σ. 62.
59
27
Στα κτίρια, τα κεραμικά προϊόντα αποτελούν κυρίαρχο δομικό υλικό και υλικό
επίστρωσης επιφανειών. Τόσο οι εξωτερικές, όσο και οι εσωτερικές τοιχοποιίες των κτιρίων
σήμερα κατασκευάζονται σχεδόν αποκλειστικά από οπτοπλινθοδομή, ενώ τα κεραμικά
πλακίδια χρησιμοποιούνται ευρέως για τη διαμόρφωση δαπέδων εσωτερικών και εξωτερικών
χώρων, αλλά και κατακόρυφων επιφανειών. Στις εξωτερικές επιφάνειες των κτιρίων, η χρήση
κεραμικών προϊόντων είναι ιδιαίτερα διαδεδομένη. Στις όψεις των κτιρίων, τα κεραμικά
προϊόντα συναντώνται με τη μορφή διακοσμητικών οπτόπλινθων (τουβλάκι), με τη μορφή
πλακιδίων (λιστέλο) και με τη μορφή πάνελ. Μια πρόσφατη εφαρμογή των κεραμικών
προϊόντων στις όψεις των κτιρίων είναι η κατασκευή περσίδων ηλιοπροστασίας00 Τέλος,
στα δώματα κτιρίων, και ιδιαίτερα στα βατά δώματα, είναι δυνατή η διαμόρφωση της
τελικής επιφάνειας με την χρήση κεραμικών πλακιδίων.
Εικόνα 1.13: Διακοσμητικοί οπτόπλινθοι σε όψη Εικόνα 1.14: Κεραμικά πάνελ σε όψη κτιρίου.
κτιρίου.
1.25 Ξύλο
Το ξύλο είναι ένα υλικό, που υπάρχει σε αφθονία στην φύση και το οποίο οι άνθρωποι
κάθε εποχής μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν με διάφορους τρόπους στις κατασκευές
τους με μικρή επεξεργασία. Η επεξεργασία του ξύλου μπορούσε να γίνει χειρωνακτικά,
οπουδήποτε και από τον οποιονδήποτε.
Πίνακας 11: Τάξεις αντοχής ξυλείας και ξύλα που ανήκουν σε αυτές, ανάλογα με τον τόπο προέλευσης
τους.
πηγή: Anink, et gl. (1996), ό.π., σ. 173.
Τάξη Νότια και Κεντρική Αμερική, Βόρεια Αμερική, Σιβηρία, Ευρώπη
αντοχής Αφρική, Ασία Αυστραλία
Ι azobe, iroko, bangkiria jarrah
II merbau redwood, κόκκινος κοινή ακακία, ισπανική
κέδρος, karri καρυδιά, βελανιδιά
III σκούρο κόκκινο meranti Oregon pine, larch, deal deal, larch, κερασιά, douglas
fir
IV okoumé carolina pine, hemlock πεύκο, ερυθρελάτη, deal
ν ramin - οξιά, μαύρη λεύκα
Η ξυλεία χωρίζεται σε σκληρή61 και σε μαλακή62. Η σκληρή ξυλεία παράγεται από

πλατύφυλλα, φυλλοβόλα δέντρα, ενώ η μαλακή από κωνοφόρα, αειθαλή δέντρα,63
60
Ενημερωτικό Φυλλάδιο Terreal Terracotta, "Terracota Facades. Wall Claddings, Sunscreens and Acoustic
Facades", France: Terreal Terracotta, http://www.terreal.oom, http://www.terrealfacade.com
61
Ως σκληρή ξυλεία μεταφράζεται ο αγγλικός όρος hardwood.
62
Ως μαλακή ξυλεία μεταφράζεται ο αγγλικός όρος softwood.
28
Κεφάλαιο 1 _ Υλικά που χρησιμοποιούνται στη διαμόρφωση υπαίθριων χώρων, όψεων και δωμάτων κτιρίων,
Ανάλογα με την αντοχή τους, τα ξύλα χωρίζονται σε πέντε (5) κατηγορίες, οι οποίες
παρουσιάζονται στον Πίνακα Π Από τις παραπάνω κατηγορίες, η τροπική ξυλεία είναι
ιδιαίτερα ανθεκτική στην αποσύνθεση, ακόμα και σε ιδιαίτερα επιβαρημένες περιβαλλοντικές
συνθήκες, χωρίς να απαιτεί καμία επεξεργασία (π.χ. εμποτισμό με συντηρητικά και
μυκητοκτόνα) 64
Το ξύλο μπορεί να εφαρμοστεί στις κτιριακές κατασκευές είτε αυτούσιο, είτε με τη
μορφή σύνθετων προϊόντων ξύλου. Η ξυλεία χωρίζεται σε στρογγυλή, πελεκητή και πριστή,
ενώ στα σύνθετα προϊόντα ξύλου ανήκουν η αντικολλητή ξυλεία , οι μοριοσανίδες , οι
ινοσανίδες67 και η σύνθετη (ή συγκολλητή) ξυλεία 6869 Η στρογγυλή ξυλεία αναφέρεται στην
χρήση αυτούσιων κορμών δέντρων, η πελεκητή στην χρήση κορμών δέντρων, οι οποίοι
έχουν υποστεί πρόχειρο ορθογωνισμό με τσεκούρι, ενώ η πριστή ξυλεία αναφέρεται στην
χρήση τετράγωνων ή ορθογωνικών διατομών ξύλου.70 Οι μοριοσανίδες και οι ινοσανίδες
είναι πάνελ ξύλου, τα οποία παράγονται με θέρμανση και πίεση κόλλας αναμεμειγμένης με
θρύμματα ή ίνες ξύλου, αντίστοιχα.71 Τέλος, η σύνθετη (ή συγκολλητή) ξυλεία είναι "ξύλινες
διατομές γραμμικές ή επιφανειακές, ευθείες ή καμπύλες, που προκύπτουν από τη
συγκόλληση μικρών κομματιών ξύλου με τη μορφή λωρίδων"72.
Στους υπαίθριους χώρους των ελληνικών πόλεων, το ξύλο συναντάται σπάνια ως υλικό
διαμόρφωσης επιφανειών. Στις περιπτώσεις όπου χρησιμοποιείται, είναι συνήθως σανίδες
τροπικής ξυλείας (merbau, teak και komea73), αλλά και λιγότερο ανθεκτικής ξυλείας, που
έχει υποστεί κάποια επεξεργασία με βερνίκια ή βαφές.
aaâsa=s===âi£
[)j|A j - t | i [ , . ιϊ, ·.·"'' "--y-—-
gjgggg •*•••••_• '"_: ''''•Î,ff " T^=i
, T
âs-^r1
êas^^-r^—ss "~* ï^r-rr-^ r fe~-èrs

S5SÜ??*!B^-S^gjgwgagg
SSJà^SSgr^ÎgÎg
jj^ggj
•••SBΜ ^ w*m—£^mìÈmìaiL·
fn"'JjjiJ Ί»Μ« lin 1 I » Li ι U".H.'-iSTZ * "L«liiiiiiifl' " i f _"*;
BSgSEÏ^S
ggjglgg
Εικόνα 1.15: -ύλινο δάπεδο με επιφανειακή Εικόνα 1.16: ζύλινο δάπεδο με σανίδες τροπικής
επεξεργασία σε υπαίθριο χώρο. ξυλείας σε υπαίθριο χώρο.
Στις όψεις των κτιρίων, η χρήση πάνελ ξύλου στις όψεις των κτιρίων και ιδιαίτερα
αντικολλητής ξυλείας74 είναι ιδιαίτερα διαδεδομένη στο εξωτερικό και ιδιαίτερα στις χώρες
03
Παναγιώτης Τουλιάτος, Σεμινάριο "Οι ξύλινες κατασκευές". Σημειώσεις, τόμος Αθήνα: Εθνικό Μετσόβιο
Πολυτεχνείο, 1999, α 2.
64
Berge (2003), ό.π., a 160.
05
Ως αντικολλητή ξυλεία μεταφράζεται ο αγγλικός όρος plywood.
60
Ως μορ/οσανίδα μεταφράζεται ο αγγλικός όρος partìcleboard.
67
Ως ινοσανίδα μεταφράζεται ο αγγλικός όρος fibreboard.
08
Ως σύνθετη ή συγκολλητή ξυλεία μεταφράζεται ο αγγλικός όρος laminated wood. [Τουλιάτος (1999), ό.π.,
18.]
69
Τουλιάτος (1999), ό.π, σ. 17-18.
70
71
72
73
Ενημερωτικό Φυλλάδιο Δρυοξυλ, "Τώρα τα παρκέτα έχουν όνομα", Αθήνα: Δρυοξύλ, http://www.drioxil.gr
74
29
όπου επικρατεί n ξύλινη κατασκευή με πυκνό και ελαφρύ σκελετό 75 Αντίθετα, στην Ελλάδα,
η χρήση ξύλου στις όψεις των κτιρίων άρχισε να εφαρμόζεται τα τελευταία χρόνια με τη
μορφή σύνθετων πάνελ ξύλου (με πυρήνα βακελίτη).
•Η
Εικόνα 1.17: Πάνελ ξύλου σε όψη κτιρίου, Εικόνα 1.18: Πάνελ ξύλου σε όψη κτιρίου.
1.2.Ó Μέταλλα
Τα μέταλλα προκύπτουν από ορυκτά ή πετρώματα με φυσικές ή χημικές διεργασίες και

είναι στοιχεία, τα οποία έχουν "λιγότερα από 4 ηλεκτρόνια στην εξώτατη στοιβάδα του
ατόμου τους".76 Τα μέταλλα χρησιμοποιούνται στις κτιριακές κατασκευές ως δομικά
στοιχεία, ως επιφανειακά στοιχεία επικαλύψεων και ως χρωστικές στις διάφορες βαφές. Από
σίδηρο (Fe), χάλυβα και αλουμίνιο (ΑΙ) παράγονται τόσο δομικά, όσο και επιφανειακά
στοιχεία, ενώ ο χαλκός (Cu), ο μόλυβδος (iPb), ο ψευδάργυρος (Ζη), ο τιτανιούχος
ψευδάργυρος77 και το τιτάνιο (Ti) χρησιμοποιούνται για την παραγωγή φύλλων. Τέλος, ο
μόλυβδος78, ο ψευδάργυρος και το τιτάνιο (Pb, Ζη και Ti - λευκό), μαζί με το μαγγάνιο (Μη -
μπλε), κάδμιο (Ca - κίτρινο και κόκκινο του καδμίου), το χρώμιο (Cr - κίτρινο και πράσινο
του χρωμίου) και το νικέλιο79 (Ni - κίτρινο, πράσινο και γκρίζο του νικελίου)
χρησιμοποιούνται για την παράγωγη χρωστικών ουσιών.
Σίδηρος και προϊόντα σιδήρου

Ο σίδηρος παράγεται από σιδηρούχα υλικά (αιματίτη, μαγνητίτη, κ.ά.) με λιώσιμο σε
υψικαμίνους81 στους 1700 έως 1800 βαθμούς Κελσίου με ασβέστη και άμμο 82 Τα
υποπροϊόντα αυτής της διαδικασίας είναι σκωρίες υψικαμίνων83, οι οποίες αποτελούν
τεχνητές πουζολάνες.
75
Ως ξύλινη κατασκευή με πυκνό και ελαφρύ σκελετό μεταφράζεται από τον Τουλιάτο [Τουλιάτος (1999),
ό.π., 44.] ο αγγλικός όρος timber frame. Για περισσότερα σχετικά, βλ. και Παναγιώτης Τουλιάτος, Σεμινάριο
"Οι ξύλινες κατασκευές". Σημειώσεις, τόμος IX, Αθήνα: Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, 1999.)
70
Δ. Κρέμος, Εξάγλωσσο Λεξικό Φυσικής-Χημείας, Αθήνα: Ένωση Ελλήνων Χημικών, 1980, σ. 323.
70
Berge (2003), ό.π., σ. 417
77
Ο τιτανιούχος ψευδάργυρος αποτελεί κράμα του ψευδάργυρου, το χαλκού και του τιτανίου. [Τσίγκας,
επιμ. (2002), ό.π., σ. 42.]
78
Ο μόλυβδος παράγεται από το μετάλλευμα γαληνίτης (θειικός μόλυβδος - PbS), μετά από μια σειρά
διαδικασιών, που περιλαμβάνουν θρυμματισμό, καθαριόμό με ανάμιξη με νερό, έλαια και άλλες χημικές
ουσίες, ξήρανση στον αέρα και λιώσιμο σε υψικάμινο. [Spence (1998), ό.π, σ. 367.]
79
Το νικέλιο παράγεται από το ορυκτό πεντλαντίτης (pentlanóite), με λιώσιμο, ψύξη, θρυμματισμό και
διαχωρισμό με μαγνήτες και με ηλεκτρόλυση. [Spence (1998), ό.π., σ. 372.]
80
Berge (2003), ό.π., σ. ΊΟ.
81
82
Berge (2003), ό.π., σ. 76. Ο ασβέστης και η άμμος .χρησιμοποιούνται για τη δέσμευση της τέφρας, του
πυριτίου, του μαγνησίου, του φωσφόρου, του θείου καΙ ο^λλων ενώσεων. [Berge (2003), ό.π., σ. 70]
83
Ως σκωρίες υψικαμίνων μεταφράζεται ο αγγλικός όρος blast furnace slag.
30
Κεφάλαιο 1 . Υλικά που χρησιμοποιούνται στη διαμόρφωση υπαίθριων χώρων, όψεων και δωμάτων κτιρίων,
Ο χάλυβας παράγεται από μετάλλευμα σιδήρου, ασβεστόλιθο και κοκ από κάρβουνο 8 4
και περιέχει σίδηρο (Fe) (85-98%), μαγνήσιο (Mg) (0,1-0,5%), νικέλιο (Ni) (1-10%) και πυρίτιο
(Si) (0,5-1%) 85 Ο ανοξείδωτος χάλυβας προκύπτει από κράμα χάλυβα με νικέλιο και
χρώμιο 86 , ενώ ο γαλβανισμένος χάλυβας προκύπτει με την επικάλυψη στοιχείων χάλυβα με
ψευδάργυρο 87 .
Αλουμίνιο
Το αλουμίνιο παράγεται από μετάλλευμα βωξίτη, νεφελίνη και καολίνη 8 8 Η εξαγωγή του
αλουμινίου περιλαμβάνει αρχικά θέρμανση του μεταλλεύματος στους 1100 με 1300
βαθμούς Κελσίου και στη συνέχεια ηλεκτρόλυση στους 9 5 0 βαθμούς Κελσίου με νάτριο και
φθοριούχα (το αλουμίνιο κατακάθεται στον αρνητικό πόλο) 8 9
Χαλκός
Ο χαλκός παράγεται από μεταλλεύματα χαλκοσίνη και χαλκοπυρίτη 9 0 Το μετάλλευμα
θρυμματίζεται και περνάει από μια σειρά διαδικασιών καθαρισμού 91 , ενώ στο τέλος διαλύεται
σε θειικό οξύ και ο χαλκός εξάγεται με ηλεκτρόλυση 9 2
Ψευδάργυρος
Ο ψευδάργυρος παράγεται από τον ανθρακικό ή από τον θειικό ψευδάργυρο 93
(σφαλερίτη 9 4 ), με παρόμοια διαδικασία με τον χ α λ κ ό 9 5
Τιτάνιο
Το τιτάνιο παράγεται από τ α μεταλλεύματα σφαλερίτη (FeH0 3 ) και ρουτίλιο 9 6 Η διαδικασία
παραγωγής του είναι βασικά χημική και περιλαμβάνει την χρήση μαγνησίου σε αδρανή
ατμόσφαιρα ηλίου ή αργού, από όπου προκύπτει τιτάνιο σε σπογγώδη μορφή, τ ο οποίο στη
συνέχεια λιώνεται, σε ράβδους 9 7
Στους υπαίθριους χώρους των πόλεων, μεταλλικά προϊόντα χρησιμοποιούνται με τη

μορφή σχαρών, αλλά και για την κατασκευή διάφορων στοιχείων αστικού εξοπλισμού (π.χ.
καθιστικών, στάσεων των μέσων μαζικής μεταφοράς, κ.λπ.). Τα μέταλλα έχουν πάρα
πολλές εφαρμογές στον οικοδομικό τομέα, τόσο στους εσωτερικούς χώρους των κτιρίων,
όσο και στο εξωτερικό τους περίβλημα. Στις εξωτερικές επιφάνειες των κτιρίων, τ α μέταλλα
συναντώνται συνήθως σε κουφώματα, σε στοιχεία επικάλυψης όψεων και στεγών (φύλλα
και πάνελ) και σε στοιχεία ηλιοπροστασίας.
Τα στοιχεία επικάλυψης όψεων και κεκλιμένων επιφανειών από μέταλλα διακρίνονται σε
πάνελ και σε φύλλα. Τα μεταλλικά πάνελ είναι συνήθως σύνθετα και αποτελούνται από
φύλλα μετάλλου (συνήθως αλουμινίου ή χαλκού) με πυρήνα από άλλο υλικό (συνήθως
πολυαιθυλένιο - ΡΕ). Μεταλλικά φύλλα κατασκευάζονται από τ α περισσότερα μέταλλα
84
Woolley, et al. (1997), ό.π, σ. 156.
85
Berge (2003), ό.π., σ. 71.
86
Fox, Murreil (1998), ό.π., σ. 169.
87
Berge (2003), ό.π, σ. 70. Για περισσότερα σχετικά με τις διαδικασίες γαλβανισμού του χάλυβα με
ψευδάργυρο, βλ. και Spence (1998), ό.π, σ. 373-374.
88
Berge (2003), ό.π., σ. 70.
89
90
91
Οι διαδικασίες αυτές περιλαμβάνουν καθαρισμό με την ανάμιξη του κονιορτοποιημένου μεταλλεύματος
με νερό, λάδι και αφροποιητικούς παράγοντες, λιώσιμο, οξείδωση και εκ νέου λιώσιμο. Για περισσότερα. Βλ.
και Spence (1998), ό.π, σ. 358
92
Berge (2003), ό.π, σ. 79. Για περισσότερα, βλ. και Spence (1998), ό.π, σ. 359.
93
παπαθεοδώρου (1939), ό.π, σ. 86.
94
Berge (2003), ό.π, σ. 70.
95
Για πλήρη ανάλυση, Βλ. και Spence (1998), ό.π, σ. 373.
96
Berge (2003), ό.π, σ. 70.
97
Spence (1998), ό.π, σ. 371.
31
Κεφάλαιο 1 - Υλικά που χρησιμοποιούνται στη διαμόρφωση υπαίθριων χώρων, όψεων και δωμάτων κτιρίων
(χαλκός, ψευδάργυρος, γαλβανισμένη λαμαρίνα98, αλουμίνιο, τιτάνιο, κ.λπ.) με ευθεία ή

τεθλασμένη διατομή. Τα φύλλα χάλυβα φέξουν συνήθως επιφανειακή επικάλυψη με
ψευδάργυρο ή αλουμίνιο.99 Τέλος, τα στοιχεία ηλιοπροστασίας μπορεί να είναι περσίδες
αλουμινίου, οριζόντια προστεγάσματα από συμπαγή ή διάτρητη λαμαρίνα, αλλά και
εύκαμπτα πλέγματα ανοξείδωτου χάλυβα από άκαμπτες ράβδους και εύκαμπτα
συρματοσκοινα ίσο
Εικόνα 1.19: Σύνθετα πάνελ χαλκού σε όψη ικόνα 1.20: Σύνθετα πάνελ αλουμινίου σε όψη
κτιρίου. κτιρίου.
Εικόνα 1.21: Μεταλλικά φύλλα από διάτρητη Εικόνα 1.22: Μεταλλικό πλέγμα ηλιοπροστασίας.
λαμαρίνα.
1.2.7 Πετροχημικές πρώτες ύλες
Το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο είναι σημαντικοί ενεργειακοί πόροι. Ωστόσο, πέρα από
αυτό, αποτελούν και τις πρώτες ύλες, από τις οποίες παράγεται μια πληθώρα προϊόντων
και υλικών. Κατά το πρώτο στάδιο της επεξεργασίας του πετρελαίου παράγονται
υδρογονάνθρακες101, από τους οποίους παράγονται χημικά προϊόντα102, που
χρησιμοποιούνται είτε αυτούσια, είτε για την παράγωγη νέων χημικών προϊόντων
98
Woolley, et al. (1997), ό.π, ο. 146.
99
Στο ίδιο, α 146.
100
Τσίγκας, επιμ. (2002), ό.π, α 56 και Ενημερωτικό Φυλλάδιο Vm Zinc®, "Material. Intelligence. Methoa",
France: Vm Zinc Groupe Union Miniere, http://www.vmzinc.com
101
Αυτοί οι αρχικοί υδρογονάνθρακες είναι: το μεθάνιο, το αιθάνιο, το προπάνιο, το βουτάνιο, το αιθυλένιο,
το προπυλένιο και βουτυλένια. [Παύλος Οδ. Σακελλαρίδης, Χημεία, Αθήνα: Ίδρυμα Ευγενίδου, 1995, σ. 134.]
32
Τα πετροχημικά προϊόντα χρησιμοποιούνται σε μια πληθώρα εφαρμογών, από τις

οποίες εκείνες που σχετίζονται με την οικοδομική είναι οι διαλύτες (για τις βαφές), τα
εντομοκτόνα και τα παρασιτοκτόνα (για τα προϊόντα ξύλου), καθώς και διάφορα
πλαστικά.105 Στα κυριότερα προϊόντα των πετροχημικών υλών, που χρησιμοποιούνται στις
κτιριακές κατασκευές ανήκουν η άσφαλτος, τα πλαστικά προϊόντα, οι συνθετικές βαφές
και τα πλαστικά θερμομονωτικά υλικά. Στη συνέχεια, ακολουθεί μια σύντομη περιγραφή για
καθεμιά από αυτά τα προϊόντα
Άσφαλτος
Η άσφαλτος είναι ένας παχύρρευστος ή στερεός υδρογονάνθρακας, που είτε παράγεται
από τη διύλιση του αργού πετρελαίου, είτε βρίσκεται στην φύση σε επιφανειακά
αποθέματα.106 Η τεχνητή άσφαλτος είναι το "κατάλοιπο της κλασματική απόσταξης
πρωτογενούς (αργής) πίσσας107 ή αργού πετρελαίου108"109. Η φυσική άσφαλτος συλλέγεται
από επιφανειακές εκκρίσεις, που προέρχονται από φυσική μεταλλαγή του αργού
πετρελαίου110. Ο όρος bifomen, που συναντάται στην αγγλική βιβλιογραφία αναφέρεται τόσο
στην τεχνητή, όσο και στην φυσική άσφαλτο.111 Οι άσφαλτοι χωρίζονται σε ασφάλτους
οδοστρωσίας, σε ασφάλτους για βιομηχανική χρήση (οξειδωμένες άσφαλτοι112) και σε
νιο
τροποποιημένες ασφάλτους .
Οι άσφαλτοι οδοστρωσίας χρησιμοποιούνται σε συνδυασμό με αδρανή για την
κατασκευή θερμών114 και ψυχρών115 ασφαλτομιγμάτων. Υπάρχουν πολλοί τύποι θερμών
ασφαλτομιγμάτων, τα οποία διαφοροποιούνται κυρίως ως προς τη διαβάθμιση του
μίγματος αδρανών116, όμως στην Ελλάδα, χρησιμοποιείται αποκλειστικά το ασφαλτικό
σκυρόδεμα. Ως ασφαλτικό σκυρόδεμα ορίζεται ένα "μίγμα πυκνής και συνεχούς
102
Αυτά τα χημικά προϊόντα είναι: το ακετυλένιο, η αιθυλική αλκοόλη, η μεθυλική αλκοόλη, το
αιθυλοχλωρίδιο, το μεθυλοχλωρίδιο, το βουταδιένιο, οι βουτανόλες, το βενζόλιο, το τολουόλιο, τα
ξυλόλια, κ.ά. [Σακελλαρίδης (1995), ό.π., σ. 134.]
103
Αυτά τα νέα χημικά προϊόντα είναι: η ακεταλδεΰδη, η ακετόνη, η αιθάλη, η αιθυλενογλυκόλη, η αμμωνία,
το ακρυλονιτρίλιο, το βινυλοχλωρίδιο, το νιτρικό οξύ, ο οξικός ανυδρίτης, οι φαινόλες, η φορμαλδεΰδη, η
υδραζίνη, το υδροκυάνιο, το στυρόλιο, κ.ά. [Σακελλαρίδης (1995), ό.π., σ. 134.]
104
Για περισσότερα σχετικά με τη διαδικασία παραγωγής πλαστικών προϊόντων από πετροχημικές πρώτες
ύλες, βλ. και Spence (1998), ό.π., α 606.
105
Σακελλαρίδης (1995), ό.π., σ. 135.
106
Avril Fox, Robin Murreil, Green Design. A Guide to Environmental Impact of Building Materials, Lonaon:
Architecture Design αηά Technology Press, 1989, σ. 21.
107
Ως πρωτογενής (αργή) πίσσα μεταφράζεται ο αγγλικός όρος crude tar.
108
Ως αργό πετρέλaio μεταφράζεται ο αγγλικός όρος crude oil.
109
Αθανάσιος Φ., Νικολαΐδης, Οδοποιία Οδοστρώματα. Υλικά, Έλεγχος Ποιότητας, θεσσαλονίκη: Μ.
Τριαντάφυλλου 8<. Σία, 2 0 0 2 , σ. 132. Για περισσότερα σχετικά με την πετρελαϊκή άσφαλτο βλ Στο ίδιο, σ.
137-.
110
Στο ίδιο, σ. 131. Για περισσότερα σχετικά με την φυσική άσφαλτο, βλ. Στο ίδιο, σ. 133-136.
111
112
Η οξείδωση της ασφάλτου ορίζεται ως "η εμφύσηση αέρα διαμέσου της θερμής μάζας της ασφάλτου
(240-320 βαθμοί Κελσίου) σε ειδική εγκατάσταση" Το αποτέλεσμα είναι η άσφαλτος να αφυδατώνεται και
να αποκτά μεγαλύτερο μοριακό βάρος. [Στο ίδιο, σ. 144.]
Π3
Τροποποιημένη άσφαλτος είναι "η άσφαλτος της οποίας οι χαρακτηριστικές ιδιότητες έχουν
τροποποιηθεί προς το βέλτιστο με την προσθήκη χημικών και φυσικών ουσιών". [Στο ίδιο, σ. 187.] Για
περισσότερα σχετικά με την τροποποιημένη άσφαλτο, βλ. Στο ίδιο, σ. 187-,
1Μ
Ως θερμό ασφαλτόμιγμα ορίζεται "το μίγμα ασφάλτου και μίγματος αδρανών, που παράγεται εν θερμώ
σε μόνιμη εγκατάσταση". [Στο ίδιο, σ. 287.]
jig , , , , , , ψ
Ψυχρά ασφαλτομιγματα είναι ' τ α ασφαλτομιγματα στα οποία το συνδετικό υλικό είναι ασφαλτικό
γαλάκτωμα" και ονομάζονται έτσι γιατί παράγονται σε θερμοκρασίες περιβάλλοντος Στο ίδιο, σ. 380.]
116
Στο ίδιο, σ. 288-289. Τα θερμά ασφαλτομιγματα χωρίζονται σε: Ασφαλτικό σκυρόδεμα (asphalt concrete
- AC), Ασφαλτόμιγμα για πολύ λεπτές στρώσεις (asphalt concrete for very thin layers - ACVTL), θερμό
κυλινδρούμενο ασφαλτόμιγμα (hot rollea asphalt - HRA), Σκυρομαστιχικό ασφαλτόμιγμα (stone mastic
asphalt - SMA), Ασφαλτομιγματα πορώδους υφής (porous asphalt PA), Μαστίχη ασφάλτου (mastic asphalt
- ΜΑ), Ανακτηθέν ασφαλτόμιγμα (reclaimea asphalt - RA), Μίγματα Μακαντάμ (Macaaam), Γκούσασφαλτ
(Gussasphalt) [Στο ίδιο, σ. 289 και 369.]
33
κοκκομετρικής διαβάθμισης, δηλαδή καλώς διαβαθμισμένα χονδρόκοκκο, λεπτόκοκκα

αδρανή και Φίλλερ"117.
Οι τροποποιημένες άσφαλτοι παράγονται από άσφαλτο και ελαστομερή (Styrene-
Butadene-Styrene - SBS, σε ποσοστό 8-12%) ή θερμοπλαστικά (Atactic Polypropylene - ΑΡΡ,
σε ποσοστό 30%)118 και έχουν μειωμένη ευπάθεια σε θερμοκρασιακές μεταβολές, αυξημένο
μέτρο δυσκαμψίας και βελτιωμένη ελαστικότητα και συγκολλητική ικανότητα 119 . Οι
ασφαλτικές μεμβράνες τροποποιημένης ασφάλτου μπορεί να φέρουν ενισχυτικά στοιχεία
από οργανικές (π.χ. γούτα, μαλλί) ή ανόργανες (π.χ. υαλοϊνες, πολυεστέρας) ύλες 1 2 0 , ενώ η
τελική επιφάνεια τους διαμορφώνεται με στρώμα πολυαιθυλενίου (ΡΕ), με τάλκη, με ορυκτές
ψηφίδες121 ή με φύλλα αλουμινίου (ανακλαστική επίστρωση)122.
Στους αστικούς υπαίθριους χώρους, η άσφαλτος αποτελεί ίσως τ ο πιο κοινό υλικό,
αφού στο σύνολο τους, τ α οδοστρώματα των κύριων και των δευτερευόντων δρόμων των
ελληνικών πόλεων κατασκευάζονται από ασφαλτικό σκυρόδεμα Στα κτίρια, η άσφαλτος
χρησιμοποιείται για τη στεγάνωση όψεων και δωμάτων, ενώ ασφαλτικές μεμβράνες με
διαφορετική επεξεργασία της επιφάνειας τους (ψηφίδες διάφορων χρωμάτων και μεγεθών,
ανακλαστικά φύλλα αλουμινίου, κ.λπ.) χρησιμοποιούνται ως τελικές επικαλύψεις σε δώματα
κτιρίων.
Εικόνα 1.23: Οδόστρωμα από ασφαλτικό Εικόνα 1.24: Οδόστρωμα από ασφαλτικό
σκυρόδεμα. σκυρόδεμα.
Πλαστικά προϊόντα
Τα πλαστικά προϊόντα είναι στην ουσία "πολυμερή, τ α οποία περιέχουν άτομα άνθρακα, τ α
οποία συνδέονται με ομοιοπολικούς δεσμούς με άλλα στοιχεία" 123 . Η παραγωγή τους αφορά
στη σύνδεση πολλών μορίων (μονομερών) μεταξύ τους με ομοιοπολικούς δεσμούς
(πολυμερισμός).124 Τα πλαστικά προϊόντα παράγονται από πλαστικές ρητίνες σε υγρή ή
στερεά μορφή (σκόνη ή κόκκοι) με μια σειρά διαδικασιών, που διαφέρει ανάλογα με τ ο
τελικό προϊόν.125 Τα πλαστικά χωρίζονται σε δύο βασικές κατηγορίες, δηλαδή σε
θερμοπλαστικά και σε θερμοσκληρυνόμενα (σκληρά) πλαστικά.
Στο ίδιο, α 291. Για περισσότερα σχετικά με το ασφαλτικό σκυρόδεμα, βλ. Στο ίδιο, σ. 291-,
118
Spence (1998), ό.π., ο. 658 και Ενημερωτικό Φυλλάδιο Asphaltop, "Bituminous Waterproofing Membranes",
Athens: Asphaltop S.A.
119
Νικολαΐδης (2002), ό.π., σ. 187-188 και Anink, et al. (1996), ό.π, ο. 171.
120
Anink, et al. (1996), ό.π, ο. 171.
121
Spence (1998), ό.π., ο. 657. Οι ορυκτές ψηφίδες προστατεύουν τις μεμβράνες από την επίδραση της
υπεριώδους ακτινοβολίας, αυξάνουν την αντοχή τους σε φωτιά, αλλά και βελτιώνουν την αισθητική εικόνα
τους. [Στο ίδιο, σ. 657.]
122
Ενημερωτικό Φυλλάδιο Asphaltop, "Bituminous Waterproofing Membranes", Athens: Asphaltop S.A.
123
Spence (1998), ό.π, ο. 604.
* 4 Στο ίδιο, a 6 0 5
125
Για περισσότερα σχετικά με τις διάφορες διαδικασίες παραγωγής πλαστικών προϊόντων, βλ. και Στο
ίδιο, α 613-614..
34
Τα θερμοπλαστικά είναι τα πλαστικά που μαλακώνουν όταν θερμαίνονται και για το

λόγο αυτό, μπορούν να ξαναλιώσουν και να επανασχηματοποιηθούν.126 Τα κυριότερα
θερμοπλαστικά, που χρησιμοποιούνται στις κτιριακές κατασκευές είναι το πολυαιθυλένιο
(ΡΕ), το πολυπροπυλένιο (ΡΡ) και το πολυβινυλοχλωρίδιο (PVC). Το πολυαιθυλένιο (ΡΕ) και το
πολυπροπυλένιο (ΡΡ) είναι σχετικά απλά πλαστικά, καθώς παράγονται με πολυμερισμό του
αιθυλενίου και του προπυλενίου, αντίστοιχα.127 Οι βασικές πρώτες ύλες του PVC είναι το
πετρέλαιο και το αλάτι (χλωριούχο νάτριο)128, από τις οποίες προκύπτουν τα κύρια
συστατικά του, δηλαδή το αιθυλένιο (από το αιθυλένιο χλωρίδιο) και το χλώριο (από το
αλάτι με ηλεκτρόλυση129).130 Το πολυαιθυλένιο και το πολυπροπυλένιο έχουν παρόμοιες
ιδιότητες (καλή αντίσταση στο νερό και χαμηλή μετάδοση υδρατμών), με το
πολυπροπυλένιο να είναι πιο ανθεκτικό στη θερμότητα και περισσότερο δύσκαμπτο.131 Το
PVC χαρακτηρίζεται από μεγάλη αντοχή σε κρούση και σε τριβή και καλή αντοχή στον
χρόνο.132
Αντίθετα με τα θερμοπλαστικά, τα σκληρά πλαστικά δεν μπορούν να ξαναλιώσουν και
να επανασχηματοποιηθούν μετά από την παραγωγή τους133 και είναι ανθεκτικά στις υψηλές
θερμοκρασίες134. Στα σκληρά πλαστικά ανήκουν, μεταξύ άλλων, η φαινόλη-Φορμαλδεϋδη
(PF), μελαμίνη-Φορμαλδεΰδη (MF), η ουρία-φορμαλδεΰδη (UF) και οι πολυεστέρες.
Τέλος, στα πλαστικά προϊόντα ανήκουν και τα ελαστομερή.135 Στα υλικά αυτά
περιλαμβάνονται τόσο θερμοπλαστικά, όσο και θερμοσκληρυνόμενα πλαστικά, όπως είναι
το ελαστομερές στυρένιο-βουταδιένιο (Styrene Butadiene Rubber - SBR) και το
ελαστομερές αιθυλένιο-προπυλένιο (Ethylene Propylene Diene Monomer - EPDM).136
Συνθετικές βαΦέο
Η εφαρμογή βαφών στις διάφορες επιφάνειες των κτιριακών κατασκευών έχει ως κύριο
στόχο την προσθήκη χρώματος και τη βελτίωση της αισθητικής τους εικόνας,137 Συγχρόνως,
οι βαφές μπορεί να προστατεύουν τα υλικά από τις διάφορες περιβαλλοντικές επιδράσεις,
παρατείνοντας έτσι τον χρόνο ζωής τους.138 Υπάρχουν πολλά είδη βαφών139, όμως οι πιο
κοινές είναι οι συνθετικές βαφές, που διακρίνονται σε υδατοδιαλυτές140 (ακριλικές βαφές)
και σε βαφές με οργανικούς διαλύτες141 (αλκυδικές βαφές).
Οι βαφές αποτελούνται από τρία βασικά συστατικά: τη συνδετική ύλη142, τις χρωστικές143
και τους διαλύτες144.145 Στην περίπτωση των συνθετικών βαφών με οργανικούς διαλύτες, η
συνδετική ύλη είναι μια χημική ένωση ανάμεσα στο λινέλαιο και ένα πολυμερές, που είναι
συνήθως γλυκερόλη ή φθαλικό οξύ146, ενώ στην περίπτωση των ακριλικών βαφών, η
120
Στο ίδιο, ο. 606.
127
Anink, et al. (1996), ό.π, σ. 170 και Berge (2003), ό.π, σ. 152.
128
Woolley, et al. (1997), ό.π, ο. 176.
129
Anink, et al. (1996), ό.π, ο. 170.
,3
° Berge (2003), ό.π, ο. 153.
131
Spence (1998), ό.π., ο. 611.
132
133
134
Fox. Murreil (1998), ό.π, ο. 84.
,35
136
Anink, et al. (1996), ό.π, a 171 και Berge (2003), ό.π, a 151.
137
Berge (2003), ό.π., a 401.
138
139
Για περισσότερα, βλ. και Berge (2003), ό.π., σ. 405, όπου παρατίθεται πίνακας με διαφορετικές βαφές
και τρόπους επεξεργασίας επιφανειών.
140
Ως συνθετικές υδατοδιαλυτές βαφές μεταφράζεται ο αγγλικός όρος acrylic paints.
141
Ως συνθετικές βαφές με οργανικούς διαλύτες μεταφράζεται ο αγγλικός όρος alkydpaints.
142
Ως συνδετική ύλη μεταφράζεται ο αγγλικός όρος binders
143
Ως χρωστικές μεταφράζεται ο αγγλικός όρος pigments.
144
Ως διαλύτες μεταφράζεται ο αγγλικός όρος solvents.
145
Berge (2003), ό.π., σ. 402.
146
Στο ίδιο, ο. 416-417.
35
συνδετική ύλη είναι πλαστικά συστατικά, όπως ο πολυβινυλικός αιθυλεστέρας (PVAC), ο

βινυλικός αιθυλεστέρας, το πολυακρυλικό ή το ακρυλικό στυρόλιο147 κυκλοφορούν
ελεύθερα στο νερό με τη μορφή μικροσκοπικών πλαστικών σφαιριδίων.148 Οι χρωστικές που
χρησιμοποιούνται στις συνθετικές βαφές προέρχονται συνήθως από τα μέταλλα 149 (βλ.
παραπάνω). Τέλος, οι διαλύτες περιλαμβάνουν κυρίως προϊόντα διύλισης του πετρελαίου,
όπως είναι το ξυλόλιο, το τολουόλιο, κ.ά.150
Πλαστικά θεοιαοιαονωτικά υλικά

Τα πιο κοινά πλαστικά θερμομονωτικά υλικά είναι η πολυστερίνη και η πολυουρεθάνη. Η
πολυστερίνη διακρίνεται σε διογκωμένη (Expanded Polystyrene - EPS) και σε εξηλασμένη
(Extruded Polystyrene - XPS).
Η πολυστερίνη αποτελεί προϊόν του πολυμερισμό του στυρολίου151, ενώ η
πολυουρεθάνη παράγεται από χημική αντίδραση μεταξύ πολυαιθέρων, ισοκυανιούχων και
οργανοκασσιτερούχων ενώσεων (καταλύτης)152 Τόσο στην διογκωμένη και την εξηλασμένη
πολυστερίνη, όσο και στην πολυουρεθάνη, πέρα από τα βασικά συστατικά τους,
περιλαμβάνονται και διάφορα πρόσθετα, τα οποία έχουν ως στόχο τη βελτίωση των
ιδιοτήτων του τελικού προϊόντος ως προς την υπεριώδη ακτινοβολία, την φωτιά, κ.λπ.153
Τέλος, για την παραγωγή τους χρησιμοποιούνται και αφροποιητικοί παράγοντες.154
1.2.8 Γυαλί
Το γυαλί που χρησιμοποιείται στις κτιριακές κατασκευές παράγεται από την ανάμιξη
άμμου με ασβέστη και σόδα (ανθρακικό νάτριο) ή ποτάσα (ανθρακικό κάλιο) και την
προσθήκη μεταλλικών οξειδίων.155 Τα ποσοστά των διαφορετικών συστατικών διαφέρουν
από ερευνητή σε ερευνητή.156 Η διαδικασία παρασκευής του γυαλιού περιλαμβάνει το λιώσιμο
των συστατικών του και την παραγωγή υαλοπινάκων με πολλές μεθόδους157, η πιο κοινή
από τις οποίες είναι η μέθοδος έγχυσης158. Υπάρχουν πολλά διαφορετικά είδη υαλοπινάκων,
μια συνοπτική περιγραφή των κυριότερων επιχειρείται στη συνέχεια.
Απλοί υαλοπίνακες
Οι απλοί υαλοπίνακες αποτελούνται από ένα απλό μονό τζάμι, το οποίο επιτρέπει τη
διέλευση της ηλιακής ακτινοβολίας σε ποσοστό 86% έως 89%159.
147
Ως πολυβινυλικός α/θυλεστέρας, βινυλικός αιθυλεστέρας, πολυακρυλικό, ακρυλικό στυρόλιο
μεταφράζονται οι αγγλικοί όροι polyvinyl acetate, vinyl acetate, polyacrylate, styrène acrylate. [Απόδοση
από Κρέμος (1980), ό.π.]
148
Berge (2003), ό.π., ο. 417.
149
150
151
152
153
Στο ίδιο, ο. 152,153.
154
Anink, et al. (1996), ό.π., ο. 172.
155
παπαθεοδώρου (1939), ό.π., ο. 9 0 και Fox, Murreil (1998), ό.π., ο. 51. Η αντίδραση παραγωγής του γυαλιού
είναι: Na 2 C0 3 + CaCÒ 3 + Si02 = Να 2 0 χ CaO χ 6Si02 + C 0 2 [Berge (2003), ό.π., ο. ΙΟΙ] Σημειώνεται ότι
υπάρχουν συνολικά έξι (6) βασικοί τύποι γυαλιού, μια σύντομη περιγραφή των οποίων δίνεται και στο
Spence (1998), ό.π, ο. 695.
156
Οι Anink et al. αναφέρονται σε 60% άμμο, 20% ανθρακικό νάτριο και 20% θειικά ιόντα [Anink, et al.
(1996), ό.π., ο. 167.], ο Berge σε 14% ασβεστόλιθο και δολομίτη, 72% διοξείδιο του πυριτίου με τη μορφή
κρυσταλλικής άμμου, 13% όξινο ανθρακικό νάτριο ή ανθρακικό κάλιο [Berge (2003), ό.π, σ. ΙΟΙ], ενώ ο
Spence σε 74% διοξείδιο του πυριτίου, 15% ανθρακικό νάτριο, 10% ασβέστη και 1% αλουμίνα (οξείδιο του
αργιλίου). [Spence (1998), ό.π, σ. 695.]
157
Για περισσότερα σχετικά με τις διαδικασίες παραγωγής γυαλιού, βλ. και Berge (2003), ό.π., a 102-104 και
Spence (1998), ό.π, σ. 696.
158
Ως μέθοδος έγχυσης μεταφράζεται ο αγγλικός όρος float process [Αραβαντινός, επιμ. (2004), ό.π, σ.
78]
159
Spence (1998), ό.π., σ. 697.
36
Κεφάλαιο 1 _ Υλικά που χρησιμοποιούνται στη διαμόρφωση υπαίθριων χώρων, όψεων και δωμάτων κτιρίων,
θεοϋοιαονωτικοί υαλοπίνακες
Οι θερμομονωτικοί υαλοπίνακες αποτελούνται από ένα, δύο ή περισσότερους υαλοπίνακες
ανάμεσα στους οποίους υπάρχουν διάκενα τα οποία περιέχουν αέρα, αδρανή αέρια (π.χ.
αργό)160 ή διαφανή μόνωση161.
Στους θερμομονωτικούς υαλοπίνακες περιλαμβάνονται και οι υαλοπίνακες χαμηλής
εκπομπής θερμότητας (Low-E). Αυτοί είναι μονοί ή σύνθετοι υαλοπίνακες (διπλοί ή
τριπλοί), οι οποίοι φέρουν μια διάφανη μεταλλική στρώση, η οποία χαρακτηρίζεται από
χαμηλό συντελεστή εκπομπής θερμικής ακτινοβολίας.162
Τέλος, σημειώνεται ότι στις περισσότερες περιπτώσεις σύνθετων υαλοπινάκων (διπλών
ή τριπλών), υπάρχει η δυνατότητα τοποθέτησης μεταλλικών ή γυάλινων περσίδων στο
διάκενο με στόχο τον έλεγχο του φυσικού φωτός και την ηλιοπροστασία.163
Απορροφητικοί (έννοωαοι) υαλοπίνακες

Οι απορροφητικοί υαλοπίνακες στοχεύουν στην απορρόφηση ηλιακής ακτινοβολίας από
τον υαλοπίνακα και τη μείωση της ακτινοβολίας που εισέρχεται στους εσωτερικούς
χώρους των κτιρίων164. Αυτό επιτυγχάνεται με την εφαρμογή χρώματος (οξείδια μετάλλων)
J65
στο λιωμένο στάδιο ή με ατμό ή ηλεκτρόλυση στην τελική επιφάνεια του υαλοπίνακα."'
Ανακλαστικοί υαλοπίνακες
Οι ανακλαστικοί υαλοπίνακες είναι υαλοπίνακες στην τελική επιφάνεια των οποίων
εφαρμόζονται μέταλλα ή μεταλλικά οξείδια με ατμό166, με στόχο την ανάκλαση της ηλιακής
ακτινοβολίας.
Φωτοτροπικοί υαλοπίνακες
Οι φωτοτροπικοί υαλοπίνακες περιέχουν ειδικούς κρυστάλλους μεταλλικών αλογονιδίων,
που προκαλούν την αλλαγή του χρώματος τους ανάλογα με την ένταση του φωτός.167
θερμοτροπικοί υαλοπίνακες
Οι θερμοτροπικοί υαλοπίνακες περιέχουν θερμοτροπικά στρώματα, των οποίων η
συμπεριφορά αλλάζει πάνω από ένα συγκεκριμένο επίπεδο θερμοκρασίας, με αποτέλεσμα
το σχηματισμό κέντρων διάχυσης και την αλλαγή του χρώματος τους από γίνονται από
διάφανο σε λευκό-ανακλαστικό.168 Στην ουσία, οι θερμοτροπικοί υαλοπίνακες "αλλάζουν"
όταν υπάρχει άμεση προσπίπτουσα ηλιακή ακτινοβολία, με στόχο την ηλιοπροστασία και
την αποφυγή της θάμβωσης.169 Τα θερμοτροπικά στρώματα μπορούν να εφαρμοστούν στο
170
σύνολο της επιφάνειας του υαλοπίνακα, ή σε ζώνες, με τη μορφή περσίδων.
Ηλεκτρογρωυ,ικοί υαλοπίνακες
Οι ηλεκτροχρωμικοί υαλοπίνακες είναι υαλοπίνακες των οποίων "οι ιδιότητες μετάδοσης
φωτός και θερμότητας μεταβάλλονται με την εφαρμογή διαφοράς δυναμικού ηλεκτρικού
ρεύματος"171. Η λειτουργία τους ρυθμίζεται με ηλεκτρικό διακόπτη και βασίζεται σε μια
160
Αραβαντινός, επιμ. (2004), ό.π., α 80.
161
102
Spence (1998), ό.π, σ. 696 και 700.
63
Αραβαντινός, επιμ. (2004), ό.π, α 80.
,64
165
Berge (2003), ό.π., σ. ΙΟΙ.
166
Στο ίδιο, σ. ΙΟΙ.
167
Αραβαντινός, επιμ. ( 2 0 0 4 ) , ό.π., σ. 79.
168
Ingeborg Flagge, Verena Herzog-Loibl, Anna Meseure, eas., Thomas Herzog. Architecture + Technology,
München, Lonaon, New York: Prestel, 2001, a 196-197.
,69
170
Στο ίδιο, σ. 196-197.
Αραβαντινός, επιμ. (2004), ό.π, a 79-80.
37
επένδυση που αποτελείται από πολλές στρώσεις ηλεκτροχρωμικής βαφής, η οποία

συνδέεται με έναν αγωγό στην ακμή του.172
ΤΤρισαατικοί υαλοπίνακεο
Οι πρισματικοί υαλοπίνακες είναι στην ουσία διπλό υαλοπίνακες, στο διάκενο των οποίων
υπάρχουν "παράλληλες πρισματικές ράβδους τριγωνικής διατομής, που βρίσκονται σε
επαφή μεταξύ τους (...) και των οποίων μία από τις πλευρές μπορεί να είναι επενδυμένη με
ανακλαστικό φύλλο"173. Κατ' αυτόν τον τρόπο, οι πρισματικοί υαλοπίνακες διαθλούν και
ανακλούν την άμεση και τη διάχυτη ηλιακή ακτινοβολία με στόχο τη βελτίωση των
επιπέδων φωτισμού στο εσωτερικό των χώρων και την αποφυγή της θάμβωσης στην άμεση
περιοχή των ανοιγμάτων.174 Έτσι, ανάλογα με τη γωνία θέασης και τη γωνία πρόσπτωσης
του φωτός, το πρισματικό γυαλί φαίνεται διάφανο, διαφώτιστο, ανακλαστικό ή διαχυτικό.175
ΦωτοΒολταϊκά υαλοπετάσιαατα
Τα φωτοβολταϊκά υαλοπετάσματα είναι υαλοπίνακες στους οποίους ενσωματώνονται
φωτοβολταϊκά στοιχεία με στόχο την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας.176 Η δυνατότητα
σκιασμού από υαλοπίνακες με ενσωματωμένα φωτοβολταϊκά στοιχεία εξαρτάται από την
πυκνότητα των στοιχείων αυτών (μέγεθος και μεταξύ τους αποστάσεις).
Οπλισιαένοι υαλοπίνακες
Οι οπλισμένοι υαλοπίνακες φέρουν στην μάζα τους μεταλλικό πλέγμα με στόχο την
αύξηση της αντοχής τους και την ασφάλεια177 Οι υαλοπίνακες αυτοί δεν χρησιμοποιούνται
συνήθως για τη διαμόρφωση των ανοιγμάτων των κτιρίων, συναντώνται όμως στο κέλυφος
των κτιρίων, συνήθως στους εξώστες.
Κλείνοντας, πρέπει να σημειωθεί ότι το γυαλί αποτελεί την κύρια πρώτη ύλη για
θερμομονωτικά υλικά, όπως είναι ο υαλοβάμβακας και το αφρώδες γυαλί. Το αφρώδες
γυαλί παράγεται από νέο ή ανακυκλωμένο γυαλί με την προσθήκη άνθρακα και την
θέρμανση στους 700 με 8 0 0 βαθμούς Κελσίου, με στόχο το σχηματισμό φυσαλίδων.178 Το
τελικό προϊόν συμπυκνώνεται με άσφαλτο.179 Ο υαλοβάμβακας παράγεται από γυαλί (νέο ή
ανακυκλωμένο), το οποίο λιώνει και υφίσταται επεξεργασία με στόχο το σχηματισμό ινών. Η
τελική παραγωγή φύλλων ή παπλωμάτων υαλοβάμβακα επιτυγχάνεται με την προσθήκη
συνθετικών ρητινών (π.χ. κόλλες φαινόλης ή φορμαλδεΰδης) στις ίνες και τη θέρμανση
τους.180
172
Για περισσότερα, βλ. και F. Gugliermetti, F. Bisegna, "Visual ana energy management of electrochromic
winaows in Meaiterranean climate", Builaina ana Environment, 38, 2003, σ. 479-492. Τεχνικό Τμήμα του
Περιοδικού Κτίριο, Ήλεκτροχρωμικά τζάμια για τον έλεγχο των συνθηκών του εσωτερικού
περιβάλλοντος", Κτίριο, τεύχος 122/Ιανουάριος 2 0 0 0 , σ. 145-146.
m
Κατερίνα Τριαντάφυλλου, "Εφαρμογές πρισματικού γυαλιού σε κτίρια", Κτίριο, τεύχος 124/Απρίλιος
2 0 0 0 , σ. 64-65.
174
Στο ίδιο, σ. 64 και Αραβαντινός, επιμ. (2004), ό.π., σ. 84-85.
175
Flagge, et al., (2001), ό.π, σ. 192.
,76
Αραβαντινός, επιμ. (2004), ό.π, σ. 84.
177
178
Berge (2003), ό.π, σ. 268.
179
Anink, et al. (1996), ό.π., a 167 και Woolley. et al. (1997), ό.π., σ. 45.
180
Berge (2003), ό.π., σ. 268, Anink, et al. (1996), ό.π., σ. 167 και Woolley, et al. (1997), ό.π., σ. 45.
38
1.3. Οικοδομικές λεπτομέρειες για αστικούς υπαίθριους χώρους
Τα υλικά, που χρησιμοποιούνται στους αστικούς υπαίθριους χώρους, μπορούν να

χωριστούν σε χυτά υλικά και σε τυποποιημένα στοιχεία. Στα χυτά υλικά ανήκουν τα
διάφορα σκυροδέματα με βάση το τσιμέντο, καθώς και τα ασφαλτικά οδοστρώματα181.
Η διαμόρφωση του πάχους των διαφορετικών στρώσεων των χυτών υλικών εξαρτάται
κυρίως από την χρήση τους. Οταν πρόκειται για δάπεδα στα οποία κινούνται οχήματα,
γεγονός που ισχύει κυρίως για τα οδοστρώματα από άσφαλτο, αλλά και τα άκαμπτα
οδοστρώματα (από σκυρόδεμα), τα πάχη των στρώσεων εξαρτώνται από διάφορες
παραμέτρους, όπως για παράδειγμα, ο κυκλοφοριακός φόρτος, τα χαρακτηριστικά του
υπεδάφους, τα υλικά των στρώσεων, το κλίμα της περιοχής, κ.ά.182 και καθορίζονται από
τεχνικές προδιαγραφές183. Αντίθετα, όταν πρόκειται για δάπεδα κυκλοφορίας πεζών, τα
πάχη των διαφορετικών στρώσεων είναι δεδομένα, ενώ παράλληλα υπάρχει η δυνατότητα
διαμόρφωσης της τελικής επιφάνειας του δαπέδου από σκυρόδεμα με εμφανή αδρανή,
σταμπωτό ή έγχρωμο.
Εικόνα 1.25: Ενδεικτική κατασκευή Εικόνα 1.26: Ενδεικτική κατασκευή δαπέδου από
οδοστρώματος από ασφαλτικό σκυρόδεμα. 184 σκυρόδεμα.
πηγή: Απόδοση από Χωματουργικές Εργασίες και πηγή: Απόδοση από Δάπεδα εσωτερικών και
Τεχνικά Έργα, σ. 103. εξωτερικών χώρων, σ. 105-106.
Τα τυποποιημένα στοιχεία (πλάκες και κυβόλιθοι) από πέτρα, τσιμέντο και κεραμικά
μπορούν να εφαρμοστούν στους υπαίθριους χώρους και τα δώματα των κτιρίων με δύο
βασικούς τρόπους: εν ξηρώ και με κονίαμα (πλωτή επίστρωση).185 Η εν ξηρώ επίστρωση
πραγματοποιείται σε υπόστρωμα αδρανών ή άμμου, ενώ η πλωτή επίστρωση σε
υπόστρωμα ελαφρού οπλισμένου σκυροδέματος με την χρήση ισχυρού
τσιμεντοκονιάματος.
Η επιλογή του τρόπου κατασκευής σχετίζεται με την χρήση του υπαίθριου χώρου. Έτσι,
σε χώρους όπου το δάπεδο δέχεται μεγάλα φορτία (π.χ. αυτοκίνητα), είναι απαραίτητη η
εφαρμογή των στοιχείων πάνω σε πλάκα ελαφρού οπλισμένου σκυροδέματος με συνδετικό
Ως οδόστρωμα ορίζεται "το σύνολο των επάλληλων στρώσεων που είναι τοποθετημένες πάνω από το
φυσικό έδαφος για τη δημιουργία της οδού". [Νικολαΐδης (2002), ό.π, α 527]
182
Νικολαΐδης (2002), ό.π, σ. σ. 600-678
183
Τσιώρα-παπαϊωάννου, επιμ. (2004), ό.π., σ. 105.
184
Στην παραπάνω λεπτομέρεια του ασφαλτικού οδοστρώματος, τα πάχη των διαδοχικών στρωμάτων
του είναι ενδεικτικά. Για περισσότερα, βλ. και Νικολαΐδης (2002), ό.π, σ. α 600-678.
185
Τσιώρα-παπαϊωάννου, επιμ. (2004), ό.π., σ. 103.
39
,18ό
κονίαμα'~ Σε δάπεδα κυκλοφορίας οχημάτων είναι δυνατό να εφαρμοστεί εν ξηρώ
επίστρωση πάνω σε πλάκα ελαφρά οπλισμένου σκυροδέματος.187
1. Συμπυκνωμένο έδαφος, 2. Αμμοχάλικο,

3. Τυποποιημένες πλάκες 1. Συμπυκνωμένο έδαφος, 2. Αμμοχάλκο,
3. Άμμος, 4. Τυποποιημένοι κυβόλιθοι
Εικόνα 1.27: Ενδεικτική τοποθέτηση πλακών εν Εικόνα 1.28: Ενδεικτική τοποθέτηση κυβόλιθων εν
ξηρώ σε υπαίθριο χώρο. ξηρώ σε υπαίθριο χώρο.
πηγή: Απόδοση από Δάπεδα εσωτερικών και πηγή: Απόδοση από Δάπεδα εσωτερικών και
εξωτερικών χώρων, ο. 102-103. εξωτερικών χώρων, σ. 104-105.
©
&Ì
Ι Συμπυκνωμένο έδαφος, 2. Αμμοχάλικο, 1. Συμπυκνωμένο έδαφος, 2 Αμμοχάλικο,

3. Ελαφρά οπλισμένο σκυρόδεμα, 4. Ισχυρό 3. Ελαφρά οπλισμένο σκυρόδεμα, 4. Ισχυρό
τσιμεντοκονίαμα, τσμεντοκονίαμα,
5. Τυποποιημένες πλάκες 5. Τυποποιημένοι κυβόλιθοι
Εικόνα 1.29: Ενδεικτική τοποθέτηση πλακών με Εικόνα 1.30: Ενδεικτική τοποθέτηση κυβόλιθων με
κονίαμα σε υπαίθριο χώρο. κονίαμα σε υπαίθριο χώρο.
πηγή: Απόδοση από Δάπεδα εσωτερικών και πηγή: Απόδοση από Δάπεδα εσωτερικών και
εξωτερικών χώρων, σ 102-103. εξωτερικών χώρων, σ. 104-105.
Τέλος, στους υπαίθριους χώρους είναι δυνατό να υπάρχουν δάπεδα από ξύλο, αλλά και
από γαιώδη υλικά. Τα ξύλινα δάπεδα μπορεί να είναι κολλητά ή σε απόσταση. Στην πρώτη
Spence (1998), ό.π., σ. 853.

Τσιώρα-Παπαϊωάννου, επιμ. (2004), ό.π., α 104.
40
περίπτωση, οι σανίδες από ξύλο κολλιούνται (με κόλλα πολυουρεθάνης) ή στερεώνονται

μηχανικά σε συμπαγές υπόβαθρο ή σε φύλλα αντικολλητής ξυλείας.188 Στη δεύτερη
περίπτωση, δημιουργείται υποκατασκευή με φέροντα ξύλινα ή μεταλλικά στοιχεία, στα
οποία έρχονται και στερεώνονται μηχανικά οι σανίδες. Τέλος, τ α δάπεδα από γαιώδη υλικά
είναι συνήθως επιστρώσεις με χαλίκια ή χώμα, τ ο οποίο μπορεί να είναι πατημένο ή να
φέρει φυτεύσεις.
^ ^
1. Συμπυκνωμένο έδαφος, 2. Ελαφρά οπλισμένο σκυρόδεμα, 1. Συμπυκνωμένο έδαφος, 2. Ελαφρά οπλισμένο σκυρόδεμα,
3. Φύλλα αντικολλητής ξυλείας, 4. Ξύλινες σανίδες 3. Φέροντα ξύλινα ή μεταλλικά στοιχεία, 4. Ξύλινες σανίδες
Εικόνα 1.31: Ενδεικτική τοποθέτηση ξύλινων Εικόνα 1.32: Ενδεικτική τοποθέτηση ξύλινων
σανίδων σε υπαίθριο χώρο. σανίδων σε υπαίθριο χώρο.
πηγή: Απόδοση από Δάπεδα εσωτερικών και
εξωτερικών χώρων, σ. 107.
© ^^^^^^^^^^^^^^^1
1. Συμπυκνωμένο έδαφος, 2. Κηπευτικό έδαφος, 3. Φύτευση 1. Συμπυκνωμένο έδαφος, 2. Χαλίκια
Εικόνα 1.33: Ενδεικτική τοποθέτηση χώματος Εικόνα 1.34: Ενδεικτική τοποθέτηση χαλικιών σε
χωρίς φύτευση και με φύτευση σε υπαίθριο υπαίθριο χώρο,
Χώρο.
Στο ίδιο, σ. ΙΟ7.
41
Κεφάλαιο 1 _ Υλικά που χρησιμοποιούντα στη διαμόρφωση υπαίθριων χώρων, όψεων και δωμάτων κτιρίων.
1.4. Οικοδομικές λεπτομέρειες για κτίρια
1.4.1 Τοιχοποιίες
Στην Ελλάδα, ο πιο κοινός τρόπος επικάλυψης των εξωτερικών τοιχοποιιών των κτιρίων
είναι η χρήση ασβεστο-τσιμεντοκονιάματος (σοβάς) με τελική επεξεργασία με συνθετικές
(ακρυλικές ή αλκυδικές) βαφές. Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια, και ιδιαίτερα σε εμπορικά
κτίρια και σε κτίρια γραφείων, χρησιμοποιούνται τυποποιημένα στοιχεία (πάνελ, πλακίδια ή
φύλλα) από διάφορα υλικά, όπως είναι οι φυσικοί λίθοι189, το τσιμέντο, τα κεραμικά190, το
ξύλο191 και τα μέταλλα192.
Οι τρόποι τοποθέτησης των παραπάνω στοιχείων στην εξωτερική παρειά των όψεων
των κτιρίων διαφέρουν ανάλογα με το μέγεθος τους, αλλά και με την κατασκευαστική
λογική που επιλέγεται στην κάθε περίπτωση. Διακρίνονται δύο βασικές κατασκευαστικές
λογικές: η τοποθέτηση σε επαφή με την φέρουσα τοιχοποιία και η τοποθέτηση σε απόσταση
από αυτή (δικέλυφη όψη193 / αεριζόμενη πρόσοψη). Η εφαρμογή σε επαφή με την τοιχοποιία
πραγματοποιείται με συνδετικό κονίαμα (τσιμεντοειδείς κόλλες ή συνθετικές -εποξεικές ή
πολυεστερικές- ρητίνες)194 και γίνεται συνήθως για στοιχεία μικρού πάχους (λιστέλο).
Αντίθετα, για την εφαρμογή σε απόσταση από την φέρουσα τοιχοποιία (αεριζόμενη
πρόσοψη) χρησιμοποιείται ξύλινος ή μεταλλικός σκελετός, ο οποίος στηρίζεται σε αυτήν,
και όπου αναρτώνται τα πάνελ των διάφορων υλικών.195 Το διάκενο, που δημιουργείται
ανάμεσα στην φέρουσα τοιχοποιία και την εξωτερική επικάλυψη της όψης μπορεί να έχει
τέτοιο πλάτος, ώστε να φέρει θερμομόνωση.
~& τ$ ®-~<TJ- H5 © (15 3Γ

Ι Ι! II Ι! Ι II Ι! Ι
ΠΠΠ nnd nun ο
ΠΠ πππ πππ πππ
DDK πππ πππ πππ
ΠΠ πππ πππ -"Λ πππ
ππΓ- πππ nnnbH πππ
ΠΠ
πππ πππ πππ
ΠΠ πππ • ΠΠ
Π! πππ • DDbODDD
ΓΊ η ΓΊ L^N ΓΊ ΓΊ —ι
OJOS ' 0.09
1. Κονίαμα, 2. Πλίνθοι, 3. Θερμομόνωση, 4. Κονίαμα 1. Κονίαμα, 2. Πλίνθοι, 3. Θερμομόνωση, 4. Κονίαμα, 5. Ισχυρό

κονίαμα ή κόλλα, 6. Πλακίδια μικρού πάχους
Εικόνα 1.35: Ενδεικτική λεπτομέρεια όψης με Εικόνα 1.36: Ενδεικτική τοποθέτηση
τελική επίχριση τσιμεντοκονιάματος (συμβατική τυποποιημένων στοιχείων μικρού πάχους
κατασκευή). (λιστέλο) σε όψη κτιρίου.
πηγή: Απόδοση από Αρχιτεκτονική Τεχνολογία, πηγή Απόδοση από Αρχιτεκτονική Τεχνολογία,
ο. 72. σ. 78.
189
Αραβαντινός, επιμ. (2004), ό.π., σ. 24-25.
190
Στο ίδιο, ο. 52-59.
191
192
193
Για περισσότερα σχετικά με την ανάλυση των δικέλυφων όψεων, βλ. και Στο ίδιο, ο. 12-19.
194
195
Στο ίδιο, ο. 25-26, 53, 56 και 58-59
42
@®@ © TU © ©@ ©
1^\ :
ex
ex
ex
ex'
ex DDG • DD ex D D D DDD
DDD DDD ex
ex D D D
ex
CX
ex; DDD
ex ex
CX:
CX ex
CX: CX:
ex- ex
ex DDD DDD ex
ex
D D D DDD
ex
CX
DDD DDD ex
e x:
D D D DDD
ex-: ex
cx e x:
ex: ex
cx e x:
ex ex
Cx;
ex
DDD DDD g D D D DDD
nmr~i
ΓΊΓΊΓΗ
0.025^ ><0.0> -0.19-
ex -005-V sooy- -^002
ô.o;y 0.02^-
Ι Κονίαμα, 2. Πλίνθοι, 3. Θερμομόνωση, 4. Διάκενο αερισμού, 1. Κονίαμα, 2. Πλίνθοι, 3. Θερμομόνωση, 4. Διάκενο αερισμού,
5. Πάνελ διάφορων υλικών 5. Διακοσμητικοί οπτόπλινθοι
Εικόνα 1.37: Ενδεικτική τοποθέτηση πάνελ σε όψη Εικόνα 1.38: Ενδεικτική τοποθέτηση
κτιρίου (αεριζόμενη πρόσοψη). διακοσμητικών οπτόπλινθων σε όψη κτιρίου
πηγή: Απόδοση από Οι όψεις των κτιρίων, σ. 26- (αεριζόμενη πρόσοψη).
27. πηγή: Απόδοση από Οι όψεις των κτιρίων, σ. 47.
Τέλος, η εξωτερική επιφάνεια των αεριζόμενων προσόψεων είναι δυνατό να

διαμορφωθεί και με φωτοβολταϊκά πάνελ 196 ή θερμοσιφωνικά πάνελ. Στην περίπτωση των
φωτοβολταϊκών στοιχείων, είναι δυνατόν ο θερμός αέρας που υπάρχει στο διάκενο μεταξύ
της φέρουσας τοιχοποιίας και των πάνελ να διοχετευθεί στο εσωτερικό του κτιρίου κατά
τους χειμερινούς μήνες (υβριδικές όψεις).197
1.42 Δώματα
Αντίστοιχα με τους υπαίθριους χώρους της πόλης, η τελική επικάλυψη δωμάτων κτιρίων
μπορεί να πραγματοποιηθεί με χυτά υλικά, με τυποποιημένα στοιχεία, αλλά και με
στεγανωτικές (ασφαλτικές ή πλαστικές) μεμβράνες. Τα τυποποιημένα στοιχεία (πλάκες και
κυβόλιθοι) από πέτρα, τσιμέντο και κεραμικά μπορούν να τοποθετηθούν σε ένα δώμα εν
ξηρώ ή με κονίαμα. Τέλος, στα δώματα των κτιρίων μπορούν να εφαρμοστούν και γαιώδη
υλικά, όπως χαλίκια, αλλά και χώμα (φυτεμένο δώμα), τ ο οποίο ανάλογα με τ ο πάχος του
μπορεί να φέρει και διαφορετικά είδη βλάστησης. Τα θερμομονωτικά υλικά, που
χρησιμοποιούνται συνήθως στην κατασκευή δωμάτων είναι μη υγροσκοπικά.
196
197
Για περισσότερα, βλ. και Li Mei, Davió Infiela, Ursula Eicker, Volker Fux, "Thermal modelling of a building with
an integrated PV facade", Energy and Buildings, 35, 2003, a 695-617.
43
_J Κ_ O.Ô25
O.Ò15,
©
©
mmmvmimmi 0.03
vvwvwvwwvv
: r0.005
©
© φι
©
liiiilii
©
©
®§ίΙ? Cß
1. Κονίαμα, 2. Πλάκα οπλισμένου σκυροδέματος, 1. Κονίαμα, 2. Πλάκα οπλισμένου σκυροδέματος,

3. Ελαφροσκυρόδεμα κλίσεων, 4. Υγρομόνωση, 3. Ελαφροσκυρόδεμα κλίσεων, 4. Υγρομόνωση,
5. Θερμομόνωση, 6. Γεωϋφασμα, 7. Χαλίκια, 8. Υαλούφασμα, 5. θερμομόνωση, ό. Γεωϋφασμα, 7. Ισχυρό τσμεντοκονίαμα.
9. Άμμος, ΙΟ. Πλάκες 8. Πλάκες
Εικόνα 1.39: Ενδεικτική τοποθέτηση πλακών εν Εικόνα 1.40: Ενδεικτική τοποθέτηση πλακών με
ξηρώ σε δώμα κτιρίου. κονίαμα σε δώμα κτιρίου.
πηγή: Απόδοση από Αρχιτεκτονική Τεχνολογία, πηγή: Απόδοση από Αρχιτεκτονική Τεχνολογία,
ο. 105. σ. 105.
© OÒ33
© 0.035
©
©
/VVVVVWWV O.Q5
dpi
1
©
© oçe
1. Κονίαμα, 2. Πλάκα οπλισμένου σκυροδέματος, 1. Κονίαμα, 2. Πλάκα οπλισμένου σκυροδέματος,

3. Ελαφροσκυρόδεμα κλίσεων, 4. Υγρομόνωση, 3. Ελαφροσκυρόδεμα κλίσεων, 4. Φράγμα υδρατμών,
5. Θερμομόνωση, ό. Διάκενο και στοιχεία στήριξης πλακών, 5. θερμομόνωση, ό. Υγρομόνωση,
7. Πλάκες 7. Υγρομόνωση με τελική επίστρωση φύλλου αλουμινίου
Εικόνα 1.41: Ενδεικτική τοποθέτηση πλακών σε Εικόνα 1.42: Ενδεικτική τοποθέτηση ασφαλτικών
απόσταση από δώμα κτιρίου (αεριζόμενο δώμα). μεμβρανών σε δώμα κτιρίου.
πηγή: Απόδοση από Αρχιτεκτονική Τεχνολογία, πηγή: Απόδοση από Αρχιτεκτονική Τεχνολογία,
σ. 109. σ. 107.
44
WWWWWWW
1. Κονίαμα, 2. Πλάκα οπλισμένου σκυροδέματος,
3. Φράγμα υδρατμών, 4. Θερμομόνωση,
5. Ελαφροσκυρόδεμα κλίσεων, ό. Υγρομόνωση, 7.
Προστασία από ρίζες, 8. Αποστραγγιστική στρώση, 9.
Γεωϋφασμα, ΊΟ. Στρώση φύτευσης
Εικόνα 1.43: Ενδεικτική τοποθέτηση χώματος σε δώμα κτιρίου (φυτεμένο δώμα).
πηγή: Απόδοση από Ευμορφοπούλου, Αραβαντινός Κτίριο 102, σ. 75-76.
45
Κεφάλαιο 2:
Οι διαδικασίες μετάδοσης θερμότητας

και οι ιδιότητες των υλικών που τις επηρεάζουν
Κεφάλαιο 2: Οι διαδικασίες μετάδοσης θερμότητας και οι ιδιότητες των υλικών που τις επηρεάζουν
Κεφάλαιο 2: Ο ι διαδικασίες μετάδοσης θερμότητας και οι ιδιότητες των υλικών που

τις επηρεάζουν
2.1. Διαδικασίες μετάδοσης θερμότητας
2.1.1 Εισαγωγή
Οι μικροκλιματικές συνθήκες, καθώς και οι συνθήκες θερμικής άνεσης που επικρατούν

στους υπαίθριους χώρους της πόλης, έχουν άμεση σχέση με τις διαδικασίες μετάδοσης
θερμότητας που πραγματοποιούνται στις κατακόρυφες και οριζόντιες επιφάνειες που τους
ορίζουν. Ως θερμότητα ορίζεται "η ενέργεια που μεταβιβάζεται από ένα σώμα σε ένα άλλο
ως αποτέλεσμα μίας διαφοράς θερμοκρασίας"1. Η μετάδοση θερμότητας πραγματοποιείται
πάντα από το σημείο υψηλής θερμοκρασίας στο σημείο χαμηλής θερμοκρασίας2, με μία
από τις παρακάτω τρεις βασικές διαδικασίες μετάδοσης θερμότητας, ή και το συνδυασμό
τους3: με αγωγή4, με μεταφορά 5 και με ακτινοβολία6. Οταν η προσθήκη ή η αφαίρεση
θερμότητας προκαλεί θερμοκρασιακή μεταβολή, ονομάζεται αισθητή θερμότητα! Οταν
συνοδεύεται από αλλαγή φάσης από υγρό σε αέριο (εξάτμιση), ή το αντίθετο (συμπύκνωση),
ονομάζεται λανθάνουσα θερμότητα9
Στο κεφάλαιο αυτό, πραγματοποιείται μια σύντομη ανάλυση των τρόπων μετάδοσης
της θερμότητας, καθώς και των ιδιοτήτων των υλικών, που τις επηρεάζουν.
2.1.2 Μετάδοση θερμότητας με αγωγή
Θερμική αγωγή, είναι ο όρος που αναφέρεται στο μηχανισμό εσωτερικής ανταλλαγής
ενέργειας από ένα σώμα που βρίσκεται σε επαφή με ένα άλλο, ή από ένα μέρος ενός
σώματος σε ένα άλλο, μέσω της ανταλλαγής κινητικής ενέργειας της κίνησης των μορίων
από άμεση επικοινωνία ή από το ρεύμα των ελεύθερων ηλεκτρονίων, σε περίπτωση
θερμικής αγωγής σε μέταλλα.10 Η θερμική αγωγή αναφέρεται τόσο σε στερεά, όσο και σε
υγρά και αέρια σώματα.
Ο νόμος που ορίζει τη μετάδοση θερμότητας με αγωγή ονομάζεται Εξίσωση Θερμικής
Αγωγής του Fourier (Fourier's Conduction Law) και ορίζει ότι: "ο ρυθμός μετάδοσης
1
Κ. Δ. Αλεξόπουλος, Γενική Φυσική. Τόμος Τέταρτος. Θερμότης. Αθήνα: Τύποις Σωτ. Σπυρόπουλου, 1957, σ.
20, Μ. Santamouris, D. Asimakopoulos, eds., Design Sourcebook on Passive Solar Architecture. Athens: CENE, E.
C. D. G. XVII for Energy, 1996, o. 11 και Εγκυκλοπαίδεια πάπυρος Λαρούς Μπριτάννικα, τόμος 28, Αθήνα:
Εκδοτικός Οργανιομός πάπυρος, 1991, ο. 64.
2
Το γεγονός αυτό υπακούει οτο 2ο Νόμο της Θερμοδυναμικής, του οποίου η διατύπωοη από τον Clausius
ορίζει ότι: "είναι αδύνατο να μεταδοθεί θερμότητα από ένα κρύο σώμα σε ένα ζεστό, χωρίς να
προσφερθεί ενέργεια με τη μορφή μηχανικού έργου " [Αλεξόπουλος (1957), ό.π., σ. 147 και Ι. Βλάχος, et al.,
Φυσική Γ Λυκείου, Αθήνα: Οργανισμός Εκδόσεως Διδακτικών Βιβλίων, 1995, σ. 324].
3
Γενικά, στα περισσότερα πρακτικά προβλήματα πραγματοποιούνται συγχρόνως τουλάχιστον δύο ή και οι
τρεις αυτές διαδικασίες μετάδοσης θερμότητας (Alan J. Chapman, Heat Transfer, New York, London: Collier
Macmillan International Editions, 1974, σ. 3).
4
Ως αγωγή μεταφράζεται ο αγγλικός όρος conduction.
5
Ως μεταφορά μεταφράζεται ο αγγλικός όρος convection, πολλές φορές στη βιβλιογραφία συναντάται και
ο όρος συναγωγή, που αποτελεί μετάφραση του αγγλικού όρου advection.
6
Ως ακτινοβολία μεταφράζεται ο αγγλικός όρος radiation.
7
Ως αισθητή θερμότητα μεταφράζεται ο αγγλικός όρος sensible heat.
8
Ως λανθάνουσα θερμότητα μεταφράζεται ο αγγλικός όρος latent heat.
9
Baruch Givoni, Climate Considerations in Building and Urban Design, New York: Van Nostrand Reinhold, 1998,
σ. 109.
,0
Chapman (1974), ό.π., σ. HO. Βλ. επίσης και Santamouris, Asimakopoulos (1996), ό.π., σ. 11, Givoni (1998), ό.π.,
σ. HO, καθώς και π. Μαύρος, "Στοιχεία Μετάδοσης Θερμότητας", στο Ζαμπούλης Δ., et al., Εισαγωγή στη
Χημική Τεχνολογία, θεσσαλονίκη: Αριστοτέλειο πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Τμήμα Εκδόσεων,
πανεπιστημιακό Τυπογραφείο, 2 0 0 0 , σ. 6-1.
49
θερμότητας (ενέργειας ανά μονάδα χρόνου) ανά μονάδα επιφάνειας μέσα από μία
επιφάνεια προς μια συγκεκριμένη κατεύθυνση είναι ανάλογος με την κλίση11 της
θερμοκρασίας μεταξύ των δύο σημείων".12
Για την περίπτωση της μονοδιάστατης αγωγής θερμότητας13 σε μόνιμη κατάσταση14, σε
ένα απλό κατασκευαστικό στοιχείο, η Εξίσωση Θερμικής Αγωγής του Fourier, όταν Τ>>Τ2,
είναι:
q/A = - λ dT/dx η q/A = - λ (Τ1-Τ2)/(χ2-χ1)
οπού
q ο ρυθμός μετάδοσης θερμότητας, σε W
Α η επιφάνεια, σε m2
λ ο συντελεστής θερμικής αγωγιμότητας, σε W/mK
dT η διαφορά θερμοκρασίας, σε Κ
dx το πάχος υλικού, σε m
Ο πιο απλοποιημένος τρόπος απεικόνισης της Εξίσωσης Θερμικής Αγωγής του Fourier
είναι η απλή, ιδανική κατάσταση της Εικόνας 2.1. Ένα στερεό σώμα, με επιφάνεια Α και πάχος
dx, του οποίου η μία πλευρά έχει θερμοκρασία Τι και η άλλη Τ2.15
s h
•h
Α· Χ.
χ-0
—*5
Εικόνα 2.1: Απλοποιημένη απεικόνιση της Εξίσωσης Θερμικής Αγωγής του Fourier.
πηγή: Heat Transfer, σ. 4 και 43.
Η μετάδοση θερμότητας με αγωγή αναφέρεται στη μετάδοση ενέργειας μέσω της

κίνησης των μορίων. Η ευκολία με την οποία ένα συγκεκριμένο υλικό μπορεί να επιτύχει
αυτή τη μετάδοση εκφράζεται από το συντελεστή θερμικής αγωγιμότητας, που αποτελεί μία
από τις βασικές θερμοφυσικές ιδιότητες των υλικών και αναλύεται στη συνέχεια (βλ.
παράγραφο 2.3.2).10
11
Ως κλίση ή βαθμίδα, μεταφράζεται ο αγγλικός όρος temperature gradient, κατά Μαύρος ( 2 0 0 0 ) , ό.π., σ.
6-1
12
Santamouris, Asimakopoulos (1996), ό.π., σ. 11. Βλ. επίσης και (Chapman (1974), ό.π., σ. 3, Givoni (1998), ό.π., α
HO, καθώς και Μαύρος ( 2 0 0 0 ) , ό.π., α 6-1.
13
Ως μονοδιάστατη αγωγή θερμότητας μεταφράζεται ο αγγλικός όρος one-dimensional heat conduction.
Ως μονοδιάστατη αγωγή θερμότητας ορίζεται αυτή που διακύμανση της θερμοκρασίας μέσα σε ένα υλικό
περιγράφεται από μία μόνο συντεταγμένη στον χώρο. Αυτό ισχύει πολύ σπάνια, ιδιαίτερα σε πραγματκά
προβλήματα. Ωστόσο, πάρα πολλά πρακτικά προβλήματα προσεγγίζονται ικανοποιητικά με αυτή την
παραδοχή. [Chapman (1974), ό.π., σ. 41].
14
Ως μόνιμη κατάσταση μεταφράζεται ο αγγλικός όρος steady state.
15
Για σύνθετα κατασκευαστικά στοιχεία, τα οποία αποτελούνται από διαδοχικά στρώματα υλικών, n ροή
θερμότητας (q/A) είναι ίση για τα διαδοχικά στρώματα της κατασκευής, αλλά και για το σύνολο της. Για
περισσότερα, βλ. και Chapman (1974), ό.π, σ. 44-46.
16
Chapman (1974), ό.π, σ. 21.
5Θ
2.1.3 Μετάδοση θερμότητας με μεταφορά
Θερμική μεταφορά, είναι ο όρος που αναφέρεται στο μηχανισμό μετάδοσης

θερμότητας που λαμβάνει χώρα όταν ένα ρευστό (υγρό ή αέριο) έρχεται σε επαφή με ένα
στερεό, το οποίο έχει διαφορετική θερμοκρασία από το ρευστό.17
Ο νόμος που ορίζει τη μετάδοση θερμότητας με αγωγή ονομάζεται Εξίσωση Μεταφοράς
του Newton (Newton's Law of Cooling) και διατυπώνεται ως εξής: "ο ρυθμός μετάδοσης
θερμότητας με μεταφορά (ενέργειας ανά μονάδα χρόνου) ανά μονάδα επιφάνειας, είναι
ανάλογος με τη διαφορά θερμοκρασίας ανάμεσα στο στερεό σώμα και το ρευστό"18.
Η Εξίσωση Μεταφοράς του Newton, όταν Τ s > Tf, είναι:
q/A = h (Ts - Tf)
όπου
Α : η επιφάνεια, σε m2
h ο επιφανειακός συντελεστής θερμικής μεταφοράς19, ο οποίος δεν αποτελεί φυσική
ιδιότητα του υλικού, αλλά εξαρτάται από τη σύσταση του ρευστού και την φύση και τη
γεωμετρία της κίνησης του καθώς διέρχεται από την επιφάνεια20, σε W/m2K
Ts : η θερμοκρασία της επιφάνειας, σε Κ
Tf : η θερμοκρασία του ρευστού, σε Κ
Υπάρχουν δύο μορφές μετάδοσης θερμότητας με μεταφορά:
• η φυσική μεταφορά21 και
• n εξαναγκασμένη μεταφορά22.
Η φυσική μεταφορά οφείλεται στη διαφορά θερμοκρασίας, ενώ η εξαναγκασμένη
μεταφορά προκαλείται από κάποιο εξωτερικό αίτιο, όπως για παράδειγμα έναν ανεμιστήρα
ή μια αντλία.23
Η διαδικασία μεταφοράς θερμότητας από μία επιφάνεια (όταν αυτή έχει διαφορετική
θερμοκρασία από την ελεύθερη ροή του ρευστού) σχετίζεται άμεσα με τη θερμική αγωγή και
τη μεταφορά ενέργειας λόγω της κίνησης των στρωμάτων του ρευστού στην άμεση
περιοχή της επιφάνειας24
Για κάθε διαδικασία μετάδοσης θερμότητας με μεταφορά μπορούμε να διακρίνουμε δύο
διαφορετικές περιοχές:
• το οριακό στρώμα ταχύτητας 25 και
• το οριακό στρώμα θερμοκρασίας26.
Η σχηματική απεικόνιση των δύο αυτών οριακών στρωμάτων φαίνεται στην εικόνα 2.2.
17
Santamouris, Asimakopoulos (1996), ό.π, σ. 14. Βλ. επίσης και Chapman (1974), ό.π, σ. 3, Givoni (1998), ό.π, σ.
HO, καθώς και Μαύρος ( 2 0 0 0 ) , ό.π, σ. 6-15.
18
Santamouris, Asimakopoulos (1996), ό.π, σ. 14.
19
Ως επιφανειακός συντελεστής θερμικής μεταφοράς μεταφράζονται οι αγγλικοί όροι heat transfer
coefficient και film coefficient, κατά Ελένη Ανδρεαδάκη-Χρονάκη, Σημειώσεις Δομικής Φυσικής.
Θεσσαλονίκη: Αριστοτέλειο πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, πολυτεχνική Σχολή, Τμήμα Αρχιτεκτόνων, 1999,
παράρτημα Ι, σ. 3.
20
Chapman (1974), ό.π., σ. 14. Στην πράξη, ο υπολογισμός του συντελεστή θερμικής μεταβίβασης είναι
ιδιαίτερα πολύπλοκος [βλ. Στο ίδιο, σ. 501-502], καθώς επηρεάζεται από την ταχύτητα και τη θερμοκρασία
του αέρα και την αδρότητα, το μέγεθος, τον προσανατολισμό και τη θερμοκρασία της εξεταζόμενης
επιφάνειας, επιφάνειας. (J. Α. Reagan, D. Μ. Acklam, "Solar reflectivity of common builaing materials ana its
influence on the roof heat gain of typical south-western resiaences", Energy ana Builainas, 2: 3, 1979, σ. 242.)
Για το πόσο πολύπλοκος είναι στην πράξη ο υπολογισμός του συντελεστή θερμικής μεταβίβασης, βλ. και
Aga Hagishima, Jun Tanimoto, "Field measurements for estimating the convective heat transfer coefficient at
building surfaces", Building and Environment, 38, 2003, σ. 873-881.
21
Ως φυσική μεταφορά μεταφράζεται ο αγγλικός όρος natural convection.
22
Ως εξαναγκασμένη μεταφορά μεταφράζεται ο αγγλικός όρος forced convection
23
Chapman (1974), ό.π, σ. 216-217, Santamouris, Asimakopoulos (1996), ό.π, σ. 14, Givoni (1998), ό.π, σ. HO και
Μαύρος ( 2 0 0 0 ) , ό.π, σ. 6-16,17.
24
Chapman (1974), ό.π, σ. 11-12.
25
Ως οριακό στρώμα ταχύτητας μεταφράζεται ο αγγλικός όρος velocity boundary layer.
26
Ως οριακό στρώμα θερμοκρασίας μεταφράζεται ο αγγλικός όρος temperature boundary layer.
51
Ομοιόμορφη Ομοιόμορφη
ροή ροή
7/;/;///;/;;//////////////,
Ταχύτητα Επιφάνεια Ταχύτητα
Γραμμικό οριακό στρώμα (α) Τυρβώδες οριακό στρώμα
Περιοχή ομοιόμορφης
θερμοκρασίας
Ν^Οριο του θερμικού

οριακού στρώματος
Κατανομή θερμοκρασίας
Επιφάνεια — >-
θερμοκρασκι (β)
Εικόνα 2.2: Σχηματική απεικόνιση σε κάτοψη των:

(α) οριακού στρώματος ταχύτητας και (β) του οριακού στρώματος θερμοκρασίας.
πηγή: Heat Transfer, σ. 12.
Το οριακό στρώμα ταχύτητας ορίζεται ως η περιοχή από την επιφάνεια, όπου η

ταχύτητα του ρευστού είναι μηδενική, έως ένα σημείο, όπου η ταχύτητα του ρευστού είναι
ίση με ένα προκαθορισμένο ποσοστό (συνήθως 95-99%) της ταχύτητας του ελεύθερου
ρεύματος του ρευστού27
Μέσα στο οριακό στρώμα ταχύτητας η επίδραση της επιφάνειας στην κίνηση του
ρευστού είναι σημαντική, ενώ έξω από αυτό θεωρείται αμελητέα Μέσα στο οριακό στρώμα
ταχύτητας, η ροή του ρευστού μπορεί να έχει δύο μορφές:
' Oft ,
• γραμμική η
• τυρβώδη29.
Ως γραμμική ροή ορίζεται αυτή όπου τα γειτονικά στρώματα του ρευστού κινούνται
παράλληλα το ένα στο άλλο και δεν αναμιγνύονται σε διεύθυνση κάθετη ως προς τη ροή
του ρευστού
Ως τυρβώδης ροή ορίζεται αυτή όπου, ενώ η μέση ροή είναι παράλληλη προς την
επιφάνεια, πάνω της υπερτίθεται μια κίνηση σε διευθύνσεις παράλληλες και κάθετες ως προς
την επιφάνεια. Οι κάθετες κινήσεις προκαλούν επιπλέον αναμίξεις του ρευστού, οι οποίες
αυξάνουν το ρυθμό με τον οποίο μεταφέρεται θερμότητα σε διεύθυνση κάθετη στην
επιφάνεια.31
Το οριακό στρώμα θερμοκρασίας ορίζεται ως η περιοχή ανάμεσα στην επιφάνεια και
ένα σημείο, όπου η θερμοκρασία του ρευστού έχει φτάσει σε ένα συγκεκριμένο ποσοστό
της θερμοκρασίας της επιφάνειας. Έξω από το οριακό στρώμα θερμοκρασίας, το ρευστό
θεωρείται απαγωγέας θερμότητας σε ομοιόμορφη θερμοκρασία.32
27
Chapman (1974), ό.π., σ. 12 και Santamouris, Asimakopoulos (1996), ό.π., σ. 14.
28
Ως γραμμική ροή μεταφράζεται ο αγγλικός όρος laminar flow.
29
Ως τυρβώδης ροή μεταφράζεται ο αγγλικός όρος turbulent flow, σύμφωνα με Μαύρος ( 2 0 0 0 ) , ό.π., σ. 6 -
17.
30
Chapman (1974), ό.π., α 13.
31
32
Στο ίδιο, σ. 13 και Santamouris, Asimakopoulos (1996), ό.π, σ. 14.
52
21.4 Μετάδοση θερμότητας με ακτινοβολία
Θερμική ακτινοβολία, είναι ο όρος που χρησιμοποιείται για την περιγραφή της
ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας που έχει παρατηρηθεί ότι εκπέμπεται από την επιφάνεια
ενός σώματος που έχει θερμανθεί. Η ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία εκπέμπεται προς όλες
τις διευθύνσεις και όταν φτάνει σε ένα άλλο σώμα, μέρος της ανακλάται και μέρος της
απορροφάται. Ανάμεσα σε δύο σώματα που ακτινοβολούν υπάρχει συνεχής ανταλλαγή
ενέργειας από το θερμότερο στο ψυχρότερο. Η ανταλλαγή ενέργειας εξακολουθεί να
πραγματοποιείται ακόμα και στην περίπτωση της θερμικής ισορροπίας.33
Ο νόμος που ορίζει τη μετάδοση θερμότητας με ακτινοβολία ονομάζεται Νόμος των
Stefan - Boltzmann (Stefan - Boltzmann Law) και διατυπώνεται ως εξής: "ο ρυθμός
μετάδοσης θερμότητας με ακτινοβολία (ενέργειας ανά μονάδα χρόνου) ανά μονάδα
επιφάνειας, είναι ανάλογος με την τέταρτη δύναμη της απόλυτης θερμοκρασίας της
επιφάνειας"34.
Ο Νόμος των Stefan - Boltzmann είναι:
q/A = σ Τ4
όπου:
σ : η σταθερά Stefan-Boltzmann, 5,ó7xlO~8 W/m2K4
Τ η θερμοκρασία της επιφάνειας, σε Κ
Ο Νόμος των Stefan - Boltzmann αναφέρεται στο ιδανικό μέλαν σώμα Ως μέλαν σώμα
ορίζεται το σώμα που απορροφά και εκπέμπει όλη την προσπίπτουσα σε αυτό ακτινοβολία,
ανεξάρτητα από το μήκος κύματος ή τη διεύθυνση της 3 5 Κάθε πραγματική επιφάνεια
εκπέμπει λιγότερη θερμική ακτινοβολία από το ιδανικό μέλαν σώμα, οπότε ο Νόμος των
Stefan - Boltzmann είναι:
q/A = ε σ Τ4
όπου
ε ο συντελεστής εκπομπής, 0<ε<1
σ : η σταθερά Stefan-Boltmann, 5,ó7xlO"8 W/m2K4
Τ η θερμοκρασία της επιφάνειας, σε Κ
Η μετάδοση θερμικής ακτινοβολίας από ένα θερμό σε ένα ψυχρό σώμα (1>Τ2), δίνεται
από τη σχέση36:
Ο^Α,σΟΓ,4-^4)^
όπου :
Qi2 : η θερμότητα που μεταδίδεται με ακτινοβολία, Wh
Α, : η επιφάνεια εκπέμποντος σώματος, σε m2
σ : η σταθερά Stefan-Boltzmann = 5,ó7xlO"8 W/m2K4
Τ, η θερμοκρασία θερμού σώματος
Τ2 : η θερμοκρασία ψυχρού σώματος
F12 : ο συντελεστής σχετικός με τη γεωμετρία του συστήματος (μέγεθος,
σχήμα, προσανατολισμός θερμής και ψυχρής επιφάνειας).
Chapman (1974), ό.π, σ. 4. Βλ. επίσης Givoni (1998), ό.π., σ. 112, καθώς και Μαύρος ( 2 0 0 0 ) , ό.π, σ. 6-14.
Για περισσότερα, βλ. Chapman (1974), ό.π., α 422.
Μαύρος ( 2 0 0 0 ) , ό.π, 6-15.
53
Το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της μετάδοσης θερμότητας με ακτινοβολία σε σχέση με

τις άλλες δύο διαδικασίες μετάδοσης θερμότητας, είναι ότι μπορεί να πραγματοποιηθεί και
χωρίς την ύπαρξη φυσικού μέσου μεταφοράς. Με άλλα λόγια, όταν ένα σώμα που έχει
θερμανθεί βρεθεί σε ψυχρότερο περιβάλλον, χάνει ενέργεια με ακτινοβολία, ακόμα και
χωρίς την παρουσία ατμόσφαιρας (έστω πχ. ότι αιωρείται στο κενό).37
Το μήκος κύματος στο οποίο πραγματοποιείται η μέγιστη μετάδοση θερμότητας με
ακτινοβολία αλλάζει με τη θερμοκρασία και γίνεται μικρότερο καθώς αυξάνεται η
θερμοκρασία38 (βλ. εικόνα 2.3). Έτσι, μία πηγή υψηλής θερμοκρασίας, όπως για παράδειγμα ο
ήλιος, ακτινοβολεί στο μικρό μήκος κύματος, ενώ αντίθετα μία πηγή χαμηλής
θερμοκρασίας, όπως για παράδειγμα ένα κτίριο, ακτινοβολεί στο μεγάλο μήκος κύματος 39
0 2 4 6 8 10
Wavelength, Micron«
Wavelength, Λ
Εικόνα 2.3: Σχηματική απεικόνιση της ακτινοβολίας του μέλανος σώματος

στα διάφορα μήκη κύματος.
πηγή: Heat Transfer, σ. 430, και Buildings, Cßmate and Energy, ο. 310.
21.5 Εξάτμιση και Συμπύκνωση
Στη βιβλιογραφία που αφορά στην φυσική, τα φαινόμενα της εξάτμισης και της
συμπύκνωσης περιλαμβάνονται στις μεταβολές της κατάστασης των σωμάτων και όχι στις
διαδικασίες μετάδοσης θερμότητας. Ωστόσο, καθώς αυτό το κεφάλαιο αναφέρεται στις
διαδικασίες μετάδοσης θερμότητας που πραγματοποιούνται στην επιδερμίδα της πόλης,
κρίθηκε αναγκαία μια σύντομη αναφορά σε αυτές τις διαδικασίες.
Εξάτμιση είναι ο όρος που χρησιμοποιείται για τη διαδικασία μετάδοσης θερμότητας
κατά την οποία ένα υγρό αλλάζει κατάσταση και μετατρέπεται σε αέριο. Εξάτμιση
πραγματοποιείται όταν τα μόρια στην επιφάνεια ενός υγρού διαθέτουν τόση κινητική
ενέργεια ώστε να ξεφύγουν από το κύριο σώμα του υγρού. Κατά την εξάτμιση, το υγρό
απορροφά θερμότητα από το περιβάλλον40 Η αλλαγή της κατάστασης του νερού από
υγρό σε αέριο στους Ο βαθμούς Κελσίου απαιτεί ενέργεια 0,694 kWh/kg (2,5 MJ/kg). Η τιμή
αυτή ονομάζεται λανθάνουσα θερμότητα εξάτμισης και για τους ΙΟ βαθμούς Κελσίου είναι
Ο,όδδ kWh/kg (2,48 MJ/kg), στους 20 βαθμούς Κελσίου είναι Ο,όδ kWh/kg (2,45 MJ/kg) και
στους 30 βαθμούς Κελσίου είναι 0,675 kWh/kg (2,43 MJ/kg)41
Συμπύκνωση είναι ο όρος που χρησιμοποιείται για τη διαδικασία μετάδοσης θερμότητας
κατά την οποία ένα αέριο ή ατμός μετατρέπεται σε υγρό. Κατά τη συμπύκνωση
37
Chapman (1974), ό.π., σ. 14.
38
Το γεγονός αυτό εκφράζεται από το Νόμο Μετατόπισης του Wien (Wien's Displacement Law), που ορίζει
ότι: "η τιμή του μήκους κύματος είναι αντιστρόφως ανάλογη της απόλυτης θερμοκρασίας του
ακπνοβολούντος μέλανος σώματος", δηλαδή: λιτιαχ Τ = σταθ. = 0,2897 cmC [Αλεξόπουλος (1957), ό.π, σ.
234 και Chapman (1974), ό.π., σ. 425].
39
Τ.Α. Markus, ΕΝ. Morris, Buildings, Cimate and Energy, London: Pitman Publishing Ltd., 1980, a 311.
40
Santamouris, Asimakopoulos (1996), ό.π, a 15.
41
T. R. Oke, Boundary Layer Climates, London and New York: Routledge, 1995, a 28.
54
απελευθερώνεται θερμότητα στο περιβάλλον. Κατά την συμπύκνωση ενός γραμμαρίου

ατμού που βρίσκεται σε θερμοκρασία 100 βαθμών Κελσίου, αποδίδονται στο περιβάλλον
0,ό38 kWh (540 kcal) 43
2.2. Επιφανειακές ιδιότητες υλικών
Οι επιφανειακές ιδιότητες των υλικών καθορίζουν τη συμπεριφορά τους ως προς τη

μετάδοση θερμότητας με ακτινοβολία. Ο συντελεστής εκπομπής καθορίζει τη συμπεριφορά
ενός υλικού ως προς την ακτινοβολία μεγάλου μήκους κύματος 44 (θερμική ακτινοβολία). Οι
συντελεστές ανακλαστικότητας και απορροφητικότητας καθορίζουν τη συμπεριφορά ενός
υλικού ως προς την ακτινοβολία μικρού μήκους κύματος 45 (ηλιακή ακτινοβολία). Τέλος, στις
επιφανειακές ιδιότητες υλικών περιλαμβάνεται και ο συντελεστής διαπερατότητας για
διαφανή και ημιδιαφανή υλικά. Οι συντελεστές εκπομπής, ανακλαστικότητας και
απορροφητικότητας για διάφορα οικοδομικά υλικά, που χρησιμοποιούνται στις εξωτερικές
επιφάνειες των πόλεων, αναφέρονται στον Πίνακα2.1, που ακολουθεί46
πίνακας 2.1: Επιφανειακές ιδιότητες διάφορων υλικών,

Ανακλαστικότητα Απορροφητικότητα Εκπομπή
r=1 - α α=1 - r ε
Γαιώδη υλικά
Αμμώδες χώμα, στεγνό 0,25-0,3 0,7-0,75 0,9
Αργιλώδες χώμα, στεγνό Ο,Ι 0,9 0,98
Π ρ ο ϊ ό ν τ α από φυσικά πετρώματα
Δομικά στοιχεία / Πλάκες / Κυβόλιθοι
Ασβεστόλιθος 0,45 0,55 0,95
Μάρμαρο 0,45-0,54 0,46-0,55 0,95
Γρανίτης / Βασάλτης 0,18-0,44 0,56-0,82 0,45
Σχιστόλιθος 0,08-0,1 0,9-0,92 0,9
Π ρ ο ϊ ό ν τ α τσιμέντου
Σκυρόδεμα
Γαρμπιλόδεμα 0,15-0,4 0,6-0,85 0,9
Οπλισμένο σκυρόδεμα 0,15-0,4 0,6-0,86 0,9
42
Santamouris, Asimakopoulos (1996), ό.π., σ. 15.
43
44
Η θερμική (υπέρυθρη) ακτινοβολία χωρίζεται σε: μικρού μήκους κύματος (short infrared), 7 0 0 - 2 5 0 0 nm
(0,7-2,5 μιτι) και σε μεγάλου μήκους (long infrared), 2 5 0 0 - 1 0 0 0 0 0 nm (2,5-ΌΟ μπί). [Szokoiay (1980),
ό.π., σ. 257].
45
4 0 0 - 7 0 0 nm (0,4-0,7 μιτι). (Η. Akbari, R. Levinson, W. Miller, P. Berdahl, "Cool colored roofs to save energy
and improve air quality, στο M. Santamouris, ed., 1st International Conference. Passive and Low Energy Cooling
for the Built Environment. Palenc 2005. 19-21 May 2 0 0 5 , Santorini, Greece, volume II, Athens: Heliotopos
Conferences Ltd, 2 0 0 5 , σ. 90.)
46
Τα δεδομένα των οπτικών ιδιοτήτων των υλικών συγκεντρώθηκαν από μια σειρά πηγών:
Βιβλιογραφία: Szokoiay (1980), ό.π., σ. 396, Markus, Morris (1980), ό.π., σ. 312, Anis Α. Siddiqi, "Evaluation of the
effect of choice of materials on the surface temperatures of buildings in urban built up areas", στο Bowen
Arthur, Yannas Simos, eds., Passive and Low Energy Ecotechniques applied to Housing. Proceedings of the
Third International PLEA Conference, Mexico City, Mexico. August 6-11, 1984, volume II, Oxford, New York:
Pergamon Press, 1984, σ. 899, John R. Goulding, J. Owen Lewis, Theo C Steemers, Ενέργεια στην
Αρχιτεκτονική To Ευρωπαϊκό Εγχειρίδιο για τα Παθητικά Ηλιακά Κτίρια, επιμ. Ερωτόκριτος Π. Τσίγκας,
θεσσαλονίκη: Μαλλιαρής Α. - Παιδεία Α.Ε., 1996, Παράρτημα ΙΟ, σ. 207-216, Ν. Baker, Α. Fanchiotti, Κ.
Steemers (eds.), Daylighting in Architecture. A European Reference Book, Brussels and Luxemburg, Commission
of the European Communities, Directorate-General XII for Science, Research and Development, 1993, σ. 2.11.
Υπολογιστικά ποονοάυ.υ.ατα: Square One Research PTY Ltd., Dr. Andrew Marsh, Ecotect software v.5.2,
[Online] Available, http://www.squl.com, Material Properties Panel και Lawrence Berkeley National Laboratory,
Desktop Radiance v.1.02, [Online] Available, http://radsite.lbl.gov/deskrad
55
(πίνακας 2.1 συνέχεια)

r α ε
Ελαφροσκυρόδεμα (περλιτόδεμα) 0,2 0,8 0,9
Πλάκες από σκυρόδεμα 0,2-0,6 0,4-0,8 0,9
Κεραμικά προϊόντα
Οπτόπλινθοι (9 χ 6 χ 19 cm) 0,3-0,5 0,5-0,7 0,94
Διακοσμητικοί οπτόπλινθοι 0,35-0,45 0,55-0,65 0,9
Κεραμίδια 0,2-0,6 0,4-0,8 0,9
Πλακίδια και πάνελ 0,2-0,75 0,25-0,8 0,9
Κυβόλιθοι 0,35-0,45 0,55-0,65 0,9
Π ρ ο ϊ ό ν τ α ξύλου
Σανίδες ξύλου 0,3-0,4 0,6-0,7 0,95
Π ρ ο ϊ ό ν τ α μετάλλων
Χάλυβας, από μετάλλευμα 0,97 0,03 0,2
Χάλυβας, ανοξείδωτος 0,2-0,33 0,67-0,8 0,2
Χαλκός, από μετάλλευμα 0,5-0,7 0,3-0,5 0,02-0,05
Αλουμίνιο, από μετάλλευμα 0,60-0,88 0,12-0,40 0,02-0,04
Π ρ ο ϊ ό ν τ α ασφάλτου
Άσφαλτος 0,05-0,2 0,8-0,95 0,95
Ασφαλτικό σκυρόδεμα 0,05-0,2 0,8-0,95 0,95
Ασφαλτικές μεμβράνες 0,26 0,74 0,92
Ασφαλτική μεμβράνη με επίστρωση AL 0,7-0,85 0,15-0,3 0,08
Γυαλί 0,08-0,12 0,88-0,92 0,87-0,94
Φυτικές εδαφοκαλύψεις
Γρασίδι ψηλό 0,31-0,33 0,67-0,69
Βλάστηση 0,25 0,75
Νερό 0,1-0,47 0,53-0,9 0,96
22.2Συντελεστής ανακλαστικότητας (Γ)
Ο συντελεστής ανακλαστικότητας ορίζεται ως το κλάσμα της έντασης ακτινοβολίας

που ανακλάται από μία επιφάνεια, προς την προσπίπτουσα ακτινοβολία στην επιφάνεια
αυτή 48
Ο συντελεστής ανακλαστικότητας ορίζεται από τον τύπο49 (βλ. εικόνα 2.4):
r = Ιρ / Ι
όπου
r ο συντελεστής ανακλαστικότητας, με Ο < r < 1
Ιρ : η ανακλώμενη ακτινοβολία, σε W/m2
Ι η προσπίπτουσα ακτινοβολία, σε W/m2
Εικόνα 2.4: Σχηματική απεικόνιση του συντελεστή ανακλαστικότητας.
Ως συντελεστής ανακλαστικότητας μεταφράζεται ο αγγλικός όρος reflectivity.

Givoni (1998), ό.π, α 117 και Santamouris, Asimakopoulos (1996), ό.π, σ. 16.
56
Ο συντελεστής ανακλαστικότητας παρουσιάζει σημαντικές διαφοροποιήσεις στα κοινά

υλικά, κυρίως ανάλογα με το χρώμα τους 5 0 Έτσι, οι σκουρόχρωμες επιφάνειες (π.χ. π
καινούργια άσφαλτος, ή οι σκουρόχρωμες σχιστόπλακες) υπερθερμαίνονται σε σχέση με
τις ανοιχτόχρωμες (π.χ. οι λευκές πλάκες πεζοδρομίου, ή το λευκό μάρμαρο), όταν είναι
εκτεθειμένες στην ηλιακή ακτινοβολία.51
Πέρα από το χρώμα, ο συντελεστής ανακλαστικότητας εξαρτάται από:
• την υφή της επιφάνειας και
• την περιεχόμενη υγρασία52
Έτσι, οι αδρές επιφάνειες τείνουν να απορροφούν μεγαλύτερα ποσά ηλιακής
ακτινοβολίας από ότι οι λείες επιφάνειες53 Ανάλογα, οι βρεγμένες επιφάνειες έχουν
μικρότερη ανακλαστικότητα από τις αντίστοιχες στεγνές. Ο Angstrom παρατήρησε ότι η
ανακλαστικότητα της γκρίζας άμμου μειώθηκε από 0,18 σε 0,09 όταν αυτή βράχηκε, και ότι
η ανακλαστικότητα ψηλού, ανοιχτόχρωμου γρασιδιού παρουσίασε μείωση από 0,32 σε 0,2 5 4
2.2.3 Συντελεστής απορροφητικότητας (α)
Ο συντελεστής απορροφητικότητας55 ορίζεται ως το κλάσμα της ακτινοβολίας που

απορροφάται από μία επιφάνεια, προς την προσπίπτουσα ακτινοβολία στην επιφάνεια
αυτή 5 6
Ο συντελεστής απορροφητικότητας ορίζεται από τον τύπο57 (βλ. εικόνα 2.5):
α = Ια / Ι
όπου
α ο συντελεστής ανακλαστικότητας, με Ο < α < 1
Ια : η απορροψώμενη ακτινοβολία, σε W/m2
Ι η προσπίπτουσα ακτινοβολία, σε W/m2
Εικόνα 2.5: Σχηματική απεικόνιση του συντελεστή απορροφητικότητας.
50
Givoni (1998), ό.π., σ. 113.
51
Ο Benjamin Franklin λέγεται ότι ανακάλυψε τη σημασία του χρώματος τοποθετώντας ένα μαύρο και ένα
άσπρο πανί πάνω στο χιόνι, μία χειμωνιάτικη ημέρα με ήλιο. Το χιόνι έλιωσε πολύ γρηγορότερα κάτω από
το μαύρο πανί, καθώς αυτό απορροφούσε περισσότερη ηλιακή ακτινοβολία. (Shawn Buckley, Sun up to Sun
down. Understanding solar energy, U.S.A.: McGraw-Hill Book Company, 1979, σ. 55-56).
52
Anis A. Siddiqi, "Evaluation of the effect of choice of materials on the surface temperatures of buildings in
urban built up areas", στο Bowen Arthur, Yannas Simos, eds., Passive and Low Energy Ecofechniques applied
to Housing. Proceedings of the Third International PLEA Conference, Mexico City, Mexico, August 6-11 1984,
volume II, Oxford, New York: Pergamon Press, 1984, σ. 899-907.
53
Hashem Akbari, Phil Martien, Arthur Rosenfeld, "Using light-colored surfaces to cool our communities", στο
Hashem Akbari, et al., eds., Cooling Cur Communities. A Guidebook on Tree Planting and Light-Colored
Surfacing, Washington: U.S. Environmental Protection Agency, 1992, σ. 45.
54
A. Angstrom, "The albedo of various surfaces of ground", Geoar. Ann, 7, 1925, σ. 323-342, παραπομπή στο
Siddiqi (1984), ό.π, σ. 9 0 0 .
55
Ως συντελεστής απορροφητικότητας μεταφράζεται ο αγγλικός όρος absorptivity.
56
Givoni (1998), ό.π., σ. 117 και Santamouris, Asimakopoulos (1996), ό.π., σ. 16.
57
57
Για την ηλιακή ακτινοβολία, ισχύει r + α = 1. Ο συντελεστής απορροφητικότητας

παρουσιάζει σημαντικές διαφοροποιήσεις στα κοινά υλικά, ανάλογα με το χρώμα τους.58
2.2.4 Συντελεστής εκπομπής (ε)
Ο συντελεστής εκπομπής59 ορίζεται ως n ικανότητα μιας επιφάνειας να εκπέμπει θερμική

ακτινοβολία σε σχέση με τη θερμική ακτινοβολία, που εκπέμπεται από το ιδανικό μέλαν
σώμα στην ίδια θερμοκρασία 60
Ο συντελεστής εκπομπής ορίζεται από τον τύπο61:
ε= Ε / Eb
όπου:
ε ο συντελεστής εκπομπής, με Ο < ε < 1
E n ενέργεια που εκπέμπεται από ένα σώμα, σε W/m2
Eb : n ενέργεια που εκπέμπεται από το μέλαν σώμα, σε W/m2
Παρόλο που n τιμή του συντελεστή εκπομπής εξαρτάται από τη θερμοκρασία και το
μήκος κύματος, για υπολογισμούς σε κτίρια είναι γενικά αποδεκτή n χρήση μιας σταθερής
τιμής για ένα περιορισμένο εύρος μηκών κύματος62. Οταν ο συντελεστής εκπομπής έχει την
ίδια τιμή σε όλα τα μήκη κύματος, το σώμα ονομάζεται γκρίζο σώμα63 Σε ό,τι αφορά στη
μεγάλου μήκους κύματος ακτινοβολία, ο συντελεστής εκπομπής είναι ίσος με το
συντελεστή απορροφητικότητας, δηλαδή: ε = α.64
Ο συντελεστής εκπομπής όλων των κοινών επιφανειών, εκτός από τις μεταλλικές, έχει
περίπου την ίδια τιμή, ανεξάρτητα από το χρώμα και είναι ίσος με περίπου 0,9. Αντίθετα για
τα στιλβωμένα μέταλλα, ο συντελεστής εκπομπής είναι πολύ χαμηλότερος κα ισούται με
περίπου Ο,Οδ65
Η σημασία του συντελεστή εκπομπής μπορεί να γίνει κατανοητή από τα παραδείγματα,
που ακολουθούν.
Έστω ότι εξετάζουμε τη συμπεριφορά δύο επιφανειών αποκλειστικά ως προς τη
μετάδοση θερμότητας με ακτινοβολία. Η πρώτη επιφάνεια είναι από αλουμίνιο βαμμένο με
κάποιο χρώμα (ε = περίπου 0,9), και η δεύτερη από στιλβωμένο αλουμίνιο (ε = περίπου Ο,Ι).
• Οταν οι επιφάνειες αυτές τοποθετηθούν οριζόντια, προς τον καθαρό ουρανό, θα
εκπέμπουν θερμότητα προς τον ουρανό, ο οποίος αποτελεί απαγωγέα θερμότητας με
πολύ χαμηλή θερμοκρασία (Ο °C, 273 °Κ). Η ακτινοβολούμενη ενέργεια που εκπέμπουν οι
δύο επιφάνειες είναι ανάλογη προς τον συντελεστή εκπομπής τους [q/A = ε σ Τ4]. Κατά
συνέπεια, n επιφάνεια από βαμμένο αλουμίνιο θα είναι ψυχρότερη από την επιφάνεια από
στιλβωμένο αλουμίνιο.
• Αντίθετα, όταν οι επιφάνειες που προαναφέραμε τοποθετηθούν κατακόρυφα απέναντι
από μία πολύ θερμότερη επιφάνεια, θα δέχονται από αυτή θερμική ακτινοβολία Η
ακτινοβολούμενη ενέργεια που απορροφάει καθεμία από τις εξεταζόμενες επιφάνειες
είναι ανάλογη προς το συντελεστή εκπομπής της. Έτσι, η επιφάνεια από βαμμένο
αλουμίνιο θα είναι θερμότερη από την επιφάνεια από στιλβωμένο αλουμίνιο.
Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο, οι στιλβωμένες μεταλλικές επιφάνειες με χαμηλό
συντελεστή εκπομπής χρησιμοποιούνται ως φράγμα ακτινοβολίας (radiant barrier) στις
κτιριακές κατασκευές.
Η συνολική θερμική συμπεριφορά μιας επιφάνειας ως προς την ηλιακή και θερμική
ακτινοβολία καθορίζεται από το πηλίκο του συντελεστή απορροφητικότητας και του
συντελεστή εκπομπής (α / ε). Οταν n τιμή του α/ε είναι μεγάλη, η επιφάνεια απορροφά
58
Givoni (1998), ό.π., σ. 113.
59
Ως συντελεστής εκπομπής μεταφράζεται ο αγγλικός όρος emissivity.
60
Givoni (1998), ό.π, σ. 117 και Santamouris, Asimakopoulos (1996), ό.π, σ. 16.
61
Markus, Morris (1980), ό.π, σ. 311.
62
Santamouris, Asimakopoulos (1996), ό.π., α 16.
63
Μαύρος ( 2 0 0 0 ) , ό.π, σ. 6-14.
64
Givoni (1998), ό.π, σ. 113.
65
58
μεγάλο μέρος της προσπίπτουσας ηλιακής ακτινοβολίας σε σχέση με τη θερμική

ακτινοβολία που εκπέμπει 66 (βλ. π.χ. σκουρόχρωμα υλικά και στιλβωμένα μέταλλα στον
Πίνακα 2.2). Το γεγονός αυτό συνεπάγεται μικρότερες θερμικές απώλειες με ακτινοβολία
τον χειμώνα και μεγάλες θερμικές προσόδους τ ο καλοκαίρι 6 7 Από την άλλη μεριά, αν η τιμή
του πηλίκου είναι μικρή, n επιφάνεια απορροφά μικρό μέρος της προσπίπτουσας ηλιακής
ακτινοβολίας 6 8 (βλ. π.χ. ανοιχτόχρωμα υλικά στον Πίνακα 2.2). Αυτή n σχέση
απορροφητικότητας και εκπομπής αναφέρεται και από τους Olgyay 6 9 , που τονίζουν τη
σημασία της σε περιοχές με ζεστό κλίμα. Ωστόσο, σημειώνεται ότι είναι πολύ σημαντική και
n θέση της επιφάνειας στο δομημένο περιβάλλον (υπαίθριος χώρος, όψη ή δώμα), n οποία
κατ' επέκταση καθορίζει τ ο ρόλο του συντελεστή εκπομπής, όπως αυτός περιγράφηκε
παραπάνω.
Πίνακας 2.2: Συσχετισμός των επιφανειακών ιδιοτήτων των υλικών

Απορροφητικότητα Εκπομπή πηλίκο
α ε α/ε
Προϊόντα από φυσικά πετρώματα

Λευκό μάρμαρο 0,45 0,95 0,48
Σκούρο γκρίζο μάρμαρο 0,8 0,95 0,89
Λευκός γρανίτης 0,56 0,45 1,24
Μαύρος γρανίτης 0,82 0,45 1,82
Προϊόντα τσιμέντου
Σκυρόδεμα
Γαρμπιλόδεμα 0,6-0,85 0,9 0,67-0,94
Οπλισμένο σκυρόδεμα 0,6-0,86 0,9 0,67-0,96
Ελαφροσκυρόδεμα (περλιτόδεμα) 0,8 0,9 0,89
Πλάκες από σκυρόδεμα, ανοιχτό χρώμα 0,4 0,9 0,44
Πλάκες από σκυρόδεμα, σκούρο χρώμα 0,8 0,9 0,89
Πλακίδια και πάνελ, ανοιχτό χρώμα 0,25 0,9 0,28
Πλακίδια και πάνελ, σκούρο χρώμα 0,8 0,9 0,89
Σανίδες ξύλου 0,6-0,7 0,95 0,63-0,74
Χάλυβας, ανοξείδωτος 0,67-0,8 0,2 3,35-4
Αλουμίνιο, πάνελ, ανοιχτό χρώμα 0,2 0,8 0,25
Αλουμίνιο, πάνελ, σκούρο χρώμα 0,40 0,8 0,5
Άσφαλτος 0,8-0,95 0,95 0,84-1
Ασφαλτικό σκυρόδεμα 0,8-0,95 0,95 0,84-1
Ασφαλτικές μεμβράνες 0,74 0,92 0,80
Ασφαλτική μεμβράνη με επίστρωση AL 0,15-0,3 0,08 1,88-3,75
Γυαλί 0,88-0,92 0,87-0,94 ιοί
Γρασίδι ψηλό 0,67-0,69
Βλάστηση 0,75
Νερό 0,53-0,9 0,96 0,55-0,94
60
Chapman (1974), ό.π, σ. 437.
67
Henry Κ. Nowak, "The influence of solar thermal raaiation on the thermal balance of the flat roof", στο Zola
Anaras, ea., PLEA '86. International Conference on Passive and Low Energy Architecture in Housing. Pecs,
Hungary, September 1-5 1986. volume II, Hungary: Ministry of Inaustry, 1986, a F53.
68
Chapman (1974), ό.π., a 437.
69
Victor Olgyay, Alaaar Olgyay, Design with Climate. Bioclimatic Approach to Architectural Regionalism,
Princeton, New Jersey: Princeton University Press, 1963, a 114.
59
2.2.5 Συντελεστής διαπερατότητας για διαφανή και ημ/δ/αψανή υλικά (τ)
Ο συντελεστής διαπερατότητας70 ορίζεται ως το κλάσμα της ηλιακής ενέργειας που

διαπερνάει μία διάφανη ή ημιδιαφανή επιφάνεια προς την προσπίπτουσα ηλιακή
ακτινοβολία.71
Ο συντελεστής διαπερατότητας ορίζεται από τον τύπο72:
τ = Ιτ / Ι
όπου
τ ο συντελεστής διαπερατότητας, με Ο < τ < 1
Ιτ η ακτινοβολία που διέρχεται από μια επιφάνεια, σε W/m2
η προσπίπτουσα ακτινοβολία, σε W/m2
Εικόνα 2.6: Σχηματική απεικόνιση του συντελεστή μετάδοσης.
Για κάθε μήκος κύματος ισχύει: α + r + τ =1. Προκειμένου να γίνει πιο ξεκάθαρη η
προηγούμενη σχέση μπορεί να αναφερθεί το παράδειγμα των αερίων. Για το μικρό και το
μεγάλο μήκος κύματος, ο ατμοσφαιρικός αέρας έχει τ = 1 και α = r = περίπου Ο, με
αποτέλεσμα n ακτινοβολία να διέρχεται μέσα από αυτόν, όπως διέρχεται από το κενό.73
Στις διαφορετικές τιμές του συντελεστή διαπερατότητας στα διαφορετικά μήκη κύματος
οφείλεται και το φαινόμενο του θερμοκηπίου, δηλαδή το φαινόμενο κατά το οποίο το
γυαλί, και αέρια όπως ο ατμός του νερού και το διοξείδιο του άνθρακα, είναι διαπερατά από
τη μικρού μήκους κύματος (ηλιακή) ακτινοβολία (τ = περίπου 1), αλλά αδιαπέραστα από τη
μεγάλου μήκους κύματος (θερμική) ακτινοβολία (τ = περίπου Ο).
2.3. θερμοφυσικές ιδιότητες υλικών
Οι θερμοφυσικές ιδιότητες των υλικών καθορίζουν τη συμπεριφορά τους κυρίως στη

διαδικασία μετάδοσης θερμότητας με αγωγή. Οι βασικές θερμοφυσικές ιδιότητες των υλικών
είναι τρεις: ο συντελεστής θερμικής αγωγιμότητας74, η πυκνότητα και η ειδική θερμότητα
Από τις τρεις αυτές βασικές ιδιότητες προκύπτουν η ογκομετρική θερμοχωρητικότητα75, η
θερμική διάχυση76 και η θερμική επίχυση77 Τα δεδομένα των θερμοφυσικών ιδιοτήτων για
Ως συντελεστής διαπερατότητας μεταφράζεται ο αγγλικός όρος transmittance.

71
Givoni (1998), ό.π, α 117 και Santamouris, Asimakopoulos (1996), ό.π, α 17.
72
Santamouris, Asimakopoulos (1996), ό.π., α 17.
73
Chapman (1974), ό.π, α 414.
Ως συντελεστής θερμικής αγωγιμότητας μεταφράζεται ο αγγλικός όρος thermal conductivity
75
Ως ογκομετρική θερμοχωρητικότητα μεταφράζεται ο αγγλικός όρος volumetric heat capacity.
76
Ως θερμική διάχυση μεταφράζεται ο αγγλικός όρος thermal diffusivity, σύμφωνα με Μαύρος ( 2 0 0 0 ) , ό.π.,
σ. 6-13.
77
Ως θερμική επίχυση μεταφράζεται ο αγγλικός όρος thermal admittance, σύμφωνα με Ανδρεαδάκη-
Χρονάκη (1999), ό.π, Παράρτημα Ι, σ. 5.
όΟ
κάποια, κοινά χρησιμοποιούμενα υλικά που συναντώνται στις εξωτερικές επιφάνειες των
ελληνικών πόλεων, και που παρουσιάζονται στη συνέχεια (Πίνακας 2.3), συγκεντρώθηκαν
απο μια σειρά πηγών:78
Πίνακας 2.3: Θερμοφυσικές ιδιότητες υλικών.

όπου είναι:ρ-πυκνότητα, σ^ε/δικη θερμότητα, λ-συντελεστής θερμικής αγωγιμότητας,
C-θερμοχωρητικότητα, κ_δ/άχυση, μ-επίχυση
Ρ e λ C κ μ
kg/m 3 Wh/kgK W/mK Wh/m3K m 2 /sec IO"6 W/m2K
Άμμος και χαλίκι (θραυστά) 1800 0,22 0,700 396 0,491 8,49
Χώμα
Αμμώδες χώμα, στεγνό ΙόΟΟ 0,22 0,300 352 0,236 5,24
Αμμώδες χώμα, υγρό 2 0 0 0 0,41 2,200 820 0,745 21,66
Αργιλλώδες χώμα, στεγνό ΙόΟΟ 0,24 0,250 384 0,180 5,00
Αργιλλώδες χώμα, υγρό 2 0 0 0 0,43 1.580 860 0,510 18.80
Τυρφώδες χώμα, στεγνό 3 0 0 0,53 0,060 159 Ο,ΙΟΟ 1,58
Τυρφώδες χώμα, υγρό llOO LOI 0,500 1111 0,120 12,02
Μαλακός ασβεστόλιθος ΙόΟΟ 0.26 1.050 416 0.701 10.66
Ασβεστόλιθος 2 2 0 0 0.2ó 1.700 572 0,825 15,90
Σκληρός ασβεστόλιθος / ψαμμίτης 2 6 0 0 0,26 2,330 676 0,957 20,24
Μάρμαρο 2 6 0 0 0,26 2,900 676 1,192 22,58
Γρανίτης / Βασάλτης 2 8 0 0 0,26 3,500 728 1,335 25,74
Σχιστόλιθος 2670 0,23 2,640 614 1,194 20,53
Σκυρόδεμα
Γαρμπιλόδεμα 2 0 0 0 0,24 1,400 480 0,810 13,22
Οπλισμένο σκυρόδεμα 2 4 0 0 0,24 2,040 576 0,983 17,48
Ελαφροσκυρόδεμα (περλιτόδεμα) 6 0 0 0,24 0,200 144 0,385 2,74
Κονιάματα
Τσιμεντοκονίαμα 2 0 0 0 0,30 WOO 600 0,648 14,78
Ασβεστο-τσιμεντοκονίαμα 1800 0,30 0,870 384 0,332 11,05
Πλάκες
Απλές 2222 0,24 1,450 533 0,755 14,18
Κυβόλιθοι 2083 0,24 1.190 500 0.661 12,44
78
Βιβλιογραφία: S. V. Szokolav, Environmental Science Handbook for Architects and Builders, Lancaster /
Lonaon / New York: The Construction Press, 1980, a 393, T.A. Markus, E.N. Morris, Buildings, Climate and Energy,
Lonaon: Pitman Publishing Ltd., 1980, σ. 312, T. R. Oke, Boundary Layer Climates, London and New York:
Routledge, 1995, a 44, 259, 281, J. Douglas Balcomb, "Heat store and distribution inside passive solar buildings
inside passive solar buildings", στο Yannas Simos, ed., Passive and Low Energy Architecture. The Second
International PLEA Conference. Proceedings of the Second International PLEA Conference, Crete, Greece, 28
June-1 July 1983, Oxford / New York / Toronto / Sydney / Paris / Frankfurt: Pergamon Press Ltd., 1983, σ. 551,
Νίκος Τσινίκας, Αρχιτεκτονική Τεχνολογία, θεσσαλονίκη: University Studio Press, 1993, a 15-20, M.
Santamouris, D. Asimakopoulos, eds., Energy Conservation Strategies for Sports Centres, volume 2: Case
Studies, Athens: E. C D. G. XVII for Energy, SAVE Programme, 1996, σ. 14, Ελένη Ανδρεαδάκη-Χρονάκη,
Σημειώσεις Δομικής Φυσικής. Ορθολογική Χρήση της Ενέργειας στα Κτίρια, Θεσσαλονίκη: Αριστοτέλειο
Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Πολυτεχνική Σχολή, Τμήμα Αρχιτεκτόνων, 1999, Π III, α 6-11 και John R.
Goulding, J. Owen Lewis, Theo C. Steemers, Ενέργεια στην Αρχιτεκτονική. Το Ευρωπαϊκό Εγχειρίδιο για τα
Παθητικά Ηλιακά Κτίρια, επιμ. Ερωτόκριτος Π. Τσίγκας, Θεσσαλονίκη: Μαλλιαρής Α. - Παιδεία Α.Ε., 1996,
Παράρτημα ΙΟ, a 207-216.
Υπολογιστικά προγράμματα: W. Weber, et al., Passive Electronic Metahandbook, REM Passive Cooling Design
Guidelines for Mediterranean Climate and Countries. Version 1.2, Geneva: C.U.E.P.E., University of Geneva, 1993-
95, U-value Calculator, Square One Research PTY Ltd., Dr. Andrew Marsh, Ecotect software v.5.2, [Online]
Available, http://www.squl.com, Material Properties Panel και Lawrence Berkeley National Laboratory,
61
π,('νάκας 2.3 (συνέχεια)

Ρ e λ C κ μ
kg/m 3 Wh/kgK W/mK Wh/m3K m 2 /sec ΙΟ - 0 W/m2K
Οπτόπλινθοι (9 χ 6 χ 19 cm) ΙΟΟΟ 0,26 0,465 260 0,497 5,61
Διακοσμητικοί οπτόπλινθοι 1700 0,26 0,740 442 0,465 9,15
Κεραμίδια 1800 0,26 0,350 468 0,207 6,53
Πλακίδια 2000 0,39 ΙΟΟΟ 788 0,352 14,32
Κυβόλιθοι 1920 0,25 0,840 480 0,486 ΙΟ,24
Πάνελ 2250 0,39 1,500 877 0,475 18,50
Πάνελ πάχους 15 mm με διάτρηση 1667 0,39 0,680 650 0,291 10,72
Σανίδες
Μαλακή ξυλεία 500 0,55 0,140 275 0,141 3,16
Σκληρή ξυλεία 700 0,55 0,170 385 0,123 4,13
Σκληρή τροπική ξυλεία 1040 0,55 0,290 572 0,141 6,57
Αντικολλητή ξυλεία 800 0,75 0,150 600 0,069 4,84
Μοριοσανίδα 700 0,75 0,130 525 0,068 4,21
Ξύλο, συνθ. πάνελ (ΞύλοΟ.5 mm-PF9- 1400 0,66 0,180 924 0,054 6,58
ΞύλοΟ.5)
Χάλυβας, από μετάλλευμα 7800 0,14 204 1092 51,892 240,71
Χαλκός, από μετάλλευμα 8600 0,11 384 946 112,755 307,38
Χαλκός, συνθ. πάνελ (CuO.5 mm-PE4- 2540 0,11 0,287 279 0,286 4,57
CuO.5)
Αλουμίνιο, από μετάλλευμα 2700 0,26 230 702 91,000 204,93
Αλουμίνιο, συνθ. πάνελ (ALO.5 mm-PE3- 1375 0,26 0,290 357 0,225 5,19
ALO.5)
Τιτάνιο 4500 0,15 20,920 675 8,609 60,60
Ψευδάργυρος, από μετάλλευμα 7200 Ο.Π 113 792 39,632 152,27
Μόλυβδος 11300 0,04 35 407 23,888 60,85
Μόλυβδος, ανακ.
Π ρ ο ϊ ό ν τ α πετρελαίου
Ασφαλτικό σκυρόδεμα 2110 0,25 0,750 527 0,395 ΙΟ,14
Ασφαλτικές μεμβράνες 1100 0,28 0,186 308 0,167 3,86
Ασφαλτική μεμβράνη με επίστρωση AL 1360 0,26 0,465 354 0,365 6,54
Πολυαιθυλένιο - ΡΕ 940 0,64 0,502 602 0,230 8,86
Πολυπροπυλένιο - ΡΡ 1270 0,53 0,180 673 0,074 5,61
Πολυβινυλοχλωρίδιο - PVC 1500 0,47 0,220 697 0,087 6,32
Γυαλί
Γυαλί 2500 0,22 0,800 550 0,404 10,70
Θερμομονωτικά υλικά
Διογκωμένη πολυστερίνη - EPS 28 0,41 0,036 11,48 0,871 0,33
Εξηλασμένη πολυστερίνη - XPS 25 0,41 0,036 10,25 0,976 0,31
Πολυουρεθάνη - PUR 50 0,39 0,030 19,5 0,427 0,39
Υαλοβάμβακας 90 0,17 0,036 15,3 0,653 0,38
Ορυκτοβάμβακας 90 0,17 0,036 15,3 0,653 0,38
Φελλός 120 0,42 0,042 50,4 0,231 0,74
Νερό ΙΟΟΟ 1,16 0,570 1160 0,136 13,11
Στο σημείο αυτό πρέπει να σημειωθεί ότι σε ό,τι αφορά στα προβλήματα μετάδοσης
θερμότητας στον αστικό χώρο, η έννοια της θερμικής διάχυσης και επίχυσης δεν μπορούν
να χρησιμοποιηθούν ποσοτικά, αλλά ποιοτικά. Με άλλα λόγια, η σύγκριση των τιμών της
θερμικής διάχυσης και επίχυσης των υλικών που χρησιμοποιούνται στην επιδερμίδα της
62
πόλης μπορεί να οδηγήσει σε ποιοτικά συμπεράσματα σε σχέση με την ταχύτητα της

θερμικής φόρτισης και αποφόρτισης τους 7 9
2.3.2 Συντελεστής θερμικής αγωγιμότητας (λ)
Οπως αναφέρθηκε, ο συντελεστής θερμικής αγωγιμότητας εκφράζει την ευκολία με την

οποία ένα συγκεκριμένο υλικό μπορεί να επιτύχει μετάδοση θερμότητας με αγωγή. Η
μονάδα μέτρησης του συντελεστή θερμικής αγωγιμότητας είναι W/mK.
Ο συντελεστής θερμικής αγωγιμότητας ενός υλικού εξαρτάται από τους παρακάτω
' 80
παράγοντες :
• την χημική σύσταση του υλικού,
• την φάση (αέρια, υγρή, στερεή) στην οποία βρίσκεται,
• την κρυσταλλική δομή του αν είναι στερεό,
• τις συνθήκες θερμοκρασίας και πίεσης στις οποίες βρίσκεται
• το αν είναι ή όχι ομοιογενές υλικό
• την πυκνότητα
• την περιεκτικότητα σε υγρασία.
Γενικά, τα υγρά είναι καλύτεροι αγωγοί από τα αέρια, και, αντίστοιχα, τα στερεά είναι
καλύτεροι αγωγοί από τα υγρά. Αυτό συμβαίνει γιατί στην αέρια φάση, τα μόρια ενός υλικού
έχουν μεγάλη απόσταση μεταξύ τους και η κίνηση τους είναι τυχαία. Κατά συνέπεια, η
μεταφορά ενέργειας μέσω μοριακής σύγκρουσης είναι πολύ πιο αργή σε σχέση με τα υγρά,
όπου παρόλο που η κίνηση παραμένει τυχαία, τα μόρια είναι πιο κοντά το ένα στο άλλο. Το
ίδιο ισχύει και με τη διαφορά του συντελεστή θερμικής αγωγιμότητας που παρατηρείται
ανάμεσα στα υγρά και τα στερεά σώματα. Ωστόσο, στη στερεή κατάσταση, υπάρχουν
άλλοι πιο καθοριστικοί παράγοντες που επηρεάζουν την τιμή του συντελεστή θερμικής
φ
81
αγωγιμότητας.
Ο συντελεστής θερμικής αγωγιμότητας ενός υλικού με κρυσταλλική δομή, όπως π.χ. ο
χαλαζίας (quartz), είναι μεγαλύτερος από αυτόν ενός άμορφου υλικού, όπως π.χ. το γυαλί.
Από τη μία μεριά, η μετάδοση της θερμικής ενέργειας είναι αποτέλεσμα της δόνησης της
κίνησης του κρυσταλλικού πλέγματος ως σύνολο, προς την κατεύθυνση της χαμηλότερης
θερμοκρασίας. Από την άλλη μεριά, στην περίπτωση των άμορφων στερεών, η ακανόνιστη
δομή των μορίων εμποδίζει την αποτελεσματική μετάδοση της θερμότητας μέσω
' ' 89
σύγκρουσης των μορίων
Σε γενικές γραμμές, οι τιμές της θερμικής αγωγιμότητας μη ομοιογενών υλικών δεν
μεταβάλλονται με την πίεση, αλλά με τη θερμοκρασία. Η θερμική αγωγιμότητα ενός υλικού
αυξάνεται με την αύξηση της θερμοκρασίας και η εξάρτηση της δίνεται από μια γραμμική
' ' 8λ
σχέση της μορφής
λ = λο (1 + bt)
όπου :
λο : η θερμική αγωγιμότητα στους Ο °C, σε W/mK
bt : μία σταθερά
Ωστόσο, το σχετικά μικρό εύρος θερμοκρασιών που συναντάται στο δομημένο
περιβάλλον, καθιστά αποδεκτή τη θεώρηση μιας σταθερής τιμής συντελεστή θερμικής
αγωγιμότητας στους υπολογισμούς προβλημάτων μετάδοσης θερμότητας με αγωγή84
Τα περισσότερα οικοδομικά και μονωτικά υλικά δεν αποτελούνται από ομοιογενείς ή
καθαρές ουσίες. Από τη μία μεριά υπάρχουν υλικά, τα οποία παρουσιάζουν ανισότροπη
θερμική αγωγιμότητα προς μία διεύθυνση, εξαιτίας της ινώδους μορφής τους, όπως για
Steven V. Szokoiay, προφορική συζήτηση (10/11/2003, Santiago, Chile).
' Chapman (1974), ό.π., σ. 22.
Στο ίδιο, σ, 22.
Στο ίδιο, σ. 24 και Μαύρος ( 2 0 0 0 ) , ό.π., σ. 6-5.
63
Κεφάλαιο"2: Οι διαδικασίες μετάδοσης θερμότητας και οι ιδιότητες των υλικών που τις επηρεάζουν
παράδειγμα συμβαίνει με το ξύλο, την άσβεστο, κ.λπ. Από την άλλη μεριά, τα περισσότερα
οικοδομικά υλικά είναι ανομοιογενή, είτε επειδή έχουν πορώδη δομή (π.χ. υαλοβάμβακας,
φελλός, κ.λπ.), είτε επειδή αποτελούνται από διαφορετικά υλικά (π.χ. σκυρόδεμα85, πέτρα,
τούβλο, κ.λπ.). Σε όλα αυτά τα υλικά, n θερμική αγωγιμότητα μπορεί να διαφέρει από δείγμα
σε δείγμα (λόγω διαφοροποιήσεων στη δομή, τη σύσταση, την πυκνότητα, ή την ύπαρξη
πόρων), και για το λόγο αυτό, μπορεί να αναφέρεται μόνο η φαινομενική θερμική
αγωγιμότητα^ Στα μονωτικά υλικά, οι χαμηλές τιμές θερμικής αγωγιμότητας οφείλονται
περισσότερο στον αέρα (αέριο με χαμηλό συντελεστή θερμικής αγωγιμότητας) που
εμπεριέχεται στους πόρους τους, παρά στην χαμηλή τιμή θερμικής αγωγιμότητας του ίδιου
του υλικού.87
Ο συντελεστής θερμικής αγωγιμότητας επηρεάζεται σημαντικά από την πυκνότητα του
υλικού. Η τιμή του αυξάνεται δυσανάλογα με την αυξημένη πυκνότητα88 Ο Givoni89 παραθέτει
έναν εμπειρικό τύπο που περιγράφει τη σχέση του συντελεστή θερμικής αγωγιμότητας ενός
υλικού με την πυκνότητα:
λ = 0,072θ[1·35(ρ/1000)1
όπου :
ρ η πυκνότητα, σε kg/m3
Η περιεκτικότητα ενός υλικού σε υγρασία επηρεάζει την τιμή του συντελεστή θερμικής
αγωγιμότητας. Αυτό συμβαίνει γιατί το νερό (λνερού = 0,57 W/mK) είναι καλύτερος αγωγός
της θερμότητας από ότι είναι ο αέρας (λ^ρα = 0,025 W/mK). Έτσι, όταν υγραίνεται ένα
υλικό το νερό αντικαθιστά τον αέρα στους πόρους του, και για το λόγο αυτό αυξάνεται ο
συντελεστής θερμικής αγωγιμότητας 90
2.3.3 Πυκνότητα (ρ)
Ως πυκνότητα ορίζεται το πηλίκο της μάζας προς τον όγκο. Η μονάδα μέτρησης της
πυκνότητας είναι kg/m3. Τα οικοδομικά υλικά διακρίνονται σε τρεις κατηγορίες, ανάλογα με
την πυκνότητα τους: σε βαριά, μεσαία και ελαφριά. Αυτός ο διαχωρισμός αναφέρεται επίσης
στη δυνατότητα αποθήκευσης θερμότητας στα υλικά91
Τα υλικά με τις μεγαλύτερες τιμές πυκνότητας είναι τα μέταλλα (π.χ. χάλυβας 7800
kg/m3, χαλκός 8600 kg/m3). Εξαίρεση αποτελεί το αλουμίνιο, του οποίου η πυκνότητα είναι
πολύ κοντά στα κοινά οικοδομικά υλικά (2700 kg/m3). Από τα κοινά οικοδομικά υλικά, στα
βαριά υλικά ανήκουν, για παράδειγμα, το οπλισμένο σκυρόδεμα (2400 kg/m3), το
ασφαλτικό σκυρόδεμα (2110 kg/m3), αλλά τα διάφορα στοιχεία από φυσικά πετρώματα
(εύρος τιμών πυκνότητας, από 2200 kg/m3 για τον ασβεστόλιθο, έως 2800 kg/m3 για το
γρανίτη και το βασάλτη). Τα υλικά με τις μικρότερες τιμές πυκνότητας είναι τα
θερμομονωτικά υλικά, όπως η διογκωμένη και η εξηλασμένη πολυστερίνη (25-28 kg/m3).
Τέλος, ενδιάμεσες είναι η τιμές της πυκνότητας των διάτρητων οπτόπλινθων (ΙΟΟΟ kg/m3),
αλλά και των προϊόντων ξύλου, όπως είναι οι σανίδες από μαλακή ( 5 0 0 kg/m3) και από
σκληρή (700 kg/m3) ξυλεία.
Για περισσότερα, σχετικά με τον τρόπο που επηρεάζεται ο συντελεστής θερμικής αγωγιμότητας του
σκυροδέματος από τη σύσταση του, βλ. και M.I. Khan, "Factors affecting the thermal properties of concrete
ana applicability of its preaiction moaels", Builaina ana Environment, 37, 2 0 0 2 , pp. 607-614.
86
Chapman (1974), ό.π., a 26.
87
88
Givoni (1998), ό.π., σ. 117.
89
90
Markus, Morris (1980), ό.π., σ. 269.
91
64
2.3.4 Ειδική θερμότητα (c)
Ως ειδική θερμότητα ορίζεται η ενέργεια που απαιτείται για να ανέβει η θερμοκρασία μιας
μονάδας μάζας (1 kg) ενός υλικού κατά ένα βαθμό Κελσίου 9 2 Η μονάδα μέτρησης της
ειδικής θερμότητας είναι Wh/kgK.
Η θερμότητα που αποθηκεύεται στη μάζα ενός υλικού για μια διαφορά θερμοκρασίας
είναι
q = m e ΔΤ
όπου
q η θερμότητα, σε Wh
m : η μάζα, σε kg
e η ειδική θερμότητα, σε Wh/kgK
ΔΤ : η διαφορά θερμοκρασίας, σε Κ
Το γινόμενο της μάζας επί την ειδική θερμότητα αποτελεί τ ο ν ορισμό της
θερμοχωρητικότητας. 9 4
Η ειδική θερμότητα εξαρτάται από τις συνθήκες στις οποίες πραγματοποιείται n
διαδικασία της προσθήκης θερμότητας. Έτσι, έχουμε την ειδική θερμότητα σε σταθερή πίεση
c p και την ειδική θερμότητα σε σταθερό όγκο c v 9 5 Ο διαχωρισμός αυτός δείχνει ότι η ειδική
θερμότητα ενός υλικού εξαρτάται από τις συνθήκες πίεσης και θερμοκρασίας. Γενικά, η
εξάρτηση της ειδικής θερμότητας των διάφορων υλικών από την πίεση είναι πολύ μικρή,
εκτός από περιπτώσεις πολύ υψηλής πίεσης. Το ίδιο συμβαίνει και με την εξάρτηση από τη
θερμοκρασία 9 6
Τα κοινά οικοδομικά υλικά παρουσιάζουν μικρές διαφοροποιήσεις στις τιμές ειδικής
θερμότητας. Οι υψηλότερες τιμές ειδικής θερμότητας συναντώνται στα προϊόντα ξύλου και
στα πλαστικά και κυμαίνονται περίπου στα 0,4 - 0,5 Wh/kgK, ενώ οι χαμηλότερες τιμές
συναντώνται στα μέταλλα, όπως τ ο ατσάλι, και είναι ίσες με περίπου Ο,Ι - 0,2 Wh/kgK.
2.3.5 Ογκομετρική θερμοχωρητικότητα (C)
Ως ογκομετρική θερμοχωρητικότητα ορίζεται η ενέργεια που απαιτείται για την άνοδο

της θερμοκρασίας μιας μονάδας όγκου (1 m 3 ) υλικού κατά ένα βαθμό Κελσίου 9 7 Η μονάδα
μέτρησης της ογκομετρικής θερμοχωρητικότητας είναι Wh/m3K. Η ογκομετρική
χωρητικότητα ορίζεται από τη σχέση:
C = pc
όπου :
C : η ογκομετρική θερμοχωρητικότητα, σε Wh/m3K
ρ η πυκνότητα, σε kg/m 3
c η ειδική θερμότητα σε Wh/kgK.
Η ογκομετρική θερμοχωρητικότητα χαρακτηρίζει την ικανότητα ενός υλικού να
αποθηκεύει ενέργεια 9 8 Οπως φαίνεται από την παραπάνω σχέση, η ογκομετρική
θερμοχωρητικότητα εξαρτάται από την πυκνότητα και την ειδική θερμότητα ενός υλικού.
Ωστόσο, καθώς τ α κοινά οικοδομικά υλικά παρουσιάζουν μικρές διαφοροποιήσεις στις τιμές
ειδικής θερμότητας, η ογκομετρική θερμοχωρητικότητα εξαρτάται κυρίως από την
πυκνότητα.
92
Givoni (1998), ό.π, σ. 115.
93
94
John R. Goulaing, J. Owen Lewis, Theo C. Steemers, Ενέργεια στην Αρχιτεκτονική. Το Ευρωπαϊκό Εγχειρίδιο
για τα Παθητικά Ηλιακά Κτίρια, επιμ. Ερωτόκριτος Π. Τσίγκας, θεσσαλονίκη: Μαλλιαρής Α. - Παιδεία Α.Ε.,
1996, α 224.
95
Chapman (1974), ό.π, σ. 28.
96
97
Givoni (1998), ό.π, σ. 115.
98
65
Ενδεικτικά αναφέρεται ότι οι υψηλότερες τιμές ειδικής θερμότητας συναντώνται στο

ξύλο και τα πλαστικά και κυμαίνονται περίπου στα 0,4 - 0,5 Wh/kgK, ενώ οι χαμηλότερες
τιμές συναντώνται στα μέταλλα, όπως το ατσάλι, και είναι ίσες με περίπου Ο,ΙΙ Wh/kgK.
Αντίθετα, η πυκνότητα του οπλισμένου σκυροδέματος είναι ίση με 2400 kg/m3, ενώ του
αέρα, ο οποίος αποτελεί οικοδομικό υλικό με τη μορφή των διάκενων, είναι ίση με 1,15
kg/m3. Κατά συνέπεια, ενώ οι τιμές ειδικής θερμότητας παρουσιάζουν ένα εύρος της τάξης
του 1 προς 4,5, οι τιμές της πυκνότητας παρουσιάζουν ένα εύρος της τάξης του 1 προς
2000. Το εύρος των τιμών πυκνότητας μειώνεται σε 1 προς 120, αν θεωρήσει κανείς ως
χαμηλότερη τιμή αυτήν της διογκωμένης πολυστερίνης (20 kg/m3), όμως παραμένει
αρκετά μεγάλο σε σχέση με το αντίστοιχο εύρος των τιμών ειδικής θερμότητας.99
Με απλά λόγια, όσο μεγαλύτερη είναι τιμή της θερμοχωρητικότητας, τόσο μεγαλύτερα
είναι τα ποσά ενέργειας που χρειάζονται για να αυξηθεί η θερμοκρασία του υλικού.
Αντίστοιχα, σε υλικά με μεγάλη θερμοχωρητικότητα, η αφαίρεση ενέργειας δεν προκαλεί
την άμεση πτώση της θερμοκρασίας τους και τον άμεσο δροσισμό του υλικού.100
Το υλικό με τη μεγαλύτερη θερμοχωρητικότητα είναι το νερό (1160 Wh/m3K), ενώ τα
υλικά με τις μικρότερες τιμές θερμοχωρητικότητας είναι τα θερμομονωτικά υλικά (εύρος
τιμών από 10,25 Wh/m3K - εξηλασμένη πολυστερίνη έως και 50,4 - φελλός). Τα μέταλλα,
παρόλο που χαρακτηρίζονται από πολύ μεγάλες τιμές πυκνότητας, έχουν πολύ μικρές
τιμές ειδικής θερμότητας, με αποτέλεσμα οι τιμές της θερμοχωρητικότητάς τους να είναι
συγκρίσιμες με εκείνες των κοινών οικοδομικών υλικών (εύρος τιμών από 1092 Wh/m3K -
χάλυβας έως 702 Wh/m3K - αλουμίνιο). Από τα κοινά οικοδομικά υλικά, το οπλισμένο
σκυρόδεμα έχει θερμοχωρητικότητα ίση με 576 Wh/m3K, οι διάτρητοι οπτόπλινθοι ίση με 260
Wh/m3K, ενώ στις σανίδες από μαλακή και σκληρή ξυλεία, οι τιμές κυμαίνονται μεταξύ των
τιμών 275 και 385 Wh/m3K.
2.3.6 Θερμική διάχυση (κ)
Η θερμική διάχυση ορίζεται ως n ικανότητα ενός υλικού να άγει θερμότητα σε σχέση με

την ικανότητα του να αποθηκεύει θερμότητα.101 Η μονάδα μέτρησης της θερμικής διάχυσης
είναι m2/h ή m2/s. ΙΟ"6 Η θερμική διάχυση ορίζεται από τη σχέση:
κ =λ /ρ c
όπου
κ η θερμική διάχυση, σε m2/h ή m2/s. ΙΟ-6
ρ η πυκνότητα, σε kg/m3
c η ειδική θερμότητα, σε Wh/kgK
Ο παραπάνω τύπος βασίζεται στις παραδοχές ότι η θερμική αγωγιμότητα είναι ίδια προς
όλες τις κατευθύνσεις και ανεξάρτητη της θερμοκρασίας.102 Η θερμική διάχυση και η
πυκνότητα δεν είναι άμεσα συναρτημένες, καθώς στα περισσότερα υλικά, τόσο ο
συντελεστής θερμικής αγωγιμότητας, όσο και η ειδική θερμότητα, αυξάνονται με την
im
πυκνότητα.
Η θερμική διάχυση ενός υλικού χαρακτηρίζει ουσιαστικά την ικανότητα του να διαχέει
θερμικές επιδράσεις104. Με άλλα λόγια, η διάχυση καθορίζει την ταχύτητα με την οποία τα
"κύματα θερμοκρασίας" κινούνται, καθώς και το βάθος, στο οποίο φτάνει μια θερμική
επίδραση.105 Μεγάλες τιμές διάχυσης ισοδυναμούν με γρήγορη διάχυση της θερμότητας στη
99
Givoni (1998), ό.π., α 117.
100
Oke (1995), ό.π., α 28.
101
102
Chapman (1974), ό.π, σ. ΙΟ.
103
Givoni (1998), ό.π, σ. 117.
10/1
Ο Szokoiay αναφέρει τη θερμική διάχυση και ως αγωγιμότητα θερμοκρασίας {temperature conductivity)
[S. V. Szokoiay, Environmental Science Handbook for Architects and Builders, Lancaster / London / New York:
The Construction Press, 1980, a 302].
105
Oke (1995), ό.π, a 43.
66
μάζα ενός υλικού 106 , ενώ μικρές τιμές χαρακτηρίζουν υλικά με αργή απόκριση στις αλλαγές
θερμότητας 1 0 7 .
Στα υλικά με μεγάλες τιμές θερμικής διάχυσης, οι αλλαγές στην επιφανειακή
θερμοκρασία κατανέμονται σε ένα παχύ στρώμα υλικού. Έτσι, για την ίδια προσθήκη
θερμότητας, τ α υλικά αυτά παρουσιάζουν λιγότερο ακραίες θερμοκρασιακές διακυμάνσεις,
σε σχέση με υλικά με μειωμένη διάχυση.108 Αντίθετα, στα υλικά με μικρές διαχυτότητες οι
διαδικασίες ανταλλαγής θερμότητας συγκεντρώνονται σε ένα λεπτό στρώμα κ ο ν τ ά στην
επιφάνεια του υλικού, με αποτέλεσμα οι ημερήσιες διακυμάνσεις των επιφανειακών
θερμοκρασιών τους να είναι έντονες. 1 0 9
Τα υλικά με τις μεγαλύτερες τιμές θερμικής διάχυσης είναι τ α μέταλλα (εύρος τιμών από
52 m2/sec ΙΟ"6 - χάλυβας έως 113 m2/sec ΙΟ"6 - χαλκός). Αντίθετα, στα περισσότερα κοινά
οικοδομικά υλικά, οι τιμές της θερμικής διάχυσης είναι κατώτερες του 1 m2/sec ΙΟ"6. Ανάμεσα
σε αυτά τ α υλικά, τ ο οπλισμένο σκυρόδεμα (0,983 m2/sec ΙΟ"6) και τ α προϊόντα από φυσικά
πετρώματα (εύρος τιμών 0,7 έως 1,3 m2/sec ΙΟ"6) είναι εκείνα που παρουσιάζουν τις
μεγαλύτερες τιμές θερμικής διάχυσης. Αντίθετα, τ α προϊόντα ξύλου (0,141 m2/sec ΙΟ"6), οι
επιφάνειες από στεγνό χώμα (ΟΙ έως 0,25 m2/sec ΙΟ"6, περίπου), αλλά και τ ο νερό (0,136
m2/sec ΙΟ"6) αποτελούν τ α υλικά με τις χαμηλότερες τιμές θερμικής διάχυσης.
Η θερμική διάχυση αποτελεί κατά βάση θεωρητική έννοια, η οποία χαρακτηρίζει τη
θερμική συμπεριφορά των υλικών και χρησιμοποιείται σε προβλήματα μετάδοσης
θερμότητας σε μη μόνιμη κατάσταση. 110
2.3.7 Θερμική επίχυση (μ)
Η θερμική επίχυση καθορίζει την ευκολία ή τη δυσκολία, με την οποία η επιφάνεια ενός
υλικού δέχεται ή αποβάλει θερμότητα.111 Η μονάδα μέτρησης της θερμικής επίχυσης είναι
Wh1/2/m2K και ορίζεται από τη σχέση112:
μ = (λρο)"2
όπου
μ η θερμική επίχυση σε Wh1/2/m2K
k ο συντελεστής θερμικής αγωγιμότητας, σε W/mK
ρ n πυκνότητα, σε kg/m 3
Ο Szokoiay113 καλεί τον προηγούμενο ορισμό της θερμικής επίχυσης ειδική θερμική
επίχυση114 και υποστηρίζει ότι η θερμική επίχυση ενός υλικού εξαρτάται από την
περιοδικότητα του φαινομένου 115 . Για τ ο λόγο αυτό εισάγει στη σχέση τον όρο (2π/τ)1/2, ο
οποίος για την περίοδο της μίας ημέρας είναι ίσος με 0 , 0 0 8 5 . Έτσι, ορίζει τη θερμική
επίχυση ως:
μ = 0 , 0 0 8 5 (λ ρ c ) 1 / 2
όπου
μ η θερμική επίχυση σε W/m2K
ρ n πυκνότητα, σε kg/m 3
106
Givoni (1998), ό.π., σ. 117
107
108
Oke (1995), ό.π., σ. 45.
109
no
Givoni (1998), ό.π., σ. 118.
ni
Oke (1995), ό.π., σ. 46.
n2
Oke (1995), ό.π., σ. 46.
n3
Szokoiay (1980), ό.π, σ. 302.
114
Ως ειδική θερμική επίχυση μεταφράζεται ο αγγλικός όρος specific admittance.
1,5
Ο Szokoiay παραθέτει νομογραφήματα, με τα οποία είναι δυνατό να υπολογιστεί η χρονική υστέρηση
(time-lag) ενός στοιχείου με βάση τη θερμική επίχυση [Szokoiay (1980), ό.π., σ, 303].
67
Τα υλικά που έχουν υψηλές τιμές θερμικής επίχυσης, όπως για παράδειγμα οι φυσικοί και
τεχνητοί λίθοι (εύρος τιμών από ΙΟ,όό W/m2K - μαλακός ασβεστόλιθος έως 25,74 W/m2K -
γρανίτης και βασάλτης), απορροφούν θερμότητα με αργό ρυθμό και για το λόγο αυτό η
επιφανειακή τους θερμοκρασία αυξάνεται αργά. Ακόμα υψηλότερες είναι οι τιμές θερμικής
επίχυσης των μετάλλων (εύρος τιμών από 204 W/m2K -αλουμίνιο έως και 307 W/m2K -
χαλκός). Αντίθετα, τα υλικά που έχουν χαμηλές τιμές θερμικής επίχυσης (εύρος τιμών από
0,31 W/m2K έως 0,75 W/m2K - γρανίτης και βασάλτης), όπως για παράδειγμα τα μονωτικά
υλικά, θερμαίνονται γρηγορότερα επιφανειακά και ψύχονται εξίσου γρήγορα.116 Χαμηλές
θεωρούνται και οι τιμές θερμικής επίχυσης των ξύλων (εύρος τιμών από 3,16 W/m2K -
μαλακή ξυλεία έως 6,57 W/m2K - σκληρή τροπική ξυλεία), αλλά και των επιφανειών από
στεγνό χώμα (εύρος τιμών από 1,58 W/m2K έως και 5,24 W/m2K).
Στο μέγεθος της θερμικής επίχυσης οφείλεται η αίσθηση που έχει κανείς όταν αγγίζει
διαφορετικά υλικά, τα οποία έχουν την ίδια επιφανειακή θερμοκρασία. Έτσι, τα υλικά που
έχουν αυξημένες τιμές θερμικής επίχυσης (π.χ. τα μέταλλα) φαίνονται, ανάλογα με τη
θερμοκρασία τους σε σχέση με τη θερμοκρασία του δέρματος, ψυχρότερα ή θερμότερα
στο άγγιγμα από τα υλικά που έχουν μειωμένες τιμές (π.χ. το ξύλο).117
Εξαιτίας των παραπάνω, n θερμική επίχυση έχει σχέση και με την αίσθηση θερμικής
άνεσης, καθώς αφορά στη θέρμανση ή δροσισμό του ανθρώπινου σώματος, μέσω της
επαφής του με το δάπεδο. Έτσι, αναφέρεται από τον Fanger ως συντελεστής επαφής1™, ο
οποίος χρησιμοποιείται για να καθορίσει την αίσθηση θερμικής άνεσης ατόμων που
περπατούν με γυμνά πόδια Οταν το πόδι ακουμπήσει στο δάπεδο, το πέλμα αποκτά τη
θερμοκρασία επαφής, n οποία εξαρτάται από τη θερμοκρασία του δαπέδου και το
συντελεστή επαφής.119 Ωστόσο, στην περίπτωση ατόμων με υποδήματα, ο Fanger σημειώνει
ότι η τοπική απώλεια της αίσθησης θερμικής άνεσης εξαρτάται περισσότερο από τον τύπο
των υποδημάτων και λιγότερο από τη θερμοκρασία του δαπέδου.120
2.4. Συμπεράσματα σχετικά με τις ιδιότητες των υλικών
Οι επιφανειακές και οι θερμοφυσικές ιδιότητες των υλικών διαμορφώνουν τη

συμπεριφορά τους ως προς τις διαδικασίες μετάδοσης θερμότητας. Κατά τη διάρκεια της
θερμής καλοκαιρινής περιόδου, οι ιδιότητες αυτές καθορίζουν τον τρόπο με τον οποίο τα
υλικά επηρεάζουν το μικροκλίμα, αλλά και τις συνθήκες θερμικής άνεσης στους υπαίθριους
χώρους των πόλεων. Έτσι, επηρεάζουν την απορρόφηση ηλιακής ακτινοβολίας κατά τη
διάρκεια της ημέρας και την αποβολή θερμικής ακτινοβολίας κατά τη διάρκεια της νύχτας,
καθώς και τον τρόπο αποθήκευσης και αποβολής θερμότητας από τη μάζα των υλικών. Για
τους λόγους αυτούς, η γνώση και η αξιολόγηση των επιφανειακών και των θερμοφυσικών
ιδιοτήτων των υλικών είναι πολύ σημαντική.
116
Baruch Givoni, Man, Climate and Architecture, Amsteraam, Lonaon, New York: Elsevier Publishing Company
Ltd, 1969, a 116.
n7
Oke (1995), ό.π, a 46. Στην ίδια παράγραφο, ο Oke παραθέτει το παράδειγμα του πατήματος με γυμνά
πόδια σε μια επιφάνεια με κεραμικά πλακίδια και σε μια επιφάνεια με πλακίδια φελλού.
118
Ως συντελεστής επαφής μεταφράζεται ο αγγλικός όρος contact coefficient.
119
Ρ. Ο. Fanger, Thermal Comfort Copenhagen: Danish Technical Press / New York: McGraw-Hill Book
Company, 1973, σ. 102.
120
Fanger (1973), ό.π., σ. ΙΟΙ.
68
Κεφάλαιο 3:
Το κλίμα των πόλεων
69
Κεφάλαιο 3 _ Το κλίμα των πόλεων
3.1 Από το κλίμα στο μικροκλίμα.
3.1.1 Ορισμοί και γενικά στοιχεία
Το κλίμα σε κάθε περιοχή του πλανήτη μπορεί να περιγραφεί σε τρία διαφορετικά

επίπεδα, πηγαίνοντας από το γενικό προς το ειδικό, από τη μεγαλύτερη κλίμακα στη
μικρότερη. Αυτά τα τρία επίπεδα είναι το μακροκλίμα, το μεσοκλίμα και το μικροκλίμα Το
μακροκλίμα μιας περιοχής αφορά στα γενικότερα κλιματικά χαρακτηριστικά της, όπως
αυτά προκύπτουν από την καταγραφή των κλιματικών δεδομένων για μια περίοδο
τουλάχιστον τριάντα χρόνων1. Τα κλιματικά δεδομένα που καθορίζουν το μακροκλίμα είναι
n θερμοκρασία αέρα2, n ηλιακή ακτινοβολία3, n ηλιοφάνεια, ο άνεμος4, η υγρασία5, τα νέφη6
και οι βροχοπτώσεις7 Το μεσοκλίμα μιας περιοχής προκύπτει από το μετασχηματισμό του
μακροκλίματος, λόγω τοπικών ιδιαιτεροτήτων, όπως είναι το ανάγλυφο του εδάφους, n
ύπαρξη μεγάλων επιφανειών νερού και η βλάστηση8 Τέλος, το μικροκλίμα μιας περιοχής
προκύπτει από τη διαφοροποίηση του μακροκλίματος και του μεσοκλίματος, η οποία
μπορεί να οφείλεται είτε σε φυσικούς παράγοντες (π.χ. εκτάσεις με χαμηλή βλάστηση ή
δάση), είτε σε ανθρώπινες παρεμβάσεις, όπως για παράδειγμα το δομημένο περιβάλλον ή οι
γεωργικές καλλιέργειες9 Στο σημείο αυτό πρέπει να σημειωθεί ότι το νόημα του όρου
μικροκλίμα διαφέρει ανάλογα με τις επιστήμες. Έτσι, για τη βοτανολογία, το μικροκλίμα
αφορά στο κλίμα ενός φύλλου, για τη γεωγραφία αφορά στην κλίμακα ευρύτερων
περιοχών πόλης, ενώ για την περίπτωση της αρχιτεκτονικής και του αστικού σχεδιασμού το
μικροκλίμα αναφέρεται στην κλίμακα ενός κτιρίου ή μιας ομάδας κτιρίων.10
Οι παράγοντες που καθορίζουν το μακροκλίμα, το μεσοκλίμα και το μικροκλίμα μιας
περιοχής παρουσιάζονται συνοπτικά παρακάτω στον Πίνακα 3.1
1
John R. Goulding, et αϊ., Ενεργειακός Σχεδιασμός. Εισαγωγή για Αρχιτέκτονες, επιμ. Ερωτόκριτος Π. Τσίγκας,
Θεσσαλονίκη: Μαλλιαρής Α. - Παιδεία Α.Ε., 1994, σ. 17 και Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριτάννικα,
Ελλάς. Η ιστορία και ο πολιτισμός του ελληνικού έθνους από τις απαρχές μέχρι σήμερα. Τόμος Β, Αθήνα:
Εκδοτικός Οργανισμός Πάπυρος, 1998, σ 284.
2
Για περισσότερα, βλ. Goulding et al. (1994), ό.π., σ. 26.
3
Η ηλιακή ακτινοβολία εξαρτάται από τις γωνίες ηλιακού ύψους και ηλιακού αζιμουθίου και περιγράφεται
από τα ποσά άμεσης (beam), διάχυτης (diffuse) και ολικής (global) ακτινοβολίας. Για περισσότερα, βλ.
Goulding et al. (1994), ό.π., σ. 20-21.
4
Ο άνεμος περιγράφεται από τη διεύθυνση και την ταχύτητα του. Για περισσότερα, βλ. Goulding et al.
(1994), ό.π., σ 29.
5
Η σχετική υγρασία προκύπτει από τη μέτρηση της θερμοκρασίας υγρού βολβού, της σχετικής υγρασίας,
της πίεσης υδρατμών ή το σημείο δρόσου. Για περισσότερα, βλ. Goulding et al. (1994), ό.π., a 32.
6
Υπάρχουν τρεις βασικές συνθήκες του ουρανού ως προς τη νέφωση και περιγράφονται με όγδοα: οι
συνθήκες καθαρού ουρανού: Ο/δ (ως καθαρός ουρανός μεταφράζεται ο αγγλικός όρος clear sky), οι
συνθήκες συννεφιασμένου ουρανού: 1 έως 7/8 (ως συννεφιασμένος ουρανός μεταφράζεται ο αγγλικός
όρος partly cloudy sky) και οι συνθήκες νεφοσκεπούς ουρανού: 8/8 (ως νεψοσκεπής ουρανός
μεταφράζεται ο αγγλικός όρος overcast sky).
1
Goulding et al. (1994), ό.π., σ. 17.
8
Στο ίδιο, σ 33.
9
ιο
S. V. Szokolay, Environmental Science Handbook for Architects and Builders. Lancaster / London / New
York: The Construction Press, 1980, σ 270,
71
Κεφάλαιο 3: Το κλίμα των πόλεων
Πίνακας 3.1: Παράγοντες που επηρεάζουν τ ο μακροκλίμα, τ ο μεσοκλίμα και τ ο μικροκλίμα

πηγή: Goulding, et al (1994), ό.π. σ 33- 5 0 .
Μακροκλίμα Μεσοκλίμα Μικροκλίμα
Ήλιος: Θέση
Ήλιος: Ακτινοβολία Θολότητα
Γεωμετρικά εμπόδια
Βλάστηση Βλάστηση
Κτίρια Κτίρια
Θερμοκρασία Τοπογραφική διαμόρφωση
Επιφάνειες εδάφους Επιφάνειες εδάφους
Νερό Νερό
Άνεμος Τοπογραφική διαμόρφωση
Θερμοκρασιακές διαφορές μεταξύ των αστικών
και των υπαίθριων περιοχών
Βλάστηση
Κτίρια
Κτιστά προπετάσματα
Υγρασία Τοπογραφία
Νερό Νερό
3.1.2 Το κλίμα της Ελλάδας
Η Ελλάδα έχει σε γενικές γραμμές έχει μεσογειακό κλίμα, τ ο οποίο χαρακτηρίζεται από
ζεστά και ξηρά καλοκαίρια και ήπιους και υγρούς χειμώνες.11 Ωστόσο, τ ο κλίμα της
παρουσιάζει κατά περιοχές σημαντικές ανομοιομορφίες, οι οποίες οφείλονται σ τ ο
γεωγραφικό πλάτος, στη σχέση με τη θάλασσα και στη γεωμορφολογία του εδάφους. Κατά
συνέπεια, τ ο κλίμα της Ελλάδας χωρίζεται σε ευδιάκριτες μεταξύ τους επιμέρους κλιματικές
ζώνες.12
r
2. ~ -.Jäi .
S. ^ * .i! * 5 ±£
;
••&. • • ΐι
Εικόνα 3.1: Οι κλιματικές ζώνες της Ελλάδας με Εικόνα 3.2: Προτεινόμενος διαχωρισμός της
βάση των Κανονισμό Θερμομόνωσης. Ελλάδας σε κλιματικές ζώνες.
πηγή: Κορωναίος (2002), 14. πηγή: Ανδρεαδάκη-Χρονάκη (1999), 4.
Ο καθορισμός των επιμέρους αυτών κλιματικών ζωνών διαφέρει. Σύμφωνα με τον

ισχύοντα Κανονισμό Θερμομόνωσης 13 , η Ελλάδα χωρίζεται σε τρεις (3) ζώνες, Α, Β, Γ. Ο
διαχωρισμός αυτός προκύπτει με βάση τις θερμοκρασίες του αέρα κατά την χειμερινή
11
Heimle (2001), ό.π., σ. 44 και Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριτάννικα (1998), ό.π., σ. 284.
12
Μιχάλης Παπαδόπουλος, Κλειώ Αξαρλή, Ενεργειακός Σχεδιασμός & Παθητικά Ηλιακά Συστήματα Κτιρίων,
Δομική Φυσική Ι θεσσαλονίκη: Εκδοτικός Οίκος Αδερφών Κυριακίδη Α.Ε., 1995, σ. 155 και Εγκυκλοπαίδεια
Πάπυρος Λαρούς Μπριτάννικα (1998), ό.π., d 284.
13
Κανονισμός Θερμομόνωσης, Προεδρικό Διάταγμα 1/6/1979.
72
περίοδο και τη διάρκεια της περιόδου θέρμανσης.14 Αντίθετα, η πρόταση αναθεώρησης του
κανονισμού θερμομόνωσης15 διακρίνει τέσσερις (4) κλιματικές ζώνες, Α, Β, Γ, Δ, με βάση τις
βαθμοημέρες θέρμανσης και τον διοικητικό διαχωρισμό της χώρας.
Ενδεικτικά, το κλίμα της Ελλάδας μπορεί να περιγραφεί μέσα από τα κλιματικά
δεδομένα16 έξι μεγάλων ελληνικών πόλεων, καθεμία από τις οποίες ανήκει σε μία από τις
τέσσερις προτεινόμενες κλιματικές ζώνες: την Αθήνα (Β), τη Θεσσαλονίκη (Γ), τα Ιωάννινα,
τη Λάρισα (Β), την Πάτρα (Α) και το Ηράκλειο (Α) (βλ. διαγράμματα εικόνων 3. 3 έως 3.ό).
Αθήνα Ιωάννινα Πάτρα

Αθήνα Ιωάννινα Πάτρα
• Μάιος α Ιούνιος Ι Ιούλιος Ι Μάιος • Ιούνιος • Ιούλιος
• Αύγουστος • Σεπτέμβριος ι Αύγουστος • Σεπτέμβριος
Εικόνα 3.3: Μέσες θερμοκρασίες του αέρα. Εικόνα 3.4: Μέσες μέγιστες θερμοκρασίες του
αέρα.
πηγή: απόδοση από Πελεκάνος, πηγή: απόδοση από Πελεκάνος,
Παπαχριστόπουλος (1980), ό.π. Παπαχριστόπουλος (1980), ό.π.
250 500
α
Χ 200
Αθήνα Ιωάννινα Πάτρα Αθήνα Ιωάννινα Πάτρα

• Μάιος D Ιούνιος ο Ιούλιος
• Μάιος D Ιούνιος • Ιούλιος
• Αύγουστος • Σεπτέμβριος • Αύγουστος α Σεπτέμβριος
Εικόνα 3.5: Μηνιαία ηλιακή ακτινοβολία Εικόνα 3.6: Ηλιοφάνεια (ώρες ανά μήνα).
(kWh/m 2 ) σε οριζόντιο επίπεδο.
πηγή: απόδοση από Πελεκάνος, πηγή: απόδοση από Πελεκάνος,
Παπαχριστόπουλος (1980), ό.π. Παπαχριστόπουλος (1980), ό.π.
Οι μέσες μέγιστες θερμοκρασίες για την περίοδο από τον Ιούνιο έως το Σεπτέμβριο
υπερβαίνουν του 27 βαθμούς Κελσίου για τον Ιούλιο και τους 31 βαθμούς Κελσίου για τον
Αύγουστο και στις έξι πόλεις. Οι μέσες θερμοκρασίες του αέρα είναι σημαντικά
χαμηλότερες και δεν είναι αντιπροσωπευτικές των θερμοκρασιών που επικρατούν στα
κέντρα των πόλεων κατά τις μεσημεριανές και απογευματινές ώρες. Οταν τα κλιματικά
δεδομένα προέρχονται από μετεωρολογικούς σταθμούς που βρίσκονται στην περιοχή
Αιμίλιος Γ. Κορωναίος, Γεώργιος Ι. Πουλάκος, Τεχνικά Υλικά. Τόμος 2, Αθήνα: Εθνικό Μετσόβιο
Πολυτεχνείο, 2002, σ. 13.
15
Ελένη Ανδρεαδάκη-Χρονάκη, Σημειώσεις Δομικής Φυσικής. Ορθολογική Χρήση της Ενέργειας στα Κτίρια,
Θεσσαλονίκη: Α. Π. Θ., Πολυτεχνική Σχολή, Τμήμα Αρχιτεκτόνων, 1999, σ. 8.
16
Α. Πελεκάνος, Κ. Παπαχριστόπουλος, Σύνταξη Μετεωρολογικών Στοιχείων για Ηλιακές Εφαρμογές των
Κυριότερων Πόλεων της Ελλάδας, Αθήνα: Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας, 1980.
73
αεροδρομίου, οι θερμοκρασίες που αναπτύσσονται στο κέντρο των πόλεων είναι πολύ
υψηλότερες, ακόμα και ως προς τις απόλυτες μέγιστες τιμές τους.
Η μηνιαία ηλιακή ακτινοβολία σε οριζόντιο επίπεδο και στις έξι πόλεις είναι πολύ υψηλή,
με τις υψηλότερες τιμές να συναντώνται στο Ηράκλειο και την Αθήνα Από τις τιμές αυτές
υπολογίζεται ότι οι μέσες μηνιαίες τιμές κυμαίνονται ανάμεσα στα 5 0 0 και τα όΟΟ
kWh/m2, για όλες τις πόλεις το καλοκαίρι, ενώ μια ημέρα με καθαρό ουρανό, τα ποσά της
ηλιακής ακτινοβολίας σε οριζόντιο επίΚεδο ανάμεσα στις 13:00 και τις 14:00 μπορούν να
φτάσουν έως και τα 950 W/m2 στην Αθήνα17. Επιπλέον, κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού,
οι περισσότερες ημέρες χαρακτηρίζονται από καθαρό ουρανό, γεγονός που διαφαίνεται
από τον αυξημένο αριθμό ωρών με ηλιοφάνεια (περίπου 11 με 12 ώρες ανά ημέρα στην
Αθήνα, τον Ιούλιο και τον Αύγουστο).
Από όλα τα παραπάνω, είναι εμφα|/ές ότι κατά τη διάρκεια της καλοκαιρινής περιόδου,
οι περιβαλλοντικές συνθήκες, που επικρατούν στις περισσότερες ελληνικές πόλεις είναι
θερμικά επιβαρημένες. Οι θερμοκρασίες του αέρα, και ιδιαίτερα οι μέγιστες θερμοκρασίες,
που σημειώνονται κατά τις μεσημεριανές ώρες είναι ιδιαίτερα υψηλές, ενώ συγχρόνως,
μεγάλα ποσά ηλιακής ακτινοβολίας φτάνουν στις επιφάνειες της πόλης για το μέγιστο
αριθμό ωρών.
3.2 Το αστικό μικροκλίμα
Οι σύγχρονες πόλεις, με την περίπλοκη λειτουργία, σχεδιασμό και ανάπτυξη τους

μεταβάλλουν τις κλιματικές συνθήκες και καθορίζουν αυτό που αναφέρεται ευρύτερα ως
αστικό μικροκλίμα Μέσα στις αστικές περιοχές, οι διαδικασίες μετάδοσης θερμότητας, ο
κύκλος του νερού και οι κινήσεις του αέρα, παρουσιάζονται σημαντικά διαφοροποιημένες
σε σχέση με την ανοιχτή ύπαιθρο.18
Η μελέτη του αστικού μικροκλίματος έχει πολύ μεγάλη σημασία για δύο βασικούς
λόγους. Από τη μια μεριά, γιατί ο αριθμός των ανθρώπων που κατοικούν στις πόλεις
αυξάνεται με ταχύτατους ρυθμούς. >^πό την άλλη μεριά, γιατί τα αστικά μικροκλίματα
αντικατοπτρίζουν την επίδραση που έχει η ανάπτυξη των πόλεων στο κλίμα ευρύτερων
περιοχών, αλλά ακόμα και στο κλίμα του πλανήτη.19
Το αστικό μικροκλίμα αποτελεί μια ιδιαίτερη κατηγορία μικροκλίματος, καθώς οι
συνθήκες που το προσδιορίζουν οφείλίονται κυρίως στις επεμβάσεις και τις δραστηριότητες
του ανθρώπου. Η μελέτη του γίνεται σε δύο επίπεδα, και αφορά στη μελέτη του κλίματος
δύο οριακών στρωμάτων 20 του αστικού οριακού στρώματο^ και του στρώματος του
αστικού θολού2, η σχηματική απεικόνιση των οποίων φαίνεται στην Εικόνα 3.7.
http://www.chicivi.ntua.gr.
18
T. R. Oke, Boundary Layer Climates, London αηά New York: Routleage, 1995, ο. 272.
19
Oke (1995), ό.π., a 273.
20
Ως οριακό στρώμα μεταφράζεται ο αγγλικός όρος boundary layer. Το οριακό στρώμα αποτελεί ένα
γενικό όρο για το στρώμα αέρα που εφάπτεται σε μία επιφάνεια. [Oke (1995), ό.π., ο. 401]
21
Ως αστικό οριακό στρώμα μεταφράζεται ο αγγλικός όρος urban boundary layer.
22
Ως στρώμα του αστικού θόλou μεταφράζεται ο αγγλικός όρος urban canopy layer.
74
Εικόνα 3.7: Σχηματική απεικόνιση του αστικού οριακού στρώματος

και του στρώματος του αστικού θόλου.
πηγή: Απόδοση από Oke (1995), 274.
Το αστικό οριακό στρώμα είναι το τμήμα του πλανητικού οριακού στρώματος , το

οποίο αναπτύσσεται πάνω από την επιφάνεια της πόλης, και του οποίου το κλίμα
διαφοροποιείται εξαιτίας της παρουσίας της 2 4 Το αστικό οριακό στρώμα αναπτύσσεται
καθώς οι τοπικοί άνεμοι συναντούν το αστικό ανάγλυφο25 (βλ. εικόνα 3.8), και έχει
μεταβλητό πάχος, ανάλογα με την ώρα της ημέρας26. Το κλίμα του αστικού οριακού
στρώματος αντικατοπτρίζει την επίδραση της πόλης στις υπαίθριες περιοχές που
υπάρχουν γύρω από αυτή.
Το στρώμα του αστικού θόλου είναι το οριακό στρώμα που εκτείνεται από την
επιφάνεια του εδάφους έως το ύψος των δωμάτων της πόλης (βλ. εικόνα 3.8). Το κλίμα του
συγκροτείται από πολλά διαφορετικά μικροκλίματα, καθένα από τα οποία καθορίζεται από
τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του άμεσου περιβάλλοντος του 2 7 Τα χαρακτηριστικά του
στρώματος του αστικού θόλου διαμορφώνουν τις μικροκλιματικές συνθήκες που
επικρατούν στην πόλη, και άρα τις συνθήκες θερμικής άνεσης και την κατανάλωση
ενέργειας για θέρμανση και κλιματισμό.
Από τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του κλίματος του αστικού θόλου ξεχωρίζουν δύο
φαινόμενα το φαινόμενο της αστικής θερμικής νησίδας** και το φαινόμενο της αστικής
χαράδρα^9. Τα δύο αυτά φαινόμενα συνδέονται μεταξύ τους, καθώς όπως θα δούμε στη
συνέχεια, οι συνθήκες αερισμού, ακτινοβολίας και θερμοκρασίας που επικρατούν στους
αστικούς δρόμους (αστικές χαράδρες) επηρεάζουν καθοριστικά την ανάπτυξη του
φαινομένου της αστικής θερμικής νησίδας.
Ως πλανητικό οριακό στρώμα μεταφράζεται ο αγγλικός όρος planetary boundary layer. Το πλανητικό
οριακό στρώμα ορίζεται ως το στρώμα της ατμόσφαιρας, το οποίο εκτείνεται από την επιφάνεια της Γης
έως το ύψος, όπου δεν υπάρχει επίδραση της τριβής που προκαλείται από την κίνηση της Ατμόσφαιρας
πάνω στην επιφάνεια της Γης. Το πλανητικό οριακό στρώμα εντάσσεται στην Τροπόσφαιρα και εκτείνεται
από την επιφάνεια της Γης έως τα 1 με 2 χιλιόμετρα. [Oke (1995), ό.π., σ. 403 και 4]
24
Oke (1995), ό.π., σ. 297.
25
26
Στο ίδιο, σ. 298-299. Κατά τη διάρκεια τη ημέρας, όταν η επιφάνεια της πόλης θερμαίνεται εξαιτίας της
ηλιακής ακτινοβολίας, πραγματοποιείται αυξημένη μετάδοση θερμότητας με μεταφορά και το πάχος του
αστικού οριακού στρώματος μπορεί να είναι Ο,ό έως 1,5 χιλιόμετρα. Αντίθετα, κατά τη διάρκεια της
νύχτας, όταν ελαχιστοποιείται η κατακόρυφη μετάδοση θερμότητας με μεταφορά εξαιτίας της ψύξης της
επιφάνειας της πόλης και της σταθεροποίησης του μεγαλύτερου μέρους του πλανητικού οριακού
στρώματος, το πάχος του αστικού οριακού στρώματος μειώνεται σε Ο,Ι έως 0,3 χιλιόμετρα. [Στο ίδιο, σ.
298-299]
27
28
Ως αστική θερμική νησίδα μεταφράζεται ο αγγλικός όρος urban heat island.
29
Ως αστική χαράδρα μεταφράζεται ο αγγλικός όρος urban canyon
75
3.3 Το φαινόμενο της αστικής χαράδρας
3.3.1 Ορισμός και περιγραφή
Η διαφοροποίηση των συνθηκών του μικροκλίματος μέσα στους αστικούς δρόμους

συνιστά τ ο φαινόμενο της αστικής χαράδρας. Ο όρος αστική χαράδρα προκύπτει από την
αναλογία που χαρακτηρίζει έναν αστικό δρόμο σε σχέση με μια φυσική χαράδρα 3 0 (βλ.
εικόνα 3.8), και χρησιμοποιείται για να περιγράψει τη βασική μονάδα που διαμορφώνει τ ο
αστικό ανάγλυφο, δηλαδή τ ο δρόμο που ορίζεται από μέτωπα κτιρίων.
Εικόνα 3.8: Αναλογία ανάμεσα σε αστικό δρόμο και φυσική χαράδρα.
Η αστική χαράδρα περιγράφεται από τ α γεωμετρικά χαρακτηριστικά της, δηλαδή τ ο

λόγο του μέσου ύψους των κτιρίων προς τ ο πλάτος του δρόμου (H/W, όπου Η, τ ο μέσο
ύψος των κτιρίων και W, τ ο πλάτος του δρόμου), καθώς και τ ο μήκος του δρόμου. Τα
γεωμετρικά χαρακτηριστικά και τ α υλικά της, σε συνδυασμό με τον προσανατολισμό της
και την χωροθέτησή της ως προς τον άνεμο είναι οι τέσσερις βασικοί παράγοντες που
διαμορφώνουν τις μικροκλιματικές συνθήκες που επικρατούν εκεί, επηρεάζοντας την
κίνηση του ανέμου, τη διαστρωμάτωση των θερμοκρασιών του αέρα και τις διαδικασίες
απορρόφησης ηλιακής ακτινοβολίας και αποβολής θερμικής ακτινοβολίας.
3.3.2 Συνέπειες στην κίνηση του αέρα
Σε μια πόλη, υπάρχουν δρόμοι οι οποίοι είναι κάθετοι, άλλοι που είναι παράλληλοι και
άλλοι που σχηματίζουν γωνία σε σχέση με τη διεύθυνση του ανέμου. Τα χαρακτηριστικά της
ροής του αέρα σε καθεμία από αυτές τις περιπτώσεις εξαρτώνται κυρίως από τ α
γεωμετρικά χαρακτηριστικά του αστικού δρόμου, δηλαδή τη σχέση H/W31
ΔΕΥ BWS ΛΕΥΘΥΝ& ΔΕΥΘΥΝ»

-ο Λ^βrfOY _
7
Ί
ψ \\ν /
ψ 7
β.
I
ì
Εικόνα 3.9: Χωροθέτησή αστικού δρόμου σε σχέση με τη διεύθυνση του ανέμου,

α. κάθετα, β. παράλληλα και γ. υπό γωνία.
Οταν ένας αστικός δρόμος είναι κάθετος προς τη διεύθυνση του ανέμου, η ροή του
ανέμου σε αυτόν είναι διαφορετική ανάλογα με τη σχέση του ύψους των κτιρίων και του
πλάτους του δρόμου (βλ. εικόνα 3.10).
Μ. Σανταμούρης κ.ά., Οικολογική Δόμηση, Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα, Ιούνιος 2000, ο. 26.
31
Για περισσότερα, βλ. Μ. Santamouris, "The canyon effect", στο Santamouris M., ea.. Energy and Climate in
the Urban Built Environment, Lonaon: James ana James Science Publishers Ltd, 2001, σ. 75-85.
76
H/W=l/2 H/W=l/1
>
- -^-- —-ì-· — *
"~Ρ< jl ' ίΓ~- /;- ^
'Λ, ! " ''"Ν,
^.y
Εικόνα 3.10: Η ροή του ανέμου σε ένα δρόμο ανάλογα με τ α γεωμετρικά χαρακτηριστικά του.
Οταν η απόσταση μεταξύ των κτιρίων είναι σχετικά μεγάλη (H/W < 0,4 για μεμονωμένα
κτίρια κυβικού σχήματος και H/W < 0,3 για σειρές κτιρίων), n ροή του ανέμου στο δρόμο
είναι ίδια με τη ροή που παρατηρείται σε μεμονωμένα κτίρια32. Για μικρότερη απόσταση (0,4
< H/W < 0,7 για μεμονωμένα κτίρια κυβικού σχήματος και 0,3 < H/W < Ο,όδ για σειρές
κτιρίων), n "σκιά"33 (υπήνεμη περιοχή) κάθε κτιρίου επεμβαίνει σε αυτή του επόμενου,
δημιουργώντας μια περίπλοκη ροή. Τέλος, για αποστάσεις μικρότερες από αυτές που
προαναφέρθηκαν (H/W > 0,7 για μεμονωμένα κτίρια κυβικού σχήματος και H/W > Ο,όδ για
σειρές κτιρίων), ο αέρας διέρχεται πάνω από τα δώματα των κτιρίων και δεν εισέρχεται
στον αστικό δρόμο. Αυτό δημιουργεί ένα στρόβιλο στην υπήνεμη πλευρά του δρόμου34, ο
οποίος ενισχύεται από την εκτροπή του ανέμου προς τα κάτω, που προκαλείται από τις
όψεις των κτιρίων στην προσήνεμη πλευρά του δρόμου 35
Οταν ένας αστικός δρόμος είναι παράλληλος προς τη διεύθυνση του ανέμου,
δημιουργείται "φαινόμενο τούνελ"36, το οποίο επιταχύνει τον άνεμο, με αποτέλεσμα η
ταχύτητα του να είναι μεγαλύτερη σε σχέση με την ανοιχτή ύπαιθρο37 Πέρα από την
κυρίαρχη κίνηση του αέρα κατά μήκος της αστικής χαράδρας, μπορεί να παρατηρηθεί και
μια ανοδική κίνηση στην άμεση περιοχή των όψεων των κτιρίων εξαιτίας φαινομένων τριβής
που υπάρχουν εκεί.
Τέλος, όταν ένας αστικός δρόμος σχηματίζει γωνία με τη διεύθυνση του ανέμου,
δημιουργείται στρόβιλος του οποίου η κίνηση έχει ελικοειδή μορφή και αναπτύσσεται κατά
μήκος του άξονα του δρόμου 39
Οι συνέπειες που επιφέρει n μορφολογία των αστικών δρόμων, και κατ' επέκταση του
αστικού ανάγλυφου στην κίνηση του αέρα έχει μεγάλη σημασία για τις συνθήκες που
επικρατούν εκεί. Ο επαρκής αερισμός ενός δρόμου κατά τους καλοκαιρινούς μήνες
συμβάλλει στην απομάκρυνση του θερμού αέρα και ενισχύει την αίσθηση θερμικής άνεσης
στο επίπεδο κυκλοφορίας των πεζών. Αντίστοιχα, σε όλη τη διάρκεια του χρόνου, η
κυκλοφορία του αέρα στους αστικούς δρόμους έχει ως αποτέλεσμα την απομάκρυνση
των αέριων ρύπων και των καυσαερίων των αυτοκινήτων από το επίπεδο του δρόμου.
3.3.3 Συνέπειες στη διαστρωμάτωση των θερμοκρασιών του αέρα
Μέσα σε μία αστική χαράδρα, υπάρχει διαφοροποίηση των θερμοκρασιών του αέρα σε
σχέση με την ανοιχτή ύπαιθρο. Αυτή n διαφοροποίηση εξαρτάται από τα υλικά που
διαμορφώνουν τις όψεις των κτιρίων και την επιφάνεια του εδάφους του αστικού δρόμου,
αλλά και από τις συνθήκες αερισμού του. Από τη μία μεριά, αυτό συμβαίνει γιατί η
συμπεριφορά των υλικών ως προς την ηλιακή και θερμική ακτινοβολία καθορίζει τις
επιφανειακές τους θερμοκρασίες, και άρα τη θερμότητα που μεταδίδεται στον αέρα με
32
Για περισσότερα, βλ. Oke (1995), ό.π., σ. 264-266.
33
Ως "σκιά"μεταφράζεται ο αγγλικός όρος wake.
34
Ως στρόβιλος στην υπήνεμη πλευρά μεταφράζεται ο αγγλικός όρος lee vortex.
35
Oke (1995), ό.π., σ. 266-267
36
Ως "φαινόμενο τούνελ "μεταφράζεται ο αγγλικός όρος channelling.
37
Oke (1995), ό.π., σ. 267.
38
Santamouris, ed. (2001), ό.π., σ. 82.
39
Oke (1995), ό.π., σ. 267.
77
μεταφορά 4 0 Από την άλλη μεριά, γιατί οι συνθήκες αερισμού (ταχύτητα, μορφή ροής, κ.λπ.)
επηρεάζουν τις διαδικασίες μετάδοσης θερμότητας με μεταφορά, αλλά και την κατανομή
των θερμοκρασιών του αέρα στον χώρο. Η διαστρωμάτωση των θερμοκρασιών του αέρα
σε μια αστική χαράδρα παρατηρείται καθ' ύψος και κατά πλάτος 41
Η καθ' ύψος διαστρωμάτωση των θερμοκρασιών του αέρα σε μια αστική χαράδρα είναι
σχετικά ασήμαντη, τόσο κατά τη διάρκεια της ημέρας, όσο και κατά τη διάρκεια της
νύχτας. Συγκεκριμένα, τη νύχτα, η θερμοκρασία του αέρα κοντά στο έδαφος είναι κατά 1
με 2 βαθμούς Κελσίου υψηλότερη42, καθώς ο δρόμος και οι κατώτερες επιφάνειες των
κτιρίων έχουν μειωμένη δυνατότητα δροσισμού με αποβολή θερμικής ακτινοβολίας προς
τον ουρανό, και άρα διατηρούν σχετικά υψηλές επιφανειακές θερμοκρασίες.
Η διαστρωμάτωση των θερμοκρασιών του αέρα κατά το πλάτος της αστικής χαράδρας
είναι ιδιαίτερα αισθητή την ημέρα. Το κύριο χαρακτηριστικό της είναι ότι στον κύριο όγκο
του αέρα, που περικλείεται από την αστική χαράδρα, n θερμοκρασία διαμορφώνεται από
την κίνηση του αέρα και τις αέριες μάζες που μεταφέρονται από γειτονικούς δρόμους ή
περιοχές. Αντίθετα, κοντά στις επιφάνειες των όψεων των κτιρίων, δημιουργούνται λεπτά
στρώματα αέρα, των οποίων η θερμοκρασία μπορεί να είναι έως και 4 βαθμούς Κελσίου
υψηλότερη από τη θερμοκρασία του κύριου όγκου αέρα της αστικής χαράδρας 43 Αυτό
συμβαίνει γιατί τα υλικά που διαμορφώνουν την επιφάνεια των όψεων θερμαίνονται με την
επίδραση της ηλιακής ακτινοβολίας και με μεταφορά, θερμαίνουν τα στρώματα του αέρα
που βρίσκονται σε άμεση επαφή με αυτά.
3.3.4 Συνέπειες στις διαδικασίες απορρόφησης ηλιακής ακτινοβολίας και αποβολής θερμικής
ακτινοβολίας
Οι διαδικασίες απορρόφησης της ηλιακής ακτινοβολίας και της αποβολής θερμικής

ακτινοβολίας μέσα σε μια αστική χαράδρα εξαρτώνται από τον προσανατολισμό της, τα
γεωμετρικά χαρακτηριστικά της (λόγος H/W) και από τα υλικά που διαμορφώνουν τις
επιφάνειες της (τις όψεις κτιρίων και το έδαφος). Η επίδραση του προσανατολισμού γίνεται
εύκολα κατανοητή μέσα από την ανάλυση των διαδικασιών μετάδοσης θερμότητας με
ακτινοβολία, σε μια αστική χαράδρα με λόγο ύψους προς πλάτος ίσο με 1, της οποίας ο
κατά μήκος άξονας έχει διεύθυνση Βορρά - Νότου (βλ. εικόνα 3.11).
θ
1\
•q^
I "• Ί Γ / Ί Γ ι -- < —
\'>y\
Εικόνα 3.11: Οι διαδικασίες ανταλλαγής ηλιακής και θερμικής ακτινοβολίας σε μια αστική χαράδρα.
Μετά την ανατολή του ήλιου, μόνο το ανώτερο τμήμα της ανατολικής επιφάνειας της
αστικής χαράδρας δέχεται άμεση ηλιακή ακτινοβολία. Καθώς οι γωνίες ηλιακού ύψους είναι
χαμηλές και προσπίπτουν σχεδόν κάθετα στην κατακόρυφη επιφάνεια της όψης, υπάρχει
μέγιστη απορρόφηση ηλιακής ακτινοβολίας44. Συγχρόνως, ανάλογα με τα χαρακτηριστικά
Για περισσότερα σχετικά με τη μετάδοση θερμότητας με μεταφορά, βλ. Κεφάλαιο 2,

41
Για περισσότερα, βλ. Santamouris, ed. (2001), ό.π., σ. 73-75.
42
Σανταμούρης κά., ( 2 0 0 0 ) , ό.π., σ. 26.
43
44
Η σχέση της γωνίας πρόσπτωσης της ηλιακής ακτινοβολίας και της απορρόφησης της από μία
επιφάνεια μπορεί να περιγραφεί απλά με μια αναλογία. Έστω ότι οι «παράλληλες ακτίνες του ήλιου [είναι]
μια χούφτα γεμάτη μολύβια, των οποίων οι μύτες αγγίζουν την επιφάνεια ενός τραπεζιού. Οι τελείες που
κάνουν οι μύτες των μολυβιών στην επιφάνεια αντιπροσωπεύουν μονάδες ηλιακής ενέργειας. Οταν
κρατάμε τα μολύβια κάθετα προς το τραπέζι, οι τελείες είναι πολύ κοντά μεταξύ τους, και κατ' αναλογία
n ενέργεια ανά [μονάδα επιφάνειας] είναι μέγιστη. Αν ξεκινήσουμε να δίνουμε κλίση στα μολύβια, οι τελείες
αρχίζουν να αραιώνουν μεταξύ τους και να καλύπτουν μεγαλύτερη επιφάνεια, άρα κατ' αναλογία η
78
Κεφάλαιο 3 . Το κλίμα των πόλεων
των επιφανειών με ανατολικό προσανατολισμό, υπάρχει και ανάκλαση της προσπίπτουσας

ηλιακής ακτινοβολίας στην απέναντι δυτική όψη, η οποία παραμένει στη σκιά. Αργότερα,
καθώς οι γωνίες ηλιακού ύψους μεγαλώνουν, η ανατολική όψη δέχεται ηλιακή ακτινοβολία
στο σύνολο της, όμως η απορρόφηση ενέργειας μειώνεται εξαιτίας της γωνίας
πρόσπτωσης των ηλιακών ακτινών. Το έδαφος της αστικής χαράδρας δέχεται την
επίδραση της άμεσης ηλιακής ακτινοβολίας κατά τις ώρες γύρω από το ηλιακό μεσημέρι
(12:00 Ηλιακή Ώρα, περίπου 13:30 Τοπική Ώρα, για την Ελλάδα). Μετά το μεσημέρι, η
ανατολική επιφάνεια βρίσκεται στη σκιά, ενώ η δυτική δέχεται ηλιακή ακτινοβολία σε όλο το
ύψος της. Ωστόσο, αντίστοιχα με ό,τι συνέβαινε πριν από το μεσημέρι με την ανατολική
όψη, η απορρόφηση της ηλιακής ακτινοβολίας είναι μικρή, εξαιτίας των γωνιών ηλιακού
ύψους. Το απόγευμα, η δυτική όψη δέχεται τη μέγιστη προσπίπτουσα ακτινοβολία45, ενώ η
ανατολική επιφάνεια παρουσιάζει αύξηση της ηλιακής ακτινοβολίας, λόγω της ανάκλασης
που δέχεται από την απέναντι δυτική επιφάνεια46
Κατά τη διάρκεια της νύχτας, οι επιφάνειες των όψεων των κτιρίων και του δρόμου
έχουν μειωμένη απώλεια θερμικής ακτινοβολίας προς τον ουρανό, γιατί τμήμα του
ουρανού, ο οποίος αποτελεί απαγωγέα θερμότητας σε χαμηλή θερμοκρασία,
αντικαθίσταται από τις επιφάνειες των κτιρίων, οι οποίες είναι σαφώς θερμότερες 47
*^ H/W=l/2 H/W=l/1 -i H/W=2/l

~~^'
Ι-'
• ~
ι,
WF7
-—
Γ ':'':'-
\ / [.·';
• - ' '•:
^ i 'f.
Ί
ν/Μ Γ
Εικόνα 3.12: Διαφοροποίηση της εξερχόμενης θερμικής ακτινοβολίας σε σχέση με τ ο λόγο H/W.
Η ποσοτικοποίηση του τμήματος του ουρανού που "βλέπει" μια επιφάνεια εκφράζεται με
το συντελεστή θέασης του ουρανοί* (συμβολισμός: i^sky, svf). Ο συντελεστής θέασης του
ουρανού εκφράζει ουσιαστικά «το λόγο του τμήματος του ουρανού που "βλέπει" ένα
δεδομένο σημείο μιας επιφάνειας, προς το τμήμα του ουρανού που είναι διαθέσιμο, δηλαδή
το ημισφαίριο του ουρανού»49. Για μια αστική χαράδρα, ο συντελεστής θέασης του ουρανού
μπορεί να υπολογιστεί με βάση το πλάτος του δρόμου και το ύψος των κτιρίων 50
ενέργεια ανά [μονάδα επιφάνειας] μειώνεται». (Barbara Francis, Master's Thesis, New Mexico: University of
New Mexico, 1976, παραπομπή στο Edward Mazria, The Passive Solar Energy Book. U.S.A.: Rodale Press, 1979,
a 13).
45
Ως προσπίπτουσα ακτινοβολία μεταφράζεται ο αγγλικός όρος irradiation. Σύμφωνα με τον Chapman, n
προσπίπτουσα ακτινοβολία ορίζεται ως "η ολική προσπίπτουσα ακτινοβολία σε ένα σώμα, ανά μονάδα
χρόνου, ανά μονάδα επιφάνειας. Είναι το αποτέλεσμα εκπομπών και ανακλάσεων άλλων επιφανειών και
άρα μπορεί να έχει συγκεκριμένη διεύθυνση (directional preference) και μήκος κύματος (spectral
preference). (Alan J. Chapman, Heat Transfer, New York, London: Collier Macmillan International Editions, 1974,
a 414).
46
Oke (1995), ό.π., a 286.
47
48
Ως συντελεστής θέασης του ουρανού μεταφράζεται ο αγγλικός όρος sky view factor. (Δημήτρης
Πολυχρονόπουλος, Η ένταξη βιοκλιματικών αρχών στον αστικό σχεδιασμό. Ο έλεγχος του ηλιασμού και
σκιασμου στον αστικό σχεδιασμό, Διδακτορική Διατριβή, Αθήνα: Ε. Μ. Π., Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών,
Τομέας Πολεοδομίας και Χωροταξίας, Σεπτέμβριος 2002).
49
Oke (1995), ό.π., σ. 405. Είναι προφανές ότι μια επιφάνεια στην ανοιχτή ύπαιθρο έχει i^sky = 1,0, ενώ
αντίθετα, οποιαδήποτε επιφάνεια της οποίας περιοχές του ημισφαιρίου του ουρανού καταλαμβάνονται
από άλλα αντικείμενα έχει i^sky < 1,0. [Στο ίδιο, σ. 133].
50
Για μια συμμετρική αστική χαράδρα, ο συντελεστής θέασης του ουρανού ισούται με i^sky = συνβ, όπου
β, η γωνία που σχηματίζεται αν ενωθεί το κέντρο του δρόμου με το ανώτερο τμήμα της όψης των
κτιρίων (ισχύει δηλαδή εφβ = Η / 0,5 W, όπου Η, το ύψος των κτιρίων και W, το πλάτος του δρόμου. Για μια
ασύμμετρη αστική χαράδρα, το νοητό ημισφαίριο του ουρανού χωρίζεται σε δύο τεταρτοσφαίρια,
79
Το ισοζύγιο ηλιακής και θερμικής ακτινοβολίας μιας αστικής χαράδρας διαφέρει

σημαντικά σε σχέση με τον προσανατολισμό. Έτσι, για παράδειγμα, όταν ο
προσανατολισμός του κατά μήκος άξονα της αστικής χαράδρας έχει διεύθυνση Ανατολής
- Δύσης, μόνο ο νότιος τοίχος και το έδαφος δέχονται άμεση ηλιακή ακτινοβολίας 51 Ο
βόρειος τοίχος παραμένει στη σκιά σε όλη τη διάρκεια της ημέρας και καθ' όλη τη διάρκεια
του χρόνου, και δέχεται μόνο ανακλώμενη ηλιακή ακτινοβολία από τον απέναντι νότιο
τοίχο, ανάλογα με τα υλικά κατασκευής του.
Επίσης, η μείωση του λόγου H/W επιφέρει σημαντική μείωση στα ποσά της ηλιακής
ακτινοβολίας που εισέρχονται στην αστική χαράδρα, καθώς και στην εξερχόμενη θερμική
ακτινοβολία Η επίδραση αυτή γίνεται κατανοητή αν εξετάσουμε σχηματικά την ηλιακή
ακτινοβολία που δέχεται στις 21 Μαρτίου το μεσημέρι (γωνία ηλιακού ύψους ίση με περίπου
50 μοίρες, για 38° βόρειο γεωγραφικό πλάτος) η νότια όψη υποθετικών αστικών χαραδρών
με διαφορετικό λόγο H/W (βλ. εικόνα 3.13).
H/W=l/2 H/W=l/1 H/W-2/1
Ρ
1
1 Ψ" '/•;
Wl
m Λ ,<ΛΜΕ.
Εικόνα 3.13: Διαφοροποίηση της εισερχόμενης ηλιακής ακτινοβολίας σε σχέση με το λόγο H/W.
Καθοριστικό ρόλο στις διαδικασίες ανταλλαγής ηλιακής και θερμικής ενέργειας, που
λαμβάνουν χώρα σε μια αστική χαράδρα, παίζουν τα υλικά που διαμορφώνουν τις
επιφάνειες της.52 Από τη μια μεριά, οι οπτικές ιδιότητες των υλικών καθορίζουν τη
συμπεριφορά τους ως προς τη μετάδοση θερμότητας με ακτινοβολία. Έτσι, καθορίζουν το
ποσοστό την ηλιακής ενέργειας που ανακλάται και απορροφάται από τις επιφάνειες, καθώς
επίσης και το ποσοστό της θερμικής ενέργειας που εκπέμπεται από αυτές. Από την άλλη
μεριά, οι θερμοφυσικές ιδιότητες των υλικών καθορίζουν τη συμπεριφορά τους κυρίως στη
διαδικασία μετάδοσης θερμότητας με αγωγή. Με άλλα λόγια, καθορίζουν τη δυνατότητα
τους να αποθηκεύσουν θερμική ενέργεια, καθώς και την ταχύτητα της θερμικής φόρτισης
"Λ
και αποφόρτισης τους.
Τέλος, τις συνθήκες ανταλλαγής ενέργειας σε μια αστική χαράδρα επηρεάζουν και οι
διαφορετικές καιρικές συνθήκες. Η ύπαρξη αυξημένων ταχυτήτων ανέμου προκαλεί
στροβιλισμό και αυξημένη μετάδοση θερμότητας με μεταφορά, γεγονός που εξαλείφει τις
διαφορές μέσα στην αστική χαράδρα Επίσης, σε συνθήκες νεφοσκεπούς ουρανού,
μειώνονται οι διαφορές θερμοκρασίας μεταξύ των επιφανειών που οφείλονται στην
προσπίπτουσα ηλιακή ακτινοβολία και εξισώνονται οι απώλειες θερμικής ακτινοβολίας, γιατί
διαφοροποιείται ο ρόλος του ουρανού ως απαγωγέα θερμότητας, και άρα μειώνεται η
σημασία του συντελεστή θέασης του ουρανού 54
υπολογίζεται ξεχωριστά ο συντελεστής θέασης του ουρανού για καθένα από αυτά και στη συνέχεια, οι δύο
αυτοί συντελεστές προστίθενται, δηλαδή, qjsky = {[(1 + συνβ1)/2] - 0,5) + {[(1 + συνβ2)/2] - 0,5). [Oke (1995),
ό.π., σ. 353].
51
Oke (1995), ό.π., σ. 286.
52
53
Για περισσότερα σχετικά με οπτικές και θερμικές ιδιότητες των υλικών, βλ. Κεφάλαιο 2.
54
Oke (1995), ό.π., σ. 288.
80
3.4 Το φαινόμενο της αστικής θερμικής νησίδας
3.4.1 Ορισμός και περιγραφή
Το φαινόμενο της αστικής θερμικής νησίδας αποτελεί κυρίαρχο χαρακτηριστικό των

αστικών μικροκλιμάτων. Αφορά την ύπαρξη υψηλότερων θερμοκρασιών στα αστικά κέντρα
σε σχέση με τις γύρω αγροτικές περιοχές (βλ. εικόνα 3.14). Ο όρος αστική θερμική νησίδα
προκύπτει από την αναλογία που υπάρχει ανάμεσα στη σχηματική απεικόνιση του
φαινομένου και τη μορφή ενός νησιού
3&3*C
32.7 *Ci_
• ·
325-CI
• ·
316 *C
. • · *.
31.1 -C ,. · · · · * ·"·.
3ΟΛ*0; .* • m ·
30*cL_ .· • ·
- " kn ^ . . . . . . • '
29 5 c
. ,_ ! !
< ^ u*uj^c m~ i
ΥΠΑΙΘΡΙΑ ΤΤΒΊΑΣΤΚΗ
1 ;j
aîopKH
, Ι=φΐ i ~Γ
KHvrrpo
!
ΑΣΤΚΗ ΠΑΡΚΟ Π51ΑΣΤΚΗ ΥΠΑΙΘΡΙΑ
ΠΗΊΟΧΗ ΠΗΌΧΗ ΠΒΌ>« ΠΟΛΗΣ ΠΒΤΟΧΗ ΠΒΊΟΧΗ AfPOTKH
ΚΑΤΟΚΑΣ CATOKAI ΚΑΤΟΚΑΣ ΠΒΊΟΧΗ
Εικόνα 3.14: Σχηματική απεικόνιση του φαινομένου της αστικής θερμικής νησίδας.
πηγή: Απόδοση από Akbari, et al. (1992), xvii.
-56
Το φαινόμενο της αστικής θερμικής νησίδας είναι ήδη γνωστό από το 19ο αιώνα"" και
αποτελεί αντικείμενο εκτεταμένων ερευνών57. Το βασικό χαρακτηριστικό του φαινομένου
είναι η ένταση του, που ορίζεται ως η θερμοκρασιακή διαφορά μεταξύ του κέντρου της
πόλης και της ανοιχτής υπαίθρου. Η ένταση του φαινομένου της αστικής θερμικής νησίδας
έχει συσχετιστεί τόσο με τον πληθυσμό της πόλης59 (εικόνα 3.15), όσο και με τη γεωμετρία
των αστικών δρόμων στο κέντρο της πόλης60 (εικόνα 3.16).
55
56
Το 1818, ο Howard δημοσίευσε τα αποτελέσματα μετρήσεων που ξεκίνησαν το 1806 σε διάφορες
τοποθεσίες του Λονδίνου και οι οποίες αποδείκνυαν την ύπαρξη αστικού μικροκλίματος. (L. Howard, 777©
Climate of London, Vol. I, London: W. Phillips, 1818, αναφορά στο T. Α. Markus, E. Ν. Morris, Buildings, Climate and
Energy, London: Pitman Publishing Ltd., 1980, σ 11).
57
Αναφέρονται ενδεικτικά: R. G. Barry, R. J. Chorley, Atmosphere, Weather & Climate, London: Routledge,
1998 / T. J. Chandler, The Climate of London, London: Hutchinson, 1965 / Helmut E. Landsberg, The Urban
Climate. New York: Academic Press, 1981 / W. P. Lowry, "The climate of cities". Scientific American, 217, 15-23,
August 1967 και Oke (1995), ό.π.
58
Ως ένταση του φαινομένου της αστικής θερμικής νησίδας μεταφράζεται ο αγγλικός όρος urban heat
is/and intensity
59
Η σχέση που δίνει ο Oke για το συσχετισμό της έντασης της αστικής θερμικής νησίδας με τον
πληθυσμό, για πόλεις της Βόρειας Αμερικής και της Ευρώπης είναι: ΔΤυ-r = Ρ0,27 / 4 υ 0 , 5 6 = ?νά Ι Α υ1/2, όπου
Ρ, ο πληθυσμός της πόλης και υ, η ταχύτητα του ανέμου σε ύψος ΙΟ μέτρων. Για περισσότερα, βλ. Oke
(1995), ό.π., σ. 291-292.
60
Η σχέση που δίνει ο Oke για το συσχετισμό τη μέγιστη ένταση της αστικής θερμικής νησίδας με τη
γεωμετρία των αστικών δρόμων είναι: ΔΤυ-r max = 7,54 + 3,97 ln(H/W) ή ΔΤυ-r max = 15,27 - 13,88 »4;sky Για
περισσότερα, βλ. Oke (1995), ό.π., σ. 293.
81
Εικόνα 3.15: Συσχέτιση της έντασης της αστικής Εικόνα 3.16: Συσχέτιση της έντασης της αστικής
θερμικής νησίδας με τ ο λόγο H/W. θερμικής νησίδας με τ ο ν πληθυσμό της πόλης.
πηγή: Oke (1995), σ. 291. πηγή: Oke (1995), σ. 291.
Το φαινόμενο της αστικής θερμικής νησίδας παρουσιάζει κοινά χωρικά και χρονικά
χαρακτηριστικά σε όλες σχεδόν τις πόλεις, με μικρές διαφοροποιήσεις εξαιτίας
γεωγραφικών και κλιματικών στοιχείων. Η διαφορά θερμοκρασίας μεταξύ της ανοικτής
υπαίθρου και του κέντρου της πόλης αρχίζει να παρατηρείται νωρίς το μεσημέρι, ενώ
αποκτά τη μέγιστη τιμή της δύο ή τρεις ώρες μετά τη δύση του ήλιου, όταν τα υλικά που
συνιστούν την επιδερμίδα της πόλης αρχίζουν να αποβάλουν τη θερμότητα που
αποθήκευσαν κατά τη διάρκεια της ημέρας61
3.4.2 Κυριότερα αίτια
Το φαινόμενο της αστικής θερμικής νησίδας οφείλεται σε μια πληθώρα διαφορετικών

παραγόντων που έχουν άμεση σχέση με το σχεδιασμό και την κατασκευή των σύγχρονων
πόλεων, καθώς και με τις διάφορες δραστηριότητες που αυτές ενσωματώνουν. Στη
συνέχεια, γίνεται μια προσπάθεια να εξεταστούν οι παράγοντες αυτοί, όπως καταγράφονται
από τον Oke62 και τον Σανταμούρη63, ξεκινώντας από την ευρύτερη κλίμακα της πόλης και
καταλήγοντας στη μικρότερη κλίμακα των υλικών:
[α] Η αυξημένη επανεκπομπή της θερμικής ακτινοβολίας από τον ουρανό
[β] Η μειωμένη κυκλοφορία του αέρα στον αστικό ιστό
[γ] Η ανθρωπογενής θερμότητα
[δ] Τα γεωμετρικά χαρακτηριστικά των αστικών δρόμων
[ε] Η μειωμένη εξάτμιση και διαπνοή και
[ζ] Τα υλικά που χρησιμοποιούνται στις εξωτερικές επιφάνειες των κτιρίων και των υπαίθριων
χώρων.
Στη συνέχεια, παρουσιάζονται συνοπτικά καθένας από τους παραπάνω παράγοντες.
[αϊ Η αυξημένη επανεκποιιπή θεοιιικής ακτινοβολίαο από τον ουρανό

Η ατμοσφαιρική ρύπανση που χαρακτηρίζει τις σύγχρονες πόλεις λειτουργεί αρνητικά
εμποδίζοντας τη διαφυγή της θερμικής ακτινοβολίας στο διάστημα και εγκλωβίζοντας την
στην πόλη. Το γεγονός αυτό παρουσιάζει αναλογίες με το φαινόμενο του θερμοκηπίου,
Hashem Akbari, et al., "The Urban Heat Islana: Causes ana Impacts", στο Hashem Akbari, et al., eas., Cooling
Our Communities. A Guidebook on Tree Planting and Light-Colored Surfacing, Washington: U.S. Environmental
Protection Agency, 1992, a 9. Ο Lanasberg αναφέρει χαρακτηριστικά την περιγραφή που έδωσε τ ο 1820 ο
Luke Howara, ο άνθρωπος που ανακάλυψε την αστική θερμική νησίδα της πόλης του Λονδίνου, που ήταν:
"Η νύχτα είναι κατά 3.7 βαθμούς θερμότερη και η μέρα κατά 0,34 βαθμούς δροσερότερη στην πόλη από
ότι στην ύπαιθρο". [Lanasberg (1981), ό.π., σ. 5.]
62
Oke (1995), ό.π., σ. 294.
63
Σανταμούρης, κ.ά. ( 2 0 0 0 ) , ό.π., σ. 22,
82
καθώς η ατμοσφαιρική ρύπανση και κυρίως το διοξείδιο του άνθρακα είναι αδιαπέραστα
από την θερμική ακτινοβολία 64
\C. \ \ \ ' C02--X

y \ \ \ ' \ Ί ΑΗΊΑ ΤΟΥ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΟΥ
\χ \^ -ο Ι
\ \ΧΝ \|
il
V v O p \ι ι
!
\ i
• / \ \κ \ \
Εικόνα 3.17: Σχηματική απεικόνιση της επίδρασης της ατμοσφαιρικής ρύπανσης στην όξυνση του
φαινομένου της αστικής θερμικής νησίδας.
πηγή: Απόδοση από Γεωργιάδου (1996), 37.
[61 Η μειωμένη κυκλοφορία αέοα στον αστικό ιστό

Οπως αναφέρθηκε παραπάνω, η γεωμετρία των αστικών δρόμων επηρεάζει τον τρόπο
ροής του ανέμου σε αυτούς. Σε πολύ πυκνοδομημένες περιοχές, ο άνεμος δεν καταφέρνει
να διέρθει μέσα στον αστικό ιστό. Είναι χαρακτηριστικό το γεγονός ότι η ταχύτητα του
ανέμου στο επίπεδο κυκλοφορίας μιας αστικής χαράδρας είναι χαμηλότερη από 0,5
m/sec, ενώ την ίδια στιγμή στο επίπεδο των δωμάτων ξεπερνάει τα 4 m/sec65 Κατά
συνέπεια, μειώνονται οι δυνατότητες απαγωγής θερμότητας, μέσω του φαινομένου της
μεταφοράς, από τις κατακόρυφες επιφάνειες των κτιρίων και τις οριζόντιες επιφάνειες των
επικαλύψεων των δρόμων και των πεζοδρομίων66
ΜΑΥΡΟΜΙΧΑΛΗ
Εξ» από
την Αστική Χα
•·;ΛνΤΛ-,·
Ι 00 Ι *50
Εικόνα 3.18: Μέτρηση της ταχύτητας του ανέμου σε κεντρικό δρόμο της Αθήνας.
πηγή: Σανταμούρης, κ .ά. ( 2 0 0 0 ) , 25.
William Ρ. Lo wry, "The climate of cities", στο A A. VV., Readings from the Scientific American. Man and the
Ecosphere, San Francisco: W. H. Freeman & Co., 1956-71, σ. 180-188 και Σανταμούρης, κ.ά. ( 2 0 0 0 ) , ό.π., σ. 22.
65
Σανταμούρης, κ.ά. ( 2 0 0 0 ) , ό.π., σ. 25.
66
83
[γΐ Η ανθοωπογενής θερμότητα

Η ανθρωπογενής θερμότητα είναι η θερμότητα που εκλύεται από ανθρώπινες
δραστηριότητες, όπως οι μεταφορές, η βιομηχανία και η παραγωγή ενέργειας. Τα κτίρια
συμβάλλουν στην αύξηση της ανθρωπογενούς θερμότητας με διαφορετικό τρόπο, ανάλογα
με τις εποχές του χρόνου. Έτσι, κατά την χειμερινή περίοδο, όταν οι θερμοκρασίες του
αέρα είναι πολύ χαμηλές, οι θερμικές απώλειες από το κέλυφος των κτιρίων, καθώς και η
θερμότητα που προέρχεται από τις κεντρικές θερμάνσεις τους, αυξάνουν τη συμβολή της
ανθρωπογενούς θερμότητας στο φαινόμενο της αστικής θερμικής νησίδας. Αντίθετα, κατά
την καλοκαιρινή περίοδο, η ανθρωπογενής θερμότητα που οφείλεται στα κτίρια αφορά
κυρίως στη εκτεταμένη λειτουργία συστημάτων κλιματισμού.68
Εικόνα 3.19: Αναπαράσταση της ανθρωπογενούς θερμότητας.

πηγή: Απόδοση από Zold (2001), E:\ecobuild\cKmafl_021.htm
[δΐ Τα νεωμετοικά χαρακτηριστικά των αστικών δρόμων

Οπως αναλύθηκε με λεπτομέρεια νωρίτερα, η γεωμετρία των αστικών δρόμων καθορίζει
τόσο την απορρόφηση ηλιακής ακτινοβολίας, όσο και την εκπομπή θερμικής ακτινοβολίας.
_._ y -\ s
y"
ι/ \^ /> • ' - ' • •
\ '·/>•'ν·''
' • ·'' . • • ' '
\ ' ',',.
• ' , ' •'
/
V
' ' ' ' ' . ' • ' / . '•'•'•'
<•; '-';-';ν'
'/'•/. '/·
y
• ' • . '
Εικόνα 3.20: Η επίδραση των γεωμετρικών χαρακτηριστικών των αστικών δρόμων στην
απορρόφηση ηλιακής ακτινοβολίας και στην εκπομπή θερμικής ακτινοβολίας.
Στα κέντρα των πόλεων το ύψος των κτιρίων και το πλάτος των δρόμων είναι τέτοια,
ώστε η ηλιακή ακτινοβολία που εισέρχεται κατά τη διάρκεια της ημέρας να απορροφάται
κατά ένα μεγάλο ποσοστό, λόγω διαδοχικών ανακλάσεων. Αντίστοιχα, η θερμική
ακτινοβολία που εκπέμπεται κατά τη διάρκεια της νύχτας δεν έχει τη δυνατότητα να
διαφύγει άμεσα στην ατμόσφαιρα. Έτσι, μετά από διαδοχικές ανακλάσεις καταλήγει να
67
M. Santamouris, "Thermal balance in the urban environment", στο Santamouris M., ed., Energy and Climate
in the Urban Built Environment. London: James and James Science Publishers Ltd., 2001, σ. 41-42.
68
Landsberg (1981), ό.π, σ. 120. Για περισσότερα, βλ. και: Shobhakar Dhakal, Keisuke Hanaki, "Improvement of
urban thermal environment by managing heat discharge and surface modification in Tokyo", Energy and
Buildings, 34: 1, 2002, σ. 13-23, Evyatar Erell, Terry Williamson, "Predicting Air Temperatures in the Urban
Canopy Layer form Measured Reference Data", στο GRECO and ACAD, eds., PLEA 2002. Design with the
Environment. Proceedings of the 19th International Conference. Toulouse - France, July 2002, Toulouse, 2002,
a 145-151 και Agis M. Papadopoulos, "The influence of street canyons on the cooling loads of buildings and
the performance of air conditioning systems", Energy and Buildings, 33: 6, 2001, a 601-607.
84
απορροφάται κατά το μεγαλύτερο μέρος της από τις όψεις των κτιρίων, αυξάνοντας τις
επιφανειακές θερμοκρασίες τους 6 9
[εΐ Η μειωμένη εΕάτμιση και διαπνοή

Η συνεχής μείωση των επιφανειών νερού και πράσινου στα κέντρα των σύγχρονων πόλεων
έχει ως αποτέλεσμα τη μείωση των δυνατοτήτων δροσισμού μέσω των φαινομένων της
εξάτμισης και της διαπνοής, αντίστοιχα.70 Συγχρόνως, όμως, n μείωση της εξάτμισης
οφείλεται και στην αδυναμία απορρόφησης του νερού της βροχής από τις αστικές
επιφάνειες, οι οποίες δεν είναι υδατοπερατές.71 Η εξάτμιση του νερού συμβάλλει στη μείωση
της θερμοκρασίας του αέρα, καθώς για να πραγματοποιηθεί απορροφώνται σημαντικά
ποσά θερμότητας από το περιβάλλον. Στις επιφάνειες νερού, η εξάτμιση του νερού
πραγματοποιείται άμεσα, ενώ στη βλάστηση εξατμίζεται το νερό που εκλύεται από τα
στόματα των φύλλων με τη λειτουργία της διαπνοής.72
/ \ \/'
— •
• - ,
η/γ^ Γψ
/ < -'.'••{, ί'-' / .•'./••• ?..
Ι
\ CL ι
:
Εικόνα 3.21: Εξάτμιση νερού. Εικόνα 3.22: Διαπνοή των φύλλων.

πηγή: Απόδοση από Goulding, et al. (1994), 17. πηγή: Απόδοση από Goulding, et al. (1994), 17.
[Cl Ta υλικά που χρησιμοποιούνται στιο εΕωτεοικές επιφάνειες των κτιρίων και των υπαίθριων
χώρων
Τρ χρώμα, και κατ' επέκταση α συντελεστής ανακλαστικότητας, των εξωτερικών
επιφανειών των κτιρίων και των υπαίθριων χώρων μιας πόλης έχει σημαντική επίδραση στις
θερμακρασίες ταυ αέρα, παυ σημειώνονται κατά τη διάρκεια της περιόδου δροσισμού. Τα
υλικά που διαμορφώνουν την "επιδερμίδα" των σύγχρονων πόλεων είναι στην πλειονότητα
τους σκουρόχρωμα και χαρακτηρίζονται από μεγάλη θερμοχωρητικότητα Το σκούρο
χρώμα συνεπάγεται μεγάλη απορρόφηση ηλιακής ακτινοβολίας, ενώ n αυξημένη
θερμοχωρητικότητα έχει ως αποτέλεσμα τη διατήρηση υψηλών θερμοκρασιών στα υλικά για
69
Oke (1995), ό.π., σ. 294. Η αστική γεωμετρία (πλάτος δρόμων, και ύψος και πλάτος κτιρίων) διαμορφώνει
το albedo των αστικών επιφανειών, το οποίο διαμορφώνει τις διαδικασίες απορρόφησης της ηλιακής
ακτινοβολίας και απόρριψης της θερμικής. Για περισσότερα, 3λ. και Masaru Aida, "Urban albedo as a
function of the urban structure: A model experiment. Part I", Boundary Layer Meteorology, 23, 1982, σ. 4 0 5 -
413 και Masaru Aida, Kiyoshi Gotoh, "Urban albedo as a function of the urban structure - a two-dimensional
numerical simulation. Part II", Boundary Laver Meteorology, 23,1982, σ 415-424.
70
Οι Rosenfeld et al. ovg(pépouv xopgKTnpioOKa ότι οι περισσότερες πόλεις της Κσλιφόρνιο ngpouai'oagv
μείωση των θερμοκρασιών αέρα κατά περίπου 1 °C, όταν υπήρχε άρδευση των γεωργικών εκτάσεων γύρω
τους. Οταν, αντίθετα, από τη δεκαετία του I960, η βλάστηση αντικαταστάθηκε από κτίρια και επιφάνειες
ασφάλτου, η πόλη του Λος Άντζελες ξεκίνησε να θερμαίνεται κατά 1 °C ανά δεκαπενταετία. (Arthur Η.
Rosenfeld, et al., "Cool communities: strategies for heot islgnd mitiggtion gnd smog reduction", Energy gnd
Buildings. 28:1,1998, σ 52.)
71
Hgider Tghg, "Urbgn climgtes gnd hegt islands: glbedo, evopotronspiration gnd gnthropogenic heot", Energy
gnd Buildings, 25: 2, 1997, σ. ΙΟΙ κσι Gemot Minke, "Ecologicol grchitecture: A demgnd", στο Zold Andros, ed.,
PLEA '86. International Conference on Passive and Low Energy Architecture in Housing. Pecs, Hungary,
September 1-5 1986, volume II, Hungory: Ministry of Industry, 1986, σ 16.
72
Σσvτgμoύpnς κ.ά. ( 2 0 0 0 ) , ό.π, σ. 22.
85
μεγάλα χρανικά διαστήματα. Τα υλικά που διαμορφώνουν τις αστικές επιφάνειες έχουν
σημαντική επίδραση στις θερμοκρασίες του αέρα, ιδιαίτερα στο στρώμα του αστικού θόλου
(βλ. εικ. 3.7).74
Η σχέση των υλικών που διαμορφώνουν τις αστικές επιφάνειες και του φαινομένου της
αστικής θερμικής νησίδας γίνεται σαφής από προσομοιώσεις σε ηλεκτρονικό υπολογιστή, οι
οποίες πραγματοποιήθηκαν για μια τυπική βόρειο-αμερικανική πόλη. Σύμφωνα με αυτούς
τους υπολογισμούς, η αύξηση της ανακλαστικότητας της πόλης κατά 0,15 μπορεί να
μειώσει τη θερμοκρασία του αέρα κατά 2,78 βαθμούς Κελσίου. Η μείωση αυτή της
θερμοκρασίας του αέρα μπορεί με τη σειρά της να επιφέρει μείωση της κατανάλωσης
ηλεκτρικής ενέργειας για ψύξη κατά περίπου 40%.75
\ ^ W
J'ÜV
κ-
ΑΣΦΑΛΤΚΕΣ ΚβΛΡλΝΕΙ
ΟΛβ-Ο.»
ί
i
ΔΒΊΤΡολ
Ο,Β-Ο,Β \
ΣΚΥΡΟΔΕΜΑ
O.X3-OJ8
ΑΣΦΑΛΤΟ!
0.08-0.20
ί^^ν
W \\
Jp
I
r?*ati
OJ&-0.30
ΝΕΡΟ
r«p.0.20
Εικόνα 3.23: Τιμές ανακλαστικότητας για τυπικά υλικά.

πηγή Απόδοση από Akbari, et al. (1992), 45.
3.4.3 Συνέπειες
Πρέπει να σημειωθεί ότι το φαινόμενο της αστικής θερμικής νησίδας δεν αποτελεί ένα
κατεξοχήν αρνητικό φαινόμενο για όλες τις περιοχές της γης. Σε χώρες με ψυχρό κλίμα, η
αύξηση της θερμοκρασίας στις πόλεις εξαιτίας του φαινομένου αυτού συμβάλλει στη
μείωση των θερμικών απωλειών και κατά συνέπεια σε μικρότερη κατανάλωση συμβατικής
ενέργειας για την θέρμανση των κτιρίων76
Το θετικό αυτό στοιχείο αναιρείται κατά πολύ από τις αρνητικές συνέπειες που έχει το
φαινόμενο κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού.77 Ιδιαίτερα, σε περιοχές με θερμό ή
μεσογειακό κλίμα, n αύξηση της θερμοκρασίας, που παρατηρείται στις πόλεις κατά τις
ενδιάμεσες εποχές και κυρίως κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, προεκτείνει την περίοδο
73
Σανταμούρης κ.ά. ( 2 0 0 0 ) , ό.π, σ. 21-22.
74
Για περισσότερα, 3λ. και Marina Stathopoulou, Constantinos Cartalis, Nektarios Chrysoulakis, "Using midday
surface temperature to estimate cooling degree-days from NOAA-AVHRR thermal infrared data: An
application for Athens, Greece", Solar Energy, 80, 2 0 0 6 , σ. 414-422.
75
Akbgri, et gl. (1992), ό.π, σ. 48.
76
Landsberg (1981), ό.π., σ. 118. Γιο περισσότερο, 3λ. και: Σίμος Γιάννος, "Βιοκλιμοτικές αρχές πολεοδομικού
σχεδισσμού", στο Σπύρος Αμούργης, επιμ., Περιβαλλοντικός Σχεδιασμός Πόλεων και Ανοικτών Χώρων.
Τόμος Α. Περιβαλλοντική Τεχνολογία, πάτρσ: Ελληνικό Ανοικτό Πονεπιστήμιο, 2001, σ. 184, Akbori, et gl.
(1992), ό.π., σ. 16 κοι Mgrkus, Morris (1980), ό.π, σ. 215.
77
Londsberg (1981), ό.π., σ. 118.
86
δροσισμού με αύξηση της κατανάλωσης ενέργειας και παράλληλες αρνητικές συνέπειες

τόσο για το περιβάλλον, όσο και για τους ανθρώπους:
• Συνεπές νια το εσωτερικό των κτιρίων: αύξηση αναγκών δροσισμρύ, αύξηση
εγκατάστασης κλιματιστικών μηχανημάτων.
• Συνέπειες για την υγεία των ανθρώπων: αύξηση θανάτων από θερμρπληξία και
αναπνευστικά πρρβλήματα.78
• Συνέπειες για τη θερμική άνεση των ανθρώπων: θερμική δυσφρρία σταυς υπαίθριαυς
χώρρυς των πόλεων. ΤΡ γεγρνός αυτό έχει δευτερργενείς συνέπειες για τις πόλεις,
καθώς δεν ευναείται n χρήση φιλικών πρρς τρ περιβάλλαν μέσων μεταφρράς, όπως τρ
περπάτημα και τρ ποδήλατο.
• Συνέπειες νια την οικονομία και το περιβάλλαν: η αύξηση της λειταυργίας κλιματιστικών
μηχανημάτων αυξάνει τη ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας κατά τις ώρες αιχμής, και κατά
συνέπεια απαιτεί την κατασκευή νέων σταθμών παραγωγής ενέργειας.79
• Συνέπειες νια την ατμασοαιρική ρύπανση: τρ φαινόμενρ της αστικής θερμικής, νησίδας
επηρεάζει τη συγκέντρωση και διανρμή της ατμασφαιρικής ρύπανσης άμεσα και έμμεσα.
Η άμεση επίδραση σφείλεται στα ότι η θερμότητα επιταχύνει τις χημικές αντιδράσεις
στην ατμόσφαιρα πσυ ρδηγρύν σε υψηλές συγκεντρώσεις όζρντρς στη τρρπόσφαιρα80
Ωστόσσ, η επίδραση ταυ φαιναμένρυ στην ανάπτυξη του φωτοχημικού νέφους δεν είναι
ιδιαίτερα ξεκάθαρη. Οι Rosenfeld et αϊ. αναφέρουν ότι επειδή το φαινόμενο της αστικής
θερμικής νησίδας αυξάνει το ύψος του ατμοσφαιρικού οριακού στρώματος εξαιτίας της
φυσικής μεταφοράς και της τύρβωσης, μειώνεται οι συγκεντρώσεις του τροποσφαιρικού
όζοντος, αφού οι αέριοι ρύποι κατανέμονται σε μεγαλύτερο όγκο αέρα 81 Η έμμεση
επίδραση του φαινομένου της αστικής θερμικής νησίδας στην αύξηση της
ατμοσφαιρικής ρύπανσης αναφέρεται στην αύξηση της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας
για κλιματισμό, n οποία αυξάνει την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας και άρα τους
ρύπους που παράγονται από αυτή 82 Στο σημείο αυτό πρέπει να σημειωθεί ότι η
παραγωγή ρύπων εξαιτίας της ηλεκτρικής ενέργειας πραγματοποιείται όταν αυτή
προέρχεται από μη ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, όπως ατμοηλεκτρικά εργοστάσια83
Οταν η ηλεκτρική ενέργεια προέρχεται από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, όπως
υδροηλεκτρικά εργοστάσια, εγκαταστάσεις φωτοβολταϊκών στοιχείων ή
ανεμογεννήτριες, είναι προφανές ότι το πρόβλημα αυτό δεν υφίσταται.
Γιο περισσότερο σχετικά με τη σύνδεση θσνάτων με την ύπgpξn ιδιαίτερα υψηλών θερμοκροσιών στις
πόλεις, βλ. κσι Lgndsberg (1981), ό.π, σ. 243-246, όπου σvgφέpovτoι στοιχείο γιο διάφορες πόλεις των Η.Π.Α.,
ολλά Kgi της Ευρώπης. Επίσης και στο Walsh McDermott, "Air pollution and public health" στο AA. VV„
Readings from the Scientific American. Man and the Ecosphere, San Francisco: W. H. Freeman & Co., 1956-71,
σ. 137-145, όπου γίνεται εκτενής αναφορά στην επίδραση που έχουν οι κλιματικές, αλλά και οι
περιβαλλοντικές συνθήκες που επικροτούν στο κέντρα των πόλεων στη δημόσιο υγείσ.
79
Γιάννας (2001), ό.π, ο. 184. Γιο περισσότερο, βλ., Akbgri, et gl. (1992), ό.π, ο. 16-21.
80
Το τροποσφοιρικό όζον προκολεί πpoßλήμoτg στην υγείο, όπως ερεθισμούς και καρδιακά και
αναπνευστικά προβλήματα [Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριτάννικα (1998), ό.π, ο. 290]. Τα μέγιστα
επιτρεπτά όρια για την Ευρωπαϊκή Ένωση είναι 2 0 0 μgr/m3 (0,2 ppm) [Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς
Μπριτάννικα (1998), ό.π, ο. 290], ενώ για τις Η.Π.Α. είναι 120 μgr/m3 (0,12 ppm) [Akbari, et al. (1992), ό.π, ο.
21].
81
Arthur Η. Rosenfeld, et al., "Mitigation of heat islands: materials, utility programs, updates", Energy and
Buildings, 22: 9,1995, o. 256.
82
Akbori, et gl. (1992), ό.π, ο. 21-22. Στο ίδιο, σημειώνετσι επίσης ότι η σχέση μετοξύ της θερμοκροσίος του
αέρα Kgi των επιπέδων gτμoσφσιpικής ρύπσνσης είναι ιδιαίτερα περίπλοκη, καθώς εξαρτάται από μια
πληθώρα διαφορετικών στοιχείων, όπως η θερμοκρασία δρόσου, η ατμοσφαιρική πίεση, η νέφωση, η
ταχύτητα του αέρα κ.ά.
83
Ενδεικτικά αναφέρεται ότι με βάση στοιχεία του 1986 για την Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας,
η 1 kWh ηλεκτρικής ενέργειας παράγει 5,5 g διοξειδίου του θείου (S0 2 ) και 2,5 g διοξειδίου του άνθρακα
(0O2). [Minke (1986), ό.π, ο. 13.]
87
3.5 ΤΡ φαινόμενρ της αστικής θερμικής νησίδας στην Αθήνα
3.5.1 Περιγραφή
Στην Ελλάδα, η πόλη της απρίας τ α αστικό μικρρκλίμα και ιδιαίτερα τ ρ φαινόμενρ της
αστικής θερμικής νησίδας έχαυν μελετηθεί συστηματικότερα, είναι η Αθήνα Τα
χαρακτηριστικά ταυ φαινρμένρυ της αστικής θερμικής νησίδας στην Αθήνα μελετήθηκε
συστηματικά την περίαδρ 1996-199984, με στόχρ να διερευνηθεί η ένταση ταυ φαινρμένρυ, η
ανάπτυξη ταυ στσν χώρσ και η χρανική μεταβαλή τρυ. Η ανάλυση πραγματαπριήθηκε με τη
λήψη τιμών θερμρκρασίας και σχετικής υγρασίας από σταθμαύς εγκατεστημέναυς στην
ευρύτερη περισχή της Αθήνας και των πρααστίων τ η ς 8 5 Η επεξεργασία των κλιματικών
δεδαμένων συνέβαλε στσν καθαρισμό των χαρακτηριστικών ταυ φαινρμένρυ (εικόνα 3.21),
τ α απρία είναι συναπτικά τ α εξής86:
Ένταση ταυ Φαινρμένρυ: Η μέγιστη διαφαρά θερμρκρασίας μεταξύ ταυ κέντρρυ της
πόλης και της αναικτής υπαίθραυ φτάνει έως και ταυς 15
βαθμαύς Κελσίσυ.
Η μέση αύξηση της θερμρκρασίας στην περισχή τρυ
κέντρρυ φτάνει έως και ταυς ΙΟ βαθμαύς Κελσίσυ.
Η ένταση ταυ φαινρμένρυ είναι μικρότερη στσυς χώρσυς
πρασίνσυ και η θερμακρασία εκεί είναι 2-3 βαθμσύς
Κελσίσυ υψηλότερη από τις περιαστικές περισχές.
Χωρική καταναμή: Αρχικά, PI υψηλότερες θερμρκρασίες παρατηρσύνται στην
περισχή τρυ κέντρρυ της Αθήνας.
Αργότερα, αι υψηλότερες θερμρκρασίες παρατηρσύνται
στις δυτικές συνσικίες της πόλης.
Χρρνική μεταβαλή: 10:00: Αρχίζει να παρατηρείται αύξηση της
θερμρκρασίας.
14:00-15:00: Σημειώνρνται αι υψηλότερες τιμές
θερμρκρασίας.
19:00: Η διαφαρά θερμρκρασίας μειώνεται στσυς
2 με 5 βαθμσύς Κελσίσυ, ανάλσγα με την
περιαχή.
Εκτενείς μελέτες έχουν πραγματοποιηθεί από την Ομάδα Μελετών Κτιριακού Περιβάλλοντος του
Τμήματος Φυσικής του Πανεπιστημίου Αθηνών, με επικεφαλή τον αναπληρωτή καθηγητή κ. Μ.
Σανταμούρη, στα πλαίσια του ερευνητικού προγράμματος POLIS (POLIS Project, Ε. G, D. G. for Science,
Research and Technology.
85
Ομάδα Μελετών Κτιριακού Περιβάλλοντος, Τμήμα Φυσικής, Πανεπιστήμιο Αθηνών, Ανάλυση
Δραστηριοτήτων, Αθήνα: Ομάδα Μελετών Κτιριακού Περιβάλλοντος, Τμήμα Φυσικής, Πανεπιστήμιο
Αθηνών, σ. ΙΟ. Για περισσότερα, βλ. Μ. Santamouris, "Heat-island effect", στο Santamouris Μ„ ed., Energy and
Climate in the Urban Built Environment, London: James and James Science Publishers Ltd., 2001, σ. 57-59, I.
Livada, et al., "The thermal inversions as an index of the development of the heat island effect over Athens ",
στο Santamouris M., Asimakopoulos D., eds., International Symposium. Passive Cooling of Buildings. Athens,
Greece, 19-20 June 1995, Athens: GENE, 1995, σ 75-81, M. Santamouris, et al., "Estimating the ecological
footprint of the heat island effect over Athens, Greece", στο Santamouris M., ed„ 1st International
Conference. Passive and Low Energy Cooling for the Buiit Environment. Polene 2005. 19-21 May 2005,
Santorini, Greece, volume II, Athens: Heliotopos Conferences Ltd, 2 0 0 5 , σ. 113-116.
86
Για περισσότερα, βλ, Santamouris (2001), ό.π., σ. 59-66.
88
Εικόνα 3.24: Η ανάπτυξη του φαινομένου της αστικής θερμικής νησίδας στην Αθήνα.
πηγή: Σανταμούρης, κ.ά. ( 2 0 0 0 ) , 23.
3.5.2 Συνέπειες
Οπως είναι αναμενόμενρ, η μρναδική θετική συνέπεια που έχει το φαινόμενο της
αστικής θερμικής νησίδας στην Αθήνα είναι n επίδραση του στην αύξηση των
θερμοκρασιών κατά τη διάρκεια του χειμώνα. Η αύξηση αυτή είναι της τάξης των 8 βαθμών
Κελσίου και έχει ως αποτέλεσμα τη μείωση των βαθμοημέρων θέρμανσης στο κέντρο κατά
40-όΟ% 87
Ωστόσο, οι αρνητικές συνέπειες του φαινομένου κατά τη διάρκεια της περιόδου
δροσισμού είναι πολύ πιο σημαντικές. Από το σύνολο αυτών των αρνητικών συνεπειών,
ξεχωρίζουν εκείνες που είναι δυνατό να ποσοτικοποιηθούν, όπως είναι η κατανάλωση
ενέργειας για κλιματισμό, και εκείνες που υποβαθμίζουν την ποιότητα ζωής των κατοίκων
της πόλης και είναι αδύνατο να εκφραστούν με ποσοτικά μεγέθη.
Η αύξηση της κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας για δροσισμό στις κεντρικές περιοχές
της Αθήνας88, η οποία προκαλείται από την αύξηση των θερμοκρασιών του αέρα
εκφράζεται ποσοτικά με την αύξηση των βαθμοημέρων κλιματισμού . Ερευνες που
πραγματοποιήθηκαν με βάση τα κλιματικά δεδομένα που συγκεντρώθηκαν κατά τη μελέτη
του φαινομένου έδειξαν ότι τα κτίρια που βρίσκονται στο κέντρο της πόλης παρουσιάζουν
αύξηση των βαθμοωρών κλιματισμού κατά 350% και διπλάσια κατανάλωση για κλιματισμό
σε σχέση με κτίρια που βρίσκονται στα προάστια 90 Η αύξηση της θερμοκρασίας
περιβάλλοντος αυξάνει τις ανάγκες κλιματισμού, μειώνει ταυτόχρονα την απόδοση των
κλιματιστικών μονάδων κατά τουλάχιστον 25% 91 Συγχρόνως, οι βαθμοώρες κλιματισμού
αυξάνονται και από τις θερμοκρασίες των αστικών επιφανειών, και ιδιαίτερα τη
θερμοκρασία του εδάφους κατά τις μεσημεριανές ώρες του καλοκαιριού92
87
Σανταμούρης, κ.ά. ( 2 0 0 0 ) , ό.π, σ. 24.
88
Για περισσότερα, βλ. και Matheos Santamouris, "The Athens urban climate experiment", στο Maldonado
Eduardo, Yannas Simos, eds., Environmentally Friendly Cities. Proceedings of PLEA 98, Passive and Low Energy
Architecture, 1998, Lisbon, Portugal, June 1998, London: James & James Science Publishers Ltd., 1998, σ 152, S.
Hassid , et al., "The effect of the Athens heat island on air conditioning load", Energy and Buildings, 32: 2,
2 0 0 0 , σ 131-141, καθώς και M. Santamouris, "The energy impact of the urban environment", στο Santamouris
M., ed., Energy and Climate in the Urban Built Environment, London: James and James Science Publishers Ltd.,
2001, σ 99-104.
89
Ως βαθμοώρες κλιματισμού μεταφράζεται ο αγγλικός όρος cooling degree-days (CDD). Οι βαθμοώρες
κλιματισμού είναι, αντίστοιχα με τις βαθμοημέρες θέρμανσης οι ώρες, κατά τις οποίες η θερμοκρασία
περιβάλλοντος υπερβαίνει μια θερμοκρασία βάσης. Στη μελέτη που παρουσιάζεται, η θερμοκρασία βάσης
ορίστηκε στους 26 βαθμούς Κελσίου.
90
Σανταμούρης, κ.ά. ( 2 0 0 0 ) , ό.π., σ 23. Για περισσότερα, σχετικά με τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις που
έχει η αύξηση της ενεργειακής κατανάλωσης για κλιματισμό στην Αθήνα, εξαιτίας του φαινομένου της
αστικής θερμικής νησίδας, βλ. και Santamouris, et al. (2005), ό.π., σ 113-116.
91
92
Stathopoulou, et al. (2006), ό.π.
89
Εικόνα 3.25: Χωρική μεταβολή του φορτίου Εικόνα 3.26: Χωρική μεταβολή των βαθμοωρών
κλιματισμού (KWh/m2). κλιματισμού.
πηγή: Ομάδα Μελετών Κτιριακού Περιβάλλοντος, πηγή: Ομάδα Μελετών Κτιριακού Περιβάλλοντος,
15. ΙΟ.
Τέλος, οι αρνητικές συνέπειες του φαινομένου της αστικής θερμικής νησίδας που είναι
αδύνατο να εκφραστούν με ποσοτικά μεγέθη αφορούν στην υποβάθμιση της ποιότητας
ζωής των κατοίκων της Αθήνας, τόσο εξαιτίας της αύξησης της θερμικής δυσφορίας στους
υπαίθριους χώρους, όσο της ατμοσφαιρικής ρύπανσης. Από τη μια μεριά, τ ο φαινόμενο της
αστικής θερμικής νησίδας επηρεάζει αρνητικά τις συνθήκες θερμικής άνεσης που
επικρατούν στους υπαίθριους χώρους της πόλης. Από την άλλη, η αύξηση της
θερμοκρασίας συντελεί στην αύξηση των αέριων ρύπων στο κέντρο της πόλης, ιδιαίτερα
τις ημέρες με άπνοια Οι δύο αυτές συνέπειες υποβαθμίζοντας δραστικά την ποιότητα των
υπαίθριων χώρων της πόλης και καθιστούν την κίνηση και την παραμονή σε αυτούς
ιδιαίτερα δυσάρεστη 9 3 Είναι σαφές, ότι τ ο αποτέλεσμα των παραπάνω στην ανάπτυξη της
βιώσιμης κινητικότητας στην πόλη (μείωση της χρήσης των ιδιωτικών οχημάτων, ενίσχυση
της χρήσης των μέσων μαζικής μεταφοράς, του ποδηλάτου και του περπατήματος) είναι
ιδιαίτερα αρνητικό.
Δημήτρης Πολυχρονόπουλος, Αττικό μικροκλίμα. Προς τον επανασχεδιασμό του αστικού τοπίου με
στόχο την προστασία του μικροκλίματος ", στο Πυρφόρος, ειδική περιοδική έκδοση Ε.Μ.Π., τεύχος 1/1998,
Ξανθόπουλος θ., επιμ., Αθήνα, 1998, ο. 41
90
Κεφάλαιο 4:
Η θερμική άνεση στους υπαίθριους χώρους της πόλης

Κεφάλαιο 4 . Η θερμική άνεση στους υπαίθριους χώρους της πόλης
Κεφάλαιο 4 _ Η θερμική άνεση στους υπαίθριους χώρους της πόλης
4.1.1 Γενικό
Ο υπαίθριος χώρος της πόλης αποτελεί, ιδιαίτερα στο Μεσογειακό κλίμα και στην χώρα
μας, αναπόσπαστο μέρος της καθημερινής ζωής των ανθρώπων. Ο Άρης Κωνσταντινίδης
είχε πει ότι "το ήπιο ελληνικό κλίμα μας δίνει όλες τις δυνατότητες για να ζούμε άνετα και
στο ύπαιθρο, να κατοικούμε δηλαδή κάτω από τον ουρανό, σε υπαίθριους χώρους"! Η
παραμονή στους υπαίθριους χώρους της πόλης εξαρτάται πάνω από όλα από την ανάγκη
κοινωνικής επαφής και αλληλεπίδραση μεταξύ των ανθρώπων2, εξαρτάται όμως και από τις
συνθήκες άνεσης που επικρατούν εκεί. Η άνεση στους υπαίθριους αστικούς χώρους είναι
πολύπλευρη και περιλαμβάνει, εκτός από τη θερμική άνεση3, την οπτική άνεση4 και την
ακουστική άνεση5.
Η οπτική άνεση είναι η κατάσταση στην οποία ο φωτισμός ενός χώρου έχει τέτοια
στάθμη και ποιότητα, ώστε να μη δημιουργεί προβλήματα θάμβωσης6 και ισχυρών
αντιθέσεων78 Στην πόλη, τα χρώματα των όψεων των κτιρίων και των υλικών επικάλυψης
των υπαίθριων χώρων μπορούν να προκαλέσουν απώλεια της οπτικής άνεσης και θάμβωση.
Το γεγονός αυτό είναι ιδιαίτερα αισθητό τους καλοκαιρινούς μήνες στις χώρες με
Μεσογειακό κλίμα, στις πλατείες, και στους δρόμους με μεγάλο πλάτος. Αυτή n διαπίστωση
αποκτά ιδιαίτερη σημασία εάν εξεταστεί σε σχέση με τη θερμική αξιολόγηση των υλικών, η
οποία για τα θερμά κλίματα ευνοεί την χρήση ανοιχτόχρωμων υλικών για την αποφυγή της
υπερθέρμανσης τόσο στους εξωτερικούς χώρους, όσο και στο εσωτερικό των κτιρίων9 Η
οπτική ποιότητα του υπαίθριου χώρου εξαρτάται επίσης από τις ημερήσιες και διεποχικές
διαφοροποιήσεις των χρωμάτων και από το παιχνίδι φωτός και σκιάς.10
Η ακουστική άνεση περιγράφει την αίσθηση που προκαλεί το ηχητικό περιβάλλον στον
άνθρωπο. Η ακουστική άνεση είναι άμεσα συνδεδεμένη με την έννοια της ηχοενόχλησης1! Οι
1
Άρης Κωνσταντινίδης, Για την Αρχιτεκτονική, Αθήνα: Εκδόσεις Άγρα, 1987, ο. 213.
2
Amos Rapoport, House Form and Culture, New Jersey: Prentice-Hall Inc., 1969, o. 68-69. Ο Jeffrey Cook είχε
γράψει: "n πόλη είναι πάνω από όλα μια μηχανή κοινωνικοποίησης, όπου οι έννοιες της άνεσης
επισκιάζονται από τις έννοιες της ασφάλειας, του εμπορίου και της αλληλεπίδρασης" (Jeffrey Cook,
"Searching for the Bioclimatic City", στο Alvarez Servanao, et al., eas., Architecture and Urban Space.
Proceedings of the Ninth International Conference, Seville, Spain, September 24-27, 1991, Dorarecht / Boston /
Lonaon: Kluwer Acaaemic Publishers, 1991, o. 8).
3
Ως θερμική άνεση μεταφράζεται ο αγγλικός όρος thermal comfort.
4
Ως οπτική άνεση μεταφράζεται ο αγγλικός όρος visual comfort.
5
Ως ακουστική άνεση μεταφράζεται ο αγγλικός όρος acoustic comfort.
6
Ως θάμβωση μεταφράζεται ο αγγλικός όρος glare. Ως θάμβωση ορίζεται η αίσθηση που "προκαλείται από
την εισαγωγή μιας πολύ έντονης πηγής φωτισμού στο οπτικό πεδίου και έχει ως αποτέλεσμα την
πρόκληση αισθημάτων δυσφορίας και κούρασης, ενώ συγχρόνως περισπά ελαφρά ή τυφλώνει οπτικά το
άτομο" (John R. Goulaing, et al.. Ενεργειακός Σχεδιασμός. Εισαγωγή για Αρχιτέκτονες, επιμ. Ερωτόκριτος Π.
Τσίγκας, θεσσαλονίκη: Μαλλιαρής Α. - Παιδεία Α.Ε., 1994, σ. 127)
Η αντίθεση ορίζεται ως "η διαφορά μεταξύ της οπτικής εμφάνισης ενός αντικειμένου και του άμεσου
Βάθους πίσω από αυτό". [Goulaing, et al. (1994), ό.π., ο. 126]
8
Goulaing, et al. (1994), ό.π., ο. 125,127
9
Baruch Givoni, Climate Considerations in Building and Urban Design, New York: Van Nostrana Reinhola, 1998,
ο. 209.
10
Μ. A. B. Romero, "Bioclimatic Architecture in Open Public Space", στο Foster Norman, Scheer Hermann, eas.,
Solar Energy in Architecture and Urban Planning. Third European Conference on Architecture. Commission of
the European Communities. Proceedings of an International Conference. Florence, Italy, 17-21 May 1993, United
Kingdom: H.S. Stephens & Associates, 1993, o. 496.
11
Ως ηχοενόχληση μεταφράζεται ο αγγλικός όρος noise annoyance. Ως ηχοενόχληση μπορεί να οριστεί
"το αίσθημα δυσαρέσκειας που προκαλείται από έναν θόρυβο". [United Nations Environment Programme
(UNEP) and the World Health Organization (WHO), International Programme on Chemical Safety. Environmental
93
παράγοντες που επηρεάζουν την ακουστική άνεση στους εξωτερικούς χώρους εξαρτώνται,
όπως συμβαίνει και στο εσωτερικό των κτιρίων, από τα φυσικά χαρακτηριστικά του
θορύβου, όπως είναι η στάθμη, το είδος και τα φασματικά του χαρακτηριστικά, αλλά και η
διαφοροποίηση του στον χρόνο.12 Οι ιδιαιτερότητες που υπάρχουν στους εξωτερικούς
χώρους αφορούν κυρίως τη μετάδοση των ήχων. Έτσι, καθώς δεν υπάρχουν σημαντικές
ανακλάσεις, όπως συμβαίνει σε έναν κλειστό χώρο, ο ήχος μειώνεται με την απόσταση.
Συγχρόνως, η έλλειψη ανακλάσεων και αντηχήσεων αναδεικνύει την κατευθυντικότητα του
ήχου.13
Καθώς το αντικείμενο αυτής της διατριβής είναι n θερμική συμπεριφορά των υλικών που
χρησιμοποιούνται στην "επιδερμίδα" των πόλεων, το κεφάλαιο αυτό εστιάζει στη σημασία
των συνθηκών θερμικής άνεσης που επικρατούν στους αστικούς υπαίθριους χώρους. Η
θερμική άνεση από τη σκοπιά του χρήστη, δηλαδή του κατοίκου της πόλης που κινείται,
στέκεται και ζει στον υπαίθριο χώρο της πόλης, τόσο τον χειμώνα, όσο και το καλοκαίρι,
είναι κεφαλαιώδης για την χρήση του. Συγχρόνως όμως, έχει και έμμεσες συνέπειες, όπως
είναι η χρήση των μέσων μαζικής μεταφοράς, του ποδηλάτου και του περπατήματος. Για το
λόγο αυτό, πολλοί μελετητές14 σημειώνουν ότι υπάρχει άμεση σχέση ανάμεσα στις
μικροκλιματικές συνθήκες που επικρατούν στους υπαίθριους αστικούς χώρους και τη
βιώσιμη ανάπτυξη της πόλης. Επίσης, η καλή βιοκλιματική ποιότητα των υπαίθριων χώρων
της πόλης έχει συνδεθεί και με την ασφάλεια τους, καθώς ενισχύει την χρήση τους και την
επαφή τους με τα γύρω κτίρια15
Κλείνοντας πρέπει να σημειωθεί ότι, όπως και στον εσωτερικό, έτσι και στον εξωτερικό
χώρο, η αξιολόγηση των θερμικών, οπτικών και ακουστικών συνθηκών δεν γίνεται μόνο με
βάση αντικειμενικούς και φυσικούς παράγοντες. Παρόλο που υπάρχουν γενικά αποδεκτά
όρια, η ερμηνεία και οι αντιδράσεις στα διάφορα θερμικά, οπτικά και ακουστικά ερεθίσματα
ποικίλλουν από άτομο σε άτομο, καθώς εξαρτώνται, σε μεγάλο βαθμό από τις
ιδιαιτερότητες, τη διάθεση και τις προσδοκίες κάθε ατόμου. Έτσι, οι συνθήκες θερμικής
άνεσης για τα άτομα που κάνουν ηλιοθεραπεία κατά τις μεσημεριανές ώρες του
Health Criteria 12 Noise, Geneva, Switzerland: World Health Organization, 1980, o. 11,
http://www.inchem.org/documents/ehc/ehc/ehc012.htm, ΙΟ Οκτωβρίου 2005.]
12
UNEP, WHO (1980), ό.π, σ. 11-12. Για περισσότερα, βλ. και Αιμίλιος Γ. Κορωναίος, Γεώργιος Ι. Πουλάκος,
Τεχνικά Υλικά. Τόμος 2, Αθήνα: Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, 2 0 0 2 , ο. 51-58
13
S V. Szokolay, Environmental Science Handbook for Architects and Builders, Lancaster / London / New York:
The Construction Press, 1980, σ. 189-195. Για περισσότερα σχετικά με τις συνθήκες ακουστικής άνεσης, που
επικρατούν στα αστικά κέντρα, βλ. και Jian Kang, "Modelling the acoustic environment in city streets. A
parametric study", στο Steemers Koen, Yannas Simos, eds.. Architecture - City - Environment. Proceedings of
the 17th PLEA Conference. Cambridge, 2000, London: James 8«. James Science Publishers Ltd., 2 0 0 0 , σ. 512-
517, Joseph Soker, "Environmental acoustic improvement in neighbourhoods of Jerusalem", στο Steemers
Koen, Yannas Simos, eds.. Architecture - City - Environment. Proceedings of the 17th PLEA Conference.
Cambridge, 2000, London: James 8«. James Science Publishers Ltd., 2 0 0 0 , σ. 518-522 και Catherine Semidor,
"In town without my car! a new urban soundscape", στο στο Bustamante Waldo, Collados Eugenio, eds.,
PLEA 2003. Rethinking development: Are we producing a people orientated habitat? 2Óh International
Conference on Passive and Low Energy Architecture, Santiago - CHILE, 9-12 November 2003., Chile:
Escuela de Construccion Civil. Pontificia Universidad Catolica de Chile / PLEA International, 2003, E-8 [CD-
ROM].
14
Βλ. Dulce Marques de Almeida, "Pedestrian Streets. Urban design as a tool for microclimate control", στο
Conference. Toulouse - France, July 2002, Toulouse, 2 0 0 2 , σ 437, Marialena Nikolopoulou, et al., "Thermal
comfort in outdoor urban spaces", στο Maldonado Eduardo, Yannas Simos, eds., Environmentally Friendly
Cities. Proceedings of PLEA 98, Passive and Low Energy Architecture, 1998, Lisbon, Portugal, June 1998, London:
James 8t James Science Publishers Ltd., 1998, σ 179 και Norman Pressman, "Quality for public urban space and
pedestrian movement", στο Alvarez Servando, et al., eds., Architecture and Urban Space. Proceedings of the
Ninth International Conference, Seville, Spain, September 24-27, 1991, Dordrecht / Boston / London: Kluwer
Academic Publishers, 1991, a 99-103.
15
S. De Schiller, J. M. Evans, "Design of outdoor spaces socio-political tendencies and bioclimatic
consequences", στο Alvarez Servando, et al., eds., Architecture and Urban Space. Proceedings of the Ninth
International Conference, Seville, Spain, September 24-27, 1991, Dordrecht / Boston / London: Kluwer
Academic Publishers, 1991, σ. HO.
94
καλοκαιριού κρίνονται ως ευχάριστες, ενώ αντίθετα οι ίδιες συνθήκες προκαλούν θερμική

δυσφορία στα άτομα που κινούνται σε ασκίαστους υπαίθριους χώρους στην πόλη.
Αντίστοιχα, η χρήση ανοιχτών χρωμάτων σε παραδοσιακούς οικισμούς στην περιοχή της
Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής δεν φαίνεται να δημιουργεί προβλήματα οπτικής
θάμβωσης17, όπως αντίθετα θα προκαλούσε σε ένα φορτισμένο αστικό κέντρο. Τέλος, η
ένταση του θορύβου και της μουσικής σε ένα υπαίθριο μπαρ, κρίνεται ως ευχάριστη από τα
άτομα που βρίσκονται εκεί, ενώ αντίθετα μπορεί να προκαλεί ενόχληση στους ανθρώπους
που κάθονται σε έναν κοντινό υπαίθριο χώρο η σε ένα μπαλκόνι.
Τέλος, είναι προφανές ότι οι συνθήκες άνεσης στους υπαίθριους χώρους της πόλης δεν
είναι δυνατό να ρυθμιστούν στο βαθμό που αυτό συμβαίνει στο εσωτερικό των κτιρίων.
Ένα ακόμα σημαντικό σημείο είναι ότι χρόνος που περνούν οι κάτοικοι της πόλης σε
εξωτερικούς χώρους, καθώς και οι δραστηριότητες τους εκεί, διαφέρουν σημαντικά σε
σχέση με τους εσωτερικούς χώρους.
Ο συνδυασμός των παραπάνω έχει ως αποτέλεσμα οι αντιδράσεις των ατόμων στις
συνθήκες θερμικής, οπτικής και ακουστικής άνεσης που επικρατούν στους υπαίθριους
χώρους της πόλης, να διαφέρουν σημαντικά σε σχέση με τις αντίστοιχες αντιδράσεις τους
στους εσωτερικούς χώρους κατοικίας και εργασίας. Με άλλα λόγια, τα αποδεκτά όρια, η
ερμηνεία και οι αντιδράσεις στα διάφορα θερμικά, οπτικά και ακουστικά ερεθίσματα είναι
πολύ πιο χαλαρά και διαπραγματεύσιμα στον υπαίθριο χώρο της πόλης.
4.1,2 Ορισμός της θερμικής άνεσης
Η θερμική άνεση για ένα άτομο ορίζεται ως "η κατάσταση, στην οποία αυτό εκφράζει
ικανοποίηση με το θερμικό περιβάλλον"19. Αυτό συμβαίνει όταν η θερμότητα που παράγεται
από το μεταβολισμό20 χάνεται στο περιβάλλον21 και το ανθρώπινο σώμα διατηρεί μια
σταθερή εσωτερική θερμοκρασία22 ίση με περίπου 37 βαθμούς Κελσίου23. Ο Fanger ταυτίζει
την έννοια της θερμικής άνεσης με αυτήν της θερμικής ισορροπίας24 ή ουδετερότητας 25 ,
παρόλο που σημειώνει ότι η θερμική ισορροπία αποτελεί αναγκαία, αλλά όχι ικανή συνθήκη
για τη θερμική άνεση 20
Η ανταλλαγή θερμότητας ανάμεσα στο ανθρώπινο σώμα και το περιβάλλον
πραγματοποιείται με μία από τις τρεις βασικές διαδικασίες μετάδοσης θερμότητας (αγωγή,
Τ. Α. Markus, Ε.Ν. Morris, Buildings, Climate and Energy, London: Pitman Publishing Ltd., 1980.
17
Akbari, et al., "Using light-colored surfaces to cool our communities", στο Hashem Akbari, et al., eds.,
Cooling Our Communities. A Guidebook on Tree Planting and Light-Colored Surfacing, Washington: U.S.
Environmental Protection Agency, 1992, o. 49.
18
Jaime Lopez de Asiain, "Comfort in urban space in Southern Europe", στο Steemers Theo G, Palz Wolfgang,
eds., 1989 2nd European Conference on Architecture. Science and Technology at the Service of Architecture.
Proceedings of an International Conference held at Paris, France, 4-8 December 1989, Dordrecht: Kluwer
Academic Publishers, 1990, a. 78.
19
P. O. Fanger, Thermal Comfort, Copenhagen: Danish Technical Press / New York: McGraw-Hill Book
Company, 1973, o. 13. Ο Fanger διαχωρίζει την έννοια της θερμικής άνεσης από αυτήν της θερμικής
ουδετερότητας (ως θερμική ουδετερότητα μεταφράζεται ο αγγλικός όρος thermal neutrality), την οποία
ορίζει ως "την κατάσταση στην οποία το υποκείμενο δεν προτιμάει ούτε θερμότερο, ούτε ψυχρότερο
περιβάλλον" [Fanger (1973), ό.π., ο. 14],
20
Ως μεταβολισμός περιλαμβάνει "τις ανταλλαγές ύλης και ενέργειας των κυττάρων μεταξύ τους και με
το περιβάλλον και την εξασφάλιση της σωστής χρησιμοποίησης των τροφικών υλικών και την πρόσκτηση
ενέργειας από αυτά" (Εγκυκλοπαίδεια πάπυρος Λαρούς Μπριτάννικα, τόμος 41, Αθήνα: Εκδοτικός
Οργανισμός πάπυρος, 1990, ο. 366).
21
Szokolay (1980), ό.π, ο. 270.
22
Ως εσωτερική θερμοκρασία σώματος μεταφράζεται ο αγγλικός όρος deep-body temperature.
23
Goulaing, et al. (1994), ό.π., ο. 120.
24
Ως θερμική ισορροπία μεταφράζεται ο αγγλικός όρος thermal balance, που χρησιμοποιείται από τον
Szokolay [Szokolay (1980), ό.π, ο. 270],
25
Ως θερμική ουδέτεροτητα μεταφράζεται ο αγγλικός όρος thermal neutrality, που χρησιμοποιείται από τον
Fanger [Fanger (1973), ό.π, ο. 14].
26
95
μεταφορά και ακτινοβολία), ή τ ο συνδυασμό τ ο υ ς 2 7 Οταν οι λειτουργίες του σώματος δεν

μπορούν να διατηρήσουν σταθερή την εσωτερική θερμοκρασία, υπάρχει απώλεια θερμικής
άνεσης και έτσι τ ο άτομο νιώθει είτε κρύο, είτε ζέστη 2 8 "Αίσθημα κρύου" προκαλείται όταν
ο ρυθμός αποβολής θερμότητας του ανθρώπινου σώματος στο περιβάλλον υπερβαίνει τ ο
ρυθμό παραγωγής ενέργειας από τ ο μεταβολισμό. Αντίθετα, "αίσθημα ζέστης" προκαλείται
όταν η παραγωγή ενέργειας από τ ο μεταβολισμό δεν αποβάλλεται πλήρως στο περιβάλλον.
4.2. Παράγοντες που καθορίζουν τη θερμική άνεση
4.2.1 Γενικά
Οπως αναφέρθηκε στην προηγούμενη παράγραφο, η κατάσταση θερμικής άνεσης ενός

ατόμου προκύπτει από τ ο πολύπλοκο και συνδυασμένο αποτέλεσμα μ α ς σειράς
περιβαλλοντικών παραγόντων (θερμοκρασία του αέρα, σχετική υγρασία, μέση
ακτινοβολούμενη θερμοκρασία 2 9 και ταχύτητα του αέρα) και από παράγοντες που
αφορούν τ ο ίδιο τ ο άτομο (δραστηριότητα και ένδυση). Οι βασικοί αυτοί παράγοντες
συσχετίστηκαν από τον Fanger στην Εξίσωση Άνεσης^0. Η Εξίσωση Ανεσης του Fanger
εκφράζει την αναγκαία συνθήκη της θερμικής άνεσης, ότι δηλαδή τ ο συνολικό θερμικό
ισοζύγιο του ανθρώπινου σώματος πρέπει να ισούται με μηδέν. Η Εξίσωση Ά νεσης έχει την
παρακάτω μορφή31:
f (H/ADU, Ici, ta, tmrt, Ρα, ν, Esw/ADU) = Ο
όπου
H/ADU n παραγωγή ενέργειας ανά επιφάνεια σώματος, σε W/m 2
ADU η επιφάνεια Du Bois, δ η λ α δ ή n επιφάνεια τ ο υ γ υ μ ν ο ύ σ ώ μ α τ ο ς , σε m 2
Ici n θερμική αντίσταση της ένδυσης, σε m2K/W
ta η θερμοκρασία του αέρα, σε Κ .
tmrt η μέση ακτινοβολούμενη θερμοκρασία, σε Κ
Ρα η πίεση των υδρατμών, σε mm Hg
ν η σχετική ταχύτητα του αέρα, σε m/sec
ESW/ADU : η απώλεια θερμότητας εξαιτίας της εξάτμισης του ιδρώτα,
ανά μονάδα επιφάνειας σώματος
Με δ ε δ ο μ έ ν ο ό τ ι για ν α υπάρχει θερμική ά ν ε σ η πρέπει η θ ε ρ μ ό τ η τ α που παράγεται από
τ ο ανθρώπινο σ ώ μ α ν α χ ά ν ε τ α ι σ τ ο περιβάλλον, η Εξίσωση Ά νεσης γ ρ ά φ ε τ α ι ως εξής 3 2 :
Η - ED -Esw - E R E - L = K = R + C
όπου
Η n εσωτερική παραγωγή θερμότητας
ED η απώλεια θερμότητας από διάχυση υδρατμών στο δέρμα
Esw π απώλεια θερμότητας από διάχυση ιδρώτα στην επιφάνεια του δέρματος
33
ERE η απώλεια θερμότητας απο λανθάνουσα αναπνοή
L η απώλεια θερμότητας από ξηρή αναπνοή 3 4
Κ η μετάδοση θερμότητας με αγωγή μέσα από την ένδυση
R η απώλεια θερμότητας με ακτινοβολία από την εξωτερική επιφάνεια
του ντυμένου σώματος
C η απώλεια θερμότητας με μεταφορά από την εξωτερική επιφάνεια
του ντυμένου σώματος
27
Szokolay (1980), ό.π., σ. 269.
28
J. Ν. Chalkley, Η. R. Cater, Thermal environment for the student of architecture, ίοηάοη: The Architectural
Press, 1968, σ 51.
29
Ως μέση ακτινοβολούμενη θερμοκρασία μ ε τ α φ ρ ά ζ ε τ α ι ο αγγλικός ό ρ ο ς mean radiant temperature -
MRT.
30
Ως εξίσωση άνεσης μ ε τ α φ ρ ά ζ ε τ α ι ο αγγλικός ό ρ ο ς comfort equation
31
ΡαηςθΓ (1973), ό.π., α 21.
32
Στο ίδιο, α 22-23.
33
Ως λανθάνουσα αναπνοή μ ε τ α φ ρ ά ζ ε τ α ι ο αγγλικός ό ρ ο ς latent respiration.
34
Ως ξηρή αναπνοή μεταφράζεται ο αγγλικός ό ρ ο ς dry respiration
96
Κεφάλαιο 4 Η θερμική άνεση στους υπαίθριους χώρους της πόλης
Μια σχηματοποιημένη απεικόνιση των παραγόντων που καθορίζουν τη θερμική άνεση

στον εξωτερικό χώρο παρουσιάζεται στην εικόνα 4.1 Ωστόσο, πρέπει να σημειωθεί ότι η
αίσθηση θερμικής άνεσης ενός ατόμου είναι δυνατό να επηρεάζεται από επιπλέον
υποκειμενικές παραμέτρους που αφορούν το άτομο, αλλά και από ψυχολογικές
παραμέτρους.
Εικόνα 4.1: Η θερμική άνεση στον υπαίθριο χώρο της πόλης.
Οπως φαίνεται στη συνέχεια, οι περιβαλλοντικοί παράγοντες επηρεάζονται, άλλοι σε

μεγαλύτερο, άλλοι σε μικρότερο βαθμό από τη θερμική συμπεριφορά των υλικών που
χρησιμοποιούνται στους υπαίθριους χώρους και στις όψεις των κτιρίων. Αντίθετα, οι
αντικειμενικοί και οι υποκειμενικοί ατομικοί παράγοντες που επηρεάζουν τη θερμική άνεση
δεν σχετίζονται άμεσα με τα υλικά που διαμορφώνουν την "επιδερμίδα" των πόλεων, όμως
παρουσιάζονται για λόγους πληρότητας. Παρόλο που η συνολική συμβολή των
ψυχολογικών παραμέτρων στην αίσθηση θερμικής άνεσης είναι δεδομένη, είναι γενικά
σχετικά δύσκολο να ποσοτικοποιηθεί. Κατ' επέκταση, η επίδραση των υλικών σε αυτές
μπορεί να σχολιαστεί μόνο με όρους που αφορούν στην αισθητική τους ποιότητα (υφή,
χρώμα, κ.λπ.) και στην εντύπωση που μπορεί να δημιουργούν στους ανθρώπους. Έτσι, για
παράδειγμα, τα μεσημέρια των καλοκαιρινών μηνών κανείς "περιμένει" ότι ένας
ασφαλτοστρωμένος δρόμος θα ακτινοβολεί θερμότητα ή ότι μια επιφάνεια γρασιδιού θα
είναι σχετικά δροσερή.
4.2.2 Περιβαλλοντικοί παράγοντες
Οι παράγοντες που εξαρτώνται από το περιβάλλον είναι n θερμοκρασία του αέρα, n

σχετική υγρασία, n μέση ακτινοβολούμενη θερμοκρασία και η ταχύτητα του αέρα. Επίσης,
σημειώνεται ότι ο Fanger αναφέρει και μια σειρά δευτερευόντων περιβαλλοντικών
παραγόντων, που είναι δυνατό να επηρεάσουν την κατάσταση θερμικής άνεσης των
ατόμων, όπως είναι οι θερμικές μεταβολές35, η μονομερής θέρμανση ή δροσισμός του
σώματος36, το χρώμα και n ατμοσφαιρική πίεση37.
Ως θερμικές μεταβολές μεταφράζεται ο αγγλικός όρος thermal transients. Για περισσότερα, βλ. ΡαηςβΓ
(1973), ό.π., σ. 93-95.
36
Για περισσότερα, βλ. ΡαηςβΓ (1973), ό.π., σ. 95-103.
97
Στη συνέχεια, πραγματοποιείται μια συνοπτική ανάλυση των βασικών περιβαλλοντικών

παραγόντων. Τέλος, παρουσιάζονται συνοπτικά, και μόνο ως προς τη σχέση που έχουν με
τις συνθήκες θερμικής άνεσης που επικρατούν στους υπαίθριους χώρους της πόλης, τρεις
από τους δευτερεύοντες παράγοντες, οι θερμικές μεταβολές, η μονομερής θέρμανση ή ο
δροσισμός του σώματος και το χρώμα.
[αϊ Θεριαοκρασία του αέρα

Ως θερμοκρασία του αέρα ορίζεται n θερμοκρασία του θερμομέτρου ξηρού βολβού. Η
θερμοκρασία του αέρα αποτελεί το σημαντικότερο παράγοντα καθορισμού της θερμικής
άνεσης38, καθώς επιδρά στις απώλειες θερμότητας από το σώμα στο περιβάλλον με
μεταφορά
Οταν η θερμοκρασία του αέρα μειώνεται προκαλείται "αίσθημα κρύου". Η πρώτη
αντίδραση του ανθρώπινου σώματος σε αυτή την κατάσταση είναι η συστολή των αγγείων
του αίματος κάτω από το δέρμα, έτσι ώστε να μειωθεί n μετάδοση θερμότητας από τους
ιστούς στο περιβάλλον. Ως αποτέλεσμα, πέφτει η θερμοκρασία του δέρματος και έτσι
μειώνεται ο ρυθμός απώλειας θερμότητας με μεταφορά και με ακτινοβολία προς το
περιβάλλον. Συγχρόνως, προκαλείται ανόρθωση των τριχών του σώματος (ανατριχίλα),
έτσι ώστε να παγιδευτεί αέρας και να μειωθούν οι απώλειες θερμότητας 40 . Τέλος, το σώμα
αντιδρά με σπασμωδικές κινήσεις των μυών (ρίγος), έτσι ώστε να αυξηθεί ο ρυθμός
παραγωγής θερμότητας από το μεταβολισμό. Αν καμία από τις παραπάνω αντιδράσεις δεν
καταφέρει να επαναφέρει τη θερμική ισορροπία, n εσωτερική θερμοκρασία πέφτει κάτω από
τους 35 βαθμούς Κελσίου και προκαλείται υποθερμία41
Αντίθετα, οι υψηλές θερμοκρασίες περιβάλλοντος προκαλούν "αίσθημα ζέστης" και μια
τελείως διαφορετική σειρά ρυθμιστικών διαδικασιών. Η πρώτη αντίδραση του ανθρώπινου
σώματος σε αυτή την κατάσταση είναι η διαστολή των αγγείων του αίματος κάτω από το
δέρμα, έτσι ώστε να αυξηθεί η μετάδοση θερμότητας προς το περιβάλλον με μεταφορά και
με ακτινοβολία. Στη συνέχεια, το σώμα αντιδρά με την έκκριση ιδρώτα, του οποίου η
εξάτμιση προκαλεί δροσισμό και πτώση της θερμοκρασίας του δέρματος. Σε περίπτωση
που οι ρυθμιστικές αυτές αντιδράσεις δεν φέρουν αποτέλεσμα, η εσωτερική θερμοκρασία
του σώματος ανεβαίνει στους 40 βαθμούς Κελσίου, προκαλώντας θερμοπληξία.42
Τα υλικά που χρησιμοποιούνται στην "επιδερμίδα" των πόλεων επηρεάζουν τη
θερμοκρασία των στρωμάτων του αέρα που βρίσκονται στην άμεση περιοχή τους. Αυτό
συμβαίνει καθώς ο αέρας απάγει θερμότητα με μεταφορά από τα υλικά και έτσι γίνεται
θερμότερος. Σημειώνεται, βέβαια, ότι όταν υπάρχει επαρκής κίνηση του αέρα, το φαινόμενο
αυτό μετριάζεται.
ißl Υνοασία του αέοα

Η υγρασία που περιέχει ο αέρας μπορεί να εκφραστεί με δύο βασικούς τρόπους: με την
πίεση υδρατμών (mm Hg) και με τη σχετική υγρασία. Παρόλο που στην Εξίσωση Ά νεσης, η
υγρασία του αέρα υπολογίζεται με βάση την πίεση υδρατμών, πρακτικά η έννοια της
σχετικής υγρασίας είναι πιο κατανοητή. Ως σχετική υγρασία ορίζεται "το ποσοστό επί τοις
εκατό της υγρασίας του αέρα, ως προς την υγρασία που θα περιείχε αν ήταν κορεσμένος
στις ίδιες συνθήκες θερμοκρασίας και πίεσης"43 Η υγρασία του αέρα επιδρά στις συνθήκες
37
Για περισσότερα, βλ. Fanger (1973), ό.π., ο. 105-106.
38
Szokolay (1980), ό.π., ο. 272.
39
Goulding, et al. (1994), ό.π., ο. 121.
40
Ο μηχανισμός αυτός στα ζώα και τα πτηνά επιφέρει αύξηση της θερμικής μόνωσης. Αντίθετα, στον
άνθρωπο δεν έχει κανένα αποτέλεσμα εξαιτίας του περιορισμένου τριχώματος του. (T. R. Oke, Boundary
Layer Climates, London and New York: Routledge, 1995, o. 219)
41
Szokolay (1980), ό.π., ο. 271-272, και Chalkley, Cater (1968), ό.π., ο. 15.
42
Szokolay (1980), ό.π., a. 271, και Chalkley. Cater (1968), ό.π., α 15.
43
98
θερμικής άνεσης καθορίζοντας τις απώλειες θερμότητας που οφείλονται στη διάχυση
υδρατμών στο δέρμα και στην εξάτμιση του ιδρώτα 4 4
Για τ α άτομα που βρίσκονται σε συνθήκες θερμικής άνεσης, ο βαθμός στον οποίο η
σχετική υγρασία επηρεάζει την άνεση είναι σχετικά περιορισμένος. Η επίδραση της
εξαρτάται από τη θερμοκρασία του αέρα. Έτσι, για υψηλές θερμοκρασίες περιβάλλοντος, οι
υψηλές τιμές σχετικής υγρασίας (πάνω από 80%) ενισχύουν τ ο "αίσθημα ζέστης" και
προκαλούν δυσφορία εξαιτίας της μειωμένης εξάτμισης του ιδρώτα. Αντίθετα, όταν οι
θερμοκρασία του αέρα είναι χαμηλή, n χαμηλή σχετική υγρασία (κάτω από 20%) εντείνει τ ο
"αίσθημα κρύου", ενώ συγχρόνως προκαλεί αποξήρανση των βλεννογόνων αδένων. 45
Τέλος, η επίδραση της σχετικής υγρασίας στις συνθήκες άνεσης εξαρτάται και από τον
χρόνο έκθεσης του ατόμου. Για μικρά χρονικά διαστήματα έκθεσης, τ ο αποτέλεσμα της
υγρασίας είναι σημαντικότερο εξαιτίας φαινομένων απορρόφησης ή αποβολής υγρασίας
από την ένδυση και τ ο δέρμα 4 6
Τα υλικά που διαμορφώνουν τις εξωτερικές επιφάνειες των υπαίθριων χώρων και των
κτιρίων είναι δυνατό να επηρεάζουν τη σχετική υγρασία των κοντινών στρωμάτων του
αέρα. Ωστόσο, n εξάτμιση που πραγματοποιείται σε φυσικά υλικά, όπως είναι τ ο χώμα, σε
ζεστές και ξηρές συνθήκες είναι πολύ μικρή και άρα επηρεάζει ελάχιστα τη σχετικά υγρασία
του αέρα 4 7 Αν όμως η χρήση φυσικών ή τεχνητών υδατοπερατών υλικών συνδυαστεί με
στρατηγικές δροσισμού, όπως είναι η διαβροχή, τ ό τ ε ο ρόλος των υλικών στις συνθήκες
σχετικής υγρασίας μιας μικρής περιοχής μπορεί να είναι σημαντικός.
ivi θεοΐλοκρασία των επιφανειών

Ως μέση ακτινοβολούμενη θερμοκρασία για ένα άτομο με συγκεκριμένη στάση και ένδυση
τ ο οποίο βρίσκεται σε ένα δεδομένο σημείο ενός χώρου ορίζεται "η ομοιόμορφη
θερμοκρασία ενός μαύρου κλειστού χώρου, η οποία έχει ως αποτέλεσμα τις ίδιες απώλειες
θερμότητας με ακτινοβολία" 4 8 Σε κλειστούς χώρους, η μέση ακτινοβολούμενη
θερμοκρασία καθορίζεται κυρίως από τις επιφανειακές θερμοκρασίες των επιφανειών που
διαμορφώνουν τ ο περιβάλλον ενός ατόμου. Επίσης, καθώς η ακτινοβολία είναι
διανυσματικό μέγεθος (έχει, δηλαδή, διεύθυνση και φορά), η επίδραση της μέσης
ακτινοβολούμενης θερμοκρασίας στις συνθήκες θερμικής άνεσης εξαρτάται και από τη
στάση του ατόμου και την θέση του σε έναν χώρο 4 9
Πρακτικά, η μέση ακτινοβολούμενη θερμοκρασία επηρεάζει τις ανταλλαγές θερμότητας
με ακτινοβολία που πραγματοποιούνται ανάμεσα στο ανθρώπινο σώμα και τις επιφάνειες
που τ ο περιβάλλουν 5 0 Οι ανταλλαγές αυτές υπακούουν στο Νόμο των Stefan - Boltzmann
(Stefan - Boltzmann Law), που ορίζει τη μετάδοση θερμότητας με ακτινοβολία ανάμεσα σε
δύο σώματα, και για την περίπτωση της ανταλλαγής θερμότητας με ακτινοβολία ανάμεσα
στο ανθρώπινο σώμα και τ ο περιβάλλον του, είναι:
q/Aeff = ε σ [(tel + 273)4 - (tmrt + 273)4]
όπου :
q ο ρυθμός μετάδοοης θερμότητας, οε W
Aeff : η επιφάνεια του ντυμένου οώματος51, οε m2
ε ο ουντελεοτής εκπομπής, ε = 0,97, καθώς για το γυμνό οώμα ισχύει ε= 1.
52
ενω για τ ο ντυμένο σώμα ε= περίπου 0,95
σ η σταθερά Stefan-Boltzmann, 5,67xlO~8 W/m2K4
44
45
Szokolay (1980), ό.π., a 272
46
Fanger (1973), ό.π., a 48.
47
Givoni (1998), ό.π.., 319.
48
Fanger (1973), ό.π., a 34.
49
50
Στο ίδιο, a 121.
51
Ο υπολογισμός αυτού του όρου είναι ιδιαίτερα δύσκολος εξαιτίας της μη κανονικότητας του σχήματος
του ανθρώπινου σώματος και περιγράφεται αναλυτικά στο Fanger (1973), ό.π., α 33.
52
Fanger (1973), ό.π., σ. 35.
99
tel η θερμοκρασία του ντυμένου σώματος, σε C

tmrt η μέση ακτινοβολούμενη θερμοκρασία, σε C
Για τ α άτομα που κινούνται στους υπαίθριους χώρους της πόλης, η ανταλλαγή
θερμότητας με ακτινοβολία, και άρα η μέση ακτινοβολούμενη θερμοκρασία, περιλαμβάνει
και την επίδραση της άμεσης, διάχυτης και ανακλώμενης ηλιακής ακτινοβολίας. Ο Szokolay
αναφέρει έναν προσεγγιστικό κανόνα για τον άμεσο υπολογισμό του αποτελέσματος της
ακτινοβολίας σε εξωτερικούς χώρους. Έτσι, ορίζει ότι προσπίπτουσα ακτινοβολία της τάξης
των 70 W/m 2 ισούται με άνοδο της θερμοκρασίας ξηρού βολβού κατά 1 βαθμό Κελσίου ή
ακριβέστερα, ότι προσπίπτουσα ροή ακτινοβολίας 70 W/m 2 εξισορροπεί τ ο αποτέλεσμα
της πτώσης της θερμοκρασίας ξηρού βολβού κ α τ ά 1 βαθμό Κελσίου.53
Ο αναλυτικός υπολογισμός καθεμιάς από τις τιμές ακτινοβολίας απαιτεί την
απλοποίηση του σχήματος του ανθρώπινου σώματος και την θεώρηση του ως κύλινδρο,
καθώς και την ανάλυση της προσπίπτουσας ακτινοβολίας σε κατακόρυφη και οριζόντια
(αυτό συμβαίνει γιατί η ακτινοβολία είναι διανυσματικό μέγεθος). Στη συνέχεια, περιγράφεται
ο τρόπος υπολογισμού της προσπίπτουσας άμεσης ηλιακής ακτινοβολίας με γωνία
πρόσπτωσης φ, σε κύλινδρο ύψους 1,80 m και διαμέτρου 0,3 m, όπως αναφέρεται από τον
Szokolay54 (βλ. εικόνα 4.2).
Εικόνα 4.2: Σχηματική απεικόνιση του υπολογισμού της ηλιακής ακτινοβολίας στο ανθρώπινο σώμα.
πηγή: Απόδοση από Szokolay (1980), 275.
Έτσι ισχύει:
Ih = Ι ημφ και Ιν = Ι συνφ
όπου
Ι η προσπίπτουσα ακτινοβολία στο σώμα, σε W/m2
Ih η οριζόντια προσπίπτουσα ακτινοβολία, σε W/m 2
Ιν η κατακόρυφη προσπίπτουσα ακτινοβολία, σε W/m 2
φ η γωνία πρόσπτωσης της ακτινοβολίας ως προς τ ο οριζόντιο επίπεδο
Καθώς τ α κλιματικά δεδομένα περιλαμβάνουν συνήθως τις τιμές της άμεσης
προσπίπτουσας ακτινοβολίας σε οριζόντιο επίπεδο, είναι απαραίτητο η οριζόντια
προσπίπτουσα ακτινοβολία να εκφραστεί ως συνάρτηση της κατακόρυφης, δηλαδή:
Szokolay (1980), ό.π., α 274-275.

Στο ίδιο, α. 275.
100
Ιν = Ι συνφ => ( Ι = Ih / ημφ ) => Ιν = (Ih / ημφ) συνφ => Ιν = Ih (συνφ / ημφ) => Ιν = Ih / εφφ
Η προσπίπτουσα ροή άμεσης ηλιακής ακτινοβολίας στο κεφάλι [π(ά/2)2 = 3,14(0,3/2)2 =
0,07 m 2 ] και τ ο σώμα [h χ d = 1,8 χ 0,3 = 0,54 m 2 ] θα είναι:
q = 0,07 Ih + 0,54 Ih / εφφ = Ih ( 0 , 0 7 + 0,54 / εφφ) (W/m 2 )
Η μέση ακτινοβολούμενη θερμοκρασία είναι ιδιαίτερα σημαντική στους υπαίθριους
χώρους, καθώς διαμορφώνεται ουσιαστικά από τις επιφανειακές θερμοκρασίες των υλικών
και από την επίδραση της ηλιακής ακτινοβολίας. Έτσι, μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να γίνει
περισσότερο κατανοητή n επίδραση των υλικών στις συνθήκες θερμικής άνεσης στους
υπαίθριους χώρους της πόλης, αλλά και για την αξιολόγηση στρατηγικών μείωσης των
επιφανειακών θερμοκρασιών, όπως είναι ο σκιασμός.
[δΐ Ταχύτητα του αέρα

Η ταχύτητα του αέρα επηρεάζει ουσιαστικά τις διαδικασίες μετάδοσης θερμότητας με
μεταφορά, που πραγματοποιούνται ανάμεσα στο ανθρώπινο σώμα και τ ο περιβάλλον του.
Οταν ο αέρας έχει χαμηλότερη θερμοκρασία από τη θερμοκρασία του ανθρώπινου
δέρματος, η ταχύτητα του αέρα ενισχύει την απώλεια θερμότητας με μεταφορά. Αντίθετα,
όταν η θερμοκρασία του αέρα είναι υψηλότερη από τη θερμοκρασία του δέρματος, η
ταχύτητα του αέρα ενισχύει τις θερμικές προσόδους με μεταφορά. Τέλος, σε συνθήκες
ζέστης, η ταχύτητα του αέρα επιταχύνει τ ο ρυθμό εξάτμισης του ιδρώτα.
Η απώλεια θερμότητας με μεταφορά μπορεί να εκφραστεί με την Εξίσωση Μεταφοράς
του Newton (Newton's Law of Cooling), η οποία για tel > ta, γράφεται ως εξής 55 :
q/A D U = fcl he (tel - ta)
όπου :
ADU η επιφάνεια Du Bois, δηλαδή η επιφάνεια του γυμνού σώματος, σε m2
fcl ο λόγος της επιφάνειας του ντυμένου σώματος προς την επιφάνεια του
γυμνού σώματος
he ο επιφανειακός συντελεστής θερμικής μεταφοράς 56 . Η τιμή του he για φυσική μεταφορά 57
είναι ίση με: he = 2,384 (tcl-ta) 0 , 2 5 [W/m2K], ενώ για εξαναγκασμένη μεταφορά 58 , με: he = 1,209 (ν)°' δ
[W/m2K], για ν<2,6 m/sec, όπου ν, η σχετική ταχύτητα του αέρα 5 9
tel η θερμοκρασία του ντυμένου σώματος, σε Κ
ta η θερμοκρασία του αέρα, σε Κ
Η παραπάνω σχέση ισχύει κατά προσέγγιση, ανεξάρτητα από την στάση του ανθρώπινου
σώματος, όταν η ροή του αέρα πραγματοποιείται κ α τ ά μήκος του σ ώ μ α τ ο ς 6 0 Η επίδραση
διάφορων τιμών ταχύτητας αέρα στην αίσθηση θερμικής άνεσης περιγράφεται στον Πίνακα
4.1
Πίνακας 4.1: Τιμές ταχύτητας αέρα και αίσθηση που προκαλείται.

πηγή: επιλογή από Szokolay (1980), ό.π., σ. 273.
Ταχύτητα αέρα Αίσθηση για εσωτερικούς Αίσθηση για εξωτερικούς
χώρους χώρους
m/sec km/h
έως 0,25 έως 0 , 9 0 δεν γίνεται αισθητός
0,25-0,50 0,90-1,80 ευχάριστος
0,50-1,00 1,80-3,60 επίγνωση της κίνησης του αέρα
1.00-1.50 3,60-5,40 αίσθηση "ρεύματος"
πάνω από 1,50 πάνω από 5,40 δυσφορία λόγω "ρεύματος"
55
Fanger (1973), ό.π., ο. 33.
56
Ως επιφανειακός συντελεστής θερμικής μεταφοράς μεταφράζεται ο αγγλικός όρος convective
coefficient.
57
Ως φυσική μεταφορά μεταφράζεται ο αγγλικός όρος natural convection.
58
Ως εξαναγκασμένη μεταφορά μεταφράζεται ο αγγλικός όρος forced convection.
59
Fanger (1973), ό.π., ο. 36.
60
ΙΟΙ
Η σημασία της ταχύτητας του αέρα για την θερμική άνεση έχει σχέση τόσο με τη
θερμοκρασία του αέρα, όσο και με τη σχετική υγρασία.
Η σχέση της ταχύτητας του αέρα και της θερμοκρασίας ξηρού βολβού είναι διαφορετική
στις συνθήκες κρύου και τις συνθήκες ζέστης. Σε συνθήκες ζέστης, ο αποτελεσματικός
αερισμός θεωρείται ευχάριστος. Ο Givoni σημειώνει ότι ακόμα και σε ακραίες συνθήκες
υπερθέρμανσης, της τάξης των 40 βαθμών Κελσίου, ο ελαφρύς άνεμος μειώνει τη θερμική
δυσφορία, καθώς συμβάλλει στην εξάτμιση του ιδρώτα από την επιφάνεια του δέρματος 61
Αντίθετα, σε συνθήκες κρύου, ο αέρας εντείνει τη θερμική δυσφορία. Ποσοτικά στοιχεία για
τη σχέση της ταχύτητας του αέρα και της θερμοκρασίας υπάρχουν στη βιβλιογραφία μόνο
για τους εσωτερικούς χώρους62
Η αλληλεπίδραση της σχετικής υγρασίας και της ταχύτητας του αέρα σχετίζεται βασικά
με τον τρόπο που αυτοί οι δύο παράγοντες παρεμβαίνουν στη διαδικασία της εξάτμισης
του ιδρώτα, και άρα στις συνθήκες θερμικής άνεσης κατά τη θερμή περίοδο. Για χαμηλές
τιμές σχετικής υγρασίας (κάτω από 30%), το αποτέλεσμα του αερισμού στην επιτάχυνση
της εξάτμισης είναι ασήμαντο, καθώς n εξάτμιση πραγματοποιείται συνεχώς και
ανεμπόδιστα. Για υψηλές τιμές σχετικής υγρασίας (πάνω από 85%), n εξάτμιση περιορίζεται
σημαντικά και η κίνηση του αέρα δεν μπορεί να αυξήσει το αποτέλεσμα δροσισμού. Για
μέσες τιμές σχετικής υγρασίας (40-50%), n συμβολή της κίνησης του αέρα είναι σημαντική
για την ενίσχυση της εξάτμισης, καθώς διαφορετικά το οριακό στρώμα του δέρματος
γίνεται κορεσμένο 63
Τα υλικά που χρησιμοποιούνται στην επιδερμίδα της πόλης δεν επηρεάζουν άμεσα την
ταχύτητα του αέρα. Έμμεσα, όμως, η ταχύτητα του αέρα επιδρά στη μετάδοση θερμότητας
με μεταφορά από την επιφάνεια των υλικών προς το περιβάλλον, και άρα μπορεί να
χρησιμοποιηθεί με δύο τρόπους. Πρώτον, για τον υπολογισμό της θερμότητας που
μεταφέρεται από τα υλικά στο περιβάλλον, και δεύτερον για την αξιολόγηση της συμβολής
του αερισμού στη θερμική αποφόρτιση των υλικών. Οι μεγάλες ταχύτητες αέρα μπορούν να
αναιρέσουν τη θερμική επιβάρυνση, που έχουν προκαλέσει τα υλικά στη θερμοκρασία του
αέρα.
ίεΐ Θεουιικέο, υεταΒολέο

Βασιζόμενος σε προηγούμενες έρευνες, ο Fanger υποστηρίζει ότι οι μηχανισμοί ρύθμισης
της θερμοκρασίας του ανθρώπινου σώματος κατά τις θερμικές μεταβολές δεν έχουν
καμία απολύτως επίπτωση στην ανθρώπινη υγεία. Κατά συνέπεια, απορρίπτει την θεωρία
του "θερμικού σοκ", το οποίο πιστεύεται ότι προκύπτει από ξαφνικές αλλαγές στις συνθήκες
θερμοκρασίας. Επίσης, σημειώνει, χωρίς να αποδέχεται πλήρως, την άποψη ότι οι μεταβολές
στη θερμοκρασία του αέρα μπορεί να έχουν θετικές συνέπειες, καθώς έχουν διεγερτικά και
αναζωογονητικά αποτελέσματα για τον οργανισμό64
Στον υπαίθριο χώρο, οι ξαφνικές μεταβολές της θερμοκρασίας συναντώνται είτε κατά
την κίνηση των ανθρώπων από το εξωτερικό ζεστό περιβάλλον σε εσωτερικούς
κλιματιζόμενους χώρους και αντίστροφα, είτε κατά τη μετακίνηση από μια εκτεθειμένη σε
μια σκιασμένη περιοχή ενός υπαίθριου χώρου. Καμία από τις δύο περιπτώσεις δεν έχει, με
βάση τον Fanger, επιπτώσεις στην αίσθηση θερμικής άνεσης και στην υγεία των ατόμων.
Ωστόσο, ποιοτικά και από την καθημερινή εμπειρία, μπορεί να πει κανείς ότι n μετακίνηση
από το εξαιρετικά ζεστό εξωτερικό περιβάλλον στο ελεγχόμενο ψυχρό εσωτερικό
περιβάλλον των κτιρίων μπορεί να προκαλέσει αισθήματα δυσφορίας, ή και ευχαρίστησης,
61
Baruch Givorò, "ΟΓόαη ά β ^ η for hot humid αηά hot dry regkxis", στο Alvarez εβΓναηαο, et al., eds.,
Architecture and Urban Space. Proceedings of the Ninth International Conference, Seville, Spain, September
24-27, 1991 Dordrecht / Βοείοη / ίοηαοη: Kluwer Academic Publishers, 1991, a. 27.
62
Για περισσότερα, βλ. Faηger (1973), ό.π., ο. 48-50.
63
Szokolay (1980), ό.π., α 272-273.
64
Faηger (1973), ό.π., ο. 94-95.
102
κατά περίπτωση. Τέλος, η χωρική διαφοροποίηση των περιβαλλοντικών συνθηκών σε έναν

υπαίθριο χώρο, αποτελεί επιθυμητό και θετικό στοιχείο 65
[CI Μονοιιερήο θέου,ανση ή δοοσισυός του ocouaTOc

Η μονομερής θέρμανση ή ο μονομερής δροσισμός του ανθρώπινου σώματος μπορεί να
πραγματοποιηθεί με καθεμιά από τις διαδικασίες μετάδοσης θερμότητας (αγωγή, μεταφορά
και ακτινοβολία). Η σημασία του φαινομένου διαφέρει κατά περίπτωση, ενώ σχετίζεται και με
το σύνολο των περιβαλλοντικών παραγόντων της θερμικής άνεσης. Με άλλα λόγια, η
σημασία του φαινομένου εντείνεται όταν το άτομο δεν βρίσκεται σε συνθήκες θερμικής
άνεσης 66 Στη συνέχεια, πραγματοποιείται μια σύντομη παρουσίαση των περιπτώσεων
μονομερούς θέρμανσης ή δροσισμού του σώματος που μπορούν να πραγματοποιηθούν
στους υπαίθριους χώρους της πόλης.
Η μονομερής θέρμανση του σώματος με ακτινοβολία αφορά είτε στην επίδραση της
ηλιακής ακτινοβολίας, είτε στην επίδραση μιας επιφάνειας, η οποία έχει υπερθερμανθεί. Ο
Fanger αναφέρεται σε εργαστηριακό πείραμα, όπου ένας τοίχος, ο οποίος ήταν κατά 30
βαθμούς Κελσίου θερμότερος από τη θερμοκρασία του αέρα, προκάλεσε θερμική δυσφορία
λόγω ασυμμετρίας στα άτομα που βρίσκονταν κοντά σε αυτόν 67 Στους υπαίθριους
χώρους της πόλης, παρόμοια φαινόμενα είναι δυνατό να παρατηρηθούν εξαιτίας της
υπερθέρμανσης σκουρόχρωμων υλικών με την επίδραση της ηλιακής ακτινοβολίας.
Ο μονομερής δροσισμός του σώματος μπορεί να πραγματοποιηθεί και με μεταφορά,
περιλαμβάνοντας το φαινόμενο των "ρευμάτων αέρα". Η επίδραση αυτού του φαινομένου
είναι εντονότερη και καθοριστικότερη για τις συνθήκες θερμικής άνεσης που επικρατούν
στο εσωτερικό των κτιρίων68 και για το λόγο αυτό δεν κρίθηκε σκόπιμη η ανάλυση του.
Τέλος, η μονομερής θέρμανση του σώματος μπορεί να γίνει και με αγωγή, δηλαδή εξαιτίας
της επιφανειακής θερμοκρασίας του δαπέδου. Ο ρόλος που παίζει n επιφανειακή
θερμοκρασία του δαπέδου στις συνθήκες θερμικής άνεσης στους υπαίθριους χώρους της
πόλης εξαρτάται από το είδος των υποδημάτων που φορούν τα άτομα, από το αν
κάθονται, στέκονται όρθια ή περπατούν69, καθώς και από τις φυσικές ιδιότητες των υλικών.
Ο Fanger συνδυάζει τις βασικές φυσικές ιδιότητες των υλικών (συντελεστής θερμικής
αγωγιμότητας λ, πυκνότητα ρ και ειδική θερμότητα c) σε ένα συντελεστή που καλεί
συντελεστή επαφής70, και ο οποίος ταυτίζεται με τη θερμική επίχυσβ^ [μ = (λ ρ c)1/2]. Το
μέγεθος του συντελεστή επαφής καθορίζει το θερμικά αποδεκτό εύρος των επιφανειακών
θερμοκρασιών ενός υλικού (βλ. Πίνακα 4.2), δηλαδή, όσο μικρότερος είναι ο συντελεστής
επαφής, τόσο μεγαλύτερο είναι το εύρος επιφανειακών θερμοκρασιών του υλικού, στο
οποίο δεν υπάρχει απώλεια θερμικής άνεσης.72
Οι Katzschner et al., ορίζουν το "ιδανικό αστικό κλίμα" ως "μια ατμοσφαιρική κατάσταση μέσα στο
οριακό αστικό στρώμα, με αυξημένες χωρικές και χρονικές διαφοροποιήσεις, που δημιουργεί
ανομοιογενείς θερμικές συνθήκες για το άτομο σε μια απόσταση 150 μέτρων", και το οποίο πρέπει να
μειώνει τη θερμική δυσφορία μέσω του σκιασμού και του αερισμού (για θερμές περιοχές) ή της
ανεμοπροστασίας (για ήπια και κρύα κλίματα). (Lutz Katzschner, et al., "Behaviour of people in open spaces
in dependency of thermal comfort conditions", στο GRECO and ACAD, eds., PLEA 2002. Design with the
o. 411)
66
Fänger (1973), ό.π., ο. 97, lOO και ΙΟΙ.
67
68
Για περισσότερα, βλ. Στο ίδιο, ο. 99-100.
69
Για περισσότερα, βλ. Στο ίδιο, ο. 100-103.
70
Ως συντελεστής επαφής μεταφράζεται ο αγγλικός όρος contact coefficient.
71
Ως θερμική επίχυση μεταφράζεται ο αγγλικός όρος thermal admittance. Για περισσότερα βλ. Παράγραφο
2.3.6, Κεφάλαιο 2.
72
103
Πίνακας 4.2: Συντελεστές επαφής διαφόρων υλικών

πηγή: Απόδοση από Fanger (1973), 102.
Υλικό δαπέδου Συντελεστής Εύρος άνεσης επιφανειακής Ορια πόνου
επαφής θερμοκρασίας δαπέδου κατώτερο ανώτερο
W/m2K
Ατσάλι 10ό,7 29-32 14 45
Σκυρόδεμα 14,8 27-34 4 54
Λινόλεουμ, λάστιχο 5,3 24-35 -12 67
Ξύλο, βελανιδιά 4,1 22-35 -20 74
Ξύλο, έλατο 2,3 17-39 -53 84
Φελλός 12 5-42 -140 150
Στην περίπτωση των υπαίθριων χώρων της πόλης, η απώλεια της αίσθησης θερμικής
άνεσης εξαρτάται περισσότερο από τον τύπο των υποδημάτων και λιγότερο από τη
θερμοκρασία του δαπέδου.73 Ωστόσο, οι επιφανειακές θερμοκρασίες που αναπτύσσονται σε
διάφορα υλικά μπορεί να έχουν σημασία για την αίσθηση θερμικής άνεσης ατόμων που
στέκονται εκεί για πολλή ώρα, ή που φορούν συγκεκριμένους τύπους υποδημάτων.
Με βάση τ α παραπάνω, βγαίνει τ ο συμπέρασμα ότι οι επιφανειακές θερμοκρασίες των
υλικών που χρησιμοποιούνται για τη διαμόρφωση των υπαίθριων χώρων της πόλης μπορούν
να επηρεάσουν σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό τις συνθήκες άνεσης των ατόμων που
τους χρησιμοποιούν, προκαλώντας αισθήματα τοπικής θερμικής δυσφορίας.
fnl Xocóua
Γενικά πιστεύεται ότι τ ο χρώμα ενός χώρου επηρεάζει τ ο αίσθημα ζέστης. Έτσι, υποτίθεται
ότι σε χώρους βαμμένους με χρώματα όπως τ ο κόκκινο ή τ ο πορτοκαλί, ένα άτομο
αισθάνεται θερμότερα από ότι σε χώρους βαμμένους με χρώματα, όπως είναι τ ο πράσινο
και τ ο μπλε. Το κατά πόσο n αίσθηση θερμικής άνεσης επηρεάζεται πραγματικά από τ ο
χρώμα δεν έχει αποδειχτεί σε πειραματικές έρευνες που αφορούν την αίσθηση θερμικής
άνεσης σε εσωτερικούς χώρους. Ο Fanger αναφέρει ότι για εσωτερικούς χώρους, τ ο χρώμα
δεν σχετίζεται ούτε με φυσιολογικές μεταβολές, αλλά ούτε και με την αίσθηση θερμικής
άνεσης. 74 Η επίδραση του χρώματος στην αίσθηση θερμικής άνεσης στους εσωτερικούς
χώρους είναι μόνο ψυχολογική.75
Πίνακας 4.3: Μήκη κύματος και οπτικά χαρακτηριστικά των κυριότερων χρωμάτων
πηγή: Απόδοση από Αρχιτεκτονικό Χρώμρ, 36, Desktop Radance ν.Ι.02κα\ Adobe Photoshop v. 7.0
Χρώμα Μήκος κύματος (nm) Α νακλαστικότητα (r) Λαμπρότητα (L)
Κόκκινο 800-650 0,23 0,59
Πορτοκαλί 640-590 0,49 0,71
Κίτρινο 580-550 0,75 0,98
Πράσινο 540-490 0,55 0,85
Κυανό 480-460 0,60 0,88
Μπλε 450-440 0,07 0,30
Ιώδες 430-390 0,28 0,65
Πειράματα που αφορούν στην καθαρά ψυχολογική επίδραση των χρωμάτων στους
ανθρώπους, δηλαδή στα συναισθήματα που προκαλούν τ α διάφορα χρώματα έδειξαν ότι "η
ένταση των συναισθημάτων που προκαλούν τ α χρώματα ακολουθεί τ ο μήκος κύματος".
Έτσι, τ ο ιώδες και τ ο μπλε που έχουν μικρό μήκος κύματος προκαλούν συναισθήματα
ηρεμίας, τ ο πράσινο που βρίσκεται στη μέση του χρωματικού φάσματος δίνει την αίσθηση
ισορροπίας, ενώ τ ο κόκκινο που βρίσκεται σ τ ο ανώτερο άκρο του φάσματος προκαλεί
ïongei (1973), ό.π., ο. ΙΟΙ.

/fl
75
Στο ίδιο, a 104 και Θεανώ-Φάννυ Τόσκα, Αρχιτεκτονικό Χρώμα. Θεωρία και Σχεδιασμός, Θεσσαλονίκη:
Εκδόσεις Αδελφών Κυριακίδη, 1989, σ. 97.
104
Κεφάλαιο 4 Η θερμική άνεση στους υπαίθριους χώρους της πόλης
συναισθήματα διέγερσης. Τέλος, σημειώνεται ότι η ψυχολογική επίδραση ενός χρώματος

εξαρτάται από τον φωτισμό των χώρων και από την επίδραση της ανακλαστικότητας των
γειτονικών χρωμάτων, καθώς έτσι διαφοροποιείται η ένταση και ο τόνος του, αντίστοιχα.77
Οι παραπάνω επισημάνσεις ισχύουν για εσωτερικούς χώρους, όπου οι ανταλλαγές
θερμότητας που πραγματοποιούνται με ακτινοβολία αφορούν ακτινοβολία μεγάλου μήκους
κύματος, η οποία δεν επηρεάζεται από το χρώμα των επιφανειών. Αντίθετα, στους
υπαίθριους χώρους και με την κυριαρχία της ηλιακής ακτινοβολίας, το χρώμα των
επιφανειών που περιβάλλουν το άτομο επηρεάζει το ποσό της ανακλώμενης ηλιακής
ακτινοβολίας, το οποίο διαφέρει ανάλογα με το χρώμα.
4.2.3 Παράγοντες που αφορούν το άτομο
Οι παράμετροι που εξαρτώνται από το άτομο είναι ο μεταβολικός ρυθμός (η

δραστηριότητα) και η ένδυση.78 Συγχρόνως όμως, οι θερμικές προτιμήσεις ενός ατόμου
επηρεάζονται και από διάφορες υποκειμενικές και μη ποσοτικοποιημένες παραμέτρους, οι
οποίες επιδρούν είτε στο ρυθμό μεταβολισμού, είτε στους μηχανισμούς αποβολής
θερμότητας. Καθώς, σύμφωνα με τον Fanger, η επίδραση των παραμέτρων αυτών στην
Εξίσωση Άνεσης είναι αμελητέα, η παρουσίαση τους γίνεται ξεχωριστά, στην επόμενη
παράγραφο.
[αϊ Mετaßoλικóc ou0uóc / Δραστηριότητα

Ο μεταβολικός ρυθμός είναι "η ενέργεια που εκλύεται από τις διαδικασίες οξείδωσης στο
ανθρώπινο σώμα ανάλογα με τη δραστηριότητα του, ανά μονάδα χρόνου"79. Η ενέργεια
αυτή μετατρέπεται κυρίως σε εσωτερική σωματική θερμότητα, ενώ ανάλογα με τη
δραστηριότητα, μετατρέπεται και σε εξωτερικό μηχανικό έργο 8 0 Η μονάδα μέτρησης της
ενέργειας μεταβολισμού είναι το met, για το οποίο ισχύει 1 met = 58 W/m2. 81
Οι τιμές του μεταβολικού ρυθμού για διάφορες δραστηριότητες που πραγματοποιούνται
στους υπαίθριους χώρους της πόλης παρατίθενται στον Πίνακα 4.4.
Πίνακας 4.4: Τιμές μεταβολικού ρυθμού για διάφορες δραστηριότητες,

πηγή: επιλογή από Fanger (1973), 24-26.
Δραστηριότητα Ενέργεια μεταβολισμού Σχετική ταχύτητα σε
συνθήκες χωρίς αέρα
kcal/hr m 2 W/m 2 met m/sec
Καθιστή στάση SO 58 1 Ο
Ορθια στάση 60 70 1,2 Ο
Περπάτημα σε οριζόντιο επίπεδο, 3,2 km/h lOO 116 2 0,9
Περπάτημα σε οριζόντιο επίπεδο, 8,0 km/h 290 336 5,8 2,2
Περπάτημα σε κλίση 5%, 1,6 km/h 120 140 2,4 Ο,ό
Περπάτημα σε κλίση 15%, 1,6 km/h 145 168 2,9 0,4
Περπάτημα σε κλίση 25%, 1,6 km/h 180 209 3,6 0,4
Οδήγηση σε συνθήκες χωρίς κίνηση 50 58 1 Ο
Οδήγηση σε συνθήκες με κίνηση lOO 116 2 Ο
Ψώνια 80 93 1,6 0,2-1
Μπάσκετ 380 441 7,6 1-3
[ßl Ένδυση
Η ένδυση αποτελεί ουσιαστικά το βασικό τρόπο θερμομόνωσης του ανθρώπινου σώματος
από τις διάφορες κλιματικές επιδράσεις. Έτσι, συμβάλλει στη μείωση των θερμικών
Τόσκα (1989), ό.π., σ. 98.

Fanger (1973), ό.π., ο. 23.
' Στο ίδιο, ο. 23.
105
απωλειών του κατά τον χειμώνα, ή στα ψυχρά κλίματα, καθώς των θερμικών φορτίων του
κατά το καλοκαίρι, ή στα ζεστά κλίματα 8 2 Η μονάδα μέτρησης της ένδυσης είναι το do, για
το οποίο ισχύει 1 do = 0,155 m2K/W83
Από τον ορισμό του do γίνεται φανερή η σχέση της ένδυσης με το συντελεστή
θερμικής αντίστασης των οικοδομικών υλικών. Ομως, αντίθετα με ό,τι συμβαίνει με τα
υλικά, η τιμή του do διαμορφώνεται κυρίως από το πάχος των υφασμάτων, ενώ ο τύπος
του (μαλλί, μετάξι, συνθετικό, κ.λπ.) και το πορώδες του δεν έχουν ιδιαίτερη σημασία.84
Τέλος, αντίστοιχα με τα οικοδομικά υλικά, η διαβροχή ενός υφάσματος από ιδρώτα, βροχή
ή χιόνι, έχει ως αποτέλεσμα τη σημαντική μείωση της θερμικής του αντίστασης, και άρα της
τιμής do. Αυτό συμβαίνει γιατί με τη διαβροχή, ο αέρας που υπάρχει ανάμεσα στις ίνες του
υφάσματος, αντικαθίσταται από νερό, του οποίου ο συντελεστής θερμικής αγωγιμότητας
είναι σημαντικά μεγαλύτερος 85
Η σχέση της ένδυσης με τη μονάδα μέτρησης do, μπορεί να γίνει κατανοητή από τα
στοιχεία που παρατίθενται ενδεικτικά στον Πίνακα 4.5.
Πίνακας 4.5: Τιμές d o για διάφορες ενδύσεις.

πηγή: επιλογή από Fanger (1973), 33.
Ένδυση Τιμές d o και m K/W
do rriK/W
Χωρίς ένδυμα Ο Ο
Τυπικό καλοκαιρινό ένδυμα για Β. ημισφαίριο Ο,Ι 0,0155
Τυπικό χειμωνιάτικο ένδυμα για Β. ημισφαίριο 15 0,2355
Τυπικό αθλητικό ένδυμα για Β. ημισφαίριο 0,8 0,124
Η ένδυση στους υπαίθριους χώρους της πόλης, που είναι εκτεθειμένοι στις καιρικές
συνθήκες και όπου οι συνθήκες δεν είναι ελεγχόμενες όπως συμβαίνει στο εσωτερικό των
κτιρίων, πρέπει να έχει ορισμένα ποσοτικά και ποιοτικά χαρακτηριστικά, ανάλογα με την
εποχή (χειμώνας ή καλοκαίρι) και το κλίμα (ψυχρό ή ζεστό).86
4.2.4 Υποκειμενικές παράμετροι που αφορούν το άτομο

,87
Τόσο ο Fanger , όσο και ο Szokolay αναφέρονται σε μια σειρά υποκειμενικών
ατομικών παραμέτρων, που διαμορφώνουν την κατάσταση θερμικής άνεσης των ατόμων.
Οι παράμετροι αυτές είναι: ο εγκλιματισμός, η εθνικότητα89, η ηλικία90, το φύλο91, ο
92 93
βιορυθμός , το σχήμα του σώματος
Ν
ο περιοδικός κύκλος για τις γυναίκες 94 η
.96
κατανάλωση φαγητού και ποτού"",
-.95 η κατάσταση της υγείας'" και ο συνωστισμός'.97
Από την καθημερινή εμπειρία, η επίδραση των υποκειμενικών ατομικών παραμέτρων
φαίνεται λογική και υπολογίσιμη Ωστόσο, όπως προαναφέρθηκε, ο Fanger αναλύει όλες
αυτές τις επιπλέον παραμέτρους με βάση υλοποιημένα πειράματα και έρευνες,
82
Oke (1995), ό.π., ο. 225.
83
84
Fanger (1973), ό.π., ο. 31.
85
Fanger (1973), ό.π., ο. 31 και Oke (1995), ό.π., ο. 226.
86
Για περισσότερα, βλ. Oke (1995), ό.π., ο. 226.
87
Fanger (1973), ό.π., ο. 69.
88
Szokolay (1980), ό.π., α 273.
89
Για περισσότερα, βλ. και Fanger (1973), ό.π., ο. 82.
90
Για περισσότερα, βλ. και Στο ίδιο, α 85-86.
91
Για περισσότερα, βλ. και Στο ίδιο, σ. 87.
92
Για περισσότερα, βλ. και Στο ίδιο, α 93.
93
Για περισσότερα, βλ. και Fanger (1973), ό.π., α. 87-88 και Szokolay (1980), ό.π., ο. 274.
94
Για περισσότερα, βλ. και Fanger (1973), ό.π., ο. 91.
95
Για περισσότερα, βλ. και Στο ίδιο, α. 92.
96
Για περισσότερα, βλ. και Szokolay (1980), ό.π., ο. 274.
97
Για περισσότερα, βλ. και Fanger (1973), ό.π., σ. 104.
106
σημειώνοντας ότι καμία από αυτές δεν είναι αρκετά σημαντική ώστε να συμπεριληφθεί
στην Εξίσωση Ά νεσης. Ο λόγος είναι, πιθανά, ότι η Εξίσωση Ά νεσης αναπτύχθηκε βασικά για
να συμβάλει στον αποτελεσματικό σχεδιασμό των συστημάτων θέρμανσης και
κλιματισμού. Έτσι, ενώ οι παράμετροι αυτές έχουν σίγουρα ποιοτική υπόσταση, ποσοτικά και
αριθμητικά δεν φαίνεται να αναιρούν την Εξίσωση Ά νεσης.
4.2.5 Ψυχολογικοί παράγοντες. Η έννοια της προσαρμοστικότητας
Οπως αναφέρθηκε προηγούμενα, η έννοια της θερμικής άνεσης στους υπαίθριους

χώρους της πόλης έχει πολύ πιο ευρεία και ευμετάβλητα όρια από ότι στο εσωτερικό των
κτιρίων. Συγχρόνως, η εκτίμηση των συνθηκών που επικρατούν σε έναν υπαίθριο χώρο
βασίζεται πρώτα στην αξιολόγηση των οπτικών και αισθητικών ερεθισμάτων που αυτός
προσφέρει, και στη συνέχεια στην αξιολόγηση των μικροκλιματικών συνθηκών του 9 8 Επίσης,
η άμεση έκθεση του υπαίθριου χώρου στις διημερήσιες και διεποχικές αλλαγές των καιρικών
συνθηκών και της ηλιακής ακτινοβολίας σε συνάρτηση με την πολυπλοκότητα της μορφής
του, έχει ως αποτέλεσμα τη χρονική και χωρική διαφοροποίηση των συνθηκών θερμικής
άνεσης. Το γεγονός αυτό καθιστά την εκτίμηση των συνθηκών άνεσης στους υπαίθριους
χώρους ιδιαίτερα δύσκολη. Οι μέχρι σήμερα έρευνες αποδεικνύουν ότι η θερμική άνεση
στους υπαίθριους χώρους των πόλεων διαμορφώνεται -πέρα από τους περιβαλλοντικούς
και ατομικούς παράγοντες- και από ψυχολογικές παραμέτρους"
Το σύνολο των μη ποσοτικοποιήσιμων παραμέτρων που διαμορφώνουν τη θερμική
άνεση συνοψίζεται στον όρο προσαρμοστικότητα00. Η Νικολοπούλου ορίζει την
προσαρμοστικότητα ως "τη βαθμιαία μείωση της αντίδρασης του οργανισμού σε
επαναλαμβανόμενη έκθεση σε συγκεκριμένο ερέθισμα" και σημειώνει ότι η
προσαρμοστικότητα "περιλαμβάνει όλες οι απαραίτητες ενέργειες που επιτρέπουν την
καταλληλότερη επιβίωση σε αυτό το περιβάλλον"101.
Περιβαλλοντικό
ερέθισμα
Ψυχολογία > Αίσθηση
Γενικό πλαίσιο > Αντίληψη <Γ Παιδεία
> Κρίση <Γ

Εικόνα 4.3: Μ ο ν τ έ λ ο προσαρμοστικότητας.
πηγή: Απόδοση από Weber et al. (1993-95).
Η προσαρμοστικότητα χωρίζεται σε φυσιολογική, φυσική και ψυχολογική. Η φυσιολογική

προσαρμοστικότητα ταυτίζεται ουσιαστικά με το φαινόμενου του εγκλιματισμού. Η φυσική
και η ψυχολογική προσαρμοστικότητα αναλύονται στη συνέχεια, με έμφαση στην επίδραση
που έχουν στην αξιολόγηση των συνθηκών θερμικής άνεσης στους υπαίθριους χώρους των
πόλεων.
Aicha Boussoualim, Luc Adolphe, "Microclimate οοηαΉίοηβ αηό space use variâtes", στο GRECO ano
ACAD, eds., PLEA 2002. Design with the Environment. Proceedings of the 19th International Conference.
Toulouse - France, July 2CC2, Toulouse, 2002, σ. 338.
99
Nikolopoulou, et al. (1998), ό.π., σ. 181.
100
Ως προσαρμοστικότητα μεταφράζεται ο αγγλικός όρος adaptability
101
Μαριαλένα Νικολοπούλου, "Μικροκλίμα και θερμική άνεση: η επίδραση τους στην χρήση του υπαίθριου
χώρου", στο Τεχνικό Επιμελητήριο. Ελλάδας, Τμήμα Κεντρικής Μακεδονίας, Ημερίδα: Βιοκλιματικός
Σχεδιασμός στον Αστικό Χώρο, Θεσσαλονίκη, 24 Μαΐου 2 0 0 2 , ο. 4. [CD-ROM]
107
[αϊ Φυσιολογική προσαοιιοστικότητα - Ενκλιαατισυόο

Ο εγκλιματισμός αποτελεί ένα καλά τεκμηριωμένο φαινόμενο, το οποίο περιλαμβάνει μια
σειρά φυσιολογικών προσαρμογών, οι οποίες ενεργοποιούνται σε άτομα τα οποία έχοντας
συνηθίσει να ζουν σε ψυχρό κλίμα, μεταφέρονται ξαφνικά σε ζεστό κλίμα, και το
αντίστροφο.102 Ο εγκλιματισμός σε ψυχρότερες συνθήκες αφορά ουσιαστικά στη ρύθμιση
των ορμονών με στόχο την αύξηση του μεταβολικού ρυθμού.103 Αντίθετα, ο εγκλιματισμός
σε θερμότερες συνθήκες περιλαμβάνει την αύξηση του ρυθμού εφίδρωσης και τη μείωση
του μεταβολικού ρυθμού και των σφυγμών, με στόχο την αύξηση των θερμικών απωλειών
και τη μείωση της παραγωγής εσωτερικής ενέργειας, αντίστοιχα.104
Ο Fanger σημειώνει ότι με βάση πειραματικές έρευνες σε άτομα από χώρες του βόρειου
ημισφαιρίου, ο εγκλιματισμός δεν προκαλεί σημαντικές διαφοροποιήσεις στις συνθήκες
θερμικής άνεσης. Επίσης, αναφέρει ότι η σύγκριση των αποτελεσμάτων ερευνών πεδίου
στους τροπικούς και της Εξίσωσης Ά νεσης δείχνουν ότι ισχύει.105
[ßl Φυσική προσαρμοστικότητα

Η φυσική προσαρμοστικότητα εκφράζεται με τις συνειδητές πράξεις των ανθρώπων, οι
οποίες έχουν ως στόχο τη διαφοροποίηση του θερμικού περιβάλλοντος τους, επιδρώντας
είτε στους περιβαλλοντικούς παράγοντες (θερμοκρασία αέρα, σχετική υγρασία, ταχύτητα
αέρα και μέση ακτινοβολούμενη θερμοκρασία), είτε στους αντίστοιχους ατομικούς
παράγοντες (ένδυση και δραστηριότητα).
Από τη μια μεριά, οι κινήσεις αυτές αφορούν στον έλεγχο των περιβαλλοντικών
παραγόντων της άνεσης και άρα περιλαμβάνουν ρυθμίσεις του κελύφους των κτιρίων,
όπως για παράδειγμα το άνοιγμα των παραθύρων με στόχο την ενίσχυση του αερισμού, το
κλείσιμο των πατζουριών με στόχο την ηλιοπροστασία, κ.λπ. Από την άλλη μεριά, οι
συνειδητές αυτές πράξεις αφορούν στη διαφοροποίηση της ένδυσης (π,χ. προσθήκη ή
αφαίρεση ρούχων ανάλογα με τις συνθήκες), αλλά και των δραστηριοτήτων (π.χ.
μεσημεριανός ύπνος, αλλά και ο ύπνος στα δώματα το βράδυ106).
Στον υπαίθριο χώρο της πόλης τα όρια άνεσης δεν είναι τόσο στενά και οι άνθρωποι
βρίσκονται εκεί, είτε καθώς κινούνται από το ένα κτίριο στο άλλο, είτε για λόγους
αναψυχής. Η προσαρμοστικότητα εκφράζεται με την επιλογή της κατάλληλης ένδυσης και
την αναζήτηση της κατάλληλης θέσης ανάλογα με την εποχή και τις καιρικές συνθήκες.107 Η
προτίμηση των υπαίθριων χώρων διαφοροποιείται ανάλογα με την εποχή. Κατά τους
χειμερινούς μήνες, οι άνθρωποι προτιμούν υπαίθριους χώρους, όπου κυριαρχούν τα
τεχνητά στοιχεία και υλικά.108 Αντίθετα, κατά τους καλοκαιρινούς μήνες και ιδιαίτερα στα
θερμότερα κλίματα, οι χώροι που προτιμούνται για στάση και αναψυχή είναι εκείνοι όπου
υπάρχει σκιά και δροσιά, δηλαδή φυτεμένοι χώροι, όπως πάρκα και κήποι.109
102
langer (1973), ό.π., σ. 82.
103
Szokolay (1980), ό.π., α 271.
Ό4
Glvoni (1998), ό.π., ο. 21.
35
langer (1973), ό.π., α 85.
106
Rapoport (1969), ό.π., ο. 90.
107
Lutz Katzscïmer, et al., "Behaviour of people in open spaces in dependency of thermal comfort
conditions", στο GRECO and ACAD, eds„ PLEA 2002. Design with the Environment. Proceedings of the 19th
International Conference. Toulouse - France, July 2002, Toulouse, 2 0 0 2 , o. 413.
108
Στη γαλλική βιβλιογραφία, οι αστικές πλατείες διακρίνονται σε minérales και végétales.
109
Boussoualim, Adolphe (2002), ό.π., ο. 339. Στα ίδια συμπεράσματα καταλήγουν και τα άρθρα που
παρουσιάζουν τα αποτελέσματα του Ευρωπαϊκού Προγράμματος RUROS. Ενδεικτικά αναφέρονται τα:
Katzschner, et al. (2002), ό.π., σ. 414, Valentina Dessi, "People's behaviour in an open space as design
indicator. Comparison between thermal comfort simulation and users' behaviour in an open space", στο
GRECO and ACAD, eds., PLEA 2002 Design with the Environment. Proceedings of the 19th International
Conference. Toulouse - France, July 2002, Toulouse, 2 0 0 2 , o. 375 και Ν. Χρυσομαλλίδου, et al., "Αειφόρος
ανάπτυξη ελεύθερων χώρων σε αστικό περιβάλλον", στο Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας, Τμήμα Κεντρικής
Μακεδονίας, Ημερίδα: Βιοκλιματικός Σχεδιασμός στον Αστικό Χώρο, θεσσαλονίκη, 24 Μαΐου 2002. [CD
ROM]
ΙΟβ
Αντίστοιχα, ο ίδιος υπαίθριος χώρος χρησιμοποιείται διαφορετικά ανάλογα με τις

καιρικές συνθήκες. Ένα απλό παράδειγμα είναι ο τρόπος που περπατάει κανείς στους
αστικούς δρόμους, τον χειμώνα και το καλοκαίρι. Τον χειμώνα, όταν η ηλιακή ακτινοβολία
είναι επιθυμητή και ευχάριστη κανείς επιλέγει να περπατάει στο πεζοδρόμιο που λιάζεται,
ενώ το καλοκαίρι συμβαίνει το ακριβώς αντίθετο.
ΓνΊ Ψυχολογική προσαοιιοστικότητα

Η ψυχολογική προσαρμοστικότητα αφορά στην επίδραση που έχει στην αίσθηση θερμικής
άνεσης το σύνολο των προσωπικών, κοινωνικών, ιστορικών και πολιτιστικών εμπειριών του
κάθε ανθρώπου. Οι εμπειρίες αυτές αποτελούν στην ουσία το φίλτρο, μέσα από το οποίο
"περνάει" κάθε ερέθισμα, διαμορφώνουν τις προσδοκίες κάθε ατόμου και συμβάλλουν στην
αξιολόγηση της σημασίας του. Αυτή η σχέση των προσδοκιών των ατόμων με την
αξιολόγηση των συνθηκών θερμικής άνεσης συνοψίστηκε από τους Baker και Standeven
στον όρο γνωστική ανοχή?0 με βάση την οποία, η αναγνώριση και η κατανόηση της αιτίας
ενός συγκεκριμένου περιβαλλοντικού ερεθίσματος έχει ως αποτέλεσμα την ανοχή του και
τη διεύρυνση των ορίων άνεσης.111
Ένα απλό παράδειγμα είναι ο τρόπος με τον οποίο η ηλιοφάνεια επηρεάζει την χρήση
των αστικών υπαίθριων χώρων, ανάλογα με το γεωγραφικό πλάτος και το κλίμα μιας
περιοχής. Έτσι, στις βόρειες χώρες, η έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία είναι ευπρόσδεκτη σε
όλη τη διάρκεια του χρόνου, ανεξάρτητα από τις υπόλοιπες καιρικές συνθήκες.112 Κατά
συνέπεια, είναι δυνατό, ακόμα και σε συνθήκες υπερθέρμανσης, ο αριθμός των ατόμων που
βρίσκονται στις εκτεθειμένες περιοχές μιας πλατείας να είναι μεγαλύτερος από τον
αντίστοιχο στις σκιασμένες.113 Στην περιοχή της Μεσογείου, η έκθεση στην ηλιακή
ακτινοβολία έχει εποχικό χαρακτήρα, δηλαδή είναι επιθυμητή τον χειμώνα, αλλά μάλλον
δυσάρεστη το καλοκαίρι. Τέλος, σε υποτροπικά και τροπικά κλίματα, η μεγάλη ένταση της
ηλιακής ακτινοβολίας σε όλη τη διάρκεια του χρόνου, κάνει τους ανθρώπους να
αποφεύγουν, κατά το δυνατό, την έκθεση σε αυτή.
Με τον ίδιο τρόπο εξηγείται το γεγονός ότι το εσωτερικό ενός παραδοσιακού κτιρίου ή
ένας αστικός υπαίθριος χώρος με πυκνή βλάστηση και νερό το καλοκαίρι, κρίνονται ως
Ως γνωστική ανοχή μεταφράζεται ο αγγλικός όρος cognitive tolerance.

m
Nick Baker, Mark είαηαθνβη, "Adaptive opportuNty as a comfort parameter", In Workplace Comfort
Forum, London: RIBA, 1995, παραπομπή στο ϋθαη Hawkes, et al., 777e selective environment. An approach to
environmentally responsive architecture, ίοηαοη anä New York: δροη Press, 2 0 0 2 , a 37
112
Σίμος Γιάννας, "Βιοκλιματικά κριτήρια σχεδιασμού στην πόλη", στο Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας, Τμήμα
Κεντρικής Μακεδονίας, Ημερίδα: Βιοκλιματικός Σχεδιασμός στον Αστικό Χώρο, Θεσσαλονίκη, 24 Μαΐου
2002. [CD-ROM], σ. 3.
113
Katzscrmer, et al. (2002), ό.π., σ. 413.
109
δροσερά, ακόμα και αν οι συνθήκες που επικρατούν εκεί δεν διαφέρουν σημαντικά από τις
συνθήκες που επικρατούν σε ένα οποιοδήποτε σύγχρονο κτίριο ή σε έναν οποιοδήποτε
αστικό χώρο. Οι Markus και Morris σημειώνουν και την πιθανή επίδραση συσχετισμών που
έχουν σχέση με τον κίνδυνο και την αίσθηση περιπέτειας, όπως συμβαίνει με όλες τις
δραστηριότητες που πραγματοποιούνται σε ακραίες κλιματικές συνθήκες, όπως για
παράδειγμα τα αθλήματα στη θάλασσα και το βουνό.114
Επίσης, αναγνωρίζεται η επίδραση που έχει στην αξιολόγηση των συνθηκών θερμικής
άνεσης η κοινωνική και οικονομική προέλευση των ατόμων. Οι άνθρωποι που ανήκουν σε
κατώτερα οικονομικά στρώματα έχουν ευρύτερα όρια άνεσης ως προς το κρύο και τη
ζέστη, ενώ συγχρόνως εκτιμούν ένα μέτριο ή κακό θερμικό περιβάλλον με καλύτερους
όρους από ότι τα άτομα που ανήκουν σε υψηλότερες κοινωνικό-οικονομικές ομάδες.115 Το
γεγονός αυτό αναλύεται και υποστηρίζεται ιδιαίτερα από τον Givoni, ο οποίος το
χαρακτηρίζει ως καθοριστικό για τις συνθήκες άνεσης ανθρώπων που ζουν σε
αναπτυσσόμενες χώρες με ζεστό ξηρό και ζεστό υγρό κλίμα. Ο Givoni υποστηρίζει ότι οι
άνθρωποι αυτοί αποδέχονται μεγαλύτερο εύρος θερμοκρασίας και υγρασίας αέρα, ενώ
ταυτόχρονα διαφοροποιούν την ένδυση, τη δραστηριότητα, αλλά και το περιβάλλον τους
με στόχο τη βελτίωση των συνθηκών θερμικής άνεσης.116
Τέλος, πρέπει να σημειωθεί ότι η αίσθηση άνεσης προκύπτει από το συνδυασμένο
αποτέλεσμα θερμικής κατάστασης, των πέντε αισθήσεων και των νοητικών λειτουργιών. Οι
Rauzier και Berger σημειώνουν ότι η δυσφορία προέρχεται από όλα τα παραπάνω ως
αθροιστικό αποτέλεσμα, ενώ υπάρχει αλληλεπίδραση που γίνεται αισθητή ως θερμική
συνεισφορά. Με τον τρόπο αυτό εξηγούν τη θετική επίδραση που έχουν στις συνθήκες
θερμικής άνεσης η απουσία οχημάτων (άγχος, θόρυβος, κυκλοφοριακός φόρτος), οι οσμές
και τα χρώματα από τα φυτά, η ευχαρίστηση που προσφέρει η ιστορική αρχιτεκτονική και η
ευχαρίστηση των ήχων της καθημερινότητας.117
4.3. Αξιολόγηση των συνθηκών θερμικής άνεσης
4.3.1 Γενικά
Ο μεγάλος αριθμός περιβαλλοντικών και ατομικών παραγόντων και οι πολύπλοκες

σχέσεις που τους συνδέουν, θέτουν το ερώτημα της αξιολόγησης των συνθηκών θερμικής
άνεσης. Η αξιολόγηση αυτή τόσο στους εσωτερικούς, όσο και στους εξωτερικούς χώρους
πραγματοποιείται με βάση δεικτών118 ή βιοκλιματικών και ψυχρομετρικών χαρτών119. Η χρήση
τους πρέπει να γίνεται με προσοχή, επειδή ο καθορισμός τους εμπεριέχει, σε μικρότερο ή
μεγαλύτερο βαθμό, απλοποιήσεις και παραδοχές, ενώ σε πολλές περιπτώσεις βασίζεται
στην κρίση συγκεκριμένων ομάδων ατόμων.120
1Μ
Markus, Morris (1980), ό.π., ο. 72.
115
Πό
Θίνοπί (1998), ό.π., α 36.
117
E. Rauzier, Χ. Berger, "υτόαη σοηοβρίίοη of the old city of Nice to provide summer thermal comfort", στο
Alvarez δβΓναηαο, et al., eds„ Architecture and Urban Space. Proceedings of the Ninth International
Conference, Seville, Spain, September 24-27, 1991 Dordrecht / Βοδίοη / ίοηαοη: Kluwer Academic Publishers,
1991, σ. 143.
118
Ως δείκτες θερμικής άνεσης μεταφράζεται ο αγγλικός όρος thermal comfort indices
119
Ως βιοκλιματικοί και ψυχρομετρικοί χάρτες μεταφράζονται οι αγγλικοί όροι bioclimatic and
psychrometric charts.
120
no
4.3.2 Διαγράμματα θερμικής άνεσης
Τα διαγράμματα θερμικής άνεσης συνδυάζουν τους περιβαλλοντικούς και ατομικούς

παράγοντες άνεσης και δίνουν, με γραφικό τρόπο, είτε μια εκτίμηση των συνθηκών
άνεσης, είτε λύσεις για την επίτευξη συνθηκών άνεσης.
[αϊ Ο βιοκλιυατικός χάρτης του ΟΙαναν

Ο Βιοκλιματικός Χάρτης σχεδιάστηκε από τον Olgyay το 19ό3. Αναφέρεται στις συνθήκες
θερμικής άνεσης ατόμων με τυπική ενδυμασία εσωτερικού χώρου, που κάθονται ή εκτελούν
ελαφριές δραστηριότητες και ισχύει για τις περιοχές των ΗΤΤΑ σε γεωγραφικό πλάτος 40
και υψόμετρο έως 305 μέτρα από την επιφάνεια της θάλασσας.121 Η ζώνη άνεσης ορίζεται
ανάμεσα στους 21,1 και τους 27,7 βαθμούς Κελσίου122, με τιμές σχετικής υγρασίας ανάμεσα
στο 30 και το 65%123. Σχετικά με αυτά τα όρια της ζώνης άνεσης, ο Szokolay αναφέρει ότι
δεν είναι απόλυτα, αλλά \ιπορεί να είναι ευρύτερα ή στενότερα ανάλογα με το κλίμα, αλλά
και τις προσδοκίες των ανθρώπων.124
40
30
20 -
AMRT 1
3
10 5
-600-
W/m"
10 20 30 40 50 60 70 80 90 100
Relative humidity: %
Εικόνα 4.6: Απόδοση του Βιοκλιματικού Χάρτη του Ogyay από τον Szokolay.
πηγή: Szokolay (1980), 276.
Ο Olgyay θεωρεί σημαντική την χρήση του Βιοκλιματικού Χάρτη για την εκτίμηση των
βασικών κλιματικών δεδομένων μιας περιοχής, καθώς με τον τρόπο αυτό φαίνονται τα
μέτρα που πρέπει να λαμβάνονται έτσι ώστε να επικρατούν συνθήκες θερμικής άνεσης. Ο
Szokolay σημειώνει ότι ο Βιοκλιματικός Χάρτης του Olgyay αποτελεί το πιο κατάλληλο
εργαλείο για την οπτικοποίηση και τον καθορισμό των παραμέτρων θερμικής άνεσης126,
καθώς ενσωματώνει όλους τους βασικούς περιβαλλοντικούς παράγοντες (θερμοκρασία
αέρα, σχετική υγρασία, ταχύτητα αέρα και μέση ακτινοβολούμενη θερμοκρασία) σε ένα και
μόνο διάγραμμα, ενώ ταυτόχρονα επιτρέπει το δυναμικό χειρισμό τους.127 Τέλος, ο Givoni
σημειώνει τα πιθανά λάθη που μπορεί να προκύψουν κατά την χρήση του Βιοκλιματικού
Χάρτη για την εκτίμηση των συνθηκών άνεσης και για τον καθορισμό στρατηγικών
βελτίωσης τους σε εσωτερικούς χώρους.128
Victor Olgyay, Aladar Olgyay, Design with Climate. Bioclimatic Approach to Architectural Regionalism,
Ρπποθίοη, New Jersey: Princeton University Press, 1963, σ. 22.
122
123
124
Szokolay (1980), ό.π., a 275-27Ó.
125
Olgyay, Olgyay (1963), ό.π., σ. 23.
126
Szokolay (1980), ό.π., σ. 279.
w
128
Givoni (1998), ό.π., α 27-29
///
Κεφάλαιο 4 _. Η θερμική άνεση στους υπαίθριους χώρους της πόλης
Ο Βιοκλιματικός Χάρτης Olgyay συνυπολογίζει τ ο αποτέλεσμα της ακτινοβολίας που

υπάρχει στους εξωτερικούς χώρους.129 Για τ ο λόγο αυτό, η χρήση του μπορεί να προσφέρει
επιπλέον πληροφορίες σχετικά με τ ο ν τρόπο με τ ο ν οποίο οι επιφανειακές θερμοκρασίες
των υλικών επηρεάζουν τις συνθήκες θερμικής άνεσης στους υπαίθριους χώρους της
πόλης.
fßl Τα διανράυ,ιιατα άνεσης του Fänger

Η Εξίσωση Ά νεσης του Fanger περιγράφει ποσοτικά τ ο ν βαθμό στον οποίο καθεμιά από
τις περιβαλλοντικές παραμέτρους και τις παραμέτρους που αφορούν τ ο ίδιο τ ο άτομο
επηρεάζουν την αίσθηση θερμικής άνεσης. Η επίλυση της επιτρέπει τ ο ν υπολογισμό όλων
των πιθανών συνδυασμών θερμοκρασίας, υγρασίας και σχετικής ταχύτητας αέρα, καθώς
και μέσης ακτινοβολούμενης θερμοκρασίας για κάθε τύπο ένδυσης και για κάθε
δραστηριότητα, που παρέχουν τις καλύτερες συνθήκες θερμικής άνεσης. 130 Ωστόσο, η
πολυπλοκότητα της εξίσωσης131 καθιστά σχεδόν αδύνατη την εύκολη χρήση της. Για τ ο
λόγο αυτό, η εφαρμογή της εξίσωσης άνεσης σε απλά, πρακτικά προβλήματα γίνεται μέσα
από διαγράμματα, τ α οποία καλύπτουν όλους τους δυνατούς συνδυασμούς των
παραμέτρων που την επηρεάζουν.132
LIGHT CLOTHING Jt/mln

ι„» ascio ς »υ
Κ 1.2
5
Ο 1.0
-J
LU
> 0.8
Uj Ο.β
>
Κ 0.4
3 IO • 15 20 .25 30*C
AIR T E M P E R A T U R E • M E A N RADIANT TEMPERATURE
AIR TEMPERATURE
Εικόνα 4.7: Διάγραμμα άνεσης του Fanger, στο Εικόνα 4.8: Διάγραμμα άνεσης του Fanger, στο
οποίο συσχετίζονται η θερμοκρασία αέρα με οποίο συσχετίζονται n θερμοκρασία αέρα με τη
την ταχύτητα του αέρα, με παράμετρο τη μέση ακτινοβολούμενη θερμοκρασία, με
δραστηριότητα. παράμετρο την ταχύτητα του αέρα.
πηγή: Fanger (1973), 49. πηγή: Faηger (1973), 52.
Τα διαγράμματα άνεσης τ ο υ Fanger παρουσιάζουν τις γραμμές άνεσης, δηλαδή τις

γραμμές που διέρχονται από σημεία (συνθήκες) που ικανοποιούν την Εξίσωση Ά νεσης και
άρα παρέχουν την καλύτερη θερμική άνεση.133 Η συνολική μελέτη του Fanger αφορά στην
επίτευξη συνθηκών άνεσης σ τ ο εσωτερικό των κτιρίων μέσω της ρύθμισης ενός ή
περισσότερων περιβαλλοντικών παραγόντων. Ομως, η χρήση των διαγραμμάτων άνεσης,
όπως προτείνεται σ τ ο βιβλίο, δεν επιτρέπει την εύκολη εκτίμηση των υφιστάμενων
συνθηκών άνεσης ενός υπαίθριου χώρου. Κατά συνέπεια, η ενδεχόμενη χρήση των
διαγραμμάτων αυτών για την εκτίμηση του τρόπου με τ ο ν οποίο τ α υλικά που
χρησιμοποιούνται στους υπαίθριους χώρους της πόλης επηρεάζουν τις συνθήκες θερμικής
άνεσης είναι μάλλον δύσκολη.
Τέλος, πρέπει να τονιστεί ότι ενώ ο Fanger σημειώνει ότι η Εξίσωση Άνεσης ισχύει
ανεξάρτητα από τους υποκειμενικούς παράγοντες που αναλύθηκαν παραπάνω134, ο Givoni
129
Szokolay (1980), ό.π., ο. 274.
50
Fanger (1973), ό.π., ο. 42.
131
βλ. Στο ίδιο, σ. 23-37, όπου περιγράφεται αναλυτικά ο τρόπος υπολογισμού καθενός από τους όρους
της Εξίσωσης Α νεσης. καθώς και η τελική μορφή της.
m
133
134
112
και πολλοί άλλοι ερευνητές θεωρούν ότι η αξιολόγηση της θερμικής άνεσης σε όλες τις
περιοχές του πλανήτη με την χρήση μίας και μόνο μεθόδου είναι ανεδαφική και μάταιη. Η
ακριβής θερμική προτίμηση διαφέρει ανάλογα με τις συνθήκες διαβίωσης, την
προσαρμοστικότητα και τις εμπειρίες των ανθρώπων. Το γεγονός αυτό αποκλείει τον
καθορισμό ενός συγκεκριμένου επιπέδου άνεσης και υπαγορεύει τη σύσταση ενός εύρους,
μιας ζώνης ή μιας περιοχής άνεσης.135
fvl Οι ψυχρομετρικοί χάρτες των Markus και Morris

Οι Markus και Morris παρουσιάζουν ψυχρομετρικούς χάρτες οι οποίοι βασίζονται στην έννοια
της SET (Standard Effective Temperature), η οποία αναπτύχθηκε από τον Gagge et al. Ο
υπολογισμός της SET βασίζεται στη λειτουργική θερμοκρασία 1 3 6 , η οποία ορίζεται ως "η
ομοιόμορφη θερμοκρασία ενός υποθετικού χώρου, όπου τ ο άτομο ανταλλάσσει την ίδια
107
μεταφορά, όπως
θερμότητα με ακτινοβολία και μεταφορά, όπως στις
στις πραγματικές
πραγματ συνθήκες"
to = (hr tmrt + he ta) / (hr + he)
οπού :
to η λειτουργική θερμοκρασία, σε °C
hr ο συντελεστής θερμικής μεταβίβασης με ακτινοβολία = ε 6,1 W/m2K
tmrt η μέση ακτινοβολούμενη θερμοκρασία, σε °C
he ο συντελεστής θερμικής μεταβίβασης με μεταφορά = 12,4 W/m2K
ta η θερμοκρασία του αέρα, σε °C
Εναλλακτικά, χρησιμοποιείται και η θερμοκρασία σφαίρας , η οποία μπορεί να
υπολογιστεί απο τ ο ν τύπο :
tg = ta + fg (tmrt - ta)
όπου
tg : η θερμοκρασία σφαίρας, σε °C
ta η θερμοκρασία του αέρα, σε °C
fg συντελεστής που υπολογίζεται από διάγραμμα
tmrt η μέση ακτινοβολούμενη θερμοκρασία, σε °C
Η SET για κάθε περιβάλλον, ένδυση και δραστηριότητα εκφράζεται ως ένα ομοιόμορφο
περιβάλλον με σχετική υγρασία 50%, ταχύτητα αέρα 0,125 m/sec (συνθήκες άπνοιας σε
δωμάτιο), δραστηριότητα 1 met (καθισμένο άτομο) και ένδυση Ο,ό d o (τυπική, ελαφριά
ένδυση εσωτερικού χώρου. Έτσι, για κάθε συνδυασμό των τεσσάρων περιβαλλοντικών
παραμέτρων, της ένδυσης και της δραστηριότητας, αν για παράδειγμα SET = 5 βαθμοί
Κελσίου, η αίσθηση θερμικής άνεσης θα είναι η ίδια με αυτή που έχει ένα καθισμένο άτομο,
με ελαφριά εσωτερική ένδυση, σε έναν χώρο με συνθήκες άπνοιας, σχετική υγρασία ίση με
50% και θερμοκρασία αέρα ίση με 5 βαθμούς Κελσίου. Η επιλογή της έννοιας της SET από
τους Markus και Morris επιλέγεται καθώς κρίνεται ότι είναι άμεσα και εύκολα κατανοητή. Η
ανάλυση των συνθηκών άνεσης με βάση τ α βιοκλιματικά διαγράμματα δίνει επίσης και τ ο
βαθμό υγρασίας του δέρματος 1 4 0 (w), καθώς και τ ο βαθμό δυσφορίας 141 (DISC).
135
Givoni (1998), ό.π., ο. 36, Szokolay (1980), ό.π., σ. 279 και Hawkes, et al. (2002), ό.π., σ. 31.
136
Ως λειτουργική θερμοκρασία μεταφράζεται ο αγγλικός όρος operative temperature.
137
Markus, Morris (1980), ό.π., a 48.
138
Ως θερμοκρασία σφαίρας μεταφράζεται ο αγγλικός όρος globe temperature.
139
ΜΟ
Ως βαθμός υγρασίας του δέρματος μεταφράζεται ο αγγλικός όρος skin wetness, που συμβολίζεται με
w. Οταν δεν υπάρχει εφίδρωση, w=0,06. [Markus, Morris (1980), ό.π., σ. 50]
141
Ως βαθμός δυσφορίας μεταφράζεται ο αγγλικός όρος discomfort, που συμβολίζεται με DISC. Σε μια
κλίμακα ΙΟ διαβαθμίσεων άνεσης, η γραμμή DIS0=-O,5 αποτελεί το όριο της θερμικής άνεσης ως προς το
κρύο, ενώ η γραμμή DIS0=O,5 αποτελεί το όριο της θερμικής άνεσης ως προς τη ζέστη. [Markus, Morris
(1980), ό.π., σ. 50]
113
Relative humidity
Clothing: 0-9 d o
Air velocity: 2 0 ms 1
Activity: 10 met
SET
DISC
0 5 10 15 20 25 30 35 40
Ambient or operative temperature taor t0 ("C)
Εικόνα 4.9: Συσχετισμός της θερμοκρασίας του Εικόνα 4.10: Ο ψυχρομετρικός χάρτης των Markus
αέρα με τη μέση ακτινοβολούμενη θερμοκρασία, και Morris.
με στόχο την εύρεση της λειτουργικής πηγή: Markus, Morris (1980), 117.
θερμοκρασίας (to).
πηγή: Markus, Morris (1980), 79.
Τα διαγράμματα των Markus και Morris καλύπτουν 55 διαφορετικούς συνδυασμούς

ένδυσης, δραστηριότητας και ταχύτητας αέρα και συσχετίζοντας έμμεση τη θερμοκρασία
του αέρα με τη μέση ακτινοβολούμενη θερμοκρασία στον όρο της λειτουργικής
θερμοκρασίας (to). Συνεπώς, όπως συμβαίνει και με τ ο Βιοκλιματικό Χάρτη του Olgyay, τ α
διαγράμματα των Markus και Morris μπορούν να συμβάλουν στην κατανόηση της σημασίας
των υλικών που χρησιμοποιούνται στους υπαίθριους χώρους και στις όψεις των κτιρίων στις
συνθήκες θερμικής άνεσης που επικρατούν εκεί.
ίδΐ Ο Κτιοιακόο Βιοκλιυατικόο XaOTnc του Givoni

Ο Κτιριακός Βιοκλιματικός Χάρτης 142 του Givoni βασίζεται σε έναν κοινό ψυχρομετρικό
χάρτη. Η βασική καινοτομία του Givoni, είναι ότι διαφοροποιεί τη ζώνη άνεσης για
αναπτυγμένες από αυτή των αναπτυσσόμενων χωρών (βλ. εικ. 4.11). Συγχρόνως, ο Givoni
σχεδίασε τις στρατηγικές παθητικής θέρμανσης και δροσισμού (βλ. εικ. 4.12).143 Με τον τρόπο
αυτό, είναι δυνατό, όταν αποτυπώνονται τ α βασικά κλιματικά στοιχεία μιας πόλης, ή τ α
μετρημένα κλιματικά δεδομένα μιας περιοχής, να εντοπιστούν οι περίοδοι που ανήκουν στη
ζώνη άνεσης, καθώς και οι στρατηγικές που πρέπει να ακολουθηθούν για τις ψυχρές και τις
θερμές περιόδους, έτσι ώστε οι συνθήκες να προσεγγίσουν τη ζώνη άνεσης.
142
Ως Κτιριακός Βιοκλιματικός Χάρτης μεταφράζεται ο αγγλικός όρος Building Bioclimatic Chart.
m
Θϊνοηί (1998), ό.π., ο. 36-38.
114
RELATIVE HUMIDITY % RELATIVE HUMIDITY X

m m τκ βαχ M tox m
FOR DtVt'LÜr'E.U CÜJNTRIcS m ta m n » ο s
FOR -iOT-OEVELOPING COUNTRIES
•5 20 25 30 35 40 45 50 55 -10 -5 0 5 IO 15 20 25 30 35 40 45 50 55
DRY EkJLB TEMPERATURE "C DRY BULB TEMPERATURE Τ!
Εικόνα 4.11: Ορια αποδεκτών συνθηκών άνεσης για Εικόνα 4.12: Ορια άνεσης και διαφορετικές
αναπτυγμένες και αναπτυσσόμενες χώρες. στρατηγικές παθητικού δροσισμού για τις
πηγή: Θίνοηί (1998), 38. αναπτυγμένες χώρες.
πηγή: GivoN (1998), 44.
Ο Κτιριακός Βιοκλιματικός Χάρτης του Givoni μπορεί να χρησιμοποιηθεί και για την
εκτίμηση των στρατηγικών δροσισμού που πρέπει να ακολουθούνται στους υπαίθριους
χώρους της πόλης κατά τη θερμή περίοδο. Σε σχέση με τ α υλικά που χρησιμοποιούνται
στους υπαίθριους χώρους των ελληνικών πόλεων, ο Κτιριακός Βιοκλιματικός Χάρτης μπορεί
να επηρεάσει την επιλογή στρατηγικών για τη μείωση των επιφανειακών θερμοκρασιών
τους, π.χ. να αποκλείσει την χρήση του ψεκασμού με νερό με στόχο την εκμετάλλευση του
δροσισμού με εξάτμιση.
4.3.3 Δείκτες θερμικής άνεσης
Είναι γεγονός ότι οποιαδήποτε θερμική κατάσταση προκαλεί ένα εύρος εκτιμήσεων,
καθώς οι άνθρωποι διαφέρουν μεταξύ τους. Οι δείκτες θερμικής άνεσης είναι διάφορα
υπολογιστικά μοντέλα τ α οποία δίνουν μια αποτίμηση της θερμικής δυσφορίας, είτε αυτή
αφορά είτε στο κρύο, είτε στη ζέστη. Ο Szokolay144 διακρίνει τους διαθέσιμους δείκτες για
την αξιολόγηση της θερμικής άνεσης σε αναλυτικούς 1 4 5 και εμπειρικούς140.
Οι εμπειρικοί δείκτες συνδυάζουν έναν ή περισσότερους περιβαλλοντικούς παράγοντες
σε έναν και στη συνέχεια υπολογίζουν την επίδραση του στις συνθήκες θερμικής άνεσης.147
Οι εμπειρικοί δείκτες προκύπτουν κυρίως από πειράματα που αφορούν κυρίως την
αποτίμηση του θερμικού περιβάλλοντος συγκεκριμένων περιβαλλοντικών συνθηκών.148
Ενδεικτικά αναφέρονται οι: ET (Yaglou et al., 1923-24), EqT (Dufton and Bedford, 1932-36), To
(Gagge et al., 1937-40), SET (Gagge et al., 1973), CET (Gagge et al., 1974).149
Οι αναλυτικοί δείκτες επικεντρώνονται στις διαδικασίες μετάδοσης θερμότητας από τ ο
σώμα στο περιβάλλον, λαμβάνοντας υπόψη τον τρόπο με τον οποίο οι διάφοροι
περιβαλλοντικοί παράγοντες επιδρούν σε αυτή τη ροή θερμότητας. Ο κύριος στόχος των
αναλυτικών δεικτών είναι η εκτίμηση του βαθμού θερμικής δυσφορίας 1 5 0 και άρα δεν
μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την εκτίμηση κοινών, μη ακραίων συνθηκών.151 Ενδεικτικά
144
Szokolay (1980), ό.π., ο. 276-277.
145
Ως αναλυτικοί δείκτες μεταφράζεται ο αγγλικός όρος analytic indices
146
Ως εμπειρικοί δείκτες μεταφράζεται ο αγγλικός όρος empirical indices
147
ΡαηςθΓ (1973), ό.π., a 109.
148
Szokolay (1980), ό.π., σ. 276.
149
Για περισσότερα, βλ. ΡαηςθΓ (1973), ό.π., ο. 108-9 και Szokolay (1980), ό.π., ο. 276-277.
150
Szokolay (1980), ό.π., α 276-277.
,51
ΡαηςθΓ (1973), ό.π., ο. 108.
115
αναφέρονται οι: P4SR (McArdle et al., 1947, 1955, 19ÓO), HSI (Beiding and Hatch, 1955-56), RSI
(Lee and Henschel, 1963,19ó5-óó).152
Σήμερα, ο πιο γενικευμένος τρόπος εκτίμησης της θερμικής δυσφορίας είναι με την χρήση
153
των δεικτών της Προβλεπόμενης Μέσης Ψήφου (PMV) και του Προβλεπόμενου Ποσοστού
154
Δυσαρεστημένων (PPD), που αναπτύχθηκαν από τον Fanger. Αυτό οφείλεται τόσο στην
155
υιοθέτηση του από το ISO 7330 , όσο και στην ενσωμάτωση τους σε πολλά υπολογιστικά
προγράμματα
[αϊ Δείκτης Προβλεπόυενης Μέσης ΨήΦου (PMV) και Προβλεπόμενου Ποσοστού

Δυσαρεστηυένων (PPD)
Ο δείκτης PMV συμβάλλει στην εκτίμηση της αίσθησης θερμικής άνεσης ενός
περιβάλλοντος για όλους τους δυνατούς συνδυασμούς των τεσσάρων βασικών
περιβαλλοντικών παραγόντων (θερμοκρασία αέρα, σχετική υγρασία, ταχύτητα αέρα και
μέση ακτινοβολούμενη θερμοκρασία) και των δύο βασικών ατομικών παραγόντων
(δραστηριότητα και ένδυση). Ο δείκτης χρησιμοποιεί την κλίμακα εύρους από το 1 έως το 7
της ASHRAE, με τη διαφορά ότι διαφοροποιεί το εύρος συμμετρικά ως προς το Ο, από το -3
(κρύο) έως το +3 (ζεστό), με αποτέλεσμα οι θετικές τιμές της PMV να αφορούν στην
εκτίμηση της θερμικής δυσφορίας ως προς τη ζέστη και οι αντίστοιχες αρνητικές τιμές
στην εκτίμηση της θερμικής δυσφορίας ως προς το κρύο.157
Η PMV αποτελεί τον μέσο όρο της εκτίμησης του θερμικού περιβάλλοντος ενός
μεγάλου αριθμού ατόμων με την ίδια δραστηριότητα και ένδυση, που είναι εκτεθειμένα σε
ένα συγκεκριμένο συνδυασμό περιβαλλοντικών παραγόντων. Εκφράζει, ουσιαστικά, την
έκφραση του γενικού βαθμού δυσφορίας μιας ομάδας ατόμων. Το πρόβλημα της PMV είναι
ότι είναι δύσκολο να μεταφραστεί πρακτικά. Για το λόγο αυτό, ο Fanger ορίζει το δείκτη
PPD, ο οποίος λαμβάνει υπόψη του το γεγονός ότι ανάμεσα στα άτομα μιας ομάδας
υπάρχουν σίγουρα διαφορές στην αίσθηση θερμικής άνεσης και δίνει συμπληρωματικές
πληροφορίες ως προς τα άτομα που νοιώθουν άβολα. To PPD δίνει, σε ποσοστό επί τοις
εκατό, τον αριθμό των ατόμων που αναμένεται να είναι δυσαρεστημένοι, και για το λόγο
αυτό είναι εύκολο να ερμηνευτεί. Η σημασία του PPD είναι μεγάλη, καθώς τα άτομα που
είναι δυσαρεστημένα με το θερμικό περιβάλλον είναι και εκείνα που είναι πιθανότερο να
παραπονεθούν.158
Η καμπύλη που συνδέει τα PMV και PPD είναι συμμετρική ως προς την τιμή PMV = Ο,
όπου υπάρχει η ελάχιστη τιμή PPD = 5% (βλ. εικ. 4.14). Το σημείο αυτό αντιστοιχεί στις
ιδανικότερες συνθήκες θερμικής άνεσης. Το γεγονός ότι σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να
επιτευχθεί ποσοστό PPD μικρότερο του 5%, εκφράζει την αδυναμία που υπάρχει να
ικανοποιηθούν πλήρως οι θερμικές προτιμήσεις όλων των ατόμων μιας ομάδας. Με άλλα
λόγια, αναγνωρίζεται το ότι ακόμα και σε ένα ιδανικά ομοιόμορφο θερμικό περιβάλλον, θα
υπάρχει πάντα ένας μικρός αριθμός ατόμων που θα αισθάνονται άβολα159
152
Για περισσότερα, βλ. ΡαηοβΓ (1973), ό.π., σ. 108-9 και Szokolay (1980), ό.π., σ. 276-277.
,53
Ως Προβλεπόμενη Μέση Ψήφος μεταφράζεται ο αγγλικός όρος Predicted Mean Vote -PMV.
154
Ως Προβλεπόμενο Ποσοστό Δυσαρεστημένων μεταφράζεται ο αγγλικός όρος Predicted Percentage of
Dissatisfied - PPD.
155
htematkâl Stanaara ISO 7330, Moderate Thermal Environments - Determination of the PMV and PPD
indices and specifications of the conditions of thermal comfort. ΘβηΘνα: htematoial 3ίαηάαΓάδ Ο^αηίδαΑοη,
1984.
156
Ενδεικτικά αναφέρονται τα: W. Weber, et al., Passive Electronic Metahandbook, P.E.M. Passive Cooling
Design Guidelines for Mediterranean Climate and Countries. Version 1.2, Θθηβνα: C.U.E.P.E., University of
Geneva. 1993-95, Spuare One Research PTY Lta., Dr. Andrew Marsh, The Psychro Tool software, [Οηϋηθ]
Available, http://www.saul.com, Spuare One Research PTY Lta., Dr. Aηάrew Marsh, Ecotect software v.5.0.1,
[Online] Available, http://www.saul.com και Εργαστήριο Βιοκλιματολογίας, Τμήμα Φυσικής, Σχολή θετικών
Επιστημών Α. π. θ., University of Freiburg, RayMan Model, [Online] Available, http://www.urbaηclimate.ηet, 22
Νοεμβρίου 2002.
157
Fanger (1973), ό.π, ο. HO.
158
,59
116
Μ 70 72 7Α 76 78 80 82 84 36 88 90 ° F
α C0L0-DISSATISFIE0 ...·).. :..... , . ι ι_—,—J i . }...,..) . .|.ι ; ι L.i j . ' • i j ' Ì ' H—f—ι
ο WARM-0ISSATISF1E0 • • •
ι .!ι i>
Γ^\ ; " Ι ' ' ι' • :
1 • ' ' Lr >-T
ι
! ι : : y f i • • π
1°
:
ι !
:
| \; . ' !'' !' Y ;
; •• .. U-
-: ' ' • p T t -. ./H : ; • !-f
• l\ ' ' ι ! / ! 1 • •[ • :
ι
• i '• ~
Ι , .
.....
1 ,NI. , | : : | / i ; - - 1 · I·
• I
:
ι 'ι 'Ν^ •1 /' /' '!
'• 1 • 1 :! N J ^ I
; >·• , | . . ι ! Ì , Ì | Ll_L. . . | : Ì , ι I. i ,j • , j
20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 «C -1.5 -LO -0.5 o as
AMBIENT TEMPERATURE PREDICTED MEAN VOTE
Εικόνα 4.13: Ποσοστό θερμικά δυσαρεστημένων Εικόνα 4.14: Μεταβολή του PPD σε σχέση με τη
ατόμων σε διάφορες θερμοκρασίες. PMV.
πηγή: ΡαηςβΓ (1973), 131. πηγή: ΡαηςβΓ (1973), 131.
Στο ISO 7330 προτείνεται n χρήση του PMV για τιμές ανάμεσα στο -2 και το +2 και όταν
οι ό βασικοί παράγοντες κυμαίνονται στα όρια που περιγράφονται στον Πίνακα 46. Επίσης,
συνιστά οι τιμές PMV να είναι ανάμεσα στο -0,5 και το +0,5, ενώ οι τιμές του PPD να είναι
μικρότερες του 10%.160
Πίνακας 4.6: Τιμές των περιβαλλοντικών και ατομικών παραμέτρων σύμφωνα με τ ο ISO 7330.
πηγή: Απόδοση από Weber, et al., (1993-95).
Περιβαλλοντικοί παράγοντες Εύρος Αντιστοιχία
θερμοκρασία αέρα ΙΟ - 3 0 °C
Μέση ακτινοβολούμενη θερμοκρασία ΙΟ - 4 0 °C
Ταχύτητα αέρα Ο - 1 m/s άπνοια έως ταχύτητα
αέρα όμοια με περπάτημα
3,6 km/h
Ατμοσφαιρική πίεση Ο - 2 7 0 0 Ρα / Ο - 2051 mmHg
Ατομικοί παράγοντες Εύρος Αντιστοιχία
Μεταβολικός ρυθμός
>§.
46-232 W/m 2 (0,8 - 4 met) ύπνος έως περπάτημα 4,8
km/h σε κλίση 5%
Ένδυση Ο - 0,31 m2K/W (Ο - 2 d o ) χωρίς ρούχα έως πολύ
βαριά χειμερινή ενδυμασία
Η κριτική που έχει ασκηθεί στους δείκτες PMV και PPD από διάφορους ερευνητές αφορά
κυρίως στον τρόπο με τον οποίο ανταποκρίνονται στις πραγματικές συνθήκες. Ένας
μεγάλος αριθμός ερευνών πεδίου εντοπίζεται στο βαθμό στον οποίο οι υπολογισμένες
τιμές PMV και PPD, συμπίπτουν με τις πραγματικές τιμές που προκύπτουν από
ερωτηματολόγια.
Ο Givoni αναφέρεται σε έρευνες πεδίου των Tanabe161, Humphreys162 και Oseland163, όπου
οι τιμές του PMV συγκρίθηκαν με τιμές των πραγματικών ψήφων164. Από τις μελέτες αυτές
W. Weber, et al., Passive Electronic Metahandbook, P.EM Passive Cooling Design Guidelines for
Mediterranean Climate and Countries. Version 1.2, Ç>ene\ia\ C.U.E.P.E., υηίνβ^ίίγ of Q>ene\ia, 1993-95.
161
M. A. Humphreys, Field studies of thermal comfort compared and applied, Building Research Establishment,
Ουπβηί Paper CP 76-75, Watford, UK, 1975 και M. A. Humphreys, "Thermal comfort repuirerr^ts" στο Climate
and Energy, Proceedings of the Second World Renewable Energy Congress, Readhg, UK, 1992, a 1725-1734,
παραπομπές στο Θίνοηί (1998), ό.π, ο. 30.
162
S. Ι. Ταηαόβ, Thermal comfort requirement in Japan, Tokyo, Japan Waseda υηινβ^ιίγ, 1988, παραπομπή
στο Givoni (1998), ό.π, σ. 30-31.
103
Ν. Α. Oseland, "Α οοιτιρα^οη of the predicted αηα reported thermal 5βη5αίίοη vote h homes durhg whter
αηα summer", στο ïnetav ano Buildhas, 21,1994, σ. 45-54, παραπομπή στο Θίνοηί (1998), ό.π, σ, 31-32,
164
Ως πραγματικές ψήφοι μεταφράζονται οι όροι της αγγλικής βιβλιογραφίας Observed Thermal Sensation
[GivoN (1998), ό.π, σ. 30] και Actual Sensation Vote - ASV [ M a r i a n a Nikolopoulou, "Microclimate αηα
comfort οοηαΐίίοη5 h υΓόαη ορβη spaces: αη htricate relationship", στο GRECO and ACAD, eds., PLEA 2002.
117
προκύπτει ότι στον υπολογισμό της PMV δεν λαμβάνεται υπόψη ο τρόπος με τον οποίο η
ταχύτητα του αέρα επηρεάζει θετικά τις συνθήκες θερμικής άνεσης, όταν οι θερμοκρασίες
του αέρα είναι σχετικά υψηλές.165 Επίσης, ότι οι πραγματικές ψήφοι διαφέρουν πολλές φορές
από τις τιμές της PMV, γεγονός που συνεπάγεται ότι στην πραγματικότητα, οι άνθρωποι
νοιώθουν άνετα σε θερμότερες και ψυχρότερες συνθήκες από αυτές που υπολογίζονται
από την PMV.166 Συνοψίζοντας, ο Givoni υποστηρίζει ότι ο βασικός λόγος για τον οποίο η
PMV δεν συμπίπτει με τις πραγματικές ψήφους, ιδιαίτερα σε θερμές συνθήκες, είναι ότι ο
Fanger έλαβε υπόψη κατά τον υπολογισμό της την επίδραση του αερισμού στη μεταφορά
θερμότητας, αλλά όχι στην αύξηση του βαθμού εξάτμισης του ιδρώτα. Κατά συνέπεια, η PMV
δεν υπολογίζει τον τρόπο με τον οποίο η εξάτμιση του ιδρώτα βελτιώνει την αίσθηση
θερμικής άνεσης.167
60% ι . 40n
)Ε3 Actual
• Predkted 35 #• | , mtm^âmH
50%
43% «n
/ 1 ""*•
40%
28% • itu / \ ι fitf^Mhn
30%
20% 1 1· I
10%
1% 1% 3%
0%
Wenn Very
Coki Hot •β-8 - 7 - 8 - 8 - 4 - 3 - 2 . 1 0 1 2 3 4 S β 7 8 9
Εικόνα 4.15: Σύγκριση πραγματικών ψήφων και Εικόνα 4.16: Σύγκριση πραγματικών ψήφων και
PMV για την Πλατεία Μακεδονομάχων στη PMV για την Πλατεία Καραϊσκάκη στον Άλιμο.
θεσσαλονίκη.
πηγή: Chrisomallidou, et al. ( 2 0 0 2 ) , 349. πηγή: Nikolopoulou ( 2 0 0 2 ) , 449.
Σε σχέση με την εκτίμηση των συνθηκών άνεσης στο αστικό περιβάλλον, μεγάλο
ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα αποτελέσματα του Ευρωπαϊκού Ερευνητικού Προγράμματος
RUROS168, και ιδιαίτερα το τμήμα των ερευνών πεδίου, που αφορούσε στη σύγκριση της PMV
και των πραγματικών ψήφων σε υπαίθριους αστικούς χώρους.169 Για τη σύγκριση αυτή, n PMV
που υπολογίστηκε με βάση τα μετρημένα κλιματικά δεδομένα και τα παρατηρούμενα
ατομικά στοιχεία, συγκρίνεται με την εκτίμηση του θερμικού περιβάλλοντος που δινόταν
από τους ερωτηθέντες. Από τις έρευνες των Χρυσομαλλίδου et al., προκύπτει ότι ενώ ως
προς τη θερμική ουδετερότητα (PMV = Ο), οι τιμές των πραγματικών ψήφων και της μέσης
προβλεπόμενης ψήφου σχεδόν συμπίπτουν, στις περιοχές της δυσφορίας ως προς τη
ζέστη, τα ποσοστά της PMV είναι σαφώς υψηλότερα από τα αντίστοιχα των πραγματικών
ψήφων, ενώ στις περιοχές της δυσφορίας ως προς το κρύο, τα ποσοστά της PMV είναι
σαφώς χαμηλότερα από τα αντίστοιχα των πραγματικών ψήφων170. Αντίστοιχα, οι έρευνες
πεδίου της Νικολοπούλου έδειξαν ότι ενώ οι υπολογισμένες τιμές των PMV και PPD
Design with the Environment. Proceedings of the 19th International Conference. Toulouse - France, July 2002,
Toulouse, 2002, a. 447-450],
165
GivoN (1998), ό.π., σ. 30.
167
168
"Rediscoverhg the υΓΡαη Realm αηα Ορβη Spaces" (RUROS), Key Αοίΐοη 4 "City of Tomorrow αηα Cultural
Heritage", ' ^ e r g y , ΕηνίΓοηηηβηί αηα Sustahable D e v e l o p r r ^ t Programme, E.U. Fifth Framework Programme.
169
Για περισσότερα, βλ. και Niobe Chrisomallidou, et al., "Quality of life and open spaces: A survey of
microclimate αηα comfort h outdoor υΓόαη areas", στο GRECO αηά ACAD, eds., PLEA 2002. Design with the
a 345-350, Dessi (2002), ό.π, σ. 373-377, Katzschner, et al. (2002), ό.π, a. 411-415 και Nikolopoulou (2002),
ό.π., 447-450.
170
Chrisomallidou, et al. (2002), ό.π, σ. 348-349.
118
υποδεικνύουν συνθήκες σημαντικής υπερθέρμανσης, στην πραγματικότητα, οι εκτιμήσεις

των ατόμων ήταν σαφώς ηπιότερες και πιο κοντά στις συνθήκες άνεσης.171
Ολα τα παραπάνω επιβεβαιώνουν το γεγονός ότι οι δείκτες θερμικής άνεσης παρέχουν
μια ενδεικτική και όχι απόλυτη εκτίμηση των συνθηκών άνεσης. Είναι επίσης προφανές ότι η
αίσθηση θερμικής άνεσης δεν είναι δυνατό να εκτιμηθεί μόνο με καθαρά θεωρητικά
υπολογιστικά μοντέλα172. Η συνοπτική αναφορά που έγινε στην κριτική που έχει ασκηθεί από
διάφορους ερευνητές στην χρήση των δεικτών PMV και PPD ουσιαστικά τεκμηριώνει το
γεγονός που τονίστηκε αρκετές φορές σε αυτό το κεφάλαιο, ότι δηλαδή n αίσθηση
θερμικής άνεσης επηρεάζεται σημαντικά από ατομικές και ψυχολογικές παραμέτρους, οι
οποίες είναι πολύ δύσκολο να εκτιμηθούν ποσοτικά.
fßl SET, w και DISC

Οι Markus και Morris υποστηρίζουν ότι η χρήση των ψυχρομετρικών χαρτών, από τους
οποίους προκύπτουν οι τιμές SET, w και DISC αποτελούν τον καλύτερο τρόπο εκτίμησης
των συνθηκών θερμικής άνεσης, τόσο στο εσωτερικό των κτιρίων, όσο και στους
υπαίθριους χώρους της πόλης.173 Οι τρεις αυτοί δείκτες αναφέρονται και από τους Weber et
al., ως οι αμέσως επικρατέστεροι των PMV και PPD, ενώ σημειώνεται ότι ιδιαίτερα ο w είναι
ιδιαίτερα χρήσιμος για την εκτίμηση της θερμικής δυσφορίας σε ζεστές συνθήκες
περιβάλλοντος.174 Αυτό συμβαίνει γιατί οι τρεις δείκτες αλληλοσυμπληρώνονται. Η SET δίνει
το συνδυασμό όλων των περιβαλλοντικών συνθηκών, ο DISC δίνει άμεσα την απόλυτη
εκτίμηση του θερμικού περιβάλλοντος για τους διαφορετικούς συνδυασμούς των
περιβαλλοντικών και ατομικών παραγόντων, ενώ τέλος, ο w προσθέτει την επιπλέον
πληροφορία του βαθμού εφίδρωσης του δέρματος.
4.4. Συμπεράσματα
Η θερμική άνεση στους υπαίθριους χώρους των πόλεων είναι πολύ δυσκολότερο να
εκτιμηθεί σε σχέση με τη θερμική άνεση στους εσωτερικούς χώρους των κτιρίων. Αυτό
συμβαίνει γιατί το εύρος των περιβαλλοντικών και των ατομικών παραμέτρων που την
επηρεάζουν στους εξωτερικούς χώρους είναι πολύ μεγαλύτερο. Συγχρόνως, όμως, στους
υπαίθριους χώρους της πόλης, είναι ιδιαίτερα ισχυρή και n επίδραση ψυχολογικών
παραμέτρων για την αξιολόγηση της θερμικής άνεσης (προσαρμοστικότητα).
Τα υλικά, που διαμορφώνουν τις οριζόντιες και τις κατακόρυφες επιφάνειες των πόλεων
επιδρούν στις περιβαλλοντικές παραμέτρους της θερμικής άνεσης των ανθρώπων,
επηρεάζοντας κυρίως τη θερμοκρασία του αέρα και τη μέση ακτινοβολούμενη
θερμοκρασία (MRT), και σε μικρότερο βαθμό τη σχετική υγρασία του αέρα. Συγχρόνως,
όμως επηρεάζουν και την υποκειμενική εκτίμηση της θερμικής άνεσης, μέσω της
ψυχολογικής προσαρμοστικότητας και του τρόπου με τον οποίο οι άνθρωποι "κρίνουν" τα
διάφορα υλικά.
171
Nikolopoulou (2002), ό.π., 449.
172
Στο ίδιο, 449.
173
174
Weber, et al. (1993-95), ό.π.
119
Κεφάλαιο 5:
Θεωρητικά στοιχεία για την περιβαλλοντική επίδραση των υλικών

Κεφάλαιο 5 _ θεωρητικά στοιχεία για την περιβαλλοντική επίδραση των υλικών
5.1 Εισαγωγή
Ο στόχος αυτού του κεφαλαίου είναι η θεωρητική ανάλυση των τρόπων με τους
οποίους τα διάφορα οικοδομικά υλικά επιδρούν στο φυσικό περιβάλλον. Ο κτιριακός τομέας
είναι, ανάμεσα στο σύνολο των ανθρώπινων δραστηριοτήτων, ο μεγαλύτερος
καταναλωτής ενέργειας και φυσικών πόρων1. Επίσης, τα κτίρια παράγουν τεράστιες
ποσότητες στερεών, υγρών και αέριων αποβλήτων2. Τα παραπάνω έχουν άμεσες συνέπειες
στο φυσικό περιβάλλον και το κλίμα3, τόσο σε τοπικό επίπεδο, όσο και σε παγκόσμιο. Το
γεγονός αυτό αποτυπώνεται εύγλωττα από τους Robert και Brenda Vale στην φράση: "οι
σύγχρονες πόλεις βασίζονται σε μια παγκόσμια ενδοχώρα για την παροχή υλικών που θα τις
συντηρήσουν, ενώ τα απόβλητα τους επανέρχονται στο περιβάλλον και το ρυπαίνουν, σε
πολλές περιπτώσεις, σε μια αντίστοιχη παγκόσμια κλίμακα"4. Η ποσοτικοποίηση αυτού του
γεγονότος περιλαμβάνεται στην θεωρητική έννοια του οικολογικού αποτυπώματος5, η οποία
περιγράφει την έκταση, που χρειάζεται ένα άτομο για την παραγωγή της τροφής και της
ενέργειας του, καθώς και για τις μεταφορές και τα απορρίμματα του. Πιο συγκεκριμένα, το
οικολογικό αποτύπωμα ανάγει σε μονάδες μέτρησης επιφάνειας (εκτάρια) τις εκτάσεις γης
που καταναλώνονται από τις ενεργειακές απαιτήσεις (στις οποίες περιλαμβάνεται και η
εμπεριεχόμενη ενέργεια των προϊόντων), που αντιστοιχούν στο κτισμένο περιβάλλον και
στις απαιτήσεις για κήπους, καλλιέργειες, δάση και βοσκότοπους6
Στα πλαίσια αυτής της προβληματικής, τα υλικά που χρησιμοποιούνται στις σύγχρονες
πόλεις αποκτούν ιδιαίτερη σημασία, καθώς σε κάθε φάση της "ζωής" τους -είτε ως
ακατέργαστες πρώτες ύλες, είτε ως επεξεργασμένα προϊόντα ή σύνθετα στοιχεία, είτε
1
Ο ΒοοηδίΓα αναφέρει ότι "50% των αποθεμάτων πρώτων υλών που εξάγονται από την φύση σχετίζονται
με την κατασκευή κτιρίων, ενώ 40% της ενέργειας που δαπανάται στην Ευρωπαϊκή Ένωση έχει σχέση με
τον κτιριακό τομέα". (Chiel Boonstra, "Sustainable Choice of Building Materials. The Environmental Preference
Method", στο Owen Lewis, John Goulding, eds., European Directory of Sustainable Energy Efficient Building
1996. Components. Services. Materials, London, James & James Science Publishers Ltd., 1996, a. 24.)
2
Ο Boonstra αναφέρει ότι "50% των εθνικών αποβλήτων προέρχεται από τον κτιριακό τομέα". [Boonstra
(1996), ό.π.. σ. 24.]
3
Ενδεικτικά αναφέρονται τα δώδεκα σημαντικότερα ευρωπαϊκά περιβαλλοντικά προβλήματα, όπως αυτά
κατονομάστηκαν από την Αξιολόγηση του Dobris (Dobris Assessment): Κλιματική αλλαγή, Καταστροφή του
όζοντος της στρατόσφαιρας, Απώλεια βιοποικιλότητας, Σημαντικά ατυχήματα, Οξινη βροχή,
Τροποσφαιρικό όζον και άλλα φωτοχημικά οξειδωτικά, Διαχείριση πόσιμου νερού. Καταστροφή δασών,
Κίνδυνοι και διαχείριση της παράκτιας ζώνης, Διαχείριση και μείωση των αποβλήτων, Αστικές πιέσεις και
Χημικοί κίνδυνοι. (Commission of the European Communities, Europe's Environment - The Dobris Assessment,
Luxembourg: Commission of the European Communities, 1995, σ. 599, παραπομπή στο Maf Smith, John
Whiteleg, Nick Williams, Greening the Built Environment, London: Earthscan Publications Ltd, 1998, σ. 15.)
Για περισσότερα σχετικά με την Αξιολόγηση του Dobris, βλ. στο: European Environment Agency, [Online]
Available, http://reports.eea.eu.int/92-826-5409-5/en, 13 Απριλίου 2005. Την Αξιολόγηση του Dobris
ακολούθησαν η Δεύτερη Αξιολόγηση (European Environment Agency, [Online] Available,
http://reports.eea.eu.int/92-828-3351-8/en, 13 Απριλίου 2 0 0 5 ) και η Τρίτη Αξιολόγηση (European Environment
Agency, [Online] Available, http://reports.eea.eu.int/environmental_assessment_reports_2003_10/en, 13
Απριλίου 2005.
4
Brenda and Robert Vale, Green Architecture. Design for an Energy Conscious Future, London: Thames and
Hudson Ltd, 1991, σ. 171. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι 80% των ορυκτών και 60% της ενέργειας, που εισάγονται
από τις χώρες της Δυτικής Ευρώπης προέρχονται από χώρες με χαμηλό βαθμό εκβιομηχάνισης (Björn
Berge, The Ecology of Building Materials, Great Britain: The Architectural Press, 2003, σ. 15.)
5
Qq οικολογικό αποτύπωμα μεταφράζεται ο αγγλικός όρος ecological footprint.
6
Smith et al. (1998), ό.π., σ. 21. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι το οικολογικό αποτύπωμα του μέσου Καναδού είναι
ίσο με 4,3 ha, του μέσου Βόρειο-Αμερικάνου 5,1 ha, του μέσου Ινδού 0,4 ha, ενώ n μέση τιμή σε επίπεδο
πλανήτη είναι τα 1,8 ha/άτομο. Οι τιμές αυτές προκύπτουν από την ετήσια κατανάλωση διοξειδίου του
άνθρακα, χαρτιού, μη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, πόσιμου νερού, καθώς και από τον αριθμό
οχημάτων ανά εκατό άτομα. [Smith et al. (1998), ό.π., σ. 22.]
123
Κεφάλαιο 5 θεωρητικά στοιχεία για την περιβαλλοντική επίδραση των υλικών
τέλος ως οικοδομικά απορρίμματα / απόβλητα- καταναλώνουν, σε μεγαλύτερο ή

μικρότερο βαθμό, ενέργεια και φυσικούς πόρους και επιδρούν στο φυσικό περιβάλλον.
Η ανάλυση του κύκλου ζωής7 των κτιρίων και κατ' επέκταση των επιμέρους στοιχείων
και των μεμονωμένων υλικών που τ α διαμορφώνουν έχει αποκτήσει, τ α τελευταία χρόνια,
ιδιαίτερη σημασία Η διαδικασία αυτή παρέχει τη δυνατότητα, μέσα από τη συλλογή και την
επεξεργασία στοιχείων που αφορούν σε όλες τις φάσεις του κύκλου ζωής των οικοδομικών
υλικών και προϊόντων, της ποσοτικοποιημένης εκτίμησης της περιβαλλοντικής επίπτωσης
τους, συνήθως με όρους ενέργειας και αέριων ρύπων που παράγονται. 8 Περιλαμβάνει μια
επίπονη και ιδιαίτερα πολύπλοκη διαδικασία συλλογής ποιοτικών και ποσοτικών δεδομένων,
της οποίας όμως τ ο τελικό προϊόν είναι, τις περισσότερες φορές, αδύνατο να ενταχθεί
στην αρχιτεκτονική και κατασκευαστική πρακτική 9 Στην πράξη, είναι ευκολότερο να
ανατρέξει κανείς στις διάφορες μεθοδολογίες και τ α συστήματα περιβαλλοντικής
αξιολόγησης υλικών, που έχουν αναπτυχθεί τ α τελευταία χρόνια και τ α οποία βασίζονται
στην ανάλυση του κύκλου ζωής, για την άντληση πληροφοριών και την εξαγωγή
συμπερασμάτων που μπορούν να οδηγήσουν σε περιβαλλοντικά φιλικότερες επιλογές
υλικών και κατασκευαστικών λεπτομερειών. 10
_44dj
0
Ψ
<Ράση κατασκευής Φάση χρήσης Φάση κατεδάφισης!
Υλικά επικάλυψης δαπέδων κ α

όψεων. Θερμομονωτικά υλικά...
Φάση παραγωγής οικοδομικών στοιχείων
Μέταλλα. Χημικά. Τσιμέντο. Πριοτή

LJ Επανάχρηση
Ανακύκλωση
Οικοδομικά απορρίμματα και
απόβλητα
Î ξυλεία...
Απόρριψη
Φάση παραγωγής οικοδομικών υλικών
Πρώτες ύλες
Τ (Μεταλλεύματα, Πέτρα, Πηλός,
Πετρέλαιο, Ξυλεία, .)
Φάση εξαγωγής
(Εξόρυξη, Άντληση, Υλοτόμηση,...)
1 Μεταλλεύματα, Ορυκτά,
Πετρέλαιο, Ξυλεία...)
Εικόνα 5.1: Σχηματική αναπαράσταση του κύκλου ζωής των υλικών.

Απόδοση από The Ecology of Building Materials, ο. 7.
Στην πλειονότητα τους, οι μέθοδοι αξιολόγησης της περιβαλλοντικής επίδρασης των

οικοδομικών υλικών αναφέρονται στο σύνολο των υλικών που χρησιμοποιούνται σ τ α κτίρια,
ξεκινώντας από τ α διάφορα στοιχεία του κελύφους και του περιβάλλοντος χώρου και
7
Ως ανάλυση του κύκλου £_;/?c μεταφράζεται ο αγγλικός όρος Life Cycle Analysis (LCA).
8
Smith et al. (1998), ό.π., a ÓO.
Στο ίδιο, σ. όΟ.
10
Στο ίδιο, σ. όΟ.
124
καταλήγοντας σε στοιχεία εγκαταστάσεων και εσωτερικής διακόσμησης. Με δεδομένο τ ο

αντικείμενο αυτής της διατριβής, τ ο κεφάλαιο αυτό βασίζεται στη μελέτη και αξιοποίηση της
διαθέσιμης βιβλιογραφίας, εστιάζοντας, όπου αυτό είναι δυνατό, στα υλικά που
χρησιμοποιούνται στις εξωτερικές επιφάνειες των κτιρίων (όψεις και δώματα) και στους
υπαίθριους χώρους των πόλεων.
5.2. Ανάλυση των φάσεων του κύκλου ζωής ενός υλικού
5.2.1 Γενικά
Ο κύκλος ζωής ενός υλικού περιλαμβάνει τις εξής φάσεις: εξαγωγή, παραγωγή,
κατασκευή, χρήση και απόρριψη11 και παρουσιάζεται σχηματικά στην εικόνα 5.1.
5.22 Φάση εξαγωγής
Η εξαγωγή αποτελεί, στην ουσία, την αρχή του κύκλου ζωής ενός υλικού, όταν
λαμβάνονται από την φύση οι πρώτες ύλες για την παραγωγή του. Στην φάση αυτή
περιλαμβάνονται οι διαδικασίες της εξόρυξης, της υλοτόμησης και της άντλησης. Ως
εξόρυξη, ονομάζεται "το σύνολο των εργασιών με τις οποίες εξάγονται από τ ο υπέδαφος
μεταλλεύματα ή χρήσιμα πετρώματα".12 Η υλοτόμηση ή υλοτομία αφορά "στη συστηματική
κοπή δέντρων με στόχο την παραγωγή ξυλείας" 13 Η διαδικασία της άντλησης αφορά στην
"εξαγωγή νερού ή άλλου υγρού με αντλία ή με άλλο μέσο"14. Η άντληση αναφέρεται κυρίως
σε μη ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, όπως τ ο πετρέλαιο και τ ο φυσικό αέριο.
Εικόνα 5.2: Ορυχείο χαλκού. Εικόνα 5.3: Αποψίλωση του δάσους του
πηγή: The Earth from the Air 366 Days, September Αμαζονίου.
21. πηγή: The Earth from the Air 365 Days, February 5.
Η εξαγωγή πρώτων υλών για την παραγωγή οικοδομικών υλικών ή ενέργειας θίγει
πρωταρχικά τ α αποθέματα των διαθέσιμων φυσικών πόρων, ενώ έχει και σημαντικές
αρνητικές επιπτώσεις σ τ ο τοπίο και τ α οικοσυστήματα Επίσης, ανάλογα με τους τρόπους'
με τους οποίους πραγματοποιείται η εξαγωγή των πρώτων υλών, καταναλώνεται ενέργεια
η
David Anink, Chiel Boonstra, John Mak, Handbook of Sustainable Building, London: James & James Science
Publishers Ltd., 199ó, o. 12-13.
12
Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής, Θεσσαλονίκη: Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών [Ίδρυμα Μανόλη
Τριανταφυλλίδη], Αριστοτέλειο πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, 1998, σ. 488.
13
Μ
125
και εκλύονται στην ατμόσφαιρα αέριοι ρύποι. Τέλος, ιδιαίτερη σημασία έχουν τα ζητήματα
που αφορούν στην υγεία των ανθρώπων που εργάζονται στην φάση της εξαγωγής16.
5.2.3 Φάση παραγωγής
Κατά την φάση της παραγωγής, πραγματοποιείται n επεξεργασία των πρώτων υλών της
προηγούμενης φάσης, με στόχο την παραγωγή ενός οικοδομικού υλικού ή στοιχείου.17 Η
φάση αυτή περιλαμβάνει δύο διακριτά στάδια, το στάδιο της επεξεργασίας των πρώτων
υλών σε υλικά και το στάδιο της σχηματοποίησης σε τελικά προϊόντα ή της
συναρμολόγησης τους σε σύνθετα προϊόντα 18 Στην φάση αυτή εντάσσεται κα το στάδιο
της μεταφοράς των οικοδομικών υλικών ή στοιχείων από τον χώρο παραγωγής τους στο
εργοτάξιο.19
Τα περιβαλλοντικά προβλήματα που σχετίζονται με αυτή την φάση είναι κυρίως η
κατανάλωση ενέργειας και οι εκπομπές αέριων ρύπων, που αυτή προκαλεί 20 Ένας γενικός
κανόνας, που ισχύει είναι ότι όσο μεγαλύτερος είναι ο βαθμός επεξεργασίας ενός υλικού,
κατά το στάδιο παραγωγής του, τόσο μεγαλύτερες είναι και οι επιπτώσεις στο περιβάλλον21
(κατανάλωση ενέργειας, εκπομπές, στερεά, υγρά και αέρια απόβλητα). Συγχρόνως, σε
αυτήν, όπως και στην προηγούμενη φάση, τίθενται ζητήματα που αφορούν στην υγεία των
ανθρώπων που εργάζονται για την παραγωγή των διάφορων οικοδομικών υλικών ή
στοιχείων. Τέλος, στην φάση της παραγωγής πρέπει να λαμβάνεται υπόψη και η συσκευασία
των υλικών,22 η οποία επίσης αφορά στην κατανάλωση φυσικών πόρων. Για τη συσκευασία
οικοδομικών προϊόντων χρησιμοποιούνται μέταλλο, γυαλί, πλαστικό, χαρτί και ξύλο
(ολόσωμη ξυλεία ή προϊόντα ξύλου). Η χρήση υλικών συσκευασίας από χαρτί και προϊόντα
ξύλου είναι περιβαλλοντικά προτιμότερη καθώς βασίζεται στη συνεχή ανακύκλωση των
υλικών αυτών. Αντίθετα, η χρήση διάφορων πλαστικών έχει σημαντικές περιβαλλοντικές
επιπτώσεις
5.2.4 Φάση κατασκευής
Η φάση της κατασκευής αφορά στην χρησιμοποίηση οικοδομικών υλικών και στοιχείων
για τη δημιουργία των κτιρίων και του περιβάλλοντος χώρου τους. Οι αποφάσεις σχετικά με
τα υλικά και τον τρόπο με τον οποίο αυτά θα εφαρμοστούν στις κατασκευές, επιδρούν και
στις επόμενες φάσεις ζωής των οικοδομικών υλικών24 Πιο συγκεκριμένα, ο σχεδιασμός και η
κατασκευή κτιρίων και υπαίθριων χώρων με στόχο την αποσυναρμολόγηση και όχι την
κατεδάφιση μπορεί να έχει σημαντικές επιπτώσεις στη δυνατότητα των οικοδομικών υλικών
,5
Anink, et aL (1996), ό.π., ο. 12.
16
Οι Fox και Murrell αναφέρουν ότι ιδιαίτερα η εξαγωγή υλικών από τη γη επιφυλάσσει σημαντικούς
κινδύνους για τους ανθρώπους που εργάζονται εκεί. [Avril Fox, Robin Murrell, Green Design. A Guide to
Environmental Impact of Building Materials, London: Architecture Design and Technology Press, 1989, a 5.]
17
Anink, et al. (1996), ό.π, a 12.
,8
Giacomo Gulisano, et al., "Energy cost of building materials and life-cycle assessment ", στο Environmentally
Friendly Cities. Proceedings of PLEA 98, Passive and Low Energy Architecture, 1998, Lisbon, Portugal, June 1998,
Maldonado Eduardo, Yannas Simos, eds., London: James h. James Science Publishers Ltd., 1998, σ. 521 και
Berge (2003), ό.π., σ. 6.
19
Luigi Margoni, et al., "A review paper on Ecolabel initiatives in Europe for building materials. Some critical
remarks ", στο Environmentally Friendly Cities. Proceedings of PLEA 98, Passive and Low Energy Architecture,
1998, Lisbon, Portugal, June 1998, Maldonado Eduardo, Yannas Simos, eds., London: James h. James Science
Publishers Ltd., 1998, a 527.
20
Anink, et al. (1996), ό.π, ο. 12.
21
Robert Vale, "Selecting materials for construction", στο Owen Lewis, John Goulding, eds., European
Directory of Sustainable Energy Efficient Building 1995. Components. Services. Materials., London, James 8<.
James Science Publishers Ltd., 1995, σ. 51.
22
Margoni, et al. (1998), ό.π, σ. 527.
23
Fox, Murrell (1989), ό.π., σ. 79.
24
Anink, et al. (1996), ό.π, σ. 13.
126
και στοιχειών να επαναχρησιμοποιηθούν ή να ανακυκλωθούν κατά το τελευταίο στάδιο της

ζωής τους (απόρριψη)25
Κατά την φάση της κατασκευής ενός κτιρίου ή ενός υπαίθριου χώρου καταναλώνεται
ενέργεια και παράγονται ποσότητες οικοδομικών απορριμμάτων. Ωστόσο, οι κύριες
περιβαλλοντικές επιπτώσεις της φάσης αυτής αφορούν στην όχληση που προκαλείται και η
οποία περιλαμβάνει την ηχορύπανση και τη δημιουργία κραδασμών από την χρήση
μηχανημάτων, καθώς και την παραγωγή σκόνης και άλλων αέριων εκπομπών26 Τέλος, η
τοποθέτηση κάποιων υλικών (π.χ. ινωδών θερμομονωτικών) μπορεί να προκαλέσει διάφορα
προβλήματα υγείας στους ανθρώπους που εργάζονται στο στάδιο της κατασκευής.
5.2.5 Φάση χρήσης
Η φάση αυτή αποτελεί την "ωφέλιμη" περίοδο της ζωής ενός υλικού, όταν αυτό αποτελεί
κομμάτι ενός κτιρίου ή ενός υπαίθριου χώρου. Σε αυτήν την φάση, η περιβαλλοντική
επίπτωση των οικοδομικών υλικών και στοιχείων εξετάζεται κυρίως σε σχέση με τους
ανθρώπους που χρησιμοποιούν τους χώρους, στους οποίους αυτά εντάσσονται. Οι στόχοι
που τίθενται, αφορούν πρωταρχικά στην υγεία των χρηστών, αλλά και στην επίτευξη
συνθηκών θερμικής, οπτικής και ακουστικής άνεσης27.
Η υγεία των χρηστών ενός εσωτερικού χώρου επηρεάζεται δραστικά από τις εκπομπές
χημικών ουσιών, που προέρχονται από τα διάφορα υλικά. 28 Είναι προφανές ότι στους
υπαίθριους χώρους της πόλης, οι εκπομπές αυτές επηρεάζουν ελάχιστα την υγεία των
ανθρώπων. Τα υλικά, που χρησιμοποιούνται στους εξωτερικούς χώρους των πόλεων,
επιδρούν στις συνθήκες θερμικής, οπτικής και ακουστικής άνεσης των ατόμων. Το μέγεθος
αυτής της επίδρασης εξαρτάται από τις οπτικές και θερμοφυσικές ιδιότητες των υλικών,
καθώς και από τις κλιματικές συνθήκες, και έχει αναλυθεί εκτενώς σε προηγούμενο
κεφάλαιο29
Πέρα από τα παραπάνω, κατά την περίοδο της χρήσης ενός χώρου καταναλώνεται
ενέργεια και νερό, ενώ παράγονται απορρίμματα και απόβλητα30 Το γεγονός αυτό
ανταποκρίνεται κυρίως στους εσωτερικούς χώρους των κτιρίων, όμως ισχύει και για τους
αστικούς υπαίθριους χώρους.
Η κατανάλωση ενέργειας στο εσωτερικό των κτιρίων επηρεάζεται έμμεσα από τα υλικά
που χρησιμοποιούνται στις εξωτερικές επιφάνειες των κτιρίων και στους υπαίθριους χώρους
της πόλης. Αυτό συμβαίνει κυρίως κατά την καλοκαιρινή περίοδο στις περιοχές με
μεσογειακό και τροπικό κλίμα, όπου οι θερμοφυσικές και οπτικές ιδιότητες των υλικών σε
συνδυασμό με τις κλιματικές συνθήκες εντείνουν το φαινόμενο της αστικής θερμικής
νησίδας και αυξάνουν τις θερμικές προσόδους των εσωτερικών χώρων των κτιρίων,
αυξάνοντας έτσι την κατανάλωση ενέργειας για δροσισμό31
Η κατανάλωση νερού ενός υπαίθριου χώρου εξαρτάται κυρίως από την ύπαρξη σε αυτόν
στοιχείων βλάστησης και νερού. Στην πρώτη περίπτωση, η κατανάλωση νερού εξαρτάται
25
Boonstra (1996), ό.π., σ. 24 και Evangelos Evangelinos, "Sustainable building. Evaluating building techniques
according to their environmental impacts", στο Dimitra Babalis, ed., Ecological Design for an Effective Urban
Regeneration, Florence: Firenze University Press, 2 0 0 4 , σ 75. Ο Berge ονομάζει αυτή τη στρατηγική ADISA
(Assembly for DISAssembly) και σημειώνει ότι οι αρχές, που πρέπει να τίθενται κατά την κατασκευή ενός
κτιρίου είναι: 1. Διαχωρισμός των διαφορετικών "στρωμάτων" του κτιρίου (οικόπεδο, φέρων οργανισμός,
επιδερμίδα, εγκαταστάσεις, εσωτερικά χωρίσματα, κινητός εξοπλισμός), 2. Δυνατότητες διαχωρισμού των
υλικών μέσα σε καθένα από τα "στρώματα" και 3. Χρήση τυποποιημένων στοιχείων που αποτελούνται από
ένα υλικό και όχι από συνδυασμό υλικών. [Berge (2003), ό.π., σ. 13]
26
Anink, et al. (1996), ό.π., σ. 13.
27
Μ. Σανταμούρης, κ.ά., Οικολογική Δόμηση, Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα, Διεπιστημονικό Ινστιτούτο
περιβαλλοντικών Ερευνών, Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. Δ/νση Οικιστικής πολιτικής και Κατοικίας, Ιούνιος 2 0 0 0 , σ. 160-161.
28
Anink, et al. (1996), ό.π., σ 13.
29
Για περισσότερα, Βλ. Κεφάλαιο 4: Η θερμική άνεση στους υπαίθριους χώρους της πόλης.
30
Anink, et al. (1996), ό.π., σ. 13.
31
Για περισσότερα, Βλ. Κεφάλαιο 3: Το κλίμα των πόλεων.
127
er
Κεφάλαιο 5 . θεωρητικά στοιχεία για την περιβαλλοντική επίδραση των υλικών
από τις ανάγκες άρδευσης των διάφορων φυτεύσεων , ενώ στη δεύτερη από το ρυθμό
εξάτμισης και την απαιτούμενη ποιότητα νερού (π.χ. πόσιμο, βρόχινο, θαλασσινό ή "γκρίζο"
νερό)33.
Εικόνα 5.4: Φυτεύσεις σε υπαίθριο χώρο. Εικόνα 5.5: Στοιχεία νερού σε υπαίθριο χώρο.
πηγή: Αρχείο Κ. Μπουγιατιώτη
5.2.6 Φάση απόρριψης
Η απόρριψη αποτελεί το τέλος του κύκλου ζωής ενός υλικού, όταν αυτό, μετά την
κατεδάφιση του κτιρίου ή την καταστροφή του υπαίθριου χώρου στα οποία ήταν
ενταγμένο, μετατρέπεται σε οικοδομικό απόρριμμα και αποτίθεται στο περιβάλλον. Η
πορεία ενός υλικού από την εξαγωγή του, ως πρώτη ύλη, από το περιβάλλον έως την
απόθεση του, ως οικοδομικό απόρριμμα, πάλι στο περιβάλλον είναι γραμμική. Ωστόσο, είναι
δυνατό, αυτή η πορεία να μετατραπεί σε κυκλική34. Σε αυτή την περίπτωση, η φάση της
απόρριψης δεν αποτελεί το τέλος του κύκλου ζωής ενός υλικού, αλλά την αρχή ενός νέου
κύκλου ζωής, όπου αυτό χρησιμοποιείται σε νέες κατασκευές είτε αυτούσιο, είτε μετά από
κάποια επεξεργασία35 Επίσης, είναι δυνατό το στάδιο της απόρριψης ενός υλικού να
μετατοπιστεί χρονικά. Αυτό συμβαίνει όταν το στάδιο της χρήσης του χώρου στον οποίο
είναι ενσωματωμένο επεκταθεί χρονικά με τη διαδικασία της ανακαίνισης ή της
συντήρησης36 Τέλος, όταν η φάση της απόρριψης αφορά στην ταφή ή την καύση του, είναι
δυνατό να δημιουργηθούν προβλήματα από την πιθανή έκλυση επικίνδυνων εκπομπών στον
αέρα, στα νερά και το έδαφος, καθώς και από την πρόκληση μόνιμων ή παροδικών βλαβών
στο τοπίο και τα οικοσυστήματα37
Ως προς τις ανάγκες άρδευσης τους, τα διάφορα είδη βλάστησης χωρίζονται υδροχαρή / υδρόφιλα και
ξηροφυτικά.
33
Για περισσότερα, βλ. Αινείας Οικονόμου, Χρήση συστημάτων δροσισμού με εξάτμιση και με ακτινοβολία
για την βελτίωση του μικροκλίματος σε υπαίθριους χώρους και σε κτίρια. Μη δημοσιευμένη Μεταπτυχιακή
Εργασία, Αθήνα: Ε.Μ.π. Σχολή Αρχιτεκτόνων, Δ.π.Μ.Σ. Αρχιτεκτονική - Σχεδιασμός του Χώρου, Κατεύθυνση
Α: Σχεδιασμός - Χώρος - πολιτισμός, Φεβρουάριος 2 0 0 2 και Aineias Οι^οηοηηου, «Bioclimatic α β ^ η of
water elements in mediterranean cities», εργασία που παρουσιάστηκε στο SOCRATES/Erasmus, Intensive
Programme on: ECOPOUS: Sustahable Planning and Design Prhciples, V\oxeT\ce, Italy, 20-27 February 2005.
34
Οι φυσικές διεργασίες δεν είναι ποτέ γραμμικές, αλλά κυκλικές, καθώς στην φύση δεν υφίσταται η
έννοια των αποβλήτων. [Smith et al. (1998), ό.π., σ. 59 και Berge (2003), ό.π., σ. 15]
35
Anink. et al. (1996), ό.π., σ. 13.
36
37
128
5.3. Ανάλυση των παραμέτρων περιβαλλοντικής αξιολόγησης
5.3.1 Γενικά
Η εκτίμηση της περιβαλλοντικής επίδρασης ενός οικοδομικού υλικού δεν μπορεί ποτέ να
είναι απόλυτη, καθώς εξαρτάται από την κριτική αξιολόγηση πολλών, συχνά
αντικρουόμενων μεταξύ τους, παραμέτρων. Έτσι, ο καθορισμός του περιβαλλοντικά
φιλικότερου υλικού αποτελεί, σε πολλές περιπτώσεις, μια υποκειμενική απόφαση, η οποία
καθορίζεται κυρίως από την θέση του υλικού στο κέλυφος του κτιρίου. Σε κάποιες
περιπτώσεις, μάλιστα, όπως συμβαίνει για παράδειγμα, στην περίπτωση των οικοδομικών
υλικών και στοιχείων, που τοποθετούνται σε εσωτερικούς χώρους κτιρίων, μία και μοναδική
περιβαλλοντική παράμετρος -η εκπομπή επιβλαβών για την ανθρώπινη υγεία χημικών
ουσιών- αναδεικνύεται σε κύρια38 Αντίθετα, για τα υλικά, τα οποία τοποθετούνται στις
εξωτερικές επιφάνειες και στον περιβάλλοντα χώρο των κτιρίων, οι παράμετροι που
αφορούν στην καταστροφή των φυσικών πόρων, την εμπεριεχόμενη ενέργεια και τις
εκπομπές ρύπων έχουν μεγαλύτερη σημασία.
Στα πλαίσια της ανάλυσης του κύκλου ζωής των υλικών, είναι απαραίτητη η ποσοτική ή
η ποιοτική εκτίμηση για καθεμιά από τις φάσεις του διάφορων παραμέτρων, καθεμιά από τις
οποίες μπορεί να έχει περιβαλλοντικές επιπτώσεις σε παγκόσμια, περιφερειακή, τοπική ή
ατομική κλίμακα ή και σε συνδυασμό τους 3 9 Η περιβαλλοντική επίδραση των υλικών κατά
την φάση της παραγωγής τους μπορεί να περιγραφεί με μια σειρά ποσοτικών και ποιοτικών
παραμέτρων, που αναφέρονται από διάφορους ερευνητές40. Οι ποσοτικές παράμετροι
αφορούν:
• Στην κατανάλωση ενέργειας
• Στις εκπομπές αέριων ρύπων: - διοξειδίου του άνθρακα, που συμβάλλει στην
υπερθέρμανση του πλανήτη,
- διοξειδίου του θείου, που προκαλεί όξινη βροχή, και
- οξειδίων του αζώτου, που συμβάλλουν στο
σχηματισμό φωτοχημικού νέφους και στον ευτροφισμό
των νερών.
• Στην κατανάλωση νερού.
Αντίστοιχα, οι περιβαλλοντικές παράμετροι που μπορούν να περιγραφούν μόνο με ποιοτικά
δεδομένα είναι:
• Η οικολογική υποβάθμιση, που αναφέρεται:
στην εξάντληση των φυσικών πόρων,
στην καταστροφή του τοπίου και των
οικοσυστημάτων,
στην παραγωγή σκόνης, ηχορύπανσης και
κραδασμών και
στον κίνδυνο πρόκλησης καταστροφής.
• Οι τοξικές ουσίες, που επηρεάζουν το περιβάλλον, την ανθρώπινη υγεία, ή και τα δύο.
• Ζητήματα που αφορούν στο τέλος του κύκλου ζωής, όπως είναι:
n δυνατότητα συντήρησης και επισκευής,
n δυνατότητα επανάχρησης / ανακύκλωσης και
τα απόβλητα και τα οικοδομικά απορρίμματα
38
Anink, et al. (1996), ό.π., σ. 13.
39
Vale (1995), ό.π., σ. 51.
40
Chiel Boonstra, "Choice of Building Materials. The Environmental Preference Method", στο Owen Lewis, John
Goulding, eds., European Directory of Sustainable Energy Efficient Building 1995. Components. Services.
Materials., London, James 8«. James Science Publishers Ltd., 1995, σ. 46, Tom Woolley, Sam Kimmins, Paul
Harrisson, Rob Harrison, Green Building Handbook. Volume 1. A guide to products and their impact on the
environment, London: E 8«. FN Spon, 1997, κεντρική σελίδα.
129
5.3.2 Κατανάλωση ενέργειας
Η ενέργεια που δαπανάται στα διαφορετικά στάδια του κύκλου ζωής ενός υλικού
εκφράζεται με την έννοια της εμπεριεχόμενης ενέργειας^ Η εμπεριεχόμενη ενέργεια ορίζεται
ως "η ενέργεια που χρησιμοποιείται στην παραγωγή των δομικών υλικών (από την εξαγωγή
των πρώτων υλών από την φύση έως τη μεταφορά τους στο εργοτάξιο)"42 και υπολογίζεται
συνήθως σε μονάδες ενέργειας (κιλοβατώρες - kWh ή megajoule - mJ) ανά μονάδα μάζας
(κιλά -kg ή τόνους - ton) ή όγκου (κυβικά μέτρα - m3)43 Στο σημείο αυτό, σημειώνεται ότι
αυτός ο τρόπος υπολογισμού της εμπεριεχόμενης ενέργειας των υλικών είναι
προβληματικός εξαιτίας των διαφορών που υπάρχουν στην πυκνότητα τους, αλλά και στην
ποσότητα που αυτά χρησιμοποιούνται στις κατασκευές 44 Συγχρόνως, επειδή η ενέργεια που
δαπανάται για τη μεταφορά των υλικών διαφέρει, εφεξής, κάθε αναφορά στην
εμπεριεχόμενη ενέργεια θα αφορά στην ενέργεια που δαπανάται κατά το στάδιο της
παραγωγής των υλικών.
Η ακριβής αξιολόγηση της εμπεριεχόμενης ενέργειας των υλικών δεν είναι πάντα δυνατή
για διάφορους λόγους. Αυτό οφείλεται κυρίως στο γεγονός ότι οι διαδικασίες παραγωγής και
η ενεργειακή αποδοτικότητα τους διαφέρουν από βιομηχανία σε βιομηχανία45, αλλά και στο
ότι δεν υπάρχει ένα ανεξάρτητο, διεθνώς αποδεκτό σύστημα με το οποίο να μπορούν να
ελεγχθούν οι πληροφορίες σχετικά με την εμπεριεχόμενη ενέργεια, οι οποίες παρέχονται
από τους κατασκευαστές και τις βιομηχανίες46.
Σε ό,τι αφορά στις τιμές της εμπεριεχόμενης ενέργειας, σε γενικές γραμμές, ισχύει ο
απλός κανόνας ότι όσο πιο κοντά στην φυσική του κατάσταση είναι ένα υλικό, ή όσο
απλούστερη είναι η διαδικασία παραγωγής του, τόσο χαμηλότερη είναι και η εμπεριεχόμενη
ενέργεια του 4 7 Ο Szokolay χωρίζει τα οικοδομικά υλικά και προϊόντα σε τρεις κατηγορίες:
χαμηλής ενέργειας (μικρότερη από 1 kWh/kg), μεσαίας ενέργειας (ανάμεσα σε 1 και ΙΟ
kWh/kg) και υψηλής ενέργειας (υψηλότερη από ΙΟ kWh/kg)48
Στον πίνακα 5.1 παρουσιάζονται οι πμές εμπεριεχόμενης ενέργειας διάφορων
οικοδομικών υλικών, όπως αυτές δίνονται από μια σειρά ερευνητών49.
41
Ως εμπεριεχόμενη ενέργεια μεταφράζεται ο αγγλικός όρος embodied energy.
42
Gulisano, et al. (1998), ό.π., ο. 522.
43
Smith et al. (1998), ό.π, ο. 71.
44
45
Gulisano, et al. (1998), ό.π., ο. 522.
46
Woolley, et al. (1997), ό.π., ο. 7.
47
Vale, Vale (1991), ό.π., ο. 41, Vale (1995), ό.π., ο. 51-52 και Δημήτρης Κ. Μπίκας, "περιβαλλοντικές
παράμετροι στον Κύκλο Ζωής των Κτιρίων", Κτίοιο, Επιστημονική Έκδοση Α/2001, σ. 13-21.
48
S. V. Szokolay, Environmental Science Handbook for Architects and' Butiders, Lancaster / London / New York:
The Construction Press, 1980, σ 421.
49
Chapman (1973) και Wright (1974), παραπομπές στο Evangelinos (2004), ό.π, σ. 74, Richard R Stein, Diane
Serber, "Energy required for building construction", στο Donald Watson, ed.. Energy Conservation through
Building Design, U.S.A.: McGraw-Hill Book Company, 1979, σ. 190-191, Szokolay (1980), ό.π., σ. 421, Έλλη
Γεωργιάδου, Βιοκλιματικός Σχεδιασμός. Καθαρές Τεχνολογίες Δόμησης, θεσσαλονίκη: παρατηρητής, 1996,
σ. 225, Woolley, et al. (1997), ό.π., George Baird, Alcorn Andrew, Haslam Phil, The energy embodied in building
materials- updated. New Zealand coefficients and their significance, IPENZ Transactions, Vol. 24, No. 1/CE, 1997,
σ. 46-54 [Online] Available, www.ipenz.org.nz/ipenz/publications/indexes/transaction/transactions97/civil/
7baird.pdf, 9 Φεβρουαρίου 2 0 0 6 , σ. 51-53, Institut Cerda (1999), παραπομπή στο Albert Cuchi, "Traditional
technologies for a sustainable approach to urban renewal", στο Dimitra Babalis, ed., Bioclimatic Design and
Urban Regeneration for Sustainable Development, Florence: Edizioni Polistampa, 2003, a. 44, Μπίκας (2001),
ό.π, σ. 20-23, 73 και Lin Ηαο, "The role of construction materials in life-cycle embodied energy of buildings: a
case study of China, στο Raydan Dana K„ Melki Habib H., PLEA 2005. 22nd International Conference.
Environmental Sustainabi/ity. The Challenge of Awareness in Developing Societies, Lebanon: Notre-Dame
University Publishing, 2 0 0 5 , σ. 70.
130
πίνακας 5.1: Εμπεριεχόμενη ενέργεια (kWh / kg) οικοδομικών υλικών από διάφορους ερευνητές.
πηγές: επιλογή Evangelinos (2004) (1 έως 4 και 7), Γεωργιάδου (1996) (5), Woolley, et al. (1997) (6),
Μπίκας (2001) (8), Berge (2003) (9), Bard (1997) (ΙΟ) και Ηαο (2005) (11).
Υλικά Εμπεριεχόμενη ενέργεια (kWh/kg)από διάφορες πηγές
1 2 3 4 5 6 7 8 9 ΙΟ 11
Άμμος και χαλίκι (θραυστά) - - - Ο,ΟΙ 0,05 - 0,028 - - Ο,ΟΙ Ο,Οό
Αδρανή (φυσ. αποθέσεων) - - - - - - - - - 0,006 -
Φυσικοί λίθοι
Πλάκες / Κυβόλιθοι - 0,85 - - - 0597 - 1,388 0,028 0,219 -
π ρ ο ϊ ό ν τ α τσιμέντου
Τσιμέντο 2,3 1,58 - 2,2 1 1,315 2 - - 2,167 2,535
Σκυρόδεμα - - 0,26 0,2 0,25 - 0,278 0,153 0,223 0,278 -
Ελαφροσκυρόδεμα (περλίτης) - - - 0,5 - - - - 1,111 - -
Κονιάματα
Τσιμεντοκονίαμα - - - - - - 0,917 0,527 0,278 0,556 -
Ασβεστο-τσιμεντοκονίαμα - - - - - - - 0,527 0,278 - -
πλάκες / Κυβόλιθοι - - - - 0,57 - - 0,278 0,834 0,333 -
Κεραμικά π ρ ο ϊ ό ν τ α
Οπτόπλινθοι - - - - 0,45 - 1,251 0,833 0,694 0,566
Διακοσμητικοί οπτόπλινθοι - - - - - - - 1,111 - - -
Κεραμίδια - - - - 0,55 1,75 - 0,916 0,833 0,694 -
πλακίδια - - - - 1,73 - - - 2,223 1,999 10,034
π ρ ο ϊ ό ν τ α ξύλου
Σανίδες - - - - 0,3 - 0,834 0,886 0,834 0,694 -
Αντικολλητή ξυλεία - 1,29 - - - 1,39 2,222 1,111 2,888 -
Μοριοσανίδα - - - - 1,15 - 3,892 1,388 0,834 2,222 -
Μεταλλικά π ρ ο ϊ ό ν τ α
Χάλυβας, από μετάλλευμα 13,2 6,6 12,07 ΙΟ 8,5 8,055 11,954 - 6,389 8,889 8,743
Χάλυβας, 5 0 % ανακ, - - - - - - - - 5 - -
Χάλυβας, 100% ανακ. - - - - - 2,085 - 2,749 2,223 2,805 3,338
Χαλκός, από μετάλλευμα 20 19,08 - 16 15 19 25,02 - 28,751 19,611 -
Χαλκός, 5 0 % ανακ, - - - - - 16,667 - - 15,278 - -
Χαλκός, 100% ανακ, - - - - - 2,778 - - - - -
Αλουμίνιο, από μετάλλευμα 85 24,4 59,4 56 72,5 58,335 44,48 86,86 59,029 53,055 59,355
Αλουμίνιο, 5 0 % ανακ, - - - - - - - - 26,389 - -
Αλουμίνιο, 100% ανακ, - - - - - 3,889 - - 8,334 2,250 2,694
Ψευδάργυρος, από μετάλλευμα - 10,5 - 15 - 18,056 - - 18,612 14,167 -
Μόλυβδος - 7,14 - 14 - 52,778 - - 6,112 9,749 -
Μόλυβδος, ανακ, - - - - - 2,778 - - - - -
π ρ ο ϊ ό ν τ α ασφάλτου
Άσφαλτος - - - - - - 2,78 14,355 1,944 12,249 -
Ασφαλτικό σκυρόδεμα - - - - - - - - - 0,944 -
Ασφαλτική μεμβράνη - - - - - - - 13,88 - - -
πλαστικά π ρ ο ϊ ό ν τ α
Πολυαιθυλένιο - - - - 10,950 18,611 20,85 - 18,612 28,611 -
Πολυπροπυλένιο - - - - 10,950 19,722 21,41 - 19,723 17,778 -
PVC - - - - 8,200 19,45 22,24 14,16 19,445 19,445 -
Συνθετικές βαφές
Συνθ. βαφές - υδατοδιαλυτά - - - - - - 5,56 24,58 - 24,583 -
Συνθ. βαφές - οργανικά - - - - - 6,945 27,8 27,249 - 27,249 -
Γυαλί
Γυαλί 7,2 - - 6 15,000 - 5,282 5,111 2,778 4,416 12,2
Γυαλί, 5 0 % ανακ, - - - - - - - - 1,944 - -
θερμομονωτικά υλικά
EPS / XPs - - -. - 22,15 37,5 27,8 26,36 20,834 3 2 , 5 0 0 19,166
Πολυουρεθανη - - - - - 37,5 19,46 - 28,890 20,556 -
Υαλοβάμβακας - - - 3,9 8 6,818 8,34 11,861 5,556 8,416 -
Ορυκτοβάμβακας - - - - 5 209 - 4,416 - - 12,667
Φελλός - - - - - - - - 1,111 - -
131
Η κατανάλωση ενέργειας ενός υλικού εξαρτάται και από το ποσό ενέργειας που
δαπανάται για τη μεταφορά του υλικού από τον τόπο παραγωγής του στο εργοτάξιο. Η
σημασία της ενέργειας μεταφοράς είναι μεγάλη και μπορεί, στην περίπτωση βαρέων υλικών,
να υπερβεί την ενέργεια που δαπανήθηκε για την εξαγωγή και την παραγωγή τους. 50 Παρόλα
αυτά, στις μέρες μας, το γεγονός αυτό ελάχιστα επηρεάζει τη διαδικασία επιλογής των
υλικών. Αντίθετα, παλαιότερα51, αλλά ακόμα και κατά το πρώτο μισό του 20ου αιώνα, η
απόσταση που χώριζε τον τόπο παραγωγής ενός υλικού από τον τόπο εφαρμογής του
ήταν καθοριστική για την τελική επιλογή του. Χαρακτηριστική αυτού του γεγονότος είναι η
παρατήρηση του Παπαθεοδώρου, σύμφωνα με τον οποίο: "Παρά την εξαιρετική ποιότητα
των μαρμάρων της Μάνης, η διάδοσις αυτών εις την αγοράν μας χωλαίνει ένεκα των
μεγάλων εξόδων μεταφοράς και άλλων αιτίων52. Στον πίνακα 5.2 δίνονται οι τιμές
κατανάλωσης ενέργειας διαφορετικών μέσων μεταφοράς ανά τόνο και ανά χιλιόμετρο.
Σημειώνεται ότι στις οδικές μεταφορές η κατανάλωση ενέργειας διαφέρει ανάλογα με τον
τύπο του οχήματος, με το οποίο αυτές πραγματοποιούνται.
πίνακας 5.2: Κατανάλωση ενέργειας σε σχέση με τα διαφορετικά μέσα μεταφοράς.

πηγή: απόδοση Berge ( 2 0 0 3 ) , ό.π., σ. 17 και 26
Ενέργεια και Μέσο μεταφοράς kWh /ton km
Diesel: Οδική 0,445
Diesel: θαλάσσια 0,167
Diesel: Τρένο 0,167
Ηλεκτρική: Τρένο 0,056
Εικόνα 5.6: Εκτάσεις άντλησης πετρελαίου. Εικόνα 5.7: Φορτηγά και οχήματα βαρέως τύπου,
πηγή: The Earth from the Air 365 Days, May 24. που χρησιμοποιούνται για τις μεταφορές.
πηγή: 7?7e Earth from the Air 366 Days, April 16.
50
Berge (2003), ό.π., σ. 17.
51
Χαρακτηριστική είναι η χρήση τοπικών υλικών στην ελληνική παραδοσιακή αρχιτεκτονική (βλ. παρακάτω).
Αξίζει επίσης να αναφερθεί κανείς σε σχόλια που συνδέουν την χρήση υλικών με την απόσταση και κατ'
επέκταση με τη μεταφορά που γίνονται από το Βιτρούβιο. Έτσι, για παράδειγμα, αναφέρει για τα Ανικιανά
πετρώματα, "(...) αν τα ορυχεία αυτά ήταν κοντά στην Πόλη [Ρώμη], θα άξιζε πραγματικά να γίνονται όλα
τα έργα από τέτοια πέτρα. (...) Επειδή, όμως, λόγω της γειτνίασης προς την Πόλη των λατομείων των
Ερυθρών, της Πάλλα και άλλων που βρίσκονται κοντά, η ανάγκη επιβάλλει στην χρήση του προϊόντος
τους. (...)" (Βιτρούβιου, Περί Αρχιτεκτονικής. Βιβλία I-V, τόμος 1, μτφ. Λέφας Παύλος, Αθήνα: Εκδόσεις
Πλέθρον, 1997, σ. 133.) Επίσης, αναφέρεται και στην ξυλεία της λάριξ [Larix europea, κωνοφόρο φυλλοβόλο
δέντρο με βαρύ, σκληρό και πολύ ανθεκτικό ξύλο. (Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριτάννικα, τόμος
37, Αθήνα: Εκδοτικός Οργανισμός Πάπυρος, 1989, σ. 339.)]: "(...) Μεταφέρεται μέσω το Πάδου ποταμού στη
Ραβέννα, και διατίθεται στην αποικία Φανό, στον Πίσαυρον, στον Αγνιώνα και σε άλλες πόλεις της
περιοχής. Αν ήταν δυνατή η μεταφορά του στην Πόλη, αυτό το ξύλο θα πρόσφερε τα μέγιστα στην
οικοδομική. (-.)". [Βιτρούβιου (1997), ό.π., σ. 159.]
52
θ. Κ. Παπαθεοδώρου, Οικοδομική, Αθήνα: Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, 1939, σ. 5. Σε άλλο σημείο, ο
Παπαθεοδώρου σημειώνει ότι: "συνηθέστερον εν Αθήναις χρησιμοποιούνται (...) πορώδεις ασβεστόλιθοι
προελεύσεως Καπανδριτίου, Χαρβατίου, Πειραιώς, (...) και Αιγίνης". [Παπαθεοδώρου (1939), ό.π., σ. 3.]
53
Ευάγγελος Ευαγγελινός, Περιβαλλοντικά ήπιες οικοδομικές συνθέσεις και τεχνικές, Αθήνα: Ε.Μ.Π., Σχολή
Αρχιτεκτόνων, Ιούνιος 1997, σ 31.
132
Τέλος, τα αυξημένα ποσά ενέργειας που έχουν καταναλωθεί για την παραγωγή ενός
υλικού δεν είναι πάντα απαγορευτικά για την εφαρμογή του, καθώς πρέπει να λαμβάνεται
υπόψη η εξοικονόμηση ενέργειας που επιτυγχάνεται με την εφαρμογή και την χρήση του 5 4 Το
γεγονός αυτό ισχύει ιδιαίτερα για τα διάφορα θερμομονωτικά υλικά. Ωστόσο, ακόμα και σε
αυτήν την περίπτωση, και με δεδομένο το γεγονός ότι η χρήση θερμομόνωσης είναι πλέον
υποχρεωτική για όλα τα κτίρια, τίθεται το ζήτημα της χρήσης θερμομονωτικών υλικών με
μικρότερη εμπεριεχόμενη ενέργεια
Η κατανάλωση μεγάλων ποσών μη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας για την εξαγωγή, την
παραγωγή, τη μεταφορά και την εφαρμογή ενός υλικού σε μια κατασκευή έχει επιμέρους
σημαντικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Από τη μία μεριά, συνεπάγεται την περαιτέρω
μείωση των αποθεμάτων αυτών των πηγών ενέργειας. Από την άλλη μεριά, μεταφράζεται
σε εκπομπές αέριων ρύπων, οι οποίοι εντείνουν σημαντικά περιβαλλοντικά προβλήματα.
5.3.3 Υπερθέρμανση του πλανήτη, τρύπα του όζοντος, όξινη βροχή και φωτοχημικό νέφος
Η υπερθέρμανση του πλανήτη, η τρύπα του όζοντος, η όξινη βροχή και το φωτοχημικό
νέφος αποτελούν τα τέσσερα σημαντικότερα περιβαλλοντικά προβλήματα, τα οποία
σχετίζονται με το δομημένο περιβάλλον και τις ανθρώπινες δραστηριότητες. Οι
διαφορετικές φάσεις του κύκλου ζωής των υλικών, που χρησιμοποιούνται στις κτιριακές
κατασκευές συμβάλλουν, σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό, στην όξυνση αυτών των
φαινομένων. Συγχρόνως, οι άμεσες και μακροπρόθεσμες επιπτώσεις τους πλήττουν άμεσα
τον άνθρωπο και τις κατασκευές του. Τα περιβαλλοντικά αυτά προβλήματα δεν έχουν όλα
την ίδια σημασία. Έτσι, η υπερθέρμανση του πλανήτη και η τρύπα του όζοντος αφορούν
στο σύνολο του πλανήτη, η όξινη βροχή αφορά σε περιφέρειες, η οποίες μπορεί να
περιλαμβάνουν μία ή περισσότερες χώρες, ενώ το φωτοχημικό νέφος αποτελεί σχετικά
τοπικό φαινόμενο. Στη συνέχεια, επιχειρείται μια πολύ συνοπτική παρουσίαση των
περιβαλλοντικών αυτών προβλημάτων και η σύνδεση τους με τα στάδια του κύκλου ζωής
των οικοδομικών υλικών και στοιχείων.
Η υπερθέρμανση του πλανήτη56 οφείλεται στο φαινόμενο του θερμοκηπίου"', που
ορίζεται ως "η συνεχής αύξηση της θερμοκρασίας της ατμόσφαιρας, που προκαλείται από
την απορρόφηση της υπέρυθρης ακτινοβολίας που εκπέμπεται από τη γη"58. Το φαινόμενο
του θερμοκηπίου οφείλεται σε διάφορα αέρια59, τα κυριότερα από τα οποία είναι το
διοξείδιο του άνθρακα (C0 2 ) σε ποσοστό 61%, το μεθάνιο (CH4) κατά 15%, το όζον (0 3 ) με
8,5%, το διοξείδιο του αζώτου (Ν02) με 4% και οι χλωροφθοράνθρακες (CFCs) σε ποσοστό
11%ό°. Το διοξείδιο του άνθρακα (C0 2 ) είναι το σημαντικότερο, αέριο του θερμοκηπίου,
καθώς εκλύεται από τις περισσότερες ανθρώπινες δραστηριότητες, κυρίως ως αποτέλεσμα
της καύσης οργανικών καυσίμων61 Οι άμεσες συνέπειες της ανόδου της θερμοκρασίας είναι
το λιώσιμο των πάγων στους πόλους και η άνοδος της στάθμης της θάλασσας. Τα
παραπάνω πλήττουν άμεσα τις πόλεις και το δομημένο περιβάλλον62 Ωστόσο, ο τρόπος με
5ά
Margoni, et al. (1998), ό.π, σ. 525.
55
Woolley, et al. (1997), ό.π., σ. 44 και Vale, Vale (1991), ό.π., σ. 32.
56
Ως υπερθέρμανση του πλανήτη μεταφράζεται ο αγγλικός όρος global warming και ο γαλλικός
réchauffement global.
57
Ως φαινόμενο του θερμοκηπίου μεταφράζεται ο αγγλικός όρος greenhouse effect και ο γαλλικός effet
de serre.
58
Κουϊμτζής, κ.ά (1998), ό.π., σ. 34.
59
Τα έξι κυριότερα αέρια του θερμοκηπίου είναι: το διοξείδιο του άνθρακα (0Ο 2 ), το μεθάνιο (CHa), το
υποξείδιο του αζώτου (NQO), ΟΙ υδροφθοράνθρακες (hyarofluorocarbons - HFC), υπερφθοράνθρακες
(perfluorocarbons - PFC) και εξάφθορο θειικό άλας (sulphurhexafluoriae - SF6). (United Nations Framework
Convention on Climate Change, [Online] Available, http://unfccc.int/essential_background/kyoto_protocol/
items/3145.php, 13 Απριλίου 2005.
60
Κουϊμτζής, κ.ά. (1998), ό.π, σ. 34.
61
Berge (2003), ό.π., σ. 32.
62
Οι συνέπειες της κλιματικής αλλαγής στο φυσικό και το δομημένο περιβάλλον, αποτέλεσε το
αντικείμενο έκθεσης στη Cite de la Science στο Παρίσι το 2004. Για περισσότερα, βλ. Sylvestre Huet,
133
τον οποίο το κλίμα της γης θα μεταβληθεί από την άνοδο της θερμοκρασίας και το
λιώσιμο των πάγων δεν είναι γνωστός 63
Εικόνα 5.8: Το λιώσιμο των πάγων. Εικόνα 5.9: Φωτοχημικό νέφος.

πηγή: The Earth from the Air 365 Days, June 5.
Η ύπαρξη όζοντος στη στρατόσφαιρα συμβάλλει στη δημιουργία ενός προστατευτικού

στρώματος, το οποίο απορροφάει την υπεριώδη ακτινοβολία (μήκη κύματος 2 0 0 - 3 0 0
nm), επιτρέποντας την ανάπτυξη και τη διατήρηση της ζωής πάνω στη γη 64 Η τρύπα του
όζοντος^5 αναφέρεται "στη μειωμένη συγκέντρωση της στοιβάδας του όζοντος πάνω από
την Ανταρκτική" . Η καταστροφή του στρατοσφαιρικού όζοντος οφείλεται κυρίως στο
μονοξείδιο του αζώτου (NO) και στους χλωροφθοράνθρακες (CFCs)67 Οι επιπτώσεις της
τρύπας του όζοντος αφορούν πρωταρχικά την υγεία του ανθρώπου (αύξηση των καρκίνων
του δέρματος, των παθήσεων των ματιών και εξασθένηση του ανοσιοποιητικού
συστήματος), ενώ υπολογίζεται ότι μπορεί να υπάρχουν και συνέπειες στο κλίμα 68
Ως όξινη βροχή09 ορίζεται ως "η βροχή με pH χαμηλότερο από το φυσιολογικό, που είναι
το 5,6"7°. Η όξινη βροχή προκαλείται από την ενσωμάτωση ενώσεων, όπως είναι τα οξείδια
του αζώτου (ΝΟχ) και το διοξείδιο του θείου (S02) ουσιών στην ατμόσφαιρα, οι οποίες
μετατρέπονται σε θειικό οξύ (H2S04) και νιτρικό οξύ (ΗΝ03) και πέφτουν στη συνέχεια στη γη
με τη μορφή βροχόπτωσης.71 Το βασικό χαρακτηριστικό της όξινης βροχής είναι ότι αποτελεί
διακρατικό περιβαλλοντικό πρόβλημα, ότι δηλαδή πλήττει συνήθως περιοχές, οι οποίες
βρίσκονται μακριά από την πηγή της εκπομπής των αέριων ρύπων που την προκαλούν.
Αυτό συμβαίνει γιατί οι αέριοι ρύποι μεταφέρονται με τον αέρα και τα μέτωπα της
MVRDV, Climax. Un climat sous influence. Scenarios pour demain, Paris: Editions Carre/Editions Adam Biro,
2003.
63
Υπάρχουν σενάρια που αναφέρονται σε ερημοποίηση των περιοχών που βρίσκονται στην εύκρατη
κλιματική ζώνη, δηλαδή ανάμεσα στα γεωγραφικά πλάτη από τον 20ο έως τον 4 0 ο παράλληλο
[Κουϊμτζής, κ.ά. (1998), ό.π., ο. 34.], και άλλα που θεωρούν πιθανό το "πάγωμα" του βόρειου ημισφαιρίου ως
απόρροια της επίδρασης των νερών των πόλων στο Ρεύμα του Κόλπου [Jean-Marc Jancovici, "Climate
change or climate shock5, στο Arthus-Bertrand Yann, The Earth from the Air 366 Days, London: Thames 8«.
Hudson, 2003],
64
Κουϊμτζής, κ.ά. (1998), ό.π., ο. 41.
65
Ως τρύπα του όζοντος μεταφράζεται ο αγγλικός όρος ozone layer depletion και ο γαλλικός trou d'
ozone.
66
Κουϊμτζής, κ.ά. (1998), ό.π., ο. 43.
67
Για περισσότερα, βλ. Κουϊμτζής, κ.ά. (1998), ό.π, σ. 42, καθώς επίσης και Berge (2003), ό.π, σ. 145, όπου
παρατίθεται πίνακας με το καταστροφικό αποτέλεσμα που έχουν για τ ο στρατοσφαιρικό όζον οι
κυριότεροι χλωροφθοράνθρακες.
68
Κουϊμτζής, κ.ά. (1998), ό.π., σ. 45.
69
Ως όξινη βροχή μεταφράζεται ο αγγλικός όρος acid rain.
70
Κουϊμτζής, κ.ά. (1998), ό.π, σ. 131.
71
Fox, Murrell (1998), ό.π., σ. 15 και Κουϊμτζής, κ.ά. (1998), ό.π, σ. 131.
134
κακοκαιρίας 7 2 Οι πρωτογενείς επιπτώσεις της όξινης βροχής αφορούν στη μείωση του
χρόνου ζωής πολλών οργανισμών (φυτά και ψάρια) 73 , ενώ οι δευτερογενείς επιπτώσεις την
πρόκληση φθορών σε υλικά όπως η πέτρα, τ α προϊόντα τσιμέντου και τ α μέταλλα 7 4 .
Το φωτοχημικό νέφος75 ορίζεται ως "ο φωτοχημικός σχηματισμός δευτερογενών
ατμοσφαιρικών ρύπων με οξειδωτικές ιδιότητες όπως τ ο τροποσφαιρικό όζον ( 0 3 ) και τ ο
διοξείδιο του αζώτου (Ν0 2 )" 7 6 . Τα οξείδια του αζώτου (ΝΟχ) και οι υδρογονάνθρακες
(πτητικές και ημιπτητικές οργανικές ενώσεις 77 ), σε συνδυασμό με τη σκόνη συντελούν στη
δημιουργία του φωτοχημικού νέφους, τ ο οποίο επηρεάζεται δραστικά από την ηλιακή
ακτινοβολία και τη θερμοκρασία του αέρα. 78 Το φωτοχημικό νέφος έχει συνέπειες στους
ανθρώπους (πρόκληση ερεθισμών και πνευμονικές παθήσεις), στα φυτά, αλλά και στα υλικά
που υπάρχουν στις πόλεις, ενώ συγχρόνως, προκαλεί διάχυση της ηλιακής ακτινοβολίας και
μείωση της ορατότητας. 7 9
Ολα τ α παραπάνω σημαντικότατα περιβαλλοντικά προβλήματα εντείνονται κυρίως από

τις εκπομπές που παράγονται από την ενέργεια, που δαπανάται σε όλα τ α στάδια του
κύκλου ζωής των υλικών. Οταν αυτή παράγεται από μη ανανεώσιμες πηγές ενέργειας,
δηλαδή από την καύση ορυκτών καυσίμων, εκλύονται στην ατμόσφαιρα εκπομπές των
διάφορων αέριων ρύπων. Στον πίνακα 5.3 παρουσιάζονται οι εκπομπές των τεσσάρων
κυριότερων ρύπων ( C 0 2 , S0 2 και ΝΟχ), που εκλύονται από τις βασικές μορφές ενέργειας.
Πίνακας 5.3: Παραγωγή CO2, SQ2 και ΝΟχ από τις διάφορες μορφές ενέργειας.
πηγή: απόδοση Evangelinos (2004), ό.π, σ. 75 και Berge (2003), ό.π., σ. 26.
Μορφή ενέργειας gC02/kWh gS02/kWh g ΝΟχ /kWh
Ολα τ α είδη 240 - - - -
Ηλεκτρισμός 220 832 - - -
Φυσικό αέριο 190 198 205 0,036 0,576
Άνθρακας 310 331 335 - 396 0,036 - 0/Ι08 0,576
Πετρέλαιο 280 302 270 1,798 0,539
Η παραγωγή διοξειδίου του άνθρακα από την παραγωγή των υλικών εκφράζεται σε GWP
- Global Warming Potential (g/kg), η παραγωγή διοξειδίου του θείου σε ΑΡ - Acid Potential
(g/kg), ενώ των οξειδίων του αζώτου σε Photochemical Ozone Creation Potential - POCP
(g/kg). 8 ° Τα μεγέθη αυτά παρέχουν τη δυνατότητα για άμεση σύγκριση της συνεισφοράς
των διάφορων οικοδομικών υλικών σε καθένα από τ α παραπάνω, σημαντικότερα,
περιβαλλοντικά προβλήματα και παρατίθενται στον πίνακα 5.4.
72
Κουϊμτζής, κ.ά. (1998), ό.π., σ. 132. Οι Κουϊμτζής κ.ά. αναφέρουν ότι αυτός είναι και ο βασικός λόγος για
τον οποίο το πρόβλημα αυτό δεν συναντάται στην Ελλάδα, όπου το μεγαλύτερο ποσοστό των
βροχοπτώσεων προέρχονται από τα δυτικά-νοτιοδυτικά (35%-45%) και τα νότια (30%-40%) και δεν
συναντούν στην πορεία τους σημαντικές πηγές ρύπανσης. Αντίθετα, το μικρό ποσοστό βροχοπτώσεων
(20%-25%), που έχει προέλευση από την Κεντρική Ευρώπη είναι ελαφρά όξινο. [Κουϊμτζής, κ.ά. (1998), ό.π., σ.
133.]
73
Berge (2003), ό.π., σ. 32. Για περισσότερα, βλ. Κουϊμτζής, κ.ά. (1998), ό.π., σ. 128
74
Fox, Murrell (1998), ό.π, σ. 15. Για περισσότερα, βλ. Κουϊμτζής, κ.ά. (1998), ό.π, σ. 128 και 142-143.
75
Ως φωτοχημικό νέφος μεταφράζεται ο αγγλικός όρος photochemical smog.
76
Κουϊμτζής, κ.ά. (1998), ό.π., σ. 122
77
Ως πτητικές οργανικές ενώσεις μεταφράζεται ο αγγλικός όρος volatile organic compounds (VOC), ενώ
ως ημιπτητικές οργανικές ενώσεις μεταφράζεται ο αγγλικός όρος semi-volatile organic compounds
(SVOC). Στις πτητικές οργανικές ενώσεις ανήκουν οι υδρογονάνθρακες, τα βιοαλκένια, οι αλδεϋδες και οι
κετόνες και κάποια οργανικό οξέα, ενώ στις ημιπτητικές οργανικές ενώσεις ανήκουν οι πολυκυκλικοί
αρωματικοί υδρογονάνθρακες, τα πολυχλωριωμένα διφαινύλια και οι οργανοχλωριωμένες ενώσεις.
[Κουϊμτζής, κ.ά. (1998), ό.π, σ. 78.]
78
Berge (2003), ό.π, σ. 33 και Κουϊμτζής, κ.ά. (1998), ό.π, σ. 133.
79
Κουϊμτζής, κ.ά. (1998), ό.π, σ. 127. Για περισσότερα, βλ. και Walsh McDermott, "Air pollution and public
health" στο AA. VV, Readings from the Scientific American. Man and the Ecosphere, San Francisco: W. H.
Freeman & Co., 1956-71, σ 137-145.
80
Berge (2003), ό.π., σ. 32.
135
Κεφάλαιο 5 Θεωρητικά στοιχεία για την περιβαλλοντική επίδραση των υλικών
Πίνακας 5.4: Συμβολή διάφορων οικοδομικών υλικών στο φαινόμενο του θερμοκηπίου,
την όξινη βροχή και το φωτοχημικό νέφος.
πηγή: επιλογή από Berge (2003), ό.π., σ. 36-41 (1), Woolley, et al. (1997), ό.π, σ. 44, 58, HO, 143,146,156,
157 201 (2) και Μπίκας (2001), ό.π, ο. 16 (3)
GWP AP POCP
(g C02/ kg υλικού) (g S02/ kg υλικού) (g ΝΟχ/ kg υλικού)
(1) (2) (3) (1) (3) (1)
Αμμος και χαλίκι (θραυστά) - - - - - -
Άμμος και χαλίκι (φυσ. αποθέσεων)
Φυσικοί λίθοι
Πλάκες / Κυβόλιθοι 8 (5305) 45 Ο ο
Τσιμέντο 500
Σκυρόδεμα
Πυκνό σκυρόδεμα 65 - 123 1 0,4 0,3
Ελαφροσκυρόδεμα (περλιτόδεμα) 445 1,33
Κονιάματα
Τσιμεντοκονίαμα 98 0,8 11
Ασβεστο-τσιμεντοκονίαμα 271 Ο,όό
Πλάκες / Κυβόλιθοι 307 - 119 2 0,48 38
Οπτόπλινθοι 190 2 17
Διακοσμητικοί οπτόπλινθοι 300
Κεραμίδια 190 - 329 2 1,09 17
πλακίδια 571 4 51
Προϊόντα ξύλου
Σανίδες 116 274 1 1,55 1
Αντικολλητή ξυλεία 564 3,21
Μοριοσανίδα 372 2,37
Μεταλλικά προϊόντα
Χάλυβας, από μετάλλευμα 2230 3000 ΙΟ 840
Χάλυβας, 100% ανακ. 557 lóOO 474 3 1,79 4
Χαλκός, από μετάλλευμα 5234 7000 140 64
Αλουμίνιο, από μετάλλευμα 11102 26-37000 11815 όΟ 94,83 119
Ψευδάργυρος, από μετάλλευμα 2230 óOOO ΙΟ 840
Μόλυβδος 1137 lóOOO ΙΟ 63
Προϊόντα ασφάλτου
Άσφαλτος 489 - 400 4
Ασφαλτικό σκυρόδεμα -
Ασφαλτική μεμβράνη 1038 6,41
πλαστικά προϊόντα
Πολυαιθυλένιο 751 9 Ο,Ι
πολυπροπυλένιο 900 7 ο,ι
PVC 1400 2043 13 14,27 0,5
Συνθετικές βαφές - υδατοδιαλυτά - - - — — -
Συνθετικές βαφές - οργανικά
Γυαλί
Γυαλί 569 1300 44 2
EPS 1650 - 1914 11 20.07 0,2
Πολυουρεθανη 3900 30 42
Υαλοβάμβακας 1210 - 2130 7 15,5 ό
Ορυκτοβάμβακας 1042 6 4,22 5
Φελλός
Οπως αναφέρθηκε και πιο πάνω, κατά τη μεταφορά των υλικών από τον τόπο
παραγωγής τους στους χώρους κατασκευής καταναλώνεται ποσά ενέργειας. Οπως και η
136
Κεφάλαιο 5 _ Θεωρητικά στοιχεία για την περιβαλλοντική επίδραση των υλικών
δαπανώμενη ενέργεια, έτσι και οι εκπομπές αέριων ρύπων εξαρτώνται από την απόσταση,
το βάρος των υλικών και το μέσο μεταφοράς και άρα τα καύσιμα του (βλ. πίνακα 5.5).
Πίνακας 5.5: Παραγωγή CQ 2 , SQ2 και ΝΟχ από τ α διαφορετικά μέσα μεταφοράς.
πηγή: απόδοση Berge ( 2 0 0 3 ) , ό.π., σ. 26
Ενέργεια και Μέσο μεταφοράς g C02 / ton km g S02 / ton km g NOx / ton km
Diesel: Οδική 120 Ο,Ι 19
Diesel: Θαλάσσια 50 0,3 0,7
Diesel: Τρένο 50 0,05 0,75
Ηλεκτρική: Τρένο - - -
5.3.4 Κατανάλωση νερού
Το νερό αποτελεί ίσως το σημαντικότερο φυσικό πόρο για τη ζωή στον πλανήτη. Σε
αυτό βασίζονται σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό όλες οι ανθρώπινες δραστηριότητες
από τις πιο βασικές για τον άνθρωπο (βιολογικές, ατομικές) έως τις αναγκαίες για την
οικονομική δραστηριότητα (π.χ. γεωργία, βιομηχανία). Κατά το στάδιο της παραγωγής και
της επεξεργασίας πολλών οικοδομικών υλικών καταναλώνονται σημαντικές ποσότητες
νερού (βλ. πίνακα 5.6). Ανάλογα με τα υλικά, το νερό πρέπει να έχει συγκεκριμένα
χαρακτηριστικά (σκληρότητα81, pH82, χημική σύσταση, κ.λπ.). Έτσι, σε πολλές περιπτώσεις
είναι απαραίτητη η χρήση πόσιμου νερού, καθώς τα άλατα, οι μικροοργανισμοί και οι
χημικές ουσίες που περιέχονται στο μη πόσιμο νερό (θαλασσινό νερό, νερό από λίμνες,
γκρίζο νερό, κ.λπ.) είναι δυνατό να αλλοιώσουν την ποιότητα του τελικού προϊόντος. Ενα
τελευταίο σημαντικό σημείο που αφορά στην κατανάλωση του νερού είναι η διάθεση του
μετά την χρήση του στην παραγωγή και στην επεξεργασία διάφορων υλικών. Το νερό αυτό
είναι τις περισσότερες φορές ιδιαίτερα μολυσμένο (π.χ. περιέχει βαρέα μέταλλα) και
εξαιρετικά επικίνδυνο τόσο για το φυσικό περιβάλλον, όσο και για τον άνθρωπο.
Πίνακας 5.6: Κατανάλωση νερού (It/kg) κ α τ ά την

παραγωγή οικοδομικών υλικών.
πηγή: απόδοση Berge ( 2 0 0 3 ) , ό.π., σ. 20-23
Υλικό // νερού / kg υλικού
Φυσικοί λίθοι ΙΟ
Ασβέστης 50
Κυβόλιθοι τσιμέντου 190
Μη επεξεργασμένη ξυλεία 330
Κεραμικά πλακίδια 400
Κεραμικά τούβλα 520
Κεραμικά κεραμίδια 640
Γυαλί 680
Μοριοσανίδα 1000
Υαλοβάμβακας 13ÓO
Μόλυβδος I960
Χάλυβας 3400
Χαλκός 15900
Πολυουρεθανη 18900
Αλουμίνιο 29000
Στον αντίποδα των παραπάνω, είναι απαραίτητο να τονιστεί ότι "στην αρχή της νέας
χιλιετίας, τα τρία τέταρτα του πληθυσμού της γης δεν διαθέτει παροχή πόσιμου νερού και
Ως προς τη σκληρότητα, δηλαδή την περιεκτικότητα του σε ασβέστιο και μαγνήσιο, το νερό διακρίνεται
σε: σκληρό ( 3 0 0 mg/lt) και σε μαλακό (180-300 mg/lt). [Berge (2003), ό.π., σ. 65.]
82
Το pH καθορίζει το πόσο όξινο είναι το νερό. Η οξύτητα του νερού επηρεάζει τη διάβρωση που αυτό
προκαλεί όταν έρχεται σε επαφή με συγκεκριμένες ομάδες υλικών. [Στο ίδιο, σ. 65.]
83
137
1,6 δισεκατομμύριο άνθρωποι δεν έχουν νερό που είναι κατάλληλο για να πίνεται . Επίσης,
σημειώνεται ότι "στις αναπτυσσόμενες χώρες της Αφρικής, οι άνθρωποι περπατούν έως και
δέκα (ΙΟ) χιλιόμετρα κάθε μέρα για να βρουν πόσιμο νερό"85. Έτσι, στις μέρες μας και μετά
την Παγκόσμια Συνδιάσκεψη στο Γιοχάνεσμπουργκ, το νερό ανάγεται σε "βασικό ανθρώπινο
δικαίωμα"86, ενώ το Περιβαλλοντικό Πρόγραμμα του OHE. (UNEP), σε έκθεση του 1999
κατατάσσει την παγκόσμια κρίση των υδάτινων πόρων δεύτερη σε σπουδαιότητα μετά το
φαινόμενο του θερμοκηπίου.87
Εικόνα 5.10: Πόσιμο νερό από πηγάδι στην Ακτή Εικόνα 5.11: Πόσιμο νερό από πηγάδι στην Ινδία
του Ελεφαντοστού, πηγή: The Earth from the Air πηγή: The Earth from the Air 365 Days, September
365 Days, February 11. 15.
5.3.5 Εξάντληση φυσικών πόρων
Ως φυσικοί πόροι ορίζονται "τα προϊόντα που είναι χρήσιμα για τη ζωή και τις
δραστηριότητες του ανθρώπου και προέρχονται από την φύση"88. Οι φυσικοί πόροι
διακρίνονται σε μη ανανεώσιμους και ανανεώσιμους, σε μη βιολογικούς (π.χ. μέταλλα,
πετρώματα), σε πρώην βιολογικούς (π.χ. πετρέλαιο, κάρβουνο και φυσικό αέριο) και σε
βιολογικούς (γεωργικές καλλιέργειες και δάση)89 Μόνο οι βιολογικοί φυσικοί πόροι, δηλαδή
αυτοί που παράγονται από ζωντανούς οργανισμούς, είναι ανανεώσιμοι, ενώ οι μη βιολογικοί
και οι πρώην βιολογικοί90 είναι μη ανανεώσιμοι. Εξαίρεση αποτελούν ο αέρας και το νερό
που θεωρούνται μη βιολογικοί, ανανεώσιμοι φυσικοί πόροι91
Yann Arthus-Bertrand, The Earth from the Air 365 Days, London: Thames &. Hudson, 2001, February 11.
85
Γαιόοαυα, Experiment, Νερό. Η Πηγή της Ζωής, Αθήνα: Ειδικές Εκδόσεις Άρης Τερζόπουλος Α.Ε.,
Νοέμβριος-Δεκέμβριος 1998, σ. 37.
86
Αχιλλέας Φακατσέλης, «Το δικαίωμα στο νερό», στην Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία, 15 Δεκεμβρίου 2 0 0 2 ,
σ. 44.
87
88
Στέφανος Σγαρδέλης, Ιωάννης Παντής, Δέσποινα Βώκου, Γεώργιος Στάμος, Μυρτώ Πυροβέτση,
Στέφανος Παρασκευόπουλος, Εισαγωγή στην Οικολογία. Σημειώσεις για τους φοιτητές του Τμήματος
Χημείας, Θεσσαλονίκη: Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Τμήμα Εκδόσεων, Πανεπιστημιακό
Τυπογραφείο, 1998-1999, σ. 104.
89
90
Παρόλο που τ ο πετρέλαιο, ο άνθρακας και το αέριο προέρχονται επίσης από ζωντανούς οργανισμούς,
ο χρόνος που χρειάζεται ώστε να μετατραπούν οι οργανισμοί αυτοί σε χρήσιμες πρώτες ύλες είναι τόσο
μεγάλος, ώστε στην πράξη δεν θεωρούνται ανανεώσιμοι φυσικοί πόροι. [Anink, et al. (1996), ό.π., σ. 17]
91
Σγαρδέλης, κ.ά. (1998-1999), ό.π., σ. 105 και Berge (2003), ό.π., σ. 65-67.
138
Εικόνα 5.12: Ανανεώσιμος φυσικός πόρος. Το Εικόνα 5.13: Ελεγχόμενη υλοτομία δάσους.
δάσος. πηγή: The Earth from the Air 366 Days, January 29.
πηγή: The Earth from the Air 365 Days, January 14.
Εικόνα 5.14: Μη ανανεώσιμος, πρώην βιολογικός Εικόνα 5.15: Πρώην ανανεώσιμος, μη βιολογικός
πόρος. Το πετρέλαιο. πόρος. Ο λιγνίτης.
πηγή: The Earth from the Air 366 Days, July 29. πηγή: The Earth from the Air 366 Days, September
17.
Η εξάντληση ενός μη ανανεώσιμου φυσικού πόρου είναι επικείμενη όταν το διαθέσιμο

απόθεμα υπερβαίνει την κατανάλωση 92 Στον πίνακα 5.7 παρουσιάζονται τα διαθέσιμα
αποθέματα για τους κυριότερους φυσικούς πόρους και τις πρώτες ύλες, όπως αυτές
δίνονται από τους Ehrlich και Ehrlich93, τον McHale94, τη Γεωργιάδου95 και τον Berge. Στο
σημείο αυτό πρέπει να σημειωθεί ότι το υπολογιζόμενο διαθέσιμο απόθεμα διαφέρει πολλές
φορές από το πραγματικό, για περιβαλλοντικούς, οικονομικούς ή τεχνικούς λόγους 96
Επίσης, τονίζεται ότι ακόμα και οι ανανεώσιμοι φυσικοί πόροι είναι δυνατό να κινδυνεύουν
να εξαντληθούν, όταν ο ρυθμός κατανάλωσης τους υπερβαίνει το ρυθμό ανάπτυξης τους 9 7
Τέλος, ότι ο υπολογισμός των αποθεμάτων των φυσικών πόρων διαφέρει κατά περίπτωση
ανάλογα με τις χρησιμοποιούμενες μεθόδους και τις θεωρούμενες σταθερές 98
92
Anink, et al. (1996), ό.π., σ 17.
93
Paul R. Ehrlich, Anne Η. Ehrlich, Population. Resources. Environment. Issues in Human Ecology, San Francisco: W.
H. Freeman 8c Co, 1972.
94
John McHale, The Ecological Context, London: Studio Vista Ltd., 1971.
95
Έλλη Γεωργιάδου, Βιοκλιματικός Σχεδιασμός. Καθαρές Τεχνολογίες Δόμησης, Θεσσαλονίκη:
Παρατηρητής, 1996.
96
Anink, et al. (1996), ό.π., σ. 17. Για περισσότερα, βλ. και Berge (2003), ό.π., σ. 3-5.
97
Smith et al. (1998), ό.π., σ. 68 και Anink, et al. (1996), ό.π., σ. 17.
98
Dennis Meadows, et al., The Limits to Growth: A Report for the Club of Rome's Project on the Predicament
of Mankind, New York: Universe Books, 1972, παραπομπή στο Ehrlich, Ehrlich (1972), ό.π., σ. 295.
139
Πίνακας 5.7: Υφιστάμενα αποθέματα φυσικών πόρων και πρώτων υλών.

πηγή: επιλογή Ehrlich, Ehrlich (1972), ό.π., σ. 71, McHale (1971), ό.π., σ. 153, Γεωργιάδου (1996), ό.π., σ. 231 και
Berge (2003), ό.π, σ. 4.
Ορυκτά Ehrlich, Ehrlich McHale Γεωργιάδου Berge
(στοιχεία 1968) (στοιχεία 1971) (στοιχεία 1981) (στοιχεία 1992)
Απόθεμα σε Απόθεμα σε Απόθεμα σε Απόθεμα σε
χρονιά χρονιά χρονιά χρονιά
Αδρανή (άμμος, χαλίκια) - - - πολύ μεγάλο
Ασβέστης - - - πολύ μεγάλο
Βωξίτης 186 570 260 220
Γύψος - - - πολύ μεγάλο
Κάδμιο - - 39 27
Κασσίτερος 28 35 40 28
Μόλυβδος 16 19 48 20
Νικέλιο 136 - 76 55
Περλίτης - - - πολύ μεγάλο
Πέτρα - - - πολύ μεγάλο
Πηλός - - - πολύ μεγάλο
Πυρίτιο - - - πολύ μεγάλο
Σίδηρος 386 250 410 119
Τιτάνιο - - 138 70
Χαλαζίας - - - πολύ μεγάλο
Χαλκός 46 29 65 36
Χρώμιο 536 - 374 105
Χώμα - - - πολύ μεγάλο
Ψευδάργυρος 20 23 41 21
Καύσιμα Απόθεμα σε Απόθεμα σε Απόθεμα σε Απόθεμα σε
χρονιά χρονιά χρονιά χρονιά
Άνθρακας 836 - - 390
Φυσικό αέριο 36 - - όΟ
Πετρέλαιο 61 - - 40
5.3.6 Καταστροφή του τοπίου και των οικοσυστημάτων
Η εξαγωγή πρώτων υλών, αλλά και η απόθεση απορριμμάτων, μπορούν να προκαλέσουν

μόνιμες ή παροδικές βλάβες τόσο στα οικοσυστήματα, όσο και στο φυσικό τοπίο.99 Ως
οικοσύστημα ορίζεται "μια οργανωμένη ενότητα έμβιων όντων και αβιοτικών στοιχείων, που
αλληλεπιδρούν μεταξύ τους και μέσα στην οποία ανταλλάσσονται υλικά και πληροφορίες
με κινητήρια δύναμη μια πηγή ενέργειας"100 Πέρα από τους ζωντανούς οργανισμούς, η
έννοια του οικοσυστήματος περιλαμβάνει και το σύνολο των στοιχείων που τους περιβάλλει
και τους επηρεάζει, δηλαδή το περιβάλλον μέσα στο οποίο ζουν και αναπτύσσονται, καθώς
και τις μεταξύ τους σχέσεις.101
99
Anink, et al. (1996), ό.π., σ. 17.
100
Σγαρδέλης, κ.ά. (1998-1999), ό.π., σ. 47.
ΙΟΙ
140
Εικόνα 5.16: Απόβλητα από ορυχείο χαλκού. Εικόνα 5.17: Λατομείο μαρμάρου.
πηγή: The Earth from the Air 366 Days, April 25. πηγή: The Earth from the Air 366 Days, August 28.
Η καταστροφή του τοπίου που έχει προκληθεί από την εξαγωγή πρώτων υλών, από
λατομεία, ορυχεία ή χώρους λήψης αδρανών είναι δυνατόν να αποκατασταθεί, μετά τ ο
τέλος της λειτουργίας τους, με επεμβάσεις αρχιτεκτονικής τοπίου 102 . Ωστόσο, παρόλο που
οι εργασίες αποκατάστασης ενός τοπίου μπορούν να πραγματοποιηθούν σχετικά γρήγορα,
η ουσιαστική αποκατάσταση της ισορροπίας των οικοσυστημάτων που διαταράχθηκαν
μπορεί να γίνει σε δεκαετίες ή και σε αιώνες 103
a Twickenham .Un terra

reconquis I I y à 20am
Εικόνα 5.18: Αποκατάσταση κατεστραμμένου Εικόνα 5.19: Αποκατάσταση χώρου αμμοληψίας
χώρου στην Αγγλία . στην Αγγλία .
πηγή: Αρχιτεκτονική Τοπίου. Σχεδιασμός Αστικών πηγή: Αρχιτεκτονική Τοπίου. Σχεδιασμός Αστικών
Χώρων, σ. 80. Χώρων, σ. 80.
5.3.7 Παραγωγή σκόνης, ηχορύπανσης και κραδασμών
Η παραγωγή σκόνης, ηχορύπανσης και κραδασμών χαρακτηρίζουν κυρίως τις πρώτες

φάσεις του κύκλου ζωής των υλικών (εξαγωγή, παραγωγή και κατασκευή), καθώς και την
τελευταία (κατεδάφιση). Ηχορύπανση και κραδασμοί προκαλούνται από κάποιες διαδικασίες
εξαγωγής πρώτων υλών και κυρίως από λατομεία και μεταλλεία. Συγχρόνως όμως, είναι και
τ ο αποτέλεσμα της μεταφοράς υλικών μεγάλου βάρους από οχήματα βαρέως τύπου.
Ενδεικτικά αναφέρονται οι διαμορφώσεις τοπίου που παρουσιάζει η Ανανιάδου-Τζημοπούλου, και οι

οποίες αφορούν στην αποκατάσταση του τοπίου σε περιοχές, όπου παλαιότερα υπήρχαν μεταλλεία,
ορυχεία και χώροι λήψης αδρανών υλικών (Avion και Pas-de-Calais, Β. Γαλλία, Rodumoor και Brancepeth,
Durham Μεγάλης Βρετανίας, Twickenham και Rickmansworth Μεγάλη Βρετανία). (Μαίρη Ανανιάδου-
Τζημοπούλου, Αρχιτεκτονική Τοπίου. Σχεδιασμός Αστικών Χώρων, Θεσσαλονίκη: Εκδόσεις Ζήτη, 1997, σ.
79-80.)
103
Fox, Murrell (1989), ό.π., σ 7 και Anink, et al. (1996), ό.π., σ. 17.
141
Η σκόνη είναι "στερεά σωματίδια μεγάλου σχετικά μεγέθους που σχηματίζονται ως

αποτέλεσμα της διάβρωσης ή του κατακερματισμού στερεών υλικών"104 και μπορεί να είναι
χημικά ουδέτερη ή να φέρει τοξικές ουσίες105, ίνες, ή φορτισμένα σωματίδια. Η παραγωγή
σκόνης πραγματοποιείται κατά την φάση της εξαγωγής και της επεξεργασίας οικοδομικών
υλικών και στοιχείων, αλλά και κατά την ατελή καύση στερεών καυσίμων και πετρελαίου.106
Στον άνθρωπο, η σκόνη μπορεί να προκαλέσει αλλεργίες, ενώ στο αστικό περιβάλλον
προκαλεί διάχυση της ηλιακής ακτινοβολίας και συμμετέχει στο φωτοχημικό νέφος.107
Η ηχορύπανση108 είναι ορίζεται ως το σύνολο "των βλαβερών ή μη επιθυμητών ήχων
(θορύβων) στο περιβάλλον (,..)"109, ενώ ο θόρυβος αναφέρεται σε "κάθε ακανόνιστο
περιοδικό ήχο, του οποίου η στιγμιαία τιμή αυξομειώνεται, γενικά, με τυχαίο τρόπο"110. Ο
θόρυβος που προκαλείται σε χώρους εξαγωγής πρώτων υλών και σε εγκαταστάσεις
παραγωγής υλικών (βιομηχανικός θόρυβος) επηρεάζει πρωταρχικά τους εργαζόμενους και
σε δεύτερο επίπεδο τις περιοχές, που βρίσκονται γύρω από αυτές τις εγκαταστάσεις.111
Συγχρόνως, άμεση σχέση με προβλήματα ηχορύπανσης έχουν και τα στάδια μεταφοράς
των υλικών, από τον χώρο εξαγωγής στον χώρο παραγωγής και από εκεί στο εργοτάξιο,
όπου χρησιμοποιούνται συνήθως φορτηγά οχήματα112.
Πίνακας 5.8: Αποτελέσματα διάφορων τιμών έντασης ήχου

πηγή: απόδοση Szokolay (1980), ό.π., σ. 189
Ένταση Αποτελέσματα
65 dB (Α) Ψυχολογική επίδραση - εκνευρισμός
90 dB(Α) Η χρόνια έκθεση προκαλεί μόνιμη
απώλεια ακοής
100 dB (Α) Η μικρή έκθεση προκαλεί παροδική
απώλεια ακοής, ενώ η μεγάλη έκθεση,
μόνιμη
120 dB (Α) Πόνος
150 dB (Α) Άμεση απώλεια ακοής
Οι κραδασμοί ή δονήσεις είναι ήχοι πέρα από την ακουστική συχνότητα, οι οποίοι
παράγονται από διάφορα εργαλεία και μεταδίδονται μέσω του εδάφους ή άλλων στερεών
επιφανειών.113 Οι δονήσεις που σχετίζονται με τα οικοδομικά υλικά αφορούν κυρίως στις
διαδικασίες εξαγωγής τους (εκσκαφής, ανατινάξεις) και μεταφοράς τους (κυκλοφορία
βαρέως τύπου οχημάτων). Οι κραδασμοί χαμηλής συχνότητας (χαμηλότερης του 1 Hz)
έχουν κυρίως ψυχολογικά, αλλά και φυσιολογικά αποτελέσματα στους ανθρώπους.114
104
Θ. Κουϊμτζής, Κ. Φυτιάνος, Κ. Σαμαρά-Κωνσταντίνου, Χημεία Περιβάλλοντος, Θεσσαλονίκη: University
Studio Press, 1998, σ. 48-49.
105
Berge (2003), ό.π., a 28.
106
107
108
Ως ηχορύπανση μεταφράζονται οι αγγλικοί όροι noise pollution και sound pollution.
European Environment Information and Observation Network (EIONET),
http://www.eionet.eu.int/gemet/concept5cp=5651, ΙΟ Οκτωβρίου 2005.
]ìo
Αιμίλιος Γ. Κορωναίος, Γεώργιος Ι. Πουλάκος, Τεχνικά Υλικά Τόμος 2, Αθήνα: Εθνικό Μετσόβιο
Πολυτεχνείο, 2 0 0 2 , σ 56
m
Szokolay (1980), ό.π., σ. 194.
,t2
Ελλείψει άλλων στοιχείων, αναφέρονται τα εξής: ένα λεωφορείο που τρέχει με ταχύτητα 5 0 χλμ/ώρα
παράγει θόρυβο έντασης 81,4 dB(A), ένα ιδιωτικό αυτοκίνητο που τρέχει με την ίδια ταχύτητα 65,9 dB(A),
μια μοτοσικλέτα 81,7 dB(A), ενώ τέλος η κόρνα ενός αυτοκινήτου παράγει θόρυβο έντασης 88,3 dB(A). Τα
στοιχεία αυτά προέρχονται από ακουστική μελέτη, η οποία έλαβε χώρα στην Ιερουσαλήμ, Ισραήλ. (Joseph
Soker, "Environmental acoustic improvement in neighbourhoods of Jerusalem", στο Steemers Koen, Yannas
Simos, eds.. Architecture - City - Environment. Proceedings of the 17th PLEA Conference. Cambridge, 2000.
London: James & James Science Publishers Ltd., 2 0 0 0 , σ 519.)
113
Szokolay (1980), ό.π., σ. 189.
114
Στο ίδιο, σ. 189-190. Για περισσότερα βλ. και ΑΑ. VV„ ASHRAE Fundamentals Handbook, U.S.A.: ASHRAE, 1993,
σ. 37.11-37.12.
142
5.3.8 Κίνδυνος πρόκλησης καταστροφών
Καταστροφές με τραγικές συνέπειες για το περιβάλλον και τον άνθρωπο μπορούν να

συμβούν σε καθένα από τα στάδια του κύκλου ζωής των υλικών. Ο κίνδυνος πρόκλησης
τέτοιων καταστροφών αναφέρεται κυρίως σε ατυχήματα που συμβαίνουν στη βιομηχανία
πετρελαίου, σε χημικές βιομηχανίες και σε πυρηνικά εργοστάσια. Παλαιότερα, σημαντικά
ατυχήματα συνέβαιναν και στα ορυχεία
Οι διαδικασίες εξαγωγής, παραγωγής και μεταφοράς των περισσότερων κοινών
οικοδομικών υλικών δεν προκαλούν τέτοιες σημαντικές καταστροφές. Εξαίρεση αποτελούν
τα υλικά που παράγονται από πετροχημικά προϊόντα (π.χ. προϊόντα ασφάλτου, πλαστικά
προϊόντα, χρώματα και ορισμένα μονωτικά υλικά), τα οποία συνδέονται άμεσα με τις
καταστροφές που μπορούν να προκληθούν από τις διαδικασίες εξαγωγής, μεταφοράς και
επεξεργασίας του αργού πετρελαίου.
Ανάλογος μπορεί να είναι και ο κίνδυνος από τα υλικά στην παραγωγή των οποίων
χρησιμοποιούνται χημικές ουσίες, όπως είναι το χλώριο. Τέλος, καθώς σε όλα τα στάδια του
κύκλου ζωής των οικοδομικών υλικών, και ιδιαίτερα κατά το στάδιο της μεταφοράς τους,
καταναλώνεται ενέργεια, η οποία προέρχεται κυρίως από την καύση του πετρελαίου ή των
παραγώγων του, μπορεί να ειπωθεί ότι υπάρχει μια έστω και μικρή σχέση με τις
καταστροφές που αυτά προκαλούν στην φύση. Οι Anink et αϊ. σημειώνουν ότι ακόμα και αν
"ο κίνδυνος πρόκλησης τέτοιων καταστροφών είναι πολύ μικρός, αν συμβούν, οι συνέπειες
για τον άνθρωπο και το περιβάλλον μπορεί να είναι κολοσσιαίες και για το λόγο αυτό
πρέπει να λαμβάνεται υπόψη ως μια σημαντική περιβαλλοντική παράμετρος"115.
Εικόνα 5.20: Βύθιση πετρελαιοφόρου. Εικόνα 5.21: Ατύχημα σε εργοστάσιο χημικών.

πηγή: The Earth from the Air 366 Days, March 24. πηγή The Earth from the Air 366 Days, June 29.
5.3.9 Τοξικές ουσίες
Ένα υλικό μπορεί να εκλύει επιβλαβείς στερεές, υγρές και αέριες ουσίες στο έδαφος, το
νερό και τον αέρα σε ένα ή περισσότερα στάδια του κύκλου ζωής του.116 Οι εκπομπές αυτές
αναφέρονται κυρίως στα βαρέα μέταλλα, αλλά και σε διάφορες οργανικές ενώσεις, όπως οι
πολυκυκλικοί αρωματικοί υδρογονάνθρακες.117 Το βασικό χαρακτηριστικό των παραπάνω
τοξικών ουσιών είναι ότι καθώς δεν αποικοδομούνται, παραμένουν στην φύση και
συσσωρεύονται στην τροφική αλυσίδα118, για να καταλήξουν μέσω αυτής στον άνθρωπο.119
115
Anink, et al. (1996), ό.π, σ. 17.
116
117
Berge (2003), ό.π., ο. 28 και 31.
118
Το φαινόμενο αυτό ονομάζεται βιοσυσσώρευση και ορίζεται "ως το φαινόμενο κατά το οποίο μερικές
χημικές ουσίες έχουν την ιδιότητα να συσσωρεύονται στα διάφορα μέλη της τροφικής αλυσίδας σε
συνεχώς αυξανόμενες συγκεντρώσεις. [Κουϊμτζής, κ.ά. (1998), ό.π., σ 236] Για περισσότερα, βλ. και George
143
Είναι προφανές ότι οι ουσίες αυτές είναι ιδιαίτερα βλαπτικές και για την χλωρίδα και την
πανίδα και κατ' επέκταση, τα οικοσυστήματα
Τα βαρέα μέταλλα ορίζονται ως "χημικά στοιχεία, πολλά από τα οποία είναι τοξικά για
τον άνθρωπο"120 Τα κυριότερα βαρέα μέταλλα είναι ο υδράργυρος121, ο μόλυβδος122, το
κάδμιο123, το αρσενικό124 και ο κασσίτερος (οργανοκασσιτερούχες ενώσεις)125. Τα στοιχεία
αυτά συναντώνται στις φάσεις της εξαγωγής και της παραγωγής πολλών οικοδομικών
υλικών. Έτσι, για παράδειγμα, ο υδράργυρος, ο μόλυβδος και το κάδμιο χρησιμοποιούνται ως
χρωστικές στη βιομηχανία χρωμάτων. Το κάδμιο χρησιμοποιείται επίσης στην επιμετάλλωση
άλλων μετάλλων, όπως είναι ο χάλυβας, ως σταθεροποιητής του PVC, αλλά και στην
κατασκευή ψωτοβολταϊκών στοιχείων. Το αρσενικό, παράγεται από όλες τις διαδικασίες
εξόρυξης, επεξεργασίας και εμπλουτισμού του χαλκού, του μολύβδου και του ψευδαργύρου
και χρησιμοποιείται ως συντηρητικό ξυλείας. Ως συντηρητικά ξυλείας χρησιμοποιούνται και οι
οργανοκασσιτερούχες ενώσεις, οι οποίες χρησιμοποιούνται και ως σταθεροποιητές στο
PVC, ως αντιδιαβρωτικά, ως χρωστικές, αλλά και σε επιμεταλλώσεις (π.χ. ανακλαστικοί
υαλοπίνακες). Τέλος, κάδμιο, χρώμιο και νικέλιο παράγονται ως απόβλητα κατά την
παραγωγή του χάλυβα, ο χαλκός ως απόβλητο κατά την επεξεργασία του χαλκού, ενώ
χρώμιο εκλύεται και κατά την παραγωγή του τσιμέντου.126 Τέλος, βαρέα μέταλλα εκλύονται
κατά την χρήση διάφορων οικοδομικών υλικών (π.χ. η διάβρωση του ψευδάργυρου από το
νερό της βροχής) και την απόρριψη τους.127 Οι επιδράσεις των βαρέων μετάλλων στον
άνθρωπο μπορεί να είναι οξείες (π.χ. δηλητηριάσεις) ή χρόνιες.128
Οι πολυκυκλικοί αρωματικοί υδρογονάνθρακες*™ είναι ενώσεις που "έχουν στο μόριο
τους συμπυκνωμένους αρωματικούς δακτυλίους και χαρακτηρίζονται από μεταλλαξιογόνες
και καρκινογόνες ιδιότητες"130. Οι ενώσεις αυτές τείνουν να συσσωρεύονται σε λιπώδεις
ιστούς, στο γάλα και στο ήπαρ.131 Οι πολυκυκλικοί αρωματικοί υδρογονάνθρακες εκλύονται
στην ατμόσφαιρα από την καύση ορυκτών καυσίμων (πετρελαίου και άνθρακα) για την
παραγωγή ενέργειας, καθώς και από την καύση στερεών απορριμμάτων. Στα νερά, οι
πολυκυκλικοί αρωματικοί υδρογονάνθρακες εμφανίζονται κυρίως από τις διάφορες
διαδικασίες που σχετίζονται με το πετρέλαιο, καθώς και από τα υγρά απόβλητα
βιομηχανιών, πολλές από τις οποίες σχετίζονται άμεσα με την παραγωγή οικοδομικών
υλικών (π.χ. βιομηχανίες διαλυτικών, χρωμάτων, κ.ά.).132 Τέλος, πολυκυκλικοί αρωματικοί
υδρογονάνθρακες εκλύονται τόσο στο περιβάλλον εργασίας, όσο και ως απόβλητα της
διαδικασίας παραγωγής αλουμινίου και προκατασκευασμένων στοιχείων από
133
ελαφροσκυρόδεμα
Μ. Woodwell, "Toxic substances and ecological cycles", στο AA. VV., Readings from the Scientific American.
Man and the Ecosphere, San Francisco: W. H. Freeman & Co., 1956-71, a 128-135.
119
Κουϊμτζής, κ.ά. (1998), ό.π., σ. 233.
120
121
Για περισσότερα βλ. Στο ίδιο, σ. 238-245.
122
123
Για περισσότερα βλ. Στο ίδιο, σ 252-255.
124
125
,26
Απόδοση από Berge (2003), ό.π., σ. 29-32 και 36-41 και από Κουϊμτζης, κ.ά. (1998), ό.π., σ. 238-259.
127
Anink, et aL (1996), ό.π., σ. 17.
128
Κουϊμτζής, κ.ά. (1998), ό.π., σ. 233.
129
Ως πολυκυκλικοί αρωματικοί υδρογονάνθρακες μεταφράζεται ο αγγλικός όρος polycyclic / polynucluar
aromatic hydrocarbons - PAH Οι PAH ανήκουν στις ήμιπτητικές οργανικές ενώσεις (SVOCs), πρβλ.
υποσημείωση 77.
,3
° Κουϊμτζης, κ.ά. (1998), ό.π., σ. 293-294.
131
132
Στο ίδιο, σ. 295-296 και 297-298.
,33
Απόδοση από Berge (2003), ό.π., σ. 29-32 και 36-41.
144
Ο όρος διοξίνες αναφέρεται κυρίως στην ένωση τετραχλωρο διβενζο-π-διοξίνη134 και σε

πολυχλωριωμένες διβενζο-π-διοξίνες135, που ανήκουν στην κατηγορία των
136
υδρογονανθράκων. Ο όρος φουράνια αναφέρεται στις ενώσεις πολυχλωριωμένα διβενζο-
φουράνια137. Οι διοξίνες και τα φουράνια εκλύονται στην ατμόσφαιρα κυρίως από την καύση
πλαστικών προϊόντων ή προϊόντων που φέρουν πλαστικές επιστρώσεις και κατά τη
διαδικασία παραγωγής πλαστικών προϊόντων.138 Οι ενώσεις αυτές χαρακτηρίζονται από
μεγάλη τοξικότητα και δυνατότητα βιοσυσσώρευσης εξαιτίας της παραμονής τους στο
έδαφος για μεγάλο χρονικό διάστημα (άνω του ενός χρόνου).139 Οι διοξίνες και τα φουράνια
έχουν την τάση να διαλύονται στη λιπαρή ύλη, γι' αυτό και εισέρχονται στον ανθρώπινο
οργανισμό κυρίως μέσω της τροφικής αλυσίδας (κρέατα, ψάρια και γαλακτοκομικά) και
προκαλούν ορμονικές διαταραχές.140
Πέρα από τις παραπάνω επιβλαβείς για τον άνθρωπο και τα οικοσυστήματα ουσίες,
σημαντική αρνητική επίδραση κυρίως για την ανθρώπινη υγεία θέτουν ουσίες όπως ο
αμίαντος και το ραδόνιο.
Ο αμίαντος™ αναφέρεται σε πυριτικά πετρώματα142, τα οποία έχουν ινώδη μορφή και
παρουσιάζουν μεγάλη θλιπτική αντοχή και πυραντοχή.143 Η εισπνοή ινών αμιάντου μπορεί να
προκαλέσει σημαντικές ασθένειες, όπως είναι η αμιάντωση, το μεσοθηλίωμα και ο καρκίνος
των πνευμόνων.144 Πέρα από την χρήση του σε εφαρμογές με υψηλές απαιτήσεις
πυρασφάλειας, που έχει απαγορευτεί, ο αμίαντος συναντάται και στα θραυστά αδρανή
πετρωμάτων, τα οποία χρησιμοποιούνται σε ποικίλες εφαρμογές, όπως η παραγωγή
σκυροδέματος, ασφαλτικών σκυροδεμάτων, αλλά και η διάστρωση σιδηροδρομικών
γραμμών145.
Το ραδόνιο™6 είναι ένα αέριο που περιέχει ραδιενεργά ισότοπα του πολωνίου, του
μολύβδου και του βισμούθιου και είναι χημικά αδρανές, άοσμο και άγευστο.147 Η έκθεση στο
ραδόνιο γίνεται μέσω της εισπνοής σκόνης (αιωρούμενων σωματιδίων), όπου έχουν
προσκολληθεί τα παραπάνω ραδιενεργά ισότοπα.148 Παρόλο που το ραδόνιο έχει οριστεί
από την WHO (World Health Organisation) ως σημαντικό αίτιο πρόκλησης καρκίνου, τα
ακριβή αποτελέσματα του δεν είναι πλήρως γνωστά, καθώς αφορούν τόσο στις
συγκεντρώσεις του στους εσωτερικούς χώρους, όσο και στον χρόνο έκθεσης σε αυτό.149
134
Ως τετραχλωρο διβενζο-π-διοξίνη μεταφράζεται ο αγγλικός όρος tetrachlorinated dibenzo-p-dioxine
(TCDD).
135
Ως πολυχλωριωμένες διβενζο-π-διοξίνες μεταφράζεται ο αγγλικός όρος polychlorinated dibenzo-p-
dioxines (PCDDs).
36
Κουϊμτζής, κ.ά. (1998), ό.π., σ. 285.
137
Ως πολυχλωριωμένα διβενζο-φουράνια μεταφράζεται ο αγγλικός όρος polychlorinated dibenzo-furans
(PCDFs). [Κουϊμτζής, κ.ά. (1998), ό.π., σ. 286.]
138
Woolley, et al. (1997), ό.π., σ. 177 και Κουϊμτζής, κ.ά. (1998), ό.π., σ. 285.
139
Κουϊμτζής, κ.ά. (1998), ό.π., σ. 286.
140
Woolley, et al. (1997), ό.π., σ. 156 και Κουϊμτζής, κ.ά. (1998), ό.π., σ. 288. Για περισσότερα σχετικά με την
επίδραση των διοξινών στην ανθρώπινη υγεία, βλ. και Woolley, et al. (1997), ό.π., σ. 177.
141
Ως αμίαντος μεταφράζεται ο αγγλικός όρος asbestos.
142
Τα πετρώματα αυτά είναι ο σερπεντίνης, που περιέχει χρυσοτίλη και αμφίβολοι, που περιέχουν αμοσίτη,
κροκιδολίτη, τρεμολίτη, αντροφυλλίτη και ακτινόλιθο. [ΑΑ. VV., ASHRAE Fundamentals Handbook, U.S.A.:
ASHRAE, 1993, σ. 37.3.]
143
Fox, Murrell (1989), ό.π., σ, 2 0 και ΑΑ. VV., ASHRAE Fundamentals Handbook, U.S.A.: ASHRAE, 1993, ο. 37.3.
144
Κουϊμτζής, κ.ά. (1998), ό.π, σ. 93.
145
Αριστέα Μπουγάτσου, "Ο αμίαντος κυλάει και στις ράγες του ΟΣΕ", στην Οικονουική Καθηιιερινή,
Κυριακή 24 Ιουλίου 2 0 0 5 , σ. 3.
146
Ως ραδόνιο μεταφράζεται ο αγγλικός όρος radon (gas).
147
Berge (2003), ό.π., σ. 31 και ΑΑ. VV., ASHRAE Fundamentals Handbook, U.S.A.: ASHRAE, 1993, σ. 37.5.
148
ΑΑ. VV., ASHRAE Fundamentals Handbook, U.S.A.: ASHRAE, 1993, σ 37.5.
149
Rosa Caponetto, Sanft Maria Cascone, Luigi Marietta, "Environmental issues of building material. Pollutant
emissions from old and new materials", στο Maldonado Eduardo, Yannas Simos, eds., Environmentally Friendly
Cities. Proceedings of PLEA 98, Passive and Low Energy Architecture, 1998, Lisbon, Portugal, June 1998, London:
James 8«. James Science Publishers Ltd., 1998, σ. 532.
145
5.3.10 Ζητήματα που αφορούν στην υγεία
Στα ζητήματα που αφορούν στην ανθρώπινη υγεία περιλαμβάνεται τόσο η υγεία των
χρηστών των χώρων, όσο και των ανθρώπων που εργάζονται στα αρχικά στάδια του
κύκλου ζωής των υλικών, δηλαδή στην εξαγωγή, την παραγωγή και την κατασκευή. Η υγεία
των ανθρώπων, ιδιαίτερα στους εσωτερικούς χώρους, επηρεάζεται αρνητικά από τις
εκπομπές επιβλαβών χημικών ενώσεων που περιέχονται σε διάφορα υλικά (π.χ. φορμαλδεΰδη
από μοριοσανίδες και βαφές). Στις παραπάνω εκπομπές οφείλεται το σύνδρομο του
άρρωστου κτιρίου50, το οποίο περιλαμβάνει μια σειρά συμπτωμάτων που οφείλονται στην
κακή ποιότητα του εσωτερικού περιβάλλοντος και αφορούν σε ερεθισμό των ματιών, της
μύτης και του λαιμού, κόπωση, πονοκεφάλους, ζαλάδα, ναυτία, αλλεργίες και παθήσεις του
αναπνευστικού συστήματος.151 Πέρα από τα βαρέα μέταλλα και τις πτητικές οργανικές
ενώσεις, που αναλύθηκαν πιο πάνω (βλ. παράγραφο 5.3.7), αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία
των ανθρώπων σε χώρους κατοικίας και εργασίας έχουν η σκόνη, τα ηλεκτρομαγνητικά
πεδία (π.χ. από την ύπαρξη χάλυβα στον οπλισμό του σκυροδέματος152) και η ραδιενέργεια
(ραδόνιο153).
Αντίθετα, στους εξωτερικούς χώρους, τα ζητήματα που αφορούν στην υγεία
αναφέρονται κυρίως στα φυσικά και χημικά αποτελέσματα της αέριας ρύπανσης.154 Είναι
προφανές ότι τα οικοδομικά υλικά και προϊόντα ευθύνονται μόνο έμμεσα και κατά ένα
ποσοστό για τα επίπεδα της ατμοσφαιρικής ρύπανσης.
Οι επιπτώσεις στην υγεία των ανθρώπων που εργάζονται κατά την εξαγωγή των πρώτων
υλών, την παραγωγή των τελικών προϊόντων και την κατασκευή διαφέρουν ανάλογα με τα
διαφορετικά υλικά. Αφορούν κυρίως στην εισπνοή σκόνης και επικίνδυνων χημικών
ενώσεων, αλλά και τα εργατικά ατυχήματα155 Το πρόβλημα με τα αιωρούμενα σωματίδια
είναι ιδιαίτερα σύνθετο, καθώς πολλές φορές οι βλάβες που προκαλούν στην ανθρώπινη
υγεία δεν οφείλεται σε αυτά καθαυτά, αλλά στις επικίνδυνες ουσίες, που προσροφώνται σε
αυτά.156 Έτσι, ανάλογα με το είδος των ουσιών αυτών, η εισπνοή σκόνης μπορεί να
προκαλέσει από αλλεργικές αντιδράσεις έως και καρκίνο.157
Στο σημείο αυτό αξίζει να γίνει μια αναφορά στην σκόνη (αιωρούμενα σωματίδια) και
στους τρόπους με τους οποίους αυτή μπορεί να επηρεάσει αρνητικά την ανθρώπινη υγεία Η
αρνητική επίδραση των αιωρούμενων σωματιδίων στην ανθρώπινη υγεία έχει άμεση σχέση
με το μέγεθος τους (διάμετρο), με άλλα λόγια όσο μικρότερα είναι, τόσο περισσότερο
εισχωρούν στο αναπνευστικό σύστημα και τόσο σημαντικότερες είναι οι επιπτώσεις τους
στην υγεία158. Για τους εργαζόμενους σε περιβάλλοντα με αιωρούμενα σωματίδια, η
παρατεταμένη έκθεση σε αυτά είναι δυνατό να προκαλέσει "διάφορες μορφές
Ως σύνδρομο του άρρωστου κτιρίου μεταφράζεται ο αγγλικός όρος sick building syndrome - SBS
151
Berge (2003), ό.π., σ. 142 και Smith, et al. (1998), ό.π., σ. 133. Για περισσότερα σχετικά με το Σύνδρομο του
Αρρωστου Κτιρίου, βλ και: J. Roston, Sick Building Syndrome, London: E & FN Spon, 1996, παραπομπή στο
Smith, et al. (1998), ό.π., σ. 133.
152
Berge (2003), ό.π., σ. 72.
153
Για περισσότερα σχετικά με τις επιδράσεις του ραδόνιου στην ανθρώπινη υγεία, βλ. και ΑΑ. VV., Radon in
the Living Environment. 19-23 April 1999, Athens, Greece. Auditorium of the Eugenides Foundation. Book of
Abstracts, Athens: E. C. D. Θ. for Science, Research and Development, Radiation Unit Research / N.T.U.A.
Nuclear Engineering Section, 1999.
154
Berge (2003), ό.π., σ. 25.
155
Οι Fox και Murreil αναφέρουν ότι ιδιαίτερα n εξαγωγή υλικών από τη γη επιφυλάσσει σημαντικούς
κινδύνους για τους ανθρώπους που εργάζονται εκεί. [Fox, Murreil (1998), ό.π., σ. 5.]
156
Κουϊμτζής, κ.ά. (1998), ό.π., σ. 297 και ΑΑ. VV., ASHRAEFundamentals Handbook. U.S.A.: ASHRAE, 1993, σ. 37.2.
157
Κουϊμτζής, κ.ά. (1998), ό.π., σ. 93.
158
Στο ίδιο, σ. 91. Τα αιωρούμενα σωματίδια με διάμετρο μεγαλύτερη των 7 μιτι αποτελούν το εισπνεύσιμο
(inspiratile) κλάσμα και αποτίθενται στη ρινική κοιλότητα. Τα αιωρούμενα σωματίδια με διάμετρο ανάμεσα
στα 3,5 και τα 7 μιτι ονομάζονται θωρακικά και διαπερνούν το ανώτερο τμήμα της αναπνευστικής οδού
(ρινοφάρυγγας), ενώ τα σωματίδια που είναι μικρότερα από τα 2,5 μηη ονομάζονται αναπνεύσιμα και
φτάνουν στους πνεύμονες. [Κουϊμτζής, κ.ά. (1998), ό.π., σ. 91]
146
,159 ,160
πνευμονοκονιασεων"", άσθμα και σε ορισμένες περιπτώσεις καρκίνο" 10 ^. Ιδιαίτερα
επικίνδυνη είναι η σκόνη που περιέχει ίνες αμιάντου, που λόγω του μικρού μεγέθους τους
φτάνουν κατευθείαν στους πνεύμονες προκαλώντας αμιάντωση, μεσοθηλίωμα ή καρκίνο
των πνευμόνων.161
ί t*l Α * 7,0 jm
Ριν»κή κοιλότητα
\^/f
3,5-7,θμττ»
τροχαα & τρντευοντες
ρρυγχοι
2 0 - 3,& μιτι
ΔευτΕρβυοντις βρόγχοι
1,1 -2 0 μη
Τερματικοί (5μύ γχοι
< 1,1 \ΗΤ

Πνευμονικές «υψβΜΑκς
Εικόνα 5.22: Διείσδυση σωματιδίων στο αναπνευστικό σύστημα.

πηγή: Χημεία Περιβάλλοντος, ό.π., σ. 92.
5.3.11 Δυνατότητα συντήρησης και επισκευής
Η δυνατότητα συντήρησης και επισκευής ενός οικοδομικού υλικού ή στοιχείου έχει άμεση
σχέση με την αντοχή του. Οσο μικρότερες είναι οι απαιτήσεις για συντήρηση του, ή όσο
ευκολότερη είναι επισκευή του, τ ό σ ο μεγαλύτερη είναι και η διάρκεια ζωής του. 162 Η επέκταση
του κύκλου ζωής ενός υλικού και κατά συνέπεια της κατασκευής στην οποία αυτό
εντάσσεται, έχει μεγάλη περιβαλλοντική αξία, καθώς μετατοπίζει χρονικά την απόρριψη των
υλικών και την ανάγκη για παραγωγή νέων υλικών163. Στο σημείο αυτό, πρέπει να σημειωθεί
ότι πέρα από τ α περιβαλλοντικά οφέλη, η αντοχή ενός υλικού έχει και οικονομική σημασία 1 6 4
Η αντοχή ενός υλικού εξαρτάται από την φυσική δομή και την χημική σύσταση του, τ ο ν
τρόπο εφαρμογής του στις κτιριακές κατασκευές, τις περιβαλλοντικές επιδράσεις
(κλιματικές, φυσικές και χημικές επιδράσεις) και τη συντήρηση του. 165 Δυστυχώς, όμως, η
αντικατάσταση ενός υλικού ή ενός στοιχείου και σε μεγαλύτερη κλίμακα ενός κτιρίου, δεν
εξαρτάται πάντα από λειτουργικά κριτήρια. Πολλές φορές αυτά αντικαθίστανται με βάση
οικονομικά αλλά και αισθητικά κριτήρια, ακόμα και εάν η αντοχή και η ποιότητα τους δεν
έχουν υποστεί φθορές. 166 Η αισθητική παράμετρος είναι πολύ στενά συνυφασμένη με την
αξία που έχει "το καινούργιο"167, ενώ η οικονομική παράμετρος αφορά συνήθως στην
159
Ενδεικτικά αναφέρεται η πυριτίαση, η βαρίωση και η κασσιτέρωση. [Κουϊμτζής, κ.ά. (1998), ό.π., σ. 91]
160
Κουϊμτζής, κ.ά. (1998), ό.π., σ. 93.
161
Κουϊμτζής, κ.ά. (1998), ό.π., σ. 93. Για περισσότερα σχετικά με αυτές τις ασθένειες, βλ και. Α Α. VV„ ASHRAE
Fundamentals Handbook, U.S.A.: ASHRAE, 1993, σ. 37.3-4.
102
Anink, et al. (1996), ό.π., a 18.
,ό3
Smith et al. (1998), ό.π., σ. óO.
164
Christopher Β. Ο ' Brien, Veronica I. Sobearto, "The environmental impacts of making a home", στο
Steemers Koen, Yannas Simos, eds„ Architecture - City - Environment. Proceedings of the 17th PLEA
Conference. Cambridge, 2000. London: James & James Science Publishers Ltd., 2 0 0 0 , σ. 178.
105
Berge (2003), ό.π., σ. 9.
166
Η. Coch, Α. Cuchi, T. Isaigue, L. Lancini, J. Roset, "An application of a method for analyzing the environmental
impact of construction elements", στο Maldonado Eduardo, Yannas Simos, eds., Environmentally Friendly Cities.
Proceedings of PLEA 98, Passive and Low Energy Architecture, 1998, Lisbon, Portugal, June 1998, London: James
& James Science Publishers Ltd., 1998, σ. 513.
167
Για περισσότερα, βλ. Susannah Hagan, "777e New and the ethics of materials", στο Maldonado Eduardo,
Yannas Simos, eds., Environmentally Friendly Cities. Proceedings of PLEA 98, Passive and Low Energy
Architecture, 1998, Lisbon, Portugal, June 1998, London: James & James Science Publishers Ltd., 1998, σ. 5 0 9 -
512, αλλά και Amos Rapoport, House Form and Culture, New Jersey: Prentice-Hall Inc., 1969, a 78.
147
υψηλότερη τιμή των περιβαλλοντικά φιλικότερων υλικών. Έτσι, οι ανακυκλωμένες πρώτες

ύλες είναι πολλές φορές ακριβότερες από εκείνες που προέρχονται από φυσικούς
πόρους168, τα περιβαλλοντικά φιλικά υλικά κοστίζουν ακριβότερα από τα περιβαλλοντικά
βλαπτικά169, ενώ το ίδιο ισχύει και για τα τοπικά υλικά170171
5.3.12 Δυνατότητα επανάχρησης / ανακύκλωσης
Οι δυνατότητες ανακύκλωσης ενός οικοδομικού υλικού ή προϊόντος είναι τρεις: η

επανάχρηση, η ανακύκλωση και η ανάκτηση ενέργειας.172 Η επανάχρηση συνεπάγεται την
χρήση του υλικού ή του προϊόντος αυτούσιου ή μετά από μικρή επεξεργασία σε μια νέα
κατασκευή (π.χ. η επανάχρηση κεραμικών, ξύλινων ή αλουμινένιων πάνελ σε νέα κτίρια). Η
ανακύκλωση ενός υλικού ή προϊόντος συνεπάγεται την επανάχρηση του ως πρώτη ύλη
μετά την κατεδάφιση173 (π.χ. η θραύση προϊόντων τσιμέντου, οπλισμένου σκυροδέματος,
αλλά και οδοστρωμάτων από άσφαλτο με στόχο την παραγωγή αδρανών). Το γεγονός
αυτό εξαρτάται κατά κύριο λόγο από τον τρόπο με τον οποίο το υλικό ή το προϊόν έχει
ενσωματωθεί στις κατασκευές. Υλικά, τα οποία συνδέονται μεταξύ τους με κονιάματα, που
έχουν ως βάση το τσιμέντο, είναι αδύνατο να διαχωριστούν κατά το στάδιο της
κατεδάφισης και να επαναχρησιμοποιηθούν174 (π.χ. πλάκες από τσιμέντο που τοποθετούνται
στα πεζοδρόμια των ελληνικών πόλεων). Η τελευταία δυνατότητα ανακύκλωσης, η
ανάκτηση ενέργειας, αφορά στην καύση των υλικών μετά την απόρριψη τους με στόχο την
παραγωγή ενέργειας.
Πίνακας 5.9: Δυνατότητα παραγωγή ενέργειας (kWh/kg)

κατά την καύση οικοδομικών υλικών
πηγή: απόδοση Berge ( 2 0 0 3 ) , ό.π. α 20-23
Υλικό kWh /kg % αρχικής ενέργειας
(βλ. Πίνακα 5.2)
Ξυλεία 4,445 544%
Αντικολλητή ξυλεία 4,445 400%
Μοριοσανίδα 3,889 - Χ 466%
EPS / XPS 5,556 - X 27%
Πολυουρεθάνη 21,112 - X 69%
Πολυαιθυλένιο (ΡΕ) 12,223 - X 66%
Πολυπροπυλένιο (ΡΡ) 12,223 - X 62%
Πολυβινυλοχλωρίδιο (PVC) 6,389 - Χ 27%
Σημείωση: Η ένδειξη Χ σημαίνει ότι η καύση του υλικού δεν ενδείκνυται
Παρόλο που η διαδικασία αυτή επιτρέπει την ανάκτηση σημαντικού μέρους της
εμπεριεχόμενης ενέργειας των υλικών (βλ. πίνακα 5.9), ενδείκνυται μόνο στην περίπτωση
υλικών κατά την καύση των οποίων δεν παράγονται επικίνδυνες εκπομπές για το
περιβάλλον και τον άνθρωπο.175 Έτσι, για παράδειγμα πλαστικά και μονωτικά υλικά, αλλά και
108
Smith et al. (1998), ό.π., σ. 68.
169
Woolley, et al. (1997), ό.π., σ. 14 και Gulisano, et al. (1998), ό.π., σ. 521.
170
Smith et al. (1998), ό.π., σ. 80.
171
Η αλλαγή αυτών των δεδομένων είναι ο στόχος συστημάτων περιβαλλοντικής πιστοποίησης, όπως είναι
το Ecolabel, τα οποία εκμεταλλεύονται την φυσική ανταγωνιστικότητα που υπάρχει ανάμεαα στις
επιχειρήσεις, για την παραγωγή περιβαλλοντικά φιλικότερων προϊόντων, των οποίων n ζήτηση αυξάνεται
συνεχώς. [Margoni, et al. (1998), ό.π., σ. 526.]
172
Berge (2003), ό.π., σ. 11
173
Anink, et al. (1996), ό.π., σ. 18. Οι Gulisano et al. αναφέρονται σε αυτά τα υλικά ως "δευτερογενείς πρώτες
ύλες" ("second raw materials"). [Gulisano, et al. (1998), ό.π., a 523.]
174
Ευάγγελος Ευαγγελινός, Περιβαλλοντικά φιλικά υλικά και κατασκευές, στο Σπύρος Αμούργης, επιμ.,
Περιβαλλοντικός Σχεδιασμός Πόλεων και Ανοικτών Χώρων. Τόμος Α. Περιβαλλοντική Τεχνολογία, Πάτρα:
Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο, 2001, σ. 265, Smith et al. (1998), ό.π., σ. 75 και Vale, Vale (1991), ό.π., σ. 42.
175
Berge (2003), ό.π., α 11.
148
προϊόντα ξύλου τα οποία έχουν υποστεί χημική επεξεργασία με συντηρητικά και χρώματα,
δεν είναι δυνατό να καούν παρά μόνο σε ειδικές, ιδιαίτερα ακριβές εγκαταστάσεις.
Η επανάχρηση και η ανακύκλωση των οικοδομικών υλικών έχει μεγάλη περιβαλλοντική
αξία καθώς με αυτόν τον τρόπο αποτρέπεται η εξάντληση των φυσικών πόρων, μειώνεται
σημαντικά ο όγκος των υλικών που απορρίπτεται στην φύση, ενώ ταυτόχρονα διατηρείται
τμήμα της εμπεριεχόμενης ενέργειας των υλικών.176 Τα κύρια μειονεκτήματα των
διαδικασιών επανάχρησης και ανακύκλωσης οικοδομικών υλικών είναι η χρονική επέκταση
της φάσης της κατεδάφισης ή αποδόμησης του κτιρίου, η ανάγκη ύπαρξης ειδικά
εκπαιδευμένου προσωπικού και μηχανημάτων, καθώς και η κατάρτιση ενός ακριβούς
προγράμματος κατεδάφισης.177 Τέλος, σε πολλές περιπτώσεις (π.χ. γυαλί, πλαστικά
προϊόντα), η ανακύκλωση έχει ως αποτέλεσμα την παραγωγή προϊόντων κατώτερης
ποιότητας .
5.3.13 Απόβλητα και οικοδομικά απορρίμματα
Η απόθεση οικοδομικών υλικών και στοιχείων στην φύση μετά το τέλος της περιόδου
χρήσης τους ως απορρίμματα μπορεί να προκαλέσει περιβαλλοντικά προβλήματα, τα
οποία εξαρτώνται κυρίως από τον τρόπο απόρριψης τους. Έτσι, στην περίπτωση της
ταφής, είναι πιθανόν η αποσύνθεση των υλικών να προκαλέσει την έκλυση επικίνδυνων
ουσιών στο έδαφος και τα νερά (π.χ. βαρέα μέταλλα), ενώ, όπως προαναφέρθηκε, στην
περίπτωση της καύσης, υπάρχει η πιθανότητα έκλυσης επικίνδυνων ουσιών στην
ατμόσφαιρα (π.χ. διοξίνες από την καύση πλαστικών).
Εικόνα 5.23: Χώρος υγειονομικής ταφής Εικόνα 5.24: Αποκατάσταση παλιού χώρου
απορριμμάτων. απόθεσης βιομηχανικών αποβλήτων.
πηγή: The Earth from the Air 365 Days, June 30. πηγή: The Earth from the Air 366 Days, August 21
Τα οικοδομικά απορρίμματα που αποτίθενται στους χώρους υγειονομικής ταφής

απορριμμάτων (ΧΥΤΑ) είναι δυνατό να χρησιμοποιηθούν για τις λειτουργικές ανάγκες των
χώρων αυτών, όπως για παράδειγμα στη διαμόρφωση πρανών και εσωτερικών δρόμων,
αλλά και στην καθημερινή κάλυψη των απορριμμάτων.179 Ωστόσο, στις περισσότερες
περιπτώσεις, ο όγκος τους είναι τόσο μεγάλος, που καταλαμβάνουν πολύτιμο χώρο για
μεγάλο χρονικό διάστημα, επιβαρύνοντας σημαντικά τη λειτουργία των χώρων στους
οποίους αποτίθενται. Το χρονικό διάστημα για το οποίο ένα οικοδομικό απόρριμμα
176
Gulisano, et al. (1998), ό.π., σ. 523 και Smith et al. (1998), ό.π., σ. 60.
177
Gulisano, et al. (1998), ό.π., σ. 523.
178
Η ανακύκλωση, που έχει ως αποτέλεσμα την παραγωγή προϊόντων κατώτερης ποιότητας από τα
αρχικά αναφέρεται στην αγγλική βιβλιογραφία με τον όρο down-cycling.
179
Οι Σανταμούρης κ.ά. αναφέρουν τους χώρους αυτούς ως ΧΥΤΑ αδρανών και σημειώνουν ότι ενώ
δημιουργία τους προβλέπεται τόσο από την Ευρωπαϊκή, όσο και από την Ελληνική Νομοθεσία, στην χώρα
μας δεν έχουν εφαρμοστεί ακόμα. [Σανταμούρης, κ.ά. ( 2 0 0 0 ) , ό.π., σ. 148-149.]
149
καταλαμβάνει χώρο μειώνεται σημαντικά όταν αυτό έχει τη δυνατότητα να αποσυντίθεται.

Ομως κατά την αποσύνθεση του είναι πιθανή η έκλυση επικίνδυνων ουσιών στο
περιβάλλον.180
Η ορθολογικότερη διαχείριση των οικοδομικών απορριμμάτων μπορεί να επιτευχθεί με
την απόθεση τους σε αποκλειστικούς χώρους (ΧΥΤΑ αδρανών181). Οι χώροι αυτοί παρέχουν
τη δυνατότητα διαχωρισμού ή της θραύσης των οικοδομικών απορριμμάτων και της
εισαγωγής τους ξανά στην οικοδομική δραστηριότητα με τη μορφή ανακυκλωμένων
πρώτων υλών ή αδρανών δεύτερης διαλογής Το κύριο αρνητικό στοιχείο είναι ότι πολλές
φορές τέτοιοι εξειδικευμένοι χώροι είναι λίγοι και χωροθετούνται κατά τέτοιο τρόπο ώστε το
περιβαλλοντικό, αλλά και το πιθανό οικονομικό, κέρδος της ανακύκλωσης να
αντισταθμίζονται από την αυξημένη κατανάλωση ενέργειας, που χρειάζεται για την
μεταφορά των υλικών.
Τέλος, μια ριζοσπαστική, οικολογική άποψη για τη διαχείριση των οικοδομικών
απορριμμάτων, και κυρίως εκείνων που έχουν οργανική προέλευση, αποτελεί η
κομποστοποίηση.183 Η διαδικασία αυτή δεν είναι δυνατό να εφαρμοστεί με όλα τα υλικά, στις
περιπτώσεις, όμως, που είναι δυνατή, "κλείνει" τον κύκλο της ζωής των υλικών, αφού τα
επαναφέρει, με τη μορφή ανόργανων και οργανικών ενώσεων, στην φύση από όπου και
προήλθαν.184
5.4. Η χρήση των υλικών στην αρχιτεκτονική του παρελθόντος
5.4.1 Γενικά
Στα πλαίσια ενός συνολικού προβληματισμού σε σχέση με τις περιβαλλοντικές

επιπτώσεις της χρήσης και της εφαρμογής των υλικών στην κατασκευή κτιρίων και
υπαίθριων χώρων, είναι αδύνατο να μην γίνει αναφορά στην ιστορική αρχιτεκτονική.
Ωστόσο, σε οποιαδήποτε αναφορά στην ιστορική αρχιτεκτονική, είναι απαραίτητος ο
διαχωρισμός της σε μνημειακή και κοινή. Ο διαχωρισμός αυτός έχει τεράστια επίπτωση στην
χρήση των υλικών και κατασκευαστικών μεθόδων. Αυτό συμβαίνει γιατί για την κατασκευή
αρχιτεκτονικών μνημείων γενικά διατίθενται σημαντικοί οικονομικοί πόροι, οι οποίοι
αναιρούν τα προβλήματα που σχετίζονται με τη διαθεσιμότητα υλικών και την χρήση
περιορισμένων κατασκευαστικών μεθόδων.185 Ο αστικός σχεδιασμός και η αρχιτεκτονική
των παραδοσιακών οικισμών και κτιρίων είναι μια ανεξάντλητη πηγή ιδεών, ένα τεράστιο
απόθεμα "συμπυκνωμένης" γνώσης σε ό,τι αφορά στον βιοκλιματικό και περιβαλλοντικά
φιλικό σχεδιασμό. Για το λόγο αυτό, στην παράγραφο αυτή, θα αναλυθούν τα
χαρακτηριστικά της κοινής, παραδοσιακής αρχιτεκτονικής, τα οποία σχετίζονται με την
επιλογή των υλικών και τις μεθόδους κατασκευής, με αναφορά σε παραδείγματα από τον
ελλαδικό χώρο.
Είναι απαραίτητο να σημειωθεί ότι, στο σύνολο της, η στάση απέναντι στα υλικά και οι
κατασκευαστικές μέθοδοι, που διακρίνουν την παραδοσιακή αρχιτεκτονική κάθε περιοχής
εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τις υπάρχουσες πολιτιστικές, κοινωνικές και οικονομικές
συνθήκες, από τον τρόπο ζωής και το κλίμα, καθώς και από τη διαθέσιμη τεχνολογία.186 Οι
πολύπλοκες σχέσεις που συνδέουν όλες αυτές τις παραμέτρους, καθιστούν πολύ δύσκολο
180
Anink, et al. (1996), ό.π., σ. 17.
181
182
Gulisano, et al. (1998), ό.π., σ. 523.
183
Berge (2003), ό.π., σ. 14-15.
184
"Στον φυσικό κόσμο δεν υπάρχουν απόβλητα παρά μόνο συνεχείς κύκλοι αποσύνθεσης και
αναγέννησης" [Vale, Vale (1991), ό.π., σ. 56].
W5
Vale, Vale (1991), ό.π., σ. 8, Rapoport (1969), ό.π., σ. 78 και ΤΑ Markus, Ε.Ν. Morris, Buildings, Climate and
Energy, London: Pitman Publishing Ltd., 1980, σ. 6.
186
Rapoport (1969), ό.π., σ. 15.
150
τον καθορισμό εκείνων που επιδρούν περισσότερο στην επιλογή των υλικών για την
κατασκευή κτιρίων και υπαίθριων χώρων. Είναι όμως γενικά αποδεκτό ότι σημαντικό ρόλο
στην επιλογή των υλικών και των κατασκευαστικών μεθόδων της αρχιτεκτονικής του
παρελθόντος έπαιξαν η έλλειψη εξελιγμένης τεχνολογίας και οικονομικών πόρων.188 Ωστόσο,
είναι εξίσου σαφές ότι η στάση της παραδοσιακής αρχιτεκτονικής απέναντι στην φύση και
τα υλικά χαρακτηρίζεται κυρίως από το σεβασμό. Δεν επιδιώκεται η επιβολή πάνω στην
φύση και η εξάντληση των φυσικών της πόρων, αλλά η επίτευξη μιας ισορροπίας τόσο με το
φυσικό τοπίο, όσο και με το τοπικό κλίμα.189 Αυτή η βασική αρχή εμπεριέχεται στους
κανόνες που διέπουν την επιλογή των υλικών για τις κτιριακές κατασκευές, οι οποίοι
αναλύονται στη συνέχεια.
5.4.2 Χρήση φυσικών υλικών
Η χρήση υλικών φυσικής προέλευσης, όπως είναι η πέτρα, το ξύλο, ο πηλός190, καθώς και
πολλά άλλα υλικά φυτικής προέλευσης, στην παραδοσιακή αρχιτεκτονική, αποτελεί την
άμεση επίπτωση της έλλειψης βιομηχανικά κατασκευασμένων υλικών.191 Τα φυσικά υλικά τα
οποία χρησιμοποιούνται συχνότερα στις παραδοσιακές κατασκευές είναι εκείνα τα οποία
βρίσκονται σε μεγάλες ποσότητες στην επιφάνεια της γης και των οποίων η εξαγωγή και η
επεξεργασία είναι δυνατή με τις στοιχειώδεις τεχνολογικές μεθόδους, οι οποίες είναι
διαθέσιμες.
Μηλιώνα, περιοχής Πρεσπών, Ν. Φλώρινας. Ψαράδες, περιοχής Πρεσπών, Ν. Φλώρινας.

πηγή: Αρχείο Α. Οικονόμου πηγή: Αρχείο Α. Οικονόμου
Πέρα από τη σημασία τους για την προστασία του περιβάλλοντος, η χρήση φυσικών
υλικών αποδίδει στα κτίρια αλλά και στους υπαίθριους χώρους των παραδοσιακών οικισμών
μια αίσθηση ζεστασιάς και οικειότητας. Αυτό οφείλεται κατά κύριο λόγο στα χρώματα τους,
τα οποία είναι τα χρώματα, που συναντώνται συχνότερα στην επιφάνεια της γης. Σε ένα
δεύτερο επίπεδο, είναι δυνατό να ειπωθεί ότι οι ραβδώσεις και τα αυλάκια που
σχηματίζονται στην επιφάνεια τους παραπέμπουν στο ανθρώπινο δέρμα. Τέλος, τα υλικά
αυτά είναι ευπρόσβλητα στην πάροδο του χρόνου και στις αλλαγές των εποχών και του
Στο ίδιο, σ. 17. Αναφερόμενος στην τοπική παράδοση και την παραδοσιακή αρχιτεκτονική, διαφόρων
περιοχών της γης, ο Rapoport θέτει, σε πολλά σημεία του βιβλίου, σε αντιδιαστολή το κοινωνικό,
πολιτιστικό, αλλά και θρησκευτικό πλαίσιο με πιο "πρακτικά" ζητήματα, που αφορούν στο κλίμα, τα υλικά,
τη διαθέσιμη τεχνολογία και τις οικονομικές δυνατότητες. Σε κάθε περίπτωση, εξετάζει εκείνες τις
παραμέτρους που είναι πρωτογενείς και εκείνες που είναι δευτερεύουσες και οι οποίες διαδραματίζουν
απλά ρυθμιστικό και όχι καθοριστικό ρόλο.
188
James Wines, Green Architecture, Köln: Taschen, 2 0 0 0 , σ. 46, Markus, Morris (1980), ό.π., σ. 13, Smith et al.
(1998), ό.π., σ. 6 0 και Rapoport (1969), ό.π., σ. 33.
189
Rapoport (1969), ό.π., σ. 13.
190
191
Wines ( 2 0 0 0 ) , ό.π., σ. 46,
151
καιρού, με αποτέλεσμα η διαφοροποίηση του χρώματος και της υφής τους να θυμίζει τη
φθαρτότητα και την παροδικότητα του ανθρώπινου σώματος.192
5.4.3 Χρήση τοπικών υλικών
Από τα φυσικά υλικά, που αναφέρθηκαν παραπάνω, χρησιμοποιούνται κάθε φορά εκείνα
που είναι διαθέσιμα στην άμεση γεωγραφική περιοχή ενός κτιρίου ή ενός οικισμού. Έτσι, τα
υλικά που χρησιμοποιούνται στα διαφορετικά τμήματα της κατασκευής των παραδοσιακών
κτισμάτων προέρχονται, τις περισσότερες φορές, από το άμεσο περιβάλλον τους.193 Τα
πέτρινα στοιχεία εξάγονται από τοπικά λατομεία, οι ωμόπλινθοι φτιάχνονται επιτόπου στον
χώρο κατασκευής του κτίσματος, συνήθως από το χώμα της εκσκαφής των θεμελίων, ενώ
τα ξύλινα στοιχεία, όπου αυτά υπάρχουν, προέρχονται από κοντινές δασικές εκτάσεις και
άρα αφορούν δέντρα ή θάμνους τα οποία είναι ιθαγενή ή ενδημικά στην περιοχή.194 Η
μεταφορά των υλικών από τον τόπο εξαγωγής, στον τόπο κατασκευής γίνεται, στα
περισσότερα μέρη της Ελλάδας με υποζύγια.195
Η επίδραση των τοπικών υλικών στην κατασκευή είναι εμφανής σε πολλά παραδείγματα
της παραδοσιακής αρχιτεκτονικής της Ελλάδας. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν οι
διαφορετικές διαμορφώσεις δωμάτων στην παραδοσιακή αρχιτεκτονική των Κυκλάδων.196
Συνήθως, το δώμα διαμορφώνεται από ένα φέρον τμήμα, ένα ενδιάμεσο τμήμα και μια
τελική στεγανή επικάλυψη. Σε νησιά, όπου υπάρχει διαθέσιμη δομική ξυλεία {τράβες), όπως
κυπαρίσσια στην Άνδρο197 ή φίδες στη Νάξο198, τη Σίφνο κ.ά., τα φέροντα στοιχεία
κατασκευάζονται από ξύλο. Αντίθετα, σε νησιά, όπου δεν υπάρχει δομική ξυλεία, ή σε
περιπτώσεις όπου τα ανοίγματα των χώρων είναι πολύ μεγάλα, κατασκευάζονται πέτρινα
τόξα (βόλτα)™9 Στη συνέχεια, και ανάλογα με την χρήση του κτιρίου και την οικονομική
κατάσταση των χρηστών του, τοποθετούνται τοπικές σχιστόπλακες 200 ή σανίδες, μικρά
ξύλα, κλαδιά δέντρων, και στην πλειονότητα των περιπτώσεων, καλάμια201. Η αμέσως
επόμενη στρώση περιλαμβάνει φύκια, κλαδιά ή θάμνους και λειτουργεί, ως θερμομόνωση202
και υγρομόνωση203 Η τελική στρώση διαμορφώνεται από αργιλικό χώμα ή πηλό, τα οποία
πατιούνται και κυλινδρίζονται πολύ καλά ώστε να μην είναι διαπερατά από το νερό της
βροχής. Κατά περίπτωση, προστίθεται μια ακόμα στρώση, η οποία περιλαμβάνει χώμα ή
192
Απόδοση από: Αριστείδης Μάζης, Εισαγωγή στις Α νθρωπογνωστικές Επιστήμες, τόμος 1, θεσσαλονίκη:
Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο θεσσαλονίκης, 1995, σ. 57.
193
Smith et al. (1998), ό.π., σ. 63. Οι Smith et al. αντιπαραθέτουν στο σημείο αυτό τη σύγχρονη αρχιτεκτονική,
όπου η κατανάλωση υλικών, που χρησιμοποιούνται στις κατασκευές είναι όλο και μεγαλύτερη, ενώ η
προέλευση τους μπορεί να είναι από ολοένα και μακρύτερα. [Smith et al. (1998), ό.π., σ. 63.] Ενδεικτικά
αναφέρεται ότι σήμερα, περίπου το 40% των συνολικών πρώτων υλών που απαιτούνται για την παραγωγή
υλικών στην Ευρώπη προέρχεται από εισαγωγές. (European Environment Agency, Environmental Assessment
Report No IO. Europe's Third Assessment, Copenhagen: Europe Environment Agency, 2003, σ. 21 [Online]
Available, http://reports.eea.eu.int/environmental_assessment_reports_2003_10/en, 13 Απριλίου 2005.)
194
Aineias Oikonomou, Flora Bougiatioti, «Thermal Behaviour of Traditional Architecture in the City of Fiorina in
North-Western Greece», στο de Wit Martin H, ed., PLEA 2004. 21st International Conference Passive and Low
Energy Architecture. Built Environments and Environmental Buildings. 19-22 September 2004, Eidhoven, The
Netherlands, volume 1, The Netherlands: Technische Universiteit Eidhoven, 2 0 0 4 , σ. 207.
195
Δημήτρης Φιλιππίδης, επιμ., Ελληνική Παραδοσιακή Αρχιτεκτονική, Τόμος Δεύτερος: Κυκλάδες, Αθήνα:
Εκδοτικός Οίκος "Μέλισσα", 1982, σ. 2 3 0
196
Αναλυτικότερα, βλ. Στο ίδιο, σ. 22, 68, 100, 124, 190, 234, 263 για την κατασκευή των δωμάτων στην
Άνδρο, τη Μύκονο, τη Νάξο, την Πάρο, τη Σίφνο, τη Σύρο και την Κέα, αντίστοιχα
,97
198
Στο ίδιο, σ. 1 0 0
199
201
Στο ίδιο, σ. 68,
68,190, 234.
202
Στο ίδιο, σ. IOC
100,190
Στο ίδιο, σ. 125,190
152
άμμο αναμειγμένα με άλλες προσμίξεις, όπως ο ασβέστης 2 0 4 , τ ο κουρασάνι, ή η θηραϊκή

γη 2 0 5 , με στόχο την εξασφάλιση της πλήρους στεγανότητας του δώματος.
ä e a s a - ~ i t ^ "_^B û£_-
ι Be*·*·_» fcu^
\Wk- • '*' "^^•ttùiile,^ îi'j
. -« BS - "
WÈ p4& 2 "'_,..„ m EP'·""
1
'"^fi _& • p :
.
. r» Ül-
-.. •
I
' ^SjyM
Εικόνα 5.27: Εσωτερική κατασκευή δώματος με

κλαδιά δέντρων στο Κάστρο της Σίφνου.
K<iŒ__B
Εικόνα 5.28: Εσωτερική κατασκευή δώματος με

σχιστόπλακες στο Κάστρο της Σίφνου.
1
Σε ακόμα μεγαλύτερο βαθμό, η χρήση τοπικών υλικών είναι χαρακτηριστική στους
διάφορους ορεινούς παραδοσιακούς οικισμούς της χώρας, όπου τ α κτίρια κτίζονται με
τοπική πέτρα, η οποία δεν επιχρίεται εξωτερικά, όπως συμβαίνει στους οικισμούς των
νησιών του Αιγαίου. Το ίδιο συμβαίνει και με τους δρόμους και τις πλατείες, αλλά και με
τους διαχωριστικούς και αναλημματικούς τοίχους σε όλους τους παραδοσιακούς οικισμούς
της Ελλάδας, στους οποίους χρησιμοποιούνται τοπικές πλάκες ή π έ τ ρ ε ς 2 0 6
Εικόνα 5.29: Δρόμος στην Αμοργό. Εικόνα 5.30: Δρόμος στη Σιάτιστα.
Πέρα από την περιβαλλοντική της σημασία, η χρήση τοπικών υλικών συμβάλλει στην
αρμονική ένταξη των κτιρίων και των οικισμών στο φυσικό τοπίο που τους περιβάλλει 2 0 7 Το
γεγονός αυτό δημιουργεί θετικά συναισθήματα ειλικρίνειας, δύναμης και αρμονίας με τ ο
περιβάλλον 2 0 8
5.4.4 Επανάχρηση των υλικών
Στην παραδοσιακή αρχιτεκτονική, η επανάχρηση των υλικών που εντάσσονταν σε

παλαιότερες κατασκευές στην κατασκευή καινούργιων κτιρίων ήταν απαραίτητη εξαιτίας
του αυξημένου κόστους της αγοράς νέων υλικών 2 0 9 , της δυσκολίας ανάκτησης νέων
^α Στο ίδιο, σ. 68,125,190.

205
Στο ίδιο, σ. 190, 234.
206
207
Wines (2000), ό.π., σ. 46, Smith et al. (1998), ό.π., σ. 81.
208
Rapoport (1969), ό.π., σ. 77.
209
Smith et al. (1998), ό.π., σ. 75.
153
Κεφάλαιο 5 . Θεωρητικά στοιχεία για την περιβαλλοντική επίδραση των υλικών
υλικών από τ ο ευρύτερο φυσικό περιβάλλον, αλλά και των περιορισμένων και δυσχερών
μεταφορών. Η ανάγκη αυτή ικανοποιούταν από την χρήση ισχνών ασβεστοκονιαμάτων στην
κατασκευή, η οποία επέτρεπε τον εύκολο διαχωρισμό και καθαρισμό των δομικών
στοιχείων και, άρα, την εύκολη επανάχρηση τ ο υ ς 2 1 0 Σε πολλά νησιά, οι λιθοδομές των
τοιχοποιιών κατασκευάζονται με τοπικές πέτρες ή σχιστόπλακες, οι οποίες συνδέονται
μεταξύ τους με λάσπη211 ή με ασβεστοκονίαμα 2 1 2 , ενώ τ ο τελικό κονίαμα αποτελείται επίσης
από άμμο και ασβέστη 213 . Σε δευτερεύοντα βοηθητικά κτίσματα, καθώς και σε
διαχωριστικούς τοίχους, οι σχιστόπλακες χρησιμοποιούνται χωρίς συνδετικό κονίαμα και
χωρίς επίχρισμα (ξερολιθιές)2™, γεγονός που επιτρέπει την ακόμα ευκολότερη επανάχρηση
τους.
Εικόνα 5.31: Ξερολιθιά στην Καταβατή Σίφνου. Εικόνα 5.32: Σύγχρονος αναλημματικός τοίχος με
πέτρες και τσιμεντοκονίαμα στην Καταβατή
Σίφνου.
Εικόνα 5.33: Παραδοσιακή διαμόρφωση δρόμου Εικόνα 5.34: Σύγχρονη διαμόρφωση δρόμου στη
στην Αμοργό. Σιάτιστα.
Οπου είναι δυνατό τ α δομικά στοιχεία των κατασκευών (π.χ. πέτρινα στοιχεία)
επαναχρησιμοποιούνται σε νέες κατασκευές. Οταν αυτό δεν είναι δυνατό, τ α υλικά
χρησιμοποιούνται για άλλες χρήσεις ή αφήνονται στην φύση, όπου σύντομα επανέρχονται

Φιλιππίδης, επιμ. (1982), ό.π., σ. 124, 230.
Στο ίδιο, σ. 68,124.
Στο ίδιο, σ. 190, 230.
154
στην αρχική τους κατάσταση. Έτσι, για παράδειγμα τα ξύλινα στοιχεία καίγονται με στόχο
την παραγωγή ενέργειας, ενώ οι ωμόπλινθοι με την επίδραση της βροχής μετατρέπονται
ξανά σε λάσπη, ενώ οργανικά υλικά, όπως καλάμια, φύκια, κ.ά. αποσυντίθενται,
5.4.5 Ιδιαίτερες τεχνικές και πρακτικές
Με την αναφορά στην ανάπτυξη ιδιαίτερων τεχνικών και πρακτικών γίνεται η

προσπάθεια να συμπεριληφθούν οι γνώσεις και η συσσωρευμένη εμπειρία των ανθρώπων
σχετικά με τα υλικά και τις κατασκευές, που χαρακτηρίζει την παραδοσιακή αρχιτεκτονική.
Οι γνώσεις αυτές προέκυψαν από πολλές εφαρμογές, πειράματα, αποτυχημένες
προσπάθειες και δοκιμές215 και μεταφέρονταν από γενιά σε γενιά μέσα στον χρόνο, για να
καταλήξουν με τη μορφή απλών κανόνων να αποτελούν τμήμα της παράδοσης κάθε
περιοχής216 Έτσι, κατά τις διαδικασίες της εξαγωγής των πρώτων υλών και της παραγωγής
των οικοδομικών υλικών, αλλά και της κατασκευής των κτιρίων, οι τεχνίτες βασίζονταν
κάθε φορά στην εμπειρία και την κρίση τους. Η ποιότητα και οι διάφορες ιδιότητες των
υλικών καθορίζονταν κάθε φορά με εμπειρικούς τρόπους (π.χ. χρώμα ή και οσμή) ή απλά
πειράματα (π.χ. εξέταση του ήχου της πέτρας όταν κτυπιέται, ή του χρώματος και της
λάμψης της όταν ξύνεται), και με τον τρόπο αυτό αποφασιζόταν η καταλληλότητα τους για
την εφαρμογή τους στα διάφορα τμήματα των κτισμάτων217 Επίσης, σε κάθε περίπτωση τα
ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και η συμπεριφορά των υλικών στις ιδιαίτερες κλιματικές συνθήκες
μιας περιοχής, αλλά και μέσα στον χρόνο ήταν γνωστά και αντιμετωπίζονταν ως ενδείξεις
για την καλύτερη επιλογή και σύνθεση των υλικών218
Ένα άλλο στοιχείο που χαρακτηρίζει την παραδοσιακή αρχιτεκτονική είναι ότι εκτός
από τους τεχνίτες και τους εργάτες, όλοι οι άνθρωποι γνώριζαν κάποια πράγματα για την
κατασκευή και τα υλικά219 Ένα παράδειγμα από την παραδοσιακή αρχιτεκτονική των νησιών
του Αιγαίου είναι οι επεμβάσεις που οι ίδιοι οι κάτοικοι εφάρμοζαν στα οριζόντια δώματα
των κτιρίων. Στις αρχές του φθινοπώρου, τα δώματα καθαρίζονταν από φυτά,
ανανεωνόταν η τελική στρώση τους και κυλινδρίζονταν 220 Ένα ακόμα πιο σύγχρονο
παράδειγμα είναι η χειροποίητη κατασκευή ωμόπλινθων από τους πρόσφυγες της
Μικρασιατικής καταστροφής, με στόχο την κατασκευή των τοίχων και την αύξηση της
θερμικής μάζας των ξύλινων οικημάτων στα οποία στεγάζονταν, σε πολλά μέρη της
Αθήνας221
Η σχέση που είχαν οι τεχνίτες με τα υλικά και τις μεθόδους κατασκευής και οι άνθρωποι
με τα κτίσματα τους ήταν στενή, αλλά ιδιαίτερα κουραστική. Η εξαγωγή και η επεξεργασία
των υλικών, που χρησιμοποιούνται στην παραδοσιακή αρχιτεκτονική αποτελούν ιδιαίτερα
εντατικές εργασίες, οι οποίες πραγματοποιούνται συνήθως με την χρήση χειροκίνητων
εργαλείων222 Το ίδιο ισχύει και για το σύνολο των εργασιών συντήρησης και επισκευής των
κτιρίων και των υπαίθριων χώρων (π.χ. ασβέστωμα κελύφους κτιρίων και μονοπατιών,
κυλίνδρισμα δώματος). Ωστόσο, η βασική μορφή ενέργειας που καταναλωνόταν για τις
εργασίες αυτές ήταν η πιο περιβαλλοντικά φιλική, δηλαδή η ανθρώπινη μεταβολική ενέργεια,
το ανθρώπινο έργο.
Hassan Fathy, Natural Energy and Vernacular Architecture. Principles and Examples with Reference to Hot
Arid Climates, Chicago: The University of Chicago Press, 1986, σ. 7
216
Berge (2003), ό.π., σ. 14-15. Αξίζει να αναφερθεί σε αυτό το σημείο, ότι ήδη από το 27-23 π.Χ„ ο
Βιτρούβιος στο δεύτερο βιβλίο του Περί Αρχιτεκτονικής κάνει εκτενέστατη αναφορά στα διαθέσιμα υλικά
διαφόρων περιοχών, καθώς και στις ιδιότητες τους, ενώ συγχρόνως προτείνει και κατάλληλες
κατασκευαστικές μεθόδους. [Βιτρούβιου (1997), ό.π.]
2,7
Berge (2003), ό.π., ο. 44 και 53.
218
Rapoport (1969), ό.π., ο. 113.
219
Ο Berge ονομάζει το στοιχείο αυτό οικιακή παραγωγή (μετάφραση του αγγλικού όρου home production).
[Berge (2003). ό.π., ο. 43.]
220
Φιλιππίδης, επιμ. (1982), ό.π., ο. 100.
221
Αικατερίνη Νικολαϊδη-Αντωνάκα, προφορική συζήτηση (16/04/2005, Αθήνα).
222
Fox, Murre» (1998), ό.π., ο. 8.
155
5.5 Συμπεράσματα - Μερικοί απλοί κανόνες για την επιλογή περιβαλλοντικά φιλικών υλικών
Ολα τα θεωρητικά στοιχεία σχετικά με την αξιολόγηση της περιβαλλοντικής επίδρασης

των υλικών που χρησιμοποιούνται στις κτιριακές κατασκευές, τα οποία παρουσιάζονται σε
αυτό το κεφάλαιο είναι δυνατό να συνοψιστούν σε μερικούς απλούς και πρακτικούς
κανόνες. Οι κανόνες αυτοί, όπως σημειώνονται από πολλούς ερευνητές περιλαμβάνουν
αρχές, οι οποίες πρέπει να λαμβάνονται υπόψη και να καθοδηγούν τις αποφάσεις σχετικά
με την επιλογή των υλικών, αλλά και με τον τρόπο εφαρμογής τους τόσο στο εξωτερικό
κέλυφος των κτιρίων, όσο και στους υπαίθριους χώρους των πόλεων (βλ. πίνακα 5.10).
Οπως φαίνεται, οι αρχές αυτές αφορούν στην πλειονότητα τους (1 έως °) τη μείωση της
κατανάλωσης ενέργειας για την παραγωγή και την μεταφορά των υλικών, καθώς και την
προστασία του περιβάλλοντος (προστασία φυσικών πόρων και οικοσυστημάτων και μείωση
αέριων ρύπων). Η τελευταία αρχή (ΙΟ) είναι, σε πολλές περιπτώσεις σημαντικότερη από τις
προηγούμενες εννέα, καθώς αφορά των χρηστών των κτιρίων, αλλά και την υγεία των
εργαζόμενων στις φάσεις της εξαγωγής και της παραγωγής των διάφορων οικοδομικών
υλικών και στοιχείων.
Πίνακας 5.10: Δέκα απλές αρχές για την επιλογή περιβαλλοντικά φιλικών υλικών
πηγή: απόδοση από 1. Vale (1995), ό.π, σ. 51-52, 2. Anink, et al. (1996), ό.π, σ. ΙΟ-li, 3. Woolley, et al.
(1997), ό.π, σ. 4, Ευαγγελινός (2001), ό.π., σ. 248 και 5. Berge (2003), ό.π, σ. 18-19.
Αρχές Βιβλιογραφικές πηγές
1 2 3 4 5
1. Χρήση υλικών σε αφθονία
Χ Χ Χ
XX
2. Χρήση φυσικά ανανεώσιμων υλικών
X X X
3. Σχεδιασμός για μέγιστη διάρκεια ζωής και ελάχιστη ενεργειακή
κατανάλωση Χ
4. Χρήση υλικών με μικρή εμπεριεχόμενη ενέργεια
χ χ χ
5. Χρήση ανθρώπινης ενέργειας
6. Χρήση φυσικών, μη επεξεργασμένων υλικών
XX
7. Χρήση τοπικών υλικών
χ
8. Μείωση της ρύπανσης και της καταστροφής του περιβάλλοντος
X X X
9. Επανάχρηση / ανακύκλωση υλικών κατεδάφισης
χ
X X
ΙΟ. Χρήση μη τοξικών υλικών

χ
Οπως φάνηκε σε πολλά σημεία αυτού του κεφαλαίου, η επιλογή του περιβαλλοντικά
φιλικότερου υλικού εξαρτάται από μια σειρά περιβαλλοντικών παραμέτρων. Είναι προφανές
ότι καθεμιά από τις αρχές που πρέπει να λαμβάνονται υπόψη κατά την επιλογή οικοδομικών
υλικών και στοιχείων προσφέρει λύσεις σε περισσότερα από ένα περιβαλλοντικά ζητήματα.
Ωστόσο, υπάρχουν περιπτώσεις όπου η εφαρμογή μίας αρχής μπορεί να απαντάει σε
κάποια προβλήματα, αλλά να έχει αρνητικές επιπτώσεις σε άλλα. Έτσι, για παράδειγμα, η
χρήση τοπικών υλικών συμβάλλει καθοριστικά στη μείωση της ενέργειας που δαπανάται για
τη μεταφορά των υλικών, καθώς και των αέριων ρύπων που αυτή συνεπάγεται, όμως μπορεί
να δημιουργήσει προβλήματα στο τοπίο και τα οικοσυστήματα εάν η εξαγωγή των τοπικών
υλικών πραγματοποιηθεί με εντατικό και μη προγραμματισμένο τρόπο. Τέλος, πρέπει να
σημειωθεί ότι παρόλο που η εμπεριεχόμενη ενέργεια ενός υλικού αποτελεί το πιο σημαντικό
δείκτη της περιβαλλοντικής του επίπτωσης, τόσο από την πλευρά της κατανάλωσης
ενέργειας, όσο και από την πλευρά της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, είναι απαραίτητο η
συνολική αξιολόγηση ενός υλικού να λαμβάνει υπόψη της και να εκτιμάει και μια σειρά
άλλων παραμέτρων
Christopher Β. Ο ' Brien, Veronica I. Sobearto, "The environmental impacts of making a home", στο
Steemers Koen, Yannas Simos, eds., Architecture - City - Environment. Proceedings of the 17th PLEA
Conference. Cambridge, 2000. London: James & James Science Publishers Ltd., 2000, σ. 180.
156
Κλείνοντας αυτό το κεφάλαιο, είναι ενδιαφέρον να αναφερθεί η απάντηση που δίνει ο

Berge σε όλους τους παραπάνω προβληματισμούς και επιδιώξεις. Πρόκειται για μια
ριζοσπαστικά οικολογική -και κατά πάσα πιθανότητα ουτοπική- πρόταση για μεταστροφή
από την παγκόσμια εξαγωγή, παραγωγή και διακίνηση των οικοδομικών υλικών στην τοπική,
μικρής κλίμακας παραγωγή του παρελθόντος 224 Εξετάζοντας την πρόταση αυτή σε σχέση
με τις παραμέτρους που καθορίζουν την περιβαλλοντική επίπτωση των υλικών, που
χρησιμοποιούνται σήμερα στον τομέα των κατασκευών συμπεραίνονται τα εξής:
• Η παραγωγή βασίζεται σε μεγάλα αποθέματα ορυκτών μη ανανεώσιμων πόρων και σε
ανανεώσιμες πρώτες ύλες 225
• Η εξάντληση των φυσικών πόρων συγκεκριμένων περιοχών αποτρέπεται, καθώς οι πόροι
αυτοί χρησιμοποιούνται για τις ανάγκες περιορισμένων περιοχών και όχι ολόκληρου του
πλανήτη226
• Η καταστροφή του τοπίου και των οικοσυστημάτων δεν είναι σημαντική λόγω της
μείωσης των αναγκών για υπερεκμετάλλευση των φυσικών πόρων.
• Η κατανάλωση ενέργειας για την παραγωγή υλικών, τα οποία διατίθενται σε
περιορισμένες πλέον γεωγραφικές περιοχές μειώνεται λόγω των αναγκών για
μικρότερες εγκαταστάσεις227
• Ομοια, μειώνεται και η ενέργεια που δαπανάται για τη μεταφορά των υλικών στους
χώρους κατασκευής. Η μείωση της συνολικής ενέργειας, που επιτυγχάνεται συνεπάγεται
μείωση των ατμοσφαιρικών ρύπων που εκλύονται στην ατμόσφαιρα και εντείνουν το
φαινόμενο του θερμοκηπίου και την τρύπα του όζοντος, και προκαλούν όξινη βροχή και
φωτοχημικό νέφος.
• Η χωροθέτηση των χώρων, όπου τα διάφορα οικοδομικά υλικά εξάγονται από τη γη και
παράγονται, κοντά στις πόλεις ή τους οικισμούς όπου αυτά διατίθενται δημιουργεί
σχέσεις αλληλεξάρτησης, ευθύνης και εμπιστοσύνης ανάμεσα σε όλους τους
εμπλεκόμενους φορείς, με αποτέλεσμα η χρήση επικίνδυνων τοξικών ουσιών, η
υπερεκμετάλλευση των φυσικών πόρων, η καταστροφή του τοπίου και των
οικοσυστημάτων και η πρόκληση οποιασδήποτε μορφής όχλησης να μειώνονται στο
ελάχιστο 228
• Ομοια με την εκμετάλλευση των τοπικών φυσικών πόρων, έτσι και η διάθεση των
οικοδομικών απορριμμάτων τοπικά έχει μικρότερες περιβαλλοντικές επιπτώσεις, ενώ
ταυτόχρονα αποκτάται και η συνείδηση της κατά το δυνατό μεγαλύτερης
εκμετάλλευσης, επανάχρησης και ανακύκλωσης τους.
Πέρα από τα σημαντικά αυτά πλεονεκτήματα, τα οποία στην ουσία αποτελούν και τις
επιδιώξεις μιας περιβαλλοντικά φιλικής αρχιτεκτονικής των υλικών, ένα τέτοιο "βήμα πίσω σε
μια προηγούμενη και λιγότερο εξειδικευμένη φάση, με στόχο να ακολουθηθεί ένας
διαφορετικός δρόμος ανάπτυξης αργότερα"22<; θα είχε σημαντικές οικονομικές και
κοινωνικές θετικές επιδράσεις. Έτσι, θα συνέβαλε στη δημιουργία πολυλειτουργικών
κοινοτήτων, σε αντίθεση με πολλές σύγχρονες πόλεις, οι οποίες αναπτύσσονται γύρω από
μία μόνο βιομηχανία, με όλες τις αρνητικές οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις που αυτό
συνεπάγεται, ενώ θα αποκαθιστούσε και την ουσιαστική σχέση των τεχνιτών με το
224
Berge (2003), ό.π., σ. 48. Το ίδιο υποστηρίζουν, σε γενικές γραμμές, και οι Smith et αϊ. στην αναφορά
τους για την προώθηση μιας νοοτροπίας, την οποία ονομάζει new vernacular κο\ η οποία εκμεταλλεύεται
τις βασικές αρχές της αρχιτεκτονικής παράδοσης και τις εφαρμόζει στη σύγχρονη διαθέσιμη τεχνολογία
και υλικά, με στόχο την εξοικονόμηση ενέργειας, την προστασία των φυσικών πόρων και του
περιβάλλοντος, και τελικά, την επιβίωση μας στον πλανήτη [Smith, et al. (1998), ό.π., σ. 81-83].
225
Berge (2003), ό.π., σ. 49.
226
Berge (2003), ό.π., σ. 46 και Smith et al. (1998), ό.π., σ. 63. Οι Smith et al. αντιπαραθέτουν στο σημείο αυτό
τη σύγχρονη αρχιτεκτονική, όπου n κατανάλωση υλικών, που χρησιμοποιούνται στις κατασκευές είναι όλο
και μεγαλύτερη, ενώ η προέλευση τους μπορεί να είναι από ολοένα και μακρύτερα. [Smith et al. (1998), ό.π.,
σ. 63.]
227
Berge (2003), ό.π., σ. 46-49.
228
229
157
αντικείμενο της δουλείας τους, αλλά και τις σχέσεις ανάμεσα στους παραγωγούς των
υλικών και τους καταναλωτές 2 3 0
Είναι προφανές ότι μια τέτοια πρόταση θα ήταν σχετικά εύκολο να εφαρμοστεί σε χωριά
και μικρές πόλεις, όμως θα ήταν πρακτικά πολύ δύσκολο -αν όχι αδύνατο- να εφαρμοστεί
σε περιοχές μεγάλων πόλεων. Ακόμα και σε αυτή την περίπτωση όμως, θα ήταν εφικτό να
γίνουν προσπάθειες για παραγωγή υλικών από μια μεγαλύτερη ευρύτερη περιοχή, και σε
καμία περίπτωση από όλον τον πλανήτη, όπως συμβαίνει στις μέρες μας. Τέλος, από τη
σκοπιά της αρχιτεκτονικής σύνθεσης, αναγνωρίζεται ότι μια τέτοια πρόταση ενδεχόμενα
μειώνει σημαντικά τις πιθανές επιλογές υλικών και με αυτόν τον τρόπο μπορεί να θεωρηθεί
ότι περιορίζει τη συνθετική διαδικασία. Ωστόσο, πιστεύεται ότι σε έναν κόσμο σοβαρών
αντιθέσεων, ανισοτήτων και περιβαλλοντικών προβλημάτων, η θυσία αυτή έχει ελάχιστη
σημασία. Το να επιλέξει κανείς το πιο περιβαλλοντικά αβλαβές υλικό ανάμεσα σε εκείνα που
είναι τοπικά διαθέσιμα είναι ένα πολύ μικρό τίμημα για την αποκατάσταση της ισορροπίας
και της ισότητας στον πλανήτη. Άλλωστε, όπως σημειώνει και ο Berge, "η πρόοδος δεν
επιτυγχάνεται πάντα με βήματα προς τα μπροστά"231.

158
ΜΕΡΟΣ II:
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ

Κεφάλαιο 6:
Μεθοδολογία προσέγγισης έρευνας των επιφανειακών θερμοκρασιών των υλικών

που χρησιμοποιούνται στην επιδερμίδα των ελληνικών πόλεων
Κεφάλαιο 6 _ Μεθοδολογία προσέγγισης έρευνας των επιφανειακών θερμοκρασιών
των υλικών που χρησιμοποιούνται στην επιδερμίδα των ελληνικών πόλεων

Μετά από την περιγραφή και την κατηγοριοποίηση των υλικών, που χρησιμοποιούνται
στην "επιδερμίδα" των ελληνικών πόλεων, καθώς και τις πιθανές επιδράσεις τους στο
αστικό μικροκλίμα και στις συνθήκες θερμικής άνεσης1, το κεφάλαιο αυτό έχει ως στόχο να
περιγράψει τη μεθοδολογία, η οποία ακολουθείται για την υλοποίηση του πειραματικού
μέρους της διατριβής. Έτσι, περιγράφεται με λεπτομέρεια ο τρόπος προσέγγισης της
διενέργειας μετρήσεων επιφανειακών θερμοκρασιών υλικών που χρησιμοποιούνται σε
υπαίθριους χώρους, σε όψεις και σε δώματα κτιρίων στην Ελλάδα. Πρέπει να σημειωθεί ότι
για την κατάρτιση της μεθοδολογίας της έρευνας αναζητήθηκε η ύπαρξη προτύπων (ΕΛΟΤ,
ΕΝ, ISO και DIN) σχετικών με το θέμα. Ωστόσο, από την αναζήτηση αυτή δεν βρέθηκαν
πρότυπα, τα οποία να αναφέρονται ακριβώς σε ζητήματα μέτρησης επιφανειακών
θερμοκρασιών σε δείγματα οικοδομικών υλικών εκτεθειμένα στην ηλιακή ακτινοβολία Η
πλειονότητα των παρεμφερών προτύπων2 αφορούσε στον καθορισμό των συνθηκών
μέτρησης διάφορων φυσικών ιδιοτήτων οικοδομικών υλικών, όπως η θερμική αγωγιμότητα,
πάντα όμως σε εργαστηριακές συνθήκες.
Σε αυτή τη διατριβή, η διερεύνηση της θερμικής συμπεριφοράς κάθε υλικού βασίζεται
στην εξέταση των απόλυτων μέγιστων και των απόλυτων ελάχιστων επιφανειακών
θερμοκρασιών του, καθώς και της ημερήσιας διακύμανσης τους, σε σχέση με τη
θερμοκρασία του περιβάλλοντος. Με τον τρόπο αυτό, επιτυγχάνεται η πειραματική
τεκμηρίωση των διαδικασιών θερμικής φόρτισης και αποφόρτισης των υλικών.
Οι επιφανειακές θερμοκρασίες των υλικών έχουν κεφαλαιώδη σημασία για το
μικροκλίμα και τις συνθήκες θερμικής άνεσης που επικρατούν στους υπαίθριους χώρους
των πόλεων, κατά τη διάρκεια της θερμής περιόδου. Για το λόγο αυτό, ο κύριος όγκος της
έρευνας εντοπίζεται σε πειραματικές μετρήσεις κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού.
Συγχρόνως, διερευνάται και η επίδραση διαφόρων στρατηγικών μείωσης των επιφανειακών
θερμοκρασιών των υλικών, όπως είναι ο σκιασμός και η διαβροχή. Η διερεύνηση αυτή είναι
πολύ σημαντική για την αντιμετώπιση των υψηλών θερμοκρασιών που αναπτύσσονται στις
επιφάνειες των υλικών, ενώ έχει και αρχιτεκτονικές / σχεδιαστικές προεκτάσεις.
Παρόλο που η υπερθέρμανση των υλικών αποτελεί βασικό στοιχείο υποβάθμισης της
θερμικής άνεσης το καλοκαίρι, κατά τον χειμώνα μπορεί να συμβάλει θετικά στην επίτευξη
συνθηκών άνεσης στους υπαίθριους χώρους. Έτσι, για λόγους πληρότητας, κρίθηκε
απαραίτητο να συμπεριληφθεί στο πειραματικό τμήμα της έρευνας μια σειρά ενδεικτικών
χειμερινών μετρήσεων περιορισμένης έκτασης.
Στο κεφάλαιο αυτό, πραγματοποιείται μια συνοπτική παρουσίαση προηγούμενων
ανάλογων ερευνών, που βρέθηκαν στη διεθνή βιβλιογραφία Στο κυρίως μέρος του
κεφαλαίου παρουσιάζονται οι τρόποι διενέργειας των μετρήσεων, καθώς και τα διαθέσιμα
όργανα μέτρησης. Τέλος, αναλύεται η μεθοδολογία που ακολουθήθηκε κατά τη διενέργεια
των επιτόπιων μετρήσεων σε υπαίθριους χώρους και σε όψεις κτιρίων και κατά τη διεξαγωγή
των πειραματικών μετρήσεων σε δείγματα υλικών.
1
βλ. κεφάλαια Ιου Μέρους διατριβής.
2
Ενδεικτικά αναφέρονται τα: ISO 6946:1996: Building components and building elements thermal resistance
and transmittance. Calculation methods, ISO 9869:1994: Thermal insulation. Building elements. In-situ
measurements of thermal resistance and transmittance, ISO 10456:1999: Building materials and products.
Procedures determining declared and design thermal values και ISO/TR 9165:1988: Practical thermal properties
of building materials and products. (ISO, [Online] Available, http://www.iso.ch, 19 Απριλίου 2003)
163
Κεφάλαιο ό _ Μεθοδολογία προσέγγισης έρευνας των επιφανειακών θερμοκρασιών
6.2. Προηγούμενες έρευνες
6.2.1 Γενικά
Η έλλειψη σαφούς καταγεγραμμένης μεθοδολογίας για τη διενέργεια μετρήσεων

επιφανειακών θερμοκρασιών οικοδομικών υλικών (προτύπων), έχει ως αποτέλεσμα ο μόνος
τρόπος άντλησης πληροφοριών να είναι οι προηγούμενες αντίστοιχες έρευνες. Η συνοπτική
παρουσίαση των αναφορών που καταγράφονται στη βιβλιογραφία, παρέχει τη δυνατότητα
της ανάλυσης του αντικειμένου, της μεθοδολογίας (διάρκεια μετρήσεων και όργανα) και
των αποτελεσμάτων των προηγούμενων πειραμάτων. Με τον τρόπο αυτό,
αποσαφηνίζονται διάφορες απορίες που αφορούν στην παρούσα έρευνα και διαμορφώνεται
η τελική μεθοδολογία που ακολουθήθηκε. Στη συνέχεια, παρουσιάζονται συνοπτικά οι
προηγούμενες, σχετικές με την παρούσα μελέτη, έρευνες με τη μορφή πινάκων (Πίνακες 6.1
έως 6.3).
6.22 Μετρήσεις σε δείγματα υλικών
Οι προηγούμενες έρευνες που αφορούν σε αναλυτικές μετρήσεις σε δείγματα υλικών,

που βρέθηκαν στη διεθνή βιβλιογραφία, είναι τέσσερις και παρουσιάζονται συνοπτικά στον
Πίνακα 6.1 Η πρώτη (του Jones3) αφορά μόνο σε μεταλλικά δείγματα βαμμένα με
διαφορετικά χρώματα με διαφορετικούς τόνους 4 , βαθμούς κορεσμού5 και χροιές6. Οι άλλες
τρεις (των Doulos et αϊ.7, των Cook et al 8 και των Atturo, Fiumi9) αναφέρονται σε κοινά υλικά
διάστρωσης των υπαίθριων χώρων των πόλεων στην Ελλάδα και στην Arizona των ΗΤΤΑ,
αντίστοιχα.
Ιδιαίτερη αναφορά αξίζει να γίνει στην έρευνα των Cook et al. Πέρα από τη συμπεριφορά
υλικών εκτεθειμένων στην ηλιακή ακτινοβολία, η έρευνα αυτή περιλαμβάνει τη διερεύνηση
της επίδρασης της άμεσης και της έμμεσης διαβροχής σε δείγματα υλικών.
3
Jones, "The influence of color on heat absorption". Report No. 246, Tucson, Arizona: Agricultural Experimental
Station, The University of Arizona, 1968, παραπομπή στο Baruch Givoni, Climate Considerations in Building and
Urban Design, New York: Van Nostrand Reinhold, 1998, σ. 80-82
4
Ως τόνος μεταφράζεται ο αγγλικός όρος lightness. Κατά την Τόσκα: "Ο τόνος διακρίνει ένα ανοιχτό από
ένα σκούρο χρώμα. Ο τόνος ενός χρώματος οφείλεται στο ύψος ή την ταχύτητα του μήκους κύματος
του. Οι μικρές ταχύτητες αντιστοιχούν σε σκούρα χρώματα, οι μεγάλες σε ανοιχτά." (Θεανώ-Φάννυ
Τόσκα, Αρχιτεκτονικό Χρώμα. Θεωρία και Σχεδιασμός, Θεσσαλονίκη: Εκδόσεις Αδελφών Κυριακίδη, 1989,
all).
5
Ως βαθμός κορεσμού μεταφράζεται ο αγγλικός όρος saturation Κατά την Τόσκα: "Ο βαθμός κορεσμού
ανάγει ένα χρώμα στα εντελώς ιδιαίτερα στοιχεία του χαρακτήρα του. Οσο λιγότερο αναμιγνύεται ένα
χρώμα, τόσο μεγαλύτερο βαθμό κορεσμού παρουσιάζει". [Τόσκα (1989), ό.π., all].
6
Ως χροιά μεταφράζεται ο αγγλικός όρος hue. Κατά την Τόσκα: "Η χροιά διακρίνει το ένα χρώμα από το
άλλο και καθορίζεται από το επικρατέστερο μήκος κύματος του χρώματος που εξετάζεται". [Τόσκα (1989),
ό.π., all]
7
L. Doulos, M. Santamouris, I. Livada, "Passive Cooling of open urban areas. The role of materials". Solar
Energy, no. 77, 2 0 0 4 , a 231-249.
8
Jeffrey Cook, et al., "Mitigating the Heat Impact of Outdoor Urban Spaces in a Hot Arid Climate", στο
Bustamante Waldo, Collados Eugenio, eds., PLEA 2003. Rethinking development: Are we producing a people
orientated habitat? 20th International Conference on Passive and Low Energy Architecture, Santiago - CHILE,
9-12 November 2003., Chile: Escuela de Construccion Civil. Pontificia Universidad Catolica de Chile / PLEA
International, 2003, E-16. [CD-ROM]
9
C. Atturo, L. Fiumi, "Thermographic analyses for monitoring urban areas in Rome to study heat islands", στο
Santamouris M„ ed., 1st International Conference. Passive and Low Energy Cooling for the Built Environment.
Patene 2005. 19-21 May 2005, Santorini, Greece, volume II, Athens: Heliotopos Conferences Ltd, 2 0 0 5 , a
145-150.
164
<εφάλαιο 6 _ Μεθοδολογία προσέγγισης έρευνας των επιφανειακών θερμοκρασιών
Πίνακας 6.1: Συνοπτικός πίνακας παρουσίασης προηγούμενων ερευνών σε δείγματα υλικών. Γενικά
στοιχεία.
Έτος Πόλη Χώρα Δείγμα In—situ Διάρκεια Οργανα
Y Ο Δ
Jones 1968 Arizona ΗΤΤΑ Χ - - - -
Doulos 2001 Ζωγράφου Ελλάδα Χ - - 9 h και 24 h IR
étal. ανά ώρα κάμερα
Cook et al. 2003 Arizona Η.π.Α. Χ Χ - 5 μετρ. /ημ. IR θερμ.
Atturo 8«. Fiumi 2004 Ρώμη Ιταλία Χ - - — 3 ημέρες IR θερμ.
9:00-15:00
Υπόμνημα: Υ: Υπαίθριοι Χώροι, Ο: Οψεις, Δ: Δώματα
6.23 Επιτόπου μετρήσεις σε υπαίθριους χώρους
Πίνακας 6.2: Συνοπτικός πίνακας παρουσίασης προηγούμενων ερευνών σε υπαίθριους χώρους,

Γενικά στοιχεία.
Έτος Πόλη Χώρα Δείγμα In—situ Διάρκεια Οργανα
Υ Ο Δ
Wilmers 1984 Ανόβερο Γερμανία - Χ - - 2 ημέρες, IR
μεσημέρι scanner
Al Hemmidi 1991 Los H.TT.A. — Χ - - 70 ημέρες —
Angeles μεσημέρι
Wakabayashi 1996 Kanazawa Ιαπωνία - Χ - - 2ημ. θερμ.
étal. Ιούν. /Αυγ. επαφής
Santamouris 1997 Αθήνα Ελλάδα — X X - 2-3 ημ. IR θερμ.
Ιουλ.-Σεπτ.
Asawa 1999 Τόκιο Ιαπωνία - X - - 2 ημ. 01/06 -
étal. και.03/08
Marques 1998 Braganca Πορτο - χ - - καλοκαίρι IR θερμ.
de Almeida -2001 γαλία 3 μετρ./ημ.
Labaki et al. 2002 Campinas Βραζιλία — χ - - ΙΟ ημ. 8-19 IR θερμ.
ανά ώρα
Cook et al. 2003 Arizona Η.ΤΤ.Α. Χ χ - - 5 μετρ. /ημ. IR θερμ.
Η πλειονότητα των μετρήσεων σε υπαίθριους χώρους αναφέρεται στις επιφανειακές

θερμοκρασίες που αναπτύσσονται στην άσφαλτο και σε άλλα "σκληρά" υλικά, που
συναντώνται στις πόλεις.10 Παράλληλα, εξετάζεται η επίδραση του σκιασμού στις
Για περισσότερα, βλ.:

• Fritz Wilmers, "Green for melioration of urban climate". Energy and Buildings. 11, 1988, a 289-299 κσι Fritz
Wilmers, "Effects of vegetotion on urbon climgte gnd buildings", Energy gnd Buildings, 15-16, 1990/91, a
507-514.
Givoni (1998), ό.π., a 312.,
• Motheos Sontgmouris, "The Athens urbon climgte experiment", στο Moldonodo Eduordo, Yonngs Simos,
eds., Environmentally Friendly Cities. Proceedings of PLEA 98, Passive and Low Energy Architecture, 1998,
Lisbon, Portugal, June 1998, London: Jomes 8«. Jgmes Science Publishers Ltd., 1998, a 147-152 κσι M.
Sgntgmouris, "Appropriate mgterigls for the urban environment", σ τ ο Santamouris M., ed.. Energy and
Climate in the Urban Built Environment, London: James and James Science Publishers Ltd., 2001, σ. 160-181,
• Dulce Marques de Almeida, "Pedestrian Streets. Urban design as a tool for microclimate control", στο
Conference. Toulouse - France, July 2002. Toulouse, 2002, a 437-439
• L.C. Labaki, et al., "The effect of pavement materials on thermal comfort in open spaces", στο
Bustamante Waldo, Collados Eugenio, eds., PLEA 2003. Rethinking development: Are we producing a
people orientated habitat? 2Óh International Conference on Passive and Low Energy Architecture,
Santiago - CHILE, 9-12 November 2003, Chile: Escuela de Construccion Civil. Pontificia Universidad
Catolica de Chile / PLEA International, 2003, E-5. [CD-ROM] και
• Cook, et al. (2003), ό.π., E-ló [CD-ROM],
165
επιφανειακές θερμοκρασίες των υλικών, αλλά και οι θερμοκρασίες που αναπτύσσονται σε

επιφάνειες με βλάστηση (κυρίως γρασίδι). Αξίζει να αναφερθεί ότι δύο έρευνες11
αναφέρονται στην επίδραση που έχει η διαβροχή στις επιφανειακές θερμοκρασίες των
υλικών, που χρησιμοποιούνται στους υπαίθριους χώρους των πόλεων.
6.2.4 Επιτόπου μετρήσεις σε όψεις και δώματα κτιρίων
Γενικά, οι πειραματικές μετρήσεις σε όψεις αναφέρονται κυρίως στις επιφανειακές

θερμοκρασίες που αναπτύσσονται σε ανατολικές και σε δυτικές όψεις, οι οποίες
αποτελούν και τους δυσμενέστερους προσανατολισμούς κατά την θερμή, θερινή περίοδο.
Οι περισσότερες προηγούμενες έρευνες εντοπίζονται στην επίδραση που έχει ο σκιασμός
στις επιφανειακές θερμοκρασίες των όψεων, καθώς και στις συνθήκες που επικρατούν
στους εσωτερικούς χώρους. Ο Santamouris12 αναφέρεται σε επιτόπιες μετρήσεις σε όψεις
κτιρίων, ενώ ο Hoyano13, η Cadima14, ο Cantuaria15, οι Papadakis et al.16 και οι Boon Lay et al.17
μέτρησαν όψεις κτιρίων με και χωρίς φυτεύσεις από αναρριχητικά φυτά. Τέλος, υπάρχει και
μια σειρά ερευνών, οι οποίες αναφέρονται σε επιφανειακές θερμοκρασίες που
αναπτύσσονται σε όψεις κτιρίων, όμως Βασίζονται κυρίως στην χρήση υπολογιστικών
μεθόδων και όχι πειραματικών μετρήσεων18 Στις έρευνες αυτές, στόχος είναι ο καθορισμός
της άμεσης προσπίπτουσας και της ανακλώμενης ηλιακής ακτινοβολίας, καθώς
επηρεάζουν τις θερμικές προσόδους και άρα το θερμικό ισοζύγιο του εσωτερικού των
κτιρίων.
Οι έρευνες αυτές είναι:

• Hiroaki Wakabayashi, et al., "Outdoor cooling by sprinkling processed waste water over pavement", στο
Maldonado Eduardo, Yannas Simos, eds.. Environmentally Friendly Cities. Proceedings of PLEA 98, Passive
and Low Energy Architecture, 1998, Lisbon, Portugal, June 1998. London: James 8«. James Science Publishers
Ltd., 1998, a 175-178,
• Asawa Takashi, et al., "Passive methods for creating good thermal environments in outdoor space. An
investigation of microclimate in the outdoor urban space at a residential area", στο Steemers Koen,
Yannas Simos, eds., Architecture - City - Environment. Proceedings of the 17th PLEA Conference.
Cambridge, 2000, London: James 8«. James Science Publishers Ltd., 2 0 0 0 , a 477-482.
12
Santamouris (2001), ό.π., a 160-181.
13
A. Hoyano, "Climatological uses of plants for solar control and the effects on the thermal environment of a
building" Energy and Buildings. 11:3,1988, a 181-199.
14
Paula Cadima, "The effect of design parameters on environmental performance of the urban patio: a case
study in Lisbon", στο Maldonado Eduardo, Yannas Simos, eds., Environmentally Friendly Cities. Proceedings of
PLEA 98, Passive and Low Energy Architecture, 1998, Lisbon, Portugal, June 1998, London: James &. James
Science Publishers Ltd., 1998, a 171-174.
15
Gustavo A.C. Cantuaria, "A comparative study of the thermal performance of vegetation on building
surfaces", στο Steemers Koen, Yannas Simos, eds., Architecture - City - Environment. Proceedings of the 17th
PLEA Conference. Cambridge, 2000, London: James 8«. James Science Publishers Ltd., 2 0 0 0 , a 312-313.
16
G. Papadakis, P. Tsamis, S. Kyritsis, "An experimental investigation of the effect of shading with plants for
solar control of buildings", Energy and Buildings, 33, 2001, a 831-836.
17
Ong Boon Lay, et al., "A survey of the thermal effect of plants on the vertical sides of tall buildings in
Singapore", στο Steemers Koen, Yannas Simos, eds., Architecture - City - Environment. Proceedings of the
17th PLEA Conference. Cambridge, 2000. London: James 8«. James Science Publishers Ltd., 2 0 0 0 , a 495-
500.
18
Για περισσότερα, βλ. Anis A. Siddiqi, "Optimisation of landscape patterns for reflected radiation and the
design of building facades / envelope", Yannas Simos, ed., Passive and Low Energy Architecture. The
Second International PLEA Conference. Proceedings of the Second International PLEA Conference, Crete,
Greece, 28 June-1 July 1983, Oxford / New York / Toronto / Sydney / Paris / Frankfurt: Pergamon Press Ltd.,
1983, a 507-516, Wieslaw Grzeszczyk, "Radiometric research of net long-wave and total radiation on the
building envelope", στο Bowen Arthur, Yannas Simos, eds., Passive and Low Energy Ecotechniques applied to
Housing. Proceedings of the Third International PLEA Conference, Mexico City, Mexico, August 6-11, 1984,
volume II, Oxford, New York: Pergamon Press, 1984, a 979-987 και Wieslaw Grzeszczyk, "Solar radiation and
thermal environmental radiation in the function of corrected air temperature in the heat balance of building
envelopes", στο Zold Andras, ed., PLEA '86. International Conference on Passive and Low Energy Architecture
in Housing. Pecs, Hungary, September 1-5 1986, volume II, Hungary: Ministry of Industry, 1986, a F19-28.
166
Οι προηγούμενες έρευνες σε δώματα κτιρίων επικεντρώνονται κυρίως στην επίδραση

των διαφορετικών κατασκευαστικών λύσεων στις εσωτερικές συνθήκες των κτιρίων.19
Παλαιότερες έρευνες 20 αφορούσαν στην επίδραση του εξωτερικού χρώματος του
δώματος, της θέσης και του πάχους της θερμομόνωσης, καθώς και του συνολικού πάχους
της κατασκευής του δώματος στις επιφανειακές θερμοκρασίες της οροφής. Πιο σύγχρονες
έρευνες περιλαμβάνουν πειραματική ανάλυση της απόδοσης διαφόρων συστημάτων
παθητικού δροσισμού με ακτινοβολία ή/και εξάτμιση, καθώς και της επίδρασης των
φυτεμένων δωμάτων. Έτσι, για παράδειγμα, ο Hoyano21 και οι Niachou et al 2 2 περιλαμβάνουν
στην εργασία τους μετρήσεις επιφανειακών θερμοκρασιών σε φυτεμένο δώμα. Ωστόσο,
στην πλειονότητα τους, οι προηγούμενες έρευνες δεν περιλαμβάνουν μετρήσεις σε
υφιστάμενα κτίρια, αλλά σε δοκιμαστικούς θαλάμους. Συγχρόνως, δεν αναφέρουν τα
αποτελέσματα των μετρήσεων των επιφανειακών θερμοκρασιών των δωμάτων. Τέλος, οι
συνθήκες και η διάρκεια αυτών των μετρήσεων είναι διαφορετικές, καθώς εξετάζουν τις
εξωτερικές επιφανειακές θερμοκρασίες των δωμάτων μόνο σε σχέση με τις εσωτερικές
θερμοκρασίες του αέρα.
Πίνακας 6.3: Συνοπτικός πίνακας παρουσίασης προηγούμενων ερευνών σε όψεις και σε δώματα
κτιρίων. Γενικά στοιχεία.
Έτος πόλη Χώρα Δείγμα In—situ Διάρκεια Οργανα
Υ Ο Δ
Hoyano 1979 Τόκιο, Ιαπωνία - X Χ μήνες - Θερμ.
-1982 Kyushu χρόνος ζεύγη
Cadima Λισσαβόνα Πορτογαλία - Χ 1 ημέρα -
Givoni 1969 Haifa Ισραήλ - Χ καλοκαίρι -
Hanna 1986 Κάιρο Αίγυπτος - Χ 1 χρόνος Θερμ.
και Khalil ζεύγη
Santamouris 1997 Αθήνα Ελλάδα — X X - 2-3 ημ. IR
Ιουλ.-Σεπτ. θερμ.
Cantuaria 1999 Λονδίνο Μεγ. — X 3 ημέρες Θερμ.
Βρετανία καλοκαίρι ζεύγη
Papadakis 1999 Αθήνα Ελλάδα - Χ 4 ημ. Θερμ.
etat. 7-10 Αυγ. ζεύγη
Boon Lay 1999- Σιγκαπούρη Σιγκαπούρη - Χ Σεπτ., -
étal. 2000 Ιανουάρ.
Niachou 2000 Λουτράκι Ελλάδα _ Χ - IR
étal. κάμερα
ό.3. Τρόποι διενέργειας έρευνας
6.3.1 Πειραματικές μετρήσεις
Στη διατριβή αυτή επιλέχθηκε η διερεύνηση των επιφανειακών θερμοκρασιών που τα

διάφορα υλικά αναπτύσσουν κάτω από την επίδραση της ηλιακής ακτινοβολίας να
πραγματοποιηθεί με τη διεξαγωγή πειραματικών μετρήσεων, Οπως φαίνεται και από
Για περισσότερα, βλ.: G. Β. Hanna, Μ. Η. Khalil, "Thermal investigation of shaded and insulated roofs in hot arid
climates, στο Yannas Simos, ed., Passive and Low Energy Architecture. The Second International PLEA
Conference. Proceedings of the Second International PLEA Conference, Crete, Greece, 28 June-J July 1983,
Oxford / New York / Toronto / Sydney / Paris / Frankfurt: Pergamon Press Ltd., 1983, o. 435-442.
20
Baruch Givoni, Man, Climate and Architecture, Amsterdam, London, New York: Elsevier Publishing Company
Ltd., 1969, a 121-125 και 142-145,
21
Hoyano (1988), ό.π., ο. 181-199.
2
A. Niachou, et al., "Analysis of the green roofs thermal properties and investigation of its energy
performance", στο Energy and Buildings, 33, 2001, a 719-729.
167
προηγούμενες έρευνες, οι πειραματικές μετρήσεις μπορούν να διεξαχθούν είτε επιτόπου (in-

situ) σε υπαίθριους χώρους και σε κτίρια επιτόπιες, είτε σε δείγματα υλικών εκτεθειμένα
στην ηλιακή ακτινοβολία. Οι δύο αυτές προσεγγίσεις έχουν πλεονεκτήματα και
μειονεκτήματα, τα οποία αναλύονται στη συνέχεια. Οι σημαντικότερες παράμετροι που
διαφοροποιούνται κατά τις επιτόπιες μετρήσεις και τις πειραματικές μετρήσεις σε συνθήκες
απρόσκοπτου ηλιασμού (σε δώμα κτιρίου ή στην ανοιχτή ύπαιθρο) είναι οι κλιματικές
συνθήκες (θερμοκρασία και ταχύτητα αέρα και απώλεια θερμικής ακτινοβολίας προς τον
ουρανό - LWR) και οι συνθήκες τοποθέτησης των υλικών (η θερμοχωρητικότητα) (βλ.
πίνακα 6.4).
Πίνακας 6.4: Σύγκριση -Γων παραμέτρων, που διαφοροποιούνται κατά τις επιτόπιες μετρήσεις και
τις πειραματικές μετρήσεις σε δείγματα υλικών.
In—situ Δείγματα Επιφανειακές θερμοκρασίες
Κλιματικές συνθήκες
Τ αέρα t I Tin-situ > Τ δειγμάτων
ν αέρα ι Τ Tin-situ > Τ δειγμάτων
LWR ι î Tin-situ > Τ δειγμάτων
Συνθήκες τοποθέτησης
Θερμοχωρητικότητα
ι I Tin-situ < Τ δειγμάτων
Το βασικό πλεονέκτημα των επιτόπου μετρήσεων επιφανειακών θερμοκρασιών είναι ότι

παρέχουν πληροφορίες για τη θερμική συμπεριφορά των υλικών in—situ σε σχέση με τις
διαθέσιμες κατασκευαστικές λύσεις. Οι επιφανειακές θερμοκρασίες των τοποθετημένων
υλικών είναι διαφορετικές σε σχέση με εκείνες των μεμονωμένων δειγμάτων23 Αυτό
συμβαίνει γιατί η πραγματική θερμική συμπεριφορά ενός υλικού δεν εξαρτάται μόνο από τις
περιβαλλοντικές συνθήκες (θερμοκρασία αέρα, προσπίπτουσα ηλιακή ακτινοβολία,
ταχύτητα του αέρα, κ.λπ), αλλά και από την αλληλεπίδραση του με τα υλικά με τα οποία
βρίσκεται σε επαφή. Έτσι, για παράδειγμα, η επαφή των υλικών επικάλυψης υπαίθριων χώρων
με το υπόστρωμα τους και το έδαφος, καθώς και των υλικών μεταξύ τους, παρέχουν τη
δυνατότητα θερμικής αποθήκευσης και χρονική υστέρηση24. Αντίστοιχα, στην περίπτωση
των υλικών όψεων, που χρησιμοποιούνται με τη λογική των αεριζόμενων προσόψεων, η
κυκλοφορία του αέρα στην πίσω πλευρά τους επηρεάζει τη μετάδοση θερμότητας με
μεταφορά.
Το κύριο μειονέκτημα των επιτόπιων μετρήσεων είναι ότι μέσα στον αστικό ιστό, η θέση
των υλικών δεν επιτρέπει πολλές φορές τον απρόσκοπτο ηλιασμό τους σε όλη τη διάρκεια
της ημέρας. Συγχρόνως, μέσα στον αστικό ιστό, τα υλικά έχουν μειωμένη θέαση του
ουρανού25, εξαιτίας της ύπαρξης κτιρίων, βλάστησης ή άλλων εμποδίων, γεγονός που
επηρεάζει το δροσισμό τους με ακτινοβολία κατά τη διάρκεια της νύχτας.
Σε ό,τι αφορά στη διενέργεια μετρήσεων σε δείγματα υλικών, το κύριο πλεονέκτημα
είναι η δυνατότητα ταυτόχρονης εξέτασης των επιφανειακών θερμοκρασιών ενός μεγάλου
αριθμού υλικών εκτεθειμένα στις ίδιες περιβαλλοντικές συνθήκες και σε απρόσκοπτο
ηλιασμό. Έτσι, ενώ οι μετρήσεις σε δείγματα υλικών μπορεί να μην αντικατοπτρίζουν
απόλυτα την πραγματική θερμική συμπεριφορά τους, παρέχουν πολύτιμα συγκριτικά
δεδομένα. Αρνητικό στοιχείο αποτελεί το ότι η τοποθέτηση δειγμάτων υλικών σε δώμα
κτιρίου επιτρέπει τη γρήγορη αποβολή θερμικής ακτινοβολίας προς τον ουρανό, μετά τη
δύση του ήλιου, γεγονός που, όπως αναφέρθηκε πιο πάνω, δε συμβαίνει στην
πραγματικότητα.
23
Cook, et al. (2003), ό.π., a 3.
24
Ως χρονική υστέρηση μεταφράζεται ο αγγλικός όρος time lag.
25
Για περισσότερα, βλ. Τ. R. Oke, Boundary Layer Climates, London and New York: Routledge, 1995, a 133, 231,
353 και 405 και Δημήτρης πολυχρονόπουλος, Η ένταξη βιοκλιματικών αρχών στον αστικό σχεδιασμό. Ο
έλεγχος του ηλιασμού και σκιασμού στον αστικό σχεδιασμό, Διδακτορική Διατριβή, Αθήνα: Ε. Μ. π., Σχολή
Αρχιτεκτόνων Μηχανικών, Τομέας πολεοδομίας και Χωροταξίας, Σεπτέμβριος 2002, σ. 321-322.
168
Οι δύο προσεγγίσεις λειτουργούν συμπληρωματικά, παρέχοντας πληροφορίες τόσο για

τη θερμική συμπεριφορά κάθε υλικού σε σχέση με τα υπόλοιπα, όσο και για την επιτόπου
θερμική συμπεριφορά του και την επίδραση σε αυτήν παραγόντων, όπως για παράδειγμα η
τοποθέτηση και το άμεσο περιβάλλον. Είναι σίγουρο ότι και οι δύο προσεγγίσεις είναι εξίσου
απαραίτητες στην κατανόηση της θερμικής συμπεριφοράς των υλικών που
χρησιμοποιούνται στην επιδερμίδα της πόλης.
Κλείνοντας πρέπει να σημειωθεί ότι στο σύνολο της, η διαδικασία της διενέργειας
μετρήσεων επιφανειακών θερμοκρασιών σε δείγματα υλικών και επιτόπου, περιλαμβάνει ένα
μεγάλο αριθμό απλοποιήσεων και παραδοχών. Οι περιβαλλοντικές συνθήκες και οι φυσικές
ιδιαιτερότητες που χαρακτηρίζουν κάθε υπαίθριο χώρο έχουν ως αποτέλεσμα οι μετρήσεις
να μην μπορούν πάντα να οδηγήσουν στη διαμόρφωση γενικευμένων συμπερασμάτων26
Ωστόσο, είναι φανερό ότι όταν οι μετρήσεις πραγματοποιούνται σε -κατά το δυνατό-
παρόμοιες περιβαλλοντικές συνθήκες, είναι δυνατό να βγουν σημαντικά συμπεράσματα
από τη σύγκριση των αποτελεσμάτων των μετρήσεων.
6.3.2 Χρήση μαθηματικών τύπων και υπολογιστικών προγραμμάτων
Η διερεύνηση των επιφανειακών θερμοκρασιών που τα διάφορα υλικά αναπτύσσουν

κάτω από την επίδραση της ηλιακής ακτινοβολίας μπορεί να πραγματοποιηθεί και με την
χρήση μαθηματικών τύπων και απλών ή πιο σύνθετων υπολογιστικών προγραμμάτων. Είναι
γενικά αποδεκτό ότι οι μελέτες που βασίζονται σε μαθηματικούς υπολογισμούς και σε
χρήση υπολογιστικών προγραμμάτων συχνά τείνουν να απομονώσουν και να
απλοποιήσουν κλιματικές συνθήκες, οι οποίες στην πραγματικότητα είναι περίπλοκες και
συνδέονται μεταξύ τους. Έτσι, τα αποτελέσματα τους μπορεί να είναι δύσκολο να
επιβεβαιωθούν σε πραγματικές συνθήκες27 Ωστόσο, αυτή η επεξεργασία μπορεί να συμβάλει
στην επίτευξη μιας ολοκληρωμένη εικόνας για τη θερμική συμπεριφορά των υλικών. Επίσης,
είναι ενδιαφέρουσα η σύγκριση των πειραματικών μετρήσεων κυρίως με υπολογισμούς της
θερμοκρασίας sol-air, έτσι ώστε να κατανοηθούν σε βάθος οι απλοποιήσεις και οι
παραδοχές που περιλαμβάνονται σε αυτή τη διαδικασία και να διαπιστωθεί η συμφωνία ή η
διαφωνία των πειραματικών δεδομένων με τα αποτελέσματα των υπολογισμών.
[αϊ θερυοκοασία sol-air

Η θερμοκρασία sol-air28 αποτελεί τον πιο γνωστό θεωρητικό μαθηματικό τύπο, που
περιλαμβάνει το σύνολο των περιβαλλοντικών παραμέτρων που διαμορφώνουν την
επιφανειακή θερμοκρασία ενός υλικού, δηλαδή το συντελεστή ανακλαστικότητας, την
προσπίπτουσα ηλιακή ακτινοβολία, την ταχύτητα του αέρα και την απώλεια θερμότητας
μέσω εκπομπής ακτινοβολίας μεγάλου μήκους κύματος. Ως θερμοκρασία sol-air ορίζεται η
υποθετική θερμοκρασία αέρα που θα προκαλούσε την ίδια επιφανειακή θερμοκρασία και
ροή θερμότητας σε ένα υλικό, χωρίς να υπάρχει προσπίπτουσα ηλιακή ακτινοβολία και
απώλειες θερμότητας με μεταφορά και θερμική ακτινοβολία29 (βλ. εικόνα 6.1).
David Pearlmutter, et al., "Analyzing the microclimatic influence of urban canyon geometry with an open-
air scale model", στο Bustamante Waldo, Collados Eugenio, eds., PLEA 2003. Rethinking development: Are
we producing a people orientated habitat? 2Óh International Conference on Passive and Low Energy
Architecture, Santiago - CHILE, 9-12 November 2003, Chile: Escuela de Construccion Civil. Pontificia
Universidad Catolica de Chile / PLEA International, 2003, Ε-IO, σ. 1-2. [CD-ROM].
27
Pearlmutter, et al. (2003), ό.π., σ. 1-2.
28
Ως θερμοκρασία sol-air μεταφράζεται ο αγγλικός όρος sol-air temperature. Στην ελληνική βιβλιογραφία,
συναντάται και ο όρος θερμοκρασία ηλίου-αέρα [John R. Goulding., et al... Ενέργεια στην Αρχιτεκτονική Το
Ευρωπαϊκό Εγχειρίδιο για τα παθητικά Ηλιακά Κτίρια, επιμ. Ερωτόκριτος π. Τσίγκας, θεσσαλονίκη:
Μαλλιαρής Α. - Παιδεία Α.Ε., 1996, σ. 223].
29
Προσαρμογή από ορισμούς που δίνονται στα: Givoni (1998), ό.π., σ. 132 και Goulding, et al. (1996), ό.π., σ.
223.
169
Από τους τύπους που παραθέτουν οι Givoni 30 , Markus και Morris31, Γιάννας 32 και
Szokolay33, εδώ παρουσιάζεται ο τελευταίος. Ο τύπος του Szokolay, συνυπολογίζει με
λιγότερες απλοποιήσεις και παραδοχές όλες τις περιβαλλοντικές παραμέτρους που
επηρεάζουν την επιφανειακή θερμοκρασία ενός υλικού, που είναι εκτεθειμένο στην ηλιακή
ακτινοβολία.
Ts = Τα + (Ι α - Ε) / ho
οπού
Ts η θερμοκρασία sol-air, σε °C
Τα η θερμοκρασία αέρα, σε °C
n προσπίπτουσα ηλιακή ακτινοβολία, σε W/m2
ο συντελεστής απορροφητικότητας
η εκπομπή θερμικής ακτινοβολίας, Ε = ε Eb.
Για κατακόρυφες επιφάνειες που "βλέπουν" άλλες επιφάνειες με παρόμοιες
34
θερμοκρασίας, ο όρος Ε παραλείπεται.
Για δώματα και οριζόντιες επιφάνειες με θέα στον ουρανό, ισχύει;
Eb = 5,67 IO"8 [(Tsurf/lOO)4 - (Tsky/lOO)4]
οπού
Tsurf η θερμοκρασία της επιφάνειας, σε °C
35
Tsky η μέση θερμοκρασία του ουρανού κατά τη διάρκεια της ημέρας = Ο "C, 273 Κ
ho ο επιφανειακός συντελεστής θερμικής μεταφοράς
.36.
Ο επιφανειακός συντελεστής θερμικής μεταφοράς ορίζεται από τη σχέση
ho = hr + he
οπου
hr = 5,7ε για επιφάνειες σε θερμοκρασία 20 °C και
hr = 4,6ε, για επιφάνειες σε θερμοκρασία Ό C.
he = 5,8 + 4,1 ν για επιφάνειες εκτεθειμένες σε ταχύτητα αέρα ν (m/sec)
he = 3,0 για κατακόρυφες επιφάνειες.
Εικόνα 6.1: Σχηματική απεικόνιση των παραγόντων που διαμορφώνουν την επιφανειακή
θερμοκρασία ενός υλικού.
fßl Υπολογιστικά ποονοάααατα

Τα τελευταία χρόνια έχουν αρχίσει και αναπτύσσονται πολλά υπολογιστικά προγράμματα
ανάλυσης του αστικού μικροκλίματος. Στα προγράμματα αυτά είναι δυνατός ο σχεδιασμός
ενός υπαίθριου χώρου και ο υπολογισμός διαφόρων παραμέτρων του μικροκλίματος,
30
Givoni (1998), ό.π., σ. 132.
31
Markus, Morris (1980), ό.π., α 314.
32
περιβαλλοντικός Σχεδιασμός πόλεων και Ανοικτών Χώρων. Τόμος Α. περιβαλλοντική Τεχνολογία, Πάτρα:
Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο, 2001, a 203.
33
Szokolay (1980), ό.π., σ. 314.
34
35
36
Στο ίδιο, σ. 256-258.
170
ανάμεσα στις οποίες είναι και οι επιφανειακές θερμοκρασίες των υλικών που διαμορφώνουν
τις οριζόντιες και τις κατακόρυφες επιφάνειες του χώρου. Από αυτά τα υπολογιστικά
προγράμματα, τα σημαντικότερα είναι το ENvï-met37, το RadTherm38 και το SOLENE39
6.3.3 Συνολικός σχολιασμός
Με βάση τα παραπάνω, επιλέχθηκε η διερεύνηση της θερμικής συμπεριφοράς των υλικών

να πραγματοποιηθεί με τη διενέργεια πειραματικών μετρήσεων επιφανειακών θερμοκρασιών.
Η διεξαγωγή πειραματικών μετρήσεων επιτρέπει στον ερευνητή να κατανοήσει σε μεγάλο
βαθμό τον τρόπο διακύμανσης των επιφανειακών θερμοκρασιών των υλικών κατά τη
διάρκεια της ημέρας, καθώς και τους παράγοντες που τον επηρεάζουν. Συγχρόνως, η
πειραματική προσέγγιση επιτρέπει την εξέταση πολλών διαφορετικών υλικών. Τα υλικά αυτά
χαρακτηρίζονται από μια μεγάλη ποικιλία χρωμάτων, υφών και φυσικών ιδιοτήτων. Το
γεγονός αυτό περιορίζει σημαντικά τις δυνατότητες χρήσης του μαθηματικού τύπου της
θερμοκρασίας sol-air, αλλά και υπολογιστικών προγραμμάτων προσομοίωσης. Τέλος,
θεωρείται ότι η πειραματική καταγραφή των επιφανειακών θερμοκρασιών μιας ευρείας
γκάμας υλικών, που χρησιμοποιούνται στις οριζόντιες και κατακόρυφες επιφάνειες των
ελληνικών πόλεων αποτελεί απλά ένα πρώτο Βήμα για την πλήρη κατανόηση της θερμικής
συμπεριφοράς τους. Μελλοντικές έρευνες μπορούν να αξιοποιήσουν τα αποτελέσματα
αυτής της πειραματικής έρευνας με στόχο τη βαθμονόμηση / επαλήθευση υπολογιστικών
προγραμμάτων προσομοίωσης
6.4. Πειραματικές μετρήσεις επιφανειακών θερμοκρασιών - Διαθέσιμα όργανα
6.4.1 Γενικά
Τα όργανα, τα οποία μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη μέτρηση επιφανειακών

θερμοκρασιών υλικών είναι τα εξής: το θερμόμετρο επαφής, το θερμόμετρο απόστασης40,
καταγραφικά όργανα με θερμικά ζεύγη, όπως ο αυτογραφικός καταγραφέας41 και τα
dataloggers, και τέλος η θερμοκάμερα42. Στην παρούσα έρευνα δεν εξετάζεται η περίπτωση
της διενέργειας μετρήσεων επιφανειακών θερμοκρασιών με θερμοκάμερα. Παρόλο που η
θερμοκάμερα αποτελεί σήμερα τον πλέον αξιόπιστο τρόπο διενέργειας μετρήσεων, η
χρήση το οργάνου δεν υπήρξε δυνατή εξαιτίας της μη διαθεσιμότητας του.
Ο σχολιασμός που ακολουθεί τη συνοπτική παρουσίαση της λειτουργίας κάθε οργάνου
βασίζεται σε προκαταρτικές πειραματικές μετρήσεις που πραγματοποιήθηκαν σε
διαφορετικές περιόδους43 Οι προκαταρτικές αυτές έρευνες είχαν διερευνητικό χαρακτήρα,
Michael Bruce, ENVI-met ν.3.0, [Online] Available, http://www.envi-nnet.com

38
ThermoAnalytics Inc., RadTherm v.7.1. [Online] Available, http://www.thermoAnalytics.com
39
Dominique Groleau, Gerard Hegron, Laboratoire CERMA, Ecole Nationale Supérieure Architecture Nantes,
Logiciel SOLENE, [Online] Available, http://www.cerma.archi.fr/CERMA/Expertise/solene, 17 Μαΐου 2006.
40
Ως θερμόμετρο απόστασης μεταφράζεται ο αγγλικός όρος infrared (IR) thermometer.
41
Ως αυτογραφικός καταγραφέας μεταφράζεται ο αγγλικός όρος miniature chart recorder.
42
Ως θερμοκόμερα μεταφράζεται ο αγγλικός όρος infrared thermal imaging system.
43
Λόγω του προκαταρτικού χαρακτήρα τους, οι έρευνες αυτές περιορίστηκαν σε ένα μικρό αριθμό
δειγμάτων υλικών, ενώ δεν περιλάμβαναν περισσότερο από μία ημέρα μετρήσεων. Για περισσότερα, βλ.
Flora Bougiatioti, Aineias Oikonomou, "Thermal behaviour of materials used in the skin of the city in Greece",
στο Bustamante Waldo, Collados Eugenio, eds., PLEA 2003. Rethinking development: Are we producing a
people orientated habitat? 2Óh International Conference on Passive and Low Energy Architecture, Santiago
- CHILE, 9 - 12 November 2003.. Chile: Escuela de Construccion Civil. Pontificia Universidad Catolica de Chile /
PLEA International, 2003, G-13. [CD-ROM] και Flora Bougiatioti, Aineias Oikonomou, "The use of different
instrumentation for the measurement of surface temperatures of samples of materials used in the "skin" of
Greek cities", στο de Wit Martin H„ ed., PLEA 2004. 2ist International Conference Passive and Low Energy
Architecture. Built Environments and Environmental Buildings. 19-22 September 2004, Eidhoven, The
Netherlands, volume 1, The Netherlands: Technische Universität Eidhoven, 2004, a 193-198.
171
δηλαδή στόχευαν κυρίως στην εκμάθηση των διαφορετικών διαθέσιμων μεθόδων μέτρησης
επιφανειακών θερμοκρασιών υλικών και στην εξοικείωση με καθεμία από αυτές. Επίσης,
είχαν ως στόχο τη διερεύνηση των πλεονεκτημάτων και των μειονεκτημάτων καθεμίας
από τις μεθόδους μέτρησης, τον καθορισμό της ευκολίας εφαρμογής κάθε μεθόδου,
καθώς και τη συμφωνία ή όχι μεταξύ των αποτελεσμάτων τους.
6.4.2 Μετρήσεις με την χρήση θερμικών ζευγών, είτε σε αυτογραφικό καταγραφέα, είτε σε
ψηφιακά καταγραφικά (dataloggers)
Λειτουργία
Η αρχή της λειτουργίας της μέτρησης θερμοκρασιών με την χρήση θερμικών ζευγών είναι η
εξής: αν τα σύρματα δύο διαφορετικών μετάλλων ενωθούν για να σχηματίσουν κύκλωμα
και η ένωση τους τοποθετηθεί πάνω σε μια επιφάνεια, τα δύο σύρματα θα έχουν
διαφορετική θερμοκρασία. Έτσι, δημιουργείται μια διαφορά δυναμικού, η οποία είναι ανάλογη
της διαφοράς θερμοκρασίας. Το σήμα της διαφοράς δυναμικού μεταφέρεται στη συνέχεια
σε ένα καταγραφικό όργανο (αυτογραφικό καταγραφέα ή datalogger) και μετατρέπεται σε
ένδειξη θερμοκρασίας44
Η επαφή των θερμικών ζευγών με την επιφάνεια των υλικών μεταβάλλει τοπικά τις
διαδικασίες μετάδοσης θερμότητας και μπορεί να προκαλέσει σφάλμα Το σφάλμα αυτό
είναι ανεξάρτητο από τη διάμετρο του καλωδίου, αλλά εξαρτάται από το συντελεστή
θερμικής αγωγιμότητας του καλωδίου, καθώς και από το συντελεστή θερμικής
αγωγιμότητας του υλικού. Έτσι, όσο μεγαλύτερη είναι η τιμή του συντελεστή θερμικής
αγωγιμότητας του καλωδίου, τόσο μεγαλύτερο είναι το σφάλμα, γιατί η αγωγή θερμότητας
από το υλικό στο καλώδιο γίνεται πιο εύκολα. Αντίστοιχα, όσο μικρότερη είναι η τιμή του
συντελεστή θερμικής αγωγιμότητας του υλικού, τόσο μεγαλύτερο είναι το σφάλμα, γιατί η
αγωγή θερμότητας από το υλικό προς το καλώδιο γίνεται πιο δύσκολα 45
Σχολιασμός
Κατά την χρήση θερμικών ζευγών για τη μέτρηση επιφανειακών θερμοκρασιών, είναι πολύ
σημαντική η τοποθέτηση των θερμικών ζευγών, καθώς επηρεάζει το πιθανό σφάλμα λόγω
της μεταβολής των διαδικασιών μετάδοσης θερμότητας στο σημείο της μέτρησης, και άρα
την ίδια τη μέτρηση. Στη βιβλιογραφία γίνεται αναφορά στον τρόπο ελαχιστοποίησης αυτού
του σφάλματος. Αυτό μπορεί να γίνει με την τοποθέτηση του άκρου του θερμικού ζεύγους
σε επαφή με το υλικό για μερικά εκατοστά, πριν απομακρυνθεί από την επιφάνεια του. Με
αυτόν τον τρόπο, το άκρο του θερμικού ζεύγους δεν συμπίπτει με το σημείο από όπου τα
καλώδια του απομακρύνονται από την επιφάνεια, δηλαδή από το σημείο όπου συμβαίνει η
μεγαλύτερη τοπική πτώση θερμοκρασίας. Έτσι, το σφάλμα ελαχιστοποιείται.46
Συγχρόνως, έχει ιδιαίτερη σημασία η επαφή του αισθητήρα με την επιφάνεια του
δείγματος υλικού, έτσι ώστε να επιτυγχάνεται η ακριβέστερη δυνατή μέτρηση. Η επαφή
μπορεί να διασφαλιστεί με το σχήμα του αισθητήρα και με την χρήση μέσων αύξησης της
αγωγιμότητας ανάμεσα σε αυτόν και την επιφάνεια του υλικού. Στις προκαταρτικές
μετρήσεις, στους αισθητήρες των θερμικών ζευγών εφαρμόστηκε πάστα σιλικόνης, ενώ η
επαφή του καλωδίου με την επιφάνεια του υλικού για μερικά εκατοστά επιτεύχθηκε με την
χρήση κολλητικής ταινίας.
Τέλος, καθώς οι μετρήσεις επιφανειακών θερμοκρασιών με θερμικά ζεύγη είναι δυνατό
να μεταβληθούν δραματικά με την επίδραση της ηλιακής ακτινοβολίας και της
θερμοκρασίας του αέρα στον αισθητήρα είναι απαραίτητα, ο σκιασμός και η μόνωση του.
Στις προκαταρτικές έρευνες που πραγματοποιήθηκαν επιλέχθηκε η κάλυψη των αισθητήρων
με καλύμματα από εξηλασμένη πολυστερίνη. Η λύση αυτή προέκυψε από ανάλογες
Oke (1995), ό.π., σ. 358.

Alan J. Chapman, Heat Transfer, New York, London: Collier Macmillan International Editions, 1974, σ. 554.
172
έρευνες, οι οποίες ανέφεραν την χρήση καλυμμάτων πολυστερίνης , επιφανειών από

υαλοΐνες48, αλλά και απλής κολλητικής ταινίας49. Η λύση δεν αποκλείεται να επηρεάζει σε
μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό τις ενδείξεις των θερμικών ζευγών εξαιτίας τοπικών
φαινομένων υπερθέρμανσης. Συγχρόνως, η κάλυψη των αισθητήρων με καλύπτρες από
εξηλασμένη πολυστερίνη δεν επιτρέπει τη συνεχή επιβεβαίωση της πλήρους επαφής του
αισθητήρα του θερμικού ζεύγους με την επιφάνεια του υλικού. Έτσι, είναι δυνατό οι
αισθητήρες να αποκολληθούν από την επιφάνεια του δείγματος, ειδικά όταν πρόκειται για
υλικά που είναι κατασκευασμένα από τσιμέντο και έχουν αδρή επιφάνεια. Είναι προφανές
ότι το γεγονός αυτό προκαλεί σημαντικά σφάλματα στις ενδείξεις επιφανειακών
θερμοκρασιών.
Ο αυτογραφικός καταγραφέας Grant CB9-8T-1L με οχτώ (8) θερμικά ζεύγη Cu-

Constantan που χρησιμοποιήθηκε μπορεί να κάνει συνεχή καταγραφή των μετρούμενων
θερμοκρασιών σε θερμογραφικό χαρτί. Ομως, οι ενδείξεις πρέπει να αποκωδικοποιούνται και
να μεταφέρονται από το χαρτί σε ένα πρόγραμμα ηλεκτρονικού υπολογιστή για γραφική
επεξεργασία. Το γεγονός αυτό καθιστά την χρήση της συνεχούς καταγραφής ιδιαίτερα
δύσκολη, ακόμα και για το περιορισμένο διάστημα των δώδεκα ωρών. Συγχρόνως, καθώς η
αποκωδικοποίηση γίνεται από μιλιμετρέ θερμογραφικό χαρτί, δεν είναι δυνατό να έχει
ακρίβεια μεγαλύτερη του 0,5 βαθμού Κελσίου.
Τα ψηφιακά καταγραφικά (dataloggers), που χρησιμοποιήθηκαν είναι Omega RD-Temp-
Xt. Η χρήση καταγραφικών αποτελεί τον πιο εύκολο τρόπο μέτρησης επιφανειακών
θερμοκρασιών υλικών. Τα χρονικά διαστήματα λήψης μετρήσεων καθορίζονται από το
λογισμικό των μηχανημάτων, ανάλογα με τις ανάγκες της έρευνας. Με τον ίδιο τρόπο
μεταφέρονται και τα καταγεγραμμένα στοιχεία στον ηλεκτρονικό υπολογιστή για
περαιτέρω επεξεργασία.
6.4.3 Θερμόμετρο επαφής
Το θερμόμετρο επαφής που χρησιμοποιήθηκε για τις μετρήσεις είναι τύπου Technoterm
9 5 0 0 με ακρίβεια Ο,Ι βαθμών Κελσίου και διαθέτει αισθητήρα, ο οποίος τοποθετείται στην
επιφάνεια του υλικού. Η λειτουργία αυτού του αισθητήρα βασίζεται στην αρχή της
47
Pearlmutter, et al. (2003), ό.π, σ. 3.
48
G. Oliveti, Ν. Arcuri, S. Ruffolo , "Experimental investigation on thermal radiation exchange of horizontal
outdoor surfaces", Building and Environment, 38, 2003, σ. 84.
49
Hashem Akbari, et al., "Peak power and cooling energy savings of high albedo roofs". Energy and Buildings,
25: 2,1997, a 118.
173
λειτουργίας των θερμικών ζευγών, που περιγράφεται πιο κάτω. Ο αισθητήρας πρέπει να
σκιάζεται κατά τη διάρκεια της μέτρησης, προκειμένου η ένδειξη να μην επηρεάζεται από
την άμεση ηλιακή ακτινοβολία.
Εικόνα 6.4: Φωτογραφία θερμόμετρου επαφής.
Σχολιασμός
Το βασικό μειονέκτημα του συγκεκριμένου οργάνου είναι ότι χρειάζεται ένα χρονικό
διάστημα της τάξης των 1 με 2 λεπτών περίπου για να δείξει την τελική τιμή της
επιφανειακής θερμοκρασίας του υλικού. Το γεγονός αυτό επηρεάζει την ταχύτητα με την
οποία γίνονται οι μετρήσεις. Οταν οι μετρήσεις περιλαμβάνουν μεγάλο αριθμό δειγμάτων
υλικών, το γεγονός αυτό μεταφράζεται σε σημαντική διαφορά χρόνου ανάμεσα στη
μέτρηση της επιφανειακής θερμοκρασίας του πρώτου και του τελευταίου δείγματος. Με
δεδομένο ότι οι γωνίες ηλιακού ύψους και αζιμουθίου διαφοροποιούνται κάθε 4 λεπτά κατά 1
μοίρα, το παραπάνω μεταφράζεται σε αλλαγή των συνθηκών ηλιακής ακτινοβολίας, στις
οποίες μετριούνται τα δείγματα. Τέλος, κατά τις πειραματικές μετρήσεις που
πραγματοποιήθηκαν, διαπιστώθηκε ότι ακόμα και όταν η ένδειξη της θερμοκρασίας έχει
σταθεροποιηθεί, μπορεί να αρχίσει να μεταβάλλεται ξανά, ανάλογα με την αλλαγή της
τοποθέτησης του αισθητήρα ή την παρουσία ανέμου.
Πρέπει να σημειωθεί ότι η μέτρηση επιφανειακών θερμοκρασιών με θερμόμετρο επαφής
απαιτεί την επαφή του αισθητήρα με το υλικό. Με τον τρόπο αυτό, επεμβαίνει στο σύστημα
του υλικού, προκαλώντας τοπικές μεταβολές στις διαδικασίες μετάδοσης θερμότητας που
πραγματοποιούνται σε αυτό. Κατά συνέπεια, το όργανο καταγραφής είναι δυνατό να δείχνει
διαφορετική θερμοκρασία από αυτήν που έχει στην πραγματικότητα το υλικό. Το σφάλμα
αυτό οφείλεται στην επίδραση που έχει ο αισθητήρας στο υλικό και όχι σε πρόβλημα
βαθμονόμησης του οργάνου 5 0
6.4.4 Θερμόμετρο απόστασης
Το θερμόμετρο απόστασης που χρησιμοποιήθηκε για τις μετρήσεις είναι τύπου Optex
Thermo-Hunter PT-5ID, με ακρίβεια 1 βαθμού Κελσίου. Το θερμόμετρο απόστασης μετράει τη
θερμική ακτινοβολία που εκπέμπεται από την επιφάνεια που βρίσκεται στο πεδίο του
αισθητήρα του. Η θερμική ακτινοβολία που μετριέται [q/A = ε σ Τ4] μετατρέπεται στην
συνέχεια από το όργανο, σε ένδειξη θερμοκρασίας. Για τα υλικά που έχουν συντελεστή
εκπομπής κοντά στη μονάδα η ανακλώμενη θερμική ακτινοβολία είναι αμελητέα και άρα η
μετρούμενη θερμοκρασία είναι ίση με την πραγματική θερμοκρασία.51 Ωστόσο, καθώς τα
περισσότερα υλικά έχουν συντελεστή εκπομπής κοντά στη μονάδα (ε < 0,9), η από
50
Chapman (1974), ό.π., σ 552.
51
Oke (1995), ό.π., σ. 361.
174
απόσταση μέτρηση της επιφανειακής θερμοκρασίας περιλαμβάνει ακτινοβολία που

εκπέμπεται, αλλά και ανακλάται από την επιφάνεια.52 Σε οριζόντιες επιφάνειες (με σχετικά
απρόσκοπτη θέαση του ουρανού), όπου η πηγή της ανακλώμενης ακτινοβολίας είναι ο
ουρανός, που αποτελεί κρύο σώμα, η μετρούμενη θερμοκρασία είναι μικρότερη της
πραγματικής53 Αντίθετα, σε κατακόρυφες επιφάνειες, όπου οι ανακλώμενη θερμική
ακτινοβολία προέρχεται από επιφάνειες με παρόμοιες επιφανειακές θερμοκρασίες, το
σφάλμα είναι μικρότερο 54 Σημειώνεται ότι τα σφάλματα που υπολόγισαν οι Voogt και Oke
για διάφορες κατακόρυφες επιφάνειες ήταν της τάξης των Ο,Ι έως και 1,8 βαθμών Κελσίου
(για εύρος επιφανειακών θερμοκρασιών 17 - 35 °C), ενώ για τις οριζόντιες επιφάνειες
έφταναν έως τους 2,8 βαθμούς Κελσίου (για εύρος επιφανειακών θερμοκρασιών 17 - 44 °C),
με τις μεγαλύτερες τιμές σφάλματος να σημειώνονται στις χαμηλότερες επιφανειακές
θερμοκρασίες 55
Εικόνα 6.5: Φωτογραφία Εικόνα ό.ό: Σχηματική απεικόνιση του οπτικού πεδίου του
θερμόμετρου απόστασης. αισθητήρα.
πηγή: Φυλλάδιο Optex Thermo-Hunter PT-5ID, σ. 9.
Σχολιασαός
Το θερμόμετρο απόστασης επιτρέπει τη λήψη ενδείξεων επιφανειακών θερμοκρασιών σε
ελάχιστο χρονικό διάστημα Η μέτρηση γίνεται χωρίς το όργανο να έρθει σε επαφή με την
επιφάνεια, και άρα χωρίς να επεμβαίνει σε αυτή 5 6
Συγχρόνως, ανάλογα με την απόσταση του οργάνου από την επιφάνεια, η ένδειξη της
θερμοκρασίας μπορεί, είτε να αποτελεί σημειακή μέτρηση (spot reading), είτε να είναι
αντιπροσωπευτική της συνολικής επιφανειακής θερμοκρασίας, δηλαδή να προκύπτει από τη
συνολική ακτινοβολία που εκπέμπεται από το τμήμα της επιφάνειας που βρίσκεται στο
οπτικό πεδίο του αισθητήρα57 Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι το οπτικό πεδίο του
αισθητήρα έχει κωνική μορφή. Η σχέση της απόστασης του αισθητήρα και της διαμέτρου του
οπτικού του πεδίου για το θερμόμετρο απόστασης που σχολιάζεται, φαίνεται στην εικόνα
6.558. Συγχρόνως, το όργανο μπορεί να χρησιμοποιηθεί με την επιλογή της συνεχούς
μέτρησης (continuous measurement mode). Αυτό επιτρέπει τη σάρωση του υλικού έτσι ώστε
να επιβεβαιώνεται ότι η σημειακή επιφανειακή θερμοκρασία που καταγράφεται
αντικατοπτρίζει την επιφανειακή θερμοκρασία όλου του δείγματος.
Ένα σημείο που τονίστηκε παραπάνω, είναι ότι οι ενδείξεις του οργάνου εξαρτώνται
σημαντικά από το συντελεστή εκπομπής κάθε δείγματος, ο οποίος δεν είναι γνωστός,
J.A. Voogt, T. R. Oke, "Radiometric temperatures of urban canyon walls obtained from vehicle traverses",
Theoretical and Applied Climatology, 60,1998, σ 203.
53
54
Στο ίδιο. σ. 203.
55
56
Σύμφωνα με τον Oke, αυτό είναι και το βασικότερο πλεονέκτημα του οργάνου. [Oke (1995), ό.π, σ. 362]
57
Το γεγονός αυτό σημειώνεται από τον Oke [Oke (1995), ό.π., σ 362], ως ένα επιπλέον πλεονέκτημα της
διενέργειας μετρήσεων επιφανειακών θερμοκρασιών με θερμόμετρο επαφής, ειδικά όταν πρόκειται για
επιφάνειες από φυσικά υλικά, όπως φύλλα δέντρων, χώμα, κ.λπ.
58
Επεξηγηματικά αναφέρεται ότι για να μετρηθεί η επιφανειακή θερμοκρασία μιας επιφάνειας η οποία έχει
εμβαδόν μεγαλύτερο από 2,5 χ 2,5 cm, το όργανο πρέπει να είναι σε απόσταση 30 cm.
175
αλλά υπολογίζεται με βάση τη βιβλιογραφία. Το συγκεκριμένο όργανο έχει μόνο δύο

επιλογές για το συντελεστή εκπομπής, 0,7 and 0,9, οι οποίες δεν είναι δυνατό να
ανταποκρίνεται στο εύρος των τιμών των υλικών, που μετρήθηκαν. Οπως σημειώθηκε πιο
πάνω, το μειονέκτημα αυτό έχει μεγάλη σημασία για οριζόντιες επιφάνειες με απρόσκοπτη
θέαση του ουρανού, ιδιαίτερα όταν αυτές έχουν χαμηλές επιφανειακές θερμοκρασίες.
Συγχρόνως, καθιστά προβληματική τη μέτρηση επιφανειακών θερμοκρασιών υλικών, όπως
είναι ο γρανίτης (ε = 0,40 περίπου) και τα στιλβωμένα μέταλλα (ε = O.I περίπου). Βέβαια,
όπως σημειώνει ο Oke, σε ό,τι αφορά στις περισσότερες φυσικές επιφάνειες (όπου ε =
περίπου 0,9), η διαφοροποίηση των τιμών του συντελεστή εκπομπής προκαλεί πολύ μικρό
σφάλμα 59
Τέλος, σημειώνεται ότι το συγκεκριμένο θερμόμετρο απόστασης έχει ακρίβεια ΙΟ
βαθμού Κελσίου. Το γεγονός αυτό δεν έχει πολύ μεγάλη σημασία, όμως επηρεάζει τη
σύγκριση των ενδείξεων του οργάνου αυτού, με άλλα όργανα, καθώς και την ομαλότητα
των καμπυλών διακύμανσης επιφανειακών θερμοκρασιών.
6.4.5 Συνολικός σχολιασμός
Τα όργανα που χρησιμοποιούν θερμικά ζεύγη για τη μέτρηση των επιφανειακών

θερμοκρασιών των δειγμάτων (αυτογραφικός καταγραφέας και dataloggers) μετρούν
χωρίς να χρειάζονται την παρέμβαση του ερευνητή. Αντίθετα, οι μετρήσεις που γίνονται με
την χρήση των θερμομέτρων επαφής και απόστασης απαιτούν τη συνεχή συμμετοχή του
ερευνητή. Παρόλο που n δεύτερη διαδικασία απαιτεί σημαντική προσπάθεια και είναι σαφώς
πιο κουραστική, έχει το πλεονέκτημα ότι η συνεχής ενασχόληση με τη διαδικασία
μετρήσεων, επιτρέπει στον ερευνητή να παρατηρεί τις μικροκλιματικές συνθήκες (άνεμος,
συννεφιά, κ.λπ.), να κρατάει σημειώσεις με τη μορφή ημερολογίου. Το γεγονός αυτό παρέχει
τη δυνατότητα στον ερευνητή κατά το στάδιο της επεξεργασίας των αποτελεσμάτων, να
εξηγήσει πιθανές αντιφάσεις.
Από τις προκαταρτικές μετρήσεις της 24ης Σεπτεμβρίου 2003 και της 18ης Ιανουαρίου
2004, προκύπτει το συμπέρασμα ότι για σχετικά χαμηλές επιφανειακές θερμοκρασίες, οι
ενδείξεις του θερμόμετρου απόστασης είναι σημαντικά χαμηλότερες από τις αντίστοιχες
του θερμόμετρου επαφής. Πιο συγκεκριμένα, για επιφανειακές θερμοκρασίες υλικών
κατώτερες των 20 βαθμών Κελσίου, οι ενδείξεις του θερμόμετρου απόστασης είναι έως και
5 βαθμούς Κελσίου χαμηλότερες από τις ενδείξεις του θερμόμετρου επαφής. Το γεγονός
αυτό παρατηρήθηκε στις πρωινές μετρήσεις στις 24/09/03 και στο σύνολο των μετρήσεων
στις 18/01/04. Ανάλογο πρόβλημα, δηλαδή ύπαρξη εξαιρετικά χαμηλών επιφανειακών
θερμοκρασιών σε μετρήσεις με θερμόμετρο απόστασης, εντοπίστηκε στις μετρήσεις της
Marques de Almeida, που αφορούσαν υλικά σε σκιά 0 0 Αντίθετα, στις υψηλές θερμοκρασίες,
οι ενδείξεις του θερμόμετρου απόστασης υπερβαίνουν εκείνες του θερμόμετρου επαφής
κατά 1 έως και 4 βαθμούς Κελσίου, ανάλογα με το υλικό. Το γεγονός αυτό δημιουργεί
σημαντικά ερωτήματα σχετικά με την αξιοπιστία των μετρήσεων με θερμόμετρο
απόστασης σε συνθήκες απουσίας άμεσης ηλιακής ακτινοβολίας (πρωινές ώρες, συνθήκες
νεφοσκεπούς ουρανού, σκιασμός), καθώς και για χαμηλές γωνίες ηλιακού ύψους και
σχετικά χαμηλές θερμοκρασίες αέρα (χειμερινή περίοδος).
Η σύγκριση των ενδείξεων των οργάνων που λειτουργούν με θερμικά ζεύγη και του
θερμόμετρου επαφής δεν παρουσιάζουν τόσο σημαντικές διαφορές (βλ. εικ. 6.7 και 6.8).
Έτσι, στις μετρήσεις 14-15/05/02, οι ενδείξεις του αυτογραφικού καταγραφέα είναι άλλοτε
χαμηλότερες και άλλοτε υψηλότερες από τις αντίστοιχες του θερμόμετρου επαφής.
Αντίθετα, στις μετρήσεις της 01/07/03, οι μετρήσεις των θερμικών ζευγών και του
θερμόμετρου επαφής σε απλή πλάκα πεζοδρομίου και σε κεραμικό κυβόλιθο βρέθηκαν να
συμπίπτουν σχεδόν, παρουσιάζοντας διαφορές μικρότερες των δύο βαθμών Κελσίου.
Καθώς η μεταγενέστερη έρευνα πραγματοποιήθηκε με πολύ πιο συστηματικό τρόπο,
Oke (1995), ό.π, σ. 362.

Marques de Almeida (2002), ό.π, a 439.
176
θεωρείται ότι οι σημαντικές διαφορές της πρώτης έρευνας οφείλονται είτε σε πιθανή
υπερθέρμανση των αισθητήρων των θερμικών ζευγών, λόγω των καλυμμάτων από
εξηλασμένη πολυστερίνη, είτε σε πιθανή απώλεια της επαφής των αισθητήρων με την
επιφάνεια του υλικού σε κάποια χρονική στιγμή.
50 50
45 45 M. *
40 40
ί_^ sj^v S * \
Ο 35 g 35
/ 3
Νξ %
30 /^ ι 30
.& /
25 / 25
20 ι Ι Ι ' ι Ι Ι ' ι ι Ι 1 ι ι ι ι 20 Ί—Ι 1—Ι—Γ
Ο Ο Ο Ο Ο Ο Ο Ο ο Ο ο ο ο ο ο ο Ο ο
co Ο CO
Τ ο
CO Ο co
ο
co
co
ο co ο CO ο CO
Ο co
ΟΟ Ο
~ co • * CO h- σι ο
CN
ΟΟ ο τ- CO Tfr ( Ο Ν Ο )
ö
CN
GRANT • Omega Technoterm •GRANT Omega m Technoterm
Εικόνα ό.7: Διάγραμμα διακύμανσης Εικόνα 6.8: Διάγραμμα διακύμανσης

θερμοκρασιών σε λευκή πλάκα πεζοδρομίου με θερμοκρασιών σε κεραμικό κυβόλιθο
αυτογραφικό καταγραφέα (Grant), με ψηφιακό πεζοδρομίου με αυτογραφικό καταγραφέα
καταγραφικό (Omega) και με θερμόμετρο (Grant), με ψηφιακό καταγραφικό (Omega) και
επαφής (Technoterm). με θερμόμετρο επαφής (Technoterm).
Το κυριότερο συμπέρασμα, και εκείνο που είναι δυσκολότερο να ερμηνευτεί είναι η

ύπαρξη σημαντικών διαφορών ανάμεσα στις ενδείξεις του θερμομέτρου επαφής και του
θερμομέτρου απόστασης. Οι προκαταρτικές μετρήσεις (24/9/2003 και 18/1/2004)
δείχνουν ότι για σχετικά χαμηλές θερμοκρασίες, οι ενδείξεις του θερμομέτρου απόστασης
είναι σημαντικά χαμηλότερες από εκείνες του θερμομέτρου επαφής. Πιο συγκεκριμένα, για
επιφανειακές θερμοκρασίες χαμηλότερες των 2 0 Βαθμών Κελσίου, οι ενδείξεις του IR ήταν
έως και κατά 5 Βαθμούς χαμηλότερες. Αυτό παρατηρήθηκε στις πρωινές ενδείξεις στις 24/9
και καθ' όλη τη διάρκεια των μετρήσεων στις 18/1.
Στην Βκόνα6.9 παρουσιάζεται ο συσχετισμός των θερμοκρασιών που μετρήθηκαν με τ ο
θερμόμετρο επαφής (CT) με εκείνες που μετρήθηκαν με τ ο θερμόμετρο απόστασης (IRT)
κατά τ ο κύριο μέρος της πειραματικής έρευνας σε μεγάλο αριθμό δειγμάτων υλικών.
65
55
Ο
È * ? • * % * R2Q.8171 =
- 35
25
25 35 45 55 65
25 35 45 55 65
CT (*C) CT (*C)
α. Μέγιστες θερμοκρασίες σε υλικά με λεία β. Μέγιστες θερμοκρασίες σε υλικά με πορώδη
επιφάνεια σε οριζόντια θέση. επιφάνεια σε οριζόντια θέση.
177
50
45
Ο 40
jT 35
£ 30
R20,8192 =
25
20
20 30 40 50 20 30 40 50
CT (*C) CT (*C)
γ. Μέσες θερμοκρασίες σε υλικά με λεία δ. Μέσες θερμοκρασίες σε υλικά με πορώδη
32
^η
R29E-06 =
ου 30
rV 9ft - Ο 28
jr 26 * w
Ψ ^ ~26 <• •
IT 94 - E 24
R^0,3182 =
99 22
20 - I I I I I 20
20 22 24 26 28 30 32 20 22 24 26 28 30 32
CT (*C) CT (*C)
ε. Ελάχιστες θερμοκρασίες σε υλικά με λεία ζ. Ελάχιστες θερμοκρασίες σε υλικά με πορώδη
Εικόνα ό.9: Συσχετισμός των θερμοκρασιών που μετρήθηκαν με το θερμόμετρο επαφής (CT) με
εκείνες που μετρήθηκαν με το θερμόμετρο απόστασης (IRT)
Οι τιμές του R2 που προκύπτουν για τις μέγιστες και τις ελάχιστες τιμές δείχνουν ότι
υπάρχει σαφής γραμμικός συσχετισμός ανάμεσα στις ενδείξεις των δύο οργάνων, οι οποίες
όμως σε καμία περίπτωση δεν συμφωνούν. Τέλος, όπως σημειώθηκε πολλές φορές σε αυτό
τ ο κεφάλαιο, και αποδείχθηκε και από την κύρια πειραματική έρευνα, στις ελάχιστες
επιφανειακές θερμοκρασίες, δεν υπάρχει καμία συμφωνία μεταξύ των θερμομέτρων
απόστασης και επαφής, καθώς οι ενδείξεις του πρώτου είναι κατά πολύ χαμηλότερες από
εκείνες του δεύτερου.
6.5. Διενέργεια επιτόπου μετρήσεων επιφανειακών θερμοκρασιών
6.5.1 Τρόπος επιλογής των υπαίθριων χώρων κα των όψεων κτιρίων
Η επιλογή υπαίθριων χώρων και κτιρίων για τη διενέργεια επιτόπου μετρήσεων

περιλαμβάνει μια σειρά προβλημάτων και παραδοχών. Για τ α κτίρια, τίθενται ζητήματα
ασφάλειας και προσβασιμότητας, ενώ για τους υπαίθριους χώρους τίθενται ζητήματα που
αφορούν στην κατάσταση των υλικών και στις φθορές που αυτά έχουν υποστεί.
Ο τρόπος επιλογής των υπαίθριων χώρων βασίζεται στη δυνατότητα εξέτασης των
ίδιων υλικών σε διαφορετικές συνθήκες έκθεσης στην ηλιακή ακτινοβολία, δηλαδή
εκτεθειμένα και σκιασμένα Επίσης, είναι επιθυμητό στον ίδιο υπαίθριο χώρο να υπάρχει μια
σχετική ποικιλία υλικών, έτσι ώστε να φανεί η παράλληλη διακύμανση των επιφανειακών
θερμοκρασιών τους.
Επίσης, στόχος είναι να διερευνηθεί η θερμική συμπεριφορά υλικών, τ α οποία δεν έχουν
ευρεία εφαρμογή στην Ελλάδα, καθώς και διάφορων μορφών υα^οπετασμάτων.
Σε ό,τι αφορά στις όψεις κτιρίων, στόχος είναι η εξέταση των επιφανειακών
θερμοκρασιών των ίδιων υλικών σε διαφορετικούς προσανατολισμούς, καθώς επίσης και η
178
δυνατότητα σύγκρισης των επιφανειακών θερμοκρασιών διαφορετικών υλικών στον ίδιο

προσανατολισμό. Για τ ο λόγο αυτό, επιλέγονται σειρές κτιρίων σε πανταχόθεν ελεύθερο
σύστημα, όπως συμβαίνει κατά μήκος των μεγάλων οδικών αρτηριών.
6.5.2 Οργανα μέτρησης
Οι συνθήκες που επικρατούν στους υπαίθριους χώρους της πόλης επιτρέπουν μόνο την
χρήση του θερμόμετρου απόστασης για τη διενέργεια των μετρήσεων. Ιδιαίτερα σε ό,τι
αφορά στις όψεις κτιρίων, όπου είναι ενδιαφέρουσα και η καθ' ύψος διαστρωμάτωση των
επιφανειακών θερμοκρασιών, δεν είναι δυνατή η χρήση άλλου οργάνου, εκτός από τ ο
θερμόμετρο απόστασης.
Η καθ' ύψος διάρθρωση των όψεων των κτιρίων στο κέντρο της πόλης, με εμπορικά
καταστήματα στο ισόγειο και στον ημιώροφο, καθιστά απαραίτητη τη μέτρηση
θερμοκρασιών σε ύψος άνω των πέντε μέτρων. Σχεδιαστικά (βλ. εικ. 6.10 και 6.11), τ α
γεωμετρικά χαρακτηριστικά του κώνου μέτρησης του θερμομέτρου απόστασης φαίνονται
να δίνουν τη δυνατότητα μέτρησης των επιφανειακών θερμοκρασιών σε διαφορετικά ύψη
μιας όψης κτιρίου. Ωστόσο, στην πράξη, δε στάθηκε δυνατή η μέτρηση υλικών και
επιφανειών σε ύψος άνω των τριών μέτρων από τ ο επίπεδο κυκλοφορίας, τόσο από
κοντινή, όσο και από μακρινή απόσταση από τις όψεις των κτιρίων. Αυτό συνέβη γιατί η
επιφάνεια θέασης του οργάνου περιλάμβανε και τμήματα του ουρανού, με αποτέλεσμα να
δείχνει πολύ χαμηλές θερμοκρασίες. Κατά συνέπεια, οι περιορισμοί που έθεσε τ ο όργανο
μέτρησης απέκλεισαν τη δυνατότητα διεξαγωγής μετρήσεων επιφανειακών θερμοκρασιών
σε τυπικές αστικές χαράδρες στο κέντρο της Αθήνας.
^Γ~Τ - h
y
ι
'3 3
/ ^> 1
! <
3 3
/' / Ι
Ί Γ
1
ν.
r
•;, " Λ 2 Α 2
Vi |
,ι
Εικόνα 6.10: Μέτρηση από οριζόντια απόσταση ίση Εικόνα 6.11: Μέτρηση από οριζόντια απόσταση ίση
με 3,00 μέτρα από την όψη. με 6,00 μέτρα από την όψη.
Πυθαγόρειο Θεώρημα α 2 + β2 = γ2 => γ = V (α 2 + β2) Πυθαγόρειο Θεώρημα ς? + β2 = γ2 => γ = V (α2 + β2)
h = 3,0 μ => γ = V (32 + Ι2) = 3,16 μ => Φ = 0,21 μ h = 3,0 μ => γ = V (62 + Ι2) = 6,08 μ => Φ = 0,40 μ
h = 6,0 μ => γ = V (32 + 42) = 5,00 μ => Φ = 0,34 μ h = 6,0 μ => γ = V (62 + 42) = 7,20 μ => Φ = 0,48 μ
h = 9,0 μ => γ = V (32 + 72) = 7,60 μ => Φ = 0,51 μ h = 9,0 μ => γ = V (62 + 72) = 9,20 μ => Φ = 0,61 μ
6.5.3 Χρόνος και διάρκεια διενέργειας των μετρήσεων
Οι επιτόπου μετρήσεις επιφανειακών θερμοκρασιών σε υπαίθριους χώρους, όψεις και

δώματα κτιρίων δεν είναι δυνατό να περιλαμβάνουν περισσότερο από 12 ώρες μετρήσεων,
εξαιτίας των ιδιαίτερων συνθηκών που επικρατούν εκεί. Οι ώρες αυτές καλύπτουν τη
179
διάρκεια της ημέρας, λίγες ώρες μετά την ανατολή του ήλιου έως τη δύση του, και άρα
δίνουν μια αντιπροσωπευτική εικόνα της επίδρασης της ηλιακής ακτινοβολίας στη θερμική
φόρτιση και αποφόρτιση των υλικών.
Η λήψη ενδείξεων επιφανειακών θερμοκρασιών με θερμόμετρο απόστασης γίνεται κάθε
30 λεπτά της ώρας. Η χρονική διάρκεια των μετρήσεων είναι από τις 08:00 έως τις 19:30 ή
τις 20:00.
6.5.4 Περιοχές διενέργειας των μετρήσεων
Οι περιοχές διενέργειας των επιτόπου μετρήσεων εξαρτώνται βασικά από την επιλογή
των υπαίθριων χώρων και των κτιρίων, που επιλέγονται για τη διεξαγωγή επιτόπιων
μετρήσεων. Είναι, προφανώς, επιθυμητό οι περιοχές αυτές να βρίσκονται στο κέντρο της
πόλης, ή σε κεντρικές περιοχές. Ωστόσο, αυτό δε στάθηκε δυνατό σε όλες τις περιπτώσεις,
και ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά στις όψεις κτιρίων. Η επιλογή κτιρίων σε περιοχές εκτός του
πυκνά δομημένου κέντρου της πόλης εξασφαλίζει τον απρόσκοπτο ηλιασμό τους, καθώς
και τη δυνατότητα διερεύνησης των επιφανειακών θερμοκρασιών του ίδιου υλικού σε
διαφορετικούς προσανατολισμούς.
6.ό. Διενέργεια μετρήσεων επιφανειακών θερμοκρασιών σε δείγματα υλικών
6.6.1 Τρόπος επιλογής των δειγμάτων υλικών
Ο τρόπος επιλογής των δειγμάτων υλικών, που μελετήθηκαν στα πλαίσια αυτής της
έρευνας, βασίζεται σε μια καταγραφή των υλικών που χρησιμοποιούνται στις εξωτερικές,
οριζόντιες και κατακόρυφες, επιφάνειες των πόλεων. Η καταγραφή αυτή έγινε κυρίως με την
επιτόπου παρατήρηση των επικαλύψεων που χρησιμοποιούνται στους υπαίθριους χώρους
διάφορων ελληνικών πόλεων, όπως είναι η Αθήνα, n Θεσσαλονίκη.
Η επιλογή των δειγμάτων υλικών που εξετάζονται, δεν βασίζεται μόνο στα
επικρατέστερα υλικά που χρησιμοποιούνται στις ελληνικές πόλεις, αλλά επηρεάζεται και από
το σύνολο των διαθέσιμων υλικών στην Ελλάδα. Υλικά συστημάτων όψεων, όπως κεραμικά
πάνελ ή πάνελ μετάλλων, όπως το τιτάνιο και ο τιτανιούχος ψευδάργυρος, είναι διαθέσιμα
στην Ελλάδα, όμως έχουν, μέχρι σήμερα, περιορισμένη εφαρμογή.
6.6.2 Τρόπος τοποθέτησης των δειγμάτων υλικών
Ο τρόπος τοποθέτησης των υλικών στην πόλη και στα κτίρια σχετίζεται τόσο με τις
πραγματικές συνθήκες τοποθέτησης τους, όσο και με το πάχος τους. Τα δείγματα υλικών
που συγκεντρώθηκαν και εξετάζονται είναι δυνατό να χωριστούν σε δύο μεγάλες
κατηγορίες ως προς το πάχος τους. Τα περισσότερα υλικά επικάλυψης υπαίθριων χώρων
και δωμάτων, όπως για παράδειγμα οι πλάκες πεζοδρομίου, οι κυβόλιθοι από πέτρα,
τσιμέντο και κεραμικό, και οι πλάκες μαρμάρου, έχουν πάχος μεγαλύτερο από 2 εκατοστά.
Κατά συνέπεια, διαθέτουν επαρκή μάζα έτσι ώστε να μην επηρεάζεται σε μεγάλο βαθμό η
επιφανειακή θερμοκρασία τους από την θερμοκρασία της επιφάνειας πάνω στην οποία
είναι τοποθετημένα. Αντίθετα, υπάρχουν υλικά επικάλυψης δωμάτων, όπως για παράδειγμα
τα κεραμικά πλακίδια, τα οποία έχουν μικρό πάχος, με αποτέλεσμα η επιφανειακή τους
θερμοκρασία εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τον τρόπο τοποθέτησης τους. Τέλος, μικρό
πάχος έχουν και τα περισσότερα υλικά επικάλυψης όψεων, όπως για παράδειγμα τα
κεραμικά, αλουμινένια και ξύλινα πάνελ όψεων, καθώς και τα διάφορα μεταλλικά φύλλα
Ο τρόπος τοποθέτησης των δειγμάτων των υλικών μπορεί να επηρεάσει σε μικρότερο ή
μεγαλύτερο βαθμό τα αποτελέσματα των μετρήσεων. Για το λόγο αυτό, αποτελεί θέμα
ιδιαίτερου προβληματισμού και λεπτομερούς διερεύνησης. Σε ό,τι αφορά σε δείγματα
επικάλυψης υπαίθριων χώρων και δωμάτων, στη βιβλιογραφία βρέθηκαν δύο τρόποι
WO
τοποθέτησης: σε πλατφόρμα πάνω σε πλάκες εξηλασμένης πολυστερίνης βαμμένες

λευκές 6 1 (εικόνα ό.12) και σε μεταλλική σχάρα από ανοξείδωτο χάλυβα 62 (εικόνα ό.13).
Εικόνα 6.12: Τοποθέτηση δειγμάτων υλικών σε Εικόνα 6.13: Τοποθέτηση δειγμάτων υλικών σε
μονωμένη πλατφόρμα. μεταλλική σχάρα.
πηγή: Doulos, et al. (2004), 235. πηγή: Cook, et al. (2003), 3.
Το ζήτημα του τρόπου τοποθέτησης των δειγμάτων έτσι ώστε να προσεγγίζεται, κ α τ ά

τ ο δυνατόν, η επικρατέστερη τοποθέτηση τους μέσα στην πόλη (τσιμεντοκονίαμα σε
υπόστρωμα ελαφρά οπλισμένου σκυροδέματος), αλλά και να αποφεύγεται η πιθανότητα
σφαλμάτων, αντιμετωπίστηκε από τις πειραματικές μετρήσεις που πραγματοποιήθηκαν τον
Ιανουάριο του 2 0 0 3 και τ ο Μάρτιο του 2 0 0 4 . Οι μετρήσεις χαρακτηρίζονταν από συνθήκες
καθαρού ουρανού και ηλιοφάνειας.
Εικόνα 6.14: Φωτογραφίες τριών πλακών με διαφορετικές λεπτομέρειες τοποθέτησης
Ενδεικτικά, ελέγχθηκαν γκρίζες πλάκες πεζοδρομίου διαστάσεων 3 0 χ 3 0 εκατοστών,

μία τοποθετημένη κατευθείαν πάνω στην επιφάνεια του δώματος και μία πάνω σε πλάκα
πυκνού σκυροδέματος πάχους ΙΟ εκατοστών (εικ. ό.14). Η δεύτερη περίπτωση είχε ως
στόχο να προσομοιώσει τον τρόπο της συνήθους τοποθέτησης αυτής της ομάδας υλικών
σε υπαίθριους χώρους και δώματα κτιρίων. Τα δύο δείγματα είχαν σε όλη τη διάρκεια των
μετρήσεων διαφορά μικρότερη του 1 βαθμού Κελσίου. Οπως είναι λογικό, η χαμηλότερη
θερμοκρασία μετρήθηκε στο δείγμα που είχε συγκολληθεί πάνω στην πλάκα
σκυροδέματος. Με βάση τ α αποτελέσματα των μετρήσεων αποφασίστηκε ότι τ α υλικά με
επαρκές πάχος θα τοποθετηθούν κατευθείαν πάνω στην επιφάνεια του δώματος.
Επίσης, ελέγχθηκαν κεραμικά πλακίδια διαστάσεων 3 0 χ 3 0 εκατοστών. Καθώς η
επιφάνεια του δώματος αποτελείται από ακριβώς τ α ίδια πλακίδια, μετρήθηκε ένα πλακίδιο
του δώματος, ένα πλακίδιο τοποθετημένο κατευθείαν πάνω στην επιφάνεια του δώματος
Doulos, et al. (2004), ό.π., σ. 235.

Cook, et al. (2003), ό.π., σ. 2.
181
και ένα πάνω σε πλάκα εξηλασμένης πολυστερίνης πάχους 3 εκατοστών. Καθώς οι τρεις
περιπτώσεις παρουσίασαν σημαντικές διαφορές μεταξύ τους, οι αρχικές μετρήσεις δεν
οδήγησαν σε σαφή συμπεράσματα. Υψηλότερες θερμοκρασίες παρουσίασε το δείγμα
κεραμικού πλακιδίου που ήταν τοποθετημένο πάνω στην πλάκα εξηλασμένης
πολυστερίνης. Το γεγονός αυτό είναι λογικό, με δεδομένο το ότι η μετάδοση θερμότητας
με αγωγή από το πλακίδιο στην πλάκα μονωτικού υλικού είναι περιορισμένη εξαιτίας του
χαμηλού συντελεστή θερμικής αγωγιμότητας της μόνωσης. Πιο κοντά βρέθηκαν να είναι οι
θερμοκρασίες του κεραμικού πλακιδίου του δώματος και του κεραμικού πλακιδίου που
ήταν τοποθετημένο πάνω στο δώμα, με το δεύτερο δείγμα να είναι κατά 2 βαθμούς
Κελσίου περίπου θερμότερο. Αποφασίστηκε η διενέργεια μιας επιπλέον σειράς μετρήσεων, η
οποία θα περιλαμβάνει και ένα πλακίδιο κολλημένο πάνω σε πλάκα πυκνού σκυροδέματος
πάχους ΙΟ εκατοστών.
Στις μετρήσεις της 17ης Μαρτίου 2004, συγκρίθηκαν οι επιφανειακές θερμοκρασίες
κεραμικών πλακιδίων στις εξής διατάξεις: κολλημένο σε πλάκα σκυροδέματος πάχους ΙΟ
εκατοστών, τοποθετημένο σε πλάκα εξηλασμένης πολυστερίνης πάχους 3 εκατοστών,
τοποθετημένο σε πλάκα πεζοδρομίου και τοποθετημένο κατευθείαν στην επιφάνεια του
δώματος. Το κολλημένο δείγμα παρουσίασε τις χαμηλότερες επιφανειακές θερμοκρασίες
σε σχέση με τα υπόλοιπα υλικά μέχρι το μεσημέρι. Οι επιφανειακές θερμοκρασίες όλων των
υπόλοιπων δειγμάτων ήταν πολύ υψηλότερες. Το πλακίδιο που τοποθετήθηκε κατευθείαν
στην επιφάνεια του δώματος είχε 2 έως 5 βαθμούς Κελσίου ψηλότερη θερμοκρασία από το
κτισμένο δείγμα κατά τις ώρες επίδρασης της ηλιακής ακτινοβολίας. Τέλος, η δεύτερη αυτή
σειρά μετρήσεων απέδειξε την ακαταλληλότητα της τοποθέτησης των πλακιδίων σε
μονωτικό υλικό, καθώς αυτό έχει ως αποτέλεσμα την υπερθέρμανση του κατά τις
μεσημεριανές ώρες και την γρήγορη ψύξη του όταν σταματήσει η επίδραση της ηλιακής
ακτινοβολίας.
Η μέτρηση τριών πλακών από τσιμέντο κατά την κύρια πειραματική έρευνα (καλοκαίρι
2004) για χρονικό διάστημα 1 εβδομάδας επαλήθευσε την επιλογή της μέτρησης των
υλικών κατευθείαν πάνω στο δώμα και όχι της τοποθέτησης τους πάνω σε πλάκες
μονωτικού υλικού (βλ. εικόνα 6.15). Έτσι, τα δείγματα υλικών οριζόντιων επιφανειών
(υπαίθριων χώρων και δωμάτων κτιρίων) τοποθετήθηκαν απλά σε επιφάνεια οριζόντιου
δώματος (βλ. εικ. 6.1ό). Σημειώνεται ότι η κατασκευή του δώματος περιλαμβάνει τα
ακόλουθα στρώματα: πλάκα οπλισμένου σκυροδέματος, ελαφροσκυρόδεμα κλίσεων,
υγρομόνωση, θερμομόνωση, γεωύφασμα, ισχυρό τσιμεντοκονίαμα και κεραμικά πλακίδια
γαλάζιου - γκρι χρώματος.
65
s 50
g 45
g- 40
° 35
S" 30
© 25
20
Ώρα της ημέρας

—«Ταέρα Πλάκα σε μπετόν
χ Πλάκα σε μόνωση —θ—Πλάκα στο δώμα
Εικόνα 6.15: Μέση διακύμανση των επιφανειακών θερμοκρασιών πλακών από τσιμέντο με
διαφορετικές λεπτομέρειες τοποθέτησης.
182
Εικόνα 6.16: Τοποθέτηση δειγμάτων υλικών στην επιφάνεια οριζόντιου δώματος.
Σε ό,τι αφορά στα υλικά επικάλυψης όψεων, αποφασίστηκε να μετρηθούν σε

πειραματική διάταξη, η οποία να προσομοιώνει, κ α τ ά τ ο δυνατό, την αρχή λειτουργίας της
αεριζόμενης πρόσοψης. Έτσι, σε μοριοσανίδα πάχους 1,8 εκατοστών κολλήθηκε μονωτικό
υλικό (εξηλασμένη πολυστερίνη) πάχους 3 εκατοστών και τ α δείγματα αναρτήθηκαν με
μεταλλικές ντίζες (εικ. 6.17), αφήνοντας διάκενο 2 έως 3 εκατοστών περίπου (εικ. 6.18).
Εικόνα 6.17: Λεπτομέρεια των διατάξεων που Εικόνα 6.18: Τομή της πειραματικής διάταξης για
κατασκευάστηκαν για την τοποθέτηση των δείγματα υλικών όψεων.
δειγμάτων,
Εικόνα 6.19: Φωτογραφία της Διάταξης 1: Εικόνα 6.20: Φωτογραφία της Διάταξης 2:
Δείγματα μεταλλικών και ξύλινων πάνελ. Δείγματα κεραμικών πλακιδίων.
183
Κατασκευάστηκαν δύο διατάξεις, από τις οποίες η μία περιλάμβανε δείγματα

μεταλλικών πάνελ (βλ. εικ. 6.19) και η άλλη δείγματα κεραμικών πλακιδίων (βλ. εικ. Ó.20).
Τέλος, μετρήθηκαν και οι πλάκες μαρμάρου και γρανίτη σε κατακόρυφη θέση,
τοποθετημένες σε νότιο και δυτικό τοίχο. Με αυτές τις διατάξεις, τα υλικά μετρήθηκαν και
σε οριζόντια θέση, κυρίως για λόγους θεωρητικού ενδιαφέροντος.
6.6.3 Οργανα μέτρησης
Με βάση τα στοιχεία που προηγήθηκαν63 σχετικά με τα πλεονεκτήματα και τα

μειονεκτήματα καθεμιάς από τις μεθόδους μέτρησης, κρίθηκε απαραίτητο οι μετρήσεις
επιφανειακών θερμοκρασιών στα δείγματα υλικών να γίνουν με την χρήση του
θερμόμετρου απόστασης. Το θερμόμετρο επαφής χρησιμοποιείται για τον έλεγχο των
μετρήσεων του θερμομέτρου απόστασης, για το διάστημα μίας ημέρας. Επίσης,
χρησιμοποιείται για τη μέτρηση των επιφανειακών θερμοκρασιών δειγμάτων υλικών, όπου το
θερμόμετρο απόστασης παρουσιάζει σφάλματα, όπως για τα δείγματα των στιλβωμένων
μετάλλων (χαλκός, ψευδάργυρος και τιτάνιο), καθώς και για τα δείγματα γρανίτη σε
οριζόντια θέση.
6.6.4 Χρόνος και διάρκεια διενέργειας των μετρήσεων
Οι προκαταρτικές έρευνες, οι οποίες πραγματοποιήθηκαν, καθώς και οι διάφορες

έρευνες που παρουσιάζονται στην ξένη βιβλιογραφία64 περιορίζονται το πολύ σε 12 ώρες
μετρήσεων, για διαφορετικές, μεμονωμένες ημέρες της καλοκαιρινής περιόδου. Οι ώρες
αυτές καλύπτουν τις ώρες επίδρασης της ηλιακής ακτινοβολίας. Ωστόσο, για να
διαπιστωθεί n διακύμανση των επιφανειακών θερμοκρασιών στον χρόνο κ α να διασφαλιστεί
ότι οι μεμονωμένες μετρήσεις είναι αντιπροσωπευτικές της συνολικής θερμικής
συμπεριφοράς του υλικού, ήταν απαραίτητη η επέκταση της διάρκειας των μετρήσεων.
Για έρευνες που αφορούν στον καθορισμό φυσικών ιδιοτήτων υλικών ή διατάξεων (π.χ.
συντελεστής θερμοπερατότητας, U-value), βρέθηκε ότι η απαραίτητη περίοδος μετρήσεων
είναι οι πέντε (5) συνεχείς ημέρες 65 Αντίθετα, βρέθηκε ότι για την ανάπτυξη κριτηρίων
αξιολόγησης της θερμικής συμπεριφοράς των υλικών, είναι απαραίτητο αυτά να μελετηθούν
για περιόδους 24 ωρών κάτω από διαφορετικές καιρικές συνθήκες.66
Η τελική έρευνα διαμορφώνεται σε περιόδους των 7 (επτά) συνεχόμενων ημερών, για
όλα τα δείγματα υλικών, οι οποίες πραγματοποιούνται κατά τη διάρκεια του Ιουλίου. Οι
ενδείξεις επιφανειακών θερμοκρασιών λαμβάνονταν κάθε μία ώρα, ξεκινώντας από τις
08:00 το πρωί και τελειώνοντας στις 20:00 το βράδυ.
6.6.5 Περιοχή διενέργειας των μετρήσεων
Κατά τη διενέργεια πειραματικών μετρήσεων σε δείγματα υλικών τοποθετημένα σε

δώμα κτιρίου, τίθεται το ζήτημα της περιοχής διενέργαας των μετρήσεων, αν δηλαδή οι
μετρήσεις θα πραγματοποιηθούν σε δώμα κτιρίου, που βρίσκεται στην περιοχή του κέντρου
της πόλης, ή εκτός αυτής. Η πλειονότητα των προηγούμενων ερευνών σε δείγματα υλικών
πραγματοποιήθηκαν σε χώρους εκτός του κέντρου της πόλης67 Τα κύρια θέματα που
τίθενται σε σχέση με τη μέτρηση υλικών σε περιοχή που βρίσκεται εκτός του κέντρου της
βλ. παράγραφο 6.4, στο ίδιο κεφάλαιο,

64
βλ. παράγραφο 6.2, στο ίδιο κεφάλαιο.
65
Sean Doran, "Safety and Health Business Plan. Field investigations of the thermal performance of
construction elements as built", 36/8/79 ccl637. Final Report, U.K.: BRE East Kilbride, November 2 0 0 0 , σ 82.
66
Ahmed Khandaker Shabir, "The Bioclimatic Potentials for the Streets in Urban Areas in the Tropics", στο
Foster Norman, Scheer Hermann, eds., Solar Energy in Architecture and Urban Planning. Third European
Conference on Architecture. Commission of the European Communities. Proceedings of an International
Conference. Florence, Italy, 17-21 May 1993, United Kingdom: H.S. Stephens & Associates, 1993, a 493.
67
Cook, et al. (2003), ό.π., Doulos, et al. (2004), ό.π. και Atturo, Fiumi (2005), ό.π.
184
πόλης, αφορούν στις θερμοκρασίες και στις ταχύτητες του αέρα και στις τιμές της άμεσης
ηλιακής ακτινοβολίας.
Οι θερμοκρασίες του αέρα στις περιοχές που δεν βρίσκονται στο κέντρο της πόλης
είναι χαμηλότερες, καθώς βρίσκονται εκτός της αστικής θερμικής νησίδας. Το ζήτημα αυτό
μπορεί να αντιμετωπιστεί σχετικά εύκολα με την έκφραση των μετρούμενων επιφανειακών
θερμοκρασιών ως διαφορές από την αντίστοιχη θερμοκρασία του αέρα 68
Αντίθετα, με τις θερμοκρασίες, οι ταχύτητες του αέρα στις περιοχές γύρω από τα
κέντρα των πόλεων είναι υψηλότερες εξαιτίας της αραιότερης δόμησης τους. Ομως, είναι
δεδομένο ότι οι ταχύτητες του αέρα στο επίπεδο των δωμάτων των κτιρίων στα κέντρα
των πόλεων προσεγγίζουν τις αντίστοιχες στην ανοιχτή ύπαιθρο69. Συνεπώς, στην
περίπτωση των τιμών της ταχύτητα του αέρα, η μέτρηση δειγμάτων υλικών σε δώμα κτιρίου
εντός ή εκτός του κέντρου πόλης δεν παίζει σημαντικό ρόλο.
Οι τιμές της άμεσης ηλιακής ακτινοβολίας στο κέντρο της πόλης είναι μικρότερες σε
σχέση με τις αντίστοιχες που παρατηρούνται στα προάστια και την ανοιχτή ύπαιθρο,
εξαιτίας της διάχυσης της ηλιακής ακτινοβολίας από την ατμοσφαιρική ρύπανση. Κατά
συνέπεια, κατά τη διενέργεια μετρήσεων σε περιοχή εκτός του κέντρου της πόλης, η άμεση
ηλιακή ακτινοβολία, που δέχονται τα δείγματα υλικών, είναι μεγαλύτερη από αυτήν που
δέχονται στην περιοχή του κέντρου της. Ωστόσο, για την περίπτωση της Αθήνας, η χωρική
70
διαφοροποίηση της ηλιακής ακτινοβολίας δεν βρέθηκε να είναι σημαντική.
Με βάση τα παραπάνω, θεωρείται ότι η περιοχή διενέργειας των μετρήσεων σε δείγματα
υλικών πάνω σε οριζόντιο δώμα δεν επηρεάζει δραστικά τα αποτελέσματα των μετρήσεων.
Αυτό συμβαίνει γιατί και στις δύο περιπτώσεις, δηλαδή και στο κέντρο της πόλης, αλλά και
σε περιοχές εκτός αυτού, οι περιβαλλοντικές συνθήκες που επικρατούν στα δώματα είναι
σημαντικά διαφοροποιημένες σε σχέση με τις συνθήκες που επικρατούν στους υπαίθριους
χώρους της πόλης.
68
Η παραδοχή αυτή στηρίζεται κυρίως στον τύπο της θερμοκρασίας sol-air (παράγραφος 6.3.2, του ίδιου
κεφαλαίου), όπου φαίνεται ότι η θερμοκρασία του αέρα αποτελεί στην ουσία το "σημείο εκκίνησης" των
επιφανειακών θερμοκρασιών κατά τη διάρκεια της ημέρας.
69
M. Santamouris, D. Asimakopoulos, eds., Passive Cooling of Buildings, London: James & James Science
Publishers Ltd., 1996, a. 117.
70
V. Psiloglou, Development of an atmospheric solar radiation model, PhD. Dissertation, Athens: Physics
Department, University of Athens, 1997, παραπομπή στο M. Santamouris, "The energy impact of the urban
environment", στο Santamouris M., ed., Energy and Climate in the Urban Built Environment, London: James and
James Science Publishers Ltd., 2001, a 99.
185
Κεφάλαιο 7:
Επιτόπου μετρήσεις επιφανειακών θερμοκρασιών

Κεφάλαιο 7 _ Επιτόπου μετρήσεις επιφανειακών θερμοκρασιών
7.1. Παρουσίαση επιτόπιων μετρήσεων σε υπαίθριους χώρους
Κατά τη θερινή περίοδο του 2004, διεξήχθησαν επιτόπιες μετρήσεις επιφανειακών

θερμοκρασιών σε υπαίθριους χώρους σε περιοχές του κέντρου της Αθήνας, καθώς και σε
περιοχές των προαστίων. Οι υπαίθριοι χώροι στους οποίους πραγματοποιήθηκαν οι
μετρήσεις επιλέχθηκαν με βάση μια σειρά κριτηρίων.
Πρώτος και βασικός στόχος ήταν η διεξαγωγή μετρήσεων in—situ σε υπαίθριους χώρους
της πόλης, όπου συναντώνται τα ευρύτερα χρησιμοποιούμενα υλικά. Ένα άλλο κριτήριο
ήταν η ύπαρξη, στον ίδιο αστικό υπαίθριο χώρο, περιοχών σκιασμένων και εκτεθειμένων
στην ηλιακή ακτινοβολία, έτσι ώστε να είναι δυνατή η σύγκριση των επιφανειακών
θερμοκρασιών σκιασμένων και ηλιαζόμενων υλικών και να τεκμηριωθεί η μεγάλη σημασία
του σκιασμού.
Οι πλατείες, στις οποίες πραγματοποιήθηκαν μετρήσεις επιλέχθηκαν ως επί το πλείστον
με βάση το σχεδιασμό τους, την θέση τους στον αστικό ιστό (κεντρικότητα), την
κυκλοφορία πεζών σε αυτές, και γενικότερα την χρήση τους σε όλη τη διάρκεια της ημέρας.
Επίσης, λήφθηκε υπόψη το μέγεθος των υπαίθριων χώρων και τα γύρω κτίρια, έτσι ώστε τα
υλικά που μετριούνται να έχουν τη μεγαλύτερη δυνατή χρονική έκθεση στην ηλιακή
ακτινοβολία Με τον τρόπο αυτό, οι μετρήσεις αντιστοιχούν, στην ουσία, στις υψηλότερες
δυνατές επιφανειακές θερμοκρασίες και αντιπροσωπεύουν, κατά κάποιο τρόπο, τις
δυσμενέστερες περιπτώσεις.
Ένα κύριο χαρακτηριστικό των επιτόπιων μετρήσεων είναι ότι τεκμηριώνουν τη θερμική
συμπεριφορά συγκεκριμένων ομάδων υλικών για συγκεκριμένους τρόπους τοποθέτησης.
Κατά συνέπεια, τεκμηριώνεται η θερμική συμπεριφορά των υλικών που χρησιμοποιούνται
περισσότερο στην πόλη, με τον τρόπο που αυτά τοποθετούνται συνήθως. Για κάποια υλικά
(άσφαλτος, σκυρόδεμα και γαιώδη υλικά, όπως χαλίκια, άμμος, χώμα, καθώς και για φυτικές
εδαφοκαλύψεις, όπως γρασίδι και θάμνοι) υπάρχει μόνο ένας τρόπος τοποθέτησης,
γεγονός που καθιστά τη μέτρηση in—situ των επιφανειακών θερμοκρασιών τους ιδιαίτερα
αντιπροσωπευτική.
Τέλος, σημειώνεται ότι η επιλογή των υπαίθριων χώρων της πόλης, στους οποίους
πραγματοποιήθηκαν μετρήσεις επιφανειακών θερμοκρασιών σε υλικά οριζόντιων
επικαλύψεων δαπέδων, έγιναν και με βάση αρχιτεκτονικά κριτήρια. Με άλλα λόγια, οι χώροι
που επιλέχθηκαν αποτελούσαν αντικείμενο προβληματισμού ως προς τη σχέση της
αρχιτεκτονικής και του αστικού σχεδιασμού με το περιβάλλον και τη βιώσιμη ανάπτυξη. Για
το λόγο αυτό, οι παρατηρήσεις που υπάρχουν σε πολλά σημεία του κειμένου δεν
εντοπίζονται μόνο στη θερμική συμπεριφορά των υλικών, αλλά αναφέρονται και σε θέματα
σχεδιασμού και χρήσης των χώρων. Άλλωστε, είναι αδύνατο, όταν περνάει κανείς 12 ώρες
της ημέρας σε έναν υπαίθριο χώρο, να μη συνδεθεί με αυτόν και να μην παρατηρήσει, έστω
και πρόχειρα και εμπειρικά τους χρήστες του και την χρήση του.
Οι ημερομηνίες των μετρήσεων, η σύντομη περιγραφή των χώρων που μετρήθηκαν,
καθώς και ο διαχωρισμός τους ανάλογα με την χρήση τους παρουσιάζονται στον Πίνακα
7.2. Παράλληλα, στον Πίνακα 7.1 παρουσιάζονται συνοπτικά οι περιβαλλοντικές συνθήκες (η
μέση θερμοκρασία του αέρα σε °C, η μέση σχετική υγρασία σε %, η μέση ταχύτητα αέρα σε
m/s και η νέφωση σε όγδοα), που επικρατούσαν κατά τις ημέρες των μετρήσεων.
189
Κεφάλαιο 7 . Επιτόπου μετρήσεις επιφανειακών θερμοκρασιών
4. Πεζόδρομος οδού
Αιόλου
9. Πεζόδρομος οδού ΙΟ. Πεζόδρομος οδού 11. Οδός Πειραιώς

Μέτονος Ιάσονος
13. Συγκρότημα 14. Χώροι κυκλοφορίας 15. Διατομή Λεωφόρου 16. Πεζόδρομος Κοραή
Πατησίων / Πλατείες Κέντ Βουλιαγμένης
17. Πλατεία 18. Πλατεία Δικαιοσύνης 19. Οδός Πανεπιστημίου 20. Κέντρο Ο.Τ.
Κλαυθμώνος Αρσακείου
Εικόνα 7.1: Φωτογραφίες από τους υπαίθριους χώρους, όπου πραγματοποιήθηκαν μετρήσεις.
Πίνακας 7.1: Συνοπτική παρουσίαση των περιβαλλοντικών συνθηκών κ α τ ά τη διάρκεια των μετρήσεων.
Ημερομηνία Υπαίθριος χώρος Μέση Ταέρα Μέση RHaépa Μέση ναέρα Νέφωση
es m (m/s)
Π/6 1 30,8 46,8 1,3 0/8
12/6 2 29,6 52,2 1,5 Ο/δ
21/6 3-7 33 31,9 0,7 0/8
26/6 8-11 34,5 35,9 0,5 0/8
28/Ó 12 32,5 29,8 1,7 Ο/δ
29/Ó 13 33,2 28,5 Ο,ό 0/8
30/6 14 34 34,8 2,2 0/8
04/7 15 34,4 34,2 3,2 Ο/δ
08/7 16-20 32,2 22,2 2,1 0/8
190
Πίνακας- 7.2: Συνοπτική παρουσίαση των μετρήσεων που πραγματοποιήθηκαν,

α/α Ημερομηνία Περιοχή Υπαίθριος χώρος Διαχωρισμός
Δ ΠΖ ΠΑ ΠΑ
1. 11/06/04 Γλυφάδα Περιοχή διατομής τ ρ α μ X X X X
2. 12/06/04 Γλυφάδα Διατομή Λεωφόρου Ποσειδώνος X X
3. 21/06/04 Αθήνα Πλατεία Ομόνοιας X
4. 21/06/04 Αθήνα Πεζόδρομος οδού Αιόλου X
5. 21/06/04 Αθήνα Πλατεία Κοτζιά X
ό. 21/06/04 Αθήνα Οδός Πανεπιστημίου X χ
7. 21/06/04 Αθήνα Οδός Σταδίου X χ
8. 26/06/04 Αθήνα Πλατεία Ελευθερίας X χ χ χ
9. 26/06/04 Αθήνα Πεζόδρομος οδού Μέτονος X χ
ΙΟ. 26/06/04 Αθήνα Πεζόδρομος οδού Ιάσονος X χ
11. 26/06/04 Αθήνα Οδός Πειραιώς X χ
12. 28/06/04 Αθήνα Πεζόδρομος Διονυσίου Αρεοπαγίτου χ
13. 29/06/04 Αθήνα Συγκρότημα Πατησίων X χ
14. 30/06/04 Ζωγράφου Χώροι κυκλοφορίας / Πλατείες Κέντρου χ χ
15. 04/07/04 Γλυφάδα Διατομή Λεωφόρου Βουλιαγμένης X χ
16. 08/07/04 Αθήνα Πεζόδρομος Κοραή χ
17. 08/07/04 Αθήνα Πλατεία Κλαυθμώνος χ χ
18. 08/07/04 Αθήνα Πλατεία Δικαιοσύνης χ
19. 08/07/04 Αθήνα Οδός Πανεπιστημίου X χ
20. 08/07/04 Αθήνα Κέντρο Ο.Τ. Αρσακείου χ
Υπόμ νήμα: διαχωρισμού υπαίθριων χώρων Δ: Δρόμος, ΠΖ: Πεζόδρομος, ΠΛ: Πλατεία και ΠΑ: Πάρκο
7.12 Α νάλυση των επιτόπιων μετρήσεων σε αστικούς υπαίθριους χώρους
Τα υλικά που συναντώνται στους υπαίθριους χώρους της πόλης χωρίζονται στις εξής
κατηγορίες:
• Γαιώδη υλικά (χώμα, αδρανή, άμμος, κ.λπ.)
• Προϊόντα από φυσικά πετρώματα [τυποποιημένα στοιχεία (πλάκες και κυβόλιθοι)]
• Προϊόντα τσιμέντου [χυτά υλικά (σκυρόδεμα, γαρμπιλοσκυρόδεμα, κ.λπ.) και
τυποποιημένα στοιχεία (πλάκες και κυβόλιθοι)]
• Κεραμικά προϊόντα [τυποποιημένα στοιχεία (πλάκες και κυβόλιθοι)]
• Προϊόντα ξύλου
• Ασφαλτος1
• Φυτικές καλύψεις (γρασίδι, θάμνοι, κ.λπ.)
Είναι προφανές ότι στους χώρους που διεξήχθησαν μετρήσεις δεν υπήρχαν πάντα
επιφάνειες υλικών από όλες αυτές τις κατηγορίες (βλ. πίνακα 7.3). Επίσης, ότι σχεδόν ποτέ
σε έναν δεδομένο υπαίθριο χώρο δεν συναντώνται παραλλαγές του ίδιου υλικού (π.χ.
πλάκες από τσιμέντο σε διάφορα χρώματα).
Πίνακας 7.3: Συνοπτική παρουσίαση των υλικών που μετρήθηκαν

στους διαφορετικούς υπαίθριους χώρους.
Υπαίθριοι χώροι
Υλικά 1 2 3 4 5 6 7 8 9 ΙΟ 11 12 13 14 15 16 17 18 19 2 0
Γαιώδη υλικά X X χ χ χ χ χ χ χ
Φυσικά πετρώματα
- πλάκες X X X X X X X X X X X X
- κυβόλιθοι X X X X X X
1
Οι επιφάνειες ασφάλτου διακρίνονται εμπειρικά ανάλογα με τη γήρανση τους σε νέες, ενδιάμεσες και
παλιές. Είναι προφανές ότι οι επιφάνειες νέα ασφάλτου έχουν πολύ υψηλότερες θερμοκρασίες από τις
παλαιότερες, καθώς δεν έχουν φθαρεί και διατηρούν την χαμηλή ανακλαστικότητά τους.
191
πι νάκας 7.3 (συνέχεια)

1 2 3 4 5 6 7 8 9 ΙΟ 11 12 13 14 15 16 17 18 19 2 0
Σκυρόδεμα X X X X X X X X
Προϊόντα X X X X X X X X X X X X X X
τσιμέντου - πλάκες
Προϊόντα X X X
τσιμέντου - κυβ.
Κεραμικά - πλάκες
Κεραμικά - κυβ. X Χ
Ξύλο X X X
Άσφαλτος X X X X X X X X X X X X X X X
Φυτικές X X X X X X X X X
εδαφοκαλύψεις
Νερό X X X
Γαιώδη υλικά Φυσικά πετρώματα Φυσικά πετρώματα - Χυτά υλικά

(Πλατεία Ελευθερίας) πλάκες κυβόλιθοι (Βοτσαλωτό δάπεδο
(Πλατεία Δικαιοσύνη Πλατεία Δικαιοσύνη στην Πλ. Κλαυθμώνο(
Χυτά υλικά Προϊόντα τσιμέντου Π ρ ο ϊ ό ν τ α τσιμέντου - Π ρ ο ϊ ό ν τ α τσιμέντου -

(Σκυρόδεμα στην πλάκες πλάκες και κυβόλιθοι κυβόλιθοι
Πολυτεχνειούπολη (οδός Αιόλου) (Πολυτεχνειούπολη (Γύρω από την Πλατεία
Ε.Μ.Π.) Ε.Μ.Π., Ελευθεί
Κεραμικά - πλάκες Κεραμικά - κυβόλιθοι -ύλο Ξύλο

(Δεν βρέθηκαν) (Πεζόδρομος οδού (Πλατεία Ομόνοιας) (Πολυτεχνειούπολη
Κοι EMIT., Ζω>
Άσφαλτος Φυτικές εδαφοκαλύψεις Φυτικές εδαφοκαλύψεις Νερό

(Πολυτεχνειούπολη (Πλατεία Ελευθερίας)
Ε.Μ.Π., Ζωγράφου)
Εικόνα 7.2: Λεπτομέρειες των υλικών που βρέθηκαν στους υπαίθριους χώρους, όπου
πραγματοποιήθηκαν μετρήσεις.
192
Είναι προφανές ότι κάθε επιφάνεια δεν έχει ομοιόμορφη θερμοκρασία σε όλη την
έκταση της, ιδιαίτερα όταν πρόκειται για ανομοιογενή υλικά. Κατά συνέπεια, οι επιφανειακές
θερμοκρασίες που μετρήθηκαν κατά τη διάρκεια της έρευνας πεδίου και παρουσιάζονται
στη συνέχεια πρέπει να λαμβάνονται ως ενδεικτικές και όχι ως απόλυτες. Συγχρόνως,
καθώς κρίθηκε επιθυμητή η διεξαγωγή μετρήσεων σε περισσότερους υπαίθριους χώρους και
όχι η παρακολούθηση (monitoring) ενός υπαίθριου χώρου για περισσότερες από μία ημέρες,
γίνεται κατανοητό ότι οι θερμοκρασίες που μετρήθηκαν δεν ανταποκρίνονται απόλυτα
στις θερμοκρασίες που αναπτύσσονται σε όλη τη διάρκεια της καλοκαιρινής περιόδου.
Η αναλυτική παρουσίαση των μετρήσεων που πραγματοποιήθηκαν ξεχωριστά σε
καθέναν από τους είκοσι υπαίθριους χώρους, που προαναφέρθηκαν, περιλαμβάνεται σε
παράρτημα2, όπου υπάρχουν πίνακες, διαγράμματα και περιγραφή. Η ανάλυση των
επιτόπιων μετρήσεων που ακολουθεί, αποτελεί μια σύνοψη της συνολικής έρευνας και
εστιάζει στα σημαντικότερα ευρήματα των μετρήσεων. Για το λόγο αυτό, στην παρουσίαση
δεν περιγράφονται οι μετρήσεις των επιφανειακών θερμοκρασιών του κάθε υπαίθριου χώρου
ξεχωριστά, αλλά η θερμική συμπεριφορά των διαφορετικών ομάδων υλικών, όπως αυτή
προκύπτει από το σύνολο των επιτόπιων μετρήσεων.
Η παρουσίαση αφορά στον υπολογισμό των μέσων μέγιστων, ελάχιστων και μέσων
τιμών των επιφανειακών θερμοκρασιών. Για λόγους σύγκρισης, παρατίθεται και η τιμή της
μέσης θερμοκρασίας του αέρα. Επίσης, ιδιαίτερη αναφορά γίνεται στις θερμοκρασίες των
υλικών κατά τη δύση του ήλιου (19:30-20:00), που είναι και οι τελευταίες μετρήσεις κάθε
ημέρας. Ο λόγος είναι ότι θεωρείται ότι η διατήρηση σχετικά υψηλών επιφανειακών
θερμοκρασιών στα υλικά μετά το απόγευμα σχετίζεται άμεσα με την ανάπτυξη του
φαινομένου της αστικής θερμικής νησίδας, αλλά και με τις συνθήκες θερμικής άνεσης
στους υπαίθριους χώρους της πόλης κατά τις βραδινές ώρες.
Στα πλαίσια αυτής της έρευνας πεδίου, επιφάνειες με γαιώδη υλικά βρέθηκαν στους
υπαίθριους χώρους 1 (περιοχή διατομής τραμ),12 (πεζόδρομος Δ. Αρεοπαγίτου),14 (χώροι
κυκλοφορίας Πολυτεχνειούπολης Ε.Μ.Π.), 15 (διατομή Λεωφ. Βουλιαγμένης), 17 (πλατεία
Κλαυθμώνος) και 18 (πλατεία Δικαιοσύνης). Οι επιφάνειες αυτές ήταν τελείως ξηρές και
παρουσίασαν υψηλές θερμοκρασίες.
Οι επιφάνειες ξηρού χώματος παρουσίασαν πολύ υψηλές θερμοκρασίες. Η μέση μέγιστη
θερμοκρασία που υπολογίστηκε με βάση της απόλυτες μέγιστες θερμοκρασίες που
μετρήθηκαν στις διάφορες επιφάνειες ήταν 54,6 βαθμοί Κελσίου. Η μέση τιμή της ήταν 42,5
βαθμοί Κελσίου, και άρα ήταν κατά ΙΟ βαθμούς Κελσίου υψηλότερη από την αντίστοιχη
θερμοκρασία του αέρα. Κατά το διάστημα 13:30 με 16:30, οι θερμοκρασίες των επιφανειών
ξηρού χώματος κυμάνθηκαν ανάμεσα στους 49 και τους 54,6 βαθμούς Κελσίου, ενώ κατά
τις 19:30, η θερμοκρασία τους είχε πέσει στους 32,8 βαθμούς Κελσίου και ήταν στα ίδια
επίπεδα με τη θερμοκρασία του αέρα.
Οι επιφάνειες χαλικιών παρουσίασαν χαμηλότερες επιφανειακές θερμοκρασίες από τις
επιφάνειες χώματος, γεγονός που οφείλεται κυρίως στο πιο ανοιχτό χρώμα τους. Έτσι, η
μέση τιμή της μέγιστης θερμοκρασίας, που υπολογίστηκε ήταν ίση με 47,3 βαθμούς Κελσίου,
ενώ της μέσης θερμοκρασίας ήταν 37,7 βαθμοί Κελσίου. Στις 19:30, η επιφανειακή
θερμοκρασία των χαλικιών ήταν ελαφρώς χαμηλότερη από την αντίστοιχη θερμοκρασία
του αέρα και ίση με 31 βαθμούς Κελσίου.
Ανάμεσα στις επιφάνειες γαιωδών υλικών εντάσσεται και η χωμάτινη επιφάνεια της
ΕΑΧΑ. Η επιφάνεια αυτή αποτελείται από μίγμα υλικού διαβαθμισμένου τύπου (1 m3), λευκού
τσιμέντου (75-100 kg), νερού (150 kg), χρώματος σε σκόνη (3-4 kg) και κεραμαλεύρου.3
Τέτοιες χωμάτινες επιφάνειες βρέθηκαν και μετρήθηκαν στην Πλατεία Ελευθερίας
(υπαίθριος χώρος 8) και στον Πεζόδρομο της οδού Δ. Αρεοπαγίτου (υπαίθριος χώρος 12).
2
βλ. Κεφάλαιο Παραρτήματος Π.7.
3
Γραφείο Παυλίδη ATEM, Ενοποίηση Αρχαιολογικών Χώρων Αθήνας Α.Ε Διαμόρφωση Πλατείας Ελευθερίας
(Κουμουνδούρου). Τεύχος Τεχνικής Περιγραφής, Αθήνα, σ. 7.
193
Ανάλογα με τις επιφάνειες χώματος, οι χωμάτινες επιφάνειες ΕΑΧΑ παρουσίασαν πολύ

υψηλές μέσες μέγιστες (54,6 °C) και μέσες (42,5 °C) επιφανειακές θερμοκρασίες. Επίσης,
πρέπει να σημειωθεί η διαφορά που εντοπίστηκε ανάμεσα στη θερμική συμπεριφορά νέων
κομματιών και παλαότερων. Η διάκριση αυτή γίνεται με βάση την φθορά που έχει υποστεί το
υλικό, η οποία συνίσταται στην αποδόμηση της επιφάνειας, με αποτέλεσμα να υπάρχει ένα
λεπτό στρώμα χώματος. Έτσι, τα παλαιά τμήματα χωμάτινων επιφανειών ΕΑΧΑ
παρουσίασαν υψηλότερες επιφανειακές θερμοκρασίες από εκείνα που δεν είχαν υποστεί
επιφανειακή φθορά (διαφορά στις μέγιστες θερμοκρασίες ίση με 4 °C και στις μέσες ίση με
3,7 °C). Καθώς όλες οι επιφάνειες είχαν το ίδιο χρώμα και μετρήθηκαν, στην πλειονότητα
τους, στον ίδιο υπαίθριο χώρο (Πλατεία Ελευθερίας), είναι προφανές ότι οι διαφορές αυτές
οφείλονται στις διαφορές που υπάρχουν ανάμεσα στις θερμοφυσικές ιδιότητες τους.
Δηλαδή, τα νέα τμήματα συμπεριφέρονται ως ενιαία μάζα και άρα η θερμότητα της
επιφάνειας άγεται στη μάζα της, ενώ αντίθετα, στην περίπτωση των φθαρμένων τμημάτων,
το λεπτό στρώμα ξηρού χώματος που υπάρχει στην επιφάνεια είναι αυτό που διαμορφώνει
τη θερμική συμπεριφορά της.
Οπως συμβαίνει και στην περίπτωση των επιφανειών ξύλου, οι σχετικά υψηλές
επιφανειακές θερμοκρασίες, που μετρήθηκαν σε ξηρά γαιώδη υλικά, είναι άμεση απόρροια
των θερμοφυσικών ιδιοτήτων τους. Το ξηρό χώμα έχει χαμηλή τιμή θερμικής αγωγιμότητας
(0,25 έως 0,30 W/mK, ανάλογα με τη σύσταση του)4 και κατά συνέπεια έχει χαμηλές τιμές
διαχυτότητας και επίχυσης. Ως αποτέλεσμα, όμοια με το ξύλο, τα γαιώδη υλικά
θερμαίνονται έως το μεσημέρι και μετά ψύχονται με σχετικά γρήγορο ρυθμό (2-3 °C κάθε
μισή ώρα μετά το ηλιακό μεσημέρι), φτάνοντας της θερμοκρασία του αέρα κατά τη δύση
του ήλιου (19:30 με 20Ο0).
Πίνακας 7.4: Θερμοκρασίες επιφανειών από γαιώδη υλικά.

Υλικό Εύρος Τ Απόλυτη Απόλυτη Μέση Μέση Τ στις Tair στις
13:30 - 16:30 μέγιστη Τ ελάχιστη Τ Τ Tair 19:30 19:30
Χώμα, ξηρό 49-54,6 54,6 26,4 42,5 32,5 32,8 32,2
Χώμα, σκιά 28,3-31,3 31,5 22,0 28,0 32,1 28,3 32,0
Χωμάτινη ΕΑΧΑ 45,8-49,4 49,4 24,4 40,4 34,1 35,0 32,0
Χωμάτινη ΕΑΧΑ, σκιά 30-32,5 32,5 26,5 29,1 33,5 31,0 32,0
Χαλίκι 44-47,3 47,3 22,7 37,7 32,5 31.0 32,0
Χαλίκι, σκιά 31-32,5 32,5 26,0 29,1 32,4 30,0 32,0
Κοκκινόχωμα, ξηρό, 1 52-55 55,0 27,0 43,5 30,8 33,0 32,0
Κοκκινόχωμα, σκιά, 1 30-33 33,0 21,0 27,7 30,8 29,0 32,0
Κοκκινόχωμα, 32-35 35,0 22,0 27,1 30,8 23,0 32,0
αρδευόμενο, 1
Χωμάτινη ΕΑΧΑ, 47-53 53,0 26,0 43,4 34,5 36,0 32,0
παλαιά, 8
Χωμάτινη ΕΑΧΑ, νέα, 45-49 49,0 24,0 39,2 34,5 36,0 32,0
8
Πέρα από τα παραπάνω, τα γαιώδη υλικά έχουν αυξημένη υδατοπερατότητα Συνεπώς,

αν διαβραχούν με νερό, η θερμική τους αγωγιμότητα αλλάζει πολύ (1,50 έως 2,20 W/mK,
ανάλογα με τη σύσταση του χώματος)5, καθώς ο αέρας στη μάζα τους αντικαθίσταται από
το νερό, το οποίο είναι υλικό με πολύ μεγαλύτερη τιμή θερμικής αγωγιμότητας6 Επιπλέον,
το νερό βοηθάει στο δροσισμό του υλικού μέσω της εξάτμισης. Το γεγονός αυτό είναι
εμφανές από τη σύγκριση των επιφανειακών θερμοκρασιών πλήρως ηλιαζόμενου ξηρού και
καλά αρδευόμενου, υγρού χώματος, που βρέθηκαν στη διατομή του τραμ (υπαίθριος
χώρος 1). Η απόλυτη μέγιστη θερμοκρασία της ξηρής επιφάνειας ήταν ίση με 55 βαθμούς
4
T. R. Oke, Boundary Layer Cl/mates, London and New York: Routledge, 1995, a 44
5
6
TA. Markus, E.N. Morris, Buildings, Climate and Energy, London: Pitman Publishing Ltd., 1980.a. 269.
194
Κελσίου, και άρα ήταν κατά 20 βαθμούς Κελσίου υψηλότερη από εκείνη της αρδευόμενης
επιφάνειας. Σημαντική είναι και η διαφορά που υπάρχει ανάμεσα στις μέσες θερμοκρασίες
των δύο επιφανειών. Η μέση θερμοκρασία της ξηρής επιφάνειας ήταν ίση με 43,5 βαθμούς
Κελσίου, δηλαδή 16,4 βαθμούς Κελσίου υψηλότερη από την αντίστοιχη μέση θερμοκρασία
της αρδευόμενης επιφάνειας (27,1 °C) και 12,7 βαθμούς Κελσίου υψηλότερη από την
αντίστοιχη μέση θερμοκρασία του αέρα (30,8 °0).

Ταερα Ώρα της ημέρας
Χώμα, ξερό Ταέρα ο Χαλίκι
Χώμα, ξερό, σκιά
Χωμάτινη επιφάνεια ΕΑΧΑ Χαλίκι, σκιά Άμμος θάλασσας
Χωμάτινη επιφάνεια ΕΑΧΑ, σκιά Αμμος θάλασσας, σκιά
Εικόνα 7.3: Μέσες επιφανειακές θερμοκρασίες Εικόνα 7.4: Μέσες επιφανειακές θερμοκρασίες
επιφανειών από γαιώδη υλικά. επιφανειών από χαλίκι και άμμο.
Φυσικοί λίθοι - πλάκεο και κυβόλιθοι

Από την πληθώρα επιφανειών που διαμορφώνονται από πλάκες ή κυβόλιθους φυσικής
πέτρας, οι οποίες βρέθηκαν και μετρήθηκαν, οι πλάκες λευκού μαρμάρου ήταν οι
ψυχρότερες, με τη μέση τιμή των απόλυτων μέγιστων θερμοκρασιών τους να κυμαίνεται
στους 44,7 βαθμούς Κελσίου και των μέσων θερμοκρασιών στους 36,3 βαθμούς Κελσίου
(διαφορά 3,7 °C από την αντίστοιχη μέση τιμή της θερμοκρασίας του αέρα).
Πίνακας 7.5: Θερμοκρασίες επιφανειών πλακών από φυσική πέτρα.

13:30 - 1ό:30 μέγιστη Τ ελάχιστη Τ Τ Tair 19:30 19:30
Πλάκες μαρμάρου, λευκό 41,2-44,7 44,7 23,0 36,3 32,6 33,5 31,5
Πλάκες μαρμάρου, λευκό, 26-31 31,0 20,0 25,0 29,7 25,0 28,0
σκιά, 2
Πλάκες μαρμάρου, γκρι 45,1-48,1 48,1 23,6 39,6 32,3 34,9 32,0
ανοιχτό
Πλάκες μαρμάρου, γκρι 29-32 32,0 26,0 28,7 32,4 29,7 32,0
ανοιχτό, σκιά
Πλάκες μαρμάρου, γκρι 53,7-58 58 24,7 44,2 33,1 38,7 32,7
σκούρο
Πωρόλιθος αδρός, 2 44-51 51,0 26,0 39,5 29,7 34,0 28,0
Πωρόλιθος, αδρός, σκιά, 2 24-27 27,0 21,0 24,5 29,7 25,0 28,0
Μάρμαρο, μπεζ, 13 51-55 55,0 27,0 42,4 33,2 37,0 33,0
Πλάκες γρανίτη, γκρι 53,3-57,3 57,3 24,7 45,7 33,0 40,0 32,0
Πλάκες γρανίτη, γκρι, σκιά 33-34,7 34,7 25,0 30,1 33,0 27,7 32,0
Λευκός γρανίτης, 1 35-37 37,0 21,0 30,8 30,8 28,0 32,0
Γκρι γρανίτης, 1 40-44 44,0 22,0 34,6 30,8 30,0 32,0
Γρανίτης, μπεζ, 2 41-46 46,0 23,0 35,0 29,7 30,0 28,0
Μαύρος γρανίτης, 3 54-61 61,0 20,0 44,7 33,0 39,0 32,0
195
Οι πλάκες μαρμάρου με ανοιχτή γκρίζα απόχρωση παρουσίασαν υψηλότερες

θερμοκρασίες (μέση τιμή απόλυτων μέγιστων θερμοκρασιών 48,1 °C και μέση τιμή μέσων
θερμοκρασιών 39,6 °C). Ακόμα υψηλότερες ήταν οι θερμοκρασίες που μετρήθηκαν σε
πλάκες μαρμάρου με σκούρα γκρίζα απόχρωση (μέση τιμή απόλυτων μέγιστων
θερμοκρασιών 58 °C και μέση τιμή μέσων θερμοκρασιών 44,2 °C). Η μέση τιμή της
επιφανειακής θερμοκρασίας του υλικού κατά τη δύση του ήλιου ήταν κ α τ ά ό βαθμούς
Κελσίου υψηλότερη από την αντίστοιχη θερμοκρασία του αέρα και ίση με 38,7 βαθμούς
Κελσίου. Αντίστοιχη ήταν και n θερμική συμπεριφορά των γκρίζων πλακών γρανίτη, που
βρέθηκαν σε δύο υπαίθριους χώρους, στην πλατεία Ομονοίας και στην πλατεία Κοτζιά. Η
μέση τιμή των μέγιστων θερμοκρασιών ήταν 57,3 βαθμοί Κελσίου, ενώ των μέσων
θερμοκρασιών ήταν ίση με 45,7 βαθμούς Κελσίου. Η επιφανειακή θερμοκρασία των πλακών
γρανίτη στις 19:30 ήταν ιδιαίτερα υψηλή σε σχέση με την αντίστοιχη θερμοκρασία του αέρα
και ίση με 4 0 βαθμούς Κελσίου (διαφορά 8 °C).

— - Ταέρα
a Μάρμαρο, λευκό
• Μάρμαρο, λευκό, οχιά
—a—Μάρμαρο, γκρι
—•—Μάρμαρο, γκρι, σκιά
Μάρμαρο, γκρι σκούρο
Εικόνα 7.5: Μέσες επιφανειακές θερμοκρασίες πλακών από φυσική πέτρα.
Στο σημείο αυτό πρέπει να σημειωθεί ότι οι μέγιστες και μέσες τιμές της επιφανειακής
θερμοκρασίας των πλακών λευκού μαρμάρου, που μετρήθηκαν στην επιτόπια έρευνα, ήταν
σημαντικά υψηλότερες από εκείνες που μετρήθηκαν σε δείγματα λευκού μαρμάρου, τόσο
από τους Δούλο, κ.ά (απόλυτη μέγιστη θερμοκρασία ίση με 38 °C και μέση θερμοκρασία ίση
με 33,4 °C)7, όσο και κατά την πειραματική έρευνα που περιγράφεται σ τ ο επόμενο κεφάλαιο.
Αυτές οι διαφορές (6,7 °C και 2,9 °C στις μέγιστες και μέσες θερμοκρασίες, αντίστοιχα)
αποδίδονται κυρίως στο αποτέλεσμα της χρήσης και της παλαίωσης των υλικών.
Πίνακας 7.6: Θερμοκρασίες επιφανειών πλακών λευκού μαρμάρου.

13:30 - 1ό:30 μέγιστη Τ ελάχιστη Τ Τ Tair 19:30 19:30
Πλάκες μαρμάρου, λευκό 41,2-44,7 44,7 23,0 36,3 32,6 33,5 31,5
Πλάκες μαρμάρου, λευκό, 26-31 31,0 20,0 25,0 29,7 25,0 28,0
σκιά, 2
Λευκό μάρμαρο, 3 32-41 41,0 22,0 32,5 33,0 29,0 32,0
Μάρμαρο, λευκό, 13 51-54 54,0 26,0 42,1 33,2 39,0 33,0
Η διαφορά στη θερμική συμπεριφορά καθαρών και χρησιμοποιημένων πλακών λευκού

μαρμάρου φαίνεται και από τη σύγκριση των θερμοκρασιών της επιφάνειας που βρέθηκε
στην Ομόνοια (υπαίθριος χώρος 3) και σ τ ο Συγκρότημα Πατησίων του Ε.Μ.Π. (υπαίθριος
χώρος 13). Η καθαρή επιφάνεια παρουσίασε απόλυτη μέγιστη θερμοκρασία ίση με 41
L. Doulos, Μ. Santamouris, I. Livada, "Passive Cooling of open urban areas. The role of materials". Solar
Energy, no. 77, 2004, a. 237
196
βαθμούς Κελσίου, δηλαδή 13 βαθμούς Κελσίου χαμηλότερη από την θερμοκρασία της
παλαιάς και χρησιμοποιημένης επιφάνειας (54 °C), ενώ εξίσου σημαντική είναι και n διαφορά
που υπολογίστηκε ανάμεσα στις μέσες επιφανειακές θερμοκρασίες (32,5 °C για την καθαρή
επιφάνεια και 42,1 °C για την χρησιμοποιημένη. Τέλος, σημαντική ήταν και η διαφορά
ανάμεσα στις επιφανειακές θερμοκρασίες των δύο επιφανειών κατά τη δύση του ήλιου,
όταν n θερμοκρασία του αέρα ήταν ίση με 32-33 βαθμούς Κελσίου (29 °C για την καθαρή
επιφάνεια και 39 °C για την χρησιμοποιημένη).
Οι πέτρινοι κυβόλιθοι γκρίζου χρώματος, που μετρήθηκαν στη διατομή του τραμ
(υπαίθριος χώρος 1) και στον πεζόδρομο της οδού Δ. Αρεοπαγίτου (υπαίθριος χώρος 12)
παρουσίασαν αρκετά υψηλές θερμοκρασίες (μέση τιμή απόλυτων μέγιστων θερμοκρασιών
54,4 °C και μέση τιμή μέσων θερμοκρασιών 43,9 °C). Αντίστοιχες, αλλά λίγο χαμηλότερες
ήταν οι επιφανειακές θερμοκρασίες των κυβόλιθων ιγνιμβρίτη (σκούρα κόκκινη τοπική
πέτρα Λέσβου), που μετρήθηκαν στην Πλατεία Ελευθερίας παρουσίασαν σχετικά υψηλές
θερμοκρασίες (μέγιστη θερμοκρασία 51 °C και μέση θερμοκρασία 42,3 °C).
Πίνακας 7.7: Θερμοκρασίες επιφανειών κυβόλιθων από ρυσική πέτρα.

Πέτρινος κυβόλιθος, γκρι 50,9-54,4 54,4 26,4 43,9 32,3 37,7 32,0
Πέτρινος κυβόλιθος, γκρι, 31-34 34,0 25,0 30.1 32,5 29,3 32,0
σκιά
Ιγνιμβρίτης 48-51 51,0 25,0 42,3 34,5 37,7 32,0
Ιγνιμβρίτης, σκιά, 8 31-33 33,0 23,0 29,4 34,5 31,0 32,0
Κόκκινη πέτρα, 4 52-54 54,0 24,0 45,0 33,0 38,0 32,0
Κόκκινη πέτρα, σκιά, 4 27-29 29,0 23,0 26,5 33,0 28,0 32,0
Καλντερίμι, 5 56-61 61,0 27,0 48,2 33,0 42,0 32,0
Καλντερίμι, σκιά, 5 30-32 32,0 23,0 28,3 33,0 30,0 32,0
Μαρμάρινοι κυβόλιθοι, 45-46 46,0 23,0 38,5 32,2 34,0 32,0
λευκοί και αδροί, 18

-—« Ταέρα
—β—Κυβόλιθος, πέτρα, γκρι
—•—Κυβόλιθος, πέτρα, γκρι, σκιά
-Β—Ιγνιμβρίτης
—«— Ιγνιμβρίτης, σκιά
Εικόνα 7.6: Μέσες επιφανειακές θερμοκρασίες κυβόλιθων από φυσική πέτρα.
Προϊόντα τσιιιέντου (σκυρόδεμα, πλάκεο και κυβόλιθου

Οι μέσες τιμές των θερμοκρασιών επιφανειών από σκυρόδεμα, που βρέθηκαν σε πολλούς
από τους αστικούς χώρους όπου πραγματοποιήθηκαν μετρήσεις, παρουσιάζονται
συνοπτικά στον πίνακα 7.8. Σε γενικές γραμμές, οι μέγιστες θερμοκρασίες που μετρήθηκαν
ήταν ιδιαίτερα υψηλές, φτάνοντας ή και υπερβαίνοντας σε κάποιες περιπτώσεις τους 50
βαθμούς Κελσίου. Αντίστοιχα υψηλές ήταν και οι μέσες θερμοκρασίες όλων των
επιφανειών, οι οποίες ήταν ανώτερες των 40 βαθμών Κελσίου.
197
Ιδιαίτερη σημασία για την χρήση τους έχουν οι επιφανειακές θερμοκρασίες, που
μετρήθηκαν σε καθιστικά από σκυρόδεμα, τα οποία ήταν εκτεθειμένα καθ' όλη τη διάρκεια
της ημέρας στην ηλιακή ακτινοβολία. Οι μέσες τιμές των θερμοκρασιών των καθιστικών
κατά τις μεσημεριανές ώρες κυμαίνονταν ανάμεσα στους 45,4 και τους 48 βαθμούς
Κελσίου, ενώ η θερμοκρασία τους στις 19:30 ήταν ίση με 35,8 βαθμούς Κελσίου.
Πίνακας 7.8: θερμοκρασίες επιφανειών από σκυρόδεμα.

Γαρμπιλοσκυρόδεμα 46,6-49 49,0 24,9 40,8 32,9 36,1 32,0
Γαρμπιλοσκυρόδεμα, σκιά 29,3-31,7 31,7 25,0 28,3 33,3 28,7 32,0
Σκυρόδεμα με χαλίκια, 50-52,3 52,3 26,3 41,6 32,2 38,0 32,0
λευκό
Σκυρόδεμα με χαλίκια, 27-31 31,0 24,0 27,8 32,2 29,0 32,0
λευκό, σκιά
Σκυρόδεμα με χαλίκια, 52,3-56 56,0 23,3 43,9 32,2 38,7 32,0
μαύρο
Σκυρόδεμα με χαλίκια, 28-32 32,0 25,0 28,5 32,2 30,0 32,0 ·
μαύρο, σκιά
Σκυρόδεμα, σκούρο 47,6-49,5 49,5 25,8 41,6 33,5 37,8 32,7
Σκυρόδεμα, διάφορα 27,3-29,3 29,3 26,3 27,7 34,0 28,3 33,0
χρώματα, σκιά
Καθιστικά από σκυρόδεμα 45,4-48 48,0 25,4 40,1 33,2 35,8 32,2
60
ϋ 55
~ 50
1 45
8. 40
g 35
Œ 30
LO
© 25
© Ο Ο Ο Ο Ο Ο Ο
ο co ο co © co © co

™— Ταέρα —ο— Γαρμττιλομττετόν
—•—Γαρμττιλομττετόν,σκιά * -Μπετόν
Μπετόν γκρι σκούρο
Εικόνα 7.7: Μέσες επιφανειακές θερμοκρασίες επιφανειών από σκυρόδεμα.
Στον πίνακα 7.9 συνοψίζονται οι μέσες τιμές των επιφανειακών θερμοκρασιών

διάφορων προϊόντων τσιμέντου, όπως αυτές υπολογίστηκαν από το σύνολο των
μετρήσεων. Οπως ήταν αναμενόμενο, τα ανοιχτόχρωμα υλικά (απλές λευκές πλάκες και
μωσαϊκές λευκές πλάκες) ήταν πολύ ψυχρότερα από τα σκουρόχρωμα (γκρίζες απλές
πλάκες, κόκκινες μωσαϊκές πλάκες και γκρίζες βοτσαλόπλακες). Ολα τα υλικά ήταν κατά
3,5 έως 5,5 βαθμούς Κελσίου θερμότερα από τον αέρα κατά τις 19:30,
Οι λευκές πλάκες από τσιμέντο παρουσίασαν τις χαμηλότερες επιφανειακές
θερμοκρασίες από τα υπόλοιπα προκατασκευασμένα στοιχεία από τσιμέντο (πλάκες και
τεχνητοί κυβόλιθοι), που βρέθηκαν και μετρήθηκαν. Η μέση τιμή των απόλυτων μέγιστων
θερμοκρασιών υπολογίστηκε σε 47,2 βαθμούς Κελσίου, ενώ των μέσων θερμοκρασιών σε
37,6 βαθμούς Κελσίου. Η μέση θερμοκρασία των επιφανειών που μετρήθηκαν στις 19:30 ήταν
ίση με 33,6 βαθμούς Κελσίου και άρα κατά μόλις 1,4 βαθμούς Κελσίου από την αντίστοιχη
θερμοκρασία του αέρα.
198
Οι γκρίζες πλάκες πεζοδρομίου παρουσίασαν υψηλότερες θερμοκρασίες (μέση τιμή

απόλυτων μέγιστων θερμοκρασιών 53 °C και μέση τιμή μέσων θερμοκρασιών 42,9 °C).
Αντίστοιχα υψηλές ήταν οι θερμοκρασίες που μετρήθηκαν σε βοτσαλόπλακες μαρμάρου
με σκούρα γκρίζα βότσαλα (μέση τιμή απόλυτων μέγιστων θερμοκρασιών 52,3 °C και μέση
τιμή μέσων θερμοκρασιών 42,8 °C). Η μέση τιμή της επιφανειακής θερμοκρασίας του υλικού
κατά τη δύση του ήλιου ήταν κατά 6,1 βαθμούς Κελσίου υψηλότερη από την αντίστοιχη
θερμοκρασία του αέρα και ίση με 37,6 βαθμούς Κελσίου.
Οι μωσαϊκές πλάκες κόκκινης απόχρωσης, που χρησιμοποιούνται ευρύτατα στους
κεντρικούς δρόμους της Αθήνας παρουσίασαν ελαφρώς χαμηλότερες επιφανειακές
θερμοκρασίες (μέση τιμή απόλυτων μέγιστων θερμοκρασιών 51,8 °C και μέση τιμή μέσων
θερμοκρασιών 41,2 °C). Τέλος, από τα υλικά που μετρήθηκαν τις υψηλότερες θερμοκρασίες
παρουσίασαν οι επιφάνειες γκρίζων κυβόλιθων από τσιμέντο. Η μέση τιμή των μέγιστων
θερμοκρασιών ήταν 53,8 βαθμοί Κελσίου, ενώ των μέσων θερμοκρασιών ήταν ίση με 43,5
βαθμούς Κελσίου.
Πίνακας 7.9: Θερμοκρασίες επιφανειών πλακών και κυβόλιθων από τσιμέντο.

Απλές πλάκες, λευκές 40,6-47,2 47,2 23,6 37,6 33,5 33,6 32,2
Απλές πλάκες, γκρι 49-53 53,0 27,3 42,9 33,2 38,3 32,0
Απλές πλάκες, γκρι, σκιά 27,3-29 29,0 23,3 26,8 33,2 27,7 32,0
Κόκκινες μωσαϊκές 46-51,8 51,8 24,3 41,2 33,6 35,3 32,0
πλάκες
Κόκκινες μωσαϊκές 29-31,5 31,5 25,0 29,2 33,8 30,0 32,0
πλάκες, σκιά
Βοτσαλόπλακες 48,6-52,3 52,3 26,1 42,8 32,6 37,6 31,7
Βοτσαλόπλακες, σκιά 27,8-30,5 30,5 24,3 27,8 32,8 28,0 31,3
Κυβόλιθοι, γκρι 50,5-53,8 53,8 24,5 43,5 34,1 37,5 32,0
Κυβόλιθοι, γκρι, σκιά 27,5-29 29,0 23,5 27,0 33,8 28,0 32,0
^ 60 -
Ώρα της ημέρας Ώρα της ημέρας

—«- Ταέρα Ταέρα
-a— Πλάκες, άσπρες • Πλάκες μωσαϊκές, κόκκινες
-s—Πλάκες, γκρι
Πλάκες, γκρι, σκιά • Πλάκες μωσαϊκές, κόκκινες, σκιά
-Η—Πλάκες, ανάγλυφες, γκρι • Βοτσαλοπλακες
Πλάκες, ανάγλυφες, γκρι, σκιά .Βοτσαλόπλακες, σκιά
επιφανειών πλακών από τσιμέντο. επιφανειών πλακών από τσιμέντο.
Οι μέγιστες και μέσες επιφανειακές θερμοκρασίες των επιτόπιων μετρήσεων σε απλές

λευκές πλάκες πεζοδρομίου ήταν πολύ υψηλότερες από τις αντίστοιχες που μετρήθηκαν
σε δείγματα τόσο από τους Δούλο, κ.ά (απόλυτη μέγιστη θερμοκρασία ίση με 39,2 °0 και
μέση θερμοκρασία ίση με 34,7 °0)8, όσο και κατά τις πειραματικές μετρήσεις, που
περιγράφονται στο επόμενο κεφάλαιο. Αυτές οι διαφορές (8 °0 και 4 °0 στις μέγιστες και
Doulos, et al. (2004), ό.π, σ. 237.
199
Κεφάλαιο 7 , Επιτόπου μετρήσεις επιφανειακών θερμοκρασιών
μέσες θερμοκρασίες, αντίστοιχα) οφείλονται στην εκτεταμένη χρήση και παλαίωση των
υλικών. Έτσι, προκαλείται σημαντική μείωση στην ανακλαστικότητα τους και κ α τ ά συνέπεια
αυξάνεται η απορρόφηση ηλιακής ακτινοβολίας και οι επιφανειακές τους θερμοκρασίες.
Πέρα από αυτή την ποσοτική τεκμηρίωση, η σημαντική μείωση της ανακλαστικότητας των
ανοιχτόχρωμων υλικών στους υπαίθριους χώρους της πόλης είναι εμφανής και από την
απλή παρατήρηση των πεζοδρομίων στους κεντρικούς δρόμους. Οταν τ α υλικά αυτά είναι
σχετικά καινούργια, παρουσιάζουν πολύ χαμηλότερες επιφανειακές θερμοκρασίες. Έτσι, για
παράδειγμα, οι μωσαϊκές πλάκες και οι πλάκες με λευκά χαλίκια, που μετρήθηκαν στον
υπαίθριο χώρο 15 (διατομή Λεωφόρου Βουλιαγμένης) και ήταν σχετικά καινούργιες
παρουσίασαν μέση επιφανειακή θερμοκρασία ίση με την μέση θερμοκρασία του αέρα και
μόνο η απόλυτη μέγιστη επιφανειακή θερμοκρασία τους, η οποία σημειώθηκε κατά τις
μεσημεριανές ώρες ήταν σχετικά υψηλή και ίση με 4 0 βαθμούς Κελσίου.
Πίνακας 7.10: Θερμοκρασίες επιφανειών λευκών πλακών από τσιμέντο.

Απλές πλάκες, λευκές 40,6-47,2 47,2 23,6 37,6 33,5 33,6 32,2
Πλάκες με χαλίκι, λευκές, 38-40 40,0 27,0 34,3 34,4 29,0 32,0
15
Πλάκες με χαλίκι, λευκές, 30-32 32,0 27,0 29,1 34,4 32,0
σκιά, 15
Πλάκες, μωσαϊκές, 39-40 40,0 25,0 34,3 34,4 31,0 32,0
λευκές,15
Κεοααικά προϊόντα
Σε αυτή την έρευνα, μετρήθηκαν οι επιφανειακές θερμοκρασίες μπεζ κεραμικών κυβόλιθων
στον πεζόδρομο της οδού Κοραή (υπαίθριος χώρος 16), καθώς και οι επιφανειακές
θερμοκρασίες καφέ κεραμικών κυβόλιθων στον πεζόδρομο της οδού Μέτονος (υπαίθριος
χώρος 9).
Οι επιφάνειες της οδού Κοραή, δεν παρουσίασαν ιδιαίτερα υψηλές θερμοκρασίες λόγω
του ανοιχτού χρώματος τους. Στο σημείο αυτό, σημειώνεται ότι μετρήθηκαν δύο
διαφορετικές επιφάνειες, μία με νέους κυβόλιθους και μία με παλαιότερους, οι οποίοι είχαν
υποστεί φθορά και είχαν πιο σκούρο χρώμα. Η απόλυτη μέγιστη θερμοκρασία της νέας
επιφάνειας ήταν ίση με 45 βαθμούς Κελσίου, ενώ της παλαιότερης ήταν κατά 2 βαθμούς
Κελσίου υψηλότερη. Η αλλαγή της ανακλαστικότητας των κυβόλιθων φαίνεται να επηρεάζει
περισσότερο τις μέσες επιφανειακές θερμοκρασίες, οι οποίες ήταν ίσες με 35,5 βαθμούς
Κελσίου για τη νέα επιφάνεια και με 39 βαθμούς Κελσίου (διαφορά 3,5 °0) για την
παλαιότερη.
Πίνακας 7.11: Θερμοκρασίες επιφανειών κεραμικών κυβόλιθων.

Κεραμικοί κυβόλιθοι, 9 46-49 49,0 24,0 37,1 34,5 33,0 32,0
Κεραμικός κυβόλιθος, 43-45 45,0 23,0 35,5 32,2 30,0 32,0
μπεζ, νέος, 16
Κεραμικός κυβόλιθος, 46-47 47,Θ 25,Θ 39,Θ 32,2 31,Θ 32,Θ
μπεζ, παλαιότερος, 16
Κεραμικός κυβόλιθος, 26-29 30,0 24,Θ 26,7 32,2 28,Θ 32,Θ
μπεζ, σκιά, 16
Οι επιφανειακές θερμοκρασίες των κεραμικών κυβόλιθων στην οδό Μέτονος

κυμάνθηκαν ανάμεσα στους 46 και τους 49 βαθμούς Κελσίου κατά τις μεσημεριανές ώρες.
Η θερμοκρασία τους στις 19:30 ήταν ίση με 33 βαθμούς Κελσίου και άρα κ α τ ά 1 βαθμό
Κελσίου υψηλότερη από την αντίστοιχη θερμοκρασία του αέρα Η μέση θερμοκρασία της
200
επιφάνειας ήταν ίση με 37,1 βαθμούς Κελσίου. Πρέπει να σημειωθεί ότι ο ηλιασμός της
επιφάνειας ξεκίνησε από τις 11:30, εξαιτίας των γεωμετρικών χαρακτηριστικών της οδού
Μέτονος (προσανατολισμός και λόγος ύψους / πλάτους). Ωστόσο, οι μέγιστες και οι μέσες
επιφανειακές θερμοκρασίες που μετρήθηκαν στους κεραμικούς κυβόλιθους είναι
συγκρίσιμες με εκείνες που μετρήθηκαν σε παρόμοια υλικά με απρόσκοπτο ηλιασμό, κατά
τη διάρκεια της πειραματικής έρευνας, που περιγράφεται στο επόμενο κεφάλαιο.

——Ταέρα —a—Μπεζ κερ. κυβ.
--—Ταέρα ·=ύλο
—•—Μπεζ κερ. κυβ., σκιά Κεραμικοί κυβόλιθοι
επιφανειών κεραμικών κυβόλιθων. ξύλινων επιφανειών.
Ξύλινες επιφάνειες
Σε αυτή την έρευνα πεδίου, επιφάνειες ξύλου βρέθηκαν και μετρήθηκαν σε τρεις
περιπτώσεις, κοντά στη διατομή του τραμ στην Παραλία Γλυφάδας (υπαίθριος χώρος 1),
στην Πλατεία Ομόνοιας (υπαίθριος χώρος 3) και στις Πλατείες Κέντρου στην
Πολυτεχνειούπολη Ζωγράφου (υπαίθριος χώρος 14). Οι επιφάνειες ξύλου παρουσίασαν
ιδιαίτερα υψηλές επιφανειακές θερμοκρασίες, οι οποίες είναι αντίστοιχες με τις
θερμοκρασίες της ασφάλτου. Σε μία περίπτωση, μάλιστα, (ξύλινη επιφάνεια στην Πλατεία
Ομόνοιας), οι απόλυτες μέγιστες επιφανειακές θερμοκρασίες που μετρήθηκαν ήταν από τις
υψηλότερες που βρέθηκαν σε αυτή την έρευνα. Οι μέσες τιμές των θερμοκρασιών των
ξύλινων επιφανειών ήταν ίσες με 59 βαθμούς Κελσίου (μέγιστη θερμοκρασία) και με 46,2
βαθμούς Κελσίου (μέση θερμοκρασία). Ωστόσο, παρά τις ιδιαίτερα υψηλές θερμοκρασίες
τους κατά τις μεσημεριανές ώρες, οι επιφάνειες ξύλου παρουσίασαν πολύ χαμηλές
επιφανειακές θερμοκρασίες σε σχέση με την αντίστοιχη θερμοκρασία του αέρα κοντά στη
δύση του ήλιου (μέση τιμή ίση με 28,7 °C).
Αυτή η ιδιάζουσα θερμική συμπεριφορά του ξύλου είναι άμεση απόρροια των
θερμοφυσικών ιδιοτήτων του. Το ξύλο έχει πολύ μικρή θερμική αγωγιμότητα (περίπου 0,17
W/mK για σκληρή ξυλεία και περίπου 0,29 W/mK για σκληρή τροπική ξυλεία)9 σε σύγκριση με
τα περισσότερα οικοδομικά υλικά, που χρησιμοποιούνται στους υπαίθριους χώρους των
ελληνικών πόλεων. Κατά συνέπεια, τόσο η ικανότητα του να διαχέει θερμότητα μέσα στη
μάζα του, όσο και η δυνατότητα του να αποθηκεύει θερμότητα, που εκφράζονται με τις
ιδιότητες της θερμικής διάχυσης και της θερμοχωρητικότητας, αντίστοιχα, είναι σχετικά
χαμηλές. Κατά συνέπεια, το ξύλο παρουσιάζει μια αντιφατική θερμική συμπεριφορά.
Υπερθερμαίνεται σημαντικά κατά τις μεσημεριανές ώρες, αλλά αποβάλλει θερμότητα με
πολύ γρήγορο ρυθμό (3 έως 4 °C κάθε μισή ώρα μετά τις 13:00 με 14:00), με αποτέλεσμα
στις 19:30 η επιφανειακή του θερμοκρασία να είναι ίση ή και κατώτερη από τη θερμοκρασία
του αέρα.
πρβλ. πίνακα 2.3, κεφάλαιο 2, Μέρος
201
Κεφάλαιο 7.. Επιτόπου μετρήσεις επιφανειακών θερμοκρασιών
Πίνακας 7.12: Θερμοκρασίες επιφανειών ξύλου.

Ξύλο, 1 52-56 56,0 27,0 42,1 30,8 27,0 32,0
Ξύλο, 3 57-68 68,0 28,0 51,7 33,0 32,0 32,0
Ξύλο, 14 48-53 53,0 33,0 44,7 34,0 27,0 33,0
Ξύλο 53,3-59 59,0 29,3 46,2 32,6 28,7 32,3
Επιφάνειες ασφάλτου βρέθηκαν και μετρήθηκαν σχεδόν σε όλους τους υπαίθριους χώρους,
που εξετάστηκαν. Στις περισσότερες περιπτώσεις, οι επιφανειακές τους θερμοκρασίες κατά
τις μεσημεριανές ώρες (13:30-16:30) ήταν υψηλότερες από τους 50 βαθμούς Κελσίου, ενώ
σε κάποιες περιπτώσεις (στην οδό Πανεπιστημίου, στην οδό Πειραιώς και στους υπαίθριους
χώρους του Συγκροτήματος Πατησίων του Ε.Μ.Π.) ξεπέρασαν και τους 60 βαθμούς Κελσίου.
Αντίστοιχα, πολύ υψηλές ήταν και οι μέσες τιμές των επιφανειακών θερμοκρασιών της
ασφάλτου, που ξεπέρασαν τους 42 βαθμούς Κελσίου σε όλες τις περιπτώσεις, φτάνοντας
έως και τους 49 με 50 βαθμούς Κελσίου στους τρεις υπαίθριους χώρους, που
προαναφέρθηκαν.

— Ταέρα Ασφαλτος παλιά
Ασφαλτος, νέα —m—Ασφαλτος, σκιά
Εικόνα 7.12: Μέσες επιφανειακές θερμοκρασίες επιφανειών ασφάλτου.
Πίνακας 7.13: Θερμοκρασίες επιφανειών από ασφαλτικό σκυρόδεμα.

Άσφαλτος, παλαιά 48,4-51,4 51,4 27,0 42,1 31.6 36,4 31,7
Άσφαλτος, νέα 55,3-59,1 59,1 26,8 46,9 33.7 39,0 32,2
Άσφαλτος, σκιά 29,8-32,7 32,7 24,8 28,4 32,7 29,5 32,3
Στο σημείο αυτό, πρέπει να γίνει μια διάκριση ανάμεσα σε πρόσφατα κατασκευασμένα
και σε παλαιότερα οδοστρώματα. Η παλαίωση της ασφάλτου προκαλεί την εμφάνιση των
αδρανών και συνεπάγεται, όταν αυτά είναι ανοιχτόχρωμα, την αύξηση του συντελεστή
ανακλαστικότητας. Σε αυτή τη μελέτη πεδίου, η διάκριση ανάμεσα στις επιφάνειες
ασφάλτου ήταν εμπειρική και βασίστηκε κυρίως στο χρώμα και στο πόσο εμφανή ήταν τα
αδρανή. Οι πρόσφατα κατασκευασμένες επιφάνειες έχουν μαύρο ή σκούρο γκρίζο χρώμα,
ενώ οι παλαιότερες και φθαρμένες επιφάνειες έχουν ανοιχτό γκρίζο χρώμα. Στον Πίνακα
7.13 παρουσιάζονται οι μέσοι όροι των θερμοκρασιών ασφάλτου, που μετρήθηκαν (μέση τιμή
απόλυτων μέγιστων θερμοκρασιών 51,4 °0 για τις παλαιωμένες επιφάνειες και 59,1 °0 για τις
καινούργιες, μέση τιμή μέσων θερμοκρασιών 42,1 °0 για τις παλαιωμένες επιφάνειες και 46,9
°0 για τις καινούργιες). Πέρα από τις σημαντικές διαφορές, που υπάρχουν ανάμεσα στις
202
Κεφαλαίο 7 _ Επιτόπου μετρήσεις επιφανειακών θερμοκρασιών
μέγιστες και τις μέσες θερμοκρασίες της ασφάλτου και των αντίστοιχων θερμοκρασιών
του αέρα, είναι ενδιαφέρον να παρατηρήσει κανείς τις επιφανειακές θερμοκρασίες του
υλικού κοντά στη δύση του ήλιου (περίπου στις 19:30). Την ώρα αυτή, η θερμοκρασία του
αέρα κυμαίνεται γύρω στους 32 βαθμούς Κελσίου, ενώ αντίθετα, οι επιφανειακές
θερμοκρασίες της ασφάλτου είναι κατά 6,8 βαθμούς υψηλότερες, στην περίπτωση της
νέας ασφάλτου, κατά 5,3 βαθμούς υψηλότερες στην περίπτωση της παλιάς και κατά 2,8
βαθμούς χαμηλότερες, στην περίπτωση σκιασμένων επιφανειών ασφάλτου.
Φυτικές καλύψεις
Φυτικές καλύψεις, όπως το γρασίδι και οι θάμνοι βρέθηκαν στη διατομή του τραμ (υπαίθριος
χώρος 1), στην πλατεία Κοτζιά (5), στην πλατεία Ελευθερίας (8), στη διατομή της Λεωφ.
Βουλιαγμένης (15) και στην πλατεία Κλαυθμώνος (17).
Οι φυτικές καλύψεις παραμένουν γενικά δροσερές κατά τη διάρκεια της ημέρας. Στο
σύνολο τους, οι επιφανειακές θερμοκρασίες των πυκνών και καλά αρδευόμενων
επιφανειών γρασιδιού, ήταν σε όλη τη διάρκεια των μετρήσεων κατώτερες από τη
θερμοκρασία του αέρα και παρουσίασαν πολύ χαμηλές τιμές, τόσο κατά τις μεσημεριανές
ώρες (31,3-34,5 °C), όσο και κατά τη δύση του ήλιου (24,5 °C, δηλαδή διαφορά 7,5 °C από
την αντίστοιχη θερμοκρασία του αέρα). Ακόμα χαμηλότερες ήταν οι επιφανειακές
θερμοκρασίες γρασιδιού, το οποίο σκιαζόταν (μέση μέγιστη θερμοκρασία 30,5 °C και μέση
θερμοκρασία 25 °C). Η επιφάνεια ξηρού και αραιού γρασιδιού, που μετρήθηκε (υπαίθριος
χώρος 1) παρουσίασε σχετικά υψηλές θερμοκρασίες (μέγιστη θερμοκρασία 45 °0 και μέση
θερμοκρασία 34,9 °0). Τέλος, η διακύμανση των επιφανειακών θερμοκρασιών αειθαλών
θάμνων ήταν κατώτερη από εκείνη της θερμοκρασίας του αέρα (μέση μέγιστη
θερμοκρασία 34 °C και μέση θερμοκρασία 29,5 °C). Οι διαφορές ανάμεσα στις
θερμοκρασίες του πυκνού, αρδευόμενου γρασιδιού και του αραιού, ξηρού ήταν σημαντικές
(10,5 °C στις μέγιστες θερμοκρασίες, 6,1 °C στις μέσες). Το γεγονός αυτό αποδεικνύει την
εξάρτηση των επιφανειακών θερμοκρασιών των φυτικών καλύψεων από την άρδευση.
Πίνακας 7.14 Θερμοκρασίες φυτικών καλύψεων.

Γρασίδι, πυκνό, αρδ. 31,3-34,5 34,5 . 19,7 28,8 32,6 24,5 32,0
Γρασίδι, αραιό, ξηρό, 1 41-45 45,0 23,0 34,9 30,8 34,9 32,0
Γρασίδι, σκιά 27-30,5 30,5 18,5 25,0 33,4 25,5 32,0
Αειθαλείς θάμνοι 29-34 34,0 24,0 29,5 33,8 29,0 32,5
60
55
* 50
g 45
ö
σ 40
ο.
ο 35
π.
ο. 30
25
20 ~ι—ι—ι—ι—ι—ι—ι—ι—ι—ι—r
ο Ο Ο Ο Ο Q Ο
00 00 Ο 00 Ο 00
Ο
—— Ταέρα — - Γρασίδι
— Ταέρα Νερό
—<*— Γρασίδι, σκιά Αειθαλείς θάμνοι
φυτικών καλύψεων. επιφανειών νερού.
203
Κεφάλαιο 7 Επιτόπου μετρήσεις επιφανειακών θερμοκρασιών
Επιφάνειες νεοού
Σε αυτή την έρευνα πεδίου, μετρήθηκαν οι θερμοκρασίες επιφανειών νερού σε σιντριβάνια
της Πλατείας Κοτζιά και της Πλατείας Ελευθερίας. Οι επιφάνειες αυτές παρουσίασαν πολύ
χαμηλές θερμοκρασίες. Οι απόλυτες μέγιστες και οι μέσες θερμοκρασίες τους ήταν 25,5
και 25,6 Βαθμοί Κελσίου, αντίστοιχα, ενώ οι επιφανειακές θερμοκρασίες τους κατά τη δύση
του ήλιου ήταν ίσες με 25,5 Βαθμούς Κελσίου. Ακόμα και στην Πλατεία Ελευθερίας, όπου οι
πίδακες των σιντριβανιών δεν ήταν σε λειτουργία, οι επιφάνειες νερού που μετρήθηκαν
ήταν καθ' όλη τη διάρκεια των μετρήσεων πιο δροσερές από τον αέρα (απόλυτη μέγιστη
θερμοκρασία ίση με 30 °C και μέση θερμοκρασία 27 °C).
Πίνακας 7.15: Θερμοκρασίες επιφανειών νερού.

Νερό θάλασσας, 1 20-22 22,0 18,0 20,3 30,8 20,0 32,0
Νερό σιντριβανιού, 5 26 21,0 26,0 24,1 33,0 23,0 32,0
Νερό σιντριβανιού, 8 28-30 30,0 23,0 27,0 34,5 28,0 32,0
Νερό (μέσος όρος) 24,6-26 25,5 24,5 25,6 33,8 25,5 32,0
Η επίδραση του γρώυ,ατοο των επιφανειών

Οπως αναλύθηκε σε προηγούμενο κεφάλαιο10, η φυσική ιδιότητα, που καθορίζει τη
συμπεριφορά ενός υλικού κάτω από την επίδραση της ηλιακής ακτινοβολίας είναι η
ανακλαστικότητα, η οποία εξαρτάται κυρίως από το χρώμα του υλικού. Για το λόγο αυτό,
τα ανοιχτόχρωμα υλικά είναι πάντα ψυχρότερα από τα σκουρόχρωμα Το γεγονός αυτό
είναι πολλαπλά καταγεγραμμένο και τεκμηριωμένο από πολλούς ερευνητές11, ενώ
προκύπτει και από τις επιτόπιες πειραματικές μετρήσεις αυτής της έρευνας, οι οποίες
αναλύθηκαν παραπάνω.
Η χρήση ανοιχτόχρωμων υλικών αποτελεί έναν από τους πιο απλούς και πιο ευρέως
διαδεδομένους τρόπους μείωσης των θερμοκρασιών των επιφανειών κτιρίων και υπαίθριων
χώρων. Για το λόγο αυτό, η επιμέρους ανάλυση των επιφανειακών θερμοκρασιών
ανοιχτόχρωμων υλικών, αλλά και οι διαφορετικές παράμετροι που σχετίζονται με τη
γενικευμένη χρήση τους στις πόλεις (π.χ. θάμβωση και μείωση της ανακλαστικότητας με την
χρήση), πραγματοποιείται σε επόμενο κεφάλαιο.12
Η επίδραση τηο υΦής των επιφανειών

Σε γενικές γραμμές, η υφή της επιφάνειας ενός υλικού, δηλαδή το πόσο λείο ή αδρό είναι,
επηρεάζει το συντελεστή ανακλαστικότητάς του, και άρα τις επιφανειακές θερμοκρασίες
του.13 Ωστόσο, μια λεπτομερής έρευνα των Δούλος, κ.ά., έδειξε ότι το αποτέλεσμα της υφής
στις επιφανειακές θερμοκρασίες υλικών, τα οποία είναι εκτεθειμένα στην ηλιακή
ακτινοβολία δεν είναι στατιστικά σημαντικό.14 Ωστόσο, στην ίδια έρευνα αποδεικνύεται ότι η
υφή των επιφανειών έχει επίδραση στις επιφανειακές θερμοκρασίες τους κατά τη διάρκεια
της νύχτας (,..).15
βλ. Κεφάλαιο 2, Ιο Μέρος Διατριβής.

11
Baruch Givoni, Climate Considerations in Building and Urban Design, New York: Van Nostrana Reinhold, 1998,
Hashem Akbari, Phil Martien, Arthur Rosenfeld, "Using light-colored surfaces to cool our communities", στο
Hashem Akbari, et al., eds., Cooling Our Communities. A Guidebook on Tree Planting and Light-Colored
Surfacing, Washington: U.S. Environmental Protection Agency, 1992, σ 43-52 και L Doulos, M. Santamouris, I.
Livada., "Passive Cooling of open urban areas. The role of materials", Solar Energy, 77, 2 0 0 4 , a 231-249.
,2
βλ. Κεφάλαιο 11, III Μέρος Διατριβής.
13
Anis A.Siddiqi, "Evaluation of the effect of choice of materials on the surface temperatures of buildings in
urban built up areas", στο Bo wen Arthur, Yannas Simos, eds., Passive and Low Energy Ecotechniques applied
to Housing. Proceedings of the Third International PLEA Conference, Mexico City, Mexico, August 6-11, 1984,
volume II, Oxford, New York: Pergamon Press, 1984, a 899-907.
M
Doulos, et al. (2004), ό.π, ο. 246.
,5
204
Σε αυτή την έρευνα πεδίου, υλικά με το ίδιο χρώμα και διαφορετική υφή βρέθηκαν μόνο
σε μία περίπτωση στον ίδιο υπαίθριο χώρο (στην περιοχή διατομής του τραμ). Σε αυτόν τον
χώρο μετρήθηκαν και συγκρίνονται οι επιφανειακές θερμοκρασίες λείων και αδρών
επιφανειών τσιμεντοκονιάματος και απλών και γραμμωτών γκρίζων πλακών από τσιμέντο
(βλ. εικ. 7.15 και 7.16). Η αδρή επιφάνεια τσιμεντοκονιάματος είχε κατά 2 βαθμούς Κελσίου
υψηλότερη απόλυτη μέγιστη επιφανειακή θερμοκρασία και κατά 1,4 βαθμούς Κελσίου
υψηλότερη μέση επιφανειακή θερμοκρασία από την αντίστοιχη λεία. Στην περίπτωση των
πλακών από τσιμέντο, δεν παρατηρήθηκε καμία διαφορά στις απόλυτες μέγιστες
επιφανειακές θερμοκρασίες, ενώ η διαφορά στις μέσες επιφανειακές θερμοκρασίες ήταν
της τάξης των 1,4 βαθμών Κελσίου.
Εικόνα 7.15: Απλές πλάκες πεζοδρομίου. Εικόνα 7.16: Πλάκες πεζοδρομίου με γραμμώσεις,
Η επίδραση του σκιασιαού

Οι μετρήσεις, που διεξήχθησαν σε αυτή την έρευνα πεδίου δείχνουν ότι η επίδραση του
σκιασμού είναι ιδιαίτερα σημαντική στις περιπτώσεις σκουρόχρωμων υλικών. Οι διαφορές
που υπολογίστηκαν ανάμεσα στις επιφανειακές θερμοκρασίες υλικών που ήταν εκτεθειμένα
στην ηλιακή ακτινοβολία και υλικών, που ήταν σκιασμένα, ήταν ιδιαίτερα υψηλές και είχαν
εύρος από 19 έως 28 βαθμούς Κελσίου για τις απόλυτες μέγιστες θερμοκρασίες και 13 έως 21
βαθμούς Κελσίου για τις μέσες θερμοκρασίες. Σε σχέση με τις μέσες θερμοκρασίες του
αέρα, οι μέσες επιφανειακές θερμοκρασίες των ηλιαζόμενων υλικών ήταν περίπου ΙΟ με 18
βαθμούς Κελσίου υψηλότερες, ενώ αντίθετα, των σκιασμένων υλικών ήταν σχεδόν σε όλες
τις περιπτώσεις χαμηλότερες. Τέλος, κατά τη δύση του ήλιου, οι επιφάνειες που είχαν
απρόσκοπτο ηλιασμό σε όλη τη διάρκεια της ημέρας ήταν 5 με 9 βαθμούς Κελσίου
θερμότερες από τον αέρα, ενώ οι σκιασμένες επιφάνειες ήταν πολύ πιο δροσερές.
Η σημασία του σκιασμού στη μείωση των επιφανειακών θερμοκρασιών των υλικών, που
χρησιμοποιούνται στους υπαίθριους χώρους των ελληνικών πόλεων, είναι πάρα πολύ
μεγάλη. Για το λόγο αυτό, η αναλυτική παρουσίαση της επίδρασης του σκιασμού στις
επιφανειακές θερμοκρασίες των διάφορων υλικών θα πραγματοποιηθεί σε επόμενο
κεφάλαιο.16
7.2 Παρουσίαση επιτόπιων μετρήσεων σε όψεις κτιρίων
Κατά τη θερινή περίοδο του 2004, διεξήχθησαν επιτόπιες μετρήσεις επιφανειακών

θερμοκρασιών σε όψεις κτιρίων σε περιοχές του κέντρου της Αθήνας, καθώς και σε
περιοχές των προαστίων. Τα κτίρια, στα οποία πραγματοποιήθηκαν οι μετρήσεις,
Βλ. Κεφάλαιο 11, III Μέρος Διατριβής.
205
επιλέχθηκαν με βάση μια σειρά κριτηρίων. Τα κριτήρια αυτά είναι, έως ένα σημείο, αυθαίρετα.
Αυτό οφείλεται κυρίως στην ποικιλία και την πολυπλοκότητα των παραγόντων που
διαμορφώνουν τις επιφανειακές θερμοκρασίες των υλικών, που χρησιμοποιούνται στις όψεις
των κτιρίων (προσανατολισμός, γειτονικά κτίρια, φυτεύσεις, κ.λπ), αλλά και στην πληθώρα
υλικών και κατασκευαστικών τεχνικών, που συναντώνται σε κάθε σημείο της πόλης.
Αρχικά, τέθηκε ο στόχος τ α κτίρια να είναι πανταχόθεν ελεύθερα, ή τουλάχιστο να
έχουν μία ή περισσότερες όψεις, οι οποίες να μην εφάπτονται ή να μη σκιάζονται από
γειτονικά κτίρια Με τον τρόπο αυτό, είναι δυνατή η σύγκριση της ημερήσιας διακύμανσης
επιφανειών από τ ο ίδιο υλικό σε περισσότερους από έναν προσανατολισμούς.
Κατά δεύτερο, επιλέχθηκαν κτίρια, των οποίων η δυτική όψη να έχει απρόσκοπτο
ηλιασμό. Ο λόγος είναι γιατί ο δυτικός, και αντίστοιχα ο ανατολικός προσανατολισμός,
είναι οι δυσμενέστεροι κ α τ ά τη διάρκεια του καλοκαιριού. Ένα επιπλέον στοιχείο, που
καθιστά τη μέτρηση των επιφανειακών θερμοκρασιών υλικών σε δυτικό προσανατολισμό
σημαντική, είναι ότι παρουσιάζουν τη μέγιστη θερμική επιβάρυνση κατά τις απογευματινές
ώρες.
Τρίτον, επιλέχθηκαν πολλά κτίρια των οποίων οι όψεις διαμορφώνονται με τ ο σύστημα
της αεριζόμενης πρόσοψης, όπως πλάκες από φυσικούς λίθους (γρανίτη και μάρμαρο) και
πάνελ αλουμινίου. Αυτό τ ο κριτήριο θέτει διάφορα ερωτήματα, από τ α οποία τ ο
σημαντικότερο είναι η περιορισμένη εφαρμογή των παραπάνω υλικών στις όψεις των
κτιρίων στις ελληνικές πόλεις. Ωστόσο, οι μετρήσεις αυτές παρέχουν, κατά κάποιο τρόπο,
μια βάση σύγκρισης, αφού στα περισσότερα κτίρια όπου υπάρχει χρήση τέτοιων υλικών,
επιλέγονται ως επί τ ο πλείστον ιδιαίτερα σκούρα χρώματα
Ένα τελευταίο κριτήριο ήταν η σύγκριση των επιφανειακών θερμοκρασιών διαφορετικών
υλικών στον ίδιο προσανατολισμό. Για τ ο λόγο αυτό, σε τρεις περιπτώσεις (μετρήσεις
12/06/04, 29/06/04 και 0 4 / 0 7 / 0 4 ) επιλέχθηκαν ομάδες κτιρίων. Στις δύο από τις τρεις
παραπάνω περιπτώσεις, τ α κτίρια βρίσκονταν στη σειρά, κατά μήκος μεγάλων οδικών
αρτηριών. Οι ημερομηνίες των μετρήσεων, η σύντομη περιγραφή των κτιρίων που
μετρήθηκαν, καθώς και ο προσανατολισμός των όψεων τους παρουσιάζονται στον πίνακα
7.16.
Πίνακας 7.16: Συνοπτική παρουσίαση των μετρήσεων που πραγματοποιήθηκαν.

α/α Ημερομηνία Περιοχή Κτίριο Προσανατολισμός
Β Ν Α Δ
1. 11/06/04 Γλυφάδα Κτίσμα στη Μαρίνα Γλυφάδας X Χ Χ Χ
2. 12/06/04 Γλυφάδα Κτίριο στη Λεωφόρο Ποσειδώνος Χ Χ
3. 12/06/04 Γλυφάδα Κτίριο στη Λεωφόρο Ποσειδώνος Χ Χ Χ Χ
4. 12/06/04 Γλυφάδα Κτίριο στη Λεωφόρο Ποσειδώνος Χ Χ Χ Χ
5. 12/06/04 Γλυφάδα Κτίριο στη Λεωφόρο Ποσειδώνος Χ Χ Χ
6. 29/06/04 Αθήνα Κτίριο Τοσίτσα, Ε.Μ.Π. Χ Χ Χ
7. 29/06/04 Αθήνα Κτίριο Μπουμπουλίνας, Ε.Μ.Π. Χ
8. 29/06/04 Αθήνα Κτίριο Γκίνη, Ε.Μ.Π. Χ Χ
9. 29/06/04 Αθήνα Κτίριο Αβέρωφ, Ε.Μ.Π. Χ Χ
ΙΟ. 30/06/04 Ζωγράφου Κτίριο Χημικών Μηχανικών, Ε.Μ.Π. Χ
11. 04/07/04 Γλυφάδα Κτίριο στη Λεωφόρο Βουλιαγμένης Χ Χ
12. 04/07/04 Γλυφάδα Κτίριο στη Λεωφόρο Βουλιαγμένης Χ Χ Χ
13. 04/07/04 Γλυφάδα Κτίριο στη Λεωφόρο Βουλιαγμένης Χ Χ χ
14. 04/07/04 Γλυφάδα Κτίριο στη Λεωφόρο Βουλιαγμένης Χ Χ Χ χ
Πίνακας 7.17: Συνοπτική παρουσίαση των περιβαλλοντικών συνθηκών κατά τη διάρκεια των μετρήσεων.
Ημερομηνία Κτίρια Μέση Ταέρα (°C) Μέση RHaépa (%) Μέση ναέρα (m/s) Νέφωση
11/6 1 30.8 46.8 1.3 Ο/δ
12/6 2-5 29.6 52.2 1.5 Ο/δ
29/6 6-9 33.2 28.5 0.6 Ο/θ
30/6 ΙΟ 34 34.8 2.2 Ο/δ
04/7 11-14 34.4 34.2 3.2 0/8
206
1. Κτίσμα στη Μαρίνα Γλυφάδας 2. Κτίριο στη Λεωφόρο 3. Κτίριο στη Λεωφόρο
ιιοσειοωνος ι ιοσειοωνο(
4. Κτίριο στη Λεωφόρο 5. Κτίριο στη Λεωφόρο 6. Κτίριο Τοσίτσα
12. Κτίριο στη Λεωφόρο 13. Κτίριο στη Λεωφόρο 14. Κτίριο στη Λεωφόρο
Βουλιαγμένης Βουλιαγμένης Βουλιαγμένης
Εικόνα 7.17: Φωτογραφίες των όψεων των κτιρίων, όπου πραγματοποιήθηκαν μετρήσεις.
7.2.2 Α νάλυση των επιμέρους μετρήσεων σε όψεις κτιρίων σε σχέση με τα διαφορετικά υλικά
Τα υλικά που μετρήθηκαν κατά την επιτόπια έρευνα σε όψεις των κτιρίων χωρίστηκαν
στις εξής κατηγορίες:
• Προϊόντα φυσικών πετρωμάτων [πλάκες από μάρμαρο, γρανίτη, πωρόλιθο, κ.λπ]
• Προϊόντα τσιμέντου [εμφανές οπλισμένο σκυρόδεμα (ανεπίχριστο ή βαμμένο σε
διάφορα χρώματα), συμβατική κατασκευή με επικάλυψη τριφτού μαρμαροκονιάματος
και βαφή σε διάφορα χρώματα]
• Κεραμικά προϊόντα [επικάλυψη με κεραμικά στοιχεία (εμφανείς διακοσμητικοί
οπτόπλινθοι και με κεραμικά πάνελ - δεν εξετάστηκαν]
• Προϊόντα ξύλου [επικάλυψη με σύνθετα πάνελ ξύλου] - δεν εξετάστηκαν
• Μεταλλικά προϊόντα [επικάλυψη με σύνθετα μεταλλικά πάνελ αλουμινίου και με
μεταλλικά φύλλα τιτανίου, τιτανιούχου ψευδάργυρου - δεν εξετάστηκαν]
• Επικάλυψη με πάνελ φωτοβολταϊκών στοιχείων
207
• Διαμόρφωση με αναρριχητικά φυτά

• Υαλοστάσια [κοινοί υαλοπίνακες, ανακλαστικοί υαλοπίνακες, κ.λπ.]
Είναι προφανές ότι στα κτίρια που διεξήχθησαν μετρήσεις δεν υπήρχαν πάντα
επιφάνειες υλικών από όλες αυτές τις κατηγορίες. Επίσης, ότι σχεδόν ποτέ σε έναν
δεδομένο κτίριο δεν συναντώνται παραλλαγές του ίδιου υλικού (π.χ. πλάκες από γρανίτη
σε διάφορα χρώματα).
Πίνακας 7.18: Συνοπτική παρουσίαση των υλικών που μετρήθηκαν στα διάφορα κτίρια.
Κτίρια
Υλικά 1 2 3 4 5 6 7 8 9 ΙΟ 11 12 13 14
Επικάλυψη με πλάκες φυσικής πέτρας X X X X X X X X X
Εμφανές οπλισμένο σκυρόδεμα X X
Συμβατική κατασκευή X X X X X X X X X X
Επικάλυψη με διακ. οπτόπλινθους X
Επικάλυψη με συνθ. μεταλλικά πάνελ X
Επικάλυψη με πάνελ PV στοιχείων X
Διαμόρφωση με αναρριχητικά φυτά X
Υαλοστάσια X X X X X X X
Επικάλυψη με πλάκες Επικάλυψη με πλάκες Επικάλυψη με διακοσμ. Επικάλυψη με σύνθετα

πωρόλιθου >ανίτη οπτόπλινθους πάνελ αλουμινίου
Επικάλυψη με πάνελ PV Διαμόρφωση με Υαλοστάσια

στοιχείων αναρριχητικά φυτά
Εικόνα 7.18: Λεπτομέρειες των υλικών που βρέθηκαν στα κτίρια, όπου πραγματοποιήθηκαν μετρήσεις.
Ολες οι μετρήσεις πραγματοποιήθηκαν με θερμόμετρο απόστασης (Infra-Red

Thermometer). Οι ενδείξεις λαμβάνονταν από μια απόσταση 5 0 εκατοστών (διάμετρος
κώνου μέτρησης 3,34 εκατοστά, καθώς έχει αναλογίες 1:15), σε ύψος 1,50 μέτρου από τ ο
έδαφος. Σημειώνεται ότι από τη στιγμή που δεν χρησιμοποιήθηκε θερμοκάμερα, οι
θερμοκρασίες που μετρήθηκαν είναι λίγο-πολύ σημειακές. Για τ ο λόγο αυτό, κ α τ ά τη
διάρκεια των μετρήσεων λαμβάνονταν μετρήσεις επιφανειακών θερμοκρασιών σε διάφορα
σημεία των όψεων των κτιρίων, τόσο καθ' ύψος, όσο και κ α τ ά πλάτος. Με τον τρόπο αυτό
τεκμηριωνόταν, στο βαθμό που αυτό ήταν δυνατό, τ ο γεγονός ότι η μέτρηση που
λαμβανόταν σε κάθε χρονική στιγμή ήταν αντιπροσωπευτική της μέσης θερμοκρασίας της
επιφάνειας.
Επικάλυψη ιαε πλάκες Φυσικών λίθων

Οι επιφάνειες λευκού μαρμάρου, που μετρήθηκαν παρουσίασαν πολύ χαμηλές επιφανειακές
θερμοκρασίες (απόλυτες μέγιστες θερμοκρασίες 33 με 36 °C και μέσες θερμοκρασίες 27,4
με 28,3 °C). Οι επιφανειακές θερμοκρασίες που μετρήθηκαν σε όψεις κτιρίων με επικάλυψη
από πωρόλιθο και μάρμαρο Καπανδρίτι δεν ήταν πολύ υψηλές. Οι μέσες μέγιστες
208
θερμοκρασίες, που μετρήθηκαν ήταν ανάμεσα στους 35,8 και τους 41,6 βαθμούς Κελσίου,
ενώ οι μέσες θερμοκρασίες ήταν ανάμεσα στους 30,7 και τους 34,5 βαθμούς Κελσίου.
Πίνακας 7.19: Θερμοκρασίες επιφανειών μαρμάρου.

Υλικό Οψη Απόλυτη Απόλυτη Μέση Τ Μέση Τ στις Tair στις
μέγιστη Τ ελάχιστη Τ Tair 19:30 19:30
Μάρμαρο, λευκό Β 36,0 21,0 28,3 29,7 29,0 28,0
Μάρμαρο, λευκό Ν 33,0 20,0 28,0 29,7 25,0 28,0
Μάρμαρο, λευκό Δ 38,0 18.0 27,4 29,7 30,0 28,0
Μάρμαρο, γκρι Α 41.0 24,0 36,0 33,2 33,0 33,0
Πίνακας 7.20 Θερμοκρασίες επιφανειών πωρόλιθου

Πωρόλιθος Β 35,8 25,5 30,7 32,6 31,5 31,5
Πωρόλιθος Ν 39,5 26,0 33,9 33,2 34,0 33,0
Πωρόλιθος Α 39,5 25,5 34,5 33,2 34,0 33,0
Πωρόλιθος Δ 41,6 23,6 30,8 31,8 32,2 31,0
Πωρόλιθος κρεμ 42,5 27,0 34,6 34,4 29,0 32,0
40
ΊΖ~~-~^ "*~ "* 'im.
© 25
20 ι ι
ο ο ο ο ο ο Ο
ο Ο
q co ο co ο co
00
co CN LO 1^
ài 03

•Ταέρα Μάρμαρο, λευκό, Ν •Ταέρα Πωρόλιθος, Β
Πωρόλιθος, Ν Πωρόλιθος, Α
• Μάρμαρο, λευκό, Δ • Πωρόλιθος, Δ
επιφανειών λευκού μαρμάρου. επιφανειών πωρόλιθου.
Αντίθετα, οι επιφάνειες μαύρου και γκρίζου γρανίτη παρουσίασαν σε όλους τους

προσανατολισμούς πολύ υψηλές μέγιστες (42 °C έως 57 °C και 41 °C έως 62 °C,
αντίστοιχα) και μέσες (30.7 °C έως 40,7 °C και 36,1 °C έως 42,6 °C, αντίστοιχα)
θερμοκρασίες. Πρέπει να σημειωθεί ότι στις 19:30, οι επιφανειακές θερμοκρασίες των
πλακών μαύρου και γκρίζου γρανίτη που είχαν δυτικό προσανατολισμό ήταν κατά πολύ
υψηλότερες από την αντίστοιχη θερμοκρασία του αέρα και ίσες με 46,5 και 47 βαθμούς
Κελσίου, αντίστοιχα. Οι επιφάνειες μαύρου και γκρίζου γρανίτη με βόρειο προσανατολισμό
παρουσίασαν χαμηλότερες επιφανειακές θερμοκρασίες σε σχέση με τους υπόλοιπους
προσανατολισμούς. Στην περίπτωση του γκρίζου γρανίτη, οι μέγιστες και μέσες
θερμοκρασίες που μετρήθηκαν σε νότια και σε ανατολική όψη ήταν παρόμοιες, ενώ στην
περίπτωση του μαύρου γρανίτη, οι θερμοκρασίες που μετρήθηκαν σε ανατολικό
προσανατολισμό ήταν πολύ υψηλότερες.
209
Κεφάλαιο 7 .. Επιτόπου μετρήσεις επιφανειακών θερμοκρασιών
Πίνακας 7.21: Θερμοκρασίες επιφανειών γρανίτη.

Γρανίτης, μαύρος Β 42,0 2ND 30,7 29,7 34,0 28,0
Γρανίτης, μαύρος Ν 43,5 26,5 36,6 32,1 31,0 30,0
Γρανίτης, μαύρος Α 53,0 32,5 40,7 34,4 32,5 32,0
Γρανίτης, μαύρος Δ 57 23,0 36,9 32,1 46,5 30,0
Γρανίτης, γκρι Β 41.0 30,0 36,1 34,4 33,5 32,0
Γρανίτης, γκρι Ν 52,0 27,0 40,5 34,4 31,5 32,0
Γρανίτης, γκρι Α 49,5 31,5 39,5 34,4 31,5 32,0
Γρανίτης, γκρι Δ 62,0 25,0 42,6 34,4 47 32,0

^—Ταέρα Μαύρος γρανίτης, Β
•Ταέρα Γρανίτης, γκρι, Β
Γρανίτης, γκρι, Ν Γρανίτης, γκρι, Α Γρανίτης, μαύρος, Ν Γρανίτης, μαύρος, Α
• Γρανίτης, γκρι, Δ Γρανίτης, μαύρος, Δ
επιφανειών γκρι γρανίτη. επιφανειών μαύρου γρανίτη.
Ευ,φανές οπλισιαένο σκυοόδευ,α

Οι θερμοκρασίες επιφανειών εμφανούς οπλισμένου σκυροδέματος μετρήθηκαν σε κτίσμα,
που βρισκόταν στην περιοχή της παραλίας της Γλυφάδας (κτίριο 1). Το κτίσμα ήταν
πανταχόθεν ελεύθερο και έδωσε τη δυνατότητα της σύγκρισης των επιφανειακών
θερμοκρασιών του ίδιου υλικού στους τέσσερις βασικούς προσανατολισμούς στις ίδιες
περιβαλλοντικές συνθήκες.
Οι υψηλότερες θερμοκρασίες μετρήθηκαν στη δυτική όψη, της οποίας η απόλυτη
μέγιστη θερμοκρασία ήταν ίση με 47 βαθμούς Κελσίου, η μέση θερμοκρασία ήταν 33,1
βαθμούς Κελσίου, ενώ η επιφανειακή θερμοκρασία, που μετρήθηκε στις 19:30 ήταν 42
βαθμοί Κελσίου (διαφορά IO °C βαθμών Κελσίου από την αντίστοιχη θερμοκρασία του
αέρα). Οι απόλυτες μέγιστες θερμοκρασίες της νότιας και της ανατολικής όψης ήταν κατά
πολύ χαμηλότερες και ίσες με 38 και 36 βαθμούς Κελσίου αντίστοιχα. Ωστόσο, η μέση
θερμοκρασία της ανατολική όψης ήταν σχεδόν ίση με εκείνη της δυτικής. Οι επιφανειακές
θερμοκρασίες της βόρειας όψης κυμάνθηκαν σε πολύ χαμηλά επίπεδα (απόλυτη μέγιστη
θερμοκρασία 31 °C και μέση θερμοκρασία 29 °C).
Πίνακας 7.22: Θερμοκρασίες επιφανειών εμφανούς οπλισμένου σκυροδέματος.

Εμφανές οπλισμένο σκυρόδεμα Β 31,0 27,0 29,0 30,8 30,0 32,0
Εμφανές οπλισμένο σκυρόδεμα Ν 38,0 22,0 30,3 30,8 31,0 32,0
Εμφανές οπλισμένο σκυρόδεμα Α 36,0 29,0 33,3 30,8 30,0 32,0
Εμφανές οπλισμένο σκυρόδεμα Δ 47,0 20,0 33,1 30,8 42,0 32,0
2ΊΟ
Κεφάλαιο 7 Επιτόπου μετρήσεις επιφανειακών θερμοκρασιών
65
Ο β?
ϊ_^ 55
S 50

«——Ταέρα Μπετόν, Β Μπετόν, Ν
— - Μπετόν, Α Μπετόν, Δ
Εικόνα 7.23: Μέσες επιφανειακές θερμοκρασίες επιφανειών εμφανούς οπλισμένου σκυροδέματος.
Συμβατική κατασκευή
Σε αυτή την έρευνα πεδίου μετρήθηκαν οι θερμοκρασίες τοιχοποιιών με τελική επικάλυψη
τριφτού μαρμαροκονιάματος σε τέσσερις αποχρώσεις: λευκή, μπεζ, γκρι και μπορντό.
Παρόλο που οι μετρήσεις αφορούν περισσότερες από μία ημέρες και διαφορετικά κτίρια,
στις περισσότερες περιπτώσεις, οι περιβαλλοντικές συνθήκες ήταν παρόμοιες και για το
λόγο αυτό είναι δυνατή η σύγκριση των επιφανειακών θερμοκρασιών ως προς τους
διαφορετικούς προσανατολισμούς, αλλά και ως προς τα διαφορετικά χρώματα.
πίνακας 7.23: Θερμοκρασίες επιφανειών συμβατικής κατασκευής (τριφτού μαρμαροκονιάματος)

διαφορετικών χρωμάτων.
Β
Συμβατική κατασκευή, λευκό Ν 33,0 25,7 29,8 32,8 32,0 30,7
Συμβατική κατασκευή, λευκό Α 35,0 29,0 32,2 34,4 30,0 32,0
Συμβατική κατασκευή, λευκό Δ 40,0 20,0 29,5 29,7 28,0 28,0
Συμβατική κατασκευή, μπεζ Β 34,0 25,5 31,1 33,2 32,0 33,0
Συμβατική κατασκευή, μπεζ Ν 38,3 25,3 32,9 32,7 32,6 32,3
Συμβατική κατασκευή, μπεζ Α 42,0 25,8 35,8 33,2 33,3 33,0
Συμβατική κατασκευή, μπεζ Δ 45,3 25,0 33,3 33,4 36,7 32,9
Συμβατική κατασκευή, γκρι Ν 44,0 29,0 36,8 34,4 32,0 32,0
Συμβατική κατασκευή, γκρι Δ 60,0 27,0 41,9 34,4 44,0 32,0
Συμβατική κατασκευή, μπορντό Β 36,0 26,0 32,2 33,2 33,0 33,0
Συμβατική κατασκευή, μπορντό Ν 41,0 25,0 34,8 33,2 36,0 33,0
Συμβατική κατασκευή, μπορντό Δ 56,0 28,0 36,2 33,2 39,0 33,0
Σε δυτικές όψεις, οι χαμηλότερες μέγιστες επιφανειακές θερμοκρασίες μετρήθηκαν σε

επιφάνειες τριφτού μαρμαροκονιάματος λευκού χρώματος (απόλυτη μέγιστη θερμοκρασία
σε δυτικό προσανατολισμό 40 °C), ενώ οι υψηλότερες στις επιφάνειες που είχαν γκρι
χρώμα (απόλυτη μέγιστη θερμοκρασία σε δυτικό προσανατολισμό 60 °C). Η επιφάνεια με
γκρι χρώμα, που είχε δυτικό προσανατολισμό παρουσίασε και ιδιαίτερα υψηλή μέση
θερμοκρασία, η οποία έφτασε τους 41,9 βαθμούς Κελσίου, καθώς και πολύ υψηλή
επιφανειακή θερμοκρασία στις 19:30 (44 °C, δηλαδή διαφορά 12 βαθμών Κελσίου από την
αντίστοιχη θερμοκρασία του αέρα).
211

ΤαέραΏραπΐςΠμέρας
——Ταέρα Συμβ. Κατασκευή, μπεζ, Β
—— Συμβ. Κατασκευή, λευκή, Ν Συμβ. Κατασκευή, μπεζ, Ν
Συμβ. Κατασκευή, λευκή, Α Συμβ. Κατασκευή, μπεζ, Α
Συμβ. Κατασκευή, λευκή, Δ Συμβ. Κατασκευή, μπεζ, Δ
επιφανειών συμβατικής κατασκευής λευκού επιφανειών συμβατικής κατασκευής μπεζ
χρώματος. χρώματος.
65
60
ο 55
* 50
σ 45
δ 40 , / ^k
8. 35 ,ΖΖΖΓΤ.
ο 30
α. ^^
^ffß^'
α. 25
ω
20
Ο
11:00 ;
9:30 !
ο ο ο ο ο
8 CO
ο co ο CO
00 CN ^ uri t^
00

Ταέρα Ταέρα
Συμβ. Κατασκευή, μπορντό, Β
—- Συμβ. Κατασκευή, γκρι, Ν · Συμβ. Κατασκευή, μπορντό, Ν
Συμβ. Κατασκευή, γκρι, Δ Συμβ. Κατασκευή, μπορντό, Δ
επιφανειών συμβατικής κατασκευής γκρι επιφανειών συμβατικής κατασκευής μπορντό
χρώματος. χρώματος.
Επικάλυψη με μεταλλικά πάνελ (σύνθετα πάνελ αλουιαινίου)

Επιφάνειες, που διαμορφώνονται με σύνθετα πάνελ αλουμινίου βρέθηκαν σε ένα κτίριο
(κτίριο 4) σε τρεις προσανατολισμούς. Η πιο υψηλή απόλυτη μέγιστη θερμοκρασία
μετρήθηκε στα πάνελ με ανατολικό προσανατολισμό και ήταν ίση με 49,5 βαθμούς
Κελσίου. Η απόλυτη μέγιστη θερμοκρασία των επιφανειών με δυτικό προσανατολισμό ήταν
ίση με 45 βαθμούς Κελσίου, ενώ η επιφανειακή τους θερμοκρασία στις 19:30 ήταν
χαμηλότερη από τη θερμοκρασία του αέρα και ίση με 26 βαθμούς Κελσίου.
Πίνακας 7.24: Θερμοκρασίες επιφανειών μεταλλικών πάνελ.

Αλουμίνιο, γκρι σκούρο Ν 40,0 26,0 32,8 29,7 25,0 28,0
Αλουμίνιο, γκρι σκούρο Α 49,5 23,5 32,5 29,7 25,0 28,0
Αλουμίνιο, γκρι σκούρο Δ 45,0 21,0 31,7 29,7 31,0 28,0
Αλουμίνιο, χρυσό Β 42,0 23,0 29,1 29,7 27,0 28,0
212

——Ταέρα
Ταέρα ·<-— Τουβλάκι κεραμίδι, Β
Αλουμίνιο, γκρι σκούρο, Ν
Αλουμίνιο, γκρι σκούρο, Α --- Τουβλάκι κεραμιδί, Ν -Τουβλάκι κεραμιδί, Α
Αλουμίνιο, γκρι σκούρο, Δ Τουβλάκι κεραμίδι, Δ
επιφανειών πάνελ αλουμινίου γκρι σκούρου επιφανειών διακοσμητικών οπτόπλινθων.
χρώματος.
Επικάλυψη με κεραμικά στοιχεία

Σε αυτή την επιτόπια έρευνα δεν μετρήθηκαν κτίρια, των οποίων η όψη να διαμορφώνεται
με κεραμικά πάνελ. Αντίθετα, μετρήθηκαν οι επιφανειακές θερμοκρασίες ενός κτιρίου
(κτίριο 3) του οποίου οι όψεις διαμορφώνονται με καφέ εμφανείς διακοσμητικούς
οπτόπλινθους (κεραμιδί "τουβλάκι"). Καθώς το κτίριο είναι πανταχόθεν ελεύθερο, ήταν
δυνατή η σύγκριση των θερμοκρασιών που αναπτύσσονται στις επιφάνειες από καφέ
τουβλάκι στους τέσσερις βασικούς προσανατολισμούς. Οι υψηλότερες θερμοκρασίες
μετρήθηκαν στη δυτική όψη (απόλυτη μέγιστη θερμοκρασία ίση με 44 °C και μέση
θερμοκρασία 31,9 °C). Η θερμοκρασία της δυτικής όψης στις 19.30 ήταν ίση με 34 βαθμούς
Κελσίου και άρα ήταν κατά 6 βαθμούς Κελσίου υψηλότερη από την αντίστοιχη θερμοκρασία
του αέρα.
Πίνακας 7.25: Θερμοκρασίες επιφανειών διακοσμητικών οπτόπλινθων.

Τουβλάκι, κεραμιδί Β 36,0 22,0 28,2 29,7 32,0 28,0
Τουβλάκι, κεραμιδί Ν 36,0 22,0 30,7 29,7 27,5 28,0
Τουβλάκι, κεραμιδί Α 38,0 23,0 30,8 29,7 27,0 28,0
Τουβλάκι, κεραμιδί Δ 44,0 21.0 31,9 29,7 34,0 28,0
Τουβλάκι, κίτρινο Ν 37,0 24,0 32,0 34,0 32,0 33.0
Επικάλυψη με πάνελ PV στοιχείων (αεριζόμενη, υβριδική πρόσοψη)

Οι επιφάνειες με φωτοβολταϊκά πάνελ, που εξετάστηκαν, αποτελούσαν τμήμα της
υβριδικής, αεριζόμενης, φωτοβολταϊκής πρόσοψης του Κτιρίου Χημικών Μηχανικών του
Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου (κτίριο ΙΟ). Η θερμική συμπεριφορά επιφανειών με
φωτοβολταϊκά στοιχεία κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, με βάση τις μετρήσεις της 30ης
Ιουνίου 2004, κρίνεται πολύ θετική. Η μέση θερμοκρασία τους ήταν 31,5 βαθμοί Κελσίου, και
άρα ήταν χαμηλότερη από τη μέση θερμοκρασία του αέρα, που εκείνη την ημέρα ήταν 34
βαθμοί Κελσίου. Η μέση μέγιστη επιφανειακή θερμοκρασία που μετρήθηκε στα
φωτοβολταϊκά πάνελ, ήταν ίση με 39,2 βαθμούς Κελσίου, ενώ η απόλυτη μέγιστη
θερμοκρασία, που μετρήθηκε σε τμήμα της όψης ήταν 44 βαθμοί Κελσίου. Τέλος, η
επιφανειακή θερμοκρασία των φωτοβολταϊκών πάνελ στις 19:30 ήταν κατά πολύ
χαμηλότερη από την αντίστοιχη θερμοκρασία του αέρα και ίση με 28,8 βαθμούς Κελσίου.
213
Κεφάλαιο 7 .. Επιτόπου μετρήσεις επιφανειακών θερμοκρασιών
Πίνακας 7.26: θερμοκρασίες επιφανειών φωτοβολταϊκών πάνελ.

PV Ν 39,2 24,4 31,5 34,0 28,8 33,0
^ fin
9 55
α ςη
5 Α*\
g HO
«• ΑΠ -
2 35 **^***~.
Q- 'an -
Ο ος . y-
20 - Ι Ι Ι Ι ! Ι ! Ι Ι Ι Ι Ι Ι Ι Ι Ι Ι ι ι ι ι ι ι
ο ο ο ο ο ο ο ο
ο co
ο
οο ο 00
ο
όό evi 00
σ> τ

•Ταέρα -PV -Ταέρα — Τοίχος με αμπέλοψη
νότιας όψης με φωτοβολταϊκά πάνελ. νότιας επιφάνειας καλυμμένης με αναρριχητικά
φυτά
Διαμόρφωση ιαε αναρριχητικά Φυτά

Σε αυτή την έρευνα μετρήθηκαν αι θερμρκρασίες επιφάνειας εμφανούς σκυροδέματος, η
οποία ήταν καλυμμένη με τ ο αναρριχητικό φυτό αμπέλοψη σ τ ο Κτίριο Χημικών Μηχανικών
του Ε.Μ.Π. (κτίριο ΙΟ) και είχε νότιο προσανατολισμό. Οι θερμοκρασίες της επιφάνειας ήταν
σε όλη τη διάρκεια των μετρήσεων χαμηλότερες από τις θερμοκρασίες του αέρα. Η μέγιστη
θερμοκρασία της επιφάνειας ήταν 34 βαθμοί Κελσίου, η μέση 30,7 βαθμοί Κελσίου, ενώ η
θερμοκρασία στις 19:30 ήταν 3 0 βαθμοί Κελσίου, και άρα κατά 3 βαθμούς Κελσίου
χαμηλότερη από την αντίστοιχη θερμοκρασία του αέρα.
Πίνακας 7.27: θερμοκρασίες επιφανειών με αναρριχητικά φ υ τ ά

Τοίχος με αμπέλοψη Ν 34,0 26,0 30,7 34,0 30,0 33,0
Υαλοστάσια
Στις επιτόπιες μετρήσεις που πραγματοποιήθηκαν σε όψεις κτιρίων συμπεριλήφθηκαν και
μετρήσεις επιφανειακών θερμοκρασιών υαλοστασίων. Ωστόσο, τίθεται ένα ζήτημα
ορθότητας των ενδείξεων του οργάνου σε ό,τι αφορά τ ο υλικό αυτό, εξαιτίας των
ιδιαίτερων οπτικών ιδιοτήτων του. Παρόλα ταύτα, οι θερμοκρασίες που μετρήθηκαν
κυμαίνονται σε λογικά πλαίσια και άρα, μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την εξαγωγή
κάποιων ενδεικτικών συμπερασμάτων.
Σε ό,τι αφορά στους συμβατικούς υαλοπίνακες (διαφανές γυαλί), η υψηλότερη
επιφανειακή θερμοκρασία που μετρήθηκε ήταν σε ανατολική όψη και ήταν ίση με 42
βαθμούς Κελσίου. Αρκετά υψηλή ήταν και η μέγιστη επιφανειακή θερμοκρασία, που
μετρήθηκε σε νότια όψη (38 °C). Οι μέσες θερμοκρασίες των δύο επιφανειών ήταν ίσες με
35 βαθμούς Κελσίου για την ανατολική επιφάνεια και με 32,9 βαθμούς Κελσίου για τη νότια.
Σε αντίστοιχα επίπεδα κυμάνθηκαν και οι επιφανειακές θερμοκρασίες που μετρήθηκαν σε
ανακλαστικούς υαλοπίνακες. Η υψηλότερη απόλυτη μέγιστη θερμοκρασία μετρήθηκε σε
επιφάνεια, η οποία είχε ανατολικό προσανατολισμό, και ήταν ίση με 45 βαθμούς Κελσίου.
214
Αμέσως υψηλότερες ήταν οι επιφανειακές θερμοκρασίες, που μετρήθηκαν σε επιφάνειες με

νότιο προσανατολισμό (μέγιστη θερμοκρασία 38,5 °C, μέση θερμοκρασία 30,7 °C ).
Και για τα δύο υλικά, οι επιφανειακές θερμοκρασίες, που μετρήθηκαν σε επιφάνειες με
δυτικό προσανατολισμό εμφανίζονται κατά πολύ χαμηλότερες, τόσο λόγω των
χαμηλότερων θερμοκρασιών αέρα, όσο και λόγω του ότι δεν είχαν απρόσκοπτο ηλιασμό
κατά τις απογευματινές ώρες. Για τους παραπάνω λόγους, η σύγκριση τους με τις
υπόλοιπες θερμοκρασίες, που μετρήθηκαν είναι μάλλον προβληματική.
Αν θεωρηθεί ότι οι επιφανειακές θερμοκρασίες που μετρήθηκαν σε κοινούς και
ανακλαστικούς υαλοπίνακες είναι σωστές, τότε τίθενται επιπλέον ζητήματα για κτίρια τα
οποία είναι εξ ολοκλήρου καλυμμένα με ανακλαστικούς υαλοπίνακες. Στις διαφορετικές
ώρες της ημέρας, οι επιφάνειες αυτές ανάλογα με τον προσανατολισμό τους
αναπτύσσουν θερμοκρασίες ανώτερες των 35 βαθμών Κελσίου και αυτή η θερμότητα
μεταφέρεται άμεσα στο εσωτερικό του κτιρίου.
Πίνακας 7.28: Θερμοκρασίες επιφανειών υαλοστασίων.

Γυαλί, συμβατικό Β 32,0 22,0 26,4 29,7 26,0 28,0
Γυαλί, συμβατικό Ν 38,0 26,0 32,9 34,4 30,0 32,0
Γυαλί, συμβατικό Α 42,0 28,0 35,0 34,4 28,0 32,0
Γυαλί, συμβατικό Δ 35,0 20,7 27,5 29,7 26,3 28,0
Γυαλί, ανακλαστικό Β 39,0 22,0 27,7 29,7 26,0 28,0
Γυαλί, ανακλαστικό Ν 38,5 22,5 30,7 29,7 25,5 28,0
Γυαλί, ανακλαστικό Α 45,0 24,0 31,4 29,7 25,0 28,0
Γυαλί, ανακλαστικό, εσοχή Δ 38,0 23,0 28,1 29,7 25,0 28,0

Ώρα της ημέρας ^ — Ταέρα
— Γυαλί ανακλαστικό, Β
«^^Ταέρα ·-—~ Γυαλί συμβατικό, Β Γυαλί ανακλαστικό, Ν
Γυαλί συμβατικό, Ν Γυαλί συμβατικό, Α Γυαλί ανακλαστικό, Α
Γυαλί συμβατικό, Δ Γυαλί ανακλαστικό εσοχή, Δ
επιφανειών συμβατικών υαλοστασίων. επιφανειών ανακλαστικών υαλοστασίων.
7.2.3 Ανάλυση των επιμέρους μετρήσεων σε όψεις κτιρίων σε σχέση με τους τέσσερις
βασικούς προσανατολισμούς
Βόρειρς πρρσανατσλισμός
Γενικά, οι επιφανειακές θερμοκρασίες των υλικών των όψεων με βόρειο προσανατολισμό
διατηρούνται καθ' όλη τη διάρκεια της ημέρας σε σχετικά χαμηλά επίπεδα σε σχέση με τη
θερμοκρασία του αέρα. Σε όλα υλικά που μετρήθηκαν σε βόρειο προσανατολισμό οι
μέγιστες θερμοκρασίες ήταν ανάμεσα στους 31 και τους 42 βαθμούς Κελσίου, ενώ οι μέσες
θερμοκρασίες ανάμεσα στους 28,2 και τους 36,1 βαθμούς Κελσίου. Ήταν δηλαδή, στην
πλειονότητα τους, χαμηλότερες ή ελαφρώς υψηλότερες από τις αντίστοιχες μέσες
215
θερμοκρασίες του αέρα. Οι σχετικά υψηλές απόλυτες μέγιστες επιφανειακές θερμοκρασίες,

που μετρήθηκαν κυρίως σε σκουρόχρωμα υλικά (γκρι και μαύρος γρανίτης και χρυσό
αλουμίνιο) ήταν αποτέλεσμα του ηλιασμού τους νωρίς τ ο πρωί ή/και αργά τ ο απόγευμα
από την ανατολή και τη δύση του ήλιου, αντίστοιχα
Πίνακας 7.29: Θερμοκρασίες διάφορων υλικών σε βόρειο προσανατολισμό.

Εμφανές οπλισμένο σκυρόδεμα Β 31,0 27,0 29,0 30,8 30,0 32,0
Συμβατική κατασκευή, μπεζ Β 34,0 25,5 31,1 33,2 32,0 33,0
Πωρόλιθος Β 35,8 25,5 30,7 32,6 31,5 31,5
Συμβατική κατασκευή, μπορντό Β 36,0 26,0 32,2 33,2 33,0 33,0
Μάρμαρο, λευκό Β 36,0 21,0 28,3 29,7 29,0 28,0
Τουβλάκι, κεραμιδί Β 36,0 22,0 28,2 29,7 32,0 28,0
Γρανίτης, γκρι Β 41,0 30,0 36,1 34,4 33,5 32,0
Γρανίτης, μαύρος Β 42,0 21,0 30,7 29,7 34,0 28,0
Αλουμίνιο, χρυσό Β 42,0 23,0 29,1 29,7 27,0 28,0
Νότιος προσανατολισυός
Κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, οι νότιες επιφάνειες δέχονται σχετικά μικρά ποσά ηλιακής
ακτινοβολίας εξαιτίας της γωνίας που σχηματίζουν οι ηλιακές ακτίνες με τ ο κατακόρυφο
επίπεδο τους. Το γεγονός αυτό έχει ως αποτέλεσμα τ α υλικά που διαμορφώνουν αυτές τις
όψεις να μην αναπτύσσουν ιδιαίτερα υψηλές μέγιστες επιφανειακές θερμοκρασίες. Ωστόσο,
οι όψεις αυτές δέχονται την επίδραση της ηλιακής ακτινοβολίας για μεγαλύτερο χρονικό
διάστημα, σε σχέση με τους άλλους τρεις βασικούς προσανατολισμούς. Αυτό ως
αποτέλεσμα τ α υλικά που χρησιμοποιούνται σε αυτές να παρουσιάζουν μέσες επιφανειακές
θερμοκρασίες, οι οποίες είναι ίσες ή λίγο ανώτερες από τις αντίστοιχες μέσες
Πίνακας 7.30: Θερμοκρασίες διάφορων υλικών σε νότιο προσανατολισμό.

Μάρμαρο, λευκό Ν 33,0 20,0 28,0 29,7 25,0 28,0
Συμβατική κατασκευή, λευκό Ν 33,0 25,7 29,8 32,8 29,3 30,7
Τοίχος με αμπέλοψη Ν 34,0 26,0 30,7 34,0 30,0 33,0
Τουβλάκι, κεραμιδί Ν 36,0 22,0 30,7 29,7 27,5 28,0
Τουβλάκι, κίτρινο Ν 37,0 24,0 32,0 34,0 32,0 33,0
Εμφανές οπλισμένο σκυρόδεμα Ν 38,0 22,0 30,3 30,8 31.0 32,0
Συμβατική κατασκευή, μπεζ Ν 38,3 25,3 32,9 32,7 32,6 32,3
PV (αεριζόμενη υβριδική πρόσοψη) Ν 39,2 24,4 31,5 34,0 28,8 33,0
Πωρόλιθος Ν 39,5 26,0 33,9 33,2 34,0 33,0
Συνθ. πάνελ αλουμινίου, γκρι σκούρο Ν 40,0 26,0 32,8 29,7 25,0 28,0
Συμβατική κατασκευή, μπορντό Ν 41,0 25,0 34,8 33,2 36,0 33,0
Γρανίτης, μαύρος (αερ. πρόσοψη) Ν 43,5 26,5 36,6 32,1 34,2 30,0
Συμβατική κατασκευή, γκρι Ν 44,0 29,0 36,8 34,4 32,0 32,0
Γρανίτης, γκρι (αεριζόμενη πρόσοψη) Ν 52,0 27,0 40,5 34,4 31,5 32,0
Στην πλειονότητα τους, οι νότιες επιφάνειες παρουσίασαν απόλυτες μέγιστες

θερμοκρασίες κατώτερες των 4 0 βαθμών Κελσίου και μέσες θερμοκρασίες χαμηλότερες ή
ίσες με τις μέσες θερμοκρασίες του αέρα. Μόνο σκουρόχρωμα υλικά με νότιο
προσανατολισμό (γκρι σκούρο αλουμίνιο, συμβατική κατασκευή γκρίζου και μπορντό
χρώματος και γκρίζος και μαύρος γρανίτης) παρουσίασαν απόλυτες μέγιστες
θερμοκρασίες ανώτερες των 4 0 βαθμών Κελσίου, οι οποίες έφτασαν έως τους 52 βαθμούς
216
Κελσίου, στην περίπτωση του γκρίζου γρανίτη. Αντίστοιχα, σχετικά υψηλές σε σχέση με τη
μέση θερμοκρασία του αέρα ήταν και οι μέσες επιφανειακές θερμοκρασίες των παραπάνω
υλικών. Οι επιφανειακές θερμοκρασίες όλων των υλικών με νότιο προσανατολισμό κατά τη
δύση του ήλιου (19:30) ήταν ίσες ή χαμηλότερες από την αντίστοιχη θερμοκρασία του
αέρα. Τέλος, σε ό,τι αφορά στα φωτοβολταϊκά πάνελ, πρέπει να σημειωθεί ότι παρόλο το
ιδιαίτερα σκούρο χρώμα τους, η μέση μέγιστη επιφανειακή θερμοκρασία τους ήταν
κατώτερη των 40 βαθμών Κελσίου, ενώ τόσο η μέση θερμοκρασία τους (31,5 °C), όσο και η
θερμοκρασία τους στις 19:30 (28,8 °C) ήταν κατά πολύ χαμηλότερες από τις αντίστοιχες
Ανατολικός προσανατολισαόο
Οι ανατολικές όψεις δέχονται αντίστοιχα ποσά ηλιακής ακτινοβολίας με τις δυτικές
εξαιτίας των χαμηλών γωνιών ύψους που έχει ο ήλιος κατά τις πρωινές και τις
απογευματινές ώρες των καλοκαιρινών μηνών. Ο λόγος για τον οποίο στα υλικά με
ανατολικό προσανατολισμό δεν αναπτύσσονται εξίσου υψηλές θερμοκρασίες με εκείνες
που αναπτύσσονται στα ίδια υλικά με δυτικό προσανατολισμό, είναι ότι στην περίπτωση
των ανατολικών όψεων, η επίδραση της ηλιακής ακτινοβολίας παρουσιάζεται νωρίς το
πρωί, όταν τα υλικά έχουν ήδη ψυχθεί κατά τη διάρκεια της νύχτας. Αντίθετα, στην
περίπτωση των δυτικών όψεων, η επιφανειακή θερμοκρασία των υλικών αυξάνεται σταδιακά
ανάλογα με τη θερμοκρασία του αέρα. Μετά το ηλιακό μεσημέρι (13:30), όταν ο ήλιος
αρχίζει να "βλέπει" τις δυτικές όψεις, οι επιφανειακές θερμοκρασίες των υλικών που τις
αποτελούν, αυξάνονται γρήγορα. Η μετατοπισμένη, στη διάρκεια της ημέρας, επίδραση της
ηλιακής ακτινοβολίας στις δυτικές όψεις έχει ως αποτέλεσμα, όταν αυτές αποτελούνται
από υλικά με μεγάλη θερμοχωρητικότητα, οι υψηλές επιφανειακές θερμοκρασίες να
διατηρούνται και μετά τη δύση του ήλιου, επιβαρύνοντας, τόσο τις μικροκλιματικές
συνθήκες στην άμεση περιοχή τους, όσο και τις συνθήκες στο εσωτερικό των κτιρίων, όταν
αυτά δεν φέρουν θερμομόνωση.
Τα περισσότερα υλικά που μετρήθηκαν σε όψεις με ανατολικό προσανατολισμό
παρουσίασαν σχετικά υψηλές μέγιστες επιφανειακές θερμοκρασίες, οι οποίες ξεπέρασαν
τους 40 βαθμούς Κελσίου. Στην περίπτωση σκουρόχρωμων υλικών, όπως ο γκρίζος και ο
μαύρος γρανίτης και το γκρίζο σκούρο αλουμίνιο, οι μέγιστες επιφανειακές θερμοκρασίες
έφτασαν και ξεπέρασαν, τους 50 βαθμούς Κελσίου (49,5 °C, 53 °C και 49,5 °C, αντίστοιχα).
Στα υλικά αυτά, οι μέσες θερμοκρασίες που υπολογίστηκαν ήταν επίσης ιδιαίτερα υψηλές
και ξεπέρασαν κατά πολύ τις αντίστοιχες θερμοκρασίες του αέρα. Στα υλικά με σχετικά
ανοιχτό χρώμα, οι απόλυτες μέγιστες θερμοκρασίες ήταν κατώτερες των 40 βαθμών
Κελσίου, ενώ οι μέσες θερμοκρασίες τους ήταν κατώτερες ή ελαφρώς υψηλότερες από τις
αντίστοιχες μέσες θερμοκρασίες του αέρα.
Πίνακας 7.31: Θερμοκρασίες διάφορων υλικών σε ανατολικό προσανατολισμό.

Συμβατική κατασκευή, λευκό Α 35,0 29,0 32,2 34,4 30,0 32,0
Εμφανές οπλισμένο σκυρόδεμα Α 36,0 29,0 33,3 30,8 30,0 32,0
Τουβλάκι, κεραμιδί Α 38,0 23,0 30,8 29,7 27,0 28,0
Πωρόλιθος Α 39,5 25,5 34,5 33,2 34,0 33,0
Μάρμαρο, γκρι Α 41,0 24,0 36,0 33,2 33,0 33,0
Συμβατική κατασκευή, μπεζ Α 42.0 25,8 35,8 33,2 33,3 33,0
Πωρόλιθος κρεμ Α 42,5 27,0 34,6 34,4 29,0 32,0
Αλουμίνιο, γκρι σκούρο Α 49,5 23,5 32,5 29,7 25,0 28,0
Γρανίτης, γκρι Α 49,5 31,5 39,5 34,4 31,5 32,0
Γρανίτης, μαύρος Α 53,0 32,5 40,7 34,4 32,5 32,0
217
Δυτικός προσανατολισμός
Οι μέσες μέγιστες επιφανειακές θερμοκρασίες που μετρήθηκαν σε υλικά όψεων με δυτικό
προσανατολισμό ξεπερνούν τους 40 βαθμούς Κελσίου για όλα τα υλικά εκτός από το
λευκό μάρμαρο και τη συμβατική κατασκευή λευκού χρώματος. Οι πολύ υψηλές απόλυτες
μέγιστες θερμοκρασίες που μετρήθηκαν σε όλες τις δυτικές όψεις των κτιρίων
επιβεβαιώνουν το γεγονός ότι ο προσανατολισμός αυτός είναι ιδιαίτερα επιβαρημένος
θερμικά κατά τους καλοκαιρινούς μήνες.
Στην πλειονότητα τους, οι δυτικές επιφάνειες παρουσίασαν απόλυτες μέγιστες
θερμοκρασίες ανώτερες των 40 βαθμών Κελσίου, αλλά μέσες θερμοκρασίες ίσες ή λίγο
υψηλότερες από τις μέσες θερμοκρασίες του αέρα. Μόνο οι επιφάνειες λευκού μαρμάρου
παρουσίασαν μέγιστη επιφανειακή θερμοκρασία ίση με 38 βαθμούς Κελσίου. Αντίθετα, όλα
τα σκουρόχρωμα υλικά (συμβατική κατασκευή γκρίζου και μπορντό χρώματος και γκρίζος
και μαύρος γρανίτης) παρουσίασαν απόλυτες μέγιστες θερμοκρασίες ανώτερες των 50
βαθμών Κελσίου, οι οποίες έφτασαν έως τους 60 και 62 βαθμούς Κελσίου, στις περιπτώσεις
της γκρίζας συμβατικής κατασκευής και του γκρίζου γρανίτη, αντίστοιχα Τα δύο αυτά υλικά
είχαν και πολύ υψηλές μέσες επιφανειακές θερμοκρασίες (41,9 °C και 42,6 °C, αντίστοιχα),
οι οποίες ξεπέρασαν την αντίστοιχη θερμοκρασία του αέρα κατά 7,5 και 8,2 βαθμούς
Κελσίου αντίστοιχα. Επίσης, είναι ιδιαίτερα σημαντικό το γεγονός ότι οι επιφανειακές
θερμοκρασίες των περισσότερων υλικών, που μετρήθηκαν εκτεθειμένα στο δυτικό ήλιο
ήταν πολύ υψηλές και μετά τη δύση του ήλιου (περίπου στις 19:30), ξεπερνώντας τους 40
βαθμούς Κελσίου στις περιπτώσεις σκουρόχρωμων βαριών υλικών, όπως είναι το εμφανές
σκυρόδεμα (42 °C), η συμβατική τοιχοποιία γκρίζου χρώματος (44 °C), ο μαύρος και ο
γκρίζος γρανίτης (46,5 °C και 47 °C, αντίστοιχα). Αντίθετα, η επιφανειακή θερμοκρασία των
γκρίζων σκούρων πάνελ αλουμινίου στις 19:30 ήταν ίση με 31 βαθμούς Κελσίου και άρα ήταν
μόλις 3 βαθμούς Κελσίου υψηλότερη από την αντίστοιχη θερμοκρασία του αέρα. Η διαφορά
αυτή οφείλεται σίγουρα στις διαφορετικές θερμοφυσικές ιδιότητες των σύνθετων πάνελ
αλουμινίου από τα υπόλοιπα υλικά, τα οποία χαρακτηρίζονται από μεγαλύτερη
θερμοχωρητικότητα.
Πίνακας 7.32: Θερμοκρασίες διάφορων υλικών σε δυτικό προσανατολισμό.

Μάρμαρο, λευκό Δ 38,0 18,0 27,4 29,7 30,0 28,0
Συμβατική κατασκευή, λευκό Δ 40,0 20,0 29,5 29,7 28,0 28,0
Πωρόλιθος Δ 41,6 23,6 30,8 31,8 32,2 31,0
Τουβλάκι, κεραμιδί Δ 44,0 21,0 31,9 29,7 34,0 28,0
Αλουμίνιο, γκρι σκούρο Δ 45,0 21,0 31,7 29,7 31,0 28,0
Συμβατική κατασκευή, μπεζ Δ 45,3 25,0 33,3 33,4 36,7 32,9
Εμφανές οπλισμένο σκυρόδεμα Δ 47,0 20,0 33,1 30,8 42,0 32,0
Συμβατική κατασκευή, μπορντό Δ 56,0 28,0 36,2 33,2 39,0 33,0
Γρανίτης, μαύρος Δ 57,0 23,0 36,9 32,1 46,5 30,0
Συμβατική κατασκευή, γκρι Δ 60,0 27,0 41,9 34,4 44,0 32,0
Γρανίτης, γκρι Δ 62,0 25,0 42,6 34,4 47,0 32,0
218
Κεφάλαιο 8:
Μετρήσεις επιφανειακών θερμοκρασιών σε δείγματα υλικών

Κεφάλαιο 8 _ Μετρήσεις επιφανειακών θερμοκρασιών σε δείγματα υλικών
8.1. Μετρήσεις σε δείγματα υλικών, που χρησμοποιούνται σε οριζόντιες επιφάνειες
Τα δείγματα υλικών, που χρησιμοποιούνται σε οριζόντιες επιφάνειες (υπαίθριοι χώροι της

πόλης και δώματα κτιρίων), τα οποία συγκεντρώθηκαν και μετρήθηκαν επιλέχθηκαν με
βάση μια σειρά κριτηρίων. Τα κριτήρια αυτά αφορούν κυρίως στα διαθέσιμα χρώματα, αλλά
και στην ανάγλυφη επεξεργασία της επιφάνειας. Οπως είναι φυσικό, δεν στάθηκε δυνατό να
Βρεθούν σε όλες τις περιπτώσεις δείγματα υλικών με τις ίδιες διαστάσεις. Οι διαφορές αυτές
οφείλονται στα δείγματα που παρέχονται από τις διαφορετικές εταιρίες. Ωστόσο, με βάση
την έρευνα των Δούλου, κ.ά, μπορεί να θεωρηθεί ότι οι διαφορές αυτές δεν επηρεάζουν τα
αποτελέσματα των μετρήσεων.1
Στις διαφορετικές ομάδες υλικών, βασικός στόχος ήταν να καθοριστούν τα ακρότατα
όρια μέσα στα οποία κυμαίνονται οι επιφανειακές θερμοκρασίες των διαφορετικών
χρωμάτων ή/και αποχρώσεων. Για το λόγο αυτό, επιλέχθηκαν δύο δείγματα, ένα λευκό και
ένα γκρι ανοιχτό, σκούρο ή και μαύρο, ανάλογα με τα υλικά. Επιπλέον, επιλέχθηκαν δύο ή
περισσότερες ενδιάμεσες αποχρώσεις, όπου αυτό ήταν δυνατό. Σε ό,τι αφορά στις πλάκες
και στους κυβόλιθους πεζοδρομίου, οι ενδιάμεσες αποχρώσεις που μετρήθηκαν ήταν το
μπεζ-κίτρινο και το κόκκινο-μπορντό, που είναι και αυτές που χρησιμοποιούνται
περισσότερο στην Ελλάδα. Στις πλάκες μαρμάρου, μετρήθηκαν διαφορετικές αποχρώσεις
του γκρίζου, καθώς και αποχρώσεις του μπεζ και της ώχρας. Στις πλάκες γρανίτη, πέρα από
την ανοιχτόχρωμη μπεζ απόχρωση και το μαύρο χρώμα, επιλέχθηκαν και δείγματα των δύο
πιο κοινών χρωμάτων, του γκρίζου, του κόκκινου-μαύρου. Στους πέτρινους κυβόλιθους,
μετρήθηκαν δείγματα, τα οποία χρησιμοποιούνται κυρίως στους υπαίθριους χώρους της
Αθήνας. Σε ομάδες υλικών, όπως τα γαιώδη υλικά, τα προϊόντα ξυλείας, οι κεραμικοί
κυβόλιθοι και η άσφαλτος, εξετάστηκαν μόνο δύο αποχρώσεις, μία ανοιχτόχρωμη και μία
σκουρόχρωμη.
Οι πλάκες από τσιμέντο είναι διαθέσιμες σε πολλές διαφορετικές ανάγλυφες
επεξεργασίες της επιφάνειας. Με βάση την έρευνα των Δούλου, κ.ά, μπορεί να θεωρηθεί ότι
τα διαφορετικά ανάγλυφα σχήματα δεν επηρεάζουν τα αποτελέσματα των μετρήσεων.2
Έτσι, επιλέχθηκαν απλές πλάκες (χωρίς καμία επεξεργασία) και πλάκες με πυκνές διαγώνιες
ραβδώσεις, καθώς θεωρήθηκε ότι οι δύο αυτές διαφορετικές επεξεργασίες μπορούν να
ληφθούν ως αντιπροσωπευτικές ακρότατες περιπτώσεις.
Τα δείγματα των υλικών, που χρησιμοποιούνται για τη διαμόρφωση των οριζόντιων
επιφανειών σε αστικούς υπαίθριους χώρους και σε δώματα κτιρίων, τα οποία
συγκεντρώθηκαν και μετρήθηκαν περιγράφονται συνοπτικά στον Πίνακα 8.1 και
παρουσιάζονται στην Εικόνα 8.1. Η παρουσίαση αυτή γίνεται με βάση το διαχωρισμό τους σε
διαφορετικές ομάδες υλικών και περιλαμβάνει τις διαστάσεις των δειγμάτων και τα
χρώματα, τα οποία μετρήθηκαν.
Οι μετρήσεις πραγματοποιήθηκαν κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, κατά τις
εβδομάδες:
• ΙΟ έως 17 Ιουλίου 2004 (κύριες μετρήσεις) και
• 31 Ιουλίου έως ό Αυγούστου (συμπληρωματικές μετρήσεις).
1
L. Doulos, Μ. Santamouris, I. Livada., "Passive Cooling of open urban areas. The role of materials", Solar Energy,
77, 2 0 0 4 . a 242.
2
Doulos, et al., ó.n., σ. 246.
221
πίνακας 8.1 Δείγματα υλκών οριζόντιων επκαλύψεων.

Υλικό Διαστάσεις Χρώμα
Χώμα σε ξύλινο κουτί 30 χ 30 χ 3-4 cm Ανοιχτόχρωμο και Σκουρόχρωμο χώμα
Χαλίκια σε ξύλινο κουτί 30 χ 30 χ 3-4 cm Λευκό-μπεζ
Πλάκες μαρμάρου 30 χ 30 χ 2 cm Λευκό, Γκρι ανοιχτό, Γκρι, Γκρι σκούρο,
Γκρι-μπεζ, Μπεζ, Ώχρα, Κόκκινο-μπορντό,
Τύπου παλαιάς κοπής
Πλάκες γρανίτη 20 χ 30 χ 2 cm Λευκό-μπεζ, Σωμών, Κόκκινο-μαύρο, Γκρι
και Μαύρο
Σχιστόπλακα (ακανόνιστου 25 χ 25 χ 1,5 c m Γκρι σκούρο
σχήματος)
Κυβόλιθοι πέτρας τετράγωνοι 2 0 χ ΙΟ χ 3 c m Λευκό-μπεζ σαγρέ. Γκρι, Μπορντό
(ιγνιμβρίτης Λέσβου)
Κυβόλιθοι πέτρας ορθογωνικοί ΙΟ χ ΙΟ χ 5 c m Λευκό, Γκρι, Μπορντό, Γκρι-Μπορντό
Πυκνό σκυρόδεμα 30 χ 30 χ 9 cm Γκρι
Ελαφροσκυρόδεμα 25 χ ΙΟ χ 7,5 c m Λευκό
Απλές πλάκες τσιμέντου 30 χ 30 χ 3 cm Λευκό, Κίτρινο, Μπορντό και Γκρι
Πλάκες τσιμέντου με ανάγλυφη 30 χ 30 χ 3 cm Λευκό, Κίτρινο, Μπορντό και Γκρι
υφή (διαγώνιες ραβδώσεις)
Μωσαϊκές πλάκες τσιμέντου 30 χ 30 χ 3 cm Λευκό, Κίτρινο, Μπορντό και Γκρι
(λεπτόκοκκο)
Μωσαϊκές πλάκες τσιμέντου 30 χ 30 χ 3 cm Λευκό, Κίτρινο, Μπορντό και Γκρι
(χονδρόκοκκο)
Μωσαϊκές πλάκες τσιμέντου 4 0 χ 4 0 χ 3,5 c m Λευκό, Κίτρινο, Μπορντό και Γκρι
(λεπτόκοκκο με ανάγλυφη υφή)
Πλάκες τσιμέντου με επικάλυψη 4 0 χ 4 0 χ 3,5 c m Λευκά χαλίκια, Πράσινα-Γκρι Χαλίκια, Χαλίκια
από χαλίκια και βότσαλα διάφορων χρωμάτων, Βότσαλα σε άσπρο
υπόστρωμα, Βότσαλα σε γκρι υπόστρωμα
Κυβόλιθοι τσιμέντου ορθογωνικοί 2 0 χ ΙΟ χ 6 c m Λευκό, Κίτρινο, Μπορντό και Γκρι
Κυβόλιθοι τσιμέντου τετράγωνοι ΙΟ χ ΙΟ χ 6 c m Cotto, Ώχρα, Λευκό, Πορφυρό, Terracota,
Σαχάρα, Καφέ, Ανθρακί, Γκρι
Κυβόλιθοι, ορθογωνικοί χοντροί 2 0 χ ΙΟ χ 3 c m Μπεζ και Καφέ
Κυβόλιθοι, ορθογωνικοί λεπτοί 2 0 χ ΙΟ χ 5 c m Μπεζ και Καφέ
Οξύμαχα τούβλα 2 0 χ ΙΟ χ 3 c m Ανοιχτό καφέ-ώχρα και Σκούρο καφέ
Σανίδες ξύλου 75 χ ΙΟ χ 2,5-3 c m Merbau και Teak
Προϊόντα ασφάλ του
Άσφαλτος, νέα κατασκευή 3 0 χ 35 χ ό c m Μαύρο
Άσφαλτος, παλαιό οδόστρωμα 3 0 χ 35 χ 12 c m Γκρι ανοιχτό
Ασφαλτικές στεγανωτικές 13 χ 9 χ 0,25 c m Μαύρο, Γκρι λεπτόκοκκες ψηφίδες, Γκρι
μεμβράνες χονδρόκοκκες ψηφίδες και Με επικάλυψη
Αλουμινίου
Φυτικές εδαφοκαλυψεις
Χλοοτάπητας με υπόστρωμα 3 0 χ 3 0 χ 3-4 c m Καλά αρδευόμενος και Μη αρδευόμενος
χώματος σε ξύλινο κουτί
Για λ ό γ ο υ ς σύγκρισης, σε ο ρ ι ζ ό ν τ ι α θέση μ ε τ ρ ή θ η κ α ν και οι διατάξεις στις οποίες

ε ν τ ά σ σ ο ν τ α ν τ α υλικά κ α τ α κ ό ρ υ φ ω ν επιφανειών. Ω σ τ ό σ ο , οι μ ε τ ρ ή σ ε ι ς α υ τ έ ς α ν α λ ύ ο ν τ α ι
σ τ η ν π α ρ ά γ ρ α φ ο τ ο υ κ ε φ α λ α ί ο υ , η οποία α ν α φ έ ρ ε τ α ι σ τ α υλικά επικάλυψης ό ψ ε ω ν και
πρέπει ν α λ α μ β ά ν ο ν τ α ι υπόψη ως ε ν δ ε ι κ τ ι κ έ ς .
222
••UDDDnn ! ulGJÛr ..ΔΙΚΟ. ΙΛΙ-,; VÌA-J . C YpOVi > '"'..
•DDD
DDDDD
Ya-'JT-G Πί-.".7μίνων KUbO.VcVVv
α anAcjv και π Λ άκων a n o Ο χ -ι c m ,
ODDHCÜDD
Δ ε ι γ α ο τ α , ^ μ ο α ι κ μ ν πΛακων a n o νσιμεναο (3G :< 3 0 κ 3 cm).
joaiKCJV η Λακ co
DDDD
Δείγαατα κεραμικών προϊόντων
-γραφιες TCJ\ Λικ: ικαλυψεα
22?
Η επεξεργασία των αποτελεσμάτων των μετρήσεων γίνεται με τρεις διαφορετικούς

τρόπους. Αρχικά, οι πίνακες με τα αποτελέσματα των μετρήσεων3 χρωματίζονται με Βάση
μια διαβάθμιση χρωμάτων, που αντιστοιχεί σε συγκεκριμένο εύρος θερμοκρασίας, με στόχο
την ποιοτική αξιοποίηση τους. Από την επεξεργασία αυτή, φαίνεται n ημερήσια διακύμανση
των επιφανειακών θερμοκρασιών των δειγμάτων, και γίνονται εμφανή τα διαστήματα της
ημέρας κατά τα οποία παρουσιάζονται οι υψηλότερες και οι χαμηλότερες επιφανειακές
θερμοκρασίες. Στη συνέχεια, δημιουργούνται διαγράμματα των επτά διαφορετικών ημερών
(διάστημα μίας εβδομάδας) για τις διαφορετικές ομάδες δειγμάτων υλικών. Από την εξέταση
αυτών των διαγραμμάτων, διαπιστώνεται η συμφωνία μεταξύ της διακύμανσης των
επιφανειακών θερμοκρασιών των δειγμάτων για τις επτά αυτές ημέρες.
-30 31-35 36-40 41-45 46-50 51-55 56-60 61+

Εικόνα 8.2: Παράδειγμα χρωματισμού πινάκων καταγραφής επιφανειακών θερμοκρασιών υλικών.
Λόγω του μεγάλου όγκου στοιχείων (αριθμητικών δεδομένων και γραφικών

παραστάσεων) έγινε σαφές ότι για την παρουσίαση των πειραματικών μετρήσεων και την
εξαγωγή συμπερασμάτων είναι απαραίτητη η χρήση απλών στατιστικών υπολογισμών. Έτσι,
υπολογίστηκαν οι μέσες τιμές των μέγιστων, ελάχιστων και μέσων επιφανειακών
θερμοκρασιών για καθένα από τα δείγματα οικοδομικών υλικών, που μετρήθηκαν.
Συγχρόνως, δημιουργήθηκαν διαγράμματα της μέσης ημερήσιας θερμοκρασιακής
διακύμανσης των δειγμάτων με τον υπολογισμό των μέσων ωριαίων επιφανειακών
θερμοκρασιών για το διάστημα των επτά συνεχόμενων ημερών των μετρήσεων.
Επιπρόσθετα, υπολογίστηκαν οι διαφορές των μέγιστων, ελάχιστων και μέσων επιφανειακών
θερμοκρασιών των δειγμάτων υλικών από τις αντίστοιχες θερμοκρασίες του αέρα. Με βάση
τα παραπάνω στοιχεία ακολουθεί μια λεπτομερής ανάλυση των πειραματικών μετρήσεων,
που πραγματοποιήθηκαν σε δείγματα υλικών, που χρησιμοποιούνται στις οριζόντιες και τις
κατακόρυφες επιφάνειες των σύγχρονων ελληνικών πόλεων.
8.12 Γαιώδη υλικά
Τα γαιώδη υλικά που εξετάστηκαν στα πλαίσια αυτής της έρευνας τοποθετήθηκαν σε
ξύλινα δοχεία διαστάσεων 30 επί 30 εκατοστών και βάθους 4 εκατοστών, έτσι ώστε να
έχουν αντίστοιχη επιφάνεια και όγκο με την πλειονότητα των εξεταζόμενων δειγμάτων
υλικών. Ενδεικτικά εξετάστηκαν δύο αποχρώσεις χρώματος (ανοιχτό καφέ, αμμώδες και
σκούρο καφέ, τυρφώδες) και θραυστά αδρανή υπόλευκου χρώματος.
Οπως ήταν αναμενόμενο, n επιφάνεια των χαλικιών ήταν κατά πολύ ψυχρότερη από τις
επιφάνειες των δειγμάτων χώματος. Η μέση μέγιστη επιφανειακή θερμοκρασία της ήταν ίση
με 45,5 βαθμούς Κελσίου, δηλαδή ήταν κατά 11 βαθμούς Κελσίου υψηλότερη από την
αντίστοιχη θερμοκρασία του αέρα, ενώ η μέση θερμοκρασία του ήταν 35,9 βαθμοί Κελσίου,
και άρα 4,6 βαθμούς Κελσίου υψηλότερη από την αντίστοιχη θερμοκρασία του αέρα.
Αντίθετα, η επιφάνεια του σκουρόχρωμου χώματος παρουσίασε πάρα πολύ υψηλές
επιφανειακές θερμοκρασίες. Η μέση μέγιστη επιφανειακή θερμοκρασία της ήταν ίση με 63
βαθμούς Κελσίου, δηλαδή ήταν κατά 28,5 βαθμούς Κελσίου υψηλότερη από την αντίστοιχη
3
βλ. Παράρτημα 2 (Π.2.).
224
θερμοκρασία του αέρα, ενώ n μέση θερμοκρασία του ήταν 45,3 βαθμοί Κελσίου, και άρα 14
βαθμούς Κελσίου υψηλότερη από την αντίστοιχη θερμοκρασία του αέρα. Το δείγμα
ανοιχτόχρωμου χώματος παρουσίασε σχετικά χαμηλότερες επιφανειακές θερμοκρασίες
από τ ο σκουρόχρωμο (διαφορά 5,8 °C στη μέση μέγιστη, Ο,Ι °C στη μέση ελάχιστη και 2,ό
°C στη μέση θερμοκρασία).
Στο σημείο αυτό πρέπει να τονιστεί τ ο γεγονός ότι παρόλο που παρουσίασαν ιδιαίτερα
υψηλές επιφανειακές θερμοκρασίες κατά τις μεσημεριανές ώρες της ημέρας, τ α δείγματα
χώματος χαρακτηρίζονται από πολύ γρήγορη θερμική αποφόρτιση, αντίστοιχη με αυτή των
δειγμάτων ξύλου. Έτσι, μετά τις 15:00, οι επιφανειακές θερμοκρασίες τους σημείωσαν
ραγδαία πτώση (μείωση κατά 4 με ό °C κάθε ώρα), με αποτέλεσμα μετά τη δύση του ήλιου
( 2 0 : 0 0 ) να είναι ψυχρότερες από τον αέρα κατά 2 με 3 βαθμούς Κελσίου. Η ιδιόμορφη αυτή
θερμική συμπεριφορά είναι άμεση απόρροια των θερμοφυσικών ιδιοτήτων του χώματος. Το
ξηρό χώμα έχει χαμηλή τιμή θερμικής αγωγιμότητας (0,3 W/mK για τ ο αμμώδες χώμα και
Ο,Οό W/mK για τ ο τυρφώδες), και κατά συνέπεια έχει χαμηλές τιμές θερμοχωρητικότητας
(352 Wh/m3K για τ ο αμμώδες χώμα και 159 Wh/m3K για τ ο τυρφώδες) και διάχυσης (0,236
m 2 /sec ΙΟ - 6 για τ ο αμμώδες χώμα και Ο,Ι m 2 /sec ΙΟ - 6 για τ ο τυρφώδες). 4 Ως αποτέλεσμα,
θερμαίνεται έως τ ο μεσημέρι και μετά ψύχεται με σχετικά γρήγορο ρυθμό (4-6 °C κάθε ώρα
μετά τις 13:00 με 14:00), φτάνοντας της θερμοκρασία του αέρα κατά τη δύση του ήλιου
(19:30 με 2 0 : 0 0 ) .
Πίνακας 8.2 Δείγματα γαιωδών υλικών.

Μέση μέγιστη Τ Μέση ελάχιστη Τ Μέση μέση Τ
Αέρας 34,5 28,5 31,3
Χαλίκια 45,5 (+11,0) 22,7 (-5,8) 35,9 (+4,6)
Χώμα ανοιχτόχρωμο 57,2 (+22,7) 22.6 (-5,9) 42,7 (+11,4)
Χώμα σκουρόχρωμο 03 (+28,5) 22.7 (-5,8) 45,3 (+14,0)
8.
ο
ο ο ο ο ο ο
ο ο ο ο ο ο
co ά> evi •<* ciò ά> Ο CM
CM (Ν
Μέση μέγιστη Μέση ελάχιστη Μέση μέση Τ
Ώρα της ημέρας Τ Τ
Ταέρα Χώμα ανοιχτόχρωμο Ε Χαλίκια Ξ Χώμα ανοιχτόχρωμο
• Χώμα σκουρόχρωμο — Χαλίκια • Χώμα σκουρόχρωμο
Εικόνα 8.3: Μέσες ωριαίες επιφανειακές Εικόνα 8.4: Συσχετισμός θερμοκρασίας αέρα και
θερμοκρασίες δειγμάτων γαιωδών υλικών. επιφανειακών θερμοκρασιών γαιωδών υλικών.
8.1.3 Προϊόντα από φυσικά πετρώματα
Πλάκες uapuapou
Οι μέγιστες θερμοκρασίες που μετρήθηκαν στα δείγματα μαρμάρου παρουσιάστηκαν στο
διάστημα μεταξύ των 14:00 και των 15:00. Το δείγμα λευκού μαρμάρου παρουσίασε πολύ
χαμηλές επιφανειακές θερμοκρασίες. Η μέση μέγιστη θερμοκρασία του ήταν ίση με 34,8
βαθμούς Κελσίου, δηλαδή μόνο 0,3 βαθμούς Κελσίου υψηλότερη από την αντίστοιχη
θερμοκρασία του αέρα, ενώ η μέση θερμοκρασία του ήταν κατά 1,5 βαθμό Κελσίου
πρβλ. πίνακα 2.3, Κεφάλαιο 2, Μέρος Ι.
225
Κεφάλαιο 8 . Μετρήσεις επιφανειακών θερμοκρασιών σε δείγματα υλικών
χαμηλότερη από τη μέση θερμοκρασία του αέρα. Αντίθετα, τ ο δείγμα γκρι σκούρου
μαρμάρου παρουσίασε πολύ υψηλή μέση μέγιστη θερμοκρασία (53,8 °C), η οποία ήταν κατά
19,3 βαθμούς Κελσίου υψηλότερη από τη μέση μέγιστη θερμοκρασία του αέρα. Η μέση
επιφανειακή θερμοκρασία του σκούρου γκρίζου μαρμάρου ήταν αρκετά υψηλή (42,9 °C) και
υπέρβαινε την αντίστοιχη θερμοκρασία του αέρα κατά 11,6 βαθμούς Κελσίου. Οι
επιφανειακές θερμοκρασίες των υπόλοιπων δειγμάτων κυμάνθηκαν ανάμεσα στα δύο
παραπάνω ακρότατα όρια, όμως παρουσίασαν πολύ υψηλότερες (άνω των 6,5 °C) μέσες
μέγιστες επιφανειακές θερμοκρασίες από τ ο λευκό δείγμα.
Πίνακας 8.3: Δείγματα πλακών μαρμάρου 2 0 χ 3 0 χ 2 cm.

Αέρας 34,5 28,5 31,3
Λευκό χρώμα 34,8 (+0.3) 21,8 (-6,7) 29,8 (-15)
Γκρι ανοιχτό χρώμα 41,4 (+6,9) 22 (-6,5) 34 (+2,7)
Μπεζ χρώμα 44,8 (+10,3) 23,4 (-5,1) 36,6 (+5,3)
Γκρι-μπεζ χρώμα 49,4 (+14,9) 23,7 (-4,8) 39,4 (+8,1)
Γκρι χρώμα 49,4 (+14,9) 24 (-4,5) 40 (+8,7)
Ώχρα χρώμα 50 (+15,5) 23,4 (-5,1) 39,8 (+8,5)
Κόκκινο σκούρο χρώμα 52,4 (+17,9) 23,8 (-4,7) 40,6 (+9,3)
Γκρι σκούρο χρώμα 53,8 (+19,3) 23,9 (-4,6) 42,9 (+11,6)
ο ο ο ο ο ο ο ο ο ο ο Μέση μέγιστη Μέση ελάχιστη Μέση μέση Τ

ο ο ρ ρ ο ο
β Ο Ν Tf Ö β ο ο ο ο ο
Ö <ΝΙΟ CM -ir
Ώρα τηςCMημέρας
CM α Λευκό χρώμα Ι Γκρι ανοιχτό χρώμα
Ταέρα Ασπρο Γκρι ανοιχτό Β Μπεζ χρώμα Ι Γκρι-μπεζ χρώμα
Μπεζ — Γκρι-μπεζ Γκρι • Γκρι χρώμα Ι Ώχρα χρώμα
Ωχρα — Κόκκινο Γκρι σκούρο • Κόκκινο σκούρο χρώμα Ι Γκρι σκούρο χρώμα
θερμοκρασίες πλακών μαρμάρου. επιφανειακών θερμοκρασιών πλακών μαρμάρου.
Πλάκες γρανίτη
Οι μέγιστες θερμοκρασίες που μετρήθηκαν στα δείγματα γρανίτη παρουσιάστηκαν στο
διάστημα μεταξύ των 14:00 και των 15:00. Το δείγμα λευκού-μπεζ παρουσίασε σχετικά
υψηλές επιφανειακές θερμοκρασίες. Η μέση μέγιστη θερμοκρασία του ήταν ίση με 47,6
βαθμούς Κελσίου, ήταν δηλαδή 13,1 βαθμούς Κελσίου υψηλότερη από την αντίστοιχη
θερμοκρασία του αέρα, ενώ η μέση θερμοκρασία του (38,8 °C) ήταν κατά 7,5 βαθμούς
Κελσίου υψηλότερη από τη μέση θερμοκρασία του αέρα. Πάρα πολύ υψηλή ήταν n μέση
μέγιστη επιφανειακή θερμοκρασία του γκρίζου γρανίτη, η οποία ήταν ίση με 58,6 βαθμούς
Κελσίου και άρα ήταν κατά 24,1 βαθμούς Κελσίου υψηλότερη από την αντίστοιχη
θερμοκρασία του αέρα. Η μέση επιφανειακή θερμοκρασία του γκρίζου δείγματος ήταν κατά
13,8 βαθμούς Κελσίου υψηλότερη από την αντίστοιχη μέση θερμοκρασία του αέρα. Οι
επιφανειακές θερμοκρασίες των υπόλοιπων δειγμάτων κυμάνθηκαν ανάμεσα στα δύο
παραπάνω ακρότατα όρια. Τα δείγματα μαύρου και κόκκινου-μαύρου γρανίτη παρουσίασαν
την ίδια μέση μέγιστη θερμοκρασία (56,4 °C), η οποία ήταν κατά 21,9 βαθμούς Κελσίου
υψηλότερη από τη μέση μέγιστη θερμοκρασία του αέρα, ενώ οι μέσες επιφανειακές
θερμοκρασίες τους παρουσίασαν διαφορά ίση με 0,5 βαθμό Κελσίου. Τέλος, τ ο σωμό ν
δείγμα παρουσίασε λίγο υψηλότερες θερμοκρασίες από τ ο λευκό-μπεζ δείγμα.
226
Πίνακας 8.4: Δείγματα πλακών γρανίτη 2 0 χ 3 0 χ 2 c m

Αέρας 34,5 28,5 31,3
Λευκό-μπεζ χρώμα 47,6 (+13,1) 26,3 (-2,2) 38,8 (+7,5)
Σωμόν χρώμα 48,2 (+13,7) 25,9 (-2,6) 39,2 (+7,9)
Κόκκινο-μαύρο χρώμα 56,4 (+21,9) 25,9 (-2,6) 43,9 (+12,6)
Μαύρο χρώμα 56,4 (+21,9) 26,2 (-2,3) 44,4 (+13,1)
65
Ο 60
- 55
3 50
ë 45-
g- 40 1 £ Λ.
ο 35
5 30
$ 25
20

Ταέρα Λευκό-μπεζ χρώμα D Λευκό-μπεζ χρώμα Ξ Σωμόν χρώμα
Σωμόν χρώμα Κόκκινο-μαύρο χρώμα • Κόκκινο-μαύρο χρώμα • Μαύρο χρώμα
Μαύρο χρώμα Γκρι σκούρο χρώμα • Γκρι σκούρο χρώμα
θερμοκρασίες πλακών γρανίτη. επιφανειακών θερμοκρασιών πλακών γρανίτη.
Σχιστόπλακα
Η σχιστόπλακα που μετρήθηκε είχε γκρι σκούρο χρώμα, ακανόνιστο σχήμα και αδρή
επιφάνεια. Το πάχος της ήταν περίπου 1,5 εκατοστά. Η μέση μέγιστη επιφανειακή
θερμοκρασία του δείγματος υπολογίστηκε στους 53,8 βαθμούς Κελσίου και άρα ήταν πολύ
υψηλότερη (19,3 °C) από την αντίστοιχη θερμοκρασία του αέρα. Η μέση επιφανειακή
θερμοκρασία του δείγματος ήταν 41,3 βαθμοί Κελσίου, δηλαδή ΙΟ βαθμούς Κελσίου
υψηλότερη από την αντίστοιχη θερμοκρασία του αέρα. Τέλος, η μέση ελάχιστη επιφανειακή
θερμοκρασία της σχιστόπλακας ήταν ίση με 22,3 βαθμούς Κελσίου (6,2 °C χαμηλότερη από
την αντίστοιχη θερμοκρασία του αέρα).
Κυβόλιθοι πέτρας τετραγωνικοί

Οι μέγιστες θερμοκρασίες που μετρήθηκαν στους πέτρινους τετραγωνικούς κυβόλιθους
παρουσιάστηκαν στο διάστημα μεταξύ 14:00 και 15:00.
Πίνακας 8.5: Δείγματα τετραγωνικών κυβόλιθων από πέτρα ΙΟ χ ΙΟ χ ν ì c m .

Αέρας 34,5 28,5 31,3
Λευκό χρώμα 42,5 (+8) 22,5 (-6) 35 (+3,7)
Άσπρο-μαύρο χρώμα 45,9 (+11,4) 20,3 (-8,2) 36,2 (+4,9)
Γκρι-κόκκινο χρώμα 46,9 (+12,4) 21,2 (-7,3) 37,3 (+6)
Κόκκινο χρώμα 47,9 (+13,4) 21,4 (-7,1) 38 (+6,7)
Γκρι χρώμα 48,3 (+13,8) 21 (-7,5) 37,7 (+6,4)
Κόκκινο χρώμα 49,2 (+14,7) 214 (-7,1) 38,4 (+7,1)
Το λευκό δείγμα παρουσίασε σχετικά υψηλές επιφανειακές θερμοκρασίες. Η μέση

μέγιστη θερμοκρασία του ήταν ίση με 42,5 βαθμούς Κελσίου, ήταν δηλαδή 8 βαθμούς
Κελσίου υψηλότερη από την αντίστοιχη θερμοκρασία του αέρα, ενώ η μέση θερμοκρασία
του (35 °C) ήταν κατά 3,7 βαθμούς Κελσίου υψηλότερη από τη μέση θερμοκρασία του αέρα.
Ακόμα υψηλότερη ήταν n μέση μέγιστη επιφανειακή θερμοκρασία του σκούρου κόκκινου
κυβόλιθου, n οποία ήταν ίση με 49,2 βαθμούς Κελσίου, και άρα ήταν κατά 14,7 βαθμούς
227
Κελσίου υψηλότερη από την αντίστοιχη θερμοκρασία του α έ ρ α Η μέση επιφανειακή

θερμοκρασία του κόκκινου δείγματος ήταν κατά 7,1 βαθμούς Κελσίου υψηλότερη από την
αντίστοιχη μέση θερμοκρασία του αέρα. Οι επιφανειακές θερμοκρασίες των υπόλοιπων
δειγμάτων κυμάνθηκαν ανάμεσα στα δύο παραπάνω α κ ρ ό τ α τ α όρια.
a 30
£ 25
ο ο ο ο ο ο ο ο ο ο ο ο
O Ö N r f Ü l ä u N Ö N T f d
ι - τ - τ - τ - τ - CM CM
Ώρα της ημέρας Μέση μέγιστη Μέση ελάχιστη Μέση μέση Τ
»Ταέρα — Λευκό χρώμα Τ Τ
Ασπρο-μαύρο χρώμα 3— Γκρι-κόκκινο χρώμα D Λευκό χρώμα co Ασπρο-μαύρο χρώμα
- Κόκκινο χρώμα — Γκρι χρώμα • Γκρι-κόκκινο χρώμα • Κόκκινο χρώμα
-Κόκκινο χρώμα — Κόκκινο χρώμα • Γκρι χρώμα • Κόκκινο χρώμα
θερμοκρασίες τετραγωνικών πέτρινων επιφανειακών θερμοκρασιών τετραγωνικών
κυβόλιθων. πέτρινων κυβόλιθων.
Κυβόλιθοι πέτοαο οοθονωνικοί

Οι μέγιστες θερμοκρασίες που μετρήθηκαν στους πέτρινους τετραγωνικούς κυβόλιθους
παρουσιάστηκαν σ τ ο διάστημα μεταξύ 14:00 και 16:00. Ο λευκός πέτρινος κυβόλιθος με
την αδρή επιφάνεια παρουσίασε αρκετά υψηλές επιφανειακές θερμοκρασίες. Η μέση μέγιστη
θερμοκρασία τ ο υ ήταν ίση με 45,3 βαθμούς Κελσίου, ήταν δηλαδή 10,8 βαθμούς Κελσίου
υψηλότερη από την αντίστοιχη θερμοκρασία του αέρα, ενώ η μέση θερμοκρασία τ ο υ (36,3
°C) ήταν κ α τ ά 5 βαθμούς Κελσίου υψηλότερη από τη μέση θερμοκρασία του αέρα. Ιδιαίτερα
υψηλή ήταν η μέση μέγιστη επιφανειακή θερμοκρασία τ ο υ σκούρου κόκκινου κυβόλιθου, η
οποία ήταν ίση με 51,3 βαθμούς Κελσίου, και άρα ήταν κατά 16,8 βαθμούς Κελσίου
υψηλότερη από την αντίστοιχη θερμοκρασία του αέρα. Η μέση επιφανειακή θερμοκρασία
του γκρίζου δείγματος ήταν κατά 8,6 βαθμούς Κελσίου υψηλότερη από την αντίστοιχη μέση
θερμοκρασία τ ο υ αέρα. Οι επιφανειακές θερμοκρασίες τ ο υ κυβόλιθου με σκούρο κόκκινο
χρώμα (ιγνιμβρίτης Λέσβου) κυμάνθηκαν ανάμεσα στα δύο παραπάνω ακρότατα όρια.
35
-ΟΪ 30
8. 25
"8 20
Î 10
3 5
< -5 !
ο ο ο ο ο ο ο ο ο ο ο ο -10
Ο Ο Ο Ο Ο Ο Ο Ο Ο Ο Ο Ο
r r r r r Ν Ν Μέση μέγιστη Μέση ελάχιστη Μέση μέση Τ
Ταέρα D Λευκό χρώμα - Αδρή επιφάνεια
Γκρι χρώμα • Σκούρο κόκκινο χρώμα
Σκούρο κόκκινο χρώμα
--χ— Λευκό χρώμα-Αδρή επιφάνεια • Γκρι χρώμα
θερμοκρασίες ορθογωνικών πέτρινων κυβόλιθων. επιφανειακών θερμοκρασιών ορθογωνικών
πέτρινων κυβόλιθων.
228
Πίνακας 8.6: Δείγματα ορθογωνικών κυβόλιθων από πέτρα 2 0 χ ΙΟ χ ί 5 cm.

Αέρας 34,5 28,5 31,3
Λευκό, μπεζ χρώμα - Αδρή επιφάνεια 45.3 (+10.8) 22,2 (-6,3) 36,3 (+5)
Σκούρο κόκκινο χρώμα 48.4 (+13,9) 21,6 (-6,9) 38 (+6,7)
Γκρι χρώμα 51,3 (+16,8) 21,9 (-6,6) 39,9 (+8,6)
8.1.4 Προϊόντα τσιμέντου
Σκυρόδευια
Τα δείγματα σκυροδέματος που μετρήθηκαν ήταν μια πλάκα γκρίζου πυκνού
σκυροδέματος (πυκνότητα 1850 kg/m 3 ) διαστάσεων 30x30x9 cm και ένα
προκατασκευασμένο στοιχείο ελαφροσκυροδέματος (πυκνότητα 5 4 0 kg/m 3 ) διαστάσεων
25x10x7,5 cm. Οι τιμές της πυκνότητας των δειγμάτων αυτών είναι κοντά στις ακρότατες
τιμές πυκνότητας του σκυροδέματος ( 2 4 0 0 kg/m 3 ) και του ελαφροσκυροδέματος (320
kg/m 3 ). Αρνητικό στοιχείο αποτελεί τ ο γεγονός ότι τ α δύο δείγματα δεν είχαν τ ο ίδιο
χρώμα. Ωστόσο, από τις μετρήσεις των επιφανειακών θερμοκρασιών τους προκύπτουν
πολύ ξεκάθαρα συμπεράσματα. Το δείγμα ελαφροσκυροδέματος παρουσίασε υψηλότερη
(2,7 °C) μέση μέγιστη θερμοκρασία (47,1 °C) από τ ο δείγμα σκυροδέματος (44,4 °C). Η
διαφορά ανάμεσα στις μέσες επιφανειακές θερμοκρασίες των δύο δειγμάτων ήταν
μικρότερη του ενός Βαθμού Κελσίου, όμως και σε αυτή την περίπτωση τ ο δείγμα
ελαφροσκυροδέματος ήταν θερμότερο. Οι μέσες μέγιστες θερμοκρασίες των δύο
δειγμάτων ήταν αρκετά υψηλότερες από την αντίστοιχη θερμοκρασία του αέρα (12,6 °C και
9,9 °C, αντίστοιχα), ενώ οι μέσες επιφανειακές θερμοκρασίες τους ήταν κατά περίπου 5 με
6 Βαθμούς Κελσίου υψηλότερες από την αντίστοιχη μέση θερμοκρασία του αέρα.
Πίνακας 8.7: Δείγματα σκυροδέματος [ελαφροσκυρόδεμα (25x10x7,5 cm) και πυκνό σκυρόδεμα
(30x30x9 cm)l
Αέρας 34,5 28,5 31,3
Λευκό, ελαφροσκυρόδεμα 47,1 (+12,6) 22,2 (-6,3) 37,1 (+5,8)
Γκρι, πυκνό σκυρόδεμα 44,4 (+9,9) 21,7 (-6,8) 36,4 (+5,1)
35
30
α
ο. 25
20
15
-<
Η
<
10
-5
J
•10
τ- τ- r- τ- y- CM CM
Μέση μέγιστη Μέση Μέση μέση Τ
Ώρα της ημέρας Τ ελάχιστη Τ
Ταέρα Πυκνό σκυρόδεμα
• Ελαφροσκυρόδεμα • Ελαφροσκυρόδεμα Πυκνό σκυρόδεμα
θερμοκρασίες δειγμάτων σκυροδέματος και επιφανειακών θερμοκρασιών δειγμάτων
ελαφροσκυροδέματος. σκυροδέματος και ελαφροσκυροδέματος.
Είναι σαφές ότι παρόλο που τ ο δείγμα ελαφροσκυροδέματος ήταν πολύ πιο
ανοιχτόχρωμο από τ ο δείγμα σκυροδέματος, παρουσίασε υψηλότερες επιφανειακές
θερμοκρασίες από αυτό εξαιτίας των θερμοφυσικών ιδιοτήτων του, δηλαδή των χαμηλών
τιμών πυκνότητας (περίπου όΟΟ kg/m 3 , σε αντίθεση με τ ο σκυρόδεμα που ήταν περίπου
229
2 0 0 0 kg/m 3 ) και συντελεστή θερμικής αγωγιμότητας (περίπου 0,2 W/mK, σε αντίθεση με

τ ο σκυρόδεμα που ήταν περίπου 1,4 W/mK).5 Με βάση αυτή την παρατήρηση, είναι εξίσου
σαφές ότι ένα περισσότερο σκουρόχρωμο δείγμα ελαφροσκυροδέματος, θα παρουσίαζε
ακόμα υψηλότερες επιφανειακές θερμοκρασίες και ότι, αντίστοιχα, ένα πιο ανοιχτόχρωμο
δείγμα σκυροδέματος, θα παρουσίαζε χαμηλότερες επιφανειακές θερμοκρασίες.
Απλές πλάκες από τσιυέντο

Οι μέγιστες θερμοκρασίες που μετρήθηκαν στις πλάκες τσιμέντου παρουσιάστηκαν στο
διάστημα μεταξύ 14:00 και 15:00. Η λευκή πλάκα παρουσίασε πολύ χαμηλές επιφανειακές
θερμοκρασίες. Η μέση μέγιστη θερμοκρασία της ήταν ίση με 37,8 βαθμούς Κελσίου, δηλαδή
μόνο 3,3 βαθμούς Κελσίου υψηλότερη από την αντίστοιχη θερμοκρασία του αέρα, ενώ η
μέση θερμοκρασία της ήταν κατά 1 βαθμό Κελσίου υψηλότερη από τη μέση θερμοκρασία
του αέρα. Αντίθετα, τ ο δείγμα κόκκινου χρώματος παρουσίασε υψηλή μέση μέγιστη
θερμοκρασία (46,5 °C), η οποία ήταν κατά 12 βαθμούς Κελσίου υψηλότερη από τη μέση
μέγιστη θερμοκρασία του αέρα. Οι επιφανειακές θερμοκρασίες του κίτρινου και του γκρίζου
δείγματος κυμάνθηκαν ανάμεσα στα δύο παραπάνω α κ ρ ό τ α τ α όρια, όμως παρουσίασαν
πολύ υψηλότερες (άνω των 7 °C) μέσες μέγιστες επιφανειακές θερμοκρασίες από τ ο λευκό
δείγμα.
Πίνακας 8.8: Δείγματα πλακών από τσηιέντο 3 0 χ 3 0 χ 3 c m

Μέση μέγιστη Τ Μέση ελάχιστη Τ Μέση μέση Γ
Αέρας 34,5 28,5 31,3
Απλές πλάκες
Άσπρο χρώμα 37,8 (+3,3) 22,6 (-5,9) 32.3 (+1)
Κίτρινο χρώμα 45 (+10,5) 23.2 (-5,3) 37 (+5,7)
Γκρι χρώμα 45,6 (+11,1) 23.3 (-5,2) 37.4 (+6,1)
Κόκκινο χρώμα 46,5 (+12) 24,5 (-4) 38,2 (+6,9)
Πλάκες τσιμέντου με ανάγλυφη υφή
(διαγώ νιες ραβδώσεις)
Κίτρινο χρώμα 44 (+9,5) 22,6 (-5,9) 36,1 (+4,8)
Κόκκινο χρώμα 46,7 (+12,2) 22,9 (-5,6) 37,9 (+6,6)
Γκρι χρώμα 48 (+13,5) 23,1 (-5,4) 38,9 (+7,6)
ο ο ο ο ο ο ο ο ο ο ο
ο ο ο ο ο ρ ο ο ο ο ο
àò ö cj Tt co co cj ö <Si TJ- <ο Μέση μέγιστη Μέση Μέση μέση Τ
Ταέρα --— Απλή, κίτρινο Απλές D Ασπρο χρώμα
Απλή, λευκό Απλή, κόκκινο Β Κίτρινο χρώμα • Γκρι χρώμα
• Απλή, γκρι Ριγέ, κίτρινο • Κόκκινο χρώμα Με διαγώνιες ραβδώσεις
• Ριγέ, κόκ κ ivo χ Ριγέ, γκρι D Κίτρινο χρώμα Β Κόκκινο χρώμα
Β Γκρι χρώμα
θερμοκρασίες απλών πλακών και πλακών με επιφανειακών θερμοκρασιών απλών πλακών και
ανάγλυφη υφή, από τσιμέντο. πλακών με ανάγλυφη υφή, από τσιμέντο.
Στις πλάκες τσιμέντου με ανάγλυφη υφή (διαγώνιες ραβδώσεις), θερμότερη ήταν εκείνη
με τ ο γκρίζο χρώμα, της οποίας η μέση μέγιστη επιφανειακή θερμοκρασία ήταν ίση με 48
πρβλ. πίνακα 2.3, Κεφάλαιο 2, Μ έ ρ ο ς Ι.
230
βαθμούς Κελσίου (13,5 °C υψηλότερη από την αντίστοιχη θερμοκρασία του αέρα). Καθώς
δεν μετρήθηκε δείγμα λευκού χρώματος, η χαμηλότερες επιφανειακές θερμοκρασίες
υπολογίστηκαν για την κίτρινη πλάκα με διαγώνιες ραβδώσεις (μέση μέγιστη θερμοκρασία
44 °C και μέση επιφανειακή θερμοκρασία 36,1 °C). Τα δείγματα κίτρινου και κόκκινου
χρώματος με την ανάγλυφη υφή παρουσίασαν χαμηλότερες μέσες θερμοκρασίες από ότι
τα αντίστοιχα δείγματα απλών πλακών από τσιμέντο. Η κίτρινη ανάγλυφη πλάκα είχε
χαμηλότερη μέση μέγιστη θερμοκρασία από την απλή κίτρινη πλάκα, ενώ η κόκκινη
ανάγλυφη πλάκα είχε ελαφρά (0,2 °C) υψηλότερη μέση μέγιστη θερμοκρασία από την
αντίστοιχη απλή. Σημειώνεται ότι δεν ελέγχθηκε η πιθανή επίδραση του προσανατολισμού
των ραβδώσεων σε περισσότερες από μία θέσεις.6
Μωσαϊκές πλάκες από τσιυ,έντο

Οι μέγιστες θερμοκρασίες που μετρήθηκαν στις πλάκες τσιμέντου με λεπτόκοκκο μωσαϊκό
παρουσιάστηκαν στο διάστημα μεταξύ των 14:00 και των 15:00. Η λευκή πλάκα παρουσίασε
πολύ χαμηλές επιφανειακές θερμοκρασίες. Η μέση μέγιστη θερμοκρασία της ήταν ίση με 38,1
βαθμούς Κελσίου, δηλαδή μόνο 3,6 βαθμούς Κελσίου υψηλότερη από την αντίστοιχη
θερμοκρασία του αέρα, ενώ η μέση θερμοκρασία της ήταν κατά 1,2 βαθμούς Κελσίου
υψηλότερη από τη μέση θερμοκρασία του αέρα. Αντίθετα, το δείγμα γκρίζου χρώματος
παρουσίασε πολύ υψηλή μέση μέγιστη θερμοκρασία (55,6 °C), η οποία ήταν κατά 21,1
βαθμούς Κελσίου υψηλότερη από τη μέση μέγιστη θερμοκρασία του αέρα. Η μέση
θερμοκρασία της γκρίζας πλάκας ήταν ίση με 43,7 βαθμούς Κελσίου, δηλαδή 12,4 βαθμούς
Κελσίου υψηλότερη από τη μέση θερμοκρασία του αέρα Οι επιφανειακές θερμοκρασίες του
κίτρινου και του κόκκινου δείγματος κυμάνθηκαν ανάμεσα στα δύο παραπάνω ακρότατα
όρια, όμως παρουσίασαν υψηλότερες (άνω των 4 °C) μέσες μέγιστες επιφανειακές
θερμοκρασίες από το λευκό δείγμα.
Οι μέγιστες θερμοκρασίες που μετρήθηκαν στις πλάκες τσιμέντου με χονδρόκοκκο
μωσαϊκό παρουσιάστηκαν στο διάστημα μεταξύ των 14:00 και των 15:00. Η λευκή πλάκα
παρουσίασε πολύ χαμηλές επιφανειακές θερμοκρασίες. Η μέση μέγιστη θερμοκρασία της
ήταν ίση με 38,1 βαθμούς Κελσίου, δηλαδή μόνο 3,6 βαθμούς Κελσίου υψηλότερη από την
αντίστοιχη θερμοκρασία του αέρα, ενώ η μέση θερμοκρασία της ήταν κατά 1,2 βαθμό
Κελσίου υψηλότερη από τη μέση θερμοκρασία του αέρα. Αντίθετα, το δείγμα γκρίζου
χρώματος παρουσίασε πολύ υψηλή μέση μέγιστη θερμοκρασία (55,6 °C), η οποία ήταν κατά
21,1 βαθμούς Κελσίου υψηλότερη από τη μέση μέγιστη θερμοκρασία του αέρα. Η μέση
θερμοκρασία της γκρίζας πλάκας ήταν ίση με 43,7 βαθμούς Κελσίου, δηλαδή 12,4 βαθμούς
Κελσίου υψηλότερη από τη μέση θερμοκρασία του αέρα. Οι επιφανειακές θερμοκρασίες του
κίτρινου και του κόκκινου δείγματος κυμάνθηκαν ανάμεσα στα δύο παραπάνω ακρότατα
όρια, όμως παρουσίασαν υψηλότερες (άνω των 4 °C) μέσες μέγιστες επιφανειακές
θερμοκρασίες από το λευκό δείγμα.
Πίνακας 8.9: Δείγματα μωσαϊκών πλακών από τσιμέντο 30 χ 30 χ 3 cm.

Αέρας 34,5 28,5 31,3
Μωσαϊκές 1: Λεπτόκοκκο μωσαϊκό
Άσπρο χρώμα 38,1 (+3,6) 22.1 (-6,4) 32,5 (+1,2)
Κίτρινο χρώμα 42 (+7,5) 22,5 (-6,0) 35 (+3,7)
Κόκκινο χρώμα 52.5 (+18) 23,3 (-5,2) 42 (+10,7)
Γκρι χρώμα 55.6 (+21,1) 23.2 (-5,3) 43,7 (+12,4)
Μωσαϊκές 2: Χονδρόκοκκο μωσαϊκό
Άσπρο χρώμα 39 (+4,5) 22,1 (-6,4) 33 (+1,7)
Κίτρινο χρώμα 42,6 (+8,1) 22,4 (-6,1) 35,4 (+4,1)
Κόκκινο χρώμα 50,4 (+15,9) 23,1 (-5,4) 40,3 (+9)
Γκρι χρώμα 54,8 (+20,3) 23,3 (-5,2) 43,2 (+11,9)
ä
Οι πλάκες ήταν τοποθετημένες με τις διαγώνιες ραβδώσεις τους στη διεύθυνση Βορειοδυτικά -
νοτιοανατολικά.
231
8 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8
r r r r r Ν Ν Μέση μέγιστη Μέση ελάχιστη Μέση μέση Τ
•Ταέρα —— Λεπτόκοκκο, κίτρινο Λεπτόκοκκο μωσαϊκό D Ασπρο χρώμα
Λεπτόκοκκο, λευκό Λεπτόκοκκο, κόκκινο Ε) Κίτρινο χρώμα • Κόκκινο χρώμα
• Λεπτόκοκκο, γκρι - -;— Χονδρόκοκκο, κίτρινο • Γκρι χρώμα
Χονδρόκοκκο, λευκό —$— Χονδρόκοκκο, κόκκινο Χονδόκοκκο μωσαϊκό
-Χονδρόκοκκο, γκρι • Ασπρο χρώμα • Κίτρινο χρώμα
Β Κόκκινο χρώμα Ο Γκρι χρώμα
θερμοκρασίες μωσαϊκών πλακών από τσιμέντο. επιφανειακών θερμοκρασιών μωσαϊκών πλακών
από τσιμέντο.
Εικόνα 8.19: Εικόνες δειγμάτων απλών πλακών και πλακών με ανάγλυφη υφή από τσιμέντο.
Πίνακας 8.10: Δείγματα μωσαϊκών πλακών από τσιμέντο 4 0 χ 4 0 χ 3,5 cm

Αέρας 34,5 28,5 31,3
Άσπρο χρώμα 39.6 (+5,1) 21,6 (-6,9) 32,6 (+1,3)
Κίτρινο χρώμα 43 (+8,5) 21,4 (-7,1) 34,8 (+3,5)
Κόκκινο χρώμα 46.7 (+12,2) 21,8 (-6,7) 37,1 (+5,8)
Γκρι χρώμα 52,2 (+17,7) 22,1 (-6,4) 40,8 (+9,5)
Βοτσαλόπλακες από τσιυ,έντο

Οι μέγιστες θερμοκρασίες που μετρήθηκαν στις πλάκες τσιμέντου με τελική επιφάνεια από
Βότσαλα και χαλίκια παρουσιάστηκαν στο διάστημα μεταξύ 14:00 και 16:00. Η πλάκα με τα
αδρανή λευκού χρώματος παρουσίασε πολύ χαμηλές επιφανειακές θερμοκρασίες. Η μέση
μέγιστη θερμοκρασία της ήταν ίση με 39,6 βαθμούς Κελσίου, δηλαδή μόνο 5,1 βαθμούς
της ήταν κατά 1,3 βαθμό Κελσίου υψηλότερη από τη μέση θερμοκρασία του αέρα. Αντίθετα,
η πλάκα με τα αδρανή πράσινου και γκρίζου χρώματος παρουσίασε πολύ υψηλή μέση
μέγιστη θερμοκρασία (53,7 °C), η οποία ήταν κατά 19,2 βαθμούς Κελσίου υψηλότερη από τη
μέση μέγιστη θερμοκρασία του αέρα. Η μέση θερμοκρασία αυτής της πλάκας ήταν ίση με
41,8 βαθμούς Κελσίου, δηλαδή 10,5 βαθμούς Κελσίου υψηλότερη από τη μέση θερμοκρασία
του αέρα. Οι επιφανειακές θερμοκρασίες των υπόλοιπων πλακών κυμάνθηκαν ανάμεσα στα
δύο παραπάνω ακρότατα όρια, όμως παρουσίασαν πολύ υψηλότερες (άνω των ΙΟ °C)
μέσες μέγιστες επιφανειακές θερμοκρασίες από το λευκό δείγμα.
Ανάμεσα στις πλάκες με βότσαλα, που μετρήθηκαν, συμπεριλαμβάνονται δύο δείγματα
τα οποία είχαν ίδιου χρώματος βότσαλα σε λευκό και γκρίζο υπόστρωμα. Οι μετρήσεις
δείχνουν ότι ο ρόλος του χρώματος του υποστρώματος στις πλάκες αυτές δεν είναι
αμελητέος. Η πλάκα με το λευκό υπόστρωμα παρουσίασε χαμηλότερες επιφανειακές
232
θερμοκρασίες από εκείνη με τ ο γκρίζο υπόστρωμα (μέση μέγιστη θερμοκρασία χαμηλότερη

κατά 2,1 °C και μέση επιφανειακή κατά 1,4 °C).
Πίνακας 8.11: Δείγματα Βοτσαλόπλακων από τσμέντο 4 0 χ 4 0 χ 3,5 cm.

Αέρας 34,5 28,5 31,3
Αδρανή άσπρου χρώματος 39,6 (+5,1) 21,7 (-6,8) 32,6 (+1,3)
Αδρανή διάφορων χρωμάτων 50,2 (+15,7) 22,1 (-6,4) 39,4 (+8,1)
Βότσαλα σε άσπρο υπόστρωμα 51,3 (+16,8) 22,2 (-6,3) 40 (+8,7)
Βότσαλα σε γκρι υπόστρωμα 53,4 (+18,9) 22,8 (-5,7) 41,4 (+10,1)
Αδρανή πράσινου και γκρι χρώματος 53,7 (+19,2) 22,8 (-5,7) 41,8 (+10,5)
ο ο ο ο ο ο ο ο ο ο ο ο Μέση μέγιστη Μέση Μέση μέση Τ

τ- r r r r (Μ Μ
Τ ελάχιστη Τ
Ώρα της ημέρας D Αδρανή άσπρου χρώματος
—-»Ταέρα Διάφορα χρώματα • Αδρανή διάφορων χρωμάτων
Ξ Βότσαλα σε άσπρο υπόστρωμα
Πράσινο-γκρι χρώμα — - Λευκό χρώμα • Βότσαλα σε γκρι υπόστρωμα
-β—Βότσαλα σε γκρι ο Βότσαλα σε άσπρο • Αδρανή πράσινου και γκρι χρώματος
θερμοκρασίες βοτσαλόπλακων από τσιμέντο. επιφανειακών θερμοκρασιών βοτσαλόπλακων
από τσιμέντο.
Κυβόλιθοι τσιιαέντου ορθογωνικοί

Οι μέγιστες θερμοκρασίες που μετρήθηκαν στους ορθογωνικούς κυβόλιθους τσιμέντου
παρουσιάστηκαν στο διάστημα μεταξύ 14:00 και 15:00. Ο λευκός κυβόλιθος παρουσίασε
σχετικά χαμηλές επιφανειακές θερμοκρασίες. Η μέση μέγιστη θερμοκρασία του ήταν ίση με
42 βαθμούς Κελσίου, δηλαδή 7,5 βαθμούς Κελσίου υψηλότερη από την αντίστοιχη
θερμοκρασία του αέρα, ενώ η μέση θερμοκρασία του ήταν κατά 3,4 βαθμούς Κελσίου
υψηλότερη από τη μέση θερμοκρασία του αέρα. Αντίθετα, τ ο δείγμα γκρίζου χρώματος
παρουσίασε υψηλή μέση μέγιστη θερμοκρασία (51,7 °C), η οποία ήταν κατά 17,2 βαθμούς
Κελσίου υψηλότερη από τη μέση μέγιστη θερμοκρασία του αέρα. Η μέση θερμοκρασία του
γκρίζου κυβόλιθου ήταν ίση με 41,3 βαθμούς Κελσίου, δηλαδή ΙΟ βαθμούς Κελσίου
υψηλότερη από τη μέση θερμοκρασία του αέρα. Ο κίτρινος κυβόλιθος παρουσίασε μέση
μέγιστη και μέση επιφανειακή θερμοκρασία μόλις ένα βαθμό Κελσίου υψηλότερη από τ ο
λευκό, ενώ οι επιφανειακές θερμοκρασίες του κόκκινου κυβόλιθου κυμάνθηκαν ανάμεσα
στα παραπάνω ακρότατα όρια.
Πίνακας 8.12: Δείγματα ορθογωνικών κυβόλιθων από τσιμέντο 2 0 χ ΊΟ χ 6 cm

Αέρας 34,5 28,5 31,3
Άσπρο χρώμα 42 (+7,5) 22,3 (-6,2) 34.7 (+3,4)
Κίτρινο χρώμα 43 (+8,5) 22,8 (-5,7) 35,6 (+4,3)
Κόκκινο χρώμα 47,7 (+13,2) 23 (-5,5) 38.8 (+7,5)
Γκρι χρώμα 51,7 (+17,2) 23,1 (-5,4) 41,3 (+10)
233
35
π 30 4
25
8.
Λ
•g 20
ο 15
•< 10
5
I-
< ο
ο ο ο ο ο ο ο ο ο ο ο -5-Ι
ο ο ο ο ο ρ ο ο ο ο ο
<Ν -10
τ- *- ι- *- r- CM CM Μέση μέγιστη Μέση ελάχιστη Μέση μέση Τ
Ταέρα Κίτρινο χρώμα α Ασπρο χρώμα α Κίτρινο χρώμα
Ασπρο χρώμα Κόκκινο χρώμα
• Γκρι χρώμα • Κόκκινο χρώμα • Γκρι χρώμα
θερμοκρασίες ορθογωνικών κυβόλιθων από επιφανειακών θερμοκρασιών ορθογωνικών
τσιμέντο. κυβόλιθων από τσιμέντο.
II
II
Εικόνα 8.24: Εικόνες δειγμάτων τετράγωνων και ορθογωνικών κυβόλιθων από τσιμέντο.
Κυβόλιθοι τσιυέντου τετοάνωνοι

Οι μέγιστες θερμοκρασίες που μετρήθηκαν στους τετραγωνικούς κυβόλιθους τσιμέντου
παρουσιάστηκαν στο διάστημα μεταξύ 14:00 και 15:00. Ο λευκός κυβόλιθος παρουσίασε
σχετικά χαμηλές επιφανειακές θερμοκρασίες. Η μέση μέγιστη θερμοκρασία του ήταν ίση με
41 βαθμούς Κελσίου, δηλαδή 6,5 βαθμούς Κελσίου υψηλότερη από την αντίστοιχη
υψηλότερη από τη μέση θερμοκρασία του αέρα. Αντίθετα, το δείγμα "ανθρακί" (σκούρου
γκρίζου) χρώματος παρουσίασε υψηλή μέση μέγιστη θερμοκρασία (49,6 °C), η οποία ήταν
κατά 15,1 βαθμούς Κελσίου υψηλότερη από τη μέση μέγιστη θερμοκρασία του αέρα. Η μέση
θερμοκρασία του "ανθρακί" κυβόλιθου ήταν ίση με 40,3 βαθμούς Κελσίου, δηλαδή 9
βαθμούς Κελσίου υψηλότερη από τη μέση θερμοκρασία του αέρα. Το καφέ δείγμα
παρουσίασε σχεδόν ίδιες επιφανειακές θερμοκρασίες με το ανθρακί, ενώ πολύ κοντά στις
επιφανειακές θερμοκρασίες του άσπρου δείγματος ήταν οι θερμοκρασίες του δείγματος με
απόχρωση "σαχάρα" (ανοιχτό κίτρινο χρώμα). Οι επιφανειακές θερμοκρασίες των
υπόλοιπων κυβόλιθων κυμάνθηκαν ανάμεσα στα παραπάνω ακρότατα όρια.
Πίνακας 8.13: Δείγματα τετράγωνων κυβόλιθων από τσιμέντο ΙΟ χ ΙΟ χ 6 c m

Μέση μέγιστη Γ Μέση ελάχιστη Τ Μέση μέση Τ
Αέρας 34,5 28,5 31,3
Άσπρο χρώμα 41 (+6,5) 22,3 (-6,2) 33,9 (+2,6)
Σαχάρα χρώμα 41,8 (+7,3) 22,8 (-5,7) 34,7 (+3,4)
"Ωχρα χρώμα 44 (+9,5) 23,1 (-5,4) 36,2 (+4,9)
Cotto (μπεζ) χρώμα 44,6 (+10,1) 22,8 (-5,7) 36,6 (+5,3)
Terracota (ανοιχτό καφέ) χρώμα 44,7 (+10,2) 23,1 (-5,4) 36,8 (+5,5)
Πορφυρό χρώμα 46,3 (+11,8) 23,5 (-5) 38,1 (+6,8)
Γκρι χρώμα 46,7 (+12,2) 23,3 (-5,2) 38,2 (+6,9)
Καφέ χρώμα 49,6 (+15,1) 23,5 (-5) 40,2 (+8,9)
Ανθρακί χρώμα 49,6 (+15,1) 23,6 (-4,9) 40,3 (+9)
234
35-
Ό? 30 -
§. 25
"S 2 0 -
15
10
-5
•fiÉB-.;·.-:
ο ο ο ο ο •10
ο ο ο
ώ Ö <Ν ο ρ ο ο ρ
*
τ-
β)
ι-
β
τ-
Ο Ν
CM CM
—— Ταέρα Ασπρο χρώμα D Ασπρο χρώμα α Σαχάρα χρώμα
Σαχάρα χρώμα Ώχρα χρώμα,
Cono χρώμα Terracota χρώμα m Ώχρα χρώμα • Cotto χρώμα
Πορφυρό χρώμα Γκρι χρώμα • Terracota χρώμα • Πορφυρό χρώμα
Καφέ χρώμα Ανθρακί χρώμα m Γκρι χρώμα • Καφέ χρώμα
θερμοκρασίες τετράγωνων κυβόλιθων από επιφανειακών θερμοκρασιών τετράγωνων
τσιμέντο. κυβόλιθων από τσιμέντο.
8.1.5 Κεραμικά προϊόντα
Κεραυικοί κυβόλιθοι
Τα δείγματα κεραμικών προϊόντων που εξετάστηκαν ήταν τέσσερις κεραμικοί κυβόλιθοι,
δύο καφέ σκούρου χρώματος και δύο υπόλευκου, μπεζ χρώματος. Η διαφορά ανάμεσα στα
δείγματα του ίδιου χρώματος ήταν τ ο πάχος τους, το οποίο ήταν για τους χοντρούς
κυβόλιθους ίσο με 5 εκατοστά και για τους λεπτούς κυβόλιθους ίσο με 3 εκατοστά.
Οι μέγιστες θερμοκρασίες που μετρήθηκαν στα δείγματα κεραμικών κυβόλιθων
παρουσιάστηκαν στο διάστημα μεταξύ 13:00 και 15:00. Οπως ήταν αναμενόμενο, τ α
σκουρόχρωμα (καφέ) δείγματα παρουσίασαν υψηλότερες επιφανειακές θερμοκρασίες από
τα ανοιχτόχρωμα (μπεζ) δείγματα και ήταν αρκετά θερμότερα από τον αέρα. Ο καφέ
λεπτός κεραμικός κυβόλιθος είχε μέση μέγιστη θερμοκρασία ίση με 48,3 βαθμούς Κελσίου,
ήταν δηλαδή 13,8 βαθμούς Κελσίου θερμότερος από τον αέρα, ενώ n μέση θερμοκρασία του
(38,7 °C) ήταν κατά 7,4 βαθμούς Κελσίου υψηλότερη από τη μέση θερμοκρασία του αέρα.
Αντίθετα, ο μπεζ λεπτός κεραμικός κυβόλιθος παρουσίασε τις χαμηλότερες επιφανειακές
θερμοκρασίες από τ α τέσσερα δείγματα. Η μέση μέγιστη επιφανειακή θερμοκρασία του
ήταν ίση με 42,7 βαθμούς Κελσίου (8,2 °C υψηλότερη από την αντίστοιχη θερμοκρασία του
αέρα), ενώ η μέση θερμοκρασία του ήταν 35,2 βαθμοί Κελσίου (3,9 °C υψηλότερη από την
Οι διαφορές που υπολογίστηκαν ανάμεσα στις επιφανειακές θερμοκρασίες των
δειγμάτων ίδιου χρώματος και διαφορετικού πάχους ήταν πολύ μικρές και κατώτερες του
ενός βαθμού Κελσίου. Έτσι, στην περίπτωση των καφέ κυβόλιθων, ο κυβόλιθος πάχους 5
εκατοστών ήταν θερμότερος από εκείνον με τ ο μικρότερο πάχος (διαφορά Ο,δ °C στη
μέση μέγιστη, 0,4 °C στη μέση ελάχιστη και Ο,δ °C στη μέση θερμοκρασία). Στην περίπτωση
των μπεζ κυβόλιθων, ο κυβόλιθος με τ ο μικρότερο πάχος ήταν ψυχρότερος (διαφορά 0,9
°C στη μέση μέγιστη, Ο,Ι °C στη μέση ελάχιστη και 0,5 °C στη μέση θερμοκρασία).
Πίνακας 8.14: Δείγματα κεραμικών κυβόλιθων

Αέρας 34,5 28,5 31,3
Μπεζ, πάχος 3 cm 42,7 (+8,2) 21,8 (-6,7) 35,2 (+3,9)
Μπεζ, πάχος 5 cm 43,6 (+9,1) 21,9 (-6,6) 35,7 (+4,4)
Καφέ, πάχος 5 cm 47,5 (+13,0) 22,4 (-6,1) 37,9 (+6,6)
Καφέ, πάχος 3 cm 48,3 (+13,8) 22,8 38,7 (+7,4)
235
^ 65 -
Ρ 60- 35
— 55 - "Ό» 30
| 50 -
g 45-
a 25
•ut
20
2-40 Γ αι
15
ο 35- •ο 10
ä 30-
£ 25 • <
5
© 20
Ι Τ
1-
<
υ
-5
-10
ET»
τ- τ- τ- τ- τ- ΟΙ ΟΙ
Τ Τ
——-Ταέρα -χ—Κεραμικό καφέ χοντρό • Μπεζ, πάχος 3 cm • Μπεζ, πάχος 5 cm
Κεραμικό καφέ λεπτό Κεραμικό μπεζ χοντρό Ζ Καφέ, πάχος 5 cm Q Καφέ, πάχος 3 cm
Κεραμικό μπεζ λεπτό
θερμοκρασίες κεραμικών κυβόλιθων. επιφανειακών θερμοκρασιών κεραμικών
κυβόλιθων.
ΟΕύυ,αχα τούβλα
Πέρα από τους κεραμικούς κυβόλιθους, μετρήθηκαν και οι επιφανειακές θερμοκρασίες δύο
οξύμαχων τούβλων. Και τ α δύο δείγματα παρουσίασαν υψηλές επιφανειακές θερμοκρασίες
σε σχέση με τον αέρα. Το ανοιχτόχρωμο δείγμα παρουσίασε σχετικά χαμηλότερες
επιφανειακές θερμοκρασίες από τ ο σκουρόχρωμο (διαφορά 3,3 °C στη μέση μέγιστη, 0,3 °C
στη μέση ελάχιστη και 1,9 °C στη μέση θερμοκρασία). Το σκουρόχρωμο (καφέ) δείγμα είχε
μέση μέγιστη επιφανειακή θερμοκρασία ίση με 48,4 βαθμούς Κελσίου, δηλαδή κατά 13,9
βαθμούς Κελσίου υψηλότερη από την αντίστοιχη θερμοκρασία του αέρα, ενώ η μέση
θερμοκρασία του ήταν ίση με 38,2 βαθμούς Κελσίου, και άρα κατά 6,9 βαθμούς Κελσίου
υψηλότερη από την αντίστοιχη μέση θερμοκρασία του αέρα.
Πίνακας 8.15: Δείγματα οξύμαχων τούβλων.

Αέρας 34,5 28,5 31,3
Οξύμαχο τούβλο, ώχρα 45,1 (+10.6) 22,7 (-5,8) 36,3 (+5,0)
Οξύμαχο τούβλο, καφέ 48,4 (+13,9) 23 (-5,5) 38,2 (+6,9)
8.1.6 Προϊόντα ξύλου
Τα δείγματα ξύλου που εξετάστηκαν ήταν σανίδες από σκληρή τροπική ξυλεία (teak και
merbau), οι οποίες χρησιμοποιούνται σε εξωτερικούς χώρους. Τα δείγματα ξυλείας
παρουσίασαν πολύ υψηλές επιφανειακές θερμοκρασίες. Η μέση μέγιστη επιφανειακή
θερμοκρασία του σκουρόχρωμου δείγματος (merbau) ήταν ίση με 57,4 βαθμούς Κελσίου,
δηλαδή ήταν κατά 22,9 βαθμούς Κελσίου υψηλότερη από την αντίστοιχη θερμοκρασία του
αέρα, ενώ η μέση θερμοκρασία του ήταν 43,9 βαθμοί Κελσίου, και άρα 12,6 βαθμούς Κελσίου
υψηλότερη από την αντίστοιχη θερμοκρασία του α έ ρ α Το ανοιχτόχρωμο δείγμα
παρουσίασε σχετικά χαμηλότερες επιφανειακές θερμοκρασίες από τ ο σκουρόχρωμο
(διαφορά 4,5 °C στη μέση μέγιστη, Ο,ό °C στη μέση ελάχιστη και 3,1 °C στη μέση
θερμοκρασία).
Το δείγμα σκουρόχρωμου ξύλου παρουσίασε πολύ υψηλότερες επιφανειακές
θερμοκρασίες από όλα τ α υλικά που εξετάστηκαν και ήταν ψυχρότερο μόνο σε σχέση με
τα δείγματα νέας ασφάλτου, τ α δείγματα ασφαλτικών μεμβρανών και τ ο δείγμα
σκουρόχρωμου χώματος. Ωστόσο, η θερμική συμπεριφορά του ξύλου διαφοροποιείται σε
σχέση με τ α κοινά δομικά υλικά στο ότι μετά τις 15:00, η θερμοκρασία του μειώνεται κατά
4 με 6 βαθμούς Κελσίου κάθε ώρα, με αποτέλεσμα στις 2 0 : 0 0 , η επιφανειακή θερμοκρασία
του να είναι ίση ή χαμηλότερη από τη θερμοκρασία του α έ ρ α
236
Πίνακας 8.16: Δείγματα προϊόντων ξύλου (σανίδες διαστάσεων 75 χ ΙΟ χ 2,5-3 cm).

Αέρας 34,5 28,5 31,3
Ξύλο teak 52,9 (+18,4) 22,7 (-5,8) 40.8 (+9,5)
Ξύλο merbau 57,4 (+22,9) 23,3 (-5,2) 43.9 (+12,6)
35 τ

ΕΙ Ξύλο teak • Ξύλο merbau
ι Ταέρα • Ξύλο merbau -ύλο teak
θερμοκρασίες δειγμάτων ξύλου. επιφανειακών θερμοκρασιών ξύλου.
Το ξύλο παρουσιάζει μια α ν τ ι φ α τ ι κ ή θερμική συμπεριφορά. Α ν α π τ ύ σ σ ε ι γ ρ ή γ ο ρ α πολύ

υψηλές θ ε ρ μ ο κ ρ α σ ί ε ς κ ά τ ω από τ η ν επίδραση τ η ς ηλιακής α κ τ ι ν ο β ο λ ί α ς , ενώ σ υ γ χ ρ ό ν ω ς
α π ο φ ο ρ τ ί ζ ε τ α ι με πολύ γ ρ ή γ ο ρ ο ρ υ θ μ ό μ ε τ ά τ ο ηλιακό μεσημέρι (13:30 τοπική ώρα). Α υ τ ό
ο φ ε ί λ ε τ α ι στις μικρές τ ι μ έ ς π υ κ ν ό τ η τ α ς (περίπου 7 0 0 k g / m 3 για σ κ λ η ρ ή ξυλεία και περίπου
1 0 4 0 k g / m 3 για σ κ λ η ρ ή τροπική ξυλεία) και σ υ ν τ ε λ ε σ τ ή θερμικής α γ ω γ ι μ ό τ η τ α ς τ ο υ
(περίπου 0,17 W/mK για σ κ λ η ρ ή ξυλεία και περίπου 0 , 2 9 W/mK για σ κ λ η ρ ή τροπική ξυλεία) σε
σύγκριση με τ α π ε ρ ι σ σ ό τ ε ρ α ο ι κ ο δ ο μ ι κ ά υλικά (π.χ. μ ά ρ μ α ρ ο = 2 6 0 0 k g / m 3 και 2,9 W/mK,
γ α ρ μ π ι λ ό δ ε μ α = 2 0 0 0 k g / m 3 και 1,4 W/mK, α σ φ α λ τ ι κ ό σ κ υ ρ ό δ ε μ α = 2110 k g / m 3 και 0 , 7 5
W/mK, κ.λπ.).7
8.1.7 Προϊόντα ασφάλ του
Ασφαλτικό σκυρόδεμα
Τα δείγματα ασφαλτικού σκυροδέματος, που μετρήθηκαν ήταν δύο τμήματα νέας
κατασκευής πάχους ό εκατοστών, τ α οποία τοποθετήθηκαν σε υπόστρωμα άμμου και
αδρανών και ένα δείγμα παλαιού οδοστρώματος πάχους 12 εκατοστών. Οι μέγιστες
θερμοκρασίες που μετρήθηκαν στα δείγματα ασφαλτικού σκυροδέματος παρουσιάστηκαν
στο διάστημα μεταξύ 13:00 και 15:00. Οπως ήταν αναμενόμενο, τ ο δείγμα παλαιού
οδοστρώματος παρουσίασε πολύ χαμηλότερες επιφανειακές θερμοκρασίες από τ α νέα
δείγματα, όμως η θερμοκρασία του ήταν κατά πολύ υψηλότερη από τη θερμοκρασία του
αέρα. Η μέση μέγιστη θερμοκρασία του ήταν ίση με 50,6 βαθμούς Κελσίου, ήταν δηλαδή 16,1
βαθμούς Κελσίου υψηλότερη από την αντίστοιχη θερμοκρασία του αέρα, ενώ η μέση
θερμοκρασία του (40,3 °C) ήταν κατά 9 βαθμούς Κελσίου υψηλότερη από τη μέση
θερμοκρασία του αέρα. Ιδιαίτερα υψηλές ήταν οι μέσες μέγιστες επιφανειακές
θερμοκρασίες των δειγμάτων νέου ασφαλτικού οδοστρώματος, οι οποίες ήταν ίσες με 61,7
και 61,9 βαθμούς Κελσίου, και άρα ήταν κατά 27,2 και 27,4 βαθμούς Κελσίου υψηλότερες από
την αντίστοιχη θερμοκρασία του αέρα. Οι μέσες επιφανειακές θερμοκρασίες των δειγμάτων
αυτών ήταν κατά 15,1 και 15,8 βαθμούς Κελσίου υψηλότερες από την αντίστοιχη μέση
7
πρβλ. πίνακα 2.3, Κεφάλαιο 2, Μέρος Ι.
237
Πίνακας 8.17: Δείγματα ασφαλτικού σκυροδέματος.

Αέρας 34,5 28,5 31,3
Άσφαλτος παλιά 50,6 (+16,1) 22,5 (-6) 40.3 (+9)
Άσφαλτος, νέα, δείγμα 1 61,7 (+27,2) 23,4 (-5,1) 46.4 (+15,1)
Άσφαλτος, νέα, δείγμα 2 61,9 (+27,4) 23 (-5,5) 47,1 (+15,8)
-ω
Ό
•Ο
ο ο
ο ο ο
ο ο
ο ο
ο ο
ο ο
ο ο
ο ο
ο ο
ο ο
ο ο
ο
» ä t v i T t Ü c O Ö C N i Ö i N T t « )
r r· f r r (Μ Ν
Ώρα της ημέρας Μέση μέγιστη Μέση ελάχιστη Μέση μέση Τ
— Ταέρα Ασφαλτος παλιά Τ Τ
— Α σ φ α λ τ ο ς νέα 1 Ασφαλτος νεά 2 Β Ασφαλτος παλιά • Ασφαλτος νεά • Ασφαλτος νέα
θερμοκρασίες ασφαλτικών οδοστρωμάτων. επιφανειακών θερμοκρασιών ασφαλτικών
οδοστρωμάτων.
ΑσΦαλτικέο στενανωτικές υευΒοάνες

Τα δείγματα ασφαλτικών στεγανωτικών μεμβρανών, τ α οποία μετρήθηκαν ήταν
τοποθετημένα σε επιφάνεια εξηλασμένης πολυστερίνης. Κατά συνέπεια, οι συνθήκες
μέτρησης διαφέρουν από την τυπική τοποθέτηση τους. Το γεγονός αυτό καθιστά τις
θερμοκρασίες που μετρήθηκαν ενδεικτικές και όχι απόλυτες, καθώς η εφαρμογή τους σε
ένα πιο αγώγιμο υπόστρωμα (π.χ. σκυρόδεμα) θα είχε ως αποτέλεσμα την εμφάνιση
χαμηλότερων επιφανειακών θερμοκρασιών. Συγχρόνως, σημειώνεται ότι τ ο μαύρο
"ασφαλτόπανο" δεν τοποθετείται ακάλυπτο πάνω σε δώμα. Κατά συνέπεια, οι μετρήσεις
που αναφέρονται σε αυτό έγιναν μόνο για λόγους σύγκρισης και έχουν περισσότερο
θεωρητικό ενδιαφέρον.
Πίνακας 8.18: Δείγματα ασφαλτικών στεγανωτικών μεμβρανών.

Μέση μέγιστη Γ Μέση ελάχιστη Τ Μέση μέση Γ
Αέρας 34,5 28,5 31,3
Ανακλαστική επίστρωση αλουμινίου 46.8 (+12.3) 28.1 (-0.4) 38.7 (+7.4)
Γκρι χονδρόκοκκες ψηφίδες 65.5 (+31) 20.7 (-7.8) 45.9 (+14.6)
Μαύρο χρώμα 67.2 (+32.7) 21.3 (-7.2) 47 (+15.7)
Γκρι λεπτόκοκκες ψηφίδες 70 (+35.5) 21.8 (-6.7) 48.7 (+17.4)
Μαύρο χρώμα 72.7 (+38.2) 22.7 (-5.8) 50.3 (+19)
Οι μέγιστες θερμοκρασίες που μετρήθηκαν στα δείγματα ασφαλτικών μεμβρανών

παρουσιάστηκαν στο διάστημα μεταξύ 11:00 και 17:00. Το δείγμα με την ανακλαστική
επίστρωση αλουμινίου παρουσίασε τις χαμηλότερες επιφανειακές θερμοκρασίες, οι οποίες
όμως ήταν κ α τ ά πολύ υψηλότερες από τις αντίστοιχες θερμοκρασίες του αέρα. Η μέση
μέγιστη θερμοκρασία του ήταν ίση με 46,8 βαθμούς Κελσίου, ήταν δηλαδή 12,3 βαθμούς
του (38,7 °C) ήταν κατά 7,4 βαθμούς Κελσίου υψηλότερη από τη μέση θερμοκρασία του
αέρα. Υπερβολικά υψηλή ήταν η μέση μέγιστη επιφανειακή θερμοκρασία του δείγματος
μαύρου χρώματος, η οποία ήταν ίση με 72,7 βαθμούς Κελσίου, και άρα ήταν κατά 38,2
βαθμούς Κελσίου υψηλότερη από την αντίστοιχη θερμοκρασία του αέρα. Η μέση επιφανειακή
238
θερμοκρασία του δείγματος αυτού ήταν κατά 19 βαθμούς Κελσίου υψηλότερη από την
αντίστοιχη μέση θερμοκρασία του αέρα. Οι επιφανειακές θερμοκρασίες των υπόλοιπων
δειγμάτων κυμάνθηκαν ανάμεσα στα δύο παραπάνω ακρότατα όρια. Ωστόσο, ήταν κατά
πολύ υψηλότερες από τις επιφανειακές θερμοκρασίες του δείγματος με την επικάλυψη
αλουμινίου (περίπου 19 °C διαφορά στις μέσες μέγιστες θερμοκρασίες και περίπου 7 °C
διαφορά στις μέσες).
75 Έ? 40
^ 70 >5—4t —_
Ρ 65
60
»
ο
Τ ~\
5
ο 55
50 ! -
a 45
ο 40
a35
30 „ . .*-*:•-"" ""::""**Η saeq
ω 25 •S at» ι», - j * * * » : * * Μέση μέγιστη Μέση ελάχιστη Μέση μέση Τ
\^L·
Ο 20 Τ Τ
ο ο ο ο ο ο ο ο ο ο ο ο Ξ Ανακλαστική επίστρωση αλουμινίου
τ- τ- τ- τ- τ- CN CM • Γκρι χονδρόκοκκες ψηφίδες
Ώρα της ημέρας • Μαύρο χρώμα
•—-••Ταέρα Ασφαλτικό alu • Γκρ λεπτόκοκκες ψηφίδες
Ασφαλτικό κοινό —«—Ασφαλτικό ψηφίδα 1
• Μαύρο χρώμα
—Λ— Ασφαλτικό ψηφίδα 2 Ασφαλτικό κοινό
θερμοκρασίες ασφαλτικών στεγανωτικών επιφανειακών θερμοκρασιών ασφαλτικών
μεμβρανών. στεγανωτικών μεμβρανών.
8.1.8 Φυτικές καλύψεις
Από την πληθώρα φυτικών καλύψεων που συναντώνται στους υπαίθριους χώρους των
πόλεων, αλλά και σε δώματα κτιρίων, εξετάστηκε η θερμική συμπεριφορά χλοοτάπητα,
καθώς ήταν το μόνο υλικό που μπορούσε εύκολα να ενταχθεί στην πειραματική έρευνα με
τη μορφή δείγματος. Τα κομμάτια χλοοτάπητα που εξετάστηκαν στα πλαίσια αυτής της
έρευνας, ήταν διαστάσεων 30 επί 30 εκατοστών και τοποθετήθηκαν πάνω σε υπόστρωμα
χώματος πάχους 3 με 4 εκατοστών. Εξετάστηκαν δύο δείγματα, ένα καλά αρδευόμενο και
ένα μη αρδευόμενο.
35
30
a 25
20
15
10
5
ο ο ο ο ο ο ο ο ο ο ο ο 0
ι- ι- τ- ι- τ- CM (Ν
-5 Μέση Μέση μέση Τι
-10 μέγιστη Τ εΛάχιστη
—«-Ταέρα • Χλοοτάπητας, καλά αρδευόμενος
—*—Χλοοτάπητας, μη αρδευόμενος
• Χλοοτάπητας, μη αρδευόμενος
Χλοοτάπητας, καλά αρδευόμενος
θερμοκρασίες δειγμάτων φυτικών επιφανειακών θερμοκρασιών φυτικών
εδαφοκαλύψεων. εδαφοκαλύψεων.
Οι μέσες μέγιστες επιφανειακές θερμοκρασίες των δειγμάτων αρδευόμενου και μη

αρδευόμενου χλοοτάπητα ήταν κατά 5,4 και 5,9 βαθμούς Κελσίου, αντίστοιχα, υψηλότερες
239
Κεφάλαιο 8 Μετρήσεις επιφανειακών θερμοκρασιών σε δείγματα υλικών
από την αντίστοιχη θερμοκρασία του αέρα. Ωστόσο, οι μέσες επιφανειακές θερμοκρασίες
των δειγμάτων ήταν χαμηλότερες από τη μέση θερμοκρασία του αέρα (κατά 0,2 °C και 0,4
°C), ενώ πολύ χαμηλές σε σχέση με την αντίστοιχη θερμοκρασία του αέρα ήταν και οι
μέσες ελάχιστες επιφανειακές θερμοκρασίες τους (κατά 8,5 °C και 8,4 °C). Γενικά, η θερμική
συμπεριφορά των δειγμάτων χλοοτάπητα ήταν πολύ θετική σε σύγκριση με όλα τα υλικά
που εξετάστηκαν.
Πίνακας 8.19: Δείγματα χλοοτάπητα

Αέρας 34,5 28,5 31,3
Χλοοτάπητας, καλά αρδευόμενος 39,9 (+5.4) 20 (-8,5) 31,1 (-0,2)
Χλοοτάπητας, μη αρδευόμενος 40,4 (+5,9) 20,1 (-8,4) 30,9 (-0,4)
8.1.9 Α νάλυση σε σχέση με τα διαφορετικά χρώματα
Εκτός από την ανάλυση των αποτελεσμάτων των μετρήσεων με βάση τις διαφορετικές
κατηγορίες υλικών που προηγήθηκε, είναι δυνατή η ανάλυση τους με βάση μερικές βασικές
αποχρώσεις ή χρώματα. Τα δείγματα υλικών, που εξετάστηκαν σε αυτή την έρευνα,
χωρίστηκαν στις παρακάτω επτά ομάδες:
• Δείγματα με αποχρώσεις του λευκού και του μπεζ χρώματος
• Δείγματα με αποχρώσεις του ανοιχτού γκρίζου χρώματος
• Δείγματα με αποχρώσεις του σκούρου γκρίζου χρώματος
• Δείγματα με μαύρο χρώμα.
• Δείγματα με αποχρώσεις του κίτρινου χρώματος
• Δείγματα με αποχρώσεις του κόκκινου και του μπορντό χρώματος
• Αποχρώσεις του ανοιχτού και του σκούρο καφέ χρώματος
Ωστόσο, όπως είναι λογικό, στα διαφορετικά υλικά, οι παραπάνω αποχρώσεις διαφέρουν,
άλλοτε λιγότερο και άλλοτε περισσότερο. Καθώς οι τιμές της ανακλαστικότητας των
δειγμάτων δεν μετρήθηκαν, επιχειρήθηκε μια ποιοτική προσέγγιση των διαφορών στην
ανακλαστικότητα των διαφορετικών υλικών.8 Τα υλικά με την ίδια απόχρωση
φωτογραφήθηκαν και στη συνέχεια, οι φωτογραφίες αυτές επεξεργάστηκαν γραφικά με το
λογισμικό Photoshop9. Πιο συγκεκριμένα, οι φωτογραφίες μετατράπηκαν από έγχρωμες σε
ασπρόμαυρες και μετά χρησιμοποιήθηκε η εντολή equalize** με στόχο να γίνουν εμφανείς
οι διαφορές που υπάρχουν ανάμεσα στην ανακλαστικότητα των διαφορετικών υλικών.
Οπως φαίνεται στη συνέχεια, οι διαφορές αυτές είναι, σε πολλές περιπτώσεις σημαντικές, με
αποτέλεσμα οποιαδήποτε σύγκριση να καθίσταται ενδεικτική και όχι απόλυτη. Παρόλα αυτά,
η σύγκριση των επιφανειακών θερμοκρασιών διαφορετικών υλικών με παρόμοιο χρώμα είναι
σημαντική, καθώς από αυτή μπορούν να προκύψουν ποσοτικά (π.χ. το λευκό μάρμαρο
υπερθερμαίνεται πολύ λιγότερο από τα προϊόντα τσιμέντου με λευκό χρώμα), αλλά και
ποιοτικά συμπεράσματα για τις αισθητικές ποιότητες του χρώματος των διαφορετικών
υλικών (π.χ. το απόλυτο, στιλπνό λευκό του μαρμάρου είναι πολύ διαφορετικό από το αδρό
λευκό ενός κυβόλιθου από τσιμέντο).
Παρόμοια είναι και η προσέγγιση που αναφέρεται από τους Akbari et al., όπου οι ανακλαστικότητες των
υλικών υπολογίζονται από φωτογραφίες. (Hashem Akbari, et al., "Peak power and cooling energy savings of
high albedo roofs", Energy and Buildings, 25: 2,1997, a 124.)
9
Adobe Photoshop v. 7.0, Colifornio, U.S.A.: Adobe Systems Incorporoted, 2002.
10
Η εντολή Equalize αναδιονέμει τις τιμές φωτεινότητας των pixels μιος εικóvgς, έτσι ώστε
σντιπροσωπεύουν πιο ομαλά το συνολικό εύρος των επιπέδων φωτεινότητσς. Η εφgpμoγή ουτής της
εντολής έχει ως οποτέλεσμο το λογισμικό νο βρίσκει τις πιο φωτεινές κοι τις πιο σκοτεινές τιμές στην
εικόνσ Kgi vg τις αναπαραστήσει, έτσι ώστε η πιο υψηλή τιμή φωτεινότητσς vg gvτιπpoσωπεύει το λευκό
χρώμο και η πιο χομηλή τιμή φωτεινότητας, το μαύρο. Στη συνέχεια, τ ο λογισμικό επιχειρεί την αναδιάταξη
της φωτεινότητας, δηλαδή τη ομαλή διανομή των pixel με ενδιάμεσες τιμές φωτεινότητας στο εύρος της
ασπρόμαυρης γκάμας (grayscale). (Adobe Photoshop 7.0, Help)
240
Λευκό και μπεζ χρώμα

Από τ α υλικά που μετρήθηκαν και είχαν λευκό ή υπόλευκο (μπεζ) χρώμα, τ ο ψυχρότερο
ήταν τ ο δείγμα λευκού μαρμάρου, του οποίου n μέση μέγιστη θερμοκρασία ήταν 34,8
βαθμοί Κελσίου, δηλαδή μόλις 0,3 βαθμούς Κελσίου υψηλότερη από τη μέση μέγιστη
θερμοκρασία του αέρα, ενώ η μέση θερμοκρασία του ήταν χαμηλότερη από τη μέση
θερμοκρασία του αέρα κατά 1,5 βαθμό Κελσίου (29,8 °C). Αντίθετα, τ α δείγματα
ελαφροσκυροδέματος και γρανίτη, παρουσίασαν πολύ υψηλότερες μέσες μέγιστες
θερμοκρασίες (47,1 και 47,6 °C, αντίστοιχα, δηλαδή διαφορά 12,6 και 13,1 °C από την
αντίστοιχη θερμοκρασία του αέρα) και μέσες θερμοκρασίες (37,1 και 38,8 °C, αντίστοιχα,
δηλαδή διαφορά 5,8 και 7,6 °C από την αντίστοιχη θερμοκρασία του αέρα). Οι επιφανειακές
θερμοκρασίες των υπόλοιπων δειγμάτων με λευκό ή υπόλευκο χρώμα κυμάνθηκαν
ανάμεσα στα παραπάνω α κ ρ ό τ α τ α όρια. Ωστόσο, ήταν γενικά πολύ υψηλότερες από τις
επιφανειακές θερμοκρασίες του λευκού μαρμάρου. Το συνολικό εύρος της διαφοράς των
μέσων μέγιστων επιφανειακών θερμοκρασιών των δειγμάτων με λευκό και μπεζ χρώμα από
την αντίστοιχη θερμοκρασία του αέρα ήταν από 0,3 έως 13,1 βαθμοί Κελσίου. Σε ό,τι αφορά
στις μέσες επιφανειακές θερμοκρασίες, τ ο συνολικό εύρος της διαφοράς ήταν πολύ
μικρότερο (από -1,5 έως +7,5 °C).
Πίνακας 8.20: Δείγματα διάφορων υλικών λευκού και μπεζ χρώματος.

Μέσες τιμές επιφανειακών θερμοκρασιών
Μέγιστη Τ Ελάχιστη Τ Μέση Τ
Αέρας 34,5 28,5 31,3
Μάρμαρο (λευκό) 34,8 (+0,3) 21,8 (-6,7) 29,8 (-15)
Απλές πλάκες (λευκό) 37,8 (+3,3) 22,6 (-5,9) 32,3 (+1)
Μωσαϊκές 1: Λεπτόκοκκο μωσαϊκό (λευκό) 38,1 (+3,6) 22,1 (-6,4) 32,5 (+12)
Μωσαϊκές 2: Χονδρόκοκκο μωσαϊκό (λευκό) 39 (+4,5) 22,1 (-6,4) 33 (+17)
Μωσαϊκές 3: 4 0 χ 4 0 χ 3,5 c m (λευκό) 39,6 (+5,1) 21,6 (-6,9) 32,6 (+13)
Βοτσαλόπλακες Αδρανή άσπρου χρώματος 39,6 (+5,1) 21,7 (-6,8) 32,6 (+13)
Τετράγωνοι κυβόλιθοι από τσιμέντο (άσπρο) 41 (+6,5) 22,3 (-6,2) 33,9 (+2,6)
Ορθογωνικοί κυβόλιθοι από τσιμέντο (άσπρο) 42 (+7,5) 22,3 (-6,2) 34,7 (+3,4)
Τετράγωνοι κυβ. από πέτρα (λευκό) 42,5 (+8) 22,5 (-6) 35 (+37)
Κεραμικοί κυβόλιθοι (μπεζ, πάχος 3 cm) 42,7 (+8,2) 21,8 (-6,7) 35,2 (+3,9)
Κεραμικοί κυβόλιθοι (μπεζ, πάχος 5 cm) 43,6 (+9,1) 21,9 (-6,6) 35,7 (+4,4)
Τετράγωνοι κυβόλιθοι από τσιμέντο (cotto) 44,6 (+10,1) 22,8 (-5,7) 36,6 (+5,3)
Μάρμαρο (μπεζ) 44,8 (+10,3) 23,4 (-5,1) 36,6 (+5,3)
Ορθογωνικοί κυβ. από πέτρα (λευκό - αδρό) 45,3 (+10,8) 22,2 (-6,3) 36,3 (+5)
Χαλίκια 45,5 (+ιι,ο) 22,7 (-5,8) 35,9 (+4,6)
Ελαφροσκυρόδεμα (λευκό) 47,1 (+12,6) 22,2 (-6,3) 37,1 (+5,8)
Γρανίτης (λευκό-μπεζ) 47,6 (+13,1) 26,3 (-2,2) 38,8 (+7,5)
Εικόνα 8.37: Δείγματα υλικών με λευκό ή/και μπεζ Εικόνα 8.38: Επεξεργασία φωτογραφίας δειγμάτων
χρώμα. υλικών με λευκό ή/και μπεζ χρώμα, με στόχο να
φανούν οι διαφορές στην ανακλαστικότητα
ανάμεσα στα υλικά.
241
Ανοιχτό γκρίζο χρώυ,α

Από τ α υλικά που μετρήθηκαν και είχαν ανοιχτό γκρίζο χρώμα, τ ο ψυχρότερο ήταν τ ο
δείγμα πυκνού σκυροδέματος, του οποίου η μέση μέγιστη θερμοκρασία ήταν 44,4 βαθμοί
Κελσίου, δηλαδή 9,9 βαθμούς Κελσίου υψηλότερη από τη μέση μέγιστη θερμοκρασία του
αέρα, ενώ η μέση θερμοκρασία του ήταν υψηλότερη από τη μέση θερμοκρασία του αέρα
κατά 5,1 βαθμούς Κελσίου (36,4 °C). Αντίθετα, τ ο δείγμα γκρίζου μαρμάρου παρουσίασε
αρκετά υψηλότερη μέση μέγιστη θερμοκρασία (49,4 °C, δηλαδή διαφορά 14,9 από την
αντίστοιχη θερμοκρασία του αέρα) και μέση θερμοκρασία ( 4 0 °C, δηλαδή διαφορά 8,7 °C
από την αντίστοιχη θερμοκρασία του αέρα). Οι επιφανειακές θερμοκρασίες των υπόλοιπων
δειγμάτων με ανοιχτό γκρίζο χρώμα κυμάνθηκαν ανάμεσα στα παραπάνω όρια. Το
συνολικό εύρος της διαφοράς των μέσων μέγιστων επιφανειακών θερμοκρασιών των
δειγμάτων με ανοιχτό γκρίζο χρώμα από την αντίστοιχη θερμοκρασία του αέρα ήταν από
9,9 έως 14,9 βαθμοί Κελσίου. Σε ό,τι αφορά στις μέσες επιφανειακές θερμοκρασίες, τ ο
συνολικό εύρος της διαφοράς ήταν πολύ μικρότερο (από 5,1 έως 8,7 °C).
Πίνακας Q2\ Δείγματα διάφορων υλικών γκρι ανοιχτού και γκρίζου χρώματος.
Μέγιστη Γ Ελάχιστη Γ Μέση Γ
Αέρας 34,5 28,5 31,3
Πυκνό σκυρόδεμα (γκρι) 44,4 (+9,9) 21,7 (-6,8) 36,4 (+5,1)
Απλές πλάκες (γκρι) 45.6 (+11,1) 23,3 (-5,2) 37,4 (+6,1)
Τετράγωνοι κυβόλιθοι από τσιμέντο (γκρι) 46.7 (+12,2) 23,3 (-5,2) 38,2 (+6,9)
Πλάκες τσιμέντου με ανάγλυφη υφή (γκρι) 48 (+13,5) 23,1 (-5,4) 38,9 (+7,6)
Μάρμαρο (γκρι) 49,4 (+14,9) 24 (-4,5) 40 (+8,7)
Εικόνα 8.39: Δείγματα υλικών με ανοιχτό γκρίζο Εικόνα 8.40: Επεξεργασία φωτογραφίας δειγμάτων
χρώμα. υλικών με ανοιχτό γκρίζο χρώμα, με στόχο να
Σκούρο γκρίζο χοώυα

Από τ α υλικά που μετρήθηκαν και είχαν σκούρο γκρίζο χρώμα, τ ο ψυχρότερο ήταν τ ο
δείγμα τετράγωνου κυβόλιθου από πέτρα, του οποίου η μέση μέγιστη θερμοκρασία ήταν
46,9 βαθμοί Κελσίου, δηλαδή 12,4 βαθμούς Κελσίου υψηλότερη από τη μέση μέγιστη
θερμοκρασία του αέρα, ενώ η μέση θερμοκρασία του ήταν υψηλότερη από τη μέση
θερμοκρασία του αέρα κατά 6 βαθμούς Κελσίου (37,3 °C). Αντίθετα, τ ο δείγμα γκρίζου
γρανίτη παρουσίασε αρκετά υψηλότερη μέση μέγιστη θερμοκρασία (58,6 °C, δηλαδή
διαφορά 24,1 °C από την αντίστοιχη θερμοκρασία του αέρα) και μέση θερμοκρασία (45,1 °C,
δηλαδή διαφορά 13,8 °C από την αντίστοιχη θερμοκρασία του αέρα). Οι επιφανειακές
θερμοκρασίες των υπόλοιπων δειγμάτων με σκούρο γκρίζο χρώμα κυμάνθηκαν ανάμεσα
στα παραπάνω όρια. Το συνολικό εύρος της διαφοράς των μέσων μέγιστων επιφανειακών
θερμοκρασιών των δειγμάτων με ανοιχτό γκρίζο χρώμα από την αντίστοιχη θερμοκρασία
242
του αέρα ήταν από 12,4 έως 24,1 βαθμοί Κελσίου. Σε ό,τι αφορά στις μέσες επιφανειακές
θερμοκρασίες, τ ο συνολικό εύρος της διαφοράς ήταν πολύ μικρότερο (από 6 έως 13,8 °C).
Πίνακας 8.22: Δείγματα διάφορων υλικών γκρι ανοιχτού και γκρίζου χρώματος.
Αέρας 34,5 28,5 31,3
Τετράγωνοι κυβ. από πέτρα (γκρι-κόκκινο) 46,9 (+12,4) 21,2 (-7,3) 37,3 (+6)
Τετράγωνοι κυβ. από πέτρα (γκρι) 48,3 (+13,8) 21 (-7,5) 37.7 (+6,4)
Τετράγωνοι κυβ. από τσιμέντο (ανθρακί) 49.6 (+15,1) 23,6 (-4,9) 40,3 (+9)
Άσφαλτος παλιά (ανοιχτό γκρι) 50,6 (+16,1) 22,5 (-6) 40,3 (+9)
Ορθογωνικοί κυβ. από πέτρα (γκρι) 51,3 (+16,8) 21,9 (-6,6) 39,9 (+8,6)
Βότσαλα σε άσπρο υπόστρωμα 51.3 (+16,8) 22.2 (-6,3) 40 (+8,7)
Ορθογωνικοί κυβόλιθοι από τσιμέντο (γκρι) 51.7 (+17,2) 23,1 (-5,4) 41.3 (+10)
Μωσαϊκές 3: 4 0 χ 4 0 χ 3,5 cnn (γκρι) 52,2 (+17,7) 22.1 (-6,4) 40.8 (+9,5)
Βότσαλα σε γκρι υπόστρωμα 53.4 (+18,9) 22.8 (-5,7) 41.4 (+10,1)
Σχιστόπλακα (γκρι σκούρο -καφέ) 53.8 (+19,3) 22.3 (-6,2) 41,3 (+10,0)
Μάρμαρο (γκρι σκούρο) 53,8 (+19,3) 23.9 (-4,6) 42.9 (+11,6)
Μωσαϊκές 2: Χονδρόκοκκο μωσαϊκό (γκρι) 54,8 (+20,3) 23.3 (-5,2) 43,2 (+11,9)
Μωσαϊκές 1: Λεπτόκοκκο μωσαϊκό (γκρι) 55,6 (+21,1) 23.2 (-5,3) 43,7 (+12,4)
Γρανίτης (γκρι σκούρο) 58,6 (+24,1) 27.4 (-1,1) 45,1 (+13,8)
Εικόνα 8.41: Δείγματα υλικών με σκούρο γκρίζο Εικόνα 8.42: Επεξεργασία φωτογραφίας δειγμάτων
χρώμα. υλικών με σκούρο γκρίζο χρώμα, με στόχο να
Μαύρο ypcóua
Από τ ο σύνολο των υλικών που μετρήθηκαν, τ α μόνα που είχαν μαύρο χρώμα ήταν τ ο
δείγμα νέας ασφάλτου, τ ο δείγμα γρανίτη και τ α δείγματα ασφαλτικών μεμβρανών. Από
αυτά τ α υλικά, τ ο ψυχρότερο ήταν τ ο δείγμα μαύρου γρανίτη, του οποίου η μέση μέγιστη
θερμοκρασία ήταν 56,4 βαθμοί Κελσίου, δηλαδή 21,9 βαθμούς Κελσίου υψηλότερη από τη
μέση μέγιστη θερμοκρασία του αέρα, ενώ η μέση θερμοκρασία του ήταν υψηλότερη από τη
μέση θερμοκρασία του αέρα κατά 13,1 βαθμούς Κελσίου (44,4 °C). Το δείγμα νέας ασφάλτου
παρουσίασε αρκετά υψηλότερες θερμοκρασίες, με τη μέση θερμοκρασία του να είναι ίση
με 61,7 βαθμούς Κελσίου (διαφορά 27,2 °C από την αντίστοιχη θερμοκρασία του αέρα) και
τη μέση θερμοκρασία του να είναι ίση με 46,4 βαθμούς Κελσίου (διαφορά 15,1 °C από την
αντίστοιχη θερμοκρασία του αέρα). Αντίθετα, τ ο δείγμα ασφαλτικής μεμβράνης μαύρου
χρώματος παρουσίασε πάρα πολύ υψηλή μέση μέγιστη θερμοκρασία (72,7 °C, δηλαδή
διαφορά 38,2 °C από την αντίστοιχη θερμοκρασία του αέρα) και μέση θερμοκρασία (50,3
°C, δηλαδή διαφορά 19 °C από την αντίστοιχη θερμοκρασία του αέρα). Οι επιφανειακές
θερμοκρασίες των υπόλοιπων δειγμάτων κυμάνθηκαν ανάμεσα στα παραπάνω όρια. Το
21,9 έως 38,2 βαθμοί Κελσίου. Σε ό,τι αφορά στις μέσες επιφανειακές θερμοκρασίες, το
συνολικό εύρος της διαφοράς ήταν πολύ μικρότερο (από 13,1 έως 19 °C).
243
Πίνακας 8.23: Δείγματα διάφορων υλικών μαύρου χρώματος.

Αέρας 34,5 28,5 31,3
Γρανίτης (μαύρο) 56.4 (+21,9) 26.2 (-2,3) 44,4 (+13,1)
Άσφαλτος, νέα (μαύρο) 61,7 (+27,2) 23,4 (-5,1) 46,4 (+15,1)
Άσφαλτος, νέα (μαύρο) 61,9 (+27,4) 23 (-5,5) 47,1 (+15,8)
Ασφ. μεμβράνη (γκρι χονδρόκοκκες ψηφίδες) 65.5 (+31) 20.7 (-7,8) 45,9 (+14,6)
Ασφαλτική μεμβράνη (μαύρο) 67,2 (+32,7) 21.3 (-7,2) 47 (+15,7)
Ασφ. μεμβράνη (γκρι λεπτόκοκκες ψηφίδες) 70 (+35,5) 21.8 (-6,7) 48,7 (+17,4)
Ασφαλτική μεμβράνη (μαύρο) 72,7 (+38,2) 22,7 (-5,8) 50,3 (+19)
Κίτρινο χρώμα
Από τα υλικά που μετρήθηκαν και είχαν κίτρινο χρώμα, το ψυχρότερο ήταν το δείγμα
τετράγωνου κυβόλιθου από τσιμέντο, του οποίου n μέση μέγιστη θερμοκρασία ήταν 41,8
βαθμοί Κελσίου, δηλαδή 7,3 βαθμούς Κελσίου υψηλότερη από τη μέση μέγιστη θερμοκρασία
του αέρα, ενώ η μέση θερμοκρασία του ήταν υψηλότερη από τη μέση θερμοκρασία του
αέρα κατά 3,4 βαθμούς Κελσίου (34,7 °C). Αντίθετα, το δείγμα απλής πλάκας από τσιμέντο
κίτρινου χρώματος παρουσίασε υψηλότερη μέση μέγιστη θερμοκρασία (45 °C, δηλαδή
διαφορά 10,5 °C από την αντίστοιχη θερμοκρασία του αέρα) και μέση θερμοκρασία (37 °C,
δηλαδή διαφορά 5,7 °C από την αντίστοιχη θερμοκρασία του αέρα). Οι επιφανειακές
θερμοκρασίες των υπόλοιπων δειγμάτων κυμάνθηκαν ανάμεσα στα παραπάνω όρια. Το
7,3 έως 10,5 βαθμοί Κελσίου. Σε ό,τι αφορά στις μέσες επιφανειακές θερμοκρασίες, το
συνολικό εύρος της διαφοράς ήταν πολύ μικρότερο (από 3,4 έως 5,7 °C).
Πίνακας 8.24: Δείγματα διάφορων υλικών κίτρινου χρώματος.

Αέρας 34,5 28,5 31,3
Τετράγωνοι κυβόλιθοι από τσιμέντο (σαχάρα) 41,8 (+7,3) 22,8 (-5,7) 34.7 (+3,4)
Μωσαϊκές 1: Λεπτόκοκκο μωσαϊκό (κίτρινο) 42 (+7,5) 22.5 (-6,0) 35 (+3,7)
Μωσαϊκές 2 Χονδρόκοκκο μωσαϊκό (κίτρινο) 42,6 (+8,1) 22,4 (-6,1) 35,4 (+4,1)
Μωσαϊκές 3: 4 0 χ 4 0 χ 3,5 c m (κίτρινο) 43 (+8,5) 21,4 (-7,1) 34.8 (+3,5)
Ορθογωνικοί κυβόλιθοι από τσιμέντο (κίτρινο) 43 (+8,5) 22,8 (-5,7) 35,6 (+4,3)
Πλάκες τσιμέντου με ανάγλυφη υφή (κίτρινο) 44 (+9,5) 22.6 (-5,9) 36,1 (+4,8)
Απλές πλάκες (κίτρινο) 45 (+10,5) 23,2 (-5,3) 37 (+5,7)
Εικόνα 8.43: Δείγματα υλικών με κίτρινο χρώμα. Εικόνα 8.44: Επεξεργασία φωτογραφίας δειγμάτων
υλικών με κίτρινο χρώμα, με στόχο να φανούν οι
διαφορές στην ανακλαστικότητα ανάμεσα στα
υλικά.
Κόκκινο και μπορντό γοώυ,α

Από τα υλικά που μετρήθηκαν και είχαν κόκκινο ή μπορντό χρώμα, το ψυχρότερο ήταν το
δείγμα τετράγωνου κυβόλιθου από τσιμέντο, του οποίου η μέση μέγιστη θερμοκρασία ήταν
244
44,7 βαθμοί Κελσίου, δηλαδή 10,2 βαθμούς Κελσίου υψηλότερη από τη μέση μέγιστη
θερμοκρασία του αέρα κατά 5,5 βαθμούς Κελσίου (36,8 °C). Αντίθετα, τ ο δείγμα γρανίτη με
κόκκινο και μαύρη επιφάνεια παρουσίασε σημαντικά υψηλότερη μέση μέγιστη θερμοκρασία
(56,4 °C, δηλαδή διαφορά 21,9 °C από την αντίστοιχη θερμοκρασία του αέρα) και μέση
θερμοκρασία (43,9 °C, δηλαδή διαφορά 12,6 °C από την αντίστοιχη θερμοκρασία του αέρα).
Οι επιφανειακές θερμοκρασίες των υπόλοιπων δειγμάτων κυμάνθηκαν ανάμεσα στα
παραπάνω όρια. Στο σημείο αυτό πρέπει να σημειωθεί ότι τ ο δείγμα γρανίτη ήταν πολύ πιο
σκούρο από τ α υπόλοιπα δείγματα. Το συνολικό εύρος της διαφοράς των μέσων μέγιστων
επιφανειακών θερμοκρασιών των δειγμάτων με ανοιχτό γκρίζο χρώμα από την αντίστοιχη
θερμοκρασία του αέρα ήταν από 10,2 έως 21,9 βαθμοί Κελσίου. Σε ό,τι αφορά στις μέσες
επιφανειακές θερμοκρασίες, τ ο συνολικό εύρος της διαφοράς ήταν πολύ μικρότερο (από
5,4 έως 12,6 °C).
Πίνακας 8.25: Δείγματα διάφορων υλικών κόκκινου και μπορντό χρώματος.

Αέρας 34,5 28,5 31,3
Τετράγωνοι κυβόλιθοι από τσιμέντο (terracota) 44,7 (+10,2) 23,1 (-5,4) 36.8 (+5,5)
Τετράγωνοι κυβόλιθοι από τσιμέντο (πορφυρό) 46.3 (+11,8) 23,5 (-5) 38.1 (+6,8)
Απλές πλάκες (κόκκινο) 46,5 (+12) 24.5 (-4) 38.2 (+6,9)
Μωσαϊκές 3: 4 0 χ 4 0 χ 3,5 c m (κόκκινο) 46,7 (+12,2) 21.8 (-6,7) 37,1 (+5,8)
Πλάκες τσιμέντου με ανάγλυφη υφή (κόκκινο) 46,7 (+12,2) 22.9 (-5,6) 37.9 (+6,6)
Ορθογωνικοί κυβόλιθοι από τσιμέντο (κόκκινο) 47,7 (+13,2) 23 (-5,5) 38.8 (+7,5)
Τετράγωνοι κυβ. από πέτρα (κόκκινο) 47,9 (+13,4) 21,4 (-7,1) 38 (+6,7)
Ορθογωνικοί κυβ. από πέτρα (σκούρο κόκκινο) 48.4 (+13,9) 21.6 (-6,9) 38 (+6,7)
Τετράγωνοι κυβ. από πέτρα (κόκκινο) 49,2 (+14,7) 21,4 (-7,1) 38,4 (+7,1)
Μωσαϊκές 2: Χονδρόκοκκο μωσαϊκό (μπορντό) 50,4 (+15,9) 23,1 (-5,4) 40.3 (+9)
Μάρμαρο (κόκκινο σκούρο) 52.4 (+17,9) 23.8 (-4,7) 40,6 (+9,3)
Μωσαϊκές 1: Λεπτόκοκκο μωσαϊκό (μπορντό) 52.5 (+18) 23,3 (-5,2) 42 (+10,7)
Γρανίτης (κόκκινο-μαύρο) 56,4 (+21,9) 25.9 (-2,6) 43.9 (+12,6)
να φανούν οι διαφορές στην ανακλαστικότητα

Ανοιχτό και σκούρο καφέ χοώυ,α

Από τ α υλικά που μετρήθηκαν και είχαν ώχρα ή ανοιχτό καφέ χρώμα, τ ο ψυχρότερο ήταν
τ ο δείγμα τετράγωνου κυβόλιθου από τσιμέντο, του οποίου n μέση μέγιστη θερμοκρασία
ήταν 44 βαθμοί Κελσίου, δηλαδή 9,5 βαθμούς Κελσίου υψηλότερη από τη μέση μέγιστη
θερμοκρασία του αέρα κατά 4,9 βαθμούς Κελσίου (36,2 °C). Αντίθετα, τ ο δείγμα
ανοιχτόχρωμου χώματος παρουσίασε σημαντικά υψηλότερη μέση μέγιστη θερμοκρασία
(57,2 °C, δηλαδή διαφορά 22,7 °C από την αντίστοιχη θερμοκρασία του αέρα) και μέση
θερμοκρασία (42,7 °C, δηλαδή διαφορά 11,4 °C από την αντίστοιχη θερμοκρασία του αέρα).
Αρκετά υψηλές ήταν και οι επιφανειακές θερμοκρασίες του δείγματος ανοιχτόχρωμου
ξύλου (teak), του οποίου n μέση μέγιστη θερμοκρασία ήταν 52,9 βαθμοί Κελσίου, δηλαδή
245
18,4 β α θ μ ο ύ ς Κελσίου υ ψ η λ ό τ ε ρ η από τ η μέση μέγιστη θ ε ρ μ ο κ ρ α σ ί α τ ο υ α έ ρ α , ενώ η μέση

θ ε ρ μ ο κ ρ α σ ί α τ ο υ ή τ α ν υ ψ η λ ό τ ε ρ η από τ η μέση θ ε ρ μ ο κ ρ α σ ί α τ ο υ α έ ρ α κ α τ ά 9,5 β α θ μ ο ύ ς
Κελσίου (42,7 °C). Οι επιφανειακές θ ε ρ μ ο κ ρ α σ ί ε ς τ ω ν υπόλοιπων δ ε ι γ μ ά τ ω ν κ υ μ ά ν θ η κ α ν
α ν ά μ ε σ α σ τ α παραπάνω ό ρ ι α Το σ υ ν ο λ ι κ ό ε ύ ρ ο ς τ η ς δ ι α φ ο ρ ά ς τ ω ν μ έ σ ω ν μέγιστων
επιφανειακών θ ε ρ μ ο κ ρ α σ ι ώ ν τ ω ν δειγμάτων με α ν ο ι χ τ ό γ κ ρ ί ζ ο χ ρ ώ μ α από τ η ν α ν τ ί σ τ ο ι χ η
θ ε ρ μ ο κ ρ α σ ί α τ ο υ α έ ρ α ή τ α ν από 9,5 έως 22,7 βαθμοί Κελσίου. Σε ό,τι α φ ο ρ ά σ τ ι ς μ έ σ ε ς
επιφανειακές θ ε ρ μ ο κ ρ α σ ί ε ς , τ ο σ υ ν ο λ ι κ ό ε ύ ρ ο ς τ η ς δ ι α φ ο ρ ά ς ή τ α ν πολύ μ ι κ ρ ό τ ε ρ ο (από
4,9 έως 11,4 °C).
Πίνακας 8.26: Δείγματα διάφορων υλκών με ώχρα ή/κα ανοιχτό καφέ χρώμα
Αέρας 34,5 28,5 31,3
Τετράγωνοι κυβόλιθοι από τσιμέντο (ώχρα) 44 (+9,5) 23,1 (-5,4) 36.2 (+4,9)
Οξύμαχο τούβλο (ώχρα) 45.1 (+10,6) 22,7 (-5,8) 36.3 (+5,0)
Μάρμαρο (ώχρα) 50 (+15,5) 23,4 (-5,1) 39,8 (+8,5)
Ξύλο teak (καφέ - ώχρα) 52,9 (+18,4) 22,7 (-5,8) 40,8 (+9,5)
Χώμα ανοιχτόχρωμο (ανοιχτό καφέ) 57.2 (+22,7) 22,6 (-5,9) 42,7 (+11,4)
Εικόνα 8.47: Δείγματα υλικών με ανοιχτό και Εικόνα 8.48: Επεξεργασία φωτογραφίας δειγμάτων
σκούρο καφέ χρώμα. υλικών με ανοιχτό και σκούρο καφέ χρώμα, με
στόχο να φανούν οι διαφορές στην
ανακλαστικότπτα ανάμεσα στα υλικά.
Πίνακας 8.27: Δείγματα διάφορων υλικών καφέ κ α σκούρου καφέ χρώματος.

Αέρας 34,5 28,5 31,3
Κεραμικοί κυβόλιθοι πάχος 5 c m (καφέ) 47,5 (+13,0) 22,4 (-6,1) 37,9 (+6,6)
Κεραμικοί κυβόλιθοι, πάχος 3 c m (καφέ) 48,3 (+13,8) 22,8 (-5,7) 38,7 (+7,4)
Οξύμαχο τούβλο (καφέ) 48,4 (+13,9) 23 (-5,5) 38,2 (+6,9)
Τετράγωνοι κυβόλιθοι από τσιμέντο (καφέ) 49,6 (+15,1) 23,5 (-5) 40,2 (+8,9)
Ξύλο merbau (σκούρο καφέ) 57,4 (+22,9) 23,3 (-5,2) 43,9 (+12,6)
Χώμα (σκουρόχρωμο) 63 (+28,5) 22,7 (-5,8) 45,3 (+14,0)
Από τ α υλικά που μ ε τ ρ ή θ η κ α ν και ε ί χ α ν σ κ ο ύ ρ ο κ α φ έ χ ρ ώ μ α , τ ο ψ υ χ ρ ό τ ε ρ ο ή τ α ν τ ο

δ ε ί γ μ α ορθογώνιου κ ε ρ α μ ι κ ο ύ κυβόλιθου, τ ο υ οποίου n μέση μέγιστη θ ε ρ μ ο κ ρ α σ ί α ή τ α ν 47,5
βαθμοί Κελσίου, δ η λ α δ ή 13 β α θ μ ο ύ ς Κελσίου υ ψ η λ ό τ ε ρ η από τ η μ έ σ η μέγιστη θ ε ρ μ ο κ ρ α σ ί α
τ ο υ α έ ρ α , ενώ η μέση θ ε ρ μ ο κ ρ α σ ί α τ ο υ ή τ α ν υ ψ η λ ό τ ε ρ η από τ η μέση θ ε ρ μ ο κ ρ α σ ί α τ ο υ
α έ ρ α κ α τ ά 6,6 β α θ μ ο ύ ς Κελσίου (37,9 °C). Α ν τ ί θ ε τ α , τ ο δ ε ί γ μ α σ κ ο υ ρ ό χ ρ ω μ ο υ χ ώ μ α τ ο ς
παρουσίασε σ η μ α ν τ ι κ ά υ ψ η λ ό τ ε ρ η μέση μέγιστη θ ε ρ μ ο κ ρ α σ ί α (63 °C, δ η λ α δ ή δ ι α φ ο ρ ά 28,5
°C από τ η ν α ν τ ί σ τ ο ι χ η θ ε ρ μ ο κ ρ α σ ί α τ ο υ α έ ρ α ) και μ έ σ η θ ε ρ μ ο κ ρ α σ ί α (45,3 °C, δ η λ α δ ή
246
διαφορά 14 °C από την αντίστοιχη θερμοκρασία του αέρα). Αρκετά υψηλές ήταν και οι
επιφανειακές θερμοκρασίες του δείγματος σκουρόχρωμου ξύλου (merbau), του οποίου η
μέση μέγιστη θερμοκρασία ήταν 57,4 βαθμοί Κελσίου, δηλαδή 22,9 βαθμούς Κελσίου
υψηλότερη από τη μέση μέγιστη θερμοκρασία του αέρα, ενώ η μέση θερμοκρασία του ήταν
υψηλότερη από τη μέση θερμοκρασία του αέρα κατά 12,6 βαθμούς Κελσίου (43,9 °C). Οι
επιφανειακές θερμοκρασίες των υπόλοιπων δειγμάτων κυμάνθηκαν ανάμεσα στα
παραπάνω όρια. Το συνολικό εύρος της διαφοράς των μέσων μέγιστων επιφανειακών
θερμοκρασιών των δειγμάτων με ανοιχτό γκρίζο χρώμα από την αντίστοιχη θερμοκρασία
του αέρα ήταν από 13 έως 28,5 βαθμοί Κελσίου. Σε ό,τι αφορά στις μέσες επιφανειακές
θερμοκρασίες, το συνολικό εύρος της διαφοράς ήταν πολύ μικρότερο (από 6,6 έως 14 °C).
8.2. Μετρήσεις σε δείγματα υλικών, που χρησιμοποιούνται σε κατακόρυφες επιφάνειες σε

δύο βασικούς (καλοκαιρινούς) προσανατολισμούς
Μετρήθηκαν οι επιφανειακές θερμοκρασίες των παρακάτω δειγμάτων υλικών, τα οποία

ήταν αναρτημένα σε δύο διατάξεις (Διάταξη 1, βλ. πίνακα 8.28, εικ. 8.49 και Διάταξη 2, βλ.
πίνακα 8.29, εικ. 8.50), οι οποίες είχαν ως στόχο να προσομοιώσουν τη συμπεριφορά της
αεριζόμενης πρόσοψης. Οι διατάξεις αυτές μετρήθηκαν για συνολική διάρκεια τριών
εβδομάδων, διαδοχικά σε δυτικό προσανατολισμό σε νότιο προσανατολισμό, αλλά και σε
οριζόντια θέση. Η τελευταία τοποθέτηση έγινε κυρίως για λόγους θεωρητικού ενδιαφέροντος.
Συνεπώς, τα αποτελέσματα αυτών των μετρήσεων πρέπει να εξεταστούν μόνο ως προς τις
κατακόρυφες θέσεις με νότιο και με δυτικό προσανατολισμό. Για τη σύγκριση με τα
υπόλοιπα υλικά επικάλυψης οριζόντιων επιφανειών, των οποίων οι μετρήσεις
παρουσιάστηκαν στην προηγούμενη παράγραφο, πρέπει να λαμβάνεται υπόψη ότι οι
συνθήκες μετάδοσης θερμότητας στην πραγματικότητα διαφέρουν σημαντικά, καθώς τα
υλικά τοποθετούνται πάνω σε υπόστρωμα, το οποίο άγει θερμότητα από τη μάζα τους.
Πίνακας 8.28: Διάταξη 1: Δείγματα μεταλλικών και ξύλινων πάνελ

Σύνθετο πάνελ αλουμινίου, 2 0 χ 3 0 χ 0,3 c m Λευκό, Μαύρο, Ασημί, Κίτρινο, Κόκκινο, Μπλε
πυρήνας πολυαιθυλενίου και Πράσινο
Σύνθετο πάνελ αλουμινίου, 2 0 χ 13 χ 0,3 c m Λευκό, Μαύρο και Ασημί
πυρήνας πολυαιθυλενίου
Πάνελ αλουμινίου, 2 0 χ 7,5 χ 1 cm Λευκό
κυψελωτός πυρήνας
Ξύλο, πυρήνας βακελίτη 12 χ 8 χ 1 cm Ανοιχτόχρωμη απόχρωση, Ενδιάμεση απόχρωση
(PF) και Σκουρόχρωμη απόχρωση
Χαλκός ΙΟ χ 8 χ Ο,Ι cm Φυσικό και Πατίνα
Τιτάνιο ΙΟ χ 8 χ Ο,Ι cm Φυσικό
Ψευδάργυρος (λαμαρίνα) ΙΟ χ ΙΟ χ Ο,Ι c m Φυσικό
Τιτανιούχος Ψευδάργυρος ΙΟ χ ΙΟ χ Ο,Ι c m Φυσικό γκρι ανοιχτό, φυσικό γκρι σκούρο, μπεζ,
(quartz zinc) γαλάζιο, τουρκουάζ
Πίνακας 8.29: Διάταξη 2 Δείγ ιιατα κεραμικών πλακιδίων

Τετράγωνο, υαλωμένο, ΙΟ χ ΙΟ χ 0,7 c m Διάστικτο (πουά), λευκό, Μαύρο, Κόκκινο-
ματ (χρώμα στη μάζα) Μπορντό, Τυρκουάζ και Πράσινο-Λαδί
Τετράγωνο, υαλωμένο, ΙΟ χ ΙΟ χ 0,7 c m Λευκό, Μπεζ, Καφέ, Γαλάζιο και Γκρι
στιλπνό (χρώμα στη μάζα)
Τετράγωνο, υαλωμένο, ΙΟ χ ΙΟ χ 0,7 cm Ώχρα, Τυρκουάζ ανοιχτό, Τυρκουάζ σκούρο,
ματ Καφέ, Μπλε και Μαύρο (χρώμα στη μάζα)
Διάτρητο πάνελ 25 χ 13 χ 1,3 c m Λευκό, Ανοιχτό Γκρι, Μπεζ και Καφέ (χρώμα
υαλωμένο, ματ στην επιφάνεια)
247
Τέλος, μετρήθηκαν και οι πλάκες μαρμάρου και γρανίτη σε κατακόρυφη θέση,

τοποθετημένες σε νότιο και δυτικό τοίχο.
Εικόνα 8.49: Φωτογραφία της Διάταξης 1: Εικόνα 8.50: Φωτογραφία της Διάταξης 2:
Δείγματα μεταλλικών και ξύλινων πάνελ. Δείγματα κεραμικών πλακιδίων.
Οι μετρήσεις πραγματοποιήθηκαν κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, κατά τις

εβδομάδες:
• ΙΟ έως 17 Ιουλίου 2004 (διατάξεις με υλικά όψεων σε κατακόρυφη θέση με δυτικό
προσανατολισμό) και
• 24 έως 30 Ιουλίου 2004 (διατάξεις με υλικά όψεων σε κατακόρυφη θέση με νότιο
προσανατολισμό) και
• 31 Ιουλίου έως 6 Αυγούστου (διατάξεις με υλικά όψεων σε οριζόντια θέση).
Τέλος, σημειώνεται ότι κατά τη μέτρηση των δειγμάτων μεταλλικών φύλλων με
στιλβωμένη μεταλλική επιφάνεια (χαλκό, λαμαρίνα, τιτάνιο), παρατηρήθηκαν σημαντικά
σφάλματα σε σχέση με τις ενδείξεις του θερμόμετρου απόστασης. Με βάση τα παραπάνω,
οι μετρήσεις αυτές πρέπει να ληφθούν υπόψη ως ενδεικτικές και όχι ως απόλυτες.
8.2.2 Διατάξεις με υλικά όψεων στη Δύση - Α νάλυση σε σχέση με τα διαφορετικά υλικά
Σύνθετα πάνελ αλουυιινίου (Άλουυίνιο - Πολυαιθυλένιο ΡΕ - Αλουυιίνιο)

Σε όλα τα δείγματα πάνελ αλουμινίου με δυτικό προσανατολισμό, οι μέγιστες
θερμοκρασίες μετρήθηκαν στο διάστημα από τις 15:00 έως τις 18:00. Η μέση μέγιστη
θερμοκρασία του λευκού δείγματος ήταν ίση με 44,5 βαθμούς Κελσίου, ενώ του μαύρου
δείγματος ήταν 66,3 βαθμοί Κελσίου (διαφορά 21,8 °C). Οι μέσες μέγιστες θερμοκρασίες των
υπόλοιπων δειγμάτων ήταν ανάμεσα στις δύο ακραίες αυτές τιμές. Το κίτρινο και το
κόκκινο δείγμα είχαν μέσες μέγιστες θερμοκρασίες ίσες με 48,7 και 51 βαθμούς Κελσίου,
αντίστοιχα, ενώ το πράσινο και το μπλε δείγμα είχαν μέσες μέγιστες θερμοκρασίες ίσες με
55,6 και 56,9 βαθμούς Κελσίου, αντίστοιχα. Το δείγμα με το ασημί χρώμα είχε μέση μέγιστη
θερμοκρασία ίση με 52,9 βαθμούς Κελσίου. Το κίτρινο και το κόκκινο δείγμα ήταν
ψυχρότερα από το ασημί, ενώ το μπλε και το πράσινο ήταν θερμότερα από αυτό.
Αντίστοιχη ήταν και n διαβάθμιση των μέσων επιφανειακών θερμοκρασιών. Στις 20:00, οι
επιφανειακές θερμοκρασίες όλων των δειγμάτων ήταν ανώτερες από τη θερμοκρασία του
αέρα (μέση ωριαία τιμή ίση με 29,8 °C), ενώ έπεσαν κάτω από τη θερμοκρασία του αέρα
μετά τις 21:00 με 22:00. Ως προς τη θερμοκρασία του αέρα, οι μέσες μέγιστες, ελάχιστες
και μέσες θερμοκρασίες των δειγμάτων υλικών φαίνονται στον Πίνακα 830. Εντύπωση
προκαλεί η σημαντικότατη διαφορά (31,8 °C) ανάμεσα στη μέση μέγιστη θερμοκρασία του
δείγματος μαύρου χρώματος και την αντίστοιχη θερμοκρασία του αέρα, καθώς επίσης και
το γεγονός ότι το λευκό δείγμα παρουσίασε μέση μέγιστη θερμοκρασία κατά ΙΟ βαθμούς
Κελσίου υψηλότερη από τη μέση μέγιστη θερμοκρασία του αέρα. Τα στοιχεία αυτά
248
επιβεβαιώνουν τ ο γεγονός ότι ο δυτικός προσανατολισμός είναι ο περισσότερο

επιβαρημένος θερμικά κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού.
Πίνακας 8.30: Δείγματα σύνθετων πάνελ αλουμινίου 2 0 χ 3 0 cm με δυτικό προσανατολισμό.

Αέρας 34,5 28,5 31,3
Λευκό χρώμα 44,5 (+10) 24,5 (-4) 33,7 (+2,4)
Κίτρινο χρώμα 48,7 (+14,2) 25,9 (-2,6) 36,3 (+5)
Κόκκινο χρώμα 51 (+16,5) 25,7 (-2,8) 37,0 (+5,7)
Ασημί χρώμα 52,9 (+18,4) 25,2 (-3,3) 37,4 (+6,1)
Πράσινο χρώμα 55,6 (+21,1) 26,2 (-2,3) 39,1 (+7,8)
Μπλε χρώμα 56,9 (+22,4) 25,7 (-2,8) 39,3 (+8)
Μαύρο χρώμα 66,3 (+31,8) 26,1 (-2,4) 42,4 (+11,1)
8:00 10:00 12:00 14:00 16:00 18:00 20:00 Μέση μέγιστη Μέση Μέση μέση Τ
Tair - - Πάνελ ΑΙ-ΡΕ-ΑΙ λευκό D Λευκό χρώμα D Κίτρινο χρώμα
• ασημί μαύρο • Κόκκινο χρώμα m Ασημί χρώμα
- κόκκινο κίτρινο Ε) Πράσινο χρώμα • Μπλε χρώμα
-πράσινο μπλε • Μαύρο χρώμα
θερμοκρασίες διαφορετικών χρωμάτων επιφανειακών θερμοκρασιών διαφορετικών
δειγμάτων πάνελ αλουμινίου με δυτικό χρωμάτων δειγμάτων πάνελ αλουμινίου με
προσανατολισμό. δυτικό προσανατολισμό.
Πέρα από τη διερεύνηση της επίδρασης του χρώματος σε δείγματα αλουμινίου ίδιων
διαστάσεων, κρίθηκε ενδιαφέρον να συγκριθούν οι επιφανειακές θερμοκρασίες δειγμάτων
λευκού, ασημί και μαύρου πάνελ αλουμινίου με διαφορετικές διαστάσεις. Στα λευκά
δείγματα, τ ο μικρότερο είχε μέση μέγιστη θερμοκρασία ίση με 42,9 βαθμούς Κελσίου,
δηλαδή 1,6 βαθμούς Κελσίου χαμηλότερη από εκείνη του μεγαλύτερου δείγματος. Στα
ασημένια δείγματα, η διαφορά ήταν πιο μεγάλη και τ ο μικρότερο δείγμα είχε μέση μέγιστη
θερμοκρασία κατά 5,7 βαθμούς Κελσίου χαμηλότερη από την αντίστοιχη του μεγαλύτερου
δείγματος. Τέλος, στα μαύρα δείγματα, τ ο μικρότερο είχε μέση μέγιστη θερμοκρασία 3,9
βαθμούς Κελσίου χαμηλότερη από τ ο μεγαλύτερο δείγμα. Στις μέσες θερμοκρασίες, η
διαφορά ήταν 1 βαθμός Κελσίου για τ ο άσπρο δείγμα, 2 βαθμοί Κελσίου για τ ο ασημί, ενώ τ α
μαύρα δείγματα είχαν ίσες μέσες θερμοκρασίες. Οι διαφορές αυτές είναι μάλλον
σημαντικές, αλλά καθώς τ α δείγματα δεν είχαν την ίδια προέλευση (κατασκευαστή), δεν
μπορεί να ειπωθεί με σιγουριά ότι οφείλονται στις διαφορετικές διαστάσεις των δειγμάτων.
Τέλος, συγκρίθηκαν οι επιφανειακές θερμοκρασίες ανάμεσα σε δύο δείγματα αλουμινίου
μικρού μεγέθους. Το ένα είχε πυρήνα πολυαιθυλενίου (ΡΕ), ενώ τ ο άλλο είχε πυρήνα
κυψελών αλουμινίου. Από τη σύγκριση των μέσων ωριαίων επιφανειακών θερμοκρασιών,
καθώς και των μέσων μέγιστων και μέσων θερμοκρασιών των δύο δειγμάτων προκύπτει ότι
τ ο δεύτερο ήταν ελαφρώς θερμότερο κατά περίπου 1 με 1,3 βαθμούς Κελσίου. Η διαφορά
αυτή δεν είναι σημαντική, ενδέχεται όμως να είναι μεγαλύτερη για διαφορετικά χρώματα. Η
διαφορά στον πυρήνα των πάνελ αλουμινίου έχει μεγαλύτερη σημασία ως προς την
περιβαλλοντική επίδραση του υλικού και τη δυνατότητα ανακύκλωσης του, η οποία είναι,
προφανώς, ευκολότερη σε σχέση με τ α σύνθετα πάνελ αλουμινίου.
249
Σύνθετα ξύλινα πάνελ (Βερνικωμένο Εύλο - Βακελίτης PF - Ξύλο)

Οπως ήταν αναμενόμενο, τ ο σκουρόχρωμο ξύλο παρουσίασε τις υψηλότερες επιφανειακές
θερμοκρασίες (μέση μέγιστη θερμοκρασία ίση με 59,6 °C). Η διαφορά ανάμεσα στις μέσες
μέγιστες θερμοκρασίες του σκουρόχρωμου δείγματος και του ανοιχτόχρωμου ήταν ίση με
7,8 βαθμούς Κελσίου, ενώ σε σχέση με του δείγματος με τη ενδιάμεση απόχρωση ήταν 7,1
βαθμοί Κελσίου. Η διαφορά ανάμεσα στις επιφανειακές θερμοκρασίες της ανοιχτόχρωμης
και της ενδιάμεσης απόχρωσης είναι μικρή σε σχέση με τη διαφορά που υπάρχει στο χρώμα
(άρα και στην ανακλαστικότητά τους) και είναι δύσκολο να ερμηνευτεί. Οι διαφορές
ανάμεσα στις μέσες μέγιστες επιφανειακές θερμοκρασίες των τριών δειγμάτων σύνθετων
ξύλινων πάνελ και της μέσης μέγιστης θερμοκρασίας του αέρα είναι πολύ μεγάλες (17,3 °C
για τ ο ανοιχτόχρωμο δείγμα και 25,1 βαθμοί Κελσίου για τ ο σκουρόχρωμο).
Πίνακας 8.3t Δείγματα σύνθετων πάνελ ξύλου 20 χ 30 cm με δυτικό προσανατολισμό.

Αέρας 34,5 28,5 31,3
Ανοιχτόχρωμη απόχρωση 51,8 (+17,3) 26 (-2,5) 37,3 (+6)
Ενδιάμεση απόχρωση 52,5 (+18) 25,9 (-2,6) 37,8 (+6,5)
Σκουρόχρωμη απόχρωση 59,6 (+25,1) 26,2 _ί=Ζ3λ 40,7 (+9,4)
Tair • Ανοιχτόχρωμη απόχρωση
—— Σύνθετο πάνελ ξύλου ανοιχτό • Ενδιάμεση απόχρωση
μεσαίο • Σκουρόχρωμη απόχρωση
σκούρο
θερμοκρασίες διαφορετικών αποχρώσεων επιφανειακών θερμοκρασιών διαφορετικών
δειγμάτων σύνθετων πάνελ ξύλου, με δυτικό αποχρώσεων δειγμάτων σύνθετων πάνελ ξύλου
προσανατολισμό. με δυτικό προσανατολισμό.
Μεταλλικά Φύλλα
Πίνακας 8.32: Δείγματα μεταλλικών φύλλων ΙΟ χ ΙΟ cm με δυτικό προσανατολισμό.

Μέση μέγιστη Τ Μέση ελάχιστη Τ Μέση αέση Τ
Αέρας 34,5 28,5 31,3
Χαλκός, φυσική απόχρωση 41,6 (+7,1) 27 (-1-5) 34,0 (+2,7)
Χαλκός, πατίνα 48,2 (+13,7) 25,7 (-2,8) 35,7 (+4,4)
Τιτάνιο 40.1 (+5,6) 25,4 (-3,1) 32,5 (+1.2)
Ψευδάργυρος (λαμαρίνα) 41 (+6,5) 25,4 (-3,1) 31,9 (+0,6>-
Τιτανιούχος ψευδάργυρος, μπεζ 47,1 (+12,6) 26,2 (-2,3) 35,7 (+4,4)
Τιτανιούχος ψευδάργυρος, τυρκουάζ 48,2 (+13,7) 26,1 (-2,4) 36,2 (+4,9)
Τιτανιούχος ψευδάργυρος, γαλάζιο 48,8 (+14,3) 26,1 (-2,4) 36,5 (+5,2)
Τιτανιούχος ψευδάργυρος, γκρι ανοιχτό 44,7 (+10,2) 25,7 (-2,8) 35,0 (+3,7)
Τιτανιούχος ψευδάργυρος, γκρι σκούρο 49,5 (+15) 26 (-2,5) 36,8 (+5,5)
Χαλκός
Το δείγμα χαλκού του οποίου η επιφάνεια είχε υποστεί τεχνητή παλαίωση (πατίνα)
παρουσίασε υψηλότερες επιφανειακές θερμοκρασίες (μέση μέγιστη θερμοκρασία ίση με
250
48,2 °C) από το δείγμα με την φυσική καφέ απόχρωση (μέση μέγιστη θερμοκρασία ίση με
41,6 °C). Οι διαφορές που μετρήθηκαν ήταν στις μέσες μέγιστες θερμοκρασίες ό,ό βαθμοί
Κέλσιου, στις μέσες ελάχιστες 1,3 βαθμοί Κέλσιου και στις μέσες θερμοκρασίες 1,7 βαθμοί
Κέλσιου.
Τιτάνιο
Το δείγμα τιτανίου παρουσίασε σχετικά χαμηλές επιφανειακές θερμοκρασίες. Η μέση
μέγιστη θερμοκρασία του ήταν ίση με 40,1 βαθμούς Κελσίου, δηλαδή ήταν κατά 5,6
βαθμούς Κελσίου υψηλότερη από τη μέση μέγιστη θερμοκρασία του αέρα, ενώ η μέση
επιφανειακή θερμοκρασία του ήταν μόνο 1,2 βαθμούς Κελσίου υψηλότερη από την
αντίστοιχη μέση θερμοκρασία του αέρα.
Ψευδάργυρος (λαυαοίνα)
Το δείγμα ψευδάργυρου παρουσίασε ανάλογη θερμική συμπεριφορά με το δείγμα του
τιτανίου. Η μέση μέγιστη επιφανειακή θερμοκρασία του ήταν ίση με 41 βαθμούς Κελσίου (6,5
°C υψηλότερη από την αντίστοιχη του αέρα), ενώ η μέση επιφανειακή θερμοκρασία του
ήταν 32 βαθμοί Κελσίου (μόλις Ο,ό °C υψηλότερη από την αντίστοιχη μέση θερμοκρασία
του αέρα).
35
α 30 4
ο.
25
20
>ο 15
10
=> 5
0
-5
-10
Τ Τ
8:00 10:00 12:00 14:00 16:00 18:00 20:00 • Χαλκός, φυσική απόχρωση
Ώρα της ημέρας • Χαλκός, πατίνα
·—- Tair •Χαλκός Μ Τιτάνιο
Χαλκός πατίνα • Τιτάνιο • Λαμαρίνα
—·· Zinc -λαμαρίνα
θερμοκρασίες διαφορετικών δειγμάτων επιφανειακών θερμοκρασιών διαφορετικών
μεταλλικών φύλλων με δυτικό προσανατολισμό. δειγμάτων μεταλλικών φύλλων με δυτικό
προσανατολισμό.
Τιτανιούχος ψευδάργυρος
Το δείγμα τιτανιούχου ψευδάργυρου με την χαμηλότερη μέση μέγιστη επιφανειακή
θερμοκρασία ήταν το ανοιχτό γκρι (44,7 °C), το οποίο ήταν κατά 10,2 βαθμούς Κελσίου
θερμότερο "από τον αέρα, ενώ εκείνο με την υψηλότερη ήταν το γκρι σκούρο (49,5 °C), το
οποίο ήταν κατά 15 βαθμούς Κελσίου θερμότερο από τον αέρα. Οι αντίστοιχες μέσες
θερμοκρασίες των δύο αυτών δειγμάτων ήταν 35 και 36,8 βαθμοί Κελσίου, δηλαδή κατά 3,7
και 5,5 βαθμούς Κελσίου υψηλότερες από την αντίστοιχη μέση θερμοκρασία του αέρα. Οι
υπόλοιπες τρεις αποχρώσεις, που μετρήθηκαν (μπεζ, γαλάζια και τυρκουάζ) παρουσίασαν
επιφανειακές θερμοκρασίες ανάμεσα στα δύο παραπάνω ακρότατα όρια. Το γαλάζιο και το
τυρκουάζ δείγμα παρουσίασαν παρόμοιες θερμοκρασίες, με διαφορές μικρότερες του 1
βαθμού Κελσίου, τόσο στις μέσες ωριαίες, όσο και στις μέσες μέγιστες, ελάχιστες και μέσες
επιφανειακές θερμοκρασίες.
251
35
LO 30
& 25
•ω 20
αι 15
Χ. 10
•<
3 5
h- 0
< -ò
8:00 10:00 12:00 14:00 16:00 18:00 20:00 -10
Ώρα της ημέρας Μέση μέγιστη Μέση Μέση μέση Τ
— Tair Quartz zinc φυσικός Τ ελάχιστη Τ
τυρκουάζ — γαλάζιο
μπεζ φυσικός γκρι σκούρο D Μπεζ D Τυρκουάζ • Γαλάζιο
φυσικός γκρι ανοιχτό • Γκρι ανοιχτό • Γκρι σκούρο
τιτανιούχου ψευδάργυρου με δυτικό χρωμάτων δειγμάτων τιτανιούχου ψευδάργυρου
προσανατολισμό. με δυτικό προσανατολισμό.
Κεοααικά πλακίδια
Οι μέγιστες θερμοκρασίες που μετρήθηκαν στα δείγματα κεραμικών πλακιδίων
παρουσιάστηκαν στο διάστημα μεταξύ 16:00 και 18:00. Το λευκό υαλωμένο, στιλπνό
κεραμικό πλακίδιο παρουσίασε τις χαμηλότερες επιφανειακές θερμοκρασίες. Η μέση μέγιστη
θερμοκρασία του ήταν 44 βαθμοί Κελσίου, δηλαδή 9,5 βαθμούς Κελσίου υψηλότερη από τη
μέση μέγιστη θερμοκρασία του αέρα. Γενικά, οι μέσες ωριαίες θερμοκρασίες του λευκού
πλακιδίου ήταν χαμηλές, γεγονός που φαίνεται από τη μέση θερμοκρασία του, η οποία ήταν
2,7 βαθμούς Κελσίου υψηλότερη από την αντίστοιχη του αέρα (31,3 °C). Αντίθετα, οι
μέγιστες επιφανειακές θερμοκρασίες μετρήθηκαν στο δείγμα μαύρου, ματ κεραμικού
πλακιδίου με λευκά στίγματα (πουά), του οποίου η μέση μέγιστη θερμοκρασία ήταν ίση με
56,6 βαθμούς Κελσίου (22,1°C υψηλότερη από την αντίστοιχη θερμοκρασία του αέρα), ενώ η
μέση επιφανειακή θερμοκρασία ήταν ίση με 38,8 βαθμούς Κελσίου (7,5 °C υψηλότερη από
την αντίστοιχη θερμοκρασία του αέρα).
Από τ α δείγματα με τη διάστικτη (πουά) επιφάνεια που μετρήθηκαν, τ ο κόκκινο-
μπορντό δείγμα και τ ο πράσινο-λαδί δείγμα παρουσίασαν ίδιες θερμοκρασίες (μέσες
μέγιστες θερμοκρασίες ίσες με 52,4 °C και 52,5 °C, αντίστοιχα). Το μπλε σκούρο πλακίδιο
παρουσίασε υψηλότερες θερμοκρασίες (53,1 °C και 38,2 °C) από τ ο κόκκινο-μπορντό, τ ο
πράσινο-λαδί και τ ο σκούρο γκρι δείγμα. Το ώχρα πλακίδιο παρουσίασε λίγο χαμηλότερες
θερμοκρασίες (48,4 °C και 35,9 °C) από τ ο μπεζ δείγμα (48,8 °C και 36,4 °C) και ήταν τ ο
αμέσως ψυχρότερο από τ ο λευκό.
Πίνακας 8.33: Δείγματα κεραμικών πλακιδίων ΙΟ χ ΙΟ cm με δυτικό προσανατολισμό.

Αέρας 34,5 28,5 31,3
Λευκό, υαλωμένο χρώμα 44 (+9,5) 25,1 (-3,4) 33,6 (+2,3)
Ώχρα χρώμα 48,4 (+13,9) 25,1 (-3,4) 35,9 (+4,6)
Μπεζ χρώμα 48,8 (+14,3) 25,5 (-3) 36,4 (+5,1)
Γκρι ανοιχτό χρώμα 49,8 (+15,3) 25,1 (-3,4) 36,4 (+5,1)
Καφέ χρώμα 51,9 (+17,4) 25,8 (-2,7) 38,1 (+6,8)
Κόκκινο-μπορντό πουά χρώμα 52,4 (+17,9) 25,6 (-2,9) 37,1 (+5,8)
Πράσινο-λαδί πουά χρώμα 52,5 (+18) 25,3 (-3,2) 37,2 (+5,9)
Μπλε χρώμα 53,1 (+18,6) 25,9 (-2,6) 38,2 (+6,9)
Μαύρο χρώμα 54,3 (+19,8) 26,2 (-2,3) 39,0 (+7,5)
Μαύοο, πουά χρώμα 56,6 (+22,1) 25,8 (-2,7) 38,8 (+7,5)
252
65
60
55
50
45
40
35
30
25
20
~—Tai Γ — Λευκό D Λευκό • Ώχρα
— Ώχρα Γκρι ανοιχτό ΕΙ Γκρι ανοιχτό • Καφέ
Καφέ Μπλε • Κόκκινο-μπορντό πουά • Πράσινο-λαδί πουά
Γκρι σκούρο Κόκκινο πουά
Πράσινο πουά —— Μαύρο • Γκρι σκούρο • Μπλε
Μαύρο, πουά • Μαύρο • Μαύρο, πουά
κεραμικών πλακιδίων με δυτικό προσανατολισμό, χρωμάτων δειγμάτων κεραμικών πλακιδίων με
δυτικό προσανατολισμό.
Με στόχο τη διερεύνηση της επίδρασης της υάλωσης στις επιφανειακές θερμοκρασίες

των κεραμικών πλακιδίων, μετρήθηκαν δύο πλακίδια καφέ χρώματος, από τα οποία το ένα
είχε υαλωμένη, στιλπνή επιφάνεια και το άλλο είχε υαλωμένη, ματ επιφάνεια. Τα δύο
δείγματα παρουσίασαν σχεδόν όμοιες επιφανειακές θερμοκρασίες, με διαφορές μικρότερες
του 0,7 βαθμού Κελσίου, τόσο στις μέσες ωριαίες, όσο και στις μέσες μέγιστες, ελάχιστες
και μέσες θερμοκρασίες τους. Από τα παραπάνω συμπεραίνεται ότι η στιλπνότητα της
επιφάνειας των πλακιδίων δεν επηρεάζει ιδιαίτερα τις επιφανειακές τους θερμοκρασίες.
Ωστόσο, σε μια συνολική αξιολόγηση, πρέπει να λαμβάνονται υπόψη και ζητήματα οπτικής
άνεσης, καθώς και πρακτικά, αλλά και αισθητικά ζητήματα. Ως προς την οπτική άνεση, είναι
πιθανό τα στιλπνά, υαλωμένα κεραμικά πλακίδια να προκαλέσουν θάμβωση, λόγω της
επιφάνειας τους. Αντίθετα, θετικό στοιχείο για την εφαρμογή τους είναι n ευκολία με την
οποία καθαρίζονται, γεγονός που έχει τόσο πρακτικές, όσο και αισθητικές προεκτάσεις.
Τέλος, συγκρίνονται οι θερμοκρασίες δειγμάτων κεραμικών πάνελ προσόψεων με
μεγάλο πάχος (15 mm) και διάτρηση. Από τα τέσσερα δείγματα που μετρήθηκαν, το λευκό
πάνελ παρουσίασε τις χαμηλότερες επιφανειακές θερμοκρασίες. Η μέση μέγιστη
θερμοκρασία του ήταν 44,1 βαθμοί Κελσίου, δηλαδή 9,6 βαθμούς Κελσίου υψηλότερη από τη
πλακιδίου ήταν αρκετά χαμηλές, γεγονός που φαίνεται από τη μέση θερμοκρασία του, η
οποία ήταν κατά 2,5 βαθμούς Κελσίου υψηλότερη από την αντίστοιχη του αέρα (33,8 °C).
Αντίθετα, οι μέγιστες επιφανειακές θερμοκρασίες μετρήθηκαν στο δείγμα καφέ πάνελ, του
οποίου η μέση μέγιστη ήταν ίση με 52 βαθμούς Κελσίου (17,5 °C υψηλότερη από την
αντίστοιχη θερμοκρασία του αέρα), ενώ η μέση επιφανειακή θερμοκρασία ήταν ίση με 37,4
βαθμούς Κελσίου (6,1 °C υψηλότερη από την αντίστοιχη θερμοκρασία του αέρα).
Πίνακας 8.34: Δείγματα κεραμικών πάνελ πάχους 25 χ 13 χ 1,3 cm με δυτικό προσανατολισμό.

Αέρας 34,5 28,5 31,3
Λευκό-υπόλευκο χρώμα 44.1 (+9,6) 25,9 (-2,6) 33,8 (+2,5)
Μπεζ χρώμα 46,4 (+11,9) 25,9 (-2,6) 35.3 (+4)
Γκρι ανοιχτό χρώμα 47.2 (+12,7) 25,7 (-2,8) 35,2 (+3,9)
Καφέ χρώμα 52 (+17,5) 25,2 (-3,3) 37.4 (+6,1)
Πλάκες uapuaoou
διάστημα μεταξύ 16:00 και 18:00. Το δείγμα λευκού μαρμάρου παρουσίασε χαμηλές
επιφανειακές θερμοκρασίες. Η μέση μέγιστη θερμοκρασία του ήταν ίση με 39,6 βαθμούς
253
Κελσίου, δηλαδή 5,1 βαθμούς Κελσίου υψηλότερη από την αντίστοιχη θερμοκρασία του
αέρα, ενώ η μέση θερμοκρασία του ήταν λιγότερο από 0,5 βαθμό Κελσίου υψηλότερη από
τη μέση θερμοκρασία του αέρα Αντίθετα, τ ο δείγμα γκρι σκούρου μαρμάρου παρουσίασε
πολύ υψηλή μέση μέγιστη θερμοκρασία (58,1 °C), η οποία ήταν κατά 23,6 βαθμούς Κελσίου
υψηλότερη από τη μέση μέγιστη θερμοκρασία του αέρα. Οι επιφανειακές θερμοκρασίες των
υπόλοιπων δειγμάτων κυμάνθηκαν ανάμεσα στα δύο παραπάνω α κ ρ ό τ α τ α όρια, όμως
παρουσίασαν πολύ υψηλότερες (άνω των 6 °C) μέσες μέγιστες επιφανειακές θερμοκρασίες
από τ ο λευκό δείγμα.
Πίνακας 8.35: Δείγματα πλακών μαρμάρου 2 0 χ 3 0 cm με δυτικό προσανατολισμό,

Αέρας 34,5 28,5 31,3
Λευκό χρώμα 39,6 (+5,1) 24,2 (-4,3) 31,6 (+0,3)
Γκρι ανοιχτό χρώμα 46 (+11,5) 24,5 (-4) 34,2 (+2,9)
Μπεζ χρώμα 49,1 (+14,6) 24,6 (-3,9) 35,5 (+4,2)
Γκρι-μπεζ χρώμα 51,2 (+16,7) 24,6 (-3,9) 36,5 (+5,2)
Γκρι χρώμα 54,4 (+19,9) 24,5 (-4) 37,7 (+6,4)
Ώχρα χρώμα 55,4 (+20,9) 24,9 (-3,6) 38,1 (+6,8)
Γκρι σκούρο χρώμα 58,1 (+23,6) 25 (-3,5) 39,8 (+8*5)
8:00 10:00 12:00 14:00 16:00 18:00 20:00

Tair Γκρι-μπεζ χρώμα
Μπεζ χρώμα Γκρι χρώμα D Λευκό • Γκρι ανοιχτό D Μπεζ
—» Λευκό χρώμα — Ώχρα χρώμα • Γκρι-μπεζ • Γκρι Ε Ώχρα
Γκρι σκούρο χρώμα — Γκρι ανοιχτό χρώμα • Γκρι σκούρο
θερμοκρασίες διαφορετικών δειγμάτων πλακών επιφανειακών θερμοκρασιών διαφορετικών
μαρμάρου με δυτικό προσανατολισμό. χρωμάτων δειγμάτων πλακών μαρμάρου με
διάστημα μεταξύ 16:00 και 18:00. Το δείγμα σομόν γρανίτη παρουσίασε τις πιο χαμηλές
επιφανειακές θερμοκρασίες. Η μέση μέγιστη θερμοκρασία του ήταν ίση με 47,7 βαθμούς
Κελσίου, ήταν δηλαδή 13,2 βαθμούς Κελσίου υψηλότερη από την αντίστοιχη θερμοκρασία
του αέρα, ενώ η μέση θερμοκρασία του ήταν κατά 4 βαθμούς Κελσίου υψηλότερη από τη
μέση θερμοκρασία του αέρα (31,2 °C). Παρόμοιες ήταν και οι θερμοκρασίες του λευκού-
μπεζ δείγματος. Αντίθετα, τ ο δείγμα γκρίζου γρανίτη παρουσίασε πολύ υψηλή μέση μέγιστη
θερμοκρασία (59,1 °C), η οποία ήταν κατά 24,6 βαθμούς Κελσίου υψηλότερη από τη μέση
μέγιστη θερμοκρασία του αέρα. Οι επιφανειακές θερμοκρασίες των υπόλοιπων δειγμάτων
κυμάνθηκαν ανάμεσα στα δύο παραπάνω α κ ρ ό τ α τ α όρια, όμως παρουσίασαν πολύ
υψηλότερες (άνω των 8,5 °C) μέσες μέγιστες επιφανειακές θερμοκρασίες από τ ο λευκό-
μπεζ δείγμα.
254
Πίνακας 8.36: Δείγματα πλακών γρανίτη 2 0 χ 30 cm με δυτικό προσανατολισμό.

Αέρας 34,5 28,5 31,3
Λευκό-μπεζ χρώμα 48,1 (+13,6) 24,7 (-3,8) 35,5 (+4,2)
Σομόν χρώμα 47,7 (+13,2) 25,6 (-2,9) 35,3 (+4)
Κόκκινο-μαύρο χρώμα 56,6 (+22,1) 26,1 (-2,4) 39,4 (+8,1)
Μαύρο χρώμα 57,5 (+23) 25,7 (-2,8) 39,8 (+8,5)
Γκρι χρώμα 59,1 (+24,6) 26 (-2,5) 40,3 (+9)
8:00 10:00 12:00 14:00 16:00 18:00 20:00 Μέση μέγιστη Μέση ελάχιστη Μέση μέση Τ
Τ Τ
Ώρα της ημέρας D Λευκός-μπεζ ΕΙ Σομόν
-—· Tair Μαύρο χρώμα • Κόκκινος-μαύρος • Μαύρος
Κόκκινο-μαύρο χρώμα Λευκό-μπεζ χρώμα • Γκρι
Γκρι χρώμα Σομόν χρώμα
γρανίτη με δυτικό προσανατολισμό. χρωμάτων δειγμάτων πλακών γρανίτη με δυτικό
8.2.3 Διατάξεις με υλικά όψεων στη Δύση - Α νάλυση σε σχέση με τα διαφορετικά χρώματα
Λευκό και απε£ χρώυια

Από τ α υλικά που μετρήθηκαν σε κατακόρυφη θέση με δυτικό προσανατολισμό και είχαν
λευκό ή υπόλευκο (μπεζ) χρώμα, τ ο ψυχρότερο ήταν τ ο δείγμα λευκού μαρμάρου, του
οποίου η μέση μέγιστη θερμοκρασία ήταν 5,1 βαθμούς Κελσίου υψηλότερη από τη μέση
μέγιστη θερμοκρασία του αέρα, ενώ η μέση θερμοκρασία του ήταν σχεδόν ίση με τη μέση
θερμοκρασία του αέρα. Τα τρία λευκά δείγματα (μάρμαρο, υαλωμένο κεραμικό πλακίδιο και
σύνθετο πάνελ αλουμινίου) είχαν από 5,1 έως ΙΟ βαθμούς Κελσίου υψηλότερες μέσες
μέγιστες θερμοκρασίες από την αντίστοιχη θερμοκρασία του αέρα. Οι μέσες θερμοκρασίες
τους ήταν από 0,3 έως 2,4 βαθμούς Κελσίου υψηλότερες από εκείνη του αέρα. Αντίθετα, τ α
δείγματα μπεζ χρώματος (τιτανιούχος ψευδάργυρος και γρανίτης) παρουσίασαν σχετικά
υψηλότερες μέσες μέγιστες επιφανειακές θερμοκρασίες (12,6 °C και 13,6 °C, αντίστοιχα),
ενώ οι μέσες θερμοκρασίες τους ήταν περίπου 4 με 4,5 βαθμούς Κελσίου υψηλότερες από
την αντίστοιχη μέση θερμοκρασία του αέρα. Το συνολικό εύρος της διαφοράς των μέσων
μέγιστων επιφανειακών θερμοκρασιών των δειγμάτων με λευκό και μπεζ χρώμα από την
αντίστοιχη θερμοκρασία του αέρα ήταν από 5,1 έως 13,6 βαθμοί Κελσίου. Σε ό,τι αφορά στις
μέσες επιφανειακές θερμοκρασίες, τ ο συνολικό εύρος της διαφοράςς ήταν πολύ μικρότερο
(από 0,3 έως +4,2 °C).
Πίνακας 8.37: Δείγματα λευκού κ α μπεζ χρώματος με δυτικό προσανατολισμό.

Αέρας 34,5 28,5 31,3
Μάρμαρο (λευκό) +5,1 -4,3 +0,3
Υαλωμένο κεραμικό πλακίδιο (λευκό) +9,5 -3,4 +2,3
Σύνθετο πάνελ αλουμινίου (λευκό) +10 -4 +2,4
Τιτανιούχος ψευδάργυρος (μπεζ) +12,6 -2,3 +4,4
Γρανίτης (λευκός-μπεζ) +13,6 -3,8 +4,2
255
Aonui και γκρι ανοιχτό χρώμα

Από τα υλικά που μετρήθηκαν σε κατακόρυφη θέση με δυτικό προσανατολισμό και είχαν
ανοιχτό γκρι ή ασημί χρώμα, το ψυχρότερο ήταν το δείγμα τιτανιούχου ψευδάργυρου, του
οποίου η μέση μέγιστη θερμοκρασία ήταν κατά 10,2 βαθμούς Κελσίου υψηλότερη από τη
μέση μέγιστη θερμοκρασία του αέρα, ενώ η μέση θερμοκρασία του ήταν κατά 3,7 βαθμούς
Κελσίου υψηλότερη από τη μέση θερμοκρασία του αέρα. Αντίθετα, το ασημί πάνελ
αλουμινίου ήταν θερμότερο. Η μέση μέγιστη θερμοκρασία του ήταν ίση με 52,9 βαθμούς
Κελσίου (διαφορά 18,4 °C από την αντίστοιχη θερμοκρασία του αέρα), ενώ η μέση
θερμοκρασία ήταν 37,4 βαθμοί Κελσίου (διαφορά 6,1 °C από την αντίστοιχη θερμοκρασία
του αέρα). Το συνολικό εύρος της διαφοράς των μέσων μέγιστων επιφανειακών
θερμοκρασιών των δειγμάτων με ανοιχτό γκρι και ασημί χρώμα από την αντίστοιχη
θερμοκρασία του αέρα ήταν από 10,5 έως 18,4 βαθμοί Κελσίου. Σε ό,τι αφορά στις μέσες
επιφανειακές θερμοκρασίες, το συνολικό εύρος της διαφοράςς ήταν μικρότερο (από 2,9
έως 6,1 °C).
Πίνακας 8.38: Δείγματα ασημί κ α ανοιχτού γκρίζου χρώματος με δυτικό προσανατολισμό.

Αέρας 34,5 28,5 31,3
Τιτανιούχος ψευδάργυρος (γκρι ανοιχτό) +10,2 -2,8 +3,7
Μάρμαρο (γκρι ανοιχτό) +11,5 -4 +2,9
Κεραμικό πλακίδιο (γκρι ανοιχτό) +15,3 -3,4 +5,1
Σύνθετο πάνελ αλουμινίου (ασημί) +18,4 -3,3 +6,1
Γκρι χοώυια
γκρι χρώμα, το ψυχρότερο ήταν το δείγμα τιτανιούχου ψευδάργυρου, του οποίου η μέση
μέγιστη θερμοκρασία ήταν κατά 15 βαθμούς Κελσίου υψηλότερη από τη μέση μέγιστη
υψηλότερη από τη μέση θερμοκρασία του αέρα Αντίθετα, το δείγμα γκρίζου γρανίτη ήταν
θερμότερο και η μέση μέγιστη θερμοκρασία του ήταν ίση με 59,1 βαθμούς Κελσίου (διαφορά
24,6 °C από την αντίστοιχη θερμοκρασία του αέρα), και η μέση θερμοκρασία ήταν 40,3
βαθμοί Κελσίου (διαφορά 9 °C από την αντίστοιχη θερμοκρασία του αέρα). Το συνολικό
εύρος της διαφοράς των μέσων μέγιστων επιφανειακών θερμοκρασιών των δειγμάτων με
ανοιχτό γκρι και ασημί χρώμα από την αντίστοιχη θερμοκρασία του αέρα ήταν από 15 έως
24,ό βαθμοί Κελσίου. Σε ό,τι αφορά στις μέσες επιφανειακές θερμοκρασίες, το συνολικό
εύρος της διαφοράς ήταν μικρότερο (από 5,5 έως 9 °C).
Πίνακας 8.39: Δείγματα γκρίζου χρώματος με δυτικό προσανατολισμό

Αέρας 34,5 28,5 31,3
Τιτανιούχος ψευδάργυρος (γκρι σκούρο) +15 -2,5 +5,5
Κεραμικό πλακίδιο (γκρι σκούρο) +18,3 -2,3 +6,7
Μάρμαρο (γκρι) +19,9 -4 +6,4
Γρανίτης (γκρι) +24,6 -2,5 +9,0
Γκρι σκούρο και υιαύοο χοώυ,α

σκούρο γκρι ή μαύρο χρώμα, το ψυχρότερο ήταν το δείγμα κεραμικού πλακιδίου, του
Κελσίου υψηλότερη από τη μέση θερμοκρασία του αέρα. Αντίθετα, το δείγμα σύνθετου
πάνελ αλουμινίου ήταν το θερμότερο και η μέση μέγιστη θερμοκρασία του ήταν ίση με όό,3
βαθμούς Κελσίου (διαφορά 31,8 °C από την αντίστοιχη θερμοκρασία του αέρα), και η μέση
256
τ ο υ αέρα). Το σ υ ν ο λ ι κ ό ε ύ ρ ο ς τ η ς δ ι α φ ο ρ ά ς τ ω ν μ έ σ ω ν μέγιστων επιφανειακών

θ ε ρ μ ο κ ρ α σ ι ώ ν τ ω ν δειγμάτων μ ε σ κ ο ύ ρ ο γκρι και μ α ύ ρ ο χ ρ ώ μ α α π ό τ η ν α ν τ ί σ τ ο ι χ η
θ ε ρ μ ο κ ρ α σ ί α τ ο υ α έ ρ α ή τ α ν από 19,8 έ ω ς 31,8 βαθμοί Κελσίου. Σε ό,τι α φ ο ρ ά στις μ έ σ ε ς
επιφανειακές θ ε ρ μ ο κ ρ α σ ί ε ς , τ ο σ υ ν ο λ ι κ ό ε ύ ρ ο ς τ η ς δ ι α φ ο ρ ά ς ή τ α ν μ ι κ ρ ό τ ε ρ ο (από 7,5 έ ω ς
11,1 °C).
Πίνακας 8.40: Δείγματα σκούρου γκρίζου και μαύρου χρώματος με δυτικό προσανατολισμό.
Αέρας 34,5 28,5 31,3
Κεραμικό πλακίδιο (μαύρο) +19,8 -2,3 +7,5
Κεραμικό πλακίδιο (μαύρο πουά) +22,1 -2,7 +7,5
Γρανίτης (μαύρος) +23 -2,8 +8,5
Μάρμαρο (γκρι σκούρο) +23,6 -3,5 +8,5
Σύνθετο πάνελ αλουμινίου (μαύρο) +31,8 -2,4 +11,1
8.2.4 Διατάξεις με υλικά όψεων στο Νότο - Α νάλυση σε σχέση με τα διαφορετικά υλικά
Σ ύ ν θ ε τ α πάνελ α λ ο υ μ ι ν ί ο υ ( Α λ ο υ μ ί ν ι ο - Πολυαιθυλένιο ΡΕ - Αλουμίνιο)

Σε ό λ α τ α δ ε ί γ μ α τ α αλουμινίου, οι μ έ γ ι σ τ ε ς θ ε ρ μ ο κ ρ α σ ί ε ς μ ε τ ρ ή θ η κ α ν σ τ ο δ ι ά σ τ η μ α από
τις 12:00 έως τις 14:00. Ως π ρ ο ς τ η θ ε ρ μ ο κ ρ α σ ί α τ ο υ α έ ρ α , οι μ έ σ ε ς μ έ γ ι σ τ ε ς , ε λ ά χ ι σ τ ε ς και
μ έ σ ε ς θ ε ρ μ ο κ ρ α σ ί ε ς τ ω ν δ ε ι γ μ ά τ ω ν υλικών φ α ί ν ο ν τ α ι σ τ ο ν Πίνακα 8.41
Πίνακας 8.41: Δείγματα σύνθετων πάνελ αλουμινίου 2 0 χ 3 0 cm με νότιο προσανατολισμό

Αέρας 34,7 28,3 31,2
Λευκό χρώμα 37,3 (+2,6) 22,5 (-5,8) 31,5 (-0,3)
Κίτρινο χρώμα 41,6 (+6,9) 23,8 (-45) 33,6 (+2,4)
Κόκκινο χρώμα 42,5 (+7,8) 24,3 (-4) 34,4 (+3,2)
Ασημί χρώμα 44,3 (+9,6) 23,6 (-47) 34,8 (+3,6)
Πράσινο χρώμα 46,4 (+117) 24,5 (-3,8) 35,8 (+4,6)
Μπλε χρώμα 47,2 (+12,5) 24,5 (-3,8) 36,8 (+5,6)
Μαύρο χρώμα 51,2 (+16,5) 25,1 (-3,2) 38,2 (+7)
8:00 10:00 12:00 14:00 16:00 18:00 20:00 Μέση Μέση Μέση μέση Τ
Ώρα της ημέρας μέγιστη Τ ελάχιστη Τ
Tair Πάνελ ΑΙ-ΡΕ-ΑΙ λευκό
ασημί — μαύρο α Λευκό χρώμα D Κίτρινο χρώμα
• κόκκινο κίτρινο • Κόκκινο χρώμα ΕΙ Ασημί χρώμα
πράσινο μπλε • Πράσινο χρώμα • Μπλε χρώμα
δειγμάτων αλουμινίου με νότιο προσανατολισμό. χρωμάτων δειγμάτων αλουμινίου με νότιο
Η μέση μέγιστη θ ε ρ μ ο κ ρ α σ ί α τ ο υ λ ε υ κ ο ύ δ ε ί γ μ α τ ο ς ή τ α ν ίση μ ε 37,3 βαθμούς Κελσίου,

ενώ τ ο υ μ α ύ ρ ο υ δ ε ί γ μ α τ ο ς ή τ α ν 51,2 βαθμοί Κελσίου ( δ ι α φ ο ρ ά 13,9 °C). Οι μ έ σ ε ς μέγιστες
θ ε ρ μ ο κ ρ α σ ί ε ς τ ω ν υπόλοιπων δειγμάτων ή τ α ν α ν ά μ ε σ α στις δ ύ ο α κ ρ α ί ε ς α υ τ έ ς τιμές. Το
257
κίτρινο και το κόκκινο δείγμα είχαν μέσες μέγιστες θερμοκρασίες ίσες με 41,6 και 42,5
βαθμούς Κελσίου, αντίστοιχα, ενώ το πράσινο και το μπλε δείγμα είχαν μέσες μέγιστες
θερμοκρασίες ίσες με 46,4 και 47,2 βαθμούς Κελσίου, αντίστοιχα. Το δείγμα με το ασημί
χρώμα είχε μέση μέγιστη θερμοκρασία ίση με 44,3 βαθμούς Κελσίου. Το κίτρινο και το
κόκκινο δείγμα ήταν ψυχρότερα από το ασημί, ενώ το μπλε και το πράσινο ήταν
θερμότερα από αυτό. Αντίστοιχη ήταν και η διαβάθμιση των μέσων επιφανειακών
θερμοκρασιών. Μετά τις 18:00, οι επιφανειακές θερμοκρασίες όλων των δειγμάτων ήταν
ίσες ή κατώτερες από τη θερμοκρασία του αέρα (μέση ωριαία τιμή ίση με 29,7 °C).
Πέρα από τη διερεύνηση της επίδρασης του χρώματος σε δείγματα αλουμινίου ίδιων
διαστάσεων, κρίθηκε ενδιαφέρον να συγκριθούν οι επιφανειακές θερμοκρασίες δειγμάτων
λευκού, ασημί και μαύρου πάνελ αλουμινίου με διαφορετικές διαστάσεις. Στα λευκά
δείγματα, το μικρότερο είχε μέση μέγιστη θερμοκρασία ίση με 36,4 βαθμούς Κελσίου,
δηλαδή 0,9 βαθμούς Κελσίου χαμηλότερη από εκείνη του μεγαλύτερου δείγματος. Στα
ασημένια δείγματα, η διαφορά ήταν πιο μεγάλη και το μικρότερο δείγμα είχε μέση μέγιστη
θερμοκρασία κατά 3,8 βαθμούς Κελσίου χαμηλότερη από την αντίστοιχη του μεγαλύτερου
δείγματος. Τέλος, στα μαύρα δείγματα, το μικρότερο είχε μέση μέγιστη θερμοκρασία 1,4
βαθμούς Κελσίου χαμηλότερη από το μεγαλύτερο δείγμα. Στις μέσες θερμοκρασίες, η
διαφορά ήταν μικρότερη του 0,5 βαθμού Κελσίου για το άσπρο και το μαύρο δείγμα και ίση
με 1,9 βαθμούς Κελσίου για το ασημί δείγμα Οι διαφορές αυτές είναι μάλλον σημαντικές,
αλλά καθώς τα δείγματα δεν είχαν την ίδια προέλευση (κατασκευαστή), δεν μπορεί να
ειπωθεί με σιγουριά ότι οφείλονται στις διαφορετικές διαστάσεις των δειγμάτων.
μικρού μεγέθους. Το ένα είχε πυρήνα πολυαιθυλενίου (ΡΕ), ενώ το άλλο είχε πυρήνα
το δεύτερο ήταν ελαφρώς θερμότερο κατά περίπου 1 με 1,5 βαθμό Κελσίου.
Σύνθετα Εύλινα πάνελ (Βεονικωυιένο Εύλο - Βακελίτηο PF - Ξύλο)

Οπως ήταν αναμενόμενο, το σκουρόχρωμο ξύλο παρουσίασε τις υψηλότερες επιφανειακές
θερμοκρασίες (47,6°C). Η διαφορά ανάμεσα στις μέσες μέγιστες θερμοκρασίες του
σκουρόχρωμου δείγματος και του ανοιχτόχρωμου ήταν ίση με 5,3 βαθμούς Κελσίου, ενώ σε
σχέση με του δείγματος με τη ενδιάμεση απόχρωση ήταν 4,3 βαθμοί Κελσίου.
8.
Tair 13 Ανοιχτόχρωμη απόχρωση
— Σύνθετο πάνελ ξύλου ανοιχτό
μεσαίο • Ενδιάμεση απόχρωση
σκούρο • Σκουρόχρωμη απόχρωση
δειγμάτων σύνθετων πάνελ ξύλου με νότιο αποχρώσεων δειγμάτων σύνθετων πάνελ ξύλου
προσανατολισμό. με νότιο προσανατολισμό.
258
Πίνακας 8.42: Δείγματα σύνθετων πάνελ ξύλου 2 0 χ 3 0 cm με νότιο προσανατολισμό

Αέρας 34,7 28,3 31,2
Ανοιχτόχρωμη απόχρωση 42,3 (+7.6) 24,1 (-4,2) 33,8 (+2,6)
Ενδιάμεση απόχρωση 43,3 (+8,6) 24,2 (-4,1) 34,1 (+2,9)
Σκουρόχρωμη απόχρωση 47,6 (+12,9) 24,8 (-3,5) 36,3 1+5JI
Πίνακας 8.43: Δείγματα μεταλλικ.ών φύλλων 2 0 χ 3 0 cm με νότιο προσανατολισμό.

Αέρας 34,7 28,3 31,2
Χαλκός, φυσική απόχρωση 41,2 (+6,5) 26,6 (-1.7) 34,7 (+3,5)
Χαλκός, πατίνα 44,1 (+9,4) 24,8 (-3,5) 34,4 (+3,2)
Τιτάνιο 39,5 (+4,8) 26,1 (-2,2) 33,1 (+1,9)
Ψευδάργυρος (λαμαρίνα) 40,1 (+5,4) 26,6 (-1,7) 33,6 (+2,4)
Τιτανιούχος ψευδάργυρος, μπεζ 40,9 (+6.2) 24,6 (-3,7) 32,8 (+16)
Τιτανιούχος ψευδάργυρος, τυρκουάζ 42,6 (+7,9) 24,9 (-3,4) 34 (+2,8)
Τιτανιούχος ψευδάργυρος, γκρι ανοιχτό 43,9 (+9,2) 26,4 (-19) 35,4 (+4,2)
Τιτανιούχος ψευδάργυρος, γκρι σκούρο 45,7 (+11) 26,2 (-2,1) 35,8 (+4,6)
8:00 10:00 12:00 14.00 16:00 18:00 20:00 Μέση μέγιστη Μέση Μέση μέση Τ
• Χαλκός, φυσική απόχρωση
..... Tai r Χαλκός • Χαλκός, πατίνα
Χαλκός πατίνα Τιτάνιο Π Τιτάνιο
Λαμαρίνα • Λαμαρίνα
μεταλλικών φύλλων με νότιο προσανατολισμό. δειγμάτων μεταλλικών φύλλων με νότιο
προσανατολισμό,
Χαλκός
Το δείγμα χαλκού του οποίου n επιφάνεια είχε υποστεί τεχνητή παλαίωση (πατίνα)
παρουσίασε υψηλότερες επιφανειακές θερμοκρασίες (μέση μέγιστη θερμοκρασία ίση με 44,1
°C) από τ ο δείγμα με την φυσική καφέ απόχρωση (μέση μέγιστη θερμοκρασία ίση με 41,2
°C). Ωστόσο, οι διαφορές που μετρήθηκαν δεν είναι πολύ μεγάλες (2,9 °C στις μέσες
μέγιστες θερμοκρασίες, 1,8 °C στις μέσες ελάχιστες και 0,3 °C στις μέσες θερμοκρασίες).
Τιτάνιο
Το δείγμα τιτανίου παρουσίασε σχετικά χαμηλές επιφανειακές θερμοκρασίες. Η μέση
μέγιστη θερμοκρασία του ήταν ίση με 39,5 Βαθμούς Κελσίου, δηλαδή ήταν κατά 4,8
Βαθμούς Κελσίου υψηλότερη από τη μέση μέγιστη θερμοκρασία του αέρα, ενώ η μέση
επιφανειακή θερμοκρασία του ήταν μόνο 1,9 Βαθμούς Κελσίου υψηλότερη από την
αντίστοιχη μέση θερμοκρασία του αέρα.
259
Ψευδάργυρος (τσίνκοο)
Το δείγμα ψευδάργυρου παρουσίασε ανάλογη θερμική συμπεριφορά με τ ο δείγμα του
τιτανίου. Η μέση μέγιστη επιφανειακή θερμοκρασία του ήταν ίση με 40,1 βαθμούς Κελσίου
(5,4 °C υψηλότερη από την αντίστοιχη του αέρα), ενώ η μέση επιφανειακή θερμοκρασία του
ήταν 33,6 Βαθμοί Κελσίου (2,4 °C υψηλότερη από την αντίστοιχη μέση θερμοκρασία του
αέρα).
35
Ό^ 30
8. 25
3 20
15
;
1 10
-ê 5
Η 0
< -5 4
8:00 10:00 12:00 14:00 16:00 18:00 20:00
-10
Tair Quartz zinc φυσικός Τ ελάχιστη Τ
τυρκουάζ γαλάζιο
μπεζ φυσικός γκρι σκούρο
•φυσικός γκρι ανοιχτό α Μπεζ Γαλάζιο α Τυρκουάζ
Β Γκρι ανοιχτό Γκρι σκούρο
τιτανιούχου ψευδάργυρου με νότιο δειγμάτων τιτανιούχου ψευδάργυρου με νότιο
προσανατολισμό. προσανατολισμό.
Τιτανιούχος ψευδάονυοοο
θερμοκρασία ήταν τ ο μπεζ (40,9 °C), τ ο οποίο ήταν κατά 6,2 Βαθμούς Κελσίου θερμότερο
από τον αέρα, ενώ εκείνο με την υψηλότερη ήταν τ ο γκρι σκούρο (45,7 °C), τ ο οποίο ήταν
κατά 11 Βαθμούς Κελσίου θερμότερο από τον αέρα. Οι αντίστοιχες μέσες θερμοκρασίες
των δύο αυτών δειγμάτων ήταν 32,8 και 35,8 Βαθμοί Κελσίου, δηλαδή κατά 1,6 και 4,6
Βαθμούς Κελσίου υψηλότερες από την αντίστοιχη μέση θερμοκρασία του αέρα. Οι
υπόλοιπες τρεις αποχρώσεις, που μετρήθηκαν (φυσική γκρίζα ανοιχτή, γαλάζια και
τυρκουάζ) παρουσίασαν επιφανειακές θερμοκρασίες ανάμεσα στα δύο παραπάνω
ακρότατα όρια. Το γαλάζιο και τ ο τυρκουάζ δείγμα παρουσίασαν παρόμοιες θερμοκρασίες,
με διαφορές μικρότερες του 0,5 Βαθμού Κελσίου, τόσο στις μέσες ωριαίες, όσο και στις
μέσες μέγιστες, ελάχιστες και μέσες επιφανειακές θερμοκρασίες.
Κεοαϋΐκά πλακίδια
παρουσιάστηκαν στο διάστημα μεταξύ 12:00 και 14:00. Το λευκό στιλπνό, υαλωμένο
κεραμικό πλακίδιο παρουσίασε τις χαμηλότερες επιφανειακές θερμοκρασίες. Η μέση μέγιστη
θερμοκρασία του ήταν 38,1 Βαθμοί Κελσίου, δηλαδή 3,4 Βαθμούς Κελσίου υψηλότερη από τη
μέση μέγιστη θερμοκρασία του αέρα. Γενικά, μέσες ωριαίες θερμοκρασίες του λευκού
πλακιδίου ήταν αρκετά χαμηλές, γεγονός που φαίνεται από τη μέση θερμοκρασία του, η
οποία ήταν μόλις 0,4 Βαθμούς Κελσίου υψηλότερη από την αντίστοιχη του αέρα (31,2 °C).
Αντίθετα, οι μέγιστες επιφανειακές θερμοκρασίες μετρήθηκαν στο δείγμα ματ μαύρου
κεραμικού πλακιδίου με λευκά στίγματα (πουά), του οποίου η μέση μέγιστη ήταν ίση με 50,5
Βαθμούς Κελσίου (15,8 °C υψηλότερη από την αντίστοιχη θερμοκρασία του αέρα), ενώ η
μέση επιφανειακή θερμοκρασία ήταν ίση με 38 Βαθμούς Κελσίου (6,8 °C υψηλότερη από την
μπορντό δείγμα και τ ο πράσινο-λαδί δείγμα παρουσίασαν σχεδόν ίδιες θερμοκρασίες
260
(μέσες μέγιστες θερμοκρασίες ίσες με 46,7 °C και 47,1 °C, αντίστοιχα), με διαφορές
μικρότερες του 0,5 Βαθμού Κελσίου. Το μπλε πλακίδιο παρουσίασε χαμηλότερες
θερμοκρασίες (45,8 °C) από τ ο κόκκινο-μπορντό και τ ο πράσινο-λαδί και λίγο υψηλότερες
από τ ο καφέ δείγμα. Το ώχρα πλακίδιο παρουσίασε λίγο υψηλότερες θερμοκρασίες (42,6
°C) από τ ο ανοιχτό γκρι δείγμα. Το μπεζ πλακίδιο ήταν τ ο αμέσως ψυχρότερο από τ ο
λευκό, με μέση μέγιστη επιφανειακή θερμοκρασία ίση με 42,1 βαθμούς Κελσίου.
Πίνακας 8.44: Δείγματα κεραμικών πλακιδίων 2 0 χ 3 0 cm με νότιο προσανατολισμό.

Αέρας 34,7 28,3 31,2
Λευκό, υαλωμένο χρώμα 38,1 (+3,4) 22,7 (-5,6) 31,6 (+0,4)
Μπεζ χρώμα 42,1 (+7,4) 23,4 (-4,9) 34,3 (+3,1)
Ώχρα χρώμα 42,6 (+7,9) 23 (-5,3) 34,1 (+2,9)
Γκρι ανοιχτό χρώμα 43,3 (+8,6) 23,1 (-5,2) 34,4 (+3,2)
Καφέ χρώμα 45,7 (+11) 24,4 (-3,9) 36 (+4,8)
Μπλε χρώμα 45,8 (+11,1) 24 (-4,3) 36 (+4,8)
Γκρι σκούρο χρώμα 46,6 (+11,9) 24 (-4,3) 36,1 (+4,9)
Κόκκινο-μπορντό πουά χρώμα 46,7 (+12) 23,5 (-4,8) 36 (+4,8)
Πράσινο-λαδί πουά χρώμα 47,1 (+12,4) 23,5 (-4,8) 36,3 (+5,1)
Μαύρο χρώμα 47,1 (+12,4) 24,3 (-4) 36,5 (+5,3)
Μαύρο, πουά χρώμα 50,5 (+15,8) 24,3 (-4) 38 (+6,8)
LT
35
α 30
ο. 25
20
15
-ο 10
·< 5
0
< -10
8:00 10:00 12:00 14:00 16:00 18:00 20:00
Μέση Μέση Μέση μέση
Ώρα της ημέρας μέγιστη Τ ελάχιστη Τ Τ
Tair —Λευκό, υαλωμένο
Μπεζ — Ώχρα D Λευκό • Ώχρα
Γκρι ανοιχτό Καφέ Ξ Γκρι ανοιχτό • Καφέ
Μπλε Γκρι σκούρο • Κόκκινο-μπορντό πουά
Κόκκινο πουά Πράσινο πουά • Μπλε • Μαύρο
Μαύρο Μαύρο, πουά • Πράσινο-λαδί πουά
• Μαύρο, πουά
κεραμικών πλακιδίων με νότιο προσανατολισμό. χρωμάτων δειγμάτων κεραμικών πλακιδίων με
νότιο προσανατολισμό.
Αντίστοιχα με τις μετρήσεις σε δυτικό προσανατολισμό, εξετάστηκε η επίδραση της

στιλπνότητας στις επιφανειακές θερμοκρασίες καφέ κεραμικών πλακιδίων με υαλωμένη,
στιλπνή και με υαλωμένη, ματ επιφάνεια. Τα δύο δείγματα παρουσίασαν σχεδόν όμοιες
επιφανειακές θερμοκρασίες, με διαφορές μικρότερες του 0,5 Βαθμού Κελσίου, τόσο στις
μέσες ωριαίες, όσο και στις μέσες μέγιστες, ελάχιστες και μέσες θερμοκρασίες τους.
μεγάλο πάχος (15 mm) και διάτρηση. Το λευκό πάνελ παρουσίασε τις χαμηλότερες
επιφανειακές θερμοκρασίες. Η μέση μέγιστη θερμοκρασία του ήταν 39,7 Βαθμοί Κελσίου (5
Βαθμούς Κελσίου υψηλότερη από τη μέση μέγιστη θερμοκρασία του αέρα), ενώ η μέση
θερμοκρασία του, ήταν μόλις κατά 1,4 Βαθμούς Κελσίου υψηλότερη από την αντίστοιχη του
αέρα (32,6 °C). Αντίθετα, οι μέγιστες επιφανειακές θερμοκρασίες μετρήθηκαν στο καφέ
πάνελ, του οποίου η μέση μέγιστη ήταν ίση με 48,9 Βαθμούς Κελσίου (14,2 °C υψηλότερη από
την αντίστοιχη θερμοκρασία του αέρα), ενώ η μέση επιφανειακή θερμοκρασία ήταν ίση με
37 Βαθμούς Κελσίου (5,8 °C υψηλότερη από την αντίστοιχη θερμοκρασία του αέρα).
261
Πίνακας 8.45: Δείγματα κεραμικών πάνελ 25 χ 13 χ 1,3 cm με νότιο προσανατολισμό.

Αέρας 34,7 28,3 31,2
Λευκό-υπόλευκο χρώμα 39.7 (+5) 23,2 (-5,1) 32,6 (+1,4)
Μπεζ χρώμα 40.8 (+6,1) 23.5 (-4,8) 33,3 (+2,1)
Γκρι ανοιχτό χρώμα 41.8 (+7,1) 23,4 (-4,9) 33,6 (+2,4)
Καφέ χρώμα 48.9 (+14,2) 22.6 (-5,7) 37 (+5,8)
Πλάκες uapuaoou
διάστημα μεταξύ 12:00 και 14:00. Το δείγμα λευκού μαρμάρου παρουσίασε πολύ χαμηλές
επιφανειακές θερμοκρασίες. Η μέση μέγιστη θερμοκρασία του ήταν ίση με 36,7 Βαθμούς
Κελσίου, δηλαδή μόνο 2 Βαθμούς Κελσίου υψηλότερη από την αντίστοιχη θερμοκρασία του
αέρα, ενώ η μέση θερμοκρασία του ήταν σχεδόν ίση με τη μέση θερμοκρασία του αέρα.
Αντίθετα, τ ο δείγμα γκρι σκούρου μαρμάρου παρουσίασε πολύ υψηλή μέση μέγιστη
θερμοκρασία (51,7 °C), η οποία ήταν κατά 17 Βαθμούς Κελσίου υψηλότερη από τη μέση
μέγιστη θερμοκρασία του αέρα. Οι επιφανειακές θερμοκρασίες των υπόλοιπων δειγμάτων
κυμάνθηκαν ανάμεσα στα δύο παραπάνω α κ ρ ό τ α τ α όρια, όμως παρουσίασαν πολύ
υψηλότερες (άνω των 5 °C) μέσες μέγιστες επιφανειακές θερμοκρασίες από τ ο λευκό
δείγμα.
Πίνακας 8.46: Δείγματα πλακών μαρμάρου 2 0 χ 3 0 cm με νότιο προσανατολισμό.

Αέρας 34,7 28,3 31,2
Λευκό χρώμα 36,7 (+2) 22 (-6,3) 31,1 (-Ο,Ι)
Γκρι ανοιχτό χρώμα 42 (+7,3) 22,3 (-6) 33,9 (+2,7)
Μπεζ χρώμα 44 (9,3) 21,3 (-7) 34,6 (+3,4)
Ώχρα χρώμα 45 (10,3) 22,3 (-6) 35,8 (+4,6)
Γκρι-μπεζ χρώμα 46,3 (+11,6) 21,7 (-6,6) 36 (+3,4)
Γκρι χρώμα 50 (+15,3) 22,7 (-5,6) 37,8 (+6,6)
Γκρι σκούρο χρώμα 51,7 (+17) 22,7 (-5,6) 39,7 (+8,5)
8:00 10:00 12:00 14:00 16:00 18:00 20:00

Tair Γκρι-μπεζ χρώμα Τ ελάχιστη Τ
Μπεζ χρώμα Γκρι χρώμα D Λευκό Γκρι ανοιχτό ϋΜπεζ
Λευκό χρώμα Ώχρα χρώμα Ε Ώχρα Γκρι-μπεζ • Γκρι
• Γκρι σκούρο χρώμα Γκρι ανοιχτό χρώμα • Γκρι σκούρο
μαρμάρου με νότιο προσανατολισμό. χρωμάτων δειγμάτων πλακών μαρμάρου με
νότιο προσανατολισμό.
διάστημα μεταξύ των 12:00 και των 14:00. Το δείγμα λευκού-μπεζ παρουσίασε χαμηλές
επιφανειακές θερμοκρασίες. Η μέση μέγιστη θερμοκρασία του ήταν ίση με 39,3 Βαθμούς
262
Κελσίου, ήταν δηλαδή 4,6 Βαθμούς Κελσίου υψηλότερη από την αντίστοιχη θερμοκρασία
του αέρα, ενώ η μέση θερμοκρασία του ήταν κατά 1,6 Βαθμούς Κελσίου υψηλότερη από τη
μέση θερμοκρασία του αέρα (31,2 °C). Αντίθετα, τ ο δείγμα μαύρου γρανίτη παρουσίασε
πολύ υψηλή μέση μέγιστη θερμοκρασία (50,3 °C), η οποία ήταν κατά 15,6 Βαθμούς Κελσίου
υψηλότερη από τη μέση μέγιστη θερμοκρασία του αέρα. Οι επιφανειακές θερμοκρασίες των
υπόλοιπων δειγμάτων κυμάνθηκαν ανάμεσα στα δύο παραπάνω α κ ρ ό τ α τ α όρια, όμως
παρουσίασαν πολύ υψηλότερες (άνω των 5 °C) μέσες μέγιστες επιφανειακές θερμοκρασίες
από τ ο λευκό-μπεζ δείγμα
35
30
Ό 25
α. 20
•ο 15
χ. 10
-<
ζ>
:
5
0 :ΣΜ 1__
3 -5
8:00 10:00 12:00 14:00 16:00 18:00 20:00 -10
— Tair Μαύρο χρώμα Τ ελάχιστη Τ
Κόκκινο-μαύρο χρώμα Λευκό-μπεζ χρώμα Π Λευκός-μπεζ ΕΙ Σομόν
Γκρι χρώμα Σομόν χρώμα • Κόκκινος-μαύρος • Γκρι
• Μαύρος
γρανίτη με νότιο προσανατολισμό. χρωμάτων δειγμάτων πλακών γρανίτη με νότιο
Πίνακας 8.47: Δείγματα πλακών γρανίτη 2 0 χ 30 cm με νότιο προσανατολισμό.

Αέρας 34,7 28,3 31,2
Λευκό-μπεζ χρώμα 39,3 (+4,6) 22,3 (-6) 32,8 (+1,6)
Σομόν χρώμα 42 (+7,3) 23 (-5,3) 33,8 (+2,6)
Κόκκινο-μαύρο χρώμα 47,7 (+13) 23 (-5,3) 36,5 (+5,3)
Γκρι χρώμα 49,7 (+15) 23,3 (-5) 37,7 (+6,5)
Μαύρο χρώμα 50,3 (+15,6) 23,3 (-5) 38,3 (+7,1)
8.2.5 Διατάξεις με υλικά όψεων στο Νότο - Α νάλυση σε σχέση με τα διαφορετικά χρώματα
Λευκό και \ιπεΙ γρώαα

Από τ α υλικά που μετρήθηκαν σε κατακόρυφη θέση με νότιο προσανατολισμό και είχαν
λευκό ή υπόλευκο (μπεζ) χρώμα, τ ο ψυχρότερο ήταν τ ο δείγμα λευκού μαρμάρου, του
οποίου η μέση μέγιστη θερμοκρασία ήταν μόλις 2 βαθμούς Κελσίου υψηλότερη από τη μέση
μέγιστη θερμοκρασία του αέρα, ενώ η μέση θερμοκρασία του ήταν σχεδόν ίση με τη μέση
θερμοκρασία του αέρα. Τα τρία λευκά δείγματα (μάρμαρο, σύνθετο πάνελ αλουμινίου και
υαλωμένο κεραμικό πλακίδιο) είχαν από 2 έως 3,4 Βαθμούς Κελσίου υψηλότερες μέσες
μέγιστες θερμοκρασίες από την αντίστοιχη θερμοκρασία του αέρα. Οι μέσες θερμοκρασίες
τους ήταν από σχεδόν ίσες με εκείνη του αέρα (-0,3 με +0,4 °C). Αντίθετα, τ α δείγματα
μπεζ χρώματος (γρανίτης και τιτανιούχος ψευδάργυρος) παρουσίασαν σχετικά υψηλότερες
μέσες μέγιστες επιφανειακές θερμοκρασίες (4,6 °C και 6,2 °C, αντίστοιχα), ενώ οι μέσες
θερμοκρασίες τους ήταν περίπου 1,5 Βαθμούς Κελσίου υψηλότερες από την αντίστοιχη
μέση θερμοκρασία του αέρα. Το συνολικό εύρος της διαφοράς των μέσων μέγιστων
επιφανειακών θερμοκρασιών των δειγμάτων με λευκό και μπεζ χρώμα από την αντίστοιχη
θερμοκρασία του αέρα ήταν από 2 έως 6,2 Βαθμοί Κελσίου. Σε ό,τι αφορά στις μέσες
263
επιφανειακές θερμοκρασίες, το συνολικό εύρος της διαφοράς ήταν πολύ μικρότερο (από -
0,3 έως +1,6 °C).
Πίνακας 8.48: Δείγματα λευκού και μπεζ χρώματος με νότιο προσανατολισμό.

Αέρας 34,7 28,3 31,2
Μάρμαρο (λευκό) +2 -6,3 -Ο,Ι
Σύνθετο πάνελ αλουμινίου (λευκό) +2,6 -5,8 -0,3
Υαλωμένο κεραμικό πλακίδιο (λευκό) +3,4 -5,6 +0,4
Γρανίτης (λευκός-μπεζ) +4,6 -6 +1,6
Ασημί και γκρι ανοιχτό χρώμα

Από τα υλικά που μετρήθηκαν σε κατακόρυφη θέση με νότιο προσανατολισμό και είχαν
ανοιχτό γκρι ή ασημί χρώμα, ψυχρότερο ήταν το δείγμα ανοιχτού γκρίζου μαρμάρου. Σε
σχέση με τον αέρα, η μέση μέγιστη θερμοκρασία του ήταν υψηλότερη κατά 7,3 Βαθμούς
Κελσίου, ενώ η μέση θερμοκρασία του ήταν κατά 2,7 Βαθμούς Κελσίου υψηλότερη. Αντίθετα,
το ασημί πάνελ αλουμινίου ήταν θερμότερο. Η μέση μέγιστη θερμοκρασία του ήταν ίση με
44,3 Βαθμούς Κελσίου (διαφορά 9,6 °C από την αντίστοιχη θερμοκρασία του αέρα), ενώ η
μέση θερμοκρασία ήταν 34,8 Βαθμοί Κελσίου (διαφορά 3,ό °C από την αντίστοιχη
θερμοκρασία του αέρα). Το συνολικό εύρος της διαφοράς των μέσων μέγιστων
επιφανειακών θερμοκρασιών των δειγμάτων με ανοιχτό γκρι και ασημί χρώμα από την
αντίστοιχη θερμοκρασία του αέρα ήταν από 7,3 έως 9,6 Βαθμοί Κελσίου. Σε ό,τι αφορά στις
μέσες επιφανειακές θερμοκρασίες, το συνολικό εύρος της διαφοράς ήταν μικρότερο (από
2,7 έως 4,2 °C).
Πίνακας 8.49: Δείγματα ασημί κα ανοιχτού γκρίζου χρώματος με νότιο προσανατολισμό.

Αέρας 34,7 28,3 31,2
Μάρμαρο (γκρι ανοιχτό) +7,3 -6 +2,7
Κεραμικό πλακίδιο (γκρι ανοιχτό) +8,6 -5,2 +3,2
Σύνθετο πάνελ αλουμινίου (ασημί) +9,6 -4,7 +3,6
Γκρι χοώυ,α
Από τα υλικά που μετρήθηκαν σε κατακόρυφη θέση με νότιο προσανατολισμό και είχαν
γκρι χρώμα, το ψυχρότερο ήταν το δείγμα τιτανιούχου ψευδάργυρου, του οποίου η μέση
μέγιστη θερμοκρασία ήταν κατά 11 Βαθμούς Κελσίου υψηλότερη από τη μέση μέγιστη
θερμοκρασία του αέρα, ενώ η μέση θερμοκρασία του ήταν κατά 4,6 Βαθμούς Κελσίου
υψηλότερη από τη μέση θερμοκρασία του αέρα. Αντίθετα, το δείγμα γκρίζου μαρμάρου
ήταν θερμότερο και η μέση μέγιστη θερμοκρασία του ήταν ίση με 5 0 Βαθμούς Κελσίου
(διαφορά 15,3 °C από την αντίστοιχη θερμοκρασία του αέρα), και η μέση θερμοκρασία ήταν
37,8 Βαθμοί Κελσίου (διαφορά 6,6 °C από την αντίστοιχη θερμοκρασία του αέρα). Το
δειγμάτων με ανοιχτό γκρι και ασημί χρώμα από την αντίστοιχη θερμοκρασία του αέρα
ήταν από 11 έως 15,3 βαθμοί Κελσίου. Σε ό,τι αφορά στις μέσες επιφανειακές θερμοκρασίες,
το συνολικό εύρος της διαφοράς ήταν μικρότερο (από 4,6 έως 6,6 °C).
Πίνακας 8.50: Δείγματα γκρίζου χρώματος με νότιο προσανατολισμό.

Αέρας 34,7 28,3 31,2
Κεραμικό πλακίδιο (γκρι σκούρο) +11,9 -4,3 +4,9
Γρανίτης (γκρι) +15 -5 +6,5
Μάρμαρο (γκρι) +15,3 -5,6 +6,6
264
Γκρι σκούρο και υαύρο χρώμα

Από τ α υλικά που μετρήθηκαν σε κατακόρυφη θέση με νότιο προσανατολισμό και είχαν
σκούρο γκρι ή μαύρο χρώμα, τ ο ψυχρότερο ήταν τ ο δείγμα κεραμικού πλακιδίου, του
Κελσίου υψηλότερη από τη μέση θερμοκρασία του αέρα. Αντίθετα, τ ο δείγμα γκρίζου
σκούρου μαρμάρου ήταν θερμότερο και η μέση μέγιστη θερμοκρασία του ήταν ίση με 51,7
βαθμούς Κελσίου (διαφορά 17 °C από την αντίστοιχη θερμοκρασία του αέρα), και η μέση
του αέρα).
Το συνολικό εύρος της διαφοράς των μέσων μέγιστων επιφανειακών θερμοκρασιών των
δειγμάτων με σκούρο γκρι και μαύρο χρώμα από την αντίστοιχη θερμοκρασία του αέρα
ήταν από 12,4 έως 17 βαθμοί Κελσίου. Σε ό,τι αφορά στις μέσες επιφανειακές θερμοκρασίες,
τ ο συνολικό εύρος της διαφοράς ήταν μικρότερο (από 5,3 έως 8,5 °C).
Πίνακας 8.51: Δείγματα σκούρου γκρίζου και μαύρου χρώματος με νότιο προσανατολισμό.
Αέρας 34,7 28,3 31,2
Κεραμικό πλακίδιο (μαύρο) +12,4 -4 +5,3
Γρανίτης (μαύρος) +15,6 -5 +7,1
Κεραμικό πλακίδιο (μαύρο πουά) +15,8 -4 +6,8
Σύνθετο πάνελ αλουμινίου (μαύρο) +16,5 -3,2 +7
Μάρμαρο (γκρι σκούρο) +17 -5,6 +8,5
8.2.6 Διατάξεις με υλικά όψεων σε οριζόντια θέση - Α νάλυση σε σχέση με τα διαφορετικά

υλικά
Σύνθετα πάνελ αλουυιινίου (Αλουμίνιο - Πολυαιθυλένιο ΡΕ - Αλουιιίνιο)

Σε όλα τ α δείγματα αλουμινίου σε οριζόντια θέση, οι μέγιστες θερμοκρασίες μετρήθηκαν
στο διάστημα από τις 12:00 έως τις 14:00 με 15:00. Ως προς τη θερμοκρασία του αέρα, οι
μέσες μέγιστες, ελάχιστες και μέσες θερμοκρασίες των δειγμάτων υλικών φαίνονται στον
Πίνακα 8.52 Η μέση μέγιστη θερμοκρασία του λευκού δείγματος ήταν ίση με 38,9 βαθμούς
Κελσίου, ενώ του μαύρου δείγματος ήταν 58,9 βαθμοί Κελσίου (διαφορά 2 0 °C).
Πίνακας 8.52: Δείγματα σύνθετων πάνελ αλουμινίου 2 0 χ 3 0 cm σε οριζόντια θέση

Αέρας 33,9 28,4 31,4
Λευκό χρώμα 38,9 (+5) 21,9 (-6,5) 32,2 (+0,8)
Κίτρινο χρώμα 45,5 (+116) 22,1 (-6,3) 35,5 (+4,1)
Κόκκινο χρώμα 47,8 (+13,9) 22,9 (-5,5) 36,9 (+5,5)
Ασημί χρώμα 45,4 (+11,5) 21,9 (-6,5) 36,4 (+5)
Πράσινο χρώμα 51,3 (+17,4) 22 (-6,4) 38,2 (+6,8)
Μπλε χρώμα 54,3 (+20,4) 23,1 (-5,3) 40,3 (+8,9)
Μαύρο χρώμα 58,9 (+25) 22,9 _ί=5^_ 43,8 (+12,4)
Οι μέσες μέγιστες θερμοκρασίες των υπόλοιπων δειγμάτων ήταν ανάμεσα στις δύο
ακραίες αυτές τιμές. Το δείγμα με τ ο ασημί χρώμα είχε μέση μέγιστη θερμοκρασία ίση με
45,4 βαθμούς Κελσίου. Το κίτρινο και τ ο κόκκινο δείγμα είχαν μέσες μέγιστες θερμοκρασίες
ίσες με 45,5 και 47,8 βαθμούς Κελσίου, αντίστοιχα, ενώ τ ο πράσινο και τ ο μπλε δείγμα είχαν
μέσες μέγιστες θερμοκρασίες ίσες με 51,3 και 54,3 βαθμούς Κελσίου, αντίστοιχα. Ολα τ α
χρωματιστά δείγματα ήταν θερμότερα από τ ο ασημί. Αντίστοιχη ήταν και η διαβάθμιση των
μέσων επιφανειακών θερμοκρασιών. Στις 19:00, οι επιφανειακές θερμοκρασίες των
περισσότερων δειγμάτων ήταν ίσες ή κατώτερες από τη θερμοκρασία του αέρα (μέση
ωριαία τιμή ίση με 28,9 °C).
265
• Tair —• Πάνελ ΑΙ-ΡΕτΑΙ λευκό D Λευκό χρώμα Ασημί χρώμα
ασημί ^—μαύρο Ο Κίτρινο χρώμα ι Κόκκινο χρώμα
κόκκινο κίτρινο m Πράσινο χρώμα
πράσινο μπλε ι Μπλε χρώμα
Βκόνα 8.79: Μέσες ωριαίες επιφανειακές Εικόνα 8.80: Συσχετισμός θερμοκρασίας αέρα και
δειγμάτων αλουμινίου σε οριζόντια θέση. χρωμάτων δειγμάτων αλουμινίου σε οριζόντια
θέση.
Για τ α δείγματα λευκού, ασημί και μαύρου και μαύρο χρώματος εξετάζονται οι
επιφανειακές θερμοκρασίες δειγμάτων σύνθετων πάνελ αλουμινίου με διαφορετικές
διαστάσεις. Στα λευκά δείγματα, τ ο μικρότερο είχε μέση μέγιστη θερμοκρασία ίση με 39,5
βαθμούς Κελσίου, δηλαδή Ο,ό βαθμούς Κελσίου υψηλότερη από εκείνη του μεγαλύτερου
δείγματος. Στα ασημένια δείγματα, η διαφορά ήταν πιο μεγάλη, όμως στην περίπτωση αυτή,
τ ο μικρότερο δείγμα είχε μέση μέγιστη θερμοκρασία κατά 4,4 βαθμούς Κελσίου χαμηλότερη
από την αντίστοιχη του μεγαλύτερου δείγματος. Τέλος, στα μαύρα δείγματα, τ ο μικρότερο
είχε μέση μέγιστη θερμοκρασία 0,5 βαθμούς Κελσίου υψηλότερη από τ ο μεγαλύτερο δείγμα.
Στις μέσες θερμοκρασίες, η διαφορά ήταν 0,4 βαθμός Κελσίου για τ α άσπρα δείγματα, 4,4
βαθμοί Κελσίου για τ α ασημί και 0,3 βαθμός Κελσίου για τ α μαύρα δείγματα. Οι διαφορές
αυτές είναι μάλλον σημαντικές, αλλά καθώς τ α δείγματα δεν είχαν την ίδια προέλευση
(κατασκευαστή), δεν μπορεί να ειπωθεί με σιγουριά ότι οφείλονται στις διαφορετικές
διαστάσεις των δειγμάτων.
μικρού μεγέθους. Το ένα είχε πυρήνα πολυαιθυλενίου (ΡΕ), ενώ τ ο άλλο είχε πυρήνα
τ ο δεύτερο ήταν ελαφρώς θερμότερο κατά περίπου 0,7 με 1 Βαθμό Κελσίου.
Σύνθετα ξύλινα πάνελ (Βεονικωυιένο Εύλο - Βακελίτης PF - Ξύλο)

Το σκουρόχρωμο ξύλο παρουσίασε τις υψηλότερες επιφανειακές θερμοκρασίες (μέση
μέγιστη θερμοκρασία ίση με 55,4 °C). Η διαφορά ανάμεσα στις μέσες μέγιστες
θερμοκρασίες του σκουρόχρωμου δείγματος και του ανοιχτόχρωμου ήταν ίση με 6,1
βαθμούς Κελσίου, ενώ σε σχέση με του δείγματος με τη ενδιάμεση απόχρωση ήταν 5,8
βαθμοί Κελσίου. Οι διαφορές ανάμεσα στις μέσες μέγιστες επιφανειακές θερμοκρασίες των
τριών δειγμάτων σύνθετων ξύλινων πάνελ και της μέσης μέγιστης θερμοκρασίας του αέρα
είναι πολύ μεγάλες (15,4 °C για τ ο ανοιχτόχρωμο δείγμα και 21,5 βαθμοί Κελσίου για τ ο
σκουρόχρωμο).
Πίνακας 8.53: Δείγματα σύνθετων πάνελ ξύλου 2 0 χ 3 0 cm σε οριζόντια θέση,

Αέρας 33,9 28,4 31,4
Ανοιχτόχρωμη απόχρωση 49,3 (+15,4) 22,6 (-5,8) 37,8 (+6,4)
Ενδιάμεση απόχρωση 49,6 (+15,7) 22,6 (-5,8) 38,2 (+6,8)
Σκουρόχρωμη απόχρωση 55,4 (+215) 23 (-5,4) 42 (+10.6)
266
10:00 12:00 14:00 16:00 18:00 20:00 Μέση Μέση Μέση μέση
-Tair
Σύνθετο πάνελ ξύλου ανοιχτό • Ανοιχτόχρωμη απόχρωση
- μεσαίο • Ενδιάμεση απόχρωση
— σκούρο • Σκουρόχρωμη απόχρωση
δειγμάτων σύνθετων πάνελ ξύλου σε οριζόντια αποχρώσεων δειγμάτων σύνθετων πάνελ ξύλου
θέση. σε οριζόντια θέση.
Πίνακας 8.54: Δείγματα μεταλλικών φύλλων 2 0 χ 3 0 cm σε οριζόντια θέση.

Μέοτ μέγιστη Τ Μέση ελάχιστη Τ Μέση μέση Τ
Αέρας 33,9 28,4 31,4
Χαλκός, φυσική απόχρωση 51,7 (+17,8) 27,7 (-0,7) 39,2 (+7,8)
Χαλκός, πατίνα 48,6 (+14,7) 26,3 (-2,1) 38,1 (+6,7)
Τιτάνιο 44,4 (+10.5) 27,4 (-1) 35,6 (+4,2)
Ψευδάργυρος (λαμαρίνα) 44,3 (+10,4) 27,3 (-11) 35,7 (+4,3)
Τιτανιούχος ψευδάργυρος, μπεζ 43,4 (+9,5) 23,2 (-5,2) 34,1 (+2,7)
Τιτανιούχος ψευδάργυρος, τυρκουάζ 48,5 (+14,6) 23 (-5,3) 37,3 (+5,4)
Τιτανιούχος ψευδάργυρος, γκρι ανοιχτό 47 (+13,1) 26 (-2,4) 37,2 (+5,8)
Τιτανιούχος ψευδάργυρος, γκρι σκούρο 48,9 (+15) 26,3 (-2,1) 38,1 (+6,7)
Χαλκός
Το δείγμα χαλκού του οποίου η επιφάνεια είχε υποστεί τεχνητή παλαίωση (πατίνα)
παρουσίασε χαμηλότερες επιφανειακές θερμοκρασίες (μέση μέγιστη θερμοκρασία ίση με
48.6 °C) από τ ο δείγμα με την φυσική καφέ απόχρωση (μέση μέγιστη θερμοκρασία ίση με
51.7 °C). Οι διαφορές που μετρήθηκαν ήταν στις μέσες μέγιστες θερμοκρασίες 3,1 βαθμοί
Κέλσιου, στις μέσες ελάχιστες 1,4 βαθμοί Κέλσιου και στις μέσες θερμοκρασίες 1,1 βαθμοί
Κέλσιου.
Τιτάνιο
Το δείγμα τιτανίου παρουσίασε σχετικά υψηλές επιφανειακές θερμοκρασίες. Η μέση μέγιστη
θερμοκρασία του ήταν ίση με 44,4 Βαθμούς Κελσίου, δηλαδή ήταν κατά 10,5 Βαθμούς
Κελσίου υψηλότερη από τη μέση μέγιστη θερμοκρασία του αέρα, ενώ η μέση επιφανειακή
θερμοκρασία του ήταν 4,3 βαθμούς Κελσίου υψηλότερη από την αντίστοιχη μέση
Ψευδάργυρος (λαυαρίνα)
Το δείγμα ψευδάργυρου παρουσίασε ανάλογη θερμική συμπεριφορά με τ ο δείγμα του
τιτανίου. Η μέση μέγιστη επιφανειακή θερμοκρασία του ήταν ίση με 44,3 βαθμούς Κελσίου
(10,4 °C υψηλότερη από την αντίστοιχη του αέρα), ενώ η μέση επιφανειακή θερμοκρασία
του ήταν 35,7 βαθμοί Κελσίου (μόλις Ο,ό °C υψηλότερη από την αντίστοιχη μέση
θερμοκρασία του αέρα).
267

• Χαλκός, φυσική απόχρωση
8:00 10:00 12:00 14:00 16:00 18:00 20:00
• Χαλκός, πατίνα
Ώρα της ημέρας • Τιτάνιο
•—— Tair Χαλκός Χαλκός πατίνα - Τιτάνιο • Λαμαρίνα
μεταλλικών φύλλων σε οριζόντια θέση. δειγμάτων μεταλλικών φύλλων σε οριζόντια θέση.
θερμοκρασία ήταν το μπεζ (43,4 °C), το οποίο ήταν κατά 9,5 βαθμούς Κελσίου θερμότερο
από τον αέρα, ενώ εκείνο με την υψηλότερη ήταν το γκρι σκούρο (48,9 °C), το οποίο ήταν
κατά 15 βαθμούς Κελσίου θερμότερο από τον αέρα. Οι αντίστοιχες μέσες θερμοκρασίες
των δύο αυτών δειγμάτων ήταν 34,1 και 38,1 βαθμοί Κελσίου, δηλαδή κατά 2,7 και 6,7
βαθμούς Κελσίου υψηλότερες από την αντίστοιχη μέση θερμοκρασία του αέρα. Οι
υπόλοιπες τρεις αποχρώσεις, που μετρήθηκαν (ανοιχτή γκρίζα, γαλάζια και τυρκουάζ)
παρουσίασαν επιφανειακές θερμοκρασίες ανάμεσα στα δύο παραπάνω ακρότατα όρια. Το
γαλάζιο και το τυρκουάζ δείγμα παρουσίασαν παρόμοιες θερμοκρασίες, με διαφορές
μικρότερες του 0,5 βαθμού Κελσίου, τόσο στις μέσες ωριαίες, όσο και στις μέσες μέγιστες,
ελάχιστες και μέσες επιφανειακές θερμοκρασίες. Το ανοιχτό γκρίζο δείγμα ήταν σχετικά
ψυχρότερο, με μέση μέγιστη επιφανειακή θερμοκρασία ίση με 47 βαθμούς Κελσίου (13,1 °C
υψηλότερη από τη μέση μέγιστη θερμοκρασία του αέρα) και μέση επιφανειακή θερμοκρασία
ίση με 37,2 βαθμούς Κελσίου (5,8 °C υψηλότερη από τη μέση θερμοκρασία του αέρα).
— Tair Quartz zinc φυσικός α Μπεζ • Γαλάζιο ο Τυρκουάζ
τυρκουάζ γαλάζιο
• Γκρι ανοιχτό • Γκρι σκούρο
μπεζ φυσικός γκρι ανοιχτό
φυσικός γκρι σκούρο
τιτανιούχου ψευδάργυρου σε οριζόντια θέση. χρωμάτων δειγμάτων τιτανιούχου ψευδάργυρου
σε οριζόντια θέση.
Κεραιαικά πλακίδια
παρουσιάστηκαν στο διάστημα μεταξύ Ιό.ΟΟ και 18:00. Το λευκό υαλωμένο κεραμικό
268
πλακίδιο παρουσίασε τις χαμηλότερες επιφανειακές θερμοκρασίες. Η μέση μέγιστη

θερμοκρασία του ήταν 44 βαθμοί Κελσίου, δηλαδή 9,5 βαθμούς Κελσίου υψηλότερη από τη
πλακιδίου ήταν χαμηλές, γεγονός που φαίνεται από τη μέση θερμοκρασία του, η οποία ήταν
2,7 βαθμούς Κελσίου υψηλότερη από την αντίστοιχη του αέρα (31,3 °C). Αντίθετα, οι
μέγιστες επιφανειακές θερμοκρασίες μετρήθηκαν στο δείγμα μαύρου κεραμικού πλακιδίου
με λευκά στίγματα (πουά), του οποίου η μέση μέγιστη ήταν ίση με 56,6 βαθμούς Κελσίου
(22,1°C υψηλότερη από την αντίστοιχη θερμοκρασία του αέρα), ενώ η μέση επιφανειακή
θερμοκρασία ήταν ίση με 38,8 βαθμούς Κελσίου (7,5 °C υψηλότερη από την αντίστοιχη
μπορντό δείγμα και τ ο πράσινο-λαδί δείγμα παρουσίασαν παρόμοιες θερμοκρασίες (μέσες
μέγιστες θερμοκρασίες ίσες με 47,3 °C και 48 °C, αντίστοιχα). Το μπλε σκούρο πλακίδιο
παρουσίασε υψηλότερες θερμοκρασίες (μέση μέγιστη: 51,2 °C και μέση: 38,1 °C) από τ ο
κόκκινο-μπορντό, τ ο πράσινο-λαδί και τ ο σκούρο γκρι δείγμα. Το ώχρα πλακίδιο
παρουσίασε λίγο χαμηλότερες θερμοκρασίες (44,9 °C και 34,8 °C) από τ ο ανοιχτό γκρίζο
(45,2 °C και 35,4 °C) και τ ο μπεζ (45,4 °C και 36,1 °C) δείγμα και ήταν τ ο αμέσως ψυχρότερο
από τ ο λευκό.
Πίνακας 8.55: Δείγματα κεραμικών πλακιδίων 2 0 -< 3 0 σηη σε οριζόντια θέση.

Αέρας 33,9 28,4 31,4
Λευκό, υαλωμένο χρώμα 39,2 (+5,3) 22 (-6,4) 32,4 (+1)
Ώχρα χρώμα 44,9 (+11) 20,3 (-8,1) 34,8 (+3,4)
Γκρι ανοιχτό χρώμα 45,2 (+11,3) 21,1 (-7,3) 35,4 (+4)
Μπεζ χρώμα 45,4 (+11,5) 22,3 (-6,1) 36,1 (+4,7)
Κόκκινο-μπορντό πουά χρώμα 47,3 (+13,4) 21,3 (-7,1) 36,4 (+5)
Πράσινο-λαδί πουά χρώμα 48 (+14,1) 21,3 (-7,1) 36,9 (+5,5)
Καφέ χρώμα 50,3 (+16,4) 20,8 (-7,6) 38,4 (+7)
Μπλε χρώμα 51,2 (+17,3) 20,3 (-8,1) 38,1 (+5,7)
Μαύρο χρώμα 53,3 (+19,4) 20,3 (-8,1) 40,0 (+8,6)
Μαύρο, πουά χρώμα 53,6 (+19,7) 21,5 (-6,9) 40,1 (+87)
ο
Q.
«Ο
• <
<
8:00 10:00 12:00 14:00 16:00 18:00 20:00 Μέση Μέση Μέση μέση
Tair —- Λευκό D Λευκό
Μπεζ — Ώχρα • Ώχρα
Γκρι ανοιχτό Καφέ Β Γκρι ανοιχτό • Κόκκινο-μπορντό πουά
Μπλε Γκρι σκούρο • Πράσινο-λαδί πουά • Καφέ
Κόκκινο πουά Πράσινο πουά • Γκρι σκούρο • Μπλε
Μαύρο Μαύρο, πουά • Μαύρο • Μαύρο, πουά
κεραμικών πλακιδίων σε οριζόντια θέση. χρωμάτων δειγμάτων κεραμικών πλακιδίων σε
Αντίστοιχα με τις προηγούμενες μετρήσεις, οι μετρήσεις σε οριζόντια θέση καφέ

κεραμικών πλακιδίων με υαλωμένη, στιλπνή και με υαλωμένη, ματ επιφάνεια παρουσίασαν
269
σχεδόν όμοιες επιφανειακές θερμοκρασίες, με διαφορές μικρότερες του 0,8 βαθμού

Κελσίου, τόσο στις μέσες ωριαίες, όσο και στις μέσες μέγιστες, ελάχιστες και μέσες
θερμοκρασίες τους.
μεγάλο πάχος και διάτρηση. Το λευκό πάνελ παρουσίασε τις χαμηλότερες επιφανειακές
θερμοκρασίες. Η μέση μέγιστη θερμοκρασία του ήταν 41,8 βαθμοί Κελσίου, δηλαδή 7,9
Βαθμούς Κελσίου υψηλότερη από τη μέση μέγιστη θερμοκρασία του αέρα. Γενικά, οι μέσες
ωριαίες θερμοκρασίες του λευκού πλακιδίου ήταν χαμηλές, γεγονός που φαίνεται από τη
μέση θερμοκρασία του, η οποία ήταν κατά 2,3 βαθμούς Κελσίου υψηλότερη από την
αντίστοιχη του αέρα (31,4 °C). Αντίθετα, οι μέγιστες επιφανειακές θερμοκρασίες μετρήθηκαν
στο δείγμα καφέ πάνελ, του οποίου η μέση μέγιστη ήταν ίση με 44,2 βαθμούς Κελσίου (10,3
°C υψηλότερη από την αντίστοιχη θερμοκρασία του αέρα), ενώ η μέση επιφανειακή
θερμοκρασία ήταν ίση με 34,8 βαθμούς Κελσίου (3,4 °C υψηλότερη από την αντίστοιχη
Πίνακας 8.56: Δείγματα κεραμικών πάνελ 25 χ 13 χ 1,3 cm σε οριζόντια θέση.

Αέρας 33,9 28,4 31,4
Λευκό-υπόλευκο χρώμα 41,8 (+7,9) 21,3 (-7,1) 33.7 (+2,3)
Μπεζ χρώμα 45,7 (+11,8) 20.3 (-8,1) 35,6 (+4,2)
Γκρι ανοιχτό χρώμα 47,4 (+13,5) 21 (-7,4) 36,4 (+5)
Καφέ χρώμα 44,2 (+10,3) 19.4 (-9,3) 34.8 (+3,4)
8.2.7 Διατάξεις με υλικά όψεων σε οριζόντια θέση - Ανάλυση σε σχέση με τα διαφορετικά

χρώματα
Λευκό και ιχτ\εΖ χρώαα

Από τα υλικά που μετρήθηκαν σε οριζόντια θέση και είχαν λευκό ή υπόλευκο (μπεζ) χρώμα,
το ψυχρότερο ήταν το δείγμα σύνθετου πάνελ αλουμινίου, του οποίου η μέση μέγιστη
θερμοκρασία ήταν 5 βαθμούς Κελσίου υψηλότερη (38,9 °C) από τη μέση μέγιστη
θερμοκρασία του αέρα ενώ η μέση θερμοκρασία του ήταν κατά λιγότερο από 1 βαθμό
Κελσίου υψηλότερη (32,2 °C) από τη μέση θερμοκρασία του αέρα. Το δείγμα λευκού
υαλωμένου κεραμικού πλακιδίου ήταν ελάχιστα θερμότερο (μέση μέγιστη θερμοκρασία 39,2
°C και μέση θερμοκρασία 32,4 °C) Τέλος, το δείγμα μπεζ τιτανιούχου ψευδάργυρου
παρουσίασε σχετικά υψηλότερη μέση μέγιστη επιφανειακή θερμοκρασία (43,4 °C) και μέση
θερμοκρασία (34,1 °C). Το συνολικό εύρος της διαφοράς των μέσων μέγιστων επιφανειακών
θερμοκρασιών των δειγμάτων με λευκό και μπεζ χρώμα από την αντίστοιχη θερμοκρασία
του αέρα ήταν από 5 έως 9,5 βαθμοί Κελσίου. Σε ό,τι αφορά στις μέσες επιφανειακές
θερμοκρασίες, το συνολικό εύρος της διαφοράς ήταν πολύ μικρότερο (από 0,8 έως 2,7 °C).
Πίνακας 8.57: Δείγματα λευκού και μπεζ χρώματος σε οριζόντια θέση.

Μέση μέγιστη Τα Μέση ελάχιστη Τα Μέση μέση Τα
Αέρας 33,9 28,4 31,4
Σύνθετο πάνελ αλουμινίου (λευκό) +5 -6,5 +0,8
Υαλωμένο κεραμικό πλακίδιο (λευκό) +5,3 -6,4 +1
Ασηυ,ί και νκοι ανοιγτό χοώιαα

Από τα υλικά που μετρήθηκαν σε οριζόντια θέση και είχαν ανοιχτό γκρι ή ασημί χρώμα, το
ψυχρότερο ήταν το δείγμα ανοιχτού γκρίζου κεραμικού πλακιδίου, του οποίου η μέση
μέγιστη θερμοκρασία ήταν κατά 11,3 βαθμούς Κελσίου υψηλότερη (45,2 °C) από τη μέση
μέγιστη θερμοκρασία του αέρα, ενώ η μέση θερμοκρασία του ήταν κατά 4 βαθμούς Κελσίου
υψηλότερη (35,4 °C) από τη μέση θερμοκρασία του αέρα. Αντίθετα, το δείγμα τιτανιούχου
ψευδάργυρου με ανοιχτή γκρίζα φυσική απόχρωση ήταν το θερμότερο και η μέση μέγιστη
270
θερμοκρασία του ήταν ίση με 47 βαθμούς Κελσίου (διαφορά 13,1 °C από την αντίστοιχη
θερμοκρασία του αέρα), και η μέση θερμοκρασία ήταν 37,2 βαθμοί Κελσίου (διαφορά 5,8 °C
από την αντίστοιχη θερμοκρασία του αέρα). Τέλος, τ ο δείγμα σύνθετου πάνελ αλουμινίου
με ασημί χρώμα παρουσίασε ελαφρώς υψηλότερες επιφανειακές θερμοκρασίες με τ ο
δείγμα κεραμικού πλακιδίου (μέση μέγιστη θερμοκρασία 45,4 °C και μέση θερμοκρασία 3ό,4
°C). Το συνολικό εύρος τ α διαφοράς των μέσων μέγιστων επιφανειακών θερμοκρασιών των
δειγμάτων με ανοιχτό γκρι και ασημί χρώμα από την αντίστοιχη θερμοκρασία του αέρα
ήταν από 11,3 έως 13,1 βαθμοί Κελσίου. Σε ό,τι αφορά τ α μέσες επιφανειακές θερμοκρασίες,
τ ο συνολικό εύρος της διαφοράς ήταν μικρότερο (από 4 έως 5,8 °C).
Πίνακας 8.58: Δείγματα ασημί και ανοιχτού γκρίζου χρώματος σε οριζόντια θέση.
Αέρας 33,9 28,4 31,4
Κεραμικό πλακίδιο (γκρι ανοιχτό) +11,3 -7,3 +4
Σύνθετο πάνελ αλουμινίου (ασημί) +11,5 -ό,5 +5
Γκρι γρώμα
Από τ α δύο δείγματα που μετρήθηκαν σε οριζόντια θέση και είχαν γκρι χρώμα, το
ψυχρότερο ήταν τ ο δείγμα τιτανιούχου ψευδάργυρου, του οποίου η μέση μέγιστη
θερμοκρασία ήταν κατά 15 βαθμούς Κελσίου υψηλότερη (48,9 °C) από τη μέση μέγιστη
θερμοκρασία του αέρα, ενώ η μέση θερμοκρασία του ήταν κατά ό,7 βαθμούς Κελσίου
υψηλότερη (38,1 °C) από τη μέση θερμοκρασία του αέρα. Αντίθετα, τ ο δείγμα κεραμικού
πλακιδίου ήταν θερμότερο και η μέση μέγιστη θερμοκρασία του ήταν ίση με 50,7 βαθμούς
Κελσίου (διαφορά 7,3 °C από την αντίστοιχη θερμοκρασία του αέρα), και η μέση
του αέρα).
Πίνακας 8.59: Δείγματα γκρίζου χρώματος σε οριζόντια θέση.

Αέρας 33,9 28,4 31,4
Κεραμικό πλακίδιο (γκρι σκούρο) +1ό,8 -7,2 +7,3
Μαύρο χρώμα
Από τ α υλικά που μετρήθηκαν σε οριζόντια θέση και είχαν μαύρο χρώμα, τ ο ψυχρότερο
ήταν τ ο δείγμα κεραμικού πλακιδίου, του οποίου η μέση μέγιστη θερμοκρασία ήταν κατά
19,4 βαθμούς Κελσίου υψηλότερη (53,3 °C) από τη μέση μέγιστη θερμοκρασία του αέρα, ενώ
η μέση θερμοκρασία του ήταν κατά 8,6 βαθμούς Κελσίου υψηλότερη ( 4 0 °C) από τη μέση
θερμοκρασία του αέρα. Αντίθετα, τ ο δείγμα σύνθετου πάνελ αλουμινίου ήταν το
θερμότερο και η μέση μέγιστη θερμοκρασία του ήταν ίση με 58,9 βαθμούς Κελσίου (διαφορά
25 °C από την αντίστοιχη θερμοκρασία του αέρα), και η μέση θερμοκρασία ήταν 43,8
βαθμοί Κελσίου (διαφορά 12,4 °C από την αντίστοιχη θερμοκρασία του αέρα). Τέλος, τ ο
δείγμα κεραμικού πλακιδίου με διάστικτη μαύρη επιφάνεια παρουσίασε σχεδόν τα
επιφανειακές θερμοκρασίες με τ ο μαύρο κεραμικό πλακίδιο (μέση μέγιστη θερμοκρασία
53,6 °C και μέση θερμοκρασία 40,1 °C).
Πίνακας 8.60: Δείγματα σκούρου γκρίζου και μαύρου χρώματος σε οριζόντια θέση.
Αέρας 33,9 28,4 31,4
Κεραμικό πλακίδιο (μαύρο) +19,4 -8,1 +8,6
Κεραμικό πλακίδιο (μαύρο πουά) +19,7 -6,9 +8,7
Σύνθετο πάνελ αλουμινίου (μαύρο) +25 -5,5 +12,4
271
8.2.8 Διατάξεις με υλικά όψεων - Συγκριτική ανάλυση σε σχέση με τα διαφορετικά υλικά και
τα διαφορετικά χρώματα σε διαφορετικές θέσε/ς (κατακόρυφη και οριζόντια)
Από τη σύγκριση των επιφανειακών θερμοκρασιών (βλ. εικ. 8.89 έως 8.92 και πίνακες 8.61
έως 8.64), που μετρήθηκαν κατά το καλοκαίρι του 2004 (Ιούλιος και Αύγουστος) σε
διατάξεις με δείγματα υλικών σε κατακόρυφη θέση με νότιο και δυτικό προσανατολισμό και
σε οριζόντια θέση, συμπεραίνονται τα εξής:
• Οι χαμηλότερες μέσες επιφανειακές θερμοκρασίες παρουσιάζονται στα δείγματα σε
κατακόρυφη θέση με νότιο προσανατολισμό. Το γεγονός αυτό είναι λογικό, καθώς
οφείλεται στις μεγάλες γωνίες ηλιακού ύψους, οι οποίες έχουν ως αποτέλεσμα τη
μικρότερη πρόσπτωση ηλιακής ακτινοβολίας. Έτσι, η συνολική ημερήσια διακύμανση
των επιφανειακών θερμοκρασιών των υλικών με νότιο προσανατολισμό χαρακτηρίζεται
από χαμηλότερες θερμοκρασίες τόσο σε σχέση με το δυτικό προσανατολισμό, όσο και
με την οριζόντια θέση.
• Οι υψηλότερες μέσες μέγιστες επιφανειακές θερμοκρασίες παρουσιάζονται στο δυτικό
προσανατολισμό, σε όλα τα χρώματα.
• Οι μέσες μέγιστες θερμοκρασίες που μετρήθηκαν όταν τα δείγματα ήταν σε οριζόντια
θέση ήταν αρκετά υψηλότερες από τις αντίστοιχες που μετρήθηκαν σε κατακόρυφη
θέση με νότιο προσανατολισμό, αλλά χαμηλότερες από τις θερμοκρασίες που
μετρήθηκαν σε κατακόρυφη θέση με δυτικό προσανατολισμό.
• Οι μέσες ελάχιστες επιφανειακές θερμοκρασίες ήταν χαμηλότερες όταν τα υλικά ήταν
σε οριζόντια θέση. Το γεγονός αυτό είναι λογικό, με δεδομένο ότι τα υλικά σε οριζόντια
θέση είχαν απρόσκοπτη θέα του ουρανού, με αποτέλεσμα να ψύχονται με ακτινοβολία
κατά τη διάρκεια της νύχτας. Για το λόγο αυτό και οι επιφανειακές θερμοκρασίες των
υλικών νωρίς το πρωί (08:00), ήταν χαμηλότερες σε σχέση με τις αντίστοιχες που
μετρήθηκαν όταν τα υλικά ήταν σε κατακόρυφη θέση (νότιο και δυτικό
προσανατολισμό).
• Οι μέσες ελάχιστες επιφανειακές θερμοκρασίες των δειγμάτων με νότιο
προσανατολισμό ήταν χαμηλότερες από τις αντίστοιχες με δυτικό προσανατολισμό. Το
γεγονός αυτό είναι πιθανό να οφείλεται στις πολύ υψηλότερες επιφανειακές
θερμοκρασίες που αναπτύσσονται στην επιφάνεια των υλικών με δυτικό
προσανατολισμό, καθώς και στην ώρα της ημέρας που αυτές σημειώνονται (ανάμεσα
στις 16:00 και στις 18:00 το απόγευμα). Συγχρόνως, όπως αναφέρθηκε παραπάνω, οι
επιφανειακές θερμοκρασίες των υλικών με νότιο προσανατολισμό ήταν χαμηλότερες
από τη θερμοκρασία του αέρα στις 20:00, ενώ αντίθετα, στα υλικά με δυτικό
προσανατολισμό αυτό συνέβαινε μετά τις 21:00 με 22:00.
• Οι μέσες επιφανειακές θερμοκρασίες των δειγμάτων με νότιο προσανατολισμό ήταν
κατά πολύ χαμηλότερες από τις αντίστοιχες με δυτικό προσανατολισμό. Το γεγονός
αυτό οφείλεται στις σαφώς υψηλότερες επιφανειακές θερμοκρασίες που αναπτύσσουν
τα υλικά, όταν είναι εκτεθειμένα στο δυτικό ήλιο.
• Οι μέσες επιφανειακές θερμοκρασίες των δειγμάτων σε οριζόντια θέση και των
δειγμάτων με δυτικό προσανατολισμό παρουσιάζουν αντίστοιχες τιμές.
• Στις λευκές και στις πολύ ανοιχτές αποχρώσεις, οι μέσες επιφανειακές θερμοκρασίες
των υλικών σε οριζόντια θέση είναι κατά πολύ χαμηλότερες από τις αντίστοιχες που
υπολογίστηκαν όταν τα δείγματα είχαν δυτικό προσανατολισμό. Αντίστοιχα, οι μαύρες
και οι πολύ σκούρες αποχρώσεις, έχουν υψηλότερες μέσες επιφανειακές θερμοκρασίες
όταν είναι σε οριζόντια θέση παρά όταν έχουν δυτικό προσανατολισμό. Οι δύο
παραπάνω παρατηρήσεις ισχύουν για τα δείγματα όλων των διαφορετικών ομάδων
υλικών.
• Στις αποχρώσεις που υπάρχουν ανάμεσα στα δύο παραπάνω ακρότατα (άσπρο και
μαύρο χρώμα), δεν υπάρχει σαφής εικόνα για την επίδραση του χρώματος στις μέσες
επιφανειακές θερμοκρασίες για τις διαφορετικές θέσεις (οριζόντια και κατακόρυφη). Στα
δείγματα σύνθετων πάνελ αλουμινίου, όλα τα χρώματα εκτός από το μπλε και το
μαύρο έχουν χαμηλότερες μέσες θερμοκρασίες στο δυτικό προσανατολισμό. Στα
272
δείγματα σύνθετων πάνελ ξύλου, οι μέσες θερμοκρασίες των υλικών σε οριζόντια θέση
ήταν υψηλότερες από τις αντίστοιχες σε κατακόρυφη θέση με δυτικό προσανατολισμό.
Ωστόσο, στην ανοιχτόχρωμη και την ενδιάμεση απόχρωση, οι διαφορές που
υπολογίστηκαν ήταν μικρότερες του 0,5 βαθμού Κελσίου. Στα δείγματα τιτανιούχου
ψευδάργυρου, όλα τ α χρώματα εκτός από τ ο μπεζ παρουσίασαν υψηλότερες μέσες
θερμοκρασίες σε οριζόντια θέση. Τέλος, στα δείγματα κεραμικών πλακιδίων, τ α
δείγματα με μαύρο και γκρι σκούρο χρώμα είχαν υψηλότερες μέσες θερμοκρασίες σε
οριζόντια θέση παρά σε κατακόρυφη με δυτικό προσανατολισμό.
• Αέρας 40,
35
G Λευκό χρώμα
D Κίτρινο χρώμα
• Κόκκινο χρώμα 15 ''''jKuBË j C - ï ; • Ανοιχτόχρωμο
Ξ Ασημί χρώμα 5 , %JrW^FJÊjË MJÊJn WJ • Ενδιάμεσο
Ξ Πράσινο χρώμα -5-^β l ^ k t t ^ k r • Σκουρόχρωμο
• Μπλε χρώμα -10'^
Ν
Ν Δ
Ο Ν Δ Ο Ν Δ Ο
Εικόνα 8.89: Μέσες μέγιστες, ελάχιστες και μέσες Εικόνα 8.90: Μέσες μέγιστες, ελάχιστες και μέσες
θερμοκρασίες για τα διαφορετικά χρώματα θερμοκρασίες για τ α διαφορετικά χρώματα
δειγμάτων σύνθετων πάνελ αλουμινίου σε νότιο (Ν), δειγμάτων σύνθετων πάνελ ξύλου σε νότιο (Ν),
δυτικό (Δ) προσανατολ. και σε οριζόντια (Ο) θέση. δυτικό (Δ) προσανατολ. και σε οριζόντια (Ο) θέση.
\[- Γ" ] • Αέρας

'Α i α Λευκό, υαλωμένο • Αέρας
Θ Μπεζ • Χαλκός
-Ì--MM ί
• Ώχρα Π Χαλκός, πατίνα
Ξ Γκρι ανοιχτό Ε Τιτάνιο
• Καφέ • Ψευδάργυρος
• Μπλε οΜπεζ
• Γκρι σκούρο D Τυρκουάζ
• Κόκκινο-μπορντό Β Γαλάζιο
• Πράσινο-λαδί • Γκρι ανοιχτό
• Μαύρο • Γκρι σκούρο
Δ Ο Ν Δ Ο Ν Δ Ο • Μαύρο, πουά
θερμοκρασίες για τα διαφορετικά χρώματα θερμοκρασίες για τα διαφορετικά χρώματα
δειγμάτων κεραμικών πλακιδίων σε νότιο (Ν), δειγμάτων μεταλλικών φύλλων σε νότιο (Ν),
δυτικό (Δ) προσανατολ. και σε οριζόντια (Ο) θέση δυτικό (Δ) προσανατολ. και σε οριζόντια (Ο) θέση
Πίνακας 8.61: Δείγματα σύνθετων πάνελ αλουμινίου σε κατακόρυφη θέση (νότιος και δυτικός
προσανατολισμός) και σε οριζόντια θέση.
Μέση μέγιστη Τ Μέση ελάχ/σττ Τ ι\4έση μέση Τ
Θέση Ν Δ Ο Ν Δ Ο Ν Δ Ο
Αέρας 34,7 34,5 33,9 28,3 28,5 28,4 31,2 31,3 31,4
Λευκό χρώμα +2,6 +10 +5 -5,8 -4 -6,5 -0,3 +2,4 +0,8
Κίτρινο χ ρ ώ μ α +6,9 +14,2 +11,6 -4,5 -2,0 -6,3 +2,4 +5,0 +4,1
Κόκκινο χ ρ ώ μ α +7,8 +16,5 +13,9 -4 -2,8 -5,5 +3,2 +5,7 +5,5
Ασημί χ ρ ώ μ α +9,6 +18,4 +11,5 -4,7 -3,3 -6,5 +3,6 +6,1 +5,0
Πράσινο χρώμα +11,7 +21,1 +17,4 -3,8 -2,3 -6,4 +4,6 +7,8 +6,8
Μπλε χ ρ ώ μ α +12,5 +22,4 +20,4 -3,8 -2,8 -5,3 +5,6 +8,0 +8,9
Μαύρο χρώμα +16,5 +31,8 +25 -3,2 -2,4 -5,5 +7 +11,1 +12,4
273
Πίνακας 8.62 Δείγματα σύνθετων πάνελ ξύλου σε κατακόρυφη θέση (νότιος κα δυτικός
προσανατο >λισμός,> κ α σε οριζόντια θέση.
Μέση μέγιστΓ t Τ Μέση ελάχιστη Τ Μέση μέση Τ
Θέση Ν Δ ο Ν Δ Ο Ν Δ Ο
Αέρας 34.7 34,5 33,9 28,3 28,5 28,4 31,2 31,3 31,4
Ανοιχτόχρωμο +7,6 +17,3 +15,4 -4,2 -2,5 -5,8 +2,6 +6 +6,4
Ενδιάμεσο +8,6 +18 +15,7 -4,1 -2,6 -5,8 +2,9 +6,5 +6,8
Σκουρόχρωμο +12,9 +25,1 +21,5 -3,5 -2,3 -5,4 +5,1 +9,4 +10,6
Πίνακας 8.63: Δείγματα μεταλλικών φύλλων σε κατακόρυφη θέση (νότιος κ α δυτικός

προσανατολισμός) κ α σε οριζόντια θέση.
Αέρας 34,7 34,5 33,9 28,3 28,5 28,4 31,2 31,3 31,4
Χαλκός +6,5 +7,1 +14,7 -1,7 -1,5 -2,1 +3,5 +2,7 +6,7
Χαλκός, πατίνα +9,4 +13,7 +17,8 -3,5 -2,8 -0,7 +3,2 +4,4 +7,8
Τιτάνιο +4,8 +5,6 +10,5 -2,2 -3,1 -1 +1,9 +1,2 +4,2
Ψευδάργυρος +5,4 +6,5 +10.4 -1,7 -3,1 -1,1 +2,4 +0,6 +4,3
Τιτανιούχος
ψευδάργυρος
Μπεζ +6,2 +12,6 +9,5 -3,7 -2,3 -5,2 +1,6 +4,4 +2,7
Τυρκουάζ +7,9 +13,7 +14,5 -3,4 -2,4 -5,3 +2,8 +4,9 +5,4
Γαλάζιο +8,2 +14,3 +14,6 -3,6 -2,4 -5,4 +2,6 +5,2 +5,9
Γκρι ανοιχτό +9,2 +10,2 +13,1 -1,9 -2,8 -2,4 +4,2 +3,7 +5,8
Γκρι σκούρο +11 +15 +15 -2,1 -2,5 -2,1 +4,6 +5,5 +6,7
Πίνακας 8.64 Δείγματα κεραμικών πλακιδίων σε κατακόρυφη θέση (νότιος <α δυτικός
Μέση μέγιστη Τ Μέση ελάχιστη Τ /Μέση μέση Τ
Αέρας ZAJ 34,5 33,9 28,3 28,5 28,4 31,2 31,3 31,4
Λευκό, υαλωμένο +3,4 +9,5 +5,3 -5,6 -3,4 -6,4 +0,4 +2,3 +1
Μπεζ +7,4 +14,3 +11,5 -4,9 -3 -6,1 +3,1 +5,1 +4,7
Ώχρα +7,9 +13,9 +11 -5,3 -3,4 -8,1 +2,9 +4,6 +3,4
Γκρι ανοιχτό +8,6 +15,3 +11,3 -5,2 -3,4 -7,3 +3,2 +5,1 +4
Καφέ +11 +17,4 +16,4 -3,9 -2,7 -7,6 +4,8 +6,8 +7
Μπλε +11,1 +18,6 +17,3 -4,3 -2,6 -8,1 +4,8 +6,9 +5,7
Γκρι σκούρο +11,9 +18,3 +16,8 -4,3 -2,3 -7,2 +4,9 +6,7 +7,3
Κόκκινο-μπορντό +12 +17,9 +13,4 -4,8 -2,9 -7,1 +4,8 +5,8 +5
Πράσινο-λαδί +12,4 +18 +14,1 -4,8 -3,2 -7,1 +5,1 +5,9 +5,5
Μαύρο +12,4 +19,8 +19,4 -4 -2,3 -8,1 +5,3 +7,5 +8,6
Μαύρο, πουά +15,8 +22,1 +19,7 -4 -2,7 -6,9 +6,8 +7,5 +8,7
Στη συνέχεια, παρατίθενται ενδεικτικά οι μέσες τιμές των μέγιστων, ελάχιστων και μέσων
επιφανειακών θερμοκρασιών, που υπολογίστηκαν για τα δείγματα φυσικών πετρωμάτων
(μαρμάρου και γρανίτη) σε οριζόντια θέση (βλ. εικ. 8.93 και 8.94 και πίνακες 8.65 και 8.66). Η
άμεση σύγκριση δεν είναι δυνατή λόγω της διαφορετικής τοποθέτησης των υλικών. Σε
οριζόντια θέση, τα υλικά ήταν σε πλήρη επαφή με την επιφάνεια του δώματος, ενώ σε
κατακόρυφη θέση δεν εφάπτονταν πλήρως με τις κατακόρυφες επιφάνειες, στις οποίες
στηρίζονταν.
• Στα δείγματα μαρμάρου, οι μέσες μέγιστες θερμοκρασίες σε οριζόντια θέση ήταν
χαμηλότερες από τις αντίστοιχες σε κατακόρυφη θέση με δυτικό προσανατολισμό και
υψηλότερες από τις αντίστοιχες σε κατακόρυφη θέση με νότιο προσανατολισμό, εκτός
από τις περιπτώσεις του λευκού και του ανοιχτού γκρίζου δείγματος.
• Οι υψηλότερες μέσες ελάχιστες επιφανειακές θερμοκρασίες στα δείγματα μαρμάρου
υπολογίστηκαν για το χρονικό διάστημα στο οποίο αυτά είχαν δυτικό προσανατολισμό.
Η σύγκριση των μέσων ελάχιστων θερμοκρασιών με νότιο προσανατολισμό και σε
274
οριζόντια θέση δεν οδηγεί σε σαφή συμπεράσματα, καθώς σε όλα τ α δείγματα εκτός
από τ ο λευκό και τ ο ανοιχτό γκρι, οι μέσες ελάχιστες επιφανειακές θερμοκρασίες ήταν
χαμηλότερες στην κατακόρυφη θέση με τ ο νότιο προσανατολισμό από ότι στην
οριζόντια θέση. Το γεγονός αυτό είναι περίεργο, με δεδομένο ότι τ α υλικά σε οριζόντια
θέση έχουν απρόσκοπτη θέα του ουράνιου θόλου και άρα ψύχονται περισσότερο με
ακτινοβολία κατά τη διάρκεια της νύχτας. Ωστόσο, είναι δυνατό να οφείλεται στις
διαφορετικές λεπτομέρειες τοποθέτησης των δειγμάτων σε κατακόρυφη και σε
οριζόντια θέση, αλλά και σε πιθανά σφάλματα στις ενδείξεις του θερμομέτρου
απόστασης.
Σε ό,τι αφορά στις μέσες επιφανειακές θερμοκρασίες των δειγμάτων μαρμάρου, σε όλα
τα δείγματα εκτός από τ ο λευκό και τ ο ανοιχτό γκρι, οι υψηλότερες θερμοκρασίες
υπολογίστηκαν όταν τ α υλικά είχαν οριζόντια θέση. Στο δείγμα λευκού χρώματος, η
μέση επιφανειακή θερμοκρασία που υπολογίστηκε για την οριζόντια θέση ήταν αρκετά
χαμηλότερη από την αντίστοιχη μέση θερμοκρασία του αέρα (1,5 °C), ενώ τ ο ανοιχτό
γκρίζο δείγμα παρουσίασε πολύ κοντινές μέσες θερμοκρασίες για τις τρεις
διαφορετικές θέσεις στις οποίες μετρήθηκε. Σε όλα τ α δείγματα, οι μέσες επιφανειακές
θερμοκρασίες, που υπολογίστηκαν για τ ο δυτικό προσανατολισμό ήταν υψηλότερες
από τις αντίστοιχες, που υπολογίστηκαν όταν τ α υλικά είχαν νότιο προσανατολισμό.
Στα δείγματα γρανίτη, οι μέσες μέγιστες θερμοκρασίες σε κατακόρυφη θέση με δυτικό
προσανατολισμό και σε οριζόντια θέση δεν παρουσιάζουν σημαντικές διαφορές. Μόνο
τ ο δείγμα γκρι χρώματος είχε υψηλότερη μέση μέγιστη θερμοκρασία (1,1 °C) σε οριζόντια
θέση, ενώ τ ο δείγμα μαύρου χρώματος είχε υψηλότερη θερμοκρασία (2,7 °C) στο δυτικό
Οι χαμηλότερες μέσες ελάχιστες επιφανειακές θερμοκρασίες για τ α δείγματα γρανίτη
υπολογίστηκαν όταν αυτά είχαν νότιο προσανατολισμό. Αντίθετα, οι μέσες ελάχιστες
θερμοκρασίες των δειγμάτων με δυτικό προσανατολισμό και σε οριζόντια θέση δεν
παρουσίασαν σημαντικές διαφορές. Οπως σημειώνεται πιο πάνω, τ ο ίδιο παρατηρήθηκε
και στα δείγματα μαρμάρου. Το γεγονός αυτό, υπάρχει μεγάλη περίπτωση να οφείλεται
στο ότι οι μετρήσεις των επιφανειακών θερμοκρασιών των πλακών γρανίτη σε οριζόντια
θέση, πραγματοποιήθηκαν ως επί τ ο πλείστον με τ ο θερμόμετρο επαφής, καθώς τ ο
θερμόμετρο απόστασης, λόγω της σύστασης του γρανίτη δεν έδινε σωστές ενδείξεις.
Σε όλα τ α δείγματα γρανίτη, που εξετάστηκαν, οι μέσες επιφανειακές θερμοκρασίες που
υπολογίστηκαν για την οριζόντια θέση ήταν υψηλότερες από τις αντίστοιχες που
υπολογίστηκαν τόσο για τ ο δυτικό προσανατολισμό, όσο και για τ ο νότιο. Οι μέσες
επιφανειακές θερμοκρασίες των υλικών με δυτικό προσανατολισμό ήταν κατά πολύ
υψηλότερες από τις αντίστοιχες με νότιο προσανατολισμό.
40 --
35 Υ • Αέρας
30f D Λευκό • Αέρας
/
25/
20 Υ
Λ ΕΙ Γκρι ανοιχτό D Λευκό-μπεζ
15-/ / • Μπεζ ΕΙ Σομόν
10 i Β Ώχρα • Κόκκινο-μαύρο
• Γκρι-μπεζ • Γκρι
°¥. • Γκρι • Μαύρο
-5 \ • Γκρι σκούρο
-10
θερμοκρασίες για τα διαφορετικά χρώματα θερμοκρασίες για τα διαφορετικά χρώματα
δειγμάτων μαρμάρου σε νότιο (Ν), δυτικό (Δ) δειγμάτων γρανίτη σε νότιο (Ν), δυτικό (Δ)
προσανατολ. και σε οριζόντια (Ο) θέση. προσανατολ. και σε οριζόντια (Ο) θέση.
275
Πίνακας 8.65: Δείγματα πλακών μαρμάρου σε κατακόρυφη θέση (νότιος κ α δυτικός

Μέση μέγιστη Τ Μέση ελάχιστη Τ ιWan μέση Τ
Αέρας 34,7 34,5 34,5 28,3 28,5 28,5 31,2 31,3 31,3
Λευκό χρώμα +2 +5,1 +0,3 -6,3 -4,3 -6,7 -ο,ι +0,3 -1,5
Γκρι ανοιχτό χρώμα +7,3 +11,5 +6,9 -ό -4 -6,5 +2,7 +2,9 +2,7
Μπεζ χρώμα +9,3 +14,6 +10.3 -7 -3,9 -5,1 +3,4 +4,2 +5,3
Ώχρα χρώμα +10.3 +20,9 +15,5 -ό -3,6 -5,1 +4,6 +6,8 +8,5
Γκρι-μπεζ χρώμα +11,6 +16,7 +14,9 -6,6 -3,9 -4,8 +3,4 +5,2 +8,1
Γκρι χρώμα +15,3 +19,9 +14,9 -5,6 -4 -4,5 +6,6 +6,4 +8,7
Γκρι σκούρο χρώμα +17 +23,6 +19,3 -5,6 -3,5 -4,6 +8,5 +8,5 +11,6
Πίνακας 8.όό: Δείγματα πλακών γρανίτη σε κατακόρυφη θέση (νότιος κ α δυτικός

προσανατολισμός] ) κ α σε οριζόντια θέση.
Μέση μέγιστη Τ Μέση ελάχιστη Τ ιΜέση μέση Τ
Αέρας 34,7 34,5 34,5 28,3 28,5 28,5 31,2 31,3 31,3
Λευκό-μπεζ χρώμα +4,6 +13,6 +13,1 -6 -3,8 -2,2 +1,6 +4,2 +7,5
Σομόν χρώμα +7,3 +13,2 +13,7 -5,3 -2,9 -2,6 +2,6 +4,0 +7,9
Κόκκινο-μαύρο
χρώμα +13 +22,1 +21,9 -5,3 -2,4 -2,6 +5,3 +8,1 +12,6
Γκρι χρώμα +15 +23 +24,1 -5 -2,8 -1,1 +6,5 +8,5 +13,8
Μαύρο χρώμα +15,6 +24,6 +21,9 -5 -2,5 -2,3 +7,1 +9,0 +13,1
Τέλος, συγκρίνονται οι τιμές των μέσων μέγιστων, ελάχιστων και μέσων επιφανειακών
θερμοκρασιών για υλικά με ίδιο ή παρόμοιο χρώμα.
• Ολα τα δείγματα υλικών με λευκό ή μπεζ χρώμα παρουσίασαν τις υψηλότερες μέσες
μέγιστες θερμοκρασίες τους όταν ήταν σε κατακόρυφη θέση με δυτικό
• Ολα τα δείγματα υλικών με λευκό ή μπεζ χρώμα, εκτός από το δείγμα γρανίτη,
παρουσίασαν τις χαμηλότερες μέσες ελάχιστες θερμοκρασίες τους όταν ήταν σε
• Ολα τα δείγματα υλικών με λευκό ή μπεζ χρώμα, εκτός από το δείγμα γρανίτη,
παρουσίασαν τις υψηλότερες μέσες επιφανειακές θερμοκρασίες τους όταν ήταν σε
κατακόρυφη θέση με δυτικό προσανατολισμό. Οι αμέσως υψηλότερες μέσες
επιφανειακές θερμοκρασίες υπολογίστηκαν για την περίοδο όταν τα δείγματα ήταν σε
Πίνακας 8.67: Δείγματα λευκού κα μπεζ χρώματος σε κατακόρυφη θέση (νότιος κα δυτικός
προσανατολισμός) κα σε οριζόντια θέση.
Αέρας 34,7 34,5 33,9 28,3 28,5 28,4 31,2 31,3 31,4
Μάρμαρο (λευκό) +2 +5,1 +0,3 -6,3 -4,3 +6,7 -Ο,Ι +0,3 -1,5
Κεραμικό πλακίδιο (λευκό) +3,4 +9,5 +5,3 -5,6 -3,4 -6,4 +0,4 +2,3 +1
Πάνελ αλουμινίου (λευκό) +2,6 +10 +5 -5,8 -4 -6,5 -0,3 +2,4 +0,8
(μπεζ) +6,2 +12,6 +9,5 -3,7 -2,3 -5,2 +1,6 +4,4 +2,7
Γρανίτης (λευκός-μπεζ) +4,6 +13,6 +13,1 -6 -3,8 -2,2 +1,6 +4,2 +7,5
Ολα τα δείγματα υλικών με ασημί ή ανοιχτό γκρι χρώμα, εκτός από το δείγμα
τιτανιούχου ψευδάργυρου, παρουσίασαν τις υψηλότερες μέσες μέγιστες θερμοκρασίες
τους όταν ήταν σε κατακόρυφη θέση με δυτικό προσανατολισμό.
276
• Ολα τ α δείγματα υλικών με ασημί ή ανοιχτό γκρι χρώμα, εκτός από τ ο δείγμα
τιτανιούχου ψευδάργυρου, παρουσίασαν τις χαμηλότερες μέσες ελάχιστες
θερμοκρασίες τους όταν ήταν σε οριζόντια θέση.
• Ολα τ α δείγματα υλικών με ασημί ή ανοιχτό γκρι χρώμα, εκτός από τ ο δείγμα
τιτανιούχου ψευδάργυρου, παρουσίασαν τις υψηλότερες μέσες επιφανειακές
θερμοκρασίες τους όταν ήταν σε κατακόρυφη θέση με δυτικό προσανατολισμό. Οι
αμέσως υψηλότερες μέσες επιφανειακές θερμοκρασίες υπολογίστηκαν για την περίοδο
όταν τ α δείγματα ήταν σε οριζόντια θέση.
Πίνακας 8.68: Δείγματα ασημί κα ανοιχτού γκρίζου χρώματος σε κατακόρυφη θέση (νότιος κα
δυτικός προσανατολισμός) κα σε οριζόντια θέση.
Αέρας 34,7 34,5 33,9 28,3 28,5 28,4 31,2 31,3 31,4
Μάρμαρο (γκρι ανοιχτό) +7,3 +11,5 +6,9 -6 -4 -6,5 +2,7 +2,9 +2,7
Κεραμικό πλακίδιο (γκρι
ανοιχτό) +8,6 +15,3 +11,3 -5,2 -3,4 -7,3 +3,2 +5,1 +4
(γκρι ανοιχτό) +9,2 +10.2 +13,1 -1,9 -2,8 -2,4 +4,2 +3,7 +5,8
Πάνελ αλουμινίου (ασημί) +9,6 +18,4 +11,5 -4,7 -3,3 -6,5 +3,6 +6,1 +5
• Ολα τ α δείγματα υλικών με γκρι χρώμα, εκτός από τ ο δείγμα γρανίτη, παρουσίασαν τις
υψηλότερες μέσες μέγιστες θερμοκρασίες τους όταν ήταν σε κατακόρυφη θέση με
• Στα δείγματα υλικών με γκρι χρώμα, οι μέσες ελάχιστες θερμοκρασίες που
υπολογίστηκαν δεν παρέχουν σαφή εικόνα για την επίδραση της θέσης και του
προσανατολισμού. Τα δείγματα γρανίτη και μαρμάρου είχαν τις χαμηλότερες μέσες
ελάχιστες θερμοκρασίες τους σε κατακόρυφη θέση με νότιο προσανατολισμό, το
κεραμικό πλακίδιο σε οριζόντια θέση, ενώ τ ο δείγμα τιτανιούχου ψευδάργυρου σε
κατακόρυφη θέση με δυτικό προσανατολισμό.
• Ολα τ α δείγματα υλικών με γκρι χρώμα, παρουσίασαν τις υψηλότερες μέσες
επιφανειακές θερμοκρασίες τους όταν ήταν σε οριζόντια θέση. Οι αμέσως υψηλότερες
μέσες επιφανειακές θερμοκρασίες υπολογίστηκαν για την περίοδο όταν τ α δείγματα
ήταν σε κατακόρυφη θέση με δυτικό προσανατολισμό.
Πίνακας 8.69: Δείγματα γκρίζου χρώματος σε κατακόρυφη θέση (νότιος κα δυτικός

προσανατολισμός) κα σε οριζόντια θέση.
Αέρας 34,7 34,5 33,9 28,3 28,5 28,4 31,2 31,3 31,4
(γκρι σκούρο) +11 +15 +15 -2,1 -2,5 -2,1 +4,6 +5,5 +6,7
Κεραμικό πλακίδιο (γκρι
σκούρο) +11,9 +18,3 +16,8 -4,3 -2,3 -7,2 +4,9 +6,7 +7,3
Γρανίτης (γκρι) +15 +23 +24,1 -5 -2,8 -1,1 +6,5 +8,5 +13,8
Μάρμαρο (γκρι) +15,3 +19,9 +14,9 -5,6 -4 -4,5 +6,6 +6,4 +8,7
• Ολα τ α δείγματα υλικών με σκούρο γκρι ή μαύρο χρώμα παρουσίασαν τις υψηλότερες
μέσες μέγιστες θερμοκρασίες τους όταν ήταν σε κατακόρυφη θέση με δυτικό
• Τα δείγματα κεραμικών πλακιδίων και τ ο δείγμα σύνθετου πάνελ αλουμινίου με μαύρο
χρώμα παρουσίασαν τις χαμηλότερες μέσες ελάχιστες επιφανειακές θερμοκρασίες
τους όταν ήταν σε οριζόντια θέση. Αντίθετα, για τ α δείγματα μαρμάρου και γρανίτη, οι
χαμηλότερες μέσες επιφανειακές θερμοκρασίες υπολογίστηκαν για τ ο χρονικό
διάστημα όταν τ α υλικά ήταν σε κατακόρυφη θέση με νότιο προσανατολισμό.
277
• Ολα τα δείγματα υλικών με σκούρο γκρι ή μαύρο χρώμα παρουσίασαν τις υψηλότερες
μέσες επιφανειακές θερμοκρασίες τους όταν ήταν σε οριζόντια θέση. Οι αμέσως
υψηλότερες μέσες επιφανειακές θερμοκρασίες υπολογίστηκαν για την περίοδο όταν τα
δείγματα ήταν σε κατακόρυφη θέση με δυτικό προσανατολισμό.
Πίνακας 8.70: Δείγματα σκούρου γκρίζου κα μαύρου χρώματος σε κατακόρυφη θέση (νότιος κα
δυτικός προσανατολισμός) κα σε οριζόντια θέση.
Αέρας 3Λ,7 34,5 33,9 28,3 28,5 28,4 31,2 31,3 31,4
Κεραμικό πλακίδιο (μαύρο) +12,4 +19,8 +19,4 -4 -2,3 -8,1 +5,3 +7,5 +8,6
Γρανίτης (μαύρος) +15,6 +24,6 +21,9 -5 -2,5 -2,3 +7,1 +9,0 +13,1
Κεραμικό πλακίδιο (μαύρο
πουά) +15,8 +22,1 +19,7 -4 -2,7 -6,9 +6,8 +7,5 +8,7
Πάνελ αλουμινίου (μαύρο) +16,5 +31,8 +25 -3,2 -2,4 -5,5 +7 +11,1 +12,4
Μάρμαρο (γκρι σκούρο) +17 +23,6 +19,3 -5,6 -3,5 -4,6 +8,5 +8,5 +11,6
278
Κεφάλαιο 9:
Η περιβαλλοντική επίδραση των κυριότερων ομάδων υλικών, που χρησιμοποιούνται

σήμερα στην "επιδερμίδα" των ελληνικών πόλεων
279
Κεφάλαιο 9 . Η περιβαλλοντική επίδραση των κυριότερων ομάδων υλικών
Κεφάλαιο 9 _ Η περιβαλλοντική επίδραση των κυριότερων ομάδων υλικών, που

χρησιμοποιούνται σήμερα στην "επιδερμίδα" των ελληνικών πόλεων
Οι κυριότερες ομάδες υλικών, που χρησιμοποιούνται στις όψεις και τα δώματα των
κτιρίων, καθώς και στους υπαίθριους χώρους των σύγχρονων ελληνικών πόλεων είναι οι
παρακάτω:
• Γαιώδη υλικά
• Προϊόντα φυσικών πετρωμάτων
• Προϊόντα τσιμέντου
• Κεραμικά προϊόντα
• Προϊόντα ξύλου
• Μεταλλικά προϊόντα
• Πετροχημικά προϊόντα (προϊόντα ασφάλτου, πλαστικά προϊόντα, συνθετικές βαφές και
θερμομονωτικά υλικά1
• Γυαλί
Στο κεφάλαιο αυτό, επιχειρείται μια συνοπτική παρουσίαση των κυριότερων
περιβαλλοντικών επιπτώσεων των παραπάνω υλικών -με εξαίρεση τις φυτικές
εδαφοκαλύψεις και το νερό- κατά τη διάρκεια του κύκλου ζωής τους, από την φάση της
εξαγωγής, έως την φάση της απόρριψης. Οι παράμετροι, με βάση τις οποίες
πραγματοποιείται η αξιολόγηση της περιβαλλοντικής επίδρασης των υλικών,
παρουσιάστηκαν αναλυτικά σε προηγούμενο κεφάλαιο2 και είναι οι εξής:
Ποσοτικές παράμετροι:
• Κατανάλωση ενέργειας3
• Εκπομπές αέριων ρύπων:
διοξειδίου του άνθρακα, που συμβάλλει στην
υπερθέρμανση του πλανήτη,
διοξειδίου του θείου, που προκαλεί όξινη βροχή, και
οξειδίων του αζώτου, που συμβάλλουν στο
σχηματισμό φωτοχημικού νέφους και στον
ευτροφισμό των νερών).
• Κατανάλωση νερού
Ποιοτικές παράμετροι:
• Οικολογική υποβάθμιση, που αναφέρεται:
στην εξάντληση των φυσικών πόρων,
στην καταστροφή του τοπίου και των
οικοσυστημάτων,
στην παραγωγή σκόνης, ηχορύπανσης και
κραδασμών και
• Τοξικές ουσίες, που επηρεάζουν το περιβάλλον, την ανθρώπινη υγεία, ή και τα δύο,
καθώς και κίνδυνος πρόκλησης καταστροφών.
• Ζητήματα που αφορούν στο τέλος του κύκλου ζωής, όπως είναι:
η δυνατότητα συντήρησης και επισκευής,
η δυνατότητα επανάχρησης / ανακύκλωσης και
τα απόβλητα και τα οικοδομικά απορρίμματα.
1
Παρόλο που τα θερμομονωτικά υλικά δεν συνήθως συναντώνται στις εξωτερικές επιφάνειες των κτιρίων,
αποτελούν σημαντικό τμήμα της κατασκευής των όψεων και των δωμάτων. Για το λόγο αυτό, κρίθηκε
σκόπιμο να πραγματοποιηθεί μια μικρή αναφορά στην περιβαλλοντική τους επίδραση.
2
βλ. Κεφάλαιο 5 _ Θεωρητικά στοιχεία για την περιβαλλοντική επίδραση". Μέρος Ι.
3
Οι τιμές που αναφέρονται σε καθεμιά από τις διαφορετικές ομάδες υλικών προκύπτουν από το μέσο όρο
των τιμών που βρέθηκαν σε διάφορες βιβλιογραφικές πηγές, οι οποίες περιγράφονται εκτενώς στον
Πίνακα 5.1, Κεφάλαιο 5, Μέρος Ι.
281
Κεφάλαιο 9 _ Η περιβαλλοντική επίδραση των κυριότερων ομάδων υλικών
Η αδυναμία πρωτογενούς συλλογής πληροφοριών, που αφορούν σε καθεμία από τις

παραπάνω παραμέτρους για τις διαφορετικές ομάδες υλικών, καθιστά αναπόφευκτη την
χρησιμοποίηση υφιστάμενων, δημοσιευμένων ερευνών. Για το λόγο αυτό, τα στοιχεία, που
καταγράφονται σε καθεμιά από τις παραμέτρους περιβαλλοντικής αξιολόγησης, αποτελούν
μια σύνθεση των πληροφοριών που βρέθηκαν στη διαθέσιμη βιβλιογραφία Η παρουσίαση
πραγματοποιείται με δύο τρόπους. Το κύριο σώμα της κάθε παραγράφου αποτελείται από
μια περιγραφή της περιβαλλοντικής επίδρασης της ομάδας υλικών, με την παράθεση των
πληροφοριών, που βρέθηκαν για καθεμιά από τις εξεταζόμενες παραμέτρους. Στο τέλος
κάθε παραγράφου υπάρχει μια συγκεντρωτική περιγραφή σε πίνακα, όπου καταγράφεται με
ποιοτικό τρόπο (χρωματικά) το μέγεθος (μικρό-ανοιχτό γκρι, μεσαίο-γκρίζο, μεγάλο-
σκούρο γκρι) της περιβαλλοντικής επίδρασης που έχει το στάδιο της παραγωγής κάθε
ομάδας υλικών σε καθεμιά από τις εξεταζόμενες παραμέτρους. Τέλος, σημειώνεται ότι,
ελλείψει άλλων στοιχείων, η κατανάλωση ενέργειας και η παραγωγή αέριων ρύπων κατά το
στάδιο της μεταφοράς των υλικών περιγράφεται με βάση τα γενικά στοιχεία του Πίνακα 9.1
Πίνακας 9.1: Κατανάλωση ενέργειας και παραγωγή C 0 2 , S0 2 και ΝΟχ σε σχέση με τ α διαφορετικά
μέσα μεταφοράς.
πηγή: απόδοση Berge (2003), ό.π., ο. 17 και 26
Ενέργεια και Μέσο μεταφοράς kWh/ gco2/ gS02/ gNOx/
ton km ton km ton km ton km
Diesel: Οδική 0,445 120 Ο,Ι 1,9
Diesel: θαλάσσια 0/Ι67 50 0,3 0,7
Diesel: Τρένο 0/Ι67 50 0,05 0,75
Ηλεκτρική: Τρένο Ο,Οδό - - -
9.2 Γαιώδη υλικά
Στην κατηγορία αυτή εντάσσονται το χώμα και η άμμος, τα χαλίκια και τα αμμοχάλικα,
τα οποία είτε προέρχονται κατευθείαν από την φύση (αδρανή φυσικών αποθέσεων), είτε
παράγονται από τη θραύση φυσικών πετρωμάτων (θραυστά αδρανή πετρωμάτων)4
Εικόνα 9.1: Επιφάνειες από γαιώδη υλικά.
Κατανάλωση ενέργειας
Η εμπεριεχόμενη ενέργεια των θραυστών αδρανών είναι πολύ μικρή, της τάξης των 0,032
kWh/kg, ενώ των αδρανών φυσικών αποθέσεων είναι ακόμα μικρότερη (Ο,ΟΟό kWh/kg).
Ομως, η ενέργεια, η οποία καταναλώνεται για τη μεταφορά αδρανών υλικών από τον χώρο
εξαγωγής τους στον χώρο κατασκευής, μπορεί να είναι σημαντική, καθώς τα υλικά αυτά
χρησιμοποιούνται σε τεράστιες ποσότητες τόσο για την παραγωγή άλλων υλικών (π.χ.
μπετόν και ασφαλτικό σκυρόδεμα), όσο και αυτούσια στις διάφορες κατασκευές 5
4
Αθανάσιος Φ., Νικολαΐδης, Οδοποιία Οδοστρώματα. Υλικά, Έλεγχος Ποιότητας, Θεσσαλονίκη: Μ.
Τριαντάφυλλου & Σία, 2 0 0 2 , σ. 78-79.
5
David Anink, Chiel Boonstra, John Mak, Handbook of Sustainable Building, London: James & James Science
Publishers Ltd., 1996, a 166.
282
Υπερθέρμανση του πλανήτη. Οξινη βροχή. Τρύπα του όζοντος και Φωτοχημικό νέφος
Η συμβολή των γαιωδών υλικών στα παραπάνω περιβαλλοντικά προβλήματα περιορίζεται
στις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα και άλλων αερίων του θερμοκηπίου, τα οποία
παράγονται κατά τη μεταφορά τους (βλ. πίνακα 9.1).
Κατανάλωση νερού
Δεν βρέθηκαν στοιχεία για την ποσότητα νερού, που καταναλώνεται κατά την παραγωγή
αδρανών υλικών.
ΕΕάντληση φυσικών πόρων

Τα γαιώδη υλικά δεν αποτελούν φυσικούς πόρους που απειλούνται με εξάντληση. Ωστόσο,
όταν υπάρχει υπερεκμετάλλευση των αποθεμάτων μιας περιοχής μπορεί να υπάρξει
εξάντληση των αποθεμάτων σε τοπική κλίμακα 6
Καταστροφή του τοπίου και των οικοσυστημάτων

Η καταστροφή του τοπίου και των οικοσυστημάτων που προκαλείται από την εξαγωγή
αδρανών υλικών από παράκτιες περιοχές και από κοίτες ποταμών είναι πολύ μεγαλύτερη
σε σχέση με αυτή που προκαλείται από τη λήψη αδρανών υλικών με θρυμματισμό
πετρωμάτων σε λατομεία.7 Η ανεξέλεγκτη, μεγάλης κλίμακας εξαγωγή αδρανών φυσικών
αποθέσεων προκαλεί διάβρωση των ακτών και καταστροφή του περιβάλλοντος της
χλωρίδας και της πανίδας των ποταμών και της θάλασσας8
Σκόνη, ηχορύπανση και κοαδασυοί

Η εξαγωγή αδρανών φυσικών αποθέσεων γίνεται με την χρήση εκσκαφέα ή ισχυρού
φορτωτή9, ενώ η μεταφορά τους γίνεται με οχήματα βαρέως τύπου. Τόσο η εξαγωγή, όσο
και η μεταφορά γαιωδών υλικών προκαλεί σκόνη, θόρυβο και κραδασμούς10.
ΤοΕικές ουσίες
Ανάλογα με την προέλευση τους, τα γαιώδη υλικά, και κυρίως τα θραυστά αδρανή
πετρωμάτων μπορεί να εκλύουν, σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό, ραδόνιο και ίνες
αμιάντου. Ωστόσο, στους εξωτερικούς χώρους, το ραδόνιο δε δημιουργεί προβλήματα, γιατί
διασκορπίζεται από τα ρεύματα του αέρα και η κατά τόπους συγκεντρώσεις του είναι
αμελητέες.11
Εκτός από το ραδόνιο, μια επιβλαβής ουσία που έχει άμεση σχέση με τα πετρώματα,
2
είναι ο αμίαντος.' Η επεξεργασία πετρωμάτων, που περιέχουν αμίαντο, μπορεί να επηρεάσει
αρνητικά, μέσω της σκόνης που εκλύεται τόσο την υγεία των εργαζομένων στο λατομείο,
όσο και των εργαζομένων στις κατασκευές όπου τα θραυστά υλικά θα χρησιμοποιηθούν
στη συνέχεια (π.χ. παρασκευή σκυροδέματος, κατασκευή οδοστρωμάτων, σκύρα
σιδηροδρομικών γραμμών)13.
6
Maf Smith, John Whiteleg, Nick Williams, Greening the Built Environment, London: Earthscan Publications Ltd,
1998, a 68.
7
Avril Fox, Robin Murrell, Green Design. A Guide to Environmental Impact of Building Materials, London:
Architecture Design and Technology Press, 1989, σ. 17
8
Tom Woolley, Sam Kimmins, Paul Harrisson, Rob Harrison, Green Building Handbook. Volume I A guide to
products and their impact on the environment, London: E & FN Spon, 1997, σ. 60.
9
Νικολαΐδης (2002), ό.π., a 79.
10
Woolley, et al. (1997), ό.π., a 60.
11
Για περισσότερα, βλ. και Κεφάλαιο 5, παράγραφοι 5.3.9 και 5.3.10.
12
Για περισσότερα, βλ. και Κεφάλαιο 5, παράγραφοι 5.3.9 και 5.3.10.
13
Αριστέα Μπουγάτσου, "Ο αμίαντος κυλάει και στις ράγες του ΟΣΕ", στην Οικονομική Καθημερινή, Κυριακή
24 Ιουλίου 2 0 0 5 , σ. 3.
283
Ζητήυατα που αφορούν στην υγεία

Κατά τη διαδικασία εξαγωγής και επεξεργασίας αδρανών υλικών παράγεται σκόνη, η οποία
όταν περιέχει χαλαζία14 είναι, σύμφωνα με τον Berge, καρκινογόνος.15 Σημαντικά μπορεί να
είναι και τα προβλήματα υγείας που μπορεί να αντιμετωπίσουν οι εργαζόμενοι στις
διαδικασίες εξαγωγής και επεξεργασίας αδρανών υλικών, αλλά και στις εφαρμογές τους
στις κατασκευές, όταν τα πετρώματα από τα οποία αυτά παράγονται περιέχουν αμίαντο.16
Τα αδρανή που περιέχουν αμίαντο μπορούν, μέσω της σκόνης που προέρχεται από αυτά,
να αποτελέσουν κίνδυνο για την υγεία των εργαζομένων στο λατομείο, στη στρώση των
σκύρων στις γραμμές του σιδηροδρόμου και στο φρεζάρισμα ασφαλτικών ταπήτων, αλλά
και στην υγεία των κατοίκων των περιοχών που βρίσκονται κοντά σε περιοχές που
λαμβάνουν χώρα οι παραπάνω εργασίες.17
Κίνδυνος καταστροφών
Κατά την εξαγωγή, τη μεταφορά και την απόρριψη γαιωδών υλικών δεν υπάρχει πιθανότητα
πρόκλησης σημαντικών καταστροφών.
Συντήρηση και επισκευή

Οι επιφάνειες υπαίθριων χώρων και δωμάτων κτιρίων, που διαμορφώνονται με γαιώδη υλικά
χρειάζονται ελάχιστη συντήρηση και δεν υπόκεινται σε σημαντική φθορά. Πιθανές εργασίες
συντήρησης μπορεί να περιλαμβάνουν την αναπλήρωση μέρους του υλικού που πιθανά
απομακρύνεται με την χρήση ή εξαιτίας των καιρικών φαινομένων (αέρας, βροχή), την
απομάκρυνση βλάστησης (όταν αυτή δεν είναι επιθυμητή) και την αναδιαμόρφωση της
επιφάνειας.
Επανάχρηση / ανακύκλωση
Οταν τα γαιώδη υλικά χρησιμοποιούνται αυτούσια (χωρίς συνδετικά κονιάματα) για τη
διαμόρφωση επιφανειών ή υποστρωμάτων, μπορούν να επαναχρησιμοποιούνται και να
ανακυκλώνονται συνέχεια, χωρίς αυτό να έχει καμία επίδραση στην ποιότητα τους.
Επιπρόσθετα, η χρήση δευτερογενών αδρανών υλικών, δηλαδή θραυσμένων οικοδομικών
απορριμμάτων για μπαζώματα, υποστρώματα, σκυροδεμάτων κλίσεων, αλλά και
οδοστρωμάτων18 είναι πολύ σημαντική καθώς μειώνει την ανάγκη εξαγωγής γαιωδών υλικών
από την φύση και άρα την φθορά του τοπίου και των οικοσυστημάτων, που αυτή
συνεπάγεται.
Απόβλητα και οικοδομικά απορρίμματα

Τα οικοδομικά απορρίμματα που περιέχουν γαιώδη υλικά είναι αδρανή και μη τοξικά. Το
κύριο πρόβλημα που θέτει η απόρριψη τους είναι η κατάληψη σημαντικού χώρου, εξαιτίας
του αυξημένου όγκου τους.19 Ωστόσο, μέχρι ένα βαθμό, η απόθεση γαιωδών υλικών σε
χώρους υγειονομικής ταφής απορριμμάτων (Χ.Υ.Τ.Α) είναι χρήσιμη, καθώς τα υλικά αυτά
είναι απαραίτητα για τη λειτουργία τους (δημιουργία διαμορφώσεων και κάλυψη
απορριμμάτων)20
Ως χαλαζίας μεταφράζεται ο αγγλικός όρος quartz. [Δ. Κρέμος, Εξάγλωσσο Λεξικό Φυσ/κής-Χημείας,
Αθήνα: Ένωση Ελλήνων Χημικών, 1980.]
15
Björn Berge, 777e Ecology of Building Materials, Great Britain: The Architectural Press, 2003, σ. 31 και 120.
16
Μπουγάτσου (2005), ό.π., σ. 3.
17
Στην Οικονομική Καθημερινή της Κυριακής 24 Ιουλίου 2 0 0 5 , δημοσιεύθηκε έγγραφο του Ινστιτούτου
Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών (Ι.ΓΜΕ.), σχετικά με την χρήση αδρανών (σκύρων) που
προέρχονταν από λατομείο με πετρώματα όπου ανιχνεύτηκε αμίαντος σε επικίνδυνα ποσοστά (έως 20%,
όταν το π.Δ. 445/83 περί αμιάντου ορίζει ως μέγιστο επιτρεπόμενο όριο το 2%). [Μπουγάτσου (2005), ό.π.,
σ.3.]
18
Fox, Murreil (1998), ό.π., σ. 17.
,9
Anink, et al. (1996), ό.π, σ. 166.
20
Μ. Σανταμούρης, κ.ά„ Οικολογική Δόμησα Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα, Διεπιστημονικό Ινστιτούτο
Περιβαλλοντικών Ερευνών, Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. Δ/νση Οικιστικής Πολιτικής και Κατοικίας, Ιούνιος 2 0 0 0 , σ. 1ÓO-161.
20
Anink, et al. (199ó), ό.π, σ. 148.
284
Πίνακας 9.2: "Ποιοτική απεικόνιση της περιβαλλοντικής επίδρασης των γαιωδών υλικών.
[όπου είναι: Α_ Κατανάλωση ενέργειας, Β_Αέριοι ρύποι (L Φαινόμενο του θερμοκηπίου (CO2), 2_Οξινη βροχή (S02),
3_Καταστροφή του όζοντος (CFCs, HCFCs), 4_Φωτοχημικό νέφος (ΝΟχ), Γ_Κατανάλωση νερού, Δ_Οικολογική
Υποβάθμιση (L Εξάντληση φυσικών πόρων, 2_ Καταστροφή τοπίου και οικοσυστημάτων, 3_Σκόνη, ηχορύπανση,
κραδασμοί, 4_Κίνδυνος καταστροφών), Ε. Τοξικά (Ι.Τοξικές ουσίες, 2_Ζητήματα υγείας), Ζ.Ζητήματα τέλους
κύκλου ζωής (Ι-Συντήρηση/Επισκευή, 2_Επανάχρηση/Ανακύκλωση και 3_Απόβλητα /Οικοδομικά απορρίμματα)]
Β
1
Άμμος και χαλίκι (φυσικών αποθέσεων)
Άμμος και χαλίκι (θραυστά)
Χώμα
Αμμώδες χώμα, στεγνό J
Αμμώδες χώμα, υ γ ρ ό |
Αργιλώδες χώμα, στεγνός
Αργιλώδες χώμα, υ γ ρ ό ]
Τυρφώδες χώμα, στεγνό J
Τυρφώδες χώμα, υ γ ρ ό [
Πατημένο χώμα (επιφάνεια Ε.Α.Χ.Α.)
Σύμβολα και συντομογραφίες: - = δεν υπάρχουν στοιχεία, τ. = τοπικά, κ.π = κατά περίπτωση,
Β.Μ. = βαρέα μέταλλα, ΡΕ = πολυαιθυλένιο, PF = βακελίτης, [] = όγκος, * = συντηρητικά, » = ρητίνες.
9.3 Προϊόντα φυσικών πετρωμάτων
Στην κατηγορία αυτή εντάσσονται τα οικοδομικά προϊόντα (πλάκες, λίθοι και θραυστά
υλικά), που προέρχονται από φυσικά (πυριγενή, ιζηματογενή και μεταμορφωσιγενή)
πετρώματα.
Εικόνα 9.2: Δάπεδα από προϊόντα φυσικών πετρωμάτων (πλάκες και κυβόλιθοι).
Εικόνα 9.3: Δάπεδα από προϊόντα φυσικών πετρωμάτων (πλάκες και κυβόλιθοι).
Η εξαγωγή φυσικών πετρωμάτων απαιτεί μικρές ποσότητες ενέργειας, καθώς δεν απαιτεί
υψηλές θερμοκρασίες και πραγματοποιείται με μηχανικά μέσα21 Η εμπεριεχόμενη ενέργεια
αυξάνεται ανάλογα με το βαθμό επεξεργασίας του τελικού προϊόντος και με την απώλεια
υλικού και μπορεί να φτάσει έως και τη 1,112 kWh/kg22 Οι πλάκες μαρμάρου και γρανίτη
απαιτούν μεγαλύτερη επεξεργασία, καθώς περιλαμβάνουν κοπή, πλάνισμα και γυάλισμα23,
21
Berge (2003), ό.π., σ. HO.
22
Woolley, et al. (1997), ό.π., σ. 57.
23
Berge (20Q3), ό.π, σ. 114.
285
ενώ αντίθετα, οι σχιστόπλακες έχουν πολύ μικρή εμπεριεχόμενη ενέργεια, καθώς η εξαγωγή
και η επεξεργασία τους δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί με μηχανικά μέσα24.
Το πόσο περίπλοκη είναι η διαδικασία αξιολόγησης της περιβαλλοντικής επίδρασης ενός
υλικού φαίνεται από το εξής παράδειγμα Η προμήθεια σχιστόπλακων μπορεί να γίνει από
οποιοδήποτε μέρος του πλανήτη, γεγονός που συνεπάγεται μεγάλη κατανάλωση ενέργειας
από μεταφορά. Ωστόσο, στις αναπτυσσόμενες χώρες, οι διαδικασίες εξαγωγής της
σχιστόπλακας βασίζονται κυρίως στην χειρωνακτική εργασία και άρα η κατανάλωση
ενέργειας για την εξαγωγή τους είναι αμελητέα.25
Υπερθέρμανση του πλανήτη, ΟΕινη Βρονή, Τρύπα του όζοντος και Φωτοχηυκό νέφος
Καθώς τα φυσικά πετρώματα έχουν πολύ μεγάλο βάρος (ενδεικτικά αναφέρεται ότι η
πυκνότητα του μαρμάρου και του γρανίτη είναι της τάξης των 2800 kg/m3), οι εκπομπές
που εκλύονται κατά τον κύκλο ζωής των λίθινων στοιχείων προέρχονται κυρίως από τη
μεταφορά τους με οχήματα βαρέως τύπου (βλ. πίνακα 9.1). Οσο μακρύτερα είναι ο τόπος
προέλευσης των προϊόντων από φυσικά πετρώματα, τόσο μεγαλύτερες είναι οι εκπομπές
που παράγονται από τη μεταφορά τους 2 6 Για το λόγο αυτό, η μεταφορά μέσω της
θάλασσας κρίνεται προτιμότερη27
Για την παραγωγή στοιχείων πέτρας (π.χ. κοπή και επεξεργασία) καταναλώνονται ΙΟ λίτρα
νερού ανά κιλό.28
ΕΕάντληση Φυσικών πόρων

Τα φυσικά πετρώματα αποτελούν μη ανανεώσιμους φυσικούς πόρους, οι οποίοι όμως
υπάρχουν σε τεράστια αποθέματα29

Η εξαγωγή φυσικών λίθων σε λατομεία είναι καταστροφική για το τοπίο και τα
οικοσυστήματα.30 Τα λατομεία αποτελούν δραστικές παρεμβάσεις στο φυσικό περιβάλλον,
από την αρχική καταστροφή της βλάστησης της προς εκμετάλλευση περιοχής, έως τα
τελικά ανοιχτά ορύγματα και την καταστροφή του φυσικού ανάγλυφου του εδάφους.31
Εικόνα 9.4: Λατομείο στην περιοχή της Βεύης, Εικόνα 9.5: Λατομείο στην περιοχή του
Φλώρινας. Ασβεστοχωρίου, Θεσσαλονίκης.
24
Berge (2003), ό.π., σ. 115.
25
Woolley, et al. (1997), ό.π., σ. 145
26
27
Berge (2003), ό.π., σ. HO.
28
Woolley, et al. (1997), ό.π., a. 21.
29
Fox, Murrell (1998), ό.π., σ. 96.
30
Στο ίδιο, σ. 100-101.
31
"Αποκατάσταση λατομείων. Χρήση Δομικών Απορριμμάτων", στο ΤεννονοάΦηαα, 1 Ιουνίου 2001,
Θεσσαλονίκη: Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας / Τμήμα Κεντρικής Μακεδονίας, σ. ΙΟ-li.
286
Κεφάλαιο 9 Η περιβαλλοντική επίδραση των κυριότερων ομάδων υλικών
Η αποκατάσταση των εγκαταλελειμμένων λατομείων μπορεί να αναμορφώσει εν μέρει

τ ο 'τοπίο, όμως συγκεκριμένα. οικοσυστήματα δεν ανακάμπτουν ποτέ πλήρως 32 Η
αποκατάσταση των ανενεργών λατομείων αφορά κυρίως στην χρήση τους και μπορεί να
περιλαμβάνει είτε την επανάχρησή τους ως χώρους αθλητισμού (π.χ. γήπεδο Καισαριανής)
και ψυχαγωγίας (π.χ. Θέατρο Πέτρας, Πετρούπολη Αττικής και Θέατρο Γης, Θεσσαλονίκη),
είτε την επανάχρησή τους ως. σταθμούς επεξεργασίας οικοδομικών απορριμμάτων 33 .
'—— gjgj|2i StoSÜ . . -'" is

Εικόνα 9.6: Γήπεδο Καισαριανής. Εικόνα 9.7: Θέατρο Γης στη Θεσσαλονίκη
πηγή http://www.staaia.gr/kessariani, [Online] πηγή: http://www.ert.gr/aerialphoto/topia-
Available, 15/6/200Ó. thessaloniki.asp, [Online] Available, 15/6/2006.
Σκόνη, ηνορύπανση και κραδασυοί

Τα λατομεία προκαλούν σκόνη, ηχορύπανση και κραδασμούς στις γύρω περιοχές τους.
Σημαντικά είναι και η ηχορύπανση και οι κραδασμοί που προκαλούνται από τη μεταφορά
των υλικών αυτών με οχήματα βαρέως τύπου 3 4
Εικόνα 9.8: Βαρέως τύπου οχήματα. Εικόνα 9.9: Βαρέως τύπου οχήματα.
ΤοΕικέο ουσίες
Τα λατομεία φυσικών πετρωμάτων είναι δυνατόν να προκαλέσουν περιβαλλοντικά
προβλήματα στις περιοχές, που βρίσκονται γύρω από αυτά, όταν τ α πετρώματα τους
περιέχουν ραδιενεργά στοιχεία, όπως τ ο ράδιο και τ ο θόριο 3 5 ή αμίαντο 3 6 . Στην πρώτη
περίπτωση αυξάνονται τ α επίπεδα ραδιενέργειας εξαιτίας της εκπομπής ραδονίου 3 7 , ενώ
στη δεύτερη εκλύεται σκόνη, που περιέχει ίνες αμιάντου, που μπορεί να είναι επικίνδυνη για
Anink, et al. (1996), ό.π., σ. 166.

Για περισσότερα, βλ. και ΤεχνονοάΦημα (ΙΟ Ιουνίου 2001), ό.π., σ. ΙΟ—Π.
Anink, et al. (1996), ό.π., σ. 166.
Berge (2003), ό.π., σ. 111.
Ως θόριο, ράδιο, αμίαντος μεταφράζονται οι αγγλικοί όροι thorium, radium, asbestos. [Κρέμος (1980), ό.π.]
Berge (2003), ό.π., σ. 111.
287
Κεφάλαιο 9 _ Η περιΒαλλοντική επίδραση των κυριότερων ομάδων υλικών
την υγεία των κατοίκων των περιοχών που βρίσκονται κοντά σε περιοχές που λαμβάνουν
χώρα οι παραπάνω εργασίες38
Ζητήαατα που αφορούν στην υνεία

Κατά τη διαδικασία εξαγωγής και επεξεργασίας φυσικών πετρωμάτων παράγεται σκόνη, η
οποία όταν περιέχει χαλαζία είναι, κατά τον Berge, καρκινογόνος39, ενώ παρόμοια είναι και
τα προβλήματα για την ανθρώπινη υγεία όταν η σκόνη περιέχει ίνες αμιάντου40.
Κατά την εξαγωγή, τη μεταφορά και την απόρριψη φυσικών πετρωμάτων δεν υπάρχει
πιθανότητα πρόκλησης σημαντικών καταστροφών.

Η αντοχή των φυσικών πετρωμάτων εξαρτάται από τη σύσταση τους. Έτσι, οι γρανίτες είναι
ιδιαίτερα ανθεκτικοί στην ατμοσφαιρική ρύπανση και απαιτούν πολύ μικρή συντήρηση41, ενώ
αντίθετα τα μάρμαρα, ο ασβεστόλιθος και ο αμμόλιθος είναι ιδιαίτερα ευπαθή και
διαβρώνονται από την ατμοσφαιρική ρύπανση42. Σημασία για τη συντήρηση των προϊόντων
από φυσικά πετρώματα, και ιδιαίτερα στις όψεις των κτιρίων έχει και η μέθοδος καθαρισμού
43
τους
Επανάχρησή / ανακύκλωση
Τα διάφορα στοιχεία από φυσικά πετρώματα μπορούν να ανακυκλωθούν ανάλογα με το
μέγεθος, τις κατασκευαστικές λεπτομέρειες τους 44 , καθώς επίσης και από τον τρόπο
τοποθέτησης τους και τα κονιάματα που χρησιμοποιούνται.
Απόβλητα και οικοδουικά απορρίαυατα

Η ανάγκη για παραγωγή στοιχείων με δεδομένες διαστάσεις έχει ως αποτέλεσμα την
παραγωγή μεγάλου όγκου απορριμμάτων45 Θετικό στοιχείο σε αυτή την περίπτωση
αποτελεί το γεγονός ότι τα θραύσματα του μαρμάρου μπορούν να χρησιμοποιηθούν για
την κατασκευή ψηφίδων για μωσαϊκά δάπεδα και πλάκες 46 Ως οικοδομικά απορρίμματα, τα
προϊόντα φυσικών πετρωμάτων καταλαμβάνουν σημαντικό χώρο, λόγω του αυξημένου
όγκου τους. Τα προϊόντα φυσικών πετρωμάτων είναι γενικά αδρανή, εκτός από εκείνα, που
προέρχονται από ραδιενεργά πετρώματα και είναι πιθανό να προκαλέσουν προβλήματα.47
38
Μπουγάτσου (2005), ό.π, σ. 3.
39
Berge (2003), ό.π, σ. 31 και 120.
40
Για περισσότερα σχετικά με την περιβαλλοντική επίδραση των βαρέων μετάλλων, βλ. Κεφάλαιο 5,
παράγραφος 5.3.10: Ζητήματα που αφορούν στην υγεία.
41
Fox, Murrell (1998), ό.π, σ. 53.
42
Στο ίδιο, σ. 69 και Berge (2003), ό.π., σ. 108-109.
43
Για περισσότερα, βλ. και Maureen Ε. Young, D.C.M. Urquhart, R.A. Laing, "Maintenance and repair issues for
stone cleaned sandstone and granite buildings", Building and Environment, 38, 2003, σ 1125-1131
44
Fox, Murrell (1998), ό.π., σ. 53 και 69.
45
Woolley, et al. (1997), ό.π, σ. 57.
46
Fox, Murrell (1998), ό.π., σ. 69.
47
Berge (2003), ό.π, σ. 111.
288
Πίνακας 9.3: Ποιοτική απεικόνιση της περιβαλλοντικής επίδρασης των προϊόντων από φυσικά
πετρώματα.
[όπου είναι: Α_ Κατανάλωση ενέργειας, Β_Αέριοι ρύποι (1_ Φαινόμενο του θερμοκηπίου (C0 2 ), 2_Οξινη βροχή (S02),
κραδασμοί, 4_Κίνδυνος καταστροφών), Ε. Τοξικά (Ι.Τοξικές ουσίες, 2_Ζητήματα υγείας), Ζ_Ζητήματα τέλους
κύκλου ζωής (1-Συντήρηση/Επισκευή, 2-Επανάχρηση/Ανακύκλωση και 3-Απόβλητα /Οικοδομικά απορρίμματα)]

Μαλακός ασβεστόλιθος
Ασβεστόλιθος
Σκληρός ασβεστόλιθος / ψαμμίτης
Μάρμαρο
Γρανίτης / Βασάλτης
Σχιστόλιθος
Σύμβολα και συντομογραφίες: - = δεν υπάρχουν στοιχεία, τ. = τοπικά, κ.π = κατά περίπτωση,
Β.Μ. = βαρέα μέταλλα, ΡΕ = πολυαιθυλένιο, ΡΕ = βακελίτης, [] = όγκος, * = συντηρητικά, xt = ρητίνες.
9.4 Προϊόντα τσιμέντου
Στην κατηγορία αυτή εντάσσονται όλα τα οικοδομικά προϊόντα, των οποίων βασικό
συστατικό είναι το τσιμέντο. Το πλήθος αυτών των προϊόντων επιβάλλει τον επιμέρους
διαχωρισμό τους σε σκυροδέματα (ελαφρά και πυκνά), τσιμεντοκονιάματα και
προκατασκευασμένα στοιχεία από τσιμέντο (πλάκες και κυβόλιθοι). Η συνολική
περιβαλλοντική επίδραση των παραπάνω ομάδων υλικών προκύπτει τόσο από την
περιβαλλοντική επίδραση του τσιμέντου, όσο και από αυτή των αδρανών, δηλαδή της
άμμου και των χαλικιών, που χρησιμοποιούνται για την κατασκευή τους. Οπως αναλύθηκε
πιο πάνω, η περιβαλλοντική επίδραση των αδρανών εστιάζεται κυρίως στην καταστροφή
του τοπίου και των οικοσυστημάτων, που προκαλεί η εξαγωγή τους. Συνεπώς, η χρήση του
τσιμέντου σε όλα τα παραπάνω υλικά είναι αυτή που στην ουσία καθορίζει τις επιπτώσεις
που έχει ο κύκλος ζωής τους.
Εικόνα 9.10: Δάπεδα από προϊόντα τσιμέντου (χυτά υλικά, πλάκες και κυβόλιθοι).
Η κατανάλωση ενέργειας για την παραγωγή του τσιμέντου είναι αυξημένη, γιατί απαιτεί την
χρήση καμίνων για την επίτευξη πολύ υψηλών θερμοκρασιών48 Η διαδικασία παραγωγής του
τσιμέντου περιλαμβάνει τρία βασικά στάδια. Αρχικά, πραγματοποιείται συντριβή και άλεση
πρώτων υλών, καθώς και ανάμιξη των υλικών σε κατάλληλες αναλογίας. Στη συνέχεια, το
μίγμα στεγνώνει σε κάμινο (φρύξη στους 1300 °C με 1500 °C), όπου χρησιμοποιείται
άνθρακας, πετρέλαιο ή φυσικό αέριο. Τέλος, πραγματοποιείται άλεση του φρυγμένου
μίγματος με γύψο (ποσοστό 5%)49 Η παραγωγή του τσιμέντου μπορεί να γίνει με δύο
μεθόδους με ξηρή μέθοδο και με υγρή μέθοδο. Οι δύο μέθοδοι χαρακτηρίζονται από
σημαντική διαφορά στην τιμή της εμπεριεχόμενης ενέργειας του τελικού προϊόντος. Έτσι,
Woolley, et al. (1997), ό.π., ο. 58.

Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριτάννικα, ό.π., ο. 79.
289
σύμφωνα με τις τιμές που βρέθηκαν στη διεθνή βιβλιογραφία, η εμπεριεχόμενη ενέργεια
τσιμέντου, το οποίο έχει παραχθεί με ξηρή μέθοδο είναι ίση με 0,94 kWh/kg για την ξηρή
μέθοδο και με 1,69 kWh/kg για την υγρή 5 0
Αντίθετα με το τσιμέντο, η εμπεριεχόμενη ενέργεια των προϊόντων του είναι σχετικά
μικρή51, εξαιτίας της ανάμιξης του με αδρανή υλικά, τα οποία έχουν μικρή εμπεριεχόμενη
ενέργεια Έτσι, κατά μέσο όρο 52 , η εμπεριεχόμενη ενέργεια του σκυροδέματος είναι ίση με
0,234 kWh/kg, του τσιμεντοκονιάματος 0,570 kWh/kg, ενώ των προκατασκευασμένων
στοιχείων από τσιμέντο (πλακών και κυβόλιθων) είναι ίση με περίπου 0,5 kWh/kg. Στο
σημείο αυτό πρέπει να σημειωθεί ότι οι πλάκες και οι κυβόλιθοι από τσιμέντο μπορεί να
περιέχουν, εκτός από τσιμέντο, άμμο και νερό, και ανόργανες βαφές, οι οποίες παράγονται
από πετροχημικά προϊόντα που έχουν μεγάλη εμπεριεχόμενη ενέργεια53 Τέλος, στην
περίπτωση του οπλισμένου σκυροδέματος, σημαντικό ρόλο στην αύξηση της
εμπεριεχόμενης ενέργειας παίζει η παρουσία του οπλισμού από χάλυβα.54
Εξαιτίας του αυξημένου όγκου και της πυκνότητας του τσιμέντου, καθώς και των
προϊόντων του, η ενέργεια που δαπανάται για τη μεταφορά τους από τον χώρο παραγωγής
τους στον χώρο κατασκευής μπορεί να είναι πολύ μεγάλη, στην περίπτωση της οδικής
μεταφοράς. Η μεταφορά του τσιμέντου μπορεί να γίνει επίσης, με σιδηροδρομικά βαγόνια,
με πλοία και με μεταφορικές ταινίες 55 , που έχουν μικρότερη ενεργειακή κατανάλωση, όμως
δυστυχώς, το κύριο μεταφορικό μέσο που χρησιμοποιείται σήμερα είναι φορτηγά βαρέως
τύπου56.
Εικόνα 9.11: Μεταφορά τσιμέντου με μεταφορικές Εικόνα 9.12: Μεταφορά σκυροδέματος με

ταινίες. φορτηγά βαρέως τύπου.
Υπερθέρμανση του πλανήτη

Η παραγωγή τσιμέντου περιλαμβάνει μια χημική αντίδραση, η οποία παράγει C0 2 με ρυθμό
.57
5 0 0 kg/tn Διοξείδιο του άνθρακα παράγεται όμως και από την αυξημένη ενέργεια που
δαπανάται για την επίτευξη των υψηλών θερμοκρασιών που χρειάζονται για την παραγωγή
του τσιμέντου. Η παραγωγή ενός κιλού σκυροδέματος έχει ως αποτέλεσμα την παραγωγή
65 g C0 2 , ενός κιλού τσιμεντοκονιάματος την παραγωγή 98 g C0 2 και ενός κιλού
50
Woolley, et al. (1997), ό.π., σ. 58.
51
Anink, et al. (1996), ό.π., σ. 166.
52
Οι τιμές που ακολουθούν προκύπτουν από τις τιμές που βρέθηκαν σε διάφορες βιβλιογραφικές πηγές, οι
οποίες περιγράφονται αναλυτικά στον Πίνακα 5.1 Εμπεριεχόμενη ενέργεια (kWh / kg) διάφορων
οικοδομικών υλικών, Κεφαλαίο 5, Μέρος Ι.
53
Woolley, et al. (1997), ό.π., σ. 150.
54
Anink, et aL (1996), ό.π., σ. 166.
55
56
Woolley, et al. (1997), ό.π., σ. 58.
57
290
τυποποιημένων στοιχείων (πλακών και κυβόλιθων) την παραγωγή 307 g C 0 2 5 8 Τα

παραπάνω έχουν ως αποτέλεσμα, η βιομηχανία του τσιμέντου να αποτελεί τον αμέσως
κυριότερο παραγωγό διοξειδίου του άνθρακα, μετά τα ορυκτά καύσιμα, με ποσοστό 8-10%
της ετήσιας παγκόσμιας παραγωγής59 Οι ελληνικές τσιμεντοβιομηχανίες χρησιμοποιούν ως
κύριο καύσιμο τον άνθρακα (310-396 g C0 2 / kWh60), αλλά και εναλλακτικές ύλες και
καύσιμα (απορρίμματα και παραπροϊόντα βιομηχανικής παραγωγής61), των οποίων η καύση
έχει μικρότερες εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα 62
Καθώς τα προϊόντα τσιμέντου έχουν πολύ μεγάλο βάρος, οι εκπομπές που εκλύονται
κατά τη μεταφορά τους με οχήματα βαρέως τύπου αποτελούν επιπλέον πηγή παραγωγής
διοξειδίου του άνθρακα.
ΟΕινη Βοοχή
Η παραγωγή τσιμέντου περιλαμβάνει μια χημική αντίδραση, η οποία παράγει S02 που όμως
απορροφάται σε μεγάλο ποσοστό από το ίδιο το υλικό 63 Διοξείδιο του θείου παράγεται
όμως και από την καύση ορυκτών καυσίμων (άνθρακα, στην περίπτωση των ελληνικών
τσιμεντοβιομηχανιών, με εκπομπές 0,036-0,108 g S02 / kWh64) για τη λειτουργία των
εγκαταστάσεων παραγωγής τσιμέντου 65
Φωτοχηαικό νέφος
Η παραγωγή τσιμέντου περιλαμβάνει μια χημική αντίδραση, η οποία παράγει ΝΟχ που όμως
απορροφώνται σε μεγάλο ποσοστό από το ίδιο το υλικό 66 Οξείδια του αζώτου παράγονται
όμως και από την ενέργεια που δαπανάται για την παραγωγή του τσιμέντου 67 Η χρήση του
άνθρακα ως κύριου καυσίμου στην ελληνική τσιμεντοβιομηχανία έχει ως αποτέλεσμα την
έκλυση στην ατμόσφαιρα 0,576 g S02 / kWh68. Συγχρόνως, το τσιμέντο συμβάλλει στην
ανάπτυξη φωτοχημικού νέφους, καθώς κατά τη διαδικασία παραγωγής του εκλύεται και
σκόνη.
Κατά την παραγωγή τυποποιημένων στοιχείων τσιμέντου (πλακών και κυβόλιθων)
καταναλώνεται νερό, το οποίο μπορεί να φτάσει έως και τα 190 λίτρα ανά κιλό 69

Οι κύριες πρώτες ύλες, που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή του τσιμέντου είναι ο
ασβεστόλιθος και η κρητίδα (κιμωλία), ενώ σε μικρότερες ποσότητες χρησιμοποιούνται
πηλός, σχιστόλιθοι, λάσπη εκβολών, τσιμεντόπετρα 70 , αλλά και εναλλακτικές πρώτες ύλες71.
58
Berge (2003), ό.π, σ. 36.
59
60
πρβλ. πίνακα 5.3, παράγραφος 5.3.3, Κεφάλαιο 5, Μέρος Ι.
61
Τα χρησιμοποιούμενα εναλλακτικά καύσιμα είναι: Χρησιμοποιημένα ελαστικά, Πλαστικά, Ζωοτροφές, Ιλύς
βιολογικών καθαρισμών, RDF, Γεωργικά και οργανικά απορρίμματα, Απορρίμματα συσκευασίας, Χαρτί,
ξύλο, πριονίδι, Λάσπες καθαρισμών, Διαλύτες, Χρησιμοποιημένα λάδια και λιπαντικά (Ένωση
Τσιμεντοβιομηχανιών Ελλάδας, "Η συμβολή της τσιμεντοβιομηχανίας στην απαλλαγή του περιβάλλοντος
από απόβλητα", [Online] Available, http://www.hcia.gr/4aGR.html, 15 Ιουνίου 2006.)
62
Ένωση Τσιμεντοβιομηχανιών Ελλάδας, ό.π.
63
64
65
Woolley, et al. (1997), ό.π., σ. 58. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι η παραγωγή μίας κιλοβατώρας έχει ως
αποτέλεσμα την έκλυση στην ατμόσφαιρα 0,036 γραμμαρίων S0 2 (φυσικό αέριο), 0,036-0,108
γραμμαρίων S0 2 (άνθρακας) και 1,798 γραμμαρίων S0 2 (πετρέλαιο). [Berge (2003), ό.π, σ. 26.]
66
Woolley, et al. (1997), ό.π, a 58
67
68
69
Berge (2003), ό.π., σ. 20.
70
Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριτάννικα, τόμος 56, Αθήνα: Εκδοτικός Οργανισμός Πάπυρος, 1993,
σ. 79.
291
Ως πρόσθετες ύλες χρησιμοποιείται άμμος, οξείδιο του σιδήρου, βωξίτης και θηραϊκή γη
(στην Ελλάδα). Κανένα από τα υλικά αυτά δεν αποτελεί φυσικό πόρο προς εξαφάνιση.
Ωστόσο, η εξάντληση καθενός από τους παραπάνω φυσικούς πόρους μπορεί να επέλθει σε
τοπικό επίπεδο, εξαιτίας της υπερεκμετάλλευσης του.
Καταστροφή του τοπίου και των οικοσυστηυ,άτων

Η εξαγωγή των πρώτων υλών του τσιμέντου (λατόμευση ασβεστόλιθου και σχιστόλιθου και
εκσκαφή κρητίδας και αργίλου73) προκαλεί σημαντικότατη υποβάθμιση του φυσικού τοπίου
(π.χ. Βόλος, Χαλκίδα), αλλά και καταστροφή των τοπικών οικοσυστημάτων.
Εικόνα 9.13: Τσιμεντοβιομηχανία στην Χαλκίδα. Εικόνα 9.14: Τσιμεντοβιομηχανία στην είσοδο της
πόλης της θεσσαλονίκης.
Σκόνη, ηνοούπανση και κοαδασυοί

Η εξαγωγή κάποιων πρώτων υλών του τσιμέντου (π.χ. ασβεστόλιθοι, σχιστόλιθοι)
περιλαμβάνει λατόμευση και ανατινάξεις74, που μπορούν να δημιουργήσουν προβλήματα
ηχορύπανσης και κραδασμών75. Ωστόσο, η κύρια όχληση της διαδικασίας παραγωγής του
τσιμέντου είναι η σκόνη από τις εγκαταστάσεις επεξεργασίας του τσιμέντου
(τσιμεντοκαμίνους), η οποία πλήττει τις περιοχές, που χωροθετούνται γύρω από αυτές.76 Το
πρόβλημα αυτό μετριάζεται με την προσθήκη φίλτρων ανάμεσα στην έξοδο της καμίνου και
της καπνοδόχου.77
Κατά την παραγωγή του τσιμέντου παράγονται βαρέα μέταλλα, τα οποία
απελευθερώνονται στην ατμόσφαιρα με την καύση. Επίσης, εκλύονται υδρογονάνθρακες,
μονοξείδιο του άνθρακα και ενώσεις του φθορίου78.79
Ενδεικτικά αναφέρονται, τα εξής υλικά: Ιπτάμενη τέφρα. Υγρή τέφρα, Αποφρύγματα σιδηροπυρίτη,
Σκωρίες, Σκόνες αλουμινίου, Σιδηρούχα κατάλοιπα, Χημική γύψος (Ένωση Τσιμεντοβιομηχανιών Ελλάδας,
ό.π.). Πιο συγκεκρμένα, στην Ελλάδα χρησιμοποιούνται ιπτάμενη τέφρα από τους σταθμούς παραγωγής
ενέργειας της Δ.Ε.Η. (795.000 τόνοι /έτος) και σκωρίες υψικαμίνων από χαλυβουργικές βιομηχανίες
(100.000 τόνοι /έτος). (Ένωση Τσιμεντοβιομηχανιών Ελλάδας, "Η προστασία του περιβάλλοντος στην
ελληνική τσιμεντοβιομηχανία", [Online] Available, http://www.hcia.gr/4aGR.html, 15 Ιουνίου 2006.)
72
73
Στο ίδιο.
74
Στο ίδιο.
75
Woolley, et al. (1997), ό.π., σ. 150.
76
Fox, Murrell (1998), ό.π., a 31 και Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριτάννικα, ό.π., σ. 79.
7
Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριτάννικα, ό.π., σ. 79. Για περισσότερα, βλ. και Ηρακλής Ομιλος
Εταιριών, "Περιβαλλοντική αναφορά", [Online] Available, http://www.aget.gr/aget/default.htm, 15 Ιουνίου
2006.
78
Ως ενώσεις του φθορίου μεταφράζεται ο αγγλικός όρος fiorine compounds [Κρέμος (1980), ό.π.]
79
292
Τόσο το τσιμέντο, όσο και τα προϊόντα του περιέχουν προσμίξεις, οι οποίες έχουν ως
στόχο τη βελτίωση των ιδιοτήτων τους και της αντοχής τους σε διάφορες επιδράσεις
(νερό, πάγος, μικροοργανισμοί, κ.λπ). Οι προσμίξεις αυτές είναι φυσικά προϊόντα, χημικά
προϊόντα, μέταλλα, κ.ά8°, και η περιβαλλοντική επίδραση τους δεν είναι ξεκάθαρη81 Ένα
από τα πιο συνήθη πρόσμικτα, που χρησιμοποιούνται στο τσιμέντο, είναι το
ακρυλονιτρίλιο82, που εμποδίζει την άνθηση83 και το οποίο είναι καρκινογόνο, ερεθίζει τους
βλεννογόνους αδένες και είναι ιδιαίτερα δηλητηριώδες για τους υδρόβιους οργανισμούς84
Ζητήματα που αφορούν στην υγεία

Τα προβλήματα που προκαλούνται στην ανθρώπινη υγεία από τα διάφορα προϊόντα
τσιμέντου εντοπίζονται κυρίως στην φάση της παραγωγής του τσιμέντου. Η εισπνοή
διοξειδίου του πυριτίου που περιέχεται στη σκόνη του τσιμέντου προκαλεί την ασθένεια
πνευμονοκονίαση στους ανθρώπους που εργάζονται στη βιομηχανία του τσιμέντου 85
Επίσης, η έκλυση χρωμικών86 μπορεί να προκαλέσει αλλεργίες, αλλά και καρκίνο του
στομάχου 87
Δεν βρέθηκαν στοιχεία για τις καταστροφές που μπορεί να προκληθούν πιθανά ατυχήματα
στην τσιμεντοβιομηχανία.

Η αντοχή στον χρόνο των στοιχείων από τσιμέντο εξαρτάται από πολλούς παράγοντες,
όπως οι αρχικές πρώτες ύλες και οι αναλογίες τσιμέντου και άλλων υλικών στο μίγμα, οι
κατασκευαστικές λεπτομέρειες και οι εξωτερικές περιβαλλοντικές συνθήκες (π.χ.
ατμοσφαιρική ρύπανση, υγρασία, κ.λπ.)88 Τα προϊόντα τσιμέντου υφίστανται επιφανειακή
διάβρωση και αποχρωματισμό, όταν βρίσκονται σε όξινα περιβάλλοντα, ενώ εμφανίζουν
άνθηση, όταν είναι εκτεθειμένα στο νερό. Η αντοχή και οι ανάγκες για συντήρηση η
αντικατάσταση πλακών και κυβόλιθων από τσιμέντο, που χρησιμοποιούνται ευρύτατα στην
κατασκευή υπαίθριων χώρων εξαρτάται κυρίως από την χρήση και τους τρόπους
τοποθέτησης τους.
Επανάχρησή / ανακύκλωση
Η χρήση τσιμεντοκονιαμάτων για τη σύνδεση ή τη συγκόλληση οικοδομικών υλικών από
τσιμέντο δεν επιτρέπει το διαχωρισμό και την επανάχρησή τους 9 0 Το γεγονός αυτό είναι
ιδιαίτερα εμφανές στις εργασίες ανακατασκευής πεζοδρομίων και πεζοδρόμων, όπου η
αδυναμία διαχωρισμού των πλακών ή των κυβόλιθων από το υπόστρωμα τσιμέντου στο
οποίο τοποθετούνται καθιστά απαραίτητη την θραύση τους και την αντικατάσταση τους
από νέα υλικά.
Τα προϊόντα τσιμέντου μπορούν, μετά από θραύση, να χρησιμοποιηθούν ως αδρανή σε
χαμηλής ποιότητας σκυροδέματα και για τη δημιουργία υποστρωμάτων91 Το ίδιο μπορεί να
80
Για περισσότερα, βλ. Berge (2003), ό.π., σ. 97-98 και Woolley, et al. (1997), ό.π., σ. 150.
81
Woolley, et al. (1997), ό.π, a 150.
82
Ως ακρυλ ονιτρίλιο μεταφράζεται ο αγγλικός όρος acrylonitrile.
83
Woolley, et al. (1997), ό.π., a 150.
84
Berge (2003), ό.π., σ. 29.
85
Fox, Murrell (1998), ό.π, a 31.
86
Ως χρωμικά μεταφράζεται ο αγγλικός όρος Chromate. [Κρέμος (1980), ό.π.]
87
Woolley, et al. (1997), ό.π., σ. 58.
88
Berge (2003), ό.π, σ. 197.
89
>0
91
Anink, et al. (1996), ό.π., a 166.
293
εφαρμοστεί και σε προϊόντα τσιμέντου, τα οποία είναι αδύνατο να διαχωριστούν μεταξύ

τους λόγω της χρήσης τσιμεντοκονιαμάτων92
Εικόνα 9.Ì5: Κατεδάφιση υφιστάμενου κτίσματος. Εικόνα 9.16: Ανακατασκευή πεζοδρομίου.
Τέλος, θεωρητικά, ακόμα και το οπλισμένο σκυρόδεμα είναι δυνατό να ανακυκλωθεί.

Ωστόσο, η διαδικασία αυτή είναι ιδιαίτερα πολύπλοκη, καθώς περιλαμβάνει την θραύση του
σκυροδέματος με ειδικά σφυροφόρα μηχανήματα και απομάκρυνση του οπλισμού
χειρωνακτικά η με μαγνητικά μηχανήματα. Ωστόσο, η εμπεριεχόμενη ενέργεια του
ανακυκλωμένου σκυροδέματος μπορεί να είναι κατά έως και 5% μεγαλύτερη από του
σκυροδέματος που παράγεται από παρθένες πρώτες ύλες, καθώς απαιτούνται μεγαλύτερα
ποσά ενέργειας για να μετατραπεί σε δευτερογενή πρώτη ύλη (αδρανή χειρότερης
ποιότητας)94
Απόβλητα και οικοδου,ικά απορρίυχιατα

Ως οικοδομικά απορρίμματα, τα προϊόντα τσιμέντου είναι περιβαλλοντικά αδρανή, όμως
καταλαμβάνουν πολύ χώρο στους χώρους απόθεσης απορριμμάτων95 και για το λόγο αυτό
είναι θεμιτή η ανακύκλωση τους και η χρήση τους ως δευτερογενή αδρανή κατώτερης
ποιότητας. Η χρήση αυτή έχει πολλά πλεονεκτήματα για το περιβάλλον, το κυριότερο από
τα οποία είναι η μείωση της χρήσης πρωτογενών θραυστών αδρανών από φυσικά
πετρώματα και αδρανών από φυσικές αποθέσεις.
Πίνακας 9.4: Ποιοτική απεικόνιση της περιβαλλοντικής επίδρασης των προϊόντων τσιμέντου.
[όπου είναι: Α_ Κατανάλωση ενέργειας, Β.Αέριοι ρύποι (1_ Φαινόμενο του θερμοκηπίου (CO2), 2_Οξινη βροχή (SO2),
Υποβάθμιση (1_ Εξάντληση φυσικών πόρων, 2_ Καταστροφή τοπίου και οικοσυστημάτων, 3_Σκόνη, ηχορύπανση,
κραδασμοί, 4_Κίνδυνος καταστροφών), Ε. Τοξικά (1_Τοξικές ουσίες, 2_Ζητήματα υγείας), Ζ_Ζητήματα τέλους
κύκλου ζωής (Ι-Συντήρηση/Επισκευή, 2-Επανάχρηση/Ανακύκλωση και 3-Απόβλητα /Οικοδομικά απορρίμματα)]
Α Β Γ Δ Ε Ζ
1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 1 2 3
| _ _ _ - ?
Τσιμέντο
Σκυρόδεμα
Ι - |
Γαρμπιλόδεμα Ι -
-
Οπλισμένο σκυρόδεμα
Ελαφροσκυρόδεμα (περλιτόδεμα)
-1 - 1 |~- | - -
92
Smith et al. (1998), ό.π., a 75.
93
Berge (2003), ό.π., σ. 197 και Νικολαΐδης (2002), ό.π., σ. 904 και 942.
94
Weijun Gao, et al., "Energy impacts of recycling disassembly material in residential buildings" Energy and
Buildings, 33: 6, 2001, a 556.
95
Anink, et al. (1996), ό.π., σ. 166.
294
Α Β Γ Δ Ε Ζ
1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 1 2 3
Κονιάματα
Τσιμεντοκονίαμα | -
Ασβεστο-τσιμεντοκονίαμα Ι - -
πλάκες
Απλές
Με γραμμώσεις
Μωσαϊκές
Βοτσαλόπλακες
Κυβόλιθοι
Τσιμεντοσανίδες
Σύμβολα και συντομογραφίες: - = δεν υπάρχουν στοιχεία, τ. = τοπικά, κ.π. = κατά περίπτωση,
Β.Μ. = βαρέα μέταλλα, ΡΕ = πολυαιθυλένιο, ΡΕ = βακελίτης, [] = όγκος, * = συντηρητικά, & = ρητίνες.
9.5 Κεραμικά προϊόντα
Στην κατηγορία αυτή εντάσσονται τα οικοδομικά προϊόντα, των οποίων βασικό

συστατικό είναι ο πηλός. Πρόκειται, δηλαδή, για κεραμικούς κυβόλιθους, που
χρησιμοποιούνται σε διαμορφώσεις υπαίθριων χώρων, για κεραμικά πλακίδια δωμάτων, για
τούβλα επικάλυψης όψεων και για κεραμικά πάνελ επικάλυψης όψεων και κεραμίδια.
Εικόνα 9.17: Κεραμικά προϊόντα σε δάπεδα. Εικόνα 9.18: Κεραμικά προϊόντα σε όψεις κτιρίων.
Κατανάλωση ενέονειαο
Η παραγωγή κεραμικών προϊόντων έχει ως αποτέλεσμα την κατανάλωση μεγάλων ποσών
ενέργειας για το ψήσιμο και την υάλωση, τα οποία απαιτούν υψηλές θερμοκρασίες96
Ιδιαίτερα τα κεραμικά στοιχεία που εφαρμόζονται σε επαφή με το εξωτερικό περιβάλλον
απαιτούν υψηλές θερμοκρασίες ψησίματος έτσι ώστε να είναι ικανά να αντισταθούν στο
κρύο και στην επίδραση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης97 Σε ό,τι αφορά στις θερμοκρασίες
ψησίματος, τα στοιχεία που βρέθηκαν στη βιβλιογραφία αφορούν σε υαλωμένα τούβλα
(1050-1300 °C), σε καλά ψημένα τούβλα (800-1050 °C) και σε μέτρια ψημένα τούβλα
( 5 0 0 - 8 0 0 °C)98 Σε ό,τι αφορά στην εμπεριεχόμενη ενέργεια των κεραμικών προϊόντων, οι
τιμές της κυμαίνονται, κατά μέσο όρο 99 , στις 0,759 kWh/kg για τα τούβλα, στις 0,949
kWh/kg για τα κεραμίδια και στη 1,984 kWh/kg για τα κεραμικά πλακίδια. Η περιβαλλοντική
επίδραση της εμπεριεχόμενης ενέργειας των κεραμικών προϊόντων μπορεί να μειωθεί αν,
αντί για ορυκτά καύσιμα, χρησιμοποιηθεί η βιομάζα ως καύσιμο.100
96
Fox, Murrell (1998), ό.π., σ. 32 και Anink, et al. (1996), ό.π., σ. 168.
97
98
Berge (2003), ό.π., σ. 205.
99
Οι τιμές που ακολουθούν προκύπτουν από τις τιμές που βρέθηκαν σε διάφορες βιβλιογραφικές πηγές, οι
οποίες περιγράφονται αναλυτικά στον πίνακα 5.1. Εμπεριεχόμενη ενέργεια (kWh / kg) διάφορων
100
Για περισσότερα, βλ. και Rosa Sposto, et al., "Quality of ceramic blocks burned with biomass (firewood
and waste wood) in the State of Goias and Distrito Central", στο Raydan Dana Κ., Melki Habib H., PLEA 2005.
22nd International Conference. Environmental Sustainabìlìty. The Challenge of Awareness in Developing
Societies, Lebanon: Notre-Dame University Publishing, 2005.
295
Τέλος, σημαντική μπορεί να είναι και n ενέργεια που δαπανάται για τη μεταφορά
κεραμικών προϊόντων από τον χώρο παραγωγής τους στον χώρο κατασκευής με βαρέως
τύπου οχήματα, εξαιτίας του αυξημένου όγκου και της πυκνότητας τους.
Υπερθέρμανση του πλανήτη. Οξινη βροχή, Τούπα του ÓCOVTOC και Φωτοχηυ,ικό νέφος
Κατά την παραγωγή ενός κιλού τούβλων και κεραμιδιών εκλύονται στην ατμόσφαιρα 571
γραμμάρια διοξειδίου του άνθρακα, 4 γραμμάρια διοξειδίου του θείου και 51 γραμμάρια
οξειδίων του αζώτου.101 Η έκλυση S02 μπορεί να διαφέρει από πηλό σε πηλό, ενώ τα υψηλά
ποσοστά οξειδίων του αζώτου είναι αποτέλεσμα της καύσης και των άλλων αντιδράσεων,
που λαμβάνουν χώρα σε υψηλές θερμοκρασίες.102 Διοξείδιο του άνθρακα, διοξείδιο του
θείου και οξείδια του αζώτου παράγονται όμως και από την ενέργεια που δαπανάται για τη
λειτουργία των καμίνων. Τέλος, καθώς τα κεραμικά προϊόντα έχουν πολύ μεγάλο βάρος, οι
εκπομπές που εκλύονται τη μεταφορά τους με οχήματα βαρέως τύπου για μεγάλες
αποστάσεις μπορούν να αποτελέσουν επιπλέον πηγή παραγωγής διοξειδίου του άνθρακα.
Ο πηλός χρειάζεται νερό σε πσσσστό περίπσυ 25% για να γίνει εργάσιμσς και να
διαμσρφωθεί σε τυπσπριημένα στσιχεία103 Για την παραγωγή ενός κιλρύ κεραμικών
πλακιδίων απαιταύνται 4 0 0 λίτρα νεραύ, ενός κιλρύ τρύβλων 520 λίτρα, ενώ για την
παραγωγή ενός κιλρύ κεραμιδιών δαπανώνται 640 λίτρα νερρύ.104 Οι παραπάνω
καταναλώσεις είναι σχετικά αυξημένες σε σχέση με τα περισσότερα ρικρδρμικά υλικά, πλην
τρυ γυαλιαύ, των μετάλλων και των θερμρμρνωτικών υλικών.105
Εξάντληση Φυσικών πόρων

Ο πηλός απρτελεί φυσικό υλικό σε αφθσνία106 και μόνρ σε περιπτώσεις πρσηγρύμενης ή
εντατικής εξαγωγής μπρρεί να υπάρξει ταπική μείωση των απσθεμάτων107.
Σκόνη, ηγρρύπανση και κραδασμσί

Κατά την εξαγωγή ταυ πηλρύ παράγεται σκόνη, η ρπρία είναι αδρανής.108 Οι βιρμηχανίες
παραγωγής κεραμικών πρρϊόντων πρρξενρύν ηχρρύπανση, ενώ σι καπνρδόχρι των καμίνων
ταυς επιβαρύναυν με ρσμές στις περισχές όπρυ χωρρθετρύνται.109
Τρ&κές ρυσίεο
Κατά την παραγωγή κεραμικών πρρϊόντων εκλύρνται στα περιβάλλσν ενώσεις τρυ φθρρίρυ
και ταυ χλωρίσυ110, ενώ τα καυσαέρια111 από τις καμινάδες περιέχαυν αλργόνα112 Οι ενώσεις
ταυ φθρρίρυ είναι βλαπτικές για τα δάση και τσυς υδρόβιρυς ρργανισμσύς και είναι γενικά
δηλητηριώδεις, ανάλσγα με τα βαθμό βιρσυσσώρευσής τσυς113, ενώ τα χλωριαύχα είναι
ρξειδωτικά και ισχυρά ερεθιστικά για τις βλεννσγόνρυς114.
101
Berge (2003), ό.π., σ. 36-39.
32
Woolley, et al. (1997), ό.π., σ. 55.
Ι03
Berge (2003), ό.π., σ. 129.
104
105
Για περισσότερα, βλ.. Πίνακα 5.6: Κατανάλωση νερού (It/kg) κατά την παραγωγή οικοδομικών υλικών,
Κεφαλαίο 5, Μέρος Ι.
100
Woolley, et al. (1997), ό.π., σ. 149.
,07
Anink, et al (1996), ό.π., σ. 168.
108
Woolley, et al. (1997), ό.π., σ. 149.
109
Fox, Murreil (1998), ό.π., a 32.
110
Ως ενώσεις του φθορίου και του χλωρίου μεταφράζονται οι αγγλικοί όροι fluorine and cNorine
compounds [Κρέμος (1980), ό.π.]
111
Ως καυσαέρια μεταφράζεται ο αγγλικός όρος flue gas.
112
Woolley, et al. (1997), ό.π., σ. 149.
113
Berge (2003), ό.π., σ. 30 και 36.
Π4
296

Σε όλα τα στάδια της παραγωγής των κεραμικών προϊόντων (εξαγωγή αργίλου,
επεξεργασία, κ.λπ.) παράγεται σκόνη, η οποία παρόλο που είναι χημικά αδρανής, μπορεί να
προκαλέσει ερεθισμούς στις αναπνευστικές οδούς των εργαζομένων.115

Τα κεραμικά προϊόντα είναι πολύ ανθεκτικά ανάλογα με τις κατασκευαστικές τους
λεπτομέρειες, ενώ παρουσιάζουν και μεγάλη αντοχή στην ατμοσφαιρική ρύπανση.116
Καταστροφή του τοπίου και των οικοσυστηαάτων

Η εκσκαφή του πηλού μπορεί να προκαλέσει τοπική όχληση117, ενώ η μεγάλης κλίμακας
εξαγωγή του πηλού σε λατομεία ή εκσκαφές προκαλεί σημαντικές καταστροφές στο
περιβάλλον και στα υδάτινα οικοσυστήματα.118 Ως θετικό στοιχείο μπορεί να θεωρηθεί το
γεγονός ότι οι χώροι λήψης πηλού συνήθως μετατρέπρνται σε λίμνες.119
Επανάχοηση / ανακύκλωσΓ
Οταν εφαρμόζρνται με την χρήση ισχνών κρνιαμάτων, όλα τα κεραμικά πρρϊόντα είναι
δυνατό να καθαρισταύν και να επαναχρησιμαπριηθρύν.120 Ωστόσρ, η διαδικασία της
ανακύκλωσης των φυσικά παλαιωμένων κεραμικών υλικών απατρέπεται παλλές φρρές από
την ύπαρξη τεχνητά παλαιωμένων κεραμικών υλικών (π.χ. τρύβλα εξωτερικών επενδύσεων,
κυβόλιθρι, κεραμίδια).121
Η ανακύκλωση των κεραμικών πρρϊόντων περιλαμβάνει την θραύση τρυς με στόχρ την
παραγωγή αδρανών χαμηλής παιότητας και την χρήση τρυς για τη διαμόρφωση
υπαστρωμάτων.122 θρυμματισμένα τρύβλα (καυρασάνι) μπρρρύν να χρησιμοπαιηθρύν ως
πρυζρλάνες123 μαζί με άλλα συστατικά (π.χ. θηραϊκή γη)124 για την παραγωγή υδραυλικών
κανιών στην περίπτωση πρυ η αρχική θερμρκρασία ψησίματος ταυς δεν ήταν ανώτερη από
τους 6 0 0 βαθμαύς Κελαίαυ.125 Τέλρς, θρυμματισμένα τρύβλα μπρρρύν να χρησιμρπριηθρύν
και ως πρώτη ύλη για την παραγωγή νέων τρύβλων σε πρσρστό έως και 30%.126
Απόβλητα και οικαδραικά απρρρίυυατα

Καθώς πραέρχρνται από ένα απόλυτα φυσικό υλικό, τα κεραμικά, πρρϊόντα είναι χημικά
αδρανή και έτσι, κατά την απόρριψη ταυς στρ περιβάλλρν, δεν έχρυν επικίνδυνες εκπρμπές
στρν αέρα, τα έδαφρς και το νερό.127 Εξαίρεση απατελρύν τα κεραμικά πλακίδια, των
115
116
Fox, Murreil (1998), ό.π., α 32.
117
Woolley, et al. (1997), ό.π., a 149.
118
119
Woolley, et al. (1997), ό.π., a 149.
120
Berge (2003), ό.π., a 207
,2
' Woolley, et al. (1997), ό.π., a 145.
122
Anink, et al. (1996), ό.π., a 168.
123
Ως πουζολάνες μεταφράζεται ο αγγλικός όρος pozzolana. Οι πουζολάνες είναι "τα φυσικά ή τεχνητά
πυριτικά ή αργιλλοπυριτικά άλατα, τα οποία παρουσιάζουν υδραυλικές ιδιότητες, δηλαδή μετά από ανάμιξη
με νερό πήγνυνται και σκληρύνονται στον αέρα ή μέσα στο νερό". (Μαρία Καραβεζύρογλου-Βέμπερ,
Στοιχεία υπολογισμού και διαμόρφωσης ολόσωμων κατασκευών, θεσσαλονίκη: Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο
θεσσαλονίκης, 1997, σ. 14.) Οι φυσικές πουζολάνες περιλαμβάνουν ηφαιστιογενείς γαίες (π.χ. θηραϊκή γη),
ενώ οι τεχνητές είναι αλεσμένοι οπτόπλινθοι ή τεφρώδη Βιομηχανικά υποπροϊόντα (π.χ. ιπτάμενη τέφρα -
fly ash), (θ. Κ. Παπαθεοδώρου, Οικοδομική, Αθήνα: Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, 1939, σ. 28.)
124
Ερωτόκριτος Τσίγκας, επιμ.. Υλικά. Κατάλογος 2002, θεσσαλονίκη: Κτίριο Επιλογή στη Δόμηση ΕΠΕ,
2002, σ. 24.
125
Berge (2003); ό.π., α 94,139 και 324.
126
Για περισσότερα σχετικά με τις μηχανικές ιδιότητες, τις φυσικές ιδιότητες και την χημική σύσταση των
νέων τούβλων, βλ. και Ismail Demir, Mehmet Orhan, "Reuse of waste bricks in the proauction line", Builainq ana
Environment. 38:12, 2 0 0 3 , a 1451-1455.
127
Berge (2003), ό.π., a 137
297
ρπρίων ρ χρωματιαμός επιτυγχάνεται, παλλές φρρές, με ενώαεις128 πρυ περιέχρυν βαρέα

μέταλλα129. Για τα λόγρ αυτό, πρέπει να λαμβάνανται μέτρα κατά την απόρριψη τρυς και
την απόθεαή τρυς σε χώρρυς υγειρνρμικής ταφής απαρριμμάτων.130 ΤΡ βααικό μειανέκτημα
της απόρριψης κεραμικών πρρϊόντων είναι η κατάληψη πσλύτιμρυ χώρρυ εξαιτίας ταυ
αυξημέναυ όγκρυ τρυς.
Πίνακας 9.5: Ποιοτική απεικόνιση της περιβαλλοντικής επίδρασης των κεραμικών προϊόντων.
[όπου είναι: Α_ Κατανάλωση ενέργειας, Β_Αέριοι ρύποι (L Φαινόμενο του θερμοκηπίου (CO2), 2_Οξινη βροχή (SO2),
3_Καταστροφή του όζοντος (CFCs, HCFCs), 4_Φωτοχημικό νέφος (ΝΟχ), Γ.Κατανάλωση νερού, Δ_Οικολογική
Υποβάθμιση (1- Εξάντληση φυσικών πόρων, 2_ Καταστροφή τοπίου και οικοσυστημάτων, 3_Σκόνη, ηχορύπανση,
Α Ι Β Ι Γ | Δ Ε Ζ
Σύμβολα και συντομογραφίες: - » δεν υπάρχουν στοιχεία, τ. = τοπικά, κ.π « κατά περίπτωση,
ΒΜ « βαρέα μέταλλα, ΡΕ = πολυαιθυλένιο, PF » βακελίτης, [] » όγκος, * = συντηρητικά, # = ρητίνες.
9.6 Πρρϊόντα ξύλρυ
Στην κατηγαρία αυτή εντάααρνται τα αικρδρμικά πρρϊόντα, των ρπρίων βααικό

αυατατικό είναι τα ξύλρ. Πρόκειται, δηλαδή, για πρακαταακευααμένα αταιχεία, παυ
χρηαιμρπριρύνται αε διαμαρφώαεις υπαίθριων χώρων και για πάνελ επικάλυψης όψεων. Στην
περίπτωαη των πάνελ πρρρόψεων, τα απρία έχαυν πυρήνα βακελίτη, είναι πρρφανές ότι η
περιβαλλαντική επίδρααη ταυ υλικρύ διαμαρφώνεται κυρίως από τρν βακελίτη131, αφαύ η
χρήση τρυ ξύλρυ περιρρίζεται σε μια λεπτή επιφάνεια ατην εξωτερική όψη τρυ πάνελ.
ΤΡ ξύλρ απατελεί τρ πλέρν περιβαλλαντικά φιλικό υλικό και όταν παράγεται από
αειφαρικά διαχειριζόμενες πηγές μπρρεί να είναι αέναα ανανεώαιμα132 Η περιβαλλαντική
επίδρααη των πρρϊόντων ξυλείας, παυ παραυσιάζεται συναπτικά στη συνέχεια, γίνεται από
δύρ αντιδιαμετρικά αντίθετες σκαπιές: εκείνη των θετικών επιδράσεων, πρυ έχρυν τα δάση
από τα απρία παράγεται η ξυλεία και εκείνη των αρνητικών συνεπειών πσυ έχρυν τα
διάφαρα στάδια ταυ κύκλρυ ζωής των πρρϊόντων τρυ ξύλρυ.
Εικόνα 9.19: Προϊόντα ξύλου σε δάπεδα. Εικόνα 9.20: Προϊόντα ξύλου σε όψεις κτιρίων.
128
Ενδεικτικά αναφέρεται η χρήση οξειδίων του μολύβδου, του χαλκού, του μαγγανίου, του καδμίου, του
αντιμονίου και του χρωμίου. [Berge (2003), ό.π., σ. 131]
129
Για περισσότερα σχετικά με την περιβαλλοντική επίδραση των βαρέων μετάλλων, βλ. Κεφάλαιο 5,
παράγραφο 5.3.9.
130
Berge (2003), ό.π., σ. 136.
131
Ο βακελίτης είναι το εμπορικό όνομα της φαινόλης- φορμαλδεΰδης (Phenol formalaehyae - PF) [Berge
(2003), ό.π., σ. 150-151] Παράγεται με πολυμερισμό της φορμαλδεΰδης και της φαινόλης και ανήκει στα
θερμοσκληρυνόμενα πλαστικά. [Παύλος Οδ. Σακελλαρίδης, Χημεία, Αθήνα: Ίδρυμα Ευγενίδου, 1995, σ. 1ÓÓ.]
132
Fox, Murre« (1998), ό.π., σ. 123.
298
Γενικά, η παραγωγή ξυλείας δεν απαιτεί την κατανάλωση μεγάλων πασών ενέργειας. Η
τελική εμπεριεχόμενη ενέργεια των διάφορων πρρϊόντων ξυλείας εξαρτάται από την
επεξεργασία παυ αυτά έχρυν υπρστεί, αλλά και από την χώρα πραέλευσής τρυς.
Ο τρόπρς ξήρανσης της πριστής ξυλείας επηρεάζει την εμπεριεχόμενη ενέργεια ταυ
τελικρύ πρρϊόντρς. Έτσι, η φυσική ξήρανση σταν αέρα απαιτεί ενέργεια ίση με 0,278 kWh/kg,
ενώ η τεχνητή ξήρανση απαιτεί πρλύ περισσότερη ενέργεια, η απρία φτάνει τις 1,055 kWh/kg
(αύξηση κατά 300%).133 Ωστόσο, στρ σημείο αυτό πρέπει να σημειωθεί ότι η πυκνότητα του
ξύλου είναι κατά πολύ μικρότερη από εκείνη των κοινών οικοδομικών υλικών (ενδεικτικά
αναφέρεται ότι η πυκνότητα της μαλακής ξυλείας είναι 5 0 0 kg/m3, ενώ της σκληρής είναι
700 kg/m3)134, και για το λόγο αυτό, οι παραπάνω τιμές εμπεριεχόμενης ενέργειας πρέπει να
αξιολογούνται με προσοχή.
Οπως και για τα περισσότερα υλικά, έτσι και για το ξύλο ισχύει ο κανόνας που θέλει την
εμπεριεχόμενη ενέργεια ενός προϊόντος να αυξάνεται με το βαθμό επεξεργασίας του.135 Για
το λόγο αυτό, η εμπεριεχόμενη ενέργεια προϊόντων σύνθετης ξυλείας, όπως είναι η
αντικολλητή ξυλεία (κόντρα πλακέ) και οι μοριοσανίδες είναι πολύ υψηλότερη από την
αντίστοιχη στοιχείων πριστής ξυλείας. Έτσι, κατά μέσο όρο, η εμπεριεχόμενη ενέργεια για μη
επεξεργασμένες σανίδες είναι 0,71 kWh/kg, για την αντικολλητή ξυλεία είναι 1,78 kWh/kg,
ενώ για τις μοριοσανίδες είναι 1,897 kWh/kg.136
Ανάλογα με την χώρα προέλευσης της, η ξυλεία μπορεί να έχει αυξημένη εμπεριεχόμενη
ενέργεια λόγω μεταφοράς.137 Τα μόνα στοιχεία, που βρέθηκαν σχετικά με την ενέργεια που
καταναλώνεται για τη μεταφορά ξυλείας, αφορούν στη μεταφορά ξυλείας από διάφορες
περιοχές της γης στη Μεγάλη Βρετανία με πλοία τύπου container. Οι τιμές αυτές ποικίλλουν
από 666,667 με 611,112 kWh/tn για τη μεταφορά από την Παπούα Νέα Γουινέα και την
Ινδονησία έως 833,334 με 277,778 kWh/tn για τη μεταφορά από την Φινλανδία και τη
Σουηδία, αντίστοιχα.138
Υπεοθέρυ,ανση ταυ πλανήτη

Τα δέντρα δεσμεύαυν τρ διοξείδιο του άνθρακα, που αποτελεί και το σημαντικότερο αέριο
του θερμοκηπίου και εκλύουν οξυγόνο139 Το γεγονός αυτό συνδέει άρρηκτα τα δάση με το
κλίμα της γης και το φαινόμενο του θερμοκηπίου.140 Ωστόσο, οι Woolley et al. δεν φαίνεται
να συμφωνούν με αυτή την θέση και υποστηρίζουν ότι η συμβολή των δασών στο
παγκόσμιο κλίμα είναι η ρύθμιση του μικροκλίματος (δροσισμός στους τροπικούς και
απορρόφηση θερμότητας στα ψυχρά κλίματα) και ότι διοξείδιο του άνθρακα που
δεσμεύεται από τα δάση, στην ουσία εκλύεται πίσω στην ατμόσφαιρα από τις διάφορες
δραστηριότητες υλοτόμησης.141
Το διοξείδιο του άνθρακα που σχετίζεται με τα προϊόντα ξύλου παράγεται κυρίως από
τη μεταφορά της ξυλείας. Ωστόσο, σημαντική είναι και η έκλυση διοξειδίου του άνθρακα
κατά την παραγωγή σύνθετων προϊόντων ξύλου, όπως είναι η αντικολλητή ξυλεία και οι
μοριοσανίδες. Το γεγονός αυτό οφείλεται στην χρήση συνθετικών ρητινών, αλλά και στην
133
Berge (2003), ό.π., σ. 160.
134
Centre Universitaire d' Etude des Problèmes de Γ Energie, Universite de Geneve, P.EM Comfort vers/on 1.2.
1995, [Online] Available, http://www.unige.ch/cuepe
135
Robert Vale, "Selecting materials for construction", στο Owen Lewis, John Goulding, eds., European
Directory of Sustainable Energy Efficient Building 1995. Components. Services. Materials, London, James &
James Science Publishers Ltd., 1995, σ. 51-52 και Brenda and Robert Vale, Green Architecture. Design for an
Energy Conscious Future, London: Thames and Hudson Ltd, 1991, σ. 41
136
Οι τιμές αυτές προκύπτουν από το μέσο όρο των τιμών, που βρέθηκαν σε διάφορες βιβλιογραφικές
πηγές, οι οποίες περιγράφονται αναλυτικά στον Πίνακα 5.1. Εμπεριεχόμενη ενέργεια (kWh / kg) διάφορων
137
Anink, et al. (1996), ό.π., σ. 172 και Woolley, et al. (1997), ό.π., a 68.
138
139
Fox, Murrell (1998), ό.π., σ. 32 και Woolley, et al. (1997), ό.π., σ. 69.
MO
Berge (2003), ό.π., σ. 159.
w
Woolley, et al. (1997), ό.π., σ. 69.
299
ενέργεια που δαπανάται για την παραγωγή των στοιχείων (κοπή ή θρυμματισμός ξύλου,
πίεση συστατικών και ξήρανση).142 Τα στοιχεία που βρέθηκαν για τις μοριοσανίδες
αναφέρονται σε εκπομπές 69 g C0 2 ανά κιλό υλικού.143
ΟΕινη βροχή. Τρύπα του ÓCOVTOC και Φωτοχημικό νέοος

Το όζον, το διοξείδιο του θείου και τα οξείδια του αζώτου, τα οποία παράγονται από τη
βαριά βιομηχανία και από τις εξατμίσεις των αυτοκινήτων αποτελούν τους πιο επικίνδυνους
ρυπαντές για τα δάση.144 Το διοξείδιο του θείου είναι η σημαντικότερη αιτία της όξινης
βροχής, που αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα διακρατικά περιβαλλοντικά
προβλήματα145
Με τη σειρά τους, οι διαδικασίες παραγωγής συγκεκριμένων προϊόντων ξύλου εκλύουν
στην ατμόσφαιρα διοξείδιο του θείου και οξείδια του αζώτου. Τα στοιχεία που βρέθηκαν
σχετικά με τις εκπομπές διοξειδίου του θείου και οξειδίων του αζώτου από την παραγωγή
προϊόντων ξύλου αφορούν σε μοριοσανίδες και αναφέρονται σε 1 g S02 ανά κιλό υλικού και
σε 102 g ΝΟχ ανά κιλό υλικού.146 Οι αυξημένες εκπομπές οξειδίων του αζώτου οφείλονται
στην χρήση συνθετικών ρητινών, οι οποίες παράγονται από τη βιομηχανία πετροχημικών
προϊόντων.147
Τα μόνα στοιχεία για την κατανάλωση νερού στο στάδιο της παραγωγής προϊόντων
ξυλείας, τα οποία βρέθηκαν, αφορούν στην ανεπεξέργαστη ξυλεία, η παραγωγή της οποίας
απαιτεί την κατανάλωση 330 λίτρων νερού ανά κιλό και στις μοριοσανίδες, η παραγωγή
των οποίων απαιτεί την κατανάλωση 1000 λίτρων νερού ανά κιλό.148 Η κατανάλωση νερού
των μοριοσανίδων είναι ιδιαίτερα υψηλή σε σχέση με άλλα κοινά οικοδομικά υλικά και είναι
χαμηλότερη μόνο από εκείνες των μετάλλων και των θερμομονωτικών υλικών.149

Ακόμα και αν τα δάση αποτελούν ανανεώσιμους, βιολογικούς φυσικούς πόρους150, η
εξάντληση τους είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τη διαχείριση τους. Στην περίπτωση των
δασών με αειφορική διαχείριση, δεν υπάρχει εξάντληση φυσικών πόρων.151 Ιδιαίτερα, σε
πολλές περιοχές των τροπικών, ο παρών ρυθμός αποψίλωσης των βροχοδασών τα
καθιστά μη ανανεώσιμους φυσικούς πόρους, οι οποίοι, σύμφωνα με κάποιους ερευνητές,
είναι πιθανό να εξαντληθούν μέσα στα επόμενα σαράντα (40) χρόνια152
Καταστροφή του τοπίου και των οικοσυστηυ.άτων

Ολα τα δάση αποτελούν χώρο ανάπτυξης χλωρίδας και πανίδας.153 Για το λόγο αυτό, σε
περιπτώσεις μη αειφορικής διαχείρισης τους, υπάρχουν σημαντικές αρνητικές συνέπειες για
142
Woolley, et al. (1997), ό.π., σ. 88-92.
43
Berge (2003), ό.π., σ. 38-39.
144
145
Για περισσότερα, βλ. Κεφάλαιο 5, παράγραφος 5.3.3.
146
Berge (2003), ό.π., σ. 38-39.
147
Woolley, et al. (1997), ό.π., σ. 88-92.
148
Berge (2003), ό.π., σ. 20.
149
Για περισσότερα, βλ., πίνακα 9.6: Κατανάλωση νερού (It/kg) κατά την παραγωγή οικοδομικών υλικών,
Κεφαλαίο 5.
150
Στέφανος Σγαρδέλης, Ιωάννης παντής, Δέσποινα Βώκου, Γεώργιος Στάμος, Μυρτώ πυροβέτση,
Στέφανος παρασκευόπουλος, Εισαγωγή στην Οικολογία. Σημειώσεις για τους φοιτητές του Τμήματος
Χημείας, θεσσαλονίκη: Αριστοτέλειο πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Τμήμα Εκδόσεων, πανεπιστημιακό
Τυπογραφείο, 1998-1999, σ. 104.
151
Fox, Murre« (1998), ό.π., σ. 123.
152
Woolley, et al. (1997), ό.π., σ. 68. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι στις αρχές του 20ου αιώνα, τα βροχοδάση
κάλυπταν το 14% της επιφάνειας της γης, ενώ σήμερα το ποσοστό αυτό έχει μειωθεί το ό με 7 %. [Berge
(2003), ό.π., σ. 159.]
153
Fox, Murrell (1998), ό.π., σ. 123.
300
το περιβάλλον.154 Η μη αειφορική διαχείριση των δασικών εκτάσεων δεν αφορά μόνο στο
προφανές πρόβλημα της ανεξέλεγκτης υλοτόμησής τους, αλλά περιλαμβάνει και το
πρόβλημα της μονοκαλλιέργειας155.
Η συνεχής και ανεξέλεγκτη αποψίλωση εκτάσεων δασικών εκτάσεων, και ιδιαίτερα των
τροπικών δασών, πλήττει τα τοπικά οικοσυστήματα.156 Το γεγονός αυτό ισχύει σε
μεγαλύτερο βαθμό για τα άγρια ζώα157, αλλά και για την χλωρίδα.
Η μονοκαλλιέργεια αφορά κυρίως κωνοφόρα δέντρα (π.χ. έλατα) για την παραγωγή
κυτταρίνης και προϊόντων σύνθετης ξυλείας. Αυτή η πρακτική έχει σημαντικές αρνητικές
επιδράσεις στη σύσταση του εδάφους και των υδάτων (μείωση του pH), με αποτέλεσμα να
υπάρχει σημαντική μείωση της βιοποικιλότητας158 και καταστροφή των τοπικών
159
οικοσυστημάτων.
Τόσο η αποψίλωση των δασών, όσο και η μονοκαλλιέργεια κωνοφόρων δέντρων
προκαλούν διάβρωση των εδαφών, η οποία μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα την πρόκληση
πλημμύρων.160 Η αειφορική διαχείριση των δασικών εκτάσεων πρέπει να βασίζεται σε μια
σειρά αρχών, οι οποίες περιλαμβάνουν τη σύγχρονη καλλιέργεια πολλών τοπικών ειδών, την
φυσική αναγέννηση του δάσους και την προσεκτικά προγραμματισμένη υλοτόμηση.161
Τοξικές ουσίες
Η έκλυση τοξικών ουσιών στον αέρα, το νερό και το έδαφος που σχετίζεται με το ξύλο
αφορά την χρήση επικίνδυνων χημικών ουσιών στα πρώτα στάδια του κύκλου ζωής του,
δηλαδή κατά την καλλιέργεια και κατά την επεξεργασία του. Κατά την καλλιέργεια δασικών
εκτάσεων, πολλές φορές είναι απαραίτητος ο ψεκασμός των δέντρων με εντομοκτόνα, τα
οποία είναι επιβλαβή για το περιβάλλον, τα οικοσυστήματα και τον άνθρωπο162
Η επεξεργασία στοιχείων πριστής ξυλείας απαιτεί τον εμποτισμό τους με συντηρητικά,
τα οποία έχουν ως κύριο στόχο την αποτροπή της προσβολής τους από έντομα και
μύκητες.163 Τα συντηρητικά ξύλου αποτελούνται από διαλύτες (οργανικούς διαλύτες ή νερό)
και ενεργά συστατικά, όπως η πενταχλωροφαινόλη164 (PCP), το αρσενικό, το χλώριο και το
τριβούτυλο οξείδιο του κασσίτερου165 (ΤΒΤΟ), τα οποία είναι βιοσυσσωρευόμενα και ιδιαίτερα
τοξικά.166 Παρόλο που η καλύτερη επιλογή είναι η αποφυγή της χρήσης συντηρητικών
ξύλου167, υπάρχουν και λιγότερο βλαπτικές ουσίες, όπως είναι οι ενώσεις του βορίου168, η
πίσσα από ξύλο, κ.ά,169 Η τροπική ξυλεία είναι ιδιαίτερα ανθεκτική στην αποσύνθεση, ακόμα
και σε ιδιαίτερα επιβαρημένες περιβαλλοντικές συνθήκες, χωρίς να απαιτεί καμία
154
Berge (2003), ό.π, α 159.
155
Η μονοκαλλιέργεια ορίζεται ως "η καλλιέργεια ενός μόνο φυτικού είδους σε μια γεωργική (ή δασική)
εκμετάλλευση". [Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριτάννικα, τόμος 42, Αθήνα: Εκδοτικός Οργανισμός
Πάπυρος, 1993, α 329.]
,5ά
Fox, Murreil (1998), ό.π., σ. 123.
,57
158
Η βιοποικιλότητα ή γενετική ποικιλότητα ορίζεται ως "η σειρά της γενετικής παραλλακτικότητας που
υπάρχει σε όλους τους οργανισμούς: είδη, υποείδη, ποικιλίες και μορφές φυτών, ζώων και
μικροοργανισμών". [Σγαρδέλης, κ.ά. (1998-199), ό.π., σ. 159.]
159
Berge (2003), ό.π., α 165-166.
160
Fox, Murre« (1998), ό.π., α 123 και Berge (2003), ό.π., α 166.
161
Berge (2003), ό.π., α 166.
162
Woolley, et al. (1997), ό.π., a 69-70.
163
Berge (2003), ό.π., a 429. Για περισσότερα σχετικά με τη συντήρηση του ξύλου, βλ και Ανδρέας Κανάς,
"Προστασία και συντήρηση του ξύλου", στο Τουλιάτος Π, Σεμινάριο "Οι ξύλινες κατασκευές". Σημειώσεις.
τόμος VII, Αθήνα: Εθνικό Μετσό3ιο Πολυτεχνείο, 1999.
164
Ως πενταχλωροφαινόλη μεταφράζεται ο αγγλικός όρος pentachlorophenol - PCP.
165
Ως τριβούτιλο οξείδιο του κασσίτερου μεταφράζεται ο αγγλικός όρος tributyl tin oxide - ΤΒΤΟ.
166
Woolley, et al. (1997), ό.π., a ÌOO. Για περισσότερα σχετικά με τα συντηρητικά του ξύλου, 3λ. και Berge
(2003), ό.π., α 429-438 και Woolley, et al. (1997), ό.π., a 100-113.
107
Berge (2003), ό.π., a 437, Woolley, et al. (1997), ό.π., a 104 και Fox, Murrell (1998), ό.π., a 132.
168
Ως ενώσεις του βόριου μεταφράζεται ο αγγλικός όρος boron compounds [Κρέμος (1980), ό.π.]
169
Berge (2003), ό.π., σ. 437. Για περισσότερα σχετικά με τα συντηρητικά του ξύλου, Βλ. και Woolley, et al.
(1997), ό.π., σ. 100-113 και Berge (2003), ό.π., σ. 438-440.
30J
επεξεργασία (π.χ. εμποτισμό με συντηρητικά και μυκητοκτόνα).170 Για το λόγο αυτό, από
περιβαλλοντικής άποψης, η τροπική ξυλεία από ελεγχόμενες και αειφορικά διαχειριζόμενες
πηγές είναι προτιμότερη από μαλακή ξυλεία, που απαιτεί εκτεταμένη επεξεργασία.171
Η παραγωγή προϊόντων σύνθετης ξυλείας (αντικολλητής ξυλείας και μοριοσανίδων)
απαιτεί την χρήση συνθετικών ρητινών (κολλών), οι οποίες παράγονται κυρίως από
πετροχημικά προϊόντα.172 Οι τοξικές ουσίες που οφείλονται στη βιομηχανία πετροχημικών
περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, βαρέα μέταλλα και πτητικές οργανικές ενώσεις.173
Συγχρόνως, η φορμαλδεΰδη και η φαινόλη, που αποτελούν τα βασικότερα συστατικά στις
κόλλες της αντικολλητής ξυλείας και των μοριοσανίδων είναι δηλητηριώδεις για τους
υδρόβιους οργανισμούς.174
Ζητήυ,ατα που αφορούν στην υνεία

Για τους εργαζόμενους σε μονάδες επεξεργασίας ξυλείας, η σκόνη από την παραγωγή
ξύλινων στοιχείων (πριονίδια) μπορεί να είναι τοξική, να επηρεάσει το ανοσοποιητικό
σύστημα, ακόμα και να προκαλέσει καρκίνο175 στις περιπτώσεις ξυλείας από δρυς και οξιά176,
σύμφωνα με κάποιους ερευνητές. Ακόμα μεγαλύτερος, όμως, είναι ο κίνδυνος που
διατρέχουν οι εργαζόμενοι όταν εκτίθενται σε σκόνη ξύλινων στοιχείων, που έχουν υποστεί
επεξεργασία με συντηρητικά ξύλου177, τα οποία αναφέρθηκαν παραπάνω. Σημαντικούς
κινδύνους διατρέχουν και οι εργαζόμενοι σε μονάδες παραγωγής προϊόντων σύνθετης
ξυλείας, όπως αντικολλητή ξυλεία και μοριοσανίδες.178 Η χρόνια έκθεση τους στην
φορμαλδεΰδη μπορεί να προκαλέσει χρόνια αποφρακτική πνευμονική νόσο179 (εμφύσημα). 18°
Πρέπει να αναφερθεί ότι η χρήση συνθετικών ρητινών σε αντικολλητή ξυλεία και σε
μοριοσανίδες έχει σημαντικές αρνητικές επιπτώσεις και στο εσωτερικό περιβάλλον των
κτιρίων και στους ενοίκους τους και συνδέονται με το σύνδρομο του άρρωστου κτιρίου181.182
Οι κόλλες στην αντικολλητή ξυλεία και στις μοριοσανίδες έχουν ως βασικό συστατικό τη
φορμαλδεΰδη183, ενώ στη σύνθετη (ή συγκολλητή) ξυλεία χρησιμοποιείται η φαινόλη.184 Η
φορμαλδεΰδη είναι καρκινογόνος, προκαλεί αλλεργίες και ερεθισμούς στις αναπνευστικές
οδούς, ενώ είναι δηλητηριώδης για υδρόβιους οργανισμούς.185 Η φαινόλη είναι καρκινογόνος,
μεταλλαξιογόνος και δηλητηριώδης για τους υδρόβιους οργανισμούς.186
ΤΤέρα από τη σημαντική καταστροφή του τοπίου και των οικοσυστημάτων που προκαλεί η
αποψίλωση των βροχοδασών των Τροπικών, η παραγωγή προϊόντων σύνθετης ξυλείας
170
Berge (2003), ό.π., σ. 160.
171
Woolley, et al. (1997), ό.π., σ. 70.
172
173
Στο ίδιο, σ. 88 και Berge (2003), ό.π., σ. 142.
174
Berge (2003), ό.π., σ. 148.
175
Woolley, et al. (1997), ό.π., σ. 71.
76
Berge (2003), ό.π., σ. 169.
177
Woolley, et al. (1997), ό.π., a ÌOO.
178
Στο ίδιο, a 89.
179
Ως χρόνια αποφρακτική πνευμονική νόσος μεταφράζεται ο αγγλικός όρος chronic obstructive lung
desease.
180
Woolley, et al. (1997), ό.π., σ. 89.
181
Για περισσότερα, βλ. Κεφάλαιο 5, παράγραφο 5.3.9 Ζητήματα που αφορούν στην υγεία.
182
183
Σημειώνεται ότι αυξημένες εκπομπές φορμαλδεΰδης μπορούν να υπάρχουν και από στοιχεία πριστής
ξυλείας, τα οποία δεν έχουν υποστεί καμία επεξεργασία, λόγω της τεχνητής ξήρανσης, η οποία δεν
επιτρέπει τη σωστή σκλήρυνση των ρετσινιών της. [Berge (2003), ό.π., σ. 170.]
184
Berge (2003), ό.π., σ. 148.
,85
186
302
συνδέεται και με τις καταστροφές που προκαλούνται από τις διαδικασίες εξαγωγής,
μεταφοράς και διύλισης του πετρελαίου'87 εξαιτίας της χρήσης σε αυτά συνθετικών ρητινών.

Η διάρκεια ζωής των προϊόντων ξυλείας εξαρτάται από την πυκνότητα τους. Γενικά, όσο
βαρύτερο είναι ένα ξύλο, τόσο μεγαλύτερη είναι η διάρκεια ζωής του.188 Η αντοχή της
ξυλείας εξαρτάται επίσης από τα δέντρα από τα οποία προέρχεται, αλλά και από τις
μεθόδους καλλιέργειας και επεξεργασίας της. Η σκληρή τροπική ξυλεία είναι ιδιαίτερα
ανθεκτική, ενώ αντίθετα η μαλακή ξυλεία απαιτεί επεξεργασία με συντηρητικά και βαφές.189 Η
χρήση λιπασμάτων που επιταχύνουν την ανάπτυξη των δέντρων έχει ως αποτέλεσμα τη
δημιουργία ευρύτερων δακτυλίων και την παραγωγή περισσότερο πορωδών ξύλινων
στοιχείων, τα οποία έχουν χαμηλότερη ποιότητα και αντοχή.190 Η αντοχή των στοιχείων
ξυλείας σχετίζεται και με τον τρόπο ξήρανσης τους. Η φυσική ξήρανση της ξυλείας επιτρέπει
τη σωστή σκλήρυνση των ρετσινιών της, ενώ είναι δυνατόν να αποτρέψει και την εμφάνιση
εντόμων και μυκήτων.191 Τέλος, όπως και στα περισσότερα υλικά, η διάρκεια ζωής της
ξύλινης κατασκευής και η διασφάλιση της προστασίας της εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από
το σχεδιασμό και δεν μπορεί να υποκατασταθεί με την χρήση συντηρητικών ουσιών.192
Επανάχοηση / ανακύκλωση
Παρόλο που το ξύλο αποτελεί ένα φυσικά ανανεώσιμο υλικό, το γεγονός αυτό δεν μειώνει
την περιβαλλοντική αξία της επισκευής, της επανάχρησης και της ανακύκλωσης των
προϊόντων του.193 Η επανάχρηση ξύλινων στοιχείων έχει πολλά πλεονεκτήματα, καθώς
εξαιτίας της ηλικίας τους δεν είναι εύκολο να παραμορφωθούν.194 Ωστόσο, στην
πλειονότητα τους, τα ξύλινα προϊόντα, που έχουν δεδομένη μορφή ή διατομή, είναι
δύσκολο να χρησιμοποιηθούν ξανά.195 Σημαντικό είναι το γεγονός ότι η ανακύκλωση
στοιχείων ξύλου για την παραγωγή ξυλοπολτού και προϊόντων σύνθετης ξυλείας αποτελεί
πλέον κοινή πρακτική.196 Τέλος, τα προϊόντα ξύλου που τοποθετούνται σε εξωτερικές
επιφάνειες κτιρίων και σε επαφή με το περιβάλλον είναι δύσκολο να επαναχρησιμοποιηθούν
όταν έχουν υποστεί φθορές λόγω των διάφορων περιβαλλοντικών επιδράσεων.197
Απόβλητα και οικοδομικά απορρίιιυ.ατα

Στο εξωτερικό, η κατασκευή και η κατεδάφιση κτιρίων παράγουν εκατομμύρια τόνους
απορριμμάτων ξύλου κάθε χρόνο.198 Ως φυσικό υλικό, το ξύλο βαθμιαία αποσυντίθεται είτε
μέσω της οξείδωσης, είτε λόγω μικροοργανισμών.199 Τα ξύλινα προϊόντα που δεν έχουν
υποστεί καμία επεξεργασία, ή που έχουν υποστεί επεξεργασία με φυσικά προϊόντα είναι
δυνατό να καούν για την παραγωγή ενέργειας ή να κομποστοποιηθούν200
Η καύση προϊόντων ξύλου παράγει σημαντικά ποσά ενέργειας, τα οποία ξεπερνούν κατά
πολύ την αρχική εμπεριεχόμενη ενέργεια τους. Έτσι, κατά την καύση ξυλείας και
αντικολλητής ξυλείας παράγονται 4,445 kWh ανά κιλό υλικού (544% και 400%, αντίστοιχα,
της αρχικής εμπεριεχόμενης ενέργειας), ενώ κατά την καύση μοριοσανίδων παράγονται
187
Woolley, et al. (1997), ό.π., σ. 88.
188
Berge (2003), ό.π., σ. 172.
'89 Anink, et al. (1996), ό.π., σ. 172 και Woolley, et al. (1997), ό.π., σ. 70.
190
Berge (2003), ό.π., σ. 172.
191
192
Παναγιώτης Τουλιάτος, Σεμινάριο "Οι ξύλινες κατασκευές" Σημειώσεις, τόμος V, Αθήνα: Εθνικό Μετσόβιο
Πολυτεχνείο, 1999, σ. 2.
193
,94
Berge (2003), ό.π., σ. 173.
195
196
197
Berge (2003), ό.π., σ. 340.
198
Woolley, et al. (1997), ό.π., σ. 71.
199
200
Berge (2003), ό.π., σ. 341.
303
3,889 kWh ανά κιλό υλικού (466% της αρχικής εμπεριεχόμενης ενέργειας)201 Ωστόσο, η
χρήση χημικών ουσιών στην επεξεργασία του ξύλου και των προϊόντων του (συντηρητικά
και εντομοκτόνα, συνθετικές ρητίνες στα σύνθετα προϊόντα) καθιστά την καύση
επικίνδυνη, ακόμα και αδύνατη 202 Τέλος, τα χημικά επεξεργασμένα προϊόντα ξύλου
δημιουργούν προβλήματα και κατά την απόθεση τους σε χώρους υγειονομικής ταφής
απορριμμάτων, καθώς τα εκπλύματα, που δημιουργούνται από τα νερά της βροχής όταν
αυτά περνούν μέσα από τα οικοδομικά απορρίμματα203 περιλαμβάνουν επικίνδυνες τοξικές
ενώσεις.
Πίνακας 9.6: Ποιοτική απεικόνιοη της περιβαλλοντικής επίδρασης των προϊόντων ξύλου.
[όπου είναι: Α_ Κατανάλωση ενέργειας, Β.Αέριοι ρύποι (L Φαινόμενο του θερμοκηπίου (CO2), 2_Οξινη Βροχή (S02),
3_Καταστροφή του όζοντος (CFCs, HCFCs), 4_Φωτοχημικό νέφος (ΝΟχ), Γ_Κατανάλωση νερού, Δ.Οικολογική
κύκλου ζωής Ο-Συντήρηση/Επισκευή, 2.Επανάχρηση/Ανακύκλωση και 3-Απόβλητα /Οικοδομικά απορρίμματα)]
-ύλο, συνθ. πάνελ (-ύλοθ.5 πτιηΓΐ-ΡΡ9--ύλο0.5)

Σύμβολα και συντομογραφίες: - = δεν υπάρχουν στοιχεία, τ. = τοπικά, κ.π. » κατά περίπτωση,
Β.Μ. - βαρέα μέταλλα, ΡΕ = πολυαιθυλένιο, PF = βακελίτης, [] = όγκος, * = συντηρητικά, & = ρητίνες.
9.7 Προϊόντα μετάλλων
Στην κατηγορία αυτή εντάσσονται τα οικοδομικά προϊόντα, στα οποία ως βασικά υλικά
χρησιμοποιούνται διάφορα μέταλλα. Πρόκειται, δηλαδή, για πάνελ επικάλυψης όψεων, φύλλα
διαμόρφωσης στεγάσεων, στοιχεία ηλιοπροστασίας και πλαίσια υαλοπινάκων. Επίσης,
ενώσεις διάφορων μετάλλων περιέχονται και ως χρωστικές ουσίες σε διάφορες βαφές. Στη
συνέχεια, επιχειρείται μια συνολική καταγραφή της περιβαλλοντικής επίδρασης των
μεταλλικών προϊόντων, εστιάζοντας κάθε φορά στο συγκεκριμένο μέταλλο για το οποίο
βρέθηκαν πληροφορίες.
Εικόνα 9.21: Π ρ ο ϊ ό ν τ α μετάλλων σε όψεις κτιρίων.
Κατά την φάση της παραγωγής όλων των μετάλλων δαπανώνται τεράστια ποσά ενέργειας,
γεγονός που καθιστά τα προϊόντα τους τα περισσότερο ενεργοβόρα από αυτά που
201
202
203
Ως εκπλύματα, που δημιουργούνται από τα νερά της βροχής όταν αυτά περνούν μέσα από τα
οικοδομικά απορρίμματα μεταφράζεται ο αγγλικός όρος leaching [Θ. Κουϊτζής, Κ. Φυτιάνος, Κ. Σαμαρά-
Κωνσταντίνου, Χημεία Περιβάλλοντος. Θεσσαλονίκη: University Studio Press, 1998, σ. 343.]
304
χρησιμοποιούνται στις κτιριακές κατασκευές Η ενέργεια αυτή είναι ιδιαίτερα αυξημένη

όταν τα μέταλλα παράγονται από μεταλλεύματα. Ωστόσο, υπάρχουν δυνατότητες
εξοικονόμησης ή εξισορρόπησης της αρχικής εμπεριεχόμενης ενέργειας των μετάλλων, είτε
με την επανάκτηση και την επανάχρηση της θερμότητας που παράγεται για εφαρμογές
τηλεθέρμανσης (district heating)205, είτε με την ανακύκλωση τους (βλ. Πίνακα 9.7). Επίσης,
υπάρχει και η δυνατότητα παραγωγής μετάλλων και ιδιαίτερα του αλουμινίου με
κατανάλωση υδροηλεκτρικής ενέργειας, η οποία εντάσσεται στις ανανεώσιμες πηγές
ενέργειας 206
Πίνακας 9.7: Μέσος όρος τιμών εμπεριεχόμενης ενέργειας των

κυριότερων μετάλλων.
πηγή: απόδοση από Πίνακα 9.2, Κεφαλαίου 9, σ. 99.
Μέταλλο Εμπεριεχόμενη ενέργεια (kWh/kg)
Χάλυβας, από μετάλλευμα 9,440
Χάλυβας, ανοξείδωτος 4,097
Χάλυβας, 5 0 % ανακ. 5,000
Χάλυβας, 100% ανακ. 2,640
Αλουμίνιο, από μετάλ. 59,856
Αλουμίνιο, 5 0 % ανακ. 26,389
Αλουμίνιο, 100% ανακ. 4,292
Χαλκός, από μετάλλευμα 20,363
Χαλκός, 5 0 % ανακ. 15,973
Χαλκός, 100% ανακ. 2,778
Ψευδάργυρος, από μετάλ. 15,267
Ψευδάργυρος, 5 0 % ανακ. -
Ψευδάργυρος, 100% ανακ. -
Μόλυβδος 17,956
Μόλυβδος, ανακ. 2,778
Κατά μέσο όρο , η εμπεριεχόμενη ενέργεια του χάλυβα από μετάλλευμα είναι ίση με
9,440 kWh/kg και του αλουμινίου από μετάλλευμα είναι ίση με 59,856 kWh/kg. Οι
αντίστοιχες τιμές είναι για τον χαλκό 20,363 kWh/kg, για τον ψευδάργυρο 15,267 kWh/kg και
για το μόλυβδο είναι 17,956 kWh/kg.
Η παραγωγή μετάλλων με ανακύκλωση απαιτεί πολύ μικρότερα ποσά ενέργειας. Έτσι,
208
κατά μέσο όρο , η εμπεριεχόμενη ενέργεια του χάλυβα, που έχει ανακυκλωθεί σε ποσοστό
50% είναι ίση με 5 kWh/kg (μείωση της αρχικής εμπεριεχόμενης ενέργειας κατά 47%), ενώ
του αλουμινίου είναι ίση με 26,389 kWh/kg (μείωση κατά 56%) και του χαλκού με 15,974
kWh/kg (μείωση κατά 22%) Τέλος, με την πλήρη ανακύκλωση των μετάλλων (100%), η
εμπεριεχόμενη ενέργεια τους μειώνεται περαιτέρω και για τον χάλυβα είναι ίση με 2,64
kWh/kg (μείωση της αρχικής εμπεριεχόμενης ενέργειας κατά 72%), για το αλουμίνιο με 4,292
kWh/kg (μείωση κατά 93%) και για τον χαλκό με 2,778 kWh/kg (μείωση κατά 86%).
Υπερθέρμανση του πλανήτη

Η μεγάλη ενέργεια που καταναλώνεται στην φάση της παραγωγής των μετάλλων
συνεπάγεται αυξημένες εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα. Οι υψηλότερες
204
Berge (2003), ό.π., ο. 69.
205
Fox, Murreil (1998), ό.π., α 19 και Berge (2003), ό.π., α 71.
206
Woolley, et al. (1997), ό.π., ο. 125.
207
Οι τιμές που αναφέρονται στη συνέχεια προκύπτουν από το μέσο όρο των τιμών, οι οποίες βρέθηκαν
σε διάφορες βιβλιογραφικές πηγές και περιγράφονται αναλυτικά στον Πίνακα 5.1. Εμπεριεχόμενη ενέργεια
(kWh / kg) διάφορων οικοδομικών υλικών. Κεφαλαίο 5, Μέρος Ι.
208
(kWh / kg) διάφορων οικοδομικών υλικών, Κεφαλαίο 5, Μέρος Ι.
305
τιμές αναφέρονται στο αλουμίνιο, κατά την παραγωγή του οποίου από μετάλλευμα
παράγανται 26 έως 37 τόνα C0 2 ανά τόνρ υλικρύ209, ενώ κατά την παραγωγή αλουμινίου
πρυ είναι κατά 50% ανακυκλωμένα, PI παραπάνω εκπαμπές μειώνρνται σε 11102 τόνρυς
C0 2 ανά τόνρ υλικού210 Ιδιαίτερα υψηλές είναι και αι εκπρμπές διοξειδίου τρυ άνθρακα παυ
εκλύρνται στσν αέρα από την παραγωγή χαλκαύ (5,234 tn C0 2 / tn υλικρύ211 με 7 tn C0 2 / tn
υλικρύ212) και ταυ ψευδάργυρρυ (2,23 tn C0 2 / tn υλικρύ213 με 6 tn C0 2 / tn υλικρύ214). Οι τιμές
πρυ αναφέρανται στσν χάλυβα είναι 2,23 τόνα C0 2 ανά τόνα υλικρύ215 έως 3 τόνρι C0 2
ανά τόνρ υλικρύ216 και μειώνρνται σε 0,557 tn C0 2 / tn υλικσύ217 με 1,6 tn C0 2 / tn υλικρύ218
στην περίπτωση της παραγωγής ανακυκλωμένσυ αναξείδωτρυ χάλυβα. Τέλας, η παραγωγή
ταυ μόλυβδρυ έχει ως απατέλεσμα την εκπσμπή 1,137 τόνων C0 2 ανά τόνρ υλικρύ219 στην
ατμόσφαιρα.
Πίνακας 9.8: Μέσος όρος τιμών εκπομπών αέριων ρύπων των κυριότερων μετάλλων.
πηγή: απόδοση από Berge (2003), ό.π., σ. 36-37 και Woolley, et al. (1997), ό.π., σ. 156,157,160,161
Μεταλλικά προϊόντα GWP AP POCP
(g CQ2/ kg υλικού) (g SQ2/ kg υλικού) (g NOx/ kg υλικού)
Αλουμίνιο 26000-37000
Αλουμίνιο, 5 0 % ανακυκλωμένος 11102 60 119
Χαλκός 5234-7000 140 64
Χάλυβας 2230-3000 ΙΟ 840
Ψευδάργυρος 2230-6000 ΙΟ 840
Χάλυβας, 100% ανακυκλωμένος 557-1600 3 4
Μόλυβδος 1137 ΙΟ 63
Συντομογραφίες: GWP _ Global Warming Potential, AP - Acidification Potential,
POCP _ Photochemical Ozone Concentration Potential
ΟΕινη βροχή. Τρύπα ταυ PCPVTPC και Φωταχηιιικό νέφος

Τα μεταλλεύματα περιέχαυν πρλλές φρρές θείο, τρ οποίο εκλύεται σε τεράστιες ποσότητες
κατά το λιώσιμο τους 2 2 0 Επίσης, για όλα τα μέταλλα, οι εκπομπές διοξειδίου του θείου και
οξειδίων του αζώτου είναι σημαντικές εξαιτίας της καύσης ορυκτών καυσίμων για την
παραγωγή ενέργειας221
Οι υψηλότερες τιμές εκπομπών διοξειδίου του θείου εκλύονται κατά την παραγωγή του
χαλκού (140 g S02/ kg υλικού222) και του κατά 50% ανακυκλωμένου αλουμινίου (60 g S02/
kg υλικού223). Η επεξεργασία του χάλυβα, του ψευδάργυρου και του μολύβδου παράγει ΙΟ
γραμμάρια S02 ανά κιλό υλικού224, ενώ του 100% ανακυκλωμένου χάλυβα μόνο 3
γραμμάρια S02 ανά κιλό υλικού225.
Οι υψηλότερες τιμές εκπομπών οξειδίων του αζώτου εκλύονται κατά την παραγωγή
χάλυβα και ψευδάργυρου (840 g ΝΟχ / kg υλικού226). Υψηλές είναι και οι εκπομπές οξειδίων
209
Woolley, et al. (1997), ό.π., σ. 125 και 160.
10
Berge (2003), ό.π., σ. 36-37.
211
212
Woolley, et al. (1997), ό.π., ο. 161.
213
Berge ( 2 0 0 3 ) , ό.π., ο. 36-37.
214
Woolley, et al. (1997), ό.π., σ. 157.
215
Berge ( 2 0 0 3 ) , ό.π., σ. 36-37.
216
Woolley, et al. (1997), ό.π., σ. 156.
217
Berge ( 2 0 0 3 ) , ό.π., σ. 36-37.
218
Woolley, et al. (1997), ό.π., ο. 159.
219
Berge ( 2 0 0 3 ) , ό.π., ο. 36-37.
220
221
Woolley, et al. (1997), ό.π., a 159-161.
222
Berge ( 2 0 0 3 ) , ό.π., σ. 36-37.
223
Σ τ ο ίδιο, σ. 36-37.
224
Σ τ ο ίδιο, σ. 36-37.
225
Σ τ ο ίδιο, σ. 36-37.
226
306
του αζώτου που εκλύονται κατά την παραγωγή 50% ανακυκλωμένου αλουμινίου (119 g ΝΟχ
/ kg υλικού227). Η παραγωγή του χαλκού και του μολύβδου έχει ως αποτέλεσμα την έκλυση
64 γραμμαρίων ΝΟχ ανά κιλό υλικού. Τέλος, όπως και στην περίπτωση των εκπομπών
διοξειδίου του θείου, οι εκπομπές οξειδίων του αζώτου είναι πολύ χαμηλές στην περίπτωση
του 100% ανακυκλωμένου χάλυβα (4 g ΝΟχ / kg υλικού228).
Η διαδικασία παραγωγής των μετάλλων περιλαμβάνει την χρήση τεράστιων ποσοτήτων
νερού, που έχουν ως στόχο κυρίως την αφαίρεση τοξικών χημικών ουσιών.229 Κατά την
παραγωγή του μόλυβδου καταναλώνονται I960 λίτρα νερού ανά κιλό υλικού, του χάλυβα
3400 It/kg, του χαλκού 15900 It/kg, ενώ η παραγωγή αλουμινίου απαιτεί την κατανάλωση
2 9 0 0 0 λίτρων νερού 2 3 0 Οι παραπάνω τιμές αποτελούν τις υψηλότερες ανάμεσα στα
διάφορα ρικρδρμικά υλικά, πρυ χρησιμσπριρύνται στσν ρικρδρμικό τρμέα.

Γενικά, τα απσθέματα μεταλλευμάτων είναι ιδιαίτερα μικρά231 Ωστόσο, από τα στσιχεία παυ
συγκεντρώθηκαν από διάφρρες βιβλιργραφικές πηγές232 γίνεται καταναητό ότι ρ
υπρλργισμός των απαθεμάτων μετάλλων είναι δύσκαλρς και εμπεριέχει διάφρρες
παραδαχές, PI οποίες διαφέραυν από ερευνητή σε ερευνητή. Για τσυς λόγρυς αυταύς, τα
στσιχεία πσυ δίνρνται πρέπει να λαμβάνεται υπόψη ως ενδεικτικά. Έτσι, με βάση τα πια
πρόσφατα στσιχεία του 1992, τα αποθέματα βωξίτη επαρκούν για 220 χρόνια και του
σιδηρομεταλλεύματος για 119 χρόνια, του τιτανίου για 70 χρόνια, του νικελίου για 55, του
χαλκού για 36 χρόνια, ενώ ο κασσίτερος, το κάδμιο, ο ψευδάργυρος και ο μόλυβδος
πρόκειται να εξαντληθούν σε λιγότερο από 30 χρόνια (σε 28, 27, 21 και σε 20 χρόνια
αντίστοιχα) 233
Καταστρρφή τρυ τρπίρυ και των οικοσυστηυάτων

Τα μεταλλεία, στα απρία η εξαγωγή ταυ μεταλλεύματας γίνεται επιφανειακά πρακαλαύν
σημαντικές φθορές στο τοπίο και τα οικοσυστήματα , ρυπαίνοντας συγχρόνως το
έδαφος και τα υπόγεια ύδατα με επικίνδυνες εκπομπές235. Με αυτόν τον τρόπο
πραγματοποιείται η εξαγωγή του βωξίτη για την παραγωγή αλουμινίου236 Συγχρόνως,
σημαντική υποβάθμιση στο τοπίο προκαλούν και οι αποθέσεις των υλικών που απομένουν
από την πρωταγενή κατεργασία των μεταλλευμάτων, γύρω από τους χώρους εξόρυξης
τους.
Επίσης, υπάρχουν περιπτώσεις όπου η εξόρυξη μεταλλευμάτων πραγματοποιείται σε
περιοχές τροπικού δάσους. Μεγάλες ποσότητες σιδηρομεταλλεύματος προέρχονται από τη
Βραζιλία, όπου εξάγονται από περιοχές του τροπικού δάσους με προηγούμενη αποψίλωση
τους, αλλά και με την χρήση κάρβουνου, το οποίο παράγεται από τροπική ξυλεία237 Στις
227
228
229
Woolley, et al. (1997), ό.π., σ. 126.
230
Berge (2003), ό.π., a 20-23.
231
Anink, et al. (1996), ό.π., σ. 169.
232
Για περισσότερα βλ. και John McHale, The Ecological Context, London: Studio Vista Ltd., 1971, σ. 153, Paul R.
Ehrlich, Anne H. Ehrlich, Population. Resources. Environment, issues in Human Ecology. San Francisco: W. H.
Freeman &. Co, 1972, σ. 71, Έλλη Γεωργιάδου, Βιοκλιματικός Σχεδιασμός. Καθαρές Τεχνολογίες Δόμησης.
Θεσσαλονίκη: Παρατηρητής, 1996, σ. 231 και Berge (2003), ό.π., σ. 4, αλλά και Πίνακα 5.7: Υφιστάμενα
αποθέματα φυσικών πόρων και πρώτων υλών, Κεφάλαιο 5.
233
Berge (2003), ό.π., σ. 4. Σύμφωνα με τους Woolley, et al., τα υφιστάμενα αποθέματα του βωξίτη
επαρκούν για 6 0 0 χρόνια, όμως το οικονομικά εκμεταλλεύσιμο απόθεμα επαρκεί μόνο για άλλα 80
χρόνια. [Woolley, et al. (1997), ό.π., σ. 125.]
234
Berge (2003), ό.π., α 69.
235
Anink, et al. (1996), ό.π., σ. 169.
236
Woolley, et al. (1997), ό.π., a 126.
237
307
περιπτώσεις αυτές, είναι φανερό ότι οι καταστροφές του τοπίου και των οικοσυστημάτων
που προκαλούν τα μεταλλεία είναι πολλαπλάσια
Μια άλλη παράπλευρη συνέπεια στο τοπίο και τα οικοσυστήματα αφορά στην παραγωγή
αλουμινίου. Σε πολλές αναπτυσσόμενες χώρες, κατασκευάζονται υδροηλεκτρικά
εργοστάσια με στόχο την κάλυψη των αυξημένων ενεργειακών αναγκών της διαδικασίας
παραγωγής αλουμινίου από τρ βωξίτη. Παρόλρ πρυ η χρήση υδροηλεκτρικής ενέργειας είναι
σαφώς προτιμότερη από την χρήση μη ανανεώσιμων ενεργειακών πόρων, στις περιπτώσεις
αυτές, στην οικολογική καταστροφή που προκαλείται από την εξόρυξη του μεταλλεύματος
προστίθεται και η πιθανή καταστροφή του τοπίου και των οικοσυστημάτων από τη
δημιουργία φραγμάτων, που είναι απαραίτητα για τη λειτουργία των υδροηλεκτρικών
εγκαταστάσεων
Σκόνη, ηχορύπανση και κραδασμοί

Η εξαγωγή μεταλλεύματος παράγει βουνά λάσπης και σκόνης με την εξόρυξη και τον
θρυμματισμό239 Επίσης, κατά τις διαδικασίες εξαγωγής μεταλλευμάτων δημιουργούνται
πολλές φορές τοπικά προβλήματα ηχορύπανσης και κραδασμών 240
Εκτός από την κατανάλωση τεράστιων ποσών ενέργειας, οι διαδικασίες εξαγωγής και
παραγωγής μετάλλων έχουν ως αποτέλεσμα την εκπομπή τοξικών ουσιών στο έδαφος, τα
νερά και τον αέρα. Για το λόγο αυτό, οι βιομηχανίες μετάλλων αποτελούν το δεύτερο
σημαντικότερο ρυπαντή τοξικών ουσιών μετά τις βιομηχανίες χημικών241 Οι τοξικές ρυσίες
πρυ εκλύρνται κατά την εξαγωγή και την παραγωγή μεταλλικών πρρϊόντων περιλαμβάναυν
κυρίως βαρέα μέταλλα, αλλά και παλλές άλλες ενώσεις, οι οποίες είναι επικίνδυνες για τον
άνθρωπο και για το περιβάλλον.
Παρόλο που ο χάλυβας έχει μικρότερη εμπεριεχόμενη ενέργεια από τα άλλα μέταλλα,
προκαλεί σημαντική μόλυνση242 Κατά την παραγωγή του ανοξείδωτου χάλυβα εκλύονται
στον νερό και στο έδαφος νικέλιο, βανάδιο, μολυβδαίνιο και χρώμιο, ενώ υπάρχει
πιθανότητα εκπομπής υδραργύρου και χαλκού 243 Επίσης, η παραγωγή του ανοξείδωτου
χάλυβα έχει ως αποτέλεσμα εκπομπές αλειφατικών και αρωματικών υδρογονανθράκων,
βαρέων μετάλλων (καδμίου), κυανιούχων, καρβονιλίου, ελαίων και φθοριούχων244 στον
αέρα 2 4 5 Κατά την ανακύκλωση χάλυβα, ο οποίος φέρει πλαστικές επιστρώσεις (π.χ.
πολυβινυλοχλωρίδιο - PVC) παράγονται διοξίνες, που προκαλούν ορμονικές διαταραχές 246
Η επεξεργασία του αλουμινίου έχει ως αποτέλεσμα την παραγωγή τεράστιων ποσοτήτων
λάσπης, η οποία περιέχει βαρέα μέταλλα 2 4 7 Η αέρια ρύπανση που προκαλείται περιλαμβάνει
εκπομπές υδροφθορίου, υδρργρνανθράκων, νικελίαυ, πτητικών ρργανικών ενώσεων
(ισοκυανιούχων) και διοξινών248 Διοξίνες παράγονται και κατά την ανακύκλωση του
αλουμινίρυ.249
Κατά την εξαγωγή ταυ ψευδάργυρρυ εκλύρνται βαρέα μέταλλα, όπως τρ κάδμιρ 250 , ενώ
κατά την παραγωγή ταυ εκλύρνται μόλυβδρς, αντιμόνιρ, αρσενικό και βισμούθιο.251 Κατά την
238
239
Berge (2003), ό.π., σ. 69 και Woolley, et al. (1997), ό.π., a 161.
240
Woolley, et al. (1997), ό.π., σ. 161.
241
242
Anink, et aL (1996), ό.π., a 169.
243
Woolley, et al. (1997), ό.π., σ. 159 και Anink, et al. (1996), ό.π., σ. 169.
244
Ως βαρέα μέταλλα, κυανιούχα, καρβονίλιο, έλα/α κα\ φθοριούχα μεταφράζονται οι αγγλικοί όροι heavy
metals, cyanide, carbonyls, oils και fluorides. [Κρέμος (1980), ό.π.]
245
Woolley, et al. (1997), ό.π., σ. 159 και Berge (2003), ό.π., σ. 36.
246
Woolley, et al. (1997), ό.π., σ. 156. Για περισσότερα σχετικά με την επίδραση των διοξινών στην ανθρώπινη
υγεία, βλ. και Woolley, et al. (1997), ό.π., σ. 177.
247
Woolley, et al. (1997), ό.π., σ. 125-126 και ΙόΟ.
240
Woolley, et al. (1997), ό.π., σ. 125-126, ΙόΟ και Berge (2003), ό.π., σ. 36.
249
Woolley, et al. (1997), ό.π., σ. ΙόΟ.
250
Anink, et al. (1996), ό.π., σ. 169.
308
επεξεργασία του χαλκού εκλύεται χαλκός 252 , που είναι δηλητηριώδης για τους υδρόβιους
οργανισμούς253 Αντίστοιχα, η παραγωγή του μολύβδου έχει ως αποτέλεσμα την εκπομπή
μολύβδου254, ο οποίος μπορεί να οδηγήσει σε εγκεφαλικές και νεφρικές βλάβες 255
Πέρα από την εξαγωγή και την παραγωγή τους, τα μέταλλα είναι δυνατό να έχρυν
επικίνδυνες εκπρμπές και κατά τη διάρκεια της χρήσης τους. Οι επικίνδυνες αυτές
εκπομπές είναι μεταλλικά σωματίδια που περιέχουν βαρέα μέταλλα, τα οποία φεύγουν από
τις μεταλλικές επιφάνειες που εκτίθενται σε τρεχούμενο νερό (π.χ. βροχοπτώσεις) και
καταλήγουν στο έδαφος και τα νερά 2 5 6 Ο σίδηρος, το αλουμίνιο, το μαγνήσιο και το
τιτάνιο είναι γενικά περιβαλλοντικά αβλαβή μέταλλα, δηλαδή δεν είναι ιδιαίτερα
δηλητηριώδη257 Αντίθετα, το χρώμιο, το νικέλιο, ο χαλκός και ο ψευδάργυρος πρέπει να
χρησιμοποιούνται κατά το δυνατό λιγότερο, ενώ ο υδράργυρος, το κάδμιο και ο μόλυβδος
πρέπει ή τείνουν να απαγορευτούν258 Η τοποθέτηση στοιχείων μολύβδου σε στεγάσεις
κτιρίων αποτρέπει την χρήση του βρόχινου νερού που έρχεται σε επαφή με αυτά, λόγω της
μόλυνσης του με μόλυβδο259

Κατά τις εργασίες με το μόλυβδο, η επαφή είναι ιδιαίτερα επικίνδυνη λόγω της άμεσης
απορρόφησης του από το δέρμα 2 6 0

Τα περισσότερα μεταλλικά στσιχεία είναι ιδιαίτερα ανθεκτικά και υφίστανται φθσρές μόνο
σε υγρά και όξινα περιβάλλοντα. Το αλουμίνιο είναι πιο ανθεκτικό από τον χάλυβα261, ενώ ο
ψευδάργυρος δεν είναι ιδιαίτερα ανθεκτικός στην ατμοσφαιρική ρύπανση και τις κλιματικές
συνθήκες και διαβρώνεται262
Οι βαφές (π.χ. αλουμίνιο) και οι επιμεταλλώσεις (π.χ. χάλυβας), που εφαρμόζονται στην
επιφάνεια των μετάλλων έχουν ως στόχο την προστασία τους από τη διάβρωση και κατά
συνέπεια την ελαχιστοποίηση των αναγκών συντήρησης ή και αντικατάστασης τους 2 6 3 Οι
επιφάνειες χαλκού που βρίσκονται σε επαφή με το εξωτερικό περιβάλλον με τον καιρό
οξειδώνονται και διαμορφώνουν ένα προστατευτικό στρώμα (verdigris), το οποίο είναι
ιδιαίτερα ανθεκτικό στις καιρικές συνθήκες264
θεωρητικά, όλα τα προϊόντα από μέταλλα και από κράματα μετάλλων, τα οποία
χρησιμοποιούνται στα κτίρια, μπορούν να λιώσουν και να ανακυκλωθούν σε βαθμό που
ποικίλλει από μέταλλο σε μέταλλο 2 6 5 Οι δυνατότητες ανακύκλωσης είναι 20%-40% για τον
χάλυβα, τον χαλκό266, τον ψευδάργυρο267 και το μόλυβδο και 40%-70% για το αλσυμίνιρ268
Ειδικά τρ αλαυμίνιρ είναι εξαιρετικά κατάλληλα για ανακύκλωση, αφσύ ανακυκλώνεται
251
Woolley, et al. (1997), ό.π., σ. 157.
252
Berge (2003), ό.π., α 36.
253
Anink, et al. (1996), ό.π., ο. 170 και Berge (2003), ό.π., σ. 29.
54
Berge (2003), ό.π., σ. 36.
255
256
257
258
59
Woolley, et al. (1997), ό.π., σ. ΙόΟ.
260
Στο ίδιο, α 160
ΙόΟ.
261
Στο ίδιο, σ. ΙόΟ.
262
Anink, et al. (1996), ό.π., σ. 169
263
Woolley, et al. (1997), ό.π., a 126.
264
Anink, et al. (1996), ό.π., ο. 169.
265
Berge (2003), ό.π., a 74.
266
Anink, et al. (1996), ό.π., σ. 169.
267
Η ανακύκλωση του ψευδάργυρου είναι δυνατή, αλλά ακριβή [Anink, et al. (1996), ό.π., σ. 169.
268
Berge (2003), ό.π., σ. 71.
309
πλήρως διατηρώντας στο ακέραιο τις φυσικές ιδιότητες του. 2 6 9 Το γεγονός ότι ο χάλυβας
αφαιρείται με μαγνήτες από τ α οικοδομικά απορρίμματα καθιστά εύκολη την ανακύκλωση
του. 2 7 0 Ο ανοξείδωτος χάλυβας παράγεται, κατά τ ο μεγαλύτερο μέρος του (έως και σε
ποσοστό 100%), από την ανακύκλωση παλιοσίδερων 271 Ο ψευδάργυρος είναι
ανακυκλώσιμος, αλλά προς τ ο παρόν η ανακύκλωση του δεν είναι εφικτή λόγω αυξημένου
272
κόστους.
Στην πράξη, η ανακύκλωση μεταλλικών προϊόντων με διαφορετικά συστατικά είναι πολύ
δύσκολη και πολλές φορές αδύνατη 2 7 3 Το γεγονός αυτό ισχύει για τ ο αλουμίνιο, η ύπαρξη
βαφών στην επιφάνεια του οποίου δεν επιτρέπει την ανακύκλωση του 2 7 4 . Επίσης, δεν είναι
ξεκάθαρος ο τρόπος με τον οποίο πραγματοποιείται η ανακύκλωση σύνθετων πάνελ
αλουμινίου, τ α οποία έχουν πυρήνα από πλαστικά υλικά (π.χ. πολυαιθυλένιο).
Απόβλητα και οικοδου,ικά απορρίιαυ.ατα
Κατά την απόρριψη μεταλλικών επιφανειών σε χώρρυς υγειρνρμικής ταφής απορριμμάτων,
μεταλλικά σωματίδια που περιέχουν βαρέα μέταλλα "φεύγουν" από την επιφάνεια τους και
καταλήγουν στο έδαφος και τ α ν ε ρ ά 2 7 5 Ιδιαίτερα τ α απόβλητα του ψευδάργυρου
περιλαμβάνουν πολύ υψηλά ποσοστά βαρέων μετάλλων. 2 7 6
Πίνακας 9.9: Ποιοτική απεικόνιση της περιβαλλοντικής επίδρασης των προϊόντων μετάλλων.
Α Β Γ Δ Ε Ζ
1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 1 2 3
Χάλυβας, από μετάλλευμα
- -
Χάλυβας, ανοξείδωτος
-1 ι-
Χάλυβας, 50% ανακυκλωμένος - -1 ι - - —
Χάλυβας, 100% ανακυκλωμένος Ι
Χαλκός, από μετάλλευμα
Χαλκός, 50% ανακυκλωμένος - - | | - -
- -
Χαλκός, 100% ανακυκλωμένος
-
-1 | - -
Χαλκός, συνθ. πάνελ (CuO.5 mm-PE4-Cu0.5)
Αλουμίνιο, από μετάλλευμα
-1 | -
Αλουμίνιο, 50% ανακυκλωμένο
Αλουμίνιο, 100% ανακυκλωμένο
Ι'| --1
Αλουμίνιο, συνθ. πάνελ (ALO.5 mm-PE3-AL0.5) - - | ι --
-
Τιτάνιο
Ψευδάργυρος, από μετάλλευμα
-
-1 | | - --
Ψευδάργυρος, 50% ανακυκλωμένος - - -1 ι - -
Ψευδάργυρος, 100% ανακυκλωμένος - - -1 ι - -
Μόλυβδος
Μόλυβδος, ανακυκλωμένος
- | - | ι -1 -
Σύμβολα και συντομογραφίες: - = δεν υπάρχουν στοιχεία, τ. = τοπικά, κ.π. =κατά περίπτωση,
Β.Μ. = βαρέα μέταλλα, ΡΕ = πολυαιθυλένιο, PF = βακελίτης, [] = όγκος, * = συντηρητικά, » = ρητίνες.
269
Anink, et al. (1996), ό.π., σ. 169.
270
Woolley, et al. (1997), ό.π., σ. 156.
271
272
Anink, et al. (1996), ό.π., σ. 169.
273
274
Woolley, et al. (1997), ό.π., σ. 126.
275
Berge (2003), ό.π., σ. 72.
276
Anink, et al. (1996), ό.π., σ. HO.
3JO
9.8 Πρρϊόντα πετρελαίαυ
Πέρα από σημαντικός ενεργειακός πόρος, το πετρέλαιο αποτελεί την πρώτη ύλη για μια
σειρά προϊόντων, τα οποία χρησιμοποιούνται στις κτιριακές κατασκευές και στους
υπαίθριους χώρους των πόλεων. Τα προϊόντα αυτά χωρίζονται σε τέσσερις μεγάλες
κατηγορίες: σε προϊόντα ασφάλτου, σε πλαστικά προϊόντα, σε συνθετικές βαφές και σε
θερμομονωτικά προϊόντα. Για αυτές τις ομάδες υλικών, πολλά από τα βασικά
περιβαλλοντικά χαρακτηριστικά τους προκύπτουν από την περιβαλλοντική επίδραση της
πρώτης ύλης τους, δηλαδή του πετρελαίου. Για το λόγο αυτό κρίνεται απαραίτητο να
προηγηθεί μια σύντομη ανάλυση της περιβαλλοντικής επίδρασης του πετρελαίου, πριν από
την ανάλυση της περιβαλλοντικής επίδρασης των επιμέρους ομάδων προϊόντων που
προκύπτουν από αυτό.
Δεν βρέθηκαν στοιχεία για την ενέργεια που καταναλώνεται κατά τη διαδικασία άντλησης
και επεξεργασίας του πετρελαίου. Σχετικά με την ενέργεια που απαιτείται για τη μεταφορά
του αργού πετρελαίου, σημειώνεται ότι ένα τάνκερ κινούμενο με πετρέλαιο (diesel)
καταναλώνει 0,167 κιλοβατώρες ανά τόνο και χιλιόμετρο277
Υπερθέριαανση του πλανήτη

Κατά την εξαγωγή του πετρελαίου εκλύεται μεθάνιο, το οποίο είναι ένας από τους κύριους
ρύπους του θερμοκηπίου278 Η καύση του πετρελαίου για την παραγωγή ενέργειας έχει ως
αποτέλεσμα την έκλυση στην ατμόσφαιρα 269,9279 έως 287,928° γραμμαρίων διοξειδίου του
άνθρακα ανά κιλοβατώρα. Αντίστοιχα, η καύση του για κίνηση έχει ως αποτέλεσμα
εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα ίσες με 120 gr C0 2 /ton km για οδική μεταφορά και με 50
gr C0 2 /ton km για θαλάσσια και σιδηροδρομική μεταφορά 281
Οξινη ßpoyn. Τρύπα ταυ όζοντος και Φωταχημικό νέφρς

Τα πετραχημικά διυλιστήρια παράγουν τεράστιες ποσότητες διοξειδίου του θείου και
οξειδίων του αζώτου282, τα οποία είναι υπεύθυνα για την όξινη βροχή και το φωτοχημικό
νέφος. Η καύση του πετρελαίου για την παραγωγή ενέργειας έχει ως αποτέλεσμα την
έκλυση στην ατμόσφαιρα 1,798 γραμμαρίων διοξειδίου του θείου και 0,539 γραμμαρίων
οξειδίων του αζώτου ανά κιλοβατώρα. 283 Η καύση του για κίνηση έχει ως αποτέλεσμα
εκπομπές διοξειδίου του θείου ίσες με Ο,Ι gr S02/ton km για οδική μεταφορά, με 0,3 gr
S02/ton km για θαλάσσια και με Ο,Οδ gr S02/ton km για σιδηροδρομική μεταφορά 284
Αντίστοιχα, κατά την καύση του πετρελαίου για κίνηση εκλύονται στην ατμόσφαιρα 1,9 gr
ΝΟχ/ton km για οδική μεταφορά, με 0,7 gr NOx/ton km για θαλάσσια και με 0,75 gr ΝΟχ /ton
km για σιδηροδρομική μεταφορά 285
Εξάντληση φυσικών πόρων

Το πετρέλαιο αποτελεί μη ανανεώσιμο ενεργειακό πόρο, του οποίου τα αποθέματα
μειώνονται εξαιτίας της ευρύτατης και συνεχώς αυξανόμενης χρήσης τους. Σύμφωνα με
στοιχεία του 1992, τα γνωστά αποθέματα πετρελαίου επαρκούν έως το 2032 (40 χρόνια)286,
ενώ παλαιότερα στοιχεία του 1968 ήθελαν το πετρέλαιο να επαρκεί έως το 2029 (όΟ
277
Berge (2003), ό.π., σ. 17 και 26.
278
Woolley, et al. (1997), ό.π., σ. 31.
279
Berge (2003), ό.π., σ. 26.
280
Woolley, et al. (1997), ό.π., σ. 31.
281
Berge (2003), ό.π., σ. 26.
82
Woolley, et al. (1997), ό.π., σ. 137.
283
Berge (2003), ό.π., σ. 26.
284
285
286
311
χρόνια)287. Ακόμα και αν θεωρήσει κανείς τις προβλέψεις αυτές ως απαισιόδοξες288, είναι
δεδομένα ότι τα αποθέματα πετρελαίου είναι πεπερασμένα Για το λόγο αυτό, η αλόγιστη
χρήση του για την παραγωγή ενέργειας επιταχύνει την εξάντληση του και αποκλείει την
χρήση του για άλλες εφαρμογές 289
Καταστρροή τρυ τρπίρυ και των οικοσυστημάτων

Η εξαγωγή, η μεταφορά και η επεξεργασία του πετρελαίου προκαλούν φθορές στο φυσικό
τοπίο, αλλά και την καταστροφή του, στην περίπτωση ατυχημάτων (βλ. παρακάτω).
Σκόνη, ηγοούπανση και κοαδασυ,οί

Κατά την άντληση του πετρελαίου είναι προφανές ότι παράγονται ηχορύπανση και
κραδασμοί, όμως συνήθως οι περιοχές, όπου πραγματοποιείται αυτή η διαδικασία απέχουν
σημαντικά από κατοικημένες περιοχές.
Η εξαγωγή του πετρελαίου προκαλεί την εκπομπή τοξικών υδρογονανθράκων, όπως είναι η
βενζίνη290, ενώ τόνοι υδρογονανθράκων εκλύονται στην ατμόσφαιρα κατά το ξεφόρτωμα
των τάνκερ291. Επίσης, κατά τη διαδικασία διύλισης του πετρελαίου εκλύονται, εκτός από
292
υδρογονάνθρακες, χλώριο και βαρέα μέταλλα, που χρησιμοποιούνται για την επεξεργασία.
Ζητήιιατρ που αΦορρύν στην υνεία

Οι βιομηχανίες διύλισης του πετρελαίου προκαλούν σημαντική περιβαλλοντική ρύπανση.
Αυτή η ρύπανση έχει ως αποτέλεσμα την εμφάνιση σημαντικών προβλημάτων υγείας στους
εργαζόμενους σε αυτές τις βιομηχανίες (καρκίνος και παθήσεις του νευρικού συστήματος),
αλλά και στους κατοίκους των περιοχών, που βρίσκονται γύρω από αυτές 2 9 3
Κίνδυνος καταστρρφών
Η μεταφορά αργού πετρελαίου με φορτηγά πλοία μπορεί να προκαλέσει σημαντικές
οικολογικές καταστροφές σε περίπτωση ατυχημάτων294, αλλά και σε περιπτώσεις
παράνομων δραστηριοτήτων295. Επίσης, σημαντικές καταστροφές μπορούν να προκληθούν
287
Paul R. Ehrlich, Anne Η. Ehrlich, Population. Resources. Environment. Issues in Human Ecology, San Francisco: W.
H. Freeman & Co, 1972, a 71.
288
Κάποιες αισιόδοξες προβλέψεις αναφέρονται σε αποθέματα 70-80 χρόνων (σύμφωνα με στοιχεία του
1997). [Woolley, et al. (1997), ό.π., σ. 31.]. Σύμφωνα με άλλες εκτιμήσεις, n εξάντληση των αποθεμάτων
εξαρτάται από το πότε η παγκόσμια κατανάλωση θα φτάσει στο υψηλότερο σημείο της καμπύλης που
παριστάνει την παραγωγή (peak), που τοποθετείται κάπου ανάμεσα στο 2013 και το 2037. [Κώστας
Γιαννακίδης, "Μνημεία του 2 0 0 5 μ.Π* (μετά Πετρέλαιο)", στο Εφιλον Tnc Κυοιακάτικηο Ελευθεοοτυπίαο,
τεύχος 743, Κυριακή ΙΟ Ιουλίου 2 0 0 5 , σ. 56-57.]
289
Fox, Murre« (1998), ό.π., σ. 76.
290
Woolley, et al. (1997), ό.π., σ. 31.
291
Berge (2003), ό.π., σ. 142.
292
293
294
Στο ίδιο, σ. 142. Ενδεικτικά αναφέρονται τα παλαιότερα ατυχήματα του Torrey Canyon, ανοιχτά των
ακτών της Μεγάλης Βρετανίας (1967 - Ϊ18000 τόνοι αργού πετρελαίου), του Amoco Kadiz, ανοιχτά των
ακτών της Βρετάνης της Γαλλίας (1978 - 213000 τόνοι αργού πετρελαίου) [Κουϊμτζής, κ.ά. (1998), ό.π., σ.
310], καθώς και τα πιο σύγχρονα του Exxon Valdez στην Αλάσκα των Η.Π.Α. (1989 - 3 7 0 0 0 τόνοι αργού
πετρελαίου), του Erika, ανοιχτά των ακτών της Βρετάνης της Γαλλίας (1999 - 2 0 0 0 0 τόνοι αργού
πετρελαίου), του Prestige, ανοιχτά των ακτών της Ισπανίας (2002 - 6 3 0 0 0 τόνοι αργού πετρελαίου) και
του Tasman Spirit, ανοιχτά του λιμανιού του Καράτσι, στο Πακιστάν (2003 - 3 0 0 0 0 τόνοι αργού
πετρελαίου). Για περισσότερα, βλ. και International Tanker Owners Pollution Federation (ITOPF) Limited, "Case
stories. Summaries of major tanker spills from 1967 to the present day", [Online] Available,
http://www.itopf.com/casehistories.html, ΙΟ Οκτωβρίου 2005.
295
"Η μαύρη κηλίδα. Η μαύρη μάστιγα. (...) Πολλές φορές, από ψηλά, είδε πως κάτι μεγάλα πετρελαιοφόρα
επωφελούνταν τις ημέρες που 'χε στεριανή ομίχλη για να βγουν στη θάλασσα και να πλύνουν τις
δεξαμενές τους. Σκόρπιζαν στη θάλασσα χιλιάδες λίτρα από μια ουσία παχύρρευστη και μολυσματική, που
312
στους χώρους άντλησης του πετρελαίου (πετρελαιοπηγές), όπως εκρήξεις και φωτιές 296 Ως
προς τον κίνδυνο πρόκλησης καταστροφών και τις σημαντικές τραγικές συνέπειες τους, ο
Berge παρομοιάζει την πετρελαϊκή βιομηχανία με τη βιομηχανία ατομικής ενέργειας297

Τα απόβλητα της διαδικασίας διύλισης του πετρελαίου περιλαμβάνουν υδρογονάνθρακες
και βαρέα μέταλλα και για το λόγο αυτό η απόρριψη τους είναι εξαιρετικά επικίνδυνη για τη
μόλυνση του εδάφους και των νερών.
9.8.1 Προϊόντα ασφάλ του
Στην κατηγορία αυτή εντάσσονται τα οικοδομικά προϊόντα, των οποίων βασικό

συστατικό είναι η άσφαλτος, δηλαδή το ασφαλτικό σκυρόδεμα και οι ασφαλτικές
στεγανωτικές μεμβράνες. Καθώς πρόκειται για σύνθετα υλικά, είναι προφανές ότι η συνολική
περιβαλλοντική τους επίδραση προκύπτει από εκείνες των επιμέρους υλικών τους. Έτσι,
στην περίπτωση του ασφαλτικού σκυροδέματος, που αποτελεί το κύριο υλικό διαμόρφωσης
δρόμων στην Ελλάδα, εξαρτάται από την περιβαλλοντική επίδραση των αδρανών, ενώ στην
περίπτωση των ασφαλτικών μεμβρανών καθορίζεται από το είδος των ενισχυτικών
στοιχείων, που χρησιμοποιούνται σε αυτές.
Εικόνα 9.22: Επιφάνειες ασφάλτου.
Η εμπεριεχόμενη ενέργεια της ασφάλτου είναι μικρή καθώς λαμβάνεται εύκολα από
επιφανειακές δεξαμενές, ενώ όταν λαμβάνεται από τη διύλιση του πετρελαίου, στην ουσία
αποτελεί μη χρήσιμο υποπροϊόν. Ετσι, η εξαγωγή της φυσικής ασφάλτου πραγματοποιείται
με θέρμανση στους ΙόΟ βαθμούς Κελσίου και "κοσκίνισμα" για την αφαίρεση ξένων υλικών
(54% άσφαλτος, 36% ορυκτές ουσίες (πέτρες) και 10% οργανικές ουσίες (φυτική ύλη) 299 Η
εξαγωγή της τεχνητής ασφάλτου γίνεται με κλασματική απόσταξη του αργού πετρελαίου
και απαιτεί υψηλότερες θερμοκρασίες, της τάξεων των 350 με 4 0 0 βαθμών Κελσίου 300 Τα
στοιχεία που βρέθηκαν στη βιβλιογραφία αναφέρονται σε εμπεριεχόμενη ενέργεια ίση με
0,833 kWh/kg, για την φυσική άσφαλτσ και 3,055 kWh/kg για την τεχνητή άσφαλτο301.
Η εμπεριεχόμενη ενέργεια των ασφαλτικών οδοστρωμάτων εξαρτάται κυρίως από τη
μέθοδο παραγωγής, τον τύπο του οδοστρώματος, αλλά και από την ενέργεια που
δαπανάται για τη μεταφορά των υλικών στον χώρο κατασκευής. Στα θερμά
ασφαλτομίγματα 302 , οι θερμοκρασίες θέρμανσης της ασφάλτου και των αδρανών μπορεί
επέπλεε στο κύμα." [Luis Sepulveda, Η ιστορία του γάτου που έμαθε στον γλάρο να πετάει, Αθήνα: Εκδόσεις
Opera, 1997 (ελλ. μτφ. Αχιλλέας Κυριακίδης).]
296
Woolley, et al. (1997), ό.π., σ. 31. Ενδεικτικά αναφέρεται το ατύχημα της πετρελαιοπηγής Ixtoc, στον
Κόλπο του Μεξικού (1979 - 5 3 0 0 0 τόνοι αργού πετρελαίου). [Κουϊμτζής, κ.ά. (1998), ό.π., σ. 310.]
297
Berge (2003), ό.π., σ. 142.
298
Fox, Murreil (1998), ό.π., σ. 21.
299
300
301
Berge (2003), ό.π., σ. 143.
302
Ως θερμό ασφαλτόμιγμα ορίζεται "το μίγμα ασφάλτου και μίγματος αδρανών, που παράγεται εν θερμώ
σε μόνιμη εγκατάσταση". [Νικολαΐδης (2002), ό.π., σ. 287.]
313
να φτάσουν έως και τους 2 0 0 βαθμούς Κελσίου303, ενώ στα ψυχρά ασφαλτομίγματα 304 , η
θέρμανση του γαλακτώματος απαιτεί θερμοκρασίες χαμηλότερες των όΟ βαθμών
Κελσίου305. Η εμπεριεχόμενη ενέργεια των ασφαλτικών οδοστρωμάτων μπορεί να μειωθεί
περαιτέρω με την ανακύκλωση παλαιών οδοστρωμάτων και την χρήση τους ως αδρανή για
τη νέα άσφαλτο, καθώς με το τρόπο αυτό μειώνεται η ενέργεια που δαπανάται για τη
μεταφορά των αδρανών και της ασφάλτου στον χώρο κατασκευής 3°6
Υπεοθέριαανση του πλανήτη, ΟΕινη βρρχή, Τρύπα ταυ όίρντρς και Φωτοχηυ,ικό νέφος
Κατά την παραγωγή ενός κιλού ασφάλτου εκλύονται στην ατμόσφαιρα 489 γραμμάρια
διοξειδίου του άνθρακα και 4 γραμμάρια διοξειδίου του θείου. Οι εκπομπές αυτές είναι
αρκετά υψηλές σε σύγκριση με άλλα οικοδομικά υλικά 307 Εκτός όμως από το στάδιο της
παραγωγής, σημαντικές είναι και οι εκπομπές που παράγονται κατά τη μεταφορά ασφάλτου
και αδρανών στον χώρο κατασκευής, αλλά και από τις ασφαλτικές εργασίες. Σημαντική
μείωση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης επιτυγχάνεται όταν οι ασφαλτικές εργασίες που
απαιτούν θέρμανση των αδρανών αντικαθίστανται από αντίστοιχες που χρησιμοποιούν
ασφαλτικά γαλακτώματα 308 (ψυχρά ασφαλτομίγματα), καθώς και όταν τα αδρανή
αντικαθίστανται από ανακυκλωμένη άσφαλτο παλαιών οδοστρωμάτων309.

Καθώς η άσφαλτος αποτελεί υποπροϊόν της διύλισης του πετρελαίου, τα αποθέματα της
σχετίζονται άμεσα με τα αποθέματα του.
Καταστροφή του τοπίου και των οικοσυστηυ,άτων

Η στενή σχέση της ασφάλτου με το πετρέλαιο έχει ως αποτέλεσμα το συσχετισμό των
οικολογικών καταστροφών που προκαλούνται από τις διαδικασίες παραγωγής και
μεταφοράς του πετρελαίου.
Σκόνη, ηχορύπανση και κραδασυοί

Σε ό,τι αφορά στα ασφαλτικά οδοστρώματα, σημαντική όχληση (ηχορύπανση και
κραδασμοί) προκαλούνται από τη μεταφορά της ασφάλτου και των αδρανών με βαρέως
τύπου οχήματα Επίσης, όταν οι εργασίες ασφαλτόστρωσης περιλαμβάνουν ανακύκλωση
του παλαιού οδοστρώματος, είναι δυνατό να δημιουργηθούν προβλήματα σκόνης στις
γύρω περιοχές.
Το&κέο ουσίες
Κατά την επεξεργασία της ασφάλτου εκλύονται αλειφατικοί και αρωματικοί
υδρογονάνθρακες311
Ζητήαατα που αΦορρύν στην υνεία

Οι αναθυμιάσεις της πετρελαϊκής ασφάλτου δεν πρέπει να εισπνέονται312, καθώς περιέχουν
αλειφατικούς και αρωματικούς υδρογονάνθρακες313 Οι αλειφατικοί υδρογονάνθρακες είναι
303
304
Ψυχρά ασφαλτομίγματα είναι "τα ασφαλτομίγματα στα οποία το συνδετικό υλικό είναι ασφαλτικά
γαλάκτωμα" και ονομάζονται έτσι γιατί παράγονται σε θερμοκρασίες περιβάλλοντος. [ΝικολαΤδης (2002),
ό.π., σ. 380.]
305
306
Στο ίδιο, α 9 0 0 .
307
Berge (2003), ό.π., σ. 39.
308
Νικολαΐδης (2002), ό.π., α 220.
309
Στο ίδιο, σ. 9 0 0 .
310
Για περισσότερα, βλ.. Πίνακα 5.7: Υφιστάμενα αποθέματα φυσικών πόρων και πρώτων υλών του
Κεφαλαίου 5.
311
Berge (2003), ό.π., σ. 38 και Anink, et al. (1996), ό.π., a HO.
312
Νικολαΐδης (2002), ό.π., a 220.
313
Berge (2003), ό.π., α 29 και 38 και Anink, et al. (1996), ό.π., a 170.
314
καρκινογόνοι και προκαλούν ερεθισμό του αναπνευστικού συστήματος και του δέρματος,
ενώ οι αρωματικοί υδρογονάνθρακες, είναι καρκινογόνοι και μεταλλαξιογόνοι και
προκαλούν ερεθισμό των Βλεννογόνων και βλάβες στο κεντρικό νευρικό σύστημα.314
Επίσης, οι εργασίες με την άσφαλτο μπορούν να προκαλέσουν εγκαύματα και να
επηρεάσουν την καθαριότητα του δέρματος 315 Τα ψυχρά ασφαλτομίγματα, πέρα από την
εξοικονόμηση ενέργειας και τη μηδενική ατμοσφαιρική ρύπανση, προσφέρουν και βελτίωση
των συνθηκών εργασίας και της ασφάλειας των εργαζομένων316
Ένα πιθανό πρόβλημα, που μπορεί να προκύψει για την υγεία των εργαζομένων σε έργα
ασφαλτόστρωσης, και ιδιαίτερα σε έργα που περιλαμβάνουν ανακύκλωση του παλαιότερου
οδοστρώματος (φρεζάρισμα) είναι η ύπαρξη στα αδρανή υλικά πετρωμάτων που περιέχουν
αμίαντο317 Στην περίπτωση αυτή, η σκόνη που περιέχει αμίαντο εισπνέεται και από τους
διερχόμενους οδηγούς, άλλα και απο τους κάτοικους των γύρω περιοχών.
Kiûvoç καταστρρφών
Ο κίνδυνρς πρόκλησης καταστροφών, που συνδέεται με την παραγωγή της ασφάλτου
οφείλεται στην πρώτη ύλη της, το αργό πετρέλαιο.

Η αντσχή της ασφάλτου εξαρτάται κυρίως από το σχεδιασμό και την κατασκευή των
διάφορων οικοδομικών υλικών, στα οποία χρησιμοποιείται ως πρώτη υλη.
Σε ό,τι αφορά στις ασφαλτικές στεγανωτικές μεμβράνες, που τοποθετούνται στα
δώματα κτιρίων, η διάρκεια ζωής τους εξαρτάται κυρίως από την θέση τους. Έτσι, όταν
σκουρόχρωμες ασφαλτικές μεμβράνες τοποθετούνται πάνω από τη θερμομόνωση και είναι
εκτεθειμένες στην ηλιακή ακτινοβολία, υπερθερμαίνονται χωρίς να υπάρχει δυνατότητα
απώλειας θερμότητας προς την κατώτερη επιφάνεια τους 3 2 0 Οι ακραίες θερμοκρασιακές
διακυμάνσεις έχουν ως αποτέλεσμα τη δημιουργία φουσκωμάτων και την εξάτμιση των
πτητικών ελαίων των μεμβρανών, που βαθμιαία οδηγούν στην φθορά τους και στην
αποκόλληση τους από την υποκείμενη στρώση του μονωτικού υλικού321
Επανάγοηση / ανακύκλωση
Ολες οι στρώσεις ενός οδοστρώματος από άσφαλτο είναι δυνατό να ανακυκλωθούν322 με
στόχο την χρήση τους ως αδρανή στην παραγωγή νέων οδοστρωμάτων323 Οι κατηγορίες
της ανακύκλωσης ασφάλτου είναι οι τρεις: η επιφανειακή324, η εν θερμώ325 και η εν ψυχρώ326
ανακύκλωση. Η διαδικασία αυτή συμβάλλει στη μείωση των αναγκών σε αδρανή με όλες τις
θετικές συνέπειες που αυτή έχει για τη μείωση της υπερεκμετάλλευσης των φυσικών πόρων
και την προστασία ταυ τοπίου και των οικοσυστημάτων327 Συγχρόνως, μειώνεται και η
κατανάλωση ασφάλτου, αφού στο νέο ασφαλτικό σκυρόδεμα είναι 5% με 6,5%, ενώ στο
314
Berge (2003), ό.π., σ. 29.
115
316
Στο ίδιο, σ. 380. Για περισσότερα σχετικά με τα ψυχρά ασφαλτομίγματα, βλ. Στο ίδιο, σ. 380-.
317
Μπουγάτσου (2005), ό.π., σ. 3.
318
319
Fox, Murreil (1998), ό.π., σ. 21.
320
Baruch Givoni, Man, Climate and Architecture, Amsterdam, London, New York: Elsevier Publishing Company
Ltd., 1969, a 145.
321
Givoni (1969), ό.π., a 145.
322
323
Ζ2Λ
Η επιφανειακή ανακύκλωση πραγματοποιείται με απόξεση. Για περισσότερα σχετικά την επιφανειακή
ανακύκλωση οδοστρωμάτων, βλ. Νικολαΐδης (2002), ό.π., σ. 9 0 4 - 910.
325
Η εν θερμώ ανακύκλωση γίνεται είτε επί της οδού, είτε σε μόνιμη εγκατάσταση. Για περισσότερα
σχετικά την εν θερμώ ανακύκλωση οδοστρωμάτων, βλ. Νικολαΐδης (2002), ό.π., σ. 910- 922.
326
Η εν ψυχρώ ανακύκλωση γίνεται είτε επί της οδού, είτε σε μόνιμη εγκατάσταση Για περισσότερα
σχετικά την εν ψυχρώ ανακύκλωση οδοστρωμάτων, βλ. Νικολαΐδης (2002), ό.π., σ. 922- 928.
327
Νικολαΐδης (2002), ό.π., σ. 899-900.
315
ανακυκλωμένο ασφαλτικό σκυρόδεμα ανέρχεται σε 1% με 3%.328 Τα σημαντικά

περιβαλλοντικά οφέλη της ανακύκλωσης, στην ουσία αντισταθμίζουν τη σχετικά μικρή
εξοικονόμηση κόστους 329 που επιφέρει η χρήση της 3 3 0
Η εφαρμογή ανακυκλωμένου ασφαλτικου σκυροδέματος εξαρτάται, όπως και σε όλες
τις περιπτώσεις οδοστρωμάτων, από διάφορους παράγοντες, όπως είναι η κυκλοφορία, το
ιστορικό του οδοστρώματος, ο διαθέσιμος εξοπλισμός, κ.ά., οι οποίοι καθορίζουν το αν
μπορεί να ανακυκλωθεί ένα υφιστάμενο οδόστρωμα331, σε τί ποσοστό332 και κυρίως τη
διαστασιολόγηση333 και τη μέθοδο ανακύκλωσης334 που πρέπει να χρησιμοποιηθεί.
_ »S—.-— "Τ>5-
•
-.
: ::
,. -*fc£à
r. Γ- Î ^dËjljk ;
ί Α ^ΐΡ3£^1ρ|Ϊ
Εικόνα 9.23: Ανακύκλωση ασφαλτικών Εικόνα 9.24: Ανακύκλωση ασφαλτικών

οδοστρωμάτων (μικρό βοηθητικό όχημα - οδοστρωμάτων (μεγάλο όχημα).
σκούπα).
Απόβλητα και οικοδοιαικά απορρίμυ,ατα

Κατά την απόρριψη προϊόντων ασφάλτου σε χώρους υγειονομικής ταφής απορριμμάτων
υπάρχουν προβλήματα μόλυνσης, κυρίως από πολυκυκλικούς αρωματικούς
335
υδρογονάνθρακες Καθώς οι εκπομπές αυτές προκαλούν τοπική ρύπανση του υπόγειου
υδάτινου ορίζοντα και του εδάφους, οι χώροι απόθεσης οικοδομικών απορριμμάτων
ασφάλτου είναι εδικοί336 Η ανακύκλωση παλαιών οδοστρωμάτων μπορεί να συμβάλλει
σημαντικά στη μείωση του όγκου των παλαιών οδοστρωμάτων, που καταλήγουν σε
χώρους απόθεσης οικοδομικών απορριμμάτων.
328
Στο ίδιο, σ. 9 0 0 . Ενδεικτικά αναφέρεται ότι στην Ελλάδα κατασκευάζονται 5 . 0 0 0 . 0 0 0 τόνοι
ασφαλτικου σκυροδέματος ανά έτος, με αποτέλεσμα η παραγωγή ασφάλτου από τα ελληνική διυλιστήρια
να μην επαρκεί και να είναι απαραίτητη η εισαγωγή από τ ο εξωτερικό. [Νικολαΐδης (2002), ό.π., σ. 900.]
329
Ο Νικολαΐδης αναφέρει ότι "η χρήση ανακυκλωμένης ασφάλτου μπορεί να επιφέρει εξοικονόμηση
κόστους κατά 10% έως 39% (Η.Π.Α.) ή μικρότερο του 30% (Ευρώπη)". [Νικολαΐδης (2002), ό.π., σ. 901.]
330
Νικολαΐδης (2002), ό.π., ο. 901.
331
Για περισσότερα, βλ. Νικολαΐδης (2002), ό.π., α 928-930.
332
Για περισσότερα, βλ. Νικολαΐδης (2002), ό.π., σ. 930-938.
333
Για περισσότερα σχετικά τη διαστασιολόγηση των ανακυκλωμένων ασφαλτικών σκυροδεμάτων, βλ.
Νικολαΐδης (2002), ό.π., σ. 938-941.
334
Οι μέθοδοι ανακύκλωσης ασφαλτικών σκυροδεμάτων είναι η επιφανειακή ανακύκλωση [Για περισσότερα,
βλ. Νικολαΐδης (2002), ό.π., σ. 9 0 4 - 910.], η εν θερμώ ανακύκλωση [Για περισσότερα, βλ. Νικολαΐδης
(2002), ό.π., σ. 910- 922] και η εν ψυχρώ ανακύκλωση [Για περισσότερα, βλ. Νικολαΐδης (2002), ό.π., α
922- 928.].
335
Anink, et aL (1996), ό.π., ο. 171.
336
Νικολαΐδης (2002), ό.π., ο. 901.
316
Πίνακας 9.10: Ποιοτική απεικόνιση της περιβαλλοντικής επίδρασης των προϊόντων ασφάλτου.
[όπου είναι: Α_ Κατανάλωση ενέργειας, Β_Αέριοι ρύποι (L Φαινόμενο του θερμοκηπίου (CO2), 2_Οξινη βροχή (SO2),
κραδασμοί, 4_Κίνδυνος καταστροφών), Ε. Τοξικά (1_Τοξικές ουσίες, 2_Ζητήματα υγείας), Ζ.Ζητήματα τέλους
κύκλου ζωής (Ι,Συντήρηση/Επισκευή, 2_Επανάχρηση/Ανακύκλωση και 3_Απόβλητα /Οικοδομικά απορρίμματα)]
Α Β Γ Δ Ε Ζ
Ι
1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 1 2 3
Άσφαλτος - -
Ασφαλτικά σκυρόδεμα - -
Ασφαλτικές μεμβράνες - -
Ασφαλτικη μεμβράνη με επίστρωση AL : - -
Β.Μ. = βαρέα μέταλλα, ΡΕ = πολυαιθυλένιο, PF = βακελίτης, [] = όγκος, * = συντηρητικά, # = ρητίνες.
9.8.2 Πλαστικά προϊόντα
Στην κατηγαρία αυτή εντάσσονται τα πλαστικά προϊόντα, τα οποία παράγονται από τα

προϊόντα διύλισης του πετρελαίου. Τα σημαντικότερα πλαστικά, που χρησιμοποιούνται στις
κτιριακές κατασκευές και στους υπαίθριους χώρους είναι το πολυαιθυλένιο (ΡΕ), το
πολυπροπυλένιο (ΡΡ) και το πολυβινυλοχλωρίδιο (PVC), κυρίως με τη μορφή στεγανωτικών
μεμβρανών.
Καθώς τα πρλυαιθυλένια και τα πρλυπρρπυλένιρ παράγανται με παλυμερισμό, η
εμπεριεχόμενη ενέργεια τους είναι μεγάλη337 Κατά μέσο όρο338, η εμπεριεχόμενη ενέργεια
του πολυαιθυλενίου είναι ίση με 19,527 kWh/kg, του πολυπροπυλενίου είναι 17,917 kWh/kg,
ενώ του πολυβινυλοχλωριδίου είναι ίση με 17,157 kWh/kg.
Υπεοθέρυανση του πλανήτη

Κατά την παραγωγή ενός κιλού ΡΕ εκλύονται στην ατμόσφαιρα 751 γραμμάρια C0 2 , ενώ οι
αντίστοιχες εκπομπές για το ΡΡ και το PVC είναι 9 0 0 και 1400 γραμμάρια C0 2 ,
αντίστοιχα. Συγκρινόμενες με τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα που απελευθερώνουν
οι διαδικασίες παραγωγής των υπόλοιπων οικοδομικών υλικών, πέραν των μετάλλων, οι
τιμές αυτές είναι αρκετά υψηλές.
Οξινη βροχή, Τρύπα ταυ όζοντος και Φωτοχηυιικό νέφοο

Κατά την παραγωγή ενός κιλρύ ΡΕ εκλύρνται στην ατμόσφαιρα 9 γραμμάρια S02, ενώ οι
αντίστοιχες εκπομπές για το ΡΡ και το PVC είναι 7 και 13 γραμμάρια S02, αντίστοιχα 3 4 0 Οι
εκπομπές αυτές είναι ιδιαίτερα υψηλές σε σχέση με τα υπόλοιπα οικοδομικά υλικά και είναι
χαμηλότερες μόνο από τις αντίστοιχες εκπομπές των μετάλλων.
Οι εκπομπές οξειδίων του αζώτου, που παράγονται κατά την διαδικασία επεξεργασίας
των πλαστικών προϊόντων είναι πολύ χαμηλές. Κατά την παραγωγή ενός κιλού ΡΕ και ΡΡ
εκλύονται στην ατμόσφαιρα Ο,Ι γραμμάρια ΝΟχ, ενώ οι αντίστοιχες εκπομπές για το PVC
είναι 0,5 γραμμάρια ΝΟχ341
Τέλος, η διαδικασία παραγωγής των πλαστικών συνδέεται και με το πρόβλημα της
τρύπας του όζοντος εξαιτίας της χρήσης χλωροφθορανθράκων (CFCs) σε κάποια
337
Anink, et al. (1996), ό.π., σ. 170.
338
(kWh / kg) διάφορων οικοδομικών υλικών. Κεφαλαίο 5, Μέρος Ι.
339
Berge (2003), ό.π., σ. 38-39.
3
'° Στο ίδιο, σ. 38-39.
3
" Στο ίδιο. σ. 38-39
317
προϊόντα Έτσι, για παράδειγμα, το διχλωροαιθάνιο χρησιμοποιείται συνήθως ως διαλύτης

στην παραγωγή διάφορων πλαστικών προϊόντων 342
Κατανάλωση νερρύ
Δεν βρέθηκαν στοιχεία για την ποσότητα του νερού, που καταναλώνεται κατά τη
διαδικασία παραγωγής των πλαστικών.

Η κύρια πρώτη ύλη των πλαστικών είναι το πετρέλαιο, το οποίο αποτελεί μη ανανεώσιμο
φυσικό πόρο (βλ. πιο πάνω). Παρόλα αυτά, η παρασκευή πλαστικών μπορεί να
πραγματοποιηθεί και από ανανεώσιμες πρώτες ύλες. Ως φυσικά ανανεούμενο υλικό
θεωρείται η φυσική άσφαλτος, αλλά και ανανεώσιμες οργανικές πρώτες ύλες, όπως η
φορμαλδεύδη από απόβλητα σφαγείων, η καζεϊνη του γάλακτος, η κυτταρίνη του ξύλου,
ρητίνες και κόμες και το λάτεξ 343
Καταστρρφή τρυ τοπίου και των οικοσυστηυάτων

Η καταστροφή του τοπίου και των οικοσυστημάτων που προκαλείται από τα πλαστικά είναι
άρρηκτα συνδεδεμένη με την περιβαλλοντική επίδραση του πετρελαίου (βλ. πιο πάνω).
Το πολυαιθυλένιο και το πολυπροπυλένιο είναι πλαστικά με σχετικά χαμηλή τοξικότητα 344 ,
καθώς κατά την παραγωγή τους χρησιμοποιούνται λίγα και σχετικά ακίνδυνα πρόσθετα345.
Τα κύρια απόβλητα της διαδικασίας παραγωγής τους είναι αλειφατικοί και αρωματικοί
υδρογονάνθρακες346 Αντίθετα, τα κύρια απόβλητα της παραγωγής του PVC είναι
περισσότερα και σημαντικότερα (1,2 διχλωροαιθάνιο, χλώριο, διοξίνες, αμίνες, φθαλικά,
βινυλοχλωρίδιο)347 Τα εργοστάσια παραγωγής PVC μολύνουν τις περιοχές γύρω από αυτά
και με διοξίνες, φουράνια, πολυχλωριωμένα διφαινύλια348 (PCBs), μονομερές
349 350
βινυλοχλωρίδιο και διχλωρο-αιθυλένιο , τα οποία είναι καρκινογόνα, μεταλλαξιογόνα και
προκαλούν ερεθισμούς351 Τέλος, ιδιαίτερα τοξικές μπορεί να είναι και οι χημικές ουσίες που
χρησιμοποιούνται ως πρόσθετα (π.χ. αντιοξειδωτικά, πλαστικοποιητές, επιβραδυντικά
καύσης, κ.ά.) για τη βελτίωση των διάφορων ιδιοτήτων των πλαστικών υλικών352
Ζητήιιατα που αφορρύν στην υγεία

Κατά την παραγωγή του πολυαιθυλενίου και του προπυλενίου εκλύονται στο εργασιακό
περιβάλλον αλειφατικοί και αρωματικοί υδρογονάνθρακες και αιθυλένιο και προπυλένιο,
αντίστοιχα 353 Η διαδικασία παραγωγής του PVC έχει πολύ περισσότερες εκπομπές, οι οποίες
περιλαμβάνουν χλώριο, 1,2 διχλωροαιθάνιο, φθαλικά, αλειφατικούς και αρωματικούς
342
Berge (2003), ό.π., σ. 145.
343
Fox, Murreil (1998), ό.π., σ. 85.
344
Woolley, et al. (1997), ό.π., σ. 202.
45
Anink, et al (1996), ό.π., a 170.
34ó
Berge (2003), ό.π., a 29-32 και 38.
347
Στο ίδιο, σ. 29-32 και 38.
348
Ως πολυχλωριωμένα διφαινύλια μεταφράζεται ο αγγλικός όρος polycNorinated biphenyls (PCBs) Τα PCBs
χρησιμοποιούνται στη βιομηχανία συνθετικών ως πλαστικοποιητές, βερνίκια και για να προσδώσουν
ευκαμψία στα μονωτικά υλικά. Δεν διαλύονται στον νερό, από όπου και προσλαμβάνονται από τα ψάρια
και συσσωρεύονται στους λιπώδεις ιστούς τους. Τα PCBs "ενεργοποιούν στο ήπαρ ένζυμα, τα οποία
μετατρέπουν τα οιστρογόνα σε υδατοδιαλυτή μορφή, με αποτέλεσμα να απομακρύνονται εύκολα από το
σώμα". (Κουϊμτζής, κ.ά. (1998), ό.π., σ. 290 και 292.)
349
Ως μονομερές βινυλοχλωρίδιο μεταφράζεται ο αγγλικός όρος vinyl chloride monomer.
350
Ως διχλωρο-αιθυλένιο μεταφράζεται ο αγγλικός όρος ethylene dich/oride
351
Woolley, et al. (1997), ό.π., σ. 176 και Anink, et al. (1996), ό.π., ο. 170.
352
Για περισσότερα, βλ. και Berge (2003), ό.π., σ. 151, όπου παρατίθεται πίνακας με όλα τα πρόσθετα που
χρησιμοποιούνται στα πλαστικά προϊόντα.
353
Berge (2003), ό.π., ο. 29-32 και 38.
318
υδρογονάνθρακες και βινυλοχλωρίδιο354 Έτσι, οι εργαζόμενοι σε εργοστάσια PVC

διατρέχουν, σύμφωνα με κάποιους ερευνητές, κίνδυνο εκδήλωσης καρκίνου, ενώ η εισπνοή
σκόνης από Ρ VC είναι δυνατό να προκαλέσει την ασθένεια πνευμονοκονίαση355
Ως τελικά προϊόντα, το πολυαιθυλένιο και το πολυπροπυλένιο δεν έχουν επικίνδυνες
εκπομπές356 Αντίθετα, τα τελικά προϊόντα από PVC μπορεί να εκπέμπουν μικρές
ποσότητες από φθαλικά357, βινυλοχλωρίδιο, καθώς και πτητικές οργανικές ενώσεις
(αλειφατικούς και αρωματικούς υδρογονάνθρακες, φαινόλες, αμίνες και κετόνες) στο
εσωτερικό περιβάλλον.358 Από τις ενώσεις αυτές, τα φθαλικά είναι περιβαλλοντικά
οιστρογόνα, τα οποία προκαλούν βλάβες στο αναπαραγωγικό σύστημα και είναι
βιοσυσσωρευόμενα, ενώ κάποια από αυτά είναι πιθανά αλλεργιογόνα και καρκινογόνα 359
Σύμφωνα με τον Berge, το βινυλοχλωρίδιο είναι καρκινογόνο, ναρκωτικό,
βιοσυσσωρευόμενο και ερεθιστικό για τις αναπνευστικές οδούς 3 6 0 Οι φαινόλες μπορεί να
είναι καρκινογόνες και μεταλλαξιογόνες361, οι αμίνες ερεθίζουν τις αναπνευστικές οδούς και
προκαλούν αλλεργίες362, ενώ οι κετόνες μπορεί να προκαλέσουν μικρές βλάβες στα
αναπαραγωγικά όργανα363.
Ως πρρϊόντα ταυ πετρελαίαυ, τα πλαστικά συνδέονται άμεσα με τις καταστροφές που
μπορούν να προκληθούν κατά την άντληση, τη μεταφορά, την αποθήκευση και την
επεξεργασία του. Πέρα από το γεγονός αυτό, η αποθήκευση και η μεταφορά του χλωρίου
που χρησιμοποιείται για την παραγωγή του PVC μπορεί επίσης να προκαλέσει σημαντικά
καταστροφικά ατυχήματα 364

Η διάρκεια ζωής και η ανάγκη για συντήρηση ή αντικατάσταση των πλαστικών προϊόντων
στις κατασκευές εξαρτάται από την τοποθέτηση τους, από την επίδραση σε αυτά
κλιματικών παραμέτρων (ζέστη, κρύο, φως, υπεριώδης ακτινοβολία, κλπ), περιβαλλοντικών
παραμέτρων (όζον και αέρια ρύπανση) και βιολογικών παραμέτρων (π.χ. μικροοργανισμοί),
καθώς και από την χρήση τους 3 6 5 Επίσης, όλα τα πλαστικά οξειδώνονται εύκολα 366 Ο μέσος
χρόνος ζωής του ΡΕ είναι 2 έως 15 χρόνια, του ΡΡ 11 έως 30, ενώ του PVC είναι ανάμεσα σε 8
και 30 χρόνια367 Σε ό,τι αφορά στις πλαστικές στεγανωτικές μεμβράνες, η τοποθέτηση τους
πάνω από τη θερμομόνωση στην εξωτερική επιφάνεια του δώματος, έχει αντίστοιχα
αποτελέσματα με τις ασφαλτικές μεμβράνες, δηλαδή οδηγεί στη γρήγορη αστοχία τους
λόγω των ακραίων θερμοκρασιακών διακυμάνσεων368
Στην πλειονότητα τους, τα πλαστικά προϊόντα είναι δύσκολο να ξαναχρησιμοποιηθούν.
Ωστόσο, τα θερμοπλαστικά (ΡΕ, ΡΡ και PVC) είναι δυνατό να ανακυκλωθούν369 Το ποσοστό
της ανακύκλωσης κυμαίνεται στο 20-30% και έχει ως αποτέλεσμα την παραγωγή
iM
Στο ίδιο, ο. 29-32 και 38.
355
Woolley, et al. (1997), ό.π., σ. 176.
350
Berge (2003), ό.π., ο. 152.
357
Ως φθαλικά μεταφράζεται ο αγγλικός όρος ptha.lates.
358
Berge (2003), ό.π., ο. 29-32, 38 και 154 και Woolley, et al. (1997), ό.π., ο. 128.
359
300
361
302
363
364
Anink, et al. (1996), ό.π., ο. 171.
305
Berge (2003), ό.π., ο. 154.
366
367
308
Givoni (1969), ό.π., ο. 145.
309
Berge (2003), ό.π., ο. 156 και Anink, et al. (1996), ό.π., ο. 170.
319
πλαστικών προϊόντων κατώτερης ποιότητας (π.χ. στοιχεία αστικού εξοπλισμού), κυρίως

εξαιτίας της χρήσης διάφορων πρόσμικτων370 Μια άλλη εναλλακτική λύση της
ανακύκλωσης των πλαστικών είναι ο θρυμματισμός και η χρήση τους για τη δημιουργία
υποστρωμάτων371 Η λύση αυτή μπορεί ννα
< εφαρμοστεί και για τα ελαστομερή.372
Απόβλητα και οικοδου,ικά απορρίαυατα

Κατά την απόρριψη τους στο περιβάλλον, τα πλαστικά δεν είναι βιοδιασπώμενα373,
αποσυντίθεται πολύ δύσκολα και μετά από πολύ καιρό374 Κατά την απόθεση τους σε
χώρους υγειονομικής ταφής απορριμμάτων, τα πλαστικά προϊόντα μπορούν να μολύνουν
το έδαφος και τα νερά με τοξικά375, όπως βαρέα μέταλλα 376 και πλαστικοποιητές377. Έτσι, για
παράδειγμα, τα απόβλητα του PVC εκλύουν υδροχλώριο και βινυλοχλωρίδιο378 στο έδαφος
και τα νερά.
Ολα τα πλαστικά είναι δυνατό να καούν με στόχο την παραγωγή ενέργειας για
θέρμανση379 Κατά την καύση του πολυαιθυλενίου και του πολυπροπυλενίου δεν παράγονται
επιβλαβείς ουσίες 380 Το γεγονός αυτό είναι πολύ σημαντικό καθώς η καύση τους παράγει
12,223 kWh ανά κιλό υλικού, ενέργεια που ισοδυναμεί με ό2-όό% της αρχικής εμπεριεχόμενης
ενέργειας τους 381 Κατά την καύση του PVC παράγονται ό,389 kWh ανά κιλό υλικού (27% της
αρχικής εμπεριεχόμενης ενέργειας)382, όμως η καύση του παράγει χλώριο383, αέριο
υδροχλωρικό οξύ, διοξίνες και σημαντικό όγκο τοξικών στερεών αποβλήτων384.
Πίνακας 9.11: Ποιοτική απεικόνιση της περιβαλλοντικής επίδρασης των πλαστικών προϊόντων.
[όπου είναι: Α_ Κατανάλωση ενέργειας, Β.Αέριοι ρύποι (1_ Φαινόμενο του θερμοκηπίου (CO2), 2_Οξινη βροχή (S02),
Β.Μ. = βαρέα μέταλλα, ΡΕ = πολυαιθυλένιο, PF = βακελίτης, [] = όγκος, * = συντηρητικά, # = ρητίνες.
9.8.3 Συνθετικές βαφές
Οι βαφές σε υγρή μορφή αποτελούνται από τρία βασικά συστατικά: τη συνδετική ύλη385,
τις χρωστικές386 και τους διαλύτες 387388 Συγχρόνως, περιέχουν και προσθετικά, τα οποία
370
Berge (2003), ό.π., σ. 156 και Anink, et al. (1996), ό.π., σ. HO.
371
Anink, et al. (1996), ό.π., σ. 170.
372
Anink, et aL (1996), ό.π., a 170.
73
Berge (2003), ό.π., σ. 152.
374
375
376
Anink, et aL (1996), ό.π., a HO και Woolley, et al. (1997), ό.π., σ. 128,177.
377
Woolley, et al. (1997), ό.π., σ. 128.
378
Berge (2003), ό.π., σ. 29-32 και 38.
379
Fox, Murre« (1998), ό.π., σ. 84.
380
Berge (2003), ό.π., σ. 152.
381
382
Berge (2003), ό.π., σ. 20-23.
383
Fox, Murre« (1998), ό.π., σ. 84.
384
Woolley, et al. (1997), ό.π., a 128.
385
Ως συνδετική ύλη μεταφράζεται ο αγγλικός όρος binders.
386
Ως χρωστικές μεταφράζεται ο αγγλικός όρος pigments.
387
Ως διαλύτες μεταφράζεται ο αγγλικός όρος solvents
320
αφορούν στη Βελτίωση διάφορων ιδιοτήτων τους, όπως το στέγνωμα, η υφή, η αποτροπή
της δημιουργίας αφρού, κ.ά389 Η οικολογική ταυτότητα των Βαφών προκύπτει στην ουσία
από το συνδυασμό της περιβαλλοντικής επίδρασης όλων των επιμέρους συστατικών τους.
Στην κατηγορία των συνθετικών βαφών εντάσσονται οι βαφές, οι οποίες παράγονται
κυρίως από πετροχημικά προϊόντα (πετρέλαιο ή αέριο). Οι βαφές αυτές χωρίζονται σε
υδατοδιαλυτές (ακριλικές) και σε βαφές με οργανικούς διαλύτες. Για λόγους σύγκρισης, στην
υποπαράγραφο αυτή παρατίθενται και στοιχεία που βρέθηκαν σχετικά με την
περιβαλλοντική επίδραση των φυσικών βαφών.
Κατανάλωση ενέρνειαο
Καθώς οι συνθετικές βαφές προκύπτουν από τη διύλιση του πετρελαίου και το διαχωρισμό
των βασικών συστατικών του 3 9 0 έχουν αυξημένη εμπεριεχόμενη ενέργεια391 Αυτή η
εμπεριεχόμενη ενέργεια αυξάνεται περαιτέρω όταν οι βαφές περιέχουν χρωστικές, που
προκύπτουν από μέταλλα και παράγονται από διαδικασίες που καταναλώνουν σημαντικά
ποσά ενέργειας 392 Οι τιμές εμπεριεχόμενης ενέργειας που βρέθηκαν για τις συνθετικές
βαφές είναι 27,5 kWh/kg για τις συνθετικές βαφές με οργανικούς διαλύτες και 15,07 kWh/kg
για τις συνθετικές, υδατοδιαλυτές βαφές 393
Αντίθετα με τα παραπάνω, η ενεργειακή κατανάλωση των φυσικών βαφών είναι πολύ
μικρότερη από εκείνη των συνθετικών, καθώς έχουν φυτική ή ζωική προέλευση και δεν
παράγονται από πετροχημικά προϊόντα 394
Υπερθέρμανση του πλανήτη, Οξινη βροχή, Τρύπα του όζοντος και Φωτοχημικό νέφος
Η πετροχημική βιομηχανία είναι ιδιαίτερα ενεργοβόρα και για το λόγο αυτό έχει αυξημένες
εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα. Συγχρόνως, τα πετροχημικά διυλιστήρια προκαλούν
σημαντική ρύπανση διοξειδίου του θείου και οξειδίων του αζώτου 395 Δυστυχώς, όμως, δεν
βρέθηκαν στοιχεία που να αφορούν συγκεκριμένα τις εκπομπές C0 2 , S02 και ΝΟχ ανά κιλό
συνθετικών βαφών.
Η κυριότερη περιβαλλοντική επίδραση των βαφών είναι η έκλυση υδρογονανθράκων και
πτητικών οργανικών ενώσεων (VOCs), που συμβάλουν στο σχηματισμό φωτοχημικού
νέφους. Κατά την παραγωγή και την εφαρμογή βαφών εκλύονται υδρογονάνθρακες (90 g
ανά λίτρο βαφής) 396 Οι περιεκτικότητες σε VOCs των διάφορων βαφών είναι: 40-50% για
τις συνθετικές βαφές με οργανικούς διαλύτες, 2-7% για τις ακρυλικές συνθετικές βαφές και
30-55% για τις φυσικές βαφές με οργανικούς διαλύτες (τερεβινθέλαιο)397
Δεν βρέθηκαν στοιχεία για την κατανάλωση νερού που συνδέεται με τη διαδικασία
παραγωγής συνθετικών χρωμάτων.

Οι συνθετικές βαφές προκύπτουν από προϊόντα διύλισης του πετρελαίου, όπως το
βενζόλιο, το τολουόλιο, το ξυλόλιο, το ναφθαλίνιο, το ανθρακένιο και οι φαινόλες398, και για
388
Berge (2003), ό.π., σ. 402.
389
Anink, et al. (1996). ό.π., σ. 174 και Woolley, et al. (1997), ό.π., σ. 138.
390
Anink, et al. (1996), ό.π., σ. 171.
391
Woolley, et al. (1997), ό.π., σ. 137.
392
Berge (2003), ό.π., σ. 407
393
Οι τιμές αυτές προκύπτουν από το μέσο όρο των τιμών, που βρέθηκαν σε διάφορες βιβλιογραφικές
πηγές, οι οποίες περιγράφονται αναλυτικά στον Πίνακα 5.1. Εμπεριεχόμενη ενέργεια (kWh / kg) διάφορων
394
Anink, et al. (1996), ό.π., σ 175.
395
Woolley, et al. (1997), ό.π., σ. 137.
396
Anink, et al. (1996), ό.π., σ 174 και Woolley, et al. (1997), ό.π., σ 135.
397
Anink, et al. (1996), ό.π., σ 76.
398
Ως βενζόλιο, τολουόλιο, ξυλόλιο, ναφθαλίνιο, ανθρακένιο και φαινόλες μεταφράζονται οι αντίστοιχοι
αγγλικοί όροι benzene, toluene, xylenes, napthalene, anthracene και phenols. [Κρέμος (1980), ό.π.]
321
το λόγο αυτό είναι άρρηκτα συνδεδεμένες με την εξάντληση αυτού του φυσικού και
ενεργειακού πόρου399 Συγχρόνως, πολλές από τις χρωστικές που χρησιμοποιούνται στην
παρασκευή βαφών, προκύπτουν από μέταλλα, όπως ο μόλυβδος, ο κασσίτερος, το τιτάνιο,
το χρώμιο, ο υδράργυρος και το κάδμιο, των οποίων τα αποθέματα είναι πολύ
περιορισμένα (βλ. παράγραφο 9.7) 400

Οι φθορές στο φυσικό τοπίο και τα οικοσυστήματα που προκαλούνται από τις συνθετικές
βαφές είναι αναλογικά άρρηκτα συνδεδεμένες με την περιβαλλοντική επίδραση του
πετρελαίου (βλ. πιο πάνω).
Σκόνη, ηχορύπανση και κοαδασιαοί

Δεν βρέθηκαν στοιχεία σχετικά με τη σκόνη, την ηχορύπανση και τους κραδασμούς, που
προκαλούνται από τη διαδικασία παραγωγής συνθετικών βαφών σε πετροχημικές
βιομηχανίες.
Οι τοξικές ουσίες που περιέχονται στις βαφές και εκλύονται στο περιβάλλον κατά τα πρώτα
στάδια του κύκλου ζωής τους (παραγωγή και εφαρμογή) αφορούν κυρίως στους
οργανικούς διαλύτες, αλλά και στις χρωστικές ουσίες, όταν αυτές προέρχονται από
μέταλλα. Συγχρόνως, τοξικά μπορεί να είναι και τα διάφορα πρόσθετα, που
χρησιμοποιούνται κυρίως στις υδατοδιαλυτές συνθετικές βαφές και είναι: αυξητικά μάζας και
πυκνότητας, ινώδη υλικά, ρυθμιστικά της οξύτητας (pH), αντιοξειδωτικά, μυκητοκτόνα,
ουσίες που αποτρέπουν τη δημιουργία αφρού, ουσίες που επιταχύνουν ή επιβραδύνουν το
στέγνωμα, μαλακτικά και άρωμα401.
Στις συνθετικές οργανικές βαφές, ο κυριότερος διαλύτης είναι το ορυκτό τερεβινθέλαιο
(νέφτι), που παράγεται από τη διύλιση του αργού πετρελαίου 402 και είναι εξαιρετικά τοξικό 4 0 3
Εξίσου τοξικό είναι όμως και το φυτικό τερεβινθέλαιο404, που παράγεται από τη διύλιση του
φλοιού κωνοφόρων δέντρων 405 Οι χρωστικές των βαφών, που προκύπτουν από μέταλλα,
παράγονται στην πλειονότητα τους από διαδικασίες που έχουν ως αποτέλεσμα τοξικά
απόβλητα400 (π.χ. βαρέα μέταλλα), τα οποία είναι βιοσυσσωρευόμενα δηλητήρια407. Θα
περίμενε κανείς ότι οι υδατοδιαλυτές συνθετικές βαφές είναι λιγότερο τοξικές εξαιτίας της
ελαχιστοποίησης της χρήσης οργανικών διαλυτών σε αυτές. Ωστόσο, οι χημικές ουσίες που
προστίθενται στις υδατοδιαλυτές συνθετικές βαφές με στόχο τη βελτίωση διάφορων
ιδιοτήτων τους μπορεί να είναι εξίσου, αν όχι περισσότερο, τοξικές 4 0 8 Έτσι, για παράδειγμα,
ως μυκητοκτόνα χρησιμοποιούνται πολλές φορές χλωριούχες οργανικές ενώσεις [π.χ.
πενταχλωροφαινόλη (PCP)], είναι δηλητηριώδης για τους υδρόβιους οργανισμούς409, ενώ ως
μαλακτικά χρησιμοποιούνται φθαλικά, (π.χ. διβούτυλο-φθαλικό), που είναι περιβαλλοντικά
οιστρογόνα 410 Επίσης, το ακρυλικό οξύ, που χρησιμοποιείται στην κατασκευή ακρυλικών
βαφών είναι δηλητηριώδες για τους υδρόβιους οργανισμούς411 Γενικά, τα υγρά απόβλητα των
399
Fox, Murreil (1998), ό.π., σ. 84.
400
4
°' Berge (2003), ό.π., σ. 409-411.
402
403
Woolley, et al. (1997), ό.π., σ. 137.
404
405
Berge (2003), ό.π., σ. 406.
406
407
Fox, Murre« (1998), ό.π., σ. 80. Για περισσότερα, βλ. και Berge (2003), ό.π., σ. 408-409, όπου παρατίθεται
πίνακας με όλες τις χρωστικές ουσίες, που χρησιμοποιούνται στις βαφές, τα συστατικά και την τοξικότητα
τους.
408
Woolley, et al. (1997), ό.π., a 138.
409
410
Berge (2003), ό.π., α 411.
411
322
βιομηχανιών παραγωγής συνθετικών βαφών είναι επικίνδυνα για τα νερά 412 Για όλους τους
παραπάνω λόγους, οι Woolley et αϊ. σημειώνουν ότι "οι πετροχημικές βιομηχανίες είναι
υπεύθυνες για περισσότερο από τις μισές τοξικές εκπομπές στο περιβάλλον"413.
Ζητήαατα που αοορρύν στην υγεία

Κατά την παραγωγή συνθετικών βαφών, αρνητική επίδραση στην υγεία των εργαζομένων
μπορεί να έχει η χρήση χρωστικών ουσιών που περιέχουν χρώμιο, κάδμιο και μόλυβδο, τα
οποία είναι καρκινογόνα414 Αντίθετα, οι χρωστικές που παράγονται από οξείδια του σιδήρου
είναι σχετικά αβλαβείς415
Ιδιαίτερα επικίνδυνες για την υγεία των εργαζομένων στα στάδια της παραγωγής και της
εφαρμογής, είναι οι ουσίες που χρησιμοποιούνται ως διαλύτες στις συνθετικές βαφές. Τόσο
το φυσικό, όσο και το ορυκτό τερεβινθέλαιο (νέφτι) είναι ιδιαίτερα τοξικά όταν
εισπνέονται410 Το φυσικό τερεβινθέλαιο είναι επίσης ερεθιστικό για τις βλεννογόνους
μεμβράνες και μπορεί να προκαλέσει αλλεργίες, όμως, αντίθετα με το ορυκτό
τερεβινθέλαιο, δεν προκαλεί χρόνιες βλάβες στο κεντρικό νευρικό σύστημα417. Το ξυλόλιο
και το τολουόλιο, που χρησιμοποιούνται ως διαλύτες στις συνθετικές βαφές, ανήκουν στους
αρωματικούς υδρογονάνθρακες, οι οποίοι είναι καρκινογόνοι, μεταλλαξιογόνοι και
ερεθιστικοί για τις βλεννογόνους μεμβράνες, ενώ προκαλούν βλάβες και στο κεντρικό
νευρικό σύστημα418 Για όλους τους παραπάνω λόγους, κατά την παραγωγή και την
εφαρμογή βαφών απαιτείται συνεχής αερισμός των χώρων και η απομάκρυνση των τοξικών
εκπομπών, ενώ μπορεί να είναι απαραίτητη και η χρήση προστατευτικών ενδυμάτων και
αναπνευστικών συσκευών419 Κατά την εφαρμογή βαφών σε εξωτερικούς χώρους, οι κίνδυνοι
για την υγεία των εργαζομένων είναι σαφώς μικρότεροι.
Μετά την εφαρμογή των βαφών στα κτίρια, οι χρωστικές ουσίες δεν είναι επικίνδυνες
για την υγεία των χρηστών 420 Ο κύριος κίνδυνος, που πηγάζει από τις συνθετικές βαφές για
την υγεία των ανθρώπων στο στάδιο της χρήσης των εσωτερικών χώρων των κτιρίων, είναι
οι αυξημένες εκπομπές πτητικών οργανικών ενώσεων (VOCs) στο εσωτερικό περιβάλλον. Οι
πτητικές οργανικές ενώσεις συνεχίζουν να εκλύονται από τις βαμμένες επιφάνειες για
κάποιες μέρες έως κάποιους μήνες μετά την εφαρμογή τους και αποτελούν μία από τις
κύριες αιτίες του συνδρόμου του άρρωστου κτιρίου421 Από τις VOCs, που εκλύονται από τα
συνθετικά χρώματα, οι χλωριούχες οργανικές ενώσεις προκαλούν ερεθισμό στα μάτια, το
δέρμα και το αναπνευστικό σύστημα, πονοκεφάλους, ναυτία, κατάπτωση, ενώ μπορεί να
είναι και καρκινογόνες422, οι φαινόλες είναι καυστικές για το δέρμα και βλαπτικές για το
αναπνευστικό σύστημα423, ενώ πιο συγκεκριμένα οι αλκυλικές φαινόλες αποτελούν
περιβαλλοντικά οιστρογόνα424.
Κίνδυνοο καταστροφών
Οι συνθετικές βαφές παράγονται απευθείας από το πετρέλαιο και για το λόγο αυτό
σχετίζονται άμεσα με τα ατυχήματα και την οικολογική καταστροφή, που μπορεί να
προκληθούν κατά την εξαγωγή, τη μεταφορά και την επεξεργασία του (βλ. παραπάνω).
412
Fox, Murreil (1998), ό.π., σ. 84.
113
Woolley, et al. (1997), ό.π., σ. 137
414
Berge (2003), ό.π., σ. 407.
415
416
Woolley, et al. (1997), ό.π., σ. 137,139.
417
Berge (2003), ό.π., σ. 406.
418
Στο ίδιο, σ. 405 και 29.
419
Fox, Murreil (1998), ό.π., σ 79.
-° Berge (2003), ό.π., σ. 407.
421
Woolley, et al. (1997), ό.π., σ. 137 και Berge (2003), ό.π., σ. 417, 418. Για περισσότερα, βλ. Κεφάλαιο 5,
Παράγραφο 5.3.10: Ζητήματα που αφορούν στην υγεία.
422
Smith et al. (1998), ό.π., σ. 134.
423
424
Berge (2003), ό.π., σ. 417.
323

Ένας από τους κύριους στόχους της εφαρμογής βαφών στις εξωτερικές επιφάνειες κτιρίων
είναι η προστασία των στοιχείων των κατασκευών από τις διάφορες περιβαλλοντικές
επιδράσεις. Ωστόσο, η χρήση βαφών δεν μπορεί να υποκαταστήσει την προστασία των
στοιχείων αυτών, που παρέχεται από το σωστό σχεδιασμό και τις οικοδομικές
λεπτομέρειες425 Κατά συνέπεια, η αντοχή στον χρόνο των βαφών και η ανάγκη για
συντήρηση και επισκευή των βαμμένων επιφανειών εξαρτάται κυρίως από τον αρχιτεκτονικό
σχεδιασμό. Συγχρόνως όμως, σημαντικό ρόλο για την αντοχή των βαφών που
εφαρμόζονται σε κατασκευές που βρίσκονται υπαίθριους χώρους των πόλεων και σε
εξωτερικές επιφάνειες κτιρίων παίζει η εποχή εφαρμογής τους 4 2 6 Τέλος, σημασία έχει και η
επιλογή των κατάλληλων βαφών για τα διαφορετικά υλικά (π.χ. ξύλο, μέταλλο, κ.λπ.)427
Η εφαρμογή συνθετικών βαφών σε συγκεκριμένα προϊόντα (π.χ. ξύλινες επιφάνειες),
δυσχεραίνει ή και αποτρέπει την καύση τους για την παραγωγή ενέργειας. Η καύση των
προϊόντων αυτών εκλύει επικίνδυνους καπνούς και απαιτεί την χρήση ειδικών φίλτρων 428
Αντίθετα, όταν έχουν χρησιμοποιηθεί φυσικές βαφές, τα προϊόντα είναι δυνατόν, στις
περισσότερες περιπτώσεις, να αποτεφρωθούν χωρίς ιδιαίτερες προφυλάξεις429
Απόβλητα και οικοδοαικά απορρίυ.υ.ατα

Οι συνθετικές βαφές δεν είναι βιοδιασπώμενες430, ενώ στην περίπτωση της χρήσης
χρωστικών από μέταλλα, τα απόβλητα τους περιέχουν και βαρέα μέταλλα.431 Για τους
λόγους αυτούς, η απόρριψη βαμμένων υλικών, καθώς και των προϊόντων της συσκευασίας
(π.χ. μεταλλικά κουτιά) και της εφαρμογής (π.χ. πινέλα) χρωμάτων προκαλεί σημαντικά
περιβαλλοντικά προβλήματα432 Σε αντίθεση με τις συνθετικές βαφές, οι φυσικές βαφές είναι
βιοδιασπώμενες433 και άρα δεν έχουν επικίνδυνες εκπομπές στον αέρα, το έδαφος και τα
νερά, όταν αποτίθενται σε χώρους υγειονομικής ταφής απορριμμάτων. Το γεγονός αυτό
όμως δεν ισχύει στην περίπτωση που στις φυσικές βαφές χρησιμοποιούνται χρωστικές που
περιέχουν βαρέα μέταλλα 4 3 4
Πίνακας 9.12: Ποιοτική απεικόνιση της περιβαλλοντικής επίδρασης των συνθετικών βαφών.
[όπου είναι: Α_ Κατανάλωση ενέργειας, Β_Αέριοι ρύποι (L Φαινόμενο του θερμοκηπίου (CO2), 2_Οξινη Βροχή (SO2),
•
Α Β Γ Δ Ε Ζ
1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 1 2 3
Συνθετικές βαφές - υδατοδιαλυτά - - - -
Συνθετικές Βαφές - οργανικοί διαλύτες
- - - -
Σύμβολα και συντομογραφίες: - = δεν υπάρχουν στοιχεία, τ. = τοπικό, κπ » κατά περίπτωση,
ΒΜ = βαρέα μέταλλα, ΡΕ = πολυαιθυλένιο, PF = βακελίτης, [] = όγκος, * = συντηρητικά, α = ρητίνες.
425
Woolley, et al. (1997), ό.π., σ. 133 και Berge (2003), ό.π., σ 401.
426
Berge (2003), ό.π., σ. 404.
427
428
Anink, et al. (1996), ό.π., σ. 174 και Berge (2003), ό.π., σ. 409, 416.
429
Berge (2003), ό.π., σ. 418.
430
Woolley, et al. (1997), ό.π., σ. 137.
431
Berge (2003), ό.π., a 403.
432
Anink, et al. (1996), ό.π., σ. 174.
433
Berge (2003), ό.π., σ. 422, 423, 424, 425.
324
9.8.4 Πλαστικά θερμομονωτικά υλικά
Στην υπαπαράγραφα αυτή, αναλύεται n περιβαλλαντική επίδραση των θερμομονωτικών

υλικών, τα οποία παράγονται από τα προϊόντα διύλισης του πετρελαίου ή/και το φυσικό
αέριο. Τα σημαντικότερα πλαστικά θερμομονωτικά προϊόντα, που χρησιμοποιούνται στις
κτιριακές κατασκευές είναι: η διογκωμένη πολυστερίνη (Expanded Polystyrene - EPS), η
εξηλασμένη πολυστερίνη (Extruded Polystyrene - XPS) και η πολυουρεθάνη (Polyurethane -
PUR). Για λόγους σύγκρισης, στην υποπαράγραφο αυτή, παρατίθενται συνοπτικά στοιχεία
σχετικά με την περιβαλλοντική επίδραση κοινών θερμομονωτικών υλικών, τα οποία δεν
παράγονται από την πετροχημική βιομηχανία (π.χ. ορυκτοβάμβακας, υαλοβάμβακας, κ.ά).
Κλείνοντας αυτή τη σύντομη εισαγωγή, είναι απαραίτητο να τονιστεί ότι η
περιβαλλοντική επίπτωση των πλαστικών θερμομονωτικών υλικών στην φάση της
παραγωγής τους αντισταθμίζεται σε μεγάλο βαθμό από την εξοικονόμηση ενέργειας που
αυτά επιφέρουν μετά την εφαρμογή τους στις κτιριακές κατασκευές. Ακόμα όμως και σε
αυτή την περίπτωση, πολλοί ερευνητές θεωρούν ιδιαίτερα σημαντική την επιλογή
περιβαλλοντικά φιλικών θερμομονωτικών υλικών435, των οποίων οι διαδικασίες παραγωγής
δεν απαιτούν μεγάλα ποσά ενέργειας, ούτε έχουν ως αποτέλεσμα τοξικές εκπομπές στον
αέρα, το έδαφος και τα νερά. Τα θερμομονωτικά υλικά, που έχουν φυτική ή ζωική προέλευση
(π.χ. κυτταρίνη, φελλός, ξυλόμαλλο, μαλλί, κ.ά.) είναι αυτά που έχουν, συνήθως, τη
μικρότερη περιβαλλοντική επίδραση.
Καθώς πρακύπτρυν από πετραχημικά προϊόντα, τα πλαστικά θερμομονωτικά υλικά έχουν
αυξημένη εμπεριεχόμενη ενέργεια. Κατά μέσο όρο436, η εμπεριεχόμενη ενέργεια του
διογκωμένου και του εξηλασμένου πολυστυρολίου είναι ίση με περίπου 26,93 kWh/kg (807,9
kWh/m3, με μέση πυκνότητα ίση με 30 kg/m3) και της πολυουρεθάνης με 28,62 kWh/kg
(858,5 kWh/m3, με μέση πυκνότητα ίση με 30 kg/m3). Παρόλο που τα στοιχεία
εμπεριεχόμενης ενέργειας που δίνονται για τη διογκωμένη και την εξηλασμένη πολυστερίνη
είναι τα ίδια, οι Anink et al. σημειώνουν ότι η παραγωγή της εξηλασμένης πολυστερίνης είναι
περισσότερο ενεργοβόρα437
Για λόγους σύγκρισης, παραθέτουμε τις τιμές εμπεριεχόμενης ενέργειας, που
υπολογίστηκαν438 για τον υαλοβάμβακα και τον ορυκτοβάμβακα, που είναι 7,41 kWh/kg
(815,4 kWh/m3, με μέση πυκνότητα ίση με HO kg/m3) και 3,84 kWh/kg (421,9 kWh/m3, με μέση
πυκνότητα ίση με HO kg/m3), αντίστοιχα
Υπερθέριιανση του πλανήτΓ

Κατά την παραγωγή ενός κιλού πολυστερίνης (EPS και XPS) εκλύονται στην ατμόσφαιρα
1650 γραμμάρια C0 2 , ενώ η πολυουρεθάνη έχει ως αποτέλεσμα εκπομπές διοξειδίου του
άνθρακα ίσες με 3900 g C0 2 / kg υλικού439 Οι αντίστοιχες εκπομπές για τον υαλοβάμβακα
και τον ορυκτοβάμβακα είναι 1210 και 1076 γραμμάρια C0 2 , αντίστοιχα 4 4 0
Ωστόσο, τα πλαστικά θερμομονωτικά υλικά (EPS, XPS και PUR), των οποίων η παραγωγή
βασίζεται στην χρήση αφροποιητικών ουσιών (π.χ. CFCs και HCFCs) συμβάλλουν αρνητικά
στο φαινόμενο του θερμοκηπίου και με έναν ακόμη τρόπο. Η αντικατάσταση των
χλωροφθορανθράκων (CFCs) και των υδροχλωροφθορανθράκων (HCFCs) έγινε με τους
435
Woolley, et al. (1997), ό.π., σ. 44 και Vale, Vale (1991), ό.π., σ. 32.
436
σε διάφορες βιβλιογραφικές πηγές και περιγράφονται αναλυτικά στον πίνακα 5.1. Εμπεριεχόμενη ενέργεια
437
Anink, et al. (1996), ό.π., σ. 172.
438
σε διάφορες βιβλιογραφικές πηγές και περιγράφονται αναλυτικά στον πίνακα 5.1. Εμπεριεχόμενη ενέργεια
439
Berge (2003), ό.π., σ. 38-39.
440
325
Κεφάλαιο 9 _ Η περβαλλοντική επίδραση των κυριότερων ομάδων υλικών
υδροφθοράνθρακες (HFCs), με στόχο την προστασία του στρατοσφαιρικού όζοντος (βλ.

παρακάτω). Ομως οι HFCs αποτελούν ένα από τα έξι κυριότερα αέρια του θερμοκηπίου441 και
η δυνατότητα πρόκλησης υπερθέρμανσης του πλανήτη (GWP - Global Warming Potential)
που έχουν είναι περίπαυ 3200 φρρές υψηλότερη από εκείνη ταυ διοξειδίου τρυ άνθρακα442.
ΟΕινη ßppyn
Κατά την παραγωγή ενός κιλρύ EPS εκλύρνται στην ατμόσφαιρα 11 γραμμάρια S02, ενός
κιλού PUR 30 γραμμάρια S02, ενώ οι αντίστοιχες εκπομπές για τον υαλοβάμβακα και τον
ορυκτοβάμβακα είναι 7 και 6 γραμμάρια S02, αντίστοιχα 443 Οι εκπομπές αυτές, και ιδιαίτερα
της πολυουρεθάνης, είναι πολύ υψηλές σε σχέση με τα υπόλοιπα οικοδομικά υλικά και είναι
χαμηλότερες μόνο από τις αντίστοιχες εκπομπές των μετάλλων.
Τρύπα ταυ ÓCPVTPC

Τα πλαστικά θερμομονωτικά υλικά συνδέονται περισσότερο από όλα τα υπόλοιπα
οικοδομικά υλικά με την τρύπα του όζοντος εξαιτίας της χρήσης σε αυτά
χλωροφθορανθράκων (CFCs) ως αφροποιητικοί παράγοντες. Το γεγονός αυτό οδήγησε
στην κατάργηση της χρήσης CFCs έως το 1995 και στην αντικατάσταση τους από
υδροχλωροφθοράνθρακες (HCFCs), που παρόλο που έχουν πολύ μικρότερη επίδραση στη
μείωση της στοιβάδας του όζοντος (5-20%) σε σχέση με τους CFCs, εξακολουθούν να
οξύνουν το φαινόμενο αυτό 4 4 4 Τα τελευταία χρόνια, οι CFCs τείνουν να αντικατασταθούν
από τους υδροφθοράνθρακες (HFCs), οι οποίοι, καθώς δεν περιέχουν χλώριο, δεν βλάπτουν
το στρατοσφαιρικό όζον445, όμως έχουν αρνητικότατες συνέπειες για το φαινόμενο του
θερμοκηπίου (βλ. παραπάνω).
Φωτονηαικό νέοοο
Οι εκπομπές οξειδίων του αζώτου, που παράγονται κατά την διαδικασία επεξεργασίας των
πλαστικών προϊόντων παρουσιάζουν μεγάλη διαφοροποίηση. Έτσι, την παραγωγή ενός
κιλού EPS εκλύονται στην ατμόσφαιρα 0,2 γραμμάρια ΝΟχ, ενώ οι αντίστοιχες εκπομπές για
την PUR είναι 42 γραμμάρια ΝΟ χ 446 Οι εκπομπές οξειδίων του αζώτου που εκλύονται κατά
την παραγωγή ενός κιλού υαλοβάμβακα και ορυκτοβάμβακα είναι 7 και 6 γραμμάρια ΝΟχ,
αντίστοιχα 447
Τα στσιχεία παυ βρέθηκαν για την κατανάλωση νερού που συνδέεται με τη διαδικασία
παραγωγής θερμομονωτικών υλικών αφορούν στην πολυουρεθάνη και στον υαλοβάμβακα
και είναι ίσες με 18900 και 1360 λίτρα νερού ανά κιλό υλικού, αντίστοιχα.448 Η κατανάλωση
νερού για την παραγωγή πολυρυρεθάνης είναι από τις υψηλότερες ανάμεσα στα καινά
ρικρδρμικά υλικά, για τα απρία βρέθηκαν πληρρφρρίες, και είναι συγκρίσιμη με τις
αντίστσιχες καταναλώσεις των μετάλλων.
441
Τα έξι κυριότερα αέρια του θερμοκηπίου είναι: το διοξείδιο του άνθρακα (C0 2 ), το μεθάνιο (CH4), το
υποξείδιο του αζώτου (Ν2Ο), οι υδροφθοράνθρακες (hydrofluorocarbons - HFC), υπερφθοράνθρακες
(perfluorocarbons - PFC) και εξάφθορο θειικό άλας (sulphurhexafluoride - SF6).
(United Nations Framework Convention on Climate Change, [Online] Available,
http://unfccc.int/essential_background/kyoto_protocol/items/3145.php, 13 Απριλίου 2005.
442
Woolley, et al. (1997), ό.π., σ. 42.
443
Berge (2003), ό.π., σ. 36-37 και 38-39.
444
445
446
Berge (2003), ό.π., σ. 38-39.
447
448
326

Τα πλαστικά θερμσμρνωτικά προϊόντα παράγανται κυρίως από τα πετρέλαια, αλλά και από
τα φυσικό αέριο. Η άμεση σύνδεση τους με το πετρέλαιο είναι αυτή που ορίζει και την
εξάντληση των φυσικών πόρων που προκαλεί η παραγωγή τους 4 4 9
Καταστρροή τσυ τοπίου και των οικοσυστημάτων

Οι φθορές στο φυσικό τοπίο και τα οικρσυστήματα πσυ πρρκαλαύνται από τα πλαστικά
θερμσμρνωτικά υλικά είναι άρρηκτα συνδεδεμένες με την περιβαλλσντική επίδραση τσυ
πετρελαίου (βλ. πιο πάνω).
Σκόνη, ηχορύπανση και κραδασμοί

Δεν βρέθηκαν στσιχεία σχετικά με τη σκόνη, την ηχσρύπανση και τσυς κραδασμσύς, πσυ
πρρκαλαύνται από τη διαδικασία παραγωγής πλαστικών θερμσμρνωτικών υλικών από τις
πετρρχημικές βιρμηχανίες.
ΤοΕικές ρυσίες
Οι κύριες τσξικές εκπρμπές των πετρρχημικών βιρμηχανιών περιλαμβάναυν αιωραύμενα
σωματίδια, έλαια, φαινόλες και βαρέα μέταλλα 4 5 0 Η παραγωγή της διαγκωμένης και της
451
εξηλασμένης πσλυστερίνης εκλύει στην ατμόσφαιρα στυρόλιρ και βενζόλιρ. Συγχρόνως
εκλύρνται και αιθυλρβενζόλιρ, πρυ είναι δηλητηριώδες για ταυς υδρόβιρυς ρργανισμσύς,
πεντάνιρ και αλειφατικαί και αρωματικοί υδρογονάνθρακες452 Η διαδικασία παραγωγής της
πολυουρεθάνης έχει ως αποτέλεσμα, εκτός από την εκπομπή αλειφατικών και αρωματικών
υδρογονανθράκων, εκπομπές ισοκυανιούχων453 Τέλος, τα απόβλητα της παραγωγής του
υαλοβάμβακα και του ορυκτοβάμβακα περιλαμβάνουν φορμαλδεΰδη, βενζόλιο, αμμωνία
(ισχυρά οξειδωτικό για τα νερά, προκαλεί ευτροφισμό)454, εξαιτίας της χρήσης συνθετικών
ρητινών για τη σύνδεση των ινών455.
Ζητήιαατα που αοορρύν στην υγεία

Κατά την παραγωγή EPS και XPS εκλύσνται στα εργασιακό περιβάλλσν βενζόλιρ
(καρκινργόνρ και μεταλλαξιαγόνρ), αιθυλένια (πιθανά καρκινργόνρ), στυρόλιρ (ερεθιστικό
για αναπνευστικές σδρύς), αρωματικαί (καρκιναγόνρι και μεταλλαξιαγόνρι) και αλειφατικαί
(ερεθιστικσί για τις αναπνευστικές σδρύς και πιθανά καρκιναγόνρι) υδρογονάνθρακες450
Κατά την παραγωγή PUR εκλύονται στο εργασιακό περιβάλλον ισοκυανιούχα
(αλλεργιογόνα και ισχυρά ερεθιστικά για τους βλεννογόνους και το δέρμα) και αρωματικοί
457
και αλειφατικοί υδρογονάνθρακες Επίσης, το διχλωρομεθάνιο που χρησιμοποιείται ως
αφροποιητικός παράγοντας στην πολυουρεθάνη επηρεάζει αρνητικά την υγεία των
εργαζομένων458, καθώς είναι καρκινογόνο και βιοσυσσωρευόμενο459.
Κατά την παραγωγή ορυκτοβάμβακα και υαλοβάμβακα εκλύονται στο εργασιακό
περιβάλλον ορυκτές ίνες. Παρόλο που ο κίνδυνος πρόκλησης καρκίνου από την εισπνοή
τους δεν έχει ακόμα επιβεβαιωθεί πλήρως, οι ίνες ερεθίζουν τις αναπνευστικές οδούς και το
δέρμα και γι' αυτό κατά την εφαρμογή τους είναι απαραίτητος ο καλός αερισμός των
χώρων και η χρήση προστατευτικών για το δέρμα και την αναπνοή 460 Συγχρόνως, η χρήση
449
Woolley, et al. (1997), ό.π., σ. 46.
450
451
Anink, et al. (1996). ό.π., σ 172.
452
Berge (2003), ό.π., σ. 38-39 και 29-31.
453
Στο ίδιο, σ. 38-39 και 29-31.
454
Berge (2003), ό.π., σ. 36-37 και 29-32.
455
Anink, et al. (1996), ό.π., σ. 167,168.
456
Berge (2003), ό.π., σ. 38-39 και 29-31.
457
Στο ίδιο, σ. 38-39 και 29-31.
458
Anink, et al. (1996), ό.π., σ. 172.
459
Berge (2003), ό.π., σ. 30.
460
Anink, et al. (1996), ό.π., σ. 167
327
συνθετικών ρητινών στον ορυκτοβάμβακα και τον υαλοβάμβακα έχει ως αποτέλεσμα την
έκθεση των εργαζομένων στο στάδιο της παραγωγής σε εκπομπές από φαινόλες
(καρκινογόνες, μεταλλαξιογόνες, περιβαλλοντικά οιστρογόνα), φορμαλδεΰδη
(αλλεργιογόνος, καρκινογόνος, ερεθιστική για τις αναπνευστικές οδούς) και βενζόλιο461
Κατά την φάση της χρήσης τους στα κτίρια, τα θερμομονωτικά υλικά είναι στην
πλειονότητα τους αβλαβή για την ανθρώπινη υγεία και μόνα ρι αφραί πρλυρυρεθάνης έχρυν
σημαντικές εκπσμπές φρρμαλδεϋδης462 Κίνδυνας για την ανθρώπινη υγεία από τα
θερμαμρνωτικά υλικά και κυρίως την παλυστερίνη και την πσλυρυρεθάνη τίθεται στην
περίπτωση πυρκαγιάς, εξαιτίας της εισπνσής των καπνών ταυς, πρυ είναι ιδιαίτερα τοξικοί 463
Κίνδυνοο καταστρρφών
Τα πλαστικά θερμσμρνωτικά υλικά παράγανται απευθείας από τα πετρέλαια και για τα λόγρ
αυτό σχετίζονται άμεσα με τα ατυχήματα και την οικολογική καταστροφή, που μπορούν να
προκληθούν κατά την εξαγωγή, τη μεταφορά και την επεξεργασία του (βλ. παραπάνω).
Συγχρόνως, οι διαδικασίες παραγωγής των πλαστικών θερμομονωτικών υλικών συνδέονται
και με τον κίνδυνο ατυχημάτων σε πετροχημικές βιομηχανίες, τα οποία όταν συμβαίνουν,
έχουν τραγικές συνέπειες για τους ανθρώπους.

Η διάρκεια ζωής των μρνωτικών υλικών εξαρτάται από τις σωστές οικοδομικές
λεπτομέρειες, αλλά και από την επιλογή του κατάλληλου υλικού για τις κατάλληλες
συνθήκες.
Επανάχοηση / ανακύκλωση
Παρόλο που η ανακύκλωση των πλαστικών θερμομονωτικών προϊόντων είναι δυνατή,
προς το παρόν, δεν πραγματοποιείται464 Η πολυουρεθάνη είναι θερμοσκληρυνόμενο
πλαστικό και για το λόγο αυτό δεν είναι δυνατό να ξαναλιώσει και να επανασχηματιστεί465
Αντίθετα, ο ορυκτοβάμβακας είναι δυνατό να ανακυκλωθεί και να επανενταχθεί στην
οικοδομική δραστηριότητα 466 Η ανακύκλωση πραγματοποιείται με συμπίεση για την
παραγωγή νέων στοιχείων467

Η απόρριψη των πλαστικών θερμομονωτικών υλικών σε χώρους υγειονομικής ταφής
απορριμμάτων μπορεί να έχει βλαπτικές εκπομπές στον αέρα, το έδαφος και τα νερά 4 6 8 Τα
υλικά αυτά αποσυντίθεται πολύ δύσκολα 469 Κατά την απόθεση EPS και XPS εκλύεται
στυρόλιο, κατά την απόθεση PUR ισοκυανιούχα, ενώ ο υαλοβάμβακας και ορυκτοβάμβακας
προκαλούν μόλυνση με φαινόλες 470 Τα πλαστικά θερμομονωτικά υλικά έχουν επικίνδυνες
εκπομπές και εξαιτίας της χρήσης σε αυτά προσθέτων, που έχουν ως στόχο τη βελτίωση
των ιδιοτήτων τους (π.χ. αντιοξειδωτικά, επιβραδυντικά καύσης, κ.ά.)471
461
Berge (2003), ό.π., σ. 36-37 και 29-32.
462
Woolley, et al. (1997), ό.π., σ. 47.
463
464
Anink, et aL (1996), ό.π., σ. 172.
465
Woolley, et al. (1997), ό.π., σ. 47.
4Ó6
Anink, et al (1996), ό.π., σ. 168.
467
168.
468
469
Berge (2003), ό.π., σ. 152.
470
Στο ίδιο, σ. 36-37, 38-39 και 29-32.
471
Στο ίδιο, σ. 152,153.
328
Πίνακας 9.13: Ποιοτική απεικόνιση της περιβαλλοντικής επίδρασης των θερμομονωτικών υλικών.
[όπου είναι: Α_ Κατανάλωση ενέργειας, Β_Αέριοι ρύποι (L Φαινόμενο του θερμοκηπίου (C0 2 ), 2_Οξινη βροχή (SO2),
κύκλου ζωής (1_Συντήρηση/Επισκευή, 2^Επανάχρηση/Ανακύκλωση και 3_Απόβλητα /Οικοδομικά απορρίμματα)]
Α Β Γ Δ Ε Ζ
1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 1 2 3
Διογκωμένη πολυστερίνη - EPS
Εξηλασμένη πολυστερίνη - XPS -
Πολυουρεθάνη - PUR
Υαλοβάμβακας
Ορυκτοβάμβακας
Φελλός - -
Σύμβολα και συντομογραφίες: - - δεν υπάρχουν στοιχεία, τ. = τοπικά, κ.π. = κατά περίπτωση,
Β.Μ. = βαρέα μέταλλα, ΡΕ = πολυαιθυλένιο, PF = βακελίτης, [] = όγκος, * - συντηρητικά, α = ρητίνες.
9.9 Γυαλί
Το γυαλί χρησιμοποιείται στο εξωτερικό κέλυφος των κτιρίων τόσο σε μεμονωμένα

ανοίγματα, όσο και σε συστήματα προσόψεων (υαλοπετάσματα). Στη συνέχεια,
παρατίθενται τ α στοιχεία που βρέθηκαν για την περιβαλλοντική επίδραση του υλικρύ αυταύ
και των κυριότερων ειδών τρυ (π.χ. έγχρωμρι και ανακλαστικοί υαλοπίνακες).
Η παραγωγή γυαλιαύ από πρώτες ύλες απαιτεί θερμακρασίες της τάξης των 1400 Βαθμών
Κελσίου, ενώ η παραγωγή γυαλιού από ανακυκλωμένο γυαλί πραγματοποιείται σε ελαφρώς
χαμηλότερη θερμοκρασία (1200 °C) 4 7 2 Οι υψηλές θερμοκρασίες, που είναι απαραίτητες για
την παραγωγή του γυαλιού, συνεπάγονται υψηλή εμπεριεχόμενη ενέργεια 4 7 3 Κατά μέσο
όρο 4 7 4 , η εμπεριεχόμενη ενέργεια του γυαλιού είναι ίση με 5,274 kWh/kg, ενώ στην
περίπτωση του κατά 5 0 % ανακυκλωμένου γυαλιού, η ενέργεια αυτή μειώνεται κατά περίπου
63% και είναι ίση με 1,944 kWh/kg 475
Υπεοθέραανση του πλανήτη. Οξινη βρρχή, Τρύπα ταυ όζοντος και Φωταχηυικό νέφος
Εξαιτίας των υψηλών θερμρκρασιών που απαιτούνται για την παραγωγή του, τ ο γυαλί έχει
αυξημένες εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα, αι οποίες ανέρχονται σε 569 γραμμάρια C 0 2
ανά κιλό 4 7 6 Αυξημένες σε σχέση με τ α υπόλοιπα οικοδομικά υλικά είναι και οι εκπομπές
477
διοξειδίου του θείου, που εκλύεται κατά τη διαδικασία του λιωσίματος . Κατά την παραγωγή
478
ενός κιλρύ γυαλιαύ εκλύονται στην ατμόσφαιρα 44 γραμμάρια S0 2 Οι εκπομπές οξειδίων
του αζώτου, που παράγονται κατά την διαδικασία επεξεργασίας του γυαλιού είναι σχετικά
χαμηλές. Κατά την παραγωγή ενός κιλρύ γυαλιού εκλύονται στην ατμόσφαιρα 2 γραμμάρια
ΝΟ χ 4 7 9
au
473
Anink, et al. (1996), ό.π., σ. 167 και Fox, Murreil (1998), ό.π., σ. 51.
474
475
Berge (2003), ό.π., σ. 85.
476
Στο ίδιο, σ. 36-37
477
Anink, et al. (1996), ό.π., σ. 167.
478
Berge (2003), ό.π., σ. 36-37.
479
329
Η παραγωγή του γυαλιού απαιτεί την κατανάλωση όδΟ λίτρων νερού ανά κιλό υλικού 480 Η
κατανάλωση αυτή είναι συγκρίσιμη με εκείνες των κεραμικών προϊόντων και θεωρείται
μέτρια σε σχέση με τα υπόλοιπα οικοδομικά υλικά. Ωστόσο, στσ σημείσ αυτό αξίζει να
σημειωθεί ότι οι ιδιότητες του γυαλιού ως οικοδομικό υλικό (είναι διαφανές, διαπερατό ως
πρρς την ηλιακή ακτινοβολία και αδιαπέραστο ως πρρς τη θερμική), τρ καθιστούν ιδιαίτερα
σημαντικό για την εξοικονόμηση ενέργειας κατά την φάση της χρήσης τσυ στα κτίρια, τόσο
για τον φυσικό φωτισμό, όσο και για τη θέρμανση κατά τους χειμερινούς μήνες.

Τα βασικά συστατικά του γυαλιού είναι το πυρίτιρ, τρ οποίο λαμβάνεται από την
κρυσταλλική άμμο και ο ασβεστόλιθος. Τα αποθέματα αυτών των φυσικών πόρων είναι
μεγάλα και η εξάντληση ταυς μπρρεί να επέλθει μόνο σε τοπικό επίπεδο μετά από
υπερεκμετάλλευση481 Αντίθετα, πολύ μειωμένα είναι τα αποθέματα των μεταλλικών
οξειδίων (π.χ. χρυσού και κασσίτερου), που χρησιμοποιούνται για τον χρωματισμό ή την
επίστρωση των έγχρωμων και των ανακλαστικών υαλοπινάκων482
ΚαταστρρΦή τσυ τοπίου και των οικοσυστηιιάτων

Η εξαγωγή του ασβεστόλιθου γίνεται από λατομεία, ενώ η λήψη της άμμου πραγματοποιείται
κυρίως από τις κοίτες ποταμών και τις ακτές της θάλασσας. Και οι δύο αυτές διαδικασίες
λήψης πρώτων υλών έχουν σημαντικές επιπτώσεις στο περιβάλλον και τα οικοσυστήματα
(βλ. παραπάνω).
Σκόνη, ηχορύπανση και κοαδασυ,οί

Η εξαγωγή και η μεταφορά με βαρέως τύπου οχήματα των πρώτων υλών για την παραγωγή
γυαλιού (άμμος και ασβεστόλιθος) προκαλούν σκόνη, ηχορύπανση και κραδασμούς στις
περιοχές όπου χωροθετούνται και από τις οποίες διέρχονται.
Το&κές ουσίες
Κατά την παραγωγή υαλοπινάκων χρησιμοποιείται ένα εύρος τοξικών χημικών ουσιών483
Έτσι, οι ενώσεις του φθορίου, που χρησιμοποιούνται για τη μείωση του ιξώδους και του
σημείου τήξης του γυαλιού484 είναι βλαπτικές για τα δάση και τους υδρόβιους οργανισμούς
και δηλητηριώδεις σε διάφορους βαθμούς βιοσυσσώρευσης485 Τα απόβλητα της διαδικασίας
παραγωγής γυαλιού περιλαμβάνουν κυρίως σκόνη χαλαζία και χλωριούχο ασβέστιο, το
486
οποίο είναι ισχυρά οξειδωτικό και ερεθιστικό Κατά την εφαρμογή οξειδίου του κασσιτέρου
(Ti02) σε ανακλαστικούς υαλοπίνακες, εκλύονται υδροχλώριο (ισχυρά οξειδωτικό, ερεθιστικό
για αναπνευστικές οδούς και βλεννογόνους), υδροφθόριο (ισχυρά οξειδωτικό, βλαπτικό για
τους υδρόβιους οργανισμούς, δηλητηριώδες και ερεθιστικό για αναπνευστικές οδούς και
βλεννογόνους) και οργανοκασσιτερούχες ενώσεις (ΤΒΤΟ), που ανήκουν στα βαρέα μέταλλα
και είναι βιοσυσσωρευώμενες και εξαιρετικά δηλητηριώδεις για τους υδρόβιους
οργανισμούς487 Η αντίστοιχη εφαρμογή χρυσού έχει λιγότερες τοξικές εκπομπές για το
περιβάλλον488

>το ίδιο, σ. 105.
482
403
Woolley, et al. (1997), ό.π., σ. 33.
484
Berge (2003), ό.π., σ. ΙΟΙ.
485
486
Στο ίδιο, σ. 36 και 29-31.
87
Στο ίδιο, σ. 105, 36 και 29-31.
488
Στο ίδιο, ό.π., σ. 105.
330
Ζητήυατα που αφορρύν στην υγεία

Κατά την περι'ρδρ χρήσης τρυς, τα στσιχεία από γυαλί δεν έχαυν βλαβερές εκπαμπές για
ταν άνθρωπρ489 και μπαρρύν να θέσουν σε κίνδυνο την ανθρώπινη υγεία μόνρ στην
περίπτωση της θραύσης ταυς. Ωστόσο, κατά την παραγωγή ταυ γυαλιαύ εκλύεται στο
εργασιακό περιβάλλρν σκόνη χαλαζία, που είναι καρκινργόνρς 490 , ενώ σε εργαζόμενρυς
στη βισμηχανία γυαλιαύ, όπου χρησιμσπριείται τσ διοξείδιο του πυριτίου εμφανίζεται η
ασθένεια πυριτίαση (silicosis)491.
Δεν βρέθηκαν στσιχεία για πιθανσύς κινδύνρυς πρόκλησης καταστρρφών από τη
βιαμηχανία παραγωγής γυαλιού.

Η χρήση τσυ γυαλιού στις εξωτερικές επιφάνειες των κτιρίων (αναίγματα και
υαλοπετάσματα) δεν έχει ιδιαίτερες απαιτήσεις συντήρησης και επισκευής, καθώς το υλικό
είναι ιδιαίτερα ανθεκτικό στις διάφορες κλιματικές και περιβαλλαντικές επιδράσεις. Μόνρ
όταν τα διάφαρα στσιχεία από γυαλί σπάνε δεν είναι δυνατόν να επισκευασταύν και
μσιραία απορρίπτονται.
Θεωρητικά τρ γυαλί ανακυκλώνεται492, σε πσσσστό έως και 50%493. Στην πράξη, μετά τρ εκ
νέρυ λιώσιμο του παράγεται γυαλί χειρότερης ποιότητας494, αλλά και θερμομονωτικά υλικά
όπως ο υαλοβάμβακας και το αφρώδες γυαλί495. Για την παραγωγή υαλοβάμβακα
χρησιμοποιείται ανακυκλωμένο γυαλί σε ποσοστό έως και 30%, ενώ αντίθετα, το αφρώδες
γυαλί περιέχει κατά 95% ανακυκλωμένο γυαλί 496 Με δεδομένη την αυξημένη εμπεριεχόμενη
ενέργεια της παραγωγής γυαλιού από φυσικές πρώτες ύλες, η ανακύκλωση του για την
παραγωγή θερμομονωτικών προϊόντων κρίνεται θετική, ακόμα και αν αυτή απαιτεί την
επίτευξη υψηλών θερμοκρασιών για το λιώσιμο του γυαλιού ( 7 0 0 - 8 0 0 °C για το αφρώδες
γυαλί)497
Αντίθετα με τα παραπάνω, οι υαλοπίνακες που φέρουν ανακλαστική επίστρωση από
μέταλλα δεν είναι δυνατό να ανακυκλωθούν498 Το γεγονός αυτό σημαίνει πρακτικά ότι PI
απορρρφητικρί (έγχρωμα) υαλαπίνακες και αι ανακλαστικοί υαλοπίνακες δεν
ανακυκλώνονται.
Απόβλητα και οικοδουικά απορρίιαματα

Η απόρριψη των απλών υαλοπινάκων σε χώρους υγειονομικής ταφής απορριμμάτων μπορεί
να έχει ως αποτέλεσμα τη διαφυγή τριοξειδίου του αντιμονίου και τριοξειδίου του αρσενικού,
που προστίθενται κατά την παραγωγή του γυαλιού για την εξάλειψη των φυσαλίδων του
αέρα και για τη βελτίωση της πλαστικότητας, αντίστοιχα 499 Η απόρριψη έγχρωμων και
ανακλαστικών υαλοπινάκων προκαλεί την εκπομπή βαρέων μετάλλων στο έδαφος και τα
νερά500

491
Α Α. VV., ASHRAE Fundamentals Handbook, U.S.A.: ASHRAE, 1993, σ 37.5.
492
Fox, Murre» (1998), ό.π., σ. 51.
493
Berge (2003), ό.π., σ. 105.
494
Anink, et al. (1996), ό.π., σ. 167.
495
Berge (2003), ό.π., σ. 105.
496
497
Στο ίδιο. σ. 268
498
499
Στο ίδιο, σ. ΙΟΙ και 105.
500
Στο ίδιο, ό.π., a 105.
331
Πίνακας 9.14: Ποιοτική απεικόνιση της περιβαλλοντικής επίδρασης του γυαλιού.

[όπου είναι: Α_ Κατανάλωση ενέργειας, Β_Αέριοι ρύποι (L Φαινόμενο του θερμοκηπίου (CO2), 2_Οξινη Βροχή (SO2),
Α Β Γ Δ Ε Ζ
1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 1 2 3
Γυαλί
Γυαλί, 50% ανακυκλωμένο - - | _ _
Γυαλί, ενισχυμένο - -1 - -
Γυαλί, χρωματιστό - -1 - -
Σύμβολα και συντομογραφίες: - = δεν υπάρχουν στοιχεία, τ. » τοπικά, κ.π. =κατά περίπτωση,
ΒΜ = βαρέα μέταλλα, ΡΕ'- πολυαιθυλένιο, PF = βακελίτης, [] = όγκος, * - συντηρητικά, # = ρητίνες.
9.10 Συμπεράσματα
Στο κεφάλαιο αυτό παρρυσιάστηκαν με λεπτομέρεια οι ποικίλες επιδράσεις πσυ έχρυν

στσ περιβάλλρν ρι διαδικασίες παραγωγής των κυριότερων ρμάδων υλικών, πρυ
συναντώνται στις εξωτερικές επιφάνειες των ελληνικών πόλεων. Ωστόσο, πρέπει να
σημειωθεί ότι η περιβαλλοντική επίδραση σε κάθε μια από τις εξεταζόμενες παραμέτρους
εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το ποσοστό συμμετοχής του κάθε υλικού στις
κατασκευές. Με αυτό το δεδομένο, τα υλικά που χρησιμοποιούνται στις εξωτερικές
οριζόντιες και κατακόρυφες επιφάνειες των κτιρίων, δεν αποτελούν παρά ένα μικρό τμήμα
της συνολικής ποσότητας των υλικών που συμμετέχουν στην κατασκευή. Παρόλα αυτά,
στα πλαίσια μιας ολιστικής περιβαλλοντικής προσέγγισης, θεωρείται απαραίτητο να
λαμβάνεται υπόψη η περιβαλλοντική επίδραση καθενός από τα υλικά που συνιστούν τις
κατασκευές που συναντώνται στις πόλεις.
332
ΜΕΡΟΣ III:
ΣΥΝΘΕΣΗ ΚΑΙ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

Κεφάλαιο IO:
Συσχετισμός των πειραματικών δεδομένων με την κλίμακα της πόλης

και την κλίμακα του κτιρίου
335
Κεφάλαιο IO _ Συσχετισμός των πειραματικών δεδομένων με την κλίμακα της πόλης
Κεφάλαιο Ι Ο _ Συσχετισμός των πειραματικών δεδομένων με την κλίμακα της

πόλης και την κλίμακα του κτιρίου
ΙΟ.! Εισαγωγή
Μετά την διερεύνηση της θερμικής συμπεριφοράς των υλικών, που προηγήθηκε, το
κεφάλαιο αυτό έχει ως στόχο τη διαμόρφωση ενός σκεπτικού για την επιλογή των υλικών,
που χρησιμοποιούνται στους υπαίθριους χώρους και στο κέλυφος των κτιρίων στην Ελλάδα,
με βάση την κατά περίπτωση θερμική τους συμπεριφορά. Ο όρος "κατά περίπτωση"
χρησιμοποιείται γιατί η θερμική συμπεριφορά των υλικών κατά τους καλοκαιρινούς μήνες
έχει ιδιαίτερη σημασία μόνο στις περιπτώσεις των υπαίθριων χώρων και των όψεων των
κτιρίων, που δέχονται απρόσκοπτο ηλιασμό.
Στις περιπτώσεις αυτές, η υπερθέρμανση των υλικών έχει σημαντικές επιπτώσεις, τόσο
για την πόλη, όσο και για τα μεμονωμένα κτίρια. Σε επίπεδο πόλης, συντελεί στην όξυνση
του φαινομένου της αστικής θερμικής νησίδας και στην επιδείνωση των συνθηκών θερμικής
άνεσης που επικρατούν στους υπαίθριους χώρους των πόλεων. Σε ό,τι αφορά στα κτίρια, η
επίδραση της υπερθέρμανσης των υλικών του κελύφους τους στο εσωκλίμα εξαρτάται σε
μεγάλο βαθμό από τον τρόπο κατασκευής των στοιχείων του κελύφους τους.
Στο κεφάλαιο αυτό, επιχειρείται η σύνδεση των πειραματικών δεδομένων αυτής της
διατριβής με την πόλη και τους τρόπους δόμησης της. Η σύνδεση αυτή έχει ως αποτέλεσμα
τη δημιουργία ενός πλέγματος επιλογών, μέσα από το οποίο προκύπτουν οι περιπτώσεις
κατά τις οποίες η θερμική συμπεριφορά των υλικών έχει κεφαλαιώδη σημασία, και εκείνες
κατά τις οποίες μπορεί και να αγνοηθεί.1 Με τον τρόπο αυτό, είναι δυνατόν η θερμική
συμπεριφορά των υλικών να υπεισέλθει καθοριστικά στο σχεδιασμό των εξωτερικών
επιφανειών της πόλης με τη μορφή ενός πλέγματος επιλογών. Έτσι, δίνεται η δυνατότητα
στον αρχιτέκτονα / σχεδιαστή να επιλέγει υλικά ελέγχοντας τη θερμική τους συμπεριφορά
στα πλαίσια ενός αρχιτεκτονικού σχεδιασμού, που λαμβάνει υπόψη το αστικό μικροκλίμα
και τις συνθήκες θερμικής άνεσης.
10.2. Συσχετισμός πειραματικών δεδομένων με τα χαρακτηριστικά της ελληνικής πόλης

(γεωμετρία και προσανατολισμό)
10.2.1 Πλαίσιο διερεύνησης
Η ανάλυση των επιτόπιων μετρήσεων αυτής της διατριβής κατέστησε σαφές ότι είναι
αδύνατο το ζήτημα της θερμικής συμπεριφοράς των υλικών, που χρησιμοποιούνται στις
εξωτερικές επιφάνειες των ελληνικών πόλεων, να εξεταστεί ξεχωριστά από θέματα που
αφορούν στο σχεδιασμό και τα επιμέρους χαρακτηριστικά τους. Η διακύμανση των
επιφανειακών θερμοκρασιών ενός υλικού, που βρίσκεται σε έναν υπαίθριο χώρο εξαρτάται
από τον προσανατολισμό του χώρου, καθώς και τα ιδιαίτερα γεωμετρικά χαρακτηριστικά
του, δηλαδή τα κτίρια που τον περιβάλλουν, τις φυτεύσεις και τα άλλα πιθανά εμπόδια. Για
το λόγο αυτό, οι μέγιστες και οι μέσες θερμσκρασίες ενός υλικρύ είναι εντελώς
διαφορετικές όταν αυτό τοποθετείται σε μια αστική πλατεία ή σε ένα στενό δρόμο.
Συνεπώς, τα υλικά, συμβάλλουν στην όξυνση του φαινομένου της αστικής θερμικής
νησίδας, στην θερμική υποβάθμιση του μικροκλίματος και στην απώλεια θερμικής άνεσης
στους υπαίθριους χώρους της πόλης μόνο όταν βρίσκονται σε συνθήκες πλήρους ηλιασμού
για μεγάλα χρονικά διαστήματα κατά τις ημέρες των καλοκαιρινών μηνών. Για το λόγο
1
Ενδεικτικά αναφέρεται το εξής παράδειγμα: σε αστικές χαράδρες των οποίων οι οριζόντιες επιφάνειες δεν
έχουν συνεχή και απρόσκοπτο ηλιασμό εξαιτίας του προσανατολισμού και της αναλογίας του ύψους των
κτιρίων και του πλάτους του δρόμου, η χρήση σκουρόχρωμων υλικών πιθανά δεν θα συνέβαλε στην
επιδείνωση του μικροκλίματος, ενώ αντίστοιχα, η χρήση ανοιχτόχρωμων υλικών πιθανά δεν θα
προκαλούσε θάμβωση, κ.ο.κ.
337
αυτό, είναι απαραίτητο η θερμική συμπεριφορά των υλικών να συνδυαστεί με τις

ιδιαιτερότητες (προσανατολισμός και γεωμετρικά χαρακτηριστικά) των αστικών χώρων.
Ο συσχετισμός των αποτελεσμάτων της πειραματικής έρευνας με τα χαρακτηριστικά
της ελληνικής πόλης βασίζεται σε μια θεωρητική, ποσοτική και ποιοτική, διερεύνηση, η οποία
πραγματοποιείται με τη βοήθεια του λογισμικού Eooteot2 Στόχος αυτού του συσχετισμού
είναι να εντοπιστούν, για τους υπαίθριους χώρους και τις όψεις των κτιρίων, οι περιπτώσεις
στις οποίες τα υλικά υπερθερμαίνονται κατά τους καλοκαιρινούς μήνες. Τα δώματα των
κτιρίων δέχονται, στην πλειονότητα των περιπτώσεων, απρόσκοπτο ηλιασμό κατά τους
καλοκαιρινούς μήνες, και για το λόγο αυτό δεν υπεισέρχονται σε αυτή τη διερεύνηση.
Οι δυσμενέστερες περιπτώσεις είναι εκείνες όπου τα υλικά δέχονται απρόσκοπτο
ηλιασμό κατά τους καλοκαιρινούς μήνες. Αυτό συμβαίνει γιατί κατά το περιορισμένο αυτό
χρονικό διάστημα της ημέρας, σημειώνονται οι υψηλότερες θερμοκρασίες του αέρα και τα
μεγαλύτερα ποσά προσπίπτουσας ηλιακής ακτινοβολίας. Κατά συνέπεια, η υπερθέρμανση
των υλικών που χρησιμοποιούνται στις επιφάνειες της πόλης αυτές τις ώρες επιβαρύνει
περαιτέρω τις συνθήκες θερμικής άνεσης που επικρατούν εκεί. Ο καθορισμός αυτών των
περιπτώσεων μπορεί να αποτελέσει ένα σημαντικό εργαλείο για τον αρχιτέκτονα /
σχεδιαστή κατά τα πρώτα στάδια της διαδικασίας σχεδιασμού, καθώς μπορεί να αποκλείσει
την χρήση συγκεκριμένων υλικών (π.χ. υλικών με σκούρο χρώμα) ή να κάνει εμφανή την
ανάγκη για εφαρμογή στρατηγικών μείωσης των επιφανειακών θερμοκρασιών των υλικών
(π.χ. σκιασμός).
10.2.2 Παρουσίαση μελέτης
Περιγραφή της ανάλυσης υ.ε ηλεκτρρνικό υπρλργιστή

Το λογισμικό Eooteot ν.5.23 χρησιμοποιήθηκε για τη διενέργεια μιας παραμετρικής μελέτης
σκιασμού και ηλιασμού για διαφορετικές περιπτώσεις αστικών χαραδρών. Η μελέτη
αφορούσε σε τέσσερις (4) κύριους προσανατολισμούς και σε επτά (7) διαφορετικούς
λόγους ύψους / πλάτους (H/W)4. Με βάση τα παραπάνω, η παραμετρική μελέτη
περιλαμβάνει (βλ. Εικόνα 10.1):
• Αστικές χαράδρες με κύριο άξονα στη διεύθυνση Βορρά-Νότου (περίπτωση Ι)
• Αστικές χαράδρες με κύριο άξονα στη διεύθυνση Ανατολής-Δύσης (περίπτωση II)
• Αστικές χαράδρες με κύριο άξονα στη διεύθυνση Βόρειο-Ανατολικά / Νότιο-Δυτικά
(περίπτωση III)
• Αστικές χαράδρες με κύριο άξονα στη διεύθυνση Βόρειο-Δυτικά / Νότιο-Ανατολικά
(περίπτωση IV)
Β Β Β Β
περίπτωση Ι: Β-Ν περίπτωση II: Α-Δ περίπτωση III: ΒΑ-ΝΔ περίπτωση IV: ΒΔ-ΝΑ
Εικόνα 10.1: Περιπτώσεις που αντιστοιχούν στους τέσσερις κύριους προσανατολισμούς, που
χρησιμοποιήθηκαν για την παραμετρική μελέτη με τ ο λογισμικό Ecotect.
2
Square One Research PTY Ltd., Dr. Andrew Marsh, Ecotect software v.5.2. [Online] Available,
http://www.squl.com
3
Square One Research PTY Ltd., ό.π.
4
Για λόγους συντομίας, στο εξής, ο λόγος ύψους / πλάτους θα αναφέρεται με τη λατινική συντομογραφία
του H/W (Height/Width).
338
Για καθεμία από τις παραπάνω περιπτώσεις, ελέγχθηκαν επτά διαφορετικοί λόγοι H/W:
H/W=0.1, H/W=0.25, H/WO.5, H/W=l, H/W=1.5, H/W=2 και H/W=3 (βλ. Εικόνα 10.2). Ο λόγος
H/W=l,5, δηλαδή H=1,5W (Η=1,5Π), είναι εκείνος που καθορίζεται για τ ο ιδεατό στερεό,
σύμφωνα με τον ισχύοντα Γενικό Οικοδομικό Κανονισμό 5 . Τέλος, σημειώνεται ότι δεν
κρίθηκε απαραίτητη η διερεύνηση της ιδανικής περίπτωσης H/W=0, που συνεπάγεται
απρόσκσπτο ηλιασμό για όλες τις επιφάνειες.
aMMwaüHiÜ
H/W=l H/W=l,5 H/W=2

Εικόνα 10.2: περιπτώσεις που αντιστοιχούν στους διαφορετικούς λόγους H/W, που
χρησιμοποιήθηκαν για την παραμετρική μελέτη με το λογισμικό Ecotect.
Η παραμετρική μελέτη περιλάμβανε τ ο σχεδιασμό επτά (7) απλοποιημένων μοντέλων,

ενός για κάθε λόγο H/W. Τα απλοποιημένα αυτά μοντέλα περιλάμβαναν τέσσερα κτίρια
σχήματος Γ τ α οποία όριζαν ένα σταυροδρόμι 6 , όπως φαίνεται στην Εικόνα 10.3.
H/W=0,1 H/W=0,25 H/W=0,5

ι ι
H/W=l H/W=l,5 H/W=2

Εικόνα 10.3: Μοντέλα με διαφορετικούς λόγους H/W, που χρησιμοποιήθηκαν για την παραμετρική
μελέτη με το λογισμικό Ecotect.
Γενικός Οικοδομικός Κανονισμός. Ν.1577/85 όπως ισχύει από 13/6/2000, στο Ενημερωτικό Δελτίο, τ.
2122/Ειδική Έκδοση, Αθήνα: Τ.Ε.Ε., 17 Οκτωβρίου 2000, σ. 12.
6
Το μήκος των πλευρών των κτιρίων περιγράφεται από το λόγο ύψους κτιρίων προς μήκος δρόμων (H/L).
Ο λόγος αυτός ήταν, για όλες τις περιπτώσεις που εξετάστηκαν, ίσος με 0,34 (L = 3 Η) και παρεμφερής με
τους λόγους H/L που παρατηρούνται στις σύγχρονες ελληνικές πόλεις.
339
Παραδογές τηο ανάλυσης \ιε ηλεκτρρνικό υπρλργιστή

Η ανάλυση με το λογισμικό Eooteot βασίστηκε στις παρακάτω παραδοχές:
• Τα μοντέλα που ελέγχθηκαν ήταν απλοποιημένα, δηλαδή δεν περιλάμβαναν μια πλήρη
επαναλαμβανόμενη μονάδα πόλης, αλλά ένα σταυροδρόμι.
• Η επιφάνεια των κτιρίων των μοντέλων σχεδιάστηκε απλή και συνεχής, χωρίς
ανοίγματα, προεξοχές και κενά, αντίθετα με ό,τι συμβαίνει στην πραγματικότητα.
• Οι οριζόντιες επιφάνειες ανάμεσα στα κτίρια (υπαίθριοι χώροι) σχεδιάστηκαν επίπεδοι,
χωρίς καμία κλίση.
• Ο συντελεστής ανακλαστικότητας των οριζόντιων και των κατακόρυφων επιφανειών
της αστικής χαράδρας που ορίστηκε από το λογισμικό ήταν ίσος με 0,75, τιμή που
αντιστοιχεί σε πολύ ανοιχτόχρωμη βαφή. Το στοιχείο αυτό αναφέρεται, δεν επηρέασε
όμως τα αποτελέσματα της ανάλυσης, γιατί, όπως αναφέρεται στη συνέχεια, οι
αντανακλάσεις μεταξύ των επιφανειών αγνοήθηκαν κατά τους υπολογισμούς.
• Τα κλιματικά δεδομένα που χρησιμοποιήθηκαν ήταν για την πόλη της Αθήνας.
• Το αρχείο των κλιματικών δεδομένων της Αθήνας (wea), που χρησιμοποιήθηκε για τους
υπολογισμούς, δημιουργήθηκε με το λογισμικό Weather Tool7, με βάση το αρχείο
κλιματικών δεδομένων (.epw) του λογισμικού EnergyPlus8
• Οι αντανακλάσεις μεταξύ των διαφορετικών επιφανειών των αστικών χαραδρών
αγνοήθηκαν και ο ηλιασμός τους υπολογίστηκε μόνο για την άμεση ηλιακή ακτινοβολία.
• Οι υπολογισμοί για το σκιασμό και τον ηλιασμό πραγματοποιήθηκαν για ολόκληρες
επιφάνειες και όχι για συγκεκριμένο τμήμα τους. Με τον τρόπρ αυτό δεν λαμβάνεται
υπόψη η πιθανή επίδραση των ορίων του απλοποιημένου μοντέλου στους υπολογισμούς.
10.2.3 Αποτελέσματα της ανάλυσης με ηλεκτρονικό υπολογιστή
Το λογισμικό Ecotect χρησιμοποιήθηκε για την ανάλυση του σκιασμού και του ηλιασμού
σε οριζόντιες (υπαίθριοι χώροι) και σε κατακόρυφες επιφάνειες (όψεις κτιρίων) για τις
διαφορετικές περιπτώσεις προσανατολισμών και λόγων H/W. Τα δώματα των κτιρίων
θεωρείται ότι έχουν απρόσκοπτο ηλιασμό καθ' όλη τη διάρκεια του καλοκαιριού για όλες τις
περιπτώσεις. Για το λόγο αυτό, για τις επιφάνειες αυτές δεν πραγματοποιήθηκαν υπολογισμοί
σκιασμού και ηλιασμού.
Οριζόντια επιφάνεια Κατακόρυφη επιφάνεια- Κατακόρυφη επιφάνεια-

Ανατολικός προσανατολισμός Δυτικός προσανατολισμός
Εικόνα 10.4: Μάσκες σκιασμού για αστική χαράδρα με διεύθυνση Βορρά-Νότου και λόγο H/W=l, που
υπολογίστηκαν με το λογισμικό Ecotect
Για το σκιασμό, χρησιμοποιήθηκε η εντολή υπολογισμού Ηλιακού Διαγράμματος* για

όλες τις εξεταζόμενες επιφάνειες. Έτσι, δημιουργήθηκαν μάσκες σκιασμού πάνω σε
7
Square One Research PTY Ltd., Dr. Andrew Marsh, The Weather Tool software v.UO, [Online] Available,
http://www.squl.com
8
US Department of the Energy and Lawrence Berkeley National Laboratories, EnergyPlus v.Ill, [Online]
Available, http://www.energyplus.gov
9
Ως Ηλιακό Διάγραμμα"μεταφράζεται ο αγγλικός όρος "Sun path diagram"
340
στερεογραφικά διαγράμματα.10 Στη συνέχεια, για κάθε περίπτωση, το Ecotect υπολόγισε

αναλυτικά το ποσοστό της επιφάνειας (0-100%) που σκιάζεται για όλη τη διάρκεια του
έτους, καθώς και το ποσοστό θέασης του ουρανού - ΠΘ.Ο!\ Στην Εικόνα 10.4
παρουσιάζονται ενδεικτικά οι μάσκες σκιασμού που υπολογίστηκαν από το λογισμικό για
οριζόντια και κατακόρυφες επιφάνειες σε αστική χαράδρα με διεύθυνση Βορρά-Νότου και
λόγο ύψους προς πλάτος (H/W) ίσο με 1.
*Ι Κατακόρυφη επιφάνεια-Ανατολή
RKBVB) SOLAR RADIATION -
Οριζόντια επιφάνεια Κατακόρυφη επιφάνεια-Δύση

Εικόνα 10.5: Υπολογισμός με τ ο λογισμικό Ecotect της προσπίπτουσας ηλιακής ακτινοβολίας του
σκιασμού και του ηλιασμού σε αστική χαράδρα με διεύθυνση Βορρά-Νότου και λόγο H/W=l.
Η ανάλυση του ηλιασμού των επιφανειών έγινε με δύο τρόπους. Από τη μία μεριά, για τις
οριζόντιες επιφάνειες, ο ηλιασμός (σε Wh) υπολογίστηκε με την εντολή "Ολική
Προσπίπτουσα Ηλιακή Ακτινοβολία'112 από τον Κάναβο Ανάλυσης®. Από την άλλη μεριά, για
τις κατακόρυφες επιφάνειες, ο ηλιασμός υπολογίστηκε με την εντολή Ηλιακή Έκθεση'™.
10
Τα στερεογραφικά διαγράμματα απεικονίζουν την πορεία του ήλιου στον ουράνιο θόλο κατά τη διάρκεια
της ημέρας και κατά τη διάρκεια του χρόνου, πρακτικά, μπορεί να θεωρηθεί ότι αποτελούν μια
φωτογραφία του ουρανού με φακό "μάτι ψαριού" (fish-eye lens), τραβηγμένη προς τα πάνω, κοιτώντας το
ζενίθ. Οι διαδρομές του ήλιου τις διαφορετικές στιγμές του έτους προβάλλονται σε αυτό το ημισφαίριο σε
κατάκλιση για κάθε τοποθεσία της γης, με Βάση το γεωγραφικό πλάτος και μήκος της. Η θέση του ήλιου
στον ουρανό για οποιαδήποτε ώρα οποιασδήποτε ημέρας του έτους περιγράφεται με γραμμές αζιμουθίου,
γραμμές ύψους, γραμμές ημερομηνιών και γραμμές ωρών.
rpamrëc αϋυ,ουθίου: πρόκειται για τις γραμμές στην περιφέρεια του κύκλου σε διαστήματα 15°. Η γωνία
αζιμουθίου του ήλιου σε μια συγκεκριμένη θέση μετριέται κατά τη φορά των δεικτών του ρολογιού από το
σημείο του Βορρά που Βρίσκεται στον άξονα του ψ.
Οι γραμμές ηλιακού ύφους απεικονίζονται με ομόκεντρους κύκλους με διακεκομμένη γραμμή που ξεκινούν
από το κέντρο του διαγράμματος προς την περιφέρεια του, σε διαστήματα των ΙΟ0, από τις 90° στις Ο0.
Οι γραμμές ημερομηνιών απεικονίζουν την πορεία του ήλιου στον ουρανό για κάθε ημέρα του χρόνου.
Ξεκινούν από τα ανατολικά (άξονας χ δεξιά) και καταλήγουν στα δυτικά (άξονας χ αριστερά). Οι 12
γραμμές που υπάρχουν στο διάγραμμα αφορούν στην 1η ημέρα κάθε μήνα του χρόνου.
Οι γραμμές ωρών απεικονίζουν την πορεία του ήλιου στον ουρανό για κάθε ώρα της ημέρας, κατά τη
διάρκεια του χρόνου. Έχουν μορφή δαριού και τέμνουν τις γραμμές ημερομηνίας. (Square One Research
PTY Ltd., Dr Andrew Marsh, Ecotect software v.5.2 Help, στο Ecotect software v.5.2, [Online] Available,
http://www.squl.com)
Οι μάσκες σκιασμού είναι στερεογραφικά διαγράμματα στα οποία αποτυπώνονται οι περίοδοι του έτους
που μια επιφάνεια είναι εκτεθειμένη στην ηλιακή ακτινοβολία (λευκό χρώμα) και εκείνες που είναι
σκιασμένη (μαύρο χρώμα και τόνοι του γκρίζου).
Ως Ποσοστό Θέασης του Ουρανού μεταφράζεται ο αγγλικός όρος Sky Factor.
12
Ως "Ολική Προσπίπτουσα Ηλιακή Ακτινοβολία" μεταφράζεται ο αγγλικός όρος "Cumulative Incident Solar
Radiation"
13 Ως Κάναβος Α νάλυσης μεταφράζεται ο αγγλικός όρος "Analysis Grid".
M Ως Ηλιακή Έκθεση"μεταφράζεται ο αγγλικός όρος "Solar Exposure".
341
Στην πρώτη περίπτωση, υπολογίστηκε η μέση ημερήσια ολική (άμεση και διάχυτη) ηλιακή
ακτινοβολία (σε Wh), ενώ στη δεύτερη, η συνολική μηνιαία άμεση15 ηλιακή ακτινοβολία (σε
Wh/m2). Τα αποτελέσματα των υπολογισμών για την προσπίπτουσα ηλιακή ακτινοβολία σε
οριζόντιες και κατακόρυφες επιφάνειες σε αστική χαράδρα με διεύθυνση Βορρά-Νότου και
λόγο H/W=l, παρουσιάζονται ενδεικτικά στην Εικόνα 10.5.
Τέλος, ο σκιασμός και ο ηλιασμός στις διαφορετικές αστικές χαράδρες εξετάστηκε και
ποιοτικά. Η προσέγγιση αυτή περιλάμβανε την ωριαία προσομοίωση (από τις 08:00 το πρωί
έως τις 19:00 το βράδυ) του ηλιασμού και του σκιασμού για καθεμιά από τις διαφορετικές
περιπτώσεις και υποπεριπτώσεις στην εμφάνιση (display) OpenGL. Ενδεικτικά, στην Εικόνα
10.6, παρουσιάζονται τα αποτελέσματα για αστική χαράδρα με διεύθυνση Βορρά-Νότου, για
λόγο H/W=l.
08:00 09:00 10:00 11:00
12:00 13:00 14:00 15:00
16:00 17:00 18:00 19:00

Εικόνα ΙΟ.ό: Ωριαία προσομοίωση με τ ο λογισμικό Ecotect του σκιασμού και του ηλιασμού σε αστική
χαράδρα με διεύθυνση Βορρά-Νότου και λόγο H/W-1.
Σε ό,τι αφορά στα στοιχεία ηλιακής ακτινοβολίας, που συγκεντρώθηκαν από την
ανάλυση με το λογισμικό Ecotect, η επεξεργασία τους περιλαμβάνει τη σύγκριση των ποσών
της προσπίπτουσας ηλιακής ακτινοβολίας που δέχεται κάθε φορά n εξεταζόμενη επιφάνεια
(οριζόντια ή κατακόρυφη) σε σχέση με την αντίστοιχη ηλιακή ακτινοβολία που δέχεται n ίδια
επιφάνεια σε συνθήκες απρόσκοπτου ηλιασμού. Με τον τρόπο αυτό είναι δυνατό τα
στοιχεία ηλιακής ακτινοβολίας να εκφραστούν ως αδιάστατα νούμερα, με τη μορφή
ποσοστών.16 Παρόλο που ο λόγος ύψους προς πλάτος (H/W) Ο,Ι προσεγγίζει τις συνθήκες
15
Ο υπολογισμός περιορίστηκε στην άμεση ακτινοβολία για να μην επηρεαστούν τα αποτελέσματα από
την ανάκλαση ηλιακής ακτινοβολίας από τις υπόλοιπες επιφάνειες της αστικής χαράδρας.
16
Η επιλογή αυτή πραγματοποιήθηκε κυρίως για λόγους απλοποίησης, αλλά και για έναν πρόσθετο λόγο.
Κατά την χρήση του λογισμικού Ecotect ν.5.2, για τον υπολογισμό της προσπίπτουσας ηλιακής
342
αυτές, πραγματοποιήθηκε μια επιπλέον σειρά υπολογισμών, κατά την οποία ο ηλιασμός
όλων των επιφανειών εξετάστηκε σε συνθήκες με πλήρη απουσία εμποδίων (H/W=0 και
ΓΤ.Θ.Ο.=100% για τις οριζόντιες επιφάνειες και 50% για τις κατακόρυφες). Τα αποτελέσματα
των υπολογισμών για τις οριζόντιες επιφάνειες παρουσιάζονται στον Πίνακα ΪΟ.Ϊ, ενώ για τις
κατακόρυφες, στον Πίνακα 10.2. Σημειώνεται ότι για λόγους απλοποίησης δεν παρατίθενται
τα ποσά ηλιακής ακτινοβολίας που υπολογίστηκαν από το λογισμικό, αλλά η σχέση τους
(με τη μορφή ποσοστών) ως προς τα αντίστοιχα ποσά της περίπτωσης απρόσκοπτου
ηλιασμού.
Πίνακας ΪΟ.Ϊ: Ποσοστά θέασης ουρανού και μέση ημερήσια ολική (άμεση και διάχυτη) ηλιακή
ακτινοβολία για οριζόντιες επιφάνειες για τις διαφορετικές περιπτώσεις προσανατολισμών (Ι έως IV)
και λόγων H/W (Ο,ΟΙ έως 3).
H/W Π.Θ.Ο. Λόγος ακτινοβολίας για H/W=0 προς
ακτινοβολία για H/W=Q,1, 0,25, κ.λπ.
Ι. Β-Ν II. Α-Δ III. ΒΑ-ΝΔ IV. ΒΔ-ΝΑ
Ο 100% 1_ 1 1 1
Ο,Ι 91,40% 0,95 0,98 0,96 0,96
0,25 80% 0,84 0,92 0,88 0,87
0,5 όό,20% 0,68 0,84 0,74 0,73
1 49,30% 0,47 0,ό9 0,51 0,52
1,5 39,50% 0,35 0,57 0,38 0,39
2 33,10% 0,28 0,47 0,30 0,31
3 25,30% 0,19 0,32 0,21 0,22
Από την ανάλυση του Πίνακα ΪΟ.Ϊ, φαίνεται ότι η ηλιακή ακτινοβολία που δέχονται οι
οριζόντιες επιφάνειες μειώνεται ως προς την περίπτωση απρόσκοπτου ηλιασμού (H/W=0),
κυρίως ανάλογα με τον λόγο H/W. Αναλυτικότερα, η μείωση της ηλιακής ακτινοβολίας για
τις οριζόντιες επιφάνειες με διεύθυνση ΒΑ-ΝΔ και ΒΔ-ΝΑ (περιπτώσεις III και IV) ανάλογα με
το λόγο H/W και το Π.Θ.Ο. είναι παρόμοια, ενώ αντίστοιχη είναι και η μείωση που
παρατηρείται στις οριζόντιες επιφάνειες με διεύθυνση Β-Ν (περίπτωση Ι). Στις τρεις αυτές
περιπτώσεις, για αστικές χαράδρες με λόγο H/W=l, η -ηλιακή ακτινοβολία έχει ήδη μειωθεί
περίπου στο μισό (0,47 για την περίπτωση Ι, και 0,51 και 0,52 για τις περιπτώσεις III και IV,
αντίστοιχα). Αντίθετα, στην περίπτωση II (αστικές χαράδρες με διεύθυνση Α-Δ), η ηλιακή
ακτινοβολία που δέχεται n οριζόντια επιφάνεια φτάνει περίπου στο μισό (477ο) της
ακτινοβολίας της περίπτωσης H/W=0, όταν ο λόγος ύψους προς πλάτος (H/W) της
αστικής χαράδρας είναι ίσος με το 2. Κατά συνέπεια, σε αστικές χαράδρες, των οποίων ο
κύριος άξονας έχει διεύθυνση Ανατολής-Δύσης, η επίδραση του λόγου H/W στα ποσά της
προσπίπτουσας ηλιακής ακτινοβολίας είναι πολύ μικρότερη σε σχέση με τους άλλους τρεις
βασικούς προσανατολισμούς.
Κλείνοντας, πρέπει να τονιστεί ότι οι παραπάνω λόγοι προέκυψαν από τις μέσες τιμές
ηλιακής ακτινοβολίας που υπολογίστηκαν από το λογισμικό Ecotect. Για το λόγο αυτό, η
παραπάνω επεξεργασία δεν δίνει πληροφορίες σχετικά με την αναλυτική κατανομή των
ποσών της ηλιακής ακτινοβολίας στο σύνολο των επιφανειών, ούτε και κατά τη διάρκεια
της ημέρας. Η χωρική κατανομή της ηλιακής ακτινοβολίας παρουσιάζεται στις γραφικές
αναλύσεις, που παρατίθενται στο Παράρτημα 3
Για τη μεταβολή της ηλιακής ακτινοβολίας στους υπαίθριους χώρους κατά τη διάρκεια
της ημέρας, αλλά και για τον καθορισμό του χρονικού διαστήματος εμφάνισης των
ακτινοβολίας σε κατακόρυφες επιφάνειες με ανατολικό και με δυτικό προσανατολισμό, βρέθηκε ότι η

υπήρχε σημαντική διαφορά στα ποσά που υπολογίζονταν από το λογισμικό. Μετά από σχετική ερώτηση
στο Forum του Ecotect (Ecotect Forum, [ΟπΙίηθ] Available, http://www.saul.com) και από σχετική υπόδειξη
βρέθηκε ότι το πρόβλημα εντοπιζόταν εν μέρει στο αρχείο κλιματικών δεδομένων και εν μέρει στο ίδιο το
λογισμικό. Αυτός ήταν και ο λόγος για τον οποίο το αρχείο κλιματικών δεδομένων που χρησιμοποιήθηκε
για τους υπολογισμούς ήταν εκείνο του λογισμικού ΕηθΓςνΡΙυδ και όχι του Ecotect.
343
υψηλότερων τιμών της, χρησιμοποιήθηκε τ ο λογισμικό Weather Tool17, καθώς στην ουσία
πρόκειται για τιμές προσπίπτουσας ηλιακής ακτινοβολίας σε οριζόντιο επίπεδο. Συγχρόνως,
με τ ο λογισμικό Solar Tool18 υπολογίστηκαν οι γωνίες ηλιακού ύψους και αζιμουθίου για τ α
παραπάνω χρονικά διαστήματα (βλ. Πίνακα 10.2).
Πίνακας 10.2: Χρονική κατανομή των μέγιστων τιμών της προσπίπτουσας ηλιακής ακτινοβολίας σε
οριζόντιο επίπεδο και γωνίες ηλιακού ύψους και αζιμουθίου.
12:00 13:00 14:00 15:00
(10:30 TST) (Π:3Ρ TST) (12:30 TST) (13:30 TST)
Άμεση ηλιακή ακτινοβολία (W/m ) 652 789 811 733
Διάχυτη ηλιακή ακτινοβολία (W/m2) 314 207 154 160
Ολική ηλιακή ακτινοβολία (W/m2) 966 966 966 966
Ηλιακό ύψος (°) 66,4 74,4 73,8 65,4
Ηλιακό αζιμούθιο (°) 122,9 156,6 208,3 240,5
Πίνακας 10.3: Ποσοστά θέασης του ουρανού και άμεση ηλιακή ακτινοβολία (Wh/m ) για τις ώρες
μέγιστης ηλιακής ακτινοβολίας για κατακόρυφες επιφάνειες για τις διαφορετικές περιπτώσεις
προσανατολισμών ( b έως IV12) και λόγων H/W (Ο,ΟΙ έως 3).
Λόγος ακτινοβολίας για H/W=0 προς ακτινοβολία για H/W=0,1, 0,25, κ.λπ.
H/W Π.Θ.Ο. ΚΑ k Δ Β k Ν Ih. ΒΔ ΙΒ2. ΝΑ IV. ΒΑ IV2. ΝΔ
Ο 50% Ι,ΟΟ Ι,ΟΟ Ι,ΟΟ Ι,ΟΟ ΙΟΟ Ι,ΟΟ Ι,ΟΟ Ι,ΟΟ
Ο,Ι 49,5% 0,97 0,94 0,96 0,95 0,97 0,98 0,95 0,97
0,25 48,6% 0,97 0,94 0,96 0,95 0,97 0,98 0,95 0,97
0,5 46,5% 0,89 0,94 0,83 0,95 0,97 0,98 0,92 0,97
1 42,2% 0,82 0,83 0,58 0,95 0,97 0,86 0,75 0,97
1,5 38,7% 0,70 0,73 0,51 0,95 0,97 0,78 0,65 0,89
2 35,7% 0,54 0,62 0,45 0,95 0,89 0,59 0,51 0,81
3 31,1% 0,43 0,52 0,32 0,95 0,80 0,55 0,31 0,62
Ώρες 9-11 16-18 12-14 16-18 9-11 8-10 14-16
Ηλ. Αζιμούθιο 83,9-104,4 257,1-277 121,9-208,4 257,1-277 83,9-104,4 75,7-92,9 208,4-257
Ηλ. Ύψος 32,1-55,6 54,3-30,8 66,4-73,8 54,3-30,8 32,1-55,6 20,4-43,9 73,8-54,3
Ο 1
H/W Ο 1
H/W
Εικόνα 10.7: Συσχετισμός H/W με λόγους ηλιακής ακτινοβολίας σε κατακόρυφες επιφάνειες σε

αστικές χαράδρες με διαφορετικούς λόγους H/W (Rn%) προς την ηλιακή ακτινοβολία σε
κατακόρυφες επιφάνειες με απρόσκοπτο ηλιασμό (R0%)·
Πρέπει να σημειωθεί ότι η επίδραση της ηλιακής ακτινοβολίας στις διαφορετικές όψεις
εξαρτάται και από τις γωνίες ύψους και αζιμουθίου του ήλιου κ α τ ά τις ώρες που αυτή
λαμβάνει χώρα (βλ. εικ. 10.8).
17
Square One Research PTY Ltd., Dr. Aηdrew Marsh, The Weather Tool software v.llO, [Ork\e] Available,
http://www.squl.com
18
Square One Research PTY Ltd., Dr. Aηdrew Marsh, The Solar Tool software v.l.JO, [ΟηΙίηβ] Available,
http://www.squl.com
344
-: • •^
:
' s;. '. Χ
square inch square inch
Εικόνα 10.8: Η "πυκνότητα" της ηλιακής ενέργειας ως συνάρτηση της γωνίας πρόσπτωσης.
πηγή: Edward Mazria, The Passive Solar Energy Book, U.S.A.: Rodale Press, 1979, σ. 13.
To γεγονός αυτό ισχύει χαρακτηριστικά για τις νότιες όψεις, οι οποίες έχουν σχεδόν
απρόσκοπτο ηλιασμό όλο τ ο καλοκαίρι και για όλους τους λόγους H/W, όμως οι γωνίες
ηλιακού ύψους είναι τέτοιες (66,4°-73,8°), που δεν επιτρέπουν την απορρόφηση μεγάλων
ποσών ηλιακής ακτινοβολίας. Για τ ο λόγο αυτό, σε όλες τις περιπτώσεις, είναι απαραίτητο
τα παραπάνω στοιχεία να εξετάζονται σε συνδυασμό με τ α σχήματα (βλ. π.χ. εικ. 10.5), που
παρατίθενται στο Παράρτημα 3 και αφορούν στα ποσά ηλιακής ακτινοβολίας που δέχονται
οι επιφάνειες κατά τη διάρκεια της ημέρας για όλους τους μήνες του χρόνου.
10.2.4 Συσχετισμός ανάλυσης με Η. Υ. με δεδομένα πειραματικών μετρήσεων
Οπως προαναφέρθηκε, ο κύριος στόχος της παραμετρικής μελέτης με ηλεκτρονικό

υπολογιστή ήταν ο καθορισμός εκείνων των δυσμενέστερων περιπτώσεων κατά τις οποίες
τα υλικά των οριζόντιων και των κατακόρυφων επιφανειών της πόλης υπερθερμαίνονται. Ο
συσχετισμός της ανάλυσης που πραγματοποιήθηκε με τ ο λογισμικό Ecotect με τ α δεδομένα
των πειραματικών μετρήσεων, στηρίζεται σε μια λογική διαδικασία σκέψης, η οποία
περιλαμβάνει τη συγκέντρωση όλων των στοιχείων (σκιασμού, ηλιασμού και επιφανειακών
θερμοκρασιών) σε μια σειρά απλών διαγραμμάτων.
Αρχικά, καθορίζονται, για τους καλοκαιρινούς μήνες, τ α χρονικά διαστήματα μέσα στην
ημέρα κατά τ α οποία οι διαφορετικές επιφάνειες δέχονται απρόσκοπτο ηλιασμό και εκείνα
κατά τ α οποία σκιάζονται. Δεύτερον, εντοπίζονται, πάλι για την θερινή περίοδο, οι ώρες της
ημέρας, κ α τ ά τις οποίες οι επιφάνειες δέχονται τ α μεγαλύτερα ποσά ηλιακής ακτινοβολίας.
Τρίτον, σημειώνονται, μετά από έλεγχο των μετρήσεων του πειραματικού μέρους της
διατριβής19, τ α χρονικά διαστήματα που εμφανίζονται οι μέγιστες τιμές των επιφανειακών
θερμοκρασιών των υλικών. Οι δυσμενέστερες περιπτώσεις υπερθέρμανσης προκύπτουν από
τ ο συνδυασμό όλων των παραπάνω στοιχείων, με βάση την εξής υπόθεση: όταν κατά το
διάστημα εμφάνισης των μέγιστων επιφανειακών θερμοκρασιών, καθώς και για κάποιες ώρες
πριν από αυτό, οι επιφάνειες δεν σκιάζονται, τ ό τ ε τ α υλικά αναπτύσσουν υψηλές
θερμοκρασίες.
Ο εντοπισμός των χρονικών διαστημάτων ηλιασμού και σκιασμού των επιφανειών
πραγματοποιείται από την ανάλυση των μασκών σκιασμού, που υπολογίστηκαν από τ ο
λογισμικό Ecotect. Αυτή n επεξεργασία περιλαμβάνει μετατροπές χρόνου, καθώς οι μάσκες
σκιασμού (στερεογραφικά διάγραμμα) που υπολογίζονται από τ ο λογισμικό έχουν ως βάση
την χειμερινή ώρα (Χειμερινή ώρα = Ηλιακή ώρα + 30', περίπου, για τ ο Δεκέμβριο 2 0 ), ενώ τ α
Για περισσότερα, βλ. Κεφάλαια 7 και 8 Ιου Μέρους, καθώς και παράρτημα 2.
Συγκεκριμένα, η εξίσωση του χρόνου που συνδέει την χειμερινή τοπική ώρα και την ηλιακή ώρα είναι:
Ηλιακή Ώρα - Μέση Τοπική Ώρα = Ε + 4x(l,oc - lst) - DxóO λεπτά
όπου:
345
στοιχεία ηλιακής ακτινοβολίας αναφέρονται στη θερινή ώρα (θερινή ώρα = Ηλιακή ώρα +
1:30', περίπου, για τον Ιούνιο21). Το ίδιο ισχύει και για την πειραματική έρευνα της διατριβής, n
οποία επίσης πραγματοποιήθηκε με βάση την θερινή ώρα. Στα διαγράμματα που
ακολουθούν εμφανίζονται τόσο n χειμερινή (ανώτερη γραμμή χρόνου), όσο και n θερινή
ώρα (ανώτερη γραμμή χρόνου), έτσι ώστε να υπάρχει άμεση σύνδεση με τις μάσκες
σκιασμού του Ecotect, αλλά και με τα δεδομένα των πειραματικών μετρήσεων.
Στα διαγράμματα που δημιουργήθηκαν, τα ποσοστά σκιασμού που υπολογίστηκαν από
το λογισμικό ομαδοποιήθηκαν σε τέσσερις διαβαθμίσεις:
• για ποσοστό σκιασμού από 0% έως 10%
• για ποσοστό σκιασμού από 50% έως 100%.
Τα ποσοστά αυτά αναφέρονται στο ποσοστό της εξεταζόμενης επιφάνειας που
σκιάζεται κάθε φορά (π.χ. για ποσοστό σκιασμού 0-10%, η επιφάνεια δεν σκιάζεται, ενώ
ποσοστό άνω του 50% σημαίνει ότι πάνω από τη μισή επιφάνεια σκιάζεται). Για τις δύο
πρώτες διαβαθμίσεις θεωρείται ότι το αποτέλεσμα του σκιασμού είναι αμελητέο, η τρίτη
διαβάθμιση θεωρείται ενδιάμεση, ενώ για την τελευταία διαβάθμιση θεωρείται ότι η επίδραση
του σκιασμού υπερισχύει εκείνης του ηλιασμού.
Στο υπόβαθρο που δημιουργείται από τα στοιχεία ηλιασμού και σκιασμού προστίθενται
τα στοιχεία ηλιακής ακτινοβολίας. Πρόκειται για τις περιπτώσεις που εντοπίστηκαν στην
προηγούμενη παράγραφο (βλ. Πίνακες 10.1 και 10.2), όπου η προσπίπτουσα ηλιακή
ακτινοβολία ισοδυναμεί με ένα δεδομένο ποσοστό (50% για τις οριζόντιες επιφάνειες και
80% για τις κατακόρυφες) της προσπίπτουσας ηλιακής ακτινοβολίας, που δέχονται
αντίστοιχες επιφάνειες με απρόσκοπτο ηλιασμό (H/W=0). Οι περιοχές αυτές περιγράφονται
στα διαγράμματα με πλαίσιο κίτρινου χρώματος.
Τέλος, με κόκκινα πλαίσια τονίζονται τα χρονικά διαστήματα κατά τα οποία
εμφανίζονται στα υλικά οι μέγιστες επιφανειακές θερμοκρασίες {Πίνακας 10.4), όπως αυτές
προκύπτουν από τους πίνακες των μετρήσεων του πειραματικού μέρους της διατριβής.
Πίνακας 10.4: Στοιχεία για την εμφάνιση των μέγιστων επιφανειακών θερμοκρασιών ' των υλικών σε
οριζόντιες και σε κατακόρυφες επιφάνειες.
Τοπική θερινή ώρα Τοπική χειμερινή Ηλιακή ώρα
(Θ.Ω.) ώρα (Χ.Ω.) (ΚΩ.)
Οριζόντιες επιφάνειες 14:00-17:00 1300-16:00 12:30-15:30
Κατακόρυφες επιφάνειες - Βορράς - - -
Κατακόρυφες επιφάνειες - Νότος 13:00-15:00 12:00-14:00 11:30-13:30
Κατακόρυφες επιφάνειες - Ανατολή 9:00-11:00 8:00-10:00 7:30-9:30
Κατακόρυφες επιφάνειες - Δύση 16:00-18:00 15:00-17:00 14:30-16:30
όπου: κατά μέσο όρο Θ.Ω. = ΧΩ + Ih, λόγω αξιοποίησης του φυσικού φωτισμού*2
και Θ.Ω. = ΗΩ. + Ih 30', λόγω αξιοποίησηςτου φυσικού φωτισμού
Σημειώνεται ότι ο καθορισμός των χρονικών διαστημάτων εμφάνισης των μέγιστων

επιφανειακών θερμοκρασιών των υλικών έγινε με βάση ό,τι ισχύει για την πλειονότητα των
υλικών. Ωστόσο, είναι προφανές ότι το χρονικό διάστημα αυτό μπορεί να διαφέρει σε
κάποια υλικά, τόσο λόγω των θερμοφυσικών ιδιοτήτων τους, όσο και λόγω του τρόπου
τοποθέτησης τους. Έτσι, σε υλικά με μικρό συντελεστή θερμικής αγωγιμότητας και μικρή
Ε : τιμή που προκύπτει από την εξίσωση του χρόνου σε λεπτά σε συνάρτηση της περιόδου του έτους
lioc : γεωγραφικό μήκος της τοποθεσίας σε μοίρες (+ ανατολικά, - δυτικά)
lst : καθορισμένος μεσημβρινός για τη ζώνη τοπικού χρόνου σε μοίρες (+ ανατολικά, - δυτικά)
D : η διαφορά εξαιτίας της θερινής ώρας για την αξιοποίηση του φυσικού φωτισμού σε ώρες (συνήθως +1 h)
[John R. Goulding, J. Owen Lewis, Theo C. Steemers, Ενέργεια στην Αρχιτεκτονική Το Ευρωπαϊκό Εγχειρίδιο
για τα Παθητικά Ηλιακά Κτίρια, επιμ. Ερωτόκριτος Π. Τσίγκας, Θεσσαλονίκη: Μαλλιαρής Α. - παιδεία Α.Ε.,
1996, σ. 179.]
21
πρβλ. υποσημείωση 18.
22
Ως αξιοποίηση του φυσικού φωτισμού μεταφράζεται ο αγγλικός όρος daylight savings
346
διαχυτότητα, όπως είναι για παράδειγμα τ ο ξύλο ή τ ο ξερό χώμα, οι μέγιστες επιφανειακές
θερμοκρασίες εμφανίζονται νωρίτερα από τ ο προκαθορισμένο χρονικό διάστημα 14:00-
17:00. Το ίδιο ισχύει και για υλικά, που είναι τοποθετημένα σε μη αγώγιμο υπόστρωμα, όπως
είναι οι ασφαλτικές μεμβράνες πάνω σε θερμομονωτικό υλικό.
Α. Αποτελέσματα νια αστικές χαράδρες ιαε προσανατολισυ,ό Β ο ρ ρ ά ο Ν ό τ ο ς

Για αστικούς υπαίθριους χώρους, των οποίων ο κύριος άξονας έχει διεύθυνση Βορρά-Νότου,
τα υλικά υπερθερμαίνονται στις περιπτώσεις από H/W=0 έως και H/W=l. Ωστόσο,
σημειώνεται ότι για H/W=0,5 και H/W=l, ο σκιασμός των υλικών μετά τις 17:00 και τις 16:00,
αντίστοιχα, έχει ως αποτέλεσμα την άμεση μείωση των επιφανειακών θερμοκρασιών τους.
Με αυτόν τον τρόπο, κατά τη δύση του ήλιου (19:30 περίπου) και ανάλογα με τις
θερμοφυσικές τους ιδιότητες, οι θερμοκρασίες των υλικών προσεγγίζουν τη θερμοκρασία
του αέρα. Συνεπώς, δεν επιβαρύνουν θερμικά τ ο μικροκλίμα κατά τις βραδινές ώρες.
Συγχρόνως, στις δύο αυτές περιπτώσεις (H/W=0,5 και H/W=l), μειώνεται τόσο τ ο χρονικό
διάστημα, όσο και η έκταση, σε επίπεδο επιφάνειας, εμφάνισης των μέγιστων θερμοκρασιών.
Τέλος, σημειώνεται ότι ακόμα και στις περιπτώσεις αστικών χαραδρών με μεγάλες τιμές
H/W, τ ο κεντρικό τμήμα των οριζόντιων επιφανειών, που στην πραγματικότητα αντιστοιχεί
στο οδόστρωμα, είναι εκτεθειμένο στον ήλιο κατά τις ώρες μέγιστης ηλιακής πρόσπτωσης
(12:00-15:00).
Διάγραμμα 10.1: Διάρκεια και ποσοστά σκιασμού των οριζόντιων επιφανειών με κύριο άξονα στη
διεύθυνση Βορράς-Νότος για τις διαφορετικές περιπτώσεις H/W.
6 7 8 9 ΙΟ 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 Χ.Ω.
ΙΟ 11 19 20 21ΘΩ.
Υπόμνημα: 0-10% 10-30% 30-50% 50-100%

Χ.Ω. Χειμερινή ώρα (Ηλιακή ώρα + 3 0 ) Θερινή ώρα (Ηλιακή ώρα + 1:30')
Διάστημα εμφάνισης υψηλότερων θερμοκρασιών
Διάστημα εμφάνισης μεγαλύτερων τιμών ηλιακής ακτινοβολίας
Σε κατακόρυφες επιφάνειες με ανατολικό προσανατολισμό, η υπερθέρμανση των

υλικών μπορεί να πραγματοποιηθεί για αστικές χαράδρες με λόγους H/W από Ο έως 1. Στην
τελευταία περίπτωση (H/W=l) η υπερθέρμανση των υλικών μπορεί να μην είναι αντίστοιχη
με των άλλων περιπτώσεων, καθώς πριν τις 9:00, 3 0 - 5 0 % της επιφάνειας σκιάζεται. Για
λόγους ύψους προς πλάτος (H/W) ίσους με έως και 0,5, οι ανατολικές όψεις δε σκιάζονται
κατά την χρονική περίοδο 7:00 έως 13:30 και άρα n διακύμανση των επιφανειακών
θερμοκρασιών των υλικών μπορεί να φτάσει στις μέγιστες τιμές της κατά τ ο διάστημα
9:00-11:00.
347
-

Διάγραμμα 10.2: Διάρκεια και ποσοστά σκιασμού των κατακόρυφων επιφανειών με Ανατολικό
προσανατολισμό για τις διαφορετικές περιπτώσεις H/W.
6 7 8 9 ΙΟ 11 12 13 14 15 16 17 18 19 2 0 ΧΩ.
Ο,Ι
0,25 Ι
0,5
Ι
1
1,5
2
3
ΙΟ 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21ΘΩ.
Υπόμνημα: 0-10% 50-100%

Χ.Ω. Χειμερινή ώρα (Ηλιακή ώρα Θερινή ώρα (Ηλιακή ώρα + 1:30')
Για τις κ α τ α κ ό ρ υ φ ε ς επιφάνειες μ ε δ υ τ ι κ ό π ρ ο σ α ν α τ ο λ ι σ μ ό , n υ π ε ρ θ έ ρ μ α ν σ η τ ω ν

υλικών μπορεί ν α πραγματοποιηθεί σε α σ τ ι κ έ ς χ α ρ ά δ ρ ε ς με λ ό γ ο υ ς H/W από Ο έως 1. Σ τ η ν
περίπτωση H/W=l, ο σ κ ι α σ μ ό ς τ ω ν υλικών μ ε τ ά τ ι ς 17:00 έχει ως α π ο τ έ λ ε σ μ α τ η γρήγορη
πτώση τ ω ν επιφανειακών θ ε ρ μ ο κ ρ α σ ι ώ ν τ ο υ ς . Το γ ε γ ο ν ό ς α υ τ ό έχει θ ε τ ι κ έ ς συνέπειες για τ ο
μ ι κ ρ ο κ λ ί μ α , καθώς τ α υλικά α π ο φ ο ρ τ ί ζ ο ν τ α ι θ ε ρ μ ι κ ά πριν από τ η δύση τ ο υ ήλιου.
' Διάγραμμα 10.3: Διάρκεια και ποσοστά σκιασμού των κατακόρυφων επιφανειών με Δυτικό
6 7 8 9 ΙΟ 11 12 13 14 15 16 17 18 19 2 0 ΧΩ.
Ο,Ι
0,25
0,5
1
15
2
3
ΙΟ 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21ΘΩ.
Υπόμνημα: 0-10% 10-30% 30-50% 50-100%

Χ.Ω. Χειμερινή ώρα (Ηλιακή ώρα + 3Q') Θερινή ώρα (Ηλιακή ώρα + 1:30')
Β. Α π ο τ ε λ έ σ υ , α τ α νια α σ τ ι κ έ ο χ α ο ά δ ρ ε ο ιαε π ρ ρ σ α ν α τ σ λ ι σ α ό Α ν α τ σ λ η - Δ ύ σ η
Σε α σ τ ι κ ο ύ ς υπαίθριους χώρους, τ ω ν οποίων ο κύριος ά ξ ο ν α ς έχει διεύθυνση Α ν α τ ο λ ή ς -
Δύση, ε π ι κ ρ α τ ο ύ ν σ υ ν θ ή κ ε ς πλήρους ή σ χ ε δ ό ν π λ ή ρ ο υ ς ηλιασμού για ό λ ο υ ς τ ο υ ς λ ό γ ο υ ς
H/W από τ ο Ο έως και τ ο 2. Οι α σ τ ι κ έ ς χ α ρ ά δ ρ ε ς μ ε λ ό γ ο H/W=2 π ε ρ ι λ α μ β ά ν ο ν τ α ι στις
περιπτώσεις υ π ε ρ θ έ ρ μ α ν σ η ς γιατί από τις 1 0 : 0 0 έως και τις 17:00, μ ό ν ο τ ο 3 0 - 5 0 % τ η ς
ο ρ ι ζ ό ν τ ι α ς επιφάνειας τ ο υ ς σκιάζεται. Συγχρόνως, η π ρ ο σ π ί π τ ο υ σ α ηλιακή α κ τ ι ν ο β ο λ ί α κ α τ ά
τις ώ ρ ε ς 12:00 με 15:00 ισούται με τ ο 47% τ η ς π ρ ο σ π ί π τ ο υ σ α ς ηλιακής α κ τ ι ν ο β ο λ ί α ς σε
α ν τ ί σ τ ο ι χ ο ο ρ ι ζ ό ν τ ι ο επίπεδο μ ε α π ρ ό σ κ ο π τ ο ηλιασμό. Οι περιπτώσεις H/W=2 και H/W=l,5
διαφοροποιούνται ως προς τις υπόλοιπες περιπτώσεις γιατί από τις 18:30 σ κ ι ά ζ ο ν τ α ι κ α τ ά τ ο
μ ε γ α λ ύ τ ε ρ ο μ έ ρ ο ς τ ο υ ς . Α υ τ ό έχει ως α π ο τ έ λ ε σ μ α τ α υλικά που α π ο τ ε λ ο ύ ν τις ο ρ ι ζ ό ν τ ι ε ς
επιφάνειες σε α σ τ ι κ έ ς χ α ρ ά δ ρ ε ς μ ε α υ τ ά τ α γ ε ω μ ε τ ρ ι κ ά χ α ρ α κ τ η ρ ι σ τ ι κ ά ν α ψ ύ χ ο ν τ α ι
348
γρηγορότερα από τ α αντίστοιχα υλικά σε αστικές χαράδρες με μικρότερους λόγους H/W,

προσεγγίζοντας τη θερμοκρασία του αέρα κατά τη δύση του ήλιου.
διεύθυνση Ανατολής-Δύσης για τις διαφορετικές περιπτώσεις H/W.
6 7 8 9 ΙΟ 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 ΧΩ.
Ο,Ι
0,25
0,5
1
1,5
2
3
ΙΟ 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 ΘΩ.
Υπόμνημα: 0-10% 30-50% 50-100%

Χ.Ω. Χειμερινή ώρα (Ηλιακή ώρα Θερινή ώρα (Ηλιακή ώρα + 1:30")
Κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, οι βόρειες όψεις λιάζονται για περιορισμένα χρονικά
διαστήματα μέσα στην ημέρα, δηλαδή νωρίς τ ο πρωί (7:00-9:30) και αργά τ ο απόγευμα
(17:30-20:00). Οι γωνίες ηλιακού ύψους και αζιμουθίου, καθώς και τ α ποσά της
προσπίπτουσας ηλιακής ακτινοβολίας κατά τις ώρες αυτές δεν είναι ικανά να
προκαλέσουν την υπερθέρμανση των υλικών σε όψεις με βόρειο προσανατολισμό.
Διάγραμμα 10.5: Διάρκεια και ποσοστά σκιασμού των κατακόρυφων επιφανειών με Βόρειο
6 7 8 9 ΙΟ Π 12 13 14 15 J 6 _ 17 18 19 20 Χ.Ω.
Ο,Ι
0,25
0,5
1
1,5
19 20 21 ΘΩ.
Υπόμνημα: 0-10% 10-30% 30-50% 50-100%

Χ.Ω. Χειμερινή ώρα (Ηλιακή ώρα + 30') Θερινή ώρα (Ηλιακή ώρα + 1:30')
Σε κατακόρυφες επιφάνειες με νότιο προσανατολισμό, τ α υλικά δέχονται απρόσκοπτο

ηλιασμό καθ' όλη τη διάρκεια της θερινής περιόδου ανεξάρτητα από τ ο λόγο ύψους προς
πλάτος (H/W) της αστικής χαράδρας, στην οποία ανήκουν. Με βάση αυτή τη διαπίστωση
μπορεί να ειπωθεί ότι τ α υλικά που τοποθετούνται σε νότιες όψεις κτιρίων
υπερθερμαίνονται πάντα. Στην πράξη, όμως, οι μεγάλες γωνίες ηλιακού ύψους κατά τις
ώρες εμφάνισης των υψηλότερων τιμών ηλιακής ακτινοβολίας δεν προκαλούν σημαντική
άνοδο των επιφανειακών θερμοκρασιών σε υλικά με νότιο προσανατολισμό. Το γεγονός
αυτό τεκμηριώνεται και από τις πειραματικές μετρήσεις αυτής της διατριβής, όπου φαίνεται
ότι οι μέγιστες επιφανειακές θερμοκρασίες που αναπτύσσουν τ α υλικά σε κατακόρυφη θέση
349
με ν ό τ ι ο π ρ ο σ α ν α τ ο λ ι σ μ ό είναι πολύ χ α μ η λ ό τ ε ρ ε ς από τις α ν τ ί σ τ ο ι χ ε ς θ ε ρ μ ο κ ρ α σ ί ε ς που

α ν α π τ ύ σ σ ο υ ν τ α ίδια υλικά σε σριζόντια θέση, α λ λ ά και σ ε κ α τ α κ ό ρ υ φ η θέση μ ε δ υ τ ι κ ό
πρρσανατσλισμό.
Διάγραμμα 10.6: Διάρκεια και ποσοστά σκιασμού των κατακόρυφων επιφανειών με Νότιο
6 7 8 9 ΙΟ 11 12 13 14 15 16 17 18 19 2 0 Χ.Ω.
19 20 21 ΘΩ.
Υπόμνηιαα: 0-10% 10-30% 30-50% 50-100%

Χ.Ω. Χειμερινή ώρα (Ηλιακή ώρα + 3 0 ) Θερινή ώρα (Ηλιακή ώρα + 1:30')
Οι ν ό τ ι ε ς όψεις έχουν τ η ν ι δ ι α ι τ ε ρ ό τ η τ α ό τ ι κ α τ ά τ η ν χειμερινή π ε ρ ί ο δ ο ό τ α ν η

π ρ ο σ π ί π τ ο υ σ α σε α υ τ έ ς ηλιακή α κ τ ι ν ο β ρ λ ί α είναι και μ ε γ ά λ η και επιθυμητή. Για τ ο λ ό γ ο α υ τ ό ,
σημειώνεται, κ α τ ' εξαίρεση, ό τ ι κ α τ ά τ ο υ ς χειμερινούς μ ή ν ε ς , n επίδραση τ η ς ηλιακής
α κ τ ι ν ο β ο λ ί α ς κ α τ α ρ γ ε ί τ α ι σε α σ τ ι κ έ ς χ α ρ ά δ ρ ε ς με λ ό γ ο ύψους προς π λ ά τ ο ς (H/W)
μ ε γ α λ ύ τ ε ρ ο τ ο υ 1.
Γ. Α π ο τ ε λ έ σ μ α τ α για α σ τ ι κ έ ς χ α ρ ά δ ρ ε ς με π ρ ρ σ α ν α τ ο λ ι σ υ ι ό Β ό ο ε ι σ - Α ν α τ ο λ ι κ ά / Ν ό τ ι ο -
Δυτικά
Σε α σ τ ι κ έ ς χ α ρ ά δ ρ ε ς με π ρ ο σ α ν α τ ο λ ι σ μ ό Β ό ρ ε ι ο - α ν α τ ο λ ι κ ά / Ν ό τ ι ο - δ υ τ ι κ ά , τ α υλικά τ ω ν
ο ρ ι ζ ό ν τ ι ω ν επιφανειών υ π ε ρ θ ε ρ μ α ί ν ο ν τ α ι για λ ό γ ο υ ς ύψους π ρ ο ς π λ ά τ ο ς (H/W) από Ο έως
και 1,5. Σ τ η ν περίπτωση H/W=l,5, η υ π ε ρ θ έ ρ μ α ν σ η ε ν δ έ χ ε τ α ι ν α είναι μ ι κ ρ ό τ ε ρ η , κ α θ ώ ς τ α
υλικά β ρ ί σ κ ο ν τ α ι σ τ η σκιά έ ω ς τις 13:00, ε ν ώ σ κ ι ά ζ ο ν τ α ι πάλι μ ε τ ά τις 16:00.
διεύθυνση Βόρειο-Ανατολικά / Νότιο-Δυτικά για τις διαφορετικές περιπτώσεις H/W.
6 7 8 9 ΙΟ 11 12 13 14 15 16 17 18 19 2 0 ΧΩ.
Ο,Ι
0,25
0,5
1
1,5
2
3
ΙΟ 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 Θ.2.
Υπόυνημα: 0-10% 10-30% 30-50% 50-100%

Χ.Ω. Χειμερινή ώρα (Ηλιακή ώρα + 3 0 ) θερινή ώρα (Ηλιακή ώρα + 1:30")
350
Σε κατακόρυφες επιφάνειες με Βόρειο-δυτικό προσανατολισμό, τ α υλικά δέχονται

σημαντικά ποσά ηλιακής ακτινοβολίας για όλους τους λόγους ύψους προς πλάτος (H/W).
Μόνο στην περίπτωση H/W=3, τ ο αποτέλεσμα της ηλιακής ακτινοβολίας αναιρείται από τ ο
σκιασμό μεγάλου μέρους της επιφάνειας μετά τις 17:00.
Διάγραμμα 10.8: Διάρκεια και ποσοστά σκιασμού των κατακόρυφων επιφανειών με Βόρειο-δυτικό
ΙΟ 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 ΧΩ.
Ο,Ι
0,25
0,5
1
1,5
2
3
ΙΟ 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 ΘΩ.
Υπόμνημα: 0-10% 10-30% 30-50% 50-100%

Τα υλικά που αποτελούν όψεις με Νότιο-ανατολικό προσανατολισμό υπερθερμαίνονται

σε περιπτώσεις αστικών χαραδρών με λόγους H/W από Ο έως και 1,5. Το ανώτερο αυτό
όριο λόγου H/W δεν καθορίστηκε με βάση τ α ποσοστά σκιασμού, αλλά με βάση τ α ποσά
της ηλιακής ακτινοβολίας που δέχεται n επιφάνεια κ α τ ά τις ώρες μέγιστης ηλιακής
πρόσπτωσης (10:00-11:00).
Διάγραμμα 10.9: Διάρκεια και ποσοστά σκιασμού των κατακόρυφων επιφανειών με Νότιο-
ανατολικό προσανατολισμό για τις διαφορετικές περιπτώσεις H/W.
6 7 8 9 ΙΟ 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 ΧΩ.
Ο,Ι
0,25 Ι
0,5 Ι
1
15
2 Ι
3 Ι
ΙΟ 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 ΘΩ.
Υπόμνημα: 0-10% 30-50% 50-100%

Χ.Ω. Χειμερινή ωρα (Ηλιακή ώρα Θερινή ώρα (Ηλιακή ώρα + 1:30')
Δ. Α π ο τ ε λ έ σ ι ι α τ α για α σ τ ι κ έ ς χαράδρες ιαε π ρ ο σ α ν α τ ο λ ι σ μ ό Βόρειο-Δυτικά / Νότιο-

Ανατολικά
Σε αστικές χαράδρες με προσανατολισμό Βόρειο-δυτικά / Νότιο-ανατολικά, τ α υλικά των
οριζόντιων επιφανειών υπερθερμαίνονται για λόγους ύψους προς πλάτος (H/W) από Ο έως
και 1. Στην περίπτωση H/W=l, η υπερθέρμανση ενδέχεται να είναι μικρότερη, καθώς οι
επιφάνειες σκιάζονται κ α τ ά 3 0 - 5 0 % για τ ο διάστημα 14:00 έως 17:00, όταν αναπτύσσονται
οι υψηλότερες επιφανειακές θερμοκρασίες. Σε όλες τις υπόλοιπες περιπτώσεις, τ α υλικά
351
βρίσκονται σε συνθήκες ηλιασμού αρκετά πριν τ ο διάστημα εμφάνισης των μεγαλύτερων

τιμών ηλιακής ακτινοβολίας. Κατά συνέπεια, υπερθερμαίνονται.
διεύθυνση Βόρειο-Δυτικά / Νότιο-Ανατολικά για τις διαφορετικές περιπτώσεις H/W.
6 7 8 9 ΙΟ 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 Χ.Ω.
Ο,Ι
0,25
0,5
1
1,5
2
3
ίο η 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 Θ.Ω.
Υπόμνημα: 0-10% 10-30% 30-50% 50-100%

Χ.Ω. Χειμερινή ώρα (Ηλιακή ώρα Θερινή ώρα (Ηλιακή ώρα + ΐ3Ρ')
Σε όψεις με Βόρειο-ανατολικό προσανατολισμό, τ α υλικά υπερθερμαίνονται σε

περιπτώσεις αστικών χαραδρών με λόγους H/W από Ο έως και 1,5. Στην τελευταία αυτή
περίπτωση, η υπερθέρμανση μπορεί να μην είναι αντίστοιχη με τις υπόλοιπες, καθώς τ ο 3 0 -
5 0 % της επιφάνειας σκιάζεται έως τις 9:00. Συγχρόνως, κατά τ ο διάστημα 9:00-10:00, η
προσπίπτουσα ηλιακή ακτινοβολία ισούται με τ ο 65% εκείνης που δέχεται βόρειο-ανατολική
όψη με απρόσκοπτο ηλιασμό.
Διάγραμμα 10.11: Διάρκεια και ποσοστά σκιασμού των κατακόρυφων επιφανειών με Βόρειο-
ανατολικό προσανατολισμό για τις διαφορετικές περιπτώσεις H/W.
6 7 8 9 ΙΟ 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 Χ.Ω.
Ο,Ι
0,25
Ι
0,5
Ιι
1
1,5 ιι
2
3
ΙΟ 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 ΘΩ.
ι
Υπόμνημα: 0-10% 10-30% 30-50% 50-100%
Σε Νότιο-δυτικές όψεις, τ α υλικά υπερθερμαίνονται όταν οι αστικές χαράδρες στις

οποίες ανήκουν έχουν λόγο H/W από Ο έως και 2. Στην τελευταία περίπτωση (H/W=2), η
υπερθέρμανση των υλικών είναι μικρότερη αφενός λόγω του σκιασμού της επιφάνειας (10-
30%) και αφετέρου λόγω των μικρότερων ποσών ηλιακής ακτινοβολίας (62% εκείνης που
δέχεται νότιο-δυτική όψη με απρόσκοπτο ηλιασμό). Συγχρόνως, στην περίπτωση αυτή, ο
σκιασμός της όψης κατά 3 0 - 5 0 % μετά τις 17:00 έχει ως αποτέλεσμα τη συντομότερη
θερμική αποφόρτιση των υλικών σε σχέση με όλες τις υπόλοιπες περιπτώσεις (από H/W=0
έως και H/W=l,5).
352
Διάγραμμα 10.12: Διάρκεια και ποσοστά σκιασμού των κατακόρυφων επιφανειών με Νότιο-δυτικό
6 7 8 9 ΙΟ 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 Χ.Ω.
Ο,Ι
0,25
0,5
1
1,5
2
3
7 3 9 ΙΟ 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 Θ.Ω.
Υπόμνημα: 0-10% 10-30% 30-50% | 50-100%

Χ.Ω. Χειμερινή ώρα (Ηλιακή ώρα + 30') Θ.Ω. Θερινή ώρα (Ηλιακή ώρα + 1:30')
10.2.5 Συμπεράσματα
Οριζόντιες επιφάνειες
Με βάση τ α Διαγράμματα ΙΟ.Ι 10.4, 10.7και JO.Ό, συμπληρώθηκε ο συγκεντρωτικός Πίνακας
J0.5, όπου σημειώνονται οι περιπτώσεις υπερθέρμανσης υπαίθριων χώρων για τους τέσσερις
διαφορετικούς βασικούς προσανατολισμούς και τους επτά λόγους H/W. Στις περιπτώσεις
που σημειώνονται με (Χ), η υπερθέρμανση των υλικών ενδέχεται να μην είναι εξίσου
σημαντική με εκείνες, που έχουν μικρότερο λόγο H/W, λόγω του μερικού σκιασμού τους
(κατά 10-30%) πριν ή κ α τ ά τη διάρκεια των ωρών εμφάνισης των μέγιστων επιφανειακών
Πίνακας 10.5: Συγκεντρωτικά στοιχεία για τις οριζόντιες επιφάνειες με διαφορετικούς λόγους H/W.
Οριζόντιες επιφάνειες Περιπτώσεις υπερθέρμανσης (H/W)
Ο Ο,Ι 0,25 0,5 1.5
Ι. Βορράς-Νότος X χ χ χ (Χ)
II. Ανατολή-Δύση χ χ χ χ χ χ (Χ)
III. Βόρειο-Ανατολικά / Νότιο-Δυτικά χ χ χ χ χ (Χ)
IV. Βόρειο-Δυτικά / Νότιο-Ανατολικά χ χ χ χ (χ)
Το συμπέρασμα που βγαίνει είναι ότι για αστικές χαράδρες με διεύθυνση Βορράς-Νότος
(περίπτωση Ι) και Βόρειο-δυτικά / Νότιο-ανατολικά (περίπτωση IV), οι περιπτώσεις
υπερθέρμανσης περιλαμβάνουν τους λόγους H/W από Ο έως 0,5 (ή 1) Για αστικές
χαράδρες με διεύθυνση Βόρειο-ανατολικά / Νότιο-δυτικά (περίπτωση III), τ α υλικά των
οριζόντιων επιφανειών μπορεί να υπερθερμανθούν για λόγους H/W από Ο έως και 1 (ή 1,5).
Τέλος, οι αστικές χαράδρες που έχουν διεύθυνση Ανατολή-Δύση (περίπτωση II) είναι εκείνες
όπου ο λόγος H/W επηρεάζει στο μικρότερο βαθμό τ ο σκιασμό και τ ο ν ηλιασμό των
οριζόντιων επιφανειών. Έτσι, οι περιπτώσεις υπερθέρμανσης μπορεί να περιλαμβάνουν και
χαράδρες με λόγο H/W=2. Σημειώνεται ότι τ ο κέντρο μιας αστικής χαράδρας είναι
περισσότερο εκτεθειμένο στην ηλιακή ακτινοβολία σε σχέση με τις πλευρές της, οι οποίες
παρέχουν μεγαλύτερη προστασία 2 3 Για όλες τις παραπάνω περιπτώσεις, η πιθανότητα
υπερθέρμανσης των υλικών κατά τις μεσημεριανές ώρες των καλοκαιρινών μηνών πρέπει
να λαμβάνεται σοβαρά υπόψη κατά τ ο σχεδιασμό υπαίθριων χώρων.
Τ. R. Oke, "Street design and urban canopy layer climate", Energy and Buildings, 11:1-3,1988, ο. 105.
353
Κατακόρυφες επιφάνειες
Ο συγκεντρωτικός Πίνακας ΙΟ.ό, όπου σημειώνονται οι περιπτώσεις υπερθέρμανσης όψεων
κτιρίων για τους οκτώ διαφορετικούς βασικούς προσανατολισμούς και τους επτά λόγους
H/W, προέκυψε από τα Διαγράμματα 10.2-3, 10.5-6, 10.8-9 και 10.11-12. Αντίστοιχα με τις
οριζόντιες επιφάνειες, οι περιπτώσεις που σημειώνονται με (Χ) είναι εκείνες όπου η
υπερθέρμανση των υλικών ενδέχεται να μην είναι εξίσου σημαντική, λόγω του μερικού
σκιασμού τους (κατά 10-30%) πριν ή κατά τη διάρκεια των ωρών εμφάνισης των μέγιστων
επιφανειακών θερμοκρασιών.
Συμπερασματικά, αναφέρεται ότι σε ανατολικές και σε δυτικές όψεις, η υπερθέρμανση
των υλικών περιλαμβάνει αστικές χαράδρες με λόγους H/W από Ο έως και 0,5 (ή 1) Οι
βόρειες όψεις δεν υπερθερμαίνονται λόγω των λίγων ωρών ηλιασμού και των γωνιών ύψους
και αζιμουθίου του ήλιου κατά τις ώρες αυτές, ενώ αντίθετα, οι νότιες όψεις για λόγους H/W
έως και 3 δεν σκιάζονται καθόλου κατά τη διάρκεια των καλοκαιρινών μηνών. Για τις Βορειο
δυτικές όψεις, τα υλικά υπερθερμαίνονται για λόγους H/W από Ο έως 2 (ή 3), ενώ για τις
Νότιο-ανατολικές, n επίδραση του λόγου ύψους προς πλάτος (H/W) είναι μεγαλύτερη και
υπερθέρμανση μπορεί να παρατηρηθεί για λόγους H/W έως 1,5. Τέλος, σε Βορειο
ανατολικές όψεις, υπερθέρμανση των υλικών μπορεί να παρατηρηθεί σε αστικές χαράδρες
με λόγους H/W από Ο έως 1 (ή 1,5) και σε Νότιο-δυτικές έως 1,5 (ή 2).
πίνακας ΙΟ.ό: Συγκεντρωτικά στοιχεία για τις κατακόρυφες επιφάνειες με διαφορετικούς λόγους
H/W.
Κατακόρυφες επιφάνειες περιπτώσεις υπερθέρμανσης (H/W)
Ο Ο,Ι 0,25 0,5 1 1,5 2 3
Ιο Ανατολική Χ Χ Χ χ (χ)
1.2 Δυτική Χ Χ Χ χ (χ)
Ιο Βόρεια
112 . Νότια Χ Χ Χ Χ χ Χ Χ χ
III., Βόρειο-Δυτική Χ Χ Χ χ χ Χ Χ (Χ)
ΙΙΙ.2 Νότιο-Ανατολική Χ Χ Χ χ χ Χ
tv., Βόρειο-Ανατολική Χ Χ Χ χ χ (Χ)
ΐν.2 Νότιο-Δυτική Χ Χ Χ χ χ χ (χ)
Παρατηρείται, ότι με εξαίρεση τις νότιες και εν μέρει τις βόρειο-δυτικές και τις νότιο-
δυτικές όψεις, στους υπόλοιπους προσανατολισμούς, τα υλικά υπερθερμαίνονται όταν οι
αστικές χαράδρες, στις οποίες ανήκουν οι όψεις, έχουν λόγους H/W από Ο έως 1 ή 1,5. Με
άλλα λόγια, δεν πρόκειται για όψεις κτιρίων, που βρίσκονται σε στενούς δρόμους, αλλά για
κτίρια που είναι είτε πανταχόθεν ελεύθερα, είτε έχουν την κύρια όψη τους σε μεγάλους
δρόμους. Για αυτές τις παραπάνω περιπτώσεις, η πιθανότητα υπερθέρμανσης των υλικών
κατά τις ώρες μέγιστου ηλιασμού τους (ο οποίος διαφέρει ανάλογα με τον
προσανατολισμό) κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού πρέπει να λαμβάνεται σοβαρά υπόψη
κατά το σχεδιασμό υπαίθριων χώρων. Το γεγονός αυτό δεν έχει μόνο επιπτώσεις στην
επιλογή των υλικών της τελικής επικάλυψης των όψεων, αλλά και στον τρόπο κατασκευής
τους. Τέλος, αυτό συνεπάγεται και την ανάγκη για ηλιοπροστασία των γυάλινων επιφανειών
των κτιρίων, δηλαδή των ανοιγμάτων ή/και των υαλοστασίων τους.
Θέτοντας τις βάσεις για μια ολοκληρωμένη έρευνα

Είναι προφανές ότι η προσέγγιση που προτείνεται βασίζεται σε μια σειρά παραδοχών και
απλουστεύσεων, οι οποίες δεν λαμβάνουν υπόψη βασικά στοιχεία του αστικού
μικροκλίματος, όπως είναι ο αερισμός, αλλά και της γεωμετρίας του αστικού ιστού, όπως
είναι οι οριζόντιες προεξοχές (μπαλκόνια), τα ανοίγματα και τα κενά μεταξύ των κτιρίων.
Ωστόσο, όπως προαναφέρθηκε, θεωρείται ότι μπορεί να λειτουργήσει ως ένας γενικός
οδηγός για αρχιτέκτονες και σχεδιαστές κατά τα πρώτα στάδια του σχεδιασμού, δίνοντας
γενικές κατευθύνσεις για την επιλογή των υλικών σε υπαίθριους χώρους και σε όψεις κτιρίων
με βάση τη θερμική τους συμπεριφορά κατά τους καλοκαιρινούς μήνες.
354
Μια αναλυτικότερη και ακριβέστερη προσέγγιση θα πρέπει να βασίζεται στην χρήση

υπολογιστικών προγραμμάτων24, τα οποία ύστερα από κατάλληλη βαθμονόμηση
(calibration), θα χρησιμοποιηθούν για την προσομοίωση των επιφανειακών θερμοκρασιών
δεδομένων υλικών σε μια σειρά πολύπλοκων και λεπτομερώς σχεδιασμένων αστικών
χαραδρών. Σε μια τέτοια ανάλυση, θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη και η επίδραση της
κυκλοφορίας του αέρα στο δροσισμό των υλικών μέσω του φαινομένου της μεταφοράς,
καθώς και η επίδραση της αστικής γεωμετρίας στο δροσισμό των υλικών με ακτινοβολία
κατά τη διάρκεια της νύχτας.
10.3. Συσχετισμός των πειραματικών δεδομένων με την κλίμακα του κτιρίου
Για το μικροκλίμα και τις συνθήκες θερμικής άνεσης, που επικρατούν στους υπαίθριους
χώρους των ελληνικών πόλεων, η υπερθέρμανση των υλικών κατά τους καλοκαιρινούς
μήνες έχει σαφείς αρνητικές επιπτώσεις, οι οποίες αναλύθηκαν εκτενέστατα σε
προηγούμενα κεφάλαια25. Συνεπώς, ο κατάλληλος σχεδιασμός26 των υπαίθριων χώρων και
των όψεων και των δωμάτων των κτιρίων, που ανήκουν στις δυσμενέστερες περιπτώσεις
είναι απαραίτητος για τη βελτίωση των μικροκλιματικών συνθηκών που επικρατούν στα
κέντρα των ελληνικών πόλεων κατά τη θερμή θερινή περίοδο.
Αντίθετα, δεν ισχύει το ίδιο για τις συνθήκες που επικρατούν στο εσωτερικό των κτιρίων.
Στην περίπτωση αυτή, ο τρόπος με τον οποίο οι επιφανειακές θερμοκρασίες που
αναπτύσσονται στο κέλυφος τους (όψεις και δώματα) επιδρούν στις εσωτερικές συνθήκες
θερμικής άνεσης εξαρτάται κυρίως από την κατασκευή του κελύφους.
Στην παράγραφο αυτή επιχειρείται n σύνδεση των πειραματικών δεδομένων της
διατριβής με την κατασκευή. Οπως είναι γνωστό, n μετάδοση της θερμότητας από το
εσωτερικό προς το εξωτερικό κατά τη χειμερινή περίοδο και με αντίθετη φορά κατά την
περίοδο δροσισμού εξαρτάται από τα διαδοχικά στρώματα της κατασκευής. Έτσι, n ροή
θερμότητας είναι διαφορετική μέσα από ένα μονωμένο και μέσα από ένα μη μονωμένο
κατασκευαστικό στοιχείο. Ο συσχετισμός των πειραματικών δεδομένων των μετρήσεων με
τον τρόπο κατασκευής των όψεων και των δωμάτων των κτιρίων βασίζεται κυρίως στο
θεωρητικό υπολογισμό των θερμοκρασιών στις επιφάνειες και στο εσωτερικό της
κατασκευής τους.
ΙΟ.3.2 Παρουσίαση μελέτης θερμικής συμπεριφοράς
Περιγραφή μελέτης
Αρχικά, σχεδιάστηκαν μια σειρά τυπικών οικοδομικών λεπτομερειών, που αφορούν σε
δώματα27 και σε όψεις28 κτιρίων, με διαφορετικά υλικά τελικής επικάλυψης29. Για καθεμία από
βλ. για παράδειγμα: Michael Bruce, ENVI-met ν.3.0, [Online] Available, http://www.envi-mei.com, Dominique
Groleau. Gerara Hegron, Laboratoire CERMA, Ecole Nationale Supérieure Architecture Nantes, Logiciel SOLENE,
[Online] Available, http://www.cerma.archi.fr/CERMA/Expertise/solene, 17 Μαΐου 2 0 0 6 και ThermoAnalytics
Inc., RadTherm v.7.1, [Online] Available, http://www.thermoAnalytics.com
25
βλ. εισαγωγικά κεφάλαια Ιου Μέρους της Διατριβής, Κεφάλαιο 3: Το κλίμα των πόλεων και Κεφάλαιο 4: Η
θερμική άνεση στους υπαίθριους χώρους των πόλεων.
26
Γίνεται αναφορά σε σχεδιασμό και όχι αποκλειστικά σε επιλογή υλικών, γιατί, όπως έχει αναφερθεί, είναι
δυνατόν η αρνητική επίδραση του υλικού ως προς τη θερμική του συμπεριφορά να αναιρεθεί με τον
κατάλληλο σκιασμό του ή τη διαβροχή του.
27
Ο σχεδιασμός αυτός βασίστηκε σε δύο κυρίως βιβλιογραφικές παραπομπές: Νίκος Τσινίκας,
Αρχιτεκτονική Τεχνολογία, Θεσσαλονίκη: University Studio Press, 1993 και Δήμητρα Τσιώρα-Παπαϊωάννου,
επιμ., Δάπεδα εσωτερικών και εξωτερικών χώρων, Θεσσαλονίκη: Κτίριο Επιλογή στη Δόμηση ΕΠΕ, 2004.
28
Ο σχεδιασμός αυτός βασίστηκε σε δύο κυρίως βιβλιογραφικές παραπομπές: Τσινίκας (1993), ό.π., και
Δημήτρης Αραβαντινός, επιμ.. Οι όψεις των κτιρίων, Θεσσαλονίκη: Κτίριο Επιλογή στη Δόμηση ΕΠΕ, 2 0 0 4 ,
καθώς και σε ενημερωτικά φυλλάδια διάφορων οικοδομικών προϊόντων.
355
τις διαδοχικές στρώσεις της κάθε οικοδομικής λεπτομέρειας και με βάση το πάχος (d) και
το συντελεστή θερμικής αγωγιμότητας (λ) του υλικού της υπολογίστηκαν οι αντίστοιχες
αντιστάσεις θερμοδιαφυγής (R=dM σε m2K/W), καθώς και ο συντελεστής
θερμοπερατότητας της κατασκευής (Κ, Uvalue σε W/m2K) (βλ. για παράδειγμα Εικ. 10.9).
Βατό δώμα Ρ d λ R=dA Τ max (*C)

Απλές και αυλακωτές πλάκες (kg/m3) (m) (W/mK) (rri2KW άσπρο νκρι κόκκινο νκρι ///
εξ· αεξ= 23.26 0.043 34.5 34.5 34.5 34.5
37.8 45.6 46.5 48.0
δ. Πλάκες από τσιμέντο 2222 0.03 1.45 0.021 37.7 45.4 46.3 47.8
7. Χαλίκια 1800 0.055 0.7 0.079 37.3 44.7 45.5 46.9
6. Υαλοϋφασμα 0.005 0.000 37.3 44.7 45.5 46.9
5. Θερμομόνωση 25 0.05 0.035 1.429 29.5 31.3 31.5 31.8
4. Υνρομόνωση 1100 0.005 0.17 0.029 29.3 31.0 31.2 31.5
3. Ελαφροσκυρόδεμα κλίσεων 320 0.1 0.58 0.172 28.4 29.4 29.5 29.7
2. Πλάκα οπλισμένου σκυροδέματος 2400 0.14 2.03 0.069 28.0 28.7 28.8 28.9
1. Κονίαμα 1800 0.015 0.87 0.017 27.9 28.6 28.6 28.8
εσ. αεσ = 8.14 0.123 27.0 27.0 27.0 27.0
ΣΥΝΟΛΟ Zd (m) 0.4
ΣΥΝΟΛΟ 7R (m2KrtftO 1.982
Κ • Uvalue • 1/Σϋ <Wm2K) O.SOS
Ο/Α s Κ (Tsurf εξ - Tsurf εσ) S.4 9.4 9.8 10.6
Εικόνα 10.9: Παράδειγμα πίνακα υπολογισμών για δώμα με απλές πλάκες τσιμέντου,
τοποθετημένες εν ξηρώ.
Στη συνέχεια, θεωρήθηκε ότι στην επιφάνεια του τελικού υλικού επικάλυψης
αναπτύσσεται η μέση μέγιστη θερμοκρασία, η οποία υπολογίστηκε από τις μετρήσεις του
πειραματικού μέρους της διατριβής. Με βάση αυτές τις θερμοκρασίες υπολογίστηκαν οι
θερμοκρασίες στις επιφάνειες των διαδοχικών στρωμάτων των κατασκευαστικών στοιχείων
και τελικά στην εσωτερική επιφάνεια τους. Με τον τρόπο αυτό, σχεδιάστηκαν τα
θερμοκρασιακά διαγράμματα για όλες τις εξεταζόμενες οικοδομικές λεπτομέρειες (βλ. για
παράδειγμα Εικ. 10.10). Οι υπολογισμοί πραγματοποιήθηκαν για σταθερές συνθήκες με βάση
την Εξίσωση Θερμικής Αγωγής του Fourier^, ανάλογα με τη διαδικασία που περιγράφεται
από τους Eumorfopoulou και Aravantinos3! Επίσης, παρόλο που η εφαρμογή θερμομόνωσης
στα κτίρια στην Ελλάδα είναι υποχρεωτική, για λόγους σύγκρισης πραγματοποιήθηκε και μια
επιπλέον σειρά υπολογισμών, στους οποίους από τα εξεταζόμενα στοιχεία απουσίαζε η
θερμομόνωση (βλ. για παράδειγμα Εικ. 10.11).
Τέλος, υπολογίστηκε και η μέγιστη ροή θερμότητας, η οποία οφείλεται στις μέγιστες
επιφανειακές θερμοκρασίες που αναπτύσσονται στην εξωτερική επιφάνεια των κατασκευών.
Ο υπολογισμός αυτός έγινε με βάση τη διαδικασία που περιγράφεται από τους Markus και
Morris32. Οι τύποι που χρησιμοποιήθηκαν είναι οι παρακάτω:
Μέση ροή θερμότητας: (Qf/A) μέση= Uvalue χ (ΤεΤ7ιφ μέση - Ταέρα μέση εσωτ.)
Μέση προς μέγιστη ροή θερμότητας : (Qf/A) μέγιστη-προς-μέση = f χ Uvalue χ (TEmp μέση - Τεπιφ
μέγιστη)
Μέγιστη ροή θερμότητας: (Qf/A) μέγιστη = (Qf/A) μέση + (Qf/A) μέγιστη-προς-μέση
Ώρα μέγιστης ροής θερμότητας: t (Temp. μέγιστη) + ψ
Οι τιμές της χρονικής υστέρησης33 (ψ) και της μείωσης εύρους34 (f) βρέθηκαν από τους
πίνακες, που παραθέτουν οι Markus και Morris35, και οι οποίοι παρουσιάζονται στις Εικόνες
ΙΟ. 12 και ΙΟ. 13.
πρ3λ. Παράρτημα 1.
30
βλ. Κεφάλαιο 2: Οι διαδικασίες μετάδοσης θερμότητας και οι ιδιότητες των υλικών που τις επηρεάζουν.
31
Aikaterini Eymorfopoulou, Dimitris Aravantinos, "The contribution of a planted roof to the thermal protection
of buildings in Greece", Energy and Buildings. 27:1,1998, pp. 29-36.
32
T.A. Markus, EN. Morris, Buildings, Climate and Energy, London: Pitman Publishing Ltd., 1980, σ. 320-325.
33
Ως χρονική υστέρηση μεταφράζεται ο αγγλικός όρος time lag
356
Πλάκες τσιμέντου εν ξπρώ Πλάκες τσιμέντου εν ξιρώ
"έξω = 34.5 "έξω = 34.5

,465
.465
Τιιέσα = 27 Τμέσα = 27
1. Κονίαμα, 2. Πλάκα οπλισμένου σκυροδέματος, Κονίαμα, 2 Πλάκα οπλισμένου σκυροδέματος,
3. Ελαφροσκυρόδεμα κλίσεων, 4. Υγρομόνωση, 5. Θερμομόνωση, 3. Ελαφροσκυρόδεμα κλίσεων, 4. Υγρομόνωση.
6. Υαλοϋφασμα. 7. Χαλίκια, 8. Πλάκες από τσιαέντο 6. Υαλοϋφασμα, 7. Χαλίκια, 8. Πλάκες από τσμέντο
πηγή Απόδοση οπή Αρχιτηκτονκή Τκχνολογίο. α. '.ΟΑ πηγή, Απόδοση από Αρχιτεκτονικά Τεχνολογία ο. 104
Εικόνα 10.10: θερμοκρασιακό διάγραμμα σε Εικόνα 10.11: Θερμοκρασιακό διάγραμμα σε μη

μονωμένο δώμα κτιρίου με τελική επικάλυψη μονωμένο δώμα κτιρίου με τελική επικάλυψη
από κόκκινες απλές πλάκες από τσιμέντο από κόκκινες απλές πλάκες από τσιμέντο.
(ανεστραμμένο δώμα).
400 500
400 500
Thickness (mm)
Thickness (mm)
Εικόνα 10.12: Τιμές της χρονικής υστέρησης ψ ως Εικόνα 10.13: Τιμές της μείωσης εύρους f ως
συνάρτηση του πάχους και της πυκνότητας της συνάρτηση του πάχους της κατασκευής και της
κατασκευής. θέσης της θερμομόνωσης.
Μ
Ως μείωση εύρους μεταφράζεται ο αγγλικός όρος decrement factor.
35
Markus, Morris (1980), ό.π., σ. 322-323.
357
Παραδοχές
Ο σχεδιασμός των τυπικών οικοδομικών λεπτομερειών οι οποίες στη συνέχεια ελέγχθηκαν
ως προς τη θερμική τους συμπεριφορά βασίστηκε στις εξής παραδοχές 3 6 :
• Η μετάδοση θερμότητας διαμέσου των εξεταζόμενων κάθε φορά δομικών στοιχείων
θεωρήθηκε μονοδιάστατη, δηλαδή τ ο πάχος της κατασκευής σε σχέση με τις άλλες
διαστάσεις της (μήκος και πλάτος), θεωρείται αμελητέο.
• Η εσωτερικές συνθήκες θεωρήθηκαν σταθερές και όχι δυναμικές. Με άλλα λόγια,
θεωρήθηκε ότι η θερμοκρασία στο εσωτερικό των κτιρίων, διατηρείται, καθ' όλη τη
διάρκεια της ημέρας σε δεδομένη στάθμη, γεγονός που μπορεί να επιτευχθεί μόνο με
την χρήση μηχανικών μέσων. Ως σταθερή εσωτερική θερμοκρασία ορίστηκαν οι 27
βαθμοί Κελσίου37.
• Ο επιφανειακός συντελεστής θερμικής μεταφοράς (συντελεστής θερμικής
μεταβίβασης), τόσο στην εξωτερική, όσο και στην εσωτερική επιφάνεια των
εξεταζόμενων στοιχείων θεωρήθηκε σταθερός 3 8 και ίσος με 23,26 W/m2K και 8,14 W/m2K,
αντίστοιχα
• Η πιθανή επίδραση της θερμοχωρητικότητας των υλικών στις θερμοκρασίες των υλικών
στο εσωτερικό της κατασκευής αγνοήθηκε.
• Για τις όψεις των κτιρίων 3 9 θεωρήθηκαν δύο τυπικές περιπτώσεις:
Πεοίπτωση Baonc 1 Περίπτωση ßaonc 2 - Αεο/ίόυενη πρόσοψη
Κονίαμα (0,02 m) Κονίαμα (0.02 m)
Τούβλα (0,09 m) Τούβλα (0,19 m)
Θερμομόνωση (Ο,Οδ m) θερμομόνωση (Ο,Οδ m)
Τούβλα (0,09 m) Διάκενο αερισμού (0,025 m)
• Ως κοινά στοιχεία της κατασκευής του δώματος 4 0 θεωρήθηκε ότι είναι τ α εξής:
θερμομόνωση (Ο,Οδ m)
Υγρομόνωση (Ο,ΟΟδ m)
Ελαφροσκυρόδεμα κλίσεων (Ο,Ι m)
Πλάκα οπλισμένου σκυροδέματος (0,14 m)
Κονίαμα (0,015 m)
• Στα τυποποιημένα στοιχεία (πλάκες) από φυσικά πετρώματα (μάρμαρο και γρανίτης)
και από τσιμέντο, θεωρήθηκαν δύο περιπτώσεις τοποθέτησης: εν ξηρώ τοποθέτηση σε
υπόστρωμα άμμου ή αδρανών και πλωτή επίστρωση σε πλάκα ελαφρά οπλισμένου
σκυροδέματος με ισχυρό τσιμεντοκονίαμα 4 1 .
• Στη στρώση της θερμομόνωσης χρησιμοποιήθηκε εξηλασμένη πολυστερίνη (XPS), λόγω
της γενικευμένης εφαρμογής της στις κατασκευές στην Ελλάδα.
• Στη στρώση της υγρομόνωσης χρησιμοποιήθηκαν ασφαλτικές μεμβράνες, λόγω της
γενικευμένης εφαρμογής τους στις κατασκευές στην Ελλάδα.
• Για τ ο ελαφροσκυρόδεμα κλίσεων χρησιμοποιήθηκαν οι θερμοφυσικές ιδιότητες που
αντιστοιχούν στο περλιτόδεμα
36
Sami Α. Al-Sanea, "Thermal performance of building roof elements", Building and Environment. 37, 2002, a
667.
37
Ο καθορισμός αυτής της θερμοκρασίας βασίστηκε στα ανώτατα όρια θερμικής άνεσης που προτείνει ο
Marsh για την θερινή περίοδο σε κρύο-ηπειρωτικό κλίμα (28 °C) και για θερμό κλίμα (26 °C). (Square One
Research PTY Ltd., Dr. Andrew Marsh, Ecotect software v.5.2 Help, στο Ecotect software v.5.2, [Online]
Available, http://www.squl.com).
38
Στην πράξη, ο υπολογισμός του συντελεστή θερμικής μεταβίβασης είναι ιδιαίτερα πολύπλοκος (βλ. και
Alan J. Chapman' Heat Transfer, New York, London: Collier Macmillan International Editions, 1974, σ. 501-502
και Aga Hagishima, Jun Tanimoto, "Field measurements for estimating the convective heat transfer coefficient
at building surfaces", Building and Environment. 38, 2003, σ 873-881.), καθώς επηρεάζεται οπό την ταχύτητα
Kgi τη θερμοκροσίσ του αέρα και την αδρότητα, το μέγεθος, τον προσανατολισμό και τη θερμοκρασία
της εξεταζόμενης επιφάνειας, επιφάνειας. (J. Α. Reagan, D. Μ. Acklam, "Solar reflectivity of common building
materials and its influence on the roof heat gain of typical south-western residences". Energy and Buildings, 2:
3,1979, σ. 242.)
39
Απόδοση οπό: Τσινίκσς (1993), ό.π, σ. 70-88.
40
Απόδοση οπό: Τσινίκσς (1993), ό.π, σ. 104-111
41
Toicópg-TTgngì'coavvou, επιμ., (2004), ό.π, σ. 102-103.
358
• Για τη συγκέντρωση στοιχείων σχετικά με τις θερμοφυσικές ιδιότητες των διαφόρων

οικοδομικών υλικών χρησιμοποιήθηκε μία σειρά βοηθημάτων42. Για όσα υλικά δεν βρέθηκε
η τιμή του συντελεστή θερμικής αγωγιμότητας (λ), αυτή υπολογίστηκε με βάση τον τύπο
που δίνει ο Givoni43 και ο οποίος συνδέει το συντελεστή θερμικής αγωγιμότητας με την
πυκνότητα λ = 0,072 e [ U 5 ( p / 1 0 0 0 ) ] .
10.3.3 Αποτελέσματα της μελέτης θερμικής συμπεριφοράς
Οψεις κτιρίων
Στον Πίνακα ΙΟ.7 παρουσιάζονται ενδεικτικά οι επιφανειακές θερμοκρασίες της εσωτερικής
επιφάνειας του τοίχου και τα ποσά της μέγιστης ροής θερμότητας (Q/A max), για τυπικές
οικοδομικές λεπτομέρειες νότιων όψεων κτιρίων, όπου ως εξωτερικές επιφανειακές
θερμοκρασίες λαμβάνονται οι μέσες μέγιστες θερμοκρασίες που προέκυψαν από το
πειραματικό μέρος της διατριβής. Από τις διαφορετικές ομάδες υλικών, επιλέγονται δύο ή
τρεις αντιπροσωπευτικές αποχρώσεις (ανοιχτόχρωμη, ενδιάμεση και σκουρόχρωμη). Στη
συνέχεια, εξετάζεται η επίδραση των μέσων μέγιστων επιφανειακών θερμοκρασιών τους
στις θερμοκρασίες των διαφορετικών μελών της κατασκευής. Στις Εικόνες 10.14 και ΙΟ. 15
απεικονίζονται τα στοιχεία του Πίνακα Ι0.7\ιε συγκεντρωτικό τρόπο, για τα ανοιχτόχρωμα
και τα σκουρόχρωμα υλικά, αντίστοιχα
Για νότιες όψεις με ανοιχτόχρωμα υλικά, οι μέσες μέγιστες επιφανειακές θερμοκρασίες
είναι κατά 2 έως και 5 βαθμούς Κελσίου υψηλότερες από την αντίστοιχη θερμοκρασία του
αέρα. Στις περιπτώσεις αυτές, οι επιφανειακές θερμοκρασίες στο εσωτερικό της
κατασκευής (τοίχος) είναι κατά περίπου 1 (0,8 έως 1,3 °C) βαθμό Κελσίου υψηλότερες από
την εσωτερική θερμοκρασία του αέρα, όταν n όψη είναι μονωμένη, ενώ είναι κατά 2 έως και
3,4 βαθμούς Κελσίου υψηλότερες από αυτή, όταν n όψη δεν έχει θερμομόνωση.
Για νότιες όψεις με σκουρόχρωμα υλικά, οι μέσες μέγιστες επιφανειακές θερμοκρασίες
είναι κατά 6,5 έως και 17 βαθμούς Κελσίου υψηλότερες από την αντίστοιχη θερμοκρασία
του αέρα. Στις περιπτώσεις αυτές, οι επιφανειακές θερμοκρασίες στο εσωτερικό της
κατασκευής (τοίχος) είναι κατά 1,1 έως και 2,5 βαθμούς Κελσίου υψηλότερες από την
εσωτερική θερμοκρασία του αέρα, όταν n όψη είναι μονωμένη, ενώ είναι κατά 2,9 έως και
6,9 βαθμούς Κελσίου υψηλότερες από αυτή, όταν n όψη δεν έχει θερμομόνωση.
Η μέγιστη ροή θερμότητας που προκαλείται εξαιτίας των μέγιστων επιφανειακών
θερμοκρασιών σε μονωμένες νότιες όψεις είναι, στην πλειονότητα των περιπτώσεων που
εξετάστηκαν, κατά 50 με 70% μικρότερη από την αντίστοιχη σε μη μονωμένες όψεις.
Βιβλιογραφία: S. V. Szokolay, Environmental Science Handbook for Architects and Builders. Lancaster /
London / New York: The Construction Press, 1980, σ. 393, TA. Markus, E.N. Morris, Buildings, Climate and Energy,
London: Pitman Publishing Ltd., 1980, a 312, T. R. Oke, Boundary Layer Climates, London and New York:
Routledge, 1995, a 44, 259, 281, J. Douglas Balcomb, "Heat store and distribution inside passive solar buildings
inside passive solar buildings", στο Yannas Simos, ed., Passive and Low Energy Architecture. The Second
International PLEA Conference. Proceedings of the Second International PLEA Conference, Crete, Greece, 28
June-1 July 1983, Oxford / New York / Toronto / Sydney / Paris / Frankfurt: Pergamon Press Ltd., 1983, σ. 551,
Τσινίκας (1993), ό.π., σ. 15-20, M. Santamouris, D. Asimakopoulos, eds., Energy Conservation Strategies for
Sports Centres, volume 2: Case Studies, Athens: E. C. D. G. XVII for Energy, SAVE Programme, 1996, σ 14, Ελένη
Ανδρεαδάκη-Χρονάκη, Σημειώσεις Δομικής Φυσικής. Ορθολογική Χρήση της Ενέργειας στα Κτίρια,
Θεσσαλονίκη: Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Πολυτεχνική Σχολή, Τμήμα Αρχιτεκτόνων, 1999,
Π III, σ. 6-11 και John R. Goulding, J. Owen Lewis, Theo C. Steemers, Ενέργεια στην Αρχιτεκτονική To
Ευρωπαϊκό Εγχειρίδιο για τα Παθητικά Ηλιακά Κτίρια, επιμ. Ερωτόκριτος Π. Τσίγκας, Θεσσαλονίκη:
Μαλλιαρής Α. - Παιδεία Α.Ε., 1996, Παράρτημα ΙΟ, σ. 207-216.
Υπολογιστικά ποονοάμυατα: W. Weber, et al.. Passive Electronic Metahandbook, P.EM Passive Cooling Design
Guidelines for Mediterranean Climate and Countries. Version 12, Geneva: C.U.E.P.E., University of Geneva, 1993-
95, U-value Calculator, Square One Research PTY Ltd., Dr. Andrew Marsh, Ecotect software v.5.2, [Online]
Available, http://www.squl.com, Material Properties Panel και Lawrence Berkeley National Laboratory,
d3
Baruch Givoni, Climate Considerations in Building and Urban Design, New York: Van Nostrand Reinhold, 1998,
a 119.
359
Πίνακας 10.7: Ενδεικτικές εξωτερικές και εσωτερικές επιφανειακές θερμοκρασίες και τιμές μέγιστης
ροής θερμότητας (Q/A/imax) σε τυπικές λεπτομέρειες όψεων (νότιος προσανατολισμός).
Έξω Μέσα
(με μόνωση) (χωρίς
μόνωση)
Τ I Timax Ι Τ Τ Q/A Τ Q/A
αέρα αέρα τοίχου max τοίχου max
Β. ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΦΥΣΙΚΩΝ ΠΕΤΡΩΜΑΤΩΝ
Σε επαφή, μάρμαρο, λευκό 34,7 +2 27 +0,8 2,2 +2,7 7,5
Σε επαφή, μάρμαρο, σκ. γκρι 34,7 +17 27 +2 4,8 +6,9 16,5
Σε επαφή, γρανίτης, μπεζ 34,7 +4,6 27 +1 2,2 +3,4 7,5
Σε επαφή, γρανίτης, σκ. γκρι 34,7 +15,6 27 +1,9 4,4 +6,5 15
Αεριζόμενη, μάρμαρο, λευκό 34,7 +2 27 +1 2,4 +2 5
Αεριζόμενη, μάρμαρο, σκ. γκρι 34,7 +17 27 +2,5 5,1 +5,1 10,6
Αεριζόμενη, γρανίτης, μπεζ 34,7 +4,6 27 +1,2 2,3 +2,5 4,7
Αεριζόμενη, γρανίτης, σκ. γκρι 34,7 +15,6 27 +2,3 4,6 +4,8 9,5
Δ. ΚΕΡΑΜΙΚΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ
Σε επαφή, κεραμικά πλακίδια, λευκό 34,7 +3,4 27 +0,9 1,5 +3 4,8
Σε επαφή, κεραμικά πλακίδια, μαύρο 34,7 +12,4 27 +1,6 3 +5,4 ΙΟ,Ι
Αεριζόμενη, κεραμικά πάνελ, λευκό 34,7 +3,4 27 +1,1 1,8 +2,3 3,7
Αεριζόμενη, κεραμικά πάνελ, μαύρο 34,7 +12,4 27 +2 3,7 +4,1 7,7
Ε. ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΞΥΛΟΥ
Αεριζόμενη, σύνθετα πάνελ ξύλου, ανοιχτό 34,7 +7,6 27 +1,5 2,8 +3 5,6
Αεριζόμενη, σύνθετα πάνελ ξύλου, ενδιάμεσο 34,7 +12,9 27 +2 3,9 +4 7,8
ΣΤ. ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΜΕΤΑΛΛΩΝ
Αεριζόμενη, πάνελ αλουμινίου, λευκό 34,7 +2,6 27 +1 1,9 +2,1 4
Αεριζόμενη, πάνελ αλουμινίου, μαύρο 34,7 +16,5 27 +2,4 5 +4,9 10,3
Αεριζόμενη, λαμαρίνα, φυσική 34,7 +7,6 27 +1,1 2 +3,3 5,7
Σε κόντρα-πλακέ, φύλλα χαλκού, φυσ. απόχρωση 34,7 +6,5 27 +1,1 2,2 +3,1 6,4
Σε κόντρα-πλακέ, φύλλα χαλκού, πατίνα 34,7 +9,4 27 +1,3 2,3 +3,7 6,7
20
15
Μ m • 10
Χ * 9 *Χ
"4 χ Χ ¥ 5 xx
b χ Χ χ χ χ Χ χ χ XX xxx^x^xxx|xlxxxxx
ι
r ο
10 10 15 20 25
Αριθμός δειγμάτων Αριθμός δειγμάτων
ι Τεττιφ. χ Τεττιφ (t.i.) χ Τετπφ (no t.i.) ι Τεττιφ. χ Τεττιφ (t.i.) * Τεττιφ (no t.i.)
Εικόνα 10.14: Νότιες όψεις με τελική επικάλυψη Εικόνα 10.15: Νότιες όψεις με τελική επικάλυψη
από ανοιχτόχρωμα υλικά. από σκουρόχρωμα υλικά.
Επιφανειακές θερμοκρασίες στην εξωτερική Επιφανειακές θερμοκρασίες στην εξωτερική
(Τεπιφ.) και στην εσωτερική επιφάνεια δυτικών (Τεπιφ.) και στην εσωτερική επιφάνεια δυτικών
όψεων με (Τεπιφ. t.i.) και χωρίς (Τεπιφ. no t.i.) όψεων με (Τεπιφ. t.i.) και χωρίς (Τεπιφ. no t.i.)
θερμομόνωση. θερμομόνωση.
Στον Πίνακα 10.8 παρουσιάζονται ενδεικτικά οι επιφανειακές θερμοκρασίες της

εσωτερικής επιφάνειας του τοίχου και τ α ποσά της μέγιστης ροής θερμότητας (Q/A max),
για τυπικές οικοδομικές λεπτομέρειες νότιων όψεων κτιρίων, όπου ως εξωτερικές
επιφανειακές θερμοκρασίες λαμβάνονται οι μέσες μέγιστες θερμοκρασίες που προέκυψαν
από τ ο πειραματικό μέρος της διατριβής. Από τις διαφορετικές ομάδες υλικών, επιλέγονται
δύο ή τρεις αντιπροσωπευτικές αποχρώσεις (ανοιχτόχρωμη, ενδιάμεση και σκουρόχρωμη).
Στη συνέχεια, εξετάζεται η επίδραση των μέσων μέγιστων επιφανειακών θερμοκρασιών τους
στις θερμοκρασίες των διαφορετικών μελών της κατασκευής. Στις Εικόνες ΙΟ.Ιό και ΙΟ. 17
360
απεικονίζονται τ α στοιχεία του Πίνακα 10.8 με συγκεντρωτικό τρόπο, για τ α ανοιχτόχρωμα

και τ α σκουρόχρωμα υλικά, αντίστοιχα
ροής θερμότητας (Q/A/max) σε τυπικές λεπτομέρειες όψεων (δυτικός προσανατολισμός)
Έξω Μέσα
(με μόνωση) (χωρίς
μόνωση)
Τ I Tmax Ι Τ Τ Q/A Τ Q/A
αέρα αέρα τοίχου max τοίχου max
Β. ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΦΥΣΙΚΩΝ ΠΕΤΡΩΜΑΤΩΝ
Σε επαφή, μάρμαρο, λευκό 34,5 +5,1 27 +1 2,2 +3,5 7,6
Σε επαφή, μάρμαρο, σκούρο γκρι 34,5 +23,6 27 +2,6 5,6 +8,7 19,2
Σε επαφή, γρανίτης, μπεζ 34,5 +13,6 27 +1,7 3,9 +5,9 13,2
Σε επαφή, γρανίτης, σκούρο γκρι 34,5 +23 27 +2,5 5,6 +8,5 19,1
Αεριζόμενη, μάρμαρο, λευκό 34,5 +5,1 27 +1,3 2,3 +2,6 4,7
Αεριζόμενη, μάρμαρο, σκούρο γκρι 34,5 +23,6 27 +3,1 5,9 +6,4 12,1
Αεριζόμενη, γρανίτης, μπεζ 34,5 +13,6 27 +2,1 4 +4,4 8,3
Αεριζόμενη, γρανίτης, σκούρο γκρι 34,5 +23 27 3 5,8 +6,3 12
Σε επαφή, κεραμικά πλακίδια, λευκό 34,5 +9,5 27 +1,4 2,4 +4,6 7,8
Σε επαφή, κεραμικά πλακίδια, μαύρο 34,5 +19,8 27 +2,2 4,1 +7,3 13,7
Αεριζόμενη, κεραμικά πάνελ, λευκό 34,5 +9,5 27 +1,7 2,9 +3,5 6
Αεριζόμενη- κεραμικά πάνελ, μαύρο 34,5 +19,8 27 +2,7 5,1 +5,6 10,5
Αεριζόμενη, σύνθετα πάνελ ξύλου, ανοιχτό 34,5 +17,3 27 +2,4 4,8 +4,8 9,6
Αεριζόμενη, σύνθετα πάνελ ξύλου, ενδιάμεσο 34,5 +25,1 27 +3,2 6,3 +6,3 12,7
Αεριζόμενη, πάνελ αλουμινίου, λευκό 34,5 +10 27 +1,7 3,4 +3,6 6,9
Αεριζόμενη, πάνελ αλουμινίου, μαύρο 34,5 +31,8 27 +3,9 7,5 +8 16
Αεριζόμενη- λαμαρίνα, φυσική 34,5 +13,1 27 +1,5 2,3 +4,4 6,5
Σε κόντρα-πλακέ, φύλλα χαλκού, φυσ. απόχρωση 34,5 +7,1 27 +1,1 2,5 +3,2 7,3
Σε κόντρα-πλακέ, φύλλα χαλκού, πατίνα 34,5 +13,7 27 +1,6 3,1 +4,6 9
α* 15 a 40
ο. 9 4 a.
•</j
σ -ω 9
^ 10 1 J £ 30
ο « · · 1« * β
ο SÌ« ΐ
Χ ο 20 • m• »
-< 5 Λ. β 10
8
χ χ χ χ χ
β κ
S ο Η
χ
:
—
χ χ χ χ χ χ χ
0 SSÄÄ Û$M
0 5 10 0 10 20 30
ι Τεπιφ. χ Τεπιφ (t.i.) χ Τεπιφ (no t.i.) ι Τεπιφ. χ Τεπιφ (t.i.) χ Τεπιφ (no t.i.)
Εικόνα 10.16: Δυτικές όψεις με τελική επικάλυψη Εικόνα 10.17: Δυτικές όψεις με τελική επικάλυψη
από ανοιχτόχρωμα υλικά. από σκουρόχρωμα υλικά.
(Τεπιφ.) και στην εσωτερική επιφάνεια δυτικών (Τεπιφ.) και στην εσωτερική επιφάνεια δυτικών
όψεων με (Τεπιφ. t.i.) και χωρίς (Τεπιφ. no t.i.) όψεων με (Τεπιφ. t.i.) και χωρίς (Τεπιφ. no t.i.)
Για δυτικές όψεις με ανοιχτόχρωμα υλικά, οι μέσες μέγιστες επιφανειακές θερμοκρασίες

είναι κατά 5,1 έως και 13,6 βαθμούς Κελσίου υψηλότερες από την αντίστοιχη θερμοκρασία
κατασκευής (τοίχος) είναι κατά 1 έως και 2,1 βαθμούς Κελσίου υψηλότερες από την
361
εσωτερική θερμοκρασία του αέρα, όταν η όψη είναι μονωμένη, ενώ είναι κατά 2,6 έως και
5,9 βαθμούς Κελσίου υψηλότερες από αυτή, όταν η όψη δεν έχει θερμομόνωση.
Για δυτικές όψεις με σκουρόχρωμα υλικά, οι μέσες μέγιστες επιφανειακές θερμοκρασίες
είναι κατά 7,1 έως και 31,8 βαθμούς Κελσίου υψηλότερες από την αντίστοιχη θερμοκρασία
κατασκευής (τοίχος) είναι κατά 1,1 έως και 3,9 βαθμούς Κελσίου υψηλότερες από την
εσωτερική θερμοκρασία του αέρα, όταν η όψη είναι μονωμένη, ενώ είναι κατά 3,1 έως και 8,7
βαθμούς Κελσίου υψηλότερες από αυτή, όταν όψη δεν έχει θερμομόνωση.
Η μέγιστη ροή θερμότητας που προκαλείται εξαιτίας των μέγιστων επιφανειακών
θερμοκρασιών σε μονωμένες δυτικές όψεις είναι, στην πλειονότητα των περιπτώσεων που
εξετάστηκαν, κατά 50 με 70% μικρότερη από την αντίστοιχη σε μη μονωμένες όψεις.
Δώματα κτιρίων
Στον Πίνακα ΙΟ. 9 παρουσιάζονται ενδεικτικά οι επιφανειακές θερμοκρασίες της οροφής και
τα ποσά της μέγιστης ροής θερμότητας (Q/A max), για τυπικές οικοδομικές λεπτομέρειες
δωμάτων κτιρίων, όπου ως εξωτερικές επιφανειακές θερμοκρασίες λαμβάνονται οι μέσες
μέγιστες θερμοκρασίες που προέκυψαν από το πειραματικό μέρος της διατριβής. Ανάλογα
με τις ομάδες των υλικών, επιλέγονται δύο ή τρεις αντιπροσωπευτικές αποχρώσεις
(ανοιχτόχρωμη, ενδιάμεση και σκουρόχρωμη), των οποίων οι μέσες μέγιστες επιφανειακές
θερμοκρασίες χρησιμοποιούνται για τη δημιουργία θερμοκρασιακών διαγραμμάτων και τον
υπολογισμό της μέγιστης ροής θερμότητας. Στις Εικόνες 10.18 και ΙΟ. 19 απεικονίζονται τα
στοιχεία του Πίνακα 10.9 με συγκεντρωτικό τρόπο, για τα ανοιχτόχρωμα και τα
σκουρόχρωμα υλικά, αντίστοιχα.
ροής θερμότηταο* (Q/A/max) σε τυπικές λεπτομέρειες δωμάτων.
Έξω Μέσα
(με μόνωση) (χωρίς μόνωση)
αέρα δώματος αέρα οροφής max οοοφής max
Α. ΧΩΜΑ ΚΑΙ ΑΔΡΑΝΗ
Χαλίκι 34,5 +10 27 +1,5 2,7 +5,1 10,8
Φυτεμένο δώμα ( ε κ τ ) , γρασίδι 34,5 +5,4 27 +0,9 0,3 +2,2 1,4
Φυτεμένο δώμα ( ε κ τ ) , χώμα, α. 34,5 +22,7 27 +2,1 3,7 +5,1 9,8
Φυτεμένο δώμα (εκτ), χώμα, σκ. 34,5 +28,5 27 +2,5 4,3 +6,1 11,5
Β. ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΦΥΣ. ΠΕΤΡΩΜΑΤΩΝ
Εν ξηρώ, μάρμαρο, λευκό 34,5 +0,3 27 +0,7 1 +2,5 5
Εν ξηρώ, μάρμαρο, α. γκρι 34,5 +6,9 27 +1,3 2,4 +4,5 10,9
Εν ξηρώ, μάρμαρο, σκ. γκρι 34,5 +19,3 27 +2,4 5,4 +8,4 23,2
Εν ξηρώ, γρανίτης, μπεζ 34,5 +13,1 27 +17 3,3 +6,5 15,2
Εν ξηρώ, γρανίτης, σκ. γκρι 34,5 +24,1 27 +2,7 5,3 +10 24
Γ. ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΤΣΙΜΕΝΤΟΥ
Γαρμπιλομπετόν, γκρι 34,5 +12,6 27 +1,7 3,3 +6,8 18,8
Εν ξηρώ, πλάκες απλές, λευκό 34,5 +3,3 27 +0,9 1,8 +3,2 7,7
Εν ξηρώ, πλάκες απλές, γκρι 34,5 +11,1 27 +1,6 3,4 +5,6 14,4
Εν ξηρώ, μωσαϊκές, λευκό, λεπτό 34,5 +3,6 27 +0,9 2 +3,3 8,4
Εν ξηρώ, μωσαϊκές, γκρι, λεπτό 34,5 +21,1 27 +2,4 5,5 +8,6 23,1
Εν ξηρώ, βοτσαλόπλακες, λευκό 34,5 +5,1 27 +1,1 1,9 +3,8 8,5
Εν ξηρώ, βοτσαλόπλακες, γκρι 34,5 +18,9 27 +2,2 4,6 +7,9 19,9
Κεραμικά πλακίδια, λευκό 33,9 +5,3 27 +1 0,8 +4 7
Κεραμικά πλακίδια, γκρι 33,9 +11,3 27 +1,6 1,8 +5,9 15,5
Κεραμικά πλακίδια, μαύρο 33,9 +19,4 27 +2,2 3,2 +8,6 14
Κεραμικοί κυβόλιθοι, μπεζ 34,5 +8,2 27 +1,3 2,5 +4,9 5,4
Κεραμικοί κυβόλιθοι, καφέ 34,5 +13,8 27 +1,8 3,4 +6,6 10,9
362
Πίνακας 10.9 (συνέχεια)

Έξω Μέσα
(με μόνωση) (χωρίς μόνωση)
αέρα δώματος αέρα οροφής max οροφής max
Σανίδες teak 34,5 +18,4 27 +19 3,5 +5,4 13,5
Σανίδες merbau 34,5 +22,9 27 +2,3 4,5 +6,4 16,6
Πάνελ αλουμινίου, λευκό 33,9 +5 27 +0,9 1,8 +2,7 7,5
Πάνελ αλουμινίου, γκρι 33,9 +11,5 27 +1,4 1,8 +4,3 9,1
Πάνελ αλουμινίου, μαύρο 33,9 +25 27 +2,5 4 +7,4 17,7
Ζ. ΠΕΤΡΟΧΗΜΙΚΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ
Ασφ. μεμβράνη, ανακλαστική 34,5 +4,4 27 +1 2,4 +4 11,4
Ασφ. μεμβράνη, ορ. ψηφ. χονδρές 34,5 +31 27 +3,3 6 +13,2 36,2
Ασφ. μεμβράνη, ορ. ψηφ. λεπτές 34,5 +35,5 27 +3,7 7,1 +14,8 41,5
12
10
8
6
4 p i »*** χ ...**,.,*—Ζ/
2 χ*
x x
_Χ_ 3L
^ xxxxxxxxxxxxxxxx
0
5 10 15 20 25 0 10 20 30 40
« Τεπιφ. χ Τεττιφ. (ti.) χ Τεττιφ. (no ti.) a Tsurf χ Tsurf (ti.) * Tsurf (no ti.)
Εικόνα 10.18: Δώματα με τελική επικάλυψη από Εικόνα 10.19: Δώματα με τελική επικάλυψη από
ανοιχτόχρωμα υλικά. σκουρόχρωμα υλικά.
(Τεπιφ.) και στην εσωτερική επιφάνεια νότιων (Τεπιφ.) και στην εσωτερική επιφάνεια νότιων
όψεων με (Τεπιφ. ti) και χωρίς (Τεπιφ. no t.i.) όψεων με (Τεπιφ. ti) και χωρίς (Τεπιφ. no t.i.)
ΙΟ. 3.4 Συμπεράσματα
Πίνακας 10.10: Διαφορές σε εξωτερικές και σε εσωι ερικές επιφανειακές θερμοκρασίες για τυπικές
λεπτομέρειες όψεων και δωμάτων κτι ρίων με και χωρίς θερμομόνωση.
Εσωτερικές επιφανειακές
θερμοκρασίες τοιχοποιίας
Με μόνωση Χωρίς
μόνωση
Εξωτερική θερμοκρασία αέρα 34,7
Εσωτερική θερμοκρασία αέρα 27 27
Νότιες όψεις
Εξ. επιφανειακές θερμοκρασίες, ανοιχτόχρωμα υλικά +2 έως +5 +0,8 έως +1,3 +2 έως +3,4
Εξ. επιφανειακές θερμοκρασίες, σκουρόχρωμα υλικά +6,5 έως +17 +1,1 έως +2,5 +2,9 έως +6,9
Δυτικές όψεις
Εξ. επιφανειακές θερμοκρασίες, ανοιχτόχρωμα υλικά +5,1 έως +13,6 +1 έως +2,1 +2,6 έως +5,9
Εξ. επιφανειακές θερμοκρασίες, σκουρόχρωμα υλικά +7,1 έως +31,8 +1,1 έως +3,9 +3,1 έως +8,7
Εξ. επιφανειακές θερμοκρασίες, ανοιχτόχρωμα υλικά +1 έως +10 + 0 έως +2 +2,5 έως +5,1
Εξ. επιφανειακές θερμοκρασίες, σκουρόχρωμα υλικά +11,1 έως +35,5 +0,8 έως +3,7 +4,3 έως +14,8
Οπως ήταν αναμενόμενο, βρέθηκε ότι η ύπαρξη επαρκούς θερμομόνωσης στην κατασκευή
των όψεων των κτιρίων, μειώνει σημαντικά την επίδραση των υψηλών θερμοκρασιών που
363
μπορεί να εμφανίζονται στην επιφάνεια των υλικών που διαμορφώνουν την εξωτερική
επιφάνεια τους. Έτσι, ακόμα και στην περίπτωση σκουρόχρωμων υλικών (π.χ. σύνθετα πάνελ
αλουμινίου μαύρου χρώματος) σε δυτικό προσανατολισμό, των οποίων η επιφανειακή
θερμοκρασία μπορεί να είναι κατά έως και 31,8 βαθμούς Κελσίου υψηλότερη από την
αντίστοιχη θερμοκρασία του αέρα, οι εσωτερικές επιφανειακές θερμοκρασίες υπερβαίνουν
την αντίστοιχη εσωτερική θερμοκρασία του αέρα κατά έως και 3,9 βαθμούς Κελσίου. Η
εσωτερική θερμοκρασία της τοιχοποιίας με την ίδια επικάλυψη, αλλά χωρίς θερμομόνωση
φτάνει τους 35,7 βαθμούς Κελσίου, είναι δηλαδή κατά 8,7 βαθμούς Κελσίου υψηλότερη από
την εσωτερική θερμοκρασία του αέρα
Αντίστοιχα με τις όψεις των κτιρίων, η ύπαρξη επαρκούς θερμομόνωσης (πάχους 5
εκατοστών) στην κατασκευή του δώματος, στην ουσία εκμηδενίζει την επίδραση των
υψηλών θερμοκρασιών που μπορεί να εμφανίζονται στην επιφάνεια των υλικών που
διαμορφώνουν την τελική στρώση του. Έτσι, ακόμα και στην περίπτωση υλικών των οποίων
η μέση μέγιστη επιφανειακή θερμοκρασία μπορεί να υπερβαίνει την αντίστοιχη μέση μέγιστη
θερμοκρασία κατά έως και 35,5 βαθμούς Κελσίου (ασφαλτικές μεμβράνες με ορυκτές
ψηφίδες), η αντίστοιχη εσωτερική επιφανειακή θερμοκρασία της οροφής είναι κατά το πολύ
3,7 βαθμούς Κελσίου υψηλότερη από την αντίστοιχη θερμοκρασία του αέρα Αντίθετα, η
θερμοκρασία της οροφής με την ίδια τελική επικάλυψη, αλλά χωρίς θερμομόνωση μπορεί
να είναι κατά 14,8 βαθμούς Κελσίου υψηλότερη από την αντίστοιχη εσωτερική θερμοκρασία
του αέρα.
Επίδραση στις εσωτερικές συνθήκες θεουικήο άνεσης

Οι επιφανειακές θερμσκρασίες των τσιχρπριιών και της οροφής σε έναν χώρο επηρεάζουν
την μέση ακτινοβολούμενη θερμοκρασία του (MRT) και άρα και τις συνθήκες θερμικής
άνεσης, που επικρατούν στο εσωτερικό των κτιρίων κατά τη θερινή περίοδο. Η επίδραση
αυτή ελέγχθηκε ενδεικτικά με την χρήση του PMV Calculator (Υπολογιστής Προβλεπόμενης
Μέσης Ψήφου44) του λογισμικού Ρ.Ε.Μ.45 (βλ. εικόνα 10.20). Ως σταθερά δεδομένα των
υπολογισμών θεωρήθηκαν:
• Η δραστηριότητα (58 W/m2, που αντιστοιχεί σε εργασία γραφείου)
• Η ένδυση (0,5 do, που αντιστοιχεί σε τυπική καλοκαιρινή ενδυμασία με κοντομάνικο
πουκάμισο, παντελόνι από λεπτό ύφασμα, λεπτές κάλτσες και παπούτσια)
• Η θερμοκρασία του αέρα (27 °C, όπως ορίστηκε σε όλους τους υπολογισμούς)
• Η σχετική υγρασία του αέρα (60%, όπως ορίζεται από το λογισμικό)
• Η ταχύτητα του αέρα (Ο m/s, όπως ορίζεται από το λογισμικό)
Με τον τρόπο αυτό, μπορεί να διερευνηθεί η επίδραση των επιφανειακών θερμοκρασιών
που υπολογίστηκαν για τα διαφορετικά δομικά στοιχεία, στη διαμόρφωση της μέσης
ακτινοβολούμενης θερμοκρασίας (MRT) και άρα στους δείκτες θερμικής άνεσης (PMV -
Predicted Mean Vote και PPD - Predicted Percentage of Dissatisfied).
Ως Προβλεπόμενη Μέση Ψήφος μεταφράζεται ο αγγλικός όρος Predicted Mean Vote -PMV.
45
W. Weber, B. Lâchai, H. Drexler, P. Gallinelli, D. Gonzalez, Passive Electronic Metahandbook, P.EM Passive
Cooling Design Guidelines for Mediterranean Climate and Countries. Version 12, Geneva: C.U.E.P.E., University of
Geneva, 1993-95.
364
WÊËzm
;" .'S' |i;· y
rnr Π Η Μ Ρ Ι β η » Ι A-«*H*i
(•••f W m .
flWffl
«t sa**«
FS.:
nmmmmmxmxi**t-
Fi-
FS··;
vmjam « m o e m r
Fi>
—gMMggg»-m
Fi-
p * F#
d i «Γ (Μ ΓΤ*Μ d £ ,&££
Εικόνα 10.20: Υπολογισμός της Προβλεπόμενης Εικόνα 10.21: Τρόπος υπολογισμού της μέσης
Μέσης Ψήφου του λογισμικού Ρ.Ε.Μ. ακτινοβολούμενης θερμοκρασίας (MRT) από το
λογισμικό Ρ.Ε.Μ.
Πραγματοποιήθηκε μια σειρά υπολογισμών, όπου οι θερμοκρασίες όλων των επιφανειών

του χώρου (βλ. εικόνα 10.21) διατηρήθηκαν σταθερές και ίσες με τους 27 βαθμούς Κελσίου,
ενώ κάθε φορά αυξανόταν, κατά 1 βαθμό Κελσίου, η θερμοκρασία μιας όψης τ ο υ χώρου.
Συνολικά ελέγχθηκαν ΙΟ διαφορετικές περιπτώσεις (για επιφανειακές θερμοκρασίες όψης
από 28 έως και 37 °C). Η ίδια διαδικασία ακολουθήθηκε και για την οροφή τ ο υ χώρου,
διατηρώντας σταθερές τις θερμοκρασίες των υπόλοιπων επιφανειών (όψεις και δάπεδο).
Τέλος, ελέγχθηκε και η περίπτωση της ανόδου των επιφανειακών θερμοκρασιών μίας όψης
και της οροφής.
30 3 30 - 3
25 2 g 25 2
Q
α.
α.
20
Μ Ι 1
g 20 1
Q.
15 Α Χ Α A Α 0 0
X 15 Α Χ ± A A À.
Ο
10 -1
~ 10 4- -1
5 -2 H
5
2
0 -3 5
3
0
5 10 15
15
Tair + x(*C) Tair + x*C
MRT A PPD PMV
MRT APPD PMV
Εικόνα 10.22: Επίδραση της ανόδου της Εικόνα 10.23: Επίδραση της ανόδου της
επιφανειακής θερμοκρασίας μίας τοιχοποιίας επιφανειακής θερμοκρασίας της οροφής ενός
ενός χώρου κατά 1 έως και ΙΟ βαθμούς Κελσίου χώρου κατά 1 έως και 13 βαθμούς Κελσίου σε
σε σχέση με τη θερμοκρασία αέρα του χώρου σχέση με τη θερμοκρασία αέρα του χώρου (27
(27 °C). °C).
Τα αποτελέσματα των υπολογισμών για την τοιχοποιία και την οροφή τ ο υ χώρου
συνοψίζονται σ τ α διαγράμματα των Εικόνων 10.22 και 10.23. Από τ α διαγράμματα αυτά
φαίνεται ότι ακόμα και η μεγαλύτερη επιφανειακή θερμοκρασία της τοιχοποιίας (περίπου 9
°C, για μη μονωμένες δυτικές όψεις με σκουρόχρωμα υλικά), προκαλεί σχετικά μικρή αύξηση
της MRT (από τους 27 °C στους 28,7 °C), ενώ οι δείκτες PMV και PPD είναι ίσοι με 0,8 (όπου
PMV = 1 = σχετικά ζεστά) και 20,1%, αντίστοιχα. Για τη μεγαλύτερη επιφανειακή θερμοκρασία
της οροφής (περίπου 13 °C, για μη μονωμένο δώμα με σκουρόχρωμα υλικά), η αύξηση της
MRT ήταν ακόμη μικρότερη (από τους 27 °C στους 28,4 °C), ενώ οι δείκτες PMV και PPD
είναι ίσοι με 0,7 (όπου PMV = 1 = σχετικά ζεστά) και 14,4%, αντίστοιχα. Φαίνεται, δηλαδή, ότι
η αύξηση των θερμοκρασιών των εσωτερικών επιφανειών ενός χώρου, είτε εξαιτίας της
χρήσης στις εξωτερικές του επιφάνειες σκουρόχρωμων υλικών, είτε εξαιτίας της ελλιπούς
μόνωσης του, επηρεάζει τις συνθήκες θερμικής άνεσης των ανθρώπων που ζουν ή
365
εργάζονται σε αυτούς. Ακόμα και αν η επίδραση αυτή είναι σχετικά μικρή, θεωρείται
σημαντικό να λαμβάνεται υπόψη.
Στην περίπτωση που τόσο η οροφή, όσο και μία από τις όψεις του χώρου έχουν τις
μέγιστες δυνατές επιφανειακές θερμοκρασίες, η MRT αυξάνεται από τους 27 στους 30
βαθμούς Κελσίου και οι δείκτες PMV και PPD είναι ίσοι με 1 (σχετικά ζεστά) και 27,2%,
αντίστοιχα. Το γεγονός αυτό συνεπάγεται ότι σε μη μονωμένα κελύφη με σκουρόχρωμα,
εξωτερικά, υλικά, οι συνθήκες θερμικής άνεσης επηρεάζονται αρκετά από τις θερμοκρασίες
που αναπτύσσονται στις εξωτερικές επιφάνειες του κελύφους και βαθμιαία συντελούν στην
αύξηση των θερμοκρασιών των τοιχοποιιών και της οροφής του χώρου.
θέτοντας τις βάσεις νια μια ολοκληοωυιένη έρευνα

Είναι προφανές ότι η προσέγγιση που παρουσιάστηκε, έχει κυρίως θεωρητικό ενδιαφέρον,
καθώς βασίζεται σε μια σειρά παραδοχών. Συγχρόνως, οι υπολογισμοί που
πραγματοποιήθηκαν δεν ανταποκρίνονται στις πραγματικές συνθήκες μετάδοσης
θερμότητας μέσω στοιχείων του κτιριακού κελύφους, καθώς δεν λαμβάνουν υπόψη την
επίδραση της θερμικής μάζας, αλλά ούτε και του χρόνου στις θερμοκρασίες των
διαδοχικών στρωμάτων της κατασκευής. Η ακριβέστερη διερεύνηση της διαβάθμισης των
θερμοκρασιών στα διάφορα στρώματα των κατασκευών μπορεί να πραγματοποιηθεί μόνο
46
με τη βοήθεια πειραματικών διατάξεων , αλλά και εξειδικευμένων υπολογιστικών
προγραμμάτων.
10.4. Συνολικά συμπεράσματα για το συσχετισμό της θερμικής συμπεριφοράς των υλικών με
την κλίμακα της πόλης και την κλίμακα του κτιρίου
Τα υλικά, που διαμορφώνουν την εξωτερική στοιβάδα των πόλεων, αποτελούν, μαζί με
το πράσινο, τους σημαντικότερους παράγοντες για τη μείωση του φαινομένου της αστικής
θερμικής νησίδας και τη βελτίωση του αστικού μικροκλίματος 47 Για το λόγο αυτό θεωρείται
σημαντική η διερεύνηση και η αναγνώριση των περιπτώσεων αστικών υπαίθριων χώρων και
όψεων κτιρίων, στις οποίες η αστική γεωμετρία μπορεί να συμβάλει στην υπερθέρμανση
των υλικών κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, λόγω του απρόσκοπτου ηλιασμού και της
απουσίας σκιασμού.
Σε όλες τις περιπτώσεις που αναγνωρίστηκαν στη δεύτερη παράγραφο αυτού του
κεφαλαίου, η θερμική συμπεριφορά των υλικών, όπως αυτή καθορίζεται από τις επιφανειακές
θερμοκρασίες τους κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, θα πρέπει να αποτελεί μία από τις
σημαντικότερες παραμέτρους για την επιλογή τους. Ο στόχος της μείωσης των μέγιστων
επιφανειακών θερμοκρασιών των υλικών, που αποτελούν τις οριζόντιες και τις κατακόρυφες
επιφάνειες των πόλεων, κατά τη θερινή περίοδο μπορεί να είναι μια καθαρά αρχιτεκτονική
απόφαση. Αυτή η απόφαση πρέπει να αντιμετωπίζεται από τον αρχιτέκτονα / σχεδιαστή
κατά τα πρώτα στάδια της σχεδιαστικής διαδικασίας, καθώς αφορά τόσο στην επιλογή του
χρώματος των υλικών, όσο και στην εφαρμογή στρατηγικών δροσισμού, όπως είναι εκτός
Για περισσότερα βλ. αντίστοιχη μελέτη για φυτεμένα δώματα: Maria V. Machado, Celina Britto, Javier
Neila, "Equivalent thermal conductivity in the ecological roof", στο GRECO and ACAD, eds., PLEA 2002.
Design with the Environment. Proceedings of the 19th International Conference. Toulouse - France, July 2002.
Toulouse, 2002, a 281-286, Maria V. Machado, Marina Gonzalez, Celina Britto, Javier Neila, "Sol-air
temperature on the ecological roof", στο Steemers Koen, Yannas Simos, eds., Architecture - City -
Environment. Proceedings of the 17th PLEA Conference. Cambridge, 2000, London: James & James Science
Publishers Ltd., 2 0 0 0 , a 233-238 και Escuela Tècnica Superior de Ingenieros Agrónomos de la Universidad
Polytècnica de Madrid, Madrid, [Online] Available, http://www.pronatur.es/, 17 Φεβρουαρίου 2006.
47
βλ., μεταξύ άλλων, και: Hashem Akbari, et al., eds., Cooling Our Communities. A Guidebook on Tree Planting
and Light-Colored Surfacing, Washington: U.S. Environmental Protection Agency, 1992, T. R. Oke, Boundary
Layer Climates, London and New York: Routledge, 1995 και M. Santamouris, ed., Energy and Climate in the
Urban Built Environment, London: James and James Science Publishers Ltd., 2001.
366
της χρήσης ανοιχτόχρωμων υλικών, ο σκιασμός και η διαβροχή. Αυτός είναι και ο λόγος
για τον οποίο η αναγνώριση των περιπτώσεων υπερθέρμανσης (δυσμενέστερες
περιπτώσεις) θεωρείται ως ένα χρήσιμο σημείο εκκίνησης για την επιλογή των υλικών που
εφαρμόζονται σε υπαίθριους χώρους και σε όψεις και σε δώματα κτιρίων.
Ωστόσο, τα παραπάνω δεν συνεπάγονται την εφαρμογή στρατηγικών μείωσης των
επιφανειακών θερμοκρασιών των υλικών στο σύνολο ενός υπαίθριου χώρου, μίας όψης ή
ενός δώματος κτιρίου. Έτσι, για παράδειγμα, στην περίπτωση ενός υπαίθριου χώρου, δεν
θεωρείται απαραίτητη η καθολική χρήση ανοιχτόχρωμων υλικών ή/και διατάξεων σκιασμού
ή/και συστημάτων διαβροχής. Επιβάλλεται, όμως, η εύρεση σχεδιαστικών λύσεων για την
έστω και εν μέρει αντιμετώπιση του προβλήματος της υπερθέρμανσης των υλικών.
Συγχρόνως, ανάλογα με την χρήση και τον χαρακτήρα ενός υπαίθριου χώρου κατά τη
διάρκεια της ημέρας, διαφοροποιούνται και οι πιθανές επιλογές υλικών και σχεδιασμού. Έτσι,
για παράδειγμα, σε υπαίθριους χώρους που χρησιμοποιούνται μετά τη δύση του ήλιου και όχι
κατά τη διάρκεια της ημέρας, προέχει τα υλικά που αποτελούν την επιφάνεια τους να έχουν
αποφορτιστεί θερμικά. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί είτε με υλικά, των οποίων οι θερμοφυσικές
ιδιότητες επιτρέπουν τον άμεσο δροσισμό τους (π.χ. υλικά με μικρό συντελεστή θερμικής
αγωγιμότητας και μεγάλο συντελεστή θερμικής διαχυτότητας όπως είναι το ξύλο, τα ξηρά
γαιώδη υλικά και το ελαφροσκυρόδεμα), είτε με την χρήση κινητών διατάξεων σκιασμού, οι
οποίες αποσύρονται μετά τη δύση του ήλιου, επιτρέποντας τον ακόμη
αποτελεσματικότερο δροσισμό (με ακτινοβολία) τόσο των υλικών, όσο και των ανθρώπων
που βρίσκονται στον υπαίθριο χώρο.
Για τα κτίρια, οι συνθήκες θερμικής άνεσης στο εσωτερικό τους επηρεάζονται μόνο στις
περιπτώσεις, όπου τα στοιχεία του κελύφους τους δεν φέρουν θερμομόνωση. Σε δώματα
και σε όψεις κτιρίων με επαρκή και σωστά τοποθετημένη49 θερμομόνωση, η επίδραση των
επιφανειακών θερμοκρασιών των υλικών μειώνεται σημαντικά Αυτό έχει ως αποτέλεσμα η
επιλογή του υλικού να είναι απόλυτα ελεύθερη και να μη δεσμεύεται από το χρώμα ή την
πιθανή χρήση στρατηγικών δροσισμού. Έτσι, προκύπτει το ακόλουθο ερώτημα: τι συμβαίνει
όταν η επιλογή συγκεκριμένων (προφανώς σκουρόχρωμων) υλικών για την όψη ή το δώμα
ενός κτιρίου μπορεί να έχει αρνητικές συνέπειες για το αστικό μικροκλίμα (λόγω
απρόσκοπτου ηλιασμού), χωρίς όμως να επηρεάζει σημαντικά το εσωκλίμα του κτιρίου
(λόγω επαρκούς θερμομόνωσης); Η απάντηση δεν είναι απλή, καθώς μπορεί κανείς να
ισχυριστεί ότι συνθήκες απρόσκοπτου ηλιασμού συνεπάγονται και συνθήκες απρόσκοπτου
αερισμού, και άρα η υπερθέρμανση των υλικών είναι μικρότερη λόγω του δροσισμού τους
με μεταφορά. Ομως, ακόμα και σε αυτήν την περίπτωση, η απαγωγή θερμότητας από τα
υλικά μπορεί να είναι αποτελεσματική μόνο στις περιπτώσεις υλικών με μικρή
θερμοχωρητικότητα ή/και συγκεκριμένο τρόπο τοποθέτησης (κατασκευή με διάκενο ή
αεριζόμενη πρόσοψη).
Σε κάθε περίπτωση, όταν η επιλογή των υλικών που εφαρμόζονται στις εξωτερικές
επιφάνειες των πόλεων βασίζεται στη θερμική τους συμπεριφορά, απαιτείται ο
συνυπολογισμός μιας σειράς κλιματικών και κατασκευαστικών παραμέτρων. Οι παράμετροι
αυτές δημιουργούν ένα πλέγμα διαφορετικών επιλογών και μπορούν να οδηγήσουν τόσο
στη βελτίωση του μικροκλίματος στους υπαίθριους χώρους των ελληνικών πόλεων, όσο και
στην επίτευξη συνθηκών άνεσης στο εσωτερικό των κτιρίων.
48
Αναλυτικότερα, βλ. επόμενο κεφάλαιο. (Κεφάλαιο 11)
49
Η θέση της θερμομόνωσης στην κατασκευή είναι πολύ σημαντική, ιδιαίτερα στην περίπτωση των
δωμάτων κτιρίων Οταν η θερμομονωτική στρώση βρίσκεται κοντά στην επιφάνεια, τότε κινδυνεύει να
υπερθερμανθεί. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τη μείωση του συντελεστή θερμικής αγωγιμότητας τους, επειδή
ο συντελεστής θερμικής αγωγιμότητας του αέρα, που περιέχεται στους πόρους τους, μειώνεται με την
αύξηση της θερμοκρασίας. (Paul Berdahl, Sarah E. Bretz, "Preliminary survey on the solar reflectance of cool
roofing materials", Energy and Buildings, 25: 2,1997, a 150.)
367
Κεφάλαιο 11:
Στρατηγικές μείωσης των επιφανειακών θερμοκρασιών των υλικών
369
Κεφάλαιο Π _ Στρατηγικές μείωσης των επιφανειακών θερμοκρασιών των υλικών
Κεφάλαιο 11 _ Στρατηγικές μείωσης των επιφανειακών θερμοκρασιών των υλικών
Οι αρνητικές συνέπειες της αύξησης των θερμοκρασιών του αέρα στις πόλεις κατά την
θερινή περίοδο στη ζωή, την οικονομία, το περιβάλλον και την ενεργειακή κατανάλωση των
πόλεων1 καθιστούν απαραίτητη τη διερεύνηση των τρόπων, με τους οποίους αυτές
μπορούν να μετριαστούν. Εστιάζοντας στα υλικά, που αποτελούν και το αντικείμενο
διερεύνησης αυτής της διατριβής, από την ανάλυση της θερμικής συμπεριφοράς τους, η
οποία προηγήθηκε2, κατέστη σαφές ότι η αρνητική συνεισφορά τους στην υπερθέρμανση
των πόλεων κατά τη θερινή περίοδο μπορεί να είναι σημαντική, σε όλες εκείνες τις
περιπτώσεις στις οποίες αυτά είναι εκτεθειμένα στην ηλιακή ακτινοβολία3.
Συγχρόνως, η υπερθέρμανση των υλικών που χρησιμοποιούνται στις εξωτερικές
επιφάνειες των πόλεων δεν είναι επιθυμητή γιατί μπορεί να επηρεάζει αρνητικά τις μηχανικές
ιδιότητες τους, μειώνοντας έτσι τη διάρκεια ζωής τους. Αυτό συμβαίνει γιατί η ανάπτυξη
υψηλών θερμοκρασιών στα υλικά οδηγεί σε συστολές και διαστολές κατά τη διάρκεια της
ημέρας, οι οποίες με την πάροδο του χρόνου προκαλούν τη φθορά τους 4 Επίσης, οι υψηλές
θερμοκρασίες επιδεινώνουν τη φθορά που προκαλείται στα υλικά από την υπεριώδη
ακτινοβολία, καθώς οι ελεύθερες ρίζες στις οποίες οφείλεται αυτή η φθορά αντιδρούν
περισσότερο όσο θερμότερα είναι τα υλικά.5
Για τους παραπάνω λόγους είναι απαραίτητη η διερεύνηση στρατηγικών, οι οποίες
μπορούν να επιφέρουν μείωση των επιφανειακών θερμοκρασιών των υλικών. Οι τρεις
βασικές στρατηγικές που διακρίνονται είναι η χρήση ανοιχτόχρωμων υλικών, ο σκιασμός και
η διαβροχή με νερό 6 Παράλληλα, οι θερμοκρασίες των αστικών επιφανειών μπορούν να
μειωθούν με την αύξηση της χρήσης υλικών, τα οποία δεν υπερθερμαίνονται κάτω από την
επίδραση της ηλιακής ακτινοβολίας, όπως είναι οι φυτικές εδαφοκαλύψεις και το νερό.
Στο σημείο αυτό πρέπει να αναφερθεί ότι παρόλο που η μείωση των θερμοκρασιών των
αστικών επιφανειών έχει κυρίως θετικές συνέπειες για το αστικό μικροκλίμα, υπάρχουν
περιπτώσεις, όπου είναι πιθανό να υπάρξουν και αρνητικές επιπτώσεις7 Αυτές οι αρνητικές
επιπτώσεις αφορούν κυρίως στην ποιότητα του αέρα, όπως αυτή επηρεάζεται από τις
τοπικές (θαλάσσιες και τις χερσαίες) αύρες, και από τα χαρακτηριστικά του αστικού
οριακού στρώματος8. Στην πρώτη περίπτωση, η μείωση των αστικών θερμοκρασιών μπορεί
να διαφοροποιήσει τις συνθήκες που προκαλούν τη δημιουργία τοπικής αύρας από τη
δροσερότερη ύπαιθρο στο κέντρο της πόλης9 Ως αποτέλεσμα, μπορεί να υπάρξει
1
Κεφάλαιο 3: Το κλίμα των πόλεων, Ιο Μέρος Διατριβής.
2
Κεφάλαια 7 και 8, Ilo Μέρος Διατριβής.
3
Κεφάλαιο IO, Ilio Μέρος Διατριβής.
Λ
Arthur Η. Rosenfela, et αϊ., "Mitigation of heat islanas: materials, utility programs, upaates". Energy ana
Builaings, 22: 9, 1995, σ 2ό2. Για περισσότερα, σχετικά με την επίδραση της θερμότητας στις μηχανικές
ιδιότητες προϊόντων από φυσικά πετρώματα, βλ. και Thomas Weiss, et al., "Thermal aegraaation of marble:
inaications from finite-element moaelling", Builaing ana Environment, 38, 2003, σ. 1251-1260, A.C. Ipigo, S.
Vicente-Tavera, "Surface-insiae (IO cm) thermal graaients in granitic rocks: effect of environmental
conaitions", Builaing ana Environment, 37, 2 0 0 2 , σ. 101-108.
5
Rosenfela, et al. (1995), ό.π., σ 262 και Η. Akbarl "Potentials of urban heat islana mitigation", στο M.
Santamouris, ea., 1st International Conference. Passive and Low Energy Cooling for the Built Environment Patene
2005. 19-21 May 2005, Santorini Greece, volume II, Athens: Heliotopos Conferences Ltd, 2 0 0 5 , σ. Ιό.
6
Helmut E. Landsberg, The Urban Ornate, New York: Academic Press, 1981, σ. 257.
7
Haider Taha, Sharon Douglas, Jay Haney, "Mesoscale meteorological and air quality impacts of increased
urban albedo and vegetation", Energy and Buildings, 25: 2,1997, σ. 170.
8
Γισ περισσότερο σχετικά με το οστικό ορισκό στρώμσ, βλ. κσι Kεφάλgιo 3: Το κλίμα των πόλεων,
πopάγpgφoς 3.2.
9
Ο Londsberg avgφέpετgι σε μελέτη των Colocino κοι Dell'Osso γιο την περιοχή της Ρώμης, όπου
παρατηρήθηκε η δημιουργία μιας ισχυρής θαλάοοιας αύρας (μέγιστης ταχύτητας 8 m/sec) στις 15:00, η
οποίο οποδίδεται στη διαφορά 30 °C ανάμεσα στις επιφανειακές θερμοκρασίες της πόλης και της
371
Κεφάλαιο 11. Στρατηγικές μείωσης των επιφανειακών θερμοκρασιών των υλικών
μεταφορά αέριων ρύπων από μία περιοχή σε μια άλλη. Στη δεύτερη περίπτωση, η μείωση
των επιφανειακών θερμοκρασιών της πόλης κατά τη διάρκεια της ημέρας επιφέρει μείωση
του ύψους του αστικού οριακού στρώματος.11 Έτσι, μειώνεται στην ουσία ο όγκος του αέρα
στον οποίο πραγματοποιείται η κατανομή και η μίξη των αερίων μαζών, με αποτέλεσμα να
υπάρχουν υψηλότερες συγκεντρώσεις αέριων ρύπων.12
11.2. Η χρήση ανοιχτόχρωμων υλικών
112.1 Γενικά
Η χρήση ανοιχτόχρωμων υλικών στους υπαίθριους χώρους καθώς και στις όψεις και τα
δώματα των κτιρίων με στόχο την αποφυγή της υπερθέρμανσης αποτελεί πολύ παλιά και
γνωστή στρατηγική στις περιοχές γύρω από τη Μεσόγειο.13
Εικόνα 11.1: Γενική όψη της Απολλωνίας Σίφνου, Εικόνα 11.2: Η χώρα της Σερίφου, στις Κυκλάδες.
στις Κυκλάδες.
πηγή: Αρχείο Κ. Μπουγιατιώτη
Για τις σύγχρονες πόλεις, η επίδραση της χρήσης ανοιχτόχρωμων υλικών στη μείωση
των αστικών θερμοκρασιών και κατ' επέκταση στη μετρίαση του φαινομένου της αστικής
θερμικής νησίδας, μπορεί να εκτιμηθεί μόνο μέσα από προσομοιώσεις σε ηλεκτρονικό
υπολογιστή. Έτσι, με βάση μελέτες, που πραγματοποιήθηκαν στο Lawrence Berkeley National
Laboratory (LBNL), η αύξηση του συντελεστή ανακλαστικότητας των επιφανειών μιας πόλης
κατά 0,15 (15%) μπορεί να επιφέρει μείωση των θερμοκρασιών του αέρα κατά 2,78 βαθμούς
Κελσίου14.15 Αυτή η μείωση με τη σειρά της μπορεί να επιφέρει περίπου 40% εξοικονόμηση
στην ηλεκτρική ενέργεια, που δαπανάται για την ψύξη των εσωτερικών χώρων των
κτιρίων16.17 Ωστόσο, σημειώνεται ότι η επίδραση της χρήσης ανοιχτόχρωμων υλικών στην
θάλασσας. [M. Colacino, L. Dell'Osso, "The local atmospheric circulation in the Rome area: Surface
observations", Boundary Laver Meteorology, 14,1978), σ. 133-151, αναφορά στο Landsberg (1981), ό.π., σ. 148.]
10
Taha, et al. (1997), ό.π., σ. 170.
11
12
Στο ίδιο, σ. 170 και Rosenfeld, et al. (1995), ό.π., σ 262.
13
Amos Rapaport, House Form and Culture, New Jersey: Prentice-Hall Inc., 1969, σ 9.
14
Για περισσότερα, βλ. και Taha, et al. (1997), ό.π., σ 171-173 και Rosenfeld, et al. (1995), ό.π., σ. 259-261, όπου
περιγράφονται τα αποτελέσματα της προσομοίωσης της αύξησης της ανακλαστικότητας στο California's
South Coast Air Basin (SoCAB) και Arthur Η. Rosenfeld, et al., "Cool communities: strategies for heat island
mitigation and smog reduction". Energy and Buildings, 28: 1, 1998, σ 51-62. όπου περιγράφονται τα
αποτελέσματα της αύξησης της ανακλαστικότητας στο Los Angeles Basin.
15
Η. Akbari, et al.. "Using light-coloured surfaces to cool our communities", στο Hashem Akbari, et al., eds.,
Cooling Our Communities. A Guidebook on Tree Planting and Light-Colored Surfacing, Washington: U.S.
Environmental Protection Agency, 1992, σ 48.
16
Για περισσότερα, βλ. και Rosenfeld, et al. (1995), ό.π., σ 256-258 και Hashem Akbari, et al., "Peak power and
cooling energy savings of high albedo roofs", Energy and Buildings, 25: 2,1997, σ 117-126, όπου περιγράφονται
372
Κεφάλαιο 11 Στρατηγικές μείωσης των επιφανειακών θερμοκρασιών των υλικών
εξωτερική επιφάνεια του κελύφους των κτιρίων με στόχο τη μείωση των ψυκτικών φορτίων
κατά το καλοκαίρι έχει μεγαλύτερη επίδραση σε κατασκευές, όπου δεν υπάρχει
θερμομόνωση.18
11.2.2 Επίδραση στις επιφανειακές θερμοκρασίες
Είναι προφανές ότι τα ανοιχτόχρωμα υλικά παρουσιάζουν πολύ χαμηλότερες

επιφανειακές θερμοκρασίες σε σχέση με τα σκουρόχρωμα σε συνθήκες πλήρους ηλιασμού
και υψηλών θερμοκρασιών περιβάλλοντος. Το γεγονός αυτό είναι πολλαπλά τεκμηριωμένο
από μια σειρά πειραματικών ερευνών που βρέθηκαν στη βιβλιογραφία19.
Στην παράγραφο αυτή, πραγματοποιείται μια σύντομη ανάλυση της επίδρασης του
χρώματος στις επιφανειακές θερμοκρασίες των υλικών. Η ανάλυση αυτή στηρίζεται στη
σύγκριση των θερμοκρασιών που μετρήθηκαν σε ανοιχτόχρωμα και σε σκουρόχρωμα
δείγματα από τις κυριότερες ομάδες υλικών20 στα πλαίσια του κύριου πειραματικού μέρους
αυτής της διατριβής.
Μια γενική ανάλυση των διαφορών που υπάρχουν ανάμεσα στις μέγιστες, μέσες και
ελάχιστες επιφανειακές θερμοκρασίες ανοιχτόχρωμων και σκουρόχρωμων υλικών (βλ.
Εικόνες 11.3-11.5), οδηγεί στις παρακάτω παρατηρήσεις:
• Στις μέγιστες θερμοκρασίες, οι διαφορές που υπολογίστηκαν χαρακτηρίζονται από ένα
μεγάλο εύρος, ξεκινώντας από τους 5 βαθμούς Κελσίου και φτάνοντας έως και τους 20
βαθμούς Κελσίου, περίπου.
• Στις μέσες θερμοκρασίες, οι διαφορές που υπολογίστηκαν έχουν αρκετά μικρότερο
εύρος, ξεκινώντας από τους 1 με 2 βαθμούς Κελσίου και φτάνοντας έως τους 14
βαθμούς Κελσίου περίπου.
• Στις ελάχιστες θερμοκρασίες, οι διαφορές που υπολογίστηκαν ήταν αμελητέες, δηλαδή
της τάξεως του ενός βαθμού Κελσίου περίπου. Τα σκουρόχρωμα δείγματα ήταν, σχεδόν
σε όλες τις περιπτώσεις θερμότερα από τα ανοιχτόχρωμα.
30 3θ
25 ± 25
20 20
ο
15 15
ΙΟ ίο • •
5 ** ν—** ** 5 -t
«• •
• • *^*"
Ο •
Ο 20 40 Ο 20 40

Εικόνα 11.3: Διασπορά των θερμοκρασιακών Εικόνα 11.4: Διασπορά των θερμοκρασιακών
διαφορών ανάμεσα στις μέγιστες θερμοκρασίες διαφορών ανάμεσα στις μέσες θερμοκρασίες
ανοιχτόχρωμων και σκουρόχρωμων υλικών. ανοιχτόχρωμων και σκουρόχρωμων υλικών.
αναλυτικά οι μετρήσεις που πραγματοποιήθηκαν σε μία κατοικία και δύο σχολικά κτίρια, πριν και μετά από
αλλαγές της ανακλαστικότητας των τοίχων και των στεγάσεων τους.
17
Akbari, et al. (1992), ό.π., σ. 48.
18
Akbari, et al. (1997), ό.π., ο. 117.
19
Για περισσότερα, βλ. και Jeffrey Cook, et al., "Mitigating the Heat Impact of Outaoor Urban Spaces in a Hot
Arid Climate", στο Bustamante Waldo, Collados Eugenio, eds., PLEA 2003. Rethinking development: Are we
producing a people orientated habitat? 2Óh International Conference on Passive and Low Energy
Architecture, Santiago - CHILE, 9-12 November 2003., Chile: Escuela de Construccion Civil. Pontificia
Universidad Catolica de Chile / PLEA International, 2003, E-16. [CD-ROM] και L. Doulos, et al., "Passive cooling
of outdoor urban spaces. The role of materials", Solar Energy, 77, 2004, σ 234-235.
20
Οπως αναλύθηκε στο εισαγωγικό κεφάλαιο της διατριβής (Κεφάλαιο 1), οι κυριότερες ομάδες υλικών, που
συναντώνται στις εξωτερικές επιφάνειες των πόλεων περιλαμβάνουν: χώμα και αδρανή, προϊόντα φυσικών
πετρωμάτων, προϊόντα τσιμέντου, κεραμικά προϊόντα, προϊόντα ξύλου, μεταλλικά προϊόντα, προϊόντα
που προέρχονται από πετροχημικές α' ύλες (πετρέλαιο και φυσικό αέριο) και γυαλί.
373
3θ
25
2θ
υ 15
ΙΟ
5
%ϋ&ςβ <**>*> «X&ôj/?
Ο <**
-5
20 40
Αριθμός δείγματα*
Εικόνα 11.5: Διασπορά των θερμοκρασιακών

διαφορών ανάμεσα στις ελάχιστες θερμοκρασίες
ανοιχτόχρωμων και σκουρόχρωμων υλικών.
Στον Πίνακα 11.1, που παρατίθεται στη συνέχεια, συγκεντρώνονται οι επιφανειακές

θερμοκρασίες, που μετρήθηκαν σε δείγματα υλικών, που συναντώνται στις οριζόντιες
επιφάνειες της πόλης και στα δώματα των κτιρίων. Αυτές οι επιφανειακές θερμοκρασίες
αφορούν στο πιο ανοιχτόχρωμο και στο πιο σκουρόχρωμο δείγμα για την κάθε ομάδα
υλικών, δηλαδή για τα περισσότερα υλικά αναφέρονται στο λευκό ή υπόλευκο, και το γκρίζο
ή μαύρο δείγμα, ενώ για τα γαιώδη υλικά και το ξύλο αναφέρονται σε ανοιχτές και σκούρες
αποχρώσεις του καφέ.
Τα δείγματα, που παρουσίασαν τις χαμηλότερες επιφανειακές θερμοκρασίες, ήταν η
πλάκα λευκού μάρμαρου (μέση μέγιστη θερμοκρασία 34,8 °C και μέση θερμοκρασία 29,8
°C), η λευκή πλάκα τσιμέντου (μέση μέγιστη θερμοκρασία 37,8 °C και μέση θερμοκρασία
32,3 °C), n λευκή πλάκα τσιμέντου με λεπτόκοκκο μωσαϊκό (μέση μέγιστη θερμοκρασία 38,1
°C και μέση θερμοκρασία 32,5 °C) και η πλάκα τσιμέντου με λευκά αδρανή (μέση μέγιστη
θερμοκρασία 39.6 °C και μέση θερμοκρασία 32,6 °C)21.
Τα αντίστοιχα σκουρόχρωμα υλικά, που παρουσίασαν πολύ υψηλότερες επιφανειακές
θερμοκρασίες, ήταν n πλάκα σκούρου γκρίζου μαρμάρου (μέση μέγιστη θερμοκρασία 53,8
°C και μέση θερμοκρασία 42,9 °C), η γκρίζα πλάκα τσιμέντου (μέση μέγιστη θερμοκρασία
45,6 °C και μέση θερμοκρασία 37,4 °C), η γκρίζα πλάκα τσιμέντου με λεπτόκοκκο μωσαϊκό
(μέση μέγιστη θερμοκρασία 55,6 °C και μέση θερμοκρασία 43,7 °C) και η πλάκα τσιμέντου
με σκούρα γκρίζα βότσαλα (μέση μέγιστη θερμοκρασία 53,4 °C και μέση θερμοκρασία 43,4
°C). Οι διαφορές που προκύπτουν για τα υλικά αυτά είναι για τις μέγιστες θερμοκρασίες 19
°C για το μάρμαρο, 7,8 °C για τις απλές πλάκες από τσιμέντο, 17,5 °C για τις πλάκες
τσιμέντου με λεπτόκοκκο μωσαϊκό και 13,8 °C για τις πλάκες τσιμέντου με αδρανή.
Ωστόσο, οι υψηλότερες επιφανειακές θερμοκρασίες μετρήθηκαν στο δείγμα του ξύλου
merbau (μέση μέγιστη θερμοκρασία 57,4 °C και μέση θερμοκρασία 43,9 °C), του σκούρου
γκρίζου γρανίτη (μέση μέγιστη θερμοκρασία 58,6 °C και μέση θερμοκρασία 45,1 °C), της
νέας ασφάλτου (μέση μέγιστη θερμοκρασία 61,9 °C και μέση θερμοκρασία 47,1 °C), του
σκουρόχρωμου χώματος (μέση μέγιστη θερμοκρασία 63 °C και μέση θερμοκρασία 45,3 °C)
και της μαύρης ασφαλτικής μεμβράνης (μέση μέγιστη θερμοκρασία 72,7 °C και μέση
θερμοκρασία 50,3 °C).
21
Σημειώνεται ότι οι τιμές που αναφέρονται είναι πολύ κοντά στις τιμές που μέτρησαν οι Δούλος, κ.ά. σε
αντίστοιχα δείγματα ανοιχτόχρωμων υλικών, [βλ. Doulos, et al. (2004), ό.π., σ. 237.]
374
Πίνακας 11.1: Δείγματα υλικών σε οριζόντια θέση.

Αέρας 34,5 28,5 31,3
Χώμα ανοιχτόχρωμο (ανοιχτό καφέ) 57,2 (+22,7) 22.6 (-5,9) 42,7 (+11,4)
Χώμα (σκουρόχρωμο) 63 (+28,5) 22.7 (-5,8) 45,3 (+14,0)
Τετράγωνοι κυβ. από πέτρα (λευκό) 42,5 (+8) 22,5 (-6) 35 (+3,7)
Τετράγωνοι κυβ. από πέτρα (γκρι) 48,3 (+13,8) 21 (-7,5) 37,7 (+6,4)
Ορθογωνικοί κυβ. από πέτρα (λευκό - αδρό) 45,3 (+10,8) 22,2 (-6,3) 36,3 (+5)
Ορθογωνικοί κυβ. από πέτρα (γκρι) 51,3 (+1ό,8) 21,9 (-ό,ό) 39,9 (+8,ό)
Μάρμαρο (λευκό) 34,8 (+0,3) 21.8 (-ό,7) 29.8 (-1,5)
Μάρμαρο (γκρι) 49,4 (+14,9) 24 (-4,5) 40 (+8,7)
Μάρμαρο (γκρι σκούρο) 53,8 (+19,3) 23.9 (-4,6) 42.9 (+11,6)
Γρανίτης (λευκό-μπεζ) 47,6 (+13,1) 26.3 (-2,2) 38,8 (+7,5)
Γρανίτης (γκρι σκούρο) 58,6 (+24,1) 27.4 (-1,1) 45,1 (+13,8)
Γρανίτης (μαύρο) 56,4 (+21,9) 26,2 (-2,3) 44,4 (+13,1)
Απλές πλάκες (λευκό) 37,8 (+3,3) 22,6 (-5,9) 32.3 (+1)
Απλές πλάκες (γκρι) 45,6 (+11,1) 23,3 (-5,2) 37.4 (+6,1)
Πλάκες τσιμέντου με ανάγλυφη υφή (γκρι) 48 (+13,5) 23,1 (-5,4) 38,9 (+7,6)
Μωσαϊκές 1: Λεπτόκοκκο μωσαϊκό (λευκό) 38.1 (+3,6) 22.1 (-6,4) 32.5 (+1,2)
Μωσαϊκές 1: Λεπτόκοκκο μωσαϊκό (γκρι) 55,6 (+21,1) 23.2 (-5,3) 43.7 (+12,4)
Μωσαϊκές 2: Χονδρόκοκκο μωσαϊκό (λευκό) 39 (+4,5) 22,1 (-6,4) 33 (+1,7)
Μωσαϊκές 2: Χονδρόκοκκο μωσαϊκό (γκρι) 54,8 (+20,3) 23.3 (-5,2) 43,2 (+11,9)
Μωσαϊκές 3: 4 0 χ 4 0 χ 3,5 c m (λευκό) 39,6 (+5,1) 21,6 (-6,9) 32.6 (+1,3)
Μωσαϊκές 3: 4 0 χ 4 0 χ 3,5 c m (γκρι) 52.2 (+17,7) 22,1 (-6,4) 40.8 (+9,5)
Βοτσαλόπλακες αδρανή άσπρου χρώματος 39,6 (+5,1) 21.7 (-6,8) 32,6 (+1,3)
Βότσαλα σε άσπρο υπόστρωμα 51.3 (+16,8) 22,2 (-6,3) 40 (+8,7)
Βότσαλα σε γκρι υπόστρωμα 53.4 (+18,9) 22.8 (-5,7) 41,4 (+10/Ι)
Τετράγωνοι κυβόλιθοι από τσιμέντο (άσπρο) 41 (+ό,5) 22,3 (-0,2) 33,9 (+2,ό)
Τετράγωνοι κυβ. από τσιμέντο (ανθρακί) 49.6 (+15,1) 23,6 (-4,9) 40,3 (+9)
Ορθογωνικοί κυβ. από τσιμέντο (άσπρο) 42 (+7,5) 22,3 (-6,2) 34,7 (+3,4)
Ορθογωνικοί κυβόλιθοι από τσιμέντο (γκρι) 51.7 (+17,2) 23,1 (-5,4) 41,3 (+10)
Κεραμικοί κυβόλιθοι πάχους 3 c m (μπεζ) 42,7 (+8,2) 21,8 (-6,7) 35,2 (+3,9)
Κεραμικοί κυβόλιθοι, πάχους 3 cm (καφέ) 48,3 (+13,8) 22.8 (-5,7) 38,7 (+7,4)
Κεραμικοί κυβόλιθοι πάχους 5 c m (μπεζ) 43,6 (+9,1) 21.9 (-ό,ό) 35,7 (+4,4)
Κεραμικοί κυβόλιθοι πάχος 5 cm (καφέ) 47,5 (+13,0) 22,4 (-6,1) 37,9 (+ό,ό)
Ξύλο
Ξύλο teak (καφέ - ώχρα) 52,9 (+18,4) 22,7 (-5,8) 40.8 (+9,5)
Ξύλο merbau (σκούρο καφέ) 57,4 (+22,9) 23,3 (-5,2) 43.9 (+12,6)
Άσφαλτος παλιά (ανοιχτό γκρι) 50,6 (+16,1) 22,5 (-Ó) 40,3 (+9)
Άσφαλτος, νέα (μαύρο) 61,9 (+27,4) 23 (-5,5) 47,1 (+15,8)
Μεμβράνη με ανακλαστική επίστρωση 46,8 (+12,3) 28,1 (-0,4) 38,7 (+7,4)
Μεμβράνη μαύρου χρώματος 72,7 (+38,2) 22,7 (-5,8) 50,3 (+19)
Στον Πίνακα 11.2 δίνονται οι επιφανειακές θερμοκρασίες των ανοιχτόχρωμων και

σκουρόχρωμων δειγμάτων διάφορων υλικών ως διαφορές από τις μέσες τιμές των
θερμοκρασιών του αέρα. Οι θερμοκρασίες αυτές δίνονται για δύο κατακόρυφες θέσεις
(νότιος και δυτικός προσανατολισμός) και για οριζόντια θέση, με στόχο να διαπιστωθεί n
επίδραση του χρώματος σε συνδυασμό με τις συνθήκες ηλιασμού των δειγμάτων.
375
Πίνακας 11.2: Δείγματα υλικών σε κατακόρυφη θέση (νότιος και δυτικός προσανατολισμός)
και σε οριζόντια θέση.
Αέρας 34,7 34,5 34,5 28,3 28,5 28,5 31,2 31,3 31,3
Πλάκες μαρμάρου
Λευκό χρώμα +2 +5,1 +0,3 -6,3 -4,3 -6,7 -ο,ι +0,3 -1,5
Γκρι σκούρο χρώμα +17 +23,6 +19,3 -5,6 -3,5 -4,6 +8,5 +8,5 +116
Λευκό-μπεζ χρώμα +4,6 +13,6 +13,1 -6 -3,8 -2,2 +1,6 +4,2 +7,5
Μαύρο χρώμα +15,6 +24,6 +21,9 -5 -2,5 -2,3 +7,1 +9,0 +13,1
Κεραμικά πλακίδια
Λευκό, υαλωμένο +3,4 +9,5 +5,3 -5,6 -3,4 -6,4 +0,4 +2,3 +1
Μαύρο +12,4 +19,8 +19,4 -4 -2,3 -8,1 +5,3 +7,5 +8,6
Μαύρο, πουά +15,8 +22,1 +19,7 -4 -2,7 -6,9 +6,8 +7,5 +8,7
Πάνελ ξύλου
Ανοιχτόχρωμο +7,6 +17,3 +15,4 -4,2 -2,5 -5,8 +2,6 +6 +6,4
Σκουρόχρωμο +12,9 +25,1 +21,5 -3,5 -2,3 -5,4 +5,1 +9,4 +10,6
Πάνελ αλουμινίου
Λευκό χρώμα +2,6 +10 +5 -5,8 -4 -6,5 -0,3 +2,4 +0,8
Μαύρο χρώμα +16,5 +31,8 +25 -3,2 -2,4 -5,5 +7 +111 +12,4
Τιτανιούχος
ψευδάργυρος
Μπεζ +6,2 +12,6 +9,5 -3,7 -2,3 -5,2 +1,6 +4,4 +2,7
Γκρι σκούρο +11 +15 +15 -2,1 -2,5 -2,1 +4,6 +5,5 +6,7
Από την παραπάνω ανάλυση φαίνεται ότι τα ανοιχτόχρωμα υλικά παρουσιάζουν, κατά
τη θερινή περίοδο, τις χαμηλότερες μέγιστες επιφανειακές θερμοκρασίες τους στο νότιο
προσανατολισμό και τις υψηλότερες στο δυτικό. Επίσης, το καλοκαίρι, οι μέγιστες
επιφανειακές θερμοκρασίες των υλικών σε δυτικό προσανατολισμό ξεπερνούν και τις
αντίστοιχες θερμοκρασίες σε οριζόντια θέση. Αυτό ισχύει για όλα ανεξαιρέτως τα υλικά που
μετρήθηκαν.
Ως προς τις ελάχιστες θερμοκρασίες τους, τα διάφορα ανοιχτόχρωμα και
σκουρόχρωμα υλικά στις διαφορετικές θέσεις δεν παρουσιάζουν σημαντικές διαφορές.
Ωστόσο, σε όλες σχεδόν τις περιπτώσεις τα ανοιχτόχρωμα υλικά παρουσιάζουν
χαμηλότερες, ως προς την αντίστοιχη μέση ελάχιστη θερμοκρασία του αέρα, επιφανειακές
θερμοκρασίες σε σχέση με τα σκουρόχρωμα. Το γεγονός αυτό συνεπάγεται ότι το χρώμα
επηρεάζει σε πολύ μικρό βαθμό την πτώση της θερμοκρασίας των υλικών κατά τη διάρκεια
της νύχτας. Αντίθετα, οι ελάχιστες επιφανειακές θερμοκρασίες των υλικών επηρεάζονται
από το ίδιο το υλικό, μέσω του συντελεστή εκπομπής22, και από την τοποθέτηση τους
(οριζόντια ή κατακόρυφη). Έτσι, όπως ήταν αναμενόμενο, οι επιφανειακές θερμοκρασίες
των υλικών σε οριζόντια θέση είναι αρκετά χαμηλότερες σε σχέση με εκείνες που
μετρήθηκαν για το νότιο και το δυτικό προσανατολισμό. Εξαίρεση αποτελούν τα δείγματα
γρανίτη, όμως η ασυμφωνία που παρατηρείται αποδίδεται σε προβλήματα των οργάνων
μέτρησης23
Τέλος, από τη σύγκριση των μέσων επιφανειακών θερμοκρασιών των υλικών φαίνεται
ότι οι χαμηλότερες θερινές θερμοκρασίες αφορούν στα δείγματα σε κατακόρυφη θέση με
νότιο προσανατολισμό. Από τη σύγκριση των μέσων επιφανειακών θερμοκρασιών
δειγμάτων σε οριζόντια θέση και σε δυτικό προσανατολισμό προκύπτει ότι για τα
ανοιχτόχρωμα υλικά (λευκά ή υπόλευκα δείγματα), οι μέσες τιμές των επιφανειακών
22
Doulos, et al. (2004), ό.π., σ. 247.
23
Οπως αναφέρθηκε σε προηγούμενο κεφάλαιο (Κεφάλαιο 6), το θερμόμετρο απόστασης παρουσίασε
αδυναμία στη μέτρηση των επιφανειακών θερμοκρασιών των δειγμάτων γρανίτη κατά τις πρωινές και τις
Βραδινές μετρήσεις, με αποτέλεσμα να χρησιμοποιηθεί, σχεδόν αποκλειστικά, το θερμόμετρο επαφής.
376
θερμοκρασιών είναι χαμηλότερες στην οριζόντια θέση, ενώ αντίθετα για τα σκουρόχρωμα,
οι μέσες τιμές των επιφανειακών θερμοκρασιών είναι χαμηλότερες για το δυτικό
προσανατολισμό. Η αντίφαση που προκύπτει για τα σκουρόχρωμα υλικά, όταν αυτά
βρίσκονται σε οριζόντια θέση, οφείλεται στη μεγαλύτερη διάρκεια ηλιασμού τους. Έτσι,
παρόλο που στο δυτικό προσανατολισμό εμφανίζουν αρκετά υψηλότερες μέγιστες
θερμοκρασίες, σε οριζόντια θέση, οι υψηλές θερμοκρασίες διατηρούνται για μεγάλο χρονικό
διάστημα της ημέρας, προκαλώντας αύξηση των μέσων τιμών των επιφανειακών
Παράπλευρα πλεονεκτήματα
Πέρα από τη μείωση των θερμοκρασιών των υλικών, που χρησιμοποιούνται στις
κατακόρυφες και οριζόντιες επιφάνειες των πόλεων, και άρα στη μετρίαση του φαινομένου
της αστικής θερμικής νησίδας, η χρήση ανοιχτόχρωμων υλικών μπορεί να συμβάλει στη
βελτίωση και άλλων πτυχών του αστικού περιβάλλοντος. Έτσι, σε στενούς δρόμους, όπου η
ηλιακή ακτινοβολία εισέρχεται για περιορισμένες ώρες κατά τη διάρκεια της ημέρας, η χρήση
ανοιχτόχρωμων υλικών τόσο στις όψεις των κτιρίων, όσο και στο οδόστρωμα και τα
24
πεζοδρόμια, μπορεί να βελτιώσει τις συνθήκες οπτικής άνεσης στο εσωτερικό των κτιρίων
Επίσης, υπάρχουν ερευνητές, οι οποίοι σημειώνουν ότι η χρήση ανοιχτόχρωμων υλικών στις
αστικές επιφάνειες μπορεί να έχει ψυχολογικά οφέλη για τους κατοίκους των πόλεων.25
Περιορισμοί εΦαρμονήό
Η εκτεταμένη εφαρμογή ανοιχτόχρωμων υλικών στις οριζόντιες και κατακόρυφες επιφάνειες
υφιστάμενων αστικών περιοχών και κτιρίων περιορίζεται από οικονομικές, αισθητικές, αλλά
και περιβαλλοντικές παραμέτρους.
Σε ό,τι αφορά στις όψεις κτιρίων με τυπική κατασκευή (τοιχοποιία με κονίαμα και τελική
επίστρωση με χρώμα), η εφαρμογή ανοιχτόχρωμων υλικών είναι σχετικά εύκολη, αφού
συνεπάγεται μόνο την εφαρμογή ενός νέου στρώματος βαφής. Οικονομικά, το μέτρο αυτό
δεν έχει επιπλέον κόστος όταν εντάσσεται σε προγραμματισμένες εργασίες συντήρησης
των κτιρίων26 Ωστόσο, περιβαλλοντικά, πρέπει να λαμβάνεται πρόνοια οι βαφές που
χρησιμοποιούνται να είναι φιλικές προς το περιβάλλον και να μη συνδέονται με επικίνδυνες
τοξικές εκπομπές στον αέρα, τα νερά και το έδαφος κατά την παραγωγή τους.27
Αντίθετα, σε υφιστάμενους υπαίθριους χώρους, η εφαρμογή ανοιχτόχρωμων υλικών
ουσιαστικά συνεπάγεται την αντικατάσταση των υλικών που είναι ήδη τοποθετημένα με νέα
ανοιχτόχρωμα Μια τέτοια μαζική επέμβαση, ιδιαίτερα στην περίπτωση της τοποθέτησης των
υλικών σε πλωτή επίστρωση (με κονίαμα) και όχι εν ξηρώ, θα είχε ως αποτέλεσμα την
παραγωγή τεράστιων ποσοτήτων οικοδομικών απορριμμάτων και άρα σημαντικές
αρνητικές επιπτώσεις για το περιβάλλον. Ως εναλλακτική λύση, διάφοροι ερευνητές
προτείνουν την εφαρμογή ενός λεπτού στρώματος "ψυχρής" βαφής28 πάνω στις
Περιβαλλοντικός Σχεδιασμός Πόλεων και Ανοικτών Χώρων Τόμος Α. Περιβαλλοντική Τεχνολογία, Πάτρα:
Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο, 2001, σ. 215.
25
Η. Akbari, et al., Introduction. The Urban Landscape", στο Hashem Akbari, et al., eds„ Cooling Our
Communities. A Guidebook on Tree Planting and Light-Colored Surfacing, Washington: U.S. Environmental
P r o t e c t s Ageηcy, 1992, σ 2.
26
Rosenfeld, et al. (1995), ό.π., ο. 262.
27
Για περισσότερα, βλ. Κεφάλαιο 9, παράγραφο 9.8.4.
28
Ως "ψυχρή" βαφή μεταφράζεται ο αγγλικός όρος cool paints. Για περισσότερα, βλ. παρακάτω.
377
υφιστάμενες επιφάνειες των αστικών δαπέδων Η λύση αυτή αφορά τόσο σε υφιστάμενα
πεζοδρόμια και χώρους στάθμευσης30, όσο και σε επιφάνειες ασφάλτου31.
Ειδικότερα για τις επιφάνειες ασφαλτικού σκυροδέματος, το οποίο αποτελεί και το
κυρίαρχο υλικό στις σύγχρονες πόλεις, η λύση που προτείνεται περιλαμβάνει την
αντικατάσταση της τελικής στρώσης ή και του συνόλου του οδοστρώματος από
σκυρόδεμα.32 Με τον τρόπο αυτό, η ανακλαστικότητα των οδοστρωμάτων μπορεί να
αυξηθεί από 0,15 σε 0,40 3 3 Ταυτόχρονα, τα οδοστρώματα από σκυρόδεμα αποτελούν
περιβαλλοντικά φιλικότερη επιλογή, καθώς μπορεί να έχουν μεγαλύτερο αρχικό κόστος,
όμως έχουν μεγαλύτερη διάρκεια ζωής και μικρότερη συνολική περιβαλλοντική επίδραση.34
Κλείνοντας, σημειώνεται ότι σε όλες τις παραπάνω περιπτώσεις, ο μακροπρόθεσμος
προγραμματισμός και ο σωστός σχεδιασμός μπορούν να συμβάλουν στην ελαχιστοποίηση
των οικονομικών και περιβαλλοντικών περιορισμών που τίθενται από την ανάγκη για
αντικατάσταση των υλικών που χρησιμοποιούνται στις επιφάνειες των πόλεων με νέα, πιο
ανοιχτόχρωμα
Πιθανά μειονεκτήματα
Η εφαρμογή ανοιχτόχρωμων υλικών σε μεγάλη κλίμακα με στόχο τη μείωση των
θερμοκρασιών των αστικών επιφανειών συνδέεται με δύο πιθανά μειονεκτήματα. Το
κυριότερο μειονέκτημα είναι η επιδείνωση της οπτικής άνεσης και η πρόκληση θάμβωσης35
Αυτό οφείλεται στη μεγάλη ένταση της ηλιακής ακτινοβολίας και στις πολλές ώρες
ηλιοφάνειας, που αποτελούν τα κύρια χαρακτηριστικά του κλίματος της Ελλάδας κατά
τους καλοκαιρινούς μήνες. Ένα άλλο μειονέκτημα είναι ότι τα ανοιχτόχρωμα υλικά, και
ιδιαίτερα εκείνα που εφαρμόζονται στους υπαίθριους χώρους των πόλεων, δεν διατηρούν
την αυξημένη ανακλαστικότητα τους, παρά για περιορισμένο χρονικό διάστημα μετά την
τοποθέτηση τους.
θάμβωση μπορεί να προκληθεί από τη εφαρμογή ανοιχτόχρωμων υλικών σε μεγάλη
κλίμακα στις ελληνικές πόλεις, και ιδιαίτερα σε ανοιχτούς υπαίθριους χώρους όπου δεν
υπάρχει σκιασμός. Η σημασία του προβλήματος της θάμβωσης είναι πολύ δύσκολο να
εκτιμηθεί, καθώς ερευνητές του LBNL σημειώνουν ότι δεν υπάρχουν καταγεγραμμένα
προβλήματα θάμβωσης σε παραδοσιακούς οικισμούς των ελληνικών νησιών36, όπου
κυριαρχεί το λευκό χρώμα. Παρόλο που η παρατήρηση αυτή είναι πολύ εύστοχη, στην ουσία
αναιρείται από τις μεγάλες διαφορές που υπάρχουν ανάμεσα στους οικισμούς των
Μ. Pomerantz, et al., "Paving materials for heat island mitigation", LBNL Report, LBL-38074, 1996, αναφορά
στο Rosenfeld, et al. (1998), ό.π., σ. 56.
30
Α. Synnefa, Μ .Santamouris , Ι. Livada, "A comparative study of the thermal performance of reflective
coatings for the urban environment", στο M. Santamouris, ed., 1st International Conference. Passive and Low
Energy Cooling for the Built Environment. Patene 2005. 19-21 May 2005, Santorini, Greece, volume II, Athens:
Heliotopos Conferences Ltd, 2 0 0 5 , o. 102.
31
Heat Island Group, "Cool Pavements Lower Temperatures", [Online] Available, http://eetd.lbl.gov/Heatisland
/Pavements/LowerTemps/, 9 Δεκεμβρίου 2005.
32
Rosenfeld, et al. (1995), ό.π., σ. 260.
33
34
Rosenfeld, et al. (1998), ό.π., σ. 58. Για περισσότερα σχετικά με τη σύγκριση της περιβαλλοντικής
επίδρασης οδοστρωμάτων από ασφαλτικό σκυρόδεμα και οδοστρωμάτων από σκυρόδεμα, βλ. και Α. Ρ.
Arena, et al., "Environmental and economic life cycle assessment of streets in residential areas in MENDOZA
(Argentina) built with different paving materials", στο GRECO and ACAD, eds„ PLEA 2002. Design with the
Environment. Proceedings of the 19th International Conference. Toulouse -France, July 2002, Toulouse, 2002,
a 113-117.
35
B. Givoni, Climate Considerations in Building and Urban Design, Van Nostrand Reinhold, New York, 1998, a
209. Ως θάμβωση μεταφράζεται ο αγγλικός όρος glare. Η θάμβωση ορίζεται ως "η κατάσταση της όρασης
κατά την οποία υπάρχει δυσφορία ή περιορισμός της ικανότητας να φανούν λεπτομέρειες ή αντικείμενα
εξαιτίας ακατάλληλης κατανομής ή μεγέθους της λαμπρότητας ή από υπερβολική οπτική αντίθεση". (John
R. Goulding, J. Owen Lewis, Theo C Steemers, Ενέργεια στην Αρχιτεκτονική. Το Ευρωπαϊκό Εγχειρίδιο για τα
Παθητικά Ηλιακά Κτίρια, επιμ. Ερωτόκριτος Π. Τσίγκος, Θεσσαλονίκη: Μαλλιαρής Α. - Παιδεία Α.Ε., 1996, σ.
222.)
36
Akbari, et al. (1992), ό.π, a 49.
378
Κυκλάδων και τις περισσότερες μεταπολεμικές πόλεις. Ο σχεδιασμός των παραδοσιακών

οικισμών με στενούς δρόμους, που σκιάζονται από τα κτίρια κατά τις περισσότερες ώρες
της ημέρας, αλλά και η χρήση σκουρόχρωμων πέτρινων πλακών για τη διαμόρφωση των
μονοπατιών είναι δυνατό να μειώσουν την πρόκληση θάμβωσης. Ακόμα σημαντικότερα,
όμως, για την εκτίμηση της οπτικής άνεσης στους οικισμούς αυτούς είναι η φυσική και η
ψυχολογική προσαρμοστικότητα των επισκεπτών και των κατοίκων. Η φυσική
προσαρμοστικότητα αφορά κυρίως σε μετατροπές στην ένδυση, αλλά και στις
μετακινήσεις, ενώ η ψυχολογική προσαρμοστικότητα επηρεάζεται αναμφίβολα από την
υψηλή αισθητική αξία, που χαρακτηρίζει τους παραδοσιακούς οικισμούς των νησιών του
Αιγαίου.
Το πρόβλημα της θάμβωσης και της απώλειας οπτικής άνεσης που μπορεί να προκληθεί
από την εφαρμογή ανοιχτόχρωμων υλικών στις επιφάνειες των πόλεων μειώνεται σημαντικά
με την ανάπτυξη νέων ακριλικών "ψυχρών" βαφών. Οι νέες αυτές βαφές είναι ανακλαστικές
ως προς τη μικρού μήκους κύματος υπέρυθρη ακτινοβολία37 (NIR), n οποία αποτελεί σχεδόν
το 50% της προσπίπτουσας ηλιακής ακτινοβολίας 38 Πρόκειται για πολύπλοκες βαφές με
ανόργανες χρωστικές, που μπορεί να έχουν σκούρο χρώμα, αλλά να χαρακτηρίζονται από
μεγάλη ανακλαστικότητα ως προς τη NIR39 Το γεγονός αυτό στην ουσία καταργεί την
ανάγκη για εφαρμογή αποκλειστικά ανοιχτών χρωμάτων με στόχο τη μείωση των
θερμοκρασιών των αστικών επιφανειών, και άρα τα προβλήματα θάμβωσης που μπορούν
να προκληθούν. Το μόνο μειονέκτημα είναι η πιθανή περιβαλλοντική επίδραση που
συνδέεται με την παραγωγή των "ψυχρών" βαφών 40
Το πρόβλημα της μείωσης του συντελεστή ανακλαστικότητας των ανοιχτόχρωμων
υλικών λόγω της χρήσης και της φθοράς τους, αλλά και της ατμοσφαιρικής ρύπανσης41
αποτελεί το δεύτερο πιθανό μειονέκτημα της εφαρμογής ανοιχτόχρωμων υλικών στους
υπαίθριους χώρους των ελληνικών πόλεων. Το γεγονός αυτό δεν είναι δυνατό να ληφθεί
υπόψη στις έρευνες που αφορούν στη μέτρηση επιφανειακών θερμοκρασιών
ανοιχτόχρωμων υλικών σε εργαστηριακές συνθήκες, δηλαδή σε δείγματα μη
χρησιμοποιημένων υλικών. Στην πράξη, η εκτεταμένη χρήση και η φθορά προκαλούν
σημαντική μείωση του συντελεστή ανακλαστικότητας των ανοιχτόχρωμων υλικών των
αστικών δαπέδων, με αποτέλεσμα αυτά να παρουσιάζονται πολύ πιο σκουρόχρωμα και
κατά συνέπεια να αναπτύσσουν υψηλές επιφανειακές θερμοκρασίες.
Από το πρόβλημα της μείωσης του συντελεστή ανακλαστικότητας των ανοιχτόχρωμων
υλικών προκύπτουν δύο ζητήματα Από τη μια μεριά, τα προβλήματα της επιδείνωσης της
οπτικής άνεσης και της θάμβωσης, που προαναφέρθηκαν, μειώνονται σημαντικά, γεγονός
που μπορεί να θεωρηθεί ως θετικό. Από την άλλη μεριά, όμως, ο λόγος για τον οποίο τα
ανοιχτόχρωμα υλικά είχαν τοποθετηθεί αρχικά αναιρείται. Ωστόσο, σχετικά με αυτή την
τελευταία παρατήρηση, το επιχείρημα που τίθεται από τους ερευνητές του LBNL είναι ότι
Ως μικρού μήκους κύματος υπέρυθρη ακτινοβολία μεταφράζονται οι αγγλικοί όροι "short" infrared
radiation και near infra-red / NIR radiation. (S. V. Szokolay, Environmental Science Handbook for Architects and
Builders, Lancaster / London / New York: The Construction Press, 1980, σ 257).
38
Rosenfeld, et al. (1995), ό.π., σ. 263. Πιο συγκεκριμένα, το ηλιακό φάσμα αποτελείται κατά 5% από
υπεριώδη (UV) ακτινοβολία ( 3 0 0 - 4 0 0 nm - 0,3-0,4 μηη), κατά 43% από ορατή ακτινοβολία ( 4 0 0 - 7 0 0
nm - 0,4-0,7 um) και κατά 52% από υπέρυθρη ακτινοβολία (Near Infra-Red - NIR) ( 7 0 0 - 2 5 0 0 nm - 0,7-
2,5 μηπ). (Η. Akbari, R. Levinson, W Miller, P. Berdahl, "Cool colored roofs to save energy and improve air
quality, στο M. Santamouris, ed., 1st International Conference. Passive and Low Energy Cooling for the Built
Environment. Palenc 2005.19-21 May 2 0 0 5 , Santorini, Greece, volume II, Athens: Heliotopos Conferences Ltd,
2 0 0 5 , σ. 90.)
39
Akbari, et al. (2005), ό.π., σ. 90. Για περισσότερα βλ. και Akbari, et al. (2005), σ. 9 0 , Synnefa, et al.
(2005), ό.π., σ 102 και Cool Paint™, [Online] Available, http://wwwcoolpaints.com, 18 Ιουλίου 2001.
40
Sue Roaf, προφορική παρέμβαση στο συνέδριο Passive and Low Energy Cooling for the Built Environment.
Palenc 2 0 0 5 , που πραγματοποιήθηκε στις 19-21 Μαΐου 2 0 0 5 , στη Σαντορίνη.
41
Για περισσότερα, βλ. και CM. Grossi, et al., "Soiling of building stones in urban environments", Building and
Environment, 38, 2003, σ 147-159.
379
ακόμα και ένα φθαρμένο ανοιχτόχρωμο υλικό έχει καλύτερη θερμική συμπεριφορά από ένα
σκουρόχρωμο42
Το επιχείρημα αυτό είναι απόλυτα αληθές και σύμφωνο με τη σύγκριση των τιμών των
επιφανειακών θερμοκρασιών που μετρήθηκαν κατά τη διάρκεια του πειραματικού μέρους
της διατριβής σε δείγματα υλικών και in—situ σε αστικούς υπαίθριους χώρους της Αθήνας.
Τυπικά, μια τέτοια σύγκριση περιλαμβάνει πολλές παραδοχές λόγω της πληθώρας
μεταβλητών παραμέτρων που χαρακτηρίζουν τις διαφορετικές ημέρες και τοποθεσίες των
μετρήσεων. Ουσιαστικά, όμως, τόσο τα υλικά που μετρήθηκαν σε πειραματικές συνθήκες,
όσο και τα υλικά που μετρήθηκαν επιτόπου στην πόλη, βρίσκονταν σε συνθήκες πλήρους
ηλιασμού. Με αυτό το δεδομένο, μπορεί να θεωρηθεί ότι σε μεγάλο βαθμό οι επιφανειακές
θερμοκρασίες των υλικών στην πόλη διαμορφώνονται από την αλλαγή του χρώματος που
έχει επέλθει λόγω της φθοράς τους. Συγχρόνως, η συνήθης τοποθέτηση των υλικών στους
υπαίθριους χώρους (πλωτή επίστρωση) συντελεί στην εμφάνιση χαμηλότερων επιφανειακών
θερμοκρασιών σε αυτά σε σχέση με την απλή τοποθέτηση δειγμάτων υλικών σε δώμα43,
καθώς η απορροφούμενη θερμότητα διαχέεται σε μεγαλύτερη μάζα (συνδετικό
τσιμεντοκονίαμα συγκόλλησης και υπόστρωμα από σκυρόδεμα).
Για τους παραπάνω λόγους, η σύγκριση των επιφανειακών θερμοκρασιών πειραματικών
και επιτόπιων μετρήσεων, που παρουσιάζεται στον Πίνακα 11.3, μπορεί να θεωρηθεί ως
ενδεικτική του αποτελέσματος της φθοράς και της χρήσης στις επιφανειακές θερμοκρασίες
ανοιχτόχρωμων και σκουρόχρωμων υλικών. Έτσι, φαίνεται ότι σε όλα τα υλικά που
συγκρίνονται, εκτός από την καινούργια άσφαλτο, οι επιφανειακές θερμοκρασίες των
επιτόπιων μετρήσεων υπερβαίνουν αρκετά εκείνες των πειραματικών μετρήσεων. Σε ό,τι
αφορά στις μέγιστες και στις μέσες θερμοκρασίες, αυτό οφείλεται στη μείωση της
ανακλαστικότητας λόγω της φθοράς, ενώ για τις ελάχιστες θερμοκρασίες και τις
θερμοκρασίες κατά τη δύση του ήλιου (19:30) οφείλεται κυρίως στον τρόπο τοποθέτησης, ο
οποίος ευνοεί την αποθήκευση θερμότητας.
Πιο αναλυτικά, στις λευκές πλάκες μαρμάρου και στις λευκές πλάκες από τσιμέντο, η
διαφορά ανάμεσα στις μέγιστες θερμοκρασίες ξεπερνάει τους 9 βαθμούς Κελσίου, ενώ στα
υλικά γκρίζου χρώματος, η διαφορά αυτή κυμαίνεται ανάμεσα στους 4 και τους 7,5 βαθμούς
Κελσίου περίπου. Ως προς τις μέσες επιφανειακές θερμοκρασίες, τόσο τα λευκά, όσο και τα
γκρίζα υλικά που εξετάστηκαν στις επιτόπιες μετρήσεις ήταν κατά 3 έως 6,5 βαθμούς
Κελσίου περίπου θερμότερα από τα αντίστοιχα υλικά που εξετάστηκαν στις πειραματικές
μετρήσεις.
Πίνακας 11.3: Διαφορές επιφανειακών θερμοκρασιών επιτόπιων και πειραματικών μετρήσεων για υλικά
οριζόντιων επικαλύψεων.
' ' maxTisitu ' Ι minlinsrtu ' ' mearAnsitu ITl9:3oLitu ~~
11 ηηαχ'δει'νϋατα ' ' Γπίη'δείνίίατα 11 ΓΠβαπ'δεΙνιιατα ΙΤΐ9:3θ'δείναατα
Πλάκες μαρμάρου, λευκές 9,9 (44,7-34,8) 1,2 (23-21,8) 6,5 (36,3-29,8) 3,2 (33,5-30,3)
Πλάκες τσιμέντου, λευκές 9,4 (47,2-37,8) 1 (23,6-22,6) 3,3 (37,6-34,3) 2,5 (33,6-31,1)
Κεραμικοί κυβόλιθοι, λευκοί 3,4 (47-43,6) 3,1 (25-21,9) 3,3 (39-35,7) -0.9 (31-31,9)
Πλάκες τσιμέντου, γκρι 7,4 (53-45,6) 4 (27,3-23,3) 5,6 (42,9-27,3) 4 (38,3-34,3)
Πλάκες μαρμάρου, γκρι 6,7 (48,1-41,4) 1,6 (23,6-22) 5,6 (39,6-34) 2.5 (34,9-32,4)
Πέτρινοι κυβόλιθοι, γκρι 6,1 (54,4-48,3) 5,4 (26,4-21) 6,2 (43,9-37,7)) 6,1 (38,2-32,1)
Σκυρόδεμα 5.1 (49,5-44,4) 4,1 (25,8-21,7) 5,2 (41,6-36,4) 4,1 (37,8-33,7)
Κυβόλιθοι από τσιμέντο, γκρι 4.2 (53,8-49,6) 0,9 (24,5-23,6) 3,2 (43,5-40,3) 5.6 (39,7-34,1)
Άσφαλτος, παλιά 0,8 (51,4-50,6) 4,5 (27-22,5) 1,8 (42,1-40,3) 0,9 (37,4-36,5)
Άσφαλτος, νέα -2 (61,9-59,9) 3,8 (26,8-23) -,2 (46,9-47,1) 2,8 (39,8-37)
42
Akbari, et al. (1992), ό.π, ο. 50.
43
Για περισσότερα, Βλ. και πειραματικές προκαταρτικές μετρήσεις που πραγματοποιήθηκαν σε δείγματα
υλικών που ήταν τοποθετημένα σε δώμα κτιρίου, σε πλάκα εξηλασμένης πολυστερίνης και κολλημένα σε
πλάκα άοπλου σκυροδέματος, που περιγράφονται στο Κεφάλαιο ό, Μέρος II.
380
Τα ανοιχτόχρωμα, αλλά έως ένα βαθμό και τα σκουρόχρωμα υλικά, σκουραίνουν μετά
την τοποθέτηση τους στην πόλη λόγω εκτεταμένης χρήσης και φθοράς, με αποτέλεσμα να
παρουσιάζουν υψηλές επιφανειακές θερμοκρασίες. Κατά συνέπεια, η χρήση ανοιχτόχρωμων
υλικών στα αστικά δάπεδα είναι προτιμότερη από την χρήση σκουρόχρωμων, ακόμα και
όταν αυτά έχουν χάσει την αρχική ανακλαστικότητα τους. Ωστόσο, πρέπει να σημειωθεί ότι
οι μέγιστες επιφανειακές θερμοκρασίες που αναπτύσσονται στα φθαρμένα ανοιχτόχρωμα
υλικά κατά τις θερμές ώρες της ημέρας θεωρούνται αρκετά υψηλές, καθώς υπερβαίνουν
κατά πολύ την αντίστοιχη θερμοκρασία του αέρα.
Αοχιτεκτονικέο παοάαετοοι
Η χρήση ανοιχτόχρωμων υλικών δεν μπορεί να εφαρμοστεί ομοιόμορφα και πλήρως στο
σύνολο των επιφανειών των ελληνικών πόλεων. Είναι μια καθαρά αρχιτεκτονική απόφαση, η
οποία πρέπει να λαμβάνεται υπόψη με προσοχή, μαζί με όλα τα άλλα ζητήματα του αστικού
σχεδιασμού. Για την αποφυγή δημιουργίας θάμβωσης, που αποτελεί και το κυριότερο
πρόβλημα σε επίπεδο αστικού σχεδιασμού, είναι απαραίτητο η εφαρμογή ανοιχτόχρωμων
υλικών να διαφοροποιείται ανάλογα με τις ιδιαιτερότητες που διακρίνουν τον κάθε αστικό
χώρο και περιοχή.
Σε όψεις κτιρίων, που είναι ορατές από το επίπεδο κυκλοφορίας των πεζών μπορούν να
χρησιμοποιούνται ανοιχτόχρωμες αποχρώσεις χρωμάτων ή υλικών (π.χ. το ανοιχτό μπεζ έχει
συντελεστή ανακλαστικότητας Ο,όΟ)44, λαμβάνοντας πάντα υπόψη τα ιδιαίτερα
χαρακτηριστικά των αστικών δρόμων (λόγος ύψους κτιρίων-πλάτους δρόμου και
προσανατολισμός). Αντίθετα, στα οριζόντια δώματα, η αύξηση του συντελεστή
ανακλαστικότητας μπορεί να φτάσει και το λαμπερό άσπρο (0,75)45, σε περιοχές με κτίρια
του ίδιου ύψους, όπου δε δημιουργείται όχληση στους ένοικους ψηλότερων κτιρίων. Στους
δρόμους των πόλεων, η χαμηλή ανακλαστικότητα της νέας ασφάλτου (0,15) μπορεί να
αντικατασταθεί από εκείνη του σκυροδέματος (0,40) 4 6 Ακόμα μπορούν να
χρησιμοποιηθούν και κυβόλιθοι από πέτρα ή τσιμέντο σε πιο ανοιχτές αποχρώσεις από
εκείνες της ασφάλτου. Τέλος, στις αστικές πλατείες, η χρήση ανοιχτόχρωμων υλικών
μπορεί είτε να εφαρμοστεί με τη μορφή υλικών με αδρή επιφάνεια, είτε να συνδυαστεί με
διατάξεις σκιασμού.
Στο σημείο αυτό πρέπει να αναφερθεί ότι παρόλο που είναι γενικά αποδεκτό ότι η
αδρότητα της επιφάνειας ενός υλικού επηρεάζει την ανακλαστικότητα του 47 και ότι οι αδρές
επιφάνειες τείνουν να απορροφούν μεγαλύτερα ποσά ηλιακής ακτινοβολίας από ότι οι λείες
επιφάνειες48, οι Doulos et dl. σημειώνουν ότι για υλικά που είναι εκτεθειμένα στην ηλιακή
ακτινοβολία n επίδραση της υφής τους στη διαμόρφωση των επιφανειακών θερμοκρασιών
τους δεν είναι στατιστικά σημαντική49. Κατά συνέπεια, n χρήση ανοιχτόχρωμων υλικών με
αδρή επιφάνεια είναι προτιμότερη, καθώς μειώνεται η θάμβωση, χωρίς να αυξάνονται οι
επιφανειακές θερμοκρασίες των υλικών50.
44
Rosenfeld, et al. (1995), ό.π, ο. 260.
45
46
47
Anis Α. Siddiqi, "Evaluation of the effect of choice of materials on the surface temperatures of buildings in
urban built up areas', στο Bowen Arthur, Yannas Simos, eds.. Passive and Low Energy Eco techniques applied
to Housing. Proceedings of the Third International PLEA Conference, Mexico City, Mexico, August 6-11, 1984,
volume II, Oxford, New York: Pergamon Press, 1984, ο. 9 0 0 .
48
Akbari, et al. (1992), ό.π., σ. 45.
49
Doulos, et al. (2004), ό.π., σ. 246.
50
Στις επιτόπιες μετρήσεις της πειραματικής έρευνας, υλικά με το ίδιο χρώμα και διαφορετική υφή
Βρέθηκαν σε μία μόνο περίπτωση και αφορούσε σε λείο και αδρό τσιμεντοκονίαμα και σε λείες και
γραμμωτές πλάκες από τσιμέντο. Οι επιφάνειες τσιμεντοκονίας είχαν διαφορά 2 °C στις απόλυτες
μέγιστες θερμοκρασίες και 1,4 °C στις μέσες θερμοκρασίες, ενώ οι πλάκες από τσιμέντο δεν
παρουσίασαν διαφορά στις μέγιστες θερμοκρασίες τους. Στις πειραματικές μετρήσεις σε δείγματα υλικών,
από τη σύγκριση των επιφανειακών θερμοκρασιών πλακών από τσιμέντο με λεία και αδρή επιφάνεια,
προκύπτουν διαφορές της τάξης των 2,4 °C για τις μέγιστες και του 1,5 °C για τις μέσες επιφανειακές
θερμοκρασίες. Επίσης, από τη σύγκριση κεραμικών πλακιδίων καφέ χρώματος με υαλωμένη (γυαλιστερή)
381
Τέλος, πρέπει να λαμβάνεται υπόψη ότι ενώ η χρήση ανοιχτόχρωμων υλικών κατά τους
καλοκαιρινούς μήνες είναι σημαντική για τη μείωση των θερμοκρασιών των αστικών
επιφανειών και την επίτευξη συνθηκών θερμικής άνεσης στους υπαίθριους χώρους των
πόλεων, κατά την χειμερινή περίοδο αυτή η ανάγκη αντιστρέφεται. Έτσι, κατά τις ημέρες με
ηλιοφάνεια των χειμερινών μηνών, η χρήση υλικών που απορροφούν θερμότητα 5 1 και
θερμαίνονται συμβάλλει στη βελτίωση των συνθηκών θερμικής άνεσης που επικρατούν εκεί.
θ έ τ ο ν τ α ς τις βάσεις για υ.ια ολοκληοωυ,ένη έρευνα

Η επίδραση του χρώματος στις επιφανειακές θερμοκρασίες των υλικών είναι δεδομένη: τ ο
χρώμα ενός υλικού αποτελεί τον καθοριστικότερο παράγοντα διαμόρφωσης των
επιφανειακών θερμοκρασιών του σε συνθήκες πλήρους ηλιασμού. Περαιτέρω έρευνα θα
μπορούσε να εξετάσει τη σχέση που υπάρχει ανάμεσα στις θερμοφυσικές ιδιότητες των
υλικών και τις επιφανειακές τους θερμοκρασίες. Με άλλα λόγια, θα ήταν ενδιαφέρον να
διερευνηθεί διεξοδικά ο λόγος για τον οποίο στοιχεία με τ ο ίδιο χρώμα ή τον ίδιο
συντελεστή ανακλαστικότητας, τ α οποία είναι κατασκευασμένα από διαφορετικά υλικά (π.χ.
πέτρα, σκυρόδεμα, κεραμικό, κ.λπ.), παρουσιάζουν διαφορετικές επιφανειακές θερμοκρασίες
όταν είναι εκτεθειμένα στις ίδιες περιβαλλοντικές συνθήκες.
Μια τέτοια απόπειρα επιχειρήθηκε με τ ο συσχετισμό των μέγιστων επιφανειακών
θερμοκρασιών υλικών με ίδιο ή παρόμοιο χρώμα με τις θερμοφυσικές ιδιότητες τους (βλ. εικ.
11.6 έως 11.11).
y =· -5.5481η(χ) + 35174
0.500 ΙΟΟΟ 1500

m2/s 10-6
Εικόνα 11.6: Διάγραμμα θερμοκρασιών και Εικόνα 11.7: Διάγραμμα θερμοκρασιών και
συντελεστή θερμικής αγωγιμότητας για υλικά με διαχυτότητας για υλικά με λευκό χρώμα.
λευκό χρώμα.
y = -7.1223Ln(x) + 56.Τ66
0.500 ΙΟΟΟ 1500

rm2/s lO-ó
Εικόνα 11.8: Διάγραμμα θερμοκρασιών και Εικόνα 11.9: Διάγραμμα θερμοκρασιών και
συντελεστή θερμικής αγωγιμότητας για υλικά με διαχυτότητας για υλικά με μαύρο χρώμα.
μαύρο χρώμα.
και με ανυάλωτη (ματ) επιφάνεια, βρέθηκε ότι τα δύο δείγματα παρουσίασαν σχεδόν όμοιες επιφανειακές
θερμοκρασίες, με διαφορές μικρότερες του 0,5 °C, τόσο στις μέσες ωριαίες, όσο και στις μέσες μέγιστες,
ελάχιστες και μέσες θερμοκρασίες τους.
51
Marialena Nikolopoulou, Koen Steemers, "Thermal comfort and psychological adaptation as a guide for
designing urban spaces", στο Steemers Koen, Yannas Simos, eds., Architecture - City - Environment.
Proceedings of the 17th PLEA Conference. Cambridge, 2000, London: James ik James Science Publishers Ltd.,
2000, σ. 570.
382
y = -7.7ó3óLn(x) + 43.595
0.500 l.OOO 1.500

m2/s 10-6
Εικόνα ILIO: Διάγραμμα θερμοκρασιών και Εικόνα 11.11: Διάγραμμα θερμοκρασιών και
συντελεστή θερμικής αγωγιμότητας για υλικά με διαχυτότητας για υλικά με καφέ χρώμα.
καφέ χρώμα.
Αρχικά, καθορίστηκαν εμπειρικά ομάδες υλικών με παρόμοια ανακλαστικότητα μέσω

επεξεργασίας φωτογραφιών. Στη συνέχεια, για την κάθε διαφορετική ομάδα, οι τιμές των
μέσων μέγιστων επιφανειακών θερμοκρασιών πλοταρίστηκαν στο λογισμικό Excel52 σε
σχέση με τις θερμοφυσικές ιδιότητες τους (πυκνότητα, θερμική αγωγιμότητα και
διαχυτότητα) και υπολογίστηκε ο παράγοντας R2.
Είναι προφανές ότι αφενός η αδυναμία σαφούς καθορισμού της ανακλαστικότητας των
υλικών και αφετέρου ο μικρός αριθμός δειγμάτων δεν επιτρέπουν την εξαγωγή ασφαλών
συμπερασμάτων. Ωστόσο, με βάση αυτήν την πρωτογενή επεξεργασία μπορεί να ειπωθεί ότι
υπάρχει σχέση ανάμεσα στις μέγιστες επιφανειακές θερμοκρασίες που αναπτύσσονται στα
διάφορα οικοδομικά υλικά και στις θερμοφυσικές τους ιδιότητες. Η λεπτομερής διερεύνηση
και ο καθορισμός αυτής της σχέσης μπορεί να αποτελέσει αντικείμενο περαιτέρω έρευνας.
11.3. Ο σκιασμός
11.3.1 Γενικά
Η παραδοσιακή αρχιτεκτονική των περιοχών γύρω από τη Μεσόγειο χαρακτηρίζεται από

πάρα πολλά παραδείγματα της χρήσης του σκιασμού για τη μείωση της προσπίπτουσας
ηλιακής ακτινοβολίας 5 3 , όπως είναι οι πέργκολες με αναρριχητικά φυτά και οι στεγασμένες
αγορές των οικισμών της Βόρειας Αφρικής και της Μικράς Ασίας και πολλά άλλα.
Εικόνα 11.12: Πέργκολα με αναρριχητικά φυτά σε Εικόνα 11.13: Χρήση υφασμάτων για σκιασμό
οικισμό νησιού των Κυκλάδων. υπαίθριων χώρων στην Ισπανία.
πηγή: αρχείο Ε. Ευαγγελινού
Microsoft Excel 97, U.S.A.: Microsoft Corporation, 1985-1996.

53
Rapaport (1969), ό.π, a 90.
383
Για τις σύγχρονες πόλεις, η επίδραση του σκιασμού στις θερμοκρασίες του αέρα και
στην κατανάλωση ενέργειας για δροσισμό έχει διερευνηθεί μόνο με τη μορφή αστικών
δενδροστοιχιών. Από τις προσομοιώσεις που πραγματοποιήθηκαν σε ηλεκτρονικό
υπολογιστή στο LBNL προκύπτει μείωση των θερμοκρασιών του αέρα κατά 3,3 με 5,5
βαθμούς Κελσίου για τις 14:00 του Ιουλίου με αύξηση των αστικών δέντρων κατά 25%.54 Σε
ό,τι αφορά στην κατανάλωση ενέργειας για δροσισμό, για την ίδια αύξηση του αστικού
πρασίνου, αναφέρονται μειώσεις της τάξης του 17%-57%.55 Ωστόσο, στην ίδια μελέτη
σημειώνεται ότι η επίδραση του σκιασμού στα παραπάνω περιορίζεται στο 10%-35%, ενώ
αντίθετα η κυρίαρχη επίδραση οφείλεται στο φαινόμενο της διαπνοής56 Τέλος, αντίστοιχα
με την χρήση ανοιχτόχρωμων υλικών, ο σκιασμός του κελύφους των κτιρίων με στόχο τη
μείωση των ψυκτικών φορτίων κατά το καλοκαίρι έχει μεγαλύτερη επίδραση σε
κατασκευές, όπου δεν υπάρχει θερμομόνωση57
Ο σκιασμός αποτρέπει την ηλιακή ακτινοβολία από το να φτάσει στα υλικά και να τα
θερμάνει. Για το λόγο αυτό, τα υλικά που βρίσκονται υπό σκιά είναι πολύ ψυχρότερα από
εκείνα που δέχονται απρόσκοπτο ηλιασμό κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, και έτσι δεν
έχουν αρνητική επίδραση στο μικροκλίμα· Η σύγκριση των θερμοκρασιών σκιασμένων και
εκτεθειμένων αστικών επιφανειών έχει συμπεριληφθεί σε αρκετές πειραματικές έρευνες, που
βρέθηκαν στη βιβλιογραφία58
Στην παράγραφο αυτή, πραγματοποιείται μια σύντομη ανάλυση της επίδρασης του
σκιασμού στις επιφανειακές θερμοκρασίες των υλικών, η οποία βασίζεται στις μετρήσεις της
έρευνας πεδίου αυτής της διατριβής59 Η ανάλυση αυτή στηρίζεται στη σύγκριση των
θερμοκρασιών τμημάτων επιφανειών που ήταν εκτεθειμένα στην ηλιακή ακτινοβολία καθ'
όλη τη διάρκεια της ημέρας, και τμημάτων τους που σκιάζονταν. Οι διαφορές αυτών των
θερμοκρασιών για τις μέγιστες, τις ελάχιστες και τις μέσες επιφανειακές θερμοκρασίες των
υλικών, καθώς και για τις θερμοκρασίες τους κατά τη δύση του ήλιου (19:30) παρουσιάζονται
σχηματικά στην Εικόνα 11.14 και αναλυτικά στον Πίνακα 11.4. Οπως αναφέρθηκε και σε
προηγούμενο κεφάλαιο 60 , η ιδιαίτερη αναφορά στις θερμοκρασίες των υλικών κατά τη δύση
του ήλιου πραγματοποιείται γιατί θεωρείται ότι σχετίζεται άμεσα με την ανάπτυξη του
φαινομένου της αστικής θερμικής νησίδας, αλλά και με τις συνθήκες θερμικής άνεσης
στους υπαίθριους χώρους της πόλης κατά τις βραδινές ώρες.
54
Joe Huang, et al., "The benefits of urban trees", στο Akbari Hashem, et al., eds., Cooling Our Communities. A
Guidebook on Tree Planting and Light-Colored Surfacing, Washington: U.S. Environmental Protection Agency,
1992, σ 32.
55
56
57
58
Για περισσότερα, βλ. και Κεφάλαιο ό, Μέρος II.
59
Για αναλυτικά, βλ. Κεφάλαιο 7, Μέρος II, και Flora Bougiatioti, "The effect of shading on the surface
temperatures of the materials used on the "skin" of Greek cities", στο M. Santamouris, ed., 1st International
Conference. Passive and Low Energy Cooling for the Built Environment. Palenc 2005. 19-21 May 2005,
Santorini, Greece, volume II, Athens: Heliotopos Conferences Ltd, 2 0 0 5 , σ 775-780.
60
Κεφάλαιο 3: To κλίμα των πόλεων, Μέρος Ι.
384
Κεφάλαιο Π . Στρατηγικές μείωσης των επιφανειακών θερμοκρασιών των υλικών
30 -
25 -
20 -
υ 15 -
•+•
Τ
ίο - Κ) -
5-
ο- ι ο-
2 3 4 5 ΙΟ 13 14 15 18 22 26 27 28 29 1 ό 7 8 9 11 12 16 17 19 20 21 23 24 25 30
Εικόνα 1114: Σχηματική απεικόνιση της διακύμανσης των διαφορών σκιασμένων και εκτεθειμένων
υλικών του Πίνακα 11.4 για τις μέγιστες, μέσες και ελάχιστες θερμοκρασίες για: α) ανοιχτόχρωμα
υλικά και β) σκουρόχρωμα υλικά
Πίνακας 11.4: Διαφορές μεταξύ των επιφανειακών θερμοκρασιών υλικών εκτεθειμένων στην ηλιακή
ακτινοβολία και σκιασμένων.
Τ εκτεθειμένου υλικού - Τ σκιασμένου υλικού
Μέγιστη Ελάχιστη Μέση Τ
Τ Τ Τ στις 19:30
1 Χώμα 23,1 (54,6-31,5) 4,4 14,5 (42,5-28) 4,5 (32,8-28,3)
2 Χαλίκια 14.8 (47,3-32,5) -3,3 8,6 (37,7-29,1) 1 (31-30)
3 Χωμάτινη επιφάνεια ΕΑΧΑ 16.9 (49,4-32,5) -2,1 11,3 (40,4-29,1) 4 (35-31)
4 Πλάκες μαρμάρου, λευκές 13,7 (44,7-31) 3 11,3 (36,3-25) 8,5 (33,5-25)
5 Πλάκες μαρμάρου, γκρι ανοιχτό 16,3 (48,1-31,8) -2,4 10,9 (39,6-28,7) 5,2 (34,9-29,7)
ό Πλάκες μαρμάρου, γκρι σκούρο 26,2 (58-31,8) -1,3 15.5 (44,2-28,7) 9 (38,7-29,7)
7 Πλάκες γρανίτη, γκρι 22.6 (57,3-34,7) -0,3 15.6 (45,7-30,1) 12,3 (40-27,7)
8 Πέτρινος κυβόλιθος, γκρι 20,4 (54,4-34) 1,4 13.8 (43,9-30,1) 8,9 (38,2-29,3)
9 Πέτρινος κυβόλιθος, κόκκινο 25 (54-29) 1 18,5 (45-26,5) ΙΟ (38-28)
ΙΟ Πέτρινος κυβόλιθος, ιγνιμβρίτης 18 (51-33) 2 12.9 (42,3-29,4) 6,7 (37,7-31)
11 Σκουρόχρωμο λιθόστρωτο 29 (61-32) 4 19,9 (48,2-28,3) 12 (42-30)
12 Σκυρόδεμα, γκρι 21,5 (49,5-28) 0,8 14,8 (41,6-26,8) 8,8 (37,8-29)
13 Σκυρόδεμα σε καθιστικά 19 (48-29) -16 12.3 (40,1-27,8) 7,8 (35,8-28)
14 Γαρμπιλοσκυρόδεμα 17,3 (49-31,7) -ο,ι 12,5 (40,8-28,3) 7,4 (36,1-28,7)
15 Βοτσαλοσκυρόδεμα 20 (49-29) 1 14,5 (42-27,5) 11 (39-28)
16 Σκυρόδεμα με λευκά χαλίκια 21,3 (52,3-31) 2,3 13,8 (41,6-27,8) 9 (38-29)
17 Σκυρόδεμα με μαύρα χαλίκια 24 (56-32) -1,7 15.4 (43,9-28,5) 8,7 (38,7-30)
18 Απλές πλάκες τσιμέντου, λευκές 18,2 (47,2-29) -2,4 9,7 (37,6-27,9) 2,6 (33,6-31)
19 Απλές πλάκες τσιμέντου, γκρι 24 (53-29) 4 16,1 (42,9-26,8) ΙΟ,ό (38,3-27,7)
20 Καρό πλάκες τσιμέντου, γκρι σκ. 23 (55-32) 7 17,4 (43,6-26,2) 9 (36-27)
21 Μωσαϊκές πλάκες, κόκκινες 20,3 (51,8-31,5) -0,7 12 (41,2-29,2) 5,3 (35,3-30)
22 Πλάκες με λευκό χαλίκι 8 (40-32) Ο 5,2 (34,3-29,1) Ο (29-29)
23 Πλάκες με λεπτό κόκκινο χαλίκι 21 (54-33) -0,5 15,6 (43,9-28,3) 11 (40-29)
24 Βοτσαλόπλακες 21,8 (52,3-30,5) 1,8 15 (42,8-27,8) 10,2 (38,2-28)
25 Κυβόλιθοι τσιμέντου, γκρι σκούροι 24,8 (53,8-29) 1 16,5 (43,5-27) 11,7 (39,7-28)
26 Κυβόλιθοι τσιμέντου, μπεζ 13 (45-32) Ο 7,8 (33,2-25,4) 3 (30-27)
27 Κεραμικός κυβόλιθος, μπεζ, νέος 15 (45-30) -1 8,8 (35,5-26,7) 2 (30-28)
28 Κεραμικός κυβόλιθος, μπεζ, παλιός 17 (47-30) 1 12,3 (39-26,7) 3 (31-28)
29 Άσφαλτος, παλαιά 18,7 (51,4-32,7) 2,2 13,7 (42,1-28,4) 7,9 (37,4-29,5)
30 Άσφαλτος, νέα 27,2 (59,9-32,7) 2 18,5 (46,9-28,4) 10,3 (39,8-29,5)
31 Γρασίδι, καλά αρδευόμενο 4 (34,5-30,5) 1,2 3.8 (28,8-25) -1 (24,5-25,5)
32 Γρασίδι, ξερό 14,5 (45-30,5) 4,5 9.9 (34,9-25) 9,4 (34,9-25,5)
Οπως φαίνεται, οι επιφανειακές θερμοκρασίες των σκιασμένων υλικών είναι κατά πολύ
χαμηλότερες από εκείνες των υλικών, που είναι καθ' όλη τη διάρκεια της ημέρας
εκτεθειμένα στην επίδραση της ηλιακής ακτινοβολίας. Οι διαφορές στις μέγιστες
385
θερμοκρασίες κυμαίνονται ανάμεσα στους 8 και τους 29 βαθμούς Κελσίου και στις μέσες
θερμοκρασίες ανάμεσα στους 5,2 και τους 19,9 βαθμούς Κελσίου. Αντίθετα, σε ό,τι αφορά
στις ελάχιστες θερμοκρασίες, οι διαφορές που υπολογίστηκαν δεν οδηγούν σε σαφή
συμπεράσματα, καθώς, αντίθετα με το αναμενόμενο, οι επιφανειακές θερμοκρασίες των
σκιασμένων υλικών δεν ήταν πάντα υψηλότερες από εκείνες των ασκίαστων62 Το γεγονός
αυτό οφείλεται πιθανότατα στο ότι τα εκτεθειμένα υλικά είχαν ήδη αρχίσει να θερμαίνονται
κατά την πρώτη πρωινή μέτρηση (08:00).
Σε σχέση με τον αέρα, οι σκιασμένες είναι πολύ ψυχρότερες καθ' όλη τη διάρκεια της
ημέρας. Αν θεωρηθεί ότι η μέση τιμή των μέσων θερμοκρασιών του αέρα κατά την έρευνα
πεδίου ήταν ίση με 32,8 βαθμούς Κελσίου, τότε οι μέσες τιμές των μέσων θερμοκρασιών
των σκιασμένων υλικών είναι κατά 2,4 έως και 8,4 βαθμούς Κελσίου χαμηλότερες. Αντίθετα,
τα εκτεθειμένα υλικά είναι πολύ θερμότερα από τον αέρα, με τις μέσες θερμοκρασίες τους
να είναι 3,3 με 15,2 βαθμούς Κελσίου υψηλότερες. Κατά τη δύση του ήλιου, όταν κατά μέσο
όρο n θερμοκρασία του αέρα είναι 31,7 βαθμοί Κελσίου, οι σκιασμένες επιφάνειες είναι κατά 1
με 4,3 βαθμούς Κελσίου ψυχρότερες, ενώ οι επιφάνειες που δέχονται απρόσκοπτο ηλιασμό
έως εκείνη την ώρα είναι από 2 έως και ΙΟ βαθμούς Κελσίου θερμότερες από τον αέρα
Ολα τα παραπάνω, οδηγούν σε ένα απλό συμπέρασμα. Οι οριζόντιες επιφάνειες της
πόλης που είναι σε όλη τη διάρκεια της ημέρας κατά τη θερινή περίοδο, εκτεθειμένες στην
ηλιακή ακτινοβολία επιβαρύνουν θερμικά, σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό, τη
θερμοκρασία του αέρα. Αυτό σημαίνει ότι τα εκτεθειμένα υλικά, και ιδιαίτερα τα
σκουρόχρωμα, στα οποία αντιστοιχούν οι μεγάλες διαφορές θερμοκρασίας, σε συνθήκες
άπνοιας ή χαμηλών ταχυτήτων αέρα, συμβάλλουν στην άνοδο των θερμοκρασιών του
αέρα στην άμεση περιοχή τους 6 3 Αντίθετα, με τη βοήθεια του σκιασμού, οι θερμοκρασίες
των υλικών διατηρούνται σε πολύ χαμηλά επίπεδα και είναι δυνατό να συμβάλουν στη
μείωση των θερμοκρασιών του περιβάλλοντος.
Για την παραπέρα κατανόηση της επίδρασης του σκιασμού, είναι απαραίτητο να
διαχωριστούν τα σκουρόχρωμα από τα ανοιχτόχρωμα υλικά, καθώς αυτή n επίδραση είναι
πολύ σημαντικότερη στην περίπτωση σκουρόχρωμων υλικών. Το γεγονός αυτό είναι λογικό,
γιατί τα σκουρόχρωμα υλικά αναπτύσσουν ιδιαίτερα υψηλές θερμοκρασίες, με αποτέλεσμα
οι διαφορές ανάμεσα στα εκτεθειμένα και τα σκιασμένα τμήματα των επιφανειών που
μετρήθηκαν να είναι πολύ μεγάλες. Αναλυτικότερα:
• Οι διαφορές στις μέγιστες επιφανειακές θερμοκρασίες ηλιαζόμενων και σκιασμένων
σκουρόχρωμων υλικών είναι ιδιαίτερα μεγάλες, ξεπερνούν τους 20 βαθμούς Κελσίου
(μέσος όρος διαφορών 23,5 °C), φτάνοντας έως και τους 27,2 βαθμούς Κελσίου (στην
περίπτωση της νέας ασφάλτου) ή τους 29 βαθμούς Κελσίου (στην περίπτωση του
σκουρόχρωμου λιθόστρωτου).
61
Τα αποτελέσματα αυτής της πειραματικής έρευνας συμφωνούν με προηγούμενες έρευνες πεδίου, που
υπάρχουν στη βιβλιογραφία. Ο Al-Hemiód μέτρησε επιφανειακή θερμοκρασία ίση με 23 °0 σε σκιασμένο
δάπεδο και ίση με 5 0 °C σε επιφάνεια ασφάλτου σε υπαίθριο χώρο στάθμευσης. [Givoni (1998), ό.π, σ. 312]
Οι Santamouris et al. υπολόγισαν διαφορές της τάξης των ΙΟ με 22 °0 ανάμεσα στις απόλυτες μέγιστες
επιφανειακές θερμοκρασίες εκτεθειμένων και σκιασμένων πλακών πεζοδρομίου και της τάξης των ΙΟ με
27 °0 για επιφάνειες ασφάλτου. [Santamouris, 1998 Santamouris (2001), ό.π., σ 168-169] Τέλος, η Marques ae
Almeiaa αναφέρει ακόμα μεγαλύτερες διαφορές, οι οποίες φτάνουν τους 28 °0 για τις μέσες επιφανειακές
θερμοκρασίες και τους 38 °C για τις απόλυτες μέγιστες θερμοκρασίες δαπέδων που ήταν εκτεθειμένα
στην ηλιακή ακτινοβολία και σκιασμένα. [Marques ae Almeiaa (2002), ό.π, σ 439]
62
βλ. σ 394.
63
Παρόλο που το γεγονός αυτό -η άνοδος που προκαλούν τα υλικά στη θερμοκρασία του αέρα σε
συνθήκες άπνοιας- δεν εξετάστηκε κατά την έρευνα πεδίου της διατριβής, έρευνες που παρουσιάζονται
στη διεθνή βιβλιογραφία αναφέρονται σε διαφορές ανώτερες του 1 °0. Έτσι, ο Al-Hemiaai αναφέρει
διαφορά 3 °0 ανάμεσα στις θερμοκρασίες αέρα πάνω από εκτεθειμένες και σκιασμένες πλακοστρώσεις
[Givoni (1998), ό.π, σ 312.], ενώ n Marques ae Almeiaa διαφορά 2 °C ανάμεσα στις θερμοκρασίες του αέρα
εκτεθειμένης πλακόστρωσης και σκιασμένου γρασιδιού. [Marques ae Almeiaa (2002), ό.π, σ 439.]
386
• Για τις ελάχιστες θερμοκρασίες, τα εκτεθειμένα και σκιασμένα υλικά παρουσιάζουν

σχετικά μικρές διαφορές, και αντίθετα με το αναμενόμενο64, τα σκιασμένα υλικά δεν
είναι θερμότερα (διαφορά ίση με 1,6 °C, κατά μέσο όρο).
• Στις μέσες θερμοκρασίες, οι διαφορές που υπολογίστηκαν ήταν κατά μέσο όρο 15,8
βαθμοί Κελσίου, φτάνοντας έως και τους 18,5 βαθμούς Κελσίου (στην περίπτωση της
νέας ασφάλτου) ή τους 19,9 βαθμούς Κελσίου (στην περίπτωση του σκουρόχρωμου
λιθόστρωτου).
• Κατά τη δύση του ήλιου, ο μέσος όρος των διαφορών θερμοκρασιών των υλικών που
είχαν απρόσκοπτο ηλιασμό κατά τη διάρκεια της ημέρας και εκείνων που σκιάζονταν
είναι 9,5 βαθμοί Κελσίου. Στην περίπτωση, όμως, των πιο "θερμών" υλικών, η διαφορά
αυτή ξεπερνάει τους ΙΟ βαθμούς Κελσίου.
Για τα ανοιχτόχρωμα υλικά, n επίδραση του σκιασμού στις επιφανειακές τους
θερμοκρασίες είναι αξιοσημείωτη, δεν έχει όμως το μέγεθος που έχει στα σκουρόχρωμα
Έτσι:
• Οι μέγιστες επιφανειακές θερμοκρασίες των σκιασμένων ανοιχτόχρωμων υλικών είναι
κατά μέσο όρο 16,1 βαθμούς Κελσίου χαμηλότερες από εκείνες των υλικών, που είναι
εκτεθειμένα στην ηλιακή ακτινοβολία
• Σε ό,τι αφορά στις ελάχιστες θερμοκρασίες, τα ανοιχτόχρωμα σκιασμένα υλικά είναι
γενικά θερμότερα από τα ασκίαστα, όμως οι διαφορές που υπολογίστηκαν κρίνονται
ασήμαντες (διαφορά ίση με -0,3 °C, κατά μέσο όρο).
• Οι διαφορές στις μέσες επιφανειακές θερμοκρασίες ηλιαζόμενων και σκιασμένων
ανοιχτόχρωμων υλικών είναι μεγάλες, ξεπερνώντας τους 8 βαθμούς Κελσίου και
φτάνοντας έως περίπου τους 15 βαθμούς Κελσίου (μέσος όρος διαφορών 10,8 °C).
• Για τις επιφανειακές θερμοκρασίες, που μετρήθηκαν κατά τη δύση του ήλιου, ο μέσος
όρος των διαφορών θερμοκρασιών των υλικών που είχαν απρόσκοπτο ηλιασμό κατά τη
διάρκεια της ημέρας και εκείνων που σκιάζονταν είναι 5 βαθμοί Κελσίου.
Παράπλευρα πλεονεκτήιαατα
Ο σκιασμός δεν συνεισφέρει μόνο στη μείωση των επιφανειακών θερμοκρασιών των υλικών.
Βοηθάει και στη βελτίωση των συνθηκών θερμικής άνεσης των ανθρώπων μέσω της
προστασίας τους από την προσπίπτουσα ηλιακή ακτινοβολία, που αποτελεί και τον κύριο
παράγοντα, θερμικής δυσφορίας στους υπαίθριους χώρους κατά την θερινή περίοδο65
Επίσης, ο σκιασμός συμβάλλει στη μείωση ή και στην εξαφάνιση της θάμβωσης. Αυτή n
παράμετρος είναι πολύ σημαντική για πόλεις με μεσογειακό κλίμα, όπου κατά τη διάρκεια
του καλοκαιριού μεγάλα ποσά άμεσης, διάχυτης και ανακλώμενης ηλιακής ακτινοβολίας
καθορίζουν τις συνθήκες οπτικής άνεσης που επικρατούν στους αστικούς υπαίθριους
χώρους.
Οταν ο σκιασμός επιτυγχάνεται με την χρήση φυτεύσεων (δέντρα ή πέργκολες με
αναρριχητικά φυτά), τα αποτελέσματα του συνδυάζονται με τα πολλά και σημαντικά
πλεονεκτήματα της βλάστησης. Τα φυτά μπορούν να επηρεάσουν θετικά το σύνολο των
περιβαλλοντικών συνθηκών, που επικρατούν στα αστικά κέντρα, ενώ συγχρόνως,
συνεισφέρουν στην αισθητική τους αναβάθμιση και στη βελτίωση της ποιότητας ζωής των
κατοίκων τους. Στους αστικούς υπαίθριους χώρους, n προσθήκη δέντρων αυξάνει τη
θερμική τους μάζα, με αποτέλεσμα να μετριάζεται ο βαθμός υπερθέρμανσης τους 6 6
64
βλ. σ. 394.
65
Baruch Θίνοηί, Mikiko Noguchi, Outdoor comfort responses of Japanese persons", στο de Wit Martin K, ed.,
PLEA 2004. 21st International Conference Passive and Low Energy Architecture. Built Environments and
Environmental Buildings. 19-22 September 2004, Eidhoven, The Netherlands, volume 1, The Netherlands:
Technische Universiteit Eidhoven, 2004, o. 38.
66
Umor Shashua-Bar, Milo E. Hoffman, "Geometry and orientate aspects in passive cooling of canyon street
with trees", στο Steemers Koen, Yannas Simos, eds., Architecture - City - Environment. Proceedings of the 17th
PLEA Conference. Cambridge, 2000, London: James &. James Science Publishers Ltd., 2 0 0 0 , σ 487.
387
Πιο αναλυτικά, τα διάφορα στοιχεία της βλάστησης, και ιδιαίτερα τα δέντρα:

• Ρυθυ,ιΤουν τη θερυ,οκοασίαο και τη σνετική υγρασία του αέρα: Τα φυτά μπορούν να
ρυθμίζουν τη θερμοκρασία μέσω της ρύθμισης της προσπίπτουσας ακτινοβολίας και
της διαπνοής67
• Αφαίρεση του διοξειδίου του άνθρακα από τον αέρα: Τα φυτά αφαιρούν από τον αέρα
το διοξείδιο του άνθρακα (C0 2 ) και παράγουν οξυγόνο (0 2 ). 68 Αυτό συμβαίνει κατά τη
διαδικασία της φωτοσύνθεσης, η οποία δίνεται από τον τύπο:
ό0Ο 2 + 6Η20 + 682kcal = C6H12Oó + Ó02ó9
Ο τύπος της φωτοσύνθεσης περιγράφει και ποσοτικά, το διοξείδιο του άνθρακα (C0 2 )
που αφαιρείται από τον αέρα και την ποσότητα οξυγόνου (0 2 ) που παράγεται.
• Αφαιρούν τη σκόνη (αιωοούιαενα σωιαατίδια) από τον αέρα: Οταν βρίσκονται στην
πορεία του άνεμου, τα διάφορα στοιχεία της βλάστησης τον "φιλτράρουν" και τον
καθαρίζουν από τη σκόνη.70 Αυτό συμβαίνει για τους παρακάτω λόγους:
- η ελάττωση της θερμότητας του αέρα στην περιοχή των φυτών έχει ως αποτέλεσμα
τη μείωση της κατακόρυφης κίνησης του και άρα τη μείωση της δυνατότητας
ανύψωσης της σκόνης.
- η αυξημένη υγρασία στην περιοχή των φυτών έχει ως αποτέλεσμα τα μόρια της
σκόνης να βαραίνουν και να πέφτουν κατευθείαν στο χώμα
- το φύλλωμα δημιουργεί στην ουσία ένα φίλτρο, πάνω στο οποίο κατακάθεται η σκόνη
και παρασύρεται στη συνέχεια κατά κανόνα με τη βροχή στο έδαφος.71
• Επηρεάζουν την κίνηση του αέρα: Οπως και όλα τα στοιχεία του δομημένου
περιβάλλοντος, έτσι και τα δέντρα και οι θάμνοι επηρεάζουν την κίνηση του αέρα
Μπορούν, λοιπόν, να μειώσουν την ταχύτητα του αέρα ή να οδηγήσουν το ρεύμα του
αέρα σε ένα επιθυμητό σημείο.
• Μειώνουν την ηχορύπανση: Οι φυτεύσεις μπορούν να συμβάλλουν στη μείωση του
θορύβου στα αστικά κέντρα 72 , καθώς τα φυτά ελαττώνουν τον ήχο με απορρόφηση,
ανάκλαση και διάχυση.73
Προσομοιώσεις που πραγματοποιήθηκαν σε ηλεκτρονικό υπολογιστή στο LBNL με στόχο τη διερεύνηση

της επίδρασης της αύξησης των αστικών δενδροστοιχιών στο φαινόμενο της αστικής θερμικής νησίδας
έδειξαν ότι η αύξηση του αστικού πρασίνου μιας πόλης κατά 0,15 (15%) μπορεί να επιφέρει μείωση των
θερμοκρασιών του αέρα κατά 2 βαθμούς Κελσίου, ενώ ακόμα μεγαλύτερη αύξηση (της τάξης του 30%)
κατά 3 βαθμούς Κελσίου εξαιτίας κυρίως του φαινομένου της διαπνοής. [Taha, et al. (1997), ό.π, ο. 173.]
Επίσης, η Ευμορφοπούλου αναφέρει ότι "με τη διαπνοή, όταν τα στόματα των φύλλων είναι ανοιχτά,
αποδίδεται στην ατμόσφαιρα το 50-70% των υδρατμών, που θα έδινε με εξάτμιση n ίδια επιφάνεια
ελεύθερου νερού στις ίδιες κλιματικές συνθήκες. Τα φύλλα μπορούν να αποδώσουν ημερησίως νερό σε
υδρατμούς που αντιστοιχεί στο πενταπλάσιο του βάρους τους" (Α. Ευμορφοπούλου, "Οικολογική
Παρέμβαση στο Δομημένο Περιβάλλον με Διαμόρφωση Κήπων στα Δώματα των Κτιρίων", στο Τεχνικά
Χρονικά, Επιστημονική Έκδοση TEE, Επιστημονική Περιοχή Α, τόμος 4, τεύχος 3, Αθήνα, Ιούλιος-
Σεπτέμβριος 1994, σ. 254.) Σε αντίθεση με τα παραπάνω, σε παραμετρική μελέτη τους με την χρήση
λογισμικού CFD, οι Dimoudi και Nikolopoulou αναφέρουν ότι οι φυτεύσεις μειώνουν τ ο φαινόμενο της
αστικής θερμικής νησίδας όχι επειδή δροσίζουν τον αέρα, αλλά επειδή δεν τον θερμαίνουν και ότι αλλαγή
της τυπικής φύτευσης σε τροπική, με μεγάλο βαθμό διαπνοής δεν φαίνεται να έχει πολύ μεγάλη επίδραση
στις θερμοκρασία του αέρα. (Argiro Dimoudi, M a r i a n a Nikolopoulou, "Vegetation in the urban environment:
Microclimatic analysis and benefits", στο Steemers Koen, Yannas Simos, eds., Architecture - City -
Environment. Proceedings of the 17th PLEA Conference. Cambridge, 2000. London: James 8«. James Science
Publishers Ltd., 2 0 0 0 , a 489-494.)
68
Οι Rosenfeld et al. αναφέρουν χαρακτηριστικά ότι "για τη μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα,
είναι καλύτερο, να φυτεύεται ένα δέντρο σε μία αστική περιοχή, παρά σε ένα δάσος". [Rosenfeld, et al.
(1998), ό.π, a 61]
69
Ευμορφοπούλου (1994), ό.π, ο. 253.
70
71
Haefeli, Lâchai, Weber (1998), ό.π, σ. 365-366.
72
Σημειώνεται ότι: ένα στρέμμα φυλλικής επιφάνειας μειώνει το θόρυβο κατά 12 dB [Αντωνίου, επιμ.,
( 2 0 0 0 ) , ό.π, σ. ΙΟ].
73
Ευμορφοπούλου (1994), ό.π., ο. 259. Ο Ντάφης αναφέρει ότι "η μείωση των θορύβων από τ α φυτά
πραγματοποιείται με την απορρόφηση των ηχητικών κυμάτων από τα φύλλα, τα μεγαλύτερα και τα
μικρότερα κλαδιά των δένδρων. Αυτό συμβαίνει γιατί αυτά τα μέρη των φυτών είναι ελαφρά και ευλύγιστα.
388
• Συμβάλλουν στον κύκλο του νερού: Οι φυτεύσεις στην πόλη -όταν γίνονται με σωστό
τρόπο- συμβάλλουν πολύ θετικά στον κύκλο του νερού, καθώς οι επιφάνειες που
καλύπτονται με πράσινο (όχι μόνο χαμηλό, αλλά και δέντρα) είναι διαπερατές από το
νερό, επιτρέποντας τη διείσδυση του στο έδαφος.
• Ανάκτηση ενός σηυαντικού χώρου ζωής: Τα φυτά παρέχουν ένα ζωτικό χώρο για μια
ποικιλία εντόμων και κατά συνέπεια, προσφέρουν τροφή για τα πουλιά.74
Πέρα από τα πολλαπλά οφέλη για το μικροκλίμα και για το περιβάλλον, η παρουσία
δέντρων στις σύγχρονες πόλεις έχει σημαντικά ψυχολογικά οφέλη για τους κατοίκους τους.
Τα δέντρα και τα διάφορα στοιχεία της βλάστησης γίνονται αντιληπτά από τους κατοίκους
των πόλεων με ιδιαίτερη ευχαρίστηση και αγάπη.75
Περιορισμοί εφαρμογής
Σχετικά με την χρήση δέντρων για την επίτευξη σκιασμού, ο σημαντικότερος περιορισμός
για την εφαρμογή της σε υφιστάμενα κέντρα ελληνικών πόλεων είναι ότι πολλοί δρόμοι
είναι στενοί για να συμπεριλάβουν τον χώρο, που είναι απαραίτητος για την φύτευση και την
ανάπτυξη των δέντρων. Επίσης, υπάρχουν αστικές πλατείες, όπου η ύπαρξη υπόγειων
χώρων (π.χ. χώρων στάθμευσης) κάτω από αυτές δεν επιτρέπει την προσθήκη στρώματος
χώματος ικανού να φέρει δέντρα 7 6 Το ίδιο συμβαίνει και σε περιπτώσεις μνημειακών
υπαίθριων χώρων (π.χ. αναγεννησιακών πλατειών, κ.ά.).
Πιθανά ιαειονεκτήιαατα
Ένα πιθανό μειονέκτημα του πλήρους σκιασμού των υπαίθριων χώρων των πόλεων είναι n
μείωση του δροσισμού με ακτινοβολία των επιφανειών τους προς τον ουρανό κατά τη
διάρκεια της νύχτας 77 Συγχρόνως, οι διατάξεις σκιασμού αποτρέπουν και την κυκλοφορία
του αέρα, αυξάνοντας έτσι τη θερμοκρασία του αέρα 78 Παρόλο που κατά τη διάρκεια της
ημέρας η σημασία του σκιασμού είναι πολύ μεγάλη, κατά τις βραδινές ώρες, η μείωση του
δροσισμού με ακτινοβολία και μεταφορά επηρεάζει αρνητικά τις συνθήκες θερμικής άνεσης.
Μια πιθανή επίλυση αυτών των προβλημάτων προσφέρουν οι διατάξεις σκιασμού με
διημερήσια διαφοροποίηση. Τέτοια παραδείγματα είναι πολύ κοινά σε πόλεις της νότιας
Ισπανίας, όπου ο σκιασμός των δρόμων επιτυγχάνεται με την χρήση μετακινούμενων
υφασμάτων (toldos) (βλ. εικ. 11.13)
Ένα άλλο πιθανό μειονέκτημα του σκιασμού των αστικών επιφανειών, όταν αυτός
πραγματοποιείται με την χρήση δέντρων, είναι οι εκπομπές βιογενών πτητικών οργανικών
ενώσεων79. Κατά τη διάρκεια της θερινής περιόδου, οι ενώσεις αυτές μπορούν να οδηγήσουν
Γίνεται γενικά παραδεκτό ότι τα περισσότερο αποτελεσματικά φυτά στη μείωση των θορύβων είναι αυτά
που έχουν πολλά, χονδρά, σαρκώδη φύλλα με μίσχους. Ο συνδυασμός αυτός επιτρέπει το μέγιστο βαθμό
ευλυγισίας και δόνησης. Ο ήχος επίσης εκτρέπεται και διασπάται από τα χοντρότερα κλαδιά και τον
κορμό των δένδρων" (Σπύρος Ντάφης, "Οικολογικά αποτελέσματα της αστικής και περιαστικής
δασοκομίας", στο βιβλίο Συμπόσιο: Αρχιτεκτονική Τοπίου Αστικών Υπαίθριων Χώρων. Η Προκήρυξη της
Θεσσαλονίκης. Πρακτικά Συμποσίου για τον Ευρωπαϊκό Φοιτητικό Διαγωνισμό. Βραβείο Robert Schmidt
1993, Ανανιάδου-Τζημοπούλου Μαίρη, επιμ.. Θεσσαλονίκη: Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης,
Πολυτεχνική Σχολή, Τμήμα Αρχιτεκτόνων, 1994, σ. 113.)
74
Haefeli, Lâchai, Weber (1998), ό.π, σ 365-366.
75
Kevin Lynch, The Image of the City, Cambridge, Massachusetts and London, England: The MIT Press, I960, a
44.
76
Evangelos Evangelinos, Bougiatioti Flora, Oikonomou Aineias, "Shadum Evaporatis. An Autonomous and Eco-
Friendly Tree", στο de Wit Martin K, ed., PLEA 2004. 21st International Conference Passive and Low Energy
Architecture. Built Environments and Environmental Buildings. 19-22 September 2004, Eidhoven, The
Netherlands, volume 1, The Netherlands: Technische Universiteit Eidhoven, 2 0 0 4 , σ. 2 0 0 .
77
Shashua-Bar, Hoffman ( 2 0 0 0 ) , ό.π., σ. 486.
78
Paula Cadima, "Solar radiation studies of various urban forms for latitude 38°N", στο Steemers Koen, Yannas
Simos, eds., Architecture - City - Environment. Proceedings of the 17th PLEA Conference. Cambridge, 2000,
London: James 8«. James Science Publishers Ltd., 2 0 0 0 , σ 448 και Shashua-Bar, Hoffman ( 2 0 0 0 ) , ό.π., σ. 487.
79
Ως βιογενείς πτητικές οργανικές ενώσεις μεταφράζεται ο αγγλικός όρος biogenic volatile organic
compounds (VOCs). Οι κυριότερες βιογενείς πτητικές οργανικές ενώσεις είναι το ισοπρένιο
[CH2=C(CH3)=CH=CH2] και τα μονοτερπένια (ΟιοΗΊ6). (Stephanie Β. Corchnoy, Janet Arey, Roger Atkinson,
389
σε πιθανή αύξηση του φωτοχημικού νέφους, επιδεινώνοντας την ποιότητα του αέρα στα
αστικά κέντρα 8 0 Το γεγονός αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία για μεγάλης κλίμακας σχέδια
αστικών δενδροφυτεύσεων, που έχουν ως στόχο τη μετρίαση του φαινομένου της αστικής
θερμικής νησίδας και τη βελτίωση της ποιότητας του αέρα 81 Ο λόγος για τον οποίο οι
βιογενείς VOCs πρέπει να λαμβάνονται υπόψη είναι ότι παρόλο που εμφανίζονται σε πολύ
μικρότερες συγκεντρώσεις από τις αντίστοιχες ανθρωπογενείς VOCs, παρουσιάζουν γενικά
πολύ υψηλότερη ατμοσφαιρική αντιδραστικότητα από αυτές,82 Οι εκπομπές βιογενών VOCs
διαφέρουν από είδος σε είδος83 και για δέντρα που χρησιμοποιούνται σε αστικούς
υπαίθριους χώρους των ελληνικών πόλεων παρουσιάζονται στον Πίνακα 11.5.
Πίνακας 11.5: Εκπομπές βιογενών πτητικών οργανικών ενώσεων δέντρων και θάμνων που
χρησιμοποιούνται σε αστικούς υπαίθριους χώρους στην Ελλάδα.
πηγή: Επιλογή και απόδοση από Benjamin, et al. (1996), ό.π., σ. '1444-1449 και Αντωνίουι, επιμ. ( 2 0 0 0 ) .
Φυτό Λατινική ονομασία Ισοπρένιο Μονοτερπένια
^g/g βάρους ξηρού φυλλώματος h)
Χαμηλές εκπομπές (<^g/g h)
Γιακαράντα Jacaranda mimosifolia Ο,Ο Ο,Ο
Λαγκεστραίμια Lagestroemia indica Ο,Ο Ο,Ο
Πικροδάφνη Nerium Oleander Ο,Ο Ο,Ο
Αγγελική Pittosporum tobira Ο,Ο Ο,Ο
Φωτίνια Photinia fraseri Ο,Ο ο,ι
Πυράκανθος Pyracantha coccinea Ο,Ο ο,ι
Τριανταφυλλιά Rosa sp. Ο,Ο ο,ι
Γιασεμί Jasminum sp. Ο,Ο ο,ι
Προύνος πισσάρδειος Prunus cerasifera Ο,Ο ο,ι
Κυπαρίσσι Cypressus sempervirens Ο,Ο ο,ι
Βιβούρνο Viburnum rufidulum Ο,Ο 0,2
Ελιά Olea europea Ο,Ο 0,3
Χαλέπιος πεύκη Pinus halepensis Ο,Ο 0,3
Δάφνη Lurus nobilis Ο,Ο 0,4
Κέδρος ατλαντικός Cedrus atlantica Ο,Ο Ο,ό
Κέδρος ν τ ε ο ν τ ά ρ α Cedrus deodara Ο,Ο Ο,ό
Λέιλαντ Cypressocyparis leylandii Ο,Ο 0,8
Μουριά Morus alba Ο,Ο 1,6
Σφένδαμος Acer negundo Ο,Ο 2,8
Μεσαίες εκπομπές (I-ΙΟ μρ/ρ h)
Χαρουπιά Ceratonia Siliqua 4,3 14
Ερυθρίνα Erythrina caffra 4,3 1,4
Παρκινσόνια Parkinsonia aculeata 4,3 1,4
Σοφόρα Sophora japonica 4,3 1,4
Μανόλια μεγανθής Mgnolia grandiflora Ο,Ο 5,9
Μανόλια σουλαντζιάνα Magnolia soulangiana Ο,Ο 5,9
Φοίνικας γουασιγκτόνια εριώδης Washingtonia filifera 9,9 Ο,Ο
Φοίνικας γουασιγκτόνια ισχυρός Washingtonia robusta 9,9 Ο,Ο
"Hydrocarbon emissions from twelve urban shade trees of the Los Angeles. California, Air Basin", Atmospheric
Environment. 26: 3. 1992. o. 339.) Ta μονοτερπένια αποτελούν ομάδο ι βιογενών πτητικών οργανικών
ενώσεων. Για περισσότερα σχετικά με τα διαφορετικά μονοτερπένια, που εκπέμπονται από διάφορα
δέντρα, βλ και Corchnoy, et al. (1992), ό.π, ο. 342-344.
80
Michael T. Benjamin, et al., "Low emitting urban forests: a taxonomic methodology for assigning isoprene
and monoterpene emission rates", Atmospheric Environment, 30: 9, 1996, o. 1438 καΐΤαηα, et al. (1997), ό.π, ο.
170.
81
Benjamin, et al. (1996), ό.π., ο. 1450 και Akbari (2005), ό.π, σ. 19. Προσομοιώσεις σε ηλεκτρονικό
υπολογιστή, που πραγματοποιήθηκαν από ερευνητές του LBNL έδειξαν ότι n μεγάλης κλίμακας φύτευση
δέντρων που έχουν μέτριες ή υψηλές εκπομπές βιογενών VOCs μπορεί να συντελέσει στην αύξηση των
συγκεντρώσεων όζοντος στα κέντρα των πόλεων. [Taha, et al. (1997), ό.π., σ. 174.]
82
Corchnoy, et al. (1992), ό.π., σ 339.
83
Beηjamin, et al. (1996), ό.π., σ. 1438.
390
πίνακα 11.5 (συνέχεια)

Φυτό Λατινική ονομασία Ισοπρένιο Μονοτερπένια
C/jg/g βάρους ξηρού φυλλώματος h)
Υψηλές εκπομπές (>10 μα/g h)
Δρυς η αρία (ίληξ) Quercus ilex 24,8 0,6
Συκιά Ficus carica 27,0 0,2
Πλάτανος δυτικός Platanus occidentalis 27,5 Ο,Ο
Μυρτιά Myrtus communis 34,0 Ο,Ο
Ευκάλυπτος Eucalyptus camaldulensis 32,5 4,6
Ευκάλυπτος Eucalyptus citriodora 32,5 4,6
Κελρευτόρια Koelruteria paniculata 50,9 Ο,Ο
Ιτιά κλαίουσα Salix babylonica 115,0 Ο,Ο
Στον αντίποδα των παραπάνω, πρέπει να τονιστεί ότι τα δέντρα δεσμεύουν από την
ατμόσφαιρα το διοξείδιο του αζώτου (Ν0 2 ) 84 , το οποίο αποτελεί εξίσου σημαντικό
παράγοντα του σχηματισμού φωτοχημικού όζοντος με τις βιογενείς VOCs. Επίσης, είναι
σαφές ότι η αύξηση του αστικού πρασίνου έχει ιδιαίτερα θετικές συνέπειες για τις διάφορες
πτυχές της ζωής στις πόλεις85 Η εκπομπή βιογενών VOCs, n οποία προαναφέρθηκε,
αποτελεί απλά μια πρόσθετη παράμετρο που πρέπει να λαμβάνεται υπόψη κατά την επιλογή
φυτεύσεων με στόχο το σκιασμό86
Αρχιτεκτονικές παράμετροι
Σε επίπεδο αρχιτεκτονικής, n χρήση διατάξεων σκιασμού σε έναν υπαίθριο χώρο "αναιρεί"
την επίδραση που έχει το χρώμα στις επιφανειακές θερμοκρασίες των οριζόντιων
επιφανειών του. Το ίδιο ισχύει και για τους αστικούς δρόμους, όπου λόγω των γεωμετρικών
χαρακτηριστικών και του προσανατολισμού τους87, τμήματα (πεζοδρομία) ή και το σύνολο
(οδόστρωμα) των οριζόντιων επιφανειών τους σκιάζεται κατά το μεγαλύτερο μέρος των
ημερών του καλοκαιριού. Με αυτόν τον τρόπο, διευρύνονται οι επιλογές που μπορούν να
γίνουν σε επίπεδο υλικών, υφών και χρωμάτων και μπορούν να χρησιμοποιηθούν και
σκουρόχρωμα υλικά. Συγχρόνως, όταν υπάρχει διεποχική διαφοροποίηση του σκιασμού από
φυλλοβόλα δέντρα ή εφήμερες κατασκευές (π.χ. υφάσματα ή εφελκυόμενες μεμβράνες),
επιτρέπεται n έκθεση των αστικών επιφανειών στην ηλιακή ακτινοβολία κατά την χειμερινή
περίοδο. Έτσι, όπως προαναφέρθηκε, τα υλικά μπορούν να συμβάλουν στη βελτίωση των
συνθηκών άνεσης που επικρατούν στους υπαίθριους χώρους.
84
Taha, et al. (1997), ό.π., σ. 174.
85
Βλ. παραπάνω.
86
Corchnoy, et al. (1992), ό.π., σ. 339 και Benjamin, et al. (1996), ό.π., σ. 1451. Εξίσου σημαντικές παραμέτρους
αποτελούν η αντοχή των φυτών στη ζέστη, την ξηρασία και το κρύο, η ανθεκτικότητα τους ως προς την
ατμοσφαιρική ρύπανση και οι συγκεκριμένες βιολογικές ανάγκες τους (τύπος χώματος, άρδευση,
ηλιασμός, κ.λπ.) Για περισσότερα, βλ. και Ιωάννης Τσαλικίδης, Ανοιχτοί Δημόσιοι Χώροι στη Θεσσαλονίκη",
στο βιβλίο Συμπόσιο: Αρχιτεκτονική Τοπίου Αστικών Υπαίθριων Χώρων. Η Προκήρυξη της Θεσσαλονίκης.
Πρακτικά Συμποσίου για τον Ευρωπαϊκό Φοιτητικό Διαγωνισμό. Βραβείο Robert Schmidt 1993, Ανανιάδου-
Τζημοπούλου Μαίρη, επιμ., Θεσσαλονίκη: Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Πολυτεχνική Σχολή,
Τμήμα Αρχιτεκτόνων, 1994, σ. 83-96.
87
Για περισσότερα, βλ. προηγούμενο κεφάλαιο (Κεφάλαιο ΙΟ, Μέρος III).
391
Εικόνα 11.15: Σκιασμός με α) υφάσματα και φυλλοβόλα δέντρα και β) υφάσματα, κινητές τέντες και
φυλλοβόλα δέντρα στην Cour Saint-Emilion, στο Παρίσι.
πηγή: αρχείο Κ. Μπουγιατιώτη
Η εφαρμογή διατάξεων σκιασμού σε έναν αστικό υπαίθριο χώρο μπορεί να επηρεάσει

δραστικά την εικόνα του. Κατά συνέπεια, πρέπει να χρησιμοποιείται με αρχιτεκτονικούς
χειρισμούς. Δεν είναι δυνατό να εφαρμοστεί συνολικά και με τον ίδιο τρόπο σε όλες τις
περιοχές μιας πόλης. Πρέπει να σχεδιάζεται, έτσι ώστε να παρέχει χωρική ποικιλία στους
υπαίθριους χώρους, δηλαδή να υπάρχουν τόσο σκιασμένες, όσο και ασκίαστες περιοχές. Το
γεγονός αυτό παίζει σημαντικό ρόλο και στην εκτίμηση των συνθηκών θερμικής άνεσης
στους υπαίθριους χώρους της πόλης από τους ανθρώπους που κινούνται η παραμένουν σε
αυτούς, καθώς μπορεί να αυξήσει τόσο την φυσική όσο και την ψυχολογική
προσαρμοστικότητα 8 8 .
Εικόνα 11.16: Σκιασμός με μόνιμες κατασκευές - Εικόνα 11.17: Σκιασμός με δενδροστοιχίες -

Στοά στην οδό Σταδίου. Πεζόδρομος οδού Δ. Αρεοπαγίτου.
Τέλος, πρέπει να σημειωθεί ότι ο σκιασμός και ο τρόπος με τον οποίο αυτός
επιτυγχάνεται αποτελεί ένα πολύ ισχυρό σχεδιαστικό μέσο, τ ο οποίο μπορεί να
χρησιμοποιηθεί για να αποδώσει διαφορετικές ποιότητες και χαρακτήρα στους υπαίθριους
χώρους συγκεκριμένων περιοχών ή γειτονιών. Ακόμα περισσότερο, με τον τρόπο αυτό
μπορούν να ισχυροποιηθούν τ α χαρακτηριστικά των αστικών δρόμων, να ενισχυθεί η
περιβαλλοντική εικόνα τους και να ιεραρχηθεί τ ο σύνολο τ ο υ αστικού ιστού 8 9 Το τελικό
88
Nikolopoulou, Steemers ( 2 0 0 0 ) , ό.π., σ. 570. Για περισσότερα σχετικά με την φυσική και την ψυχολογική
προσαρμοστικότητα, βλ. Κεφάλαιο 4, Μέρος Ι.
89
Lynch (I960), ό.π., σ. 51 και 96. Ο Kevin Lynch αναφέρεται διαδρομές (μετάφραση του αγγλικού όρο path),
ορίζοντας πς ως το δίκτυο συνηθισμένων ή πιθανών γραμμών κίνησης μέσα στον αστικό ιστό. [Lynch
(I960), ό.π., σ. 51]
392
αποτέλεσμα εξαρτάται από την επιλογή του τρόπου σκιασμού, που μπορεί να είναι μόνιμες
ή εφήμερες κατασκευές, φυτεύσεις, υφάσματα, κ.λπ.
θέτοντας τις βάσεις για μια ολοκληρωυ,ένη έρευνα

Ο σκιασμός μπορεί να επιτευχθεί με πολλούς διαφορετικούς τρόπους. Στην έρευνα πεδίου,
που περιγράφηκε δεν έγινε καμία διάκριση ανάμεσα σε επιφάνειες, που σκιάζονταν από
δέντρα, προστεγάσματα ή γειτονικά κτίρια Αυτή η απλοποίηση ήταν αναπόφευκτη, καθώς
στάθηκε πολύ δύσκολο να βρεθούν σκιασμένα τμήματα των επιφανειών που μετρήθηκαν
στους περισσότερους χώρους της Αθήνας. Παραπέρα και πιο λεπτομερής έρευνα θα πρέπει
να λάβει υπόψη της το αποτέλεσμα του άμεσου και του έμμεσου σκιασμού (από την
ερριμμένη σκιά κτιρίων), καθώς και τα διαφορετικά αποτελέσματα σκιασμού από συμπαγή,
ημιδιαπερατά ή ημιδιαφανή στέγαστρα, και διαφορετικά είδη δέντρων. Ειδικότερα για τα
δέντρα, η διείσδυση της ηλιακής ακτινοβολίας εξαρτάται από το σχήμα της κόμης, το
βάθος και την κατανομή του φυλλώματος, τις αποστάσεις μεταξύ τους, καθώς και από
παράγοντες συντήρησης, όπως η καλλιέργεια και η άρδευση 90
Εικόνα 11.18: Σκιασμός με δέντρα σε κεντρικό Εικόνα 11.19: Σκιασμός με πολυκαρβονικά φύλλα
δρόμο της Αθήνας. στον πεζόδρομο της οδού Κοραή.
Ένα ά λ λ ο σ η μ ε ί ο που πρέπει ν α διερευνηθεί περαιτέρω είναι τ ο α π ο τ έ λ ε σ μ α τ η ς

διημερήσιας διαφοροποίησης τ ο υ σκιασμού. Το γ ε γ ο ν ό ς α υ τ ό α φ ο ρ ά σε σ τ ε ν ο ύ ς α σ τ ι κ ο ύ ς
δ ρ ό μ ο υ ς , όπου τ α κ τ ί ρ ι α σκιάζουν τ η ν επιφάνεια τ ο υ ς για δ ι α φ ο ρ ε τ ι κ έ ς περιόδους κ α τ ά τ η
διάρκεια τ η ς η μ έ ρ α ς α ν ά λ ο γ α μ ε τ α γ ε ω μ ε τ ρ ι κ ά χ α ρ α κ τ η ρ ι σ τ ι κ ά ( λ ό γ ο ς ύψους κτιρίων και
π λ ά τ ο υ ς δ ρ ό μ ο υ ) και τ ο ν π ρ ο σ α ν α τ ο λ ι σ μ ό τ ο υ ς . Π έ ρ α από τ η διερεύνηση, που
L.Shashua-Bar , Μ. Ε. Hoffman, "Vegetation as a climatic component h the design of an urban street. An

empirical model for predicting the cooling effect of urban green areas with trees", Energy and Buildings, 31: 3,
2 0 0 0 , σ 227.
Ο σκιασμός που προσφέρουν τα διάφορα είδη βλάστησης εξαρτάται άμεσα από το Δείκτη της Επιφάνειας
των Φύλλων (μετάφραση του αγγλικού όρου Leaf Area Index - LAI). Για περισσότερα σχετικά με τον
ορισμό και τον υπολογισμό του LAI, βλ. και Elena Palomo Del Barrio, "Analysis of the greeη roofs cooling
potential in builaings", Energy ana Buildings, 27: 2, 1998, a 191. Για περισσότερα σχετικά με τη διαφοροποίηση
της προστασίας από την ηλιακή ακτινοβολία που παρέχεται από διάφορα δέντρα, βλ. και Francisco
Gomez, et al., "The greeη zones in bioclimatic studies of the Mediterranean city", στο Maldonado Eduardo,
Υαηηα3 Simos, eds.. Environmentally Friendly Cities. Proceedings of PLEA 98, Passive and Low Energy
Architecture, 1998, Lisbon, Portugal, June 1998, London: James &. James Science Publishers Ltd., 1998, σ 207-
210, όπου παρατίθεται πίνακας με το ποσοστό της ηλιακής ακτινοβολίας που κατακρατάται από διάφορα
είδη δέντρων, τα περισσότερα από τα οποία συναντώνται και στις δενδροστοιχίες των ελληνικών
πόλεων, καθώς επίσης και Carolina Lotufo Bueno-Bartholomei, et al., "Thermal comfort in outdoor spaces. The
role of v e g e t a t e as α means of controlling solar radiation", στο Steemers Koen, Yannas Simos, eds.,
Architecture - City - Environment. Proceedings of the 17th PLEA Conference. Cambridge, 2000, London:
James &. James Science Publishers Ltd., 2 0 0 0 , σ. 501-505, όπου μετρήθηκε η ηλιακή ακτινοβολία (kW/m2)
που διερχόταν από φύλλωμα δέντρων, συγκρίθηκε με την ηλιακή ακτινοβολία σε εκτεθειμένες συνθήκες
και υπολογίστηκε ο δείκτης : At (solar attenuation) = [(kWh/m2 5υη - kWh/m2 shade) / kWh/m2 sui] 100%.
393
πραγματοποιήθηκε με παραμετρική μελέτη σκιασμού στο προηγούμενο κεφάλαιο, θεωρείται

απαραίτητη η πειραματική διερεύνηση της επίδρασης που έχει η ώρα έναρξης του ηλιασμού
μιας επιφάνειας στις μέγιστες επιφανειακές της θερμοκρασίες.
Τέλος, είναι απαραίτητη η ποσοτικοποίηση της αρνητικής επίδρασης που έχει ο
σκιασμός στις επιφανειακές θερμοκρασίες των υλικών κατά τη διάρκεια της νύχτας. Τα
δέντρα, οι διάφορες διατάξεις σκιασμού, αλλά και τα γύρω κτίρια, εμποδίζουν την αποβολή
θερμότητας με ακτινοβολία μεγάλου μήκους κύματος από την επιφάνεια των υλικών προς
το νυχτερινό ουρανό. Με αυτό το δεδομένο, το πρωί, οι ελάχιστες θερμοκρασίες των
σκιασμένων υλικών είναι υψηλότερες από εκείνες των ασκίαστων. Για την εξαγωγή
ασφαλών συμπερασμάτων σχετικά με αυτό το ζήτημα και η εκτίμηση της έκτασης, στην
οποία οι διάφορες διατάξεις σκιασμού αποτρέπουν το δροσισμό με ακτινοβολία των υλικών
προς το νυχτερινό ουρανό, είναι απαραίτητη περαιτέρω πειραματική έρευνα.
11.4. Η διαβροχή
11.4.1 Γενικά
Στις περιοχές γύρω από τη Μεσόγειο, η εξάτμιση του νερού χρησιμοποιούταν πάντα ως
μέσο βελτίωσης των συνθηκών θερμικής άνεσης κατά τη διάρκεια της θερμής περιόδου91
Στην καθημερινή εμπειρία, μπορεί κανείς να βρει παραδείγματα χρήσης του νερού για τη
μείωση των επιφανειακών θερμοκρασιών των υλικών με στόχο τη βελτίωση του
μικροκλίματος. Στη μεταπολεμική Αθήνα, φορτηγά με νερό κατάβρεχαν τους χωμάτινους
δρόμους κατά τις απογευματινές ώρες των καλοκαιρινών μηνών, ενώ οι παλαιότεροι
έβρεχαν τις αυλές των σπιτιών τους.
Η διαβροχή ή ο ψεκασμός με νερό των υλικών που χρησιμοποιούνται στις εξωτερικές
επιφάνειες της πόλης, προκαλούν, μέσω της διαδικασίας της εξάτμισης, μείωση των
επιφανειακών τους θερμοκρασιών92 Το αποτέλεσμα της εξάτμισης στις επιφανειακές
θερμοκρασίες των υλικών δίνεται από πολύπλοκους μαθηματικούς τύπους93. Ωστόσο, στην
πράξη είναι πολύ δύσκολο να εκτιμηθεί ποσοτικά, εξαιτίας των πολλών και μη ελέγξιμων
παραμέτρων που επηρεάζουν το ρυθμό της εξάτμισης και τις διαδικασίες μετάδοσης μάζας
και θερμότητας, που προκύπτουν από αυτό.94
Το γεγονός που διαφοροποιεί τη διαβροχή από τις δύο προηγούμενες στρατηγικές
μείωσης των επιφανειακών θερμοκρασιών των υλικών (χρήση ανοιχτόχρωμων υλικών και
σκιασμός) είναι το ότι για την εκμετάλλευση του φαινομένου της εξάτμισης και την επίτευξη
του καλύτερου αποτελέσματος πρέπει να επικρατούν συγκεκριμένες περιβαλλοντικές
συνθήκες. Σύμφωνα με τον Givoni, ο δροσισμός με εξάτμιση πραγματοποιείται όταν η
91
Ο δροσισμός με εξάτμιση (μετάφραση του αγγλικού όρου evaporative cooling) ορίζεται από τους
Σανταμούρη και Ασημακόπουλο ως "η διαδικασία που χρησιμοποιεί το αποτέλεσμα της εξάτμισης ως έναν
φυσικό απαγωγέα θερμότητας". [Μ. Santamouris, D. Asimakopoulos, eds., Design Sourcebook on Passive Solar
Architecture, Athens: CIENE, E. C. D. G. XVII for Energy, 1996, a 15.] Για περισσότερα σχετικά με τη διαδικασία
της εξάτμισης, βλ. και Κεφάλαιο 2, Μέρος Ι.
92
R. Velasguez, J. Guerra, S. Alvarez, J. M. Cejudo, Case study of outdoor climatic comfort: the Palengue at
Expo '92", στο Alvarez Servando, et al., eds.. Architecture and Urban Space. Proceedings of the Ninth
Academic Publishers, 1991, σ. 205.
93
Για περισσότερα, βλ. και Ken-lchi Kimura, "Evaporative cooling effects in hot and humid urban spaces", στο
Alvarez Servando et al., eds, Architecture and Urban Space. Proceedings of the Ninth International
Conference, Seville, Spain, September 24-27, 1991, Dordrecht / Boston / London: Kluwer Academic Publishers,
1991, σ. 631-636.
94
S. V. Szokolay, Environmental Science Handbook for Architects and Builders, Lancaster / London / New York:
The Construction Press, 1980, σ 309.
394
θερμοκρασία ξηρού βολβού είναι ανάμεσα σε 27 και 42 βαθμούς Κελσίου και η

θερμοκρασία υγρού βολβού96 δεν υπερβαίνει τους 22 βαθμούς Κελσίου.97
Η διαβροχή συγκεκριμένων υλικών οριζόντιων επικαλύψεων των υπαίθριων χώρων της

πόλης με στόχο τη μείωση των επιφανειακών θερμοκρασιών των υλικών και τη βελτίωση
του μικροκλίματος έχει μελετηθεί σε μια σειρά πειραματικών ερευνών που βρέθηκαν στη
βιβλιογραφία98. Στην παράγραφο αυτή, πραγματοποιείται μια σύντομη ανάλυση της
επίδρασης αυτής της στρατηγικής στις επιφανειακές θερμοκρασίες των υλικών, που
συναντώνται πιο συχνά στους υπαίθριους χώρους των ελληνικών πόλεων. Στόχος της
έρευνας ήταν η διερεύνηση της επίδρασης της διαβροχής σε υλικά, τα οποία βρίσκονται σε
επιφάνειες όπου δεν υπάρχει η δυνατότητα σκιασμού, καθώς είναι δεδομένο ότι η διαβροχή
αποτελεί σαφώς λιγότερο αποτελεσματική στρατηγική για τη μείωση των επιφανειακών
θερμοκρασιών των υλικών από το σκιασμό"
Η ανάλυση στηρίζεται σε μια σειρά πειραματικών μετρήσεων, οι οποίες
πραγματοποιήθηκαν την ίδια περίοδο με το κύριο πειραματικό μέρος της διατριβής.100
Σημειώνεται ότι στις μετρήσεις αυτές, η διαβροχή χρησιμοποιήθηκε ως μέσο μείωσης των
απόλυτων μέγιστων επιφανειακών θερμοκρασιών των υλικών, η εμφάνιση των οποίων
συμπίπτει με τις περισσότερο θερμικά επιβαρημένες ώρες της ημέρας, που είναι μετά το
ηλιακό μεσημέρι (13:30 Τοπική Ώρα). Για να επιτευχθεί αυτό, εφαρμόστηκαν έξι (ό)
διαφορετικές παραλλαγές διαβροχής (βλ. Πίνακα 11.6), που θα αναφέρονται στο εξής ως ΠΙ,
Π2, Π3, Π4, Π5 και Π6.°
95
Ως θερμοκρασία ξηρού βολβού μεταφράζεται ο αγγλικός όρος dry bulb temperature (DBT).
96
Ως θερμοκρασία υγρού βολβού μεταφράζεται ο αγγλικός όρος wet bulb temperature (WBT).
97
Givoni (1998), ό.π, α 42-43. Η διαφορά μεταξύ της DBT και της WBT (στην αγγλική βιβλιογραφία
αναφέρεται ως wet-bulb depression - WBD) αποτελεί τη βάση για τον υπολογισμό της σχετικής υγρασίας.
Οταν αυτή η διαφορά είναι ίση με το μηδέν, ο αέρας είναι κορεσμένος, δηλαδή η σχετική υγρασία είναι ίση
με 100%. (J. Ν. Chalkley, Η. R. Cater, Thermal environment for the student of architecture, London: The
Architectural Press, 1968, σ 23-24.) Για περισσότερα σχετικά με τη σχέση που συνδέει τις DBT και WBT, βλ. και
Τ. R. Oke, Boundary Layer Climates, London and New York: Routledge, 1995, σ. 362-363. Ωστόσο, Ο
καθορισμός της δυνατότητας εφαρμογής του δροσισμού με εξάτμιση γίνεται πολύ ευκολότερα μέσω
ψυχρομετρικών διαγραμμάτων
98
Για περισσότερα, βλ. και Hiroaki Wakabayashi, et al., "Outdoor cooling by sprinkling processed waste water
over pavement", στο Maldonado Eduardo, Yannas Simos, eds., Environmentally Friendly Cities. Proceedings of
PLEA 98, Passive and Low Energy Architecture, 1998, Lisbon, Portugal, June 1998. London: James 8<. James
Science Publishers Ltd., 1998, σ 175-178, Bradley F. Edmonds, "Cool Connectors. A bio-climatic model for
Phoenix, Arizona", στο GRECO and ACAD, eds., PLEA 2002. Design with the Environment. Proceedings of the
19th International Conference. Toulouse - France. July 2002, Toulouse, 2 0 0 2 , σ 379-385, Takashi Asawa, et
al., "Passive methods for creating good thermal environments in outdoor space. An investigation of
microclimate in the outdoor urban space at a residential area", στο Steemers Koen, Yannas Simos, eds.,
Architecture - City - Environment. Proceedings of the 17th PLEA Conference. Cambridge. 2000, London:
James &. James Science Publishers Ltd., 2 0 0 0 , σ 477-482 και Cook, et al. (2003), ό.π, σ. 2-3
?9
S. Alvarez, J. Guerra, R. Velasquez, "Climatic control applications in the outdoor spaces at Expo '92", στο
Alvarez Servando, et al., eds.. Architecture and Urban Space. Proceedings of the Ninth International
Conference, Seville, Spain, September 24-27, 1991, Dordrecht / Boston / London: Kluwer Academic Publishers,
1991, σ 191 και Edmonds (2002), ό.π, σ. 382.
100
Πα περισσότερα σχετικά με αυτές τις προκαταρτικές πειραματικές μετρήσεις, βλ. Flora Bougiatioti, "The
effect of water-sprinkling on the surface temperatures of the materials used on the "skin" of Greek cities",
στο M. Santamouris, ed., 1st International Conference. Passive and Low Energy Cooling for the Built
Environment. Palenc 2005. 19-21 May 2005, Santorini, Greece, volume II, Athens: Heliotopos Conferences Ltd,
2 0 0 5 , σ 749-754.
,0
' Ο περιορισμένος αριθμός διαβροχών κατά την 3η, 4η και 5η ημέρα της μελέτης είναι σαφώς
επηρεασμένος από το γεγονός ότι κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, πολλές ελληνικές πόλεις
αντιμετωπίζουν προβλήματα διαθεσιμότητας νερού. Για το λόγο αυτό, ο αριθμός των εφαρμογών νερού
περιορίστηκε στις απογευματινές ώρες, όταν σημειώνεται η εμφάνιση των υψηλότερων επιφανειακών
θερμοκρασιών των υλικών, και είχε ως στόχο τη μείωση τους.
395
Πίνακας 11.6: Διαφορετικές παραλλαγές διαβροχής, που εφαρμόστηκαν σε δείγματα υλικών.

Ημερομηνία Συχνότητα Ώρες
171 24/07/04 Μεγάλη - Συνεχής 13:15,13:30,13:45,14:00,14:15,14:30,15:00,15:30,
διαβροχή 16:00,16:30,17:00
172 25/07/04 Μέτρια - Διακοπτόμενη 12:00,12:30,13:00,13:30
διαβροχή και 16:00,16:30,17:00
173 26/07/04 Μία φορά 15-.30
174 27/07/04 Δύο φορές 16:30,17:30
175 28/07/04 Τρεις φορές 15:30,16:30,17:30
176 30/07/04 Μέτρια 8:30, 9:30,10:30,11:30,12:30
Η ανάλυση της επίδρασης των διαφορετικών παραλλαγών στις απόλυτες μέγιστες και
τις μέσες επιφανειακές θερμοκρασίες των υλικών που διαβρέχτηκαν, που ακολουθεί αφορά
στα παρακάτω ζητήματα:
• Επίδραση του χρώματος των υλικών
• Επίδραση της διαπερατότητας των υλικών
• Επίδραση της συχνότητας διαβροχής και των ωρών της ημέρας που πραγματοποιείται
Γενικά, η μείωση των απόλυτων μέγιστων και μέσων επιφανειακών θερμοκρασιών που
επιτυγχάνεται με τη διαβροχή δεν εξαρτάται από τ ο χρώμα και είναι παρόμοια τόσο στα
ανοιχτόχρωμα, όσο και στα σκουρόχρωμα υλικά. Έτσι, στα ανοιχτόχρωμα υλικά, οι μέγιστες
θερμοκρασίες μπορούν, με την κατάλληλη παραλλαγή διαβροχής, να πέσουν κάτω από
τους 35 βαθμούς Κελσίου. Αντίθετα, καθώς τ α σκουρόχρωμα υλικά παρουσιάζουν ιδιαίτερα
υψηλές θερμοκρασίες, ακόμα και η πιο αποτελεσματική παραλλαγή διαβροχής που
εφαρμόστηκε (176), δεν επέφερε μείωση των απόλυτων μέγιστων θερμοκρασιών κάτω των
5 0 βαθμών Κελσίου.
πίνακας 11.7: Το αποτέλεσμα της διαβροχής (διαφορά σε βαθμούς Κελσίου) στις απόλυτες μέγιστες
επιφανειακές θερμοκρασίες των υλικών σε σχέση με τις επιφανειακές θερμοκρασίες που
μετρήθηκαν σε στεγνά υλικά στις ΙΟ Ιουλίου.
Δείγματα Τμέγιστη πι Π3 Π4 Π5 Π2 Πό
Απλή πλάκα τσιμέντου, λευκό 40 -3 -2 -3 -3 -7 -7
Απλή πλάκα τσιμέντου, γκρι 48 -2 -3 -4 -3 -9 -ό
Αυλακωτή πλάκα τσιμέντου, κίτρινο 47 -4 -4 -4 -3 -ό -7
Αυλακωτή πλάκα τσιμέντου, γκρι 50 -2 -3 -3 -3 -8 -7
Μωσαϊκή πλάκα τσιμέντου, λευκό 41 -2 -2 -2 -2 -5 -4
Μωσαϊκή πλάκα τσιμέντου, γκρι 54 -3 -4 -5 -3 -7 -6
Βοτσαλόπλακα τσιμέντου, λευκό χαλίκι 43 -5 -5 -8 -7 -7 -9
Βοτσαλόπλακα τσιμέντου, σκουρόχρωμη 56 -5 -8 -9 -ό -8 -9
Κυβόλιθος τσιμέντου, ορθ., λευκό 45 -3 -5 -6 -5 -9 -14
Κυβόλιθος τσιμέντου, ορθ., γκρι 54 -1 -5 -6 -3 -9 -11
Κυβόλιθος τσιμέντου, τετρ., λευκό 44 -2 -6 -8 -11 -13 -15
Κυβόλιθος τσιμέντου, τετρ., γκρι 52 -1 -5 -7 -5 -11 -13
Κυβόλιθος κεραμικός, καφέ, 3 cm 50 Ο -5 -5 -3 -ό -7
Κυβόλιθος κεραμικός, μπεζ, 3 c m 45 -3 -4 -5 -4 -8 -8
Πυρότουβλο, ανοιχτό καφέ 48 -4 -6 -8 -ό -14 -18
Πυρότουβλο, σκούρο καφέ 51 -3 -6 -8 -6 -12 -15
Χώμα, ανοιχτό καφέ όΟ Ο -9 -9 -7 -13 -Ιό
Χώμα, σκούρο καφέ 62 Ο -4 -8 -4 -12 -18
Χαλίκια 50 -4 -8 -ΙΟ -8 -9 -11
Ελαφρομπετόν 51 Ο -7 -9 -ό -9 -15
Άσφαλτος, παλιά 53 -3 -5 -5 -3 -ό -8
Άσφαλτος, νέα 64 Ο -5 -7 -2 -7 -9
Κυβόλιθοι πέτρινοι, λευκό 48 -1 -5 -5 -5 -9 -8
Κυβόλιθοι πέτρινοι, γκρι 51 -2 -6 -7 -4 -8 -ό
Ξύλο, ανοιχτό καφέ 54 Ο -4 -5 -2 -5 -7
Ξύλο, σκούρο καφέ 58 1 -5 -6 -1 -5 -7
396
Πίνακας 11.8: Το αποτέλεσμα της διαβροχής (διαφορά σε βαθμούς Κελσίου) στις μέσες επιφανειακές
θερμοκρασίες των υλικών σε σχέση με τις επιφανειακές θερμοκρασίες που μετρήθηκαν σε στεγνά
υλικά στις ΙΟ Ιουλίου.
Δείγματα Τμέση ΠΙ Π3 Π4 Π5 Π2 Πό
Απλή πλάκα τσιμέντου, λευκό 34,5 -5,6 -5,4 -4,6 -5,6 -7,2 -8,1
Απλή πλάκα τσιμέντου, γκρι 39,5 -4,9 -4,2 -4,6 -4,7 -6,8 -6,4
Αυλακωτή πλάκα τσιμέντου, κίτρινο 38,4 -4 -4,1 -3,8 -4,5 -4,9 -6,9
Αυλακωτή πλάκα τσιμέντου, γκρι 41,2 -5,6 -4,4 -5,1 -5,4 -7,1 -7,6
• Μωσαϊκή πλάκα τσιμέντου, λευκό 34,8 -3,8 -3,5 -3 -3,8 -5,3 -6,2
Μωσαϊκή πλάκα τσιμέντου, γκρι 42,7 -4,1 -4,5 -4,2 -4,1 -6,8 -7,5
Βοτσαλόπλακα τσιμέντου, λευκό χαλίκι 35,5 -4,6 -5,1 -5,7 -5,4 -6,2 -8,4
Βοτσαλόπλακα τσιμέντου, σκουρόχρωμη 44 -5,3 -5,9 -6,2 -6,2 -7,1 -9,5
Κυβόλιθος τσιμέντου, ορθ., λευκό 37,8 -ό,ό -5,7 -ό,ό -6,8 -9 -12
Κυβόλιθος τσιμέντου, ορθ., γκρι 44,3 -6,3 -5,6 -ό,ό -6,3 -8,6 -10,9
Κυβόλιθος τσιμέντου, τετρ., λευκό 37 -7,2 -7 -7,1 -8,8 -10,5 12,3
Κυβόλιθος τσιμέντου, τετρ., γκρι 43,6 -8,7 -ό,Ι -7,8 -8,3 12 -13,1
Κυβόλιθος κεραμικός, καφέ, 3 cm 40,8 -5,2 -4,8 -5 -4,9 -5,9 -7,6
Κυβόλιθος κεραμικός, μπεζ, 3 cm 37,2 -4 -4,7 -4,7 -5 -5,5 -8,1
Πυρότουβλο, ανοιχτό καφέ 39 -8 -6,9 -6,9 -8,5 -12 -14
Πυρότουβλο, σκούρο καφέ 41,1 -7,8 -7,3 -7,5 -8,5 12,3 -13,6
Χώμα, ανοιχτό καφέ 46,5 -9,6 -8,3 -8,5 -9,4 -13,4 -15
Χώμα, σκούρο καφέ 45,1 -6,9 -4 -5,3 -6 -11 -13,3
Χαλίκια 39,3 -5,1 -6,3 -6,8 -7,1 -6,7 -9,8
Ελαφρομπετον 40 -7,3 -6,3 -6,7 -7,6 -9,6 -12,7
Άσφαλτος, παλιά 43,5 -4,1 -5,6 -5,1 -5,3 -5,6 -7,9
Άσφαλτος, νέα 50,2 -4,6 -6,4 -7,4 -6,1 -6,1 -9,7
Κυβόλιθοι πέτρινοι, λευκό 39,1 -5,8 -5,3 -6,1 -ό,ό -7,8 -10,3
Κυβόλιθοι πέτρινοι, γκρι 39,9 -4 -5 -5,2 -4,9 -5,7 -7,8
Ξύλο, ανοιχτό καφέ 42,5 -2,6 -4,9 -5,3 -4,7 -5 -8
Ξύλο, σκούρο καφέ 44,3 -2,5 -4,2 -4,6 -4,7 -3,8 -7,1
Από την ανάλυση των μετρήσεων φαίνεται ότι n αποτελεσματικότητα των διάφορων
παραλλαγών διαβροχής επηρεάζεται πολύ από την υδατοπερατότητα102 των υλικών. Η
επίδραση της διαβροχής σε γαιώδη (χώμα), αλλά και σε τεχνητά (πυρότουβλα και
ελαφροσκυρόδεμα, αλλά και κυβόλιθοι από τσιμέντο) υδατοπερατά υλικά είναι πολύ μεγάλη.
Στα υλικά αυτά, ακόμα και η παραλλαγή διαβροχής με τη μικρότερη αποτελεσματικότητα,
προκαλεί σημαντική μείωση των μέσων επιφανειακών θερμοκρασιών. Έτσι, στα μη
υδατοπερατά υλικά το εύρος της μείωσης των μέσων επιφανειακών θερμοκρασιών ήταν
ανάμεσα στους 2,5-7,5 βαθμούς Κελσίου για τις ΠΙ, Π3, Π4 και Π5 και ανάμεσα στους 4-10
βαθμούς Κελσίου για τις Π2 και Πό. Αντίθετα, στα δείγματα υδατοπερατών υλικών που
μετρήθηκαν, η μείωση των μέσων επιφανειακών θερμοκρασιών που επέφεραν οι ΠΙ και Π3-
Π5 ήταν της τάξης των 4-9,5 βαθμών Κελσίου, ενώ οι Π2 και Πό προκάλεσαν πτώση των
θερμοκρασιών της τάξης των 9,5-15 βαθμών Κελσίου.
Σε ό,τι αφορά στις μέγιστες επιφανειακές θερμοκρασίες, η επίδραση της
υδατοπερατότητας δεν είναι εξίσου ξεκάθαρη για όλες τις παραλλαγές διαβροχής. Ωστόσο,
είναι σημαντική για τις παραλλαγές Π2 και Πό. Στα μη υδατοπερατά υλικά το εύρος της
Ως υδατοπερατότητα ορίζεται "η αντίσταση που προβάλλουν τα υλικά κατά τη διέλευση του νερού από
τη μάζα τους". (Αιμίλιος Γ. Κορωναίος, Γεώργιος Ι. Πουλάκος, Τεχνικά Υλικά. Τόμος Ι Αθήνα: Εθνικό
Μετσόβιο Πολυτεχνείο, 2 0 0 5 , α 7.) Για περισσότερα, βλ. και R.L Gummerson, C. Hall, W.D. Hoff, "Water
movement in porous building materials - II. Hydraulic suction and sorptivity of brick and other masonry
materials", Building and Environment, 15,1980, a 101-108, Christopher Hall, "Water movement in porous building
materials - IV. The initial surface absorption and the sorptivity", Building and Environment, 16:3, 1981, pp. 201-
207, Christopher Hall, A.N. Kalimeris, "Water movement in porous building materials - V. Absorption and
shedding of rain by building surfaces", Building and Environment. 17:4, 1982, σ. 257-262, C Hall, WD Hoff., M.R.
Nizon, "Water movement in porous building materials - VI. Evaporation and drying in brick and block
materials", Building and Environment, 19:1,1984, σ. 1-20.
397
μείωσης των μέγιστων επιφανειακών θερμοκρασιών ήταν ανάμεσα στους 0-7 βαθμούς
Κελσίου για τις ΠΙ, Π3, Π4 και Π5 και ανάμεσα στους 4-9 βαθμούς Κελσίου για τις Π2 και Πό.
Στα δείγματα υδατοπερατών υλικών που μετρήθηκαν, η μείωση των μέγιστων επιφανειακών
θερμοκρασιών που επέφεραν οι ΠΙ και Π3-Π5 ήταν της τάξης των 1-11 βαθμών Κελσίου, ενώ
οι Π2 και Πό προκάλεσαν πτώση των θερμοκρασιών της τάξης των 9-18 βαθμών Κελσίου.
Η συχνότητα διαβροχής και οι ώρες κατά τις οποίες αυτή εφαρμόζεται σχετίζονται
άμεσα με τη μείωση των απόλυτων μέγιστων και των μέσων επιφανειακών θερμοκρασιών
των υλικών που επιτυγχάνεται. Παρατηρείται ότι όταν τα υλικά διαβρέχονται κατά τις
μεσημεριανές ώρες, οι επιφανειακές θερμοκρασίες που έχουν αναπτυχθεί σε αυτά είναι
ιδιαίτερα υψηλές, με αποτέλεσμα το νερό να εξατμίζεται πολύ γρήγορα χωρίς να προκαλεί
ιδιαίτερη μείωση των θερμοκρασιών αυτών. Τα παραπάνω εξηγούν την περιορισμένη
επίδραση της παραλλαγής διαβροχής ΠΙ και την ομοιότητα των αποτελεσμάτων της με
αυτά των λιγότερο συχνών εφαρμογών διαβροχής (ΤΤ3, Π4 και ΤΤ5) σε ό,τι αφορά στις
μέγιστες και τις μέσες θερμοκρασίες των μη υδατοπερατών υλικών. Ωστόσο, στα
υδατοπερατά υλικά, η ΠΙ διαφοροποιείται ως προς την επίδραση της από τις Π3, Π4 και ΤΤ5.
Παρόλο που δεν προκαλεί μείωση των απόλυτων μέγιστων θερμοκρασιών τους, γιατί αυτές
έχουν ήδη αναπτυχθεί, η απορρόφηση του νερού των συχνών εφαρμογών στη μάζα των
υδατοπερατών υλικών έχει ως αποτέλεσμα αυτά να διατηρούνται ψυχρά για μεγαλύτερα
χρονικά διαστήματα και κατά συνέπεια να παρουσιάζουν πολύ χαμηλότερες μέσες
επιφανειακές θερμοκρασίες.
Τελικά, όμως, οι ώρες τις ημέρας κατά τις οποίες διαβρέχονται τα υλικά είναι αυτές που
καθορίζουν την αποτελεσματικότητα αυτής της στρατηγικής. Έτσι, π παραλλαγή διαβροχής
Πό συμβάλλει στην καθυστέρηση της ανόδου της επιφανειακής θερμοκρασίας των υλικών
και στη μετάθεση της στις 12.30, που είναι μόλις μία ώρα πριν το ηλιακό μεσημέρι. Με τον
τρόπο αυτό, τα υλικά ξεκινούν να θερμαίνονται σχετικά αργά μέσα στην ημέρα, οπότε
τόσο οι μέσες, όσο και απόλυτες μέγιστες θερμοκρασίες τους εμφανίζονται σημαντικά
μειωμένες. Το ίδιο ισχύει και για την παραλλαγή διαβροχής ΤΤ2, όπου το πρώτο μισό των
εφαρμογών λαμβάνει χώρα από τις 12:00 έως τις 13:00. Το δεύτερο μισό των εφαρμογών
(16:00 - 17:00), απλά επιταχύνει την αποβολή θερμότητας από τα δείγματα υλικών. Και
βέβαια, η αποτελεσματικότητα των παραλλαγών Π2 και Πό είναι πολύ εμφανέστερη στα
υδατοπερατά υλικά.
Συνοψίζοντας, τα αποτελέσματα των πειραματικών μετρήσεων δείχνουν ξεκάθαρα ότι
για υλικά που είναι εκτεθειμένα στην ηλιακή ακτινοβολία, π διαβροχή πρέπει να
χρησιμοποιείται ως μέσο καθυστέρησης της εμφάνισης των απόλυτων μέγιστων
θερμοκρασιών των υλικών, παρά ως μέσο μείωσης τους όταν έχουν ήδη εμφανιστεί το
μεσημέρι (13:00 - 15:0ο)103. Με αυτόν τον τρόπο, η ανάπτυξη υψηλών θερμοκρασιών στην
επιφάνεια των υλικών μετατοπίζεται προς τις απογευματινές ώρες, όταν οι γωνίες ηλιακού
ύψους, και άρα τα ποσά ηλιακής ακτινοβολίας σε οριζόντιο επίπεδο, ξεκινούν να μειώνονται.
Συγχρόνως, στους χώρους όπου αποφασίζεται π εφαρμογή αυτής της στρατηγικής είναι
πολύ σημαντική π χρήση υδατοπερατών ή έστω ημιδιαπερατών ανοιχτόχρωμων υλικών.
114.3 Συμπεράσματα
Σε επίπεδο πόλης, ο συνδυασμός της στρατηγικής της διαβροχής της επιφάνειας των
υλικών με την χρήση υδατοπερατών υλικών ή υλικών τοποθετημένων σε υδατοπερατά
υπόστρωμα, μπορεί να επιφέρει σημαντικά πλεονεκτήματα σε ό,τι αφορά στον κύκλο του
νερού στην πόλη. Η αύξηση της υδατοπερατότητας του εδάφους μπορεί να βοηθήσει στον
Σημειώνεται ότι π αύξηση της θερμοκρασία ενός υλικού κατά ΙΟ βαθμούς Κελσίου έχει ως αποτέλεσμα
το διπλασιασμό του ρυθμού στεγνώματος του. (C. Hall, WD. Hoff, M.R. Nizon, "Water movement in porous
building materials - VI. Evaporation and drying in brick and block materials". Building and Environment. 19:1,1984,
a 18.)
398
εμπλουτισμό του υπόγειου υδάτινου ορίζοντα.104 Συγχρόνως, όμως, μετριάζει και τις
συνέπειες των βροχοπτώσεων καθ' όλη τη διάρκεια του έτους, καθώς ακόμα και στις
ισχυρές καταιγίδες ποσότητες νερού συγκρατούνται από τις οριζόντιες επιφάνειες και δεν
καταλήγουν στο δίκτυο απορροής όμβριων υδάτων.105
Σε επίπεδο κτιρίων ή στεγάσεων, η στρατηγική της διαβροχής των υλικών έχει σημαντικά
πλεονεκτήματα για τις συνθήκες που επικρατούν στο εσωτερικό τους. Κατά τη διάρκεια της
ημέρας, οι επιφάνειες αυτές διατηρούνται ψυχρές με τη διαβροχή με αποτέλεσμα να μην
επιβαρύνουν θερμικά τους εσωτερικούς χώρους.106 Κατά τη διάρκεια της νύχτας, η διαβροχή
ή ο ψεκασμός των δωμάτων των κτιρίων αποτελεί στρατηγική παθητικού δροσισμού των
εσωτερικών χώρων των κτιρίων, η οποία κρίνεται ως ιδιαίτερα επιτυχημένη για τη μείωση
των θερμοκρασιών του αέρα και για την επίτευξη συνθηκών θερμικής άνεσης.107
Η εφαρμογή της διαβροχής σε υλικά που χρησιμοποιούνται στους υπαίθριους χώρους και
στα δώματα των κτιρίων των ελληνικών πόλεων μπορεί να περιοριστεί από τη
διαθεσιμότητα νερού και από τις περιβαλλοντικές συνθήκες (έκθεση στην ηλιακή
ακτινοβολία και αυξημένη υγρασία).
Ο σημαντικότερος περιβαλλοντικός περιορισμός είναι η μειωμένη διαθεσιμότητα νερού
που αντιμετωπίζουν πολλές ελληνικές πόλεις κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού. Αυτό το
πρόβλημα λύνεται εν μέρει με την χρήση μη πόσιμου νερού. Η χρήση επεξεργασμένου
"γκρίζου" νερού αναφέρεται στη βιβλιογραφία108 ως μια πιθανή λύση, ενώ είναι δυνατή και η
χρήση βρόχινου νερού από δεξαμενές αποθήκευσης, και νερού από γεωτρήσεις ή από
πηγάδια. Αντίθετα, η χρήση θαλασσινού νερού δεν ενδείκνυται εξαιτίας της καταστροφικής
επίδρασης που έχει το αλάτι σε ορισμένες ομάδες υλικών, και ιδιαίτερα σε εκείνα που είναι
' ' ' f ' lOQ
κατασκευασμένα απο τσιμέντο και φυσική πέτρα.

Σε επιφάνειες που είναι εκτεθειμένες στην ηλιακή ακτινοβολία, η αποτελεσματικότητα
της εξάτμισης ως στρατηγικής μείωσης των επιφανειακών θερμοκρασιών των υλικών
περιορίζεται σημαντικά.110 Ο Edmonas σημειώνει ότι το γεγονός αυτό ισχύει ακόμα και στην
περίπτωση υλικών, που απορροφούν το νερό, όπως τα πυρότουβλα, το ελαφροσκυρόδεμα
και διάφορα συνθετικά υλικά111 Ωστόσο, από τις πειραματικές μετρήσεις που
πραγματοποιήθηκαν στα πλαίσια αυτής της διατριβής (βλ. Πίνακες 11.7 και 11.8) φαίνεται ότι
για τα υλικά αυτά, η διαβροχή είχε ως αποτέλεσμα τη σημαντική πτώση των απόλυτων
μέγιστων επιφανειακών θερμοκρασιών τους. Η επίδραση της διαβροχής είναι μεγαλύτερη
όταν αυτά είναι ανοιχτόχρωμα και έτσι δεν απορροφούν μεγάλα ποσά ηλιακής
104
Helmut Ε. Landsberg, The Urban Climate, New York: Academic Press, 1981, a 211-212.
105
Landsberg (1981), o.a. σ. 211-212.
106
Οι Watson και Labs περιγράφουν τη μείωση της επιφανειακής θερμοκρασίας στέγης -της οποίας το
υλικό δεν αναφέρεται-, που ήταν ίση με όΟ έως 70 βαθμούς Κελσίου, κατά 25 με 37,5 βαθμούς Κελσίου,
και διατήρηση της στα ίδια επίπεδα με τη θερμοκρασία του αέρα. Το αποτέλεσμα αυτό επιτεύχθηκε με
διαβροχή της στέγης για ΙΟ με 15 δευτερόλεπτα κάθε ΙΟ λεπτά, ή όταν η επιφανειακή θερμοκρασία της
στέγης υπέρβαινε τους 32 βαθμούς Κελσίου. (Donald Watson, Kenneth Labs, Climatic Building Design, U.S.A.:
McGraw-Hill Book Company, 1983, σ. 170.) Επίσης, οι Velasquez et al., παρουσιάζουν της στρατηγική που
εφαρμόστηκε στην κάλυψη του υπαίθριου στεγασμένου χώρου του Palenque, που ήταν κατασκευασμένη
από λευκό PVC. Οι επιφανειακές θερμοκρασίες του υλικού χωρίς τη διαβροχή υπέρβαιναν τους 45 βαθμούς
Κελσίου. Αντίθετα, με την εφαρμογή ενός συστήματος ψεκασμού με χρονοδιακόπτη, οι επιφανειακές
θερμοκρασίες της κάλυψης διατηρούνταν σε πολύ χαμηλά επίπεδα (κάτω των 30 βαθμών Κελσίου). Ένα
επιπλέον πλεονέκτημα της διαβροχής στην περίπτωση αυτή, ήταν η διατήρηση της μεμβράνης σε καθαρή
κατάσταση και άρα της υψηλής ανακλαστικότητάς της. [Velasquez, et al. (1991), ό.α, σ. 205.]
107
Arthur Bowen, "Some historical indicators for building design under natural conditions in overheated regions",
στο Miller Harry, ed.. Passive Cooling Handbook. Addenda, U.S.A.: U.S. Department of Energy, Lawrence
Berkeley Laboratory, The Passive Cooling Working Group, The Florida Solar Energy Center, 1980, σ 1-42.
,08
Wakabayashi, et al. (1998), ό.π, σ. 175.
109
Landsberg (1981), ό.π., 225-226.
ηο
Edmonds (2002), ό.π, σ. 382.
m
399
ακτινοβολίας , ενώ ακόμα πιο θετική για τη βελτίωση του μικροκλίματος θεωρείται η
διαβροχή σκιασμένων επιφανειών.113
Τέλος, η επίδραση της διαβροχής στις επιφανειακές θερμοκρασίες των αστικών
επιφανειών μπορεί να μειωθεί σημαντικά αν η υγρασία του αέρα είναι σε υψηλά επίπεδα. Οι
υψηλές τιμές σχετικής υγρασίας δυσκολεύουν ή και αποτρέπουν τη διαδικασία της
εξάτμισης και έτσι δεν επιτρέπουν το δροσισμό με εξάτμιση των υλικών. Ωστόσο, στις
περισσότερες ελληνικές πόλεις, ο συνδυασμός υψηλών θερμοκρασιών αέρα και χαμηλών
τιμών σχετικής υγρασίας που παρατηρούνται κατά τις μεσημεριανές ώρες του καλοκαιριού,
' 114
επιτρέπουν και ενισχύουν την εφαρμογή αυτή
Ένα πρόβλημα, που μπορεί να προκύψει από την εφαρμογή της διαβροχής, ως στρατηγικής
μείωσης των επιφανειακών θερμοκρασιών των υλικών, που χρησιμοποιούνται στους
υπαίθριους χώρους της πόλης είναι η εμφάνιση άνθισης115 (εξανθημάτων αλάτων) σε
ορισμένες ομάδες υλικών. Κατά τις πειραματικές μετρήσεις της διατριβής, άνθιση
παρατηρήθηκε στην επιφάνεια όλων των διαφορετικών πλακών από τσιμέντο, καθώς και
στους κυβόλιθους από τσιμέντο. Οι παρατηρήσεις αυτές συμφωνούν με εκείνες των Cook
et al.116
Ένα άλλο πιθανό μειονέκτημα είναι η αύξηση της σχετικής υγρασίας του αέρα που
προκαλείται από την εξάτμιση του νερού από την επιφάνεια των υλικών.117 Καθώς αυτή η
αύξηση δε συνοδεύεται από αντίστοιχη μείωση στη θερμοκρασία του αέρα, όπως συμβαίνει
όταν η εξάτμιση του νερού πραγματοποιείται κατευθείαν στον αέρα με την χρήση
nnicronisers118, η διαβροχή των υλικών δεν εφαρμόστηκε στους υπαίθριους χώρους της Expo
της Σεβίλλης.119
Αργιτεκτονικέο παράμετροι
Η διαβροχή δεν μπορεί να εφαρμοστεί καθολικά και αδιάκριτα σε όλους τους υπαίθριους
χώρους της πόλης. Σε αντίθεση με το σκιασμό, οι τρόποι με τους οποίους αυτή η
στρατηγική αυτή μπορεί να εφαρμοστεί είναι περιορισμένοι. Έτσι, η διαβροχή των αστικών
δαπέδων πραγματοποιείται με την ενσωμάτωση πιδάκων ή μικροψεκαστήρων120 σε αυτά
(βλ. εικόνες 1120 και 11.21).
m
113
Takashi Asawa, et al., "Passive methods for creating good thermal environments in outdoor space. An
investigation of microclimate in the outdoor urban space at a residential area", στο Steemers Koen, Yannas
Simos, eds.. Architecture - City - Environment. Proceedings of the 17th PLEA Conference. Cambridge, 2000,
London: James & James Science Publishers Ltd., 2 0 0 0 , σ. 482 και Edmonds (2002), ό.π., σ. 382.
114
Evangelos Evangelinos, Bougiatioti Flora, Oikonomou Aineias, "Moving the air inside the urban fabric. A
proposal for the city of Athens, στο Bustamante Waldo, Collados Eugenio, eds., PLEA 2003. Rethinking
development: Are we producing a people orientated habitat? 2dh International Conference on Passive and
Low Energy Architecture, Santiago - CHILE, 9-12 November 2003, Chile: Escuela de Construccion Civil.
Pontificia Universidad Catolica de Chile / PLEA International, 2003, E-9. [CD-ROM]
115
Ως άνθιση μεταφράζεται ο αγγλικός όρος efflorescence. Η δημιουργία άνθησης στα δομικά υλικά έχει
άμεση σχέση με τον χρόνο στεγνώματος. (L Pel, et al., "Efflorescence pathway diagram: understanding salt
weathering", Construction and Building Materials, 18, 2 0 0 4 , a 312)
116
Cook, et al. (2003), ό.π., σ. 2.
117
Ε. Α. Rodriguez, S. Alvarez, R. Martin, "Direct air cooling from water drop evaporation", στο Alvarez
Servando et al., eds. Architecture and Urban Space. Proceedings of the Ninth International Conference,
Seville, Spain, September 24-27, 1991 Dordrecht / Boston / London: Kluwer Academic Publishers, 1991, σ. 622.
118
Rodriguez, et al. (1991), ό.π, σ. 622.
w
Alvarez, et al. (1991), ό.π, σ. 191.
120
Ως μικροψεκαστήρες μεταφράζεται ο αγγλικός όρος micron/sers ή atomizers Οι μικροψεκαστήρες είναι
διατάξεις που παράγουν σωματίδια νερού "είτε με την κινητική ενέργεια του ίδιου του υγρού (pressure
atomizers), είτε με την έκθεση σε ένα ρεύμα αέρα υψηλής ταχύτητας (twin fluid atomizers), είτε ως
αποτέλεσμα εφαρμογής εξωτερικής μηχανικής ενέργειας μέσω ενός μηχανισμού περιστροφής ή δόνησης
(rotary atomizers)". (Αινείας Οικονόμου, Χρήση συστημάτων δροσισμού με εξάτμιση και με ακτινοβολία για
την βελτίωση του μικροκλίματος σε υπαίθριους χώρους και σε κτίρια. Μη δημοσιευμένη Μεταπτυχιακή
400
Οπως προαναφέρθηκε, η διαβροχή είναι λιγότερο αποτελεσματική από το σκιασμό όσον

αφορά στη μείωση των επιφανειακών θερμοκρασιών των υλικών που διαμορφώνουν τους
υπαίθριους χώρους των πόλεων. Συγχρόνως, η εφαρμογή της χαρακτηρίζεται από
συγκεκριμένες τεχνικές απαιτήσεις, όπως είναι ο σχεδιασμός του δικτύου των πιδάκων ή
των μικροψεκαστήρων, αλλά και η χρήση ανοιχτόχρωμων υδατοπερατών υλικών ή υλικών
σε υδατοπερατά υπόστρωμα. Κατά συνέπεια, η εφαρμογή της διαβροχής μπορεί να είναι
σημαντική σε υπαίθριους χώρους, όπου η φύτευση δέντρων ή η κατασκευή σκιάστρων με
στόχο το σκιασμό δεν είναι δυνατή για διάφορους λόγους, ο σημαντικότερος από τους
οποίους είναι η δημιουργία ενός ισχυρού αστικού χαρακτήρα121.
Εικόνα 11.20: Place de Terraux. Κεντρική πλατεία Εικόνα 11.21: Bundesplatz. Η κεντρική πλατεία της
της Λυών στη Γαλλία. Βέρνης στην Ελβετία.
πηγή: The World of Contemporary Architecture,
σ. 126-127.
θέτοντας τις βάσεις για μια ολοκληρωμένη έρευνα

Ο στόχος των πειραματικών μετρήσεων, που πραγματοποιήθηκαν στα πλαίσια αυτής της
διατριβής, σε σχέση με τη επίδραση της διαβροχής στις επιφανειακές θερμοκρασίες των
υλικών είχε ως βασικό στόχο την εξαγωγή κάποιων προκαταρτικών συμπερασμάτων. Κατά
συνέπεια, οι παραλλαγές διαβροχής, που εφαρμόστηκαν και αξιολογήθηκαν δεν
αποτελούσαν προϊόν μιας ολοκληρωμένης και σαφώς ορισμένης μεθοδολογίας. Αντίθετα,
είχαν ως στόχο τη διαμόρφωση γενικών παρατηρήσεων σχετικά με μία ποικιλία συχνών έως
αραιών παραλλαγών διαβροχής. Συνεπώς, είναι προφανές ότι για την εξαγωγή σαφέστερα
ορισμένων και σίγουρων συμπερασμάτων είναι απαραίτητη μια λεπτομερής και συστηματική
μεθοδολογία, που θα λαμβάνει υπόψη ζητήματα, όπως είναι το υπόστρωμα τοποθέτησης
των υλικών και οι διαφορετικές παραλλαγές διαβροχής.
Στην προκαταρτική πειραματική έρευνα, που παρουσιάστηκε, τα δείγματα υλικών ήταν
τοποθετημένα πάνω σε στεγανή, αδιαπέραστη επιφάνεια δώματος με επικάλυψη κεραμικών
πλακιδίων. Το γεγονός αυτό είναι σίγουρο ότι επηρέασε σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό,
την αποτελεσματικότητα των διαφορετικών παραλλαγών διαβροχής. Σχετικά με αυτό το
θέμα, υπάρχουν δύο αντιδιαμετρικά διαφορετικά ζητήματα Από τη μία μεριά, η συνήθης
τοποθέτηση των υλικών στους υπαίθριους χώρους της πόλης, αλλά και στα δώματα των
Εργασία, Αθήνα: Ε.Μ.Π. Σχολή Αρχιτεκτόνων, Δ.Π.Μ.Σ. Αρχιτεκτονική - Σχεδιασμός του Χώρου, Κατεύθυνση
Α: Σχεδιασμός - Χώρος - Πολιτισμός, Φεβρουάριος 2002, σ. 17.)
121
Στη γαλλική βιβλιογραφία, οι αστικές πλατείες διακρίνονται σε mineral (ορυκτές) και σε vegetal (φυτικές),
με βάση την ύπαρξη φυτεύσεων σε αυτούς. (Aicha Boussoualim, Luc Adolphe, "Microclimate conditions and
space use variations", στο GRECO and ACAD, eds., PLEA 2002. Design with the Environment. Proceedings of
the 19th International Conference. Toulouse - France, July 2002, Toulouse, 2 0 0 2 , a. 339.)
401
κτιρίων στην Ελλάδα γίνεται πάνω σε υπόστρωμα από σκυρόδεμα ή τσιμεντοκονίαμα Αυτή
η κατασκευή δεν απέχει πολύ από την υδατοστεγανή επιφάνεια που χρησιμοποιήθηκε στην
προκαταρτική έρευνα. Από την άλλη μεριά όμως, η τοποθέτηση των υλικών σε ένα
υδατοπερατό υπόστρωμα από χώμα ή άμμο, όπως συμβαίνει σε πολλές Ευρωπαϊκές χώρες,
είναι σίγουρο ότι θα είχε θετική επίδραση στη θερμική συμπεριφορά του υλικού και στη
συμπεριφορά του σε σχέση με τη διαβροχή. Σε κάθε περίπτωση, μια ολοκληρωμένη έρευνα
πρέπει να λάβει σοβαρά υπόψη της το υπόστρωμα πάνω στο οποίο θα τοποθετούνται τα
υλικά και ενδεχομένως να ελέγξει την επίδραση, που έχει αυτό στην αποτελεσματικότητα
αυτής της στρατηγικής.122
Οι παραλλαγές διαβροχής που εφαρμόστηκαν κατά τις πειραματικές μετρήσεις
εντοπίστηκαν κυρίως στη μείωση των μέγιστων θερμοκρασιών, που αναπτύσσονται στα
υλικά κατά τις μεσημεριανές ώρες (13:30-16:30) των καλοκαιρινών μηνών. Μόνο η
παραλλαγή ΤΤ2 περιλάμβανε διαβροχή των υλικών στις 16.00 και στις 17:00, οπότε και
συνέβαλε εν μέρει στη γρηγορότερη αποβολή θερμότητας από αυτά. Τα υλικά που έχουν
απρόσκοπτη ηλιακή πρόσβαση κατά τη διάρκεια της ημέρας διατηρούν τις υψηλές
επιφανειακές θερμοκρασίες τους έως νωρίς το βράδυ, θερμαίνοντας τον αέρα και
επηρεάζοντας αρνητικά, τόσο τις συνθήκες θερμικής άνεσης, όσο και την ανάπτυξη του
φαινομένου της αστικής θερμικής νησίδας. Για το λόγο αυτό, μια ολοκληρωμένη έρευνα θα
πρέπει να περιλαμβάνει παραλλαγές διαβροχής, οι οποίες θα έχουν ως στόχο να μειώσουν
τις θερμοκρασίες των υλικών αργά το απόγευμα. Τέλος, πρέπει να διερευνηθεί και η
επίδραση της νυχτερινής διαβροχής των υλικών στην επίτευξη χαμηλότερων πρωινών
θερμοκρασιών και άρα στη μείωση των θερμοκρασιών τους κατά τη διάρκεια της ημέρας.
11.5 Η χρήση φυτικών καλύψεων
11.5.1 Γενικά
Η βλάστηση αποτελεί υλικό διαμόρφωσης της "επιδερμίδας" των πόλεων, καθώς μπορεί
να χρησιμοποιηθεί ως επιφανειακό υλικό στους υπαίθριους χώρους, αλλά και στο κέλυφος
των κτιρίων. Οι επιφάνειες που καλύπτονται με είδη βλάστησης, όπως είναι τα ποώδη φυτά,
οι χαμηλοί θάμνοι και τα αναρριχητικά φυτά αναφέρονται στην παράγραφο αυτή ως φυτικές
εδαφοκαλύψεις.
Οι φυτικές καλύψεις μπορούν να εφαρμοστούν στους υπαίθριους χώρους των πόλεων,
καθώς και στις όψεις και τα δώματα των κτιρίων. Στα αστικά πάρκα, οι επιφάνειες χαμηλού
πρασίνου περιλαμβάνουν συνήθως γρασίδι, αλλά και διάφορα ποώδη ή θαμνώδη φυτά. Η
κάλυψη των όψεων των κτιρίων με φυτικά στοιχεία πραγματοποιείται συνήθως με
αναρριχητικά φυτά. Τέλος, στα δώματα των κτιρίων, οι φυτικές εδαφοκαλύψεις
εφαρμόζονται με τη μορφή φυτεμένων δωμάτων123, αλλά και με πέργκολες που φέρουν
αναρριχητικά φυτά.
Οι Cook, et αϊ. πραγματοποίησαν σχετικό πείραμα, κατά το οποίο ένα κεραμικό πλακίδιο τοποθετήθηκε
πάνω σε βρεγμένο στρώμα άμμου. Για περισσότερα, βλ. Cook, et al. (2003), ό.π., σ. 3.
123
Υπάρχουν δύο διαφορετικοί τρόποι εφαρμογής φυτεμένων δωμάτων σε κτίρια: τα φυτεμένα δώματα
εκτατικού τύπου (μετάφραση του αγγλικού όρου extensive green roofs) και τα φυτεμένα δώματα
εντατικού τύπου (μετάφραση του αγγλικού όρου intensive green roofs). Ο διαχωρισμός αυτός βασίζεται
στο είδος των φυτών και κατ' επέκταση, στην πολυπλοκότητα της εφαρμογής, που χαρακτηρίζει καθέναν
από τους δύο αυτούς τύπους. Τα φυτεμένα δώματα εκτατικού τύπου χαρακτηρίζονται από ποώδη φυτά,
τα οποία αντέχουν στην ξηρασία το καλοκαίρι. Απαιτούν μόνο ελάχιστη συντήρηση και άρδευση Το
πάχος του υποστρώματος είναι από 5-10 εκατοστά. Τα φυτεμένα δώματα εντατικού τύπου
χαρακτηρίζονται από πλούσια βλάστηση. Μπορούν να φέρουν θάμνους, ακόμα και μικρά δέντρα, Αυτός ο
τύπος φυτεμένου δώματος έχει αυξημένες ανάγκες σε άρδευση και συντήρηση. Το πάχος του
υποστρώματος μπορεί να φτάνει και το ένα μέτρο. (Peter Haefeli, Bernard Lâchai, Willi Weber, Experiences
with green roofs in Switzerland", στο Environmentally Friendly Cities. Proceedings of PLEA 98, Passive and Low
Energy Architecture, 1998, Lisbon, Portugal, June 1998, Maldonado Eduardo, Yannas Simos, eds., London, James
& James Science Publishers Ltd, 1998, o. 365.)
402
ΤΤαρά τον υψηλό συντελεστή απορροφητικότητας τους, τα διάφορα φυτά δεν

υπερθερμαίνονται, καθώς χρησιμοποιούν την ηλιακή ακτινοβολία για τις διάφορες βιολογικές
λειτουργίες τους124, όπως η διαπνοή. Οι θερμοκρασίες που αναπτύσσονται σε επιφάνειες
γρασιδιού ή άλλων φυτικών καλύψεων, όπως είναι οι θάμνοι, είναι κατά πολύ χαμηλότερες
από τις θερμοκρασίες που αναπτύσσονται στα διάφορα οικοδομικά υλικά.
Πί νάκας 11.9: θερμοκρασίες επιφανειών φυτικών καλύψεων.

Υλικό Εύρος Τα Απόλυτη Απόλυτη Μέση Τ Μέση Τ στις Tair στις
13:30 - 1ό:30 μέγιστη Τ ελάχιστη Τ Tair 19:30 19:30
Γρασίδι, πυκνό, Μ.Ο. 34,5 19,7 28,8 32,0 24,5 32,0
Γρασίδι, αραιό, ξηρά 41-45 45,0 23,0 34,9 30,8 27,0 32,0
Γρασίδι, σκιά, Μ.Ο. 30,5 18,5 25,0 33,4 25,5 32,0
Αειθαλείς θάμνοι, Μ.Ο. 34,0 24,0 29,5 33,8 29,0 32,5
Από τις μετρήσεις που πραγματοποιήθηκαν σε διάφορους υπαίθριους χώρους της

Αθήνας κατά τη διάρκεια της έρευνας πεδίου αυτής της διατριβής, φαίνεται ότι τόσο το
γρασίδι, όσο και οι θάμνοι, παρουσιάζουν πολύ χαμηλές επιφανειακές θερμοκρασίες.
Αναλυτικότερα, το πυκνό και καλά αρδευόμενο γρασίδι είναι πάντα ψυχρότερο από τον
αέρα, με τη μέση τιμή των απόλυτων μέγιστων θερμοκρασιών του να είναι ίση με τους 34,5
βαθμούς Κελσίου. Η μέση τιμή των μέσων θερμοκρασιών των επιφανειών γρασιδιού ήταν ίση
με 28,8 βαθμούς Κελσίου, ενώ η αντίστοιχη τιμή για τον αέρα ήταν 32,6 βαθμοί Κελσίου. Κατά
τη δύση του ήλιου (19:30), οι θερμοκρασίες των επιφανειών γρασιδιού ήταν κατά πολύ
χαμηλότερες των θερμοκρασιών του αέρα (μέση τιμή ίση με 24,5 °C). Ακόμα χαμηλότερες
είναι οι επιφανειακές θερμοκρασίες σκιασμένων επιφανειών γρασιδιού, των οποίων η μέση
τιμή των μέγιστων θερμοκρασιών ήταν 30,5 βαθμοί Κελσίου και των μέσων θερμοκρασιών
ήταν 25 βαθμοί Κελσίου. Οι επιφάνειες που καλύπτονταν με αειθαλείς θάμνους
παρουσίασαν αντίστοιχες θερμοκρασίες με εκείνες που καλύπτονταν από πυκνό και καλά
αρδευόμενο γρασίδι.
Η κατάσταση και η άρδευση των φυτικών καλύψεων επηρεάζει τις επιφανειακές
θερμοκρασίες τους.'25 Η επιφάνεια ξηρού και αραιού γρασιδιού που μετρήθηκε παρουσίασε
Γιάννας Σίμος, Βιοκλιματικές Αρχές Πολεοδομικού Σχεδιασμού. Εισαγωγικές Σημειώσεις, Αθήνα: Εθνικό
Μετσόβιο Πολυτεχνείο, Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα: Αρχιτεκτονική-Σχεδιασμός του Χώρου, Κατεύθυνση Β:
Πολεοδομία-Χωροταξία, Μάιος 2001, σ. 13.
Τόσο ο Hoyano, όσο και η Niachou et al. μέτρησαν επιφανειακές θερμοκρασίες σε επιφάνειες με ξερό
γρασίδι, οι οποίες ήταν κατά τουλάχιστο ΙΟ βαθμούς Κελσίου υψηλότερες, από την αντίστοιχη
θερμοκρασία του αέρα. (Akira Hoyano, "Climatological uses of plants for solar control and the effects on the
403
υψηλές θερμοκρασίες. Η απόλυτη μέγιστη θερμοκρασία του ήταν 45 βαθμοί Κελσίου, η μέση
θερμοκρασία του 34,9 βαθμοί Κελσίου, ενώ η θερμοκρασία του στις 19:30 ήταν ίση με 27
βαθμούς Κελσίου. Οι διαφορές ανάμεσα στις επιφανειακές θερμοκρασίες του αρδευόμενου
και του ξηρού γρασιδιού είναι σημαντικές (ΙΟ,δ °C για τις μέγιστες θερμοκρασίες και 6,1 °C
για τις μέσες θερμοκρασίες). Ακόμα μεγαλύτερη είναι, όμως, η διαφορά ανάμεσα στις
θερμοκρασίες του εκτεθειμένου, ξηρού γρασιδιού και εκείνες του σκιασμένου γρασιδιού. Σε
ό,τι αφορά στη μέγιστη θερμοκρασία, η διαφορά αυτή φτάνει έως και τους 14,5 βαθμούς
Κελσίου. Το παραπάνω είναι ενδεικτικά της εξάρτησης των επιφανειακών θερμοκρασιών των
φυτικών καλύψεων από τη συχνότητα άρδευσης τους και, κατά συνέπεια, από την ανάπτυξη
τους.
Σε κάθε περίπτωση, πρέπει να σημειωθεί ότι οι επιφανειακές θερμοκρασίες των
διάφορων επιφανειών βλάστησης είναι -ακόμα και στην περίπτωση του ξηρού γρασιδιού-
πολύ χαμηλότερες από τις αντίστοιχες θερμοκρασίες των σκουρόχρωμων, τεχνητών
υλικών που διαμορφώνουν την πλειονότητα των αστικών επιφανειών. Το γεγονός αυτό είναι
προφανές από τα πειραματικά δεδομένα, που παρουσιάστηκαν παραπάνω, αλλά και εκείνα
που αναφέρονται στη διεθνή βιβλιογραφία120.
Πέρα από τη μείωση των θερμοκρασιών των επιφανειών στους υπαίθριους χώρους των
πόλεων, οι φυτικές εδαφοκαλύψεις συμβάλλουν και στη μείωση των θερμοκρασιών του
αέρα στην άμεση περιοχή τους127. Η θετική επίδραση στις θερμοκρασίες του αέρα μπορεί να
επεκταθεί στο επίπεδο αστικών περιοχών, αλλά και ολόκληρης της πόλης. Για να γίνει αυτό,
πρέπει η τοποθέτηση της βλάστησης να μην περιορίζεται στις επιφάνειες των αστικών
υπαίθριων χώρων, αλλά να επεκταθεί και στις οριζόντιες και τις κατακόρυφες επιφάνειες
των κτιρίων.128 Σε αυτή την περίπτωση, η βλάστηση σε πόλεις με ζεστό κλίμα μπορεί να έχει
θετική επίδραση στο αστικό μικροκλίμα και να συμβάλλει στη μετρίαση του φαινομένου της
αστικής θερμικής νησίδας.129
Η βελτίωση του μικροκλίματος που προσφέρουν οι φυτικές εδαφοκαλύψεις δεν
περιλαμβάνει μόνο τη μείωση των θερμοκρασιών του αέρα, αλλά και την αύξηση της
thermal environment of a buildings", Energy and Buildings, 11,1988, σ. 196-197 και A. Niachou, et al., "Analysis of
the green roofs thermal properties and investigation of its energy performance", Energy and Buildings, 33,
2001, a 720.)
126
Οι Lobgki et gl., κοτέγρρ^|κ3ν μέγιστη επιφανεισκη θερμοκροσίσ σε επιφάνεισ ypgoiôiou ίσες με 40,4 °C.
(L.C. Lobgki, et gl., "The effect of povement moterigls on thermol comfort in open spaces", στο Bustamante
Waldo, Collados Eugenio, eds., PLEA 2003. Rethinking development: Are we producing a people orientated
habitat? 2Cf International Conference on Passive and Low Energy Architecture, Santiago - CHLE, 9-12
November 2003., Chile: Escuela de Construccion Civil. Pontificia Universidad Catolica de Chile / PLEA
International, 2003, E-5. [CD-ROM].) Παρόμοιες ήταν και οι μετρήσεις της Margues de Almeida, η οποία
κατέγραψε θερμοκρασίες ίσες με 25, 38 και 22 °C στις 10Ο0, στις 14Ο0 και στις 18:00, αντίστοιχα, σε
επιφάνεια γρασιδιού, η οποία ήταν εκτεθειμένη στην ηλιακή ακτινοβολία. Οι θερμοκρασίες που κατέγραψε n
ερευνήτρια σε σκιασμένες επιφάνειες γρσσιδιού ήτσν ακόμο χgμnλóτεpες (ΙΟ, 12 κοι 12 °C, στις 10:00, στις
14Ο0 κσι στις 18:00). [Mgrques de Almeidg (2002), ό.π, σ. 439]
127
Η Morgues de Almeidg gvgφέpει öigcpopa 2 °C ονάμεσσ στις θερμοκροσίες του oépg εκτεθειμένης
πλgκóστpωσnς κσι σκισσμένου γρσσιδιού [Morgues de Almeidg (2002), ό.π, σ. 439], ενώ οι Lobgki et gl.,
KgTgypa(pouv ότι οι θερμοκρσσίες του oépg πάνω gnó εκτεθειμένο γρσσίδι ήτσν, κστά τις μεσημερισνές
ώρες, κστά περίπου 1 °C χομηλότερες οπό τις οντίστοιχες που μετρήθηκσν πάνω gnó το σκυρόδεμσ και
κατά περίπου 1,5 °C χαμηλότερες από τις αντίστοιχες που μετρήθηκαν πάνω από την άσφαλτο. [Labaki, et
al. (2003), ό.π., σ. 3-4.]
128
Eleftheria Alexandri, "The effect of green roofs on the urban climate: a gugntgtive gpprooch", στο GRECO
ond ACAD, eds., PLEA 2002. Design with the Environment. Proceedings of the 19th International Conference.
Toulouse -France, July2002, Toulouse, 2 0 0 2 , a 315-316.
129
Με βάση πσpgμετpική έpεuvg με την χρήση λογισμικού Computotionol Fluid Dyngmics - CFD, η Alexgndri
υπολόγισε μείωση της θερμοκρσσίσς του oépg κατά 0,4 °C έως κ α 19,9 °C, yig δΚ2<ρορετικές πυκνότητες
κτιρίων και δισφορετικές θέσεις των επιφσνειών βλάστησης. [Alexgndri (2002), ό.π., σ. 315-316.]
404
Κεφάλαιο 11 . Στρατηγικές μείωσης των επιφανειακών θερμοκραοιών των υλικών
εξάτμισης130. Οπως σημειώθηκε σε προηγούμενο κεφάλαιο131, η εξάτμιση αποτελεί ρυθμιστικό

παράγοντα του αστικού μικροκλίματος και της αστικής θερμικής νησίδας. Αυτό συμβαίνει
κυρίως γιατί το νερό της Βροχής παραμένει στα διάφορα στοιχεία των φυτεύσεων (φύλλα,
κλαδιά, κ.λπ.) και στο χώμα τους, από όπου και εξατμίζεται βαθμιαία μειώνοντας τις
θερμοκρασίες του αέρα και αυξάνοντας τη σχετική υγρασία του.132 Σε ένα δεύτερο επίπεδο,
η βλάστηση μπορεί να αυξήσει τη σχετική υγρασία του αέρα με τη διαδικασία της διαπνοής.
Ωστόσο, το ποσοστό υδρατμών που προέρχεται από τις διάφορες μορφές βλάστησης
εξαρτάται από το είδος τους. Τα φυτά που έχουν μεγαλύτερες ανάγκες άρδευσης
διαπνέουν εντονότερα και έτσι εξατμίζουν μεγαλύτερες ποσότητες νερού.133 Αντίθετα, τα
ξηροφυτικά είδη, δηλαδή τα φυτά που αντέχουν στη ζέστη και την ξηρασία, όπως είναι τα
ιθαγενή ή ενδημικά του Μεσογειακού κλίματος φυτά, έχουν μειωμένη διαπνοή.134
Στο επίπεδο της πόλης, η γενίκευση της εφαρμογής φυτικών καλύψεων στις οριζόντιες
επιφάνειες, δηλαδή στους υπαίθριους χώρους και στα δώματα των κτιρίων, μπορεί να έχει
πολύ θετική συμβολή στην αποκατάσταση του κύκλου του νερού. Ομοια ή και περισσότερο
από την χρήση υδατοπερατών υλικών ή υλικών τοποθετημένων σε υδατοπερατά
υπόστρωμα, η εφαρμογή φυτικών καλύψεων μπορεί να συμβάλει στη μείωση του ποσοστού
του νερού της Βροχής που καταλήγει στο δίκτυο απορροής όμβριων υδάτων σε περιόδους
ισχυρών βροχοπτώσεων135. Το νερό αυτό κατακρατάται και καταλήγει εν μέρει στον υπόγειο
υδάτινο ορίζοντα136 και εν μέρει στην ατμόσφαιρα με τη μορφή υδρατμών, όπως
προαναφέρθηκε.
Σε επίπεδο κτιρίου, η εφαρμογή βλάστησης με τη μορφή αναρριχητικών φυτών και με τη
μορφή των φυτεμένων δωμάτων έχει ως αποτέλεσμα τη μείωση των αναγκών για δροσισμό
των εσωτερικών χώρων. Αυτό επιτυγχάνεται με διαφορετικούς, σε κάθε περίπτωση,
τρόπους.
Τα αναρριχητικά φυτά στις όψεις και στα δώματα έχουν ως πρωταρχικό ρόλο το
σκιασμό των στοιχείων της κατασκευής από την προσπίπτουσα ηλιακή ακτινοβολία,
μειώνοντας έτσι τις θερμικές πρόσοδοι του κελύφους. Αντίθετα, τα φυτεμένα δώματα δεν
συμβάλλουν μόνο στο σκιασμό της κατασκευής του δώματος137. Στην περίπτωση μη
μονωμένων δωμάτων, η προσθήκη φυτεμένου δώματος αυξάνει τη θερμική τους μάζα και
μειώνει το συντελεστή θερμοπερατότητάς τους138, μειώνοντας τη ροή θερμότητας προς το
εσωτερικό των κτιρίων139. Τέλος, τα φυτεμένα δώματα μπορούν, με κατάλληλο σχεδιασμό,
130
Landsberg (1981), ό.π., σ. 178.
131
πρβλ. Κεφάλαιο 2 _ Το κλίμα των πόλεων, Μέρος Ι.
,32
Landsberg (1981), ό.π., ο. 212.
133
Ε.Β. Μαλαμά, Κ. Παπακωνσταντίνου, Διάλεξη με θέμα: Το Πράσινο στο Σκιασμό και το Δροσισμό των
Κτιρίων. Η Περίπτωση των Αναρριχώμενων, Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, Τμήμσ Αρχιτεκτόνων
Μηχονικών, Τομέος IV, Τομέος Συνθέσεων Τεχνολογικής Αιχμής, Αθήνσ, 1992, σ. 12.
134
Αικ. Χρονοπούλου-Σερέλη. "Συμβολή της φυτοκάλυψης στη δισμόρφωση των βιοκλιμστικών συνθηκών
του οστικού χώρου. Το πσpάδειγμg της Aθήvgς", στο Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας, Τμήμα Κεντρικής
Μακεδονίας, Ημερίδα: Β/οκλ/ματ/κός Σχεδιασμός στον Αστικό Χώρο, θεσσαλονίκη: 24 Μαΐου 2 0 0 2 , ο. 3
135
Londsberg (1981), ό.π, σ. 231.
136
137
Polomo Del Barrio (1998), ό.π., σ. 191.
138
Σχετικά με το συντελεστή θερμοπερστότητος, οι Eumorfopoulou et al. σημειώνουν ότι με σπλούς τεχνο
οικονομικούς όρους, η μείωση των ψυκτικών (κσι των θερμικών φορτίων), που επιτυγχάνετοι gnó τα
φυτεμένα δώματα μπορεί να επιτευχθεί και με την απλή προσθήκη θερμομόνωσης. (Kate Eumorfopoulou,
Gregory Economides, Dimitris Aravantinos, "Energy efficiency of planted roofs", στο Etzion Yair, et al., eds.,
Architecture of the Extremes. Proceedings of the if PLEA International Conference, 3-8 July 1994, Dead Sea,
Israel, Israel: The Desert Architecture Unit, The Jacob Blaustein Institute for Desert Research, Ben-Gurion
University of the Negev, 1994, o. 397.)
139
Aikaterini Eymorfopoulou, Dimitris Aravantinos, "The contribution of a planted roof to the thermal protection
of buildings in Greece", Energy and Buildings. 27:1, 1998, σ. 36 κσι S. Onmura, M. Mgtsumoto, S. Hokoi, "Study on
evaporative cooling effect of roof lawn ggrdens", Energy gnd Buildings, 33, 2001 , ο. όόό. Οι Niochou et cl.
υπολόγισαν ότι η μείωση των ψυκτικών φορτίων που επιτυγχάνεται με την εφαρμογή φυτεμένου δώματος
είναι ίση με 37% για μη μονωμένο δώμα, με 4% για μέτρια μονωμένο δώμα και με λιγότερο από 2% για καλά
μονωμένο δώμα (Α. Niachou, et al., "Analysis of the green roofs thermal properties and investigation of its
405
να χρησιμοποιηθούν και ως μέσο παθητικού δροσισμού των χώρων που βρίσκονται κάτω
από αυτό, ενεργώντας ως αποθήκη ψύχους.140
Το σύνολο των στοιχείων βλάστησης μέσα στην πόλη συμβάλλουν στη βελτίωση της
ποιότητας ζωής των κατοίκων της. Έτσι, μαζί με τα δέντρα, οι φυτικές εδαφοκαλύψεις
καθιστούν την εμπειρία μέσα στην πόλη πολυαισθητική, καθώς εμπλουτίζουν τους
υπαίθριους χώρους με χρώμα, μυρωδιές και ήχους. Οι διάφοροι τόνοι του πρασίνου, τα
χρώματα και το άρωμα των λουλουδιών, τα έντομα και τα πουλιά που ζουν μέσα στα φυτά
είναι στοιχεία που λείπουν εξαιρετικά από τις σύγχρονες πόλεις.
Περιορισμοί εΦαομονήο
Σε ό,τι αφορά στους υπαίθριους χώρους των πόλεων, ο κυριότερος περιορισμός που τίθεται
για την εφαρμογή φυτικών καλύψεων, είναι οι ανάγκες άρδευσης τους σε συνδυασμό με τη
μειωμένη διαθεσιμότητα νερού που αντιμετωπίζουν πολλές ελληνικές πόλεις κατά τη
διάρκεια του καλοκαιριού. Το ζήτημα αυτό αντιμετωπίζεται είτε με την επιλογή ξηροφυτικών
ειδών με μειωμένες ανάγκες άρδευσης, είτε με την χρήση μη πόσιμου νερού (βρόχινου
νερού και νερού από γεωτρήσεις ή από πηγάδια).
Σε ό,τι αφορά στα φυτεμένα δώματα, ο σημαντικότερος περιορισμός που τίθεται για την
εφαρμογή τους στα δώματα υφιστάμενων κτιρίων είναι η στατική επιβάρυνση που επιφέρουν
τα πρόσθετα στρώματα (κηπευτικό και αποστραγγιστικό) στην υφιστάμενη κατασκευή. Το
γεγονός αυτό καθιστά την εφαρμογή φυτεμένων δωμάτων εντατικού τύπου δυνατή μόνο
σε νέα κτίρια, καθώς τα φορτία μιας τέτοιας κατασκευής είναι σημαντικά και πρέπει να
υπολογίζοντα από τα αρχικά στάδια της μελέτης. Με αυτό το δεδομένο, η λύση που μπορεί
να εφαρμοστεί σε υφιστάμενα κτίρια είναι εκείνη των φυτεμένων δωμάτων εκτατικού
τύπου. Ακόμα όμως, και στην περίπτωση αυτή, είναι απαραίτητος ο λεπτομερής
υπολογισμός των πρόσθετων φορτίων σε σχέση με τη στατική μελέτη, προκειμένου να
εξασφαλιστεί η στατική επάρκεια της κατασκευής και η ασφάλεια των χρηστών του
κτιρίου.141
Η αύξηση των πράσινων επιφανειών στις πόλεις μόνο επιθυμητή μπορεί να είναι. Ωστόσο, η
εφαρμογή φυτικών καλύψεων στους υπαίθριους χώρους των πόλεων, αλλά και στις όψεις
και τα δώματα των κτιρίων συνδέεται με κάποια μειονεκτήματα Αυτά αναφέρονται κυρίως
στις δυνατότητες χρήσης των επιφανειών που καλύπτονται με στοιχεία βλάστησης και, στις
περισσότερες περιπτώσεις, μπορούν εύκολα να αντιμετωπιστούν.
Σε ό,τι αφορά στους υπαίθριους χώρους των πόλεων, το κυριότερο μειονέκτημα της
εφαρμογής φυτικών καλύψεων, είναι ότι πέρα από τα διάφορα είδη χλοοτάπητα, τα
υπόλοιπα φυτά (π.χ. πόες, αναρριχητικά, sedum) δεν είναι βατά. Συγχρόνως, ακόμα και τα
περισσότερα είδη χλοοτάπητα δεν είναι ανθεκτικά σε συστηματική καταπόνηση. Το
πρόβλημα αυτό μπορεί να επιλυθεί με το συνδυασμό των επιφανειών γρασιδιού με βατά
energy performance". Energy gnd Buildings, 33, 2001, σ. 728.) Πέρσ gnó την ύπgpξn θερμομόνωσης, η ροή
θερμότητσς προς στους εσωτερικούς χώρους, μπορεί νσ επnpεgστεί κσι gnó το δείκτη LAI των
φυτεύσεων κσι το ρυθμός διοπνοής τους. (T. Tokgkurg, S. Kitgde, Ε. Goto, "Cooling effect of greenery cover
over ο building", Energy gnd Buildings, 31:1, 2 0 0 0 , σ. 5-6.)
140
Theodore G. Theodosiou, "Summer period onglysis of the performonce of g plgnted roof os g pgssive
cooling technique". Energy end Buildings, 35, 2003, o. 909-917. Στην περίπτωση συτή, πρέπει vg λgμßάvετaι
υπόψη ότι η ύπορξη θερμομόνωσης σποτρέπει τη ροή θερμότητος gnó το θερμό εσωτερικό χώρο στο
ψυχρότερο oTpciÔTg του φυτεμένου δώμστος. [Theodosiou (2003), ό.π, ο. 917.]
141
Για περισσότερο, βλ. κσι Δημήτρης ApgßgvOvoc, Αικ. Ευμορφοπούλου, "Φυτεμένο ôciôTg", Κτίριο,
102/Ιονουάριος 1998, σ. 73-80, Μ. Sontgimouris, D. Asimokopoulos, eds., Passive Cooling of Buildings, London:
Jomes & Jgmes Science Publishers Ltd., 1996, o. 117-118 κσι Φλώρσ-Mgpi'g Μπουγιστιώτη, Η συμβολή των
δωμάτων στη βελτίωση του περιβάλλοντος και στην εξοικονόμηση ενέργειας στα κέντρα των ελληνικών
πόλεων, Μη δημοσιευμένη Μετσπτυχ^κή EpYgaio, Aθήvg: Ε.Μ.Π. Σχολή Αρχιτεκτόνων, Δ.Π.Μ.Σ.
Αρχιτεκτονική - Σχεδιοσμός του Χώρου, Κστεύθυνση Α: Σχεδισσμός - Χώρος - Πολιτισμός, Φεβρουάριος
2002, σ. 70-73.
40ό
στοιχεία από διάφορα υλικά, τα οποία επιτρέπουν την κυκλοφορία ατόμων ή ακόμα και
οχημάτων (βλ. εικ. 1124 και 11.25).
Εικόνα 11.24: Βατό τρισδιάστατο πλέγμα από Εικόνα 11.25: Βατά διάτρητα στοιχεία από
πλαστικό υλικό. τσιμέντο.
Ένα άλλο πρόβλημα είναι ότι τα περισσότερα είδη χλοοτάπητα έχουν μεγάλες ανάγκες
άρδευσης, με αποτέλεσμα η συντήρηση τους να χαρακτηρίζεται από μεγάλη κατανάλωση
νερού. Για το λόγο αυτό, στις περιπτώσεις όπου μπορεί να αποφευχθεί η χρήση υδροβόρων
χλοοταπήτων, είναι επιθυμητή η χρήση ξηροφυτικών ποωδών ή αναρριχητικών φυτών. Η
χρήση αυτών των φυτεύσεων είναι δυνατή σε επιφάνειες, όπου δεν υπάρχει κυκλοφορία
ατόμων ή οχημάτων.
Εικόνα 11.26: Κάλυψη επιφάνειας με θάμνους. Εικόνα 11.27: Κάλυψη επιφάνειας με κισσό.
Για τις όψεις των κτιρίων, η εφαρμογή φυτικών καλύψεων με τη μορφή αναρριχητικών
φυτών έχει ένα κυρίως μειονέκτημα.142 Η παρουσία βλάστησης μπροστά από ημιυπαίθριους
χώρους και ανοίγματα μειώνει σημαντικά την κυκλοφορία του αέρα και άρα τις
δυνατότητες αερισμού τους και την απώλεια θερμότητας με ακτινοβολία143 Ο θερμός
αέρας που εγκλωβίζεται μπορεί να αναιρέσει τα θετικά αποτελέσματα του σκιασμού,
ιδιαίτερα σε θερμά και υγρά κλίματα.144 Αντίθετα, σε τοίχους χωρίς ανοίγματα, η παρουσία
Ένα παράπλευρο, μικρότερης σημασίας μειονέκτημα είναι ότι τα αναρριχητικά φυτά συγκεντρώνουν,
πολλές φορές, έντομα και ποντίκια.
143
Για περισσότερα, βλ. και Hoyano (1988), ό.π., σ. 187-188, που αναφέρει μείωση του διαμπερούς αερισμού σε
βεράντα με αναρριχητικά φυτά από 46% σε 17%.
144
Hoyano (1988), ό.π, σ. 187-188.
407
αναρριχητικών φυτών σκιάζει την επιφάνεια τους και μειώνει τις επιφανειακές θερμοκρασίες
τους χωρίς να δημιουργεί ανάλογο πρόβλημα.145
Στα δώματα των κτιρίων, οι πέργκολες με αναρριχητικά φυτά δε δημιουργούν
αντίστοιχα προβλήματα εγκλωβισμού θερμού αέρα και θερμικής επιβάρυνσης του κελύφους,
καθώς οι διαφορές μεταξύ των θερμοκρασιών του αέρα κάτω από μια πέργκολα και κάτω
από τον ήλιο παρουσιάζουν ελάχιστες διαφορές146 Αντίθετα, για τα δώματα των κτιρίων, το
κύριο αρνητικό σημείο της εφαρμογής φυτεύσεων με τη μορφή κήπου είναι ότι το δώμα
καθίσταται μη βατό και αποτρέπεται η πιθανή χρήση του, αλλά και το αυξημένο κόστος
του147 Το γεγονός αυτό καθιστά δυσκολότερη αυτήν την εφαρμογή σε πολυκατοικίες και
ευκολότερη σε κτίρια γραφείων και εμπορικά κέντρα, όπου το δώμα δεν χρησιμοποιείται
καθόλου και η πρόσβαση σε αυτό είναι δύσκολη.148 Στις περιπτώσεις αυτές, ιδιαίτερο
ενδιαφέρον από περιβαλλοντικής άποψης έχει ο συνδυασμός του φυτεμένου δώματος με
την τοποθέτηση φωτοβολταϊκών στοιχείων για την παραγωγή ενέργειας (βλ. εικ. 11.28α και
11.283).
Εικόνα 11.28: Συνδυασμός διατάξεων φωτοβολταϊκών στοιχείων με φυτεμένα δώματα.

πηγή: [Online] Available, http://www.demosite.ch/page/anime/sofrel.swf, 18 Δεκεμβρίου 2005.
Στους υπαίθριους χώρους των πόλεων, αλλά και στις κατακόρυφες και οριζόντιες
επιφάνειες των κτιρίων, η εφαρμογή φυτικών εδαφοκαλύψεων πρέπει να αποτελεί τμήμα του
ευρύτερου αρχιτεκτονικού και αστικού σχεδιασμού. Ωστόσο, σε πόλεις με ξηρό κλίμα, το
εκτεταμένο "πρασίνισμα" των επιφανειών των κτιρίων, και ιδιαίτερα των δωμάτων, μπορεί
να είναι ασύμβατο με το φυσικό τοπίο που τις περιβάλλει.149 Πιθανή απάντηση σε αυτόν τον
προβληματισμό παρέχει η εφαρμογή φυτεμένων δωμάτων εκτατικού τύπου (ποώδη φυτά)
με ξηροφυτική βλάστηση, η οποία είναι συμβατή με την ξηροφυτική μεσογειακή βλάστηση.
Θέτοντας τις βάσεις νια μια ολοκληρωμένη έρευνα

Ενδιαφέρον παρουσιάζει ο πιθανός συσχετισμός των επιφανειακών θερμοκρασιών των
διαφορετικών φυτικών εδαφοκαλύψεων με το είδος τους, αλλά και με τη συχνότητα
άρδευσης τους. Είναι δεδομένο ότι οι επιφανειακές θερμοκρασίες των διαφορετικών
φυτικών ειδών εξαρτώνται από τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους, και ιδιαίτερα από την
αντοχή τους στην ξηρασία και τη ζέστη.150 Συγχρόνως, η άρδευση των στοιχείων βλάστησης
Κατά τη διάρκεια του χειμώνα, η παρουσία αειθαλών αναρριχητικών φυτών σε εποφή με KOTgKopucj^ç
επιφάνειες κτιρίων μπορεί νσ βελτιώσει τη θερμική συμπεριφορά του κελύφους, κσθώς ο oépgç που
εγκλωβίζετσι προσφέρει ένσ είδος μόνωσης γιο Tg δομικά στοιχείο. [Hoyono (1988), ό.π, σ. 191]
146
Hoyono (1988), ό.π., ο. 184 κσι Mgλgμά, ngngKCJVOTOVOvou (1992), ό.π., ο. 2 0 κσι 26.
147
Για περισσότερα, βλ. και Wong Nyuk Hien, et al., "Life cycle cost analysis of rooftop garaens in Singapore",
Builaina ana Environment, 38, 2 0 0 3 , o. 499-509.
m
Μπουγιατιώτη (2002), ό.π, ο. 73.
149
Η. Zσχgpóπouλoς, προφορική συζήτηση (3.6.2006).
150
Ευμορφοπούλου (1994), ό.π., ο. 253.
408
επηρεάζει το βαθμό διαπνοής τους και άρα αποτελεί επιπρόσθετο ρυθμιστικό παράγοντα
των επιφανειακών τους θερμοκρασιών. Οι παραπάνω παράμετροι δεν εξετάστηκαν στα
πλαίσια αυτής της διατριβής, καθώς αποτελούν αυτοτελές ερευνητικό αντικείμενο.
11.6. Η χρήση επιφανειών νερού
11.6.1 Γενικά
Οπως σημειώθηκε και στην παράγραφο που αφορούσε στη διαβροχή των υλικών με
στόχο τη μείωση των επιφανειακών τους θερμοκρασιών, στις περιοχές γύρω από τη
Μεσόγειο, η εξάτμιση του νερού χρησιμοποιούταν πάντα ως μέσο βελτίωσης των συνθηκών
θερμικής άνεσης κατά τη διάρκεια της θερμής περιόδου. Στην αρχιτεκτονική ιστορία αυτών
των περιοχών, υπάρχουν πολλά παραδείγματα της εκμετάλλευσης της διαδικασίας της
εξάτμισης σε διατάξεις φυσικού δροσισμού152, όπως είναι οι ανεμόπυργοι στις περιοχές της
Βόρειας Αφρικής, τα αυλάκια νερού στα αραβικά παλάτια της Alhambra, τα σιντριβάνια στις
πλατείες των ιταλικών πόλεων και πολλά άλλα153 Ο ρόλος του νερού ως ρυθμιστή του
μικροκλίματος και των συνθηκών άνεσης εφαρμόστηκε, ελέγχθηκε και τεκμηριώθηκε
πειραματικά σε πολύ μεγάλη κλίμακα στους υπαίθριους χώρους της Παγκόσμιας Έκθεσης
της Σεβίλλης, Expo '92.154
Εικόνα 11.29: Σιντριβάνι στο Εικόνα 11.30: Σιντριβάνι και ρηχή δεξαμενή νερού στο Παλάτι του
Cerro de Santa Lucia, σ τ ο ΤορΚαρί, στην Κωνσταντινούπολη, Τουρκία.
Σαντιάγκο, Χιλή (μεσογειακό
κλίμα).
151
Μαλαμά, Παπακωνσταντίνου (1992), ό.π., ο. 12.
152
Rapaport (1969), ό.π, ο. 90.
153
Ενδεικτικά αναφέρεται n περίπτωση της Νιμ (Nimes) στη Γαλλία, όπου κατά τους Ρωμαϊκούς χρόνους το
νερό από το ποτάμι χρησιμοποιούταν για τον φυσικό δροσισμό της πόλης. (Χ- Berger, "Human thermal
comfort at Nimes in summer heat", Energy and Buildings. 33: 3, 2001, σ 286.)
154
Για περισσότερα, βλ. και Servando Alvarez et al., eds., Architecture and Urban Space. Proceedings of the
Academic Publishers, 1991, Tomas Balbontin de Arce, Sevilla 1992: Cronica de una Transformacion Urbana,
Sevilla: Gerencia Municipal de Urbanismo, 1992 και A A. VV., Expo '92. Seville Architecture et Design, Sevilla:
Sociedad Estatai para la Exposicion Universal Sevilla 92, γαλ. μτφρ. Guglielmetti Anne, Montclos Cristiane de,
Pio Cristine, Italy: Gallimard/Electa, 1992.
409
Ανάλογα με τις φυτικές εδαφοκαλύψεις, ως υλικό διαμόρφωσης της "επιδερμίδας" των

πόλεων μπορεί να θεωρηθεί και τ ο νερό. Επιφάνειες νερού μπορούν να ενταχθούν τόσο
στους υπαίθριους χώρους των πόλεων, όσο και στις όψεις και τ α δώματα των κτιρίων.
Στους υπαίθριους χώρους των πόλεων, επιφάνειες νερού μπορούν να εφαρμοστούν με τη
μορφή οριζόντιων (βλ. εικ. 11.31 και 11.32) και κατακόρυφων επιφανειών νερού. 155 Στις οριζόντιες
επιφάνειες νερού εντάσσονται δεξαμενές νερού με και χωρίς πίδακες, κανάλια και μικρές
υδατοπτώσεις 156 , ενώ οι κατακόρυφες επιφάνειες νερού αναφέρονται σε τοίχους, που είναι
κατασκευασμένοι από διάφορα υλικά και στους οποίους υπάρχει συνεχής ροή νερού 1 5 7 (βλ.
εικ. 11.33 και 11.34).
Εικόνα 11.31: Οριζόντια επιφάνεια νερού στο Εικόνα 11.32: Σιντριβάνι (οριζόντια δεξαμενή νερού
Ο.Α.Κ.Α. με πίδακα) στην Πλατεία Ελευθερίας.
πηγή: Αρχείο Α. Οικονόμου
Βκόνα 11.33: Κατακόρυφη επιφάνεια νερού από Εικόνα 11.34: Κατακόρυφη επιφάνεια νερού από
μάρμαρο στην Πλατεία Συντάγματος. γυαλί.
πηγή Αρχείο Α. Οικονόμου πηγή: Αρχείο Α. Οικονόμου
Επιφάνειες νερού είναι δυνατό να προσαρμοστούν και στις κατακόρυφες και στις
οριζόντιες επιφάνειες των κτιρίων. Στις όψεις των κτιρίων, τ ο νερό μπορεί να ενταχθεί είτε
ως επιφανειακό στοιχείο, όπως και στους υπαίθριους χώρους, είτε ως στοιχείο μάζας σε
μεταλλικά δοχεία.158 Τέλος, στα δώματα των κτιρίων, οι επιφάνειες νερού μπορούν να
ενταχθούν με τη μορφή αεριζόμενων δεξαμενών, δεξαμενών με πλωτή μόνωση και βατών
δεξαμενών με αδρανή 1 5 9 , αλλά και ως στοιχείο μάζας σε πλαστικές σακούλες 1 6 0 .
Aineias Oikonomou, "Bioclimatic design of water elements in mediterranean cities", στο Dimitra Babalis, ed.,
ECOPOUS: Sustainable Planning and Design Principles, Florence: Alinea Editrice, 2005, σ. 125.
156
157
158
159
Givoni (1998), ό.π, σ. 200. Για περισσότερα, βλ. και Givoni (1998), ό.π, σ. 200-204.
160
Αναφορά στο Σύστημα Skytherm®, που σχεδιάστηκε και κατασκευάστηκε από τον Harold Hay.
410
116.2 Επίδραση στις επιφανειακές θερμοκρασίες
Στην έρευνα πεδίου της διατριβής, δεξαμενές νερού με πίδακες (σιντριβάνια) βρέθηκαν
και μετρήθηκαν στην Πλατεία Κοτζιά και στην Πλατεία Ελευθερίας. Οι επιφάνειες αυτές
παρουσίασαν πολύ χαμηλές θερμοκρασίες (βλ. Πίνακα ILIO). Αυτό οφείλεται στην αυξημένη
θερμοχωρητικότητα του νερού (1160 Wh/m3K)101, αλλά και στη δυνατότητα του να
εξατμίζεται.
Πίνακας ILIO: Θερμοκρασίες επιφανειών νερού.

Υλικό Εύρος Τα Απόλυτη Απόλυτη Μέση Μέση Τ στις Tair στις
Νερό σιντριβανιου, 26 26,0 21,0 24,1 33,0 23,0 32,0
(Πλατεία Κοτζιά)
Νερό σιντριβανιου, 28-30 30,0 23,0 27,0 34,5 28,0 32,0
(Πλατεία Ελευθερίας)
Νερό θάλασσας 20-22 22,0 18,0 20,3 30,8 20,0 32,0
Η διαφορά που παρουσιάζεται ανάμεσα στις θερμοκρασίες των δύο επιφανειών (4 °C για
την απόλυτη μέγιστη θερμοκρασία και 2,9 °C για τη μέση θερμοκρασία) οφείλεται στο
γεγονός ότι ο πίδακας της δεξαμενής στην Πλατεία Ελευθερίας δεν ήταν σε λειτουργία
Ωστόσο, πρέπει να σημειωθεί ότι ακόμα και σε αυτήν την περίπτωση, η επιφάνεια του νερού
ήταν σε όλη τη διάρκεια των μετρήσεων ψυχρότερη από τον αέρα. Οι παραπάνω μετρήσεις
είναι σε συμφωνία με παλαιότερη έρευνα πεδίου, όπου οι μέγιστες επιφανειακές
θερμοκρασίες δεξαμενών νερού με πίδακες σε λειτουργία ήταν ίσες με 24,5 και 26,2
βαθμούς Κελσίου.102
Η χρήση επιφανειών νερού μπορεί να συμβάλει στη μείωση των θερμοκρασιών των αστικών
επιφανειών, καθώς το νερό ως υλικό δεν αναπτύσσει υψηλές θερμοκρασίες, κυρίως λόγω
της υψηλής θερμοχωρητικότητάς τους (1160 Wh/m3K). Παράλληλα όμως, οι επιφάνειες
νερού συμβάλλουν και στη μείωση των θερμοκρασιών του αέρα στην άμεση περιοχή τους.
Οι θερμοκρασίες του αέρα στην άμεση περιοχή σιντριβανιών είναι χαμηλότερες σε σχέση με
τις αντίστοιχες θερμοκρασίες του αέρα της περιοχής, καθώς η εξάτμιση του νερού
προκαλεί μείωση της θερμοκρασία του αέρα με ταυτόχρονη αύξηση της σχετικής υγρασίας
του.103
Πέρα από τα πλεονεκτήματα που υπάρχουν για το μικροκλίμα και τις ευρύτερες
συνθήκες θερμικής άνεσης, η παρουσία του υδάτινου στοιχείου στην πόλη έχει και
σημαντικά ψυχολογικά οφέλη για τους κατοίκους της. Ανάλογα με τη βλάστηση, έτσι και τα
διάφορα στοιχεία νερού γίνονται αντιληπτά από τους κατοίκους των πόλεων με ιδιαίτερη
ευχαρίστηση και αγάπη.164
T. R. Oke, Boundary Layer Climates, London and New York: Routledge, 1995, σ. 44.
162
Για περισσότερα, βλ. και Flora Bougiatioti, Aineias Oikonomou, "Thermal behaviour ot materials used in the
skin ot the city in Greece", στο Bustamante Waldo, Collados Eugenio, eds., PLEA 2003. Rethinking
development: Are we producing a people orientated habitat? 20th International Conference on Passive and
Low Energy Architecture, Santiago - CHILE, 9-12 November 2003., Chile: Escuela de Construccion Civil.
Pontiticia Universidad Catolica de Chile / PLEA International, 2003, G-13, o. 5-6. [CD-ROM].
163
Σε παλαιότερη έρευνα πεδίου, η θερμοκρασία του αέρα πάνω από δεξαμενή νερού με πίδακα σε πάρκο
της Αθήνας ήταν κατά 1,6 βαθμούς Κελσίου χαμηλότερη από τη θερμοκρασία του αέρα στο κέντρο του
χώρου και κατά 2,3 βαθμούς Κελσίου χαμηλότερη από τη θερμοκρασία του αέρα πάνω από επιφάνεια
ασφάλτου. [Bougiatioti, Oikonomou (2003), ό.π, σ. 5.]
164
Lynch (I960), ό.π, σ. 42.
411
Κεφάλαιο Π Στρατηγικές μείωσης των επιφανειακών θερμοκρασιών των υλικών
Οι διάφορες επιφάνειες νερού καταναλώνουν, ακόμα και σε περιπτώσεις όπου υπάρχει
σύστημα ανακύκλωσης του νερού, σημαντικές ποσότητες νερού. Το γεγονός αυτό
αποτελεί τροχοπέδη για την εφαρμογή τους, ιδιαίτερα σε πόλεις, που αντιμετωπίζουν
προβλήματα διαθεσιμότητας πόσιμου νερού κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, όπως είναι
Αθήνα. Ωστόσο, θετικό στοιχείο για την άρση αυτού του περιορισμού αποτελεί το γεγονός
ότι στις οριζόντιες και κατακόρυφες επιφάνειες νερού μπορεί να χρησιμοποιηθεί και βρόχινο
νερο η νερό απο γεώτρηση.
Η εφαρμογή δεξαμενών νερού στα δώματα υφιστάμενων κτιρίων θέτει ανάλογα
ζητήματα στατικής επάρκειας με την εφαρμογή φυτεμένων δωμάτων. Μία ρηχή δεξαμενή
νερού σε δώμα, βάθους ΙΟ εκατοστών, έχει βάρος 100 kg/m2 Το βάρος αυτό, αν υποτεθεί
ότι το δώμα παύει να είναι βατό, δεν αποκλείει την εφαρμογή δεξαμενών νερού σε δώματα
υφιστάμενων κτιρίων στην Ελλάδα166. Ωστόσο, λόγω των επιπλέον κατασκευαστικών
προβλημάτων που τίθενται και αφορούν στην απαίτηση για πολύ καλή στεγάνωση του
δώματος και στη συντήρηση της δεξαμενής, είναι καλό οι δεξαμενές δώματος να
σχεδιάζονται ως βασικό στοιχείο της κατασκευής.167 Τέλος, πρέπει να αναφερθεί ότι ως
προς το ψυκτικό αποτέλεσμα, μια δεξαμενή δώματος και ένα σύστημα ψεκασμού δώματος
δεν παρουσιάζουν σημαντικές διαφορές168, ενώ συγχρόνως το σύστημα ψεκασμού είναι
πολύ ευκολότερο στην εφαρμογή του.
Οι οριζόντιες και οι κατακόρυφες επιφάνειες νερού στους υπαίθριους χώρους της πόλης
μπορεί να έχουν αυξημένη κατανάλωση νερού. Πέρα από αυτό όμως, δεν συνδέονται
άλλου είδους μειονεκτήματα. Αντίθετα, αντίστοιχα με την εφαρμογή φυτεμένων δωμάτων,
η εφαρμογή κατακόρυφων και οριζόντιων ελεύθερων επιφανειών νερού στο κέλυφος των
κτιρίων μπορεί να προκαλέσει, στην περίπτωση κακοτεχνιών, τη δημιουργία υγρασίας.
Στους υπαίθριους χώρους των πόλεων, η χωροθέτηση επιφανειών νερού πρέπει να αποτελεί
τμήμα του ευρύτερου αρχιτεκτονικού και αστικού σχεδιασμού. Ωστόσο, ο σχεδιασμός και η
κατασκευή των στοιχείων αυτών γίνεται, πολλές φορές, με βάση αισθητικά κριτήρια
Συγχρόνως, η συχνή χωροθέτηση τους στο κέντρο ελεύθερων χώρων μεγάλης επιφάνειας
χωρίς το συνδυασμό με στοιχεία σκιασμού ή/και πρασίνου λειτουργεί αρνητικά και σχεδόν
ακυρώνει τις θετικές συνέπειες που έχουν στη βελτίωση του μικροκλίματος.169 Συνεπώς, σε
κάθε περίπτωση πρέπει να λαμβάνονται υπόψη οι μικροκλιματικές συνθήκες της περιοχής,
αισθητικά κριτήρια, κατασκευαστικά και λειτουργικά ζητήματα 170 Συγχρόνως, είναι δεδομένο
ότι σχεδιαστικά, πέρα από ισχυρό αισθητικό στοιχείο, το νερό αποτελεί φυσικό όριο, αλλά
και υλικό που δημιουργεί αντανακλάσεις και αντιθέσεις, αναδεικνύοντας τα στοιχεία του
χώρου που το περιβάλλουν.171
tó5
Oikonomou (2005), ό.π, σ. 126,127.
166
Τα κινητά φορτία που οφείλονται σε παραμονή ανθρώπων σε ένα δώμα υπολογίζονται σε 2 0 0 kg/m 2
(2,00 KN/m2).
167
Μπουγιατιώτη (2002), ό.π., σ. 87.
168
Watson, Labs (1983), ό.π, σ. 38. Συγκεκριμένα, οι Watson και Labs αναφέρονται σε μετρήσεις που
πραγματοποιήθηκαν από τον Yellot και έδειξαν ότι ο διακοπτόμενος ψεκασμός ενός δώματος παρέχει το
ίδιο ψυκτικό αποτέλεσμα με την εφαρμογή σε αυτό δεξαμενής νερού βάθους περίπου 5 εκατοστών.
[Watson, Labs (1983), ό.π., α 38.]
109
Αινείας Οικονόμου, Φλώρα-Μαρία Μπουγιατιώτη, Το νερό στην πόλη. Η περίπτωση της Αθήνας. Μια
περιβαλλοντική και βιοκλιματική προσέγγιση. Κείμενο για το μάθημα του 6ου Εξαμήνου του Τμήματος
Αρχιτεκτόνων Μηχανικών του Ε.Μ.Π.: Περιβαλλοντικός Β/οκλ/ματ/κός Σχεδιασμός και Αναβάθμιση της
Πόλης, Διδάσκοντες: Ε. Ευαγγελινός, Ε. Μαΐστρου, Αθήνα: Ε.Μ.Π., 2 0 0 3 , σ. 13 και Aineias Oikonomou, "Water
in the city of Athens. An environmental ana bioclimatic approach", στο Dimitra Babalis, ea„ Ecologica/ Design
for an Effective Urban Regeneration, Florence: Firenze University Press, 2 0 0 4 , σ. 129-136.
170
Oikonomou (2005), ό.π., σ. 129.
171
412
θέτοντας τις βάσεις για μια ολοκληρωμένη έρευνα

Η συμβολή του νερού στη βελτίωση του μικροκλίματος και των συνθηκών θερμικής άνεσης
που επικρατούν στους υπαίθριους χώρους της πόλης μπορεί να είναι σημαντική. Από τις
πειραματικές μετρήσεις της διατριβής έγινε εμφανές ότι η θερμική συμπεριφορά του νερού
εξαρτάται από τη λειτουργία πιδάκων. Αντιστοίχως, θεωρείται πολύ πιθανή η εξάρτηση των
επιφανειακών θερμοκρασιών του νερού από το σκιασμό, αλλά και από παραμέτρους που
αφορούν τα γεωμετρικά χαρακτηριστικά των επιφανειών, όπως είναι για παράδειγμα το
μέγεθος και το βάθος τους. Συνεπώς, περαιτέρω διερεύνηση θα μπορούσε να εξετάσει με
λεπτομέρεια την επίδραση των παραμέτρων που διαμορφώνουν τις επιφανειακές
θερμοκρασίες του νερού, αλλά και τις θερμοκρασίες του αέρα στην άμεση περιοχή τους.
11.7. Γενικά συμπεράσματα
Η επιλογή του τρόπου μείωσης των επιφανειακών θερμοκρασιών των υλικών που
χρησιμοποιούνται στην "επιδερμίδα" των ελληνικών πόλεων κατά τους καλοκαιρινούς
μήνες πρέπει να έχει ως βασικό στόχο τη βελτίωση του μικροκλίματος και την επίτευξη
συνθηκών άνεσης. Τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του κάθε υπαίθριου χώρου, του κάθε κτιρίου,
αλλά και της κάθε αστικής περιοχής είναι αυτά που κυρίως διαμορφώνουν την απόφαση για
τη στρατηγική ή τις στρατηγικές που θα χρησιμοποιηθούν. Επίσης, πρέπει να
συνυπολογίζονται τα παράπλευρα πλεονεκτήματα, οι περιορισμοί εφαρμογής και τα πιθανά
μειονεκτήματα που συνοδεύουν καθεμία από τις στρατηγικές μείωσης των επιφανειακών
θερμοκρασιών των υλικών, και που αναλύθηκαν σε αυτό το κεφάλαιο. Συγχρόνως, είναι
απαραίτητο να λαμβάνεται υπόψη η διεποχική χρήση και οι ανάγκες των υπαίθριων χώρων
και των κτιρίων, καθώς είναι δεδομένο ότι οι στόχοι διαφέρουν από εποχή σε εποχή.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα των αντικρουόμενων διεποχικών αναγκών αποτελεί η
εφαρμογή σκουρόχρωμων υλικών στους υπαίθριους χώρους. Τα σκουρόχρωμα υλικά σε μια
πλατεία βελτιώνουν τις συνθήκες θερμικής άνεσης κατά την χειμερινή περίοδο, όχι όμως και
κατά το καλοκαίρι. Στην περίπτωση αυτή, η χρήση διατάξεων σκιασμού με διεποχικό
χαρακτήρα (φυλλοβόλων δέντρων ή υφασμάτων) μπορεί να εξασφαλίσει την καλή θερμική
συμπεριφορά των υλικών καθ' όλη τη διάρκεια του χρόνου. Σε αντίθετη περίπτωση, είναι
απαραίτητος ο σχεδιασμός "χειμωνιάτικων" και "καλοκαιρινών" περιοχών, δηλαδή
διαφορετικών περιοχών, των οποίων τα χαρακτηριστικά θα ευνοούν την παραμονή τον
χειμώνα και το καλοκαίρι, αντίστοιχα
413
Κεφάλαιο 12:
Τρόποι επιλογής των υλικών που χρησιμοποιούνται στις εξωτερικές επιφάνειες

των ελληνικών πόλεων με Βάση τη θερμική συμπεριφορά
και την περιβαλλοντική τους επίδραση
415
Κεφάλαιο 12 _ Τρόποι επιλογής των υλικών που χρησιμοποιούνται στις εξωτερικές επιφάνειες των ελληνικών
πόλεων με Βάση τη θερμική συμπεριφορά και την περιβαλλοντική τους επίδραση
Κεφάλαιο 12 _ Τρόποι επιλογής των υλικών που χρησιμοποιούνται στις εξωτερικές

επιφάνειες των ελληνικών πόλεων με βάση τη θερμική συμπεριφορά και την περιβαλλοντική
τους επίδραση
Στις μέρες μας, η επιλογή των υλικών που εφαρμόζονται στη διάστρωση των υπαίθριων
χώρων των ελληνικών πόλεων, αλλά και στη διαμόρφωση των όψεων και των δωμάτων
των κτιρίων τους υπαγορεύεται κυρίως από οικονομικά, αλλά και αισθητικά κριτήρια. Η
σημασία και η βαρύτητα αυτών των παραμέτρων επιλογής είναι σαφής και αδιαμφισβήτητη.
Ωστόσο, ο βασικός στόχος αυτής της διατριβής είναι η προσθήκη δύο ακόμη σημαντικών
παραμέτρων, της θερμικής συμπεριφοράς και της περιβαλλοντικής επίδρασης, σε αυτή τη
διαδικασία επιλογής. Με το τελικό κεφάλαιο αυτής της διατριβής επιχειρείται η συγκέντρωση
όλων των στοιχείων που αναλύθηκαν στο κυρίως σώμα της και η αξιοποίηση τους για τη
διαμόρφωση ενός πλαισίου για την επιλογή των υλικών, που χρησιμοποιούνται στις
εξωτερικές επιφάνειες των ελληνικών πόλεων.
Οπως έγινε εμφανές σε προηγούμενο κεφάλαιο1, η θερμική συμπεριφορά και η
περιβαλλοντική επίδραση δεν είναι πάντα εξίσου σημαντικές. Έτσι, ενώ η δεύτερη πρέπει να
λαμβάνεται υπόψη πάντα, η πρώτη έχει ιδιαίτερη σημασία μόνο στις περιπτώσεις των
υπαίθριων χώρων, των όψεων και των δωμάτων των κτιρίων, που δέχονται απρόσκοπτο
ηλιασμό κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού. Στο κεφάλαιο αυτό, συντίθενται στην ουσία
στοιχεία που χαρακτηρίζουν τη θερμική συμπεριφορά των υλικών και την περιβαλλοντική
τους επίδραση, με στόχο να προκύψουν γενικοί κανόνες για την επιλογή τους.
12.2. Συγκέντρωση όλων των δεδομένων
Ο καθορισμός τρόπων επιλογής των υλικών που χρησιμοποιούνται στις εξωτερικές

επιφάνειες των ελληνικών πόλεων με βάση τη θερμική τους συμπεριφορά και την
περιβαλλοντική τους επίδραση μπορεί να προκύψει από τη συγκέντρωση όλων των
ξεχωριστών δεδομένων (βιβλιογραφικών και πειραματικών) σε πίνακες.
Η θερμική συμπεριφορά των υλικών περιγράφεται από τις παρακάτω ιδιότητες τους:
• Θερμοφυσικές ιδιότητες (πυκνότητα, ειδική θερμότητα, συντελεστής θερμικής
αγωγιμότητας, καθώς και ειδική θερμοχωρητικότητα, θερμική διάχυση και επίχυση)2
• Επιφανειακές ιδιότητες (συντελεστής ανακλαστικότητας και συντελεστής
3
απορροφητικότητας, καθώς και συντελεστής εκπομπής)
Συγχρόνως, όμως, η θερμική συμπεριφορά των υλικών κατά τη διάρκεια της θερμής
θερινής περιόδου τεκμηριώνεται και πειραματικά από τις επιφανειακές θερμοκρασίες τους
(απόλυτα μεγέθη και διαφορά σε σχέση με τη θερμοκρασία του αέρα).
Τέλος, η περιβαλλοντική επίδραση των υλικών κατά το στάδιο της παραγωγής τους
περιγράφεται από μια σειρά ποσοτικών και ποιοτικών παραμέτρων. Οι παράμετροι που
περιγράφονται ποσοτικά αφορούν:
• Στην κατανάλωση ενέργειας (kWh ανά κιλό υλικού, ανά κυβικό μέτρο υλικού ή ανά
μοναδιαίο στοιχείο υλικού)4
1
βλ. Κεφάλαιο ΙΟ, Μέρος III.
2
Για τις πηγές των τιμών των θερμοφυσικών ιδιοτήτων, πρβλ. υποσημείωση 78, Κεφάλαιο 2, Μέρος Ι.
3
Πα τις πηγές των τιμών των επιφανειακών ιδιοτήτων, πρβλ. υποσημείωση 46, Κεφάλαιο 2, Μέρος L
4
Για τις πηγές των τιμών εμπεριεχόμενης ενέργειας, πρβλ. υποσημείωση 49, Κεφάλαιο 5, Μέρος Ι..
Σημειώνεται ότι τα μόνα υλικά, των οποίων η εμπεριεχόμενη ενέργεια δεν βρέθηκε, αλλά υπολογίστηκε
ήταν: τα σύνθετα πάνελ ξύλου [Ξύλο 1 mm - Φαινόλη-Φορμαλδεΰδη (PF / Βακελίτης) 9 mm - Ξύλο 1 mm],
417
πόλεων με βάση τη θερμική συμπεριφορά και την περιβαλλοντική τους επίδραση
• Στις εκπομπές αέριων ρύπων (διοξειδίου του άνθρακα, που συμβάλλει στην
υπερθέρμανση του πλανήτη, διοξειδίου του θείου, που προκαλεί όξινη βροχή, και οξειδίων
του αζώτου, που συμβάλλουν στο σχηματισμό φωτοχημικού νέφους και στον
ευτροφισμό των νερών) (γραμμάρια αέριων ρύπων ανά κιλό υλικού)
• Στην κατανάλωση νερού (λίτρο ανά κιλό υλικού)
Αντίστοιχα, οι περιβαλλοντικές παράμετροι που μπορούν να περιγραφούν μόνο με ποιοτικά
δεδομένα είναι:
• Η οικολογική υποβάθμιση, που αναφέρεται στην εξάντληση των φυσικών πόρων, στην
καταστροφή του τοπίου και των οικοσυστημάτων, στην παραγωγή σκόνης,
ηχορύπανσης και κραδασμών και στον κίνδυνο πρόκλησης καταστροφής).
• Οι τοξικές ουσίες, που επηρεάζουν το περιβάλλον, την ανθρώπινη υγεία, ή και τα δύο.
• Ζητήματα που αφορούν στο τέλος του κύκλου ζωής, όπως είναι η δυνατότητα
συντήρησης και επισκευής, η δυνατότητα επανάχρησης / ανακύκλωσης και τα απόβλητα
και τα οικοδομικά απορρίμματα.
Με βάση όλα τα παραπάνω δεδομένα δημιουργήθηκαν δύο σειρές πινάκων, οι οποίοι

παρατίθενται στην αναλυτική μορφή τους σε παράρτημα5 Η πρώτη σειρά περιλαμβάνει
ποσοτικά (αριθμητικά) δεδομένα για όλες τις εξεταζόμενες παραμέτρους, ενώ στη δεύτερη
σειρά, τα ποσοτικά δεδομένα αποδίδονται ποιοτικά, δηλαδή χρωματικά. Χρησιμοποιούνται
τρεις χρωματικές διαβαθμίσεις (ανοιχτό γκρι, γκρίζο και σκούρο γκρι) που αντιστοιχούν σε
μικρή, μεσαία και μεγάλη κλίμακα των ποσοτικών δεδομένων (βλ. Πίνακα 12.1). Η ποιοτική
προσέγγιση κρίθηκε απαραίτητη γιατί επιτρέπει την άμεση κατανόηση των στοιχείων που
παρατίθενται, ενώ συγχρόνως επιτρέπει και την εύκολη μετάβαση μεταξύ των πινάκων.
Για τα στοιχεία εμπεριεχόμενης ενέργειας, ο διαχωρισμός τους σε μικρή, μεσαία και
μεγάλη (σημαντική) βασίστηκε στον Szokolay6. Αντίθετα, για τις θερμοφυσικές και τις
οπτικές ιδιότητες των υλικών, καθώς και για τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα (C0 2 ),
διοξειδίου του θείου (S02) και οξειδίων του αζώτου (ΝΟχ), και για την κατανάλωση νερού, ο
διαχωρισμός τους σε μικρό, μεσαίο και μεγάλο μέγεθος έγινε εμπειρικά, καθώς δεν
βρέθηκαν σχετικά στοιχεία στη βιβλιογραφία.
Τέλος, πρέπει να σημειωθεί ότι το σκούρο γκρι χρώμα έχει σαφώς αρνητική χροιά μόνο
σε ό,τι αφορά στην περιβαλλοντική επίδραση των υλικών. Για τη θερμική συμπεριφορά
(θερμοφυσικές και οπτικές ιδιότητες και επιφανειακές θερμοκρασίες), το σκούρο γκρι χρώμα
έχει αρνητική χροιά κατά περίπτωση, ανάλογα με τον εξεταζόμενο κάθε φορά υπαίθριο
χώρο, όψη ή δώμα κτιρίου. Συγχρόνως, αυτή η αρνητική επίδραση είναι δυνατό να
μετριαστεί, σε πολλές περιπτώσεις, μέσα από το σωστό περιβαλλοντικό σχεδιασμό και την
επιλογή στρατηγικών παθητικού δροσισμού (χρήση ανοιχτόχρωμων υλικών, σκιασμός και
διαβροχή).
αλουμινίου [ΑΙ 0,5 mm - Πολυαιθυλένιο (ΡΕ) 3 mm - ΑΙ 0,5 mm] και χαλκού [Cu 0,5 mm - Πολυαιθυλένιο
(ΡΕ) 4 mm - Cu 0,5 mm], καθώς και η ασφαλτική μεμβράνη με ανακλαστική επίστρωση από φύλλο
αλουμινίου. Η διαδικασία υπολογισμού που ακολουθήθηκε ήταν η εξής: με βάση το πάχος των διαφορετικών
υλικών (ξύλο, αλουμίνιο, χαλκός), των οποίων η εμπεριεχόμενη ενέργεια ήταν δεδομένη, υπολογίστηκαν οι
τιμές εμπεριεχόμενης ενέργειας ανά τετραγωνικό μέτρο υλικού (kWh/m2). Στη συνέχεια, οι τιμές που
βρέθηκαν προστέθηκαν και διαιρέθηκαν με το συνολικό πάχος του πάνελ. Με τον τρόπο αυτό, η τιμή
εμπεριεχόμενης ενέργειας που βρέθηκε ανάχθηκε θεωρητικά σε kWh/m3 και τέλος, με την πυκνότητα των
υλικών, προέκυψαν τιμές σε kWh/kg.
Ο υπολογισμός της εμπεριεχόμενης ενέργειας του οπλισμένου σκυροδέματος και της χωμάτινης
επιφάνειας της Ε.Α.Χ.Α. έγινε με βάση τη μέθοδο που παρατίθεται από τη Γιατράκου. (Αικατερίνη Ν.
Γιατράκου, Διερεύνηση και περιβαλλοντική αξιολόγηση κτιρίων όσον αφορά στην παράμετρο της
εμπεριεχόμενης ενέργειας των υλικών. Μεταπτυχιακή Διπλωματική Εργασία, Ελληνικό Ανοιχτό
Πανεπιστήμιο: Περιβαλλοντικός Σχεδιασμός Πόλεων και Κτιρίων, Αθήνα, 2 0 0 4 , σ. 1-83 - 1-93.
5
Για περισσότερα, βλ. Παράρτημα 5 (Π.5.).
6
Ο διαχωρισμός αυτός βασίζεται στον Szokolay (S. V. Szokolay, Environmental Science Handbook for
Architects and Builders, Lancaster / Lonaon / New York: The Construction Press, 1980, o. 421).
418
Πίνακας 12.1: Τρόπος έκφρασης ποσοτικών στοιχείων σε ποιοτικά

Μονάδα Μέγεθος
μέτρησης Μεσαίο
θερμοφυσικές ιδιότητες
Πυκνότητα (ρ) kg / m " <1000 1000-2000 >2000
Ειδική θερμότητα (c) Wh / kg Κ <0,2 0,2 - 0,5 >0,5
Συντελεστής θερμικής αγωγιμότητας (λ) W/mK <0,5 0,5 - 1,5 >1,5
3
Θερμοχωρητικότητα (C = ρ . c) Wh / m Κ <100 lOO - 5 0 0 >500
2
Διαχυτότητα (κ = λ / ρ . c) m / sec . IO" <0,2 0,2 - 0,5 >0,5
V2 2
Επίχυση [μ = 0 , 0 8 5 . (λ . ρ . c ) ] W/m K <1 1-7 >7
Οπτικές ιδιότητες
Ανακλαστικότητα (r) <0,3 0,3 - 0,7 >0,7
Απορροφητικότητα (α) <0,3 0,3 - 0,7 >0,7
Εκπομπή (ε) <0,3 0,3 - 0,7 >0,7
Επιφανειακές θερμοκρασίες
J
Μέση μέγιστη επιφανειακή θερμοκρασία C
Περιβαλλοντική επίδραση
Εμπεριεχόμενη ενέργεια kWh/kg 1 - ΙΟ
Εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα ( C 0 2 ) g C 0 2 / kg υλικού <ioo ÎOO-IOOO >iooo
Εκπομπές διοξειδίου του θείου (S0 2 ) g S0 2 / kg υλικού < 1 Î-IO >io
Εκπομπές οξειδίων του αζώτου (ΝΟ χ ) g NQX / kg υλικού <1 Î-IO >io
Κατανάλωση νερού It νερού / kg υλικού <ιο ΙΟ - lOO >ιοο
12.2.2 Παρουσίαση αποτελεσμάτων
Στη συνέχεια, παρατίθενται μια σειρά πινάκων, όπου απεικονίζονται με ποιοτικό τρόπο
(χρωματικά) τα στοιχεία που συγκεντρώθηκαν για τις θερμοφυσικές και οπτικές ιδιότητες
των υλικών, για τις επιφανειακές τους θερμοκρασίες κατά τη διάρκεια της θερμής
καλοκαιρινής περιόδους, καθώς και για την περιβαλλοντική τους επίδραση κατά το στάδιο
της παραγωγής τους.
θερμοφυσικές και οπτικές ιδιότητες

Η ποιοτική απεικόνιση των τιμών των θερμοφυσικών και οπτικών ιδιοτήτων που
συγκεντρώθηκαν από τη διεθνή και την ελληνική βιβλιογραφία παρουσιάζεται στον Πίνακα
12.2
Πίνακας 12.2: Ποιοτική απεικόνιση τιμών θερμοφυσικών και οπτικών ιδιοτήτων.

(όπου είναι: Θερμοφυσικές ιδιότητες: ρ_πυκνότητα, ο_ειδ. θερμότητα, λ_συντελεστής θερμικής αγωγιμότητας,
0_ειδ. θερμοχωρητικότητα, κ_διάχυση και μ_επίχυση
Οπτικές ιδιότητες: r-ανακλαστικότητα, α-απορροφητικότητα και ε-εκπομπή)
C μ
Αμμος και χαλίκι (φυσικών αποθέσεων)
Αμμος και χαλίκι (θραυστά)
Χώμα
Αμμώδες χώμα, στεγνό
Αμμώδες χώμα, υγρό
Αργιλλώδες χώμα, στεγνό
Αργιλλώδες χώμα, υγρό
Τυρφώδες χώμα, στεγνό
Τυρφώδες χώμα, υγρό
7
Οι μέσες μέγιστες επιφανειακές θερμοκρασίες των υλικών που μετρήθηκαν, δίνονται τόσο ως απόλυτες
τιμές (π.χ. 45,7 °C), όσο και ως διαφορές από την αντίστοιχη μέση μέγιστη θερμοκρασία του αέρα (πχ. +11,2
°C). Η ποιοτική απόδοση των δεδομένων των πειραματικών μετρήσεων δίνεται με βάση τις διαφορές των
επιφανειακών θερμοκρασιών των υλικών από τη θερμοκρασία του αέρα
419
πίνακας 12.2: (συνέχεια)

Μάρμαρο
Σκυρόδεμα
Γαρμπιλόδεμα
Οπλισμένο σκυρόδεμα)
Κονιάματα
Τσιμεντοκονίαμα
Ασβεστοτσιμεντοκονίαμα
Πλάκες
Απλές
Μωσαϊκές
Κυβόλιθοι
Οπτόπλινθοι (9 χ ό χ 19 cm)
Διακοσμητικοί οπτόπλινθοι
Κεραμίδια
Πλακίδια
Κυβόλιθοι
Πάνελ
Πάνελ μεγάλου πάχους (15 mm) με διάτρηση
Σανίδες
Μαλακή ξυλεία
Σκληρή ξυλεία
Σκληρή τροπική ξυλεία
Αντικολλητή ξυλεία
Μοριοσανίδα
Ξύλο, συνθ. πάνελ (-ύλοθ.5 Γηηη-ΡΡ9-Ξύλο0.5)
Χαλκός, συνθ. πάνελ (CuO.5 mm-PE4-CuO,5)
Αλουμίνιο, συνθ. πάνελ (ALQ.5 mm-PE3-ALQ.5)
Τιτάνιο
Μόλυβδος
Προϊόντα πετρελαίου
Άσφαλτος
Ασφαλτικές μεμβράνες
Ασφαλτική μεμβράνη με επίστρωση AL
420

ρ e λ C ν< μ r α ε
Πολυαιθυλένιο - ΡΕ - - -
Πολυπροπυλένιο - ΡΡ - - -
Πολυβινυλοχλωρίδιο - PVC
Γυαλί
Γυαλί
Διογκωμένη πολυστερίνη - EPS - - -
Εξηλασμένη πολυστερίνη - XPS - - -
Πολυουρεθάνη - PUR - - -
Υαλοβάμβακας - - -
Ορυκτοβάμβακας - - -
Φελλός
Γρασίδι ψηλό
Γρασίδι, στεγνό -
Βλάστηση -
Νερό
Επιφανειακέο θεουιοκοασίεο
Η ποιοτική απεικόνιση των τιμών των επιφανειακών θερμοκρασιών των υλικών κατά την
θερινή περίοδο, που καταγράφηκαν στο πειραματικό μέρος της διατριβής σε δείγματα
υλικών σε οριζόντια θέση, και σε κατακόρυφη θέση με νότιο και δυτικό προσανατολισμό
παρουσιάζονται στους Πίνακες 12.3, 12.4 και 12.5, αντίστοιχα
Π ί ν α κ α ς 12.3: Π ο ι ο τ ι κ ή απεικόνιση μ έ σ ω ν μ έ γ ι σ τ ω ν επιφανειακών θ ε ρ μ ο κ ρ α σ ι ώ ν (°C) για υλικά σε

ο ρ ι ζ ό ν τ ι α θέση σε σ χ έ σ η μ ε τ η θ ε ρ μ ο κ ρ α σ ί α τ ο υ α έ ρ α (°C).
Χρώματα υλικών |
Αέρας
^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ Η ^^^^m
Αμμος και χαλίκι (θραυστά) 34.5
Χώμα
--Η - -
Αμμώδες χώμα, στεγνό 34.5
34.5
-
-
-
-
ι -
- ~
Η - -
-
-
-
-
-
- -••
Πατημένο χώμα (χωμάτινη επιφάνεια ΕΑ.ΧΑ.) 35 - - - - -
Ασβεστόλιθος 34.5 - - - - -
Μάρμαρο 34.5 - - | - -
Γρανίτης / Βασάλτης 34.5 - - - - - - -
Σχιστόλιθος 34.5
Σκυρόδεμα
Γαρμπιλόδεμα 34.5
-1 m -1 -1 -
Ελαφρόσκυρόδεμα (περλιτόδεμα)
35
34.5 Ι
-1 -1
Πλάκες
Απλές 34.5 p H - -
Με γραμμώσεις 34.5 | - Ι - -
Μωσαϊκές 34.5 - - - - - - -
Βοτσαλόπλακες 34.5 - - - - -1 -1 -1
Κυβόλιθοι 34.5
-1 -1
421
πίνακας 12.3: (συνέχιzia)

Αέρας |
Πλακίδια 33.9
Κυβόλιθοι 33.9 Ι - | - | - | - _ J _ | _ |_
Πάνελ 33.9
Πάνελ μεγάλου πάχους (15 mm) με διάτρηση 33.9
•-Ι-• HI "1 "Π ~Ί
Σανίδες
Ξύλο, συνθ. πάνελ (ΞύλοΟ.5 mm-PFÇ-ΙύλοΟ.δ)
35
34.5
33.9
- - - -
••
- -
-
-
-
-
-
-
-
-
Χάλυβας, ανοξείδωτος 33.9

--TT_J-
Μ -ι - -• -
- L · . •ι
Χαλκός, από μετάλλευμα 33.9 - I
Αλουμίνιο, συνθ. πάνελ (ALO.5 mm-PE3-AL0.5) 33.9
•U^H - -
Τιτάνιο
33.9
33.9
-
-
Τ^
-I
-
-
-
-J
Ασφαλτικό σκυρόδεμα 34.5 - - - - - - - -
Ασφαλτικές μεμβράνες 34.5 - -
Ασφαλτική μεμβράνη με επίστρωση AL 34.5 - • - • - -
Γρασίδι ψηλό 35 - w^
Γρασίδι, στεγνό
Βλάστηση
34.5
35
-
-
1
1-
-
Νερό 35 -ι - -
Πίνακας 12.4: Ποιοτική απεικόνιση μέσων μέγιστων επιφανειακών θερμοκρασιών (°C) για υλικά σε
κατακόρυφη θέση με νότιο προσανατολισμό σε σχέση με τη θερμοκρασία του αέρα (°C).
Αέρας
Πλάκες
Μάρμαρο 34.7
Γρανίτης / Βασάλτης 34.7
Σκυρόδεμα
Οπλισμένο σκυρόδεμα 31
Κονιάματα
Ασβεστο-τσιμεντοκονίαμα 35
Διακοσμητικοί οπτόπλινθοι 33
Πλακίδια 34.7
Πάνελ 34.7
Πάνελ μεγάλου πάχους (15 mm) με διάτρηση 34.7
Ξύλο, συνθ. πάνελ (ΞύλοΟ.5 ηηηη-ΡΡ9-Ξύλο0.5) 34.7
Μεταλλικά προϊόν τα
Χάλυβας, ανοξείδωτος 34.7
Χαλκός, από μετάλλευμα 34.7
Αλουμίνιο, συνθ. πάνελ (ALO.5 mm-PE3-ALQ.5) 34.7
Τιτάνιο 34.7
Ψευδάργυρος, από μετάλλευμα 34.7
422
Γυαλί
Αέρας
I ^^Η£Κ^^ ^^^m
Γυαλί 33
Ηλιακά στοιχεία
PV πάνελ
35.5 - - - - - - - - I B
Βλάστηση 35.5 χ χ χ χ χ χ χ χ - | χ |
Πίνακας 12.5: Ποιοτική απεικόνιση μέσων μέγιστων επιφανειακών θερμοκρασιών (°C) για υλικά σε
κατακόρυφη θέση με δυτικό προσανατολισμό σε σχέση με τη θερμοκρασία του αέρα (°C).
Περιβαλλοντική επίδραση
Η ποιοτική απεικόνιση της περιβαλλοντικής επίδρασης των υλικών, με βάση τα στοιχεία
που συγκεντρώθηκαν από τη διεθνή και ελληνική βιβλιογραφία και παρουσιάζονται αναλυτικά
στα Κεφάλαια 12και 12, περιλαμβάνεται στον Πίνακα 12.6.
Πίνακας 12.6: Ποιοτική απεικόνιση της περιβαλλοντικής επίδρασης των υλικών.

3_Καταστροφή του όζοντος (CFCs, HCFCs), 4_Φωτοχημικό νέφος (ΝΟχ), Γ.Κατανάλωση νερού, Δ_Οικολογική
κύκλου ζωής (1-Συντήρηση/Επισκευά 2-Επανάχρηση/Ανακύκλωση και 3_Απόβλητα /Οικοδομικά απορρίμματα)]
423
πίνακας 12.6 (συνέχεια)

κύκλου ζωής (1-Συντήρηση/Επισκευή, 2-Επανάχρηση/Ανακύκλωση και 3_Απόβλητα /Οικοδομικά απορρίμματα)]
Αργιλώδες χώμα, στεγνό

Αργιλώδες χώμα, υγρό
Πατημένο χώμα (επιφάνεια Ε.Α.Χ.Α.)
Μάρμαρο
Τσιμέντο
Σκυρόδεμα
Κονιάματα
Τσιμεντοκονίαμα
Ασβεστο-τσιμεντοκονίαμα
Πλάκες
Απλές
Μωσαϊκές
Κυβόλιθοι
Τσιμεντοσανίδες
Οπτόπλινθοι (9 χ 6 χ 19 cm)
Κεραμίδια
Πλακίδια
Κυβόλιθοι
Πάνελ
Σανίδες
Αντικολλητή ξυλεία
^ύλο, συνθ. πάνελ (^ύλοθ.5 ηηηη-ΡΡ9-Ξύλο0.5)
424

Χάλυβας, 50% ανακ.
Χάλυβας, 100% ανακυκλωμένος
Χαλκός, 50% ανακ.
Χαλκός, συνθ. πάνελ (CuO.5 mm-PE4-Cu0.5)
Αλουμίνιο, 50% ανακ.
Αλουμίνιο, συνθ. πάνελ (ALO.5 mm-PE3-ALO,5)
Τιτάνιο
Ψευδάργυρος, 50% ανακυκλωμένος
Μόλυβδος
Άσφαλτος
Πολυαιθυλένιο - ΡΕ
Πολυπροπυλένιο - ΡΡ
Συνθετικές βαφές - υδατοδιαλυτά
Συνθετικές βαφές - οργανικοί διαλύτες
Γυαλί
Γυαλί
Γυαλί, 50% ανακ.
Γυαλί, ενισχυμένο
Γυαλί, χρωματιστό
Διογκωμένη πολυστερίνη - EPS
Εξηλασμένη πολυστερίνη - XPS
Πολυουρεθάνη - PUR
Υαλοβάμβακας
Ορυκτοβάμβακας
Φελλός
425
•

[όπου είναι: Α_ Κατανάλωση ενέργειας, Β.Αέριοι ρύποι (L Φαινόμενο του θερμοκηπίου (CO2), 2_Οξινη βροχή (S02),
κύκλου ζωής (1_Συντηρηση/Επισκευπ, 2_Επανά Xpncιη/Ανακυκλαχ ?η και 3_/απόβλητα /Ο»<οοομικα απο ρριμματα;]
Α Β Γ Δ Ε Ζ
1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 1 2 3
Γρασίδι ψηλό
Βλάστηση
Νερό
ΒΜ = βαρέα μέταλλα, ΡΕ = πολυαιθυλένιο, PF = βακελίτης, [] = όγκος, * = συντηρητικά, # » ρητίνες.
12.3. Τρόποι επιλογής των υλικών με βάση τη θερμική τους συμπεριφορά και την
περιβαλλοντική τους επίδραση
12.3.1 Θερμική συμπεριφορά
Οπως αναφέρθηκε στην εισαγωγή αυτού του κεφαλαίου, και αναλύθηκε εκτενέστατα
στο δέκατο κεφάλαιο8 αυτής της διατριβής, η θερινή θερμική συμπεριφορά των υλικών, που
χρησιμοποιούνται στις εξωτερικές επιφάνειες των ελληνικών πόλεων έχει κεφαλαιώδη
σημασία για συγκεκριμένες περιπτώσεις αστικών χαραδρών. Αντίθετα, τα δώματα των
κτιρίων έχουν, στις περισσότερες περιπτώσεις, απρόσκοπτο ηλιασμό και άρα τα υλικά που
τα αποτελούν αναπτύσσουν υψηλές επιφανειακές θερμοκρασίες. Στη συνέχεια,
πραγματοποιείται η ανάλυση των τρόπων επιλογής των υλικών, που χρησιμοποιούνται στις
εξωτερικές επιφάνειες των ελληνικών πόλεων, με βάση τη θερμική τους συμπεριφορά,
ξεχωριστά για τους υπαίθριους χώρους, τις όψεις και τα δώματα των κτιρίων.
Υπαίθριοι χώροι
Οι περιπτώσεις υπαίθριων χώρων, που δέχονται απρόσκοπτο ηλιασμό κατά τους
καλοκαιρινούς μήνες και άρα τα υλικά διάστρωσης τους υπερθερμαίνονται, παρουσιάζοντα
στον Πίνακα 12.7.
Πίνακας 12.7: Συγκεντρωτικά στοιχεία για τις οριζόντιες επιφάνειες με διαφορετικούς λόγους H/W.
>οι£όντιεο επιφάνειες
Οριζόντιες επιΦάνειεο Πεοιπτώσειο
Περιπτώσεις υπεοθέοιιανσηο
υπερθέρμανσης (H/W)
Ι. Βορράς-Νότος
II. Ανατολή-Δύση
III. Βόρειο-Ανατολικά / Νότιο-Δυτικά
IV. Βόρειο-Δυτικά / Νότιο-Ανατολικά
Υπόμνημα:
Στους υπαίθριους χώρους της πόλης, όπου ο λόγος ύψους / πλάτους (H/W) και ο
προσανατολισμός ευνοούν την υπερθέρμανση των υλικών κατά τη θερμή περίοδο του
έτους, η αρνητική επίδραση στις μικροκλιματικές συνθήκες που επικρατούν εκεί είναι
σημαντική και διττή. Από τη μία μεριά, οι μέγιστες επιφανειακές θερμοκρασίες των υλικών
σημειώνονται κατά τις μεσημεριανές ώρες, και συμπίπτουν με τις μέγιστες θερμοκρασίες
8
βλ. Κεφάλαιο ΙΟ _ Συσχετισμός πειραματικών δεδομένων με την κλίμακα της πόλης και την κλίμακα του
κτιρίου, Μέρος II.
426
του αέρα. Με τον τρόπο αυτό, οι ήδη επιβαρημένες συνθήκες θερμικής άνεσης
επιδεινώνονται περισσότερο. Από την άλλη μεριά, στους περισσότερους υπαίθριους χώρους
τα χρησιμοποιούμενα υλικά διάστρωσης έχουν μεγάλη θερμοχωρητικότητα και διαχυτότητα,
με αποτέλεσμα η θερμότητα που αποθηκεύεται σε αυτά κατά τη διάρκεια της ημέρας να
διατηρείται κατά τις απογευματινές και τις πρώτες βραδινές ώρες. Με τον τρόπο αυτό
οξύνεται το φαινόμενο της αστικής θερμικής νησίδας και επεκτείνεται η περίοδος θερμικής
δυσφορίας.
Σχετικό με τη θερμική άνεση είναι και το ζήτημα της θερμικής συμπεριφοράς των υλικών
που χρησιμοποιούνται για την κατασκευή στοιχείων αστικού εξοπλισμού, όπως είναι τα
υπαίθρια καθιστικά, καθώς και τα καθιστικά σε υπαίθριους σταθμούς των μέσων μαζικής
μεταφοράς. Το θέμα αυτό δεν εντάσσεται στο πλαίσιο αυτής της διατριβής. Ωστόσο,
•κάποιες ενδεικτικές επιτόπιες μετρήσεις σε καθιστικά από σκυρόδεμα σε διάφορους
αστικούς υπαίθριους χώρους της Αθήνας έδειξαν ότι όταν οι επιφάνειες αυτές δεν
σκιάζονται, η υπερθέρμανση τους με την επίδραση της ηλιακής ακτινοβολίας μπορεί να
επηρεάσει δραστικά την χρήση τους κατά τις πρωινές, μεσημεριανές και απογευματινές
ώρες των μηνών του καλοκαιριού9
Για τις παραπάνω περιπτώσεις, οι προτεινόμενες λύσεις για την επιλογή των υλικών είναι
οι εξής:
• Υλικά, τα οποία αναπτύσσουν χαμηλές επιφανειακές θερμοκρασίες σε σχέση με την
αντίστοιχη θερμοκρασία του αέρα (βλ. για παράδειγμα υλικά με λευκό, ανοιχτό γκρι και
μπεζ χρώμα στον Πίνακα 12.3).
• Οποιαδήποτε υλικά, ανεξάρτητα από τις επιφανειακές θερμοκρασίες τους, τα οποία
αναπτύσσουν υψηλές ή πολύ υψηλές επιφανειακές θερμοκρασίες, σε συνδυασμό με
σταθερές ή κινητές διατάξεις σκιασμού ή/και φυτεύσεις10.
• Πορώδη υλικά σε συνδυασμό με ένα κατάλληλο σύστημα περιοδικής διαβροχής.11
• Επιφάνειες με φυτικές εδαφοκαλύψεις.12
• Επιφάνειες νερού.13
• Υλικά με μικρές τιμές θερμοχωρητικότητας και θερμικής διάχυσης, τα οποία ενώ
υπερθερμαίνονται κατά τις μεσημεριανές ώρες, υφίστανται γρήγορη θερμική
αποφόρτιση κατά τις απογευματινές ώρες (βλ. για παράδειγμα διάφορους τύπους
στεγνού χώματος, ελαφροσκυρόδεμα, κεραμικούς κυβόλιθους και οπτόπλινθους, καθώς
και σανίδες από ξύλο στον Πίνακα 12.2).
• Ειδικά για τα υπαίθρια καθιστικά, καινοτόμες λύσεις που συνδυάζουν την χρήση υλικών
με την εσωτερική κυκλοφορία νερού με στόχο το δροσισμό των ατόμων με αγωγήΜ
9
Ενδεικτικά αναφέρεται ότι οι μέσες μέγιστες θερμοκρασίες καθιστικών από σκυρόδεμα κυμαίνονται
ανάμεσα στους 45,4 και τους 48 βαθμούς Κελσίου κατά τις μεσημεριανές ώρες (13:30-15:30), ενώ η
θερμοκρασία τους κατά τη δύση του ήλιου ήταν ίση με περίπου 36 βαθμούς Κελσίου. Με βάση τον ΡαηςθΓ
τα όρια άνεσης για την επαφή με επιφάνεια σκυροδέματος, με βάση την τιμή της επίχυσής του (περίπου 13
με 15 W/m2K) είναι ανάμεσα στους 27 και τους 34 βαθμούς Κελσίου, ενώ το ανώτατο όριο πόνου είναι οι
54 βαθμοί Κελσίου. (Ρ. Ο. Songer. Thermal Comfort, Copenhagen. Daròsh Technical Press / New York:
McGraw-Hill Book Οοηηραην, 1973, σ. 102.)
10
Για περισσότερα, βλ. και Παράγραφο 11.3, Κεφαλαίου 11.
11
12
13
Μ
Για περισσότερα, βλ. και Harvey Β^αη, Aalok Deshmukh, "ΡβΓδοηαΙ coolhg: Coolhg by οοηαυοΑοη",
Proceedings of the Solar 2003: America's Secure Energy Conference, Boulder, CO: Αηηβποαη Solar ΕηθΓςγ
Society, 2003, παραπομπή στο: Jeffrey Cook, et al, "Mitigathg the Heat Impact of Outdoor υΓόαη Spaces ίη
a Hot Arid Climate", στο Bustarr^te Waldo, Collados Eugeηio, eds., PLEA 2003. Rethinking development: Are
we producing a people orientated habitat 12 2Öh International Conference on Passive and Low Energy
Architecture, Santiago - CHILE, 9-12 November 2003., Chile: Escuela de Οοηδ^υοαοη Civil. ΡοηΝίΙαα
UNversidad Catolica de Chile / PLEA hternatkâl, 2003, E-16, a 5. [CD-ROM]
427
Πλατεία Κορυζά Φιλοθέη Πλατεία Δικαιοσύνης

πηγή: Φιλιππίδης (2001), 141
ΧΡΗΣΗ Α Ν Ο Ι Χ Τ Ο Χ Ρ Ω Μ Ω Ν ΥΛΙΚΩΝ
Σοκάκι στο κέντρο της Cour St. Emilion, Παρίσι Στέγαστρο σ τ ο Ο.Α.Κ.Α., Αθήνα
Κωνσταντινούπολης, Τουρκία πηγή: Αρχείο Κ. Μπουγιατιώτη (S. Calatrava)
ΣΚΙΑΣΜΟΣ
Βυζαντινό Μουσείο Οδός Σταδίου, Κτίριο Τράπεζας Στοές σ τ ο ιστορικό κ έ ν τ ρ ο της

Θεσσαλονίκης (Κ. Κρόκος) (Ν. Βαλσαμάκης) Φλωρεντίας, Ιταλία
ΣΚΙΑΣΜΟΣ
ΦΥΤΙΚΕΣ ΚΑΛΥΨΕΙΣ Π Ο Ρ Ω Δ Η ΚΑΙ ΥΔΑΤΟΠΕΡΑΤΑ ΥΛΙΚΑ
Είσοδος Δ.Ε.Θ., Θεσσαλονίκη Πλατεία Ελευθερίας, Αθήνα Σιντριβάνι σ τ ο IRCAM Centre,

(Γραφείο Παυλίδη) Παρίσι, Γαλλία
Ε Π J Φ Α Ν Ε ΙΕ Σ ΝΕΡΟΥ
Ξηρό χώμα Επιφάνειες γαιωδών υλικών Ξύλο

Υ Λ Ι Κ Α ΜΕ ΜΙΚΡΗ Θ Ε Ρ Μ Ο Χ Ω Ρ Η Τ Ι Κ Ο Τ Η Τ Α ΚΑΙ Θ Ε Ρ Μ Ι Κ Η Δ Ι Α Χ Υ Σ Η
Εικόνα 12.1: Επιλογή υλικών για υπαίθριους χώρους με στόχο την αποφυγή υπερθέρμανσης.
428
Η εφαρμογή μίας ή περισσότερων από τις παραπάνω λύσεις εξαρτάται από το είδος και
την χρήση του υπαίθριου χώρου, αλλά και από τις συνολικές αρχές σχεδιασμού του. Επίσης,
πρέπει να λαμβάνονται υπόψη ζητήματα οπτικής άνεσης, καθώς η επιλογή συγκεκριμένων
υλικών (π.χ. ανοιχτόχρωμων υλικών ή υλικών με στιλπνή επιφάνεια) μπορεί να προκαλέσει
προβλήματα θάμβωσης. Γενικά, δεν θεωρείται επιτυχημένη π χωρίς καμία διάκριση, καθολική
εφαρμογή τους στο σύνολο ενός υπαίθριου χώρου ή στο σύνολο των ανοιχτών χώρων της
πόλης. Το ζητούμενο είναι κάθε αστικός χώρος να αντιμετωπίζεται με βάση τις
ιδιαιτερότητες του, τον χαρακτήρα και την χρήση του (βλ. εικ. 12.2). Επίσης, ιδιαίτερη σημασία
έχει η παροχή επιλογών και ποικιλίας15 στους χρήστες των υπαίθριων χώρων (βλ. εικ. 12.3).
Οπως αναφέρουν και οι Katzschner et al., το ιδανικό αστικό μικροκλίμα είναι "μια κατάσταση
(...) με αυξημένες χωρικές και χρονικές διαφοροποιήσεις, που δημιουργεί ανομοιογενείς
θερμικές συνθήκες για το άτομο (,..)"16. Για το λόγο αυτό, ο σχεδιασμός των υπαίθριων
χώρων πρέπει να επιτρέπει διαφορετικές χρήσεις κατά τη διάρκεια της ημέρας, αλλά και
κατά τη διάρκεια του έτους.17
Εικόνα 12.2: Κεντρική πλατεία της μεσαιωνικής Εικόνα 12.3: Πλατεία στο Σαντιάγκο της Χιλής, με
πόλης Lucca, Ιταλία. διακριτές σκιασμένες και εκτεθειμένες περιοχές.
Κατά τη διάρκεια των καλοκαιρινών ημερών πρέπει να υπάρχουν σκιασμένες περιοχές

με μειωμένη ηλιακή ακτινοβολία και χαμηλές επιφανειακές θερμοκρασίες, ενώ για τις
βραδινές ώρες πρέπει να υπάρχουν ανοιχτοί χώροι, που να ευνοούν τον αερισμό και το
δροσισμό του σώματος με ακτινοβολία.18
Αντίστοιχα, κατά τη διάρκεια του χειμώνα και των ενδιάμεσων εποχών (άνοιξη και
φθινόπωρο) είναι καλό να υπάρχουν περιοχές που δέχονται απρόσκοπτο ηλιασμό και
συγχρόνως προστατεύονται από τα ψυχρά ρεύματα αέρα19, καθώς και επιφάνειες με υλικά
που απορροφούν ή ανακλούν θερμότητα 2 0 Ειδικότερα για τα υλικά διάστρωσης, που
αποτελούν και το αντικείμενο αυτής της διατριβής, η θερμική τους συμπεριφορά κατά τη
διάρκεια μιας κρύας χειμωνιάτικης ημέρας καταγράφηκε στα πλαίσια μιας προκαταρτικής
πειραματικής μελέτης σε περιορισμένο αριθμό δειγμάτων. Η ποιοτική απεικόνιση των τιμών
των επιφανειακών θερμοκρασιών, που καταγράφηκαν, παρουσιάζεται στον Πίνακα 12.8 .
Ως ποικιλία μεταφράζεται ο αγγλικός όρος diversity.

16
Lutz Katzschner. Ulrike Bosch, Mathias Rottgen, "Behaviour of people in open spaces in dependency of
thermal comfort conditions", στο GRECO and ACAD, eds., PLEA 2002. Design with the Environment.
Proceedings of the 19th International Conference. Toulouse - France, July 2002, Toulouse, 2002, ο 411.
17
18
Ahmed Khandaker Shabir, "Comfort in urban spaces: defining the boundaries of thermal comfort of outdoor
thermal comfort for the tropical environments", στο Steemers Koen, Yannas Simos, eds., Architecture - City -
Environment. Proceedings of the 17th PLEA Conference. Cambridge, 2000, London: James &. James Science
Publishers Ltd., 2 0 0 0 , a 575.
19
Katzschner, et al. (2002), ό.π., σ. 411.
20
Marialena Nikolopoulou, Koen Steemers, "Thermal comfort and psychological adaptation as a guide for
designing urban spaces", στο Steemers Koen, Yannas Simos, eds., Architecture - City - Environment.
Proceedings of the 17th PLEA Conference. Cambridge, 2000, London: James & James Science Publishers Ltd.,
2 0 0 0 , σ. 570.
429
Φαίνεται ότι ακόμα και τα πιο σκουρόχρωμα υλικά κατά τις κρύες μέρες του χειμώνα δεν
υπερβαίνουν την αντίστοιχη θερμοκρασία του αέρα κατά περισσότερο από 15 βαθμούς
Κελσίου και αυτό για περιορισμένο χρονικό διάστημα μέσα στην ημέρα (ανάμεσα στις 13:00
και τις 15:00). Αυτό συμβαίνει γιατί οι γωνίες ηλιακού ύψους κατά την χειμερινή περίοδο
είναι πολύ χαμηλές (28,3° στις 12:00, 21 Δεκεμβρίου, για την Αθήνα).
Πίνακας 12.8: Ποιοτική απεικόνιση απόλυτα)v μέγιστων επιφανειακών θερμοκρασιών (°C) για ^ I K C σε
οριζόντια θέση σε σχέση με τη θερ μοκρασία του αέρα (°C) για την χειμερινή περίοδο
Χρώματα υλικών
Αέρας
Άμμος και χαλίκι (θραυστά) 12
•
Χώμα
Αμμώδες χώμα, στεγνό 12 - - - - - - - - - -
Τυρφώδες χώμα, στεγνό 12 - - -1 - -ι - - - -
Πλάκες / Κυβόλιθοι
Ασβεστόλιθος 12
-1 -1 —
- - - - -
Μάρμαρο 12 - - - - - - - -
Γρανίτης / Βασάλτης 12 - - -
Σκυρόδεμα
Γαρμπιλόδεμα 12 - |
-• •
Ελαφροσκυρόδεμα (περλιτόδεμα) 12 • • - -
Πλάκες
ι
Απλές 12 -
Με γραμμώσεις 12 -
Μωσαϊκές 12 - - - - - - - - -
Βοτσαλόπλακες ,2 - - - - - - - - -
Κυβόλιθοι e
Κυβόλιθοι 12 - - - -1 - -
Προϊόντα-ξύλου
Σανίδες
Σκληρή τροπική ξυλεία 12
L_LJ -
-mm - - -
Ασφαλτικό σκυρόδεμα 12 -
U - - - - - - -
•
Ασφαλτικές μεμβράνες 12 - -
Ασφαλτική μεμβράνη με επίστρωση AL 12 -
Συνθετικός τάπητας (Tartan®) 12 - - - - - - - -
Σε κάθε περίπτωση, ο σχεδιασμός των υπαίθριων χώρων και η επιλογή των υλικών
διάστρωσης τους, που αποτελεί τμήμα του, πρέπει να παρέχουν ποικιλία θερμικών
καταστάσεων και εύρους θερμικών χαρακτηριστικών, όπου κάθε άτομο θα βρίσκει τις
συνθήκες θερμικής άνεσης που θέλει.21 Γενικά, τα μεταβλητά περιβάλλοντα είναι πολύ
22
προτιμότερα από τα σταθερά και στατικά, τα οποία δεν είναι ανεκτά. Γιατί, όπως
αναφέρουν χαρακτηριστικά και οι Nikolopoulou και Steemers "δεν έχει τόση σημασία το αν
κανείς θα μετακινηθεί από τον ήλιο στη σκιά ή ανάποδα, αλλά το ότι η επιλογή αυτή είναι
διαθέσιμη"23
21
Khandaker ( 2 0 0 0 ) , ό.π„ σ. 575.
22
Nikolopoulou, et al. ( 2 0 0 0 ) , ό.π., σ. 567.
23
430
Οι περιπτώσεις όψεων κτιρίων, όπου ενδέχεται να υπάρχει υπερθέρμανση των υλικών που
διαμορφώνουν την εξωτερική επιφάνεια τους κατά τους καλοκαιρινούς μήνες,
παρουσιάζονται στον Πίνακα 12.9.
Οταν οι κατακόρυφες επιφάνειες των κτιρίων, που διαμορφώνονται με σκουρόχρωμα
υλικά δέχονται απρόσκοπτο ηλιασμό κατά τη θερινή περίοδο, τότε υπερθερμαίνονται. Αυτό
έχει ως αποτέλεσμα να αυξάνονται οι θερμοκρασίες του αέρα των υπαίθριων χώρων τους
οποίους ορίζουν, αλλά και n μεγάλου μήκους κύματος ακτινοβολία την οποία δέχονται οι
άνθρωποι που βρίσκονται εκεί 2 4 Η επίδραση στις συνθήκες θερμικής άνεση είναι ιδιαίτερα
σημαντική στην περίπτωση των δυτικών, βορειοδυτικών και νοτιοδυτικών όψεων. Σε αυτές
τις επιφάνειες, οι μέγιστες επιφανειακές θερμοκρασίες των υλικών σημειώνονται κατά τις
απογευματινές ώρες. Έτσι, όταν τα χρησιμοποιούμενα υλικά έχουν μεγάλη
θερμοχωρητικότητα και διαχυτότητα, η θερμότητα που αποθηκεύεται σε αυτά διατηρείται
κατά τις πρώτες βραδινές ώρες, με αποτέλεσμα την όξυνση του φαινομένου της αστικής
θερμικής νησίδας και την επέκταση της περιόδου θερμικής δυσφορίας.
Πίνακας 12.9: Συγκεντρωτικά στοιχεία για τις κατακόρυφες επιφάνειες με διαφορετικούς λόγους
H/W.
Κατακόρυφες επιφάνειες Περιπτώσεις υπερθέρμανσης (H/W)
Ο | Ο,Ι | 0,25 | 0,5 | 1 | 1,5 2 3
Li Ανατολική Η
1.2 Δυτική
ll.i Βόρεια Η Ι
11.2 Νότια Ι
Uli Βόρειο-Δυτική
ΙΙΙ.2 Νότιο-Ανατολική Ι
IV.1 Βόρειο-Ανατολική
IV.? Νότιο-Δυτική
Υπόμνημα: Μικρή Ι Μεσαία | | Μεγάλη
Παρόλο που η υπερθέρμανση των υλικών, τα οποία αποτελούν τις όψεις των κτιρίων,
έχει σημαντικές αρνητικές συνέπειες στο αστικό μικροκλίμα, η επίδραση της στο εσωτερικό
κλίμα των κτιρίων είναι σχεδόν αμελητέα όταν υπάρχει επαρκής και σωστά τοποθετημένη
θερμομόνωση25 Αυτό φαίνεται από το εύρος των τιμών των εξωτερικών επιφανειακών
θερμοκρασιών των όψεων και των εσωτερικών θερμοκρασιών των τοιχοποιιών τους, για
διαφορετικές κατασκευαστικές λεπτομέρειες με και χωρίς την προσθήκη θερμομόνωσης,
που παρατίθενται στον Πίνακα 12 ΙΟ.
Πίνακας 12.10: Εξωτερικές και εσωτερικές επιφανειακές θερμοκρασίες όψεων με και χωρίς
θερμομόνωση.
Οψεις με νότιο προσανατολισμό
Υλικά Ταέρα εξ. Τεπίφ Ταέρα εσ. Τεπιφ. με μόνωση Τεπιφ. χωρίς μόνωση
Ανοιχτόχρωμα 34,7 +2 έως +5 27 +0,8 έως +1,3 +2 έως +3,4
Σκουρόχρωμα 34,7 +6,5 έως 17 27 +1,1 έως +2,5 +2,9 έως 6,8
Οψεις με δυτικό προσανατολισμό
Υλικά Ταέρα εξ. Τεπιφ Ταέρα εσ. Τεπιφ. με μόνωση Τεπιφ. χωρίς μόνωση
Ανοιχτόχρωμα 34,5 +5,1 έως +13,6 27 +1 έως +2,1 +2,6 έως +5,9
Σκουρόχρωμα 34,5 +7,1 έως 31,8 27 +1,1 έως +3,9 +3,1 έως +8,7
Baruch θίνοπΐ, Climate, microclimate, the urtxn scale ", στο C.E.C., D.G. XVII for ΕηβΓςν, Solar Energy and
Buildings. Symposium Proceedings. 8-10 December 1993. Athens Greece, t\\her\s. Academy of ΑίΐΊβηε, C.R.E.S.,
P.L.E.A, 1993, σ. 4.5.
25
Για περισσότερα, βλ. και Παράγραφο 10.3.3, Κεφαλαίου ΙΟ.
431
Σε σχέση με τα δώματα των κτιρίων, οι όψεις των κτιρίων έχουν την ιδιαιτερότητα ότι
αποτελούνται τόσο από συμπαγή (τοιχοποιία), όσο και από διαφανή τμήματα (ανοίγματα
και υαλοστάσια). Παρόλο που n θερμική συμπεριφορά των υαλοστασίων δεν εξετάστηκε
στα πλαίσια αυτής της διατριβής, θεωρείται απαραίτητο οι προτάσεις που γίνονται για την
επιλογή των υλικών σε όψεις κτιρίων να περιλαμβάνουν και κάποια σχόλια για αυτά.
Συγχρόνως, καθώς οι διαφορετικοί προσανατολισμοί χαρακτηρίζονται από ριζικά
διαφορετικές συνθήκες ηλιασμού, τόσο κατά τη διάρκεια της ημέρας, όσο και κατά τη
διάρκεια του χρόνου, οι προτεινόμενοι τρόποι επιλογής των υλικών με βάση τη θερμική τους
συμπεριφορά παρατίθενται ξεχωριστά για τους τέσσερις βασικούς προσανατολισμούς.
Βόρειες όψεις: Οι βόρειες όψεις χαρακτηρίζονται από ελάχιστες ηλιακές προσόδους κατά τη
διάρκεια των καλοκαιρινών μηνών (νωρίς το πρωί και αργά το απόγευμα). Κατά συνέπεια, η
επιλογή των υλικών για τη διαμόρφωση της τελικής επιφάνειας τους είναι τελείως ελεύθερη
από "θερμικούς" περιορισμούς. Το ίδιο ισχύει και για τις επιφάνειες των υαλοστασίων τους.
Τέλος, βλέποντας το ζήτημα της επιλογής των υλικών για βόρειες όψεις διεποχκά,
σημειώνεται ότι κατά τη διάρκεια του χειμώνα, οι βόρειες όψεις έχουν αυξημένες θερμικές
απώλειες. Για τις τοιχοποιίες, η επαρκής και σωστά τοποθετημένη θερμομόνωση συμβάλλει
σημαντικά στη μείωση των θερμικών απωλειών, ενώ για τα υαλοστάσια η μείωση των
θερμικών απωλειών επιτυγχάνεται είτε με τη μείωση της επιφάνειας τους, είτε με την
προσθήκη νυχτερινής θερμομόνωσης.
Νότιες όψεις: Οι νότιες όψεις των κτιρίων για τα γεωγραφικά πλάτη της Ελλάδας
χαρακτηρίζονται από μια σημαντική, και ιδιαίτερα θετική ιδιομορφία Κατά τη διάρκεια του
καλοκαιριού δεν υπερθερμαίνονται, ενώ κατά τον χειμώνα και τις ενδιάμεσες εποχές η
ηλιακή ακτινοβολία που δέχονται είναι σημαντική και θετική για τις συνθήκες θερμικής
άνεσης στους υπαίθριους χώρους της πόλης, αλλά και για την παθητική θέρμανση των
εσωτερικών χώρων των κτιρίων.
Κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, οι γωνίες ηλιακού ύψους είναι ιδιαίτερα μεγάλες (74,4°
στις 1200, 21 Ιουνίου, για την Αθήνα), με αποτέλεσμα να μην είναι δυνατή n απορρόφηση
μεγάλων ποσών ηλιακής ακτινοβολίας. Έτσι, παρόλο που οι νότιες όψεις δέχονται
απρόσκοπτο ηλιασμό ακόμα και σε περιπτώσεις στενών αστικών χαραδρών με λόγο ύψους
προς πλάτος (H/W) ίσο με 2 ή και 3, τα υλικά που τις αποτελούν δεν αναπτύσσουν πολύ
υψηλές θερμοκρασίες. Οπως φαίνεται και στον Πίνακα 12.4, η πλειονότητα των υλικών που
εξετάστηκαν στα πλαίσια αυτής της διατριβής δεν παρουσίασαν μέσες μέγιστες
επιφανειακές θερμοκρασίες υψηλότερες των 15 βαθμών Κελσίου σε σχέση με την
αντίστοιχη μέση μέγιστη θερμοκρασία του αέρα. Για το λόγο αυτό, η επιλογή των υλικών που
εφαρμόζονται σε νότιες επιφάνειες κτιρίων δε δεσμεύεται πάρα πολύ από τη θερμική τους
συμπεριφορά και είναι δυνατό να είναι ιδιαίτερα ευνοϊκή n εφαρμογή ενεργητικών ηλιακών
συστημάτων (π.χ. φωτοβολταϊκών πάνελ). Ακόμα όμως και στην περίπτωση υλικών που
υπερθερμαίνονται, η εφαρμογή θερμομόνωσης αποτρέπει την υπερθέρμανση των
εσωτερικών χώρων των κτιρίων (βλ. και Πίνακα 12.10). Αντίθετα, οι γυάλινες επιφάνειες των
νότιων όψεων των κτιρίων πρέπει να σκιάζονται, έτσι ώστε να μειώνονται οι ηλιακές
πρόσοδοι των εσωτερικών χώρων των κτιρίων.
Κατά την χειμερινή περίοδο, οι γωνίες ηλιακού ύψους είναι πολύ χαμηλές (28,3° στις
12:00, 21 Δεκεμβρίου, για την Αθήνα), με αποτέλεσμα οι κατακόρυφες επιφάνειες με νότιο
προσανατολισμό να απορροφούν μεγάλα ποσά ηλιακής ακτινοβολίας. Ωστόσο, οι ιδιαίτερα
χαμηλές γωνίες ηλιακού ύψους έχουν ως αποτέλεσμα τον περιορισμό της επίδρασης της
ηλιακής ακτινοβολίας για τις νότιες όψεις κτιρίων, που βρίσκονται σε αστικές χαράδρες με
λόγο ύψους προς πλάτος (H/W) μεγαλύτερο του 1.
Σε νότιες επιφάνειες, οι οποίες δέχονται απρόσκοπτο ηλιασμό κατά τον χειμώνα και τις
ενδιάμεσες εποχές, η ύπαρξη υαλοστασίων συμβάλλει στην παθητική θέρμανση των
εσωτερικών χώρων των κτιρίων και στην εξοικονόμηση συμβατικής ενέργειας. Τα υλικά που
διαμορφώνουν τις νότιες όψεις των κτιρίων αναπτύσσουν υψηλές, σε σχέση με τη
θερμοκρασία του αέρα, επιφανειακές θερμοκρασίες με την επίδραση της ηλιακής
432
ακτινοβολίας. Η ποιοτική απεικόνιση των τιμών, που καταγράφηκαν σε περιορισμένο αριθμό

δειγμάτων υλικών σε κατακόρυφη θέση με νότιο προσανατολισμό στα πλαίσια μιας
προκαταρτικής πειραματικής μελέτης, παρουσιάζεται στρν Πίνακα12.11. Φαίνεται ότι οι
επιφανειακές θερμοκρασίες των περισσότερων υλικών ξεπερνούν κατά περισσότερο από 15
βαθμούς Κελσίου την αντίστοιχη θερμοκρασία του αέρα. Με τον τρόπο αυτό, είναι δυνατή n
βελτίωση των συνθηκών θερμικής άνεσης που επικρατούν στους υπαίθριους χώρους της
πόλης, μέσω της αύξησης της μέσης ακτινοβολούμενης θερμοκρασίας.
Πίνακας 12.11: Ποιοτική απεικόνιση απόλυτων μέγιστων επιφανειακών θερμοκρασιών (°C) για υλικά σε
κατακόρυφη θέση με νότιο προσανατολισμό σε σχέση με τη θερμοκρασία του αέρα (°C) για την
χειμερινή περίοδο.
Χρώματα υλικών
Αέρας
( • || ρ
Πλακίδια 12 - - - - - -
Πάνελ 12 - - - - - -
Πάνελ μεγάλου πάχους (15 mm) με διάτρηση 12 - - - - -
- - -
Ξύλο, συνθ. πάνελ (ΞύλοΟ.5 ηηηη-ΡΡ9-Ξύλο0.5)
12
-ι
-Π --
-Μ
Χάλυβας, ανοξείδωτος 12
Χαλκός, από μετάλλευμα 12 - - |
Αλουμίνιο, συνθ. πάνελ (ALO.5 mm-PE3-AL0.5)
Τιτάνιο
12
12 ~
^•ριρ - -
ima ι ι
| - ~ -
Ψευδάργυρος, από μετάλλευμα 12
Ανατολικές και Δυτικές όψεις: Κατά τη διάρκεια των καλοκαιρινών μηνών, οι όψεις με
ανατολικό και δυτικό προσανατολισμό έχουν υψηλές ηλιακές προσόδους κατά τις πρωινές
ώρες και τις απογευματινές ώρες, αντίστοιχα Το γεγονός αυτό, σε συνδυασμό με τις
χαμηλές γωνίες ηλιακού ύψους (32,1° έως 55,6° κατά τις πρωινές ώρες και 54,3° έως 30,8°
κατά τις απογευματινές ώρες του Ιουνίου, του Ιουλίου και του Αυγούστου, για την Αθήνα)
έχει ως αποτέλεσμα τα υλικά που διαμορφώνουν τις ανατολικές και τις δυτικές όψεις, που
βρίσκονται σε αστικές χαράδρες με λόγο ύψους προς πλάτος (H/W) έως 0,5 να
αναπτύσσουν ιδιαίτερα υψηλές επιφανειακές θερμοκρασίες. Οπως φαίνεται και στον Πίνακα
12.5, ακόμα και τα δείγματα ανοιχτόχρωμων υλικών που εξετάστηκαν σε δυτικό
προσανατολισμό παρουσίασαν μέσες μέγιστες επιφανειακές θερμοκρασίες κατά 5 έως και
15 βαθμούς Κελσίου υψηλότερες από την αντίστοιχη μέση μέγιστη θερμοκρασία του αέρα.
Για το λόγο αυτό, στις ανατολικές και τις δυτικές όψεις πρέπει να επιλέγονται:
αντίστοιχη θερμοκρασία του αέρα (π.χ. γενικά ανοιχτόχρωμα υλικά, αλλά και εφαρμογή
ενός λεπτού στρώματος "ψυχρής" βαφής20 σε υφιστάμενες όψεις κτιρίων27).
• Οποιαδήποτε υλικά, ανεξάρτητα από τις επιφανειακές θερμοκρασίες τους, εφόσον
συνδυάζονται με σταθερές ή κινητές διατάξεις σκιασμού ή/και φυτεύσεις.
• Επιφάνειες με φυτικές καλύψεις από αναρριχητικά φυτά 28
Ως "ψυχρή" βαφήi μεταφράζεται ο αγγλικός όρος cool paints. Για περισσότερα, βλ. παρακάτω.
27
Για περισσότερα, βλ. και Παράγραφο 11.2.4, Κεφάλαιο Π, αλλά και Μ. Pomerantz, et al., "Paving materials for
heat island mitigation", LBNL Report. LBL-38074, 1996, αναφορά στο Rosenfeld Arthur Η., Akbari Hashem,
Romm Joseph J„ Pomerantz Melvh, "Cool communities: strategies for heat island mitigation and smog
reduction", Energy and Buildings, 28: 1, 1998, σ 51-62, Heat Island Group, "Cool Pavements Lower
Temperatures", [Online] Available, http://eetd.lbl.gov/Heatisland /Pavements/LowerTemps/, 9 Δεκεμβρίου
2 0 0 5 και Α. εγηηβΐα, Μ ,εαηίαιηουπε , Ι. Livada, "A comparative study of the thermal p e r f o r r r ^ c e of
reflective coathgs for the υ^αη βηνίΓοηιτιβηΓ, στο Μ. εσηίαιτιουπε, ed., 1st International Conference. Passive
and Low Energy Cooling for the Built Environment. Polene 2005. 19-21 May 2005, Santorini, Greece, volume II,
A t r ^ s : Heliotopos Conferences Ltd, 2 0 0 5 , σ. 101-107.
433
.29
Επιφάνειες νερού / νερότοιχοι
Υλικά με μικρές τιμές θερμοχωρητικότητας και διάχυσης, τα οποία ενώ
υπερθερμαίνονται κατά τις πρωινές ώρες, στη συνέχεια υφίστανται γρήγορη θερμική
αποφόρτιση (για παράδειγμα σύνθετα πάνελ ξύλου, αλουμινίου και χαλκού).
Υλικά τοποθετημένα με τη λογική της αεριζόμενης πρόσοψης (για παράδειγμα πλάκες
από φυσικά πετρώματα, διακοσμητικοί οπτόπλινθοι, κεραμικά πάνελ, πάνελ ξύλου και
πάνελ μετάλλων).
Απολλωνία, Σίφνος Κάστρο, Σαντορίνη Εμπούριο, Σαντορίνη

ΧΡΗΣΗ Α Ν Ο Ι Χ Τ Ο Χ Ρ Ω Μ Ω Ν ΥΛΙΚΩΝ
Toldos στην Ισπανία Πέργκολες με αναρριχητικά Περσίδες και πλέγματα

πηγή: Αρχείο Ε. Ευαγγελινού φυτά, Αρτεμώνας, Σίφνου
ΣΚΙΑΣΜΟΣ
ΦΥΤΙΚΕΣ ΚΑΛΥΨΕΙΣ
Υ Λ Ι Κ Α ΜΕ ΜΙΚΡΗ Θ Ε Ρ Μ Ο Χ Ω Ρ Η Τ Ι Κ Ο Τ Η Τ Α Η / ΚΑΙ Τ Ο Π Ο Θ Ε Τ Η Σ Η
Λ Ο Γ Ι Κ Η ΤΗΣ Α Ε Ρ Ι Ζ Ο Μ Ε Ν Η Σ Π Ρ Ο Σ Ο Ψ Η Σ
Εικόνα 12.4: Επιλογή υλικών για όψεις κτιρίων.
Για περισσότερα, βλ. και D. Holm, "Thermal improvement by means of leaf cover οπ external walls - a
simulation model", Energy and Buildings. 14,1989, σ. 19-30 κσι Ong Boon Loy, et gl., "A survey of the thermgl
effect of plgnts on the verticgl sides of toll buildings h Singopore", στο Steemers Koen, Ygnngs Simos, eds.,
Architecture - City - Environment. Proceedings of the 17th PLEA Conference. Cambridge, 2000, London:
Jomes & James Science Publishers Ltd., 2 0 0 0 , σ. 495-500.
9
Γισ περισσότερο, βλ. κσι Αίνειος Οικονόμου, Χρήση συστημάτων δροσ/σμοϋ με εξάτμιση και με
ακτινοβολία για την βελτίωση του μικροκλίματος σε υπαίθριους χώρους και σε κτίρια. Μη δημοσιευμένη
Μετσπτυχ^κή Epygoig, AGnvg: Ε.Μ.Π. Σχολή Αρχιτεκτόνων, Δ.Π.Μ.Σ. Αρχιτεκτονική - Σχεδιοσμός του
Χώρου, Κστεύθυνση Α: Σχεδισσμός - Χώρος - Πολιτισμός, Φεβρουάριος 2002.
434
Η επίδραση της υπερθέρμανσης των υλικών των ανατολικών και των δυτικών όψεων
στο εσωτερικό κλίμα των κτιρίων είναι δυνατό να μειωθεί στο ελάχιστο με την κατάλληλη
θερμομόνωση. Αντίθετα, τα υαλοστάσια με ανατολικό και με δυτικό προσανατολισμό είναι
απαραίτητο να σκιάζονται εξωτερικά με στόχο την ελαχιστοποίηση των ηλιακών προσόδων
τους και την προστασία των εσωτερικών χώρων των κτιρίων από την υπερθέρμανση. Σε
κάθε περίπτωση, οι χαμηλές γωνίες ηλιακού ύψους ευνοούν το σκιασμό των κατακόρυφων
επιφανειών κτιρίων με ανατολικό και με δυτικό προσανατολισμό με την χρήση φυτεύσεων.
Τέλος, κατά την περίοδο θέρμανσης, ανοίγματα με ανατολικό προσανατολισμό μπορούν
να συνεισφέρουν κατ' ελάχιστο θετικά στο θερμικό ισοζύγιο των κτιρίων.
Παρόλο που η επίδραση της υπερθέρμανσης των υλικών των δυτικών όψεων στο
εσωτερικό κλίμα των κτιρίων αποτρέπεται από την προσθήκη θερμομόνωσης (βλ. και
Πίνακα 12.10), η επίδραση της στο αστικό μικροκλίμα είναι ιδιαίτερα σημαντική. Οι υψηλές
επιφανειακές θερμοκρασίες επιδεινώνουν τις συνθήκες θερμικής άνεσης που επικρατούν
στους υπαίθριους χώρους της πόλης κατά τις απογευματινές ώρες των καλοκαιρινών
μηνών. Συγχρόνως, όταν τα χρησιμοποιούμενα υλικά έχουν μεγάλη θερμοχωρητικότητα και
διαχυτότητα, η θερμότητα που αποθηκεύεται σε αυτά διατηρείται κατά τις πρώτες βραδινές
ώρες, με αποτέλεσμα την όξυνση του φαινομένου της αστικής θερμικής νησίδας και την
επέκταση της περιόδου θερμικής δυσφορίας.
Η υιοθέτηση μίας ή περισσότερων από τις παραπάνω λύσεις εξαρτάται από το είδος και
την χρήση του κτιρίου, αλλά κυρίως από το σχεδιασμό του. Είναι προφανές ότι το ίδιο ισχύει
και για την περίπτωση ανασχεδιασμού ή ενεργειακής βελτίωσης υφιστάμενων κτιρίων.
Συγχρόνως, είναι απαραίτητη η εξέταση του αισθητικού αποτελέσματος που έχει η ενιαία
εφαρμογή μίας ή περισσότερων λύσεων σε μέτωπα δρόμων με συγκεκριμένο
προσανατολισμό στην κλίμακα ενός ή περισσότερων οικοδομικών τετραγώνων. Γενικά,
θεωρείται θετική n ενιαία αντιμετώπιση π.χ. των νότιων όψεων ενός δρόμου και η εφαρμογή
σε αυτές συστημάτων σκιασμού, αλλά και ενεργητικών ηλιακών συστημάτων (π.χ.
φωτοβολταϊκών στοιχείων με τη μορφή πάνελ ή με τη μορφή σκιάστρων). Πέρα από τις
θετικές συνέπειες που έχει για το αστικό μικροκλίμα, αλλά και για το εσωτερικό κλίμα των
κτιρίων, μια τέτοια επέμβαση μπορεί να λειτουργήσει διδακτικά για το ευρύ κοινό.
Σε ό,τι αφορά στο σκιασμο των γυάλινων επιφανειών των κτιρίων κατά τη διάρκεια της
περιόδου δροσισμού, πρέπει να σημειωθεί ότι η σημασία της επιλογής των υλικών με τον
οποίο αυτός επιτυγχάνεται. Αυτό συμβαίνει γιατί οι επιφανειακές θερμοκρασίες των
συστημάτων σκιασμού επιδρούν στις αντίστοιχες επιφανειακές θερμοκρασίες των
υαλοπινάκων30 Η ανάπτυξη υψηλών επιφανειακών θερμοκρασιών στα συστήματα σκιασμού
εξαρτάται τόσο από το χρώμα τους, όσο και από τις θερμοφυσικές ιδιότητες τους 31 Η
υπερθέρμανση των συστημάτων σκιασμού επιφέρει την υπερθέρμανση των επιφανειών
γυαλιού λόγω της μετάδοσης θερμότητας με ακτινοβολία μεγάλου μήκους κύματος
(θερμική ακτινοβολία). Συγχρόνως, κατά το σκιασμό των κατακόρυφων επιφανειών από
γυαλί πρέπει να λαμβάνεται υπόψη ότι, ανάλογα με τη μορφή τους, τα σκίαστρα από
ανοιχτόχρωμα υλικά μπορεί να ανακλούν την ηλιακή ακτινοβολία προς τον υαλοπίνακα32
Τέλος, σημειώνεται ότι η επιλογή των υλικών των όψεων κτιρίων επηρεάζει τις συνθήκες
οπτικής άνεσης στους υπαίθριους χώρους, που βρίσκονται γύρω από τα κτίρια, αλλά και τη
δυνατότητα χρήσης του φυσικού φωτισμού για το εσωτερικό των κτιρίων33 Έτσι, σε
στενούς δρόμους, όπου η ηλιακή ακτινοβολία εισέρχεται για περιορισμένες ώρες κατά τη
διάρκεια της ημέρας, η χρήση ανοιχτόχρωμων υλικών στις όψεις των κτιρίων, αλλά και στο
οδόστρωμα και τα πεζοδρόμια, μπορεί να βελτιώσει τις συνθήκες οπτικής άνεσης στο
Nikhil Κ. Kapur, "A comparative αηα^3ί3 of the τααίαηί effect of external sunshade οη glass surface
temperautres", Solar Energy, 77, 2 0 0 4 , σ 415.
31
Στο ίδιο, σ 418 και Βοοη Lay, et al. ( 2 0 0 0 ) , ό.π„ σ 5 0 0 .
32
Kapur (2004), ό.π„ σ 418.
33
Givort (1993), ό.π., σ. 4.5.
435
πόλεων με βάση τη θερμική συμπεριφορά και την περιβαλλοντική τους ετηδραση
εσωτερικό των κτιρίων Αντίθετα, σε αστικές χαράδρες με μικρό λόγο ύψους προς
πλάτος (H/W), n εφαρμογή ανοιχτόχρωμων υλικών στις όψεις των κτιρίων μπορεί να
προκαλέσει προβλήματα θάμβωσης στο επίπεδο κυκλοφορίας των πεζών. Το πρόβλημα
αυτό μπορεί να αντιμετωπιστεί με την χρήση συστημάτων σκίασης στο επίπεδο της όψης.35
Δώυ,ατα κτιρίων
Τα δώματα των κτιρίων δέχονται απρόσκοπτο ηλιασμό κατά τη διάρκεια των καλοκαιρινών
μηνών. Έτσι, τα υλικά που χρησιμοποιούνται για τη διαμόρφωση της επιφάνειας τους
υπερθερμαίνονται κατά τη διάρκεια των ζεστών, καλοκαιρινών μηνών. Ωστόσο, αντίστοιχα
με τις όψεις των κτιρίων, οι υψηλές θερμοκρασίες που αναπτύσσονται στην επιφάνεια των
δωμάτων, δεν επηρεάζουν το εσωτερικό των κτιρίων, παρά μόνο στην περίπτωση που δεν
υπάρχει θερμομόνωση36 Ενδεικτικά, το εύρος των τιμών των εξωτερικών επιφανειακών
θερμοκρασιών των δωμάτων και των εσωτερικών θερμοκρασιών των οροφών τους, για
διαφορετικές κατασκευαστικές λεπτομέρειες με και χωρίς την προσθήκη θερμομόνωσης
παρατίθενται στον Πίνακα 12.12.
Πίνακας 12.12: Εξωτερικές και εσωτερικές επιφανειακές θερμοκρασίες δωμάτων με και χωρίς
θερμομόνωση.
Υλικά Ταέρα εξ. Τεπιφ. Ταέρα εσ. Τεπιφ. με μόνωση Τεπιφ. χωρίς μόνωση
Ανοιχτόχρωμα 34,5 Ο έως +10 27 Ο έως +2 +2,5 έως +5,1
Σκουρόχρωμα 34,5 +11.1 έως 35,5 27 +0,8 έως +3,7 +4,3 έως +14,8
Αντίθετα, η υπερθέρμανση των δωμάτων συμβάλλει σημαντικά στην υποβάθμιση του

αστικού μικροκλίματος. Ιδιαίτερα τα σκουρόχρωμα δώματα απορροφούν το μεγαλύτερο
μέρος της προσπίπτουσας ηλιακής ακτινοβολίας, υπερθερμαίνονται και στη συνέχεια
θερμαίνουν τα κοντινά στρώματα του αέρα. Στο σύνολο της πόλης, ο αέρας θερμαίνεται
από μια μεγάλη επιφάνεια δωμάτων, με αποτέλεσμα να αυξάνονται οι αστικές
θερμοκρασίες και να οξύνεται το φαινόμενο της αστικής θερμικής νησίδας.37
Κατά συνέπεια, τα υλικά που επιλέγονται για την τελική διάστρωση των δωμάτων των
κτιρίων μπορούν να είναι:
αντίστοιχη θερμοκρασία του αέρα (βλ. για παράδειγμα υλικά με λευκό, ανοιχτό γκρι και
μπεζ χρώμα στον Πίνακα 12.3 και γενικά ανοιχτόχρωμα υλικά).
• Υλικά, τα οποία αναπτύσσουν υψηλές ή πολύ υψηλές επιφανειακές θερμοκρασίες, σε
συνδυασμό με σταθερές ή κινητές διατάξεις σκιασμού ή/και φυτεύσεις38 Χαρακτηριστικό
παράδειγμα είναι οι πέργκολες με αναρριχητικά φυτά ή με υφάσματα που μπορεί κανείς
να δει σε κτίρια των ελληνικών πόλεων. Επίσης, μπορούν να χρησιμοποιηθούν και
διατάξεις σκιασμού με ενεργητικά ηλιακά συστήματα, όπως είναι οι ηλιακοί συλλέκτες
και τα φωτοβολταϊκά στοιχεία, που πέρα από το σκιασμό της επιφάνειας του δώματος
συμβάλλουν και στην εξοικονόμηση ενέργειας39 (βλ. Εικόνες 12.1 και 12.2)
• Διάφορα υλικά σε συνδυασμό με εφαρμογές δροσισμού με εξάτμιση 40
Περιβαλλοντικός Σχεδιασμός Πόλεων και Ανοικτών Χώρων. Τόμος Α. Περιβαλλοντική Τεχνολογία, Πάτρα:
Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο, 2001, σ. 215.
35
GivoN (1993), ό.π., σ. 4.6.
36
Για περισσότερα, βλ. και Παράγραφο 10.3.3, Κεφαλαίου ΙΟ.
37
θΐνοπί (1993), ό.π., σ. 4.6.
38
39
Για περισσότερα, βλ. και Φλώρα-Μαρία Μπουγιατιώτη, Η συμβολή των δωμάτων στη βελτίωση του
περιβάλλοντος και στην εξοικονόμηση ενέργειας στα κέντρα των ελληνικών πόλεων, Μη δημοσιευμένη
Μεταπτυχιακή Εργασία, Αθήνα: Ε.Μ.Π. Σχολή Αρχιτεκτόνων, Δ.Π.Μ.Σ. Αρχιτεκτονική - Σχεδιασμός του
Χώρου, Κατεύθυνση Α: Σχεδιασμός - Χώρος - Πολιτισμός, Φεβρουάριος 2002.
ΔΟ
Για περισσότερα, σχετικά με τα συστήματα δροσισμού με εξάτμιση σε δώματα, βλ. και: Join I. Yellott,
"Evaporative Cooling", στο Cook Jeffrey, ed.. Passive Cooling, Cambridge, Massachusetts / ίοπαοη, Eηgland:
The MIT Press, 1989, σ 85-137, E. Ereil, Y Etzion, "The effect of convection on a roof pond cooled by radiation
436
• Φυτικά υλικά, όπως είναι τα φυτεμένα δώματα, εκτατικού ή εντατικού τύπου, ή n

εφαρμογή φυτεύσεων σε φυτοδοχεία
• Διάφορα υλικά σε συνδυασμό με εφαρμογές δροσισμού με ακτινοβολία41
Εικόνα 12.5: Σκιασμός της επιφάνειας δώματος Εικόνα 12.6: Σκιασμός της επιφάνειας δώματος
από πέργκολα με αναρριχητικά φυτά. με εφαρμογή ηλιακών συλλεκτών ή
φωτοβολταϊκών στοιχείων σε απόσταση.
Εικόνα 12.7: Εφαρμογές παθητικού δροσισμού με εξάτμιση.

πηγή: Οικονόμου ( 2 0 0 2 ) , 35.
Νέο Κτίριο Βιβλιοθήκης Α.Π.Θ. Εφαρμογή φυτεύσεων σε φυτοδοχεία σε δώματα

(A.M. Κωτσιόπουλος)
Εικόνα 12.8: Εφαρμογές φυτεμένων δωμάτων.
Εικόνα 12.9: Εφαρμογές παθητικού δροσισμού με ακτινοβολία.

πηγή: Givoni (1994), 84, 87.
h α hot - arid climate", στο Alvarez Servando, et al., eds., Architecture and Urban Space. Proceedings of the
Academic Publishers, 1991, σ. 613-618, Baruch Givoni, Pablo La Roche, "Indirect evaporative cooing with ση
outdoor pond, στο Steemers Koen, Yannas Simos, eds., Architecture - City - Environment. Proceedings of the
17th PLEA Conference. Cambridge, 2000, London: James &. James Science Publishers Ltd., 2 0 0 0 , σ. 310-311
και Runsheng Tang, Y. Etzion, "Comparative studies on the water evaporation rate from a wetted surface and
that from a free water surface", Building and Environment, 39:12, 2 0 0 4 , σ 77-86.
41
Harold R. Hay, "High-energy roof architecture for low-energy buildings", στο Zold Andras, ed., PLEA '86.
International Conference on Passive and Low Energy Architecture in Housing. Pecs, Hungary, September 1-5
1986, volume I, Hungary: Ministry of Industry, 1986, σ C62-70, Mario Martin, "Radiative Cooling", στο Cook
Jeffrey, ed.. Passive Cooling, Cambridge, Massachusetts / London, England: The MIT Press, 1989, σ 138-198.
437
Το θετικό στοιχείο, που διαφοροποιεί τα δώματα των κτιρίων από τις όψεις τους, αλλά
και από τους υπαίθριους χώρους της πόλης είναι ότι ουσιαστικά αποτελούν μια "αθέατη"
όψη των πόλεων, την οποία σπάνια αντιλαμβάνεται κανείς από τη στάθμη του δρόμου.
Κατά συνέπεια, τα υλικά που χρησιμοποιούνται σε αυτά δεν επηρεάζουν τις συνθήκες
οπτικής άνεσης στους υπαίθριους χώρους της πόλης (επίπεδο κυκλοφορίας των πεζών)42
Ωστόσο, προβλήματα θάμβωσης μπορούν να προκληθούν όταν ανοιχτόχρωμα ή
ανακλαστικά υλικά (π.χ. ασφαλτικές μεμβράνες με ανακλαστική επίστρωση) εφαρμόζονται
στα δώματα χαμηλών κτιρίων43
Γενικά, η υιοθέτηση μίας ή περισσότερων από τις παραπάνω λύσεις εξαρτάται από το
είδος και την χρήση του δώματος. Συγχρόνως, όμως, είναι απαραίτητη π εξέταση του
αισθητικού αποτελέσματος που έχει η εφαρμογή τους στην κλίμακα ενός ή περισσότερων
οικοδομικών τετραγώνων και στην κλίμακα ευρύτερων αστικών περιοχών, καθώς τα
δώματα των κτιρίων αποτελούν στην ουσία την "πέμπτη" όψη της πόλης, την όψη της από
ψηλά.
12.3.2 Περιβαλλοντική επίδραση
Αντίθετα με τη θερμική συμπεριφορά των υλικών, n οποία μπορεί και να αγνοηθεί σε

ορισμένες περιπτώσεις αστικών υπαίθριων χώρων και όψεων κτιρίων, η περιβαλλοντική τους
επίδραση οφείλει να αποτελεί καθοριστική παράμετρο για την επιλογή τους. Ωστόσο, στην
πορεία επίλυσης ενός σχεδιαστικού προβλήματος, ο καθορισμός των υλικών που θα
χρησιμοποιηθούν πραγματοποιείται στα τελικά στάδια και συνήθως έπεται του καθορισμού
χρωμάτων και υφών. Για τους λόγους αυτούς, θεωρήθηκε ότι η ανάλυση του τρόπου
επιλογής υλικών για τις εξωτερικές επιφάνειες των πόλεων, με βάση την περιβαλλοντική
τους επίδραση πρέπει να ακολουθήσει την ανάλυση του τρόπου επιλογής τους με βάση τη
θερμική τους συμπεριφορά. Στην πράξη, βέβαια, η διαδικασία επιλογής των υλικών για τις
εξωτερικές επιφάνειες των ελληνικών πόλεων δεν μπορεί παρά να είναι αμφίδρομη,
περιλαμβάνοντας διαδοχικές συγκρίσεις ανάμεσα στις διαφορετικές παραμέτρους, με
στόχο την επιλογή της καλύτερης δυνατής λύσης.
Για τα υλικά, που χρησιμοποιούνται στις εξωτερικές οριζόντιες και κατακόρυφες
επιφάνειες των ελληνικών πόλεων, η περιβαλλοντική επίδραση μπορεί να υπεισέλθει στη
διαδικασία επιλογής με δύο τρόπους. Οι τρόποι επιλογής των υλικών με βάση την
περιβαλλοντική τους επίδραση εξετάζονται ξεχωριστά ως προς το ίδιο το υλικό και ως προς
τις διαφορετικές δυνατές κατασκευαστικές λεπτομέρειες του. Αυτό συμβαίνει γιατί οι
επιπτώσεις που έχει στο περιβάλλον η επιλογή ενός υλικού δεν εξαρτώνται μόνο από το ίδιο
το υλικό, αλλά και από τον τρόπο εφαρμογής του στους υπαίθριους χώρους της πόλης,
στις όψεις ή στα δώματα των κτιρίων.
Υπαίθριοι γώοοι
Τα υλικά που χρησιμοποιούνται για τη διάστρωση των υπαίθριων χώρων στις ελληνικές
πόλεις διαφοροποιούνται ανάλογα με το είδος και τη λειτουργία τους. Έτσι, οι δρόμοι και οι
λεωφόροι διαστρώνονται με ασφαλτικό σκυρόδεμα, ενώ οι δρόμοι ήπιας κυκλοφορίας
διαμορφώνονται συνήθως με κυβόλιθους από φυσικά πετρώματα ή τσιμέντο. Αντίστοιχα,
στις πλατείες και τους πεζοδρόμους χρησιμοποιείται μια πληθώρα υλικών διάστρωσης, που
περιλαμβάνει χυτά υλικά, πλάκες ή κυβόλιθους από φυσικά πετρώματα τσιμέντο ή
κεραμικά, ξύλινες σανίδες, αλλά και επιφάνειες χώματος, βλάστησης και νερού.
Από τα παραπάνω υλικά, εκείνο με τη σημαντικότερη συνολική περιβαλλοντική
επίδραση είναι το ασφαλτικό σκυρόδεμα, το οποίο είναι και το υλικό που κυριαρχεί στους
Η. Akbari, "Potentials of urban heat island mitigation", στο Santamouris M., ed., 1st International Conference.
Passive and Low Energy Cooling for the Built Environment. Patene 2005. 19-21 May 2005, Santorini, Greece,
volume II, Athens: Heliotopos Conferences Ltd, 2 0 0 5 , σ 16.
43
Arthur H. Rosenfeld, et al., "Mitigation of heat islands: materials, utility programs, updates", Energy and
Buildings. 22: 9,1995, a 260.
438
δρόμους των πόλεων . Εξαιτίας της χρήσης της ασφάλτου, τα διάφορων τύπων ασφαλτικά
σκυροδέματα συνδέονται με τις διαδικασίες άντλησης, μεταφοράς και επεξεργασίας του
πετρελαίου και άρα με τις επιπτώσεις που αυτές έχουν στο περιβάλλον. Ωστόσο, όπως
αναλύθηκε σε προηγούμενο κεφάλαιο45, η εμπεριεχόμενη ενέργεια, αλλά και άλλες
περιβαλλοντικές παράμετροι (π.χ. τοξικές ουσίες, ζητήματα που αφορούν την υγεία,
απόβλητα και οικοδομικά απορρίμματα) μπορούν να μειωθούν με την επιλογή κατάλληλων
μεθόδων παραγωγής (π.χ. ψυχρά ασφαλτομίγματα), καθώς και με την ανακύκλωση παλαιών
οδοστρωμάτων και την χρήση τους ως αδρανή στο νέο οδόστρωμα. Αξίζει να σημειωθεί ότι
πολλοί ερευνητές υποστηρίζουν την αντικατάσταση των οδοστρωμάτων από σκυρόδεμα
με οδοστρώματα από σκυρόδεμα, τόσο για περιβαλλοντικούς, όσο και για "θερμικούς"
λόγους. Παρόλο που τα οδοστρώματα από σκυρόδεμα έχουν μεγαλύτερο αρχικό κόστος,
η συνολική περιβαλλοντική τους επίδραση είναι μικρότερη46, ενώ συγχρόνως το σκυρόδεμα
έχει μεγαλύτερη ανακλαστικότητα47, γεγονός που συνεπάγεται καλύτερη θερινή θερμική
συμπεριφορά.
Η πλειονότητα των υπόλοιπων υλικών, που χρησιμοποιούνται για τη διάστρωση των
επιφανειών των υπαίθριων χώρων της πόλης έχουν μικρή ή μεσαία περιβαλλοντική επίδραση.
Οπως είναι λογικό, οι επιφάνειες χώματος, βλάστησης και νερού έχουν αμελητέα
περιβαλλοντική επίδραση. Το ίδιο ισχύει και για τις σανίδες από σκληρό ή/και τροπικό ξύλο.
Ωστόσο, αυτό συμβαίνει μόνο όταν χρησιμοποιείται ξυλεία από δάση με ελεγχόμενη και
αειφόρο διαχείριση, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά στη σκληρή τροπκή ξυλεία, καθώς και όταν δεν
χρησιμοποιούνται συντηρητικά και μυκητοκτόνα ξύλου με οργανικούς διαλύτες και τοξικά
ενεργά συστατικά 48 Μικρής έκτασης είναι και οι επιπτώσεις που έχει στο περιβάλλον το
στάδιο παραγωγής προϊόντων από φυσικά πετρώματα, οι οποίες περιορίζονται κυρίως σε
τοπικό επίπεδο (εξάντληση φυσικών πόρων και καταστροφή του τοπίου και των
οικοσυστημάτων).
Τα προκατασκευασμένα στοιχεία (πλάκες και κυβόλιθοι) από τσιμέντο και από κεραμικό
έχουν ενδιάμεση περιβαλλοντική επίδραση, η οποία εξαρτάται στην πρώτη περίπτωση, από
την περιβαλλοντική ταυτότητα του τσιμέντου, ενώ στη δεύτερη από την ανάγκη για όπτηση
της αργίλου. Περά από τις υψηλές εκπομπές οξειδίων του αζώτου (ΝΟχ) που χαρακτηρίζουν
τη διαδικασία παραγωγής τους, τα στοιχεία αυτά δεν έχουν άλλες σημαντικές
περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Ωστόσο, αυτό δεν ισχύει στις περιπτώσεις προϊόντων
τσιμέντου, στα οποία χρησιμοποιούνται διάφορες προσμίξεις με στόχο τη βελτίωση των
44
Οι δρόμοι καλύπτουν συνολικά περισσότερο από το 1/4 της επιφάνειας των πόλεων. (Umor Shashua-Bar,
Milo Ε. Hoffman, "Quantitative Evaluation of trees effects on diurnal air temperature cooling in urban streets",
στο GRECO and ACAD, eds., PLEA 2002 Design with the Environment. Proceedings of the 19th International
Conference. Toulouse - France, July 2002, Toulouse, 2 0 0 2 , σ 235.)
45
βλ. Κεφάλαιο 9, Παράγραφος 9.8.1
46
Για περισσότερα σχετικά με τη σύγκριση της περιβαλλοντικής συμπεριφοράς των οδοστρωμάτων από
άσφαλτο και εκείνων από σκυρόδεμα, βλ. και Α. Ρ. Arena, et al., "Environmental and economie life cycle
assessment of streets ίη residential areas in MENDOZA (Argentina) built with different paving materials", στο
Conference. Toulouse - France, July 2002, Toulouse, 2 0 0 2 , σ 113-117, Erica Correa, et al., "Environmental
profile of asphaltic concrete ίη Western Argentina. Consequences of implementing a recycling system", στο
Bustamante Waldo, Collados Eugeηio, eds., PLEA 2003. Rethinking development: Are we producing a people
orientated habitat 12 2Óh International Conference on Passive and Low Energy Architecture, Santiago - CHILE,
9-12 November 2003., Chile: Escuela de Construccion Civil. Pontificia Universidad Catolica de Chile / PLEA
International, 2003, G-5. [CD-ROM] και Erica Correa, et al., "Assesing the environmental impact of the
production of concrete pavers by the use of LCA, in arid region cities of Argentina", στο Bustamante Waldo,
Collados Eugenio, eds., PLEA 2003. Rethinking development: Are we producing a people orientated habitat 12
20th International Conference on Passive and Low Energy Architecture, Santiago - CHILE, 9-12 November
2003., Chile: Escuela de Construccion Civil. Pontificia Universidad Catolica de Chile / PLEA International, 2003,
G-6. [CD-ROM].
47
Ο συντελεστής ανακλαστικότητας της νέας ασφάλτου είναι ίσος με 0,15, ενώ του σκυροδέματος είναι
0,4. [Rosenfeld (1995), et al., ό.π., σ. 260.] Συγχρόνως, το σκυρόδεμα σκουραίνει πολύ δύσκολα. [Akbari
(2005), ό.π., σ. 17.]
48
Για περισσότερα, βλ. και Κεφάλαιο 9, Παράγραφο 9.ό
439
ιδιοτήτων τους , ούτε στις περιπτώσεις κεραμικών πλακιδίων, στα οποία ο χρωματισμός
επιτυγχάνεται με ενώσεις που περιέχουν βαρέα μ έ τ α λ λ α 5 0
Κατά τ ο στάδιο της παραγωγής, n κατανάλωση ενέργειας και οι εκπομπές αέριων ρύπων
των περισσότερων υλικών, που συναντώνται στους υπαίθριους χώρους των ελληνικών
πόλεων έχουν μικρές έως μεσαίες τιμές. Ωστόσο, μια ολοκληρωμένη προσέγγιση του
ζητήματος απαιτεί τ ο συνυπολογισμό της ενέργειας που δαπανάται, καθώς και των αέριων
ρύπων που εκπέμπονται, κ α τ ά τη μεταφορά των υλικών από τον τόπο παραγωγής τους
στον τόπο εφαρμογής τους (εργοτάξιο). Στην πλειοψηφία τους, τ α υλικά που
χρησιμοποιούνται στους αστικούς υπαίθριους χώρους έχουν μεγάλο βάρος, γεγονός που
φαίνεται από τις τιμές της πυκνότητας τους (βλ. Πίνακα 122). Τόσο η κατανάλωση
ενέργειας, όσο και οι εκπομπές C 0 2 , S0 2 και ΝΟχ είναι ανάλογες του βάρους των υλικών και
της απόστασης, ενώ είναι μεγαλύτερες στην περίπτωση οδικών μεταφορών (βλ. Πίνακα
12.13). Για τ ο λόγο αυτό, είναι σημαντικό τ α βαριά υλικά να μεταφέρονται από μικρές
αποστάσεις
Πίνακας 12.13: Κατανάλωση ενέργειας και CO?, SQ2 και ΝΟχ σε σχέση με διάφορα μέσα μεταφοράς.
πηγή: απόδοση Berge (2003), ό.π., σ. 17 και 26
Μέσο μεταφοράς Ενέργεια Εκπομπές
kWh /ton. km 9 CO2 7 ton km g SO2 7 ton. km g ΝΟχ 7 ton. km
Diesel: Οδική 0,445 120 Ο,Ι 1,9
Diesel: θαλάσσια 0,167 50 0,3 0,7
Diesel: Τρένο 0/Ι67 50 Ο,Οδ 0,75
Ηλεκτρική: Τρένο Ο,Οδό
Για να γίνει κατανοητή n σημασία των δεδομένων του Πίνακα 12.13, υπολογίστηκαν η
ενέργεια που δαπανάται και οι εκπομπές αέριων ρύπων που παράγονται, ανά χιλιόμετρο και
τετραγωνικό μέτρο, για την οδική μεταφορά ποσοτήτων από διάφορα υλικά (βλ. Πίνακα
12.15). Η ενέργεια και οι εκπομπές C 0 2 , S0 2 και ΝΟ χ που υπολογίστηκαν είναι πολύ μικρές
συγκρινόμενες με τ α αντίστοιχα μεγέθη κ α τ ά τ ο στάδιο της παραγωγής (βλ. Πίνακα 12.16).
Ωστόσο, όσο n απόσταση του τόπου παραγωγής των υλικών από τον τόπο εφαρμογής
τους αυξάνεται, τόσο μεγαλύτερη είναι η ενέργεια που δαπανάται, και τόσο υψηλότερες
είναι οι εκπομπές αέριων ρύπων που παράγονται.
Πίνακας 12.14: Στοιχεία για διάφορα υλικά που χρησιμοποιούνται στη διάστρωση υπαίθριων χώρων.
Πάχος Πυκνότητα
d Ρ Ρ Ρ
m kg/m 3 kg/m 2 ton/m 2
Χαλίκια Ο,Ι 1800 180 0,18
Σκυρόδεμα Ο,Ι 1800 180 0,18
Ασφαλτικό σκυρόδεμα Ο,Ι 2110 211 0,211
Πλάκες μαρμάρου 0O35 2ÓOO 91 0,091
Πλάκες γρανίτη 0O35 2800 98 0,098
Πλάκες τσιμέντου 0O35 2222 77,8 0Ο78
Κυβόλιθοι μαρμάρου Ο,Οδ 2600 130 0,13
Κυβόλιθοι γρανίτη Ο,Οδ 2800 140 0,14
Κυβόλιθοι τσιμέντου Ο,Οδ 2083 104 0,104
Κεραμικοί κυβόλιθοι Ο,Οδ 1920 96 0,096
Ξύλινες σανίδες 0,02δ 1040 26 0,026
Για περισσότερα, βλ. και Κεφάλαιο 9, Παράγραφο 9.4

440
Πίνακας 12.15: Κατανάλωση ενέργειας και εκπομπές αέριων ρύπων κατά την οδική μεταφορά
διάφορων υλικών για τη διάστρωση υπαίθριου χώρου (ανά τετραγωνικό μέτρο).
Ρ Ενέργεια Εκπομπές
C02 S02 ΝΟχ
fon/rrf kWh/ m2 .km g / m2, km g/m2.km g/m2.km
Χαλίκια 0,18 Ο,Οδ 21,6 Ο,ΟΙδ 0,342
Σκυρόδεμα 0.18 Ο,Οδ 21,6 Ο,ΟΙδ 0,342
Ασφαλτικό σκυρόδεμα 0.211 0Ο94 25,3 0,0211 0,4009
Πλάκες μαρμάρου 0Ο91 0,04 10,9 0.0091 0,1729
Πλάκες γρανίτη 0.098 0Ο44 11,8 0.0098 0,1062
Πλάκες τσιμέντου 0.078 0,035 9,4 0,007δ 0,14δ2
Κυβόλιθοι μαρμάρου 0.13 0.058 15,6 0.013 0,247
Κυβόλιθοι γρανίτη 0,14 0.062 16,8 0O14 0,266
Κυβόλιθοι τσιμέντου 0,104 0Ο46 12,5 0.0104 0,1976
Κεραμικοί κυβόλιθοι 0,09ό 0,043 11,5 0O096 0,1824
Ξύλινες σανίδες 0.026 0.012 3,1 0O026 0,0494
Πίνακας 12.16: Κατανάλωση ενέργειας και εκπομπές αέριων ρύπων κ α τ ά την παραγωγή διάφορων
υλικών για τη διάστρωση υπαίθριου χώρου (ανά τετραγωνικό μέτρο).
Ρ EE C02 S02 ΝΟχ ££ C02 S02 ΝΟχ
kg/m 2 kWh/kg gAg gAg gAg kWh/m 2 g/ir\2 g/tr\2 g/frt2
Χαλίκια 180 0.032 Ο Ο 5,76 Ο Ο
Σκυρόδεμα 180 0,234 94 0,7 0,3 42,2 16920 126 54
Ασφαλτικό σκυρ. 211 0,944 199,2
Πλάκες μαρμάρου 91 Ο,όΐό 26,5 Ο Ο 5606 2412 Ο Ο
Πλάκες γρανίτη 98 0,616 26,5 Ο Ο 60,37 2597 Ο Ο
Πλάκες τσιμέντου 77,8 0,504 213 1,24 38 39,2 16571 96 2956
Κυβ. μαρμάρου 130 Ο,όΐό 26,5 Ο Ο δΟ,Οδ 3445 Ο Ο
Κυβ. γρανίτη 140 Ο,όΐό 26,5 Ο Ο δό,24 3710 Ο Ο
Κυβ. τσιμέντου 104 0,513 213 1,24 38 53,35 22152 129 3952
Κεραμικοί κυβ. 96 1,111 ΙΟό,όό
Ξύλινες σανίδες 26 0,71 195 1,3 1 18,45 5070 34 26
Qgisic κτιρίων
Στην Ελλάδα, οι όψεις των κτιρίων διαμορφώνονται στις περισσότερες περιπτώσεις με
επιχρίσματα με βάση το τσιμέντο ή την άσβεστο, που στη συνέχεια βάφονται με συνθετικές
βαφές. Ωστόσο, δεν είναι λίγα τα κτίρια στα οποία η τελική εξωτερική επιφάνεια των όψεων
διαμορφώνεται με μια πληθώρα διαφορετικών υλικών. Πρόκειται για κτίρια γραφείων και για
κτίρια με εμπορικές, πολιτιστικές, εκπαιδευτικές και άλλες χρήσεις, τα οποία έχουν όψεις με
προϊόντα από φυσικά πετρώματα (πλάκες από μάρμαρο, γρανίτη, πωρόλιθο, κ.λπ),
κεραμικά προϊόντα (διακοσμητικούς οπτόπλινθους και πάνελ), προϊόντα ξύλου και, φυσικά,
προϊόντα μετάλλων (μεταλλικά φύλλα και σύνθετα πάνελ αλουμινίου και χαλκού).
Κατά το στάδιο της παραγωγής (βλ. Πίνακα 12.ό), φαίνεται ότι από τις παραπάνω ομάδες
υλικών, τα προϊόντα από φυσικά πετρώματα είναι εκείνα τα οποία έχουν τη μικρότερη
δυνατή περιβαλλοντική επίδραση (τοπική εξάντληση φυσικών πόρων και τοπική καταστροφή
του τοπίου και των οικοσυστημάτων). Τα κεραμικά προϊόντα έχουν ενδιάμεση
περιβαλλοντική επίδραση, η οποία εξαρτάται από τις θερμοκρασίες όπτησής τους, αλλά και
από την χρήση ενώσεων που περιέχουν βαρέα μέταλλα, για τον χρωματισμό τους. Τα
προϊόντα ξύλου που εφαρμόζονται τα τελευταία χρόνια σε όψεις κτιρίων στην Ελλάδα
αφορούν σε σύνθετα πάνελ ξύλου, των οποίων η περιβαλλοντική επίδραση αναλύεται στη
συνέχεια.
Τα μεταλλικά προϊόντα που εφαρμόζονται σε όψεις κτιρίων χωρίζονται σε δύο βασικές
κατηγορίες: σε φύλλα διαφόρων μετάλλων και σε σύνθετα πάνελ μετάλλων. Αντίστοιχα με
τα σύνθετα πάνελ ξύλου, η περιβαλλοντική επίδραση των σύνθετων πάνελ μετάλλων
αναλύεται στη συνέχεια. Τα προϊόντα των μετάλλων χαρακτηρίζονται από σημαντική
επίδραση στις περισσότερες περιβαλλοντικές παραμέτρους. Οταν τα μεταλλικά προϊόντα
441
προέρχονται από ανακύκλωση μετάλλων, έχουν πολύ μικρότερη εμπεριεχόμενη ενέργεια σε

σχέση με την παραγωγή τους απευθείας από μετάλλευμα. Ομως, ακόμα και σε αυτήν την
περίπτωση, η διαδικασία παραγωγής των μεταλλικών προϊόντων περιλαμβάνει την
κατανάλωση τεράστιων ποσοτήτων νερού, καθώς και σημαντικές εκπομπές τοξικών ουσιών
στον αέρα, τ ο έδαφος και τ α νερά. 51 Ωστόσο, πρέπει να αναγνωριστεί ότι τ α μεταλλικά
προϊόντα διακρίνονται και από σημαντικά πλεονεκτήματα. Το κύριο θετικό στοιχείο τους
είναι n μεγάλη διάρκεια ζωής τους, καθώς και n δυνατότητα τους να ανακυκλώνονται σε
ποσοστό έως και 100% στην περίπτωση του χάλυβα, του χαλκού, του αλουμινίου και του
ψευδαργύρου.
Ιδιαίτερη κατηγορία στα υλικά που χρησιμοποιούνται στις όψεις των κτιρίων αποτελούν
τα φωτοβολταϊκά (PV) στοιχεία, τ α οποία εντάσσονται σε όψεις με νότιο προσανατολισμό.
Δεν βρέθηκαν πολλά στοιχεία για την περιβαλλοντική επίδραση φωτοβολταϊκών πάνελ,
καθώς στην ουσία πρόκειται για σύνθετα προϊόντα, τ α οποία κατασκευάζονται από μια
σειρά διαφορετικών υλικών. Σημειώνεται ότι η εμπεριεχόμενη ενέργεια των φωτοβολταϊκών
πάνελ είναι σχετικά υψηλή.52 Ωστόσο, για τις συνθήκες ηλιοφάνειας της νότιας Ευρώπης, και
κατ' επέκταση της Ελλάδας, η παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος που παρέχουν μπορεί να
θεωρηθεί, ακόμα και με τον πολύ χαμηλό βαθμό απόδοσης που έχουν έως σήμερα,
οικονομικά αποδοτική. 53 Η παραγωγή των φωτοβολταϊκών στοιχείων σχετίζεται με την
έκλυση διβορανίου, σκόνης πυριτίου, ενώσεων του καδμίου και αρσενικούχου γαλλίου 5 4
Παράγονται από τρεις διαφορετικές ουσίες: κρυσταλλική, πολυκρυσταλλική και άμορφη
σιλικόνη (silicon), που αποτελούν υποπροϊόντα της βιομηχανίας ηλεκτρονικών
55 56
υπολογιστών , όμως η ανακύκλωση τους είναι ακόμα σε ερευνητικό στάδιο
Εικόνα 12.10: Φωτοβολταϊκά στοιχεία από Εικόνα 12.11: Φωτοβολταϊκά στοιχεία από
άμορφο πυρίτιο. πολυκρυσταλλικό πυρίτιο.
πηγή: Behling (2000), 218. πηγή: Behling (2000), 218.
Από όλα τ α υλικά επικάλυψης όψεων, ξεχωριστή κατηγορία αποτελούν τ α σύνθετα

πάνελ μετάλλων (αλουμινίου και χαλκού) και ξύλου. Ο πυρήνας αυτών των υλικών
διαμορφώνεται από πλαστικά υλικά (από πολυαιθυλένιο-ΡΕ στα σύνθετα πάνελ μετάλλων
και από βακελίτη-PF στα σύνθετα πάνελ ξύλου), τ α οποία είναι προϊόντα του πετρελαίου.
Κατά συνέπεια, n συνολική περιβαλλοντική εικόνα των σύνθετων πάνελ συνδέεται άμεσα με
τις οξείες επιπτώσεις που έχουν στο περιβάλλον οι διαδικασίες άντλησης, μεταφοράς και
επεξεργασίας του πετρελαίου. Για τ ο λόγο αυτό, ακόμα και στην περίπτωση των κ α τ ά 50%
ή και κ α τ ά 100% ανακυκλωμένων μετάλλων, τ α στοιχεία αυτά θεωρείται ότι έχουν
σημαντικότατη περιβαλλοντική επίδραση (σκούρα γκρι απόχρωση στον Πίνακα 12.6).
Αναγνωρίζεται, βέβαια, ότι τ α προκατασκευασμένα πάνελ μετάλλων και ξύλου έχουν
σημαντικά κατασκευαστικά πλεονεκτήματα, όπως μειωμένο βάρος, μεγάλη αντοχή στις
καιρικές συνθήκες, κ.ά. Ωστόσο, σε ένα συνολικό σύστημα αξιολόγησης του τρόπου

52
Tom Woolley, Sam Kimmins, Paul Harrisson, Rob Harrison, Green Building Handbook. Volume 1. A guide to
products and their impact on the environment, London: E & FN Spon, 1997, σ 164.
°* Στο ίδιο, σ. 164.
55
Sophia Behling, Stefan Behling, Solar Power, Germany: Prestel Verlag, 2000, σ. 218.
56
Woolley, et al. (1997), ό.π., a 164.
442
επιλογής των υλικών, n περιβαλλοντική τους επίδραση κ α τ ά τ ο στάδιο της παραγωγής

πρέπει να παίζει σημαντικό, αν όχι καθοριστικό, ρόλο.
Στα παραπάνω δεδομένα οφείλει να συνυπολογιστεί και η περιβαλλοντική επίδραση της
μεταφοράς των υλικών από τον τόπο παραγωγής τους στον τόπο κατασκευής (εργοτάξιο)
(βλ. Πίνακα 12.13). Έτσι, αντίστοιχα με τ α υλικά που εφαρμόζονται στους υπαίθριους χώρους
της πόλης, ισχύει ο γενικός κανόνας ότι τ α βαριά υλικά πρέπει να μεταφέρονται από τις
μικρότερες δυνατές αποστάσεις, με στόχο την ελαχιστοποίηση της ενέργειας που
καταναλώνεται για τη μεταφορά τους, καθώς και των εκπομπών αέριων ρύπων που αυτή
παράγει. Βεβαίως, πρέπει να σημειωθεί ότι για υλικά με μεγάλη εμπεριεχόμενη ενέργεια και
αυξημένες εκπομπές κατά τ ο στάδιο της παραγωγής (π.χ. προϊόντα μετάλλων), η
περιβαλλοντική επίδραση της μεταφοράς στο συνολικό ενεργειακό ισοζύγιο είναι μικρή (βλ.
Πίνακα 12.17).
Πίνακας 12.17: Κατανάλωση ενέργειας κατά την παραγωγή και τη μεταφορά διάφορων υλικών
επικάλυψης όψεων (ανά τετραγωνικό μέτρο). ^ _
Πυκνότητα Παραγωγή Οδική μεταφορά Σύνολο
Ρ Ρ ΕΕ ΕΕ Προέλευση Απόσταση ΕΕ
kg/m3 kg/m2 kWh/m2 kWh/m2, km km kWh/m2 kWh/m2
Πλάκες 2800 56 34,5 0,0249 Πορτογαλία 4120 102,7 137,2
γρανίτη
(2 cm)
Κεραμικά 2250 15,75 31,25 0Ο07 Γερμανία 2890 20,6 51,9
πάνελ
(0,7 cm)
Σύνθετα 1375 5,5 217 0,0022 Ελλάδα 100 0,3 217,3
πάνελ
αλουμινίου
(0,4 cm)
Σύνθετα 1400 14 305 0,0062 Ισπανία 3470 21,6 326,6
πάνελ
ξύλου
(lem)
Τέλος, σημειώνεται ότι οι ποσότητες των υλικών που χρησιμοποιούνται για τη

διαμόρφωση των εξωτερικών επιφανειών των κτιρίων είναι πολύ μικρές συγκρινόμενες με
τις αντίστοιχες ποσότητες των υλικών που χρησιμοποιούνται για την κύρια κατασκευή της
τοιχοποιίας. Έτσι, στο σύνολο του κτιρίου, η περιβαλλοντική επίδραση των υλικών
επικάλυψης των όψεων μπορεί να είναι μικρή σε σχέση με την περιβαλλοντική επίδραση των
υλικών που διαμορφώνουν τ α φέροντα στοιχεία και τις τοιχοποιίες του κελύφους
(οπλισμένο σκυρόδεμα και οπτόπλινθοι). Ωστόσο, ακόμα και σε αυτήν την περίπτωση, η
επιλογή των υλικών των όψεων των κτιρίων πρέπει να διέπεται από τις αρχές του
περιβαλλοντικού σχεδιασμού και να στοχεύει σε υλικά με τη μικρότερη δυνατή
περιβαλλοντική επίδραση.
Δώυατα κτιρίων
Η τελική στρώση των δωμάτων των κτιρίων στις ελληνικές πόλεις εξαρτάται σε μεγάλο
βαθμό από τ ο αν αυτά είναι βατά ή μη βατά. Σε βατά δώματα των κτιρίων μπορούν να
χρησιμοποιηθούν τ α περισσότερα από τ α υλικά, που χρησιμοποιούνται για τη διάστρωση των
υπαίθριων χώρων της πόλης. Στα μη βατά δώματα, η τελική επικάλυψη μπορεί να γίνει,
μεταξύ άλλων, με γαιώδη υλικά, με χώμα και φυτεύσεις (φυτεμένα δώματα εκτατικού και
εντατικού τύπου) και με στεγανωτικές μεμβράνες από ασφαλτικά ή πλαστικά υλικά.
Σε ό,τι αφορά στην περιβαλλοντική επίδραση των υλικών διάστρωσης των βατών
δωμάτων ισχύουν τ α στοιχεία που δόθηκαν πιο πάνω, στα υλικά διάστρωσης των υπαίθριων
χώρων της πόλης. Για τ α μη βατά δώματα, σημειώνεται ότι η περιβαλλοντική επίδραση των
ασφαλτικών και των πλαστικών στεγανωτικών μεμβρανών είναι σημαντική καθώς τ α υλικά
αυτά συνδέονται άμεσα με τις οξείες επιπτώσεις που έχουν στο περιβάλλον οι διαδικασίες
άντλησης, μεταφοράς και επεξεργασίας του πετρελαίου. Τέλος, στα φυτεμένα δώματα
443
εκτατικού και εντατικού τύπου, η περιβαλλοντική επίδραση είναι πολύ μικρή και
διαμορφώνεται κυρίως από εκείνη των στρωμάτων υγρομόνωσης (π.χ. στεγανωτικές
μεμβράνες)57
Ανάλογα με παραπάνω, στα περιβαλλοντικά αυτά δεδομένα πρέπει πάντα να
συνυπολογίζεται ο τόπος παραγωγής των υλικών διάστρωσης δωμάτων και ο τρόπος
μεταφοράς τους από εκεί στον τόπο κατασκευής (εργοτάξιο) (βλ. Πίνακα 12.13). Τα υλικά
μεγάλου βάρους, όπως είναι για παράδειγμα το χαλίκι, είναι καλό να μεταφέρονται από τις
μικρότερες δυνατές αποστάσεις, με στόχο τη διατήρηση της συνολικής περιβαλλοντικής
τους επίδρασης στα χαμηλότερα επίπεδα.
Σύνδεση της πεοβαλλοντικήο επίδρασης υλικών με τους τρόπους κατασκευής

Εξετάζοντας την περιβαλλοντική επίδραση των υλικών, που χρησιμοποιούνται στις
εξωτερικές οριζόντιες και κατακόρυφες επιφάνειες των ελληνικών πόλεων, θεωρείται
απαραίτητη μια έστω και ενδεικτική διερεύνηση της επίδρασης που έχουν οι διαφορετικοί
τρόποι κατασκευής στη συνολική περιβαλλοντική επίδραση ενός στοιχείου (δαπέδου
υπαίθριου χώρου, εξωτερικής τοιχοποιίας και δώματος κτιρίου). Ωστόσο, ιδιαίτερα στην
περίπτωση των δωμάτων και των όψεων των κτιρίων, η διερεύνηση αυτή δεν περιλαμβάνει
την πληθώρα διαφορετικών επιλογών που μπορούν να πραγματοποιηθούν στη βασική
κατασκευή (φέρουσα τοιχοποιία και κύρια στοιχεία του δώματος). Μια τέτοια συνολική
προσέγγιση της περιβαλλοντικής επίδρασης του κελύφους των κτιρίων ξεφεύγει από τα όρια
αυτής της διατριβής και αποτελεί αντικείμενο της ανάλυσης του κύκλου ζωής των κτιρίων58
Για τους παραπάνω λόγους, ο υπολογισμός της εμπεριεχόμενης ενέργειας
πραγματοποιήθηκε για τυπικές οικοδομικές λεπτομέρειες59 και βασίστηκε σε μια σειρά
παραδοχών, οι οποίες περιγράφονται στη συνέχεια.
• Στη στρώση της θερμομόνωσης χρησιμοποιήθηκε εξηλασμένη πολυστερίνη (XPS), λόγω
της γενικευμένης εφαρμογής της στις κατασκευές στην Ελλάδα. Η επιλογή αυτή δεν έχει
σημαντική επίδραση στους υπολογισμούς της θερμικής συμπεριφοράς των οικοδομικών
λεπτομερειών60, επηρεάζει όμως σε μεγάλο βαθμό τους υπολογισμούς της
περιβαλλοντικής επίδρασης τους, όπως φαίνεται στον Πίνακα 12.18
Πίνακας 12.18: Συγκριτικά στοιχεία για κοινά θερμομονωτικά υλικά.

Θερμοφυσικές ιδιότητες Περιβαλλοντική επίδραση
Ρ (kg/m J ) c (Wh/kgK) λ (W/mk) ΕΕ. (kWh/kg)
Διογκωμένη πολυστερίνη 28 0,39 0,030 27,857
Εξηλασμένη πολυστερίνη 25 0,39 0,036 27,857
Ορυκτοβάμβακας 90 0,17 0,036 3,835
Υαλοβάμβακας 90 0,17 0,036 7,556
ΠΌλυουρεθάνη 50 0,39 0,03 26,601
Φελλός 120 0,42 0,042 1.111
• Στη στρώση της υγρομόνωσης χρησιμοποιήθηκαν ασφαλτικές μεμβράνες, λόγω της

γενικευμένης εφαρμογής τους στις κατασκευές στην Ελλάδα. Η περίπτωση της χρήσης
μεμβρανών από πολυβινυλοχλωρίδιο (PVC) ελέγχθηκε ενδεικτικά, ως προς την επίδραση
της στην περιβαλλοντική επίδραση των κατασκευών.
57
Woolley, et al. (1997), ό.π., σ. 164.
58
Για περισσότερα σχετικά με εργαλεία LCA (Life Cycle Analysis), όπως είναι τ ο ISO 14040 και τα LEED,
BREAM και Energy Star, βλ. και Martin Erlandsson, Mathias Borg, "Generic LCA - methodology applicaPle for
buildings, constructions and operation services - today practice and development needs", Building and
Environment. 38, 2003, a 919-938. Ενώ για τα EQUER, REGENER, ECOINVENT, βλ. και Bruno Peuportier, Pierre
Diaz Pedregal, "Application of life cycle simulation to energy and environment conscious design", στο
Maldonado Eduardo, Yannas Simos, eds., Environmentally Friendly Cities. Proceedings of PLEA 98, Passive and
Low Energy Architecture, 1998, Lisbon, Portugal, June 1998, London: James &. James Science Publishers Ltd.,
1998, a. 517-520 και Bruno Peuportier, "EQUER. A life cycle simulation tool for buildings", [Online] Available,
http://www-cenerg.ensmp.fr/english/themes/cycle/html/15.html, 22 Νοεμβρίου 2002.
59
βλ. Παράρτημα 1 (Π.Ι.).
60
βλ. Παράγραφο 10.3, Κεφάλαιο ΙΟ.
444
Για μονωμένα δώματα και όψεις κτιρίων, ο τρόπος τοποθέτησης τυποποιημένων

στοιχείων (πλακών, κυβόλιθων ή πλακιδίων) εν ξηρώ σε υπόστρωμα αδρανών υλικών ή με
την χρήση κονιαμάτων δεν έχει σημαντική επίδραση στις συνθήκες μετάδοσης θερμότητας
προς το εσωτερικό του κτιρίου. Ωστόσο, η τοποθέτηση εν ξηρώ είναι καλύτερη
περιβαλλοντικά. Από την εξέταση των αποτελεσμάτων αυτής της ενδεικτικής έρευνας
προκύπτουν τρία σημαντικά συμπεράσματα τα οποία σχετίζονται κυρίως με την χρήση
συνδετικών κονιαμάτων από τσιμέντο.
Πρώτον, η χρήση αυτών των κονιαμάτων αυξάνει την εμπεριεχόμενη ενέργεια των
κατασκευών. Το γεγονός αυτό ισχύει τόσο στην περίπτωση των υπαίθριων χώρων και των
δωμάτων των κτιρίων, όσο και στην περίπτωση των όψεων των κτιρίων. Στην περίπτωση
των υπαίθριων χώρων, η αύξηση της εμπεριεχόμενης ενέργειας είναι σημαντική (της τάξης
του 30-όΟ%, ανάλογα με τα χρησιμοποιούμενα κατά περίπτωση υλικά), κυρίως επειδή n
χρήση κονιάματος προϋποθέτει την τοποθέτηση των υλικών σε υπόστρωμα ελαφρά
οπλισμένου σκυροδέματος (πλωτή επίστρωση)6' Για τα δώματα των κτιρίων, η αύξηση της
εμπεριεχόμενης ενέργειας είναι περίπου 25 έως 30%, ενώ για τις όψεις είναι κατά μέσο όρο
περίπου 20% 6 2
Δεύτερον, η χρήση τσιμεντοκονιαμάτων για τη σύνδεση ή τη συγκόλληση οικοδομικών
υλικών αποτρέπει το διαχωρισμό και την επανάχρησή τους. Συνεπώς, μετά την απόρριψη
τους, τα περισσότερα υλικά είναι αδύνατο να επαναχρησιμοποιηθούν αυτούσια. Η μόνη
δυνατότητα επανάχρησή τους αψορά στην θραύση τους και την χρήση τους ως αδρανή
κατώτερης ποιότητας.
Τρίτον, και σημαντικότερο, η χρήση τσιμεντοκονιαμάτων για την εφαρμογή υλικών στις
οριζόντιες επιφάνειες της πόλης (υπαίθριοι χώροι και δώματα κτιρίων) έχει αρνητικές
επιπτώσεις στον κύκλο του νερού. Οταν η τοποθέτηση των υλικών δεν επιτρέπει τη διέλευση
του νερού, το μεγαλύτερο μέρος του νερού των βροχοπτώσεων διοχετεύεται χωρίς καμία
χρονική υστέρηση στο δίκτυο απορροής, αυξάνοντας το φορτίο του και κατά συνέπεια, τις
πιθανότητες κορεσμού και αστοχίας του, δηλαδή τη δημιουργία πλημμύρων. Συγχρόνως,
μειώνεται η ποσότητα νερού που παραμένει στις αστικές επιφάνειες και μπορεί να
εξατμιστεί βελτιώνοντας τις μικροκλιματικές συνθήκες, καθώς και n ποσότητα του νερού
που διεισδύει στο έδαφος εμπλουτίζοντας τον υπόγειο υδάτινο ορίζοντα
Με βάση τα παραπάνω, τα υλικά και οι τρόποι τοποθέτησης τους μπορούν να
χωριστούν σε υδατοπερατούς, ημιδιαπερατούς (διαπερατή τελική στρώση και διοχέτευση
του νερού σε στεγανό υπόβαθρο και μετά στο δίκτυο όμβριων υδάτων) και αδιαπέραστους.
Κατεξοχήν υδατοπερατά υλικά είναι τα "μαλακά" γαιώδη υλικά, όπως το χώμα, τα χαλίκια, η
άμμος, καθώς και συμβατικά υλικά (πλάκες ή κυβόλιθοι) τοποθετημένα σε υπόστρωμα
άμμου, χώματος ή χαλικιών, χωρίς τη διαμόρφωση αρμών από κονίαμα. Επίσης,
υδατοπερατές είναι και οι φυτεμένες επιφάνειες, οι οποίες μπορούν να συμβάλουν
περαιτέρω στην απορρόφηση μεγαλύτερης ποσότητας νερού από το έδαφος 63 Ακόμα και
σε ισχυρές καταιγίδες, η χρονική υστέρηση της επιφανειακής απορροής, που επιτυγχάνεται
είναι σημαντική64 Οταν n χρήση υδατοπερατών υλικών συνδυάζεται με διάφορες μορφές
βλάστησης, η χρονική αυτή υστέρηση είναι μεγαλύτερη καθώς μέρος του νερού της βροχής
παραμένει για κάποιο χρονικό διάστημα στα φύλλα και στα κλαδιά των φυτών, πριν
καταλήξει στο έδαφος 0 5 Τέλος, n χρήση υδατοπερατών υλικών έχει ως αποτέλεσμα τμήμα
του νερού να εξατμίζεται στην ατμόσφαιρα, συμβάλλοντας στη ρύθμιση του αστικού
61
Ενδεικτικά αναφέρεται ότι υπόστρωμα ΙΟ cm διαβαθμισμένου αμμοχάλικου έχει ε.ε. ίση με 5.76 kWh/m2,
ενώ αντίθετα υπόστρωμα ΙΟ cm ελαφρά οπλισμένου σκυροδέματος έχει ε.ε. ίση με 80,60 kWh/m2, στην
οποία προστίθεται η ε.ε. τσιμεντοκονιάματος πάχους 2,5 cm (28,48 kWh/m2).
62
Για περισσότερα, βλ. Παράρτημα 4 (Π.4.)
63
Αινείας Οικονόμου, Φλώρα-Μαρία Μπουγιατιώτη, Το νερό στην πόλη. Η περίπτωση της Αθήνας. Μια
περιβαλλοντική και βιοκλιματική προσέγγιση. Κείμενο για το μάθημα του 6ου Εξαμήνου του Τμήματος
Αρχιτεκτόνων Μηχανικών του Ε.Μ.Π.: Περιβαλλοντικός Βιοκλιματικός Σχεδιασμός και Αναβάθμιση της
Πόλης, Διδάσκοντες: Ε. Ευαγγελινός, Ε. Μαΐστρου, Αθήνα: Ε.Μ.Π., 2003, σ. 17
64
Helmut Ε. Landsberg, The Urban Climate, New York: Academic Press, 1981, σ 212.
65
Landsberg (1981), ό.π., σ. 212.
445
μικροκλίματος , ενώ επιτρέπει και την αποθήκευση του νερού στο έδαφος, από όπου
βαθμιαία καταλήγει στον υπόγειο υδάτινο ορίζοντα 67
ΥΔΑΤΟΠΕΡΑΤΟΤΗΤΑ
Εικόνα 12.12: θετικές επιπτώσεις της τοποθέτησης υλικών εν ξηρώ και όχι με την χρήση
τσιμεντοκονιαμάτων.
12.4. Γενικά Συμπεράσματα
Οπως είναι προφανές, η ταυτόχρονη αξιολόγηση των παραμέτρων, που

παρουσιάστηκαν παραπάνω μπορεί να είναι πολύ δύσκολη. Συγχρόνως, στην πράξη, στην
επιλογή των υλικών κυριαρχούν τα οικονομικά, αλλά και τα αισθητικά κριτήρια. Στο κεφάλαιο
αυτό παρουσιάστηκαν με συγκεντρωτικό τρόπο τα στοιχεία που περιγράφουν τη θερμική
συμπεριφορά και την περιβαλλοντική επίδραση των υλικών που χρησιμοποιούνται στις
εξωτερικές επιφάνειες των ελληνικών πόλεων. Ο κύριος στόχος αυτής της παρουσίασης
είναι η ένταξη αυτών των παραμέτρων στη διαδικασία επιλογής των υλικών. Αναγνωρίζεται
ότι αυτή η διαδικασία δεν μπορεί παρά να είναι αμφίδρομη, περιλαμβάνοντας διαδοχικές
συγκρίσεις ανάμεσα στο σύνολο των εξεταζόμενων παραμέτρων με στόχο την επιλογή της
καλύτερης δυνατής λύσης. Στα πλαίσια του περιβαλλοντικού και βιώσιμου σχεδιασμού, αυτή
η καλύτερη δυνατή λύση είναι απαραίτητο, μεταξύ άλλων, να στοχεύει στη βελτίωση των
κλιματικών συνθηκών που επικρατούν στους υπαίθριους χώρους των πόλεων κυρίως κατά
τη θερμή, θερινή περίοδο, ενώ την ίδια στιγμή να προστατεύει το περιβάλλον με κάθε
δυνατό τρόπο.
12.5. Περαιτέρω έρευνα
Κλείνοντας, σημειώνεται ότι τα στοιχεία που συγκεντρώθηκαν, αναλύθηκαν και

αξιολογήθηκαν σε αυτή τη διατριβή υπόκεινται σε συμπληρώσεις και σε βελτιώσεις. Πολλά
από τα σημεία που εξετάστηκαν στα πλαίσια αυτής της έρευνας ήταν περιφερειακά με το
Gemot Minke, "Ecological architecture: A demand", στο Zold Andras, ed., PLEA '86. International
Conference on Passive and Low Energy Architecture in Housing. Pecs, Hungary, September 1-5 1986, volume II,
Hungary: Ministry of Industry, 1986, a. 16.
67
Landsberg (1981), ό.π, σ. 212.
446
κυρίως θέμα της. Συγχρόνως, η πορεία και η εξέλιξη του θέματος αποκάλυψε νέα πεδία
έρευνας. Τα ζητήματα που παρουσιάζονται στη συνέχεια αποτελούν ιδέες / προτροπές για
περαιτέρω έρευνα, καθώς αποτελούν δυνάμει αυτόνομα ερευνητικά θέματα.
Σε ό,τι αφορά στην περιβαλλοντική επίδραση των υλικών, έγινε σαφές το κενό που
υπάρχει σε σχέση με στοιχεία που να αφορούν την Ελλάδα. Περαιτέρω και πιο λεπτομερής
έρευνα είναι απαραίτητο να επαληθεύσει αν τα στοιχεία που αναφέρονται στη βιβλιογραφία
ανταποκρίνονται στα ελληνικά δεδομένα, καθώς και να καταγράψει τις πιθανές
ιδιαιτερότητες των υλικών, που χρησιμοποιούνται στην Ελλάδα.
Σε ό,τι αφορά στη θερμική συμπεριφορά των υλικών, η συμπλήρωση των τελικών
πινάκων κατέστησε σαφές ένα κενό που υπάρχει στη βιβλιογραφία και το οποίο αφορά στην
καταγραφή των οπτικών ιδιοτήτων πολλών από τα υλικά που χρησιμοποιούνται στις
κατακόρυφες και τις οριζόντιες επιφάνειες των ελληνικών πόλεων. Η λεπτομερής
καταγραφή της ανακλαστικότητας και της απορροφητικότητας αυτών των υλικών σε όλα
τα μήκη κύματος (υπεριώδες-UV, ορατό-VIS, near infra-red-NIR και υπέρυθρο-IR), καθώς και
της αδρότητας τους, είναι σημαντική τόσο για την ολοκληρωμένη εκτίμηση της θερμικής
συμπεριφοράς τους, όσο και για την εκτίμηση της συμβολής τους στις συνθήκες οπτικής
άνεσης, που επικρατούν στους υπαίθριους χώρους των πόλεων.
Ενδιαφέρουσα θεωρείται η εξέταση της σχέσης που υπάρχει ανάμεσα στις θερμοφυσικές
ιδιότητες των υλικών και τις επιφανειακές τους θερμοκρασίες. Με άλλα λόγια, θα ήταν
ενδιαφέρον να διερευνηθεί διεξοδικά ο λόγος για τον οποίο στοιχεία με το ίδιο χρώμα ή τον
ίδιο συντελεστή ανακλαστικότητας, τα οποία είναι κατασκευασμένα από διαφορετικά υλικά
(π.χ. πέτρα, σκυρόδεμα, κεραμικό, κ.λπ.), παρουσιάζουν διαφορετικές επιφανειακές
θερμοκρασίες όταν είναι εκτεθειμένα στις ίδιες περιβαλλοντικές συνθήκες. Με βάση αυτήν
την πρωτογενή επεξεργασία, που πραγματοποιήθηκε σε αυτή τη διατριβή, μπορεί να ειπωθεί
ότι υπάρχει σχέση ανάμεσα στις μέγιστες επιφανειακές θερμοκρασίες που αναπτύσσονται
στα διάφορα οικοδομικά υλικά και στις θερμοφυσικές τους ιδιότητες. Η λεπτομερής
διερεύνηση και ο καθορισμός αυτής της σχέσης μπορεί να αποτελέσει αντικείμενο
περαιτέρω έρευνας.
Στην έρευνα πεδίου, που περιγράφηκε δεν έγινε καμία διάκριση ανάμεσα στο μέσο
επίτευξης του σκιασμού των αστικών επιφανειών, δεν διερευνήθηκε το αποτέλεσμα της
διημερήσιας διαφοροποίησης του σκιασμού, αλλά ούτε και η πιθανή αρνητική επίδραση του
στο δροσισμό των επιφανειών κατά τη διάρκεια των καλοκαιρινών νυχτών. Παραπέρα και
πιο λεπτομερής έρευνα θα πρέπει να λάβει υπόψη της όλες τις παραπάνω παραμέτρου και
να ποσοτικοποιήσει τα αποτελέσματα τους.
Σε ό,τι αφορά στην επίδραση της διαβροχής στις επιφανειακές θερμοκρασίες των
υλικών, είναι απαραίτητη μια λεπτομερής και συστηματική έρευνα, που θα λαμβάνει υπόψη
ζητήματα, όπως είναι το υπόστρωμα τοποθέτησης των υλικών και οι διαφορετικές
παραλλαγές διαβροχής, αλλά και οι ιδιότητες των υλικών, οι οποίες διαμορφώνουν τη
συμπεριφορά τους ως προς το νερό (υδατοπερατότητα, πορώδες).
Ενδιαφέρον παρουσιάζει και ο πιθανός συσχετισμός των επιφανειακών θερμοκρασιών
των διαφορετικών φυτικών εδαφοκαλύψεων με το είδος τους, αλλά και με τη συχνότητα
άρδευσης τους. Οι παραπάνω παράμετροι δεν εξετάστηκαν στα πλαίσια αυτής της
διατριβής, καθώς αποτελούν αυτοτελές ερευνητικό αντικείμενο.
Σε ό,τι αφορά στις επιφάνειες νερού, περαιτέρω διερεύνηση θα μπορούσε να εξετάσει με
λεπτομέρεια την επίδραση των παραμέτρων που διαμορφώνουν τις επιφανειακές
θερμοκρασίες τους (σκιασμός, λειτουργία πιδάκων, κ.λπ), αλλά και τις θερμοκρασίες του
αέρα στην άμεση περιοχή τους.
Τέλος, θεωρείται ενδιαφέρουσα και χρήσιμη η αξιοποίηση των πειραματικών δεδομένων
αυτής της διατριβής με στόχο την περαιτέρω διερεύνηση της θερμικής συμπεριφοράς και
της περιβαλλοντικής επίδρασης των υλικών σε συγκεκριμένες κατασκευές (υπαίθριους
χώρους και κτίρια) με την χρήση υπολογιστικών προγραμμάτων.
447
Επίλογος
449
Επίλογος
Επίλογος
Ο Μάρκο Πόλο περιγράφει μια γέφυρα, πέτρα την πέτρα.
"Μα ποια είναι η πέτρα που στηρίζει τη γέφυρα", ρωτάει ο Κουμπλάι Χ αν.
Ή γέφυρα δεν στηρίζεται σ' αυτήν ή σ'εκείνην την πέτρα", απαντάει ο Μάρκο, "αλλά
στη γραμμή του τόξου που σχηματίζουν όλες μαζί".
Ο Κουμπλάι Χαν μένει σιωπηλός και σκέφτεται. Ύστερα προσθέτει: "Γιατίμου μιλάς για
πέτρες, εμένα μόνο το τόξο με ενδιαφέρει".
Ο Πόλο απαντάει: "Χωρίς πέτρες, δεν υπάρχει τόξο"}
Ο ρόλος των υλικών, που χρησιμοποιούνται στις οριζόντιες και κατακόρυφες

εξωτερικές επιφάνειες των σύγχρονων πόλεων στη βελτίωση των θερινών κλιματικών
συνθηκών, αλλά και στη διαφύλαξη των λεπτών οικολογικών ισορροπιών του πλανήτη δεν
είναι ούτε ασήμαντος, ούτε αμελητέος. Σε αυτή τη διατριβή αποδείχθηκε ότι σε πόλεις με
θερμό Μεσογειακό κλίμα, τ α υλικά που χρησιμοποιούνται στις επιφάνειες των αστικών
υπαίθριων χώρων και στο εξωτερικό κέλυφος των κτιρίων μπορούν να έχουν σημαντική
αρνητική επίδραση στο μικροκλίμα και τις συνθήκες θερμικής άνεσης κατά τη διάρκεια των
καλοκαιρινών μηνών. Συγχρόνως, έγινε σαφές ότι η επιλογή των υλικών συνδέεται, μέσω
των διαφορετικών διαδικασιών του κύκλου ζωής τους (εξαγωγή, παραγωγή, μεταφορά,
εφαρμογή και απόρριψη) με μικρότερες έως σημαντικότατες επιπτώσεις για τον πλανήτη,
το περιβάλλον, αλλά και τον άνθρωπο.
Με βάση τ α παραπάνω, γίνεται προφανές ότι στην επιλογή των υλικών, πρέπει να
λαμβάνονται υπόψη, συγχρόνως με τ α οικονομικά και τ α αισθητικά κριτήρια, οι παράμετροι
της θερμικής συμπεριφοράς και της περιβαλλοντικής επίδρασης. Αποδείχθηκε ότι η
εισαγωγή αυτών των παραμέτρων στη διαδικασία του σχεδιασμού δεν είναι δύσκολη και
ανέφικτη. Απλά προϋποθέτει μια αμφίδρομη διαδικασία, η οποία περιλαμβάνει διαδοχικές
συγκρίσεις ανάμεσα στο σύνολο των εξεταζόμενων παραμέτρων (οικονομικών, αισθητικών,
δομικών, θερμικών και περιβαλλοντικών) με στόχο την επιλογή της καλύτερης δυνατής
λύσης.
Ο στόχος αυτής της διατριβής ήταν, n τελική επιλογή των υλικών που χρησιμοποιούνται
στις εξωτερικές επιφάνειες των ελληνικών πόλεων να συντελεί στη βελτίωση των
κλιματικών συνθηκών που επικρατούν στους υπαίθριους χώρους των πόλεων κυρίως κατά
τη θερμή, θερινή περίοδο, ενώ την ίδια στιγμή να προστατεύει τ ο περιβάλλον με κάθε
δυνατό τρόπο. Ωστόσο, θεωρείται εξίσου σημαντική n εισαγωγή των παραμέτρων της
θερμικής συμπεριφοράς και της περιβαλλοντικής επίδρασης στη συνείδηση των
αρχιτεκτόνων / σχεδιαστών, ακόμα και αν η τελική λύση δεν είναι η καλύτερη δυνατή ως
προς αυτές. Άλλωστε, όπως σημειώνουν και οι Robert και Brenda Vale:
Ή ουσία της πράσινης αρχιτεκτονικής δεν είναι ότι υπάρχει μία μοναδικά σωστή απάντηση
για κάθε συγκεκριμένη κατάσταση, αλλά ότι οι σχεδιαστές λαμβάνουν υπόψη τους, τους
παράγοντες που πρέπει να αξιολογηθούν κατά την επιλογή υλικών (,..)'2.
1
Ίταλο Καλβίνο, Οι αόρατες πόλεις, Αθήνα: Εκδόσεις Καστανιώτη, 2004, σ. 107. (ελλ. μτφ. Ανταίος
Χρυσοστομίδης)
2
Ο' Brien Christopher Β., Sobearto Veronica I., "The environmental impacts of making a home", στο Steemers
Koen, Yannas Simos, eds., Architecture - City - Environment. Proceedings of the 17th PLEA Conference.
Cambridge, 2000, London: James & James Science Publishers Ltd., 2000, σ. 180.
451
Βιβλιογραφία
463
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΊΑ
ί. Γενική βιβλιογραφία
Ξενόγλωσση
1. ΑΑ. W . , Readings from the Scientific American. Man and the Ecosphere, San Francisco: W. H.
Freeman & Co., 1956-71.
2. AA. VV., Expo '92. Seville Architecture et Design, Sevilla: Sociedad Estatai para la Exposicion
Universal Sevilla 92, γαλ. μτφρ. Guglielmetti Anne, Montclos Cristiane de, Pio Cristine, Italy:
Gallimard/Electa, 1992.
3. AA. VV., 3rd International Conference. Energy and Building in Mediterranean Area, April 8-10 1992,
Thessaloniki, Greece, Thessaloniki: Standing Committee of Building Physics Professors of European
Universities, Laboratory of Building Physics and Construction, Aristotle University of Thessaloniki, 1992.
4. AA. VV, Radon in the Living Environment. 19-23 April 1999, Athens, Greece. Auditorium of the
Eugenides Foundation. Book of Abstracts, Athens: E. C. D. G. for Science, Research and
Development, Radiation Unit Research / N.T.U.A. Nuclear Engineering Section, 1999.
5. Alvarez Servando, Lopez de Asiain Jaime, Yannas Simos, De Oliveira Fernandes E., eds., Architecture
and Urban Space. Proceedings of the Ninth International Conference, Seville, Spain, September 24-
27, 1991, Dordrecht / Boston / London: Kluwer Academic Publishers, 1991.
6. Arthus-Bertrand Yann, The Earth from the Air 365 Days, London: Thames & Hudson, 2001.
7. Arthus-Bertrand Yann, The Earth from the Air 366 Days, London: Thames & Hudson, 2003.
8. Asencio Cerver Francisco, The World of Contemporary Architecture, Cologne: Konemann, 2 0 0 0 .
9. Bal Jean-Louis, Helm Peter, Grassi Angela, eds., AL TENER 2000 Conference. Toulouse, France, 23-25
October 2000, France: ADEME, Munich: WIP, Italy: ETA, 2001.
10. Balbontin de Arce Tomas, Sevilla 1992: Cronica de una Transformacion Urbana, Sevilla: Gerencia
Municipal de Urbanismo, 1992.
11. Banham Reyner, The architecture of the well-tempered environment, London: The Architectural
Press, 1969.
12. Bentley Ian, Alcock Alan, Murrain Paul, McGlynn Sue, Smith Graham, Response Environments: A
Manual for Designers, London: The Architectural Press, 1985.
13. Behling Sophia, Behling Stefan, Solar Power, Germany: Prestel Verlag, 2 0 0 0 .
14. Boer Karl W., ed., Tutorials of the American Section of the International Solar Energy Society, Inc.,
August 28-31, 1978, Denver, CO. Solar Diversification. A Summary of the Basics in Solar Energy, U.S.A.:
Publishing Office of the American Section of the ISES Inc., 1978.
15. Bowen Arthur, Yannas Simos, eds., Passive and Low Energy Ecotechniques aolied to Housing.
Proceedings of the Third International PLEA Conference, Mexico City, Mexico, August 6-11, 1984,
Oxford, New York: Pergamon Press, 1984. [volumes I, II, II].
16. Brophy V., O'Dowd C, Bannon R„ Goulding J., Lewis O., Sustainable Urban Design, Ireland: European
Commission Energy Publication, 2 0 0 0 , [Online] Available, http://erg.ucd.ie/erg_downloads.html, 2 0
Μαΐου,
17. Bustamante Waldo, Collados Eugenio, eds., PLEA 2003. Rethinking development: Are we producing
a people orientated habitat? 20th International Conference on Passive and Low Energy
Architecture, Santiago - CHILE, 9-12 November 2003, Chile: Escuela de Construccion Civil.
Pontificia Universidad Catolica de Chile / PLEA International, 2 0 0 3 . [CD-ROM],
18. C. E. C , D. G. XVII for Energy, Solar Energy and Buildings. Symposium Proceedings. 8-10 December
1993 Athens Greece, Athens: Academy of Athens, C.R.E.S., P.L.E.A., 1993.
19. C.I.B., The environment within buildings and the services that provide it, both from a design and an
engineering viewpoint. The Seventh CIB Congress and General Assembly, Edinburgh University, 14021
September 1977
20. Colli J. C, ed., International Conference on Solar Energy, January 1977, 26, 27, 28, Nice France,
France: Ministère de Γ Industrie et de la Recherche, Le Délégué aux Energies Nouvelles / Paris: La
Documentation Française, 1977.
21. CORSEE (Conference Permanente des Ingenieurs du Sud-Est de Γ Europe), Εξοικονόμηση ενέργειας
σε υφιστάμενα κτίρια. Εισηγήσεις, Συμπερασματικός Απολογισμός. Σεμινάριο: 20-22 Απριλίου
1980 Πολυτεχνική Σχολή Ξάνθης, Αθήνα: Τ.Ε.Ε., 1980
22. Crowther Richard Ι., Ecologie Architecture, U.S.A.: Butterworth Architecture, 1992.
455
23. De Herde, ed., PLEA 96. Building and Urban Renewal. Proceedings of the Thirteenth International PLEA
Conference. Louvain-La-Neuve, Belgium, July 16-17-18 1996, Belgium: Université Catholique de
Louvain-La-Neuve, 1996.
24. De Olvefra Fernandos E., Yannas S., eds., Energy and Buildings for Temperate Climates. A
Mediterranean Regional Aoroach. Proceedings of the Sixth International PLEA Conference, Porto,
Portugal, 27-31 July 1988, United Kingdom: Pergamon Press, 1988.
25. De Wit Martin H, ed., PLEA 2004. 21st International Conference Passive and Low Energy Architecture.
Built Environments and Environmental Buildings. 19-22 September 2004, Eidhoven, The Netherlands,
volumes 1, 2, The Netherlands: Technische Universiteit Eidhoven, 2 0 0 4 .
26. Etzlon Yair, Erell Evyatar, Meir Isaac Α., Pearlmutter David, eds., Architecture of the Extremes.
Proceedings of the if PLEA International Conference, 3-8 July 1994, Dead Sea, Israel, Israel: The
Desert Architecture Unit, The Jacob Blaustein Institute for Desert Reseorch, Ben-Gurion University of
the Negev, 1994.
27. Fathy Hassan, Natural Energy and Vernacular Architecture. Principles and Examples with Reference
to Hot Arid Climates, Chicago: The University of Chicago Press, 1986.
28. Fathy Hassan, Architecture for the Poor. An Experiment in Rural Egypt, Chicago and London: The
University of Chicago Press, 1973. [1st edition 1963]
29. Flagge Ingeborg, Herzog-Loibl Verena, Meseure Anna, eds., Thomas Herzog. Architecture +
Technology'^. München, London, New York: Prestel, 2001.
30. Foster Norman, Scheer Hermann, eds., Solar Energy in Architecture and Urban Planning. Third
European Conference on Architecture. Commission of the European Communities. Proceedings of an
International Conference. Florence, Italy, 17-21 May 1993, United Kingdom: H.S. Stephens &. Associates,
1993.
31. Glvonl Baruch, Climate Considerations in Building and Urban Design, New York: Van Nostrand
Reinhold, 1998.
32. GRECO and ACAD, eds., PLEA 2002. Design with the Environment. Proceedings of the 19th
International Conference. Toulouse - France, July 2002, Toulouse, 2 0 0 2 .
33. Hayward Richard, McGlynn Sue, eds., Making Better Places. Urban Design Now, Oxford: Butterworth
Architecture 1993.
34. Herzog Thomas, ed., Solar Energy in Architecture and Urban Planning, Munich, London, New York:
Prestel Verlag, 1996.
35. Houghton Graham, Hunter Colin, Sustainable Cities, London: Regional Studies Association, 1996 /
London and Bristol: Jessica Kingsley Publishers, 1996. [1st edition 1994]
36. Hawkes Dean, McDonald Jane, Steemers Koen, The selective environment. An aoroach to
envtonmentally responsive architecture, London and New York: Spon Press, 2 0 0 2 .
37. Huet Sylvestre, MVRDV, Climax. Un climat sous influence. Scenarios pour demain, Paris: Editions
Carre/Editions Adam Biro, 2 0 0 3 .
38. Humm Othmar, Toggweiler Peter, Photovoltaik und Architektur. Photovoltaics in Architecture, Basel,
Boston, Berlin: Birkäuser Verlag, 1993
39. Jacobs Allan B., Great Streets, Combridge, Massachusetts / London, England: The MIT Press, 1999. [1st
edition 1995]
40. Jones David Lloyd, Architecture and the Environment. Bioclimatic Building Design, London: Laurence
King Publishing, 1998.
41. Izard Jean-Louis, Architecture d'été. Construire pour le confort d'été, La Colade, Aix-en-Provence:
Edisud, 1993.
42. Lloyd Jones David, Architecture and the Environment. Bioclimatic Building Design, London: Laurence
King Publishing, 1998.
43. Lynch Kevin, The Image of the City, Cambridge, Massachusetts and London, England: The MIT Press,
19ÓO.
44. MoJdonado Eduardo, Yannas Simos, eds., Environmentally Friendly Cities. Proceedings of PLEA 98,
Passive and Low Energy Architecture, 1998, Lisbon, Portugol, June 1998, London: James &. James
Science Publishers Ltd., 1998.
45. Markus Τ. Α., Morris EN, Buildings, Climate and Energy, London: Pitman Publishing Ltd., 1980.
46. Mazria Edward, The Passive Solar Energy Book, U.S.A.: Rodale Press, 1979.
47. Moughtin Cliff, Urban Design Green Dimensions, Oxford: Butterworth Architecture, 1996.
48. Mcolay D., ed., Solar Architecture. Architecture Solaire. Proceedings of the International Conference
held in Cannes, France, 13-16 December 1982, Luxembourg: C. E. C, D. G Information Market and
Innovation, 1983.
456
49. O'Cofalgh Eoin, et al., A Green Vitruvius. Principles and practices of sustainable architectural design,
London: James and James Science Publishers Ltd., 2001.
50. Olgyay Victor, Olgyay Aladar, Design with Climate. Bioclimatic Aoroach to Architectural
Regionalism, Princeton, New Jersey: Princeton University Press, 1963.
51. Porteous Colin, The New Eco-Architecture. Alternatives from the Modern Movement, London and
New York: Spon Press, 2002.
52. Procos Dimitri, ed., PLEA 90, Halifax. Bioclimatic Architecture and Planning. Proceedings and
Comment on the 8th International Passive and Low Energy Architecture Conference, 18-20 June
1990, Canada: PLEA Canadian Section, 1991.
53. Raydan Dana K., Melki Habib H, PLEA 2005. 22nd International Conference. Environmental
Sustainability. The Challenge of Awareness in Developing Societies, Lebanon: Notre-Dame University
Publishing, 2005.
54. Rapoport Amos, House Form and Culture, New Jersey: Prentice-Hall Inc., 1969.
55. Santamourls M., Asimakopoulos D., eds., International Symposium. Passive Cooling of Buildings. Athens,
Greece, 19-20 June 1995, Athens: CIENE, 1995.
56. Santamourls M., Asimakopoulos D., eds., Passive Cooling of Buildings, London: James 8c James
57. Smith Maf, Whiteleg John, Williams Nick, Greening the Built Environment, London: Earthscan
Publications Ltd, 1998.
58. Steane Mary Ann, "The uses of whiteness", στο Bustamante Waldo, Collados Eugenio, eds., PLEA
2003. Rethinking development: Are we producing a people orientated habitat? 2Öh International
Conference on Passive and Low Energy Architecture, Santiago - CHILE, 9-12 November 2003,
Chile: Escuela de Construccion Civil. Pontificia Universidad Catolica de Chile / PLEA International,
2003, A-21. [CD-ROM].
59. Steemers Koen, Yannas Simos, eds., Architecture - City - Environment. Proceedings of the 17th PLEA
Conference. Cambridge, 2000. London: James &. James Science Publishers Ltd., 2 0 0 0 .
60. Steemers Theo C, Palz Wolfgang, Commission of the European Communities, eds., 1989 2nd European
Conference on Architecture. Science and Technology at the Service of Architecture. Proceedings
of an International Conference held at Paris, France, 4-8 December 1989, Dordrecht: Kluwer
Academic Publishers, 1990.
61. Stein Richard G., Architecture and Energy, New York: Anchor Press, 1977.
62. Szokolay S. V., Environmental Science Handbook for Architects and Builders, Lancaster / London /
New York: The Construction Press, 1980.
63. Tompazis A. N„ "The hidden dimension", στο Alvarez Servando, et al., eds., Architecture and Urban
Space. Proceedings of the Ninth International Conference, Seville, Spain, September 24-27, 1991,
Dordrecht / Boston / London: Kluwer Academic Publishers, 1991.
64. Vale Brenda and Robert, Green Architecture. Design for an Energy Conscious Future, London:
Thames and Hudson Ltd, 1991.
65. Watson Donald, ed., Energy Conservation through Building Design, U.S.A.: McGraw-Hill Book
Company, 1979.
66. Watson Donald, Labs Kenneth, Climatic Building Design, U.S.A.: McGraw-Hill Book Company, 1983.
67. Wines James, Green Architecture, Köln: Taschen, 2 0 0 0 .
68. Yannas Simos, ed., Passive and Low Energy Architecture. The Second International PLEA Conference.
Proceedings of the Second International PLEA Conference, Crete, Greece, 28 June-1 July 1983,
Oxford / New York / Toronto / Sydney / Paris / Frankfurt: Pergamon Press Ltd., 1983.
69. Yannas Simos, "Summary and conclusions ", στο C. E. C, D. G XVII for Energy, Solar Energy and
Buildings. Symposium Proceedings. 8-10 December 1993. Athens Greece, Athens: Academy of
Athens, C.R.E.S., P.L.E.A., 1993, a 22.1-22.8.
70. Zold Andras, ed., PLEA '86. International Conference on Passive and Low Energy Architecture in
Housing. Pecs, Hungary, September 1-5 1986, Hungary: Ministry of Industry, 1986. [volumes I, II,
suolement],
71. Zold Α., ed., ECOBUILD. Environmentally friendly construction and building, version l.O, April 2001 [CD-
ROM].
Ελληνική
1 Αμούργης Σπύρος, επιμ., Περιβαλλοντικός Σχεδιασμός Πόλεων και Ανοικτών Χώρων. Τόμος Α,
Περιβαλλοντική Τεχνολογία, Πάτρα: Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο, 2001.
457
2. Ανανιάδου-Τζημοπούλου Μαίρη, Αρχιτεκτονική Τοπίου. Σχεδιασμός Αστικών Χώρων,

θεσσαλονίκη: Εκδόσεις Ζήτη, 1997. [1η έκδοση: 1992]
3. Ανδρεαδάκη-Χρονάκη Ελένη, Βιοκλιματική Αρχιτεκτονική Παθητικά-Ηλιακά Συστήματα Διδακτικό
Βοήθημα, θεσσαλονίκη: University Studio Press, 1985.
4. Βιτρούβιος, Περί Αρχιτεκτονικής. Βιβλία I-IV, Λέφας Παύλος, μτφ., Αθήνα: Εκδόσεις Πλέθρον, 1997,
2 τόμοι.
5. Βλαστός Θάνος, "Οι ευρωπαϊκές τάσεις στις αστικές μετακινήσεις. Ζητήματα φιλοσοφίας
σχεδιασμού", στο Περιβάλλον και Σχεδιασμός του Χώρου, ΕΜ.Π, Τμήμα Αρχιτεκτόνων
Μηχανικών, Τομέας Πολεοδομίας και Χωροταξίας, Αθήνα: Έκδοση Ε.Μ.Π, 1999, σ 73-76.
6. Γαιόραμα, Experiment, Νερό. Η Πηγή της Ζωής. Αθήνα: Ειδικές Εκδόσεις Άρης Τερζόπουλος Α.Ε.,
Νοέμβριος-Δεκέμβριος 1998.
7. Γενικός Οικοδομικός Κανονισμός. Ν.1577/85 όπως ισχύει από 13/6/2000, στο Ενηιιερωτικό
Δελτίο, τ. 2122/Ειδική Έκδοση, Αθήνα: Τ.Ε.Ε., 17 Οκτωβρίου 2 0 0 0 .
8. Γιάννας Σίμος, Βιοκλιματικές Αρχές Πολεοδομικού Σχεδιασμού Εισαγωγικές Σημειώσεις, Αθήνα:
Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα: Αρχιτεκτονική-Σχεδιασμός του Χώρου,
Κατεύθυνση Β: Πολεοδομία-Χωροταξία, Μάιος 2001.
9. Γιάννας Σίμος, "Βιοκλιματικές αρχές πολεοδομικού σχεδιασμού", στο Σπύρος Αμούργης, επιμ.,
Περιβαλλοντικός Σχεδιασμός Πόλεων και Ανοικτών Χώρων. Τόμος Α. Περιβαλλοντική
Τεχνολογία, Πάτρα: Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο, 2001, σ 175-234.
ΙΟ. Γιάννας Σίμος, "Βιοκλιματικά κριτήρια σχεδιασμού στην πόλη", στο Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας,
Τμήμα Κεντρικής Μακεδονίας, Ημερίδα: Βιοκλιματικός Σχεδιασμός στον Αστικό Χώρο,
θεσσαλονίκη, 24 Μαΐου 2002.
11. Colombo R., Landabaso Α., Sevilla Α., Εγχειρίδιο σχεδιασμού Παθητική Ηλιακή Αρχιτεκτονική για την
περιοχή της Μεσογείου, Βρυξέλλες: Κοινό Κέντρο Ερευνών, Ευρωπαϊκή Επιτροπή, 1995.
12. Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριτάννικα, Ελλάς. Η ιστορία και ο πολιτισμός του ελληνικού
έθνους από τις απαρχές μέχρι σήμερα. Τόμος Β, Αθήνα: Εκδοτικός Οργανισμός Πάπυρος, 1998.
13. Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριτάννικα, τόμος 41, Αθήνα: Εκδοτικός Οργανισμός
Πάπυρος, 1990.
14. Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπρητάννικα, τόμος 42, Αθήνα: Εκδοτικός Οργανισμός
16. GouteNng John R., Lewis J. Owen, Steemers Theo C, Ενεργειακός Σχεδιασμός. Εισαγωγή γ/d
Αρχιτέκτονες, επιμ. Ερωτόκριτος Π. Τσίγκας, θεσσαλονίκη: Μαλλιαρής Α. - Παιδεία Α.Ε., 1994
[τίτλος πρωτότυπου: Energy Conscious Design-Α Primer for Architects].
17. Gouldlng John R., Lewis J. Owen, Steemers Theo C, Ενέργεια στην Αρχιτεκτονική To Ευρωπαϊκό
Εγχειρίδιο για τα Παθητικά Ηλιακά Κτίρια, επιμ. Ερωτόκριτος Π. Τσίγκας, θεσσαλονίκη: Μαλλιαρής
Α. - Παιδεία Α.Ε., 1996 [τίτλος πρωτότυπου: Energy in Architecture. The European Passive Solar
Handbook].
18. Heimle P., (μτφ. Ζωνάρου Σ.) "Περιβαλλοντική απόκριση της παραδοσιακής αρχιτεκτονικής", στο
Σπύρος Αμούργης, επιμ., Περιβαλλοντικός Σχεδιασμός Πόλεων και Ανοικτών Χώρων. Τόμος Α.
Περιβαλλοντική Τεχνολογία. Πάτρα: Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο, 2001, σ. 19-89.
19. Ινστιτούτο Ηλιακής Τεχνικής, Πρώτο Εθνικό Συνέδριο. Ήπιες Μορφές Ενέργειας. Α.Π.Θ., 20-22
Οκτωβρίου 1982. τόμοι Α, Β, Συμπληρωματικό Τεύχος, θεσσαλονίκη: Γιαχούδη-Γιαπούλη O.E., 1982.
20. Ινστιτούτο Ηλιακής Τεχνικής, Δεύτερο Εθνικό Συνέδριο. Ήπιες Μορφές Ενέργειας. Α.Π.Θ., 6-8
Νοεμβρίου 1985. τόμοι Α, Β, Συμπληρωματικό Τεύχος, θεσσαλονίκη: Γιαχούδη-Γιαπούλη O.E., 1985.
21. Κωνσταντινίδης Αρης, Για την Αρχιτεκτονική, Αθήνα: Εκδόσεις Άγρα, 1987.
22. Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής, θεσσαλονίκη: Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών [Ίδρυμα
Μανόλη Τριανταφυλλίδη], Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο θεσσαλονίκης, 1998.
23. Μάζης Αριστείδης, Εισαγωγή στις Ανθρωπογνωστικές Επιστήμες, τόμος 1, θεσσαλονίκη:
Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο θεσσαλονίκης, 1995, σ. 57.)
24. Παπαδόπουλος Μιχάλης, Αξαρλή Κλειώ, Ενεργειακός Σχεδιασμός & Παθητικά Ηλιακά Συστήματα
Κτιρίων. Δομική Φυσική II, θεσσαλονίκη: Εκδοτικός Οίκος Αδερφών Κυριακίδη Α.Ε., 1995.
25. Παπαθεοδώρου Πάρις, "Τα βοτσαλωτά της Ρόδου: Τα χοχλάκια στην ιστορία της Ρόδου",
Αργιτέκτονες, τ. 35, Σεπτέμβριος-Οκτώβριος 2002, Αθήνα, σ. 98-104.
26. Pearce Fred, Η υπερθέρμανση του πλανήτη Ενας οδηγός για αρχάριους για τις κλιματολογικές
αλλαγές στον πλανήτη μας. Αθήνα: Η Καθημερινή, 2002
27. Πολυχρονόπουλος Δημήτρης, Η ένταξη βιοκλιματικών αρχών στον αστικό σχεδιασμό. Ο έλεγχος
του ηλιασμού και σκιασμού στον αστικό σχεδιασμό. Διδακτορική Διατριβή, Αθήνα: Εθνικό
458
Μετσόβιο Πολυτεχνείο, Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών, Τομέας Πολεοδομίας και Χωροταξίας,

Σεπτέμβριος 2002.
28. Σανταμούρης Μ., Ασημακόπουλος Δ. Ν., Πρόγραμμα Comett. Ηλιακή Ενέργεια και Εξοικονόμηση
Ενέργειας σε Κτίρια Αστικού Περιβάλλοντος. Αθήνα: Κ.Ε.Ν.Ε., Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο
Αθηνών, 1994.
29. Σανταμούρης Μ., κ.ά., Οικολογική Δόμηση, Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα, Διεπιστημονικό Ινστιτούτο
Περιβαλλοντικών Ερευνών, Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. Δ/νση Οικιστικής Πολιτικής και Κατοικίας, Ιούνιος 2 0 0 0 .
30. Σγαρδέλης Στέφανος, Παντής Ιωάννης, Βώκου Δέσποινα, Στάμος Γεώργιος, Πυροβέτση Μυρτώ,
Παρασκευόπουλος Στέφανος, Εισαγωγή στην Οικολογία. Σημειώσεις για τους φοιτητές του
Τμήματος Χημείας, θεσσαλονίκη: Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο θεσσαλονίκης, Τμήμα Εκδόσεων,
Πανεπιστημιακό Τυπογραφείο, 1998-1999.
31. Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας, Τμήμα Κεντρικής Μακεδονίας, Ημερίδα: Βιοκλιματικός Σχεδιασμός
στον Αστικό Χώρο. θεσσαλονίκη: Τ.Ε.Ε., Τ.Κ.Μ., 24 Μαΐου 2002.
32. Τόσκα θεανώ-Φάννυ, Αρχιτεκτονικό Χρώμα. Θεωρία και Σχεδιασμός, θεσσαλονίκη: Εκδόσεις
Αδελφών Κυριακίδη, 1989.
33. Φιλιππίδης Δημήτρης, επιμ., Ελληνική Παραδοσιακή Αρχιτεκτονική. Τόμος Δεύτερος: Κυκλάδες,
Αθήνα: Εκδοτικός Οίκος "Μέλισσα ", 1982.
34. Φιλιππίδης Δημήτρης, Μοντέρνα Αρχιτεκτονική στην Ελλάδα. Αθήνα: Εκδοτικός Οίκος "Μέλισσα",
2001.
ϋ. Κλιματικά δεδομένα
1. Centre Universitaire d' Etude des Problèmes de Γ Energie, Université de Geneve, P.EM. Comfort
version 1.2,1995, [Online] Available, http://www.unige.ch/cuepe
2. Remund Jan, Lang Ralf, Kunz Stefan, Meteonorm software ν. 4.00, Bern: Meteotest, 1999.
3. Sauare One Research PTY Ltd., Dr. Andrew Marsh, The Weather Tool software v.l.IO, [Online]
Available, http://www.squl.com
4. US Department of the Energy and Lawrence Berkeley National Laboratories, Energy Plus vi. 11
[Online] Available, http://www.energyplus.gov
5. Weber W., Lâchai Β., Drexler Η., Gallinelli P., Gonzalez D., Passive Electronic Metahandbook, P£M.
Passive Cooling Design Guidelines for Mediterranean Climate and Countries. Version 1.2, Geneva:
C.U.E.P.E., University of Geneva, 1993-95.
Ελληνική
1. Ανδρεάκος Κωνσταντίνος, επιμ., Κλιματικά Στοιχεία του Ελληνικού Δικτύου (περίοδος 1930-1975),
Αθήνα: Υπουργείο Εθνικής Άμυνας, Γενική Επιτροπή Αεροπορίας, Ε. Μ. Υ. Διεύθυνση Κλιματολογίας,
1978.
2. ΕΜ.ΤΤ., Τμήμα Πολιτικών Μηχανικών, Τομέας Υδάτινων Πόρων, Υδραυλικών και θαλάσσιων
Έργων, [Online] Available, http://www.chi.civil.ntua.gr/disdrometer/, 22 Μαΐου 2003.
3. Κουρεμένος Δ. Α., Αντωνόπουλος Κ. Α., Σχετική υγρασία σε 40 περιοχές της Ελλάδας. Αθήνα:
Εκδόσεις Φοίβος, 1985.
4. Πελεκάνος Α., Παπαχριστόπουλος Κ., Σύνταξη Μετεωρολογικών Στοιχείων για Ηλιακές Εφαρμογές
των Κυριότερων Πόλεων της Ελλάδας. Αθήνα: Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας, 1980.
iii. Αστικό μικροκλίμα
1. Aida Masaru, "Urban albedo as a function of the urban structure: A model experiment. Part I",
Boundary Laver Meteorology, 23,1982, σ 405-413.
2. Alda Masaru, Gotoh Kiyoshi, "Urban albedo as a function of the urban structure - a two-dimensional
numerical simulation. Part II", Boundary Laver Meteorology, 23,1982, a. 415-424.
459
3. Akbari Η., et al., "Introduction. The Urban Landscape", στο Akbari Hashem, et al., eds., Cooling Our
Communities. A Guidebook on Tree Planting and Light-Colored Surfacing, Washington: U.S.
Environmental Protection Agency, 1992, σ 1-4.
4. Akbari Hashem, Martien Phil, Rosenfeld Arthur, "Using light-colored surfaces to cool our communities",
στο Akbari Hashem, et al., eds.. Cooling Our Communities. A Guidebook on Tree Planting and Light-
Colored Surfacing, Washington: U.S. Environmental Protection Agency, 1992, σ. 43-52.
5. Akbari Hashem, Bretz Sarah, Kurn Dan M., Hanford James, "Peak power and cooling energy savings
of high albedo roofs", Energy and Buildings, 25: 2,1997, σ 117-126.
6. Akbari H, "Potentials of urban heat island mitigation", στο Santamouris M., ed, 1st International
Conference. Passive and Low Energy Cooling for the Built Environment. Polene 2005. 19-21 May
2005, Santorini, Greece, volume II, Athens: Heliotopos Conferences Ltd, 2005, σ 11-22.
7. Akbari H, Levinson R., Miller W., Berdahl P., "Cool colored roofs to save energy and improve air
quality, στο Santamouris M., ed, 1st International Conference. Passive and Low Energy Cooling for
the Built Environment. Patene 2005. 19-21 May 2005, Santorini, Greece, volume II, Athens: Heliotopos
Conferences Ltd, 2005, σ. 89-100.
8. Arnfleld A.J., "Street design and urban canyon solar access", Energy gnd Buildings, 14,1990, a. 117-131.
9. Atturo C, Fiumi L, "Thermographic analyses for monitoring urban areas in Rome to study heat
islands", στο Santamouris M., ed., 1st International Conference. Passive and Low Energy Cooling for
the Built Environment. Polene 2005. 19-21 May 2005, Santorini, Greece, volume II, Athens: Heliotopos
Conferences Ltd, 2005, σ. 145-150.
10. Barbera G., Pecorella G., Silvestrini G., "Reduction of cooling loads and C02 emissions through the
use of vegetation in Italian urban areas", στο Alvarez Servando, et al., eds., Architecture and Urban
Space. Proceedings of the Ninth International Conference, Seville, Spain, September 24-27, 1991,
Dordrecht / Boston / London: Kluwer Academic Publishers, 1991, σ 41-46.
11. Berdahl P., Akbari H, Gartland L, Smith CK., Yang F., "A Database for Cool Materials", [Online]
Available, http://eetd.lbl.gOv/EA/1995_Ann_Rpt/Buildings/a.database.for.cool.html, 22 Νοεμβρίου
2002.
12. Berdahl Paul, Bretz Sarah E., "Preliminary survey on the solar reflectance of cool roofing materials",
Energy gnd Buildings. 25: 2,1997, σ 149-158.
13. Dhakd Shobhakar, Hanaki Keisuke, "Improvement of urban thermal environment by managing heat
discharge and surface modification in Tokyo", Energy and Buildings, 34:1, 2002, σ 13-23.
14. Ereil Evygtgr, Willigmson Terry, "Predicting Air Temperotures in the Urbgn Cgnopy Loyer form
Measured Reference Data", στο GRECO and ACAD, eds., PLEA 2002. Design with the Environment.
Proceedings of the 19th International Conference. Toulouse - France, July 2002, Toulouse, 2002, a
145-151.
15. Gomez Francisco, Dominguez Eva, Salvador Pedro, "The green zones in bioclimatic studies of the
Mediterranean city", στο Maldonado Eduardo, Yanngs Simos, eds., Environmentally Friendly Cities.
Proceedings of PLEA 98, Passive and Low Energy Architecture, 1998, Lisbon, Portugal, June 1998,
London: Jomes 8«. Jgmes Science Publishers Ltd., 1998, σ 207-210.
16. Hassld S., Santamouris M., Papanikolaou N., Linardi Α., Klitsikas N., Georgakis C, Assimakopoulos D. N,
"The effect of the Athens heat island on air conditioning load", Energy gnd Buildings, 32: 2, 200Ö, σ
131-141.
17. Huang Joe, Ritschard Ronald, Sampson Neil, Taha Haider, "The benefits of urban trees", στο Akbari
Hashem, et al., eds., Cooling Our Communities. A Guidebook on Tree Planting and Light-Colored
Surfacing, Washington: U.S. Environmental Protection Agency, 1992, σ 27-42.
18. Heat Island Group, "Cool Roofs", [Online] Available, http://eetd.lbl.gov/Heatisland/CoolRoofs/
HeatTransfer/, 22 Νοεμβρίου 2002, σ. 1.
19. Landsberg Helmut E., The Urban Climate, New York: Academic Press, 1981.
20. Levinson R., Akbari H., "Measurement of the Evapotranspiration Rate of a Tree", [Online] Available,
http://eetd.lbl.gov/EA/1995_Ann_Rpt/Buildings/measurement.of.the.evap.html, 22 Νοεμβρίου 2002.
21. Uvada I., M. Santamouris, N. Dris, "The thermal inversions as an index of the development of the heat
island effect over Athens ", στο Santamouris M., Asimakopoulos D, eds., International Symposium.
Passive Cooling of Bui/dings. Athens, Greece, 19-20 June 1995, Athens: CIENE, 1995, σ 75-81.
22. Lowry William P., "The climate of cities", στο AA. VV., Reodings from the Scientific American. Man
and the Ecosphere. San Francisco: W. H. Freeman 8«. Co., 1956-71, σ 180-188.
23. Oke T. R., Boundary Ldyer Climates, London and New York: Routledge, 1995. [In έκδοση: London:
Methuen & Co., 1978].
24. Oke T. R., "Street design and urban canopy layer climate", Energy and Buildings, 11:1-3,1988, σ 103-
113.
460
25. Papadopoulos Agis M., "The influence of street canyons on the cooling loads of buildings and the
performance of air conditioning systems", Energy and Buildings, 33: 6, 2 0 0 1 , a. 601-607.
26. Pearlmutter David, Berliner Pedro, Shaviv Edng, "Anglyzing the microclimotic influence of urbon
cgnyon geometry with on open-oir segle model", στο Bustomgnte Wgldo, Collodos Eugenio, eds.,
PLEA 2003. Rethinking development: Are we producing a people orientated habitat? 2Öh
International Conference on Passive and Low Energy Architecture, Santiago - CHILE, 9-12
November 2003, Chile: Escuelo de Construccion Civil. Pontificio Universidod Cgtolico d e Chile / PLEA
International, 2 0 0 3 , Ε-IO. [CD-ROM].
27. Pomerantz M., et al., "Paving materials for heat island mitiggtion", LBNL Report, LBL-38074, 1996,
ovgcpopa σ τ ο Rosenfeld Arthur Η., Akbori Hgshem, Romm Joseph J., Pomerontz Melvin, "Cool
communities: strotegies for hegt islgnd mitiggtion and smog reduction", Energy gnd Buildings, 28: 1,
1998, a 56.
28. Pomerantz M„ Taha K, Chen Α., Rosenfeld Α., "Poving Mgterigls for Hegt Islgnd Mitiggtion", [Online]
Avoilgble, http://eetd.lbl.gov/EA/1995_Ann_Rpt/Buildings/pgving.mgterigls.for.hegt.html, 22 Νοεμβρίου
2002.
29. Roselund Hons, Johonsson Erik, Grundstrom Korin, El-Kortbi Mohomed, Mrgissi Mohomed, "Urbgn
microclimote in the City of Fez, Morocco", σ τ ο Steemers Koen, Yonngs Simos, eds., Architecture -
City - Environment. Proceedings of the 17th PLEA Conference. Cambridge, 2000, London: Jomes &
Jgmes Science Publishers Ltd., 2 0 0 0 , a. 472-476.
30. Rosenfeld Arthur K, Akbari Hgshem, Bretz Sgrgh, Fishmgn Beth L, Kurn Dgn M„ Sgilor Dovid, Tgha
Haider, "Mitigation of hegt islgnds: materigls, utility progroms, updgtes", Energy gnd Buildings, 22: 9,
1995, a 255-265.
31. Rosenfeld Arthur K, Akbari Hgshem, Romm Joseph J., Pomerontz Melvin, "Cool communities:
strotegies for heot islgnd mitiggtion gnd smog reduction", Energy gnd Buildings, 28:1,1998, a. 51-62.
32. Santamourls M., "Passive cooling of buildings - Recent progress", σ τ ο Santgmouris M.,
Asimokopoulos D., eds., International Symposium. Passive Cooling of Buildings. Athens, Greece, I9-20
June 1995, Athens: CIENE, 1995, a 11-19.
33. Santamouris Matheos, "The Athens urban climate experiment", σ τ ο Maldonodo Eduordo, Yonnas
Simos, eds., Environmentally Friendly Cities. Proceedings of PLEA 98, Passive and Low Energy
Architecture, 1998, Lisbon, Portugal, June 1998, London: Jomes 8<L Jgmes Science Publishers Ltd., 1998,
a 147-152.
34. Santamouris M., ed., Energy and Climate in the Urban Built Environment, London: James and James
35. Santamouris M., Paraponioris K., Mihglgkgkou G, "Estimoting the ecologicol footprint of the heot islgnd
effect over Athens, Greece", σ τ ο Santgmouris M., ed., ist International Conference. Passive and Low
Energy Cooling for the Built Environment. Polene 2005. 19-21 May 2005, Santorini, Greece, volume II,
Athens: Heliotopos Conferences Ltd, 2 0 0 5 , a 113-116.
36. Santamouris M„ "Thermal balgnce in the urbgn environment", σ τ ο Sontgmouris M., ed., Energy and
Climate in the Urban Built Environment, London: James ond Jgmes Science Publishers Ltd., 2 0 0 1 , a
39-47.
37. Santamouris M., "Heat-islgnd effect", σ τ ο Sontgmouris M„ ed., Energy and Climate in the Urban Built
Environment, London: Jomes gnd Jgmes Science Publishers Ltd., 2 0 0 1 , σ. 48-68.
38. Santamouris M., "The canyon effect", στο Sontgmouris M., ed., Energy and Climate in the Urban Built
Environment, London: James gnd Jgmes Science Publishers Ltd., 2 0 0 1 , σ 69-96.
39. Santamouris M., "The energy impect of the urbon environment", στο Sontgmouris M., ed., Energy
and Climate in the Urban Built Environment, London: Jomes gnd Jgmes Science Publishers Ltd., 2 0 0 1 ,
σ. 97-109.
40. Santamourls M., "Aaropriate mgterigls for the urbon environment", σ τ ο Sontgmouris M., ed., Energy
and Climate in the Urban Built Environment, London: Jomes gnd Jgmes Science Publishers Ltd., 2 0 0 1 ,
σ. 160-181.
41. Sathopoulou Maring, Cgrtglis Constontinos, Chrysoulokis Nektgrios, "Using middoy surfgee
temperature to estimote cooling degree-doys from NOAA_AVHRR thermol infrared dgta: An
golicgtion for Athens, Greece", Solor Energy, 8 0 , 2 0 0 6 , a. 414-422.
42. Sharln N, Hoffman M. E., "The urban complex os a fgctor in the oir temperature in g Mediterranegn
coostgl region", Energy gnd Buildings, 7,1984, a 149-158.
43. Swald Hanng, Hoffman Milo E„ "Climotic impgets of urbon design for high ond mid-lgtitude cities",
Energy and Buildings, 14:1990, a. 325-336.
44. Taha Haider, "Urban climates and heat islands: albedo, évapotranspiration and anthropogenic heat",
Energy gnd Buildings, 25: 2,1997, a. 99-103.
461
45. Tana Haider, Douglas Sharon, Haney Jay, "Mesoscale meteorological and air auality impacts of
increased urban albedo and vegetation", Energy and Buildings, 25: 2,1997, σ. 169-177.
46. Taha H, "Ozone Air Quality Implications of Large-Scale Albedo and Vegetation Modifications in the
Los Angeles Basin", [Online] Available, http://eetd.lbl.gov/EA/1995_Ann_Rpt/Buildings/ ozone.air.html,
22 Νοεμβρίου 2002.
47. Voogt J.A., Oke T. R., "Radiometric temperatures of urban canyon walls obtained from vehicle
traverses". Theoretical and Aolied Climatology, 60,1998, σ 199-217.
Ελληνική
1. Αντωνίου Ολυμπία, επιμ.. Αστικό Πράσινο. Αθήνα: Υπουργείο Περιβάλλοντος Χωροταξίας και
Δημοσίων Έργων, Γενική Διεύθυνση Προγραμματισμού και Έργων, Διεύθυνση Ειδικών Έργων
Αναβάθμισης Περιοχών, Ιούλιος 2 0 0 0 .
2. Ζαβιτσάνου Γεωργία, "Καίει το κέντρο της Αθήνας", Η Καθηαεοινή, 28/08/2005, a 20.
3. Μασούρα Ρίτα, "Καμίνι σε κίτρινες και μοβ αποχρώσεις", Η Καθηαεοινή, Αθήνα, Κυριακή 24 Ιουνίου
2001, σ. 32.
4. Πολυχρονόπουλος Δ., "Αττικό μικροκλίμα. Προς τον επανασχεδιασμό του αστικού τοπίου με
στόχο την προστασία του μικροκλίματος", στο Πυρφόρος, ειδική περιοδική έκδοση Ε.Μ.Π., τεύχος
1/1998, Ξανθόπουλος θ „ επιμ., Αθήνα, 1998, σ. 41-43.
5. Πολυχρονόπουλος Δημήτρης, "Η ενσωμάτωση βιοκλιματικών αρχών στον αστικό σχεδιασμό",
στο AA. VV., Περιβάλλον και Σχεδιασμός του Χώρου. Αθήνα: Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο,
Τμήμα Αρχιτεκτόνων, Τομέας II Πολεοδομίας και Χωροταξίας, 2000-2001, σ. 77-86.
iv. Σχεδιασμός αστικών υπαίθριων χώρων
1. AD-Toudert Fazia, Mayer Helmut, "Thermal comfort in urban streets with trees under hot summer
conditions", στο Raydan Dana Κ., Melki Habib H., PLEA 2005. 22nd International Conference.
Environmental Sustainability. The Challenge of Awareness in Developing Societies. Lebanon: Notre-
Dame University Publishing, 2005, a 699-704.
2. Beltran Liliana Ο., Lopez Gladys L, "Facing environmental issues in our cities: the case of Lima, Peru",
στο Alvarez Servando, et al., eds., Architecture and Urban Space. Proceedings of the Ninth
Academic Publishers, 1991, o. 53-58.
3. Cadlma Paula, "Solar radiation studies of various urban forms for latitude 38*N", στο Steemers Koen,
Yannas Simos, eds., Architecture - City - Environment. Proceedings of the 17th PLEA Conference.
Cambridge, 2000. London: James 8<. James Science Publishers Ltd., 2 0 0 0 , a 448-452.
4. Cadima Paula, "Form and microclimate: spatial confinement and heat in the urban patio", στο
Raydan Dana K„ Melki Habib H., PLEA 2005. 22nd International Conference. Environmental
Sustainability. The Challenge of Awareness in Developing Societies. Lebanon: Notre-Dame University
Publishing, 2005, a 723-726.
5. Chadzldlmltrlou Angeliki, Chrisomallidou Niobe, Yannas Simos, "Microclimatic modifications of an
urban street in Northern Greece", στο Raydan Dana K., Melki Habib H., PLEA 2005. 22nd International
Conference. Environmental Sustainability. The Challenge of Awareness in Developing Societies,
Lebanon: Notre-Dame University Publishing, 2005, a 689-694.
6. Cook Jeffrey, "Climate making architecture", στο De Oliveira Fernandes E., Yannas S., eds., Energy
and Buildings for Temperate Climates. A Mediterranean Regional Aoroach. Proceedings of the Sixth
International PLEA Conference, Porto, Portugal, 27-31 July 1988. United Kingdom: Pergamon Press, 1988,
a 35-43.
7. Cook Jeffrey, "Searching for the Bioclimatic City", στο Alvarez Servando, et al., eds.. Architecture
and Urbdn Space. Proceedings of the Ninth International Conference, Seville, Spain, September 24-
27, 1991, Dordrecht / Boston / London: Kluwer Academic Publishers, 1991, a 7-16.
8. Bouglatbtl Flora, "The effect of water-sprinkling on the surface temperatures of the materials used
on the "skin" of Greek cities", στο M. Santamouris, ed., 1st International Conference. Passive and Low
Energy Cooling for the Built Environment. Polene 2005. 19-21 May 2005, Santorini, Greece, volume II,
Athens: Heliotopos Conferences Ltd, 2005, σ. 749-754.
462
9. Bouglatlotl Flora, "The effect of shading on the surface temperatures of the materials used on the
"skin" of Greek cities", σ τ ο M. Santamouris, ed., 1st International Conference. Passive and Low Energy
Cooling for the Built Environment. Polene 2005. 19-21 May 2005, Santorini, Greece, volume II,
Athens: Heliotopos Conferences Ltd, 2 0 0 5 , a. 775-780.
10. De Schiller S„ Evans J. M., "Design of outdoor spaces socio-political tendencies and bioclimatic
consequences", σ τ ο Alvarez Servando, et al., eds., Architecture and Urban Space. Proceedings of
the Ninth International Conference, Seville, Spain, September 24-27, 1991, Dordrecht / Boston /
London: Kluwer Academic Publishers, 1991, a. 109-114.
11. Echave Cynthia, Cuchi Albert, "Influence of material's thermal inertia on long w a v e radiation
balance and outdoors comfort", σ τ ο Raydan Dana K., Melki Habib H., PLEA 2005. 22nd International
Conference. Environmental Sustainability. The Challenge of Awareness in Developing Societies,
Lebanon: Notre-Dame University Publishing, 2 0 0 5 , a. 695-698.
12. EvangeBnos Evangelos, Bougiatioti Flora, Oikonomou Aineias, "Moving the air inside the urban fabric.
A proposal for the city of Athens, στο Bustamante Waldo, Collados Eugenio, eds., PLEA 2003.
Rethinking development: Are we producing a people orientated habitat? 20th International
Conference on Passive and Low Energy Architecture, Santiago - CHILE, 9-12 November 2003,
Chile: Escuela d e Construccion Civil. Pontificia Universidad Catolica d e Chile / PLEA International,
2 0 0 3 , E-9. [CD-ROM]. - "
13. Evangellnos Evangelos, Bougiatioti Flora, Oikonomou Aineias, "Shadum Evaporatis. An Autonomous
and Eco-Friendly Tree", σ τ ο de Wit Martin K, ed., PLEA 2004. 21st International Conference Passive
and Low Energy Architecture. Built Environments and Environmental Buildings. 19-22 September 2004,
Eidhoven, The Netherlands, volume 1, The Netherlands: Technische Universiteit Eidhoven, 2 0 0 4 , a
199-203.
14. Evangellnos Evangelos, Bougiatioti Flora, Oikonomou Aineias, "Schematic design proposals of the
implementation of PDEC in the urban open spaces of Athens", στο M. Santamouris, ed., ist
International Conference. Passive and Low Energy Cooling for the Built Environment. Patene 2005.
19-21 May 2005, Santorini, Greece, volume II, Athens: Heliotopos Conferences Ltd, 2 0 0 5 , a. 791-
796.
15. Khandaker Shablr Ahmed, "The Bioclimatic Potentials for the Streets in Urban Areas in the Tropics",
στο Foster Norman, Scheer Hermann, eds., Solar Energy in Architecture and Urban Planning. Third
European Conference on Architecture. Commission of the European Communities. Proceedings of an
International Conference. Florence, Italy, 17-21May 1993, United Kingdom: H.S. Stephens & Associates,
1993, a 492-494.
16. Lopez de Asialn Jaime, Cabeza Lainez Jose Maria, Ballesteros Rguez Alberto L, Perez d e Llama
Halcon Jose, "Climatic control for the open spaces of the 1992 World Fair, Seville, Spain", σ τ ο De
Oliveira Fernandes E., Yannas S., eds., Energy and Buildings for Temperate Climates. A Mediterranean
Regional Aoroach. Proceedings of the Sixth International PLEA Conference, Porto, Portugal, 27-31July
1988, United Kingdom: Pergamon Press, 1988, a. 527-532.
17. Lopez de Asialn Jaime, "Bioclimatic urban design in Andalucia", σ τ ο Steemers Theo C, Palz
Wolfgang, Commission of the European Communities, eds., 1989 2nd European Conference on
Architecture. Science and Technology at the Service of Architecture. Proceedings of an
International Conference held at Paris, France, 4-8 December 1989, Dordrecht: Kluwer Academic
Publishers, 1990, a. 69-71.
18. 2. Lopez de Asiain Jaime, "Bioclimatic design and urban landscaping", στο C. E. C, D. G. XVII for
Energy, Solar Energy and Buildings. Symposium Proceedings. 8-JO December J993. Athens Greece,
Athens: Academy of Athens, C.R.E.S., P.L.E.A., 1993, a. 3.1-3.21.
19. Makzoumi Jala M., "Low energy alternatives for site planning through the use of trees in a hot arid
climate", Yannas Simos, ed., Passive and Low Energy Architecture. The Second International PLEA
Conference. Proceedings of the Second International PLEA Conference, Crete, Greece, 28 June-J
July 1983, Oxford / New York / Toronto / Sydney / Paris / Frankfurt: Pergamon Press Ltd., 1983, a
499-505.
20. Mazouz S„ Zerouala M. S„ "Shading as a modulator for the design of urban layouts based on
vernacular experiences", Energy and Buildings, 29:1,1998, a. 11-15.
21. Nakajma Rie, Yoshida Harunori, Umemiya Noriko, Majima Motohiro, "Thermal comfort survey for
different street configurations in summer in Jopgn", σ τ ο Roydgn Dgng K„ Melki Hgbib K, PLEA 2005.
22nd International Conference. Environmental Sustainability. The Challenge of Awareness in
Developing Societies, Lebgnon: Notre-Dome University Publishing, 2 0 0 5 , a. 727-732.
22. Romero Μ. A. B., "Bioclimgtic Architecture in Open Public Spgce", σ τ ο Foster Normen, Scheer
Hermann, eds., Solar Energy in Architecture and Urban Planning. Third European Conference on
463
Architecture. Commission of the European Communities. Proceedings of an International Conference.

Horence, Italy, 17-21 May 1993, United Kingdom: H.S. Stephens 8«. Associates, 1993, a. 495-496.
23. Sala M„ Ceccherini-Nelli L, Polvani L, Cosentino P., "Bioclimatic Sauares for Florence", στο Foster
Norman, Scheer Hermann, eds., Solar Energy in Architecture and Urban Planning. Third European
Conference on Architecture. Commission of the European Communities. Proceedings of an
International Conference. Florence, Italy, 17-21 May 1993, United Kingdom: H.S. Stephens 8«. Associates,
1993, σ. 488-491.
24. Serra Rafael, "Climate and complexity in architecture", στο De Oliveira Fernandes E., Yannas S„ eds.,
Energy and Buildings for Temperate Climates. A Mediterranean Regional Aoroach. Proceedings of
the Sixth Internotionol PLEA Conference, Porto, Portugal, 27-31 July 1988, United Kingdom: Pergamon
Press, 1988, a. 3-7.
25. Taub Kaizer, "Review of climatic design concepts and details in traditional architecture in various
climatic zones - Saudi Arabia", στο Yannas Simos, ed., Passive and Low Energy Architecture. The
Second International PLEA Conference. Proceedings of the Second International PLEA Conference,
Crete, Greece, 28 June-1 July 1983, Oxford / New York / Toronto / Sydney / Paris / Frankfurt:
Pergamon Press Ltd., 1983, a. 233-243.
26. Theodoslou Theodore, Chrisomallidou Niobe, "Shading availability in the urban environment, στο
Ray dan Dana K., Melki Habib H., PLEA 2005. 22nd International Conference. Environmental
Publishing, 2005, a 51-56.
27. Tompazis Alexandros N., "The design of exterior space in relation to their effect on the indoor
climate of buildings", στο Santamouris M., Asimakopoulos D., eds., International Symposium. Passive
Cooling of Buildings. Athens, Greece, 19-20 June 1995, Athens: CIENE, 1995, a 83-88.
28. Vasquez-Teran Alejandro, "Environmental Considerations within the Design of Urban Spaces.
Mexican Architects Perception", στο GRECO and ACAD, eds., PLEA 2002. Design with the
Environment. Proceedings of the 19th Internotionol Conference. Toulouse - France, July 2002,
Toulouse, 2002, σ. 99-104.
29. Yannas Simos, "Living with the city. Urban design and environmental sustainability", στο Maldonado
Eduardo, Yannas Simos, eds., Environmentally Friendly Cities. Proceedings of PLEA 98, Passive and
Low Energy Architecture, 1998, Lisbon, Portugal, June 1998, London: James 8t James Science
Publishers Ltd., 1998, a 41-48.
v. Θερμική άνεση στους υπαίθριους χώρους
1. Baker Nick, "We are all outdoor animals", στο Steemers Koen, Yannas Simos, eds., Architecture -
City - Environment. Proceedings of the 17th PLEA Conference. Cambridge, 2000, London: James &
James Science Publishers Ltd., 2 0 0 0 , σ 553-555.
2. Barlet Aline, Soum Jean, "Environmental survey in urban area", στο GRECO and ACAD, eds., PLEA
2002. Design with the Environment. Proceedings of the 19th International Conference. Toulouse -
France, July 2002, Toulouse, 2002, a 317-323.
3. Berger X., "Human thermal comfort at Nimes in summer heat", Energy and Buildings, 33: 3, 2001, σ.
283-287.
4. Berger X., Schneider M., Deval J. C, Kieno F., Awanou C. N., Donet I., "Thermal comfort in hot dry
countries: radiative cooling by diode roof", στο Bowen Arthur, Yannas Simos, eds., Passive and Low
Energy Ecotechniques aolied to Housing. Proceedings of the Third International PLEA Conference,
Mexico City, Mexico, August 6-11, 1984, volume II, Oxford, New York: Pergamon Press, 1984, σ. 960-
967.
5. Bourbla F. Boucheriba F., Tebbani H., "Street design and outdoor comfort for semi-arid climate", στο
Ray dan Dana K., Melki Habib H., PLEA 2005. 22nd International Conference. Environmental
Publishing, 2005, a 683-688.
6. BoussouoJm Aicha, "Towards a method of characterisation of the link between climate, urban
morphology gnd user's behgviour in externol public spoce", στο Steemers Koen, Yonngs Simos, eds.,
Architecture - City - Environment. Proceedings of the 17th PLEA Conference. Cambridge, 2000,
London: Jomes 8«. Jgmes Science Publishers Ltd., 2 0 0 0 , σ 459-464.
464
7. Boussoualm Aicha, Adolphe Luc, "Microclimate conditions and space use variations", στο GRECO
ond ACAD, eds., PLEA 2002. Design with the Environment. Proceedings of the 19th International
Conference. Toulouse - France, July 2002, Toulouse, 2 0 0 2 , σ 335-340.
8. Chalkley J. N, Cater H. R., Thermal environment for the student of architecture, London: The
Architectural Press, 1968.
9. Chrisomalldou Niobe, Tsikaloudaki Katerina, Theodosiou Theodore, "Quality of life and open spaces:
A survey of microclimate and comfort in outdoor urban areas", σ τ ο GRECO and ACAD, eds., PLEA
France, July 2002, Toulouse, 2 0 0 2 , a. 345-350.
10. Dessi Valentina, "People's behaviour in an open space as design indicator. Comparison between
thermal comfort simulation and users' behaviour in an open space", σ τ ο GRECO and ACAD, eds.,
PLEA 2002. Design with the Environment. Proceedings of the 19th International Conference. Toulouse
- France, July 2002, Toulouse, 2 0 0 2 , a 373-377.
11. Fänger P. O., Thermal Comfort, Copenhagen: Danish Technical Press / New York: McGraw-Hill Book
Company, 1973. [In έκδοση 1970].
12. Forwood Bruce, Tadepalli Srinivas, Hayman Simon, "Modelling thermal adaptation and thermal
preferences in outdoor urban environments", σ τ ο Steemers Koen, Yannas Simos, eds., Architecture -
City - Environment. Proceedings of the 17th PLEA Conference. Cambridge, 2000, London: James 8<.
James Science Publishers Ltd., 2 0 0 0 , σ 577-580.
13. Glvoni Baruch, "Urban design for hot humid and hot dry regions", σ τ ο Alvarez Servando, et al., eds.,
Architecture and Urban Space. Proceedings of the Ninth International Conference, Seville, Spain,
September 24-27, 1991, Dordrecht / Boston / London: Kluwer Academic Publishers, 1991, σ 19-31.
14. Givonl Baruch, Noguchi Mikiko, "Issues in outdoor comfort research", σ τ ο Steemers Koen, Yannas
Simos, eds., Architecture - City - Environment. Proceedings of the 17th PLEA Conference. Combridge,
2000, London: James & James Science Publishers Ltd., 2 0 0 0 , σ 562-564.
15. Glvoni Baruch, Noguchi Mikiko, "Outdoor comfort responses of Japanese persons", σ τ ο de Wit
Martin H, ed., PLEA 2004. 21st International Conference Passive and Low Energy Architecture. Built
Environments and Environmental Buildings. 19-22 September 2004, Eidhoven, The Netherlands,
volume 1, The Netherlands: Technische Universiteit Eidhoven, 2 0 0 4 , o. 37-40.
16. Guerra J. et al., "Comfort issues in the outdoor spaces at Expo '92", σ τ ο Alvarez Servando, et al.,
eds., Architecture and Urban Space. Proceedings of the Ninth International Conference, Seville,
Spain, September 24-27, 1991, Dordrecht / Boston / London: Kluwer Academic Publishers, 1991, a. 179-
187.
17. Katzschner Lutz, "Urban climate maps - a tool for calculations of thermal conditions in outdoor
spaces", σ τ ο Steemers Koen, Yannas Simos, eds., Architecture - City - Environment. Proceedings of
the 17th PLEA Conference. Cambridge, 2000, London: James & James Science Publishers Ltd.,
2 0 0 0 , a. 453-458.
18. Katzschner Lutz, Bosch Ulrike, Rottgen Mathias, "Behaviour of people in open spaces in dependency
of thermal comfort conditions", σ τ ο GRECO and ACAD, eds., PLEA 2002. Design with the
Environment. Proceedings of the 19th International Conference. Toulouse - France, July 2002.
Toulouse, 2 0 0 2 , a. 411-415.
19. Khandaker Shabir Ahmed, "Comfort in urban spaces: defining the boundaries of thermal comfort of
outdoor thermal comfort for the tropical environments", στο Steemers Koen, Yannas Simos, eds.,
Architecture - City - Environment. Proceedings of the 17th PLEA Conference. Cambridge, 2000,
London: James 8<. James Science Publishers Ltd., 2 0 0 0 , a. 571-576.
20. Lopez d e Asiain Jaime, "Comfort in urban space in Southern Europe", σ τ ο Steemers Theo C, Palz
Wolfgang, Commission of the European Communities, eds., 1989 2nd European Conference on
Architecture. Science and Technology at the Service of Architecture. Proceedings of an
International Conference held at Paris, France, 4-8 December 1989, Dordrecht: Kluwer Academic
Publishers, 1990, a. 78-81.
21. Nlkobpoulou Marialena, Baker Nick, Steemers Koen, "Thermal comfort in outdoor urban spaces",
στο Maldonado Eduardo, Yannas Simos, eds., Environmentally Friendly Cities. Proceedings of PLEA 98,
Passive and Low Energy Architecture, 1998, Lisbon, Portugal, June 1998, London: James &. James
Science Publishers Ltd., 1998, o. 179-182.
22. Nkolopoutou Marialena, Steemers Koen, "Thermal comfort and psychological adaptation as a guide
for designing urban spaces", σ τ ο Steemers Koen, Yannas Simos, eds., Architecture - City -
Environment. Proceedings of the 17th PLEA Conference. Cambridge, 2000, London: James 8c James
Science Publishers Ltd., 2 0 0 0 , a 565-570.
465
23. Nkolopoulou Marialena. "Microclimate and comfort conditions in urban open spaces: an intricate
relationship", στο GRECO and ACAD, eds., PLEA 2002. Design with the Environment. Proceedings of
the 19th International Conference. Toulouse - France, July 2002, Toulouse, 2002, σ. 447-450.
24. Petltcollot Christophe, Rauzier Emmanuel, "Climatic study of the old town in Nice", στο Steemers
Theo G, Palz Wolfgang, Commission of the European Communities, eds., 1989 2nd European
Conference on Architecture. Science and Technology at the Service of Architecture. Proceedings
of an International Conference held at Paris, France, 4-8 December 1989, Dordrecht: Kluwer
Academic Publishers, 1990, a 72-74.
25. Plgnolet-Tardan F., Depecker P, Gatina J. C, "Thermal comfort in urban space. Case of humid
tropical climate", στο Santamouris M., Asimakopoulos D., eds., International Symposium. Passive
Cooling of Buildings. Athens, Greece, 19-20 June 1995. Athens: CIENE, 1995, a 43-52.
26. Pressman Norman, "Quality for public urban space and pedestrian movement", στο Alvarez
Servando, et al., eds., Architecture and Urban Space. Proceedings of the Ninth International
Conference, Seville, Spain, September 24-27, 1991, Dordrecht / Boston / London: Kluwer Academic
Publishers, 1991, σ. 99-108.
27. Ramos Maylis Corinth C, Steemers Koen, "Comfort in urban spaces: the roles of physiological and
psychological parameters", στο Bustamante Waldo, Collados Eugenio, eds., PLEA 2003. Rethinking
development: Are we producing a people orientated habitat? 20* International Conference on
Passive and Low Energy Architecture, Santiago - CHILE, 9-12 November 2003, Chile: Escuela de
Construccion Civil. Pontificia Universidad Catolica de Chile / PLEA International, 2003, E-14. [CD-
ROM].
28. Rauzier E., Berger X., "Urban conception of the old city of Nice to provide summer thermal comfort",
στο Alvarez Servando, et al., eds.. Architecture and Urbdn Space. Proceedings of the Ninth
International Conference, Sevii/e, Spain, September 24-27, 1991. Dordrecht / Boston / London: Kluwer
Academic Publishers, 1991, σ 139-144.
29. Yokllc M. R., Chalfoun N. V., Thompson T. L, Macloed D, Myers B., "Planning for visitor comfort
outdoors, at the United States Pavillion, Expo 92", στο Alvarez Servando, et al., eds., Architecture
and Urban Space. Proceedings of the Ninth International Conference, Seville, Spain, September 24-
27, 1991, Dordrecht / Boston / London: Kluwer Academic Publishers, 1991, a 153-158.
Ελληνική
1. Μκολοπούλου Μαριαλένα, "Μικροκλίμα και θερμική άνεση: η επίδραση τους στην χρήση του
υπαίθριου χώρου", στο Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας, Τμήμα Κεντρικής Μακεδονίας, Ημερίδα:
Βιοκλιματικός Σχεδιασμός στον Αστικό Χώρο, Θεσσαλονίκη, 24 Μαΐου 2002. [CD-ROM]
2. Χρυσομαλλίδου Ν., Θεοδοσίου θ., Τσικαλουδάκη Κ., "Αειφόρος ανάπτυξη ελεύθερων χώρων σε
αστικό περιβάλλον", στο Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας, Τμήμα Κεντρικής Μακεδονίας, Ημερίδα:
Βιοκλιματικός Σχεδιασμός στον Αστικό Χώρο, Θεσσαλονίκη, 24 Μαΐου 2002. [CD-ROM]
3. Γιάννας Σίμος, "Βιοκλιματικά κριτήρια σχεδιασμού στην πόλη", στο Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας,
Τμήμα Κεντρικής Μακεδονίας, Ημερίδα: Βιοκλιματικός Σχεδιασμός στον Αστικό Χώρο,
θεσσαλονίκη, 24 Μαΐου 2002. [CD-ROM]
vi. θερμική συμπεριφορά των υλκών κ α μετρήσεις
1. Akbari Hashem, Davis Susan, Dorsano Sofia, Huang Joe, Winnett Steven, eds., Cooling Our
Communities. A Guidebook on Tree Planting and Light-Colored Surfacing, Washington: U.S.
Environmental Protection Agency, 1992.
2. Al-Temeeml Α. Α., Harris D. J., "The generation of subsurface temperature profiles for Kuwait",
Energy and Buildings. 33: 8, 2001, a 837-841.
3. Al-Turkl A. M„ Gari H. N, Zaki G. M., "Comparative study on reduction of cooling loads by gravel roof
cover", Energy and Buildings, 25:1,1997, a 1-5.
4. Angstrom Α., "The glbedo of vorious surfoces of ground", Geoar. Ann., 7, 1925, σ. 323-342.
Πopgπoμπή στο Siddlqi Anis Α., "Evdugtion of the effect of choice of moterials on the surface
temperatures of buildings in urban built up areas", στο Bowen Arthur, Yannas Simos, eds., Passive
and Low Energy Ecotechniques aolied to Housing. Proceedings of the Third International PLEA
466
Conference, Mexico City, Mexico, August 6-11, 1984, volume II, Oxford, New York: Pergamon Press,
1984, σ 899-907.
5. Asan H, Sancaktar Y. S., "Effects of wall's thermophysical properties on time lag gnd decrement
fgctor", Energy gnd Buildings, 28: 2,1998, a. 159-166.
6. Asan H, "Effects of wall's insulation thickness and position on the time lag and decrement factor",
Energy and Buildings, 28: 3,1998, a. 299-305.
7. Asan H, "Investigation of wall's optimum insulation position from maximum time Igg gnd minimum
decrement fgctor point of view", Energy gnd Buildings, 32: 2, 2 0 0 0 , σ 197-203.
8. Balcomb J. Douglas, "Heat store and distribution inside passive solar buildings inside passive solar
buildings", σ τ ο Yanngs Simos, ed., Passive and Low Energy Architecture. The Second International
PLEA Conference. Proceedings of the Second International PLEA Conference, Crete, Greece, 28
June-1 July 1983, Oxford / New York / Toronto / Sydney / Poris / Frgnkfurt: Perggmon Press Ltd., 1983,
a. 547-561.
9. Baker N, Fanchiotti Α., Steemers K., eds., Daylighting in Architecture. A European Reference Book,
Brussels ond Luxemburg: Commission of the Europeon Communities, Directorote-GenergI XII for
Science, Reseorch gnd Development, 1993.
10. Bougiatioti Flora, Oikonomou Aineias, "Thermal behaviour of mgterigls used in the skin of the city in
Greece", στο Bustomgnte Wgldo, Collados Eugenio, eds., PLEA 2003. Rethinking development: Are
we producing a people orientated habitat? 2Ö11 international Conference on Passive and Low
Energy Architecture, Santiago - CHILE, 9-12 November 2003, Chile: Escuela de Construction Civil.
Pontificia Universidod Cgtolico de Chile / PLEA International, 2 0 0 3 , G-13. [CD-ROM].
11. Bougiatioti Flora, Oikonomou Aineias, "The use of different instrumentation for the measurement of
surfoce tempergtures of somples of mgterigls used in the "skin" of Greek cities", σ τ ο de Wit Mortin
K, ed., PLEA 2004. 21st International Conference Passive and Low Energy Architecture. Built
Environments and Environmental Buildings. 19-22 September 2004, Eidhoven, The Netherlands,
volume 1, The Netherlonds: Technische Universiteit Eidhoven, 2 0 0 4 , a. 193-198.
12. Bougiatioti Floro, "The thermgl role of mgterigls in mediterrgnegn cities", σ τ ο Dimitro Bgbglis, ed.,
ECOPOLIS: Sustainable Planning and Design Principles, Florence: Alineo Editrice, 2 0 0 5 , σ. 115-123.
13. Buckley Shewn, Sun up to Sun down. Understanding solar energy, U.S.A.: McGraw-Hill Book
Compony, 1979.
14. Canton M A . Fernandez J., Mesa Α., de Roso C, "Effect of building's outer skin moteriglity on the
urban space tmpergture in grid zone cities", σ τ ο Rgydgn Dgng K., Melki Hgbib K, PLEA 2005. 22nd
International Conference. Environmental Sustainability. The Challenge of Awareness in Developing
Societies, Lebgnon: Notre-Dome University Publishing, 2 0 0 5 , σ 677-682.
15. Cook Jeffrey, Brygn Hgrvey, Aggrwgl Vidhi, Deshmukh Aglok, Kapur Varun and Webster Aleksasha,
"Mitiggting the Hegt Impgct of Outdoor Urbon Spgces in g Hot Arid Climate", σ τ ο Bustamgnte
Wgldo, Collodos Eugenio, eds., PLEA 2003. Rethinking development: Are we producing a people
orientated habitat? 2Öh International Conference on Passive and Low Energy Architecture, Santiago
- CHILE, 9 - 12 November 2003, Chile: Escuelo de Construccion Civil. Pontificio Universidad Cgtolica
de Chile / PLEA International, 2 0 0 3 , E-16. [CD-ROM].
16. Doulos L, Santamouris M., Livada I., "Pgssive Cooling of open urbon gregs. The role of mgterigls",
Solor Energy, 77, 2 0 0 4 , a. 231-249.
17. Chapman Alan J., Heat Transfer, New York, London: Collier Macmillgn Interngtionol Editions, 1974. [In
έκδοση I960].
18. Eldrldge H. J„ Properties of Building Materials, Loncgster / Gregt Brit gin: MTP Construction, 1974.
19. Fylaktou Cattaneo Agapi, "Palace courtyards: A case study of microclimotes", σ τ ο GRECO ond
ACAD, eds., PLEA 2002. Design with the Environment Proceedings of the 19th International
Conference. Toulouse - France, July 2002. Toulouse, 2 0 0 2 , a. 853-859.
20. Glvoni Boruch, Man, Climate and Architecture, Amsterdgm, London, New York: Elsevier Publishing
Compony Ltd., 1969.
21. Givoni Boruch, "Climate, microclimote, the urbgn segle", σ τ ο C. E. C, D. G XVII for Energy, Solar
Energy and Buildings. Symposium Proceedings. 8-iO December 1993. Athens Greece, Athens:
Acodemy of Athens, C.R.E.S., P.L.E.A., 1993, a. 4.1-4.10.
22. Glvoni Boruch, Passive and Low Energy Cooling of Buildings. New York: Van Nostrana Reinhold, 1994.
23. Glvoni Boruch, Climate Considerations in Building and Urban Design, New York: Von Nostrond
Reinhold, 1998.
24. Gugllelmini G, Misole M., Ngnnei E., Tgndg G, "The relgtive merits of envelope ond interior structures
on the weekly thermgl inertig of buildings, σ τ ο De Oliveira Fernandes E., Yannas S., eds., Energy and
Buildings for Temperate Climates. A Mediterranean Regional Aoroach. Proceedings of the Sixth
467
International PLEA Conference, Porto, Portugal, 27-31 July 1988, United Kingdom: Pergamon Press, 1988,
a 391-396.
25. Heat Island Group, "Cool Roofs", [Online] Available, http://eetd.lbl.gov/Heatisland/CoolRoofs/, 18
Ιουλίου 2001.
26. Heat Island Group, "Roof Heat Transfer", [Online] Available,
http://eetd.lbl.gov/Heatisland/HeatTransfer/, 18 Ιουλίου 2001.
27. Heat Island Group, "Cool Pavements Lower Temperatures", [Online] Available,
http://eetd.lbl.gov/Heatisland/Pavements/LowerTemps/, 9 Δεκεμβρίου 2005.
28. Heat Island Group, "The Paving Process", [Online] Available,
http://eetd.lbl.gov/Heatisland/Pavements/Paving.html, 9 Δεκεμβρίου 2005.
29. liston J. M., Domone P. L. J., eds., Construction Materials. Their Nature and Behaviour, London and New
York: Spon Press, 2001.
30. ISO, [Online] Available, http://www.iso.ch, 19 Απριλίου 2003.
31. Jones, "The influence of color on heat absorption", Report No. 246, Tucson, Arizona: Agricultural
Experimental Station, The University of Arizona, 1968, παραπομπή σε Baruch Givoni, Climate
Considerations in Building and Urban Design, New York: Van Nostrand Reinhold, 1998, σ. 80-82.
32. Kapur Nikhil K., "A comparative analysis of the radiant effect of external sunshade on glass surface
temperautres", Solar Energy, 77, 2004, σ. 407-419.
33. Labakl L.C., Oliveira M.C.A., Freire A.P., "The effect of pavement materials on thermal comfort in
open spaces", στο Bustamante Waldo, Collados Eugenio, eds., PLEA 2003. Rethinking development:
Are we producing a people orientated habitat? 2Öh international Conference on Passive and Low
Energy Architecture, Santiago - CHILE, 9 - 12 November 2003. Chile: Escuela de Construccion Civil.
Pontificia Universidad Catolica de Chile / PLEA International, 2003, E-5. [CD-ROM].
34. Laurence Berkeley Laboratory: [Online] Available http://www.lbl.gov/ και
http://eetd.lbl.gov/Heatlsland/ και http://eetd.lbl.gov/EA/1995_Ann_Rpt/contents.htmlAbuildings, 18
Μαΐου 2002.
35. Marques de Almeida Dulce, "Pedestrian Streets. Urban design as a tool for microclimate control",
στο GRECO and ACAD, eds., PLEA 2002. Design with the Environment. Proceedings of the 19th
International Conference. Toulouse - France, July 2002. volume I, Toulouse, 2002, o. 437-439.
36. Mihalakou G., "On estimating soil surface temperature profiles", Energy gnd Buildings, 34: 3, 2002, a
251-259.
37. Ollvetl G, Arcuri N, Ruffolo S., "Experimentgl investigation on thermal radiation exchange of
horizontal outdoor surfaces", Building gnd Environment, 38, 2003, σ. 83-89.
38. Parker D.S., Mcllvaine J.E.R., Barkaszi S.F., Beai D.J., Anello M.T., Laboratory Testing of the Reflectance
Properties of Roofing Material. FSEC-CR670-00, Cocoa, FL: Florida Solar Energy Center, 2 0 0 0 ,
[Online] Available, http://www.fsec.ucf.edu/bldg/resources/publications/index.htm, 19 Φεβρουαρίου
2006.
39. Pomerantz M., Akbari H, Konopacki S.J., "Energy Cost Savings From Cool Roofs in Sacramento,
California ", [Online] Available, http://eetd.lbl.gov/EA/1995_Ann_Rpt/Buildings/energy.cost.savings.html,
22 Νοεμβρίου 2002.
40. Reagan J. Α., Acklam D. M., "Solar reflectivity of common building materials and its influence on the
roof heat gain of typical south-western residences", Energy gnd Buildings, 2: 3,1979, σ. 237-248.
41. Santamourls M., Asimakopoulos D., eds., Design Sourcebook on Passive Solar Architecture. Athens:
CENE, E. C. D. G. XVII for Energy, 1996.
42. Santamourls M., Asimakopoulos D., eds., Energy Conservation Strategies for Sports Centres, volume
2: Case Studies, Athens: E. C. D. G. XVII for Energy, SAVE Programme, 1996.
43. Sayigh A. A. M., "Solar energy storage", στο Bowen Arthur, Yannas Simos, eds., Passive and Low
Energy Ecotechniques dolied to Housing. Proceedings of the Third international PLEA Conference,
Mexico City, Mexico, August 6-11, 1984. volume I, Oxford, New York: Pergamon Press, 1984, σ 595-
605.
44. Siddiql Anis Α., "Optimisation of landscape patterns for reflected radiation and the design of building
facades / envelope", Yannas Simos, ed., Passive and Low Energy Architecture. The Second
International PLEA Conference. Proceedings of the Second International PLEA Conference, Crete,
Greece, 28 June-1 July 1983, Oxford / New York / Toronto / Sydney / Paris / Frankfurt: Pergamon
Press Ltd., 1983, σ. 507-516.
45. Stdcüql Anis Α., "Evaluation of the effect of choice of materials on the surface temperatures of
buildings in urban built up areas", στο Bowen Arthur, Yannas Simos, eds., Passive and Low Energy
Ecotechniques aolied to Housing. Proceedings of the Third International PLEA Conference, Mexico
City, Mexico, August 6-11, 1984. volume II, Oxford, New York: Pergamon Press, 1984, σ. 899-907.
468
46. Solar optical properties, [Online] Avoilgble,http://www.gee.sglford.ac.uk/commercial/

thermal/thermaLhtm, 22 Νοεμβρίου 2002.
47. Stathopoulou Marina, Cartalis Constantinos, Chrysoulakis Nektarios, "Using midday surface
temperature to estimate cooling degree-days from NOAA-AVHRR thermal infrared data: An
aolication for Athens, Greece", Solar Energy, 80, 2006, a. 414-422.
48. Synnefa Α., Sgntgmouris M., Livodg I., "A comporgtive study of the thermol performance of
reflective coatings for the urban environment", στο Santamouris M., ed., 1st International Conference.
Passive and Low Energy Cooling for the Built Environment. Polene 2005. 19-21 May 2005, Santorini,
Greece, volume II, Athens: Heliotopos Conferences Ltd, 2005, σ. 101-107.
49. Lügen Koray, "Experimental and theoretical investigation of effects of wall's thermophysical
properties on time lag and decrement factor", Energy gnd Buildings, 34: 3, 2002, o. 273-278.
50. Watson Donold Α., Construction Materials and Processes. U.S.A.: Glen Coe / McGraw-Hill, 1986. [In
έκδοση 1972].
51. Yannas Simos, "Conservation practices end potentiols", στο Bowen Arthur, Yannas Simos, eds.,
Passive and Low Energy Ecotechniques aolied to Housing Proceedings of the Third international PLEA
Conference, Mexico City, Mexico. August 6-11, 1984, volume I, Oxford, New York: Pergamon Press,
1984, σ. 45-72.
Ελληνική
1. Αλεξόπουλος Κ. Δ., Γενική Φυσική Τόμος Τέταρτος. Θερμότης, Αθήνα: Τύποις Σωτ. Σπυρόπουλου,
1957.
2. Ανδρεαδόκη-Χρονάκη Ελένη, Σημειώσεις Δομικής Φυσικής. Ορθολογική Χρήση της Ενέργειας στα
Κτίρια, θεσσαλονίκη: Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο θεσσαλονίκης, Πολυτεχνική Σχολή, Τμήμα
Αρχιτεκτόνων, 1999.
3. Βλάχος Ι., Ζάχος Κ., Κόκκοτας Π, Τιμοθέου Γ., Φυσική Γ' Αυκείου, Αθήνα: Οργανισμός Εκδόσεως
Διδακτικών Βιβλίων, 1995. [13η έκδοση].
4. Ζαμπούλης Δ., Ζουμπούλης Α. Ι., Μάτης Κ. Α., Μαύρος Π., Εισαγωγή στη Χημική Τεχνολογία,
θεσσαλονίκη: Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο θεσσαλονίκης, Τμήμα Εκδόσεων, Πανεπιστημιακό
Τυπογραφείο, 2 0 0 0 .
5. Κουγιουμζέλης θ. Γ., Περιστεράκης Σ Γ., Στοιχεία Φυσικής. Τόμος Ι. Μηχανική - θερμότης, Αθήνα:
Βιβλιοπωλείον Παπαδημητρόπουλου, I960. [5η έκδοση].
6. Μαύρος Π., "Στοιχεία Μετάδοσης θερμότητας", στο Δ. Ζαμπούλης, Α. Ι. Ζουμπούλης, Κ. Α. Μάτης,
Π. Μαύρος, Εισαγωγή στη Χημική Τεχνολογία, θεσσαλονίκη: Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο
θεσσαλονίκης, Τμήμσ Εκδόσεων, Πανεπιστημιακό Τυπογραφείο, 2 0 0 0 , σ. 6-1-24.
7. Μαύρος, Παύλος, Τμήμα Χημείας, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο θεσσαλονίκης, Φοιτητικά θέματα,
[Online] Available, http://www.eng.auth.gr/~pmavros/PM_student.htm, ΙΟ Μαΐου 2002. [Εισαγωγή
στην Χημική Τεχνολογία, Εργαστήριο Χημικής Τεχνολογίας II]
8. Νικήτα-Μαρτζοπούλου Χρυσούλα, "Επίδραση της ηλιακής ακτινοβολίας στη θερμοκρασία
εδάφους φυτοδοχείων διαφορετικού μεγέθους σε θερμοσπορεία", στο Ινστιτούτο Ηλισκής
Τεχνικής, Πρώτο Εθνικό Συνέδριο. Ήπιες Μορφές Ενέργειας. Α.ΤΤ.θ, 20-22 Οκτωβρίου 1982, τόμος
Α, θεσσσλονίκη: Γιαχούδη-Γιαπούλη O.E., 1982., σ. ΗΕΧ149-159.
9. Οικονόμου Ν. Α., Γενική Φυσική II, θεσσαλονίκη: Εκδόσεις Γιαχούδη - Γιαπούλη.
vii. Υλικά, Τεχνολογία δομήσιμων υλών και Οικοδομκή
1. Altomonte Sergio, "Sustainable facade technology in environmental design", στο GRECO and
ACAD, eds., PLEA 2002. Design with the Environment. Proceedings of the 19th International
Conference. Toulouse - France, July 2002, Toulouse, 2002, a 249-255.
2. Bouguerra Α., Ait-Mokhta Α., Amiri Ο., Diop M.B., "Measurement of thermal conductivity, thermal
diffusivity and hegt cepgeity of highly porous moterials using transient pigne source technique", Int,
Comm. Heot Mgss Transfer, 28: 8, 2001, a 1065-1078.
3. Building Research Establishment Digests, volume 2, Building Components and Materials, London:
HMSO, 1983.
469
4. Cslcsely Agnes, "Clay walls in mirror of thermal technique", στο GRECO and ACAD, eds., PLEA
2002. Design with the Environment. Proceedings of the 19th Internotionol Conference. Toulouse -
France, July 2002, Toulouse, 2002, a 261-264.
5. Reury Gerard, Abraham Bernard, L ' isolation thermique des fdcades par Γ extérieur, France: CSTB,
1982.
6. Galddon Bruon, "Photovoltaics, what a great building material", στο GRECO and ACAD, eds., PLEA
France, July 2002, Toulouse, 2002, a. 265-267.
7. Gugflermettl F., Bisegna F„ "Visual and energy management of electrochromic windows in
Mediterranean climate", Building and Environment. 38, 2003, σ 479-492.
8. Gummerson Ri., Hall C, Hoff W.D., "Water movement in porous building materials - II. Hydraulic
suction and sorptivity of brick and other masonry materials", Building and Environment, 15, 1980, a
101-108.
9. Hau Christopher, "Water movement in porous building materials - IV. The initial surface absorption
and the sorptivity". Building and Environment. 16:3,1981, σ 201-207.
10. Hal Christopher, Kalimeris A.N., "Water movement in porous building materials - V. Absorption and
shedding of rain by building surfaces", Building and Environment. 17:4,1982, σ. 257-262.
11. Hall C, Hoff W.D., Nizon M.R., "Water movement in porous building materials - VI. Evaporation and
drying in brick and block materials", Building and Environment, 19:1,1984, σ. 1-20.
12. Hau Christopher, Yau M.H. Raymond, "Water movement in porous building materials - IX. The water
absorption and sorptivity of concretes", Building and Environment, 22:1,1987, σ. 77-82.
13. Hens Hugo, Janssens Arnold, Zheng Rongjin, "Zinc roofs: on evglugtion bosed on test house
measurements", Building gnd Environment, 38, 2003, σ.795-806.
14. Khan M.I., "Factors affecting the thermal properties of concrete and aolicability of its prediction
models", Building gnd Environment, 37, 2002, a 607-614.
15. Masseck T., "Energetic rehabilitation of an office building in Barcelona by use of passive ventilation
strategy and active solar technologies as shgding device end corporote identity element", στο
Sontgmouris M., ed, 1st International Conference. Passive and Low Energy Cooling for the Bunt
Environment. Patene 2005. 19-21 May 2005, Santorini, Greece, volume II, Athens: Heliotopos
Conferences Ltd, 2005, a 185-189.
16. Mel Li, Infield Dovid, Eicker Ursula, Fux Volker, "Thermal modelling of a building with an integrated PV
facade". Energy gnd Buildings. 35, 2003, σ 695-617.
17. Pel L, Huinink H, Koping K., van Hees R.P.J., Adan O.C.G., "Efflorescence pathway diagram:
understanding salt weathering", Construction and Building Mgterigls. 18, 2004, a. 309-313.
18. Soubdhan T., Feuillard T., Bgde F., "Experimentgl evglugtion of insulation material in roofing system
under tropical climate", Solar Energy. 79, 2005, a 311-320.
19. Wang Zhen, Li Baofeng, "The study on design strategy for climate-active of double skin glass
curtain wall in hot summer and cold winter zone", στο Raydan Dana K., Melki Habib H., PLEA 2005.
22nd International Conference. Environmental Sustainability. The Challenge of Awareness in
Developing Societies, Lebanon: Notre-Dame University Publishing, 2005.
Ελληνική
1. Αραβαντινός Δημήτρης, επιμ, Οι όψεις των κτιρίων, θεσσαλονίκη: Κτίριο Επιλογή στη Δόμηση
ETTE, 2004.
2. A A V.V., Οψεις κτιρίων, Ύλη 8ι Κτίριο, ένθετο τεύχος 52, Αθήνα,.
3. A.A. V.V., Οψεις κτιρίων II, Ύλη &. Κτίριο, ένθετο τεύχος 53, Αθήνα,.
4. Γεωργοπουλου Ματίνα, "Δάπεδg: Κριτήρια επιλογής και ενσωμάτωσης στον αρχιτεκτονικό χώρο",
Αργιτέκτονεο, τ. 34, Ιούλιος-Αύγουστος 2002, Αθήνα, σ. 90-94.
5. Γεωργοπουλου Ματίνα, "Βιοκλιματικά δάπεδο", Αργιτέκτονεο, τ. 35, Σεπτέμβριος-Οκτώβριος
2002, Αθήνα, σ. 90-96.
6. Γραφείο Παυλίδη ATEM, Ενοποίηση Αρχαιολογικών Χώρων Αθήνας Α.Ε Διαμόρφωση Πλατείας
Ελευθερίας (Κουμουνδούρου). Τεύχος Τεχνικής Περιγραφής, Αθήνα.
8. Ε Ε - XVB Γενική Διεύθυνση Ενέργειας, Λιβέρης Πάνος, Αραβαντινός Δημήτρης, Παπαδόπουλος
Άγις, Τσακίρης Νίκος, Οδηγός Εξοικονόμησης Ενέργειας στα Δημόσια Κτίρια, θεσσαλονίκη:
Δομοτεχνική Α. Ε., Εργαστήριο Οικοδομικής Τμήματος Πολιτικών Μηχανικών Πολυτεχνικής
Σχολής Α. Π. θ „ Κτηματική Εταιρία του Δημοσίου, 1996.
470
9. Ιωαννίδης Θεόφιλος, "Αεροπηκτώματα: από το Διάστημα στην Καθημερινότητα", Ε&Τ Περιοδική

Ενηυ,ερωτική Έκδοση της ΓΓΕΤ, τ. ΙΟ, Ιούνιος 2005, σ 30-32.
ΙΟ. Καλογεράς Ν., Κιρπότιν Χ., Μακρής Γ., ΓΤαπαϊωάνναυ Ι., Ραυτόπουλος Σ, Τζιτζάς Μ., Τουλιάτος Π.,
Θέματα Οικοδομικής, Αθήνα: Ε.Μ.Π., Τμήμα Αρχιτεκτόνων, Εκδόσεις Συμμετρία, 1986.
11 Κανάς Ανδρέας, "Προστασία και συντήρηση του ξύλου", στο Τουλιάτος Π., Σεμινάριο "Οι ξύλινες
κατασκευές". Σημειώσεις, τόμος VII, Αθήνα: Εθνικό Μετσόβιρ Πολυτεχνείο, 1999.
12. Καραβεζύρογλου-Βέμπερ Μαρία, Στοιχεία υπολογισμού και διαμόρφωσης ολόσωμων
κατασκευών, Θεσσαλονίκη: Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο θεσσαλονίκης, 1997.
13. Κορωναίος Αιμίλιος Γ., Πουλάκος Γεώργιος Ι., Τεχνικά Υλικά Τόμος 1. Αθήνα: Εθνικό Μετσόβιο
Πολυτεχνείο, 2005.
14. Κορωναίος Αιμίλιος Γ., Πουλάκος Γεώργιος Ι., Τεχνικά Υλικά. Τόμος 2, Αθήνα: Εθνικό Μετσόβιο
Πολυτεχνείο, 2005.
15. Παπαθεοδώρου θ. Κ., Οικοδομική, Αθήνα: Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, 1939.
Ιό. Σκαρλάτος Παναγιώτης, "Φωτοβολταϊκά Στοιχεία στις Στέγες", Κτίριο, 129/Οκτώβριος 2 0 0 0 , α
71-76.
17. Τεχνικό Τμήμα του Περιοδικού Κτίριο, "Ηλεκτροχρωμικά τζάμια για τον έλεγχο των συνθηκών του
εσωτερικού περιβάλλοντος", Κτίριρ, τεύχρς 122/Ιανουάριος 2 0 0 0 , σ. 145-146.
18. Τουλιάτος Παναγιώτης, Σεμινάριο "Οι ξύλινες κατασκευές". Σημειώσεις, τόμος II, Αθήνα: Εθνικό
Μετσόβιο Πολυτεχνείο, 1999.
19. Τριαντάφυλλου Κατερίνα, "Εφαρμογές πρισματικού γυαλιού σε κτίρια", Κτίριρ, τεύχος
124/Απρίλιος 2 0 0 0 , σ 63-68.
20. Τσίγκας Ερωτόκριτος, "Τα φωτοβολταϊκά στοιχεία. Ηλεκτρική ενέργεια από το ηλιακό φως",
Κτίριρ, 26/Ιρύλΐρς-Αύγρυστρς 1989, σ. 31-38.
21. Τσίγκας Ερωτόκριτρς, επιμ., Υλικά Κατάλογος 2002, θεσσαλρνίκη: Κτίριρ Επιλργή στη Δόμηση
ΕΠΕ, 2002.
22. Τσινίκας Νίκσς, Αρχιτεκτονική Τεχνολογία, θεσσαλρνίκη: University Studip Press, 1993.
23. ΤοΊώρα-ΤΤαπαϊωάννου Δήμητρα, επιμ., Δάπεδα εσωτερικών και εξωτερικών χώρων, θεσσαλρνίκη:
Κτίριρ Επιλργή στη Δόμηση ΕΠΕ, 2004.
24. Φραγκουδάκης Α., "Αντίσταση θερμσδιαφυγής κτιριακών στσιχείων και εξαικρνόμηση ενέργειας",
στα Ινστιτρύτρ Ηλιακής Τεχνικής, Πρώτο Εθνικό Συνέδριο. Ήπιες Μορφές Ενέργειας. Α.Π.Θ., 20-22
Οκτωβρίου 1982, τόμρς Β, θεσσαλρνίκη: Γιαχσύδη-Γιαπρύλη O.E., 1982, σ. ΕΕΚ23-30.
25. Φραγκουδάκης Α., "Συμβσλή των φωτρδιάφανων θερμρμρνωτικών υλικών στην εξέλιξη της
ηλιακής τεχνικής", στα Ινστιτρύτρ Ηλιακής Τεχνικής, Δεύτερο Εθνικό Συνέδριο. Ήπιες Μορφές
Ενέργειας. Α.Π.Θ., 6-8 Νοεμβρίου 1985, τόμαι Α, Συμπληρωματικό Τεύχρς, θεσσαλρνίκη: Γιαχσύδη-
Γιαπαύλη O.E., 1985, σ ΘΕΔ9-15.
Ενηυεοωτικά φυλλάδια υλικών
1. Agrob Buchtal Keramik GmbH, "Cpntact 73 - Impulses", The architectural magazine pf Aarpb
Buchtal Keramik GmbH, Germany: Agrcb Buchtal Keramik GmbH.
2. Agrob Buchtal Keramik GmbH "Cpntact 1999 - Visicns", The architectural magazine pf Aarpb
Buchtal Keramik GmbH, Germany: Agrcb Buchtal Keramik GmbH.
3. Agrob Buchtal Keramik GmbH, "Facade Technplpgy", Germany: Agreb Buchtal Keramik GmbH, April
2003, http://www.keramik-fassade.cpm
4. Agrob Buchtal Keramik GmbH, "Facade Systems 2003", Germany: Agrcb Buchtal Keramik GmbH,
December 2002, http://www.keramik-fassade.ccm
5. Agrob Buchtal Keramik GmbH, "KerAien®. The curtain-type, rear-ventilated facade system",
Germany: Agrcb Buchtal Keramik GmbH, http://www.keramik-fassade.cpm
6. Alucobond®, "Aluccbpnd Intematienal", The Architectural Magazine pf Alusuisse Cemppsites, Ne. 8,
Germany: Alusuisse Singen GmbH Cemppsites Divisien, May 2001.
7. Alucobond®, [Online] Available, http://www.alucebpnd.cpm/english/predukte/index-
alucebpndhtm, 13 Οκτωβρίρυ 2003.
8. Αμοργιανός A.E., "Πλάκες Δαπέδαυ ΤΤριότητας", Αθήνα: Αμρργιανός Α.Ε.
9. Asphaltop, "Bituminpus Waterprepfing Membranes", Athens: Asphaltpp S.A.
10. Awa, "Awa Pye PV 2 0 0 55 πράσινα", http://www.awa.de
11. Cool Paint™, [Online] Available, http://www.ceplpaints.cpm, 18 Ιρυλίρυ 2005.
471
12. De Ryck, "Διακρσμητικά Πλακίδια για Εσωτερική και Εξωτερική Χρήση", Θεσσαλρνίκη: De Ryck
Deccrative Stpne Prpducts, http://www.derycjdecorativestone.be
13. Δρυοξυλ, "Τώρα τα παρκέτα έχουν όνρμα", Αθήνα: Δρυαξύλ, http://www.drioxil.gr
14. Ελληνικό Ινστιτούτο Χαλκού, "Τεχνικές εφαρμογές φύλλων χαλκρύ στην αρχιτεκτρνική", Αθήνα:
Ελληνικό Ινστιτρύτρ Χαλκού.
15. Emporotechnki Enosl, "Concrete Tiles and Paving Products Industry", Thessaloniki: Emparotechniki
Enpsi, http://www.empprpte.gr
16. Ένωση Τσιμεντοβιομηχανιών Ελλάδας, "Η πρρστασία ταυ περιβάλλρντρς στην ελληνική
τσιμεντσβιρμηχανία", [Online] Available, http://www.hcia.gr/4aGR.html, 15 Ιουνίου 2006.
17. Ένωση Τσμεντο&ομηχανιών Ελλάδας, "Η συμβολή της τσιμεντρβιρμηχανίας στην απαλλαγή ταυ
περιβάλλρντρς από απόβλητα", [Online] Available, http://www.hcia.gr/4dGR.html, 15 Ιουνίου 2006.
18. Etdbond®, "Aluminium - Plastic Sandwich Panel. Technical Manual", Athens: ETEM S.A.
19. Ηρακλής Ομιλος Εταριών, "Περιβαλλοντική αναφρρά", [Online] Available,
http://www.aget.gr/aget/default.htm, 15 Ιουνίου 2006.
20. θεσμός Κατασκευαστική ΑΕ, "Αρχιτεκτρνικές εφαρμαγές χαλκαύ και τιτανιαύχρυ ψευδάργυραυ
(zinc)", Αθήνα: θεσμός Κατασκευαστική ΑΕ.
21. Κεραμεία Αλλατίνη
22. Knauf, "Συστήματα Εξωτερικής Τοιχοποιίας Aquapanel", Αθήνα: Knauf, http://www.knauf.gr
23. Luxalon®, "Productos Arquitectonicos", Chile, September 2003, http://www.hunterdouglas.cl
24. Μαθιός Πυρίμαχα A.E, "Κατάλογος Προϊόντων 98-99", Αθήνα: Μαθιός Πυρίμαχα Α.Ε.,
http://www.mathias.gr
25. Mathtos Refractories S.A., "International Edition, Product Catalog 1999", Αθήνα: Μαθιός Πυρίμαχα A.E.,
http://www.mathios.gr
26. Ματαραγκιώτης Α£, "Κυβόλιθρι", θεσσαλρνίκη: Ματαραγκιώτης Α.Ε.
27. Oxymahon, "Vitrified Ceramic Products", Xanthi?: Oxymahon Vitrified Ceramic Prcducts Rcdppi S.A.,
http://www.pxymahan.gr???
28. Parklex®, "Innpvative eptipns in wppd. Elegance that lasts a lifetime", Spain: Ccmposites Gurea,
http://www.parklex.ccm
29. Prodema®, Spain: Prodema Central Office and Factory, http://www.prodema.ccm
30. SOFREL System, [Online] Available, http://www.demcsite.ch/page/anhne/spfrel.swf, 18 Δεκεμβρίου
2005.
31. Terreal Terracotta, "Terracota Facades. Wall Claddings, Sunscreens and Acoustic Facades", France:
Terreal Terracotta, http://www.terreal.com, http://www.terrealfacade.com
32. Yllkon, "Προηγμένα Δομικά Υλικά", Αθήνα: Yukon, 2001, http://www.ylikon.gr
33. Yllkon, "Εξωτερικά Δάπεδα - Εμφανής Τοιχοποιία", Αθήνα: Yukon, 2001, http://www.ylikon.gr
34. Yllkon, "Κυβόλιθοι", Αθήνα: Yukon, 2001, http://www.ylikon.gr
35. Φιλκεραμ-Johnson, "Kerastar", Αθήνα Φιλκεράμ-Johnson Α.Ε. Βιρμηχανία Κεραμικών Πλακιδίων,
http://www.philkeram-jahnspn.gr
36. Vm Zinc®, Focus on zinc. International creations with Vm Zinc®, No. 7, France: Umicore France, June
2002, http://www.vmzinc.com
37. Vm Zinc®, "Material. Intelligence. Method", France: Vm Zinc Groupe Union Miniere,
http://www.vmzinc.com
vili Περιβαλλοντική επίδραση υλικών
1. Α Α. VV., ASHRAE Fundamentals Handbook, U.S.A.: ASHRAE, 1993.
2. Anlnk David, Boonstra Chiel, Mak John, Handbook of Sustainable Building, London: James & James
3. Arena A. P., Correa E. Ν., De Rosa C, "Environmental and economie life cycle assessment of streets
in residential areas in MENDOZA (Argentina) built with different paving materials", στο GRECO and
Conference. Toulouse - France, July 2002, Toulouse, 2002, o. 113-117.
4. Bdrd George, Alcorn Andrew, Haslam Phil, The energy embodied in building materials- updated.
New Zealand coefficients and their significance, IPENZ Transactions, Vol. 24, No. 1/CE, 1997, o. 46-54
[Online] Available, www.ipenz.prg.nz/ipenz/publications/indexes/transaction/transactions97/
civil/7baird.pdf, 9 Φεβρουαρίου 2006.
472
5. Ball Jpnathan, "Can ISO 1 4 0 0 0 and eco-labelling turn the construction industry green?", Building and
Envircnment, 37, 2 0 0 2 , a. 421-428.
6. Berge Bjern, The Ecology of Building Materials, Great Britain: The Architectural Press, 2 0 0 3 . [In
έκδαοη σ τ α Νρρβηγικά, 1992 / In έκδρση σ τ α αγγλικά 2 0 0 0 ] .
7. Boonstra Chiel, "Choice of Building Materials. The Envircnmental Preference Method", σ τ ο Owen
Lewis, John Goulding, eds., European Directory of Sustainable Energy Efficient Building 1995.
Components. Services. Materials., London, James & James Science Publishers Ltd., 1995, σ 46-49.
8. Boonstra Chiel, "Sustainable Choice of Building Materials. The Environmental Preference Method", στρ
Owen Lewis, Jehn Gpulding, eds., European Directory of Sustainable Energy Efficient Building 1996.
Components. Services. Materials, Lendpn, James & James Science Publishers Ltd., 1996, σ 24-27.
9. Brown Harrison, "Human materials production as a process in the biosphere", σ τ ο AA. W , Readings
from the Scientific American. Man and the Ecosphere, San Franciscc: W. H. Freeman & C o , 1956-71,
σ 106-114.
10. Building Research Establishment Ltd.: http://projects.bre.co.uk/sustainable/index.html
11. Caponetto Rosa, Cascone Santi Maria, Marietta Luigi, "Environmental issues of building material.
Pollutant emissions from old and new materials", σ τ ο Maldonado Eduardo, Yannas Simos, eds.,
Environmentally Friendly Cities. Proceedings of PLEA 98, Passive and Low Energy Architecture, 1998,
Lisbon, Portugal, June 1998, Lendpn: James & James Science Publishers Ltd., 1998, ο 529-532.
12. Coch H, Cuchi Α., Isalgue T., Lancini L, Roset J., "An aolication of a method for analyzing the
environmental impact of construction elements", σ τ ο Maldonado Eduardo, Yannas Simos, eds.,
Lisbon, Portugal, June 1998, London: James & James Science Publishers Ltd., 1998, σ. 513-516.
13. Correa Erica, Arena A. Pablo, Rosa Carlos de, "Environmental profile of asphaltic concrete in
Western Argentina. Consequences of implementing a recycling system", σ τ ο Bustamante Waldo,
Collados Eugenio, eds., PLEA 2003. Rethinking development: Are we producing a people orientated
habitat? 2Cf International Conference on Passive and Low Energy Architecture, Santiago - CHILE, 9
- 12 November 2003., Chile: Escuela de Construccion Civil. Pontificia Universidad Catolica de Chile /
PLEA International, 2 0 0 3 , G-5. [CD-ROM].
14. Correa Erica, Arena A. Pablo, Rosa Carlos de, "Assesing the envirenmental impact of the production
cf concrete pavers by the use of LCA, in arid region cities of Argentina", σ τ ο Bustamante Waldo,
Collados Eugenio, eds., PLEA 2003. Rethinking development: Are we producing a people orientated
habitat? 2Öh International Conference on Passive and Low Energy Architecture, Santiago - CHILE, 9
- 12 November 2003, Chile: Escuela de Construccion Civil. Pontificia Universidad Catolica de Chile /
PLEA International, 2 0 0 3 , G-6. [CD-ROM].
15. Cuchi Albert, "Traditional technologies for a sustainable aoroach to urban renewal", σ τ ο Dimitra
Babalis, ed., Bioclimatic Design and Urban Regeneration for Sustainable Development, Florence:
Edizioni Polistampa, 2 0 0 3 , σ 39-46.
16. Curnwell Stephen, "Specifying for greener buildings", The Architects" Journal, 11 January 1996, σ 38-
40.
17. Demir Ismail, Orhan Mehmet, "Reuse of waste bricks in the production line", Building and Environment,
38: 12, 2 0 0 3 , σ 1451-1455.
18. Ehrlich Paul R., Ehrlich Anne H„ Population. Resources. Environment. Issues in Human Ecology, San
Francisco: W. H. Freeman & Co, 1972. [2n έκδοση]
19. Erlandsson Martin, Borg, Mathias, "Generic LCA - methodology aolicable for buildings, constructions
and operation services - today practice and development needs", Building and Environment, 38,
2 0 0 3 , σ 919-938.
20. European Environment Agency, The Dobris Assessment, Copenhagen: Europe Environment Agency,
2 0 0 3 , [Online] Available, http://reports.eea.eu.int/92-826-5409-5/en, 13 Απριλίου 2 0 0 5 .
21. European Environment Agency, Europe's Second Assessment, Copenhagen: Europe Environment
Agency, 2 0 0 3 , [Online] Available, http://reports.eea.eu.int/92-828-3351-8/en, 13 Απριλίου 2 0 0 5 .
22. European Environment Agency, Environmental Assessment Report No JO. Europe's Third Assessment,
Copenhagen: Europe Environment Agency, 2003, [Online] Available,
http://reports.eea.eu.int/environmental_assessment_reports_2003_10/en, 13 Απριλίου 2 0 0 5 .
23. Evangellnos Evangelos, "Sustainable building. Evaluating building techniques according to their
environmental impacts", σ τ ο Dimitra Babalis, ed., Ecological Design for an Effective Urban
Regeneration, Florence: Firenze University Press, 2 0 0 4 , σ 71-77.
24. Fox Avril, Murrell Robin, Green Design. A Guide to Environmental Impact of Building Materials. London:
Architecture Design and Technology Press, 1989.
473
25. Gao Weijun, Ariyama Takahiro, Ojima Toshio, Meier Alan, "Energy impacts of recycling disassembly
material in residential buildings", Energy and Buildings, 33: 6, 2 0 0 1 , o. 553-562.
26. Grossi CM., Esbert R.M., Diaz-Pache F., Alonso F.J., "Soiling of building stones in urban environments",
Building and Environment, 38, 2 0 0 3 , σ 147-159.
27. Gulsano Giacomo, Marietta Luigi, Sapienzg Vincenzo, "Energy cost of building moterials gnd life-
cycle gssessment", σ τ ο Moldonodo Eduordo, Yonngs Simos, eds., Environmentally Friendly Cities.
Proceedings of PLEA 98, Passive and Low Energy Architecture, 1998, Lisbon, Portugal, June 1998.
London: Jomes & Jgmes Science Publishers Ltd., 1998, o. 521-524.
28. Hagan Susanngh, "The New gnd the ethics of moterigls", σ τ ο Moldonodo Eduordo, Yonngs Simos,
eds., Environmentolly Friendly Cities. Proceedings of PLEA 98, Possive gnd Low Energy Architecture,
1998, Lisbon, Portugol, June 1998, London: Jomes & Jgmes Science Publishers Ltd., 1998, a 509-512.
29. Hao Lin, "The role of construction materials in life-cycle embodied energy of buildings: a case study
of China, σ τ ο Raydan Dang Κ., Melki Hgbib H„ PLEA 2 0 0 5 . 22nd Interngtionol Conference.
Environmentol Sustainability. The Challenge of Awareness in Developing Societies, Lebanon: Notre-
Dame University Publishing, 2 0 0 5 , a 69-74.
30. Inlgo A.C., Vicente-Tavera S., "Surface-inside (IO cm) thermal gradients in granitic rocks: effect of
environmental conditions", Building and Environment, 37, 2 0 0 2 , σ. 101-108.
31. International Tanker Owners Polutlon Federation (ITOPF) Limited, "Case stories. Summaries of major
tanker spills from 1967 to the present day", [Online] Available,
http://www.itopf.com/casehistories.html, ΙΟ Οκτωβρίου 2 0 0 5 .
32. La Gennusa Maria, Mirabito Giuliana, Rizzo Gianfranco, Scaccianoce Gianluca, "Environmental profile
of building materials. Field analysis of a brickwork in Sicily", σ τ ο Raydan Dana Κ., Melki Habib H., PLEA
2005. 22nd International Conference. Environmental Sustainability. The Challenge of A wareness in
Developing Societies, Lebanon: Notre-Dame University Publishing, 2 0 0 5 , a 593-598.
33. Lewis J. Owen, "The construction products directive", σ τ ο Owen Lewis, John Goulding, eds.,
European Directory of Sustainable Energy Efficient Building 1993. Components. Services. Materials.,
London, James & James Science Publishers Ltd., 1993, a 4-6.
34. Marganl Luigi, Marietta Luigi, Pluchino Debora, "A review papar on Ecolabel initiatives in Europe for
building materials. Some critical remarks", σ τ ο Maldonado Eduardo, Yannas Simos, eds.,
Lisbon, Portugal, June 1998, London: James & James Science Publishers Ltd., 1998, σ. 525-528.
35. McDermott Walsh, "Air pollution and public health" σ τ ο AA. VV., Readings from the Scientific
American. Man and the Ecosphere, San Francisco: W. H. Freeman & Co., 1956-71, σ. 137-145.
36. McHde John, The Ecological Context, London: Studio Vista Ltd., 1971.
37. Mhke Gemot, "Ecological architecture: A demand", σ τ ο Zold Andras, ed., PLEA '86. International
Conference on Passive and Low Energy Architecture in Housing. Pecs, Hungary, September 1-5 1986,
volume II, Hungary: Ministry of Industry, 1986, σ. 11-115.
38. O' Brlen Christopher B., Sobearto Veronica I., "The environmental impacts of making a home", σ τ ο
Conference. Cambridge, 2000, London: James & James Science Publishers Ltd., 2 0 0 0 , a. 176-181.
39. Olgyay Victor, Herdt Julee, "The aolication of ecosystems services criteria for green building
assessment", Solar Energy, 77, 2 0 0 4 , o. 389-398.
40. Peuportler Bruno, Diaz Pedregal Pierre, "Aolication of lice cycle simulation to energy and
environment concious design", στο Maldonado Eduardo, Yannas Simos, eds., Environmentally Friendly
Cities. Proceedings of PLEA 98, Passive and Low Energy Architecture, 1998, Lisbon, Portugal, June
1998. London: James & James Science Publishers Ltd., 1998, a 517-520.
41. Peuportler Bruno, "European methodology for the evaluation of environmental impact of buildings-
Life cycle analysis", [Online] Available, http://www-cenerg.ensmp.fr/english/themes/
cycle/html/llhtml, 22 Νοεμβρίου 2 0 0 2 .
42. Peuportler Bruno, "EQUER. A life cycle simulation tool for buildings", [Online] Available, http://www-
cenerg.ensmp.fr/english/themes/cycle/html/15.html, 22 Νοεμβρίου 2 0 0 2 .
43. Peuportler Bruno, "COMFIE SOFTWARE Thermal simulation tool for multizone buildings", [Online]
Available, http://www-cenerg.ensmp.fr/english/themes/cycle/html/13.html, 22 Νοεμβρίου 2 0 0 2 .
44. Spence William P., Construction Methods, Materials, and Techniques. U.S.A.: Delmar Publishers, 1998.
45. Sposto Rosa, Medeiros Elisandra, Morais Dirceu, Ramos Danilo, "Quality of ceramic blocks burned
with biomass (firewood and waste wood) in the State of Goias and Distrito Central", σ τ ο Raydan
Dana Κ., Melki Habib H., PLEA 2005. 22nd International Conference. Environmental Sustainability. The
Challenge of Awareness in Developing Societies. Lebanon: Notre-Dame University Publishing, 2 0 0 5 .
474
46. Stein Richard R., Serber Diane, "Energy required for building construction", στο Dpnald Watsan, ed.,
Energy Conservation through Building Design. U.S.A.: McGraw-Hill Bppk Cpmpany, 1979, σ. 182-203.
47. United Nations Environment Programme and the World Health Organization, International Programme
on Chemical Safety. Environmental Health Criteria 12 Noise, Geneva, Switzerland: World Health
Organizatian, 1980, http://www.inchem.prg/dpcuments/ehc/ehc/ehc012.htm, ΙΟ Οκτωβρίρυ 2 0 0 5 .
48. United Nations Framework Convention on Climate Change, [Online] Available,
http://unfccc.int/essential_background/kyotp_prptpcol/items/3145.php, 13 Απριλίου 2 0 0 5 .
49. Woolley Tom, Kimmins Sam, Harrisson Paul, Harrison Rob, Green Building Handbook. Volume 1 A guide
to products and their impact on the environment, London: E 8<. FN Spon, 1997.
50. European Environment Information and Observatbn Network (EIONET),
http://www.eionet.eu.int/gemet/concept7cp-5651,10 Οκτωβρίου 2 0 0 5 .
51. Vale Brenda and Robert, Green Architecture. Design for an Energy Conscious Future, Lendon:
Thames and Hudson Ltd, 1991.
52. Vale Robert, "Selecting materials far construction", στο Owen Lewis, John Goulding, eds., European
Directory of Sustainable Energy Efficient Building 1995. Components. Services. Materials., Londpn,
James & James Science Publishers Ltd., 1995, σ 50-53.
53. Weiss Thomas, Siegesmund Siegfried, Fuller Edwin R. Jr., "Thermal degradation of marble: indications
from finite-element modelling", Building and Environment, 38, 2 0 0 3 , σ 1251-1260.
54. WoodweB George M., "Toxic substances and ecological cycles", στο AA. VV, Readings from the
Scientific American. Man and the Ecosphere, San Francisco: W. H. Freeman 8<. Co., 1956-71, σ 128-135.
55. Yeratzlan Aram, "An assessment method for residential buildings in Beirut", στο Raydan Dana Κ.,
Melki Habib H., PLEA 2005. 22nd International Conference. Environmental Sustainability. The Challenge
of Awareness in Developing Societies, Lebanon: Notre-Dame University Publishing, 2 0 0 5 .
56. Young Maureen E., Urquhart D.C.M., Laing R.A., "Maintenance and repair issues for stone cleaned
sandstone and granite buildings", Building and Environment, 38, 2 0 0 3 , σ 1125-1131.
Ελληνική
1. "Αποκατάσταση λατομείων. Χρήση Δομικών Απορριμμάτων", στο ΤεννονράΦηυα, 1 IPUVIPU
2001, θεσσαλρνίκη: Τεχνικό Επιμελητήρια Ελλάδας / Τμήμα Κεντρικής Μακεδανίας, σ. ΊΟ—Π.
2. Βιτρούβιου, Περί Αρχιτεκτονικής. Βιβλία Ι-V, μτφ. Λέφας Παύλος, Αθήνα: Εκδόσεις Πλέθραν, 1997.
[2 τόμρι]
3. Γεωργιάδου Έλλη, Βιοκλιματικός Σχεδιασμός. Καθαρές Τεχνολογίες Δόμησης, Θεσσαλονίκη:
Παρατηρητής, 1996.
4. Γιαννακίδης Κώστας, "Μνημεία του 2 0 0 5 μ.Π* (μετά Πετρέλαιο)", στο Έψιλον της Κυριακάτικης
Ελευθερρτυπίας, τεύχρς 743, Κυριακή ΙΟ Ιουλίου 2 0 0 5 , σ. 54-66.
5. Γιατράκου Αικατερίνη Ν„ Διερεύνηση και περιβαλλοντική αξιολόγηση κτιρίων όσον αφορά στην
παράμετρο της εμπεριεχόμενης ενέργειας των υλικών, Μεταπτυχιακή Διπλωματική EpYgoi'g,
Ελληνικό Ανριχτό Πανεπιστήμισ: Περιβαλλοντικός Σχεδιασμός Πόλεων κ α Κτιρίων, Αθήνα, 2 0 0 4 .
6. Ελαφρός Γιάννης, "Πηγή ρύπανσης και τ α έδαφας", Η Καθηυερινή, 18/09/2005, σ. 32.
7. Ευαγγελινός Ευάγγελας, Περιβαλλοντικά ήπιες οικοδομικές συνθέσεις και τεχνικές. Αθήνα: Ε.Μ.Π.,
Σχρλή Αρχιτεκτόνων, Ιρύνιρς 1997.
8. Ευαγγελινός Ευάγγελρς, Περιβαλλοντικά φιλικά υλικά και κατασκευές, στρ Σπύρρς Αμρύργης,
επιμ., Περιβαλλοντικός Σχεδιασμός Πόλεων και Ανοικτών Χώρων. Τόμος Α. Περιβαλλοντική
Τεχνολογία Πάτρα: Ελληνικό Ανρικτό Πανεπιστήμια, 2 0 0 1 , σ. 235-286.
9. Καλβίνο Ίταλο, Οι αόρατες πόλεις. Αθήνα: Εκδόσεις Καστανιώτη, 2 0 0 4 . (ελλ. μτφ. Ανταίος
Χρυσοστομίδης)
ΙΟ. Καμπεζίδης Χάρης, "Ακραία καιρικά φαινόμενα και κλιματικές αλλαγές", Ερευνώντας Περιοδική
Ενηυεοωτική Έκδοση της ΓΓΕΤ, τ. 23, Απρίλιος-Μάιος 2 0 0 4 , σ. 48-50.
11. Καραλής Σπύρος, "Οι επιπτώσεις της αλλαγής ταυ κλίματας", Η Καθηυεοινή, 12/06/2005, σ. 36.
12. Καφαντάρης Τάσας, "Η μηχανή ταυ κλίματας", BHMAScience, Κυριακή 2 2 / 0 2 / 2 0 0 4 , σ. 2.
13. Κιούρκτση Έλενα, "4 σενάρια παντός (κακού) καιρού. Το κλίμα σ τ ο λαιμό σαυ!", Έψιλαν, τ. 706,
24/10/2004, σ. 51-59.
14. Κουϊμτζής θ., Φυτιάνος Κ., Σαμαρά-Κωνσταντίνου Κ., Χημεία Περιβάλλοντος. Θεσσαλονίκη:
University Studio Press, 1998.
15. Κρέμος Δ., Εξάγλωσσο Αεξικό Φυσικής-Χημείας. Αθήνα: Ένωση Ελλήνων Χημικών, 1980.
16. Λιάλιος Γιώργος, "Χωματερή για μπάζα ο Υμηττός", Η Καθηυερινή, 12/06/2005, σ. 28-29.
17. Μουρατίδης Αναστάσιος, Χωματουργικές Εργασίες και Τεχνικά Έργα Θεσσαλονίκη: Εκδόσεις
Δεδούση, 1994.
475
18. Μττίκας Δημήτρης Κ., "Περιβαλλαντικές Παράμετραι στρν Κύκλρ Ζωής των Κτιρίων", Κτίριο,
Επιστημονική Έκδοση Α/2001, σ. 13-21.
19. Μπερσή Ευρυδίκη, "Oil Peak. Το τέλος των φθηνών καυσίμων", Κ, περιοδικό της Κυριακάτικης
Καθηυεοινής, τ. 121, 25 Σεπτεμβρίου 2005, Αθήνα: Η Καθημερινή Α.Ε., α 33-34.
20. Μπουγάτσου Αριστέα, "Ο αμίαντος κυλάει και στις ράγες του ΟΣΕ", στην Οικονουική Καθηυεοινή,
Κυριακή 24 Ιουλίου 2005, σ. 3.
21. Μττουγιατιώτη Φλώρα-Μαρία, Η συμβολή των δωμάτων στη βελτίωση του περιβάλλοντος και
στην εξοικονόμηση ενέργειας στα κέντρα των ελληνικών πόλεων. Μη δημοσιευμένη
Μεταπτυχιακή Εργασία, Αθήνα: Ε.Μ.Π. Σχολή Αρχιτεκτόνων, Δ.Π.Μ.Σ. Αρχιτεκτονική - Σχεδιασμός
του Χώρου, Κατεύθυνση Α: Σχεδιασμός - Χώρος - Πολιτισμός, Φεβρουάριος 2002.
22. ΝικολαΤδης Αθανάσιος Φ., Οδοποιία Οδοστρώματα. Υλικά, Έλεγχος Ποιότητας. Θεσσαλονίκη: Μ.
Τριαντάφυλλου &. Σία, 2002. [1η έκδοση 1996].
23. Ντάφης Σπύρος, "Οικολογικά αποτελέσματα της αστικής και περιαστικής δσσοκομίσς", στο
βιβλίο Συμπόσιο: Αρχιτεκτονική Τοπίου Αστικών Υπαίθριων Χώρων. Η Προκήρυξη της
Θεσσαλονίκης. Πρακτικά Συμποσίου για τον Ευρωπαϊκό Φοιτητικό Διαγωνισμό. Βραβείο Robert
Schmidt 1993, Ανονιάδου-Τζημοπούλου Μοίρη, επιμ., θεσσσλονίκη: Αριστοτέλειο Πσνεπιστήμιο
θεσσσλονίκης, Πολυτεχνική Σχολή, Τμήμο Αρχιτεκτόνων, 1994, σ. 97-113.
24. Σακελλαρίδης Παύλος Οδ., Χημεία. Αθήνα: Ίδρυμα Ευγενίδου, 1995.
25. Σακελλαρίδης Γ., Χαραντώνης Θ., Κωστόπουλος Β., Μπαλάμη Μ., "Το καυτό θέμα του πλανήτη
μας: το μελλοντικό κλίμα", Ε8ιΤ Περιοδική Ενηυεοωτική Έκδρση της ΓΓΕΤ, τ. 17, Ιούνιος 2003, α
38-43.
26. Sepulveda Luis, Η ιστορία του γάτου που έμαθε στον γλάρο να πετάει. Αθήνα: Εκδόσεις Opera,
1997. (ελλ. μτφ. Αχιλλέας Κυρο<ίδης)
27. Σμόπουλος Διονύσης Κ., "Οι τρύπες του όζοντος", Η Καθηυεοινή. Επτά ηυ,έοες, Μαγκλίνης Ηλίας
Κ., επιμ, Ηλιος. Άστρο της Ζωής, 28 Αυγούστου 2005, Αθήνα: Η Καθημερινή ΑΕ, σ 18-19.
28. Sinai Agnes, "Το κλίμα στο έλεος της ανάπτυξης", Le Monde Diplomatiaue Ελληνική Έκδοση, στην
Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία. No. 332,10-11/4/2004, σ. 23-26.
29. Συμεωνίδης Κ., "Επιπτώσεις στο περιβάλλον από τις εξορυκτικές δραστηριότητες", Τεχνικά
Χρρνικά, τ. 1/98, Αθήνα: Τ.Ε.Ε., Ιαναυάριρς - Φεβρρυάριρς 1998, σ. 10-14.
30. Φρεμεντίτης Σπύρρς, "Δέκα πατάμια κάτω από την πόλη", στην Κυριακάτικη Ελευθερρτυπία, 29
Δεκεμβρίαυ 2002, σ. 51.
ix. Παθητικός δροσισμός σε υπαίθριους χώρους και σε κτίρια
1. Alvarez S., Guerra J., Velasquez R., "Climatic control aolications in the outdoor spaces at Expo '92",
International Conference, Seville, Spain, September 24-27, 1991. Dordrecht / Boston / London: Kluwer
Academic Publishers, 1991, σ 189-193.
2. Alvarez Servando, "Natural cooling techniques ", στο C. E. C, D. G. XVII for Energy, Solar Energy and
Buildings. Symposium Proceedings. 8-JO December 1993. Athens Greece, Athens: Academy of
Athens, C.R.E.S., P.L.E.A., 1993, σ. 10.1-10.15.
3. Al-Sanea Sami Α., "Thermal performance of building roof elements", Building and Environment, 37,
2002, σ 665-675.
4. Asawa Takashi, Hoyano Akira, Yamamura Shinji, Asano Kohichi, Matsunaga Tsuneo, Shimizu Keiji,
"Passive methods for creating good thermal environments in outdoor space. An investigation of
microclimate in the outdoor urban space at a residential area", στο Steemers Koen, Yannas Simos,
eds., Architecture - City - Environment. Proceedings of the 17th PLEA Conference. Cambridge,
2000. London: James & James Science Publishers Ltd., 2 0 0 0 , σ 477-482.
5. Clear R.D., Gartland L, Winkelmann F.C., "An empirical correlation for the outside convective air-film
coefficient for horizontal roofs", Energy and Buildings, 35, 2003, σ. 797-811.
6. Cook Jeffrey, ed., Passive Systems 78. A selection of the leading passive solar papers of the year
presented at National Solar Conferences in Philadelphia and Denver. U.S.A.: Publishing Office of the
American Section of the ISES Inc., 1979.
7 Edmonds Bradley F., "Cool Connectors. A bio-climatic model for Phoenix, Arizona", στο GRECO and
Conference. Toulouse - France, July 2002. Toulouse, 2002, σ 379-385.
476
8. Ereil E., Etzion Y„ "The effect of convection on α roof pond cooled by radiation in a hot - arid
climate", στο Alvarez Servando, et al., eds.. Architecture and Urban Space. Proceedings of the Ninth
International Conference, Seville, Spain, September 24-27 1991. Dordrecht / Boston / London: Kluwer
Academic Publishers, 1991, σ. 613-618.
9. Ernest Raha, "Bioclimatic potential of water in epen-air market's stall far fruit and vegetables", στα
Raydan Dana Κ., Melki Habib H., PLEA 2005. 22nd International Conference. Environmental
Sustainability. The Challenge of Awareness in Developing Societies, Lebanen: Nptre-Dame University
Publishing, 2005.
10. Glvonl Baruch, La Roche Pablo, "Indirect evaporative cooling with an outdopr ppnd, στρ Steemers
Keen, Yannas Simos, eds., Architecture - City - Environment. Proceedings of the 17th PLEA
Conference. Cambridge, 2000, Lendpn: James & James Science Publishers Ltd., 2 0 0 0 , σ. 310-311.
11. GorJ-Mahlabanl Yousef, Ward Ian C, "The effect of roof design on the thermal performance of
school buildings in the hot dry climate in Iran", στο GRECO and ACAD, eds., PLEA 2002. Design with
the Environment. Proceedings of the 19th International Conference. Toulouse - France, July 2002.
Toulouse, 2002, σ. 585-591.
12. Guerra J., Molina J. L, Cejudo J. M., "Thermal performance of water ponds: modelling and cooling
aolications", στο Alvarez Servando, et al., eds., Architecture and Urban Space. Proceedings of the
Ninth International Conference, Seville, Spain, September 24-27, 1991. Dordrecht / Boston / London:
Kluwer Academic Publishers, 1991, σ. 625-630.
13. Hagishlma Aga, Tanimoto Jun, "Field measurements for estimating the convective heat transfer
coefficient at building surfaces", Building and Environment, 38, 2003, σ. 873-881.
14. Hanna G. Β., Khalil M. H., "Thermal investigation of shaded and insulated roofs in hot arid climates, στο
Yannas Simos, ed., Passive and Low Energy Architecture. The Second International PLEA Conference.
Proceedings of the Second International PLEA Conference, Crete, Greece, 28 June-1 July 1983,
Oxford / New York / Torpnto / Sydney / Paris / Frankfurt: Pergamen Press Ltd., 1983, σ. 435-442.
15. Hansen David G„ Yellett Jphn I., "A study pf natural cooling processes in a hot, arid region", Cook
Jeffrey, ed., Passive Systems 78. A selection of the leading passive solar papers of the year
presented at National Solar Conferences in Philadelphia and Denver. U.S.A.: Publishing Office of the
American Section of the ISES Inc., 1979, a. 135-139.
16. Hay Harold R., "High-energy roof architecture for low-energy buildings", στο Zold Andras, ed., PLEA
'86. International Conference on Passive and Low Energy Architecture in Housing. Pecs, Hungary,
September 1-51986. volume I, Hungary: Ministry of Industry, 1986, a. C62-70.
17. Ibrahim Elfatih, Shao Li, Riffat Saffa Β., "Performance of porous ceramic evaporators for building
cooling aolication", Energy and Buildings, 35, 2003, σ. 941-949.
18. Klmura Ken-lchi, "Evgporative cooling effects in hot and humid urban spaces", στο Alvarez
Servando et al., eds, Architecture and Urban Space. Proceedings of the Ninth International
Conference, Seville, Spain, September 24-27, 1991. Dordrecht / Boston / London: Kluwer Academic
Publishers, 1991, a 631-636.
19. Miller Harry, ed., Passive Cooling Handbook. U.S.A.: U.S. Department of Energy, Lawrence Berkeley
Laboratory, The Passive Cooling Working Group, The Florida Solar Energy Center, 1980.
20. Nayak J. K„ Srivastava Α., Singh U, Sodha M.S., "The relative performance of different aoroaches to
the passive cooling of roofs", Energy and Buildings, 17: 2,1982, a 145-161.
21. Nowak Henry K., "The influence of soler thermol rgdigtion on the thermol bglgnce of the flot roof",
στο Zold Andres, ed., PLEA '86. International Conference on Passive and Low Energy Architecture in
Housing. Pecs, Hungary, September 1-5 1986. volume II, Hungory: Ministry of Industry, 1986, σ. F48-59.
22. Olkonomou Aineios, "Wgter in the city of Athens. An environmentol gnd bioclimgtic gorooch", στο
Dimitro Bgbglis, ed., Ecological Design for an Effective Urban Regeneration. Florence: Firenze
University Press, 2004, a 129-136.
23. Olkonomou Aineios, "Bioclimgtic design of woter elements in mediterrgneen cities", στο Dimitro
Bgbglis, ed., ECOPOLIS: Sustainable Planning and Design Principles. Florence: Alineo Editrice, 2005, σ.
125-132.
24. Prowler Don, ed., Passive Solar. State of the Art. Proceedings of the 2nd National Passive Solar
Conference. March 16-18, 1978, University of Pennsylvania, Philadelphia, Pennsylvania, volumes 1, 2, 3,
Delaware, U.S.A.: Publication office of the American Section of ISES, 1978.
25. Rodriguez Ε. Α., Alvarez S., Martin R., "Direct air cooling from water drop evaporation", στο Alvarez
Servando et al., eds, Architecture and Urban Space. Proceedings of the Ninth International
Conference, Seville, Spain, September 24-27, 1991 Dordrecht / Boston / London: Kluwer Academic
Publishers, 1991, σ. 619-624.
477
26. Rosas Nascimento Gustavo, Roriz Mauricio, "Evaporative cooling over roofs - test bed
experiments", στο Raydan Dana Κ., Melki Habib H., PLEA 2005. 22nd International Conference.
Environmental Sustainability. The Challenge of Awareness in Developing Societies, Lebanon: Notre-
Dame University Publishing, 2005, σ. 519-523.
27. Salto Ikuo, Ishihara Osamu, Katayama Tadahisa, "A study of the effect of green areas on the
thermal environment in an urban area", Energy and Buildings, 15-16,1990/91, σ. 493-498.
28. Serra Rafael, Coch Elena, Isalgue Antoni, Sierra Nuria, "Summer comfort in urban environment", στο
Alvarez Servando, et al., eds., Architecture and Urban Space. Proceedings of the Ninth International
Conference, Seville, Spain, September 24-27, 1991. Dordrecht / Boston / London: Kluwer Academic
Publishers, 1991, σ. 165-170.
29. Tang Runsheng, Etzion Y., "Comparative studies on the water evaporation rate from a wetted
surface and that from a free water surface", Building and Environment, 39:12, 2004, o. 77-86.
30. Treat C. H, Rogers W. M., "Simulation of the thermal behaviour of a roof-pond type residence", στο
Prowler Don, ed., Passive Solar. State of the Art. Proceedings of the 2nd National Passive Solar
Conference. March 16-18, 1978, University of Pennsylvania, Philadelphia, Pennsylvania, volume 2,
Delaware, U.S.A.: Publication office of the American Section of ISES, 1978, σ. 560-56.
31. VakJ I., Dimoudi Α., Santamouris M., Asimakopoulos D„ l a w s and regulations on passive cooling of
buildings ", στο Santamouris M., Asimakopoulos D., eds., International Symposium. Passive Cooling of
Buildings. Athens, Greece, 19-20 June 1995. Athens: CIENE, 1995, o. 385-392.
32. Velasquez R., Guerra J., Alvarez S., Cejudo J. M., "Case study of outdoor climatic comfort: the
Palenque at Expo '92", στο Alvarez Servando, et al., eds., Architecture and Urban Space.
Proceedings of the Ninth International Conference, Seville, Spain, September 24-27, 1991. Dordrecht /
Boston / London: Kluwer Academic Publishers, 1991 σ. 203-208.
33. WakabayasW Hiroaki, Ichikawa Hidetaka, Matumoto Tuyohoshi, Nishimura Mahito, Murotg Hideto,
"Outdoor cooling by sprinkling processed waste water over pavement", στο Maldonado Eduordo,
Ygnngs Simos, eds., Environmentally Friendly Cities. Proceedings of PLEA 98, Passive and Low Energy
Architecture, 1998, Lisbon, Portugal, June 1998. London: Jomes & Jgmes Science Publishers Ltd., 1998,
a 175-178.
Ελληνική
1. Οικονόμου Αίνειος, Χρήση συστημάτων δροσ/σμοϋ με εξάτμιση και με ακτινοβολία για την
βελτίωση του μικροκλίματος σε υπαίθριους χώρους και σε κτίρια. Μη δημοσιευμένη
Μεταπτυχιακή Εργασία, Αθήνα: EMIT. Σχολή Αρχιτεκτόνων, Δ.Π.Μ.Σ. Αρχιτεκτονική - Σχεδιασμός
του Χώρου, Κατεύθυνση Α: Σχεδιασμός - Χώρος - Πολιτισμός, Φεβρουάριος 2002.
2. Οικονόμου Αινείας, Μπουγιατιώτη Φλώρα-Μαρία, Το νερό στην πόλη. Η περίπτωση της Αθήνας.
Μια περιβαλλοντική και β/οκλ/ματ/κή προσέγγιση. Κείμενο για το μάθημα του 6ου Εξαμήνου του
Τμήματος Αρχιτεκτόνων Μηχανικών του Ε.Μ.Π.: Περιβαλλοντικός Βιοκλιματικός Σχεδιασμός και
Α ναβάθμ/ση της Πόλης. Διδάσκοντες: Ε. Ευαγγελινός, Ε. Μαΐστρου, Αθήνα: Ε.Μ.Π., 2003.
χ. Βλάστηση κ α φυτεύσεις, στην πόλη κ α τ α κτίρια
1. Alexandrl Eleftheria, "The effect of green roofs on the urban climate: a quantative aoroach", στο
GRECO and ACAD, eds., PLEA 2002. Design with the Environment. Proceedings of the 19th
International Conference. Toulouse - France, July 2002. Toulouse, 2002, σ. 311-316.
2. Alexandrl Eleftheria, Jones Phil, Doussis Panggioti, "Statistical analysis of the benefits of green roofs
and green walls for various climates", στο Raydan Dana Κ., Melki Habib Κ, PLEA 2005. 22nd
International Conference. Environmental Sustainability. The Challenge of Awareness in Developing
Societies. Lebanon: Notre-Dame University Publishing, 2005, σ. 661-666.
3. Benjamin Michael T., Sudol, Mark, Bloch Laura, Winers Arthur M., "Low emitting urban forests: a
taxonomic methodology for assigning isoprene and monoterpene emission rates", Atmospheric
Environment. 30: 9,1996, a 1437-1452.
4 Boon Lay Ong, Guan Tiong Lim, Yu Chen, "A survey of the thermal effect of plants on the vertical
sides of tall buildings in Singapore", στο Steemers Koen, Yannas Simos, eds., Architecture - City -
Environment. Proceedings of the 17th PLEA Conference. Cambridge, 2000. London: James & James
Science Publishers Ltd., 2 0 0 0 , σ. 495-500.
478
5. Bueno-Bartholomei Carolina Lotufo, Chebel Labaki Lucila, "Environmental parameters and thermal
comfort provided by different tree species", στο GRECO and ACAD, eds., PLEA 2002. Design with
the Environment. Proceedings of the 19th International Conference. Toulouse - France, July 2002.
Toulouse, 2002, a 341-343.
6. Cadlma Paula, "The effect of design parameters on environmental performance of the urban patio:
a case study in Lisbon", στο Maldonado Eduardo, Yannas Simos, eds., Environmentally Friendly Cities.
London: James & Jgmes Science Publishers Ltd., 1998, σ. 171-174.
7. Calnadas Elias, Margaris Nikos S., Theodorakakis Marios, Flowers of Athens. A Field Guide, Athens:
Patakis Publications, 1999.
8. Cantuaria Gustavo A.C., "A comparative study of the thermal performance of vegetation on
building surfaces", στο Steemers Koen, Yannas Simos, eds., Architecture - City - Environment.
Proceedings of the 17th PLEA Conference. Cambridge, 2000, London: James & James Science
Publishers Ltd., 2 0 0 0 , o. 312-313.
9. Collins Paul, "Green Roofs and Earth Sheltered Buildings", [Online] Available,
http://fesweb.ntu.ac.uk/staffwebs/greenroofs/aboutGRandESB.htm, 18 Ιουλίου 2001.
10. Corchnoy Stephanie B., Arey Janet, Atkinson Roger, "Hydrocarbon emissions from twelve urban
shade trees of the Los Angeles, California, Air Basin", Atmospheric Environment, 26: 3, 1992, σ. 339-
348.
11. Dlmoudl Argiro, Nikolopoulou Marialena, "Vegetation in the urban environment: Microclimatic analysis
and benefits", στο Steemers Koen, Yannas Simos, eds., Architecture - City - Environment.
Publishers Ltd., 2 0 0 0 , a 489-494.
12. Duarte Denise, "Occupation and urban climate. Comparison among three downtown areas with
different urban patterns", στο Steemers Koen, Yannas Simos, eds., Architecture - City - Environment.
Publishers Ltd., 2 0 0 0 , a 465-471.
13. Erisco-Bauder Limited, Ενημερωτικό φυλλάδιο, Online] Available, http://www.erisco-
bauder.co.uk/green_roof.htm, 18 Ιουλίου 2001.
14. Escuela Tècnica Superior de Ingenieros Agrónomos de la Universidad Polytécnica de Madrid,
Madrid, [Online] Available, http://www.pronatur.es/, 17 Φεβρουαρίου 2006.
15. Eumorfopoulou Kate, Economides Gregory, Aravantinos Dimitris, "Energy efficiency of planted
roofs", στο Etzion Yair, Ereil Evyatar, Meir Isaac Α., Pearlmutter David, eds., Architecture of the
Extremes. Proceedings of the if PLEA international Conference, 3-8 July 1994, Dead Sea, Israel.
Israel: The Desert Architecture Unit, The Jacob Blaustein Institute for Desert Research, Ben-Gurion
University of the Negev, 1994. a 390-397.
16. Eumorfopoulou Ekaterini, Aravantinos Dimitris, "Numerical aoroach to the contribution of the planted
roof to the cooling of buildings", στο Santamouris M., Asimakopoulos D., eds., International
Symposium. Passive Cooling of Buildings. Athens, Greece, 19-20 June 1995, Athens: CIENE, 1995, σ.
89-98.
17. Eymorfopoulou Aikaterini, Aravantinos Dimitris, "The contribution of a plgnted roof to the thermol
protection of buildings in Greece", Energy gnd Buildings, 27:1,1998, σ. 29-36.
18. Gomez Froncisco, Dominguez Evo, Sglvgdor Pedro, "The green zones in bioclimgtic studies of the
Mediterronegn city", στο Moldonodo Eduordo, Yonngs Simos, eds., Environmentally Friendly Cities.
London: Jgmes & Jgmes Science Publishers Ltd., 1998, σ. 207-210.
19. Green Grid™ System, [Online] Avdlgble, http://www.greengridroofs.com, 18 Ιουλίου 2001.
20. Green Roofs for Healthy Cities, "About Green Roofs", [Online] Availgble,
http://www.peck.cg/grhcc/cbout.htm, 18 Ιουλίου 2001.
21. Haefeli Peter, Lochgl Berngrd, Weber Willi, "Experiences with «green roofs» in Switzerlond", στο
Moldonodo Eduordo, Yonngs Simos, eds., Environmentally Friendly Cities. Proceedings of PLEA 98,
Passive and Low Energy Architecture, 1998, Lisbon, Portugal, June 1998, London, Jgmes & Jgmes
Science Publishers Ltd., 1998, σ. 365-368.
22. Harazono Yoshinobu, Terooko Shigeeki, Ngkgse Iseo, Ikedg Hideo, "Effects of rooftop vegetotion
using artificial substrates on the urban climate and the thermal load of buildings", Energy gnd
Buildings, 15-16,1990/91, a 435-442.
23. Holm D„ "Thermol improvement by meons of leof cover on extemol wglls - g simulgtion model",
Energy gnd Buildings, 14,1989, a 19-30.
479
24. Honjo Tsuyoshi, Tokgkurg Tgdgshi, "Simulation of thermal effects of urban green areas on their
surrounding areas", Energy and Buildings, 15-16,1990/91, a 443-446.
25. Hoyano Akira, "Climatological uses of plants and the sun control effects", στο Zold Andras, ed, PLEA
September 1-5 1986. volume II, Hungary: Ministry of Industry, 1986, a H19-28.
26. Hoyano Α., "Climatological uses of plants for solar control and the effects on the thermal
environment of a building" Energy and Buildings, 11:3,1988, σ 181-199.
27. Lehtlhet Khrofa, Izard J. L, Marcillat J., "Urban trees effects in Mediterranean City", στο GRECO and
Conference. Toulouse - France, July 2002. Toulouse, 2002, σ. 909-913.
28. Lerum Vidar, Thakare Hemant, "Green roof in the desert: comparing four alternative roof systems to
a standard roof", στο Raydan Dana Κ., Melki Habib H., PLEA 2005. 22nd International Conference.
Dame University Publishing, 2005, σ 323-327.
29. Lotufo Bueno-Bartholomel Carolina, Lemos Fonseca del Castro Larissa, Chebel-Labaki Lucila, Ferreira
Dos Santos Rozely, "Thermal comfort in outdoor spaces. The role of vegetation as a means of
controlling solar radiation", στο Steemers Koen, Yannas Simos, eds., Architecture - City -
Science Publishers Ltd., 2 0 0 0 , a. 501-505.
30. Machado Maria V., Gonzalez Marina, Britto Celina, Neila Javier, "Sol-air temperature on the
ecological roof", στο Steemers Koen, Yannas Simos, eds., Architecture - City - Environment.
Publishers Ltd., 2 0 0 0 , a 233-238.
31. Machado Maria V., Britto Celina, Neila Javier, "Eguivalent thermal conductivity in the ecological
roof", στο GRECO and ACAD, eds., PLEA 2002. Design with the Environment. Proceedings of the
19th International Conference. Toulouse - France, July 2002. Toulouse, 2002, a 281-286.
32. Meier Alan K., "Strategic landscaping and air-conditioning saving: a literature review", Energy gnd
Buildings, 15-16,1990/91, a 479-486.
33. Morals Caroline, Roriz Mauricio, "Thermal performance of green roof in the city of Sao Carlos (SP),
Southeast of Brazil, στο Raydan Dana Κ., Melki Habib H., PLEA 2005. 22nd International Conference.
Dame University Publishing, 2005, σ 87-92.
34. Machou A„ Papakonstantinou K., Santamouris M., Tsangrassoulis Α., Mihalakou G, "Analysis of the
green roofs thermal properties and investigation of its energy performance". Energy gnd Buildings,
33, 2001, σ 719-729.
35. Nyuk Hlen Wong, Siew Eang Lee, Ong Chui Leng, Guan Tiong Lim, Kwok Wai Tham, Sekhar Chandra,
Cheong David, Sia Angelia, Yu Chen, "Investigation of thermal benefits of rooftop garden in the
tropical environment", στο GRECO and ACAD, eds., PLEA 2002. Design with the Environment.
Proceedings of the 19th International Conference. Toulouse - France, July 2002, Toulouse, 2002, a
451-457.
36. Nyuk Hlen Wong, Chen Yu, Ong Chui Leng, Sia Angelia, "Investigation of thermal benefits of rooftop
garden in the tropical environment", Building gnd Environment, 38, 2003 , σ. 261-270.
37. Nyuk Hlen Wong, Toy Fen Su, Wong Raymond, Ong Chui Leng, Sia Angelia, "Life cycle cost analysis
of rooftop gardens in Singapore", Building gnd Environment, 38, 2003, σ. 499-509.
38. Onmura S., Matsumoto M., Hokoi S., "Study on evaporative cooling effect of roof lawn gardens",
Energy and Buildings, 33, 2 0 0 1 , σ. 653-666.
39. Palomo Del Barrio Elena, "Analysis of the green roofs cooling potential in buildings", Energy gnd
Buildings, 27: 2,1998, σ 179-193.
40. Papadakls G, Tsamis P., Kyritsis S., "An experimentgl investiggtion of the effect of shoding with plgnts
for solar control of buildings", Energy and Buildings, 33, 2001, σ 831-836.
41. Raelssl S„ Taheri M., "Energy sgving by proper tree plontgtion", Building gnd Environment, 34,1999, σ.
565-570.
42. Shashua-Bar Umor, Hoffman Milo E., "Geometry and orientation aspects in passive cooling of
canyon street with trees", στο Steemers Koen, Yonngs Simos, eds., Architecture - City -
Science Publishers Ltd., 2 0 0 0 , σ. 483-488.
43. Shashua-Bar L, Hoffman M. E., "Vegetation as a climatic component in the design of an urban street.
An empiricd model for predicting the cooling effect of urban green oregs with trees", Energy gnd
Buildings, 31: 3, 2 0 0 0 , σ 221-235.
480
44. Shashua-Bar Limor, Hoffman Milo E., "Quantitative Evaluation of trees effects on diurnal air
temperature cooling in urban streets", στο GRECO and ACAD, eds., PLEA 2002. Design with the
Environment. Proceedings of the 19th International Conference. Toulouse - France, July 2002.
Toulouse, 2002, a 235-240.
45. SOFREL System, [Online] Avoilgble, http://www.demosite.ch/poge/gnime/sofrel.swf, 18 Δεκεμβρίου
2005.
46. Takakura T., Kitade S., Goto E., "Cooling effect of greenery cover over a building", Energy and
Buildings. 31:1, 2 0 0 0 , σ. 1-6.
47. Theodosiou G. Theodore, "Summer period onglysis of the performonce of ο plgnted roof os g
pgssive cooling technigue", Energy gnd Buildings, 35: ?, 2003, σ. 909-917.
48. Wllmers Fritz, "Green for melioration of urbon cimate". Energy and Buildings, 11,1988, σ 289-299.
49. Wllnners Fritz, "Effects of vegetotion on urbon climcte end buildings", Energy gnd Buildings, 15-16,
1990/91, a 507-514.
50. Zinco GmbH, [Online] Avouable, http://www.zinco.de, 18 Ιουλίου 2001.
51. Zouache Souad, Bensalem Rafik, "The impact of urban design on thermal performances of
collective housing. Case of hot arid climate", στο Raydan Dana K., Melki Habib H., PLEA 2005. 22nd
International Conference. Environmental Sustainability. The Challenge of A wareness in Developing
Societies. Lebanon: Notre-Dame University Publishing, 2005.
Ελληνική
1. Αραβαντινός Δημήτρης, Ευμορφοπούλου Αικ., "Φυτεμένα δώματα", Κτίριο, 102/Ιανουάριος 1998,
σ. 73-80.
2. Ευμορφοπούλου Αικ., "Οικολογική Παρέμβαση στο Δομημένο Περιβάλλον με Διαμόρφωση Κήπων
στα Δώματα των Κτιρίων", στο Τεχνικά Χρονικά, Επιστηυονική Έκδοση Τ.Ε.Ε., Επιστημονική Περιοχή
Α, τόμος 4, τεύχος 3, Αθήνσ, Ιούλιος-Σεπτέμβριος 1994, σ. 249-265.
3. Μαλαμά Ε.Β., Παπακωνσταντίνου Κ., Διάλεξη με θέμα: Το Πράσινο στο Σκιασμό και το Δροσ/σμό
των Κτιρίων Η Περίπτωση των Αναρρ/χώμενων. Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, Τμήμσ
Αρχιτεκτόνων Μηχονικών, Τομέος IV, Toμέgς Συνθέσεων Τεχνολογικής Αιχμής, Αθήνσ, 1992.
4. Μπουγιατιώτη Φλώρα-Mgpi'g, Η συμβολή των δωμάτων στη βελτίωση του περιβάλλοντος και
στην εξοικονόμηση ενέργειας στα κέντρα των ελληνικών πόλεων. Μη Δημοσιευμένη
Μεταπτυχιακή Διπλωματική EpYgoi'g, Αθήνα: Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, Τμήμσ Αρχιτεκτόνων
Μηχονικών, Δ.Π.Μ.Σ Αρχιτεκτονική-Σχεδιοσμός του Χώρου, Κστεύθυνση Α: Σχεδισσμός - Χώρος -
Πολιτισμός, Φεβρουάριος 2002.
5. Παπαδόπουλος Άγις, "Κήποι στο δώματα. Προστασία Kgi αισθητική", Κτίριο, 25/Ιούνιος 1989, σ. 39-
42.
6. Παπαδόπουλος Άγις, "Κήποι στο δώματα", Κτίριο, 2ό/Ιούλιος-Αύγουστος 1989, σ. 81-84.
7. Παπαϊωάννου Πέτρος, "Οι κήποι στο δώματα κτιρίων", Κτίριο, Ιό/Ιούνιος 1988, σ. 72-79.
8. Τσαλικίδης Ιωάννης, "Ανοιχτοί Δημόσιοι Χώροι στη θεσσαλονίκη", στο βιβλίο Συμπόσιο:
Αρχιτεκτονική Τοπίου Αστικών Υπαίθριων Χώρων. Η Προκήρυξη, της θεσσαλονίκης. Πρακτικά
Συμποσίου για τον Ευρωπαϊκό Φοιτητικό Διαγωνισμό. Βραβείο Robert Schmidt 1993, Ανσνιάδου-
Τζημοπούλου Μοίρη, επιμ., θεσσσλονίκη: Αριστοτέλειο Πσνεπιστήμιο θεσσσλονίκης, Πολυτεχνική
Σχολή, Τμήμο Αρχιτεκτόνων, 1994, σ. 83-96.
9. Τσαλικίδης Ιωάννης, "Αισθητική κσι λειτουργία των φυτών στο οστικό τοπίο', στο βιβλίο
Σχεδιασμός Αντικειμένων Αστικών Χώρων. Ανσνιάδου-Τζημοπούλου Μοίρη, επιμ, Θεσσσλονίκη:
Αριστοτέλειο Πσνεπιστήμιο Θεσσσλονίκης, Πολυτεχνική Σχολή, ΐμήμσ Αρχιτεκτόνων Δημοτική
Επιχείρηση Μετσλλικών Κατασκευών Kgλgμgpιάς, 1995, σ. 145-152.
ΙΟ. Χρονοπούλου-Σερέλη Αικ., "Συμβολή της φυτοκάλυψης στη διαμόρφωση των βιοκλιμστικών
συνθηκών του οστικού χώρου. Το πopάδειγμg της Αθήνας", στο Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδος,
Τμήμα Κεντρικής Μακεδονίας, Ημερίδα: Βιοκλιματικός Σχεδιασμός στον Αστικό Χώρο.
Θεσσσλονίκη: 24 Μσΐου 2002.
xi. Λογισμικό
1. Adobe, Adobe Photoshop v. 7.O. Colifornio, U.S.A.: Adobe Systems Incorporated, 2002.
2. Alvarez S., Peneou J. P., Sgntgmouris M., Inard C, Sanchez F., "GREENCODE: Reglementary frame for
renewable energy use in urban site through vegetation plantings and strategic surfacing", στο Bal
481
Jean-Louis, Helm Peter, Grassi Angela, eds., AL TENER 2000 Conference. Toulouse, France, 23-25
October 2000. France: ADEME, Munich: WIP, Italy: ETA, 2001.
3. Bruce Michael, ENVI-met v.3.0. [Online] Available, http://www.envi-met.com
4. Centre Universitaire d* Etude des Problèmes de Γ Energie, Universite de Geneve, P.EM. Comfort
version 1.2.1995, [Online] Available, http://www.unige.ch/cuepe
5. Groleau Dominique, Hegron Gerard, Laboratoire CERMA, Ecole Nationale Supérieure Architecture
Nantes, Logiciel SOLENE, [Online] Available, http://www.cerma.archi.fr/CERMA/Expertise/solene, 17
Μαΐου 2006.
6. Εργαστήριο Βιοκλιματολογίας, Τμήμα Φυσικής, Σχολή Θετικών Επιστημών Α. Π. Θ., University of
Freiburg, RayMan Model. [Online] Available, http://www.urbanclimate.net, 22 Νοεμβρίου 2002.
7. Lawrence Berkeley National Laboratory, Desktop Radiance v.1.02. [Online] Available,
http://radsite.lbl.gov/deskrad
8. Presentation Pleiades + Comfle, [Online] Available, http://www.izuba.fr/presentations.html, 22
Νοεμβρίου 2002.
9. Peneau Jean Pierre, "Scientific knowledge and urban design. The role of modelling and simulation",
Academic Publishers, 1991, o. 93-98.
10. Remund Jan, Lang Ralf, Kunz Stefan, Meteonorm software v. 4.00, Bern: Meteo test, 1999.
11. Square One Research PTY Ltd., Dr. Andrew Marsh, Ecotect software v.5.2, [Online] Available,
http://www.squl.com
12. Square One Research PTY Ltd., Dr. Andrew Marsh, Ecotect software v.5.2 Heb, στο Ecotect
software v.5.2. [Online] Available, http://www.squl.com
13. Square One Research PTY Ltd., Dr. Andrew Marsh, The Weather Tool software v.HO. [Online]
Available, http://www.squl.com
14. Square One Research PTY Ltd., Dr. Andrew Marsh, The Psychro Tool software. [Online] Available,
http://www.squl.com
15. Square One Research PTY Ltd., Dr. Andrew Marsh, The Solar Tool software v.l.lO, [Online] Available,
http://www.squl.com
16. ThermoAnalytlcs Inc., RadTherm v.7.1. [Online] Available, http://www.thermoAnalytics.com
17. US Department of the Energy and Lawrence Berkeley National Laboratories, Energy Plus v. 1.1.1.
[Online] Available, http://www.energyplus.gov
18. Weber W., Lâchai Β., Drexler Η., Gallinelli P., Gonzalez D., Passive Electronic Metahandbook, P.EM.
Passive Cooling Design Guidelines for Mediterranean Climate and Countries. Version 1.2, Geneva:
C.U.E.P.E., University of Geneva, 1993-95.
xiL Ακουστική άνεση
1. Kong Jian, "Modelling the acoustic environment in city streets. A parametric study", στο Steemers
Koen, Yannas Simos, eds., Architecture - City - Environment. Proceedings of the 17th PLEA
Conference. Cambridge, 2000. London: James & James Science Publishers Ltd., 2 0 0 0 , σ. 512-517.
2. Semidor Catherine, "In town without my car! a new urban soundscape", στο στο Bustamante
Waldo, Collados Eugenio, eds., PLEA 2003. Rethinking development: Are we producing a people
orientated habitat? 20* International Conference on Passive and Low Energy Architecture, Santiago
- CHILE, 9 - 12 November 2003, Chile: Escuela de Construccion Civil. Pontificia Universidad Catolica
de Chile / PLEA International, 2003, E-8 [CD-ROM].
3. Semidor Catherine, "The soundscape as a component of urban comfort: the case of Place Paul
Doumer", στο Ray dan Dana K., Melki Habib Κ, PLEA 2005. 22nd International Conference.
Environmental Sustainability. The Challenge of Awareness in Developing Societies, Lebanon: Notre-
Dame University Publishing, 2005, σ. 673-676.
4. Soker Joseph, "Environmental acoustic improvement in neighbourhoods of Jerusalem", στο Steemers
Koen, Yannas Simos, eds., Architecture - City - Environment. Proceedings of the 17th PLEA
Conference. Cambridge, 2000, London: James &. James Science Publishers Ltd., 2 0 0 0 , σ. 518-522.
xiii. Ηλιασμός και ηλιακή ακτινοβολία
1. Compagnon Raphael, Raydan Dana, "Irradiance and illuminance distributions in urban areas", στο
Conference. Cambridge, 2000, London: James & James Science Publishers Ltd., 2 0 0 0 , a 436-441.
2. FoHut Dominique, Groleau Dominique, "Ambianscope, a method to analyse urban ambients.
Aolication to the solar description of a street", στο Steemers Koen, Yannas Simos, eds., Architecture
- City - Environment. Proceedings of the 17th PLEA Conference. Cambridge, 2000. London: James
& James Science Publishers Ltd., 2 0 0 0 , a 666-671.
3. Grzeszczyk Wieslaw, "Radiometric research of net long-wave and total radiation on the building
envelope", στο Bowen Arthur, Yannas Simos, eds., Passive and Low Energy Ecotechnipues aolied to
Housing. Proceedings of the Third International PLEA Conference, Mexico City, Mexico, August 6-11,
1984, volume II, Oxford, New York: Pergamon Press, 1984, o. 979-987.
4. Grzeszczyk Wieslaw, "Solar radiation and thermal environmental radiation in the function of
corrected air temperature in the heat balance of building envelopes", στο Zold Andras, ed, PLEA
September 1-51986. volume II, Hungary: Ministry of Industry, 1986, o. F19-28.
5. Mardaljevic John, Rylatt Mark, "An image-based analysis of solar radiation for urban settings", στο
Conference. Cambridge, 2000. London: James & James Science Publishers Ltd., 2 0 0 0 , o. 442-447.
6. Muneer T., Solar Radiation and Daylight Models for the Energy Efficient Design of Buildings. Great
Britain: Oxford Architectural Press, 1997.
7. Psiloglou V., Development of an atmospheric solar radiation model, Ph.D. Dissertation, Athens: Physics
Department, University of Athens, 1997, παραπομπή στο M. Santamouris, "The energy impact of the
urban environment", στο Santamouris M., ed., Energy and Climate in the Urban Built Environment.
London: James and James Science Publishers Ltd., 2001, σ. 99.
8. Psiloglou V„ Development of an atmospheric solar radiation model, Ph.D. Dissertation, Athens: Physics
Department, University of Athens, 1997, παραπομπή σ στο Hassid S., Santamouris M., Papanikolaou
Ν., Linardi Α., Klitsikas N„ Georgakis C, Assimakopoulos D. N., "The effect of the Athens heat island on
air conditioning load", Energy and Buildings, 32: 2, 2 0 0 0 , o. 141.
9. Stasinopoulos Thanos N., "Neglected aspects of solar input through the building envelope", στο
GRECO and ACAD, eds., PLEA 2002. Design with the Environment. Proceedings of the 19th
International Conference. Toulouse - France, July 2002, Toulouse, 2002, o. 651-655.
10. Solar optical properties, [Online] Available, http://www.awta.com.au/Textiles/Publications/
Advisory_Notes/Solar_Optical_Properties.htm, 22 Νοεμβρίου 2002.
ο !£ί*.ν,
*. *. Ì
483
ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤ∑ΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ
∑ΧΟΛΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ
ΤΟΜΕΑ∑ 4 ∑ΥΝΘΕ∑ΕΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗ∑ ΑΙΧΜΗ∑
Ι ΑΚΤΟΡΙΚΗ ΙΑΤΡΙΒΗ ΜΕ ΘΕΜΑ:
Η ΘΕΡΜΙΚΗ ∑ΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ ΚΑΙ Η ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΠΙΡΑ∑Η

ΤΩΝ ΥΛΙΚΩΝ ΠΟΥ ΧΡΗ∑ΙΜΟΠΟΙΟΥΝΤΑΙ ∑ΤΟΥ∑ ΥΠΑΙΘΡΙΟΥ∑
ΧΩΡΟΥ∑ ΚΑΙ ∑ΤΟ ΚΕΛΥΦΟ∑ ΤΩΝ ΚΤΙΡΙΩΝ ∑ΤΗΝ ΕΛΛΑ Α
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ
Φ Λ Ω Ρ Α -Μ Α Ρ Ι Α Α Ν . Μ Π Ο Υ Γ Ι Α Τ Ι Ω Τ Η
ΑΘΗΝΑ, ΟΚΤΩΒΡΙΟ∑ 2006

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1: ΟΙΚΟ ΟΜΙΚΕ∑ ΛΕΠΤΟΜΕΡΕΙΕ∑ ΤΩΝ ΥΛΙΚΩΝ ΠΟΥ
ΧΡΗ∑ΙΜΟΠΟΙΟΥΝΤΑΙ ∑ΤΗ ΙΑΜΟΡΦΩ∑Η ΥΠΑΙΘΡΙΩΝ ΧΩΡΩΝ,
ΟΨΕΩΝ ΚΑΙ ΩΜΑΤΩΝ ΚΤΙΡΙΩΝ
Παρ ρτη α Π.1.: Οικοδο ικ λεπτο ρειε
Π.1.1. Α∑ΤΙΚΟΙ ΥΠΑΙΘΡΙΟΙ ΧΩΡΟΙ
Α. ΓΑΙΩ Η ΥΛΙΚΑ
Εικ να Π.1.1: Πατη νο χ α και χ α φ τευση . Εικ να Π.1.2: Χαλ κι.
Εικ να Π.1.3: Α οχ λικο. Εικ να Π.1.4: Χω τινη επιφ νεια Ε.Α.Χ.Α.
1
Β. ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΦΥ∑ΙΚΩΝ ΠΕΤΡΩΜΑΤΩΝ
Εικ να Π.1.5: Πλ κε φυσικ π τρα εν ξηρ . Εικ να Π.1.6: Πλ κε φυσικ π τρα πλωτ
επ στρωση.
Εικ να Π.1.7: Κυβ λιθοι φυσικ π τρα εν ξηρ . Εικ να Π.1.8: Κυβ λιθοι φυσικ π τρα πλωτ
επ στρωση.
2
Γ. ΠΡΟΪΟΝΤΑ Τ∑ΙΜΕΝΤΟΥ
Γ.1. Χυτ επιστρ σει
Εικ να Π.1.9: Τσι εντοκον α α. Εικ να Π.1.10: ∑τα πωτ δ πεδο απ σκυρ δε α.
Εικ να Π.1.11: Γαρ πιλ δε α /και βοτσαλωτ

σκυρ δε α.
3
Γ.2. Τυποποιη να στοιχε α απ τσι ντο
Εικ να Π.1.12: Πλ κε τσι ντου εν ξηρ . Εικ να Π.1.13: Πλ κε τσι ντου πλωτ επ στρωση.
Εικ να Π.1.14: Κυβ λιθοι τσι ντου εν ξηρ . Εικ να Π.1.15: Κυβ λιθοι τσι ντου πλωτ
επ στρωση.
4
. ΚΕΡΑΜΙΚΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ
Εικ να Π.1.16: Κερα ικο κυβ λιθοι εν ξηρ . Εικ να Π.1.17: Κερα ικο κυβ λιθοι πλωτ
επ στρωση.
5
Εικ να Π.1.18: Ξ λινε σαν δε - κολλητ . Εικ να Π.1.19: Ξ λινε σαν δε - κολλητ σε
φ λλα αντικολλητ ξυλε α .
Εικ να Π.1.20: Ξ λινε σαν δε - σε απ σταση.
∑Τ. ΜΕΤΑΛΛΙΚΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ
6
Ζ. ΠΕΤΡΟΧΗΜΙΚΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ - ΠΡΟΪΟΝΤΑ Α∑ΦΑΛΤΟΥ
Εικ να Π.1.21: Ασφαλτικ οδ στρω α.
7
Π.1.2. ΟΨΕΙ∑ ΚΤΙΡΙΩΝ
Εικ να Π.1.22: Πλ κε φυσικ π τρα ε κον α α Εικ να Π.1.23: Πλ κε φυσικ π τρα ε ηχανικ
και ηχανικ στ ριξη. στ ριξη - αεριζ ενη πρ σοψη.
8
Εικ να Π.1.24: ∑υ βατικ κατασκευ ε Εικ να Π.1.25: Τσι εντοπλακ δια ικρο π χου
τσι εντοκον α α και τριφτ αρ αροκον α. (λιστ λο).
Εικ να Π.1.26: Τσι εντοσαν δε ε ηχανικ Εικ να Π.1.27: Τσι εντοσαν δε ε ηχανικ
στ ριξη - δι κενο. στ ριξη - αεριζ ενη πρ σοψη.
9
Εικ να Π.1.28: ιακοσ ητικο οπτ πλινθοι σε Εικ να Π.1.29: ιακοσ ητικο οπτ πλινθοι ε
επαφ . ηχανικ στ ριξη σε απ σταση - αεριζ ενη
πρ σοψη.
Εικ να Π.1.30: Κερα ικ πλακ δια /και π νελ σε Εικ να Π.1.31: Κερα ικ π νελ ε ηχανικ στ ριξη
επαφ . σε απ σταση - αεριζ ενη πρ σοψη.
10
Εικ να Π.1.32: ∑ νθετα π νελ ξ λου (Ξ λο -

Βακελ τη - Ξ λο) ε ηχανικ στ ριξη σε
απ σταση - αεριζ ενη πρ σοψη.
11
∑Τ. ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΜΕΤΑΛΛΩΝ
Εικ να Π.1.33: ∑ νθετα π νελ αλου ιν ου / Εικ να Π.1.34: Φ λλα πτυχωτ λα αρ να ε

χαλκο (Μ ταλλο -Πολυαιθυλ νιο - Μ ταλλο) ε ηχανικ στ ριξη σε απ σταση.
ηχανικ στ ριξη σε απ σταση - αεριζ ενη
πρ σοψη.
Εικ να Π.1.35: Λεπτ εταλλικ φ λλα (χαλκ , Εικ να Π.1.36: Λεπτ εταλλικ φ λλα (χαλκ ,
ψευδ ργυρο , τιτ νιο) σε επαφ ε φ λλα ψευδ ργυρο , τιτ νιο) σε επαφ ε ξ λινε
αντικολλητ ξυλε α . δοκο .
12
Π.1.3. ΩΜΑΤΑ ΚΤΙΡΙΩΝ
Εικ να Π.1.37: Μη βατ δ α. Χαλ κια. Εικ να Π.1.38: Μη βατ δ α. Φυτε νο δ α

εντατικο εκτατικο τ που.
13
Εικ να Π.1.39: Βατ δ α. Πλ κε φυσικ π τρα Εικ να Π.1.40: Βατ δ α. Πλ κε φυσικ

εν ξηρ . π τρα πλωτ επ στρωση.
14
Εικ να Π.1.41: Βατ δ α. Γαρ πιλο πετ ν. Εικ να Π.1.42: Βατ δ α. Τσι εντοκον α α.
Εικ να Π.1.43: Βατ δ α. Πλ κε τσι ντου εν Εικ να Π.1.44: Βατ δ α. Πλ κε τσι ντου
ξηρ . πλωτ επ στρωση.
15
Εικ να Π.1.45: Μη βατ δ α. Πλ κε τσι ντου

σε απ σταση - αεριζ ενο δ α.
Εικ να Π.1.46: Κ Βατ δ α. Κερα ικ πλακ δια.
16
Εικ να Π.1.47: Βατ δ α. Ξ λινε σαν δε σε απ σταση.
Εικ να Π.1.48: Μη βατ δ α. ∑ νθετα π νελ αλου ιν ου σε απ σταση.
17
Εικ να Π.1.49: Μη βατ δ α. Ασφαλτικ Εικ να Π.1.50: Μη βατ δ α. Ασφαλτικ

ε βρ νη ε ανακλαστικ επ στρωση. ε βρ νη ε ορυκτ ψηφ δε .
18
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 2: ΜΕΤΡΗ∑ΕΙ∑ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑΚΩΝ ΘΕΡΜΟΚΡΑ∑ΙΩΝ
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 2.1: ΕΠΙΤΟΠΙΕ∑ ΜΕΤΡΗ∑ΕΙ∑ ∑Ε ΥΠΑΙΘΡΙΟΥ∑ ΧΩΡΟΥ∑ ΚΑΙ ∑Ε ΚΤΙΡΙΑ

Ημερομηνία: 11 Ιουνίου 2004
Περιοχή μέτρησης: Γλυφάδα Αττικής
Τι μετρήθηκε: Υπαίθριος χώρος / Διαδρομή του τραμ
8:00 8:30 9:00 9:30 10:00 10:30 11:00 11:30 12:00 12:30 13:00 13:30 14:00 14:30 15:00 15:30 16:00 16:30 17:00 17:30 18:00 18:30 19:00 19:30
Ταέρα (*C) 26 27 28 27 27 27 28 30 28 30 30 33 34 34 33 34 33 33 33 33 33 34 33 32
RH (%) 73 65 58 65 58 64 60 56 64 57 48 38 35 34 36 31 33 33 34 36 34 34 36 40
v αέρα (m/s) 1.1 Ν 1.3 Ν 1.5 Ν 1.5 Ν 1.2 Ν 1.6 Ν 1.8 Ν 1.1 Ν 1.7 Ν 2.0 Ν 1.4 Ν 1.8 Β 1.0 Α 1.5 Α 1.2 ΝΑ 2.0 Β 1.5 Β 1.1 Α 2.8 Α 1.4 Α 1.2 Α 0 0 0
Ουρανός (όγδοα) 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 1/8 1/8 1/8 2/8 2/8 2/8 2/8 2/8 0/8 0/8 1/8 1/8 0/8 0/8 0-1/8 0/8 0/8 0/8 0/8
Υλικό / Ώρα 8:00 8:30 9:00 9:30 10:00 10:30 11:00 11:30 12:00 12:30 13:00 13:30 14:00 14:30 15:00 15:30 16:00 16:30 17:00 17:30 18:00 18:30 19:00 19:30 max min mean
Ασφαλτος, παλιά 23 25 27 29 35 36 34 37 33 41 40 44 45 46 45 47 45 44 44 41 40 39 35 33 47 23 37,8
Ασφαλτος, μεσαία 26 29 29 32 35 38 38 40 37 45 44 48 50 51 52 52 50 49 48 46 44 42 40 38 52 26 41,8
Ασφαλτος, μεσαία 24 28 27 30 35 37 36 37 33 41 38 47 47 48 47 48 47 47 47 44 43 41 38 36 48 24 39,4
Αφαλτος, νέα 28 31 33 36 38 39 42 40 43 45 47 49 51 53 54 52 51 50 48 46 44 42 38 36 54 28 43,2
Ασφαλτος, νέα, διαβροχή 28 31 33 36 38 39 42 40 43 36 38 35 42 47 33 38 49 46 46 43 42 39 37 34 49 28 39,0
Γαρμπιλομπετόν 24 25 25 29 31 33 31 34 32 39 38 41 43 42 41 40 41 39 39 37 36 35 33 32 43 24 35,0
Μπετόν 22 26 25 29 32 35 34 33 32 39 39 40 44 41 40 41 39 39 39 36 34 34 32 30 44 22 34,8
Μπετόν 23 26 27 30 32 33 34 35 36 37 38 43 44 44 45 45 44 43 42 41 39 37 34 31 45 23 36,8
Μπετόν, χτενισμένο 25 28 28 31 35 37 34 39 34 43 39 45 48 48 48 47 45 43 43 41 40 39 36 34 48 25 38,8
Μπετόν, λείο 24 26 27 31 34 35 33 37 33 41 37 44 45 45 46 46 44 41 42 40 39 38 36 33 46 24 37,4
Πλάκα, κοινή 21 22 23 27 30 32 32 34 33 39 37 42 43 43 44 45 43 42 42 40 39 38 35 34 45 21 35,8

Πλάκες απλές, γκρι 23 26 26 29 32 33 33 35 33 39 38 43 44 45 46 47 46 45 44 42 39 39 36 35 47 23 37,4
Πλάκες καρό 21 23 22 25 27 29 28 29 27 32 31 35 36 37 36 38 37 36 36 34 33 33 31 30 38 21 31,1
Πλάκες ριγέ 21 23 25 27 30 35 33 35 32 39 36 43 44 45 45 45 44 41 42 40 39 38 36 35 45 21 36,4
Βοτσαλόπλακες, μαύρες 25 26 28 31 33 35 36 36 37 40 42 44 46 47 48 48 47 46 44 43 41 39 36 34 48 25 38,8
Γρανίτης, λευκός 21 22 23 25 26 26 29 28 30 33 33 35 36 36 37 36 36 35 35 34 33 31 30 28 37 21 30,8

Γρανίτης, γκρι ανοιχτό 22 24 24 28 29 29 31 33 35 38 37 40 44 42 43 43 43 40 39 36 35 34 32 30 44 22 34,6
Μάρμαρο, λευκό 21 22 21 24 25 26 26 29 28 31 31 34 34 34 35 35 35 35 34 33 32 31 29 29 35 21 29,8
Μάρμαρο, γκρι ανοιχτό 25 26 28 31 33 35 36 36 37 40 42 44 46 43 44 43 42 42 41 40 38 36 34 32 46 25 37,3
Κυβόλιθος, πέτρα, γκρι 24 27 27 30 33 34 33 36 33 40 37 43 45 45 45 46 43 41 41 41 39 38 36 35 46 24 37,2
Λευκά κεραμικά πλακίδια 20 21 22 25 28 27 27 30 29 32 32 33 36 36 36 35 36 35 33 33 32 32 36 20 27,9
Ξύλο 27 29 36 39 43 44 44 42 45 43 48 52 56 54 53 51 49 45 42 39 37 34 31 27 56 27 42,1
Χώμα 23 25 25 29 32 32 31 34 28 35 38 38 35 44 40 41 44 23 33,1
Χώμα, ξερό 24 28 29 35 36 40 35 42 33 44 43 44 55 45 49 47 44 40 40 38 37 35 33 32 55 24 38,7
Κοκκινόχωμα 27 30 33 36 43 43 41 43 37 50 45 52 55 52 53 54 52 51 50 45 42 42 35 33 55 27 43,5
Χαλίκι, ψιλό 23 26 27 31 33 34 34 36 30 40 37 43 47 45 44 43 45 42 41 39 36 35 33 30 47 23 36,4
Αμμος 20 24 23 25 27 30 28 28 26 31 32 33 33 35 33 33 32 32 31 29 28 28 26 25 35 20 28,8
Αμμος θάλασσας 24 29 28 34 38 40 38 41 35 46 42 48 52 48 49 47 49 43 42 38 37 35 33 30 52 24 39,4
Γρασίδι 23 26 26 31 33 38 33 37 27 41 39 41 45 40 42 39 44 39 36 34 33 33 30 27 45 23 34,9
Γρασίδι, τραμ 21 24 22 25 27 28 27 28 24 33 32 32 33 35 33 32 30 29 29 29 28 27 24 23 35 21 28,1
Γρασίδι, τραμ 22 24 25 26 28 22 30 22 29 31 29 31 35 32 33 30 29 28 27 27 27 26 25 23 35 22 27,5
Νερό θάλασσας 19 20 18 21 21 22 21 19 20 22 21 20 21 20 21 21 21 21 19 20 20 19 20 20 22 18 20,3
Ασφαλτος, μεσαία, σκια 21 21 21 21 23 24 25 25 25 29 30 27 28 32 30 31 31 31 31 30 30 30 29 29 32 21 27,3

Πλάκες καρό, σκια 21 21 19 22 22 23 22 20 22 24 25 27 26 26 26 27 26 26 27 26 26 26 26 26 27 19 24,3
Πλάκες ριγέ, σκια 21 22 20 21 22 23 26 24 24 26 27 29 28 29 31 33 33 33 20 25,8
Κοκκινόχωμα, σκια 21 22 21 22 23 24 24 24 24 27 28 30 32 32 33 33 32 32 32 30 30 30 29 29 33 21 27,7
Αμμος θάλασσας, σκια 20 21 20 21 22 22 23 21 25 27 29 27 28 28 20 23,5
Κοκκινόχωμα, αρδευόμενο 22 23 24 24 29 29 25 32 25 26 25 26 32 35 30 31 33 29 27 25 25 26 24 23 35 22 27,1
Λευκή λαμαρίνα ιχ 25 29 30 35 38 41 33 43 33 45 43 46 52 48 46 45 44 40 37 34 31 31 28 28 52 25 37,7

Πράσινη μοκέτα 28 30 30 35 39 40 43 46 38 44 46 50 54 52 54 53 52 43 42 40 54 28 43,0
Ορσογκριλ 21 21 23 22 23 23 22 23 21 23 24 26 23 27 28 30 28 24 26 30 21 24,1
Γυαλί αμμοβολής (οροφή) 25 27 29 33 35 32 34 35 36 38 37 38 40 38 38 38 38 36 35 34 34 33 31 29 40 25 34,3
Κτίσμα από ο.σ.

Μπετόν, βόρεια όψη 28 27 27 28 25 27 27 27 28 27 28 30 30 30 30 31 31 31 31 31 31 31 31 30 31 27 29,0
Μπετόν, ανατολική όψη 29 30 32 35 36 35 36 34 35 35 35 34 34 34 33 34 34 33 33 33 32 32 31 30 36 29 33,3
Μπετόν, νότια όψη 22 22 22 23 24 24 27 26 27 30 30 33 34 36 37 38 36 36 35 34 34 34 32 31 38 22 30,3
Μπετόν, δυτική όψη 22 20 22 24 24 24 25 24 27 28 28 31 32 35 37 38 42 44 44 45 47 46 44 42 47 20 33,1
Σημειώσεις: Το ορσογκρίλ βρισκόταν πάνω από φρεάτιο βάθους 1 m, άρα τίθετα το ζήτημα τι μετριόταν.
Το ξύλο ήταν σανίδες παλιές και χωρίς βερνίκι από προβλήτα στη θάλασσα. Μετρήθηκε από απόσταση 10-20 cm, γιατί οι σανίδες είχαν απόσταση μεταξύ τους.
Το παλιό γρασίδι είχε αρδευθεί εκτεταμμένα το προηγούμενο απόγευμα.
Οι μαύρες βοτσαλόπλακες αποτελούνταν όχι από σκουρόχρωμα βότσαλα, αλλά από μαύρα χαλίκια.
Ενδεικτικά, μετρήθηκαν και οι οροφές από μαύρα ιχ και βρέθηκαν οι παρακάτω θερμοκρασίες: 10:00 61*C, 12:30 71*C και 14:00 77*C.
Πώς εξηγείται η μεγάλη άνοδος στις επιφανειακές θερμοκρασίες που παρατηρείται από τις 12:00 έως τις 12:30?
Είναι πρόβλημα του οργάνου, ή απλά αυξάνονται τα ποσά προσπίπτουσας ακτινονοβολίας λόγω των μεγάλων γωνιών ηλιακού ύψους?
Στις 12:30, η νέα άσφαλτος βράχηκε από φορτηγό της τεχνικής εταιρίας.
Σε όλη τη διάρκεια των μετρήσεων, η ένταση, αλλά και η διεύθυνση του ανέμου δεν ήταν σταθερές.
Στις 15:30, βράχηκαν τα εξής υλικά: πλάκες ριγέ, μπετόν λείο, μπετόν χτενισμένο, κυβόλιθος από γκρι πέτρα,
Οι τιμές που δίνονται χ/χ είναι τιμές στεγνού υλικού/βρεγμένου υλικού.
Τι μετρήθηκε: Τέσσερα κτίρια στη Λεωφόρο Ποσειδώνος
8:00 8:30 9:00 9:30 10:00 10:30 11:00 11:30 12:00 12:30 13:00 13:30 14:00 14:30 15:00 15:30 16:00 16:30 17:00 17:30 18:00 18:30 19:00 19:30 20:00
Ταέρα (*C) 26 26 26 27 28 28 29 28 28 29 32 32 29 33 32 32 32 33 32 31 31 31 29 28 28
RH (%) 65 70 64 64 64 57 55 53 54 52 47 49 53 42 45 43 42 39 45 49 43 46 53 55 57
v αέρα (m/s) 0 0 0 1.0 Ν 0 2.2 Ν 2 ΝΑ 2 ΝΑ 2 Ν 1.6 Ν 1.5 Ν 2.1 Ν 1.5 Ν 1.8 Ν 2.5 Ν 2.1 Ν 2.0 Ν 2.0 Ν 3.0 Ν 2.2 Ν 1.6 Ν 1.1 Ν 0.5 Ν 2.0 Ν 1.0 Ν
Ουρανός (όγδοα) 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8
Υλικό / Ώρα 8:00 8:30 9:00 9:30 10:00 10:30 11:00 11:30 12:00 12:30 13:00 13:30 14:00 14:30 15:00 15:30 16:00 16:30 17:00 17:30 18:00 18:30 19:00 19:30 20:00 max min mean
Κτίριο 1
Συμβ. Κατασκευή λευκή, Ν 21 21 21 21 21 22 21 21 23 23 25 25 26 27 27 28 28 27 27 25 26 25 25 23 24 28 21 24,1
Συμβ. Κατασκευή λευκή, Δ 20 21 22 23 24 24 25 25 26 27 30 29 30 28 31 37 39 40 38 34 35 35 35 31 28 40 20 29,5
Συμβ. Κατασκευή τζάμι, Δ 19 20 21 22 21 21 22 22 24 22 24 25 29 29 30 31 31 30 30 31 32 30 31 29 27 32 19 26,1
Κτίριο 2
Τουβλάκι κεραμιδί, Α 23 23 31 33 35 36 36 36 38 34 35 32 31 31 31 30 30 30 30 29 28 28 27 27 27 38 23 30,8
Γκρι σκούρο αλουμίνιο, Α 23 22 24 24 24 36 41 44 42 36 35 31 29 31 31 28 28 28 28 28 27 27 27 25 25 44 22 29,8
Τουβλάκι κεραμιδί, Ν 22 22 24 26 27 29 31 33 34 34 36 36 36 36 36 33 33 32 32 30 30 29 29 27 27 36 22 30,6
Λευκό μάρμαρο, Ν 20 20 22 24 25 27 28 30 32 32 32 33 32 33 32 31 29 29 28 28 28 28 27 26 25 33 20 28,0
Γυαλί καθρέπτης, Ν 23 23 24 25 27 27 31 35 37 36 37 37 35 35 32 32 31 30 30 28 29 28 27 26 26 37 23 30,0
Τουβλάκι κεραμιδί, Ν 22 23 25 26 28 29 30 33 35 34 35 36 35 35 35 33 33 32 32 31 31 30 30 28 28 36 22 30,8
Τουβλάκι κεραμιδι, 3μ, Δ 21 22 22 23 24 23 23 24 26 26 27 29 31 34 36 40 42 43 44 44 45 43 42 40 35 45 21 32,4
Τουβλάκι κεραμιδι, 1.5μ, Δ 21 21 21 22 22 23 23 23 24 24 26 29 31 34 36 39 40 43 43 43 43 42 41 37 33 43 21 31,4
Λευκό μάρμαρο, 3μ, Δ 18 18 18 19 20 20 20 20 22 22 23 25 26 30 30 34 35 37 37 37 38 37 36 34 30 38 18 27,4
Λευκό μάρμαρο, 3μ, Δ 22 21 21 22 22 22 22 23 24 25 27 28 31 30 30 33 35 35 35 35 36 34 34 31 29 36 21 28,3
Τουβλάκι κεραμιδι, 1.5μ, Β 23 22 23 23 24 24 24 24 25 25 26 26 27 28 29 30 31 31 33 34 35 36 36 35 32 36 22 28,2
Κτίριο 3
Μαύρος γρανίτης, Ν 25 26 28 31 33 35 37 39 40 40 40 39 36 36 34 35 34 34 34 34 34 33 32 30 29 40 25 33,9
Γκρι αλουμίνιο, Ν 26 30 32 35 38 39 40 39 40 39 38 37 37 35 31 30 30 30 29 29 29 28 28 26 25 40 26 32,8
Γυαλί καθρέπτης, Ν 22 22 25 33 35 36 38 39 40 38 38 39 37 33 29 29 29 29 28 28 28 28 28 26 25 40 22 31,3
Μαύρος γρανίτης, Δ 22 23 22 25 25 26 28 29 31 31 32 36 37 42 43 45 47 47 47 48 49 48 45 40 34 49 22 36,1
Συμβατικό τζάμι, Δ 22 22 21 24 23 23 24 24 26 28 30 32 30 32 33 35 36 36 38 36 36 34 34 30 27 38 21 29,4
Γκρι σκούρο αλουμίνιο, Δ 22 21 22 23 23 23 24 24 26 26 30 31 30 32 33 41 45 44 44 45 45 41 41 31 26 45 21 31,7
Μαύρος γρανίτης, Δ 20 21 21 22 22 22 23 24 25 25 28 32 33 39 42 44 45 48 46 47 47 45 43 39 33 48 20 33,4
Μαύρος γρανίτης, Β 21 21 21 23 23 24 24 25 25 24 27 29 30 31 34 35 36 38 39 40 42 42 42 37 34 42 21 30,7
Μαύρος γρανίτης, Β, σκια 25 27 27 28 30 32 34 35 36 38 39 39 36 33 30 39 25 32,6
Χρυσό αλουμίνιο, Β 23 23 23 24 24 25 25 25 25 24 26 27 27 27 29 31 31 38 41 42 42 34 34 30 27 42 23 29,1
Χρυσό αλουμίνιο, Β, σκια 31 35 33 32 32 32 31 30 29 27 35 27 31,2
Γυαλί καθρέπτης, Β 23 22 23 23 24 24 24 24 24 23 26 27 26 27 28 31 32 33 33 38 39 36 30 27 26 39 22 27,7
Γκρι σκούρο αλουμίνιο, Α 25 47 51 53 55 49 46 43 40 37 33 32 29 30 29 29 29 30 29 30 29 28 27 26 25 55 25 35,2
Γυαλί καθρέπτης, Α 24 39 45 45 36 36 34 34 35 34 33 28 27 29 28 28 29 30 28 29 28 27 27 26 25 45 24 31,4
Κτίριο 4
Πωρόλιθος εσοχή, Δ 24 23 23 24 24 24 25 25 25 26 27 29 30 28 28 28 28 29 29 28 28 30 31 29 27 31 23 26,9
Πωρόλιθος εσοχή, Δ, σκια 24 23 23 24 24 24 25 25 25 23 24 26 26 26 27 28 28 29 27 28 28 28 27 27 27 29 23 25,8
Γυαλί καθρέπτης εσοχή, Δ 23 24 23 25 24 26 26 26 26 27 29 29 28 29 30 31 29 31 29 28 30 38 37 30 25 38 23 28,1
Πωρόλιθος, Δ 20 21 21 21 22 22 22 22 23 23 24 26 26 29 31 30 29 30 30 33 34 34 32 30 28 34 20 26,5
Γυαλί συμβατικό, Δ 22 22 22 22 23 23 23 24 23 24 26 27 27 30 32 33 34 35 32 31 30 29 27 27 25 35 22 26,9
Πωρόλιθος, Δ 20 21 21 21 22 21 22 22 23 23 25 26 26 30 32 34 35 33 31 30 30 30 30 28 28 35 20 26,6
Πωρόλιθος, Β 22 22 22 22 22 22 22 22 22 22 23 25 25 27 29 31 33 37 38 39 38 36 34 30 29 39 22 27,8
Γυαλί συμβατικό, Β 22 22 22 22 22 22 22 22 22 22 23 25 25 27 29 31 32 32 32 32 32 32 31 30 26 32 22 26,4
Σοβάς μπεζ, Ν 25 26 27 28 29 31 33 34 35 35 35 35 34 34 33 32 31 31 30 30 30 30 30 28 28 35 25 31,0
Υλικά δαπέδων
Ασφαλτος 27 28 31 35 37 42 43 45 48 50 53 55 55 55 55 55 55 53 51 47 45 43 41 39 36 55 27 45,0
Πλάκες καρό, γκρι σκούρο 26 27 29 33 34 38 41 43 46 47 51 50 52 52 55 55 53 53 51 50 47 44 42 36 35 55 26 43,6

Βοτσαλόπλακες 26 27 30 33 36 38 41 45 48 49 51 52 53 52 52 51 51 49 49 45 44 42 41 38 33 53 26 43,0
Βοτσαλόπλακες, στοίβα 23 23 25 30 34 38 40 40 44 46 47 49 50 48 49 49 46 44 41 39 38 33 33 30 27 50 23 38,6
Κυβόλιθος, μπεζ, παλαιωμ. 22 20 20 21 21 21 21 27 32 35 37 39 44 45 45 43 44 43 39 42 40 37 32 30 29 45 20 33,2
Μάρμαρο, λευκό 23 26 26 29 32 34 36 38 41 42 43 45 46 43 44 43 43 43 42 40 40 37 37 35 33 46 23 37,6

Πωρόλιθος χτυπητός 26 26 27 30 32 34 37 38 42 44 44 46 45 49 51 49 48 46 44 43 41 40 38 34 33 51 26 39,5
Πλάκες γρανίτη, μπεζ 25 26 23 24 30 31 37 38 38 39 43 46 42 43 43 42 41 41 39 32 31 30 32 30 29 46 23 35,0
Πλάκες καρό, γκρι, σκια 21 22 21 20 19 20 20 22 20 24 27 31 31 31 30 29 30 32 31 30 30 30 30 28 27 32 19 26,2

Βοτσαλόπλακες, σκια 21 21 21 22 23 22 22 25 24 23 25 25 27 31 31 30 30 29 29 28 27 27 27 26 26 31 21 25,7
Κυβόλιθος, μπεζ, παλ., σκια 22 20 20 21 21 21 21 22 21 21 22 22 22 32 31 30 30 30 30 32 28 31 30 28 27 32 20 25,4
Μάρμαρο, λευκό, σκια 20 21 21 23 22 23 22 24 24 22 24 26 27 29 28 31 28 28 28 25 27 26 26 26 25 31 20 25,0
Πωρόλιθος χτυπητός, σκια 23 23 21 23 23 23 23 23 23 23 24 25 24 24 25 25 26 27 26 27 27 27 27 26 25 27 21 24,5
Πλάκες γρανίτη, μπεζ, σκια 21 24 25 25 25 25 25 30 18 28 30 21 24,6
Σημειώσεις: Ολες οι μετρήσεις πραγματοποιήθηκαν από απόσταση 50-100 cm, εκτός από τα υλικά με περιορισμένη επιφάνεια.
Δεν στάθηκε δυνατό να μετρηθούν οι επιφανειακές θερμοκρασίες υλικών όψεων που βρίσκονταν σε ύψος μεγαλύτερο από τα 5 μέτρα.
Τα τέσσερα κτίρια ήταν τα εξής: Συμβατική κατασκευή (τούβλο+σοβάς βαμμένος λευκός) [όψεις Ν και Δ]
Τουβλάκι κεραμιδί [όψεις Α, Ν, Δ και Β]
Μαύρος γρανίτης και τρεις τόνοι γκρι πάνελ αλουμινιόυ [όψεις Α, Ν, Δ και Β]
Πωρόλιθος [όψεις Ν, Δ και Β] και συμβατική κατασκευή μπεζ χρώματος [όψη Ν]
Οι τιμές που δίνονται χ/χ είναι τιμές εκτεθειμένου υλικού/σκιασμένου υλικού.
Στον πωρόλιθο, Β, οι τιμές /χ αφορούν στις επιφανειακές θερμοκρασίες της ΒΔ απότμισης του κτιρίου.
Περιοχή μέτρησης: Κέντρο Αθήνας
Τι μετρήθηκε: Πλατεία Ομόνοιας, Πεζόδρομος Αιόλου, Πλατεία Κοτζιά, Οδός Πανεπιστημίου
8:00 8:30 9:00 9:30 10:00 10:30 11:00 11:30 12:00 12:30 13:00 13:30 14:00 14:30 15:00 15:30 16:00 16:30 17:00 17:30 18:00 18:30 19:00 19:30 20:00
Ταέρα (*C) 27 27 28 29 31 31 32 33 34 34 36 37 37 37 37 36 35 34 34 34 34 32 32 32 31
RH (%) 48 48 44 40 39 35 34 34 30 28 28 24 23 22 30 29 29 31 29 27 28 27 30 30 31
v αέρα (m/s) 0,0 0,0 0,5 0,0 0,0 0,0 1.5 Δ 0,0 1.5 Β 1.5 Β 1.0 Β 0.5 Β 0.5 Β 1.8 Δ 0.5 Δ 0.5 Β 2.0 Δ 2.6 Δ 1.0 Ν 0,0 0,0 0.5 Ν 0,0 0.5 Ν 0,0
Ουρανός (όγδοα) 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0-1/8 0-1/8 0-1/8 0-1/8 0-1/8 0-1/8 0-1/8 0-1/8 0-1/8 0-1/8 0-1/8 0-1/8 0-1/8 0-1/8 0-1/8 0-1/8 0-1/8
Υλικό / Ώρα 8:00 8:30 9:00 9:30 10:00 10:30 11:00 11:30 12:00 12:30 13:00 13:30 14:00 14:30 15:00 15:30 16:00 16:30 17:00 17:30 18:00 18:30 19:00 19:30 20:00 max min mean
Πλατεία Ομόνοιας
Μπετόν καθιστικού 28 30 33 34 37 42 45 47 49 52 54 55 57 57 58 56 56 54 53 52 50 47 41 40 37 58 28 46,6
Μωσαϊκό 1 29 30 34 36 39 42 44 47 50 52 54 55 57 57 57 56 55 53 51 50 49 46 40 40 36 57 29 46,4
Μωσαϊκό 2 26 27 30 33 35 40 42 44 46 47 51 51 53 54 54 53 53 51 50 48 46 44 39 38 36 54 26 43,6
Πλάκες από γρανίτη 27 29 32 33 37 41 43 46 49 51 53 55 57 58 58 57 57 55 54 52 51 48 43 41 39 58 27 46,6
Λευκό μάρμαρο 22 23 25 26 28 30 32 33 35 38 39 40 40 41 41 36 35 32 31 30 30 29 35 33 29 41 22 32,5
Μάρμαρο, γκρι σκούρο 21 24 29 33 34 42 43 48 51 54 57 57 58 60 59 58 57 54 52 49 47 44 39 38 32 60 21 45,6
Γρανίτης μαύρος, βρώμικος 20 23 26 29 36 40 44 45 48 50 53 54 58 59 61 56 56 55 53 49 47 45 40 39 31 61 20 44,7
Ξύλο 28 33 40 42 48 53 56 59 64 64 67 68 67 66 65 63 60 57 55 52 48 44 34 32 28 68 28 51,7
Μωσαϊκό 1, σκια 25 25 26 25 25 27 27 29 30 31 31 33 33 25 27,8

Πλάκες από γρανίτη, σκια 23 23 24 24 24 25 25 26 27 27 28 29 29 29 30 30 30 30 30 30 30 30 30 29 29 30 23 27,6
Ξύλο, σκια 24 23 25 25 25 26 28 30 31 33 34 35 35 23 28,3
Χώμα, ξερό, σκια 23 23 23 24 24 25 25 25 26 27 30 33 30 30 33 30 28 27 30 29 28 27 26 28 28 33 23 27,3
Οδός Σταδίου
Πλάκες πεζοδρομίου 22 22 22 27 34 41 42 43 46 48 52 44 31 32 32 31 30 30 29 29 28 29 28 28 29 52 22 33,2
Πλάκες κόκκινο χαλίκι 25 25 28 34 38 41 45 47 48 51 53 56 55 56 56 56 54 53 52 50 50 46 38 37 35 56 25 45,2
Γκρι μάρμαρο 22 22 25 29 33 34 37 39 40 44 45 44 46 47 47 46 47 45 44 42 43 41 33 32 31 47 22 38,3
Πλάκες πεζοδρομίου, σκια 22 22 22 24 24 25 29 30 31 30 31 30 31 31 22 27,0
Πεζόδρομος Αιόλου
Γαρμπιλομωσαϊκό 24 26 32 37 37 44 41 45 49 51 51 52 52 53 52 52 51 41 39 36 36 35 34 34 33 53 24 41,5
"" Αιόλου 24 26 32 37 37 44 41 45 49 51 51 52 52 53 51 50 50 50 48 47 46 43 39 38 36 53 24 43,7
Πλάκες γκρι 25 27 33 37 41 44 47 49 53 54 56 57 57 57 57 56 54 38 36 35 34 33 32 32 30 57 25 43,0
"" Αιόλου 25 27 33 37 41 44 47 49 53 54 56 57 57 56 55 54 54 51 50 48 47 44 39 37 35 57 25 46,0
Γκρι μπετόν κυβόλιθος 24 28 32 37 39 44 45 48 50 53 54 54 55 56 55 53 53 42 41 37 35 35 33 33 33 56 24 42,8
Κόκκινος πέτρα κυβόλιθος 24 28 32 35 39 44 44 47 50 53 53 52 53 53 53 52 52 39 39 34 33 34 32 31 32 53 24 41,5
"" Αιόλου 24 28 32 35 39 44 44 47 50 53 53 52 53 54 54 54 54 52 50 49 47 45 40 38 35 54 24 45,0
Ολα τα παραπάνω, σκια 23 23 23 25 25 25 26 26 26 28 27 27 27 28 29 29 27 28 28 27 27 27 27 28 26 29 23 26,5

Πλατεία Κοτζιά
Γρανίτης, α/μ 22 26 30 34 35 40 42 45 48 50 52 54 56 56 55 54 52 50 50 48 47 44 41 39 35 56 22 44,2
Γρανίτης, γκρι 25 28 31 35 38 42 44 48 50 53 54 56 58 58 58 57 55 55 53 51 49 46 43 40 34 58 25 46,4
Καλντερίμι 27 31 33 35 39 44 46 49 51 54 58 58 61 60 59 58 57 56 54 52 51 47 44 42 40 61 27 48,2
Γρασίδι 16 19 19 21 26 29 27 29 29 29 30 32 30 31 29 31 29 30 28 28 26 24 24 23 22 16 26,4
Νερό 21 22 21 22 22 23 23 24 25 25 25 26 26 26 26 26 26 26 25 25 25 23 23 23 23 26 21 24,1
Γρανίτης, α/μ, σκια 26 26 26 27 28 30 30 32 32 33 35 36 36 37 37 36 35 35 34 34 33 27 27 27 26 37 26 31,4

Καλντερίμι, σκια 23 24 24 24 25 26 26 27 28 29 30 31 31 32 31 30 30 30 30 29 30 30 30 30 28 32 23 28,3
Λευκό PVC, Α όψη 30 33 33 32 34 33 35 36 34 35 36 35 35 35 35 33 36 30 34,0

Λευκό PVC, Ν όψη 28 28 29 29 32 33 34 36 37 38 39 38 37 36 37 34 39 28 34,1
Οδός Πανεπιστημίου
Ασφαλτος 29 34 37 41 42 46 48 51 56 57 61 62 63 64 63 62 60 59 57 55 53 46 43 41 39 64 29 50,8
Κόκκινη μωσαϊκή πλάκα 23 28 30 33 36 39 40 42 46 47 48 51 50 52 50 51 49 47 47 45 42 39 37 35 34 52 23 41,6
Βοτσαλόπλακες 25 29 32 36 40 43 47 49 51 53 55 56 58 57 54 54 51 50 49 47 44 40 39 36 35 58 25 45,2
Κόκκινη μωσαϊκή πλάκα,σκια 24 24 25 25 26 26 27 28 28 29 28 29 29 29 29 29 29 29 28 28 29 29 28 29 28 29 24 27,7

Βοτσαλόπλακες, σκια 24 24 25 25 26 26 27 28 28 29 28 29 29 29 29 29 29 29 28 28 29 29 28 29 28 29 24 27,7
Άσφαλτος, σκια 24 25 26 26 27 28 28 28 27 28 32 32 32 24 27,6
Άσφαλτος, μόλις σκια 42 40 38 37 37 36 35 34 33 32 32 31 42 31 35,6
Σημειώσεις: Το γρασίδι στην Κοτζιά είχε μόλις ποτιστεί. Ο πίδακας λειτουργούσε περιοδικά. Οι γρανίτες στο σιντριβάνι της Ομόνοιας ήταν ιδιαίτερα βρώμικοι και λασπωμένοι.
Οι πλάκες γρανίτης σε σκια που μετρήθηκαν στην Κοτζιά ήταν κάτω από στέγαστρο με πολυκαρβονικά φύλλα.
Το πρόβλημα με τις επιτόπου μετρήσεις είναι ότι τα υλικά που επιλέγονται σκιάζονται ανάλογα με την πορεία του ήλιου, τον προσανατολισμό των χώρων και τα γύρω κτίρια.
Ετσι, δεν είναι πάντα δυνατό να καταγραφεί συνολικά η θερμική φόρτιση και αποφόρτιση ενός υλικού, καθώς αυτό μπορεί να σκιαστεί και να αποφορτιστεί απότομα.
Οι πλάκες πεζοδρομίου (απλές, λευκές) φθείρονται και χάνουν την ανακλαστικότητά τους πολύ γρηγορα. Πιο σημαντική ακόμα, είναι η αισθητική φθορά που επέρχεται, όταν συμβαίνει αυτό.
Οι γκρι πλάκες πεζοδρομίου που χρησιμοποιούνται είναι καλύτερες τόσο αισθητικά, όσο και από την άποψη της θάμβωσης, όμως από θερμοκρασίες?
Κανένας δεν κάθεται στο καθιστικό της Ομόνοιας, παρά μόνο λίγοι άνθρωποι και για πολύ περιορισμένο χρονικό διάστημα.
Σε ό,τι αφορά στο σχεδιασμό, είναι σίγουρο ότι αν υπήρχαν δέντρα, αν δηλαδή η Ομόνοια είχε σχεδιαστεί σαν πάρκο, θα είχαν την αίσθηση του "ανοιχτού δωματίου", που υπάρχει σήμερα.
Ωστόσο, οι φυγές προς την Ακρόπολη και το Λυκαβηττό είναι αντιληπτές μόνο από τον άξονά τους. Δηλαδή, και αν συζητάμε για το σχεδιασμό,
είναι ένα μεγάλο ερώτημα πως αυτός θα εκφραζόταν συνθετικά και με τι αποτέλεσμα.
Τι μετρήθηκε: Πλατεία Ελευθερίας (Κουμουνδούρου), Πεζόδρομος Μέτονος, Πεζόδρομος Ιάσονος
8:00 8:30 9:00 9:30 10:00 10:30 11:00 11:30 12:00 12:30 13:00 13:30 14:00 14:30 15:00 15:30 16:00 16:30 17:00 17:30 18:00 18:30 19:00
Ταέρα (*C) 29 30 31 31 33 34 34 35 37 37 37 37 37 37 37 36 36 36 36 35 34 33 32
RH (%) 43 40 44 38 38 39 35 33 34 34 33 33 32 32 32 33 33 32 31 35 38 41 42
v αέρα (m/s) 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0.5 ΒΔ1.0 ΒΔ 0,0 0.5 ΒΔ1.0 ΒΔ1.5 ΒΔ 0,0 2.0 Ν 2.0 Ν 0,0 0.5 Ν 0.5 Ν 0.5 Ν 0,0 0.5 Ν 0.5 Ν 0.5 Ν
Ουρανός (όγδοα) 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0-1/8 0-1/8 0-1/8 0-1/8 0-1/8 0-1/8 0-1/8 0-1/8 0-1/8 0-1/8 0-1/8 0-1/8 0-1/8 0-1/8 0-1/8 0-1/8 0-1/8
Υλικό / Ώρα 8:00 8:30 9:00 9:00 10:00 10:30 11:00 11:30 12:00 12:30 13:00 13:30 14:00 14:30 15:00 15:30 16:00 16:30 17:00 17:30 18:00 18:30 19:00 max min mean
Πλατεία Ελευθερίας
Ασφαλτος 27 29 34 39 40 43 47 49 51 55 57 57 55 57 57 56 53 52 51 49 48 46 36 57 27 47,3
Ασφαλτος, παλαιά 26 30 34 37 39 41 45 46 50 51 53 56 58 56 57 48 44 41 41 40 42 40 37 58 26 44,0
Ασφαλτος, νέα 28 32 34 39 42 46 48 50 54 56 58 60 61 60 59 46 44 43 42 41 39 38 36 61 28 45,9
Γαρμπιλομωσαϊκό 24 27 29 31 32 35 36 38 42 42 43 45 47 46 46 47 46 45 44 43 38 36 34 47 24 39,0
Βοτσαλομωσαϊκό 25 28 31 33 36 38 40 42 44 45 47 48 49 49 49 49 48 48 47 45 44 42 39 49 25 42,0
Μπετόν καθιστικού 23 26 29 30 32 34 35 37 41 41 42 43 45 44 44 45 44 44 44 42 39 38 36 45 23 38,2

Μπετόν σιντριβανιού 23 26 28 30 34 34 37 39 42 41 42 44 44 45 46 46 45 44 43 42 39 37 35 46 23 38,5
Μπετόν γκρι (αυλάκι) 26 31 34 37 40 42 45 47 49 51 54 56 56 56 56 56 55 53 51 50 47 44 41 56 26 46,8
Πλάκες τυφλών άσπρες 23 26 29 32 34 35 38 39 42 42 46 48 48 48 48 49 46 46 45 42 38 36 35 49 23 39,8

Πλάκες γκρι 25 27 32 35 38 40 43 45 48 49 53 54 56 54 55 52 52 51 50 49 46 43 41 56 25 45,1
Πλάκες γκρι 26 26 31 33 36 40 43 45 47 49 49 51 52 52 52 52 47 46 45 43 42 43 40 52 26 43,0
Κυβόλιθος γκρι 24 28 31 33 37 39 41 43 46 47 49 50 51 51 51 50 49 49 48 47 45 43 40 51 24 43,1
Κυβόλιθος γκρι 25 27 31 33 37 38 41 43 45 47 49 51 51 51 54 50 49 48 48 47 44 42 39 54 25 43,0
Κυβόλιθοι γκρι, σκούροι 25 27 33 35 37 39 42 45 48 49 51 54 54 54 53 54 53 52 51 49 45 42 40 54 25 44,9
Λευκό μάρμαρο 23 26 28 30 33 35 37 39 42 42 44 45 46 46 47 46 46 44 43 42 41 37 36 47 23 39,0

Λευκό μάρμαρο 23 25 27 29 31 33 35 36 38 40 42 44 44 44 44 45 44 40 39 35 35 33 33 45 23 36,5
Ιγνιμβρίτης 24 27 30 32 35 36 39 41 43 45 47 48 49 49 49 49 48 47 46 44 42 40 35 49 24 41,1
Ιγνιμβρίτης 25 26 27 32 34 36 40 42 43 46 48 48 50 49 50 49 48 48 46 45 43 41 38 50 25 41,5
Ιγνιμβρίτης 26 27 30 34 37 40 42 44 46 49 51 53 54 54 53 52 51 49 49 48 45 43 40 54 26 44,2
Χωμάτινη επιφάνεια ΕΑΧΑ 27 27 29 32 34 36 40 42 43 44 46 48 49 48 48 47 47 46 44 43 40 38 34 49 27 40,5

Χωμάτινη επιφάνεια ΕΑΧΑ 22 26 30 32 35 36 40 41 45 45 47 47 49 47 47 46 47 47 45 42 40 38 35 49 22 40,4
Χωμάτινη ΕΑΧΑ, άθικτο 24 26 26 26 30 32 36 38 41 42 47 48 49 48 48 47 47 45 45 43 40 37 36 49 24 39,2
Χωμάτινη ΕΑΧΑ, παλιό 26 29 32 35 38 42 43 45 47 48 51 53 52 52 51 51 49 47 46 44 42 40 36 53 26 43,4
Γρασίδι 20 23 26 25 25 29 31 30 32 34 32 33 35 35 34 32 31 30 29 29 26 27 25 35 20 29,3
Νερό σιντριβανιού 23 23 24 24 24 25 25 26 26 26 28 28 29 28 29 29 30 29 30 30 29 28 28 30 23 27,0
Ασφαλτος, σκια 43 30 40 39 37 37 34 33 32 29 43 29 35,4
Ασφαλτος, παλαιά, σκια 48 45 41 39 38 37 46 43 40 48 40 41,9
Ασφαλτος, νέα, σκια 47 42 40 39 38 37 35 35 34 47 34 38,6
Βοτσαλομωσαϊκό, σκια 24 24 25 26 27 27 27 27 27 27 28 29 29 28 29 29 29 29 29 29 28 28 28 29 24 27,5
Μπετόν καθιστικού, σκια 24 24 26 27 27 27 27 27 29 28 29 31 31 34 34 32 33 32 32 32 30 30 29 34 24 29,3
Πλάκες γκρι, σκια 25 26 26 26 27 27 28 28 28 28 28 29 30 28 29 30 29 31 31 30 30 30 29 31 25 28,4
Κυβόλιθος γκρι, σκια 24 24 25 26 27 27 27 27 27 27 28 29 29 28 29 29 29 29 29 29 28 28 28 29 24 27,5
Ιγνιμβρίτης, σκια 23 24 25 25 27 27 28 28 29 30 30 31 33 32 32 32 32 32 32 32 31 31 31 33 23 29,4
Χωμάτινη ΕΑΧΑ, σκια 25 25 26 26 27 27 27 27 28 29 30 30 33 30 31 32 31 32 31 31 30 31 31 33 25 29,1
Γρασίδι, σκια 20 20 21 21 22 22 23 22 24 23 24 26 27 27 29 28 28 27 25 26 25 26 24 29 20 24,3
Πεζόδρομος Μέτονος
Ασφαλτος 25 26 27 34 38 42 44 48 50 54 55 57 58 57 56 55 56 55 52 45 41 39 37 58 25 45,7
Πλάκες κίτρινες 24 24 25 26 27 27 27 31 36 39 42 43 45 46 47 46 44 43 42 41 39 37 34 47 24 36,3
Πλάκες ριγέ γκρι 25 25 26 26 27 28 28 28 37 39 42 46 48 47 47 47 47 47 46 43 41 38 36 48 25 37,6
Κεραμικοί κυβόλιθοι 24 24 26 25 26 26 26 26 32 42 45 48 49 49 48 47 47 46 45 42 40 37 33 49 24 37,1
Ασφαλτος, σκια 26 26 26 27 27 29 29 29 29 29 30 31 32 32 26 28,5
Πεζόδρομος Ιάσονος
Πλάκες άσπρες 26 26 28 32 35 37 40 40 41 41 42 45 45 45 44 40 38 37 35 35 33 32 31 45 26 36,9
Σχιστόπλακες, γκρι ανοιχτό 26 26 29 32 36 38 43 44 46 48 49 51 54 51 47 48 49 42 40 39 39 37 36 54 26 41,3
Σχιστόπλακες, γκρι ανοιχτό 26 26 29 32 36 38 43 44 46 48 49 51 54 51 42 40 39 39 37 36 36 35 33 54 26 39,6
Πλάκες άσπρες, σκια 26 26 27 26 27 30 31 30 27 27 28 28 29 29 28 28 29 26 27,9
Οδός Πειραιώς
Μπορντώ μωσαϊκές πλάκες 26 30 34 37 39 43 45 47 49 49 51 52 52 51 51 50 48 48 47 45 42 37 37 52 26 43,9
Μπορντώ μωσαϊκές πλάκες 26 30 34 37 39 43 45 47 49 49 51 52 52 51 51 50 43 41 39 37 37 36 34 52 26 42,3
Μπορντώ μωσ. πλάκες, σκια 26 26 28 29 32 30 30 30 30 30 30 33 34 34 32 33 32 31 31 31 31 31 31 34 26 30,7
Σημειώσεις: Το λευκό μάρμαρο δεν ήταν εντελώς καθαρό.

Οι επιφάνειες ιγνιμβρίτη είχαν χώμα από τις χωμάτινες επιφάνειες, και άρα ήταν πιο ανοιχτόχρωμες.
Τι μετρήθηκε: Πεζόδρομος Διονυσίου Αρεοπαγίτου
8:00 8:30 9:00 9:30 10:00 10:30 11:00 11:30 12:00 12:30 13:00 13:30 14:00 14:30 15:00 15:30 16:00 16:30 17:00 17:30 18:00 18:30 19:00 19:30
Ταέρα (*C) 28 28 29 30 30 31 32 33 33 34 34 34 35 33 33 34 35 34 34 34 34 33 33 32
RH (%) 41 40 36 35 35 33 33 31 31 28 27 25 25 34 33 30 30 31 29 24 22 20 21 22
v αέρα (m/s) 2.0 ΒΑ1.5 ΒΑ2.0 ΒΑ1.5 ΒΑ2.0 ΒΑ2.5 ΒΑ2.0 ΒΑ1.5 ΒΑ1.0 ΒΑ1.8 ΒΑ4.0 ΒΑ1.5 ΒΑ1.5 ΒΑ0.5 ΒΑ0.5 ΒΑ0.5 ΒΑ0.5 ΒΑ0.5 ΒΑ1.0 ΒΑ2.2 ΒΔ2.5 ΒΔ2.0 ΒΔ2.5 ΒΔ2.5 ΒΔ
Ουρανός (όγδοα) 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0-1/8 0-1/8 0-1/8 0-1/8 0-1/8 1-2/8 2-3/8 2-3/8 1-2/8 0-1/8 0-1/8 0-1/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8
Ασφαλτος, παλιά 26 30 33 37 41 42 45 49 51 53 54 56 56 55 53 52 52 55 51 49 49 47 44 40 56 26 46,7
Γαρμπιλομωσαϊκό 25 27 30 31 34 36 38 41 42 43 45 47 48 48 48 48 48 46 45 43 42 41 40 36 48 25 40,5
Καθιστικό μπετόν 24 26 29 30 33 34 36 39 39 42 44 44 45 44 44 45 44 44 43 41 40 38 37 35 45 24 38,3
Ασπρες πλάκες 26 27 27 30 33 36 37 40 42 43 46 47 48 48 47 47 47 47 46 44 42 40 38 33 48 26 40,0

Πλάκες ριγέ 25 30 32 36 41 40 43 47 47 49 50 52 53 54 52 53 47 47 46 45 44 42 41 36 54 25 43,8
Γκρι μάρμαρο 23 23 26 28 33 36 38 40 44 45 46 46 48 49 50 49 51 51 49 48 46 43 41 35 51 23 41,2

Γκρι μάρμαρο 1 24 26 30 31 33 37 38 41 43 45 47 48 49 45 46 47 44 43 43 39 36 34 34 30 49 24 38,9
Γκρι μάρμαρο 2 23 26 28 30 33 35 37 40 42 44 45 47 48 48 49 49 49 49 47 47 46 42 40 39 49 23 41,0
Χτυπημένο γκρι μάρμαρο 24 25 27 29 31 34 36 38 40 42 43 44 46 46 46 46 47 46 45 43 41 39 38 36 47 24 38,8
Κυβόλιθος 28 29 32 34 39 42 42 46 49 51 53 55 56 57 55 56 55 53 50 49 47 44 42 36 57 28 45,8
Κυβόλιθος 28 28 30 33 38 40 42 45 48 50 52 53 56 57 56 56 56 54 51 48 46 44 43 36 57 28 45,4
Κυβόλιθος 25 26 30 33 36 37 39 42 45 47 49 50 54 53 52 50 52 50 50 47 46 43 40 38 54 25 43,1
Κυβόλιθος 1 27 29 31 34 40 41 43 46 49 51 52 54 57 56 55 54 55 54 52 51 48 45 42 40 57 27 46,1
Κυβόλιθος 2 27 30 32 34 37 41 42 45 47 49 51 52 55 55 54 55 54 52 51 50 48 45 42 40 55 27 45,3
Κυβόλιθος 3 26 29 30 32 36 39 42 45 48 49 51 51 54 55 54 54 54 52 51 46 44 42 41 39 55 26 44,3
Χωμάτινη επιφάνεια ΕΑΧΑ 23 26 27 29 31 35 36 39 41 44 45 47 47 45 45 45 45 44 43 42 40 39 35 34 47 23 38,6

Χώμα 25 27 31 33 38 42 44 46 49 50 54 54 54 53 51 51 50 49 49 48 45 42 38 34 54 25 44,0
Ασφαλτος, σκια 24 25 26 26 26 27 26 28 27 28 30 34 36 33 33 30 30 32 31 31 32 31 30 29 36 24 29,4

Ασφαλτος, παλιά, σκια 24 25 26 26 26 27 26 28 27 28 30 31 31 31 30 32 36 35 33 35 35 35 34 31 36 30 30,1
Γαρμπιλομωσαϊκό 1, σκια 24 24 25 26 27 27 27 27 28 30 30 31 32 32 31 30 31 31 30 31 31 32 32 29 32 28 29,1
Γαρμπιλομωσαϊκό 2, σκια 25 26 27 27 27 27 28 30 30 30 29 30 30 30 31 33 33 41 39 36 30 33 30 30,4
Γκρι μάρμαρο, σκια 23 24 25 25 25 25 26 27 26 27 28 29 29 29 29 30 30 30 31 30 30 31 30 29 31 23 27,8
Γκρι μάρμαρο 1, σκια 26 27 27 27 28 29 30 32 27 33 32 31 33 34 32 32 32 32 33 33 33 33 30 29 34 29 30,6
Γκρι μάρμαρο 2, σκια 24 25 26 27 27 27 28 29 30 27 27 31 33 30 30 29 30 32 32 30 30 29 32 31 33 27 29,0
Κυβόλιθος, σκια 24 25 26 28 27 27 27 27 28 29 29 29 30 31 31 31 31 30 30 29 30 30 30 29 31 24 28,7
Κυβόλιθος 1, σκια 25 25 27 26 28 28 28 30 30 30 30 31 33 31 30 32 32 33 33 31 31 31 31 30 33 25 29,8
Κυβόλιθος 2, σκια 25 25 27 26 28 28 28 28 30 33 32 35 36 34 33 33 33 31 31 32 32 32 33 29 36 25 30,6
Κυβόλιθος 3, σκια 27 26 28 28 28 28 30 31 31 31 31 36 36 35 34 34 34 34 33 31 34 32 33 29 36 26 31,4
Χώμα ΕΑΧΑ, σκια 25 25 26 26 27 27 27 27 29 28 28 31 31 32 30 32 30 32 30 30 29 31 32 31 32 28 29,0
Χώμα, σκια 23 24 24 25 25 26 26 27 28 28 29 29 30 29 29 30 30 30 30 30 31 30 30 29 31 23 28,0
Χαλίκι, σκια 23 24 24 25 25 26 26 27 28 30 30 31 32 31 30 30 31 31 31 31 30 31 30 29 32 28 28,6
Σημειώσεις: Η κυκλοφορία κατά τις μεσημεριανές ώρες περιορίζεται στις σκιασμένες περιοχές
Οι γυαλισμένες επιφάνειες με κλίση προκαλούν θάμβωση κατά τις απογευματινές ώρες
Τι μετρήθηκε: Κτίρια Σχολής Αρχιτεκτόνων Ε.Μ.Π.
8:00 8:30 9:00 9:30 10:00 10:30 11:00 11:30 12:00 12:30 13:00 13:30 14:00 14:30 15:00 15:30 16:00 16:30 17:00 17:30 18:00 18:30 19:00 19:30
Ταέρα (*C) 28 29 29 31 31 33 33 33 34 34 35 36 36 36 35 34 34 34 35 34 34 33 33 33
RH (%) 36 35 36 36 35 30 29 30 26 24 22 24 24 22 25 26 26 26 26 27 29 29 31 30
v αέρα (m/s) 1.0 Β 0.5 Β 1.0 Β 0,0 0,0 1.0 Β 0.5 Β 0.5 Β 0.5 Β 0.5 Β 0.5 Β 0.5 Β 0.5 Β 0.5 Β 1.5 Β 1.5 Β 0.5 Β 1.5 Β 0.5 Β 0.5 Β 1.0 Β 0.5 Β 0.0 0.5 Β
Ουρανός (όγδοα) 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8
Κτίριο Τοσίτσα
Δ Τοσίτσα, Β άκρη 25 25 25 25 25 25 26 27 27 28 29 31 30 32 35 36 38 42 43 43 43 33 32 32 43 25 31,5
Δ Τοσίτσα, Κέντρο 26 25 26 25 26 26 26 26 27 27 28 30 31 33 36 35 38 42 40 45 41 39 37 35 45 25 32,1
Δ Τοσίτσα, Ν άκρη 24 24 24 24 26 26 27 27 27 29 31 31 32 34 36 40 42 45 46 48 50 51 49 45 51 24 34,9
Ν Τοσίτσα, Δ άκρη 25 25 25 25 26 27 27 29 31 33 36 38 38 40 38 39 39 39 36 35 33 33 32 32 40 25 32,5
Ν Τοσίτσα, Κέντρο 25 25 25 25 26 27 27 28 29 30 32 34 34 33 35 34 35 35 36 34 35 35 32 32 36 25 31,0
Δ Τοσίτσα 2, Β άκρη 26 25 26 25 26 26 27 29 29 30 31 32 34 35 39 40 42 45 44 47 49 49 48 44 49 25 35,3
Δ Τοσίτσα 2, Κέντρο 26 25 25 26 26 26 27 27 28 29 30 32 32 34 36 38 39 42 44 45 46 45 40 36 46 25 33,5
Δ Τοσίτσα 2, Ν άκρη 24 24 24 24 25 26 26 27 27 28 30 31 33 34 36 38 39 41 39 37 36 35 33 33 41 24 31,3
Δ Τοσίτσα 2, πωρόλιθος 25 25 26 25 26 27 28 29 30 31 32 32 33 35 36 37 39 40 40 37 35 33 33 32 40 25 31,9
Ν Τοσίτσα, πωρόλιθος 26 26 26 26 27 28 30 32 32 34 36 38 38 38 39 39 39 39 38 36 36 35 34 33 39 26 33,5
Ν Τοσίτσα, μπεζ σοβάς 25 26 26 26 27 29 29 30 33 34 35 36 36 38 39 38 39 40 38 37 35 34 34 34 40 25 33,3
Ν Τοσίτσα, μπορντώ σοβάς 25 27 28 28 29 30 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 41 41 39 39 36 36 36 36 41 25 34,8
Ν Τοσίτσα, πωρόλιθος 26 26 26 26 27 28 30 32 34 35 37 39 38 39 39 39 40 39 39 39 38 37 36 35 40 26 34,3
Α Τοσίτσα, μπεζ σοβάς 26 25 26 29 34 38 39 41 43 42 42 41 40 40 38 37 36 36 36 34 35 35 34 33 43 25 35,8
Α Τοσίτσα, μπεζ σοβάς 27 30 32 35 39 42 42 44 44 42 40 41 40 40 38 37 37 37 37 36 37 36 35 34 44 27 37,6
Α Τοσίτσα, πωρόλιθος 26 26 27 29 34 37 37 40 40 40 40 38 38 37 37 36 36 37 36 36 36 36 35 35 40 26 35,4
Κτίριο Μπουμπουλίνας
Δ Μπουμπουλίνας, πωρόλιθο 26 26 28 28 29 29 30 31 32 32 32 35 36 37 40 45 47 51 53 54 55 47 42 38 55 26 37,6
Δ Μπουμπουλίνας, μπεζ 26 26 26 27 27 28 29 29 30 31 32 33 34 37 38 40 43 47 48 46 43 44 38 36 48 26 34,9
Δ Μπουμπουλίνας, μπορντώ 28 28 28 29 30 30 30 31 32 32 32 32 33 34 36 37 38 40 52 56 53 47 41 39 56 28 36,2
Δ Μπουμπουλίνας, πωρ. χτ. 28 27 27 27 28 28 28 28 28 28 28 29 29 29 30 30 31 38 42 44 43 38 35 35 44 27 31,6
Κτίριο Γκίνη
Β Γκίνη, πωρόλιθος, Δ 26 27 29 29 29 30 30 30 30 30 31 31 33 34 34 34 34 34 34 34 34 34 33 32 34 26 31,5
Β Γκίνη, πωρόλιθος, Α 26 26 26 26 28 28 29 30 32 32 33 32 32 33 33 32 32 33 33 33 33 33 32 32 33 26 30,8
Β Γκίνη, μπεζ σοβάς, Δ 26 28 29 29 30 29 29 30 30 30 31 31 33 34 34 33 34 33 34 34 34 34 33 32 34 26 31,4
Β Γκίνη, μπεζ σοβάς, Α 26 25 25 28 28 29 30 30 30 31 32 30 33 33 34 33 33 33 33 33 33 33 32 32 34 25 30,8
Β Γκίνη, μπορντώ σοβάς, Δ 26 26 28 28 30 30 30 30 30 30 30 30 32 34 33 33 33 36 37 36 36 35 34 33 37 26 31,7
Β Γκίνη, μπορντώ σοβάς, Α 26 27 27 30 32 33 34 34 35 35 35 34 34 35 34 33 33 33 33 33 33 33 33 33 35 26 32,6
Α Γκίνη, μπεζ σοβάς 26 26 27 32 37 39 39 39 39 38 37 36 35 35 35 34 33 34 34 33 34 33 33 33 39 26 34,2
Α Γκίνη, πωρόλιθος 25 25 26 27 34 36 38 39 38 38 37 36 35 34 34 34 34 34 33 34 34 33 33 33 39 25 33,5
Κτίριο Αβέρωφ
Α Αβέρωφ, σοβάς 25 30 37 39 42 42 42 42 41 40 38 35 35 35 34 33 33 33 33 33 33 33 33 33 42 25 35,6
Α Αβέρωφ, γκρι μάρμαρο 24 30 34 37 38 39 40 40 41 40 38 36 36 38 38 37 37 36 36 35 35 33 33 33 41 24 36,0
Ν Αβέρωφ, σοβάς 25 26 27 27 27 28 30 32 33 34 35 36 37 35 35 35 34 34 33 34 33 34 34 33 37 25 32,1
Ασφαλτος, μεσαία 28 29 35 38 42 45 47 50 53 54 56 58 60 61 61 59 59 57 56 55 48 44 43 42 61 28 49,2
Ασφαλτος, νέα 26 25 27 26 28 28 36 43 49 51 54 56 57 59 59 58 57 57 52 50 49 45 41 38 59 25 44,6
Ασπρες πλάκες 24 26 31 33 36 38 39 44 46 48 50 50 49 37 35 35 35 34 34 33 33 35 35 33 50 24 37,2
Μάρμαρο, γκρι σκούρο 28 27 28 28 27 35 39 44 48 49 50 55 58 55 57 57 55 53 52 51 46 42 40 39 58 27 44,3
Μάρμαρο, γκρι ανοιχτό 27 26 27 27 27 33 38 43 45 46 48 53 56 54 53 53 52 51 50 49 46 42 40 39 56 26 42,7
Μάρμαρο, άσπρο 28 26 27 27 27 32 36 43 45 46 47 54 51 53 54 51 51 51 49 48 44 42 40 39 54 26 42,1
Μάρμαρο, μπεζ 27 27 28 27 27 32 39 43 46 47 49 55 52 54 54 53 51 51 49 48 43 41 38 37 55 27 42,4
Θάμνος 23 22 23 24 22 23 24 33 37 36 36 35 36 36 33 33 31 29 28 29 31 30 29 29 36 22 29,7
Aσφαλτος, νέα, σκια 22 22 23 23 24 26 28 28 28 29 30 29 29 30 30 31 31 31 31 31 31 31 31 31 31 22 28,3
Σημειώσεις: Οι σοβάδες όλων των κτιρίων έχουν χρώμα μπεζ ανοιχτό.

Ως πωρόλιθος, αναφέρεται η επένδυση με μάρμαρο Καπανδρίτη των κολωνών στο επίπεδο του ισογείου.
Ο σοβάς του Κτιρίου Αβέρωφ ήταν περισσότερο ώχρα, παρά μπεζ.
Περιοχή μέτρησης: Πολυτεχνειούπολη Ζωγράφου
Τι μετρήθηκε: Νότια όψη Κτιρίου Χημικών Μηχανικών, Διαδρομή Ν - Β, Πλατείες Κέντρου, Θεατράκι
8:00 8:30 9:00 9:30 10:00 10:30 11:00 11:30 12:00 12:30 13:00 13:30 14:00 14:30 15:00 15:30 16:00 16:30 17:00 17:30 18:00 18:30 19:00 19:30
Ταέρα (*C) 31 32 32 32 32 34 34 37 36 37 36 36 36 35 34 33 34 34 34 34 34 34 33 33
RH (%) 39 38 34 32 31 29 29 27 29 26 29 30 34 35 38 38 39 40 40 40 39 38 41 41
v αέρα (m/s) 0,0 0.5 Β 1.5 Β 2.5 Β 2.5 Β 1.5 ΒΑ1.5 ΒΑ1.5 ΒΑ1.5 ΒΑ 2.0 Α 4.0 ΒΑ4.0 ΒΑ3.5 ΒΑ4.0 ΒΑ3.5 ΒΑ4.0 ΒΑ4.0 ΒΑ3.0 ΒΑ2.0 ΒΑ2.0 ΒΑ2.0 ΒΑ1.0 ΒΑ0.5 ΒΑ 0.0
Ουρανός (όγδοα) 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8
Κτίριο Χημ. Μηχανικών
PV NA άκρη 26 26 27 29 30 33 37 37 37 38 39 44 40 36 35 35 33 34 32 31 31 30 29 29 44 26 33,3
PV κέντρο 25 25 26 28 29 31 33 34 35 36 39 39 36 35 34 34 34 33 31 31 31 30 29 28 39 25 31,9
PV ΝΔ άκρη 24 24 24 27 27 30 33 34 35 35 37 39 35 33 32 33 34 33 33 32 31 30 29 30 39 24 31,4
PV 23 23 23 26 26 29 30 32 34 37 38 37 36 33 33 34 33 33 34 34 30 30 29 29 38 23 31,1
PV 24 24 24 25 26 27 29 31 34 33 35 36 34 33 30 30 31 31 32 32 32 31 29 28 36 24 30,0
Εμφανές σκυρόδεμα 26 26 26 28 27 32 34 33 34 34 37 37 36 34 33 33 33 34 33 33 33 33 32 32 37 26 32,2
Τουβλάκι 24 24 25 26 26 28 30 30 33 34 35 37 36 36 36 37 35 35 35 34 34 34 33 32 37 24 32,0
Τοίχος με αμπέλοψη 26 26 27 28 28 30 31 32 32 33 33 34 34 33 32 33 31 31 31 31 31 30 30 30 34 26 30,7
Πλατείες Κέντρου
Ασφαλτος 29 31 35 38 40 44 46 49 52 53 53 53 54 53 53 52 50 50 47 46 42 38 37 35 54 31 45,0
Ασφαλτος παλιά 28 30 30 35 38 40 42 45 46 48 49 49 50 49 49 49 48 48 46 44 43 42 40 38 50 30 42,8
Μπετόν άσπρο 26 28 29 32 33 35 37 38 40 42 42 43 43 42 42 42 41 41 40 40 39 37 36 35 43 26 37,6

Μπετόν γκρι ανοιχτό 28 29 30 32 35 37 39 42 45 45 46 47 47 48 48 48 47 47 46 45 44 42 41 39 48 28 41,5
Μπετόν γκρι ανοιχτό 25 25 25 26 30 34 38 41 44 46 48 49 49 50 49 49 49 49 47 46 45 43 42 40 50 25 41,2
Μπετόν γκρι σκούρο 26 26 32 36 37 41 43 46 48 50 51 54 54 54 53 53 53 53 51 50 48 47 42 41 54 26 45,4
Μπετόν γκρι σκούρο 27 29 31 34 36 39 41 45 48 49 50 51 52 52 52 52 52 51 50 48 46 45 43 42 52 27 44,4
Μπετόν μπορντώ 26 26 26 27 33 38 40 43 46 47 49 50 50 51 50 50 50 50 48 47 46 44 42 39 51 26 42,4
Μπετόν μπορντώ 28 29 31 33 36 39 41 43 46 47 49 49 50 50 50 50 49 50 48 47 46 44 43 40 50 28 43,3
Μπετόν καθιστικού 27 27 29 33 35 38 40 44 47 48 49 48 49 48 47 48 47 46 43 41 40 38 38 36 49 27 41,1
Μπετόν καθιστικού 27 28 32 35 37 42 43 44 49 50 51 52 52 51 51 51 50 49 47 45 44 43 38 38 52 27 43,7
Μπετόν / τσιμεντοκονία 27 29 32 35 37 40 43 44 47 48 49 49 49 50 50 50 49 49 48 46 44 43 41 39 50 29 43,3
Βοτσαλωτό άσπρο 27 28 29 31 33 35 38 39 41 43 44 45 45 45 44 45 45 45 43 42 40 39 37 36 45 27 39,1

Βοτσαλωτό άσπρο 26 27 28 30 31 35 35 37 39 40 40 42 41 43 42 41 41 41 40 39 38 37 36 35 43 26 36,8
Βοτσαλόπλακες 1 27 29 31 34 37 39 40 44 45 46 48 49 49 49 48 48 47 47 47 46 45 44 42 40 49 27 42,5
Βοτσαλόπλακες 2 27 29 32 35 38 41 43 46 47 49 50 50 51 51 50 50 49 49 47 46 44 42 40 39 51 29 43,5
Ξύλο βαμμένο κόκκινο 29 33 37 43 44 49 51 54 56 56 55 53 53 52 52 52 48 48 44 44 34 31 28 27 56 33 44,7

Χώμα 30 31 34 37 39 42 46 48 52 52 53 53 51 50 50 51 49 48 45 43 41 40 36 35 53 30 44,0
Ασφαλτος, σκια 25 25 26 25 26 27 27 27 27 27 28 27 28 28 28 29 28 29 29 29 29 29 29 29 29 25 27,5

Μπετόν άσπρο, σκια 27 27 27 28 28 29 28 29 28 28 28 28 29 29 28 29 30 31 31 29 29 29 28 28 31 27 28,5
Μπετόν, σκια 25 26 25 26 26 25 26 26 26 26 27 27 27 27 27 27 27 28 28 28 28 28 28 29 28 25 26,8
Μπετόν καθιστικού, σκια 27 27 29 26 26 26 27 27 28 28 27 28 29 27 27 27 28 29 29 30 30 28 28 28 29 27 27,8
Βοτσαλωτό, σκια 25 26 25 25 27 26 26 27 27 27 27 27 27 28 28 28 28 28 29 29 29 29 28 29 29 25 27,3
Βοτσαλόπλακες, σκια 25 25 25 26 27 28 28 28 28 28 28 28 29 29 29 29 30 29 30 30 29 29 30 28 30 25 28,1
Σημειώσεις: Στις Πλατείες Κέντρου, κυριαρχούν οι επιφάνειες μπορντώ και γκρι σκυροδέματος.
Δεν υπάρχει καθόλου σκιασμός, καθώς στα παρτέρια, υπάρχουν μόνο θάμνοι και χαμηλά δέντρα.
Ο τοίχος με την αμπέλοψη έχει γαλάζιο χρώμα.
Ερώτηση: Αλλάζουν οι θερμοφυσικές ιδιότητες ενός υλικού, όταν αυτό βαφτεί με χρώμα, όπως π.χ. το ξύλο στο Θεατράκι που είναι βαμμένο με κόκκινη λαδομπογιά
και το μπετόν που είναι βαμμένο με λευκό ελαστομερές;;;
Ημερομηνία: 4 Ιουλίου 2004
Τι μετρήθηκε: Τέσσερα κτίρια στην οδό Βουλιαγμένης
7:30 8:00 8:30 9:00 9:30 10:00 10:30 11:00 11:30 12:00 12:30 13:00 13:30 14:00 14:30 15:00 15:30 16:00 16:30 17:00 17:30 18:00 18:30 19:00 19:30 20:00
Ταέρα (*C) 31 32 33 32 33 34 35 34 36 36 36 37 36 37 38 37 36 36 35 34 34 33 32 33 32 33
RH (%) 43 39 41 40 40 37 36 36 33 32 33 32 32 31 30 30 30 29 33 32 33 34 37 36 36 35
v αέρα (m/s) 1.5 Β 1.0 Β 3.0 Β 3.5 Β 3.0 Β 3.0 Β 3.0 Β 4.0 Β 2.0 Β 4.0 Β 2.5 ΒΑ2.5 ΒΑ 4.0 Β 4.0 Β 2.0 ΒΑ3.0 ΒΑ3.0 ΒΑ3.0 ΒΑ3.0 ΒΑ3.0 ΒΑ3.0 ΒΑ3.0 ΒΑ4.0 ΒΑ5.0 ΒΑ5.0 ΒΑ4.0 ΒΑ
Ουρανός (όγδοα) 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0-1/8 0-1/8 0-1/8 0-1/8 0-1/8 0-1/8 0-1/8 0-1/8 0/8 0/8 0/8 0-1/8 0/8 0/8 0/8 0/8
Υλικό / Ώρα 7:30 8:00 8:30 9:00 9:30 10:00 10:30 11:00 11:30 12:00 12:30 13:00 13:30 14:00 14:30 15:00 15:30 16:00 16:30 17:00 17:30 18:00 18:30 19:00 19:30 20:00 max min mean
Κτίριο 1
Α όψη Λευκός σοβάς, εσ. 30 32 33 33 34 33 32 32 32 32 32 32 32 32 33 32 32 32 32 31 31 30 31 31 31 30 34 30 31,8
Α όψη Λευκός σοβάς 29 30 30 31 32 32 33 34 34 33 33 34 32 32 33 32 33 33 32 32 31 31 31 31 30 30 34 29 31,8
Ν όψη 29 29 28 29 30 31 32 32 32 31 32 34 33 34 35 35 35 35 35 34 34 33 33 32 32 32 35 28 32,3
Ν όψη 29 29 28 29 30 31 32 32 32 32 33 35 34 35 36 36 36 36 36 36 35 35 35 34 33 32 36 28 33,1
Κτίριο 2
Δ όψη σοβάς 26 26 26 27 27 28 29 28 29 29 30 32 31 34 36 37 38 38 38 39 38 38 38 36 34 32 39 26 32,5
ΒΔ όψη σοβάς 28 28 28 29 30 30 30 31 31 31 32 33 34 34 35 36 36 36 36 37 38 38 37 36 35 34 38 28 33,2
Β όψη πωρόλιθος 28 28 29 30 31 31 32 33 33 33 33 34 34 34 35 35 36 36 36 37 35 33 33 32 31 30 37 28 32,8
ΒΑ όψη πωρόλιθος 30 34 36 39 40 42 43 43 42 42 40 38 36 36 35 34 34 34 33 32 32 31 31 31 30 30 43 30 35,7
ΒΑ όψη πωρόλιθος 31 33 37 39 40 42 44 43 43 42 40 39 38 36 35 35 35 34 33 33 33 32 32 31 31 30 44 31 36,2
Α όψη πωρόλιθος μπεζ 27 32 35 38 39 43 45 45 44 42 42 40 38 37 36 35 34 33 33 32 31 30 30 30 29 29 45 27 35,7
Α όψη πωρόλιθος κρεμ 27 30 33 35 35 37 40 40 38 38 38 37 35 34 34 33 33 32 32 32 30 30 29 29 29 29 40 27 33,4
Α όψη σοβάς άσπρος 28 31 32 33 34 35 37 37 36 36 36 36 34 34 34 33 33 32 33 32 31 31 31 31 30 30 37 28 33,1
Κτίριο 3
Δ όψη μαύρος γρανίτης 25 25 25 25 26 27 28 28 28 28 31 32 34 36 38 42 45 48 51 53 53 53 55 52 50 45 55 25 37,8
Δ όψη μαύρος γρανίτης 25 25 25 26 27 28 28 28 28 31 32 34 36 38 42 45 49 53 54 57 59 59 59 56 53 48 59 25 40,2
Α όψη μαύρος γρανίτης 33 38 42 47 52 54 55 55 53 51 49 46 44 43 42 40 40 39 38 37 36 35 35 34 34 33 55 33 42,5
Α όψη μαύρος γρανίτης 36 41 45 48 50 51 50 45 43 40 38 36 36 37 36 36 37 37 36 35 34 33 32 32 32 32 51 32 38,8
Ν όψη μαύρος γρανίτης 28 30 30 32 35 36 39 42 44 45 47 47 47 46 46 46 45 43 41 40 38 37 36 35 34 33 47 28 39,3
ΝΔ όψη γκρι σοβάς 27 27 28 29 29 30 30 30 32 32 34 35 37 41 44 47 50 52 55 57 58 57 56 53 50 43 58 27 40,9
ΝΔ όψη μαύρος γρανίτης 27 27 28 29 29 30 30 32 32 34 38 40 42 45 48 51 54 56 58 60 59 58 56 52 47 46 60 27 42,6
Κτίριο 4
Β όψη γκρι γρανίτης 30 30 30 31 32 32 33 33 34 34 35 35 36 36 38 37 38 38 38 40 39 39 40 38 37 35 40 30 35,3
Β όψη γκρι γρανίτης 30 31 33 34 35 36 38 38 38 38 39 38 37 37 38 37 38 39 39 42 41 41 41 36 34 32 42 30 36,9
Α όψη γκρι γρανίτης 38 44 47 50 50 50 51 50 48 46 44 42 39 37 36 36 36 36 35 35 34 34 34 33 32 32 51 32 40,3
Α όψη γκρι γρανίτης 38 42 44 46 45 47 48 46 44 43 42 40 39 39 36 36 36 36 35 34 33 32 32 32 31 31 48 31 38,7
Α όψη τζάμι 33 36 36 39 38 42 40 40 41 40 39 36 36 36 35 35 34 35 35 31 30 30 29 28 28 28 42 28 35,0
Ν όψη γκρι γρανίτης 28 30 33 36 40 43 47 49 51 52 53 53 52 50 48 47 46 44 42 40 37 36 35 34 33 32 53 28 42,0
Ν όψη γκρι γρανίτης 26 28 30 33 35 40 42 45 48 49 51 47 48 46 45 44 42 41 40 38 35 34 33 32 31 31 51 26 39,0
Ν όψη γκρι σοβάς 29 30 32 33 35 36 36 38 40 41 44 42 42 42 41 41 41 39 37 36 35 35 35 33 33 32 44 29 36,8
Ν όψη τζάμι 26 28 29 30 31 34 35 37 37 37 38 38 36 36 36 35 35 35 33 31 30 30 29 30 30 30 38 26 32,9
Δ όψη γκρι σοβάς 27 27 27 28 28 28 29 29 30 31 34 36 39 43 47 50 53 56 58 60 60 60 59 55 52 44 60 27 41,9
Δ όψη γκρι γρανίτης 25 26 27 28 28 28 28 31 32 34 36 38 41 45 48 52 56 58 60 62 60 60 58 52 48 47 62 25 42,6
Ασφαλτος 28 30 33 36 39 41 45 48 50 51 53 55 56 57 57 58 57 56 55 53 50 48 45 42 39 37 58 28 46,9
Ασφαλτος 28 30 33 36 39 41 45 48 50 51 53 55 56 57 57 58 57 56 55 48 43 41 39 37 35 33 58 28 45,4
Ασπρες κοινές πλάκες 24 25 26 29 30 32 34 36 38 40 42 44 44 45 46 47 47 46 45 45 43 41 39 37 35 33 47 24 38,2
Ασπρες κοινές πλάκες 24 25 26 29 30 32 34 36 38 40 42 44 44 45 46 47 47 46 45 45 42 38 36 35 33 31 47 24 37,7
Ασπρα μωσαικά 25 26 27 28 30 31 33 34 35 36 38 39 39 40 40 40 40 39 39 37 35 34 34 32 31 30 40 25 34,3
Ασπρα μωσαικά 25 26 27 28 30 31 33 34 35 36 38 39 39 40 40 40 40 39 34 33 31 30 30 29 29 29 40 25 33,3
Χαλικόπλακες άσπρες 27 27 28 29 30 31 33 34 35 36 38 38 38 40 40 40 40 39 38 37 35 34 34 33 29 29 40 27 34,3
Βοτσαλόπλακες 29 30 32 34 38 40 42 44 46 48 49 51 52 54 54 54 54 54 53 51 48 46 44 42 38 36 54 29 44,7
Χώμα, ξερό 26 30 34 38 41 45 47 51 50 53 52 55 56 53 54 55 52 42 37 35 34 33 32 31 30 29 56 26 42,1

Ασπρο χαλίκι 26 25 32 35 37 39 42 44 45 46 45 47 48 47 47 46 46 45 37 34 33 31 30 30 29 29 48 25 38,3
Γρασίδι 24 25 26 27 29 29 30 32 33 33 33 35 34 34 34 35 34 33 33 31 30 29 29 28 27 27 35 24 30,5
Θάμνοι 26 28 29 28 27 28 29 29 30 31 31 30 31 32 30 31 30 30 29 30 29 29 28 28 29 28 32 26 29,2
Χαλικόπλακες άσπρες, σκι 27 27 27 27 27 27 27 27 28 28 29 29 29 30 31 31 31 31 31 31 31 31 31 30 29 29 31 27 29,1

Βοτσαλόπλακες, σκια 27 27 27 28 28 28 28 28 29 29 30 30 30 31 32 32 32 32 32 32 32 31 30 30 29 29 32 27 29,7
Σημειώσεις: Η άσφαλτος, οι κοινές πλάκες πεζοδρομίου και οι βοτσαλόπλακες βρίσκονταν σε δρόμο, ο οποίος είχε κλίση 10 - 20 μοίρες προς το νότο.
Στις 16:30, στο 2ο κτίριο, ο σοβάς είχε θερμοκρασία 56, ο μαύρος γρανίτης 58, ενώ οι βοτσαλόπλακες 58 (!!!)
Ο θάμνος αποτελεί εναλλακτική εδαφοκάλυψη αντί για το γρασίδι, σε περιοχές που δεν χρησιμοπιούνται για κίνηση. Ο θάμνος ήταν μάλλον λεβαντίνη.
Αντίφαση: Για τα κτίρια θέλουμε συμπαγείς όψεις με μικρότερες γυάλινες επιφάνειες. Αν όμως έχουμε όψεις με εκτεταμμένες επιφάνειες σκουρόχρωμων υλικών επικάλυψης?
Ημερομηνία: 8 Ιουλίου 2004
Τι μετρήθηκε: Πεζόδρομος Κοραή, Πλατεία Κλαυθμώνος, Πλατεία Δικαιοσύνης, Εσωτερικό Αίθριο Αρσακείου (Πόλις)
7:30 8:00 8:30 9:00 9:30 10:00 10:30 11:00 11:30 12:00 12:30 13:00 13:30 14:00 14:30 15:00 15:30 16:00 16:30 17:00 17:30 18:00 18:30 19:00
Ταέρα (*C) 28 28 29 29 29 29 31 32 32 33 34 34 34 34 33 34 34 35 34 34 34 33 33 32
RH (%) 31 29 30 27 29 29 26 22 22 18 18 18 18 18 18 18 18 19 20 20 20 22 22 21
v αέρα (m/s) 0.5 Β 0.5 Β 1.0 Β 2.0 Β 3.5 Β 3.0 Β 2.5 Β 3.0 Β 2.5 Β 2.5 Β 2.0 Β 1.0 Β 2.0 Β 2.5 Β 2.5 Β 2.5 Β 2.5 Β 1.5 Β 1.5 Β 2.6 Β 2.2 Β 1.8 Β 2.2 Β 1.8 Β
Ουρανός (όγδοα) 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8
Πεζόδρομος Κοραή
Καθιστικό μπετόν 25 26 27 28 31 33 34 36 38 37 40 41 42 42 43 43 43 41 40 40 38 34 32 32 43 25 36,1
Μπεζ κερ. κυβ., παλίος 25 26 28 29 32 34 35 38 41 41 43 47 47 46 47 47 47 47 47 46 44 35 33 31 47 25 39,0
Μπεζ κερ. κυβ., νέος 24 24 23 23 23 26 30 35 37 38 41 43 43 43 45 45 45 44 44 42 40 33 32 30 45 23 35,5
Μπεζ κερ. κυβ., νέος, σκια 25 25 24 24 24 25 25 25 25 26 27 27 26 26 28 27 28 29 29 30 30 29 28 28 30 24 26,7
Πλατεία Κλαυθμώνος
Γαρμπιλομωσαϊκό, άσπρο 1 22 23 23 27 31 34 37 40 42 44 47 47 50 49 51 51 51 51 50 49 48 46 44 42 51 22 41,6
Γαρμπιλομωσαϊκό, μαύρο 1 23 23 24 29 32 36 39 42 44 46 50 51 52 52 54 56 56 55 54 53 51 48 45 44 56 23 44,1
Χαλικόπλακες κόκκινες 24 24 24 24 31 35 38 41 44 44 49 49 51 50 52 52 52 52 51 50 49 47 45 43 52 24 42,5
Γρασίδι 15 17 24 25 25 31 31 30 32 33 34 35 34 34 35 34 34 34 33 31 32 30 27 27 35 15 29,9
Γαρμπιλομωσαϊκό, άσπρο 3, σ 24 24 24 25 25 26 26 27 27 27 28 27 27 27 30 30 31 31 31 31 31 31 29 29 31 24 27,8

Γαρμπιλομωσαϊκό, μαύρο 3, σ 25 25 25 26 26 26 27 28 28 28 29 28 28 28 31 31 32 31 31 31 30 30 30 30 32 25 28,5
Χαλικόπλακες κόκκινες, σκια 25 25 25 25 25 25 26 26 27 26 28 28 29 31 32 33 32 32 31 31 30 30 29 29 33 25 28,3
Χώμα, ξερό, σκια 22 21 22 21 22 23 23 24 23 25 26 26 27 27 28 27 28 28 29 29 29 28 27 27 29 21 25,5
Πλατεία Δικαιοσύνης
Ασφαλτος 26 27 29 34 37 40 44 46 49 50 53 55 56 57 58 59 59 57 57 55 54 51 47 44 59 26 47,7
Πλάκες μωσαϊκές κόκκινες 23 22 22 25 29 32 35 38 40 41 45 47 48 50 51 50 50 50 49 48 46 41 38 35 51 22 39,8
Βοτσαλόπλακες 23 22 23 26 30 33 37 38 42 44 47 50 50 52 53 53 53 53 52 51 49 44 41 38 53 22 41,8
Μάρμαρο χτυπημένο 25 27 29 34 33 35 38 41 42 42 45 47 48 49 49 49 49 49 49 48 47 46 44 40 49 25 41,9
Αδροί μαρμάρινοι κυβόλιθοι 23 25 28 29 31 34 36 37 39 40 42 44 46 46 45 46 46 46 45 45 43 39 36 34 46 23 38,5
Χαλίκι 20 22 24 29 31 34 37 40 40 41 44 45 45 46 47 46 45 45 44 44 43 40 37 34 47 20 38,5
Ατσάλινο πλεγμα 24 26 27 24 24 30 31 32 32 32 32 32 34 35 35 36 36 38 38 37 36 35 32 28 38 24 31,9
Ασφαλτος, σκια 26 26 27 26 27 27 28 28 29 29 28 28 29 46 42 41 29 26 30,4

Μάρμαρο χτυπημένο, σκια 24 25 26 27 27 27 28 29 30 30 31 32 33 33 33 32 31 32 32 33 32 31 31 31 33 30 30,0
Χαλίκι, σκια 24 25 24 25 26 27 28 28 29 29 30 31 30 31 32 31 32 32 32 33 33 33 33 31 33 24 29,5
Γρασίδι, σκια 17 19 20 21 22 23 24 25 26 27 26 30 32 30 27 25 26 27 28 30 28 28 27 27 32 17 25,6
Πόλις
Μάρμαρο γκρι 23 27 29 30 32 35 38 40 42 42 44 47 47 47 47 47 47 46 42 37 34 33 32 31 47 23 38,3
Μάρμαρο γκρι 23 27 29 30 32 35 38 40 42 42 44 47 47 47 47 47 47 46 45 43 41 40 37 35 47 23 39,6
Μάρμαρο γκρι, σκια 25 25 26 25 26 26 25 27 27 27 27 27 27 28 29 29 29 29 28 30 29 30 30 30 30 25 27,5
Α όψη, άσπρο μάρμαρο 27 30 32 33 33 33 33 33 33 33 32 32 31 31 31 30 30 30 30 30 30 30 30 30 33 30 31,1
Σημειώσεις:
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 2 : ΜΕΤΡΗ∑ΕΙ∑ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑΚΩΝ ΘΕΡΜΟΚΡΑ∑ΙΩΝ
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 2.2: ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΕ∑ ΜΕΤΡΗ∑ΕΙ∑ ∑Ε ΕΙΓΜΑΤΑ ΥΛΙΚΩΝ
ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ ΘΕ∑Η
Ημερομηνία: 10 Ιουλίου 2004 (1η ημέρα)
Περιοχή μέτρησης: Βουλιαγμένη Αττικής
Τι μετρήθηκε: Δείγματα υλικών σε οριζόντια θέση
8:00 9:00 10:00 11:00 12:00 13:00 14:00 15:00 16:00 17:00 18:00 19:00 20:00
Ταέρα (*C) 30 31 31 32 33 34 34 34 36 36 35 34 32
RH (%) 46 46 44 46 34 31 30 31 25 25 23 24 27
v αέρα (m/s) 0.5 Β 0 1.8 Β 0.8 ΒΑ 1.9 ΒΑ 2.6 ΒΑ 1.2 ΒΑ 0.4 Ν 2.1 ΒΑ 1.5 ΒΑ 1.0 ΒΑ 2.3 ΒΑ 1.8 ΒΑ
Ουρανός (όγδοα) 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8
Υλικό / Ώρα 8:00 9:00 10:00 11:00 12:00 13:00 14:00 15:00 16:00 17:00 18:00 19:00 20:00 max min mean
Μωσαϊκή 1 κίτρινο 24 26 31 36 39 42 44 44 44 43 41 37 35 44 24 37,4
28,5 31,5 34,2 39,4 41 43,7 44,2 45,7 43,8 43,6 41,6 38,9 36,2 45,7 28,5 39,4
άσπρο 24 25 30 33 36 38 40 41 41 39 39 36 33 41 24 35,0
28,4 30,6 33,5 37,9 39,5 41,6 42,2 43,4 42,6 41,6 39,7 38,3 35,8 43,4 28,4 38,1
κόκκινο 25 30 38 44 49 52 55 55 55 53 47 43 38 55 25 44,9
29 34,3 37,7 45,8 48 51,1 54,1 52 50,8 48,1 45,8 41,1 35,9 54,1 29 44,1
γκρι 25 31 39 47 52 55 58 58 57 54 48 44 38 58 25 46,6
29 33,5 40,1 48,8 49,1 50,3 55,7 55 52,5 50,2 46,2 42,3 39,1 55,7 29 45,5
Μωσαϊκή 2 κίτρινο 24 27 32 37 41 43 45 46 45 43 41 37 33 46 24 38,0
28,5 32,5 36,3 39,9 42,5 45,3 45,4 45,1 43,3 43,8 41 38,5 36,2 45,4 28,5 39,9
άσπρο 24 25 30 33 36 39 40 41 41 40 38 36 33 41 24 35,1
28,4 32,5 35,2 37,5 40,2 42 42,9 43,7 42,6 42,2 39,7 37,5 35,7 43,7 28,4 38,5
κόκκινο 25 29 36 43 47 53 53 52 51 49 44 41 37 53 25 43,1
28,6 34,6 39 43,3 45,5 49,8 49,5 48,7 46,3 48,2 42,4 40,6 37 49,8 28,6 42,6
γκρι 28 30 39 47 52 55 57 58 57 53 47 43 37 58 28 46,4
29 36,1 42,3 45,8 50 53,8 53,3 54,3 47,5 51,2 44,5 41,6 36,8 54,3 29 45,1
Πλάκα απλή κίτρινο 25 27 33 38 42 44 46 47 46 44 42 38 34 47 25 38,9
29,5 33,5 37,1 39,7 43,4 44,1 44,6 47,1 44 43,2 40,9 38 35,8 47,1 29,5 40,1
άσπρο 25 26 30 33 36 38 39 40 40 38 37 34 32 40 25 34,5
29 32,9 34,8 36,1 39,2 40,1 41,1 41,1 40,8 40,8 38,4 36,5 34,5 41,1 29 37,3
κόκκινο 25 29 34 39 43 46 48 48 47 45 42 39 35 48 25 40,0
29,1 33,9 37,1 40,3 43,9 44,4 45,1 45,8 44,6 43,1 40,7 38,3 35,1 45,8 29,1 40,1
γκρι 25 29 33 38 42 45 47 48 47 44 41 39 35 48 25 39,5
29,1 34,1 36,9 39,6 43,5 43,5 44,6 45,8 44,4 43,2 40,4 37,5 35,1 45,8 29,1 39,8
Πλάκα ριγέ κίτρινο 25 27 32 38 41 43 45 47 45 43 41 38 34 47 25 38,4
κόκκινο 25 29 34 40 44 46 48 49 48 46 42 39 35 49 25 40,4
γκρι 25 29 35 41 44 47 49 50 49 47 43 40 36 50 25 41,2
Μάρμαρο γκρι-μπεζ 24 28 34 40 45 48 50 51 49 47 44 39 35 51 24 41,1
μπεζ 24 26 32 37 40 43 46 47 45 43 41 38 34 47 24 38,2
γκρι 25 27 33 40 44 48 50 51 50 48 46 41 37 51 25 41,5
άσπρο 23 23 26 28 31 34 35 36 36 36 35 33 31 36 23 31,3
ώχρα 25 29 33 41 44 47 49 51 51 47 44 40 36 51 25 41,3
γκρι σκούρο 24 29 36 44 48 52 55 55 54 52 47 44 39 55 24 44,5
γκρι ανοιχτό 23 28 32 36 40 41 44 45 42 40 38 36 33 45 23 36,8
Κεραμικό καφέ χοντρό 24 28 35 44 45 48 49 49 46 43 39 36 31 49 24 39,8
30,1 34,7 37,4 42,8 45,4 45,9 46 47 44,1 43,8 40,5 37,6 34,5 47 30,1 40,8
λεπτό 24 29 37 44 46 49 50 50 47 44 41 37 32 50 24 40,8
29,8 35,1 39,4 43,4 45,9 46,6 47,3 46,3 45,2 44 41,1 37,8 34,6 47,3 29,8 41,3
Κεραμικό άσπρο χοντρό 23 27 32 38 41 42 45 45 44 42 38 36 32 45 23 37,3
29,5 34 38,3 40,9 43,2 42,6 45,1 44,6 43,3 42,9 39,9 37,9 34,9 45,1 29,5 39,8
λεπτό 23 26 32 38 40 42 44 45 44 43 39 36 32 45 23 37,2
29,5 34 38,1 40,7 42,6 43,2 43,8 44,3 43,5 42,6 40,4 38,1 35,2 44,3 29,5 39,7
Κυβόλιθος ορθ. κίτρινο 25 27 32 38 42 44 46 45 44 43 41 38 34 46 25 38,4
άσπρο 25 27 32 37 41 43 45 45 44 42 40 37 33 45 25 37,8
κόκκινο 25 29 36 43 46 48 50 49 48 46 43 40 35 50 25 41,4
γκρι 26 31 39 46 50 52 54 54 52 49 45 42 36 54 26 44,3
8:00 9:00 10:00 11:00 12:00 13:00 14:00 15:00 16:00 17:00 18:00 19:00 20:00 max min mean
Κυβόλιθος τετρ. cotto 25 28 34 40 43 45 47 47 45 44 40 38 34 47 25 39,2
ώχρα 25 28 34 40 43 45 46 46 45 43 39 38 34 46 25 38,9
άσπρο 25 27 32 38 40 42 43 44 42 41 38 36 33 44 25 37,0
πορφυρό 25 30 35 41 44 47 48 49 48 46 43 40 35 49 25 40,8
terracota 25 29 34 40 43 45 47 47 46 44 41 39 35 47 25 39,6
σαχάρα 25 28 32 37 41 43 44 45 43 42 40 37 34 45 25 37,8
καφέ 26 31 37 43 47 49 50 52 51 50 47 43 37 52 26 43,3
ανθρακί 26 31 37 44 47 50 52 52 51 50 46 43 38 52 26 43,6
γκρι 25 30 36 42 45 47 49 49 48 46 44 41 36 49 25 41,4
Ελαφρομπετόν 25 31 39 49 48 50 49 46 45 43 41 36 30 50 25 40,9
Πυρότουβλο κίτρινο 26 29 35 43 45 47 47 47 45 43 42 37 32 47 26 39,8
κόκκινο 26 29 36 43 44 46 47 47 45 44 42 38 33 47 26 40,0
γκρι 26 30 38 45 47 49 50 50 47 46 44 39 34 50 26 41,9
Χώμα ανοιχτόχρωμο 23 34 43 55 56 59 60 56 52 49 44 40 33 60 23 46,5
σκουρόχρωμο 25 32 43 50 52 60 62 57 48 44 43 39 31 62 25 45,1
Χαλίκια 25 29 35 41 43 45 47 50 46 42 41 36 31 50 25 39,3
Ασφαλτος παλιά 25 29 36 43 47 51 52 53 52 50 47 43 38 53 25 43,5
Ασφαλτος νέα 1 25 31 42 53 56 61 63 64 63 58 50 47 39 64 25 50,2
Ασφαλτος νεά 2 25 28 44 58 57 63 64 65 60 53 47 44 36 65 25 49,5
Ξύλο merbau 25 25 41 51 49 53 54 58 52 48 47 40 33 58 25 44,3
teak 24 26 41 50 48 52 52 54 49 45 44 37 31 54 24 42,5
Οξύμαχο σκούρο 25 26 35 43 45 48 50 51 49 46 44 38 34 51 25 41,1
ανοιχτό 25 26 33 39 41 44 47 48 46 44 43 38 34 48 25 39,1
Σχιστόπλακα 24 25 38 47 49 52 55 57 54 51 48 41 35 57 24 44,3
Κυβόλιθος πέτρα α/μ 22 24 34 41 42 44 46 48 46 44 42 37 31 48 22 38,5
κόκκινο 1 23 25 34 41 43 46 49 51 49 47 45 39 33 51 23 40,4
κόκκινο 2 23 25 35 43 44 48 49 51 49 47 45 39 33 51 23 40,8
γκρι 23 24 34 41 44 46 48 51 48 46 44 38 32 51 23 39,9
άσπρο 24 24 32 37 40 42 44 45 45 43 42 38 34 45 24 37,7
κόκκινο 22 26 34 41 44 46 49 51 49 47 45 39 33 51 22 40,5
γκρι-κόκκινο 22 24 35 40 43 45 48 50 47 45 43 38 33 50 22 39,5
Πέτρα γκρι 23 24 33 42 47 50 52 54 52 49 47 41 36 54 23 42,3
Ιγνιμβρίτης 22 23 33 40 42 45 49 51 49 46 45 39 35 51 22 39,9
Πέτρα σαγρέ άσπρη 24 24 32 38 41 44 47 48 47 45 44 39 35 48 24 39,1
Γρανίτης μαύρος 18 26 31 38 42 46 50 57 56 51 47 40 33 57 18 41,2
30 33,4 39,2 47,6 49,6 53,8 56,3 59 57 50,2 51 46,8 39,8 59 30 47,2
κόκκινος 19 26 31 42 47 45 53 50 49 45 43 36 30 53 19 39,7
29,9 33,4 40 45,7 51,4 54 54,9 58,8 57,3 55,2 47,8 45,6 40,7 58,8 29,9 47,3
άσπρος 20 27 31 31 33 45 44 43 40 37 36 30 26 45 20 34,1
29,8 31 36,1 41,8 44,7 47,5 46,2 49,5 49,1 46,4 43,8 41,1 37,9 49,5 29,8 41,9
γκρι 25 26 31 46 47 53 59 60 60 50 47 39 31 60 25 44,2
29,9 32,3 39 46 49,4 49,2 53,7 60,2 53,4 53,6 48,7 44,2 40 60,2 29,9 46,1
σωμόν 25 27 34 40 42 42 45 53 45 45 48 40 36 53 25 40,2
29,1 30,9 36,8 41,9 44,9 45,8 47,5 50 49,2 47 46,2 40,8 37,6 50 29,1 42,1
Μάρμαρο παλαιάς κοπής 24 24 30 36 40 44 47 48 48 46 45 40 36 48 24 39,1
Μάρμαρο κόκκινο 25 25 32 40 41 45 52 54 50 48 45 40 36 54 25 41,0
Ασφαλτικό alu 30,5 32 44,4 46 45,7 44,4 46,8 51,4 47,2 44,3 43,7 38,4 34,8 51,4 30,5 42,3
κοινό 25 26 52 70 60 63 65 72 62 55 50 37 32 72 25 51,5
ψηφίδα 1 24 25 51 67 60 61 62 68 60 54 49 36 31 68 24 49,8
ψηφίδα 2 23 24 48 62 57 58 59 64 54 50 47 35 30 64 23 47,0
κοινό 24 25 51 65 59 60 60 65 58 50 48 35 29 65 24 48,4
Βοτσαλόπλακα ανάμικτα 25 24 34 41 44 48 51 53 51 48 46 40 36 53 25 41,6
πράσινο-γκρι 24 25 35 45 47 52 55 56 54 51 49 42 37 56 24 44,0
άσπρο χαλίκι 24 24 28 33 37 39 42 43 42 40 40 36 34 43 24 35,5
βότσαλα σε γκρι 24 27 34 43 48 51 55 56 54 51 49 43 37 56 24 44,0
βότσαλα σε άσπρο 24 25 31 42 47 50 54 53 53 51 49 43 37 53 24 43,0
Μωσαϊκή γκρι 24 25 35 42 47 50 53 54 52 49 47 41 36 54 24 42,7
κόκκινο 24 24 31 37 42 45 48 49 48 46 43 39 35 49 24 39,3
άσπρο 24 24 27 32 36 38 41 41 41 40 39 36 33 41 24 34,8
κίτρινο 24 24 29 35 39 42 44 45 45 45 41 38 34 45 24 37,3
Ημερομηνία: Βράδυ από 10 Ιουλίου 2004 έως 11 Ιουλίου 2004
21:00 22:00 23:00 0:00 1:00 2:00 3:00 4:00 5:00 6:00 7:00
Ταέρα (*C) 32 32 32 31 27 26 26 26 28 27 27
RH (%) 27 28 38 51 61 67 67 73 50 65 67
v αέρα (m/s) 2.2 ΒΑ 1.5 ΒΑ 0 0 0 0 0 0 0.8 B 0 0
Ουρανός (όγδοα) 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8
Υλικό / Ώρα 21:00 22:00 23:00 0:00 1:00 2:00 3:00 4:00 5:00 6:00 7:00 max min mean
Μωσαϊκή 1 κίτρινο 32 30 29 28 28 26 26 25 23 24 24 32 23 26,8
34 33,1 32,7 31,1 30 29,2 28,4 27,2 28,6 27,6 27,4 34 27,2 29,9
άσπρο 31 30 28 27 28 25 26 25 23 24 24 31 23 26,5
33,6 32,8 32,4 30,9 29,7 29,2 28,6 27,3 28,3 27,5 27,2 33,6 27,3 29,8
κόκκινο 34 32 31 29 29 26 27 26 23 24 24 34 23 27,7
35,2 33,3 33,6 32,1 30,8 29,9 29,1 27,7 28,6 27,7 27,3 35,2 27,7 30,5
γκρι 33 32 31 29 29 26 27 25 23 24 24 33 23 27,5
35,4 34,1 33,6 32,2 30,8 30 29,2 28,1 28,8 27,7 27,4 35,4 27,7 30,7
Μωσαϊκή 2 κίτρινο 31 29 28 27 27 25 26 25 23 24 24 31 23 26,3
34,1 32,8 32,3 30,8 29,8 29,2 28,5 27,5 28,4 27,4 27,2 34,1 27,4 29,8
άσπρο 30 29 28 27 27 25 26 25 23 24 23 30 23 26,1
33,5 32,5 32 30,6 29,6 29,2 28,4 27,5 28,2 27,2 27 33,5 27,2 29,6
κόκκινο 32 31 30 28 28 25 27 25 23 24 24 32 23 27
34,2 33,3 32,3 31,4 30,3 29,4 28,7 27,8 28,5 27,4 27,3 34,2 27,4 30,1
γκρι 32 30 29 28 28 24 26 24 22 24 24 32 22 26,5
34,6 33,3 32,3 31,4 30,2 29,4 28,8 27,7 28,4 27,4 27,4 34,6 27,4 30,1
Πλάκα απλή κίτρινο 31 29 28 27 27 25 26 25 23 24 24 31 23 26,3
33,6 32 31,8 30,4 29,1 28,8 28,1 27,1 28,6 27,1 27,4 33,6 27,1 29,5
άσπρο 30 29 27 26 27 25 26 24 23 24 24 30 23 25,9
32,6 31,8 31,2 29,9 28,8 28,5 27,8 27 28,1 26,9 26,7 32,6 26,9 29
κόκκινο 31 30 29 28 28 25 27 25 24 24 24 31 24 26,8
33,4 32,2 31,4 30,1 29,1 28,7 27,9 27,1 28,1 26,9 26,9 33,4 26,9 29,3
γκρι 32 30 29 28 28 25 26 25 24 24 24 32 24 26,8
33,1 32 31,3 29,8 29,1 28,6 27,9 27 28,2 26,9 27 33,1 26,9 29,2
Πλάκα ριγέ κίτρινο 31 29 28 27 28 24 26 25 24 24 24 31 24 26,4
32,8 31,8 31 29,4 28,7 28,4 27,7 26,8 28,4 27,2 27,2 32,8 26,8 29
κόκκινο 31 29 29 27 28 25 26 25 24 24 24 31 24 26,5
33 31,8 31 29,4 28,7 28,5 27,8 26,9 28,5 27,2 27,2 33 26,9 29,1
γκρι 32 30 29 28 28 26 27 25 24 24 24 32 24 27
33,2 31,9 31 29,4 28,7 28,7 28 27,1 28,6 27,2 27,2 33,2 27,1 29,2
Μάρμαρο γκρι-μπεζ 31 30 28 28 27 24 25 24 23 24 24 31 23 26,2
33,4 32,5 31,2 29,7 29 28,8 28,3 27,2 28,4 27,3 27,3 33,4 27,2 29,4
μπεζ 31 30 29 28 27 26 26 24 23 24 24 31 23 26,5
33,6 32,7 31,8 30,7 29,5 29,2 28,5 27,6 28,6 27,3 27,6 33,6 27,3 29,7
γκρι 33 31 30 29 28 26 27 25 24 24 25 33 24 27,5
35,2 33,8 31,7 31,6 30,4 29,6 29,1 28 28,7 27,7 27,5 35,2 27,7 30,3
άσπρο 29 28 27 26 26 23 25 23 22 22 22 29 22 24,8
33,8 32,5 31,7 30,7 30,1 29,4 28,9 27,9 28,4 27,4 27,6 33,8 27,4 29,9
ώχρα 33 31 29 28 27 25 25 24 23 23 24 33 23 26,5
35 33,4 32,7 31,7 30,6 29,8 29 28,5 28,9 27,4 27,4 35 27,4 30,4
γκρι σκούρο 34 32 30 29 29 27 27 25 24 24 25 34 24 27,8
35,5 34 33,1 32,2 30,9 30 29,4 28,6 28,8 27,5 27,5 35,5 27,5 30,7
γκρι ανοιχτό 30 31 28 27 26 24 25 23 22 23 22 30 22 25,5
33,8 33,1 32,5 31 30,2 29,4 29 28 28,6 27,4 27,2 33,8 27,2 30
Κεραμικό καφέ χοντρό 27 26 25 23 24 21 23 22 21 21 21 27 21 23,1
32,1 31,1 30,3 28,7 28,2 27,9 26,8 26 28 27 26,7 32,1 26 28,4
λεπτό 28 27 26 24 25 23 24 23 22 22 22 28 22 24,2
32,3 31,2 30,3 28,8 28,3 27,9 26,9 26,2 27,9 26,8 26,7 32,3 26,2 28,5
Κεραμικό άσπρο χοντρό 28 27 26 24 25 22 24 22 21 21 21 28 21 23,7
33 31,6 30,3 29,1 28,7 28,1 27,2 26,6 28,2 26,8 26,7 33 26,6 28,8
λεπτό 29 28 27 25 25 24 25 23 21 22 22 29 21 24,6
33 32 30,8 29,8 29,2 28,7 27,6 26,8 28,4 26,9 26,8 33 26,8 29,1
21:00 22:00 23:00 0:00 1:00 2:00 3:00 4:00 5:00 6:00 7:00 max min mean
Κυβόλιθος ορθ. κίτρινο 30 29 29 27 27 24 25 24 22 24 24 30 22 25,9
32,3 31,3 30,5 29,3 28,5 28 27,4 26,5 28,4 26,8 26,8 32,3 26,5 28,7
άσπρο 30 29 28 26 27 25 25 24 23 23 24 30 23 25,8
32 31,3 30,4 29,2 28,5 27,9 27,4 26,5 28,4 26,9 26,7 32 26,5 28,7
κόκκινο 30 29 28 27 27 24 25 24 23 23 24 30 23 25,8
32,4 31,3 30,4 29,2 28,5 27,9 27,4 26,5 28,5 26,9 26,9 32,4 26,5 28,7
γκρι 31 30 29 28 27 25 25 24 24 23 24 31 23 26,4
32,5 31,4 30,4 29,2 28,5 27,9 27,4 26,5 28,5 27 26,9 32,5 26,5 28,7
Κυβόλιθος τετρ. cotto 30 29 27 27 26 24 25 24 23 24 24 30 23 25,7
32,4 31,2 30,2 29,1 28,6 28 27,5 26,6 28,5 27,1 27,1 32,4 26,6 28,8
ώχρα 30 29 28 27 27 24 25 24 24 24 24 30 24 26
32,4 31,2 30,2 29,1 28,5 28 27,5 26,6 28,5 27,1 27,1 32,4 26,6 28,7
άσπρο 30 29 27 26 26 24 25 24 24 24 24 30 24 25,7
32,4 31,2 30,2 29,1 28,4 28 27,5 26,5 28,5 27,1 27,1 32,4 26,5 28,7
πορφυρό 31 30 28 27 27 26 26 24 24 24 25 31 24 26,5
32,5 31,2 30,3 29,2 28,4 28 27,7 26,7 28,4 27,1 27,3 32,5 26,7 28,8
terracota 31 31 29 27 28 26 26 25 24 24 24 31 24 26,8
32,6 31,4 30,3 29,1 28,4 28,1 27,7 26,8 28,4 27,1 27,3 32,6 26,8 28,8
σαχάρα 31 30 28 27 27 26 26 25 24 24 24 31 24 26,5
32,6 31,4 30,3 29,3 28,4 28,3 27,7 26,9 28,4 27,1 27,4 32,6 26,9 28,9
καφέ 31 30 28 27 27 25 26 24 24 24 24 31 24 26,4
32,3 31,4 30,3 28,9 28,4 28,2 27,4 26,8 28,7 27,1 27,4 32,3 26,8 28,8
ανθρακί 32 30 29 28 27 25 26 25 24 24 24 32 24 26,7
32,5 31,4 30,3 29 28,4 28,2 27,4 26,8 28,7 27,1 27,4 32,5 26,8 28,8
γκρι 31 30 28 27 27 26 26 24 23 24 24 31 23 26,4
32,6 31,4 30,3 29 28,4 28,2 27,4 26,8 28,7 27,1 27,4 32,6 26,8 28,8
Ελαφρομπετόν 27 26 24 23 23 21 21 20 21 21 20 27 20 22,5
31,1 30,3 28,7 27,3 27 26,7 25,4 25,2 27,8 26,3 26,5 31,1 25,2 27,5
Πυρότουβλο κίτρινο 30 29 28 27 26 24 25 24 24 24 24 30 24 25,9
31,6 30,6 29,5 28,2 27,8 27,5 26,8 26,1 28 26,6 26,9 31,6 26,1 28,1
κόκκινο 30 29 28 27 26 25 26 24 24 24 24 30 24 26,1
31,7 30,8 29,5 28,2 28 27,7 27 26,2 27,9 26,7 27 31,7 26,2 28,2
γκρι 30 29 28 27 26 25 25 24 24 25 24 30 24 26,1
31,8 30,9 29,5 28,4 28,1 27,8 27 26,3 28 26,8 27 31,8 26,3 28,3
Χώμα ανοιχτόχρωμο 27 26 25 24 24 22 22 21 22 22 23 27 21 23,5
30,6 30,2 28,3 27,3 27 25,9 25,3 25,5 26,2 25,2 26 30,6 25,3 27
σκουρόχρωμο 29 25 24 22 23 21 21 19 21 21 21 29 19 22,5
30,5 29,8 28,5 27,4 27 25,7 25,7 25,2 27,2 25,6 26,3 30,5 25,2 27,2
Χαλίκια 29 27 26 24 24 22 23 21 22 23 22 29 21 23,9
31,2 31 28,4 27,6 27,4 26,6 26,1 25,9 27,6 26,7 26,7 31,2 25,9 27,7
Ασφαλτος παλιά 33 30 28 27 26 24 25 23 23 23 23 33 23 25,9
33,8 31,6 29,6 28,5 28,1 27,3 26,8 26,3 27,5 26,8 26,9 33,8 26,3 28,5
Ασφαλτος νέα 1 32 30 28 25 25 23 24 22 22 22 23 32 22 25,1
33 31,3 29,6 29 27,5 26,8 25,8 25,2 27,5 25,9 26,4 33 25,2 28
Ασφαλτος νεά 2 31 29 27 25 25 23 24 22 22 22 23 31 22 24,8
32,3 31,2 29 28,4 27,5 26,8 25,8 25,2 27,5 25,9 26,4 32,3 25,2 27,8
Ξύλο merbau 29 28 25 24 25 23 23 22 23 23 23 29 22 24,4
31,7 30,9 29,6 28,3 27,8 26,9 26,2 25,7 28,3 26,9 27 31,7 25,7 28,1
teak 29 26 25 23 24 22 22 21 22 22 22 29 21 23,5
31,6 30,8 29,3 28,1 27,4 26,8 26 25,4 28 26,6 27,1 31,6 25,4 27,9
Οξύμαχο σκούρο 30 28 28 26 26 24 24 23 23 23 24 30 23 25,4
31,9 31,1 30,3 28,9 28,2 27,6 26,8 26,5 28,3 27,1 27,7 31,9 26,5 28,6
ανοιχτό 31 29 28 27 27 26 25 24 24 24 24 31 24 26,3
32,6 31,5 30,6 29,4 28,7 28,2 27,5 26,6 28,2 27 27,4 32,6 26,6 28,9
Σχιστόπλακα 30 28 27 25 24 24 23 22 22 22 23 30 22 24,5
32,2 31,3 30,4 28,5 27,3 27,7 27,6 26,4 28 26,7 27,1 32,2 26,4 28,5
21:00 22:00 23:00 0:00 1:00 2:00 3:00 4:00 5:00 6:00 7:00 max min mean
Κυβόλιθος πέτρα α/μ 27 26 25 24 24 22 21 20 21 21 21 27 20 22,9
32 31 30,2 28,3 28,3 27,6 26,4 26,5 28,6 27,1 27,3 32 26,4 28,5
κόκκινο 1 29 27 27 25 25 23 23 22 21 21 21 29 21 24
32,3 31,2 30,7 29,1 28,3 27,9 26,8 26,6 28,5 27 27,2 32,3 26,6 28,7
κόκκινο 2 29 27 26 25 25 23 23 22 21 21 21 29 21 23,9
32,4 31,3 30,7 29 28,3 27,9 26,8 26,6 28,5 27 27,2 32,4 26,6 28,7
γκρι 27 26 25 23 24 22 22 22 21 20 21 27 20 23
31,8 31 30,3 28,4 28,1 27,7 26,7 26,3 28,6 27 27,3 31,8 26,3 28,5
άσπρο 31 29 28 26 26 24 25 23 23 23 23 31 23 25,5
33,1 32 31,3 29,2 28,6 28,2 27,2 27 28,4 27 27,1 33,1 27 29
κόκκινο 28 27 26 25 24 23 23 22 21 21 21 28 21 23,7
32 31,3 30,6 28,6 28,3 27,9 26,9 26,5 28,5 27 27,2 32 26,5 28,6
γκρι-κόκκινο 29 27 26 25 25 23 23 22 21 21 21 29 21 23,9
32,1 31,3 30,6 28,6 28,3 27,9 26,9 26,5 28,5 27 27,2 32,1 26,5 28,6
Πέτρα γκρι 31 29 28 27 26 24 25 23 23 23 22 31 22 25,5
33,7 31,9 31,6 29,9 29,6 28,3 26,8 26,6 28,3 27,3 27,5 33,7 26,6 29,2
Ιγνιμβρίτης 30 29 28 26 26 24 24 23 23 22 21 30 21 25,1
34,3 33 32 30,7 30,1 29,4 28,4 27,5 28,7 27,4 27,7 34,3 27,4 29,9
Πέτρα σαγρέ άσπρη 31 29 29 27 27 25 25 23 24 23 23 31 23 26
33,3 32,3 31,5 29,5 29,4 28,8 27,9 27 28,7 27,3 27,6 33,3 27 29,4
Γρανίτης μαύρος 27 24 23 21 23 22 21 19 19 18 19 27 18 21,5
35,2 34,8 34,4 32,6 31,5 30,8 29,2 28,2 29,5 28,3 28,5 35,2 28,2 31,2
κόκκινος 29 21 20 18 21 20 20 18 18 16 17 29 16 19,8
37,1 35 34,7 33,2 31,5 31 29,9 28,9 29,6 28,4 28,8 37,1 28,4 31,6
άσπρος 32 32 21 18 21 20 19 18 17 17 17 32 17 21,1
34,2 34,1 33,6 31,4 30,7 29,9 29 27,8 28,8 27,7 27,9 34,2 27,7 30,5
γκρι 27 23 23 20 23 22 20 18 19 18 19 27 18 21,1
35,2 34,8 34 31,6 30,9 30,3 29,1 28,6 29 27,8 28,3 35,2 27,8 30,9
σωμόν 33 31 30 24 22 23 18 18 16 16 17 33 16 22,5
33,8 33,2 32,5 30,6 30,2 29,5 28 27,5 28,5 27,3 27,8 33,8 27,3 29,9
Μάρμαρο παλαιάς κοπής 32 31 31 29 28 26 26 25 24 24 24 32 24 27,3
33,4 32,1 32,3 30,4 30 29,3 28,4 27,4 28,7 27,9 27,8 33,4 27,4 29,8
Μάρμαρο κόκκινο 32 30 30 27 27 25 25 23 23 22 22 32 22 26
35,5 33,9 32,7 30,9 30,5 29,9 28,4 28,2 28,9 28 27,9 35,5 28 30,4
Ασφαλτικό alu 31,9 31 30,1 28,1 28,1 27,6 26,1 26,1 29 27,2 27,8 31,9 26,1 28,5
κοινό 26 25 22 21 23 19 19 17 22 20 20 26 17 21,3
31 30 27,7 26 25,7 25 23,6 24,4 27,4 25,6 26,8 31 23,6 26,7
ψηφίδα 1 26 24 22 20 21 19 19 16 21 19 20 26 16 20,6
30,6 29,6 27,2 26,1 25,9 25,1 23,2 24 27 24,9 26 30,6 23,2 26,3
ψηφίδα 2 24 24 21 19 21 18 18 16 21 18 19 24 16 19,9
30,7 29,6 27,3 26,3 25,8 25,2 23,4 24,1 27 25 26 30,7 23,4 26,4
κοινό 24 24 21 19 20 18 18 17 20 19 18 24 17 19,8
30,6 29,7 26 26,1 25,6 25 24,2 24,1 27 25,6 26 30,6 24,1 26,4
Βοτσαλόπλακα ανάμικτα 32 30 29 28 27 26 25 24 19 24 23 32 19 26,1
33,1 32,3 31,4 29,5 29,5 28,7 27,3 27,1 28,5 27,3 27,7 33,1 27,1 29,3
πράσινο-γκρι 32 31 30 28 27 27 26 25 24 24 24 32 24 27,1
33,3 32,3 31,3 29,9 29,3 28,4 27,6 27,2 29 27,8 28,2 33,3 27,2 29,5
άσπρο χαλίκι 31 29 28 27 26 26 25 24 24 24 23 31 23 26,1
32,6 31,7 31 29,6 29,1 28,3 27,4 27 28,4 27,3 27,4 32,6 27 29,1
βότσαλα σε γκρι 32 30 30 28 27 26 26 24 24 24 24 32 24 26,8
33,3 32,3 31,4 29,6 29,8 28,6 27,5 26,8 28,6 27,6 27,8 33,3 26,8 29,4
βότσαλα σε άσπρο 33 31 30 27 27 27 26 25 24 24 24 33 24 27,1
33,5 32,3 31,4 29,6 29,7 28,7 27,6 26,8 28,6 27,6 27,8 33,5 26,8 29,4
Μωσαϊκή γκρι 32 30 29 28 27 26 26 24 24 23 23 32 23 26,5
32,9 32,2 31,4 30,3 29,4 29 27,5 26,9 28,2 27,1 27,4 32,9 26,9 29,3
κόκκινο 31 29 29 28 26 26 25 23 24 23 23 31 23 26,1
32,9 32,1 31,3 30 29,3 28,8 27,5 26,9 28,1 26,9 27 32,9 26,9 29,2
άσπρο 30 29 28 27 26 25 25 24 24 23 23 30 23 25,8
32,2 32,6 30,9 29,3 28,8 28,5 27,4 26,8 28 26,9 27 32,2 26,8 28,9
κίτρινο 31 29 28 27 26 25 25 24 24 23 22 31 22 25,8
32,3 31,8 30,9 29,2 29 28,4 27,4 26,7 28 26,9 27 32,3 26,7 28,9
8:00 9:00 10:00 11:00 12:00 13:00 14:00 15:00 16:00 17:00 18:00 19:00 20:00
Ταέρα (*C) 29 30 31 31 32 33 34 34 34 33 33 32 31
RH (%) 52 56 59 51 44 49 46 54 57 51 60 55 48
v αέρα (m/s) 0 0.5 ΒΔ1.3 ΒΔ 0 1.8 ΒΔ1.2 ΒΔ1.6 ΒΔ1.2 ΝΔ2.2 ΝΔ 0 1.2 ΝΑ 0.5 Δ 0
Ουρανός (όγδοα) 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8
Μωσαϊκή 1 κίτρινο 24 26 31 33 38 42 44 44 42 40 39 36 33 44 24 36,3
άσπρο 24 25 29 32 35 38 39 40 38 37 36 34 31 40 24 33,7
κόκκινο 25 30 37 43 49 53 55 55 52 51 46 42 37 55 25 44,2
γκρι 24 30 39 46 52 56 59 59 55 53 48 43 37 59 24 46,2
Μωσαϊκή 2 κίτρινο 24 27 32 36 40 43 45 46 43 41 39 36 33 46 24 37,3
άσπρο 24 25 29 32 35 39 40 41 39 38 36 34 32 41 24 34,2
κόκκινο 24 30 36 42 47 51 54 53 51 48 44 41 36 54 24 42,8
γκρι 24 30 39 46 53 57 59 59 55 51 47 43 37 59 24 46,2
άσπρο 24 26 29 32 35 37 39 39 37 36 35 32 31 39 24 33,2
κόκκινο 25 29 35 39 43 47 48 48 46 45 42 38 34 48 25 39,9
γκρι 25 29 34 38 42 45 47 47 45 43 40 37 33 47 25 38,8
κόκκινο 25 29 35 39 44 47 49 49 46 45 41 37 34 49 25 40,0
γκρι 25 30 35 40 45 48 51 51 47 46 42 39 35 51 25 41,1
μπεζ 24 27 32 36 40 43 46 46 44 42 40 37 34 46 24 37,8
γκρι 25 28 35 40 45 49 51 52 49 47 45 40 36 52 25 41,7
άσπρο 22 23 25 28 30 33 34 35 34 33 33 31 30 35 22 30,1
ώχρα 24 28 34 39 44 47 51 51 48 46 43 40 36 51 24 40,8
γκρι σκούρο 25 30 37 43 49 53 57 56 54 51 47 43 38 57 25 44,8
γκρι ανοιχτό 23 25 29 32 36 39 42 42 40 39 37 35 32 42 23 34,7
λεπτό 24 29 38 43 48 51 53 52 45 43 40 35 32 53 24 41,0
λεπτό 23 28 33 36 40 43 45 45 41 40 38 35 31 45 23 36,8
άσπρο 24 27 33 36 41 43 45 45 42 40 39 36 32 45 24 37,2
κόκκινο 25 31 37 42 47 50 51 51 47 46 43 40 35 51 25 41,9
γκρι 25 32 40 45 51 54 56 55 50 48 44 40 36 56 25 44,3
ώχρα 25 29 36 39 44 46 47 47 43 42 39 36 32 47 25 38,8
άσπρο 25 28 34 36 40 43 45 44 40 39 38 35 31 45 25 36,8
πορφυρό 25 31 36 40 45 48 50 50 46 46 43 40 35 50 25 41,2
terracota 26 30 35 38 43 46 48 48 44 44 41 38 34 48 26 39,6
σαχάρα 25 29 34 36 41 43 46 46 42 41 39 36 33 46 25 37,8
καφέ 26 32 39 43 48 51 54 54 49 50 47 43 37 54 26 44,1
ανθρακί 26 33 39 43 48 52 53 53 49 49 47 43 37 53 26 44,0
γκρι 26 32 37 40 45 48 50 50 46 46 43 40 35 50 26 41,4
Ελαφρομπετόν 24 33 42 47 49 51 50 45 39 43 38 32 27 51 24 40,0
κόκκινο 26 30 37 41 45 47 50 47 42 41 40 36 32 50 26 39,5
γκρι 26 31 40 44 48 51 53 52 45 45 43 38 34 53 26 42,3
σκουρόχρωμο 25 39 52 55 62 67 71 63 55 51 43 37 29 71 25 49,9
Χαλίκια 24 29 37 39 44 47 50 50 42 41 39 33 29 50 24 38,8
Ασφαλτος παλιά 24 31 37 42 48 52 53 55 52 50 45 43 38 55 24 43,8
Ασφαλτος νέα 1 24 29 48 56 62 65 67 65 61 60 50 45 39 67 24 51,6
Ασφαλτος νεά 2 25 31 47 55 62 65 68 65 58 55 46 43 35 68 25 50,4
Ξύλο merbau 25 26 44 49 56 58 62 60 54 52 46 40 33 62 25 46,5
teak 25 26 44 48 50 53 57 55 50 48 42 38 31 57 25 43,6
Οξύμαχο σκούρο 25 27 37 40 45 49 53 50 47 46 42 37 33 53 25 40,8
ανοιχτό 24 25 35 37 42 45 48 48 45 44 41 37 33 48 24 38,8
8:00 9:00 10:00 11:00 12:00 13:00 14:00 15:00 16:00 17:00 18:00 19:00 20:00 max min mean
Σχιστόπλακα 24 25 38 45 52 55 59 59 53 51 47 41 36 59 24 45,0
κόκκινο 1 23 25 36 40 45 49 52 52 48 47 44 38 33 52 23 40,9
κόκκινο 2 23 25 38 40 45 49 52 52 48 47 44 38 33 52 23 41,1
γκρι 22 25 35 40 46 49 53 53 47 47 43 38 32 53 22 40,8
άσπρο 23 24 32 36 41 43 46 46 43 42 40 36 33 46 23 37,3
κόκκινο 23 26 35 40 45 48 53 53 49 48 45 39 33 53 23 41,3
γκρι-κόκκινο 23 25 36 39 45 47 51 50 47 45 43 37 33 51 23 40,1
Πέτρα γκρι 24 25 36 41 47 51 56 56 51 49 47 41 35 56 24 43,0
Ιγνιμβρίτης 23 23 34 38 44 48 51 52 49 47 44 40 35 52 23 40,6
Γρανίτης μαύρος
29,7 32,2 39,4 47,5 53 53,6 55 56,8 55,2 52,5 48,3 43,8 40,4 56,8 29,7 46,7
κόκκινος
29,9 33 41,1 47,8 50,4 53,6 57,3 53,7 52,9 55 50 45 40,4 57,3 29,9 46,9
άσπρος
29,1 30 36,8 41,4 45,7 48,8 48,3 48,2 46,9 46,3 43,1 40,6 37,5 48,8 29,1 41,7
γκρι
29,7 31,1 40,1 45,7 51,5 52,5 58,3 58,4 55 54 49,8 45 40,7 58,4 29,7 47,1
σωμόν
28,7 29,5 36,1 39,6 43,9 46,4 49,9 46 44,8 45,8 43,4 40,2 37,9 49,9 28,7 40,9
Μάρμαρο κόκκινο 24 25 31 37 42 49 53 52 49 48 45 41 37 53 24 41,0
Ασφαλτικό alu 29,9 30,6 41,1 43,6 45,3 45,7 49,7 47 43 44,6 39,8 36,9 32,6 49,7 29,9 40,8
κοινό 25 27 62 64 65 71 77 73 62 61 49 36 28 77 25 53,8
ψηφίδα 1 24 25 58 59 66 69 74 71 59 59 48 36 29 74 24 52,1
ψηφίδα 2 23 25 54 58 64 65 69 67 55 55 46 35 27 69 23 49,5
κοινό 23 25 58 60 65 65 71 68 56 56 47 35 28 71 23 50,5
πράσινο-γκρι 25 26 37 44 49 54 59 58 54 52 48 43 38 59 25 45,2
άσπρο χαλίκι 24 23 28 35 36 39 42 43 40 40 37 35 32 43 24 34,9
βότσαλα σε γκρι 25 25 35 43 49 53 57 58 54 53 48 43 38 58 25 44,7
βότσαλα σε άσπρο 25 24 32 41 48 51 55 57 53 52 47 41 37 57 25 43,3
Μωσαϊκή γκρι 24 25 35 41 47 51 55 54 51 49 46 41 36 55 24 42,7
κόκκινο 24 24 33 37 42 46 48 48 46 45 41 38 34 48 24 38,9
άσπρο 23 23 28 31 35 37 40 41 39 38 36 34 31 41 23 33,5
κίτρινο 23 23 30 34 38 41 44 46 42 42 39 36 33 46 23 36,2
8:00 9:00 10:00 11:00 12:00 13:00 14:00 15:00 16:00 17:00 18:00 19:00 20:00
Ταέρα (*C) 30 30 31 32 33 34 34 34 34 35 34 34 33
RH (%) 47 49 49 43 46 45 40 40 47 46 40 36 38
v αέρα (m/s) 1.1 ΒΔ1.5 ΒΔ1.1 ΒΔ 1.2 Δ 1.8 ΒΑ 0 0.8 ΝΔ1.6 ΒΔ2.2 ΝΔ1.3 ΝΔ1.5 ΝΔ1.1 ΝΔ0.6 ΝΔ
Ουρανός (όγδοα) 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0-1/8 0/8 0/8 0/8
Μωσαϊκή 1 κίτρινο 24 25 30 35 38 41 44 44 42 41 39 36 33 44 24 36,3
άσπρο 23 25 29 32 35 38 39 40 39 38 36 34 32 40 23 33,8
κόκκινο 25 29 36 43 48 53 54 55 53 51 46 43 38 55 25 44,2
γκρι 25 30 37 45 51 53 58 58 56 53 48 45 39 58 25 46,0
Μωσαϊκή 2 κίτρινο 24 26 31 36 40 43 45 45 44 42 39 36 33 45 24 37,2
άσπρο 23 25 29 33 36 38 40 41 40 39 37 34 32 41 23 34,4
κόκκινο 25 29 35 41 46 50 53 53 51 49 43 41 37 53 25 42,5
γκρι 25 29 37 45 51 55 58 58 56 53 46 43 38 58 25 45,7
άσπρο 24 26 29 32 34 37 39 39 38 37 35 33 31 39 24 33,4
κόκκινο 25 28 33 38 43 46 48 48 46 45 40 38 35 48 25 39,5
γκρι 25 28 33 38 41 45 47 47 45 43 39 38 35 47 25 38,8
κόκκινο 25 29 34 39 44 47 49 49 47 45 41 38 35 49 25 40,2
γκρι 25 29 35 40 45 47 50 50 48 46 41 39 36 50 25 40,8
μπεζ 24 26 31 35 41 43 45 46 45 43 40 38 34 46 24 37,8
γκρι 25 27 33 39 44 49 51 51 50 48 44 41 37 51 25 41,5
άσπρο 22 23 26 28 30 32 34 35 35 34 33 32 31 35 22 30,4
ώχρα 24 28 33 38 43 48 50 52 50 47 44 42 38 52 24 41,3
γκρι σκούρο 25 29 36 42 48 53 55 56 54 52 47 44 39 56 25 44,6
γκρι ανοιχτό 22 25 29 32 36 39 41 42 41 39 37 35 32 42 22 34,6
λεπτό 24 28 36 42 47 50 52 50 48 44 40 37 33 52 24 40,8
λεπτό 23 27 31 36 40 43 45 44 43 40 38 36 32 45 23 36,8
άσπρο 25 27 32 36 40 43 45 45 43 42 39 37 33 45 25 37,5
κόκκινο 25 30 36 41 46 49 51 51 49 47 43 41 36 51 25 41,9
γκρι 26 30 38 45 50 53 55 54 52 49 44 41 37 55 26 44,2
ώχρα 25 28 33 39 43 45 47 46 45 42 39 37 33 47 25 38,6
άσπρο 25 27 32 36 40 43 44 44 42 40 37 35 32 44 25 36,7
πορφυρό 26 29 35 40 45 47 49 49 49 47 43 40 36 49 26 41,2
terracota 25 29 34 38 43 46 48 47 47 44 41 39 35 48 25 39,7
σαχάρα 25 28 32 37 41 43 45 45 44 41 38 37 34 45 25 37,7
καφέ 26 31 37 42 47 51 52 53 53 51 46 44 38 53 26 43,9
ανθρακί 26 32 37 42 47 51 53 53 52 50 45 43 37 53 26 43,7
γκρι 26 30 35 40 44 47 50 49 48 46 42 40 36 50 26 41,0
Ελαφρομπετόν 25 32 38 44 49 51 51 47 44 42 36 33 28 51 25 40,0
κόκκινο 26 29 35 40 45 47 49 47 46 42 40 37 33 49 26 39,7
γκρι 26 30 37 43 47 51 52 52 49 45 43 39 34 52 26 42,2
σκουρόχρωμο 26 35 45 56 64 66 71 58 53 50 43 39 31 71 26 49,0
Χαλίκια 25 28 34 44 45 47 51 50 46 41 38 35 31 51 25 39,6
Ασφαλτος παλιά 25 29 35 42 45 51 53 55 52 49 45 43 38 55 25 43,2
Ασφαλτος νέα 1 25 34 45 54 61 63 66 66 62 60 50 48 38 66 25 51,7
Ασφαλτος νεά 2 25 28 43 53 60 64 68 65 61 56 48 43 36 68 25 50,0
Ξύλο merbau 26 27 41 49 55 58 61 61 58 53 47 42 34 61 26 47,1
teak 26 30 40 48 52 53 58 57 54 49 44 40 32 58 26 44,8
Οξύμαχο σκούρο 25 26 35 42 44 48 52 51 48 46 42 39 34 52 25 40,9
ανοιχτό 25 25 32 38 41 45 48 48 47 44 41 38 34 48 25 38,9
8:00 9:00 10:00 11:00 12:00 13:00 14:00 15:00 16:00 17:00 18:00 19:00 20:00 max min mean
Σχιστόπλακα 25 25 36 46 50 53 57 58 56 51 47 42 36 58 25 44,8
κόκκινο 1 23 24 33 40 44 48 51 51 49 48 44 39 34 51 23 40,6
κόκκινο 2 23 24 33 40 44 48 51 51 49 48 44 39 34 51 23 40,6
γκρι 23 24 33 40 45 48 51 52 48 47 44 39 33 52 23 40,5
άσπρο 24 24 31 36 40 42 45 46 44 42 40 38 34 46 24 37,4
κόκκινο 24 24 33 40 44 48 52 52 50 49 44 40 34 52 24 41,1
γκρι-κόκκινο 23 24 33 40 44 46 50 50 49 45 42 39 34 50 23 39,9
Πέτρα γκρι 24 25 33 41 47 51 54 55 53 50 46 42 36 55 24 42,8
Ιγνιμβρίτης 23 24 32 38 44 48 51 52 50 48 45 41 35 52 23 40,8
Γρανίτης μαύρος 25 26 37 43 47 52 58 58 56 53 50 46 38 58 25 45,3
30,3 32,3 40 46,3 50,6 55 57,5 57,6 55 50,2 50,4 45,9 40,1 57,6 30,3 47,0
κόκκινος 24 26 34 40 45 53 58 60 53 55 49 45 41 60 24 44,8
30,3 32,8 40 45,8 52 52,8 59,2 57 55,2 51 48 44,3 40,7 59,2 30,3 46,9
άσπρος 26 26 33 39 38 46 48 49 47 45 44 40 37 49 26 39,8
29,5 30,5 36,2 40,8 43 45,4 48,5 50,3 45,4 44,1 44,1 41,4 37,6 50,3 29,5 41,3
γκρι 27 27 38 42 49 54 60 58 56 55 50 46 41 60 27 46,4
30,1 31,3 38,9 46,1 50,9 56,6 55,3 59 54 48,7 48,3 45,2 39,5 59 30,1 46,5
σωμόν 23 24 32 36 40 43 48 48 48 45 42 41 37 48 23 39,0
29,4 30,2 35,2 39,4 42,2 44,9 48,3 48,6 46,3 43 44,4 41,3 38,8 48,6 29,4 40,9
Μάρμαρο κόκκινο 25 26 33 39 44 48 52 53 52 48 46 43 38 53 25 42,1
Ασφαλτικό alu 30,4 31,2 38,5 42,6 44 45,8 48,4 48,3 42,4 43,4 40,8 38,5 33,7 48,4 30,4 40,6
κοινό 25 26 49 62 67 72 76 74 65 59 48 38 30 76 25 53,2
ψηφίδα 1 24 26 47 59 65 68 74 71 62 58 48 38 30 74 24 51,5
ψηφίδα 2 23 25 45 57 61 63 70 67 59 54 45 36 28 70 23 48,7
κοινό 24 25 48 59 64 64 72 68 61 55 46 37 29 72 24 50,2
πράσινο-γκρι 25 26 35 43 48 53 56 57 55 53 48 43 38 57 25 44,6
άσπρο χαλίκι 24 24 28 33 37 39 41 42 42 40 38 36 33 42 24 35,2
βότσαλα σε γκρι 25 25 34 42 48 52 56 57 55 52 48 43 37 57 25 44,2
βότσαλα σε άσπρο 25 25 29 40 46 50 53 54 53 50 42 40 38 54 25 41,9
Μωσαϊκή γκρι 24 25 34 41 46 50 53 54 53 50 45 41 36 54 24 42,5
κόκκινο 24 24 31 37 41 44 48 49 47 46 42 38 35 49 24 38,9
άσπρο 23 23 27 32 35 37 40 41 41 40 36 34 32 41 23 33,9
κίτρινο 23 23 29 34 38 41 45 46 44 42 39 37 34 46 23 36,5
8:00 9:00 10:00 11:00 12:00 13:00 14:00 15:00 16:00 17:00 18:00 19:00 20:00
Ταέρα (*C) 30 31 31 31 32 32 32 33 36 35 33 33 31
RH (%) 45 36 36 41 38 47 58 49 42 38 44 36 40
v αέρα (m/s) 0 0 1.1 ΒΑ1.5 ΒΔ1.3 ΒΔ1.6 ΝΑ1.5 ΝΔ2.0 ΒΔ2.3 ΒΑ 0 0 2.6 ΒΑ1.8 ΒΔ
Ουρανός (όγδοα) 0/8 0/8 0-1/8 0-1/8 1/8 3/8 3/8 1/8 0-1/8 0-1/8 0-1/8 0-1/8 0-1/8
Μωσαϊκή 1 κίτρινο 22 24 29 34 37 40 42 41 41 41 39 36 32 42 22 35,2
άσπρο 22 23 28 31 34 36 38 38 37 38 36 33 31 38 22 32,7
κόκκινο 23 28 36 42 47 51 53 52 51 51 45 42 36 53 23 42,8
γκρι 23 28 38 45 50 54 57 54 54 53 46 42 36 57 23 44,6
Μωσαϊκή 2 κίτρινο 22 25 30 35 38 42 43 43 42 42 39 35 32 43 22 36,0
άσπρο 22 23 28 31 34 37 38 38 38 38 36 34 31 38 22 32,9
κόκκινο 23 27 34 41 45 49 51 50 49 48 43 40 34 51 23 41,1
γκρι 23 28 38 45 50 54 56 54 54 52 45 41 35 56 23 44,2
άσπρο 22 24 28 31 33 35 37 37 37 36 35 32 30 37 22 32,1
κόκκινο 24 27 33 38 42 45 47 45 45 45 41 38 33 47 24 38,7
γκρι 24 27 33 37 40 44 45 44 44 43 40 36 32 45 24 37,6
κόκκινο 23 28 33 39 42 45 47 46 46 45 40 37 32 47 23 38,7
γκρι 24 28 34 40 43 46 48 47 47 46 42 38 33 48 24 39,7
μπεζ 23 25 31 35 38 41 44 44 44 43 40 37 32 44 23 36,7
γκρι 23 26 33 39 43 47 50 49 48 48 44 40 35 50 23 40,4
άσπρο 21 21 24 26 29 31 32 33 33 34 33 32 29 34 21 29,1
ώχρα 22 27 33 38 42 47 48 48 49 48 43 40 33 49 22 39,8
γκρι σκούρο 23 29 36 42 46 51 53 53 53 52 46 43 36 53 23 43,3
γκρι ανοιχτό 21 22 29 31 34 37 39 40 39 40 36 35 30 40 21 33,3
λεπτό 22 26 36 41 44 48 49 49 47 46 40 36 30 49 22 39,5
λεπτό 21 25 30 35 38 41 42 43 42 41 37 35 30 43 21 35,4
άσπρο 23 25 31 36 38 41 42 43 41 41 39 36 31 43 23 35,9
κόκκινο 24 28 35 41 44 48 49 49 47 47 42 40 34 49 24 40,6
γκρι 24 30 38 44 49 52 52 52 50 49 44 41 34 52 24 43,0
ώχρα 24 27 33 38 41 44 44 44 42 43 38 36 32 44 24 37,4
άσπρο 23 26 31 35 38 41 42 42 40 40 36 34 31 42 23 35,3
πορφυρό 25 28 35 40 43 47 48 47 47 46 43 39 34 48 25 40,2
terracota 24 28 35 38 41 44 46 46 45 45 40 37 33 46 24 38,6
σαχάρα 24 27 32 36 39 42 43 43 41 42 38 36 32 43 24 36,5
καφέ 24 30 37 42 45 49 50 51 51 51 47 42 35 51 24 42,6
ανθρακί 24 30 37 43 46 49 51 51 50 50 45 41 35 51 24 42,5
γκρι 24 29 35 40 43 46 47 47 46 47 42 39 33 47 24 39,8
Ελαφρομπετόν 23 30 39 43 47 47 48 49 43 42 36 33 28 49 23 39,1
κόκκινο 24 27 35 40 43 45 45 45 43 44 39 36 31 45 24 38,2
γκρι 24 28 37 44 46 48 50 50 46 46 43 37 32 50 24 40,8
σκουρόχρωμο 23 37 49 58 60 67 67 65 54 56 44 37 30 67 23 49,8
Χαλίκια 24 26 34 39 41 43 44 47 44 44 41 33 29 47 24 37,6
Ασφαλτος παλιά 23 28 35 41 45 50 51 50 50 50 44 41 36 51 23 41,8
Ασφαλτος νέα 1 23 26 39 54 58 62 62 60 58 61 49 44 37 62 23 48,7
Ασφαλτος νεά 2 24 25 44 52 57 61 63 63 60 58 48 41 34 63 24 48,5
Ξύλο merbau 24 31 43 49 53 56 58 57 54 56 47 39 32 58 24 46,1
teak 23 31 41 47 48 51 54 54 50 52 44 37 30 54 23 43,2
Οξύμαχο σκούρο 24 24 33 39 43 47 48 49 47 47 42 36 32 49 24 39,3
ανοιχτό 23 23 31 34 39 43 45 45 44 45 41 36 32 45 23 37,0
8:00 9:00 10:00 11:00 12:00 13:00 14:00 15:00 16:00 17:00 18:00 19:00 20:00 max min mean
Σχιστόπλακα 23 23 36 45 48 52 54 54 53 52 47 40 33 54 23 43,1
κόκκινο 1 22 23 34 39 42 46 48 48 48 47 44 37 32 48 22 39,2
κόκκινο 2 22 22 33 40 43 46 48 48 47 48 44 37 31 48 22 39,2
γκρι 20 22 33 40 43 47 48 49 48 48 44 37 30 49 20 39,2
άσπρο 24 23 31 34 38 41 42 43 42 43 40 36 31 43 24 36,0
κόκκινο 21 23 34 38 43 47 48 50 48 48 44 38 31 50 21 39,5
γκρι-κόκκινο 21 22 34 39 42 44 46 47 46 46 42 37 31 47 21 38,2
Πέτρα γκρι 22 32 33 39 45 51 52 52 51 50 46 40 33 52 22 42,0
Ιγνιμβρίτης 22 22 31 37 42 47 49 49 48 48 45 39 33 49 22 39,4
Γρανίτης μαύρος 25 26 37 43 47 52 55 55 55 54 51 44 39 55 25 44,8
28,7 31 39,1 42,6 48,3 51,6 53,6 53,6 54,7 52,7 50,8 42,8 38,9 54,7 28,7 45,3
κόκκινος 24 26 34 40 45 53 54 55 56 53 47 43 38 56 24 43,7
28,8 31,8 40 42,1 47,1 53,2 57,4 54,9 53,1 55,1 50,4 43,6 39,9 57,4 28,8 46,0
άσπρος 26 26 33 39 38 47 44 46 45 44 43 38 30 46 26 38,4
28 29,4 35,7 38,5 41,9 46,5 48 45,9 46,6 46,3 42,1 38,4 36,6 48 28 40,3
γκρι 27 27 38 42 49 56 57 57 54 55 50 43 38 57 27 45,6
28,3 29,4 39,9 45,5 48,4 53,7 57 58,4 52,9 53,8 49,5 42,8 37,4 58,4 28,3 45,9
σωμόν 23 24 32 36 40 43 45 46 46 45 43 39 34 46 23 38,2
27,8 28,7 34,9 37,2 40,6 44,1 46,2 46,8 48,3 46,1 42 38,1 36,4 48,3 27,8 39,8
Μάρμαρο κόκκινο 25 24 33 38 43 47 50 52 50 50 46 41 35 52 24 41,1
Ασφαλτικό alu 28,7 30,5 39,2 41,4 44,4 43,3 45,1 46 43,7 46,3 42 36 32,2 46 28,7 39,9
κοινό 23 24 53 63 66 70 71 72 63 65 50 34 29 72 23 52,5
ψηφίδα 1 23 24 52 59 63 67 67 70 61 62 49 35 29 70 23 50,8
ψηφίδα 2 21 22 49 56 59 63 63 66 57 59 47 33 28 66 21 47,9
κοινό 22 23 51 56 61 65 64 68 58 60 47 33 27 68 22 48,8
πράσινο-γκρι 23 24 35 42 47 52 54 54 53 52 47 41 35 54 23 43,0
άσπρο χαλίκι 23 22 26 32 35 39 40 40 40 40 38 35 31 40 23 33,9
βότσαλα σε γκρι 24 24 34 41 47 51 54 53 53 52 48 42 34 54 24 42,8
βότσαλα σε άσπρο 23 23 29 39 45 48 52 52 50 50 47 42 35 52 23 41,2
Μωσαϊκή γκρι 23 23 34 40 45 48 51 51 50 49 46 40 34 51 23 41,1
κόκκινο 22 22 30 35 39 44 45 45 45 45 42 37 33 45 22 37,2
άσπρο 22 22 26 31 33 36 39 38 38 39 36 33 31 39 22 32,6
κίτρινο 22 22 28 33 37 40 42 42 42 42 40 35 32 42 22 35,2
8:00 9:00 10:00 11:00 12:00 13:00 14:00 15:00 16:00 17:00 18:00 19:00 20:00
Ταέρα (*C) 28 28 28 29 29 31 31 32 30 32 33 29 27
RH (%) 49 46 46 44 43 33 32 45 46 46 35 41 48
v αέρα (m/s) 2.1 ΒΔ 1.0 Β 2.2 ΒΔ 2.8 Β 2.1 ΒΔ2.1 ΒΔ2.0 ΒΔ 1.0 Δ 2.6 ΝΔ 1.1 Ν 1.1 Β 0.8 ΒΔ0.8 ΒΔ
Ουρανός (όγδοα) 0/8 0/8 0-1/8 0-1/8 0-1/8 1-2/8 2-3/8 1-2/8 1-2/8 1-2/8 1-2/8 2-3/8 2-3/8
Μωσαϊκή 1 κίτρινο 20 22 27 31 34 37 39 40 38 38 35 31 29 40 20 32,4
άσπρο 20 21 25 29 31 34 35 36 36 35 32 29 27 36 20 30,0
κόκκινο 20 25 33 38 43 48 50 52 50 48 42 35 33 52 20 39,8
γκρι 20 25 34 41 46 51 54 56 53 51 43 36 33 56 20 41,8
Μωσαϊκή 2 κίτρινο 20 22 28 32 35 39 41 42 40 39 36 30 27 42 20 33,2
άσπρο 20 21 26 29 31 34 36 37 36 35 33 29 28 37 20 30,4
κόκκινο 20 24 31 37 42 46 48 49 47 45 39 34 31 49 20 37,9
γκρι 20 25 34 41 47 51 55 55 52 50 41 35 31 55 20 41,3
άσπρο 20 21 25 28 31 33 34 35 35 33 31 28 26 35 20 29,2
κόκκινο 21 24 30 34 39 42 44 45 44 42 37 32 29 45 21 35,6
γκρι 21 24 30 34 37 40 43 44 42 40 35 32 29 44 21 34,7
κόκκινο 21 25 31 35 39 42 45 46 44 42 36 32 29 46 21 35,9
γκρι 21 25 31 35 40 44 46 47 45 43 36 33 29 47 21 36,5
25,1 28,2 32,2 36,2 39,7 44,1 46,5 46,2 43,8 40,3 36,8 33,7 30,7 46,5 25,1 37,2
μπεζ 20 22 28 31 36 39 42 43 41 40 36 32 28 43 20 33,7
25,1 27,8 30,9 34 38,4 40,8 42,3 43 40,7 39,9 36,2 33,6 30,6 43 25,1 35,6
γκρι 21 22 30 35 41 44 47 47 47 44 39 34 31 47 21 37,1
25,1 28,1 33,3 35,8 40,1 43,6 43 45,6 44,7 43,5 38,1 35,6 32,1 45,6 25,1 37,6
άσπρο 18 19 22 24 27 27 30 32 31 34 30 27 26 32 18 26,7
24,6 25,4 28 29,6 32,2 33,6 35,4 36,5 35,5 34,7 33,2 31 30,4 36,5 24,6 31,5
ώχρα 20 24 30 35 39 42 46 48 47 45 38 34 31 48 20 36,8
25,2 29 32,7 37,6 42,8 41,8 45,6 49 44,9 42,6 40,5 35,2 33,1 49 25,2 38,5
γκρι σκούρο 21 25 33 38 44 48 51 52 51 48 41 36 32 52 21 40,0
25,2 29,9 35,1 38,4 42,5 47,6 47,2 48,4 49,6 47,2 40,6 36,7 33,5 49,6 25,2 40,1
γκρι ανοιχτό 18 21 27 29 31 34 37 39 38 36 32 29 27 39 18 30,6
24,7 27,2 30,2 33,4 36 37,8 38,7 40,1 38,4 37,7 35,3 32,5 31,1 40,1 24,7 34,1
λεπτό 22 24 33 38 42 46 47 48 44 40 34 29 26 48 22 36,4
λεπτό 19 22 28 32 36 38 40 42 39 37 32 29 26 42 19 32,3
άσπρο 21 23 28 32 36 39 40 42 40 37 34 30 27 42 21 33,0
κόκκινο 21 25 32 37 41 43 46 48 45 43 36 33 29 48 21 36,8
γκρι 21 27 35 40 45 47 51 52 48 46 38 34 29 52 21 39,5
ώχρα 22 25 30 35 39 41 43 44 41 39 34 31 27 44 22 34,7
άσπρο 21 24 29 32 35 37 40 41 38 37 32 29 27 41 21 32,5
πορφυρό 22 26 30 36 40 43 45 47 44 43 37 33 29 47 22 36,5
terracota 21 25 30 35 39 41 44 45 42 41 35 32 28 45 21 35,2
σαχάρα 22 25 29 33 36 39 42 43 40 38 34 30 28 43 22 33,8
καφέ 22 27 33 38 42 45 48 50 48 47 39 35 29 50 22 38,7
ανθρακί 22 28 33 38 43 46 49 50 47 47 40 35 30 50 22 39,1
γκρι 22 26 32 36 40 43 46 47 44 43 36 33 28 47 22 36,6
Ελαφρομπετόν 20 27 34 40 44 46 49 50 40 36 29 26 23 50 20 35,7
κόκκινο 22 25 32 36 40 42 44 45 42 39 35 30 26 45 22 35,2
γκρι 22 27 34 39 43 46 48 49 45 43 36 30 26 49 22 37,5
σκουρόχρωμο 21 31 42 52 58 63 68 67 54 52 37 30 24 68 21 46,1
Χαλίκια 21 23 30 36 38 42 44 46 40 38 31 28 24 46 21 33,9
8:00 9:00 10:00 11:00 12:00 13:00 14:00 15:00 16:00 17:00 18:00 19:00 20:00 max min mean
Ασφαλτος παλιά 21 25 32 37 43 47 51 52 48 46 40 36 30 52 21 39,1
Ασφαλτος νέα 1 21 27 40 49 54 58 61 64 57 53 45 35 30 64 21 45,7
Ασφαλτος νεά 2 21 22 39 48 54 59 62 64 56 51 42 35 30 64 21 44,8
Ξύλο merbau 21 26 37 44 50 54 57 58 53 49 39 32 26 58 21 42,0
teak 21 26 36 42 47 50 52 55 50 45 38 31 26 55 21 39,9
Οξύμαχο σκούρο 20 21 31 36 40 44 48 49 45 43 37 31 27 49 20 36,3
ανοιχτό 20 20 29 33 36 40 44 45 42 41 37 31 28 45 20 34,3
Σχιστόπλακα 20 20 33 40 45 49 53 55 51 47 41 34 28 55 20 39,7
κόκκινο 1 20 19 29 35 39 42 46 48 45 44 38 31 26 48 19 35,5
κόκκινο 2 20 19 29 35 39 42 46 48 45 43 39 31 26 48 19 35,5
γκρι 19 19 29 36 40 43 46 49 44 42 37 30 25 49 19 35,3
άσπρο 20 20 27 31 35 37 41 43 41 39 36 31 27 43 20 32,9
κόκκινο 19 19 30 35 39 41 47 49 46 43 39 31 26 49 19 35,7
γκρι-κόκκινο 19 19 29 34 39 43 45 47 44 42 37 31 26 47 19 35,0
Πέτρα γκρι 20 20 29 36 42 45 50 53 50 47 41 35 29 53 20 38,2
Ιγνιμβρίτης 20 19 28 33 39 43 47 49 46 44 39 33 29 49 19 36,1
Γρανίτης μαύρος 23 24 28 39 44 49 53 55 48 50 40 34 27 55 23 39,5
25,7 27,1 33,3 39,5 46 50 53,6 54,6 52,5 47,9 45 39,4 34,7 54,6 25,7 42,3
κόκκινος 21 23 25 38 40 44 47 50 45 49 42 30 24 50 21 36,8
25,9 28,2 33,9 38,2 47 53,2 56,1 53,6 52,3 48,3 45,9 40,6 35,1 56,1 25,9 42,9
άσπρος 23 23 27 34 36 43 44 46 38 35 37 34 23 46 23 34,1
25,3 26 31,7 35,1 38,7 44,2 45,5 45,1 43,7 42,1 39,4 35,2 31,9 45,5 25,3 37,2
γκρι 24 24 34 41 44 50 54 59 48 50 47 37 30 59 24 41,7
25,4 27 34,4 40,1 47,4 53,3 55,2 52,3 53 47,9 46,2 38,2 33 55,2 25,4 42,6
σωμόν 22 22 29 33 37 40 43 45 40 43 40 35 30 45 22 35,3
25,4 25,7 31,1 34,1 38,4 41,4 43,4 44,6 41,4 42,3 40,1 34,9 32,1 44,6 25,4 36,5
Μάρμαρο κόκκινο 22 21 29 35 39 45 47 50 48 45 40 36 32 50 21 37,6
Ασφαλτικό alu 25,5 26,8 33,7 36,2 38,7 41,9 43 43,8 40,5 38,7 35,7 30,3 27,3 43,8 25,5 35,5
κοινό 20 21 44 53 64 67 71 73 60 52 38 28 23 73 20 47,2
ψηφίδα 1 19 19 43 52 61 64 69 71 57 51 39 28 22 71 19 45,8
ψηφίδα 2 19 18 40 49 57 60 64 66 53 48 36 26 21 66 18 42,8
κοινό 19 20 42 50 59 61 66 68 55 49 37 27 22 68 19 44,2
πράσινο-γκρι 21 21 32 38 44 48 52 53 51 48 43 36 31 53 21 39,8
άσπρο χαλίκι 19 20 25 29 32 35 38 39 38 36 35 30 27 39 19 31,0
βότσαλα σε γκρι 21 21 30 38 43 48 52 54 51 49 43 37 31 54 21 39,8
βότσαλα σε άσπρο 20 19 27 35 41 45 50 52 50 48 43 36 30 52 19 38,2
Μωσαϊκή γκρι 21 22 30 37 42 45 49 51 48 46 42 35 31 51 21 38,4
κόκκινο 20 20 27 33 37 40 43 45 43 41 38 33 29 45 20 34,5
άσπρο 20 20 25 28 31 33 36 37 36 35 34 30 27 37 20 30,2
κίτρινο 19 20 26 30 34 37 40 42 40 38 36 32 28 42 19 32,5
8:00 9:00 10:00 11:00 12:00 13:00 14:00 15:00 16:00 17:00 18:00 19:00 20:00
Ταέρα (*C) 28 28 29 28 29 29 29 31 31 28 23
RH (%) 46 41 36 40 40 41 39 34 40 42 71
v αέρα (m/s) 0 1.2 ΒΔ 0 0 1.1 ΒΔ 0 1.3 ΒΔ 0.6 Β 1.3 ΝΑ2.8 ΒΑ 1.6 ΒΑ
Ουρανός (όγδοα) 0-1/8 0/8 0-1/8 3-4/8 3-4/8 3-4/8 4-5/8 3-4/8 4-5/8 5-6/8 8/8 8/8 7/8
Μωσαϊκή 1 κίτρινο 19 20 26 27 29 31 36 36 36 35 30 23 36 19 29,0
άσπρο 19 20 25 24 27 29 33 33 33 32 28 22 33 19 27,1
κόκκινο 20 25 32 32 35 38 45 43 44 43 33 24 45 20 34,5
γκρι 20 26 34 33 37 39 48 47 46 45 33 25 48 20 36,1
Μωσαϊκή 2 κίτρινο 19 22 27 27 30 32 37 37 37 36 29 23 37 19 29,7
άσπρο 19 21 25 25 27 29 34 33 34 34 28 23 34 19 27,7
κόκκινο 20 24 31 31 34 36 43 42 43 41 32 23 43 20 33,3
γκρι 20 25 34 33 36 39 42 46 45 44 32 24 46 20 35,0
Πλάκα απλή κίτρινο 20 22 28 28 31 33 38 38 37 36 29 22 38 20 30,2
άσπρο 19 21 25 24 27 28 32 32 32 31 27 21 32 19 26,6
κόκκινο 20 24 30 29 32 35 40 40 39 37 30 22 40 20 31,5
γκρι 20 24 29 29 31 34 39 38 38 37 30 21 39 20 30,8
Πλάκα ριγέ κίτρινο 20 23 28 28 31 33 38 37 37 35 29 21 38 20 30,0
κόκκινο 21 24 30 29 33 35 40 40 40 37 30 21 40 21 31,7
γκρι 21 24 30 30 34 36 41 40 40 38 31 22 41 21 32,3
Μάρμαρο γκρι-μπεζ 20 22 30 29 34 35 41 40 40 38 30 21 41 20 31,7
24,7 28,3 32,6 31,1 36,2 38,6 39,5 39,1 40,7 35,8 23,4 39,5 24,7 30,8
μπεζ 20 22 27 27 30 33 37 37 38 36 30 22 38 20 29,9
24,7 27,5 31,3 30,5 35,3 37,2 37,2 37,3 38,3 34 23,5 38,3 24,7 29,7
γκρι 20 22 29 29 33 36 40 41 41 40 32 23 41 20 32,2
24,6 27,8 32,4 32,1 37,3 38,5 39 41,3 41,6 35,4 24,9 41,6 24,6 31,2
άσπρο 18 19 21 21 23 26 30 29 31 30 27 21 31 18 24,7
24,1 25,2 27,8 28,1 33,7 31,5 32,6 33,3 32,5 30,6 23,2 33,3 24,1 26,9
ώχρα 20 24 29 28 33 36 42 41 42 40 32 23 42 20 32,5
24,8 28,3 32,8 38,2 36,9 39,4 39,2 41,7 41,9 37,6 26,2 41,9 24,8 32,3
γκρι σκούρο 20 25 31 30 36 38 44 44 45 43 33 24 45 20 34,4
24,9 29,4 34,6 34,8 39,8 41,5 40 43,6 42,6 39,2 25,9 43,6 24,9 33,0
γκρι ανοιχτό 18 21 24 24 27 30 35 34 35 34 29 22 35 18 27,8
24,1 27,2 30,3 30 30,2 34,9 35,4 36,8 36,4 34,6 25,4 36,8 24,1 28,8
Κεραμικό καφέ χοντρό 20 24 31 28 36 38 40 38 40 35 36 18 40 20 32,0
λεπτό 20 24 32 29 36 40 40 40 41 37 27 19 41 20 32,1
Κεραμικό άσπρο χοντρό 20 22 28 26 31 33 37 36 36 35 27 22 37 20 29,4
λεπτό 19 22 27 26 30 33 36 36 37 35 28 21 37 19 29,2
Κυβόλιθος ορθ. κίτρινο 20 23 28 27 32 34 37 37 37 35 29 18 37 20 29,8
άσπρο 20 23 27 27 32 33 36 36 36 34 29 19 36 20 29,3
κόκκινο 21 25 31 29 35 37 41 42 41 38 30 19 42 21 32,4
γκρι 21 26 34 32 37 40 43 45 43 40 30 30 45 21 35,1
Κυβόλιθος τετρ. cotto 21 24 29 28 32 35 38 37 38 35 28 19 38 21 30,3
ώχρα 21 24 30 28 32 35 38 38 38 36 29 20 38 21 30,8
άσπρο 20 24 28 27 30 33 36 36 36 33 28 20 36 20 29,3
πορφυρό 22 26 31 29 33 36 40 40 40 38 30 21 40 22 32,2
terracota 22 25 30 28 32 36 38 39 39 36 30 21 39 22 31,3
σαχάρα 21 24 29 28 31 33 36 37 36 34 29 19 37 21 29,8
καφέ 22 27 32 30 35 38 43 42 43 39 30 20 43 22 33,4
ανθρακί 22 27 33 30 35 39 42 42 43 40 30 20 43 22 33,6
γκρι 21 25 31 29 33 37 40 40 40 37 29 20 40 21 31,8
Ελαφρομπετόν 20 28 31 29 38 45 38 40 42 33 25 17 42 20 32,2
Πυρότουβλο κίτρινο 21 25 32 30 34 37 39 38 39 35 27 19 39 21 31,3
κόκκινο 21 25 31 29 33 36 39 38 38 35 28 18 39 21 30,9
γκρι 22 26 33 30 35 40 42 41 42 37 27 18 42 22 32,8
Χώμα ανοιχτόχρωμο 21 30 40 33 40 52 46 46 51 40 28 19 51 21 37,2
σκουρόχρωμο 21 30 43 34 42 59 46 47 55 40 27 18 55 21 38,5
Χαλίκια 20 23 30 28 33 37 37 36 39 35 27 18 39 20 30,3
8:00 9:00 10:00 11:00 12:00 13:00 14:00 15:00 16:00 17:00 18:00 19:00 20:00 max min mean
Ασφαλτος παλιά 20 25 31 30 34 39 41 43 45 41 33 21 45 20 33,6
Ασφαλτος νέα 1 20 25 42 35 41 49 49 48 53 45 20 53 20 38,8
Ασφαλτος νεά 2 21 23 39 34 41 50 49 50 54 44 19 54 21 38,5
Ξύλο merbau 21 27 38 31 38 48 45 44 50 38 19 50 21 36,3
teak 21 27 37 29 36 47 41 42 49 38 20 49 21 35,2
Οξύμαχο σκούρο 21 21 31 28 33 38 40 40 42 37 21 42 21 32,0
ανοιχτό 21 21 28 27 31 35 38 38 39 36 21 39 21 30,5
Σχιστόπλακα 20 21 33 31 36 40 45 45 46 40 20 46 20 34,3
Κυβόλιθος πέτρα α/μ 18 19 29 27 31 34 39 38 40 36 18 40 18 29,9
κόκκινο 1 19 19 30 27 31 36 39 39 41 37 20 41 19 30,7
κόκκινο 2 19 19 30 27 32 35 39 39 42 37 20 42 19 30,8
γκρι 18 19 29 28 31 37 39 39 41 37 18 41 18 30,5
άσπρο 20 20 28 27 29 32 36 36 37 35 21 37 20 29,2
κόκκινο 19 19 30 27 31 35 40 40 42 37 20 42 19 30,9
γκρι-κόκκινο 19 19 30 27 31 34 40 39 41 37 20 41 19 30,6
Πέτρα γκρι 19 19 30 28 33 36 42 43 44 40 23 44 19 32,5
Ιγνιμβρίτης 19 19 28 27 32 35 40 40 42 38 22 42 19 31,1
Πέτρα σαγρέ άσπρη 19 19 27 26 30 32 36 38 39 36 20 39 19 29,3
Γρανίτης μαύρος 20 21 30 25 30 39 42 41 45 40 22 45 20 32,3
25,4 27,2 34,9 36,2 39,8 43,8 41,7 43,5 45,2 40,1 26,6 45,2 25,4 36,8
κόκκινος 19 21 30 22 28 32 40 38 43 38 20 43 19 30,1
25,6 27,5 35,7 36 41,1 44,7 43,7 47,7 46,3 43 27 47,7 25,6 38,0
άσπρος 23 23 28 32 24 32 38 37 37 34 19 37 23 29,7
24,8 26 32,3 32,3 35,4 38,3 37,9 39,5 40,5 37,6 24,7 40,5 24,8 33,6
γκρι 24 24 36 37 33 38 43 42 46 41 24 46 24 35,3
25,6 27,4 36,1 36,5 41,2 44,4 44,1 47,1 47,2 41,3 26,6 47,2 25,6 38,0
σωμόν 21 22 29 28 31 33 36 38 40 37 21 40 21 30,5
24,6 25,8 31,6 31,4 34,5 37,1 37 38,8 39,1 36,3 24,1 39,1 24,6 32,8
Μάρμαρο παλαιάς κοπής 20 21 26 26 29 32 37 38 40 36 21 40 20 29,6
Μάρμαρο κόκκινο 21 21 29 29 32 34 40 40 42 38 22 42 21 31,6
Ασφαλτικό alu 25,8 27,2 35,4 34,9 37,5 41,9 35,7 37 38,7 31,4 19,2 38,7 25,8 33,2
κοινό 20 22 48 36 45 64 50 56 63 43 17 63 20 42,2
ψηφίδα 1 20 21 46 35 42 57 51 53 59 44 18 59 20 40,5
ψηφίδα 2 19 19 42 33 39 54 48 49 54 42 17 54 19 37,8
κοινό 19 20 44 33 41 57 49 51 57 44 17 57 19 39,3
Βοτσαλόπλακα ανάμικτα 19 20 30 29 34 37 41 41 43 38 22 43 19 32,2
πράσινο-γκρι 20 21 31 31 35 39 43 44 45 40 24 45 20 33,9
άσπρο χαλίκι 19 19 24 26 28 30 34 34 35 32 22 35 19 27,5
βότσαλα σε γκρι 21 21 30 31 35 39 43 44 46 41 24 46 21 34,1
βότσαλα σε άσπρο 20 20 27 29 34 37 42 43 45 40 23 45 20 32,7
Μωσαϊκή γκρι 20 20 30 30 34 38 41 41 44 39 22 44 20 32,6
κόκκινο 19 20 27 27 31 33 37 37 39 36 21 39 19 29,7
άσπρο 19 19 23 25 27 29 32 32 34 31 21 34 19 26,5
κίτρινο 19 19 25 26 29 32 35 35 37 34 21 37 19 28,4
8:00 9:00 10:00 11:00 12:00 13:00 14:00 15:00 16:00 17:00 18:00 19:00 20:00
Ταέρα (*C) 25 26 27 27 28 29 31 32 28 29 28 26 26
RH (%) 39 39 36 38 32 36 30 28 41 44 48 49 48
v αέρα (m/s) 1.5 ΒΑ3.0 ΒΔ2.7 ΒΔ2.5 ΒΑ2.0 ΒΔ0.8 ΒΔ0.6 ΒΔ 1.0 Β 4.1 ΒΑ4.5 ΒΑ4.8 ΒΑ2.2 ΒΑ1.5 ΒΑ
Ουρανός (όγδοα) 0-1/8 0-1/8 0-1/8 1-2/8 2-3/8 2-3/8 4-5/8 4-5/8 2-3/8 0-1/8 0-1/8 1-2/8 1-2/8
Μωσαϊκή 1 κίτρινο 12 14 21 24 29 33 36 37 38 35 32 27 26 38 12 28,0
άσπρο 12 14 20 23 26 29 32 32 34 31 29 25 23 34 12 25,4
κόκκινο 13 17 25 32 37 42 44 45 47 41 37 30 28 47 13 33,7
γκρι 14 18 27 34 39 44 47 47 48 42 39 31 28 48 14 35,2
Μωσαϊκή 2 κίτρινο 14 16 23 26 30 33 36 36 38 34 32 26 25 38 14 28,4
άσπρο 13 15 20 23 26 30 32 32 34 31 29 25 23 34 13 25,6
κόκκινο 14 18 25 31 36 39 43 43 45 40 37 29 26 45 14 32,8
γκρι 15 19 28 34 40 44 47 46 48 42 38 30 26 48 15 35,2
άσπρο 12 14 18 21 22 25 28 31 32 29 28 24 22 32 12 23,5
κόκκινο 12 15 21 24 30 34 38 38 40 35 33 28 25 40 12 28,7
γκρι 13 16 21 25 30 35 37 38 40 35 32 26 24 40 13 28,6
κόκκινο 13 16 22 25 28 33 36 38 39 35 33 27 24 39 13 28,4
γκρι 13 16 23 28 33 38 41 41 42 37 33 27 25 42 13 30,5
19,6 24,6 28,6 32,2 36,8 39,7 40,7 41,1 40,3 36,4 32,6 28,9 27,4 41,1 19,6 33,0
μπεζ 13 14 22 26 32 34 38 38 39 34 32 27 24 39 13 28,7
19,1 23,2 26,8 30,6 34,2 36 37,5 38,5 37,5 35,2 32 28,9 27,2 38,5 19,1 31,3
γκρι 15 18 26 31 36 40 43 44 44 39 35 29 26 44 15 32,8
21 24,8 29,2 33,4 37,7 39,6 41,7 42,5 39,3 38,9 34,7 30,3 28,8 42,5 21 34,0
άσπρο 13 14 18 21 23 26 29 29 30 28 26 23 22 30 13 23,2
20,3 21,7 25,5 27,4 29,9 31,9 33 34,6 33 32,1 30,2 27,9 26,8 34,6 20,3 28,8
ώχρα 14 19 26 31 36 40 42 42 44 39 36 30 26 44 14 32,7
21,1 25,3 30 33,5 38,1 40,2 40,6 42,8 42,7 39,1 36,1 30,2 28,9 42,8 21,1 34,5
γκρι σκούρο 16 20 28 34 40 45 47 46 48 42 38 32 28 48 16 35,7
21,4 25,8 31,4 35,9 39,9 42,6 44,9 48,1 44,7 42,1 37,9 31,8 29,9 48,1 21,4 36,6
γκρι ανοιχτό 14 17 21 26 29 33 37 36 36 33 31 26 24 37 14 27,9
21,1 24,2 27,6 32 34,1 36,9 37,4 40,1 37,3 35,6 33,5 29,7 27,9 40,1 21,1 32,1
λεπτό 12 14 21 26 32 37 38 40 38 34 31 24 22 40 12 28,4
λεπτό 16 18 24 27 31 34 36 37 36 32 29 24 23 37 16 28,2
άσπρο 12 14 20 25 29 32 33 35 34 31 30 24 22 35 12 26,2
κόκκινο 17 21 28 34 37 40 41 42 41 37 33 28 25 42 17 32,6
γκρι 15 20 29 34 39 43 43 45 43 39 34 28 25 45 15 33,6
ώχρα 15 18 24 29 33 35 36 37 36 33 30 25 23 37 15 28,8
άσπρο 12 14 19 21 22 24 27 30 31 29 26 23 21 31 12 23,0
πορφυρό 15 17 23 28 32 35 37 39 39 36 32 27 24 39 15 29,5
terracota 13 15 20 23 25 30 33 34 34 31 30 25 23 34 13 25,8
σαχάρα 13 14 18 21 22 25 29 31 32 30 28 24 23 32 13 23,8
καφέ 14 17 23 28 35 39 40 42 43 38 36 27 25 43 14 31,3
ανθρακί 14 17 23 30 35 39 41 42 42 38 35 28 24 42 14 31,4
γκρι 13 17 23 29 33 36 39 40 39 36 32 26 24 40 13 29,8
Ελαφρομπετόν 12 16 25 32 36 38 36 38 34 30 29 22 20 38 12 28,3
κόκκινο 18 20 28 32 36 37 38 39 38 33 31 25 23 39 18 30,6
γκρι 18 20 30 35 38 41 41 42 40 35 32 25 23 42 18 32,3
σκουρόχρωμο 13 18 24 30 39 47 50 51 43 39 34 23 22 51 13 33,3
Χαλίκια 17 19 27 31 34 36 40 39 36 32 29 23 22 40 17 29,6
8:00 9:00 10:00 11:00 12:00 13:00 14:00 15:00 16:00 17:00 18:00 19:00 20:00 max min mean
Ασφαλτος παλιά 18 21 29 35 40 43 45 46 45 40 35 29 25 46 18 34,7
Ασφαλτος νέα 1 18 20 40 47 52 55 56 56 52 46 37 29 25 56 18 41,0
Ασφαλτος νεά 2 18 20 37 46 51 54 57 57 52 44 35 28 24 57 18 40,2
Ξύλο merbau 18 25 36 42 47 48 51 52 48 42 35 26 24 52 18 38,0
teak 19 25 34 39 42 42 47 48 44 39 34 25 22 48 19 35,4
Οξύμαχο σκούρο 12 12 20 26 32 38 40 41 40 35 33 26 23 41 12 29,1
ανοιχτό 12 12 18 21 23 31 36 37 37 34 31 26 24 37 12 26,3
Σχιστόπλακα 16 16 29 36 42 44 47 47 48 39 36 26 24 48 16 34,6
κόκκινο 1 15 15 27 32 36 39 42 43 43 36 34 25 23 43 15 31,5
κόκκινο 2 15 15 27 32 36 40 42 43 43 36 34 25 23 43 15 31,6
γκρι 15 15 28 33 37 40 42 43 43 36 32 24 20 43 15 31,4
άσπρο 17 17 25 29 32 34 36 37 38 34 31 26 24 38 17 29,2
κόκκινο 15 15 27 31 36 40 42 43 43 36 34 25 23 43 15 31,5
γκρι-κόκκινο 15 15 27 32 36 38 41 42 42 35 33 25 23 42 15 31,1
Πέτρα γκρι 15 15 25 31 37 41 44 44 45 39 36 28 24 45 15 32,6
Ιγνιμβρίτης 14 15 25 29 35 40 42 43 43 38 34 27 23 43 14 31,4
Γρανίτης μαύρος 10 10 23 29 33 39 42 44 45 43 42 31 30 45 10 32,4
22,4 23,8 31,6 37,8 41,7 48,6 48,1 48,5 45,9 44 41,4 32,9 30,9 48,5 22,4 38,3
κόκκινος 9 9 21 29 36 36 41 43 45 43 41 28 26 45 9 31,3
22,1 24 31,3 37,2 42,7 48,9 50,6 48,2 47,6 43,6 41,1 33,3 31,6 50,6 22,1 38,6
άσπρος 8 8 24 22 34 40 43 42 38 34 34 29 27 43 8 29,5
21,4 23 29,5 33,2 38,2 41,1 42,3 42,5 40,4 40,5 35,9 30,7 28,6 42,5 21,4 34,4
γκρι 21 19 20 30 36 41 43 46 47 45 42 33 28 47 19 34,7
22,2 24,5 32,3 38,3 43,4 49,5 50,3 49,3 45 44,9 40,6 32,9 30,6 50,3 22,2 38,8
σωμόν 19 18 20 31 35 39 41 43 42 39 36 30 27 43 19 32,3
21,9 22,8 29,2 32,8 37,9 39,4 41,8 41,1 39,7 39,8 35,7 30,8 28,3 41,8 21,9 33,9
Μάρμαρο κόκκινο 17 17 24 29 36 40 42 42 43 40 36 30 28 43 17 32,6
Ασφαλτικό alu 23,5 24,6 32,7 35,4 38,4 40,1 41,2 41,3 35,3 35,2 31,4 27 25,4 41,3 23,5 33,2
κοινό 18 19 44 56 56 62 66 63 56 47 39 23 21 66 18 43,8
ψηφίδα 1 17 18 43 54 55 59 63 60 54 45 38 22 20 63 17 42,2
ψηφίδα 2 16 17 41 51 51 55 58 56 50 41 35 21 19 58 16 39,3
κοινό 16 17 42 52 52 56 59 58 50 42 35 21 19 59 16 39,9
πράσινο-γκρι 14 15 24 29 36 40 43 45 44 40 37 30 26 45 14 32,5
άσπρο χαλίκι 14 15 19 23 26 29 31 34 33 31 30 26 23 34 14 25,7
βότσαλα σε γκρι 16 16 24 30 36 41 43 44 44 40 38 30 27 44 16 33,0
βότσαλα σε άσπρο 15 15 20 29 33 37 41 43 43 41 38 30 27 43 15 31,7
Μωσαϊκή γκρι 12 12 23 26 32 37 40 44 43 40 37 29 25 44 12 30,8
κόκκινο 12 12 21 25 31 35 38 41 40 37 35 29 25 41 12 29,3
άσπρο 13 12 18 23 27 31 33 35 35 33 31 26 23 35 12 26,2
κίτρινο 11 12 18 22 25 30 32 35 35 33 32 27 24 35 11 25,8
Δείγματα υλικών σε οριζόντια θέση (10-16 Ιουλίου 2004)
70
65
60
55
50
45
40
35
30
25
20
8:00
16:00
0:00
8:00
16:00
0:00
8:00
16:00
0:00
8:00
16:00
0:00
8:00
16:00
0:00
8:00
16:00
0:00
8:00
16:00
Τair Χώμα ανοιχτόχρωμο σκουρόχρωμο Χαλίκια
70
65
60
55
50
45
40
35
30
25
20
8:00
15:00
22:00
5:00
12:00
19:00
2:00
9:00
16:00
23:00
6:00
13:00
20:00
3:00
10:00
17:00
0:00
7:00
14:00
21:00
4:00
11:00
18:00
Τair Μάρμαρο γκρι-μπεζ
μπεζ γκρι
άσπρο ώχρα
γκρι σκούρο γκρι ανοιχτό
Μάρμαρο παλαιάς κοπής Μάρμαρο κόκκινο
70
65
60
55
50
45
40
35
30
25
20
8:00
15:00
22:00
5:00
12:00
19:00
2:00
9:00
16:00
23:00
6:00
13:00
20:00
3:00
10:00
17:00
0:00
7:00
14:00
21:00
4:00
11:00
18:00
Τair Γρανίτης μαύρος κόκκινος άσπρος γκρι σωμόν
1
20
25
30
35
40
45
50
55
60
65
70
20
25
30
35
40
45
50
55
60
65
70
20
25
30
35
40
45
50
55
60
65
8:00 8:00 8:00 70
14:00 15:00 15:00
20:00
22:00 22:00
Τair
2:00
Τair
5:00 5:00
8:00
κόκκινο
12:00 12:00
κόκκινο 2
14:00
20:00 19:00 19:00
Τair
2:00 2:00 2:00
8:00 9:00 9:00
14:00
16:00 16:00
Πέτρα γκρι
20:00
23:00 23:00
2:00
6:00 6:00
8:00
γκρι
2
14:00 13:00 13:00
20:00 20:00 20:00
γκρι-κόκκινο
2:00 3:00 3:00
Ιγνιμβρίτης
8:00
10:00 10:00
14:00
Κυβόλιθος πέτρα α/μ
17:00 17:00
20:00
0:00 0:00
2:00
8:00 7:00 7:00
14:00 14:00 14:00
άσπρο
20:00 21:00 21:00

κόκκινο 1
2:00
4:00 4:00
8:00
11:00 11:00
14:00
20:00
Πέτρα σαγρέ άσπρη 18:00 18:00
20
25
30
35
40
45
50
55
60
65
70
20
25
30
35
40
45
50
55
60
65
70
20
25
30
35
40
45
50
55
60
65
8:00 8:00 8:00 70
15:00 15:00 15:00
Τair
22:00 22:00 22:00
Τair
Τair
5:00 5:00 5:00
12:00 12:00 12:00
άσπρο χαλίκι
19:00 19:00 19:00
2:00 2:00 2:00
9:00 9:00 9:00
16:00 16:00 16:00
23:00 23:00 23:00
Πλάκα απλή κίτρινο

6:00 6:00 6:00
3
13:00
Πλάκα ριγέ κίτρινο

13:00 13:00
20:00 20:00
20:00
βότσαλα σε γκρι
3:00 3:00
3:00
άσπρο
10:00
10:00 10:00
Βοτσαλόπλακα ανάμικτα
17:00
17:00 17:00
0:00
0:00 0:00
κόκκινο
7:00
7:00 7:00
14:00
14:00
κόκκινο
14:00
21:00
21:00 21:00
πράσινο-γκρι
4:00
4:00 4:00
11:00
βότσαλα σε άσπρο
11:00 11:00
γκρι
γκρι
18:00
18:00 18:00
20
25
30
35
40
45
50
55
60
65
70
20
25
30
35
40
45
50
55
60
65
70
20
25
30
35
40
45
50
55
60
65
8:00 8:00 8:00 70
15:00 15:00 15:00
22:00 22:00 22:00
Τair
Τair
Τair
5:00 5:00 5:00
12:00 12:00 12:00
19:00 19:00 19:00
2:00 2:00 2:00
9:00 9:00 9:00
16:00 16:00 16:00
23:00 23:00 23:00

Μωσαϊκή 1 κίτρινο
Μωσαϊκή 2 κίτρινο
6:00
Μωσαϊκή 40x40 γκρι

6:00 6:00
4
13:00 13:00 13:00
20:00 20:00 20:00

3:00
3:00 3:00
άσπρο
άσπρο
10:00
κόκκινο
10:00 10:00
17:00
17:00 17:00
0:00
0:00 0:00
7:00
7:00 7:00
κόκκινο
14:00
άσπρο
κόκκινο
14:00 14:00
21:00
21:00 21:00
4:00
4:00 4:00
11:00
11:00 11:00
γκρι
γκρι 18:00
κίτρινο
18:00 18:00
20
25
30
35
40
45
50
55
60
65
70
20
25
30
35
40
45
50
55
60
65
70
20
25
30
35
40
45
50
55
60
65
8:00 8:00 70
8:00
15:00 15:00
Τair
16:00
γκρι
22:00 22:00
άσπρο
Τair
σαχάρα
0:00
5:00 5:00
8:00
12:00 12:00
19:00 19:00 16:00
Τair
2:00 2:00 0:00
9:00 9:00 8:00

16:00 16:00 16:00
23:00 23:00 0:00
καφέ
6:00 6:00 Κυβόλιθος ορθ. κίτρινο
8:00
5
πορφυρό
13:00 13:00
16:00
20:00 20:00
0:00
3:00 3:00
8:00
Κυβόλιθος τετρ. cotto

άσπρο
10:00 10:00
16:00
17:00 17:00
0:00 0:00
0:00
8:00
7:00 7:00
ώχρα
16:00
Ελαφρομπετόν
14:00 14:00
κόκκινο
ανθρακί
terracota
21:00 21:00 0:00
4:00 4:00 8:00
11:00 11:00 16:00
γκρι
18:00 18:00
20
25
30
35
40
45
50
55
60
65
70
20
25
30
35
40
45
50
55
60
65
70
20
25
30
35
40
45
50
55
60
65
8:00 8:00 8:00 70
15:00 15:00 15:00
Τair
22:00 22:00 22:00
5:00 5:00 5:00
Τair
Τair
12:00 12:00 12:00
19:00 19:00 19:00
2:00 2:00 2:00
9:00 9:00 9:00
16:00 16:00 16:00
Κεραμικό καφέ χοντρό

23:00 23:00 23:00
6:00 6:00 6:00
6
13:00 13:00 13:00
λεπτό
20:00 20:00 20:00
Ξύλο merbau
3:00 3:00 3:00
Οξύμαχο σκούρο
10:00 10:00 10:00
17:00 17:00 17:00
0:00 0:00 0:00

7:00 7:00 7:00
14:00 14:00 14:00
21:00 21:00 21:00

Κεραμικό άσπρο χοντρό
teak
4:00 4:00 4:00
ανοιχτό
11:00 11:00 11:00
λεπτό
18:00 18:00 18:00

15
20
25
30
35
40
45
50
55
60
65
70
75
80
20
25
30
35
40
45
50
55
60
65
8:00 8:00 70
15:00 15:00
Τair
Τair
22:00 22:00
5:00 5:00
12:00 12:00
19:00 19:00
2:00 2:00
9:00 9:00
Ασφαλτικό alu
16:00 16:00
Aσφαλτος παλιά
23:00 23:00
6:00 6:00
κοινό
7
13:00 13:00
20:00 20:00
3:00 3:00
10:00 10:00
ψηφίδα 1
Aσφαλτος νέα 1
17:00 17:00
0:00 0:00
7:00 7:00
14:00 14:00
ψηφίδα 2
21:00 21:00
4:00 4:00
Aσφαλτος νεά 2
11:00 11:00
κοινό 18:00 18:00
Τι μετρήθηκε: 2 διατάξεις με υλικά όψεων σε οριζόντια θέση
8:00 9:00 10:00 11:00 12:00 13:00 14:00 15:00 16:00 17:00 18:00 19:00 20:00
Ταέρα (*C) 31,0 32,0 32,0 34,0 36,0 36,0 38,0 34,0 37,0 36,0 36,0 29,0 29,0
RH (%) 44,0 42,0 50,0 43,0 40,0 39,0 35,0 40,0 40,0 38,0 35,0 64,0 56,0
v αέρα (m/s) 0,0 0,0 0.4 ΒΔ 0.3 ΝΔ 1.6 ΝΑ 1.4 ΝΑ 1.3 ΝΑ 2.3 ΝΔ 1.3 ΝΔ 1.2 ΝΔ 1.1 ΒΑ 2.4 Ν 0.7 Ν
Ουρανός (όγδοα) 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0-1/8 0-1/8 2-3/8 0/8 0/8 0/8 0-1/8 1-2/8
ΔΙΑΤΑΞΗ 1
Πάνελ Al-PE-Al άσπρο xl 22 24 35 37
39 42 42 38 39 38 35 28 25 42 22 34,2
27,1 30,3 35,1 37,8
38,5 41,1 41,3 37,9 38,9 38,3 36,6 30,2 28,1 41,3 27,1 35,5
ασημί xl 21 25 42 46
47 49 49 45 46 44 37 30 25 49 21 38,9
27,9 30,7 39,8 45,4
45,3 46,6 48,4 42,0 43,7 43,2 38,9 30,2 27,8 48,4 27,9 39,2
μαύρο xl 26 30 51 56
60 62 61 58 57 52 43 33 25 62 25 47,2
29,9 33,1 49,4 54,3
58,8 59,8 61,3 47,5 52,3 46,4 41,3 31,0 27,8 61,3 27,8 45,6
Πάνελ Al-PE-Al άσπρο s 23 26 35 38
40 43 42 38 39 38 35 28 25 43 23 34,6
27,5 29,8 36,4 37,7
39,1 42,2 41,4 38,4 39,1 38,3 36,0 29,8 27,9 42,2 27,9 35,7
ασημί s 20 23 36 39
41 44 42 39 40 38 33 26 22 44 20 34,1
28,5 30,9 40,6 45,5
45,2 50,2 48,6 42,5 44,0 42,5 38,5 30,2 27,7 50,2 27,7 39,6
μαύρο s 24 30 51 59
63 64 63 57 57 51 43 32 25 64 24 47,6
29,5 32,5 47,1 55,1
59,2 58,8 55,2 48,3 52,4 46,8 40,9 31,0 27,6 59,2 27,6 45,0
Ξύλο ανοιχτό 25 27 42 47
52 55 52 46 47 45 38 30 25 55 25 40,8
29,3 31,8 39,0 41,8
47,3 48,0 48,0 41,3 43,9 41,7 37,5 30,8 27,8 48,0 27,8 39,1
μεσαίο 25 28 42 48
52 54 53 46 47 45 38 30 25 54 25 41,0
29,3 31,6 39,4 42,8
47,3 48,0 47,7 41,3 43,9 41,8 37,5 30,7 27,8 48,0 27,8 39,2
σκούρο 26 39 47 54
59 61 59 52 53 49 42 32 25 61 25 46,0
29,4 31,8 41,1 45,2
49,8 50,0 49,7 44,0 45,8 42,6 38,8 31,0 28,0 50,0 28,0 40,6
Πάνελ Al-PE-Al κόκκινο 23 26 43 48
49 53 52 47 46 43 38 28 25 53 23 40,1
29,4 31,6 40,0 42,6
46,4 49,6 47,6 42,0 44,1 40,8 37,6 30,2 28,0 49,6 28,0 39,2
κίτρινο 24 26 39 43
46 50 48 44 45 42 37 28 24 50 24 38,2
28,4 31,2 38,6 42,4
45,2 48,6 46,8 41,6 42,2 40,4 37,5 29,8 27,5 48,6 27,5 38,5
πράσινο 26 28 45 48
53 56 54 51 48 45 38 29 23 56 23 41,8
29,8 32,0 43,4 47,3
52,3 53,3 52,0 43,8 46,9 42,8 39,1 30,3 27,6 53,3 27,6 41,6
μπλε 25 28 46 54
54 61 55 51 51 49 41 31 25 61 25 43,9
29,1 31,9 43,1 48,3
50,7 54,6 52,7 45,1 47,7 43,6 39,3 30,3 27,9 54,6 27,9 41,9
Πάνελ Al κυψελωτό άσπρο 24 27 37 41
42 45 42 39 41 40 35 28 25 45 24 35,8
28,8 30,7 36,7 38,6
40,6 44,0 42,0 38,9 39,8 38,9 36,6 29,6 28,1 44,0 28,1 36,4
Χαλκός 26 29 32 33
34 36 36 35 33 36 33 26 24 36 24 31,8
32,0 33,3 38,8 41,5
46,3 53,2 49,1 42,4 42,8 42,2 38,6 30,4 28,9 53,2 28,9 40,0
πατίνα 24 27 41 46
47 50 48 46 45 42 36 27 23 50 23 38,6
30,6 32,7 38,4 40,9
46,0 51,0 47,8 42,3 43,0 42,1 38,5 30,2 28,6 51,0 28,6 39,4
Τιτάνιο 17 18 27 27
29 28 27 24 24 26 22 24 25 29 17 24,5
31,0 32,7 38,1 38,5
44,1 46,5 47,6 41,0 41,8 42,8 38,3 30,1 29,2 47,6 29,2 38,6
Quartz zinc φυσικός 24 24 34 37
37 40 37 35 39 36 34 28 22 40 22 32,8
31,1 33,2 38,8 42,1
48,4 49,1 50,9 43,1 42,6 42,1 39,4 30,3 28,9 50,9 28,9 40,0
Quartz zinc τυρκουάζ 26 29 40 45
47 52 51 49 49 45 39 30 25 52 25 40,5
γαλάζιο 26 29 38 43
46 51 51 49 48 45 39 30 25 51 25 40,0
άσπρο 25 28 36 37
40 47 46 44 43 41 37 29 25 47 25 36,8
φυσικός γκρι ανοιχτό 23 29 36 40
40 43 44 42 43 42 35 29 23 44 23 36,1
φυσικός γκρι σκούρο 24 28 40 42
45 49 49 49 47 44 37 28 23 49 23 38,8
54,0 53,4 50,3 44,0 45,8 44,7 40,5 30,2 28,5 54,0 28,5 30,1
Zinc - λαμαρίνα 27 25 27 30 30 38 34 34 32 32 32 27 23 38 23 30,1
30,4 32,8 41,3 46,4 45,6 48,6 46,8 39,9 43,1 41,6 38,9 30,4 29,3 48,6 29,3 39,6
ΔΙΑΤΑΞΗ 2 8:00 9:00 10:00 11:00 12:00 13:00 14:00 15:00 16:00 17:00 18:00 19:00 20:00 max min mean
Διάστικτο γκρι 22 24 32 38 42 45 44 40 41 39 36 29 25 45 22 35,2
κόκκινο 23 26 36 44 48 52 50 45 46 44 39 31 26 52 23 39,2
πράσινο 23 26 37 45 49 52 51 45 47 45 39 31 26 52 23 39,7
μαύρο 24 27 39 50 55 59 57 49 51 49 43 33 26 59 24 43,2
Καθαρό άσπρο 22 26 32 37 39 41 42 39 40 37 36 29 24 42 22 34,2
τυρκουάζ ανοιχτό 23 26 36 42 47 49 48 43 44 42 38 31 26 49 23 38,1
τυρκουάζ σκούρο 22 25 39 44 48 51 51 46 48 45 39 31 24 51 22 39,5
τυρκουάζ πουά 21 25 37 44 48 51 50 44 46 44 38 30 25 51 21 38,7
Ματ γκρι 23 26 35 42 46 49 49 43 44 42 37 30 24 49 23 37,7
ώχρα 21 24 36 42 45 49 48 42 44 42 36 28 24 49 21 37,0
μπλε 21 26 41 47 50 54 54 48 50 47 40 30 23 54 21 40,8
μαύρο 21 26 43 49 53 58 57 50 52 50 42 31 23 58 21 42,7
Μπεζ 24 27 39 42 46 49 47 43 46 42 36 31 22 49 24 38,0
Καφέ γυαλιστερό 24 28 43 48 50 56 54 48 50 44 39 32 26 56 24 41,7
Καφέ ματ 21 25 41 47 50 54 53 47 49 46 40 31 23 54 21 40,5
Πάνελ χοντρό καφέ 22 26 41 44 45 48 48 42 44 43 38 28 23 48 22 37,8
άσπρο 23 24 32 39 42 45 44 41 42 43 38 31 26 45 23 36,2
ανοιχτό γκρι 22 25 34 43 48 54 50 45 47 45 40 31 24 54 22 39,1
μπεζ 22 25 35 42 45 49 49 44 47 45 38 30 23 49 22 38,0
Πάνελ γκρι 23 26 42 47 51 56 54 48 49 44 39 31 23 56 23 41,0
γκρι-γαλάζιο 23 27 40 45 43 49 50 46 46 43 37 29 23 50 23 38,5

8:00 9:00 10:00 11:00 12:00 13:00 14:00 15:00 16:00 17:00 18:00 19:00 20:00
Ταέρα (*C) 30,0 31,0 32,0 32,0 33,0 32,0 33,0 33,0 34,0 32,0 32,0 29,0 29,0
RH (%) 65,0 58,0 54,0 57,0 53,0 55,0 47,0 60,0 51,0 53,0 60,0 65,0 70,0
v αέρα (m/s) 0,0 0.2 Ν 0.4 Ν 1.0 ΒΔ 2.1 ΝΔ 2.3 ΝΔ 2.5 Ν 2.2 Ν 1.6 Ν 1.6 Ν 1.3 Ν 1.0 Ν 0.9 ΝΔ
Ουρανός (όγδοα) 0/8 0/8 0-1/8 0-1/8 0-1/8 0-1/8 0-1/8 0-1/8 0-1/8 0-1/8 0-1/8 0-1/8 0-1/8
ΔΙΑΤΑΞΗ 1
Πάνελ Al-PE-Al άσπρο xl 22 24 33 36 36 37 38 36 39 33 31 27 25 39 22 32,1
ασημί xl 22 25 39 43 43 45 44 42 45 36 36 29 25 45 22 36,5
μαύρο xl 24 26 47 53 55 57 57 55 54 39 41 30 25 57 24 43,3
Πάνελ Al-PE-Al άσπρο s 22 24 33 36 36 38 39 37 39 33 31 27 24 39 22 32,2
ασημί s 20 20 34 37 37 38 38 36 43 32 31 25 21 43 20 31,7
μαύρο s 25 27 49 55 54 57 58 55 55 41 40 29 25 58 25 43,8
Ξύλο ανοιχτό 23 26 40 45 46 48 47 45 46 37 35 28 24 48 23 37,7
μεσαίο 23 26 40 45 47 48 48 47 47 38 35 29 24 48 23 38,2
σκούρο 23 26 45 51 53 55 54 52 52 40 39 30 25 55 23 41,9
Πάνελ Al-PE-Al κόκκινο 24 24 40 45 43 47 47 42 44 35 34 26 23 47 24 36,5
κίτρινο 23 24 38 42 41 45 44 41 43 34 33 26 23 45 23 35,2
πράσινο 24 24 40 46 47 47 49 46 45 34 35 26 22 49 24 37,3
μπλε 24 24 42 51 49 51 54 49 49 37 38 28 27 54 24 40,2
Πάνελ Al κυψελωτό άσπρο 23 25 34 38 37 38 39 37 39 32 33 26 27 39 23 32,9
Χαλκός 29 31 32 31 30 31 32 34 33 32 31 27 24 34 29 30,5
29,7 32,4 42,5 45,6 48,4 51,6 48,0 46,6 46,2 38,7 40,7 31,0 28,3 51,6 29,7 40,7
πατίνα 22 24 37 42 40 42 45 41 45 32 35 25 23 45 22 34,8
28,0 30,1 37,5 41,0 45,6 47,9 44,7 43,3 44,9 37,8 40,1 30,3 27,7 47,9 28,0 38,4
Τιτάνιο 20 25 25 30 24 23 27 24 23 23 26 22 19 27 20 23,9
28,9 30,3 35,3 38,0 38,5 43,4 41,8 40,8 46,5 37,8 41,4 30,8 28,2 43,4 28,9 37,1
Quartz zinc φυσικός 23 27 33 31 32 36 38 40 43 30 32 25 26 38 23 32,0
28,9 30,7 36,5 39,3 48,0 45,4 46,2 40,2 40,6 38,7 42,4 30,9 28,2 46,2 28,9 38,2
8:00 9:00 10:00 11:00 12:00 13:00 14:00 15:00 16:00 17:00 18:00 19:00 20:00 max
min mean
Quartz zinc τυρκουάζ 24 27 38 40 40 45 48 46 47 35 37 28 25 48 24 36,9
γαλάζιο 24 26 37 39 38 45 49 45 46 34 38 26 25 49 24 36,3
άσπρο 24 25 33 34 36 41 44 40 41 33 36 26 25 44 24 33,7
φυσικός γκρι ανοιχτό 23 26 35 34 36 37 43 40 42 32 35 26 23 43 23 33,2
28,7 30,6 33,4 38,8 40,9 45,7 46,0 40,9 48,6 38,3 42,7 30,9 27,9 46,0 28,7 38,0
φυσικός γκρι σκούρο 23 26 39 38 37 38 47 46 45 32 36 25 24 47 23 35,1
28,4 30,5 34,0 37,9 40,7 48,1 46,2 41,3 48,5 38,6 42,6 30,8 27,9 48,1 28,4 38,1
Zinc - λαμαρίνα 23 27 30 27 30 30 31 34 34 31 31 25 27 34 23 29,2
28,5 30,4 33,6 37,6 37,8 44,2 43,1 39,8 44,9 36,2 38,1 30,8 28,2 44,2 28,5 36,4
Πουά γκρι 21 22 30 36 39 39 41 40 40 36 32 27 23 41 21 32,8
κόκκινο 22 24 33 41 44 44 47 45 46 39 34 28 24 47 22 36,2
πράσινο 22 24 35 42 45 45 48 47 47 40 34 29 24 48 22 37,1
μαύρο 23 24 37 47 49 50 54 51 52 43 38 31 25 54 23 40,3
Buchtal άσπρο 22 25 31 33 38 37 39 39 39 36 32 26 25 39 22 32,5
τυρκουάζ σκούρο 22 25 37 43 46 46 49 47 48 40 35 29 25 49 22 37,8
τυρκουάζ πουά 21 25 35 42 44 45 48 45 47 39 33 29 24 48 21 36,7
Ματ γκρι 21 25 34 38 43 43 45 44 44 38 34 26 24 45 21 35,3
ώχρα 20 23 34 39 42 43 45 43 43 37 32 26 23 45 20 34,6
μπλε 20 24 39 43 46 49 53 48 49 41 36 29 23 53 20 38,5
μαύρο 21 24 40 47 49 51 54 50 53 42 37 29 24 54 21 40,1
Μπεζ 24 26 37 38 43 43 45 42 45 38 35 28 26 45 24 36,2
Καφέ γυαλιστερό 24 27 42 40 47 48 50 47 49 41 37 31 34 50 24 39,8
Καφέ ματ 22 25 40 44 47 48 50 47 49 40 36 28 23 50 22 38,4
άσπρο 21 24 30 37 39 39 42 40 42 37 33 29 26 42 21 33,8
ανοιχτό γκρι 22 23 33 41 44 45 48 46 46 39 35 29 25 48 22 36,6
μπεζ 21 24 34 39 42 43 46 45 46 38 34 29 24 46 21 35,8
Πάνελ γκρι 22 22 40 46 48 49 54 49 50 38 36 30 24 54 22 39,1
γκρι-γαλάζιο 22 22 38 42 43 46 50 44 48 36 34 30 24 50 22 36,8

8:00 9:00 10:00 11:00 12:00 13:00 14:00 15:00 16:00 17:00 18:00 19:00 20:00
Ταέρα (*C) 29,0 30,0 31,0 32,0 33,0 32,0 31,0 32,0 34,0 32,0 30,0 30,0 28,0
RH (%) 51,0 49,0 51,0 55,0 45,0 56,0 56,0 55,0 40,0 46,0 55,0 54,0 60,0
v αέρα (m/s) 1.3 ΒΑ 4.6 Β 4.8 Β 1.9 ΒΑ 2.3 ΒΑ 2.0 Β 2.9 Δ 2.0 ΝΔ 2.1 ΝΔ 2.6 Ν 1.5 Ν 1.6 Ν 1.4 Ν
Ουρανός (όγδοα) 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0-1/8 0-1/8 0-1/8 0-1/8 0/8 0/8
ΔΙΑΤΑΞΗ 1
ασημί xl 22 26 27 40 41 41 41 44 41 38 33 29 24 41 22 34,4
μαύρο xl 24 26 43 50 53 55 56 56 49 45 37 32 23 56 24 42,2
ασημί s 20 23 32 34 35 38 36 36 34 31 27 25 20 38 20 30,1
μαύρο s 24 27 46 51 53 54 54 56 49 45 37 32 24 56 24 42,5
Ξύλο ανοιχτό 22 26 38 41 44 46 46 46 42 38 33 28 24 46 22 36,5
μεσαίο 22 26 38 41 44 46 46 47 43 39 33 29 23 47 22 36,7
σκούρο 23 27 42 48 52 53 54 52 47 44 36 32 24 54 23 41,1
κίτρινο 21 25 36 40 42 43 41 44 40 35 30 27 24 44 21 34,5
πράσινο 21 25 28 43 46 51 47 47 42 40 32 27 22 51 21 36,2
μπλε 23 26 41 45 49 52 51 50 43 41 34 30 23 52 23 39,1
8:00 9:00 10:00 11:00 12:00 13:00 14:00 15:00 16:00 17:00 18:00 19:00 20:00 max min mean
Χαλκός 28 28 30 31 30 32 32 31 33 30 30 26 24 32 28 29,6
28,1 30,1 41,1 42,1 49,1 49,7 49,7 47,0 46,0 39,5 35,7 32,7 28,6 49,7 28,1 40,0
πατίνα 22 24 37 37 43 44 44 43 41 35 31 26 22 44 22 34,5
27,6 29,6 39,3 40,6 44,8 45,3 47,3 43,4 45,0 39,5 34,3 32,0 27,6 47,3 27,6 38,2
Τιτάνιο 18 18 20 26 22 29 33 21 23 25 20 19 19 33 18 22,5
27,6 29,7 33,9 36,4 40,3 43,8 44,1 43,0 42,0 38,2 33,8 32,4 28,2 44,1 27,6 36,4
27,6 29,8 34,9 36,9 42,1 44,2 48,9 42,1 44,1 38,8 35,6 32,4 28,2 48,9 27,6 37,4
γαλάζιο 24 27 37 36 45 43 46 48 44 38 34 29 24 48 24 36,5
άσπρο 23 26 34 34 39 36 40 42 40 35 34 29 24 42 23 33,5
27,6 29,8 40,2 40,7 46,9 47,7 41,9 45,2 40,7 35,8 32,5 28,1 47,7 27,6 35,2
27,6 29,8 37,7 37,6 45,0 48,3 45,0 45,5 39,6 36,6 32,4 28,0 48,3 27,6 34,9
Zinc - λαμαρίνα 20 25 32 26 29 30 31 28 33 30 30 30 25 33 20 28,4
27,6 29,6 33,9 34,9 40,4 43,0 42,1 40,6 36,7 34,6 32,1 28,4 43,0 27,6 32,6
Πουά γκρι 20 25 30 33 38 38 39 40 38 36 31 28 23 40 20 32,2
κόκκινο 21 25 34 38 43 44 45 46 43 40 33 29 24 46 21 35,8
πράσινο 21 21 34 41 45 46 45 47 44 41 33 30 24 47 21 36,3
μαύρο 21 25 36 45 51 50 51 53 48 45 36 32 24 53 21 39,8
Buchtal άσπρο 22 26 30 33 33 32 35 38 37 36 32 29 26 38 22 31,5
τυρκουάζ σκούρο 22 25 36 42 45 47 47 47 44 41 33 29 23 47 22 37,0
τυρκουάζ πουά 20 24 34 41 44 46 45 45 43 40 33 29 23 46 20 35,9
Ματ γκρι 21 26 34 38 42 44 45 44 41 38 33 29 25 45 21 35,4
ώχρα 20 24 33 38 40 44 42 43 40 37 31 27 22 44 20 33,9
μπλε 20 24 37 44 45 49 49 49 45 42 34 29 24 49 20 37,8
μαύρο 20 24 38 45 48 50 50 50 48 45 37 30 24 50 20 39,2
Μπεζ 19 26 35 39 40 42 44 44 41 40 35 31 26 44 19 35,5
Καφέ γυαλιστερό 24 25 39 43 43 48 49 49 46 42 37 32 26 49 24 38,7
Καφέ ματ 21 24 38 43 44 47 49 49 45 41 35 30 24 49 21 37,7
άσπρο 21 25 31 34 38 41 38 41 40 37 33 30 26 41 21 33,5
ανοιχτό γκρι 21 26 34 36 43 45 45 46 44 41 34 29 25 46 21 36,1
μπεζ 19 24 34 36 40 43 44 45 43 41 33 30 25 45 19 35,2
Πάνελ γκρι 20 24 39 43 44 50 47 49 46 43 36 30 23 49 20 38,0
γκρι-γαλάζιο 19 24 35 40 41 46 43 44 45 41 36 30 22 44 19 35,8
8:00 9:00 10:00 11:00 12:00 13:00 14:00 15:00 16:00 17:00 18:00 19:00 20:00
Ταέρα (*C) 29,0 30,0 30,0 29,0 30,0 31,0 31,0 31,0 31,0 32,0 33,0 33,0 31,0
RH (%) 75,0 73,0 76,0 78,0 75,0 71,0 73,0 71,0 70,0 64,0 60,0 59,0 60,0
v αέρα (m/s) 0,0 0.3 ΝΔ 1.1 ΝΔ 2.7 ΝΔ 2.6 ΝΔ 2.3 ΝΔ 3.0 ΝΔ 1.8 ΝΔ 2.8 ΝΔ 1.5 Ν 1.2 Ν 1.1 ΒΔ 1.8 ΒΔ
Ουρανός (όγδοα) 0-1/8 0-1/8 0-1/8 0-1/8 0-1/8 0-1/8 1-2/8 0-1/8 0-1/8 0-1/8 0-1/8 0-1/8 0-1/8
ΔΙΑΤΑΞΗ 1
ασημί xl 21 22 36 37 38 41 39 43 40 39 38 31 27 43 21 34,8
μαύρο xl 20 24 43 47 51 53 52 55 48 46 43 33 28 55 20 41,8
ασημί s 21 22 31 33 35 36 33 37 33 35 31 26 23 37 21 30,5
μαύρο s 20 24 45 49 52 53 50 56 49 48 41 33 28 56 20 42,2
Ξύλο ανοιχτό 20 23 37 41 44 47 41 36 41 40 35 31 27 47 20 35,6
μεσαίο 20 23 37 41 44 46 43 47 42 41 36 32 27 47 20 36,8
σκούρο 21 24 42 45 49 51 49 54 46 45 39 33 28 51 21 40,5
κίτρινο 20 21 35 40 40 43 38 42 39 38 34 29 26 43 20 34,2
πράσινο 21 21 39 41 44 48 43 47 41 41 36 29 26 48 21 36,7
μπλε 21 22 42 46 49 52 47 50 42 42 39 33 26 52 21 39,3
Χαλκός 19 26 27 31 30 29 26 30 32 33 30 29 28 33 19 28,5
27,2 29,1 41,5 41,9 45,9 50,1 44,6 50,2 42,8 45,5 40,9 34,7 30,8 50,2 27,2 40,4
πατίνα 20 23 35 38 41 46 39 42 40 40 35 30 25 46 20 34,9
25,7 27,8 38,2 38,6 38,9 45,7 41,5 43,9 41,9 44,6 39,4 33,7 30,3 45,7 25,7 37,7
Τιτάνιο 17 17 20 22 18 26 23 24 25 25 24 23 20 26 17 21,8
26,8 28,4 33,0 34,2 39,5 40,3 40,7 42,1 39,0 41,9 39,7 33,8 31,0 42,1 26,8 36,2
26,8 28,3 34,0 35,3 38,7 44,3 40,5 41,1 41,7 44,8 42,3 34,6 30,7 44,3 26,8 37,2
24,6 27,4 32,3 33,5 37,9 40,3 40,0 40,1 41,3 40,6 39,5 32,9 30,0 41,3 24,6 35,4
γαλάζιο 21 25 35 36 40 46 43 45 41 42 37 32 28 46 21 36,2
24,5 27,3 30,6 32,5 37,4 41,8 40,2 42,0 41,3 40,6 39,5 33,1 29,8 42,0 24,5 35,4
άσπρο 21 24 32 32 34 39 38 40 37 39 35 31 27 40 21 33,0
25,6 26,9 29,8 31,6 36,2 38,6 37,5 39,5 38,2 38,9 39,7 33,6 29,8 39,5 25,6 34,3
26,6 28,1 34,0 34,9 38,5 45,5 39,8 40,8 42,6 43,6 42,5 34,6 30,7 45,5 26,6 37,1
26,6 28,0 32,7 32,5 38,1 42,4 38,8 42,0 42,8 42,5 42,3 34,9 30,6 42,8 26,6 36,5
Zinc - λαμαρίνα 23 25 27 29 28 31 31 33 32 32 32 29 27 33 23 29,2
26,7 28,0 30,6 32,0 36,4 41,5 35,2 38,0 39,6 38,5 39,2 34,8 30,6 41,5 26,7 34,7
Πουά γκρι 21 21 29 35 36 40 37 39 37 36 33 30 26 40 21 32,3
24,5 25,6 32,5 34,7 36,7 39,1 36,7 38,5 37,9 37,6 37,1 32,3 30,0 39,1 24,5 34,1
κόκκινο 21 21 34 40 42 46 42 44 42 41 36 31 26 46 21 35,8
24,2 25,6 35,4 39,2 41,3 41,3 41,0 43,5 42,3 41,1 39,7 33,6 30,5 43,5 24,2 36,8
πράσινο 21 21 34 42 42 47 43 45 42 42 37 32 26 47 21 36,5
24,3 25,6 35,8 40,3 41,6 42,7 40,7 45,1 43,1 43,3 40,2 33,9 30,5 45,1 24,3 37,5
μαύρο 21 21 36 45 48 52 47 50 47 46 40 32 26 52 21 39,3
24,3 26,3 39,1 43,3 46,1 45,4 45,5 49,8 46,4 46,3 42,2 35,3 31,0 49,8 24,3 40,1
Buchtal άσπρο 21 21 30 33 35 38 36 38 35 35 33 30 27 38 21 31,7
24,1 24,9 31,4 34,4 36,6 35,5 37,1 37,3 37,6 37,2 35,5 32,0 30,1 37,6 24,1 33,4
24,0 24,9 34,1 37,2 39,8 38,8 39,5 41,8 40,2 40,3 36,1 32,6 30,1 41,8 24,0 35,3
τυρκουάζ σκούρο 21 22 36 41 43 48 43 46 43 42 37 32 26 48 21 36,9
24,0 25,3 35,0 39,9 42,8 40,8 40,2 43,8 41,9 44,1 39,6 33,7 30,2 43,8 24,0 37,0
τυρκουάζ πουά 21 21 34 39 43 46 42 44 42 41 36 30 25 46 21 35,7
24,0 25,2 34,8 39,7 42,4 41,6 42,6 44,8 43,2 44,1 39,9 33,8 30,3 44,8 24,0 37,4
Ματ γκρι 21 22 34 38 40 43 41 43 39 38 35 31 26 43 21 34,7
24,1 26,0 33,7 37,6 39,1 41,8 39,7 37,9 41,4 40,0 37,3 33,2 30,0 41,8 24,1 35,5
ώχρα 21 21 33 37 39 43 40 42 39 39 35 30 25 43 21 34,2
24,0 25,4 34,2 39,3 40,3 42,5 39,4 41,2 41,9 42,0 37,3 33,0 30,1 42,5 24,0 36,2
μπλε 21 21 38 42 45 50 45 48 44 43 38 32 26 50 21 37,9
24,0 25,3 37,5 40,3 45,2 46,5 44,7 46,8 45,1 44,6 40,6 34,2 30,4 46,8 24,0 38,9
μαύρο 21 21 38 45 47 52 47 50 47 47 41 33 25 52 21 39,5
24,1 25,8 39,3 43,3 46,6 47,5 45,1 49,3 46,8 46,2 43,4 35,1 30,5 49,3 24,1 40,2
Μπεζ 21 23 34 37 39 42 38 43 40 40 38 32 28 43 21 35,0
24,0 26,3 34,4 37,3 38,2 41,3 37,7 38,8 40,9 40,3 38,4 33,7 29,9 41,3 24,0 35,5
Καφέ γυαλιστερό 21 24 38 42 43 46 44 48 45 45 40 33 27 48 21 38,2
24,1 26,4 37,1 41,4 43,7 44,3 40,3 41,8 44,0 44,5 40,6 34,1 29,9 44,3 24,1 37,9
Καφέ ματ 21 21 37 41 43 47 45 48 44 43 39 32 25 48 21 37,4
24,1 26,7 37,3 43,7 43,6 45,5 40,7 41,7 45,4 46,2 42,8 34,3 30,0 45,5 24,1 38,6
24,2 28,6 34,7 37,4 39,5 42,2 38,6 40,3 42,2 42,8 38,4 33,3 29,9 42,2 24,2 36,3
άσπρο 21 22 30 36 38 41 38 41 38 38 35 31 26 41 21 33,5
24,1 25,6 33,6 35,9 37,6 39,7 38,3 40,4 39,4 39,6 38,1 32,6 30,2 40,4 24,1 35,0
ανοιχτό γκρι 21 22 34 40 42 46 43 45 43 41 37 32 26 46 21 36,3
24,1 25,2 34,9 39,9 42,9 40,8 40,6 44,0 41,3 41,9 38,8 33,8 30,2 44,0 24,1 36,8
μπεζ 21 22 33 38 39 45 41 43 43 41 37 31 25 45 21 35,3
24,1 25,2 35,2 38,4 40,1 40,3 39,9 42,9 42,1 42,6 40,3 34,1 30,2 42,9 24,1 36,6
Πάνελ γκρι 21 22 40 43 45 48 46 50 45 45 39 31 27 50 21 38,6
24,2 25,5 40,4 42,7 45,5 44,8 42,9 43,9 44,5 43,9 40,2 34,1 30,4 44,8 24,2 38,7
γκρι-γαλάζιο 21 22 37 40 41 45 44 46 43 41 36 31 27 46 21 36,5
24,2 25,4 36,6 40,7 40,7 42,4 39,8 41,6 44,2 43,3 39,3 34,2 30,4 42,4 24,2 37,1
8:00 9:00 10:00 11:00 12:00 13:00 14:00 15:00 16:00 17:00 18:00 19:00 20:00
Ταέρα (*C) 28,0 29,0 29,0 30,0 33,0 33,0 33,0 32,0 32,0 32,0 33,0 29,0 28,0
RH (%) 59,0 58,0 58,0 57,0 45,0 45,0 55,0 59,0 60,0 64,0 56,0 72,0 67,0
v αέρα (m/s) 1.6 ΒΔ 1.1 Δ 1.8 ΒΔ 1.9 Δ 0.1 Δ 1.3 ΒΔ 0.6 ΝΔ 2.1 ΝΔ 0.8 Ν 2.1 Ν 1.4 Ν 1.5 Ν 0,0
Ουρανός (όγδοα) 0/8 0/8 0/8 0/8 0-1/8 0-1/8 0-1/8 0-1/8 0-1/8 0-1/8 0-1/8 0-1/8 0-1/8
ΔΙΑΤΑΞΗ 1
ασημί xl 20 23 34 40 45 47 45 43 41 40 35 30 24 47 20 35,9
μαύρο xl 20 23 41 49 60 61 59 57 53 48 42 34 27 61 20 44,2
ασημί s 16 18 29 33 40 40 37 36 34 32 30 30 22 40 16 30,5
μαύρο s 22 24 42 51 62 63 60 59 54 48 42 33 25 63 22 45,0
Ξύλο ανοιχτό 21 23 36 42 50 52 49 49 45 40 34 29 26 52 21 38,2
μεσαίο 21 23 36 42 50 52 49 50 46 41 36 30 25 52 21 38,5
σκούρο 21 23 39 47 56 58 56 56 52 46 40 32 26 58 21 42,5
κίτρινο 20 23 33 39 46 47 44 42 41 36 34 36 24 47 20 35,8
πράσινο 18 20 34 42 51 53 49 48 47 40 36 28 23 53 18 37,6
μπλε 21 22 36 46 56 57 54 52 48 40 37 29 25 57 21 40,2
Χαλκός 22 25 27 28 31 33 33 32 33 29 29 25 27 33 22 28,8
26,8 28,2 32,8 41,5 50,9 53,6 53,7 48,2 48,4 41,4 40,2 32,5 28,8 53,7 26,8 40,5
πατίνα 21 21 32 36 49 51 48 43 43 38 34 26 23 51 21 35,8
26,2 27,4 31,0 37,4 47,1 51,5 50,0 43,6 45,0 40,3 38,8 31,9 28,1 51,5 26,2 38,3
Τιτάνιο 14 16 20 18 23 24 22 21 23 23 20 20 16 24 14 20,0
26,7 27,7 29,6 34,2 37,3 42,0 49,2 44,0 43,6 37,1 38,7 32,1 28,8 49,2 26,7 36,2
26,7 27,5 33,4 40,3 41,4 44,2 50,6 47,9 44,2 38,5 39,2 32,4 28,7 50,6 26,7 38,1
γαλάζιο 21 23 31 36 48 52 50 48 45 40 37 28 25 52 21 37,2
άσπρο 21 23 29 32 42 45 43 43 40 37 35 29 25 45 21 34,2
26,6 27,4 34,3 39,9 42,3 54,1 50,6 47,1 43,8 40,4 40,3 32,5 28,5 54,1 26,6 39,1
26,5 27,3 33,8 39,3 48,3 55,6 49,6 45,8 43,1 41,1 40,5 32,3 28,4 55,6 26,5 39,4
Zinc - λαμαρίνα 26 24 26 27 25 32 33 33 31 30 30 27 27 33 24 28,5
26,6 27,4 33,2 35,2 36,8 46,1 43,0 40,2 39,6 40,1 38,3 32,2 28,7 46,1 26,6 36,0
Πουά γκρι 19 21 25 34 41 42 40 41 38 34 33 28 25 42 19 32,4
κόκκινο 20 21 28 39 47 49 47 48 44 39 36 30 24 49 20 36,3
πράσινο 20 21 29 39 47 49 47 49 45 40 37 32 24 49 20 36,8
μαύρο 20 21 30 42 53 54 54 54 50 44 40 32 25 54 20 39,9
Buchtal άσπρο 22 23 28 32 38 40 39 39 37 35 33 29 26 40 22 32,4
τυρκουάζ σκούρο 19 22 32 40 49 50 48 49 45 39 36 30 24 50 19 37,2
τυρκουάζ πουά 18 19 30 38 47 49 47 47 43 38 35 29 23 49 18 35,6
Ματ γκρι 20 21 31 37 45 47 46 45 42 37 35 30 24 47 20 35,4
ώχρα 20 20 30 36 44 46 45 45 40 37 33 28 23 46 20 34,4
μπλε 19 19 35 41 51 54 51 51 46 42 36 30 22 54 19 38,2
μαύρο 18 19 35 44 54 56 54 53 48 43 39 31 23 56 18 39,8
Μπεζ 22 24 32 38 45 47 46 45 43 39 37 31 27 47 22 36,6
Καφέ γυαλιστερό 22 23 36 42 52 54 51 51 47 42 39 32 23 54 22 39,5
Καφέ ματ 18 21 35 42 51 54 51 50 45 41 38 30 23 54 18 38,4
άσπρο 21 22 26 33 39 40 41 42 40 37 34 30 25 42 21 33,1
ανοιχτό γκρι 20 21 29 37 45 47 47 47 43 39 35 30 24 47 20 35,7
μπεζ 18 20 29 37 44 46 46 45 42 38 35 30 24 46 18 34,9
Πάνελ γκρι 19 22 35 41 51 52 51 50 45 41 38 30 25 52 19 38,5
γκρι-γαλάζιο 20 21 33 37 45 50 49 49 43 39 37 29 24 50 20 36,6
8:00 9:00 10:00 11:00 12:00 13:00 14:00 15:00 16:00 17:00 18:00 19:00 20:00
Ταέρα (*C) 28,0 29,0 29,0 30,0 31,0 32,0 32,0 32,0 33,0 30,0 32,0 32,0 29,0
RH (%) 57,0 58,0 56,0 43,0 48,0 53,0 41,0 57,0 48,0 60,0 65,0 60,0 65,0
v αέρα (m/s) 2.6 ΒΔ 0.8 Β 1.4 ΒΔ 0.2 ΒΔ 0.5 ΒΔ 0.7 Δ 1.5 ΝΔ 2.8 ΝΔ 2.3 ΝΔ 2.1 ΝΔ 1.3 Ν 1.1 ΝΔ 1.1 ΝΔ
Ουρανός (όγδοα) 0/8 0/8 0/8 0-1/8 0-1/8 0-1/8 0-1/8 0-1/8 0-1/8 0-1/8 0/8 0/8 0/8
ΔΙΑΤΑΞΗ 1
ασημί xl 22 24 38 41 44 42 45 43 42 40 39 31 24 45 22 36,5
μαύρο xl 22 24 45 53 56 55 61 55 52 47 45 35 25 61 22 44,2
ασημί s 18 20 32 36 37 36 38 36 35 34 31 24 21 38 18 30,6
μαύρο s 23 25 47 54 58 56 61 54 52 49 42 33 26 61 23 44,6
Ξύλο ανοιχτό 22 24 37 44 47 46 51 47 44 41 36 30 25 51 22 38,0
μεσαίο 22 24 37 44 47 47 52 48 45 42 37 31 25 52 22 38,5
σκούρο 22 24 42 50 54 53 59 56 50 47 42 33 26 59 22 42,9
κίτρινο 21 21 34 41 43 42 44 43 40 38 34 26 24 44 21 34,7
πράσινο 20 22 37 47 48 47 52 49 44 42 36 27 25 52 20 38,2
μπλε 22 23 38 50 51 51 56 51 45 41 37 30 24 56 22 39,9
Χαλκός 24 26 28 30 31 31 32 34 33 33 26 28 25 34 24 29,3
27,3 28,9 41,1 39,3 51,4 54,4 48,1 43,8 44,3 41,8 40,2 34,4 28,9 54,4 27,3 40,3
πατίνα 22 22 35 41 44 44 47 47 42 41 33 27 23 47 22 36,0
26,4 27,8 35,4 37,1 45,9 48,8 46,4 42,3 42,3 41,1 38,7 33,1 27,7 48,8 26,4 37,9
Τιτάνιο 17 20 20 21 24 26 25 29 22 23 19 23 21 29 17 22,3
27,0 28,4 32,0 35,2 39,2 43,0 41,6 39,1 39,6 37,6 38,9 34,1 28,5 43,0 27,0 35,7
27,0 28,2 39,7 39,9 46,1 49,4 46,4 41,3 44,0 43,7 39,9 34,1 28,5 49,4 27,0 39,1
γαλάζιο 23 24 34 38 44 45 51 48 43 42 36 29 26 51 23 37,2
άσπρο 24 24 31 34 38 39 46 42 39 40 35 30 26 46 24 34,5
27,0 28,1 39,9 38,9 46,1 49,6 46,1 41,6 45,5 43,5 41,4 34,6 28,3 49,6 27,0 39,3
26,8 27,9 38,0 38,5 45,5 51,4 47,0 40,8 45,2 44,4 41,9 34,7 28,1 51,4 26,8 39,2
Zinc - λαμαρίνα 25 25 28 26 29 28 33 30 32 32 28 28 26 33 25 28,5
27,0 28,2 34,5 36,9 37,1 45,9 40,3 39,2 39,7 39,2 39,7 34,5 28,3 45,9 27,0 36,2
Πουά γκρι 20 21 26 37 39 39 42 40 38 36 34 29 25 42 20 32,8
κόκκινο 21 22 29 42 44 45 49 45 45 41 37 31 25 49 21 36,6
πράσινο 21 22 30 42 44 45 49 45 46 41 37 31 26 49 21 36,8
μαύρο 21 24 31 47 49 51 55 50 50 45 40 34 27 55 21 40,3
Buchtal άσπρο 23 24 29 34 37 37 40 34 37 36 34 29 26 40 23 32,3
τυρκουάζ σκούρο 20 23 34 43 46 47 51 43 46 42 37 31 25 51 20 37,5
τυρκουάζ πουά 20 21 32 41 44 45 50 44 45 41 36 29 24 50 20 36,3
Ματ γκρι 22 23 34 41 42 44 47 41 42 36 36 30 26 47 22 35,7
ώχρα 20 21 33 40 43 43 47 43 41 38 35 28 24 47 20 35,1
μπλε 20 23 37 45 49 49 54 47 48 43 38 31 25 54 20 39,2
μαύρο 20 20 38 47 51 51 56 51 50 45 41 31 24 56 20 40,4
Μπεζ 23 24 35 41 42 44 49 40 43 40 39 32 27 49 23 36,8
Καφέ γυαλιστερό 23 24 40 45 49 48 54 44 47 44 41 33 26 54 23 39,8
Καφέ ματ 21 21 38 45 49 49 54 46 47 43 40 31 24 54 21 39,1
άσπρο 21 23 27 36 37 38 42 36 40 38 35 30 26 42 21 33,0
ανοιχτό γκρι 21 22 31 41 43 44 49 42 45 42 36 31 26 49 21 36,4
μπεζ 21 21 32 39 41 42 48 44 45 41 37 30 26 48 21 35,9
Πάνελ γκρι 23 24 40 45 47 49 54 44 48 42 39 31 26 54 23 39,4
γκρι-γαλάζιο 21 22 37 40 45 47 52 40 47 42 37 32 24 52 21 37,4
8:00 9:00 10:00 11:00 12:00 13:00 14:00 15:00 16:00 17:00 18:00 19:00 20:00
Ταέρα (*C) 28,0 30,0 29,0 29,0 29,0 29,0 30,0 31,0 33,0 33,0 32,0 31,0 28,0
RH (%) 52,0 47,0 51,0 49,0 52,0 49,0 43,0 55,0 41,0 48,0 45,0 60,0 69,0
v αέρα (m/s) 0.8 ΒΔ 0,0 1.3 ΒΔ 1.2 ΒΔ 3.5 ΒΔ 3.8 ΒΔ 3.5 Δ 1.8 Δ 0.8 ΝΔ 0.8 Ν 1.8 Ν 2.0 Ν 0.8 Ν
Ουρανός (όγδοα) 0/8 0/8 0/8 0-1/8 1-2/8 2-3/8 2-3/8 2-3/8 1-8/8 1-2/8 0-1/8 0-1/8 0-1/8
ΔΙΑΤΑΞΗ 1
ασημί xl 19 20 35 38 38 38 39 43 45 43 36 30 26 45 19 34,6
μαύρο xl 20 22 42 48 50 47 50 55 58 51 42 35 27 58 20 42,1
ασημί s 15 17 30 33 33 32 32 35 38 34 30 24 26 38 15 29,2
μαύρο s 21 23 45 50 51 48 50 54 58 50 41 31 27 58 21 42,2
Ξύλο ανοιχτό 20 22 36 41 42 41 43 45 47 42 36 29 27 47 20 36,2
μεσαίο 20 22 36 41 42 41 43 46 49 43 37 30 27 49 20 36,7
σκούρο 21 22 40 46 47 48 48 53 55 48 40 32 27 55 21 40,5
κίτρινο 20 21 33 37 38 38 40 40 42 37 33 26 26 42 20 33,2
πράσινο 21 23 36 41 42 41 44 46 48 42 36 27 27 48 21 36,5
μπλε 21 22 38 45 45 44 46 45 48 42 39 32 27 48 21 38,0
Χαλκός 24 28 28 27 29 29 30 32 31 31 30 29 30 32 24 29,1
26,1 27,5 37,3 44,7 42,4 46,7 45,3 49,1 44,6 31,5 28,6 49,1 26,1 32,6
πατίνα 19 20 34 38 40 38 37 43 45 41 34 29 28 45 19 34,3
25,2 26,3 36,2 37,4 41,1 42,5 43,6 46,2 43,8 30,8 28,6 46,2 25,2 30,9
Τιτάνιο 16 16 19 18 21 18 20 23 21 22 20 18 29 23 16 20,1
25,6 26,7 32,4 33,0 34,2 40,9 41,4 41,2 39,4 31,2 28,5 41,4 25,6 28,8
25,6 26,7 39,6 41,1 41,2 43,1 43,5 45,7 44,4 31,6 28,5 45,7 25,6 31,6
γαλάζιο 22 23 32 35 38 39 42 45 48 43 37 31 27 48 22 35,5
άσπρο 22 23 30 30 34 35 38 41 44 39 35 30 27 44 22 32,9
25,3 26,4 40,7 38,2 41,3 44,1 43,7 45,9 44,5 31,9 28,5 45,9 25,3 31,6
25,2 26,2 38,3 35,6 41,0 45,4 45,2 46,8 45,3 31,7 28,5 46,8 25,2 31,5
Zinc - λαμαρίνα 25 24 36 23 27 25 29 30 32 30 29 29 28 32 24 28,2
25,5 26,4 33,8 33,4 35,4 40,1 41,1 40,4 41,1 31,5 28,5 41,1 25,5 29,0
Πουά γκρι 17 18 26 34 33 34 36 38 40 36 33 28 25 40 17 30,6
κόκκινο 18 20 29 39 38 39 42 43 46 41 36 31 26 46 18 34,5
πράσινο 18 20 29 39 38 39 42 43 47 42 36 31 25 47 18 34,5
μαύρο 18 20 33 43 42 43 46 48 52 46 40 32 26 52 18 37,6
Buchtal άσπρο 20 22 28 32 33 33 34 37 39 36 33 29 25 39 20 30,8
τυρκουάζ σκούρο 18 20 34 40 39 41 42 44 47 42 37 31 26 47 18 35,5
τυρκουάζ πουά 17 18 32 38 37 39 41 42 46 41 36 30 26 46 17 34,1
Ματ γκρι 17 20 32 37 38 38 41 41 44 40 35 28 25 44 17 33,5
ώχρα 16 19 31 36 37 37 40 41 43 39 34 28 25 43 16 32,8
μπλε 17 20 35 42 42 42 45 46 49 45 38 29 26 49 17 36,6
μαύρο 17 20 37 44 44 44 48 49 51 46 40 30 26 51 17 38,2
Μπεζ 21 22 33 37 38 38 41 42 45 42 37 31 26 45 21 34,8
Καφέ γυαλιστερό 20 23 38 42 43 43 45 47 49 45 40 32 26 49 20 37,9
Καφέ ματ 18 20 37 42 42 43 44 46 48 44 39 31 26 48 18 36,9
άσπρο 18 22 27 33 33 32 35 38 41 38 34 30 26 41 18 31,3
ανοιχτό γκρι 17 20 31 37 37 38 40 42 45 41 36 31 26 45 17 33,9
μπεζ 16 20 30 37 36 37 39 42 44 40 36 30 26 44 16 33,3
Πάνελ γκρι 17 20 37 43 41 42 44 45 46 44 37 31 27 46 17 36,5
γκρι-γαλάζιο 19 21 34 39 40 40 41 43 44 42 35 30 27 44 19 35,0
20
25
30
35
40
45
50
55
60
65
20
25
30
35
40
45
50
55
60
65
20
25
30
35
40
45
50
55
60
8:00 8:00 8:00 65
15:00 15:00 15:00
Τair
22:00 22:00 22:00
Τair
μαύρο s
μαύρο xl
Τair
5:00 5:00 5:00
12:00 12:00 12:00
19:00 19:00 19:00
2:00 2:00 2:00
9:00 9:00 9:00
16:00 16:00 16:00
23:00 23:00 23:00
6:00 6:00 6:00
Πάνελ Al-PE-Al κόκκινο
1
13:00 13:00 13:00
Ξύλο-PF-Ξύλο ανοιχτό
20:00 20:00 20:00
Alucore άσπρο
3:00 3:00 3:00
κίτρινο
10:00 10:00 10:00
Πάνελ Al-PE-Al άσπρο s
Πάνελ Al-PE-Al άσπρο xl
17:00 17:00 17:00

0:00 0:00 0:00
μεσαίο
7:00 7:00 7:00
14:00 14:00 14:00
πράσινο
ασημί s
ασημί xl
21:00 21:00 21:00

Δύο διατάξεις με υλικά όψεων σε οριζόντια θέση (24-30 Ιουλίου 2004)
4:00 4:00 4:00

11:00 σκούρο 11:00 11:00
μπλε
18:00 18:00 18:00
20
25
30
35
40
45
50
55
60
65
20
25
30
35
40
45
50
55
60
65
20
25
30
35
40
45
50
55
60
8:00 8:00 8:00 65
15:00 15:00 15:00
Τair
22:00 22:00 22:00
Τair
Τair
5:00 5:00 5:00
12:00 12:00 12:00
19:00 19:00 19:00

2:00 2:00 2:00
9:00 9:00 9:00
16:00 16:00 16:00
23:00 23:00 23:00
6:00 6:00 6:00
Φύλλο χαλκός
2
13:00 13:00
Φύλλο quartz zinc τυρκουάζ

13:00
20:00 20:00 20:00
3:00 3:00 3:00
10:00 10:00 10:00
γαλάζιο
17:00 17:00 17:00
πατίνα
0:00 0:00 0:00

7:00 7:00 7:00
Quartz zinc φυσικός

14:00 14:00
άσπρο
14:00
21:00 21:00
21:00
4:00 4:00 4:00
11:00 11:00 11:00
Τιτάνιο
18:00 18:00
Λαμαρίνα
Φύλλο quartz zinc φυσικός γκρι ανοιχτό

18:00
20
25
30
35
40
45
50
55
60
65
20
25
30
35
40
45
50
55
60
65
20
25
30
35
40
45
50
55
60
8:00 8:00 8:00 65
15:00 15:00 15:00
22:00 22:00 22:00
Τair
Τair
5:00 5:00 5:00
Τair
12:00 12:00 12:00
19:00 19:00 19:00
2:00 2:00 2:00
τυρκουάζ πουά
τυρκουάζ ανοιχτό
9:00 9:00 9:00
16:00 16:00 16:00
23:00 23:00 23:00
6:00 6:00 6:00
3
13:00 13:00 13:00
Κεραμικό πλακίδιο πουά γκρι
Κεραμικό πλακίδιο ματ γκρι

20:00 20:00 20:00
3:00 3:00 3:00
10:00 10:00 10:00
ώχρα
κόκκινο
17:00 17:00 17:00

0:00 0:00 0:00
7:00 7:00 7:00
14:00 14:00 14:00
μπλε
τυρκουάζ σκούρο
πράσινο
21:00 21:00 21:00

4:00 Κεραμικό πλακίδιο άσπρο 4:00 4:00

11:00 11:00 11:00
μαύρο
18:00 18:00 18:00
μαύρο
20
25
30
35
40
45
50
55
60
65
20
25
30
35
40
45
50
55
60
65
20
25
30
35
40
45
50
55
60
65
8:00 8:00 8:00
15:00
Τair
15:00 15:00
μπεζ
άσπρο
22:00 22:00 22:00
Τair
5:00 5:00 5:00
Τair
12:00 12:00 12:00
19:00 19:00 19:00
2:00 2:00 2:00
9:00 9:00 9:00
16:00 16:00 16:00

23:00 23:00 23:00
6:00 6:00 6:00
Κεραμικό πλακίδιο μπεζ
4
13:00 13:00 13:00
20:00 20:00 20:00
3:00 3:00 3:00
Κεραμικό πάνελ γκρι

10:00 10:00 10:00
17:00
ανοιχτό γκρι
17:00 17:00
0:00 0:00 0:00
7:00 7:00 7:00
Καφέ γυαλιστερό
14:00 14:00 14:00

21:00 21:00 21:00
4:00 4:00 4:00
γκρι-γαλάζιο
11:00 11:00 11:00
Κεραμικό πάνελ μεγάλου πάχους καφέ
Καφέ ματ
18:00 18:00 18:00

Τι μετρήθηκε: Δείγματα υλικών (Συμπληρωματικές μετρήσεις)
8:00 9:00 10:00 11:00 12:00 13:00 14:00 15:00 16:00 17:00 18:00 19:00 20:00
Ταέρα (*C) 29 29 28 29 29 30 32 33 34 33 30 32 29
RH (%) 53 56 55 54 63 53 45 43 41 43 41 43 51
v αέρα (m/s) 0 0 2.3 Δ 1.5 Δ 1.8 Δ 1.6 Δ 1.0 Ν 1.3 ΝΑ 0 2.6 ΒΑ 1.9 ΒΑ 2.0 ΒΑ 0.3 ΒΑ
Ουρανός (όγδοα) 0/8 0/8 0/8 0-1/8 1-2/8 2-3/8 4/8 2-3/8 1-2/8 2-3/8 1-2/8 0-2/8 4/8
Μωσαϊκή 1 κίτρινο 19 20 25 29 33 36 38 38 38 38 35 33 30 38 19 31,7
άσπρο 18 19 23 26 29 32 34 33 34 34 32 30 29 34 18 28,7
κόκκινο 19 23 30 35 41 45 48 47 46 45 42 37 33 48 19 37,8
γκρι 19 24 33 37 43 47 51 48 48 47 43 38 33 51 19 39,3
Μωσαϊκή 2 κίτρινο 18 20 26 29 33 36 38 37 37 37 35 31 30 38 18 31,3
άσπρο 18 19 23 27 30 33 35 34 35 34 32 30 29 35 18 29,2
κόκκινο 19 22 29 34 39 42 48 43 43 42 39 35 33 48 19 36,0
γκρι 18 23 31 38 43 47 50 47 47 45 41 36 32 50 18 38,3
άσπρο 18 20 23 25 29 32 33 34 34 34 32 29 28 34 18 28,5
κόκκινο 19 22 28 33 38 42 44 43 42 41 39 35 32 44 19 35,2
γκρι 18 22 29 34 38 42 44 42 42 41 37 34 31 44 18 34,9
κόκκινο 19 23 29 33 38 42 43 41 42 40 38 33 30 43 19 34,7
γκρι 19 23 30 36 40 43 45 44 44 42 39 34 32 45 19 36,2
λεπτό 18 22 30 35 39 43 44 43 42 40 36 32 28 44 18 34,8
λεπτό 16 22 27 31 34 37 39 38 37 36 35 31 29 39 16 31,7
άσπρο 16 20 24 28 33 36 37 37 36 35 32 30 27 37 16 30,1
κόκκινο 19 23 30 35 40 42 45 42 41 40 37 33 29 45 19 35,1
γκρι 18 24 33 38 43 46 47 46 44 42 39 33 29 47 18 37,1
ώχρα 18 22 27 32 36 38 40 38 37 35 32 30 28 40 18 31,8
άσπρο 16 20 24 27 30 30 32 34 30 29 27 25 24 34 16 26,8
πορφυρό 18 22 28 32 35 38 40 39 39 37 35 32 29 40 18 32,6
terracota 17 22 27 31 34 36 38 36 35 34 31 29 27 38 17 30,5
σαχάρα 17 21 24 26 29 31 32 31 30 29 28 26 25 32 17 26,8
καφέ 18 23 27 30 34 38 41 42 43 41 38 34 29 42 18 33,7
ανθρακί 18 23 28 31 36 39 42 41 43 41 38 34 29 42 18 34,1
γκρι 18 23 27 30 34 37 41 40 40 39 37 32 29 41 18 32,8
Ελαφρομπετόν 18 25 31 37 40 42 42 40 38 35 32 28 24 42 18 33,2
σκουρόχρωμο 19 22 40 47 53 56 58 52 49 46 36 31 26 58 19 41,2
Χαλίκια 19 20 30 34 37 39 42 38 36 34 31 28 25 42 19 31,8
Ασφαλτος παλιά 19 20 30 36 41 45 47 45 45 43 39 35 31 47 19 36,6
Ασφαλτος νέα 1 20 22 43 50 55 57 60 55 52 49 43 35 30 60 20 43,9
Ασφαλτος νεά 2 20 22 41 48 53 56 59 57 51 48 42 34 30 59 20 43,2
Ξύλο merbau 20 30 38 45 50 53 52 50 48 44 39 32 28 53 20 40,7
teak 19 28 36 41 44 47 46 45 43 40 35 31 27 47 19 37,1
Οξύμαχο σκούρο 19 20 30 35 40 43 45 43 41 39 37 32 29 45 19 34,8
ανοιχτό 18 19 26 31 36 39 41 39 39 38 36 32 29 41 18 32,5
Σχιστόπλακα 18 21 31 39 45 49 52 48 47 43 40 34 29 52 18 38,2
κόκκινο 1 17 18 29 35 40 43 46 43 42 40 37 32 29 46 17 34,7
γκρι 17 18 30 36 40 43 46 42 41 39 36 31 28 46 17 34,4
άσπρο 19 20 27 31 35 36 39 38 37 36 35 32 29 39 19 31,8
κόκκινο 18 19 29 36 41 44 47 44 43 41 37 33 28 47 18 35,4
γκρι-κόκκινο 18 19 29 36 40 41 45 42 41 39 36 32 28 45 18 34,3
8:00 9:00 10:00 11:00 12:00 13:00 14:00 15:00 16:00 17:00 18:00 19:00 20:00 max min mean
Πέτρα γκρι 18 19 29 36 41 44 48 46 45 44 40 35 31 48 18 36,6
Ιγνιμβρίτης 18 19 28 34 39 41 46 44 43 41 38 33 30 46 18 34,9
πράσινο-γκρι 20 20 29 36 41 45 48 47 46 44 41 36 33 48 20 37,4
άσπρο χαλίκι 18 18 22 27 30 32 35 34 34 34 32 30 29 35 18 28,8
βότσαλα σε γκρι 19 20 27 35 40 44 48 47 46 45 41 36 33 48 19 37,0
βότσαλα σε άσπρο 19 19 24 33 38 42 46 45 45 44 40 36 33 46 19 35,7
Μωσαϊκή γκρι 18 19 29 35 41 46 49 48 48 47 43 38 34 49 18 38,1
κόκκινο 18 19 26 31 37 40 44 43 42 41 39 36 32 44 18 34,5
άσπρο 18 19 23 28 32 35 38 37 37 36 35 32 30 38 18 30,8
κίτρινο 18 19 25 30 35 38 41 40 40 39 37 34 31 41 18 32,8
Πλάκα σε μπετόν 19 20 27 32 38 41 43 42 41 40 38 34 31 43 19 34,3
Πλάκα σε μόνωση 16 18 31 40 47 50 52 48 46 43 39 33 28 52 16 37,8
Πλάκα στο δώμα 18 20 29 35 40 44 46 43 43 41 39 35 31 46 18 35,7
Μπετόν 20 24 29 33 39 41 44 41 41 40 38 34 31 44 20 35,0
Γκαζόν 1 19 20 27 29 33 33 38 31 31 30 27 24 22 38 19 28,0
Γκαζόν 2 18 19 27 30 34 34 36 33 33 31 27 24 22 36 18 28,3
Πλίνθα πάνω 18 20 28 34 39 42 43 42 40 37 35 30 28 43 18 33,5

Νότος 21 22 27 33 38 39 41 40 39 36 35 32 29 41 21 33,2
Βορράς 21 21 26 31 35 37 38 39 38 38 37 34 31 38 21 32,8
Ανατολή 21 22 33 38 38 36 37 37 37 36 35 34 30 37 21 33,4
Δύση 21 22 27 32 34 36 39 41 42 41 40 35 30 42 21 33,8
Ημερομηνία: 1 Αυγούστου 2004 (2η ημέρα)

8:00 9:00 10:00 11:00 12:00 13:00 14:00 15:00 16:00 17:00 18:00 19:00 20:00
Ταέρα (*C) 28 28 29 29 31 32 33 36 34 32 32 29 28
RH (%) 48 51 50 47 42 38 32 35 41 49 54 64 69
v αέρα (m/s) 0 1.3 Β 1.5 ΒΔ 1.6 ΒΔ 0.8 ΒΔ 1.8 ΒΔ 1.2 ΒΔ 0.8 Δ 2.3 ΝΔ 1.1 ΝΔ 2.0 Ν 1.8 Ν 1.3 ΝΔ
Ουρανός (όγδοα) 0-1/8 0-1/8 0/8 0-1/8 0-1/8 1-2/8 3-4/8 4-5/8 3-4/8 2-3/8 0/8 7-8/8 7-8/8
Πλάκα σε μπετόν 20 21 28 33 39 42 46 45 43 40 37 32 30 46 20 35,1
Πλάκα σε μόνωση 17 21 32 40 48 52 55 51 49 44 35 29 25 55 17 38,3
Πλάκα στο δώμα 20 21 30 35 42 44 49 47 45 42 37 32 30 49 20 36,5
Μπετόν 20 25 31 34 39 42 46 46 44 40 37 33 30 46 20 35,9
Γκαζόν 1 20 20 28 28 33 36 37 38 33 29 28 25 23 38 20 29,1
Γκαζόν 2 20 20 28 30 35 38 40 41 37 29 29 25 23 41 20 30,4
Πλίνθα πάνω 19 22 30 35 41 43 46 45 42 37 34 30 26 45 19 34,6

Νότος 22 21 30 35 40 42 44 43 40 37 37 31 29 44 21 34,7
Βορράς 21 23 28 31 35 37 41 43 42 39 35 31 29 43 21 33,5
Ανατολή 22 24 26 37 39 40 42 41 38 36 34 30 28 42 22 33,6
Δύση 22 24 27 31 34 38 43 44 45 41 38 31 28 45 22 34,3
8:00 9:00 10:00 11:00 12:00 13:00 14:00 15:00 16:00 17:00 18:00 19:00 20:00
Ταέρα (*C) 28 29 31 30 32 31 33 33 34 35 36 32 30
RH (%) 47 48 49 64 41 43 35 42 37 34 38 56 62
v αέρα (m/s) 0.8 ΒΔ 0.4 Β 1.7 ΒΑ 2.0 Β 1.6 ΒΔ 3.4 ΒΔ 3.2 ΒΑ 1.3 ΝΔ 1.5 ΝΔ 0.4 ΝΔ 0.8 ΝΔ 1.6 ΝΔ 0.6 ΝΔ
Ουρανός (όγδοα) 0/8 0/8 0-1/8 0-1/8 1-2/8 1-2/8 1-2/8 1-2/8 1-2/8 0-1/8 0-1/8 0-1/8 0/8
Μωσαϊκή 1 κίτρινο 19 21 27 31 35 38 41 41 41 38 36 33 32 41 19 33,3
άσπρο 19 20 25 28 32 34 36 37 37 35 33 31 30 37 19 30,5
κόκκινο 20 25 32 39 44 47 50 50 51 47 43 39 34 51 20 40,1
γκρι 20 25 33 40 46 49 53 52 54 49 45 40 35 54 20 41,6
Μωσαϊκή 2 κίτρινο 19 21 27 31 35 37 40 40 40 39 35 33 30 40 19 32,8
άσπρο 19 20 25 29 33 35 37 38 38 36 34 31 30 38 19 31,2
κόκκινο 20 23 31 36 42 44 48 48 49 45 41 37 33 49 20 38,2
γκρι 20 24 34 40 46 49 53 52 53 49 44 39 34 53 20 41,3
άσπρο 20 21 26 30 33 35 38 38 38 36 33 31 29 38 20 31,4
κόκκινο 20 24 30 36 40 42 45 46 47 44 39 37 33 47 20 37,2
γκρι 20 24 30 35 39 42 45 45 45 42 38 35 32 45 20 36,3
κόκκινο 21 24 30 36 40 42 45 45 46 43 39 35 31 46 21 36,7
γκρι 21 24 31 38 42 44 47 47 48 44 40 36 33 48 21 38,1
λεπτό 19 23 32 37 42 44 47 46 47 43 38 33 30 47 19 37,0
λεπτό 19 22 28 33 37 38 41 41 42 38 36 32 30 42 19 33,6
άσπρο 20 22 28 33 37 38 41 40 41 38 35 32 30 41 20 33,5
κόκκινο 20 24 32 38 43 43 47 46 48 44 39 36 32 48 20 37,8
γκρι 20 26 36 42 47 46 51 50 51 46 42 37 32 51 20 40,5
ώχρα 20 23 31 36 40 41 43 43 43 40 36 32 30 43 20 35,2
άσπρο 18 22 29 33 36 36 36 40 39 40 36 34 30 40 18 33,0
πορφυρό 21 25 30 37 41 42 44 45 47 43 39 36 32 47 21 37,1
terracota 20 24 30 35 40 40 44 43 44 41 37 34 31 44 20 35,6
σαχάρα 19 23 29 33 36 37 40 39 40 38 35 32 29 40 19 33,1
καφέ 20 27 33 39 44 44 47 48 52 44 42 38 33 52 20 39,3
ανθρακί 21 26 33 39 44 44 47 48 51 46 43 38 32 51 21 39,4
γκρι 20 25 32 37 41 42 46 45 47 42 39 38 31 47 20 37,3
Ελαφρομπετόν 17 25 35 40 44 39 46 45 44 37 32 27 25 45 17 35,1
σκουρόχρωμο 19 22 41 51 57 57 60 59 57 47 38 34 27 60 19 43,8
Χαλίκια 19 22 32 35 40 38 42 40 43 37 33 29 26 42 19 33,5
Ασφαλτος παλιά 19 21 30 38 44 45 49 49 50 45 41 37 33 50 19 38,5
Ασφαλτος νέα 1 20 22 38 49 54 55 59 59 61 52 46 38 31 61 20 44,9
Ασφαλτος νεά 2 20 25 40 49 55 54 59 58 58 50 43 36 30 59 20 44,4
Ξύλο merbau 21 28 40 47 51 51 55 54 57 47 41 34 29 55 21 42,7
teak 20 27 37 43 45 47 50 49 51 43 36 30 27 51 20 38,8
Οξύμαχο σκούρο 20 22 30 37 42 43 47 46 47 41 38 34 30 47 20 36,7
ανοιχτό 20 21 29 34 38 39 44 43 45 40 37 33 30 45 20 34,8
Σχιστόπλακα 19 21 32 41 46 47 52 52 53 45 43 36 31 53 19 39,8
κόκκινο 1 18 19 31 37 41 42 46 46 47 43 39 34 30 47 18 36,4
γκρι 17 19 31 37 41 41 46 46 48 42 38 34 28 48 17 36,0
άσπρο 20 21 27 32 36 37 40 41 42 39 37 34 31 42 20 33,6
κόκκινο 18 21 31 37 42 42 47 47 49 44 40 35 30 49 18 37,2
γκρι-κόκκινο 18 20 30 36 41 41 45 45 46 42 38 34 29 46 18 35,8
8:00 9:00 10:00 11:00 12:00 13:00 14:00 15:00 16:00 17:00 18:00 19:00 20:00 max min mean
Πέτρα γκρι 18 21 30 38 43 44 49 49 50 46 42 37 32 50 18 38,4
Ιγνιμβρίτης 18 20 29 35 41 41 46 47 48 43 40 36 32 48 18 36,6
πράσινο-γκρι 20 22 31 38 44 46 50 51 52 47 44 40 35 52 20 40,0
άσπρο χαλίκι 19 20 24 27 32 34 37 38 39 36 34 32 30 39 19 30,9
βότσαλα σε γκρι 20 22 29 36 43 45 50 50 52 47 44 40 35 52 20 39,5
βότσαλα σε άσπρο 20 21 26 35 41 43 48 49 50 46 44 40 35 50 20 38,3
Μωσαϊκή γκρι 20 21 31 38 44 47 51 53 53 48 45 41 36 53 20 40,6
κόκκινο 19 21 28 33 39 41 45 46 47 43 40 37 33 47 19 36,3
άσπρο 19 20 25 29 34 36 39 40 41 38 36 33 30 41 19 32,3
κίτρινο 19 20 26 31 36 38 41 42 42 40 37 35 31 42 19 33,7
Πλάκα σε μπετόν 20 20 27 33 38 41 44 44 45 42 40 36 32 45 20 35,5
Πλάκα σε μόνωση 16 19 30 41 47 49 52 52 52 46 41 34 28 52 16 39,0
Πλάκα στο δώμα 20 20 29 35 41 43 47 46 48 44 41 36 32 48 20 37,1
Μπετόν 20 24 30 35 39 42 44 45 45 42 39 36 31 45 20 36,3
Γκαζόν 1 18 20 27 30 32 32 37 35 42 35 32 27 25 42 18 30,2
Γκαζόν 2 18 20 27 31 34 34 39 38 41 34 30 27 25 41 18 30,6
Πλίνθα πάνω 19 21 29 35 39 40 44 44 45 38 36 33 29 45 19 34,8

Νότος 21 23 29 35 39 39 42 43 42 39 37 35 32 43 21 35,1
Βορράς 20 23 27 32 35 36 38 42 43 40 39 38 34 43 20 34,4
Ανατολή 21 23 33 39 38 38 39 40 42 38 37 35 32 42 21 35,0
Δύση 21 23 27 33 36 37 41 43 50 44 44 40 33 50 21 36,3

8:00 9:00 10:00 11:00 12:00 13:00 14:00 15:00 16:00 17:00 18:00 19:00 20:00
Ταέρα (*C) 29 29 29 31 32 32 33 33 34 34 34 30 29
RH (%) 59 60 48 47 41 43 34 42 41 50 44 72 65
v αέρα (m/s) 0 0.6 Δ 0 1.8 ΒΔ 1.5 ΒΔ 2.6 Δ 2.7 Δ 2.0 ΝΔ 1.1 ΝΔ 1.3 ΝΔ 1.1 ΝΔ 3.5 ΝΔ 1.9 ΝΔ
Ουρανός (όγδοα) 0/8 0/8 0/8 0-1/8 1-2/8 1-2/8 1-2/8 1-2/8 0-1/8 0-1/8 0/8 0/8 0/8
Πλάκα σε μπετόν 21 21 28 34 38 42 43 44 43 43 40 36 32 44 21 35,8
Πλάκα σε μόνωση 18 19 30 41 48 51 51 49 49 47 41 34 28 51 18 38,9
Πλάκα στο δώμα 21 21 29 36 41 45 46 45 46 44 40 37 32 46 21 37,2
Μπετόν 20 24 30 35 40 43 43 44 43 43 39 37 33 44 20 36,5
Γκαζόν 1 21 21 26 28 35 36 36 37 38 36 31 28 25 38 21 30,6
Γκαζόν 2 20 21 27 30 37 37 38 39 38 37 32 29 26 39 20 31,6
σκουρόχρωμο 20 24 40 49 57 59 57 56 56 51 38 34 27 59 20 43,7
Πλίνθα πάνω 19 25 30 37 41 44 44 43 41 40 34 32 28 44 19 35,2

Νότος 22 25 31 37 40 43 42 42 40 39 36 34 31 43 22 35,5
Βορράς 22 26 28 32 35 39 39 40 41 40 39 37 32 41 22 34,6
Ανατολή 22 30 37 39 40 40 39 38 39 38 36 34 30 40 22 35,5
Δύση 22 25 30 33 36 39 41 42 47 46 44 39 32 47 22 36,6
8:00 9:00 10:00 11:00 12:00 13:00 14:00 15:00 16:00 17:00 18:00 19:00 20:00
Ταέρα (*C) 28 29 29 30 30 31 32 34 33 34 32 31 31
RH (%) 56 60 59 58 65 51 52 57 60 56 56 54 57
v αέρα (m/s) 0 ΒΔ 0 1.6 Δ 1.1 ΒΔ 1.2 ΝΔ 1.2 ΝΔ 1.6 ΝΔ 1.2 ΝΔ 1.5 ΝΔ 1.3 ΝΔ 0.4 Ν 0.3 Ν
Ουρανός (όγδοα) 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0-1/8 0-1/8 0-1/8 1-2/8 2-3/8 0-1/8 0/8 0/8
Υλικό / Ώρα 8:009:00 10:00 11:00 12:00 13:00 14:00 15:00 16:00 17:00 18:00 19:00 20:00 max min mean
Πλάκα σε μπετόν 21 23 29 34 38 41 44 44 43 42 39 36 33 44 21 35,9
25,1 26,8 31,3 34 36,8 40,7 42 43,6 41 41,8 40,3 36,6 33,5 43,6 25,1 36,4
Πλάκα σε μόνωση 18 21 33 41 47 50 54 51 48 45 41 34 28 54 18 39,3
22,7 25,7 34,3 41,2 45,3 49,1 51,7 50,6 45,1 45,1 41,7 35,3 31 51,7 22,7 39,9
Πλάκα στο δώμα 21 23 31 37 41 44 47 46 45 44 41 36 32 47 21 37,5
24,7 26,6 33,1 37,3 39,8 43,6 45,5 45,7 42,8 43,8 41,5 36,6 33,3 45,7 24,7 38,0
Μπετόν 21 25 31 35 39 42 45 45 43 42 39 36 33 45 21 36,6
Γκαζόν 1 21 23 30 34 36 41 42 44 39 36 33 26 27 44 21 33,2
Γκαζόν 2 20 23 30 34 39 36 40 37 37 32 31 26 27 40 20 31,7
σκουρόχρωμο 21 26 41 50 55 59 64 61 59 49 38 34 25 64 21 44,8
Πλίνθα πάνω 20 26 33 37 40 42 45 44 42 39 34 32 29 45 20 35,6

Νότος 22 26 33 38 40 42 43 42 40 38 36 33 31 43 22 35,7
Βορράς 22 26 31 33 36 39 41 42 40 40 39 37 33 42 22 35,3
Ανατολή 23 30 38 40 41 39 41 39 38 37 36 34 31 41 23 35,9
Δύση 22 26 31 34 37 38 43 45 45 44 43 40 33 45 22 37,0

8:00 9:00 10:00 11:00 12:00 13:00 14:00 15:00 16:00 17:00 18:00 19:00 20:00
Ταέρα (*C) 29 29 29 30 31 31 33 32 33 35 32 32 30
RH (%) 54 58 71 56 54 61 56 55 38 44 53 52 72
v αέρα (m/s) 1.5 ΒΑ 0 1.6 Δ 1.0 Δ 1.3 ΒΑ 2.0 ΝΔ 1.1 ΝΔ 2.3 ΝΔ 2.8 ΝΔ 1.8 Ν 1.1 Ν 0 0
Ουρανός (όγδοα) 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0-1/8 0-1/8 0-1/8 0-1/8 6-8/8 3-4/8 1-2/8
Μωσαϊκή 1 κίτρινο 22 24 28 33 36 39 39 40 39 39 36 34 31 40 22 33,8
άσπρο 22 23 27 30 32 35 36 36 36 35 33 32 30 36 22 31,3
κόκκινο 24 26 35 41 45 50 50 50 49 48 41 37 34 50 24 40,8
γκρι 24 26 36 43 48 52 53 52 51 49 42 38 35 53 24 42,2
Μωσαϊκή 2 κίτρινο 22 24 29 33 36 38 40 40 40 39 36 33 31 40 22 33,9
άσπρο 22 23 27 31 34 36 36 37 37 37 34 32 30 37 22 32,0
κόκκινο 23 25 33 39 43 47 48 48 47 46 40 36 34 48 23 39,2
γκρι 23 26 36 42 47 51 52 52 51 48 40 37 34 52 23 41,5
άσπρο 22 24 28 31 34 36 36 37 37 36 33 32 30 37 22 32,0
κόκκινο 24 26 33 37 41 44 45 46 45 43 38 36 33 46 24 37,8
γκρι 23 26 32 37 41 43 45 44 44 42 38 34 32 45 23 37,0
κόκκινο 24 26 33 37 41 44 45 45 44 42 37 34 31 45 24 37,2
γκρι 24 26 33 39 42 45 46 46 45 43 38 35 32 46 24 38,0
λεπτό 23 24 34 40 43 46 46 46 45 42 36 33 30 46 23 37,5
λεπτό 22 25 30 35 38 40 40 41 40 38 34 33 30 41 22 34,3
άσπρο 22 24 30 35 37 40 40 40 39 38 34 32 30 40 22 33,9
κόκκινο 23 26 35 40 43 47 47 46 45 42 37 34 32 47 23 38,2
γκρι 23 27 37 44 48 51 51 50 48 47 38 35 33 51 23 40,9
ώχρα 24 24 33 37 40 42 43 42 41 39 35 32 30 43 24 35,5
άσπρο 23 24 30 35 36 39 39 39 38 37 33 31 28 39 23 33,2
πορφυρό 24 27 33 38 42 45 45 45 45 42 38 35 32 45 24 37,8
terracota 24 24 32 38 41 44 44 43 42 41 36 33 31 44 24 36,4
σαχάρα 23 24 30 35 37 39 40 40 39 38 34 32 30 40 23 33,9
καφέ 24 28 36 42 44 48 48 48 48 42 37 34 32 48 24 39,3
ανθρακί 24 26 35 42 45 48 49 47 48 43 38 34 32 49 24 39,3
γκρι 23 25 33 39 42 44 46 45 44 41 37 33 31 46 23 37,2
Ελαφρομπετόν 23 26 36 42 44 45 45 43 41 36 31 29 26 45 23 35,9
σκουρόχρωμο 24 26 43 53 59 60 60 55 52 50 35 32 27 60 24 44,3
Χαλίκια 23 24 32 39 40 43 43 40 39 37 32 30 28 43 23 34,6
Ασφαλτος παλιά 22 24 33 39 44 47 48 48 47 44 39 35 32 48 22 38,6
Ασφαλτος νέα 1 24 26 39 52 54 58 59 58 55 52 40 36 32 59 24 45,0
Ασφαλτος νεά 2 24 29 42 52 55 57 58 56 52 49 38 35 31 58 24 44,5
Ξύλο merbau 24 29 40 49 52 56 54 54 49 47 36 33 29 56 24 42,5
teak 23 28 37 44 47 50 48 48 43 42 32 31 28 50 23 38,5
Οξύμαχο σκούρο 23 25 33 40 43 45 46 45 44 42 36 33 30 46 23 37,3
ανοιχτό 23 24 31 36 39 41 43 43 42 40 35 33 31 43 23 35,5
Σχιστόπλακα 22 24 34 42 46 49 51 51 48 46 37 34 31 51 22 39,6
κόκκινο 1 22 22 33 39 42 44 45 45 45 43 35 32 30 45 22 36,7
γκρι 21 22 34 40 42 45 45 44 44 42 34 32 28 45 21 36,4
άσπρο 23 23 30 34 36 38 39 39 40 39 35 33 31 40 23 33,8
κόκκινο 22 24 33 40 43 46 46 47 46 45 36 32 30 47 22 37,7
γκρι-κόκκινο 21 22 32 39 41 43 44 44 44 42 35 33 30 44 21 36,2
Πέτρα γκρι 23 23 33 40 43 46 48 48 48 45 38 35 32 48 23 38,6
Ιγνιμβρίτης 22 22 32 37 41 44 45 46 45 43 37 35 32 46 22 37,0
πράσινο-γκρι 24 24 34 42 45 50 51 51 50 48 41 38 34 51 24 40,9
άσπρο χαλίκι 22 22 26 31 33 36 37 37 37 37 33 32 30 37 22 31,8
βότσαλα σε γκρι 24 24 32 40 44 48 50 50 50 48 41 38 34 50 24 40,2
βότσαλα σε άσπρο 24 23 30 38 42 46 48 49 49 47 40 37 33 49 23 38,9
Μωσαϊκή γκρι 23 23 33 40 45 49 51 50 50 48 41 38 34 51 23 40,4
κόκκινο 23 23 30 36 40 44 46 45 45 43 38 36 32 46 23 37,0
άσπρο 23 23 27 31 34 37 38 38 39 38 34 33 30 39 23 32,7
κίτρινο 23 23 29 33 36 39 41 41 41 39 36 34 31 41 23 34,3
Πλάκα σε μπετόν 23 23 30 35 38 42 43 43 43 42 37 34 32 43 23 35,8
Πλάκα σε μόνωση 21 22 33 43 47 51 51 49 48 45 36 31 27 51 21 38,8
Πλάκα στο δώμα 23 23 31 37 41 44 45 45 45 44 38 34 31 45 23 37,0
Μπετόν 23 26 31 37 40 44 44 44 43 42 37 35 32 44 23 36,8
Γκαζόν 1 21 23 30 32 36 39 40 40 38 35 29 28 26 40 21 32,1
Γκαζόν 2 22 23 30 32 36 36 39 39 37 32 29 27 26 39 22 31,4
Πλίνθα πάνω 21 25 33 38 41 44 44 43 41 39 33 31 28 44 21 35,5

Νότος 24 27 33 39 41 42 41 41 40 38 34 33 30 42 24 35,6
Βορράς 24 26 30 34 37 39 40 40 41 41 36 34 32 41 24 34,9
Ανατολή 24 30 38 41 41 39 38 39 39 38 35 33 30 41 24 35,8
Δύση 24 27 31 36 37 41 41 43 47 46 35 33 32 47 24 36,4
8:00 9:00 10:00 11:00 12:00 13:00 14:00 15:00 16:00 17:00 18:00 19:00 20:00
Ταέρα (*C) 28 30 31 31 31 32 32 32 33 34 33 33 31
RH (%) 65 55 60 59 55 53 57 60 51 62 62 60 66
v αέρα (m/s) 0 0 1.1 ΝΔ 0 0 2.4 Δ 1.1 Δ 2.1 ΝΔ 2.6 ΝΔ 1.7 Ν 1.3 Ν 0 0
Ουρανός (όγδοα) 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0-1/8 1-2/8 1-2/8 0-1/8 0-1/8 1-2/8 0-1/8 0-1/8
Μωσαϊκή 1 κίτρινο 22 23 28 32 37 39 41 40 39 38 36 34 32 41 22 33,9
άσπρο 21 22 26 29 33 35 36 36 36 35 34 31 30 36 21 31,1
κόκκινο 23 26 34 40 46 50 52 50 50 47 42 39 35 52 23 41,1
γκρι 23 26 35 42 49 52 54 53 52 48 44 41 36 54 23 42,7
Μωσαϊκή 2 κίτρινο 22 22 29 32 37 40 41 41 40 38 36 33 31 41 22 34,0
άσπρο 21 22 27 30 34 36 38 37 37 36 35 32 31 38 21 32,0
κόκκινο 23 25 33 37 44 47 49 48 47 45 41 37 34 49 23 39,2
γκρι 23 25 35 41 48 51 53 52 51 48 43 39 35 53 23 41,8
άσπρο 22 23 27 30 34 36 38 37 36 35 34 31 30 38 22 31,8
κόκκινο 23 25 32 36 42 45 46 46 45 43 40 36 34 46 23 37,9
γκρι 23 25 31 36 41 44 45 45 43 42 38 35 33 45 23 37,0
κόκκινο 23 25 32 36 42 45 46 45 44 42 38 35 32 46 23 37,3
γκρι 24 26 33 37 43 46 47 47 46 43 39 36 33 47 24 38,5
λεπτό 22 24 33 38 44 46 47 47 45 41 37 34 31 47 22 37,6
λεπτό 22 24 30 33 38 41 41 41 40 36 35 32 31 41 22 34,2
άσπρο 22 23 30 34 38 41 42 40 40 37 35 33 30 42 22 34,2
κόκκινο 23 26 34 39 44 47 47 46 45 42 38 36 33 47 23 38,5
γκρι 23 27 37 43 48 52 52 50 48 44 39 37 33 52 23 41,0
ώχρα 23 24 32 36 41 43 44 43 41 39 35 33 31 44 23 35,8
άσπρο 22 23 29 33 37 39 40 39 38 36 33 31 29 40 22 33,0
πορφυρό 23 25 33 37 42 45 46 46 45 42 39 36 33 46 23 37,8
terracota 23 24 32 36 42 44 45 45 43 40 37 35 32 45 23 36,8
σαχάρα 23 24 29 33 37 40 42 41 39 37 35 33 30 42 23 34,1
καφέ 23 26 35 40 45 47 49 48 48 41 41 39 33 49 23 39,6
ανθρακί 23 25 35 40 46 49 51 48 48 41 41 39 33 51 23 39,9
γκρι 23 24 33 37 42 45 47 47 45 39 39 37 33 47 23 37,8
Ελαφρομπετόν 22 26 35 40 47 46 47 44 41 35 31 28 26 47 22 36,0
σκουρόχρωμο 23 26 43 52 61 62 64 58 51 36 37 35 28 64 23 44,3
Χαλίκια 22 24 32 37 42 43 43 40 39 35 33 30 28 43 22 34,5
Ασφαλτος παλιά 22 23 33 38 44 47 50 49 47 44 39 38 34 50 22 39,1
Ασφαλτος νέα 1 23 25 43 49 56 61 62 59 56 51 41 39 33 62 23 46,0
Ασφαλτος νεά 2 24 29 42 49 59 60 61 58 54 48 40 37 32 61 24 45,6
Ξύλο merbau 24 29 40 47 55 55 56 54 51 45 37 35 30 56 24 42,9
teak 23 28 37 42 49 50 50 48 44 40 34 31 28 50 23 38,8
Οξύμαχο σκούρο 22 23 33 38 45 47 48 47 45 42 37 34 30 48 22 37,8
ανοιχτό 23 23 30 35 41 42 45 43 42 40 37 34 31 45 23 35,8
Σχιστόπλακα 22 23 34 40 48 51 53 51 49 46 40 36 32 53 22 40,4
κόκκινο 1 21 22 32 37 41 46 44 46 45 42 38 35 31 46 21 36,9
γκρι 21 22 33 38 43 46 44 45 44 41 37 34 30 46 21 36,8
άσπρο 23 23 29 32 37 39 41 40 39 38 36 33 32 41 23 34,0
κόκκινο 21 22 32 38 43 46 49 47 46 43 39 35 31 49 21 37,8
γκρι-κόκκινο 21 22 31 37 43 45 46 45 44 41 37 34 31 46 21 36,7
Πέτρα γκρι 21 22 31 38 44 48 51 50 48 46 40 37 33 51 21 39,2
Ιγνιμβρίτης 22 22 31 36 42 45 47 46 46 43 39 36 33 47 22 37,5
πράσινο-γκρι 23 23 33 40 47 50 53 52 51 48 43 39 36 53 23 41,4
άσπρο χαλίκι 22 22 25 30 33 36 38 37 37 36 34 32 30 38 22 31,7
βότσαλα σε γκρι 23 24 31 38 45 49 52 51 50 48 43 39 35 52 23 40,6
βότσαλα σε άσπρο 22 23 29 36 43 46 49 49 49 48 43 39 35 49 22 39,3
Μωσαϊκή γκρι 22 23 33 38 46 49 52 51 50 48 44 40 36 52 22 40,9
κόκκινο 22 22 29 35 41 45 47 46 45 43 40 36 33 47 22 37,2
άσπρο 22 22 26 30 34 37 39 39 38 37 35 33 31 39 22 32,5
κίτρινο 22 22 27 32 37 40 42 41 41 40 37 34 32 42 22 34,4
Πλάκα σε μπετόν 22 23 29 33 39 42 44 44 43 41 38 36 33 44 22 35,9
Πλάκα σε μόνωση 20 21 31 40 49 52 54 51 48 45 39 33 28 54 20 39,3
Πλάκα στο δώμα 22 23 30 35 42 45 47 46 45 43 40 36 33 47 22 37,5
Μπετόν 23 25 30 35 40 43 45 44 44 42 39 36 33 45 23 36,8
Γκαζόν 1 21 22 32 34 39 42 43 40 38 35 31 28 25 43 21 33,1
Γκαζόν 2 22 23 32 36 43 41 43 37 38 37 31 28 27 43 22 33,7
Πλίνθα πάνω 23 26 32 36 43 45 45 43 41 38 34 31 29 45 23 35,8

Νότος 23 27 33 37 43 44 44 41 39 37 35 33 32 44 23 36,0
Βορράς 22 26 30 34 38 40 41 40 39 39 37 36 33 41 22 35,0
Ανατολή 24 30 39 41 43 42 41 38 38 37 35 33 32 43 24 36,4
Δύση 23 27 31 34 38 41 43 43 45 44 39 40 33 45 23 37,0
20
25
30
35
40
45
50
55
60
20
25
30
35
40
45
50
55
60
20
25
30
35
40
45
50
55
60
8:00 8:00 8:00 65
15:00 15:00 15:00
Τair
22:00 22:00 22:00
Τair
Τair
5:00 5:00 5:00
γκρι
12:00 12:00 12:00
19:00 19:00 19:00
2:00 2:00 2:00
9:00 9:00 9:00
16:00 16:00 16:00
23:00 23:00 23:00
6:00 6:00 6:00

Χώμα ανοιχτόχρωμο
1
Πέτρα γκρι
13:00 13:00 13:00
άσπρο
20:00 20:00 20:00
3:00 3:00 3:00
10:00 10:00 10:00

17:00 17:00 17:00
0:00 0:00 0:00
σκουρόχρωμο
7:00 7:00 7:00
14:00 14:00 14:00
κόκκινο
21:00 21:00 21:00
κόκκινο 1
4:00 4:00 4:00
Δείγματα υλικών – Συμπληρωματικές μετρήσεις (31 Ιουλίου – 6 Αυγούστου 2004)
11:00 11:00 11:00

Χαλίκια
18:00 18:00 18:00

Πέτρα σαγρέ άσπρη
20
25
30
35
40
45
50
55
60
20
25
30
35
40
45
50
20
25
30
35
40
45
50
55
8:00 8:00 8:00 60
15:00 15:00 15:00
22:00 22:00 22:00
Τair
5:00
Τair
5:00 5:00
Τair
12:00 12:00 12:00
19:00 19:00 19:00
2:00 2:00 2:00
9:00 9:00 9:00
16:00 16:00 16:00
23:00 23:00 23:00
6:00 6:00 6:00
Πλάκες απλές κίτρινο
2
13:00 13:00 13:00
Πλάκες ριγέ κίτρινο

20:00 20:00 20:00
3:00 3:00 3:00
10:00 10:00 10:00
άσπρο
17:00 17:00 17:00

0:00 0:00 0:00
κόκκινο
7:00 7:00 7:00
14:00 14:00 14:00
κόκκινο
21:00 21:00 21:00
4:00 4:00 4:00

Βοτσαλόπλακες ανάμικτες
11:00 γκρι 11:00 11:00
γκρι
18:00 18:00 18:00

20
25
30
35
40
45
50
55
60
20
25
30
35
40
45
50
55
60
20
25
30
35
40
45
50
55
60
8:00 8:00 8:00
15:00 15:00 15:00
22:00 22:00 22:00
Τair
Τair
Τair
5:00 5:00 5:00
12:00 12:00 12:00
19:00 19:00 19:00
2:00 2:00 2:00
9:00 9:00 9:00
16:00 16:00 16:00
23:00 23:00 23:00
Μωσαϊκές 2 κίτρινο
Μωσαϊκές 40x40 γκρι

6:00 6:00 6:00
3
13:00 13:00 13:00
20:00 20:00 20:00
3:00 3:00 3:00
άσπρο
άσπρο
10:00
κόκκινο
10:00 10:00
17:00 17:00 17:00
0:00 0:00 0:00
7:00 7:00 7:00
άσπρο
14:00 14:00 14:00
κόκκινο
κόκκινο
21:00 21:00 21:00

4:00 4:00 4:00
11:00 γκρι 11:00 11:00
κίτρινο
γκρι
18:00 18:00 18:00

20
25
30
35
40
45
50
55
60
20
25
30
35
40
45
50
55
60
20
25
30
35
40
45
50
55
8:00 8:00 8:00 60
15:00 15:00 15:00
Τair
γκρι
22:00 22:00 22:00
Τair
άσπρο
σαχάρα
5:00 5:00 5:00
12:00 12:00 12:00
Τair
19:00 19:00 19:00
2:00 2:00 2:00
9:00 9:00 9:00
16:00 16:00 16:00
23:00 23:00 23:00
6:00
Κυβόλιθοι rect κίτρινο
6:00 6:00
καφέ
4
13:00 13:00 13:00
πορφυρό
20:00 20:00 20:00
3:00 3:00 3:00
Κυβόλιθοι τετρ cotto
10:00 10:00
άσπρο
10:00
17:00 17:00 17:00
0:00 0:00 0:00
7:00 7:00 7:00
14:00 14:00 14:00
κόκκινο
ώχρα
ανθρακί
21:00 21:00 21:00
4:00 terracota 4:00 4:00
Μπετόν
11:00 11:00 11:00

γκρι
18:00 18:00 18:00

20
25
30
35
40
45
50
55
60
20
25
30
35
40
45
50
55
60
20
25
30
35
40
45
50
55
60
8:00 8:00 8:00
Τair
15:00 15:00 15:00
22:00 22:00 22:00

5:00 5:00 5:00
Τair
12:00 12:00 12:00
Τair
19:00 19:00 19:00
2:00 2:00 2:00
9:00 9:00 9:00
16:00 16:00 16:00

23:00 23:00 23:00
6:00 6:00 6:00
5
13:00 13:00 13:00
λεπτό
20:00 20:00 20:00

3:00 3:00 3:00
Ξύλο merbau
10:00 10:00 10:00
17:00 17:00 17:00
0:00 0:00 0:00
7:00 7:00 7:00
14:00 14:00 14:00
21:00 21:00 21:00
teak
4:00 4:00 4:00
11:00 ανοιχτό 11:00 11:00

18:00 18:00 18:00
λεπτό
20
25
30
35
40
45
50
55
60
20
25
30
35
40
45
50
55
60
20
25
30
35
40
45
50
55
60
8:00 8:00 8:00 65
15:00 15:00 15:00
22:00 22:00 22:00
Τair
Τair
5:00 5:00 5:00
12:00 12:00 12:00
Τair
19:00 19:00 19:00
2:00 2:00 2:00

9:00 9:00 9:00
16:00 16:00 16:00
Ασφαλτος παλιά
Πλάκα σε μπετόν
23:00 23:00 23:00
6:00 6:00 6:00
6
13:00 13:00 13:00
20:00 20:00 20:00
Γκαζόν 1
3:00 3:00 3:00
10:00 10:00 10:00
17:00 17:00 17:00

Ασφαλτος νέα 1
Πλάκα σε μόνωση
0:00 0:00 0:00
7:00 7:00 7:00
14:00 14:00 14:00
21:00 21:00 21:00
4:00 4:00 4:00
Γκαζόν 2
11:00 11:00 11:00

Ασφαλτος νεά 2
18:00 18:00
Πλάκα στο δώμα

18:00
ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ ΘΕ∑Η ΜΕ ΙΑΒΡΟΧΗ

Τι μετρήθηκε: Διαβροχη (13:15, 13:30, 13:45, 14:00, 14:15, 14:30, 15:00, 15:30, 16:00, 16:30, 17:00)
8:00 9:00 10:00 11:00 12:00 13:00 14:00 15:00 16:00 17:00 18:00 19:00 20:00
Ταέρα (*C) 31 32 32 34 36 36 38 34 37 36 36 29 29
RH (%) 44 42 50 43 40 39 35 40 40 38 35 64 56
v αέρα (m/s) 0 0 0.4 ΒΔ 0.3 ΝΔ 1.6 ΝΑ 1.4 ΝΑ 1.3 ΝΑ 2.3 ΝΔ 1.3 ΝΔ 1.2 ΝΔ 1.1 ΒΑ 2.4 Ν 0.7 Ν
Ουρανός (όγδοα) 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0-1/8 0-1/8 2-3/8 0/8 0/8 0/8 0-1/8 1-2/8
Μωσαϊκή 1 κίτρινο 23 24 30 34 37 41 38 35 33 31 28 29 30 41 23 31,8
άσπρο 23 23 28 31 34 37 34 33 32 32 28 29 28 37 23 30,2
κόκκινο 24 28 36 43 47 53 47 42 44 42 35 35 33 53 24 39,2
γκρι 25 28 37 45 50 55 52 46 48 47 40 37 33 55 25 41,8
Μωσαϊκή 2 κίτρινο 23 25 30 35 38 42 40 37 38 37 35 32 31 42 23 34,1
άσπρο 23 24 28 32 35 38 35 31 31 31 29 29 29 38 23 30,4
κόκκινο 24 27 35 41 45 50 48 42 42 40 35 34 32 50 24 38,1
γκρι 25 28 37 44 49 54 53 46 48 47 40 37 33 54 25 41,6
άσπρο 23 24 29 32 35 37 33 29 30 29 26 24 25 37 23 28,9
κόκκινο 21 27 33 39 43 46 45 40 39 35 33 32 29 46 21 35,5
γκρι 21 26 33 37 42 46 44 37 38 35 31 31 29 46 21 34,6
κόκκινο 24 27 34 39 44 47 45 39 41 37 32 31 29 47 24 36,1
γκρι 23 28 35 40 44 48 45 39 39 35 31 29 27 48 23 35,6
λεπτό 24 27 36 42 47 50 45 39 38 31 28 29 27 50 24 35,6
λεπτό 24 26 32 35 40 42 40 37 35 33 31 29 28 42 24 33,2
Κυβόλιθος rect κίτρινο 24 25 32 37 39 43 39 34 33 31 28 27 25 43 24 32,1
άσπρο 24 26 32 36 40 42 39 34 31 28 25 25 24 42 24 31,2
κόκκινο 24 29 36 42 46 49 47 41 40 38 33 31 28 49 24 37,2
γκρι 24 29 38 45 49 53 51 43 40 36 30 29 27 53 24 38,0
Κυβόλιθος τετρ cotto 24 27 34 39 43 46 41 36 34 32 26 26 24 46 24 33,2
ώχρα 24 27 33 38 43 45 41 36 34 32 27 26 25 45 24 33,2
άσπρο 23 26 32 36 39 42 33 31 28 27 24 23 23 42 23 29,8
πορφυρό 25 28 35 40 43 47 44 38 35 32 27 27 25 47 25 34,3
terracota 24 28 33 38 42 45 40 32 30 31 28 24 24 45 24 32,2
σαχάρα 24 26 32 36 39 42 37 30 28 28 24 23 23 42 24 30,2
καφέ 25 30 37 43 47 50 44 32 31 31 27 25 23 50 25 34,2
ανθρακί 25 30 37 42 47 51 45 34 33 32 28 26 24 51 25 34,9
γκρι 25 28 35 40 44 47 43 33 30 30 27 25 24 47 25 33,2
Ελαφρομπετόν 23 30 39 44 48 51 39 30 28 26 23 22 22 51 23 32,7
σκουρόχρωμο 25 30 46 54 63 67 37 35 36 31 26 25 22 67 25 38,2
Χαλίκια 24 25 34 39 44 46 40 35 36 35 32 29 26 46 24 34,2
Ασφαλτος παλιά 23 26 35 40 46 50 50 46 45 44 39 36 32 50 23 39,4
Ασφαλτος νέα 1 24 26 45 54 57 64 61 53 52 49 40 37 31 64 24 45,6
Ασφαλτος νεά 2 25 27 44 52 59 64 60 52 51 50 39 36 30 64 25 45,3
Ξύλο merbau 25 32 43 49 55 59 55 42 50 40 33 33 28 59 25 41,8
teak 25 31 40 45 51 54 53 41 47 43 30 31 28 54 25 39,9
Οξύμαχο σκούρο 24 26 35 40 45 48 43 36 31 30 26 25 24 48 24 33,3
ανοιχτό 24 25 32 36 41 44 39 30 30 30 25 24 23 44 24 31,0
Σχιστόπλακα 24 25 36 44 50 55 48 44 41 42 37 34 30 55 24 39,2
κόκκινο 1 23 24 34 40 44 48 45 40 40 39 35 31 27 48 23 36,2
κόκκινο 2 23 24 34 40 44 48 43 40 39 39 34 30 27 48 23 35,8
γκρι 23 24 34 41 45 49 45 40 39 39 34 29 25 49 23 35,9
άσπρο 23 24 31 35 38 41 40 38 36 36 34 31 29 41 23 33,5
κόκκινο 23 24 35 40 45 49 45 41 41 40 35 30 26 49 23 36,5
γκρι-κόκκινο 23 24 33 39 42 47 44 40 40 39 34 31 27 47 23 35,6
8:00 9:00 10:00 11:00 12:00 13:00 14:00 15:00 16:00 17:00 18:00 19:00 20:00 max min mean
Πέτρα γκρι 24 25 35 41 46 50 48 45 45 43 39 34 31 50 24 38,9
Ιγνιμβρίτης 24 24 32 35 43 43 45 42 42 40 36 33 30 45 24 36,1

πράσινο-γκρι 24 26 35 43 47 53 50 46 43 42 38 35 31 53 24 39,5
άσπρο χαλίκι 23 23 27 31 35 38 35 34 33 33 31 30 29 38 23 30,9
βότσαλα σε γκρι 24 25 33 40 46 51 48 45 44 42 38 35 32 51 24 38,7
βότσαλα σε άσπρο 24 25 30 39 45 50 48 44 43 40 38 35 31 50 24 37,8
Μωσαϊκή γκρι 24 25 34 40 46 52 48 42 41 39 35 33 29 52 24 37,5
κόκκινο 23 24 31 36 41 46 44 40 39 37 35 33 30 46 23 35,3
άσπρο 23 22 27 31 35 38 37 36 34 33 31 30 28 38 22 31,2
κίτρινο 23 23 29 33 37 41 40 36 33 32 30 26 25 41 23 31,4
Δώμα 21 25 31 38 45 48 50 49 49 47 43 37 33 50 21 39,7
28,3 31,1 35,7 39 44,8 47,3 47 46,9 48,5 46,1 43,7 38,5 34,7 48,5 28,3 40,9

Τι μετρήθηκε: Διαβροχη δείγματα υλικών (12:00, 12:30, 13:00, 13:30, 16:00, 16:30, 17:00)
8:00 9:00 10:00 11:00 12:00 13:00 14:00 15:00 16:00 17:00 18:00 19:00 20:00
Ταέρα (*C) 30 31 32 32 33 32 33 33 34 32 32 29 29
RH (%) 65 58 54 57 53 55 47 60 51 53 60 65 70
v αέρα (m/s) 0 0.2 Ν 0.4 Ν 1.0 ΒΔ 2.1 ΝΔ 2.3 ΝΔ 2.5 Ν 2.2 Ν 1.6 Ν 1.6 Ν 1.3 Ν 1.0 Ν 0.9 ΝΔ
Ουρανός (όγδοα) 0/8 0/8 0-1/8 0-1/8 0-1/8 0-1/8 0-1/8 0-1/8 0-1/8 0-1/8 0-1/8 0-1/8 0-1/8
Μωσαϊκή 1 κίτρινο 21 23 27 31 35 33 35 38 38 33 33 32 30 38 21 31,5
άσπρο 20 21 25 28 31 31 31 34 35 32 31 31 29 35 20 29,2
κόκκινο 21 26 32 38 44 43 41 47 48 42 39 37 33 48 21 37,8
γκρι 22 26 33 39 45 47 48 51 50 46 42 39 34 51 22 40,2
Μωσαϊκή 2 κίτρινο 21 23 27 32 35 36 36 38 39 37 34 33 30 39 21 32,4
άσπρο 21 22 25 28 32 31 31 35 35 31 31 31 29 35 21 29,4
κόκκινο 22 25 31 37 42 43 43 45 45 41 38 36 32 45 22 36,9
γκρι 22 26 33 39 45 49 49 50 50 46 41 38 33 50 22 40,1
άσπρο 20 21 25 27 29 30 31 30 33 29 27 28 25 33 20 27,3
κόκκινο 22 24 30 35 40 41 41 43 44 41 37 35 32 44 22 35,8
γκρι 22 25 30 35 39 38 37 38 39 34 31 30 27 39 22 32,7
κόκκινο 23 26 31 36 40 37 35 36 36 33 31 29 27 37 23 32,3
γκρι 22 25 31 37 42 40 37 39 42 36 32 31 29 42 22 34,1
λεπτό 22 25 32 37 42 40 41 43 44 37 32 31 28 44 22 34,9
λεπτό 22 24 29 33 37 36 36 37 35 32 32 31 28 37 22 31,7
άσπρο 21 22 27 32 36 34 31 31 32 29 28 26 25 36 21 28,8
κόκκινο 22 26 33 38 43 41 41 41 43 38 35 33 29 43 22 35,6
γκρι 22 26 34 40 45 43 40 41 42 36 34 32 29 45 22 35,7
ώχρα 21 24 30 34 38 35 35 35 36 32 30 29 26 38 21 31,2
άσπρο 20 22 26 29 31 30 29 28 30 27 26 24 23 31 20 26,5
πορφυρό 21 24 30 31 38 37 36 35 37 34 31 30 27 38 21 31,6
terracota 21 24 28 30 33 33 34 33 33 31 29 27 26 34 21 29,4
σαχάρα 20 23 26 29 30 35 30 29 30 27 27 24 23 35 20 27,2
καφέ 21 25 31 36 41 33 32 31 35 30 29 28 26 41 21 30,6
ανθρακί 21 26 31 36 41 36 34 33 37 32 30 28 26 41 21 31,6
γκρι 21 25 30 34 38 34 33 32 33 31 29 29 26 38 21 30,4
8:00 9:00 10:00 11:00 12:00 13:00 14:00 15:00 16:00 17:00 18:00 19:00 20:00 max min mean
Ελαφρομπετόν 21 25 32 38 42 31 30 36 37 26 27 26 24 42 21 30,4
σκουρόχρωμο 21 24 35 43 50 34 36 36 47 32 31 29 25 50 21 34,1
Χαλίκια 22 24 32 37 41 36 35 39 40 31 31 29 27 41 22 32,6
Ασφαλτος παλιά 22 25 33 38 44 45 47 46 46 43 38 35 31 47 22 37,9
Ασφαλτος νέα 1 23 27 40 52 57 53 56 55 55 45 41 36 32 57 23 44,0
Ασφαλτος νεά 2 24 27 42 50 57 54 55 55 56 45 40 37 31 57 24 44,1
Ξύλο merbau 21 30 40 46 52 48 48 52 53 37 37 34 29 53 21 40,5
teak 21 28 38 44 48 40 42 48 49 36 35 32 27 49 21 37,5
Οξύμαχο σκούρο 21 21 30 35 39 31 31 30 31 29 27 26 23 39 21 28,8
ανοιχτό 20 21 25 27 34 29 31 29 31 27 26 25 23 34 20 26,8
Σχιστόπλακα 22 24 33 42 47 44 44 46 46 39 37 34 30 47 22 37,5
κόκκινο 1 21 23 33 38 42 39 39 41 43 37 33 32 28 43 21 34,5
κόκκινο 2 21 23 33 37 42 39 39 41 43 36 33 32 28 43 21 34,4
γκρι 20 23 33 38 42 40 40 41 43 36 32 30 27 43 20 34,2
άσπρο 22 23 29 32 36 36 36 37 39 36 33 31 29 39 22 32,2
κόκκινο 21 23 33 38 42 40 40 41 43 37 33 32 28 43 21 34,7
γκρι-κόκκινο 21 23 32 37 41 39 39 41 42 37 34 31 28 42 21 34,2
Πέτρα γκρι 21 23 30 37 41 43 44 45 46 41 37 35 31 46 21 36,5
Ιγνιμβρίτης 21 23 30 36 40 40 40 44 45 38 36 33 30 45 21 35,1
πράσινο-γκρι 21 22 30 36 41 43 44 46 47 40 39 36 32 47 21 36,7
άσπρο χαλίκι 20 21 24 28 32 31 32 34 36 32 32 30 29 36 20 29,3
βότσαλα σε γκρι 22 23 30 35 41 42 43 47 48 41 39 36 33 48 22 36,9
βότσαλα σε άσπρο 22 23 28 34 40 41 41 45 46 40 38 36 32 46 22 35,8
Μωσαϊκή γκρι 20 21 29 35 41 43 43 44 47 40 38 35 31 47 20 35,9
κόκκινο 20 22 28 33 38 40 40 43 44 40 38 35 31 44 20 34,8
άσπρο 20 21 25 29 33 33 34 35 36 32 31 29 26 36 20 29,5
κίτρινο 21 22 25 29 33 34 35 37 39 34 33 31 29 39 21 30,9
Δώμα 22 26 32 36 42 45 48 49 49 47 41 38 34 49 22 39,2

Τι μετρήθηκε: Διαβροχη δείγματων υλικών (17:30) και μετρήσεις σε δώμα
8:00 9:00 10:00 11:00 12:00 13:00 14:00 15:00 16:00 17:00 18:00 19:00 20:00
Ταέρα (*C) 29 30 31 32 37 32 31 32 34 32 30 30 28
RH (%) 51 49 51 55 45 56 56 55 40 46 55 54 60
v αέρα (m/s) 1.3 ΒΑ 4.6 Β 4.8 Β 1.9 ΒΑ 2.3 ΒΑ 2.0 Β 2.9 Δ 2.0 ΝΔ 2.1 ΝΔ 2.6 Ν 1.5 Ν 1.6 Ν 1.4 Ν
Ουρανός (όγδοα) 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0-1/8 0-1/8 0-1/8 0-1/8 0/8 0/8
Μωσαϊκή 1 κίτρινο 21 22 27 31 35 37 39 40 40 37 30 30 28 40 21 32,1
άσπρο 20 21 25 29 32 34 35 36 37 36 29 29 27 37 20 30,0
κόκκινο 21 25 33 38 44 48 50 52 50 48 34 36 33 52 21 39,4
γκρι 21 25 34 41 46 51 51 56 51 50 41 38 34 56 21 41,5
Μωσαϊκή 2 κίτρινο 21 22 28 32 35 39 39 42 40 38 33 32 30 42 21 33,2
άσπρο 20 21 26 29 31 34 36 37 38 36 31 28 28 38 20 30,4
κόκκινο 21 24 31 37 41 46 47 49 48 45 36 35 32 49 21 37,8
γκρι 21 25 34 41 46 51 51 55 51 48 41 37 33 55 21 41,1
άσπρο 20 21 25 28 33 33 37 35 38 30 28 25 25 38 20 29,1
κόκκινο 21 24 30 34 40 42 44 45 45 43 37 35 31 45 21 36,2
γκρι 21 24 30 34 39 40 44 44 45 42 34 33 29 45 21 35,3
8:00 9:00 10:00 11:00 12:00 13:00 14:00 15:00 16:00 17:00 18:00 19:00 20:00 max min mean
κόκκινο 21 25 31 35 39 42 44 46 44 43 35 32 29 46 21 35,8
γκρι 22 25 31 35 42 44 45 47 46 44 34 33 30 47 22 36,8
λεπτό 22 24 33 38 41 45 44 44 45 42 31 32 27 45 22 36,0
λεπτό 21 22 28 32 36 40 40 39 41 38 28 30 28 41 21 32,5
άσπρο 20 23 28 32 36 38 39 40 39 37 29 29 27 40 20 32,1
κόκκινο 22 25 32 37 42 45 46 45 45 43 34 33 30 46 22 36,8
γκρι 22 27 35 40 45 48 49 48 47 45 35 33 29 49 22 38,7
ώχρα 21 25 30 35 38 41 42 41 41 38 30 28 27 42 21 33,6
άσπρο 18 24 29 32 32 34 36 38 36 35 28 25 23 38 18 30,0
πορφυρό 21 26 30 36 39 42 43 44 43 41 33 31 27 44 21 35,1
terracota 19 25 30 35 35 39 40 42 40 38 31 28 25 42 19 32,8
σαχάρα 19 25 29 33 32 34 36 38 36 36 29 27 25 38 19 30,7
καφέ 22 27 33 38 42 43 45 46 46 44 31 28 24 46 22 36,1
ανθρακί 22 28 33 38 42 42 45 47 47 45 36 34 29 47 22 37,5
γκρι 21 26 32 36 38 40 43 44 43 43 33 32 28 44 21 35,3
Ελαφρομπετόν 22 27 34 40 42 42 44 44 39 37 22 23 22 44 22 33,7
σκουρόχρωμο 22 31 42 52 54 56 58 54 52 44 24 24 21 58 22 41,1
Χαλίκια 22 23 30 36 38 40 42 40 40 37 27 28 26 42 22 33,0
Ασφαλτος παλιά 22 25 32 37 43 44 47 48 47 44 38 35 31 48 22 37,9
Ασφαλτος νέα 1 24 27 40 49 53 56 59 57 55 51 33 36 30 59 24 43,8
Ασφαλτος νεά 2 24 25 39 48 53 55 58 56 54 49 32 34 29 58 24 42,8
Ξύλο merbau 23 26 37 44 51 52 53 53 51 46 26 32 27 53 23 40,1
teak 23 26 36 42 44 47 49 50 47 43 27 29 26 50 23 37,6
Οξύμαχο σκούρο 20 21 31 36 40 43 45 45 43 42 27 24 22 45 20 33,8
ανοιχτό 19 20 29 33 37 41 42 42 41 40 27 24 22 42 19 32,1
Σχιστόπλακα 22 23 33 40 47 50 53 51 50 47 30 33 28 53 22 39,0
κόκκινο 1 21 22 29 35 42 43 46 45 44 43 34 31 27 46 21 35,5
κόκκινο 2 21 22 29 35 42 43 45 45 44 43 34 30 26 45 21 35,3
γκρι 20 21 29 36 42 44 45 44 44 41 33 30 25 45 20 34,9
άσπρο 22 23 27 31 43 42 40 41 40 39 33 30 27 42 22 33,7
κόκκινο 21 22 30 35 36 43 47 46 45 43 36 33 27 47 21 35,7
γκρι-κόκκινο 21 22 29 34 42 45 45 44 43 42 35 31 26 45 21 35,3
Πέτρα γκρι 21 22 29 36 43 45 47 50 47 46 39 34 30 50 21 37,6
Ιγνιμβρίτης 20 20 28 33 39 42 45 46 45 43 36 33 30 46 20 35,4
πράσινο-γκρι 22 22 32 38 43 45 48 51 48 46 39 36 28 51 22 38,3
άσπρο χαλίκι 20 20 25 29 31 34 35 38 36 35 30 30 32 38 20 30,4
βότσαλα σε γκρι 22 22 30 38 42 44 47 48 48 47 38 36 33 48 22 38,1
βότσαλα σε άσπρο 21 21 27 35 41 43 46 50 47 46 38 36 32 50 21 37,2
Μωσαϊκή γκρι 20 22 30 37 43 45 49 48 50 47 37 37 32 50 20 38,2
κόκκινο 20 20 27 33 39 43 45 43 47 43 37 36 31 47 20 35,7
άσπρο 20 20 25 28 34 36 38 36 39 38 32 32 29 39 20 31,3
κίτρινο 20 20 26 30 35 40 39 40 40 39 32 31 27 40 20 32,2
Δώμα 21 26 31 35 40 45 46 47 49 47 44 40 35 49 21 38,9
Τι μετρήθηκε: Διαβροχη δείγματων υλικών (16:30+17:30) και μετρήσεις σε δώμα
8:00 9:00 10:00 11:00 12:00 13:00 14:00 15:00 16:00 17:00 18:00 19:00 20:00
Ταέρα (*C) 29 30 30 29 30 31 31 31 31 32 33 33 31
RH (%) 75 73 76 78 75 71 73 71 70 64 60 59 60
v αέρα (m/s) 0 0.3 ΝΔ 1.1 ΝΔ 2.7 ΝΔ 2.6 ΝΔ 2.3 ΝΔ 3.0 ΝΔ 1.8 ΝΔ 2.8 ΝΔ 1.5 Ν 1.2 Ν 1.1 ΒΔ 1.8 ΒΔ
Ουρανός (όγδοα) 0-1/8 0-1/8 0-1/8 0-1/8 0-1/8 0-1/8 1-2/8 0-1/8 0-1/8 0-1/8 0-1/8 0-1/8 0-1/8
Μωσαϊκή 1 κίτρινο 21 22 29 31 35 37 39 40 39 35 30 30 30 40 21 32,2
άσπρο 21 21 27 29 32 34 35 36 36 33 29 30 29 36 21 30,2
κόκκινο 22 25 36 38 43 48 49 50 49 42 36 37 34 50 22 39,2
γκρι 23 25 37 41 45 51 51 51 51 46 41 39 36 51 23 41,3
Μωσαϊκή 2 κίτρινο 22 22 29 32 35 39 39 40 39 36 32 32 30 40 22 32,8
άσπρο 21 21 27 29 32 34 36 37 37 32 30 30 29 37 21 30,4
κόκκινο 22 24 34 37 40 46 47 49 47 42 35 35 34 49 22 37,8
γκρι 22 25 37 41 44 51 51 52 50 47 41 39 35 52 22 41,2
άσπρο 21 21 28 28 32 33 37 36 37 31 29 28 28 37 21 29,9
κόκκινο 22 24 33 34 40 42 45 45 45 42 36 36 33 45 22 36,7
γκρι 22 24 32 34 39 40 43 44 43 38 32 32 31 44 22 34,9
κόκκινο 23 25 33 35 40 42 44 46 44 38 33 33 29 46 23 35,8
γκρι 22 25 34 35 41 44 45 47 44 39 33 31 29 47 22 36,1
λεπτό 22 24 35 38 41 44 45 44 44 38 31 31 29 45 22 35,8
λεπτό 21 22 31 32 36 40 40 39 39 34 29 30 29 40 21 32,5
άσπρο 21 23 30 32 35 38 38 39 38 32 28 26 25 39 21 31,2
κόκκινο 22 25 25 37 42 43 44 45 44 40 33 32 30 45 22 35,5
γκρι 22 27 38 40 44 46 47 48 46 40 32 31 29 48 22 37,7
ώχρα 23 25 34 35 39 40 40 41 40 34 29 27 26 41 23 33,3
άσπρο 22 24 29 32 34 35 36 36 35 30 27 25 24 36 22 29,9
πορφυρό 23 26 32 36 38 40 42 44 43 37 32 31 29 44 23 34,8
terracota 23 25 31 35 36 38 39 40 41 36 31 29 27 40 23 33,2
σαχάρα 21 25 30 33 34 36 37 38 37 30 28 27 25 38 21 30,8
καφέ 23 27 34 38 40 42 43 45 45 34 31 29 26 45 23 35,2
ανθρακί 23 28 36 38 41 42 45 45 43 36 31 30 27 45 23 35,8
γκρι 23 26 34 36 38 40 43 44 43 33 30 28 26 44 23 34,2
Ελαφρομπετόν 21 27 36 40 42 40 43 42 40 29 26 24 23 42 21 33,3
σκουρόχρωμο 22 31 39 52 53 53 54 53 49 31 30 27 24 54 22 39,8
Χαλίκια 22 23 33 36 37 40 40 40 38 30 28 28 27 40 22 32,5
Ασφαλτος παλιά 22 25 35 37 42 45 47 48 45 44 38 37 34 48 22 38,4
Ασφαλτος νέα 1 23 27 44 49 50 53 56 57 54 42 33 37 32 57 23 42,8
Ασφαλτος νεά 2 23 23 45 48 52 54 55 55 52 44 35 36 32 55 22 42,6
Ξύλο merbau 24 26 43 44 49 50 52 52 50 34 30 32 30 52 24 39,7
teak 23 26 40 42 47 48 49 48 45 32 29 31 24 49 23 37,2
Οξύμαχο σκούρο 22 23 32 36 39 40 43 43 42 33 31 28 25 43 22 33,6
ανοιχτό 22 23 30 33 36 40 40 40 40 32 30 27 24 40 22 32,1
Σχιστόπλακα 22 24 36 40 45 47 50 51 49 40 33 33 31 51 22 38,5
κόκκινο 1 20 21 33 35 40 42 44 45 44 39 34 32 29 45 20 35,2
κόκκινο 2 20 21 33 35 39 40 43 45 43 39 34 31 28 45 20 34,7
γκρι 21 22 34 36 39 40 43 44 43 38 33 31 27 44 21 34,7
άσπρο 21 22 30 31 35 37 38 39 38 35 33 31 30 39 21 32,3
κόκκινο 21 22 34 35 40 43 45 46 45 39 35 32 28 46 21 35,8
γκρι-κόκκινο 21 22 33 34 40 41 43 44 43 38 33 31 29 44 21 34,8
8:00 9:00 10:00 11:00 12:00 13:00 14:00 15:00 16:00 17:00 18:00 19:00 20:00 max min mean
Πέτρα γκρι 21 22 34 36 41 44 46 47 47 43 38 35 32 47 21 37,4
Ιγνιμβρίτης 21 22 33 33 39 40 44 45 45 40 35 34 32 45 21 35,6
πράσινο-γκρι 22 23 34 38 41 44 47 48 47 44 38 37 34 48 22 38,2
άσπρο χαλίκι 21 22 26 29 31 32 34 35 35 32 31 30 29 35 21 29,8
βότσαλα σε γκρι 23 24 33 38 40 43 46 47 47 43 37 36 34 47 23 37,8
βότσαλα σε άσπρο 22 22 33 35 39 41 45 46 46 42 37 36 33 46 22 36,7
Μωσαϊκή γκρι 21 22 33 37 42 43 49 48 49 45 39 38 35 49 21 38,5
κόκκινο 21 22 31 33 38 40 43 45 45 41 37 36 34 45 21 35,8
άσπρο 21 22 28 28 33 36 38 39 39 35 32 32 30 39 21 31,8
κίτρινο 21 22 29 30 34 40 40 40 40 36 33 32 30 40 21 32,8
Δώμα 21 24 31 37 42 47 44 48 50 48 45 43 39 21 50 39,9

Τι μετρήθηκε: Διαβροχη δείγματων υλικών (15:30,16:30+17:30) και μετρήσεις σε δώμα
8:00 9:00 10:00 11:00 12:00 13:00 14:00 15:00 16:00 17:00 18:00 19:00 20:00
Ταέρα (*C) 28 29 29 30 33 33 33 32 32 32 33 29 28
RH (%) 59 58 58 57 45 45 55 59 60 64 56 72 67
v αέρα (m/s) 1.6 ΒΔ 1.1 Δ 1.8 ΒΔ 1.9 Δ 0.1 Δ 1.3 ΒΔ 0.6 ΝΔ 2.1 ΝΔ 0.8 Ν 2.1 Ν 1.4 Ν 1.5 Ν 0
Ουρανός (όγδοα) 0/8 0/8 0/8 0/8 0-1/8 0-1/8 0-1/8 0-1/8 0-1/8 0-1/8 0-1/8 0-1/8 0-1/8
Μωσαϊκή 1 κίτρινο 21 22 27 31 34 37 40 40 35 33 31 29 28 40 21 31,4
άσπρο 20 21 25 29 34 34 35 34 31 31 29 27 27 35 20 29,0
κόκκινο 21 25 33 38 43 48 49 47 42 39 38 36 33 49 21 37,8
γκρι 21 25 34 41 45 51 52 52 50 46 40 38 34 52 21 40,7
Μωσαϊκή 2 κίτρινο 21 22 28 32 34 39 39 39 38 35 32 31 30 39 21 32,3
άσπρο 20 21 26 29 31 34 36 37 33 33 30 27 28 37 20 29,6
κόκκινο 21 24 31 37 40 46 46 45 43 38 35 34 32 46 21 36,3
γκρι 21 25 34 41 45 51 53 52 50 45 50 38 33 53 21 41,4
άσπρο 20 21 25 28 32 33 37 35 32 32 29 27 25 37 20 28,9
κόκκινο 21 24 30 34 39 42 45 45 44 42 37 36 31 45 21 36,2
γκρι 21 24 30 34 39 40 45 44 42 39 33 32 29 45 21 34,8
κόκκινο 21 25 31 35 36 40 41 41 38 35 31 30 29 41 21 33,3
γκρι 22 25 31 35 41 44 47 47 41 37 32 33 30 47 22 35,8
λεπτό 22 24 33 38 42 47 47 44 43 39 30 31 27 47 22 35,9
λεπτό 21 22 28 32 36 40 41 39 34 34 32 31 28 41 21 32,2
άσπρο 20 23 28 32 35 40 39 40 35 31 27 26 27 40 20 31,0
κόκκινο 22 25 32 37 42 46 47 45 42 37 33 32 30 47 22 36,2
γκρι 22 27 35 40 45 51 51 48 43 38 32 33 29 51 22 38,0
ώχρα 21 25 30 35 38 40 41 41 35 31 27 26 27 41 21 32,1
άσπρο 18 24 29 32 31 32 33 33 32 29 26 25 23 33 18 28,2
πορφυρό 21 26 30 36 38 41 43 42 39 34 30 30 27 43 21 33,6
terracota 19 25 30 35 35 37 39 38 36 33 30 28 25 39 19 31,5
σαχάρα 19 25 29 33 30 32 33 32 32 30 26 25 25 33 19 28,5
καφέ 22 27 33 38 40 43 46 40 34 31 29 29 24 46 22 33,5
ανθρακί 22 28 33 38 40 44 47 45 39 34 31 29 29 47 22 35,3
γκρι 21 26 32 36 38 42 44 44 38 33 29 28 28 44 21 33,8
Ελαφρομπετόν 22 27 34 40 42 45 44 40 29 27 25 24 22 45 22 32,4
8:00 9:00 10:00 11:00 12:00 13:00 14:00 15:00 16:00 17:00 18:00 19:00 20:00 max min mean
σκουρόχρωμο 22 31 42 52 52 56 58 54 33 32 29 26 21 58 22 39,1
Χαλίκια 22 23 30 36 40 41 42 42 34 29 26 27 26 42 22 32,2
Ασφαλτος παλιά 22 25 32 37 44 49 50 50 46 43 38 30 31 50 22 38,2
Ασφαλτος νέα 1 24 27 40 49 58 61 62 62 51 44 31 34 30 62 24 44,1
Ασφαλτος νεά 2 24 22 39 48 56 62 61 61 49 35 29 31 29 61 24 42,0
Ξύλο merbau 23 26 37 44 53 55 56 57 42 35 29 31 27 57 23 39,6
teak 23 26 36 42 47 50 51 52 46 37 28 28 26 52 23 37,8
Οξύμαχο σκούρο 20 21 31 36 40 42 45 45 32 32 31 27 22 45 20 32,6
ανοιχτό 19 20 29 33 34 39 41 42 31 31 30 25 22 42 19 30,5
Σχιστόπλακα 22 20 33 40 47 50 54 54 43 39 38 33 28 54 20 38,5
κόκκινο 1 21 19 29 35 42 46 47 47 42 39 36 31 27 47 19 35,5
κόκκινο 2 21 19 29 35 41 45 46 47 41 39 36 30 26 47 19 35,0
γκρι 20 19 29 36 42 46 47 47 40 38 36 30 25 47 19 35,0
άσπρο 22 20 27 31 36 39 40 40 37 35 34 30 27 40 20 32,2
κόκκινο 21 19 30 35 42 47 48 49 42 39 38 31 27 49 19 36,0
γκρι-κόκκινο 21 19 29 34 41 45 45 46 40 38 36 30 26 46 19 34,6
Πέτρα γκρι 21 20 29 36 43 47 49 50 47 43 43 35 30 50 20 37,9
Ιγνιμβρίτης 20 19 28 33 41 44 46 47 43 40 39 33 30 47 19 35,6
πράσινο-γκρι 22 21 32 38 43 48 50 51 48 43 37 29 28 51 21 37,7
άσπρο χαλίκι 20 20 25 29 30 33 35 36 34 32 30 35 32 36 20 30,1
βότσαλα σε γκρι 22 21 30 38 41 47 49 50 46 42 36 36 33 50 21 37,8
βότσαλα σε άσπρο 21 19 27 35 40 45 48 48 45 42 36 36 32 48 19 36,5
Μωσαϊκή γκρι 20 22 30 37 43 49 51 51 49 43 38 37 32 51 20 38,6
κόκκινο 20 20 27 33 38 43 45 45 43 40 36 36 31 45 20 35,2
άσπρο 20 20 25 28 33 36 39 39 37 34 32 31 29 39 20 31,0
κίτρινο 20 20 26 30 36 40 42 42 39 36 32 31 27 42 20 32,4
Δώμα 20 22 29 35 42 46 48 50 50 49 47 44 38 50 20 40,0
Δώμα + διαβροχή 20 22 29 35 42 46 48 50 48 44 43 37 35 50 20 38,4

Τι μετρήθηκε: Μετρήσεις σε δώμα
8:00 9:00 10:00 11:00 12:00 13:00 14:00 15:00 16:00 17:00 18:00 19:00 20:00
Ταέρα (*C) 28 29 29 30 31 32 32 32 33 30 32 32 29
RH (%) 57 58 56 43 48 53 41 57 48 60 65 60 65
v αέρα (m/s) 2.6 ΒΔ 0.8 Β 1.4 ΒΔ 0.2 ΒΔ 0.5 ΒΔ 0.7 Δ 1.5 ΝΔ 2.8 ΝΔ 2.3 ΝΔ 2.1 ΝΔ 1.3 Ν 1.1 ΝΔ 1.1 ΝΔ
Ουρανός (όγδοα) 0/8 0/8 0/8 0-1/8 0-1/8 0-1/8 0-1/8 0-1/8 0-1/8 0-1/8 0/8 0/8 0/8
Δώμα 20 23 30 37 41 44 46 48 50 48 46 42 38 50 20 39,5
Τι μετρήθηκε: Διαβροχη δείγματων υλικών (08:30-12:30) και μετρήσεις σε δώμα
8:00 9:00 10:00 11:00 12:00 13:00 14:00 15:00 16:00 17:00 18:00 19:00 20:00
Ταέρα (*C) 28 30 29 29 29 29 30 31 33 33 32 31 28
RH (%) 52 47 51 49 52 49 43 55 41 48 45 60 69
v αέρα (m/s) 0.8 ΒΔ 0 1.3 ΒΔ 1.2 ΒΔ 3.5 ΒΔ 3.8 ΒΔ 3.5 Δ 1.8 Δ 0.8 ΝΔ 0.8 Ν 1.8 Ν 2.0 Ν 0.8 Ν
Ουρανός (όγδοα) 0/8 0/8 0/8 0-1/8 1-2/8 2-3/8 2-3/8 2-3/8 1-8/8 1-2/8 0-1/8 0-1/8 0-1/8
Μωσαϊκή 1 κίτρινο 19 21 24 27 27 28 33 36 37 37 34 32 29 37 19 29,5
άσπρο 18 20 23 25 25 26 30 32 34 34 32 30 28 34 18 27,5
κόκκινο 19 24 27 30 36 38 43 45 47 46 42 37 31 47 19 35,8
γκρι 19 25 30 35 40 42 46 48 49 47 43 39 33 49 19 38,2
Μωσαϊκή 2 κίτρινο 18 20 24 27 30 30 34 36 37 37 34 32 29 37 18 29,8
άσπρο 18 20 23 25 26 27 31 33 34 34 32 31 28 34 18 27,8
κόκκινο 19 23 26 29 35 36 40 43 44 43 39 37 32 44 19 34,3
γκρι 19 25 31 37 40 43 45 48 49 47 43 38 32 49 19 38,2
άσπρο 19 19 22 25 26 26 28 31 33 31 29 28 26 33 19 26,4
κόκκινο 20 22 25 31 34 36 40 41 43 42 39 35 31 43 20 33,8
γκρι 20 22 26 31 33 35 39 41 42 41 37 34 29 42 20 33,1
κόκκινο 20 23 26 30 31 32 35 37 40 40 36 34 28 40 20 31,7
γκρι 20 23 26 30 33 34 39 43 43 43 38 35 30 43 20 33,6
λεπτό 19 22 27 32 35 36 40 43 43 41 36 32 26 43 19 33,2
λεπτό 18 22 24 26 27 29 33 36 37 37 34 31 24 37 18 29,1
άσπρο 19 20 23 25 24 26 26 29 30 31 30 28 25 31 19 25,8
κόκκινο 20 23 27 30 33 33 36 40 42 41 37 35 29 42 20 32,8
γκρι 20 24 28 31 33 34 38 41 43 42 38 35 27 43 20 33,4
ώχρα 20 21 25 27 29 30 32 34 36 35 31 30 26 36 20 28,9
άσπρο 19 21 24 25 25 25 25 28 29 28 25 25 22 29 19 24,7
πορφυρό 20 24 26 29 31 30 32 35 36 37 33 31 27 37 20 30,1
terracota 20 23 27 28 30 30 31 32 34 34 30 28 26 34 20 28,7
σαχάρα 19 21 23 25 25 25 26 28 29 29 26 25 24 29 19 25,0
καφέ 20 23 25 27 27 28 28 31 36 40 36 34 26 40 20 29,3
ανθρακί 20 25 26 29 29 30 31 34 38 39 36 34 26 39 20 30,5
γκρι 20 23 25 27 27 29 30 33 35 37 34 32 25 37 20 29,0
Ελαφρομπετόν 18 22 24 26 26 26 32 36 35 33 27 27 23 36 18 27,3
σκουρόχρωμο 20 23 29 30 30 30 33 42 44 44 31 32 25 44 20 31,8
Χαλίκια 20 17 24 28 30 30 35 38 39 37 31 30 25 39 17 29,5
Ασφαλτος παλιά 20 21 29 34 38 40 42 44 45 43 39 36 32 45 20 35,6
Ασφαλτος νέα 1 20 22 29 40 46 46 50 53 55 52 44 38 31 55 20 40,5
Ασφαλτος νεά 2 20 21 33 40 45 44 51 54 55 51 42 36 30 55 20 40,2
Ξύλο merbau 22 25 27 32 43 40 47 51 51 47 39 33 27 51 22 37,2
teak 20 24 25 30 39 37 44 47 47 42 36 32 26 47 20 34,5
Οξύμαχο σκούρο 20 18 23 26 27 26 27 29 36 34 34 31 27 36 18 27,5
ανοιχτό 20 18 22 24 25 25 26 27 29 30 30 29 26 30 18 25,5
Σχιστόπλακα 19 18 26 28 36 37 42 44 46 40 40 34 29 46 18 33,8
κόκκινο 1 18 17 25 28 31 33 37 41 44 38 38 33 27 44 17 31,5
κόκκινο 2 18 17 25 28 31 33 37 40 44 38 38 33 27 44 17 31,5
γκρι 19 18 26 30 32 33 36 42 45 38 38 33 27 45 18 32,1
άσπρο 19 18 25 27 28 30 33 36 38 35 35 32 29 38 18 29,6
κόκκινο 18 20 25 29 32 33 37 41 45 40 40 33 27 45 18 32,3
γκρι-κόκκινο 18 19 25 29 31 33 37 40 43 38 38 32 27 43 18 31,5
8:00 9:00 10:00 11:00 12:00 13:00 14:00 15:00 16:00 17:00 18:00 19:00 20:00 max min mean
Πέτρα γκρι 18 18 25 31 35 36 40 43 45 41 41 36 31 45 18 33,8
Ιγνιμβρίτης 18 17 23 28 32 34 39 42 44 39 39 34 30 44 17 32,2
πράσινο-γκρι 20 18 27 32 36 38 43 45 47 42 42 37 33 47 18 35,4
άσπρο χαλίκι 19 16 20 23 26 27 31 33 34 32 32 30 29 34 16 27,1
βότσαλα σε γκρι 20 17 25 29 34 35 42 44 47 42 42 38 34 47 17 34,5
βότσαλα σε άσπρο 20 18 21 28 33 34 39 42 45 41 41 37 33 45 18 33,2
Μωσαϊκή γκρι 19 18 25 31 35 36 42 46 48 43 43 38 34 48 18 35,2
κόκκινο 19 18 24 29 33 35 39 42 43 39 39 36 32 43 18 32,9
άσπρο 19 16 21 23 27 28 33 36 37 35 35 32 30 37 16 28,6
κίτρινο 19 17 23 26 29 32 36 39 40 35 35 33 30 40 17 30,3
Δώμα 18 24 27 30 36 38 43 45 46 44 42 37 35 46 18 35,8
20
25
30
35
40
45
50
55
60
65
70
20
25
30
35
40
45
50
55
60
20
25
30
35
40
45
50
55
60
8:00
8:00 8:00
13:00
14:00 14:00
18:00
Τair
20:00 20:00 23:00
Τair
Τair
2:00 2:00 4:00
κόκκινο
8:00 8:00 9:00
κόκκινο 2
14:00
14:00 14:00
19:00
20:00 20:00
0:00
2:00 2:00
5:00
8:00 8:00 10:00
14:00 14:00 15:00
20:00
γκρι
20:00
20:00
1
Πέτρα γκρι
1:00
2:00 2:00
6:00
8:00 8:00
11:00
14:00 14:00 16:00

20:00 20:00 21:00
2:00 2:00 2:00
8:00 7:00
8:00
12:00
14:00 14:00
17:00
άσπρο
20:00 20:00
22:00
κόκκινο 1
2:00 2:00 3:00
8:00 8:00 8:00
Δείγματα υλικών – Οριζόντια θέση με διαβροχή (24 Ιουλίου – 6 Αυγούστου 2004)
Χαλίκια
14:00 13:00
14:00
18:00
20:00 20:00
20
25
30
35
40
45
50
55
60
20
25
30
35
40
45
50
55
60
20
25
30
35
40
45
50
55
8:00 8:00 8:00 60
13:00 13:00 13:00
Τair
18:00 18:00 18:00
23:00 23:00 23:00
Τair
4:00 4:00 4:00
Τair
9:00 9:00 9:00
14:00 14:00 14:00
19:00 19:00 19:00
0:00 0:00 0:00
5:00 5:00 5:00
10:00 10:00 10:00
15:00 15:00 15:00
Πλάκες απλές κίτρινο
20:00 20:00 20:00
2
1:00 1:00 1:00

6:00 6:00 6:00
11:00 11:00 11:00
16:00 16:00 16:00
άσπρο
21:00 21:00 21:00
2:00 2:00 2:00
7:00 7:00 7:00
κόκκινο
12:00 12:00 12:00
17:00 17:00
κόκκινο
17:00
22:00 22:00 22:00
3:00 3:00 3:00
8:00 8:00 8:00
γκρι
γκρι
13:00 13:00 13:00

18:00 18:00 18:00
20
25
30
35
40
45
50
55
60
20
25
30
35
40
45
50
55
60
20
25
30
35
40
45
50
55
8:00 8:00 8:00 60
13:00 13:00 13:00
18:00 18:00 18:00
23:00 23:00 23:00
Τair
Τair
Τair
4:00 4:00 4:00
9:00 9:00 9:00
14:00 14:00 14:00
19:00 19:00 19:00
0:00 0:00 0:00
5:00 5:00 5:00
10:00 10:00 10:00
Μωσαϊκές γκρι
15:00 15:00 15:00
20:00 20:00 20:00
3
1:00 1:00 1:00
6:00 6:00 6:00
11:00 11:00 11:00
κόκκινο
16:00 16:00 16:00
άσπρο
άσπρο
21:00 21:00 21:00
2:00 2:00 2:00

7:00 7:00
7:00
12:00 12:00
12:00
άσπρο
17:00
κόκκινο
17:00
κόκκινο
17:00
22:00 22:00
22:00
3:00 3:00
3:00
8:00 8:00
8:00
γκρι
13:00
γκρι
κίτρινο
13:00 13:00
18:00 18:00
18:00
20
25
30
35
40
45
50
55
60
20
25
30
35
40
45
50
55
60
20
25
30
35
40
45
50
55
8:00 8:00 8:00 60
13:00 13:00 13:00
18:00 18:00 18:00
Τair
γκρι
23:00 23:00 23:00
Τair
άσπρο
σαχάρα
4:00 4:00 4:00
9:00 9:00 9:00
14:00 14:00 14:00
19:00 19:00 19:00
Τair
0:00 0:00 0:00
5:00 5:00 5:00
10:00 10:00 10:00
15:00 15:00 15:00
Κυβόλιθοι rect κίτρινο
καφέ
20:00 20:00 20:00
4
1:00 1:00 1:00
πορφυρό
6:00 6:00 6:00
11:00 11:00 11:00

16:00 16:00 16:00
άσπρο
21:00 21:00 21:00

2:00 2:00 2:00
7:00 7:00 7:00
12:00 12:00 12:00
ώχρα
17:00
κόκκινο
17:00 17:00
ανθρακί
terracota
22:00 22:00 22:00
3:00 3:00 3:00
8:00 8:00 8:00
γκρι
13:00 13:00 13:00

18:00 18:00 18:00
20
25
30
35
40
45
50
55
60
20
25
30
35
40
45
50
55
60
20
25
30
35
40
45
50
55
60
8:00 8:00 8:00
13:00 13:00 13:00
Τair
18:00 18:00 18:00
23:00 23:00 23:00
4:00 4:00 4:00
9:00 9:00
Τair
9:00
Τair
14:00 14:00 14:00
19:00 19:00 19:00
0:00 0:00 0:00
5:00 5:00 5:00
10:00 10:00 Κεραμικό καφέ χοντρό 10:00
15:00 15:00 15:00
20:00 20:00 20:00
5
1:00 1:00 1:00
λεπτό
6:00 6:00 6:00

11:00 11:00 11:00
Ξύλο merbau
16:00 16:00 16:00
21:00 21:00 21:00
2:00 2:00 2:00
7:00 7:00 7:00
12:00 12:00 12:00
17:00 17:00 17:00
22:00 22:00
22:00
3:00 3:00
teak
3:00
8:00 ανοιχτό 8:00 8:00
13:00 13:00
13:00
λεπτό
18:00 18:00
18:00
65
60
55
50
45
40
35
30
25
20
8:00
13:00
18:00
23:00
4:00
9:00
14:00
19:00
0:00
5:00
10:00
15:00
20:00
1:00
6:00
11:00
16:00
21:00
2:00
7:00
12:00
17:00
22:00
3:00
8:00
13:00
18:00
Τair Ασφαλτος παλιά Ασφαλτος νέα 1 Ασφαλτος νεά 2
6
20
25
30
35
40
45
50
55
60
65
70
20
25
30
35
40
45
50
55
60
20
25
30
35
40
45
50
55
60
8:00 8:00 8:00
Τair
10:00 10:00 10:00
12:00 12:00 12:00
Τair
Τair
13:15 13:15 13:15
κόκκινο
13:45 13:45 13:45
κόκκινο 2
14:15 14:15 14:15
15:00 15:00 15:00
16:00 16:00 16:00
17:00 17:00 17:00
18:00 18:00 18:00
20:00 20:00 20:00
γκρι
22:00 22:00 22:00
7
Πέτρα γκρι
0:00 0:00 0:00
2:00 2:00 2:00
4:00 4:00 4:00
6:00 6:00 6:00

8:00 8:00
8:00
10:00 10:00 10:00
12:00 12:00 12:00

13:00 13:00 13:00
άσπρο
14:00 14:00 14:00
κόκκινο 1
16:00 16:00 16:00
17:00 17:00 17:00

Χαλίκια
19:00 19:00 19:00

20
25
30
35
40
45
50
55
60
20
25
30
35
40
45
50
55
60
20
25
30
35
40
45
50
55
60
8:00 8:00 8:00
10:00 10:00 10:00
12:00 12:00 12:00
Τair
Τair
13:15 13:15 13:15
Τair
13:45 13:45 13:45
14:15 14:15 14:15
15:00 15:00 15:00
16:00 16:00 16:00
17:00 17:00 17:00
18:00 18:00 18:00
20:00 20:00 Πλάκες απλές κίτρινο 20:00
22:00 22:00 22:00
8
0:00 0:00 0:00
2:00 2:00 2:00
4:00 4:00 4:00
άσπρο
6:00 6:00 6:00

8:00 8:00 8:00
10:00 10:00 10:00
κόκκινο
12:00 12:00 12:00
13:00
13:00 13:00
κόκκινο
14:00 14:00 14:00
16:00 16:00 16:00
17:00 17:00 17:00
19:00 γκρι 19:00 19:00
γκρι
20
25
30
35
40
45
50
55
60
20
25
30
35
40
45
50
55
60
20
25
30
35
40
45
50
55
60
8:00 8:00 8:00
10:00 10:00 10:00
12:00 12:00 12:00
Τair
Τair
Τair
13:15 13:15 13:15
13:45 13:45 13:45
14:15 14:15 14:15
15:00 15:00 15:00
16:00 16:00 16:00
17:00 17:00 17:00
18:00 18:00 18:00
20:00 20:00 Μωσαϊκές 1 κίτρινο 20:00
Μωσαϊκές 40x40 γκρι

22:00 22:00 22:00
9
0:00 0:00 0:00
2:00 2:00 2:00

4:00 4:00
4:00
άσπρο
άσπρο
6:00
κόκκινο
6:00 6:00
8:00 8:00
8:00
10:00 10:00
10:00
12:00 12:00
12:00
13:00 13:00
13:00
άσπρο
κόκκινο
κόκκινο
14:00 14:00
14:00
16:00 16:00
16:00
17:00 17:00
17:00
γκρι 19:00 19:00
19:00
γκρι
κίτρινο
20
25
30
35
40
45
50
55
60
20
25
30
35
40
45
50
55
60
20
25
30
35
40
45
50
55
60
8:00 8:00 8:00
10:00 10:00 10:00
12:00 12:00 12:00
Τair
Τair
13:15
γκρι
13:15 13:15
άσπρο
13:45 13:45
σαχάρα
13:45
14:15 14:15 14:15
Τair
15:00 15:00 15:00
16:00 16:00 16:00
17:00 17:00 17:00
18:00 18:00 18:00
20:00 20:00 Κυβόλιθοι rect κίτρινο 20:00
22:00 22:00 22:00
καφέ
10
0:00 0:00 0:00
πορφυρό
2:00 2:00 2:00
4:00 4:00 4:00

άσπρο
6:00 6:00 6:00

8:00 8:00 8:00
10:00 10:00 10:00
12:00 12:00 12:00
13:00 13:00 13:00
κόκκινο
ώχρα
14:00 14:00 14:00
ανθρακί
16:00 terracota 16:00 16:00
17:00 17:00 17:00

19:00
γκρι
19:00 19:00
20
25
30
35
40
45
50
55
60
20
25
30
35
40
45
50
55
60
20
25
30
35
40
45
50
55
60
8:00 8:00 8:00
10:00 10:00 10:00
12:00 12:00 12:00
Τair
13:15 13:15 13:15
13:45 13:45 13:45
Τair
Τair
14:15 14:15 14:15
15:00 15:00 15:00
16:00 16:00 16:00

17:00 17:00 17:00
18:00 18:00 18:00
20:00 20:00 λεπτό 20:00
22:00 22:00 22:00
11
0:00 0:00 0:00
2:00 2:00 2:00
Ξύλο merbau
4:00 4:00 4:00
6:00 6:00 6:00
8:00 8:00 8:00

10:00 10:00 10:00
12:00 12:00 12:00
λεπτό
13:00 13:00 13:00
14:00 14:00 14:00
16:00 16:00 16:00
teak
17:00 ανοιχτό 17:00 17:00
19:00 19:00 19:00

70
65
60
55
50
45
40
35
30
25
20
8:00
10:00
12:00
13:15
13:45
14:15
15:00
16:00
17:00
18:00
20:00
22:00
0:00
2:00
4:00
6:00
8:00
10:00
12:00
13:00
14:00
16:00
17:00
19:00
Τair Ασφαλτος παλιά Ασφαλτος νέα 1 Ασφαλτος νεά 2
12
ΚΑΤΑΚΟΡΥΦΗ ΘΕ∑Η ΜΕ ΥΤΙΚΟ ΠΡΟ∑ΑΝΑΤΟΛΙ∑ΜΟ

Τι μετρήθηκε: 2 δυτικές διατάξεις με υλικά όψεων, Μάρμαρα και γρανίτες στη Δύση
8:00 9:00 10:00 11:00 12:00 13:00 14:00 15:00 16:00 17:00 18:00 19:00 20:00
Ταέρα (*C) 30 31 31 32 33 34 34 34 36 36 35 34 32
RH (%) 46 46 44 46 34 31 30 31 25 25 23 24 27
v αέρα (m/s) 0.5 Β 0 1.8 Β 0.8 ΒΑ 1.9 ΒΑ 2.6 ΒΑ 1.2 ΒΑ 0.4 Ν 2.1 ΒΑ 1.5 ΒΑ 1.0 ΒΑ 2.3 ΒΑ 1.8 ΒΑ
Ουρανός (όγδοα) 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8
ΔΙΑΤΑΞΗ 1
Πάνελ Al-PE-Al άσπρο xl 26 27 28 31 34 37 46 45 52 52 50 43 34 52,0 26 38,8
ασημί xl 26 27 29 33 36 39 46 52 61 61 59 49 34 61,0 26 42,5
μαύρο xl 27 28 31 35 39 42 47 62 72 72 68 55 37 72,0 27 47,3
Πάνελ Al-PE-Al άσπρο s 26 26 28 31 35 38 44 45 50 51 50 40 33 51,0 26 38,2
ασημί s 26 26 28 32 35 38 46 48 53 53 51 44 33 53,0 26 39,5
μαύρο s 27 29 31 35 39 43 56 61 68 67 67 55 35 68,0 27 47,2
Ξύλο ανοιχτό 27 27 29 33 36 40 47 51 57 57 58 50 35 58,0 27 42,1
μεσαίο 27 27 29 33 36 40 48 52 58 58 59 49 36 59,0 27 42,5
σκούρο 27 28 30 34 38 42 51 59 64 65 63 53 36 65,0 27 45,4
Πάνελ Al-PE-Al κόκκινο 27 28 30 33 36 41 49 52 57 59 56 45 34 59,0 27 42,1
κίτρινο 27 27 29 33 35 39 47 51 53 54 53 45 34 54,0 27 40,5
πράσινο 27 27 29 33 35 41 50 56 59 59 59 49 34 59,0 27 42,9
μπλε 27 27 30 33 36 42 52 57 62 64 62 40 35 64,0 27 43,6
Πάνελ κυψελωτό Al άσπρο 26 27 29 31 34 37 43 45 48 48 46 38 34 48,0 26 37,4
Χαλκός 28 29 30 33 35 38 40 39 43 42 41 38 34 43,0 28 36,2
πατίνα 26 26 28 31 34 37 46 51 52 51 50 44 33 52,0 26 39,2
Τιτάνιο 27 27 28 30 33 36 38 38 40 42 40 37 33 42,0 27 34,5
Quartz zinc φυσικός 29 28 28 31 33 38 42 45 47 46 46 40 33 47,0 29 37,4
Quartz zinc τυρκουάζ 27 28 29 33 35 40 47 52 55 50 49 44 35 55,0 27 40,3
γαλάζιο 27 28 29 33 35 39 48 53 55 49 49 43 34 55,0 27 40,2
άσπρο 27 28 29 31 33 37 44 48 51 48 45 40 34 51,0 27 38,1
φυσικός γκρι ανοιχτό 27 28 30 33 35 38 45 47 47 45 47 39 34 47,0 27 38,1
φυσικός γκρι σκούρο 27 28 29 31 34 38 49 52 55 47 50 41 34 55,0 27 39,6
Zinc - λαμαρίνα 24 24 26 29 33 35 37 40 42 41 41 34 33 42,0 24 33,8
Πουά γκρι 26 27 28 31 34 37 38 47 57 58 55 47 36 58,0 26 40,1
κόκκινο 27 28 30 33 36 38 40 51 62 63 60 50 38 63,0 27 42,8
πράσινο 26 29 30 33 35 38 39 50 61 62 60 50 38 62,0 26 42,4
μαύρο 26 29 31 34 36 39 41 54 66 66 63 52 39 66,0 26 44,3
Πάνελ άσπρο 26 27 27 31 34 36 39 43 50 51 50 44 36 51,0 26 38,0
τυρκουάζ ανοιχτό 27 28 29 33 35 38 41 47 53 54 53 47 37 54,0 27 40,2
τυρκουάζ σκούρο 27 27 30 33 35 38 43 50 56 57 57 49 38 57,0 27 41,5
τυρκουάζ πουά 26 26 30 32 34 37 41 48 54 54 55 48 37 55,0 26 40,2
Ματ γκρι 26 28 29 32 35 38 45 50 56 57 56 48 36 57,0 26 41,2
ώχρα 26 27 29 33 35 37 44 49 54 54 55 46 36 55,0 26 40,4
μπλε 27 29 30 34 36 39 46 52 58 59 59 50 39 59,0 27 42,9
μαύρο 27 27 31 34 36 39 47 53 59 59 59 50 38 59,0 27 43,0
Μπεζ 27 28 29 33 35 39 45 50 54 55 53 46 35 55,0 27 40,7
Καφέ γυαλιστερό 28 29 30 34 36 39 47 53 58 59 58 49 36 59,0 28 42,8
Καφέ ματ 27 28 30 33 36 38 47 52 57 57 57 49 38 57,0 27 42,2
Πάνελ χοντρό καφέ 27 28 29 32 35 38 46 52 56 59 57 48 36 59,0 27 41,8
άσπρο 27 28 29 32 34 36 36 44 52 53 50 43 36 53,0 27 38,5
ανοιχτό γκρι 27 28 29 32 35 37 38 46 53 53 52 45 37 53,0 27 39,4
μπεζ 27 28 29 32 35 37 41 47 51 50 50 44 36 51,0 27 39,0
Πάνελ γκρι 28 29 30 33 35 38 46 53 59 57 57 48 38 59,0 28 42,4
γκρι-γαλάζιο 27 29 30 32 34 38 44 50 54 54 54 47 36 54,0 27 40,7
Υλικό / Ώρα 8:00 9:00 10:00 11:00 12:00 13:00 14:00 15:00 16:00 17:00 18:00 19:00 20:00 max
min mean
Δυτικός τοίχος 25 25 27 28 29 31 33 37 38 40 39 36 31 37 25 32,2
28,7 29,3 30,6 31,2 32,8 34,9 36,6 38,2 40,2 40,1 40,0 33,3 32,2 40,2 28,7 34,5

28,7 29,3 31,0 32,2 33,8 36,5 40,3 42,8 47,8 47,6 48,2 40,3 34,1 48,2 28,7 37,9
μπεζ 25 27 27 29 30 34 37 41 48 51 49 42 34 51 25 36,5
28,6 29,9 31,0 32,3 33,8 36,4 39,0 42,2 45,5 49,8 46,9 40,6 34,4 49,8 28,6 37,7
γκρι 25 27 29 30 31 35 40 44 53 57 56 46 34 57 25 39,0
28,2 29,8 31,1 30,1 33,6 36,1 41,1 44,8 49,6 53,4 51,1 44,4 34,2 53,4 28,2 39,0
άσπρο 25 25 26 27 29 32 33 35 39 42 42 38 33 42 25 32,8
27,6 28,5 29,7 30,6 32,1 33,8 36,3 38,1 40,1 42,3 42,2 39,0 33,0 42,3 27,6 34,9
ώχρα 26 27 29 30 32 36 39 44 52 56 54 45 35 56 26 38,8
28,7 30,2 31,2 32,6 34,2 37,1 43,0 44,8 48,8 51,1 50,0 44,1 34,7 51,1 28,7 39,3
γκρι σκούρο 26 27 29 30 32 36 42 47 57 61 59 49 35 61 26 40,8
28,6 30,2 31,5 32,6 34,2 37,2 42,2 47,1 55,4 55,1 53,1 45,1 34,8 55,4 28,6 40,5
γκρι ανοιχτό 25 26 28 29 30 33 36 39 44 48 47 41 33 48 25 35,3
27,9 29,0 30,0 31,2 32,5 34,5 38,4 40,5 44,1 46,3 46,3 39,3 33,7 46,3 27,9 36,4
Γρανίτης μαύρος 26 28 30 31 34 37 42 47 52 59 59 49 37 59 26 40,8

28,8 30,2 31,6 33,3 35,3 37,4 45,1 46,9 51,5 58,3 57,3 43,3 37,3 58,3 28,8 41,3
κόκκινος 26 27 30 32 32 38 43 47 51 58 57 47 35 58 26 40,2
29,2 30,6 32,3 33,6 35,4 38,7 45,6 47,7 52,2 59,3 55,4 42,6 35,7 59,3 29,2 41,4
άσπρος 26 27 29 30 30 35 37 41 45 50 49 42 34 50 26 36,5
28,7 30,2 31,5 32,4 34,2 36,3 42,1 43,3 46,5 50,3 48,7 39,8 33,8 50,3 28,7 38,3
γκρι 27 28 30 33 34 38 43 48 53 61 60 48 36 61 27 41,5
28,9 30,5 32,4 33,3 35,3 38,5 44,9 47,5 52,6 59,5 57,7 42,4 35,8 59,5 28,9 41,5
σωμόν 26 28 28 29 31 36 39 42 45 50 50 40 34 50 26 36,8
28,9 29,9 31,2 32,1 35,1 36,2 41,2 40,5 43,9 48,5 48,8 37,6 33,6 48,8 28,9 37,5
Ημερομηνία: Βράδυ από 10 Ιουλίου 2004 έως 11 Ιουλίου 2004
21:00 22:00 23:00 0:00 1:00 2:00 3:00 4:00 5:00 6:00 7:00
Ταέρα (*C) 32 32 32 31 27 26 26 26 28 27 27
RH (%) 27 28 38 51 61 67 67 73 50 65 67
v αέρα (m/s) 2.2 ΒΑ 1.5 ΒΑ 0 0 0 0 0 0 0.8 B 0 0
Ουρανός (όγδοα) 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8
Υλικό / Ώρα 21:00 22:00 23:00 0:00 1:00 2:00 3:00 4:00 5:00 6:00 7:00 max min mean
ΔΙΑΤΑΞΗ 1
Πάνελ Al-PE-Al άσπρο xl 30 28 28 26 26 24 24 23 26 24 24 30 23 25,7
31,8 30,7 29,1 27,8 27,5 26,8 25,9 25,3 28,5 26 27,2 31,8 25,3 27,9
ασημί xl 31 29 27 26 26 24 24 23 26 24 24 31 23 25,8
31,8 30,7 29,3 27,8 27,4 26,8 25,9 25,6 28,5 26,4 27,3 31,8 25,6 28,0
μαύρο xl 30 27 28 25 26 24 24 23 26 24 24 30 23 25,5
31,8 30,7 29,5 27,8 27,5 26,9 25,9 25,9 28,7 26,7 28 31,8 25,9 28,1
Πάνελ Al-PE-Al άσπρο s 30 29 27 26 25 24 24 23 26 24 24 30 23 25,6
31,8 30,7 29,5 27,8 27,3 26,7 25,9 25,6 28,6 26,2 27,2 31,8 25,6 27,9
ασημί s 30 28 27 26 26 24 24 23 25 24 23 30 23 25,5
31,8 30,7 29,5 27,8 27,3 26,9 25,9 25,6 28,5 26,2 27,4 31,8 25,6 28,0
μαύρο s 31 30 27 26 26 25 24 23 27 25 25 31 23 26,3
31,8 30,7 29,5 27,8 27,3 26,9 25,7 25,6 28,5 26,4 27,8 31,8 25,6 28,0
Ξύλο ανοιχτό 31 29 28 26 26 25 25 23 26 25 24 31 23 26,2
31,9 30,8 29,6 28 27,5 27 25,9 25,9 28,7 27,2 27,8 31,9 25,9 28,2
μεσαίο 31 29 28 27 26 25 24 24 26 25 25 31 24 26,4
31,9 30,8 29,6 28 27,5 27,1 25,9 26,3 28,2 27,2 27,8 31,9 25,9 28,2
σκούρο 31 30 28 26 26 25 25 23 27 25 25 31 23 26,5
31,9 30,9 29,7 28 27,5 27,2 26 26,2 28,9 27,2 27,8 31,9 26 28,3
Πάνελ Al-PE-Al κόκκινο 30 29 28 26 26 25 25 23 26 24 25 30 23 26,1
31,9 30,6 29,5 27,9 27,6 27 25,8 26,3 28,4 26,4 28 31,9 25,8 28,1
κίτρινο 31 29 28 26 26 25 25 23 27 25 25 31 23 26,4
32 30,8 29,7 28 27,6 27,1 25,8 26,3 28,4 26,4 27,9 32 25,8 28,2
πράσινο 30 29 28 26 25 25 24 24 26 25 25 30 24 26,1
32 30,9 29,9 28 27,7 27,2 25,9 26,4 28,6 26,6 28 32 25,9 28,3
μπλε 31 29 29 27 26 25 25 23 26 25 25 31 23 26,5
32,1 31 30 28 27,8 27,3 26 26,4 28,6 26,7 28 32,1 26 28,4
Πάνελ κυψελωτό Al άσπρο 31 30 29 27 26 25 25 25 27 25 25 31 25 26,8
32,5 31,3 30,3 28,4 28,1 27,5 26,1 26,7 28,7 26,9 28,1 32,5 26,1 28,6
Χαλκός 31 31 30 28 26 25 26 25 29 29 26 31 25 27,8
32,5 31,7 30,7 28,7 28,4 27,9 26,3 26,9 29,1 27,3 28,7 32,5 26,3 28,9
πατίνα 30 30 28 26 26 25 25 24 27 25 25 30 24 26,5
32,5 31,6 30,7 28,6 28,4 27,9 26,4 26,9 29 27,3 28,7 32,5 26,4 28,9
Τιτάνιο 31 31 29 28 26 26 25 24 26 25 24 31 24 26,8
32,6 31,7 31 28,8 28,4 27,9 26,4 27 29 27,3 28,8 32,6 26,4 29,0
Quartz zinc φυσικός 32 30 29 28 27 26 26 25 26 25 26 32 25 27,3
32,7 31,8 31 28,8 28,5 28 26,5 27,1 29 27,3 28,9 32,7 26,5 29,1
Quartz zinc τυρκουάζ 31 30 29 27 27 26 25 25 28 25 25 31 25 27,1
32,6 31,7 30,8 28,8 28,5 27,9 26,5 27,2 28,8 27,3 28,7 32,6 26,5 29,0
γαλάζιο 31 30 29 27 26 26 26 24 28 25 25 31 24 27,0
32,6 31,7 30,7 28,8 28,5 27,9 26,5 27,2 28,8 27,3 28,7 32,6 26,5 29,0
άσπρο 31 31 29 26 26 26 25 24 27 25 26 31 24 26,9
32,6 31,6 30,7 28,7 28,4 27,9 26,5 27 28,8 27,2 28,6 32,6 26,5 28,9
φυσικός γκρι ανοιχτό 29 30 30 25 26 28 27 24 28 25 25 29 24 27,0
32,7 31,7 30,8 28,8 28,5 28 26,5 27,3 28,8 27,3 28,7 32,7 26,5 29,0
φυσικός γκρι σκούρο 30 30 29 27 26 27 26 24 27 26 26 30 24 27,1
32,8 31,8 30,9 28,9 28,5 28 26,5 27,4 28,8 27,3 28,7 32,8 26,5 29,1
Zinc - λαμαρίνα 28 29 28 25 27 25 26 25 29 25 26 28 25 26,6
32,9 31,8 30,9 28,9 28,6 28,1 26,5 27,5 28,8 27,4 28,7 32,9 26,5 29,1
21:00 22:00 23:00 0:00 1:00 2:00 3:00 4:00 5:00 6:00 7:00 max min mean
ΔΙΑΤΑΞΗ 2
Πουά γκρι 29 27 26 25 25 24 23 22 24 24 23 29 22 24,7
31,5 30,5 29,7 28,1 27,6 26,9 25,6 26,5 28,4 26,9 28,1 31,5 25,6 28,2
κόκκινο 29 26 27 26 25 24 24 22 26 25 24 29 22 25,3
31,5 30,5 29,3 28 27,3 26,7 25,6 26,4 28,2 26,7 28,1 31,5 25,6 28,0
πράσινο 29 27 27 26 25 24 24 23 26 25 24 29 23 25,5
31,5 30,5 29,5 27,8 27,3 26,7 25,6 26,4 28,2 26,7 28,1 31,5 25,6 28,0
μαύρο 29 26 28 26 25 24 24 23 26 25 25 29 23 25,5
31,5 30,5 29,6 27,8 27,2 26,7 25,5 26,4 28,2 26,8 28,1 31,5 25,5 28,0
Πάνελ άσπρο 30 29 28 26 26 24 24 23 26 25 24 30 23 25,9
31,4 30,4 29,4 27,9 27,3 26,7 25,4 26,2 28,2 26,3 27,3 31,4 25,4 27,9
τυρκουάζ ανοιχτό 30 29 27 26 26 24 24 23 26 25 24 30 23 25,8
31,4 30,4 29,3 27,9 27,2 26,7 25,4 26,4 28,2 26,3 27,3 31,4 25,4 27,9
τυρκουάζ σκούρο 30 28 28 26 26 24 24 23 26 25 25 30 23 25,9
31,4 30,4 29,3 27,8 27,2 26,7 25,4 26,4 28,1 26,5 27,5 31,4 25,4 27,9
τυρκουάζ πουά 29 27 27 26 26 24 24 23 26 25 24 29 23 25,5
31,5 30,4 29,4 27,9 27,2 26,7 25,4 26,4 28,1 26,6 27,7 31,5 25,4 27,9
Ματ γκρι 30 29 27 26 25 24 23 22 25 24 24 30 22 25,4
31,5 30,5 29,7 27,9 27,2 26,8 25,5 26,3 28,1 26,4 27,6 31,5 25,5 28,0
ώχρα 30 28 28 26 25 24 23 22 25 24 24 30 22 25,4
31,5 30,5 29,5 27,9 27,2 26,8 25,5 26,4 28,1 26,4 27,6 31,5 25,5 27,9
μπλε 30 29 27 26 26 25 24 23 25 25 24 30 23 25,8
31,5 30,5 29,5 27,9 27,3 26,8 25,5 26,5 28,1 26,5 27,9 31,5 25,5 28,0
μαύρο 30 28 28 26 26 25 24 23 26 25 25 30 23 26,0
31,6 30,5 29,6 27,9 27,3 26,8 25,5 26,5 28,1 26,7 28,2 31,6 25,5 28,1
Μπεζ 30 29 28 26 26 25 24 23 26 24 24 30 23 25,9
31,7 30,5 29,6 27,9 27,4 26,8 25,6 26,6 28 26,5 27,8 31,7 25,6 28,0
Καφέ γυαλιστερό 30 30 28 26 26 25 24 23 25 24 24 30 23 25,9
31,7 30,5 29,5 27,9 27,4 26,8 25,6 26,7 28 26,6 27,8 31,7 25,6 28,0
Καφέ ματ 30 29 28 26 26 25 24 23 26 25 24 30 23 26,0
31,7 30,5 29,6 27,9 27,5 26,9 25,6 26,7 28 26,6 28 31,7 25,6 28,1
Πάνελ χοντρό καφέ 30 30 28 26 26 24 24 22 25 24 24 30 22 25,7
31,9 30,6 29,7 28,1 27,6 26,9 25,7 26,8 28,1 26,6 28,1 31,9 25,7 28,2
άσπρο 30 26 28 26 26 25 24 23 26 25 24 30 23 25,7
31,7 30,6 29,8 28,1 27,5 26,9 25,7 26,9 28,3 26,8 28 31,7 25,7 28,2
ανοιχτό γκρι 30 26 28 26 26 25 24 23 26 25 24 30 23 25,7
31,6 30,5 29,9 28,1 27,5 26,8 25,6 26,7 28,3 26,8 28 31,6 25,6 28,2
μπεζ 31 28 28 27 26 25 24 23 26 25 24 31 23 26,1
31,6 30,5 30 28,1 27,5 26,8 27 26,9 28,3 26,9 28,1 31,6 26,9 28,3
Πάνελ γκρι 30 29 28 26 26 25 25 23 26 25 25 30 23 26,2
31,8 30,6 30,1 28 27,6 26,9 25,6 26,8 28,4 27 28,2 31,8 25,6 28,3
γκρι-γαλάζιο 31 29 28 27 26 25 25 23 26 25 25 31 23 26,4
31,8 30,6 30,1 28 27,6 26,9 25,6 26,8 28,3 27 28,1 31,8 25,6 28,3
8:00 9:00 10:00 11:00 12:00 13:00 14:00 15:00 16:00 17:00 18:00 19:00 20:00
Ταέρα (*C) 29 30 31 31 32 33 34 34 34 33 33 32 31
RH (%) 52 56 59 51 44 49 46 54 57 51 60 55 48
v αέρα (m/s) 0 0.5 ΒΔ 1.3 ΒΔ 0 1.8 ΒΔ 1.2 ΒΔ 1.6 ΒΔ 1.2 ΝΔ 2.2 ΝΔ 0 1.2 ΝΑ 0.5 Δ 0
Ουρανός (όγδοα) 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8
ΔΙΑΤΑΞΗ 1
28,8 29,5 30,6 32,9 34 34,4 37,5 46,6 40,3 42,4 37,5 36,5 32,4 46,6 28,8 35,6
ασημί xl 27 27 30 30 33 34 38 51 49 54 49 46 33 54,0 27 38,5
29,6 29,8 31,1 33,5 34,7 35,5 39,4 48,7 50,6 49,4 42,3 42,5 33,6 50,6 29,6 38,5
μαύρο xl 27 28 31 31 34 35 40 64 64 70 63 58 37 70,0 27 44,8
30,6 30,6 32,5 34,6 36,5 37,6 43,2 55,9 56,4 63,4 47,8 46,3 35 63,4 30,6 42,3
29,1 29,5 30,7 33,2 34 35,2 39,2 41,1 39,9 41,1 37,9 37,6 32,2 41,1 29,1 35,4
ασημί s 26 26 28 29 31 33 40 46 43 47 44 42 32 47,0 26 35,9
29,6 29,7 31 33,4 34,7 36,5 41,5 44,1 45,2 47,3 41,8 43 33,3 47,3 29,6 37,8
μαύρο s 28 29 32 31 34 36 47 60 59 65 61 55 36 65,0 28 44,1
30,3 30,2 31,9 34,2 35,9 37,8 45,2 48 52,2 60 45,3 45,7 34,6 60,0 30,2 40,9
Ξύλο ανοιχτό 27 27 30 30 33 34 41 50 49 54 51 47 35 54,0 27 39,1
30,3 30,2 31,5 33,7 34,5 36,2 42 43,6 46,2 48,6 41,3 41,1 34 48,6 30,2 37,9
μεσαίο 27 28 30 30 33 35 42 51 50 55 53 48 36 55,0 27 39,8
30,2 30,2 31,5 33,6 34,6 36,6 43,3 44 46,5 48,4 42 41,1 34 48,4 30,2 38,2
σκούρο 27 28 31 31 35 36 44 61 59 65 62 55 38 65,0 27 44,0
30,3 30,3 31,7 33,7 35,1 38 44,5 48,2 49,9 49,5 44,6 43,1 34,6 49,9 30,3 39,5
30,3 30,1 31,2 33,8 34,9 37,6 43,6 45 42,5 46 42 39,4 32,6 46,0 30,1 37,6
κίτρινο 27 27 30 30 32 34 44 48 47 50 48 44 33 50,0 27 38,0
30,3 30 31,1 33,3 34,5 36,7 43,1 44 42,6 47 40,5 39,2 32,8 47,0 30 37,3
πράσινο 28 28 31 31 33 35 49 57 55 60 55 51 35 60,0 28 42,2
30,5 30,2 31,5 33,6 35 37,2 48,5 46,3 48,7 51,4 41,1 41,1 33,8 51,4 30,2 39,1
μπλε 27 27 30 30 33 35 49 54 52 59 55 50 35 59,0 27 41,2
30,5 30,2 31,3 33,6 35,1 37,5 41,5 46,3 43,4 48,4 47,2 43,5 33,3 48,4 30,2 38,6
30,6 30 31 35,2 34 37,8 42 43,4 38,8 43 37,6 38,4 33 43,4 30 36,5
Χαλκός 28 28 28 32 30 35 38 38 36 38 36 35 32 38,0 28 33,4
31,4 30,3 31,5 33,9 34,5 38,1 44,6 46,4 38,6 45,6 37,1 38,3 33,2 46,4 30,3 37,2
πατίνα 28 26 30 30 32 34 47 48 46 50 46 46 33 50,0 26 38,2
31,1 30,3 31,6 33,7 34,6 37,1 46 47 38,9 43,8 37,6 38,3 33,2 47,0 30,3 37,2
Τιτάνιο 26 25 28 30 30 33 38 38 36 38 37 36 31 38,0 25 32,8
31,4 30,4 31,7 33,5 34,8 37 42,5 44 38 43,5 37,6 38,3 32,9 44,0 30,4 36,6
31,4 30,6 31,8 33,8 34,7 36,9 46,8 46,8 38,2 42,6 38,1 39,5 33,2 46,8 30,6 37,3
31,2 30,4 31,6 33,4 34,2 37,7 43,6 44,3 37,5 41,4 37,2 37,9 33,1 44,3 30,4 36,4
γαλάζιο 28 27 30 31 33 35 50 53 47 51 45 45 34 53,0 27 39,2
31,1 30,4 31,5 33,4 34,2 37,9 44,5 45,6 39,1 41,7 38,2 37,8 33,1 45,6 30,4 36,8
άσπρο 27 27 30 30 32 35 49 52 48 50 45 43 34 52,0 27 38,6
31 30,3 31,4 33,3 34,2 37,8 44,6 45,5 43,8 41,6 37 37,6 33,1 45,5 30,3 37,0
31,2 30,7 31,7 33,8 34,8 35,6 45,8 45,8 38,7 42,2 38,4 38,9 32,9 45,8 30,7 37,0
31,3 30,7 31,7 33,9 34,8 35,6 47,6 45,4 48,6 42,6 39,3 38,7 33,1 47,6 30,7 37,9
Zinc - λαμαρίνα 29 27 31 32 33 35 38 39 34 39 35 32 21 39,0 27 32,7
31,3 30,7 31,6 33,8 34,8 36 47 45,6 41,1 42,4 38,9 38,3 33 45,6 30,7 37,3
Πουά γκρι 26 27 29 30 32 34 36 46 44 48 42 40 31 48,0 26 35,8
30,3 30,3 30,9 34,1 35,5 36 40,5 42,2 39,7 46,1 38,3 38,3 31,8 46,1 30,3 36,5
κόκκινο 27 27 30 31 33 35 37 51 48 53 46 43 33 53,0 27 38,0
30,3 30,3 31,8 34,8 35,9 36 40,5 46,4 42,4 49,5 40,5 40 32,2 49,5 30,3 37,7
πράσινο 27 27 30 31 33 35 37 51 49 53 46 43 33 53,0 27 38,1
30,3 30,4 31,8 34,8 35,9 36,2 40,5 47,1 41,3 49,5 40,5 40 32,5 49,5 30,3 37,8
μαύρο 27 27 31 32 33 35 39 55 52 58 48 46 34 58,0 27 39,8
30,5 30,5 32 35 36,4 37,1 41,6 46,7 42,3 52,2 42,4 43,8 32,9 52,2 30,5 38,7
Πάνελ άσπρο 26 27 28 30 32 33 37 42 40 44 41 38 31 44,0 26 34,5
29,7 30,1 31 33,7 35,3 35,3 39,6 39,7 39,5 44 38,4 37,3 31,7 44,0 29,7 35,8
29,7 30,1 31,2 34,1 35,6 35,6 40,8 40,2 39,1 45,8 40,8 38 31,9 45,8 29,7 36,4
τυρκουάζ σκούρο 26 27 30 32 34 35 42 50 47 52 47 44 33 52,0 26 38,4
30,1 30,3 31,8 34,5 35,9 35,7 40,8 42,5 41 48,6 42,1 39,8 32,2 48,6 30,1 37,3
τυρκουάζ πουά 27 27 30 31 33 35 41 48 45 50 45 43 33 50,0 27 37,5
30,2 30,3 31,5 34,4 35,8 35,6 39,6 41,5 40,4 50,6 41,5 40,3 32,3 50,6 30,2 37,2
Ματ γκρι 26 27 29 31 34 35 44 49 47 52 47 43 32 52,0 26 38,2
30 30,3 31,3 34,2 36,1 36,6 40,8 41,7 38 46,5 40,9 39,9 32 46,5 30 36,8
ώχρα 26 27 29 31 33 35 43 48 46 50 46 42 31 50,0 26 37,5
30 30,3 31,4 34,2 36,2 36,1 40,4 41,1 41,7 45,8 39,9 39,1 32,1 45,8 30 36,8
μπλε 27 28 30 32 34 37 46 52 49 56 50 47 34 56,0 27 40,2
30,1 30,5 31,6 34,5 36,3 36,2 42,9 42,4 43 50 40,9 40,9 32,8 50,0 30,1 37,9
μαύρο 28 28 30 32 35 37 48 54 51 57 50 47 34 57,0 28 40,8
30,4 30,7 31,9 34,8 36,7 37 44,1 43 43 51,2 41,6 41,6 32,7 51,2 30,4 38,4
Μπεζ 27 27 29 31 34 36 44 49 47 51 47 42 32 51,0 27 38,2
30,3 30,5 31,7 34,4 36,4 37 43,1 45 42,5 46,4 41,2 39,6 32,1 46,4 30,3 37,7
Καφέ γυαλιστερό 28 28 30 32 34 36 48 52 50 56 51 45 32 56,0 28 40,2
30,4 30,5 31,9 34,8 36,7 37,8 44,8 42,2 42,3 47,1 47,1 40,4 32,1 47,1 30,4 38,3
Καφέ ματ 27 28 30 32 35 37 48 53 50 56 50 45 33 56,0 27 40,3
30,5 30,6 31,9 34,9 36,5 37,9 42,8 40,4 42,4 47 42 40 32,1 47,0 30,5 37,6
30,4 30,5 31,5 34,2 35,9 38,8 42,3 43,3 42,9 46,3 43,6 39,2 32,1 46,3 30,4 37,8
άσπρο 27 27 29 30 32 33 35 44 41 44 39 37 32 44,0 27 34,6
30,2 30,2 31,2 33,5 35,2 35,8 37,5 39 37,2 40,8 37,3 36,4 31,9 40,8 30,2 35,1
ανοιχτό γκρι 27 27 29 31 33 34 39 47 45 47 43 40 33 47,0 27 36,5
30,3 30,2 31,3 33,7 35,4 35,9 38,2 42 39,6 47,7 38,9 36,6 32 47,7 30,2 36,3
μπεζ 27 27 29 31 33 35 42 47 45 48 44 40 32 48,0 27 36,9
30,4 30,2 31,4 33,7 35,6 36,4 40,5 39,4 40,7 46 38,4 36,4 31,9 46,0 30,2 36,2
Πάνελ γκρι 28 28 30 32 34 35 48 53 50 54 48 44 33 54,0 28 39,8
30,7 30,3 31,6 33,8 35,8 37,5 44,8 40,6 42,8 50,3 39,3 38 32,5 50,3 30,3 37,5
γκρι-γαλάζιο 28 28 29 31 33 35 46 50 49 52 47 43 32 52,0 28 38,7
30,5 30,3 31,2 33,2 35,6 39,9 42 39,8 42,9 47,6 36,7 37,4 32,3 47,6 30,3 36,9
Δυτικός τοίχος 24 25 25 26 28 29 31 33 37 36 34 34 30 37 24 30,2

μπεζ 24 27 26 27 29 30 35 43 47 49 42 40 33 49 24 34,8
γκρι 25 25 26 27 30 32 38 46 53 56 45 44 35 56 25 37,1
άσπρο 24 24 25 26 27 28 32 36 39 41 36 36 32 41 24 31,2
ώχρα 25 26 27 28 30 32 38 47 57 60 45 44 36 60 25 38,1
γκρι σκούρο 25 26 27 28 30 33 40 50 53 55 49 48 35 55 25 38,4
γκρι ανοιχτό 24 25 26 27 29 30 34 40 44 47 39 40 34 47 24 33,8
Γρανίτης μαύρος 26 27 28 30 32 34 46 49 56 59 48 47 36 59 26 39,8

κόκκινος 26 28 30 30 32 34 48 49 55 59 48 47 35 59 26 40,1
άσπρος 25 27 28 27 30 31 35 42 47 49 42 42 34 49 25 35,3
γκρι 26 28 29 30 33 35 47 50 57 61 49 48 36 61 26 40,7
σωμόν 25 26 27 27 29 32 36 41 47 50 40 39 33 50 25 34,8
8:00 9:00 10:00 11:00 12:00 13:00 14:00 15:00 16:00 17:00 18:00 19:00 20:00
Ταέρα (*C) 30 30 31 32 33 34 34 34 34 35 34 34 33
RH (%) 47 49 49 43 46 45 40 40 47 46 40 36 38
v αέρα (m/s) 1.1 ΒΔ 1.5 ΒΔ 1.1 ΒΔ 1.2 Δ 1.8 ΒΑ 0 0.8 ΝΔ 1.6 ΒΔ 2.2 ΝΔ 1.3 ΝΔ 1.5 ΝΔ 1.1 ΝΔ 0.6 ΝΔ
Ουρανός (όγδοα) 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0-1/8 0/8 0/8 0/8
ΔΙΑΤΑΞΗ 1
ασημί xl 27 28 28 30 32 32 38 51 52 52 52 52 38 52,0 27 39,4
μαύρο xl 27 28 29 31 34 35 41 62 67 69 67 65 43 69,0 27 46,0
ασημί s 26 27 27 30 31 32 38 46 46 47 47 46 35 47,0 26 36,8
μαύρο s 28 28 29 32 34 36 43 59 61 63 63 61 42 63,0 28 44,5
Ξύλο ανοιχτό 27 27 28 30 32 33 39 49 52 53 54 54 39 54,0 27 39,8
μεσαίο 27 28 28 30 32 34 39 51 54 55 55 55 40 55,0 27 40,6
σκούρο 28 28 29 32 33 36 41 60 63 66 65 62 44 66,0 28 45,2
κίτρινο 27 28 28 30 32 33 43 47 48 51 50 49 36 51,0 27 38,6
πράσινο 27 28 29 31 33 35 48 55 58 60 58 56 39 60,0 27 42,8
μπλε 27 28 28 30 33 35 48 51 54 59 56 55 38 59,0 27 41,7
Χαλκός 27 28 29 30 32 33 38 38 38 38 37 38 33 38,0 27 33,8
46,9 44,8 47,5 36 13,5
πατίνα 27 27 28 30 32 33 45 47 45 49 47 49 36 49,0 27 38,1
Τιτάνιο 26 26 29 29 31 31 37 37 36 38 36 37 33 38,0 26 32,8
43,3 40,8 42,8 36 12,5
γαλάζιο 27 28 29 30 32 33 48 52 46 50 47 52 37 52,0 27 39,3
άσπρο 28 28 28 30 31 33 48 51 49 50 46 48 37 50,0 28 39,0
Zinc - λαμαρίνα 27 29 29 30 30 32 39 39 38 40 38 40 35 40,0 27 34,3
Πουά γκρι 26 27 28 30 32 32 36 45 46 47 44 44 33 47,0 26 36,2
κόκκινο 27 28 29 31 33 33 38 50 50 51 49 48 36 51,0 27 38,7
πράσινο 27 28 29 31 34 33 38 50 51 52 50 49 36 52,0 27 39,1
μαύρο 28 28 29 31 35 34 39 52 55 56 52 54 38 56,0 28 40,8
Πάνελ άσπρο 27 27 28 31 31 32 36 42 42 43 41 41 33 43,0 27 34,9
τυρκουάζ σκούρο 27 28 29 32 34 34 40 49 49 51 50 49 36 51,0 27 39,1
τυρκουάζ πουά 27 28 28 31 33 33 38 47 48 50 48 48 36 50,0 27 38,1
Ματ γκρι 27 28 29 31 34 34 43 48 48 51 47 46 33 51,0 27 38,4
ώχρα 27 27 28 31 33 33 42 47 47 50 47 46 34 50,0 27 37,8
μπλε 27 29 29 32 35 35 45 50 52 55 52 51 37 55,0 27 40,7
μαύρο 28 29 29 32 35 36 47 53 53 56 53 52 38 56,0 28 41,6
Μπεζ 27 28 29 32 34 36 44 48 49 50 46 45 33 50,0 27 38,5
Καφέ γυαλιστερό 27 29 29 32 34 36 48 51 52 55 52 49 34 55,0 27 40,6
Καφέ ματ 27 29 29 32 34 36 48 52 53 54 52 50 36 54,0 27 40,9
άσπρο 27 27 28 30 32 32 35 43 44 43 43 44 36 44,0 27 35,7
ανοιχτό γκρι 27 28 29 31 33 33 37 46 47 47 47 47 37 47,0 27 37,6
μπεζ 27 28 29 31 33 34 42 47 47 48 46 45 37 48,0 27 38,0
Πάνελ γκρι 27 28 29 32 34 35 47 52 52 53 51 50 37 53,0 27 40,5
γκρι-γαλάζιο 27 28 29 31 33 34 45 50 50 51 50 48 36 51,0 27 39,4
Δυτικός τοίχος 23 25 25 26 28 28 30 33 35 36 35 34 30 35 23 29,8

μπεζ 24 26 27 27 28 30 34 42 47 48 47 43 36 48 24 35,3
γκρι 24 26 27 27 29 30 36 46 51 53 51 47 37 53 24 37,2
άσπρο 24 26 26 26 27 28 30 35 39 40 38 37 33 40 24 31,5
ώχρα 24 26 28 27 29 31 36 45 52 54 51 47 38 54 24 37,5
γκρι σκούρο 24 26 28 28 30 31 38 49 56 58 56 52 40 58 24 39,7
γκρι ανοιχτό 24 26 27 27 28 29 32 39 43 46 42 40 34 46 24 33,6
Γρανίτης μαύρος 26 27 29 30 31 35 38 48 54 57 56 51 35 57 26 39,8

κόκκινος 26 27 30 29 31 32 38 49 54 56 53 50 35 56 26 39,2
άσπρος 25 26 28 28 29 30 35 42 44 49 47 44 33 49 25 35,4
γκρι 26 26 29 30 31 31 39 50 56 58 56 52 35 58 26 39,9
σωμόν 25 26 29 28 29 31 34 43 44 46 44 38 32 46 25 34,5

8:00 9:00 10:00 11:00 12:00 13:00 14:00 15:00 16:00 17:00 18:00 19:00 20:00
Ταέρα (*C) 30 31 31 31 32 32 32 33 36 35 33 33 31
RH (%) 45 36 36 41 38 47 58 49 42 38 44 36 40
v αέρα (m/s) 0 0 1.1 ΒΑ 1.5 ΒΔ 1.3 ΒΔ 1.6 ΝΑ 1.5 ΝΔ 2.0 ΒΔ 2.3 ΒΑ 0 0 2.6 ΒΑ 1.8 ΒΔ
Ουρανός (όγδοα) 0/8 0/8 0-1/8 0-1/8 1/8 3/8 3/8 1/8 0-1/8 0-1/8 0-1/8 0-1/8 0-1/8
ΔΙΑΤΑΞΗ 1
ασημί xl 25 26 28 28 29 32 33 47 51 57 50 41 34 57,0 25 37,0
μαύρο xl 26 28 29 29 32 36 37 58 61 73 66 47 37 73,0 26 43,0
ασημί s 25 25 27 27 28 32 34 43 46 51 46 39 32 51,0 25 35,0
μαύρο s 26 28 28 29 31 36 38 56 59 69 63 48 37 69,0 26 42,2
Ξύλο ανοιχτό 26 27 28 28 29 33 34 48 49 56 52 43 35 56,0 26 37,5
μεσαίο 26 27 28 29 30 33 34 50 50 56 52 43 35 56,0 26 37,9
σκούρο 26 27 29 30 31 35 37 58 56 65 61 47 32 65,0 26 41,1
κίτρινο 26 27 28 28 29 33 38 45 47 53 49 40 33 53,0 26 36,6
πράσινο 26 27 28 29 31 35 43 53 52 62 56 43 35 62,0 26 40,0
μπλε 26 27 28 28 30 33 42 50 54 63 58 46 35 63,0 26 40,0
Χαλκός 26 31 30 31 31 33 34 35 36 38 36 34 31 38,0 26 32,8
29,2 31 31,6 31 33 34,9 39 43,8 47,9 54,8 49,6 37,2 33,9 54,8 29,2 38,2
πατίνα 26 27 27 27 30 34 42 47 47 53 50 41 34 53,0 26 37,3
28,7 30,3 31,2 31 32,5 34,9 39 45,6 48,1 53,6 50,2 37,6 34,3 53,6 28,7 38,2
Τιτάνιο 25 28 29 29 28 31 34 36 36 38 37 34 31 38,0 25 32,0
29 30,5 31,2 31 32,1 34,2 37,4 39,6 43,6 47,4 42,6 35,6 34 47,4 29 36,0
29,1 30,6 31,3 31,2 32,2 34,9 38,6 45,1 46,2 49,7 45,8 36,9 34,8 49,7 29,1 37,4
γαλάζιο 26 27 28 29 30 34 45 49 46 52 49 41 34 52,0 26 37,7
άσπρο 26 27 28 29 30 34 44 48 45 49 48 39 32 49,0 26 36,8
Zinc - λαμαρίνα 24 28 29 30 31 33 33 36 34 38 37 34 30 38,0 24 32,1
28,8 30,4 31,3 31,5 32,2 35,6 39,1 48,4 47 46,3 45,4 35,9 33,8 48,4 28,8 37,4
Πουά γκρι 25 26 27 28 29 32 32 42 47 50 45 37 32 50,0 25 34,8
κόκκινο 25 27 28 29 30 33 34 46 51 55 49 40 33 55,0 25 36,9
πράσινο 24 28 28 29 31 34 34 46 51 55 49 40 33 55,0 24 37,1
μαύρο 25 28 29 30 31 35 35 49 54 60 51 41 34 60,0 25 38,6
Πάνελ άσπρο 25 26 28 28 28 32 32 38 42 46 42 36 32 46,0 25 33,5
τυρκουάζ σκούρο 26 27 29 29 31 34 34 45 49 54 49 41 33 54,0 26 37,0
τυρκουάζ πουά 25 27 28 29 30 33 34 44 47 52 47 40 32 52,0 25 36,0
Ματ γκρι 25 27 28 29 30 33 38 44 48 53 50 40 31 53,0 25 36,6
ώχρα 25 27 27 28 30 33 37 43 47 51 48 39 32 51,0 25 35,9
μπλε 26 28 29 30 32 35 40 47 51 57 53 43 34 57,0 26 38,8
μαύρο 26 28 30 30 32 36 42 49 53 58 53 43 34 58,0 26 39,5
Μπεζ 25 27 28 29 30 33 40 44 47 52 50 40 30 52,0 25 36,5
Καφέ γυαλιστερό 26 28 28 30 32 35 43 48 50 57 54 43 32 57,0 26 38,9
Καφέ ματ 26 28 28 30 32 35 43 49 50 56 53 43 34 56,0 26 39,0
άσπρο 26 27 27 28 29 31 30 39 43 46 40 35 31 46,0 26 33,2
ανοιχτό γκρι 25 27 28 29 30 32 32 42 45 50 45 39 32 50,0 25 35,1
μπεζ 26 27 28 29 30 33 36 42 46 49 45 39 32 49,0 26 35,5
Πάνελ γκρι 26 28 28 29 31 34 43 48 52 56 51 41 34 56,0 26 38,5
γκρι-γαλάζιο 26 27 28 29 30 34 41 46 49 53 50 41 32 53,0 26 37,4
Δυτικός τοίχος 24 23 25 26 26 29 31 32 34 35 36 35 33 36 24 29,9

μπεζ 24 24 25 27 27 29 33 40 45 48 48 46 39 48 24 35,0
γκρι 24 24 26 27 28 30 35 45 50 53 52 52 44 53 24 37,7
άσπρο 24 24 25 26 27 28 31 34 37 39 39 38 36 39 24 31,4
ώχρα 24 25 26 28 29 31 35 44 50 54 52 51 43 54 24 37,8
γκρι σκούρο 24 25 26 27 29 31 38 49 54 59 57 56 46 59 24 40,1
γκρι ανοιχτό 24 24 25 27 27 29 33 38 43 44 44 41 39 44 24 33,7
Γρανίτης μαύρος 25 26 26 29 30 33 39 47 54 57 56 55 43 57 25 40,0

κόκκινος 26 27 28 29 30 33 38 48 53 55 55 54 42 55 26 39,8
άσπρος 24 26 26 27 28 31 34 42 45 49 48 46 38 49 24 35,7
γκρι 26 26 27 29 30 33 39 49 54 59 57 56 43 59 26 40,6
σωμόν 24 25 25 28 27 31 35 41 42 45 44 45 36 45 24 34,5
8:00 9:00 10:00 11:00 12:00 13:00 14:00 15:00 16:00 17:00 18:00 19:00 20:00
Ταέρα (*C) 28 28 28 29 29 31 31 32 30 32 33 29 27
RH (%) 49 46 46 44 43 33 32 45 46 46 35 41 48
v αέρα (m/s) 2.1 ΒΔ 1.0 Β 2.2 ΒΔ 2.8 Β 2.1 ΒΔ 2.1 ΒΔ 2.0 ΒΔ 1.0 Δ 2.6 ΝΔ 1.1 Ν 1.1 Β 0.8 ΒΔ 0.8 ΒΔ
Ουρανός (όγδοα) 0/8 0/8 0-1/8 0-1/8 0-1/8 1-2/8 2-3/8 1-2/8 1-2/8 1-2/8 1-2/8 2-3/8 2-3/8
ΔΙΑΤΑΞΗ 1
ασημί xl 22 24 24 26 27 29 31 47 49 46 48 39 27 48,0 22 33,8
μαύρο xl 23 24 25 27 29 30 33 58 64 61 60 47 27 64,0 23 39,1
ασημί s 22 22 23 24 26 28 31 42 42 41 42 36 26 42,0 22 31,2
μαύρο s 23 24 25 27 29 31 35 56 57 56 58 45 27 58,0 23 37,9
Ξύλο ανοιχτό 23 23 24 26 27 29 32 47 49 47 48 38 27 49,0 23 33,8
μεσαίο 23 23 24 26 27 30 32 47 51 49 50 38 28 51,0 23 34,5
σκούρο 23 24 25 26 28 31 34 56 60 59 55 42 28 60,0 23 37,8
κίτρινο 23 23 24 25 27 29 36 44 44 44 44 35 26 44,0 23 32,6
πράσινο 23 24 25 25 28 30 40 52 54 52 51 40 27 54,0 23 36,2
μπλε 22 23 25 25 27 29 42 51 49 51 52 41 26 52,0 22 35,6
Χαλκός 26 28 29 31 30 31 34 35 33 33 35 32 28 35,0 26 31,2
26,2 26,9 28,9 29,5 30,7 33,3 40,1 45,6 43,5 45,3 44,5 33,2 28,8 45,6 26,2 35,1
πατίνα 22 23 24 26 27 30 40 43 41 42 47 40 27 47,0 22 33,2
25,7 26,5 27,7 28,7 30,5 33,2 41,9 46,8 43,8 42,8 44,5 33,4 28,8 46,8 25,7 34,9
Τιτάνιο 25 21 23 26 27 29 34 34 33 33 36 31 26 36,0 21 29,1
25,7 26,5 28 28,7 30,5 33,1 37,8 42,9 38,5 39,3 41,2 32,2 29 42,9 25,7 33,3
25,7 26,5 28 28,9 30,5 33,2 40,1 49,3 46,3 42,8 43,8 32,6 29,1 49,3 25,7 35,1
γαλάζιο 23 24 25 25 27 30 42 48 44 43 46 39 27 46,0 23 34,1
άσπρο 23 23 24 25 26 29 40 47 46 44 43 37 27 47,0 23 33,4
Zinc - λαμαρίνα 21 20 29 28 29 31 33 35 35 35 34 33 27 35,0 20 30,0
25,6 33,1 43,1 46,8 43,5 42,7 32,5 29 46,8 25,6 22,8
Πουά γκρι 22 22 23 25 27 29 30 43 43 41 44 34 26 44,0 22 31,5
κόκκινο 23 24 25 26 28 30 31 46 47 44 47 37 27 47,0 23 33,5
πράσινο 23 23 25 27 29 31 32 47 47 44 48 37 27 48,0 23 33,8
μαύρο 23 24 25 27 30 32 33 50 51 47 51 39 27 51,0 23 35,3
Πάνελ άσπρο 22 23 24 25 27 30 31 37 37 37 41 33 26 41,0 22 30,2
τυρκουάζ σκούρο 23 24 25 27 29 31 34 45 45 44 46 36 27 46,0 23 33,5
τυρκουάζ πουά 22 23 24 26 28 30 32 43 44 42 44 35 27 44,0 22 32,3
Ματ γκρι 22 23 24 26 29 30 37 44 44 44 45 35 27 45,0 22 33,1
ώχρα 22 23 24 26 28 30 36 43 43 43 44 34 27 44,0 22 32,5
μπλε 23 24 25 27 29 31 39 47 48 48 47 36 27 48,0 23 34,7
μαύρο 23 24 26 27 30 32 41 48 50 49 47 37 27 50,0 23 35,5
Μπεζ 22 24 25 27 28 31 38 44 44 44 43 34 26 44,0 22 33,1
Καφέ γυαλιστερό 23 24 26 27 29 32 42 48 48 48 46 36 27 48,0 23 35,1
Καφέ ματ 22 23 25 27 29 32 42 47 48 48 45 35 27 48,0 22 34,6
άσπρο 23 23 24 26 27 29 30 39 39 37 40 33 27 40,0 23 30,5
ανοιχτό γκρι 23 23 24 26 28 30 31 41 43 42 42 34 27 43,0 23 31,8
μπεζ 23 23 24 26 28 30 37 42 43 41 40 33 27 43,0 23 32,1
Πάνελ γκρι 23 24 25 27 29 31 42 47 49 46 47 36 27 49,0 23 34,8
γκρι-γαλάζιο 22 24 25 26 28 30 40 44 46 45 45 34 27 46,0 22 33,5
Δυτικός τοίχος 23 24 25 25 27 28 30 32 35 36 36 35 32 36 23 29,8

μπεζ 23 24 25 26 27 29 33 42 47 49 50 46 38 50 23 35,3
γκρι 23 25 26 26 28 30 35 47 53 55 54 51 41 55 23 38,0
άσπρο 22 23 25 25 27 29 30 34 37 37 37 36 33 37 22 30,4
ώχρα 24 25 26 26 28 30 35 46 53 55 55 50 42 55 24 38,1
γκρι σκούρο 24 25 26 26 28 30 37 50 57 60 59 55 44 60 24 40,1
γκρι ανοιχτό 23 24 26 26 27 28 32 40 44 45 45 42 36 45 23 33,7
Γρανίτης μαύρος 25 25 26 28 28 30 37 48 54 55 57 52 44 57 25 39,2

κόκκινος 26 26 26 28 29 30 37 46 54 54 54 51 41 54 26 38,6
άσπρος 23 24 25 27 26 28 33 43 46 47 46 44 37 47 23 34,5
γκρι 24 25 26 28 30 32 36 51 57 59 58 52 43 59 24 40,1
σωμόν 25 25 27 27 29 30 33 40 43 47 47 43 37 47 25 34,8
8:00 9:00 10:00 11:00 12:00 13:00 14:00 15:00 16:00 17:00 18:00 19:00 20:00
Ταέρα (*C) 28 28 29 28 29 29 29 31 31 28 23
RH (%) 46 41 36 40 40 41 39 34 40 42 71
v αέρα (m/s) 0 1.2 ΒΔ 0 0 1.1 ΒΔ 0 1.3 ΒΔ 0.6 Β 1.3 ΝΑ 2.8 ΒΑ 1.6 ΒΑ
Ουρανός (όγδοα) 0-1/8 0/8 0-1/8 3-4/8 3-4/8 3-4/8 4-5/8 3-4/8 4-5/8 5-6/8 8/8 8/8 7/8
ΔΙΑΤΑΞΗ 1
Πάνελ Al-PE-Al άσπρο xl 22 23 24 24 26 28 29 35 40 34 40,0 22 28,5
ασημί xl 22 23 24 25 28 29 31 40 51 40 51,0 22 31,3
μαύρο xl 22 25 26 26 29 33 35 43 64 42 64,0 22 34,5
Πάνελ Al-PE-Al άσπρο s 21 23 24 24 25 28 29 34 39 33 39,0 21 28,0
ασημί s 22 23 24 24 27 29 30 35 43 35 43,0 22 29,2
μαύρο s 23 25 26 26 29 33 36 43 58 43 58,0 23 34,2
Ξύλο ανοιχτό 22 24 25 25 27 30 33 38 47 41 47,0 22 31,2
μεσαίο 23 24 25 25 27 29 34 38 47 42 47,0 23 31,4
σκούρο 24 25 26 26 28 32 36 42 54 44 54,0 24 33,7
Πάνελ Al-PE-Al κόκκινο 22 23 25 25 28 30 32 37 45 35 45,0 22 30,2
κίτρινο 23 23 25 25 27 30 32 36 44 36 44,0 23 30,1
πράσινο 23 24 25 26 28 31 35 39 52 37 52,0 23 32,0
μπλε 23 24 25 25 28 31 34 39 51 39 51,0 23 31,9
Πάνελ κυψελωτό Al άσπρο 23 24 25 24 26 28 31 32 39 32 39,0 23 28,4
Χαλκός 27 27 30 28 28 30 33 32 34 31 34,0 27 30,0
26,2 27,5 29,1 29,3 31,5 32 34,9 43,2 43,7 32,7 43,7 26,2 33,0
πατίνα 23 23 25 26 27 31 33 33 41 33 41,0 23 29,5
25,9 27 28,2 28,6 31,4 32,5 36,3 44 44,4 32,8 44,4 25,9 33,1
Τιτάνιο 22 24 25 25 27 28 29 29 33 30 33,0 22 27,2
25,9 27 28,2 28,6 31,7 32,5 37,5 40,3 39,3 32,6 40,3 25,9 32,4
Quartz zinc φυσικός 23 24 24 24 28 30 31 31 37 30 37,0 23 28,2
25,9 27 28,3 28,8 32,1 32,9 37,7 42,5 41,1 32,9 42,5 25,9 32,9
Quartz zinc τυρκουάζ 23 24 25 26 28 30 33 31 41 31 41,0 23 29,2
γαλάζιο 23 24 25 25 28 31 33 31 41 31 41,0 23 29,2
άσπρο 23 24 25 25 28 30 33 30 40 30 40,0 23 28,8
φυσικός γκρι ανοιχτό 23 24 25 28 28 31 33 31 38 31 38,0 23 29,2
φυσικός γκρι σκούρο 23 24 26 27 28 32 33 31 42 30 42,0 23 29,6
Zinc - λαμαρίνα 23 24 24 26 28 29 30 30 36 29 36,0 23 27,9
25,9 27 28,1 28,5 31,1 32,7 38,6 44,1 40,6 32,7 44,1 25,9 32,9
Πουά γκρι 22 23 25 25 26 29 30 39 45 38 45,0 22 30,2
κόκκινο 23 24 26 25 29 30 32 42 48 40 48,0 23 31,9
πράσινο 23 24 26 26 28 30 32 42 49 41 49,0 23 32,1
μαύρο 24 25 26 26 29 31 33 44 54 42 54,0 24 33,4
Πάνελ άσπρο 21 24 25 25 26 28 30 35 40 35 40,0 21 28,9
τυρκουάζ ανοιχτό 23 24 25 25 28 30 31 37 43 37 43,0 23 30,3
τυρκουάζ σκούρο 23 25 26 26 28 31 33 40 46 39 46,0 23 31,7
τυρκουάζ πουά 23 24 25 25 28 30 31 39 45 38 45,0 23 30,8
Ματ γκρι 22 24 25 26 29 30 32 39 46 38 46,0 22 31,1
ώχρα 22 24 25 25 28 30 32 38 44 37 44,0 22 30,5
μπλε 23 25 26 27 29 32 34 41 47 39 47,0 23 32,3
μαύρο 24 25 26 27 30 32 35 41 49 39 49,0 24 32,8
Μπεζ 23 24 25 26 28 31 32 37 43 36 43,0 23 30,5
Καφέ γυαλιστερό 24 25 26 26 30 32 34 39 47 37 47,0 24 32,0
Καφέ ματ 24 24 25 26 29 32 35 40 47 38 47,0 24 32,0
Πάνελ χοντρό καφέ 21 23 25 25 27 30 35 39 46 38 46,0 21 30,9
άσπρο 23 24 24 25 27 28 29 37 40 35 40,0 23 29,2
ανοιχτό γκρι 23 24 25 26 27 29 31 38 42 36 42,0 23 30,1
μπεζ 23 24 26 26 28 30 32 36 41 34 41,0 23 30,0
Πάνελ γκρι 23 25 26 26 29 31 34 40 49 38 49,0 23 32,1
γκρι-γαλάζιο 23 24 26 26 28 31 34 38 45 36 45,0 23 31,1
8:00 9:00 10:00 11:00 12:00 13:00 14:00 15:00 16:00 17:00 18:00 19:00 20:00
Ταέρα (*C) 25 26 27 27 28 29 31 32 28 29 28 26 26
RH (%) 39 39 36 38 32 36 30 28 41 44 48 49 48
v αέρα (m/s) 1.5 ΒΑ 3.0 ΒΔ 2.7 ΒΔ 2.5 ΒΑ 2.0 ΒΔ 0.8 ΒΔ 0.6 ΒΔ 1.0 Β 4.1 ΒΑ 4.5 ΒΑ 4.8 ΒΑ 2.2 ΒΑ 1.5 ΒΑ
Ουρανός (όγδοα) 0-1/8 0-1/8 0-1/8 1-2/8 2-3/8 2-3/8 4-5/8 4-5/8 2-3/8 0-1/8 0-1/8 1-2/8 1-2/8
ΔΙΑΤΑΞΗ 1
ασημί xl 20 22 24 25 28 29 36 47 42 48 44 26 24 48,0 20 31,9
μαύρο xl 22 23 24 26 29 32 38 53 43 53 50 27 24 53,0 22 34,2
ασημί s 21 21 23 24 27 28 37 43 39 43 40 26 24 43,0 21 30,5
μαύρο s 22 23 25 28 30 32 45 54 46 54 52 27 25 54,0 22 35,6
Ξύλο ανοιχτό 22 22 24 25 28 29 37 43 41 43 41 26 24 43,0 22 31,2
μεσαίο 21 22 25 25 28 29 37 43 41 42 39 26 24 43,0 21 30,9
σκούρο 22 23 25 27 29 31 39 46 42 44 39 26 24 46,0 22 32,1
κίτρινο 21 22 24 25 27 29 37 42 38 42 39 27 23 42,0 21 30,5
πράσινο 22 23 24 26 27 31 39 43 36 43 36 25 24 43,0 22 30,7
μπλε 21 22 25 26 27 31 43 51 44 53 48 27 25 53,0 21 34,1
Χαλκός 24 25 29 30 31 30 33 34 32 32 32 25 30 34,0 24 29,8
25 24,9 27,2 27,8 29,7 33 39,1 43,3 39,8 40,5 36,7 28,5 26,4 43,3 24,9 32,5
πατίνα 21 21 22 25 27 30 39 41 32 38 36 26 23 41,0 21 29,3
24,6 24,7 26,8 27,6 29,6 32,9 38,3 42,3 36,3 40,6 36 28,3 26,2 42,3 24,6 31,9
Τιτάνιο 20 20 22 23 26 29 31 33 30 31 31 25 24 33,0 20 26,5
24,8 24,7 26,8 27,7 29,6 33,2 38,3 41,4 37,9 37,2 34,2 28,6 26,2 41,4 24,8 31,6
24,8 24,8 26,8 27,7 29,9 33 39,4 42,9 39,4 37,9 34,7 28,7 26,2 42,9 24,8 32,0
γαλάζιο 22 23 23 25 27 30 38 37 31 34 31 26 24 38,0 22 28,5
άσπρο 22 22 23 25 27 28 35 35 29 31 29 25 24 35,0 22 27,3
Zinc - λαμαρίνα 24 22 25 26 28 30 36 33 31 32 33 29 24 36,0 22 28,7
24,8 24,8 26,5 27,6 29,6 32,1 35,2 39,5 37,3 33,6 31 28,1 26,1 39,5 24,8 30,5
Πουά γκρι 20 20 23 24 26 27 31 41 42 44 41 26 23 44,0 20 29,8
κόκκινο 20 20 24 25 27 29 33 45 47 48 46 26 24 48,0 20 31,8
πράσινο 20 21 24 26 27 29 33 45 48 48 46 26 24 48,0 20 32,1
μαύρο 21 21 24 26 28 30 34 49 51 53 49 28 25 53,0 21 33,8
Πάνελ άσπρο 20 22 23 24 26 27 30 37 37 39 36 25 24 39,0 20 28,5
τυρκουάζ σκούρο 21 22 24 26 27 29 34 43 44 46 43 27 25 46,0 21 31,6
τυρκουάζ πουά 21 22 24 25 27 29 33 42 43 45 42 26 24 45,0 21 31,0
Ματ γκρι 20 21 23 25 27 28 33 42 41 44 42 26 24 44,0 20 30,5
ώχρα 20 21 23 25 27 28 32 41 41 43 41 26 24 43,0 20 30,2
μπλε 21 22 24 26 27 30 35 44 45 47 45 27 25 47,0 21 32,2
μαύρο 21 22 24 26 28 30 35 45 46 49 45 27 25 49,0 21 32,5
Μπεζ 20 22 24 25 27 28 35 41 39 43 40 26 25 43,0 20 30,4
Καφέ γυαλιστερό 21 23 25 26 28 29 38 43 43 46 43 27 25 46,0 21 32,1
Καφέ ματ 21 22 24 25 27 30 37 43 43 45 43 27 25 45,0 21 31,7
άσπρο 21 21 23 24 26 27 30 38 39 41 38 26 24 41,0 21 29,1
ανοιχτό γκρι 21 21 23 24 26 28 31 40 40 43 40 26 24 43,0 21 29,8
μπεζ 21 22 23 25 27 28 32 39 38 40 38 26 24 40,0 21 29,5
Πάνελ γκρι 21 22 25 26 27 29 37 45 45 48 45 27 25 48,0 21 32,5
γκρι-γαλάζιο 21 21 24 25 26 28 36 42 42 44 42 27 25 44,0 21 31,0
Υλικό / Ώρα 8:00 9:00 10:00 11:00 12:00 13:00 14:00 15:00 16:00 17:00 18:00 19:00 20:00 max
min mean
Δυτικός τοίχος 23 24 25 26 27 28 30 32 34 36 37 35 33 37 23 30,0
26,2 26,8 27,2 27,8 30,5 31,5 33,4 32,8 35,1 35,4 36,8 36,3 32,9 36,8 26,2 31,7

26,7 27,4 28,2 29,0 30,1 31,8 37,4 42,6 46,2 48,5 48,8 43,9 38,0 48,8 26,7 36,8
μπεζ 24 24 26 26 26 29 33 41 46 49 49 46 39 49 24 35,2
26,7 27,4 28,2 29,0 30,1 31,7 36,8 40,9 45,6 47,5 47,7 43,5 38,5 47,7 26,7 36,4
γκρι 24 25 26 27 28 30 35 45 51 53 54 52 42 54 24 37,8
26,7 27,3 28,2 28,8 30,2 31,5 38,3 44,3 47,3 51,3 52,0 48,1 39,1 52,0 26,7 37,9
άσπρο 23 24 25 26 26 27 30 34 36 37 39 37 34 39 23 30,6
26,2 26,9 27,7 28,4 29,5 30,7 32,9 36,1 36,1 38,5 38,5 37,2 33,6 38,5 26,2 32,5
ώχρα 24 25 26 27 28 30 35 46 51 55 55 51 43 55 24 38,2
26,8 27,6 28,4 29,2 30,5 32,0 38,3 46,9 49,0 51,8 53,1 47,7 40,6 53,1 26,8 38,6
γκρι σκούρο 24 25 26 27 28 30 37 49 56 59 61 56 45 61 24 40,2
26,8 27,5 28,4 29,4 30,6 32,3 40,6 49,6 51,6 54,8 55,9 52,5 41,8 55,9 26,8 40,1
γκρι ανοιχτό 24 25 26 26 27 28 32 38 42 44 46 44 37 46 24 33,8
26,5 27,0 27,8 28,6 29,6 30,3 35,5 38,1 41,1 44,7 45,3 43,3 36,5 45,3 26,5 34,9
Γρανίτης μαύρος 26 26 26 28 29 30 36 47 53 56 56 54 45 56 26 39,4

26,8 27,7 28,6 29,7 30,7 32,2 38,9 46,8 50,0 56,0 55,9 52,6 44,5 56,0 26,8 40,0
κόκκινος 25 26 26 28 28 30 36 47 53 54 56 51 43 56 25 38,7
26,8 27,7 28,8 29,5 30,6 32,4 40,9 49,8 50,5 52,2 56,2 50,4 41,3 56,2 26,8 39,8
άσπρος 23 24 27 28 27 29 33 44 44 46 46 44 38 46 23 34,8
26,8 27,5 28,4 29,3 30,4 31,8 36,7 43,4 44,9 45,8 45,9 44,0 35,0 45,9 26,8 36,1
γκρι 25 26 28 29 29 31 37 48 55 57 58 55 44 58 25 40,2
26,8 27,8 28,8 29,6 30,8 32,5 40,5 49,6 50,5 55,5 57,3 49,2 41,4 57,3 26,8 40,0
σωμόν 26 26 26 26 26 28 34 40 44 47 46 44 37 47 26 34,6
26,8 27,4 28,1 29,6 30,5 31,6 36,6 41,3 42,8 46,5 48,1 45,1 36,9 48,1 26,8 36,3
Δύο διατάξεις με υλικά όψεων στη Δύση (10-16 Ιουλίου 2004)
75
70
65
60
55
50
45
40
35
30
25
20
8:00
15:00
22:00
5:00
12:00
19:00
2:00
9:00
16:00
23:00
6:00
13:00
20:00
3:00
10:00
17:00
0:00
7:00
14:00
21:00
4:00
11:00
18:00
Τair Πάνελ Al-PE-Al άσπρο xl
ασημί xl μαύρο xl
Πάνελ Al-PE-Al άσπρο s ασημί s
μαύρο s Πάνελ Al κυψελωτό άσπρο
75
70
65
60
55
50
45
40
35
30
25
20
8:00
16:00
0:00
8:00
16:00
0:00
8:00
16:00
0:00
8:00
16:00
0:00
8:00
16:00
0:00
8:00
16:00
0:00
8:00
16:00
Τair Πάνελ Al-PE-Al κόκκινο κίτρινο πράσινο μπλε
75
70
65
60
55
50
45
40
35
30
25
20
8:00
15:00
22:00
5:00
12:00
19:00
2:00
9:00
16:00
23:00
6:00
13:00
20:00
3:00
10:00
17:00
0:00
7:00
14:00
21:00
4:00
11:00
18:00
Τair Ξύλο-PF-Ξύλο ανοιχτό μεσαίο σκούρο
1
20
25
30
35
40
45
50
55
60
65
70
75
20
25
30
35
40
45
50
55
60
65
70
75
20
25
30
35
40
45
50
55
60
65
70
75
8:00 8:00 8:00
15:00 15:00 15:00
Τair
22:00 22:00 22:00
Τair
Τair
5:00 5:00 5:00
12:00 12:00 12:00
19:00 19:00 19:00
2:00 2:00 2:00
9:00 9:00 9:00
φυσικός γκρι ανοιχτό

16:00 16:00 16:00
23:00 23:00 23:00
6:00 6:00 Φύλλο χαλκός 6:00
13:00 13:00 13:00
2
20:00 20:00 20:00
3:00 3:00 3:00
10:00 10:00 10:00
γαλάζιο
17:00 17:00 17:00
0:00 0:00 0:00
χαλκός πατίνα
7:00 7:00 7:00

14:00 14:00 14:00
άσπρο
21:00 21:00 21:00

4:00 4:00 4:00

11:00 11:00 11:00
Τιτάνιο
18:00 Φύλλο quartz zinc φυσικός 18:00 18:00
Λαμαρίνα
20
25
30
35
40
45
50
55
60
65
70
75
20
25
30
35
40
45
50
55
60
65
70
75
20
25
30
35
40
45
50
55
60
65
70
75
8:00 8:00 8:00
15:00 15:00 15:00
Τair
Τair
22:00 22:00
Τair
22:00
5:00 5:00 5:00
12:00 12:00 12:00
19:00 19:00 19:00
2:00 2:00 2:00
9:00 9:00 9:00
16:00 16:00 16:00
23:00 23:00 23:00
6:00 6:00 6:00
13:00 13:00 13:00
3
Κεραμικό πλακίδιο πουά γκρι
Κεραμικό πλακίδιο ματ γκρι

20:00 20:00 20:00
3:00 3:00 3:00
10:00 10:00 10:00
17:00
Κεραμικό πάνελ άσπρο
ώχρα
17:00 17:00
κόκκινο
0:00 0:00 0:00

7:00 7:00 7:00
14:00 14:00 14:00
μπλε
21:00 21:00 21:00

πράσινο
4:00 4:00 4:00

11:00 11:00 11:00
18:00 18:00 18:00
μαύρο
μαύρο
20
25
30
35
40
45
50
55
60
65
70
75
20
25
30
35
40
45
50
55
60
65
70
75
20
25
30
35
40
45
50
55
60
65
70
8:00 8:00 8:00 75
15:00 15:00 15:00
Τair
μπεζ
22:00 22:00 22:00
άσπρο
Τair
5:00 5:00 5:00
Τair
12:00 12:00 12:00
19:00 19:00 19:00
2:00 2:00 2:00
9:00 9:00 9:00
16:00 16:00 16:00
23:00 23:00 23:00
6:00 6:00 Κεραμικό πλακίδιο μπεζ 6:00
13:00 13:00 13:00
4
20:00 20:00 20:00
3:00 3:00 3:00
Κεραμικό πάνελ γκρι

10:00 10:00 10:00
17:00 17:00 17:00
0:00 0:00 0:00
7:00 7:00 7:00
14:00 14:00 14:00

21:00 21:00 21:00

4:00 4:00 4:00
11:00 11:00 11:00
18:00 18:00 18:00
Καφέ ματ
Κεραμικό πάνελ μεγάλου πάχους καφέ

20
25
30
35
40
45
50
55
60
65
70
75
20
25
30
35
40
45
50
55
60
65
70
75
20
25
30
35
40
45
50
55
60
65
70
8:00 8:00 8:00 75
15:00 15:00 15:00
Τair
22:00 22:00 22:00
Τair
γκρι
5:00 5:00 5:00
12:00 12:00 12:00
γκρι σκούρο
19:00 19:00 19:00
Τair
2:00 2:00 2:00
9:00 9:00 9:00
16:00 16:00 16:00
23:00 23:00 23:00
6:00 6:00 6:00
5
13:00 13:00 13:00
άσπρο
κόκκινος
20:00 20:00 20:00
γκρι ανοιχτό
3:00 3:00 3:00
10:00 10:00 10:00
Μάρμαρα γκρι-μπεζ
17:00 17:00 17:00
άσπρος
0:00 0:00 0:00
7:00 7:00 7:00
14:00 14:00 14:00

γκρι
μπεζ
ώχρα
Δυτικός τοίχος, λευκός
21:00 21:00 21:00
4:00 4:00 4:00
11:00 11:00 11:00
18:00 18:00 18:00
σωμόν
ΚΑΤΑΚΟΡΥΦΗ ΘΕ∑Η ΜΕ ΝΟΤΙΟ ΠΡΟ∑ΑΝΑΤΟΛΙ∑ΜΟ

Τι μετρήθηκε: 2 νότιες διατάξεις με υλικά όψεων, Μάρμαρα και γρανίτες στο Νότο
8:00 9:00 10:00 11:00 12:00 13:00 14:00 15:00 16:00 17:00 18:00 19:00 20:00
Ταέρα (*C) 29 29 28 29 29 30 32 33 34 33 30 32 29
RH (%) 53 56 55 54 63 53 45 43 41 43 41 43 51
v αέρα (m/s) 0 0 2.3 Δ 1.5 Δ 1.8 Δ 1.6 Δ 1.0 Ν 1.3 ΝΑ 0 2.6 ΒΑ 1.9 ΒΑ 2.0 ΒΑ 0.3 ΒΑ
Ουρανός (όγδοα) 0/8 0/8 0/8 0-1/8 1-2/8 2-3/8 4/8 2-3/8 1-2/8 2-3/8 1-2/8 0-2/8 4/8
ΔΙΑΤΑΞΗ 1
ασημί xl 22 24 25 27 40 43 45 44 42 37 36 31 28 45 22 34,2
μαύρο xl 23 25 26 28 32 49 53 47 47 39 38 32 29 53 23 36,0
ασημί s 22 24 24 27 37 39 42 40 39 36 35 31 28 42 22 32,6
μαύρο s 22 25 26 28 43 47 51 45 45 40 38 33 28 51 22 36,2
Ξύλο ανοιχτό 23 24 25 26 29 39 43 40 41 37 36 32 29 43 23 32,6
μεσαίο 22 24 25 27 29 39 43 39 42 37 36 32 28 43 22 32,5
σκούρο 23 25 25 27 29 43 47 40 45 38 37 32 29 47 23 33,8
κίτρινο 22 24 25 26 34 39 42 40 39 36 35 31 28 42 22 32,4
πράσινο 22 24 25 27 29 43 46 40 43 37 36 32 28 46 22 33,2
μπλε 22 24 25 27 41 45 48 45 43 38 37 33 29 48 22 35,2
Χαλκός 22 24 29 28 25 32 33 31 36 31 33 34 32 36 22 30,0
πατίνα 23 24 25 26 29 39 44 40 42 35 34 30 29 44 23 32,3
Τιτάνιο 24 24 24 26 28 32 34 35 36 35 35 34 31 36 24 30,6
γαλάζιο 23 24 25 26 28 37 41 37 40 33 32 29 28 41 23 31,0
άσπρο 23 24 25 26 28 35 40 34 39 32 31 29 28 40 23 30,3
Zinc - λαμαρίνα 23 23 24 26 28 35 32 38 35 35 35 34 34 38 23 30,9
Πουά γκρι 22 24 32 38 38 40 42 40 34 33 33 29 26 42 22 33,2
κόκκινο 22 24 34 41 42 44 46 45 39 35 34 30 27 46 22 35,6
πράσινο 22 25 34 42 42 44 46 46 40 35 35 30 27 46 22 36,0
μαύρο 22 25 35 44 46 48 50 49 43 38 36 31 27 50 22 38,0
Πάνελ άσπρο 21 23 29 33 34 34 37 37 34 33 32 29 26 37 21 30,9
τυρκουάζ σκούρο 21 25 26 39 40 42 43 44 39 35 35 31 28 44 21 34,5
τυρκουάζ πουά 21 24 26 27 39 41 42 43 39 35 35 31 27 43 21 33,1
Ματ γκρι 21 24 31 38 39 40 43 42 38 33 33 30 27 43 21 33,8
ώχρα 21 24 29 37 38 39 42 42 38 34 34 30 27 42 21 33,5
μπλε 22 25 27 40 42 43 46 45 40 36 36 31 28 46 22 35,5
μαύρο 22 25 26 41 44 44 42 45 40 37 36 31 28 45 22 35,5
Μπεζ 21 24 30 37 39 39 42 42 38 34 34 30 29 42 21 33,8
Καφέ γυαλιστερό 22 25 27 41 42 44 46 45 39 35 35 31 29 46 22 35,5
Καφέ ματ 22 25 26 41 42 44 46 44 40 36 36 31 28 46 22 35,5
άσπρο 21 24 25 34 36 36 40 39 37 34 33 30 28 40 21 32,1
ανοιχτό γκρι 22 24 25 37 38 39 42 40 39 35 34 31 27 42 22 33,3
μπεζ 22 24 25 35 38 38 41 40 37 35 34 30 28 41 22 32,8
Πάνελ γκρι 22 24 27 38 43 45 47 44 41 37 36 31 28 47 22 35,6
γκρι-γαλάζιο 21 24 26 33 40 41 43 41 39 36 35 31 28 43 21 33,7
μπεζ 20 23 30 35 38 39 41 40 39 35 34 31 30 41 20 33,5
γκρι 22 25 35 41 45 46 47 43 41 36 35 33 30 47 22 36,8
άσπρο 21 24 28 31 33 34 35 33 32 31 31 30 28 35 21 30,1
ώχρα 21 24 31 36 41 41 42 40 40 39 35 33 30 42 21 34,8
γκρι σκούρο 22 24 37 44 47 49 50 46 43 38 36 35 30 50 22 38,5
γκρι ανοιχτό 21 24 31 35 38 39 41 37 36 34 33 31 29 41 21 33,0
Γρανίτης μαύρος 23 24 31 42 45 48 48 45 43 39 37 34 30 48 23 37,6
κόκκινος 24 23 32 40 42 43 44 42 40 38 36 33 29 44 23 35,8
άσπρος 21 24 27 33 36 37 37 37 37 35 35 32 30 37 21 32,4
γκρι 24 24 31 43 47 48 48 45 41 37 36 33 30 48 24 37,5
σωμόν 23 23 28 34 37 38 38 38 36 35 35 32 30 38 23 32,8
Νότιος τοίχος 23 24 25 26 27 27 28 28 29 28 29 29 28 29 23 27,0

8:00 9:00 10:00 11:00 12:00 13:00 14:00 15:00 16:00 17:00 18:00 19:00 20:00
Ταέρα (*C) 28 28 29 29 31 32 33 36 34 32 32 29 28
RH (%) 48 51 50 47 42 38 32 35 41 49 54 64 69
v αέρα (m/s) 0 1.3 Β 1.5 ΒΔ 1.6 ΒΔ 0.8 ΒΔ 1.8 ΒΔ 1.2 ΒΔ 0.8 Δ 2.3 ΝΔ 1.1 ΝΔ 2.0 Ν 1.8 Ν 1.3 ΝΔ
Ουρανός (όγδοα) 0-1/8 0-1/8 0/8 0-1/8 0-1/8 1-2/8 3-4/8 4-5/8 3-4/8 2-3/8 0/8 7-8/8 7-8/8
ΔΙΑΤΑΞΗ 1
ασημί xl 23 25 26 28 43 47 45 45 36 32 30 27 25 47 23 33,2
μαύρο xl 25 26 28 29 44 53 50 52 40 34 32 28 26 53 25 35,9
ασημί s 23 25 26 27 39 42 41 41 34 32 31 27 25 42 23 31,8
μαύρο s 25 26 27 29 45 51 49 48 39 34 33 27 26 51 25 35,3
Ξύλο ανοιχτό 24 26 26 28 31 43 42 41 35 32 30 27 26 43 24 31,6
μεσαίο 24 26 26 28 31 43 43 41 36 33 31 27 26 43 24 31,9
σκούρο 25 26 27 28 32 46 45 45 39 35 32 27 26 46 25 33,3
κίτρινο 23 25 26 28 36 42 41 41 35 33 30 27 26 42 23 31,8
πράσινο 24 25 26 28 31 45 44 44 38 33 32 27 26 45 24 32,5
μπλε 24 25 26 28 43 48 47 46 40 34 32 27 26 48 24 34,3
Πάνελ Al-PE-Alcore άσπρο 23 25 25 26 34 36 37 37 34 31 29 27 26 37 23 30,0
Χαλκός 27 29 29 30 31 35 37 36 31 36 37 32 28 37 27 32,2
πατίνα 24 25 26 27 32 40 41 45 36 34 32 28 26 45 24 32,0
Τιτάνιο 24 24 24 26 29 32 33 37 33 33 35 20 27 37 24 29,0
γαλάζιο 24 26 26 27 30 39 38 43 35 33 31 27 26 43 24 31,2
άσπρο 24 26 26 27 30 37 37 39 35 31 30 27 26 39 24 30,4
Zinc - λαμαρίνα 24 24 24 26 28 30 35 39 35 36 36 30 28 39 24 30,4
Πουά γκρι 22 25 35 39 43 44 44 40 32 30 30 26 25 44 22 33,5
κόκκινο 23 26 38 42 46 48 48 45 36 31 31 26 25 48 23 35,8
πράσινο 23 26 39 42 46 49 48 45 36 31 31 26 25 49 23 35,9
μαύρο 24 26 40 43 50 52 52 47 38 33 31 26 26 52 24 37,5
Πάνελ άσπρο 22 25 31 34 37 38 38 37 30 30 29 26 25 38 22 30,9
τυρκουάζ σκούρο 24 26 35 39 44 45 45 43 35 32 30 26 26 45 24 34,6
τυρκουάζ πουά 23 25 32 38 42 44 44 42 34 31 30 26 25 44 23 33,5
Ματ γκρι 23 25 34 38 42 44 45 42 35 32 30 26 26 45 23 34,0
ώχρα 22 25 33 38 42 43 44 41 34 31 30 27 26 44 22 33,5
μπλε 23 26 34 40 45 47 47 44 36 33 32 27 26 47 23 35,4
μαύρο 24 26 32 42 47 48 48 45 37 33 32 27 26 48 24 35,9
Μπεζ 23 25 33 37 41 43 43 42 35 32 31 27 26 43 23 33,7
Καφέ γυαλιστερό 24 26 34 40 44 46 47 44 36 33 32 27 26 47 24 35,3
Καφέ ματ 24 26 32 41 45 46 47 45 37 34 32 27 26 47 24 35,5
άσπρο 23 25 31 35 38 40 39 40 33 31 29 27 25 40 23 32,0
ανοιχτό γκρι 23 25 29 36 41 42 42 41 34 31 30 27 26 42 23 32,8
μπεζ 23 25 27 35 39 41 41 40 35 32 30 27 26 41 23 32,4
Πάνελ γκρι 23 25 28 41 47 48 47 45 37 34 32 27 26 48 23 35,4
γκρι-γαλάζιο 23 25 26 35 42 44 43 42 37 34 32 27 26 44 23 33,5
μπεζ 21 24 31 35 40 44 45 42 38 35 32 29 29 45 21 34,2
γκρι 22 27 36 42 47 50 51 46 42 37 33 31 29 51 22 37,9
άσπρο 21 24 28 31 35 37 38 37 35 33 31 29 28 38 21 31,3
ώχρα 23 24 28 34 40 42 44 43 39 35 34 31 27 44 23 34,2
γκρι σκούρο 22 27 38 44 50 52 54 48 43 38 34 31 29 54 22 39,2
γκρι ανοιχτό 22 26 31 36 40 42 43 41 37 34 32 30 29 43 22 34,1
Γρανίτης μαύρος 23 24 34 43 49 51 53 49 43 39 36 31 29 53 23 38,8
κόκκινος 24 25 27 42 39 53 53 47 42 39 31 30 28 53 24 36,9
άσπρος 24 24 30 35 39 41 41 40 37 35 32 29 27 41 24 33,4
γκρι 23 25 35 42 48 50 52 46 41 38 34 30 28 52 23 37,8
σωμόν 23 23 25 33 41 45 47 43 39 37 33 29 27 47 23 34,2
Νότιος τοίχος 23 23 24 27 29 31 33 32 30 29 29 27 26 33 23 27,9

8:00 9:00 10:00 11:00 12:00 13:00 14:00 15:00 16:00 17:00 18:00 19:00 20:00
Ταέρα (*C) 28 29 31 30 32 31 33 33 34 35 36 32 30
RH (%) 47 48 49 64 41 43 35 42 37 34 38 56 62
v αέρα (m/s) 0.8 ΒΔ 0.4 Β 1.7 ΒΑ 2.0 Β 1.6 ΒΔ 3.4 ΒΔ 3.2 ΒΑ 1.3 ΝΔ 1.5 ΝΔ 0.4 ΝΔ 0.8 ΝΔ 1.6 ΝΔ 0.6 ΝΔ
Ουρανός (όγδοα) 0/8 0/8 0-1/8 0-1/8 1-2/8 1-2/8 1-2/8 1-2/8 1-2/8 0-1/8 0-1/8 0-1/8 0/8
ΔΙΑΤΑΞΗ 1
ασημί xl 22 31 34 37 41 41 41 40 37 33 32 29 27 41 22 34,2
μαύρο xl 24 34 42 47 51 48 48 46 42 36 34 31 27 51 24 39,2
ασημί s 21 29 33 36 38 37 37 36 35 32 31 29 26 38 21 32,3
μαύρο s 24 34 42 46 49 45 45 43 41 36 33 30 27 49 24 38,1
Ξύλο ανοιχτό 23 29 36 40 42 39 40 39 37 34 32 29 27 42 23 34,4
μεσαίο 23 29 36 41 44 40 41 40 38 34 32 29 27 44 23 34,9
σκούρο 23 31 42 45 49 44 44 43 40 36 33 31 28 49 23 37,6
κίτρινο 22 28 35 38 41 39 40 39 37 34 32 29 26 41 22 33,8
πράσινο 23 29 40 44 47 43 43 42 39 36 33 30 27 47 23 36,6
μπλε 23 29 39 43 46 45 45 44 41 37 34 30 28 46 23 37,2
Χαλκός 23 30 30 32 33 32 32 35 34 33 35 33 30 35 23 31,7
πατίνα 23 26 36 39 42 38 40 40 39 36 32 30 27 42 23 34,5
Τιτάνιο 23 25 27 30 33 31 33 33 33 33 31 30 29 33 23 30,1
γαλάζιο 24 26 35 38 44 37 41 40 37 35 31 30 27 44 24 34,2
άσπρο 23 25 33 36 42 36 38 37 36 34 31 29 26 42 23 32,8
Zinc - λαμαρίνα 28 29 25 31 30 33 34 36 35 33 33 33 30 36 28 31,5
Πουά γκρι 21 24 34 38 43 39 41 39 36 32 30 28 26 41 21 33,2
κόκκινο 22 24 37 42 47 42 45 42 41 34 32 29 27 47 22 35,7
πράσινο 22 24 37 43 47 43 46 43 42 34 32 29 27 47 22 36,1
μαύρο 23 25 39 46 51 45 48 45 44 36 33 30 28 51 23 37,9
Πάνελ άσπρο 21 24 31 33 38 36 36 39 36 32 31 29 26 39 21 31,7
τυρκουάζ σκούρο 23 25 34 39 44 41 43 41 40 34 33 30 28 44 23 35,0
τυρκουάζ πουά 22 24 31 38 43 41 41 40 40 35 33 30 27 43 22 34,2
Ματ γκρι 22 24 33 38 43 40 41 40 40 34 32 30 26 43 22 34,1
ώχρα 22 24 32 38 42 40 41 39 39 35 32 30 27 42 22 33,9
μπλε 23 25 32 41 46 43 44 42 41 36 34 30 28 46 23 35,8
μαύρο 23 25 30 42 47 44 45 43 43 38 35 32 28 47 23 36,5
Μπεζ 22 24 32 37 41 40 41 40 40 35 33 30 27 41 22 34,0
Καφέ γυαλιστερό 23 26 32 41 46 43 44 42 42 36 33 31 29 46 23 36,0
Καφέ ματ 23 25 27 41 46 43 44 42 42 37 33 32 29 46 23 35,7
άσπρο 22 24 29 35 40 38 39 37 37 33 31 28 26 40 22 32,2
ανοιχτό γκρι 22 24 25 36 41 39 40 38 39 35 32 30 27 41 22 32,9
μπεζ 22 24 25 35 40 39 39 37 39 35 33 30 28 40 22 32,8
Πάνελ γκρι 23 25 26 40 47 44 45 42 42 37 34 32 28 47 23 35,8
γκρι-γαλάζιο 22 24 24 37 43 41 42 41 42 36 33 32 28 43 22 34,2
μπεζ 23 24 31 40 43 43 45 46 42 38 35 32 29 46 23 36,2
γκρι 24 25 28 47 52 52 47 45 41 42 37 33 31 52 24 38,8
άσπρο 24 24 26 34 36 36 36 37 32 35 33 31 29 37 24 31,8
ώχρα 23 25 37 44 48 47 49 49 40 39 35 34 31 49 23 38,5
γκρι σκούρο 24 25 30 55 59 58 50 51 42 43 38 34 31 51 24 41,5
γκρι ανοιχτό 24 24 26 40 42 41 42 40 37 37 34 32 30 42 24 34,5
Γρανίτης μαύρος 24 26 33 44 50 47 48 48 46 38 35 32 30 50 24 38,5
κόκκινος 22 28 38 43 46 44 45 43 41 36 33 30 29 46 22 36,8
άσπρος 22 24 28 33 39 38 40 39 38 34 31 30 28 40 22 32,6
γκρι 23 26 33 44 49 46 48 46 44 37 34 32 30 49 23 37,8
σωμόν 23 26 33 39 41 39 41 40 38 34 33 30 29 41 23 34,3
Νότιος τοίχος 22 22 24 26 29 30 31 31 32 30 30 29 28 32 22 28,0

8:00 9:00 10:00 11:00 12:00 13:00 14:00 15:00 16:00 17:00 18:00 19:00 20:00
Ταέρα (*C) 29 29 29 31 32 32 33 33 34 34 34 30 29
RH (%) 59 60 48 47 41 43 34 42 41 50 44 72 65
v αέρα (m/s) 0 0.6 Δ 0 1.8 ΒΔ 1.5 ΒΔ 2.6 Δ 2.7 Δ 2.0 ΝΔ 1.1 ΝΔ 1.3 ΝΔ 1.1 ΝΔ 3.5 ΝΔ 1.9 ΝΔ
Ουρανός (όγδοα) 0/8 0/8 0/8 0-1/8 1-2/8 1-2/8 1-2/8 1-2/8 0-1/8 0-1/8 0/8 0/8 0/8
ΔΙΑΤΑΞΗ 1
25,2 29,9 33,7 35,7 37,2 35,5 36,4 35,5 35,1 33,5 32,5 29,4 27,4 37,2 25,2 32,8
ασημί xl 23 32 38 43 46 43 43 37 36 32 31 28 26 46 23 35,2
26,1 32,1 38,5 42,3 43 39,6 40,5 38,8 36,8 34,6 33 29,8 27,4 43 26,1 35,6
μαύρο xl 25 35 42 49 54 50 47 42 40 33 33 29 27 54 25 38,9
27 34,4 41,8 46,2 46,3 42,6 43 42,9 39,4 36,2 34,2 30,8 28,2 46,3 27 37,9
Πάνελ Al-PE-Al άσπρο 21 28 32 35 37 35 35 32 33 30 30 27 26 37 21 30,8
25,3 29,9 33,4 35,7 37 35,3 36,1 35,3 34,9 33,5 32,5 29,6 27,9 37 25,3 32,8
ασημί xl 22 29 35 38 42 37 37 35 35 31 30 28 26 42 22 32,7
26,1 31,5 37,8 40,6 42,3 37,8 38,5 38,3 36,5 34,4 32,8 29,8 27,9 42,3 26,1 34,9
μαύρο xl 24 34 42 48 52 47 45 41 39 34 33 29 27 52 24 38,1
26,9 33,9 42,8 44 46,7 41,6 42,2 40,8 38,6 35,9 33,9 30,4 28,2 46,7 26,9 37,4
Ξύλο ανοιχτό 23 31 37 41 44 42 40 37 35 33 30 27 27 44 23 34,4
26,6 31,2 35,9 38 39,5 37,1 37,6 36,3 36,2 34,2 32,7 29,7 28,1 39,5 26,6 34,1
μεσαίο 23 31 37 42 45 43 41 38 36 33 31 28 27 45 23 35,0
26,5 31,2 36,2 38,2 40,4 37,2 37,6 36,3 36,2 34 32,7 29,7 28,1 40,4 26,5 34,2
σκούρο 24 33 42 47 51 47 44 40 38 35 33 29 27 51 24 37,7
26,6 32,3 39,3 40 41,5 38,2 38,4 36,9 36,3 34,8 33,1 29,7 28,2 41,5 26,6 35,0
26,7 31,6 35,8 37,6 41,2 39,4 38,9 38,5 37,6 35,3 33,8 30,5 28,1 41,2 26,7 35,0
κίτρινο 23 30 36 40 43 40 39 36 35 32 31 28 26 43 23 33,8
26,1 31,4 35,7 37,6 40,7 39,1 38,6 38,2 36,9 35 33,1 30,1 28,1 40,7 26,1 34,7
πράσινο 24 32 41 45 49 45 43 39 37 33 32 29 27 49 24 36,6
26,8 33,9 41,4 42,9 43,9 40,1 40,6 39,4 36,9 35,5 33,9 30,7 28,2 43,9 26,8 36,5
μπλε 24 33 41 44 48 46 45 41 39 35 33 29 27 48 24 37,3
26,6 33,2 37,7 39,4 43,6 41,1 43,1 42,6 39,2 36,3 34,6 30,9 28,2 43,6 26,6 36,7
26,3 30,6 34,2 35,4 37,7 36,6 38 37,5 36 34,5 32,8 30,1 28,1 37,7 26,3 33,7
Χαλκός 26 31 32 33 33 32 35 31 34 32 32 31 27 35 26 31,5
27,8 33,3 38,7 40,6 43,2 40,1 41 41,3 38,4 35,7 33,8 30,4 28,3 43,2 27,8 36,4
πατίνα 25 31 39 41 45 39 40 38 36 33 32 28 27 45 25 34,9
27,3 32,8 37,4 40 42,4 38,7 40,1 40,2 38,2 35,1 33,6 30,4 28,3 42,4 27,3 35,7
Τιτάνιο 24 26 30 31 33 32 34 31 32 33 31 29 27 34 24 30,2
27,5 32,8 35,7 38,4 40,9 37,8 38,9 38,6 39,5 35,2 33,8 30,3 28,4 40,9 27,5 35,2
27,5 34,2 37,7 40,4 40,5 38,4 41,1 41,9 39,5 36,3 34,4 30,6 28,4 41,9 27,5 36,2
27 32,2 37 39,6 39,6 38,2 39,3 38,8 39 35,2 32,8 30,4 28,3 39,6 27 35,2
γαλάζιο 24 28 39 41 46 40 39 38 35 34 32 29 27 46 24 34,8
26,9 32,1 37 39,3 40,4 38,2 39,3 38,7 38,7 35,2 32,8 30,4 28,3 40,4 26,9 35,2
άσπρο 24 27 38 39 43 37 37 35 34 32 30 28 27 43 24 33,2
26,7 31,1 36,4 40 40,5 38,4 38,6 38,1 37,9 34,6 32,8 30,4 28,3 40,5 26,7 34,9
27,3 33,9 38 41,5 42,8 39,1 40,8 41,9 41,2 36,5 33,9 30,6 28,4 42,8 27,3 36,6
27,3 31,7 39,4 42,3 43,9 40,9 40,6 41,7 41,4 36,5 33,7 30,6 28,4 43,9 27,3 36,8
Zinc - λαμαρίνα 24 28 29 33 37 36 34 37 35 33 33 33 28 37 24 32,3
27,3 30 36,4 40,2 41,2 38,7 38,6 37,7 38,7 35,3 32,7 30,3 28,4 41,2 27,3 35,0
Πουά γκρι 22 24 37 40 44 43 39 35 34 32 30 28 26 44 22 33,4
26,1 27,9 35,4 38,7 39,4 38,3 38,9 35,2 35,8 33,4 32,6 30,6 28,7 39,4 26,1 33,9
κόκκινο 23 25 38 43 48 47 43 39 39 34 32 29 26 48 23 35,8
25,8 28 37,3 41,6 43,6 41,7 41,4 38,8 39,6 34,4 32,8 30,5 28,5 43,6 25,8 35,7
πράσινο 23 25 38 44 48 47 44 39 40 34 33 29 26 48 23 36,2
25,8 28 37,8 41,9 44 40,9 41,4 38,8 39 35,4 33 30,5 28,5 44 25,8 35,8
μαύρο 24 26 30 46 52 51 46 41 42 36 34 30 27 52 24 37,3
26 28,1 38,5 43,6 45,3 43,6 43,5 40,5 40,6 36,2 33,9 30,8 28,5 45,3 26 36,9
Πάνελ άσπρο 22 24 31 35 39 37 36 33 34 32 30 28 26 39 22 31,3
25,4 27,6 33,2 36,7 38,8 36,2 37,6 34,8 35,7 33,5 32,1 29,8 28,3 38,8 25,4 33,1
25,5 27,8 34,6 38,9 40,1 39,2 38,9 36,3 36,2 33,7 32,5 29,8 28,3 40,1 25,5 34,0
τυρκουάζ σκούρο 24 26 36 42 45 44 42 38 38 34 32 30 27 45 24 35,2
25,8 27,9 35,5 40,5 41,6 40,4 40,5 37,7 37,7 34,6 33,5 30,3 28,3 41,6 25,8 34,9
τυρκουάζ πουά 23 25 33 39 44 43 41 38 38 35 32 30 27 44 23 34,5
25,7 27,8 34,5 39,9 41,4 39,8 40,4 37,5 37,3 35,2 33,5 30,5 28,5 41,4 25,7 34,8
Ματ γκρι 22 24 35 40 43 43 41 38 38 34 32 29 27 43 22 34,3
25,8 27,9 34,9 39,2 42 39,1 39,8 38,1 38,5 35,1 33,2 30,1 28,3 42 25,8 34,8
ώχρα 22 25 34 39 43 42 41 37 38 33 32 29 27 43 22 34,0
25,6 27,9 34,4 39,2 40,8 39 39,4 37,5 37,1 35,4 33,1 30 28,3 40,8 25,6 34,4
μπλε 23 26 35 42 46 45 43 40 40 35 34 30 28 46 23 35,9
25,9 28,1 35,6 41,2 42 40,5 40,6 38,9 39,5 35,6 34 30,3 28,6 42 25,9 35,4
μαύρο 24 26 34 43 49 46 44 41 41 36 34 31 28 49 24 36,7
26 28,3 34,4 42,7 42,8 40,5 40,8 39,6 39,7 36,5 34,6 30,8 28,7 42,8 26 35,8
Μπεζ 23 25 34 38 42 41 40 38 38 34 32 29 27 42 23 33,9
26 28 33,3 38,4 39,6 39,3 39,9 37,4 38,5 35,7 33,7 30,2 28,5 39,9 26 34,5
Καφέ γυαλιστερό 24 26 36 42 46 45 44 40 40 35 34 31 28 46 24 36,2
26,1 28,3 35,4 40,3 40,6 41,7 41,9 39,2 39,5 36,1 34,2 30,8 28,6 41,9 26,1 35,6
Καφέ ματ 24 26 34 42 46 44 44 41 40 36 34 31 28 46 24 36,2
26,2 28,3 34,9 40,3 40,6 41 41,3 39,6 39,5 36,1 34,5 31,1 28,6 41,3 26,2 35,5
25,7 27,9 33 41,8 42,3 43,9 43,1 41,1 41,8 36,6 34,5 30,9 28,7 43,9 25,7 36,3
άσπρο 22 25 32 37 40 39 37 34 36 33 30 28 27 40 22 32,3
25,3 27,6 32,8 37,9 38,4 38,2 38,9 36 37,2 34,4 32,6 30 28,5 38,4 25,3 33,7
ανοιχτό γκρι 23 25 30 38 42 42 39 37 37 34 32 29 27 42 23 33,5
25,4 27,6 32 38,7 40,1 39,1 39,9 37 38 35,8 33,5 30,3 28,5 40,1 25,4 34,3
μπεζ 23 25 27 36 40 40 39 38 38 35 33 30 28 40 23 33,2
25,6 27,7 30,4 37,9 39 38,4 38,9 37,6 38 36,3 33,8 30,5 28,6 39 25,6 34,1
Πάνελ γκρι 24 26 28 42 47 46 44 41 40 36 34 30 28 47 24 35,8
25,9 27,9 31,1 42,1 41,3 42 41,6 39,7 39,5 36,9 34,2 30,9 28,7 41,6 25,9 35,5
γκρι-γαλάζιο 23 26 27 39 44 43 41 40 40 36 34 30 28 44 23 34,7
25,9 27,8 30,1 39,7 40,1 40,2 39,9 39 39,4 36,8 33,9 30,9 28,7 40,2 25,9 34,8
Νότιος τοίχος 23 23 25 27 30 31 32 32 31 31 30 29 28 32 23 28,6

28 28,4 30,4 31,7 33 34,1 34,8 34,7 33,9 33,3 32,5 30,1 28,8 34,8 28 31,8
8:00 9:00 10:00 11:00 12:00 13:00 14:00 15:00 16:00 17:00 18:00 19:00 20:00
Ταέρα (*C) 28 29 29 30 30 31 32 34 33 34 32 31 31
RH (%) 56 60 59 58 65 51 52 57 60 56 56 54 57
v αέρα (m/s) 0 ΒΔ 0 1.6 Δ 1.1 ΒΔ 1.2 ΝΔ 1.2 ΝΔ 1.6 ΝΔ 1.2 ΝΔ 1.5 ΝΔ 1.3 ΝΔ 0.4 Ν 0.3 Ν
Ουρανός (όγδοα) 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0-1/8 0-1/8 0-1/8 1-2/8 2-3/8 0-1/8 0/8 0/8
ΔΙΑΤΑΞΗ 1
ασημί xl 24 32 40 40 41 42 43 40 34 32 31 30 26 43 24 35,0
μαύρο xl 25 35 45 46 47 48 50 46 36 34 33 30 28 50 25 38,7
ασημί s 24 30 36 36 37 37 39 36 32 31 30 29 27 39 24 32,6
μαύρο s 25 35 45 45 45 46 48 43 36 34 32 30 28 48 25 37,8
Ξύλο ανοιχτό 23 31 39 40 39 40 41 38 33 31 30 29 27 41 23 33,9
μεσαίο 24 30 39 41 40 40 42 38 34 32 31 29 27 42 24 34,4
σκούρο 25 33 45 45 44 44 46 42 36 34 33 30 28 46 25 37,3
κίτρινο 23 29 37 38 39 40 41 38 33 32 31 28 28 41 23 33,6
πράσινο 25 31 43 43 44 44 45 41 35 33 33 30 28 45 25 36,5
μπλε 25 31 42 43 45 46 48 43 37 35 33 30 28 48 25 37,4
Πάνελ κυψελωτού Al άσπρο 24 28 34 34 36 36 38 35 33 32 31 28 28 38 24 32,1
Χαλκός 22 28 31 31 32 33 34 33 32 31 31 31 29 34 22 30,6
28,4 35,3 42,4 39,8 42,5 44,8 43 41 35,6 35,9 33,7 31,4 30 44,8 28,4 37,2
πατίνα 25 28 39 38 41 39 43 39 34 33 32 30 28 43 25 34,5
27,6 33,4 41,9 38,6 40,6 40,9 39,3 39,3 34,6 35,5 33,4 31,2 29,9 40,9 27,6 35,9
Τιτάνιο 24 26 30 30 31 32 34 33 31 31 32 30 28 34 24 30,2
27,9 33 37 36,5 37,9 42,7 39,7 38,4 35 35,3 33,2 31,2 29,9 42,7 27,9 35,2
27,7 31,8 40,8 41,2 46,4 42,6 43,3 43,5 35,3 35,3 33,3 31,7 29,9 43,3 27,7 37,1
γαλάζιο 25 27 40 38 41 38 40 37 33 33 32 30 28 40 25 34,0
άσπρο 25 27 39 37 39 38 38 35 31 32 31 29 28 38 25 33,0
27,6 31,9 40,9 41,3 45,4 42,6 42,1 43 35 35 33,6 31,5 29,8 45,4 27,6 36,9
27,6 30,6 42,1 40,4 46,2 43,9 41,8 44,2 36,2 36 33,8 31,4 29,8 46,2 27,6 37,2
Zinc - λαμαρίνα 29 30 28 29 31 33 35 34 31 32 32 32 30 35 29 31,2
27,5 29,8 38,3 37,3 40,2 40,5 39,3 38,7 34,9 34,9 33,1 31 29,7 40,5 27,5 35,0
Πουά γκρι 23 26 36 40 40 42 43 38 32 31 31 29 27 43 23 33,7
κόκκινο 23 28 38 44 44 45 47 43 37 33 32 30 27 47 23 36,2
πράσινο 23 28 39 44 44 46 48 43 37 34 32 30 27 48 23 36,5
μαύρο 24 28 41 47 48 49 51 46 39 35 33 31 28 51 24 38,5
Πάνελ άσπρο 22 26 32 35 35 36 38 35 32 31 31 29 27 38 22 31,5
τυρκουάζ σκούρο 24 27 36 42 41 43 45 41 36 34 32 31 28 45 24 35,4
τυρκουάζ πουά 23 27 33 41 41 41 44 40 35 34 32 30 28 44 23 34,5
Ματ γκρι 23 27 36 40 40 42 44 40 36 33 32 30 27 44 23 34,6
ώχρα 23 27 34 40 43 40 43 40 35 33 32 30 27 43 23 34,4
μπλε 24 27 35 43 43 43 47 43 38 35 33 31 29 47 24 36,2
μαύρο 24 28 33 44 44 44 49 44 39 36 34 31 29 49 24 36,8
Μπεζ 23 27 34 39 40 41 44 41 36 33 32 30 28 44 23 34,5
Καφέ γυαλιστερό 24 27 36 42 43 44 47 43 37 35 33 31 29 47 24 36,2
Καφέ ματ 25 27 33 43 43 43 46 43 38 35 34 31 29 46 25 36,2
άσπρο 23 26 31 37 36 37 40 37 34 32 31 29 28 40 23 32,4
ανοιχτό γκρι 23 26 31 38 38 40 43 39 35 34 32 30 28 43 23 33,6
μπεζ 23 27 28 37 38 39 42 39 35 34 32 30 29 42 23 33,3
Πάνελ γκρι 24 27 29 41 43 45 47 44 37 35 34 31 29 47 24 35,8
γκρι-γαλάζιο 23 27 27 36 40 42 45 43 38 36 33 31 29 45 23 34,6
Νότιος τοίχος 23 24 26 28 29 30 31 32 30 30 30 29 28 32 23 28,5

8:00 9:00 10:00 11:00 12:00 13:00 14:00 15:00 16:00 17:00 18:00 19:00 20:00
Ταέρα (*C) 29 29 29 30 31 31 33 32 33 35 32 32 30
RH (%) 54 58 71 56 54 61 56 55 38 44 53 52 72
v αέρα (m/s) 1.5 ΒΑ 0 1.6 Δ 1.0 Δ 1.3 ΒΑ 2.0 ΝΔ 1.1 ΝΔ 2.3 ΝΔ 2.8 ΝΔ 1.8 Ν 1.1 Ν 0 0
Ουρανός (όγδοα) 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0-1/8 0-1/8 0-1/8 0-1/8 6-8/8 3-4/8 1-2/8
ΔΙΑΤΑΞΗ 1
ασημί xl 25 33 36 44 43 42 40 39 37 34 30 30 26 44 25 35,3
μαύρο xl 26 37 42 50 49 49 45 43 40 36 31 31 27 50 26 38,9
ασημί s 25 30 33 39 38 37 36 35 35 33 30 30 26 39 25 32,8
μαύρο s 26 36 41 50 47 47 43 41 39 36 31 31 27 50 26 38,1
Ξύλο ανοιχτό 26 30 35 42 41 40 38 36 35 34 30 30 27 42 26 34,2
μεσαίο 26 31 35 43 42 41 39 37 36 34 30 30 27 43 26 34,7
σκούρο 26 32 40 49 46 45 43 40 38 35 31 31 27 49 26 37,2
κίτρινο 26 30 34 40 40 40 38 37 36 34 30 30 27 40 26 34,0
πράσινο 26 31 39 47 46 45 41 40 38 35 31 30 27 47 26 36,6
μπλε 26 31 39 46 46 47 44 42 40 36 32 31 28 47 26 37,5
Χαλκός 27 28 30 33 33 33 32 33 33 33 33 32 29 33 27 31,5
29 33,5 41 39,2 44 45,1 43,6 39,3 37,8 37,5 33,1 33,5 29,4 45,1 29 37,4
πατίνα 26 28 37 47 43 40 40 38 38 35 31 30 27 47 26 35,4
28,4 31,2 38,4 39,4 41,4 41,3 41,5 38,4 37,6 36,7 32,9 33,2 29,4 41,5 28,4 36,1
Τιτάνιο 25 26 29 32 32 33 34 33 34 33 31 31 28 34 25 30,8
28,4 31 35,8 36,7 39 42,4 40 38 37,9 36,6 32,7 33,1 29,4 42,4 28,4 35,5
28,4 31 40,5 43,8 44,1 43,5 45,8 41,7 38,9 37,7 33,1 33,5 29,4 45,8 28,4 37,8
γαλάζιο 26 28 36 44 43 39 38 37 38 34 31 31 27 44 26 34,8
άσπρο 26 27 35 41 41 38 36 35 36 33 30 31 27 41 26 33,5
28,5 30,9 40,2 44,1 44,4 43,1 46,4 41,7 38,9 37,7 33,2 33,4 29,3 46,4 28,5 37,8
28,5 30,8 40,6 43,1 47 43,5 44,8 42,6 39 37,3 33 33,6 29,4 47 28,5 37,9
Zinc - λαμαρίνα 26 29 30 31 33 33 33 33 35 32 32 31 29 35 26 31,3
28,5 30,4 38,6 38,2 40,6 40,8 38 37,6 37,7 36,2 32,7 32,8 29,4 40,8 28,5 35,5
Πουά γκρι 24 26 34 42 42 42 39 37 34 33 30 30 26 42 24 33,8
κόκκινο 25 28 37 45 46 46 43 40 38 35 30 30 27 46 25 36,2
πράσινο 25 28 38 46 46 46 43 41 39 36 30 30 27 46 25 36,5
μαύρο 26 28 40 49 50 50 46 44 41 37 31 31 28 50 26 38,5
Πάνελ άσπρο 24 26 31 37 37 36 35 34 33 32 30 30 27 37 24 31,7
τυρκουάζ σκούρο 26 28 35 44 44 44 42 39 38 35 31 31 28 44 26 35,8
τυρκουάζ πουά 25 27 34 42 43 43 41 38 37 35 30 31 28 43 25 34,9
8:00 9:00 10:00 11:00 12:00 13:00 14:00 15:00 16:00 17:00 18:00 19:00 20:00 max min mean
Ματ γκρι 24 27 34 42 42 42 40 39 38 34 31 30 28 42 24 34,7
ώχρα 24 26 33 42 42 42 40 39 37 34 30 30 28 42 24 34,4
μπλε 26 28 35 45 45 45 44 41 40 36 31 31 28 45 26 36,5
μαύρο 26 28 35 46 46 47 45 43 41 38 31 31 28 47 26 37,3
Μπεζ 25 27 33 41 42 42 41 39 38 35 31 30 27 42 25 34,7
Καφέ γυαλιστερό 26 28 36 44 46 46 44 41 39 36 31 31 28 46 26 36,6
Καφέ ματ 26 28 34 45 45 46 44 42 39 37 31 31 28 46 26 36,6
άσπρο 25 26 32 39 39 39 37 36 35 34 30 30 28 39 25 33,1
ανοιχτό γκρι 25 27 31 40 40 41 39 38 36 35 31 30 28 41 25 33,9
μπεζ 25 27 29 40 41 41 40 38 37 36 31 31 28 41 25 34,2
Πάνελ γκρι 25 28 28 45 45 46 47 44 43 39 36 32 31 46 25 37,6
γκρι-γαλάζιο 25 27 27 40 43 44 42 41 39 36 32 31 28 44 25 35,0
Νότιος τοίχος 24 24 26 30 31 32 31 31 30 30 30 30 28 32 24 29,0

8:00 9:00 10:00 11:00 12:00 13:00 14:00 15:00 16:00 17:00 18:00 19:00 20:00
Ταέρα (*C) 28 30 31 31 31 32 32 32 33 34 33 33 31
RH (%) 65 55 60 59 55 53 57 60 51 62 62 60 66
v αέρα (m/s) 0 0 1.1 ΝΔ 0 0 2.4 Δ 1.1 Δ 2.1 ΝΔ2.6 ΝΔ 1.7 Ν 1.3 Ν 0 0
Ουρανός (όγδοα) 0/8 0/8 0/8 0/8 0/8 0-1/8 1-2/8 1-2/8 0-1/8 0-1/8 1-2/8 0-1/8 0-1/8
ΔΙΑΤΑΞΗ 1
ασημί xl 24 34 38 42 45 43 44 40 36 32 30 29 27 45 24 35,7
μαύρο xl 26 36 44 50 52 50 51 45 39 34 32 31 29 52 26 39,9
ασημί s 24 29 36 38 40 39 40 37 33 31 30 29 28 40 24 33,4
μαύρο s 26 36 44 48 51 49 49 44 38 33 32 31 28 51 26 39,2
Ξύλο ανοιχτό 24 31 37 41 44 42 42 38 35 32 30 29 28 44 24 34,8
μεσαίο 25 31 38 41 46 43 43 39 35 33 31 29 28 46 25 35,5
σκούρο 26 32 44 47 51 47 47 43 38 35 31 31 29 51 26 38,5
κίτρινο 25 30 36 41 43 41 42 38 35 33 30 29 28 43 25 34,7
πράσινο 25 30 43 47 48 45 47 42 37 33 32 30 29 48 25 37,5
μπλε 25 32 42 47 49 47 49 43 39 35 32 30 29 49 25 38,4
Χαλκός 26 28 32 32 33 34 36 32 32 31 32 31 30 36 26 31,5
28,9 33,9 45,6 43,6 43,2 44,1 47,1 39,9 37,3 35,2 34,9 31,7 30,4 47,1 28,9 38,1
πατίνα 25 28 40 45 43 41 44 40 36 34 32 29 29 44 25 35,8
28 31,8 41,5 41,4 42,6 42,6 45,1 41,6 37 35 34,8 31,6 30,1 45,1 28 37,2
Τιτάνιο 25 27 31 32 34 33 36 33 32 31 31 30 29 36 25 31,1
28 31,7 39,4 39,1 40,2 40,6 44,2 40,5 37,6 35,1 35,2 31,6 30,2 44,2 28 36,4
28,1 31,6 41,7 44,3 44,3 43,5 47,1 44,6 39,1 36,4 35,7 31,8 30,5 47,1 28,1 38,4
γαλάζιο 25 28 40 44 45 40 43 38 35 32 32 29 29 45 25 35,4
άσπρο 25 27 39 42 44 39 40 36 33 31 31 28 28 44 25 34,1
28,1 31,8 44,6 45,8 46,7 42,3 48,7 44,4 39,5 36,7 36,1 32,1 30,4 48,7 28,1 39,0
28,1 31,9 45 46,2 47,1 41,2 46,1 44,9 39,8 36,5 36,4 32,3 30,5 47,1 28,1 38,9
Zinc - λαμαρίνα 27 28 30 32 35 34 36 35 33 32 32 31 30 36 27 31,9
28 31,2 41 42,1 45,3 38,3 41,5 40,5 36,8 34,6 34,3 32,2 30,5 45,3 28 36,6
Πουά γκρι 24 26 35 39 44 43 43 39 34 31 30 29 27 44 24 34,2
κόκκινο 24 27 38 43 48 48 48 43 38 33 31 30 28 48 24 36,8
πράσινο 24 27 38 44 49 48 48 43 39 34 31 30 29 49 24 37,2
μαύρο 25 28 39 46 53 52 51 47 41 35 32 31 29 53 25 39,2
Πάνελ άσπρο 24 25 31 35 38 38 38 36 33 30 30 29 28 38 24 31,9
τυρκουάζ σκούρο 25 27 36 42 46 45 45 42 38 34 31 31 29 46 25 36,2
τυρκουάζ πουά 25 27 33 40 45 44 43 41 37 34 31 31 29 45 25 35,4
Ματ γκρι 24 26 35 40 44 44 43 41 38 33 31 30 29 44 24 35,2
ώχρα 24 26 34 40 44 43 43 40 37 33 31 31 29 44 24 35,0
μπλε 25 28 35 42 47 47 47 44 38 35 32 32 30 47 25 37,1
μαύρο 25 28 32 45 49 48 48 45 40 36 33 33 30 49 25 37,8
Μπεζ 24 26 34 39 43 43 43 41 38 34 31 31 29 43 24 35,1
Καφέ γυαλιστερό 26 27 36 44 48 47 47 44 39 35 32 31 29 48 26 37,3
Καφέ ματ 25 26 32 43 47 46 47 45 40 36 33 32 30 47 25 37,1
άσπρο 24 25 30 35 40 39 40 37 35 33 30 29 28 40 24 32,7
ανοιχτό γκρι 24 26 30 38 43 42 42 40 36 34 31 31 29 43 24 34,3
μπεζ 24 26 27 37 42 41 41 40 37 34 31 31 29 42 24 33,8
Πάνελ γκρι 25 27 28 43 49 47 48 44 40 35 32 32 30 49 25 36,9
γκρι-γαλάζιο 25 26 27 38 45 45 45 43 39 35 33 32 30 45 25 35,6
Νότιος τοίχος 25 26 27 28 30 31 31 32 31 31 29 29 29 32 25 29,2

20
25
30
35
40
45
50
55
20
25
30
35
40
45
50
55
20
25
30
35
40
45
50
55
8:00 8:00 8:00
15:00 15:00 15:00
22:00 22:00 22:00
Τair
Τair
5:00 5:00 5:00
Τair
12:00 12:00 12:00
ασημί xl
μαύρο xl
19:00 19:00 19:00
2:00 2:00 2:00
9:00 9:00 9:00
16:00 16:00 Πάνελ Al-PE-Al άσπρο 16:00
23:00 23:00 23:00
6:00 6:00 6:00
Πάνελ Al-PE-Al κόκκινο
1
13:00 13:00 13:00
Ξύλο-PF-Ξύλο ανοιχτό
20:00 20:00 20:00
3:00 3:00 3:00
10:00 10:00 10:00
κίτρινο
17:00 17:00 17:00
0:00 0:00 0:00
μεσαίο
ασημί xl
7:00 7:00
μαύρο xl
7:00
14:00 14:00 14:00
πράσινο
Alucore άσπρο
21:00 21:00 21:00

Δύο διατάξεις με υλικά όψεων στο Νότο (31 Ιουλίου – 6 Αυγούστου 2004)
4:00 4:00 4:00

11:00 11:00 11:00
Πάνελ Al-PE-Al άσπρο xl
σκούρο
μπλε
18:00 18:00 18:00
20
25
30
35
40
45
50
55
20
25
30
35
40
45
50
55
20
25
30
35
40
45
50
55
8:00 8:00 8:00
Τair
15:00 15:00 15:00
22:00 22:00 22:00
Τair
5:00 5:00 5:00
Τair
12:00 12:00 12:00
19:00 19:00 19:00

2:00 2:00 2:00
9:00 9:00 9:00
16:00 16:00 16:00
23:00 23:00 23:00
6:00 6:00 Φύλλο χαλκός 6:00

13:00
2
13:00 13:00
20:00 20:00 20:00
3:00 3:00 3:00
10:00 10:00 10:00
γαλάζιο
17:00 17:00 17:00
πατίνα
0:00 0:00 0:00

7:00 7:00 7:00
Quartz zinc φυσικός

14:00 14:00
άσπρο
14:00
21:00 21:00 21:00
4:00 4:00 4:00

11:00 11:00 11:00
Τιτάνιο
18:00 18:00
Λαμαρίνα
18:00
Φύλλο quartz zinc φυσικός γκρι ανοιχτό
20
25
30
35
40
45
50
55
20
25
30
35
40
45
50
55
20
25
30
35
40
45
50
55
60
8:00 8:00 8:00
15:00 15:00 15:00
Τair
22:00 22:00
Τair
22:00
Τair
5:00 5:00 5:00
12:00 12:00 12:00
19:00 19:00 19:00
2:00 2:00 2:00
9:00 9:00 9:00
16:00 16:00 16:00
23:00 23:00 23:00
6:00 6:00 6:00
Κεραμικά πλακίδια ματ γκρι
3
13:00 13:00 13:00
Κεραμικά πλακίδια πουά γκρι
20:00 20:00 20:00
3:00 3:00 3:00

10:00 10:00 10:00
ώχρα
17:00 17:00
κόκκινο
17:00
0:00 0:00 0:00
7:00 7:00 7:00
14:00
μπλε
14:00 14:00
πράσινο
21:00
21:00 21:00
4:00 4:00 4:00

11:00 11:00
Κεραμικά πλακίδια άσπρο 11:00
18:00
μαύρο
18:00 18:00
μαύρο
20
25
30
35
40
45
50
55
20
25
30
35
40
45
50
55
20
25
30
35
40
45
50
8:00 8:00 8:00 55
Τair
15:00 15:00 15:00
μπεζ
άσπρο
22:00 22:00 22:00
Τair
5:00 5:00 5:00
Τair
12:00 12:00 12:00
19:00 19:00 19:00
2:00 2:00 2:00
9:00 9:00 9:00
16:00 16:00 16:00
23:00 23:00 23:00
6:00 6:00 Κεραμικά πλακίδια μπεζ 6:00
4
13:00 13:00 13:00
20:00 20:00 20:00
3:00 3:00 3:00
Κεραμικά πάνελ γκρι

10:00 10:00 10:00
17:00 17:00 17:00
0:00 0:00 0:00
7:00 7:00 7:00
14:00 14:00 14:00

21:00 21:00 21:00
4:00 4:00 4:00
11:00 11:00 11:00
Καφέ ματ
18:00 18:00 18:00

Κεραμικά πάνελ μεγάλου πάχους καφέ
20
25
30
35
40
45
50
55
20
25
30
35
40
45
50
55
20
25
30
35
40
45
50
8:00 8:00 8:00 55
11:00 11:00 15:00
Τair
γκρι
22:00
Τair
14:00 14:00
5:00
17:00 17:00
γκρι σκούρο
12:00
20:00 20:00
19:00
Τair
23:00 23:00
2:00
2:00 2:00
9:00
5:00 5:00 16:00
8:00 8:00 23:00
11:00 11:00 6:00
άσπρο
5
14:00 14:00 13:00
20:00
κόκκινος
γκρι ανοιχτό
17:00 17:00
3:00
20:00 20:00
10:00
Μάρμαρο γκρι-μπεζ
23:00 23:00
17:00
2:00 2:00
άσπρος
0:00
5:00 5:00
7:00
8:00 8:00
14:00
μπεζ
γκρι
ώχρα
11:00 11:00
Νότιος τοίχος, λευκός
21:00
14:00 14:00 4:00

17:00 17:00 11:00
20:00 σωμόν 20:00 18:00

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 3: ∑ΥΝ Ε∑Η ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΩΝ Ε ΟΜΕΝΩΝ ΜΕ
ΤΗΝ ΚΛΙΜΑΚΑ ΤΗ∑ ΠΟΛΗ∑
CD ROM ΜΕ ΠΑΡΑΜΕΤΡΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ∑ΚΙΑ∑ΜΟΥ ΚΑΙ ΗΛΙΑ∑ΜΟΥ ΓΙΑ ΤΙ∑ ΟΡΙΖΟΝΤΙΕ∑

ΚΑΙ ΤΙ∑ ΚΑΤΑΚΟΡΥΦΕ∑ ΕΠΙΦΑΝΕΙΕ∑ Α∑ΤΙΚΩΝ ΧΩΡΩΝ ΜΕ ΙΑΦΟΡΕΤΙΚΑ ΓΕΩΜΕΤΡΙΚΑ
ΧΑΡΑΚΤΗΡΙ∑ΤΙΚΑ (ΛΟΓΟ ΥΨΟΥ∑ - ΠΛΑΤΟΥ∑ H/W) ΚΑΙ ΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟ
ΠΡΟ∑ΑΝΑΤΟΛΙ∑ΜΟ
ΤΗΝ ΚΛΙΜΑΚΑ ΤΗ∑ ΚΑΤΑ∑ΚΕΥΗ∑
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 4.Α.1: ΥΠΟΛΟΓΙ∑ΜΟΙ ΘΕΡΜΙΚΗ∑ ∑ΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ∑ ∑Ε ΟΨΕΙ∑ ΚΤΙΡΙΩΝ

ΟΨΕΙΣ ΚΤΙΡΙΩΝ - ΜΟΝΩΜΕΝΕΣ
Για τον υπολογισμό της ροής θερμότητας σε κάθε λεπτομέρεια ακολουθήθηκε η διαδικασία
που περιγράφεται από τους Markus, Morris (1980), σ. 320-325.
Από πίνακες 6.5 και 6.6 σε Markus, Morris (1980), σ. 322-323.
Χρονική υστέρηση (time lag) ψ
Μείωση εύρους (decrement factor) f
Από τύπους σε Markus, Morris (1980), σ. 322-323.
Μέση ροή θερμότητας (Qf/A) mean= Uvalue x (Tsurf mean - Tair mean inside)
Μέγιστη προς μέση ροή θερμ. (Qf/A) peak-to-mean = f Uvalue x (Tsurf mean - Tsurf max)
Μέγιστη ροή θερμότητας (Qf/A) mean + (Qf/A) peak-to-mean
Ώρα μέγιστης ροής θερμότητας t (Tsurf max) + ψ
Α. ΧΩΜΑ ΚΑΙ ΑΔΡΑΝΗ
B. ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΦΥΣΙΚΩΝ ΠΕΤΡΩΜΑΤΩΝ
Πλάκες από μάρμαρο p d λ R=d/λ T max (*C)

Κονίαμα + μηχανική στήριξη (kg/m3) (m) (W/mK) (m2K/W) Νάσπρο Νσκ.γκρι Δάσπρο Δσκ.γκρι
εξ. αεξ = 23.26 0,043 34,7 34,7 34,5 34,5
36,7 51,7 39,6 58,1
1. Πλάκες από μάρμαρο 2600 0,02 2,9 0,007 36,7 51,6 39,6 58,0
2. Ισχυρό κονίαμα ή κόλλα 2000 0,015 1,4 0,011 36,6 51,5 39,5 57,8
3. Τούβλα 1000 0,09 0,465 0,194 35,7 49,1 38,3 54,9
4. Θερμομόνωση 25 0,05 0,035 1,429 28,8 31,7 29,4 32,9
5. Τούβλα 1000 0,09 0,465 0,194 27,9 29,3 28,2 29,9
6. Κονίαμα 1800 0,02 0,87 0,023 27,8 29,0 28,0 29,6
εσ. αεσ = 8.14 0,123 27,0 27,0 27,0 27,0
ΣΥΝΟΛΟ Σd (m) 0,285
ΣΥΝΟΛΟ ΣR (m2K/W) 2,022
K = Uvalue = 1/ΣR (W/m2K) 0,495 4,8 12,2 6,2 15,4
Χρονική υστέρηση (time lag) (h) ψ 11

Μείωση εύρους (decrement factor) f 0,18
Tsurf max (*C) 36,7 51,7 39,6 58,1

Tsurf mean (*C) 30,3 33,5 29,7 34,1
Μέση ροή θερμότητας (W/m2) 1,6 3,2 1,3 3,5
Μέγιστη προς μέση ροή θερμ.(W/m2) 0,6 1,6 0,9 2,1
Μέγιστη ροή θερμότητας (W/m2) 2,2 4,8 2,2 5,6
Πλάκες από γρανίτη p d λ R=d/λ T max (*C)

Κονίαμα + μηχανική στήριξη (kg/m3) (m) (W/mK) (m2K/W) Νμπεζ Νμαύρο Δμπεζ Δμαύρο
εξ. αεξ = 23.26 0,043 34,7 34,7 34,5 34,5
39,3 50,3 48,1 57,5
1. Πλάκες από γρανίτη 280 0,02 3,5 0,006 39,3 50,2 48,0 57,4
3. Τούβλα 1000 0,09 0,465 0,194 38,0 47,9 45,9 54,3
4. Θερμομόνωση 25 0,05 0,035 1,429 29,3 31,4 31,0 32,8
5. Τούβλα 1000 0,09 0,465 0,194 28,1 29,2 29,0 29,8
6. Κονίαμα 1800 0,02 0,87 0,023 28,0 28,9 28,7 29,5
εσ. αεσ = 8.14 0,123 27,0 27,0 27,0 27,0
K = Uvalue = 1/ΣR (W/m2K) 0,495 6,1 11,5 10,4 15,1
1
Tsurf max (*C) 39,3 50,3 48,1 57,5

Tsurf mean (*C) 29,7 32,7 31,9 34,1

Αεριζόμενη πρόσοψη (kg/m3) (m) (W/mK) (m2K/W) Νάσπρο Νσκ.γκρι Δάσπρο Δσκ.γκρι
εξ. αεξ = 23.26 0,043 34,7 34,7 34,5 34,5
36,7 51,7 39,6 58,1
2. Διάκενο αερισμού 0,025 0,200 35,5 48,6 38,0 54,2
3. Θερμομόνωση 25 0,03 0,035 0,857 30,5 35,9 31,5 38,2
4. Τούβλα 1000 0,19 0,465 0,409 28,1 29,8 28,4 30,5
5. Κονίαμα 1800 0,02 0,87 0,023 28,0 29,5 28,3 30,1
εσ. αεσ = 8.14 0,123 27,0 27,0 27,0 27,0
K = Uvalue = 1/ΣR (W/m2K) 0,602 5,8 14,9 7,6 18,7

Tsurf max (*C) 36,7 51,7 39,6 58,1

Tsurf mean (*C) 30,3 33,5 29,7 34,1

Αεριζόμενη πρόσοψη (kg/m3) (m) (W/mK) (m2K/W) Νμπεζ Νμαύρο Δμπεζ Δμαύρο
εξ. αεξ = 23.26 0,043 34,7 34,7 34,5 34,5
39,3 50,3 48,1 57,5
1. Πλάκες από γρανίτη 2800 0,02 3,5 0,006 39,3 50,2 48,0 57,4
3. Θερμομόνωση 25 0,03 0,035 0,857 31,4 35,4 34,6 38,0
4. Τούβλα 1000 0,19 0,465 0,409 28,4 29,6 29,4 30,5
5. Κονίαμα 1800 0,02 0,87 0,023 28,2 29,3 29,1 30,0
εσ. αεσ = 8.14 0,123 27,0 27,0 27,0 27,0
K = Uvalue = 1/ΣR (W/m2K) 0,602 7,4 14,0 12,7 18,4

Tsurf max (*C) 39,3 50,3 48,1 57,5

Tsurf mean (*C) 29,7 32,7 31,9 34,1
2
Συμβατική κατασκευή p d λ R=d/λ

(kg/m3) (m) (W/mK) (m2K/W)
εξ. αεξ = 23.26 0,043
1. Κονίαμα 1800 0,02 0,87 0,023
2. Τούβλα 1000 0,09 0,465 0,194
3. Θερμομόνωση 25 0,05 0,035 1,429
4. Τούβλα 1000 0,09 0,465 0,194
5. Κονίαμα 1800 0,02 0,87 0,023
εσ. αεσ = 8.14 0,123
K = Uvalue = 1/ΣR (W/m2K) 0,493
Τσιμεντοσανίδες - Διάκενο p d λ R=d/λ

(kg/m3) (m) (W/mK) (m2K/W)
εξ. αεξ = 23.26 0,043
1. Τσιμεντοσανίδα 0,02 #DIV/0!
2. Στεγάνωση 1500 0,005 0,23 0,022
3. Διάκενο 0,02 0,180
4. Τούβλα 1000 0,09 0,465 0,194
5. Θερμομόνωση 25 0,05 0,035 1,429
6. Τούβλα 1000 0,09 0,465 0,194
7. Κονίαμα 1800 0,02 0,87 0,023
εσ. αεσ = 8.14 0,123
ΣΥΝΟΛΟ ΣR (m2K/W) #DIV/0!
K = Uvalue = 1/ΣR (W/m2K) #DIV/0!
Τσιμεντοσανίδες p d λ R=d/λ
Αεριζόμενη πρόσοψη (kg/m3) (m) (W/mK) (m2K/W)
εξ. αεξ = 23.26 0,043
2. Στεγάνωση 1500 0,005 0,23 0,022
3. Διάκενο αερισμού 0,025 0,200
4. Θερμομόνωση 25 0,03 0,035 0,857
5. Τούβλα 1000 0,19 0,465 0,409
6. Κονίαμα 1800 0,02 0,87 0,023
εσ. αεσ = 8.14 0,123
Τσιμεντοπλακίδια μικρού πάχους p d λ R=d/λ

(kg/m3) (m) (W/mK) (m2K/W)
εξ. αεξ = 23.26 0,043
1. Τσιμεντοπλακίδια 0,01 #DIV/0!
2. Ισχυρό κονίαμα ή κόλλα 2000 0,015 1,4 0,011
3. Κονίαμα 1800 0,015 0,87 0,017
4. Τούβλα 1000 0,09 0,465 0,194
5. Θερμομόνωση 25 0,05 0,035 1,429
6. Τούβλα 1000 0,09 0,465 0,194
7. Κονίαμα 1800 0,02 0,87 0,023
εσ. αεσ = 8.14 0,123
3
Διακοσμητικοί οπτόπλινθοι p d λ R=d/λ

(kg/m3) (m) (W/mK) (m2K/W)
εξ. αεξ = 23.26 0,043
1. Διακοσμητικοί οπτόπλινθοι 1700 0,05 0,74 0,068
2. Ισχυρό κονίαμα 2000 0,015 1,4 0,011
3. Τούβλα 1000 0,09 0,465 0,194
4. Θερμομόνωση 25 0,05 0,035 1,429
5. Τούβλα 1000 0,09 0,465 0,194
6. Κονίαμα 1800 0,02 0,87 0,023
εσ. αεσ = 8.14 0,123
K = Uvalue = 1/ΣR (W/m2K) 0,480

εξ. αεξ = 23.26 0,043
3. Θερμομόνωση 25 0,03 0,035 0,857
4. Τούβλα 1000 0,19 0,465 0,409
5. Κονίαμα 1800 0,02 0,87 0,023
εσ. αεσ = 8.14 0,123
K = Uvalue = 1/ΣR (W/m2K) 0,581
Κεραμικά πλακίδια p d λ R=d/λ T max (*C)

(kg/m3) (m) (W/mK) (m2K/W) Νάσπρο Νμαύρο Δάσπρο Δμαύρο
εξ. αεξ = 23.26 0,043 34,7 34,7 34,5 34,5
38,1 47,1 44,0 54,3
1. Κεραμικά πλακίδια 2000 0,015 1 0,015 38,0 47,0 43,9 54,1
3. Κονίαμα 1800 0,015 0,87 0,017 37,9 46,7 43,6 53,7
4. Τούβλα 1000 0,09 0,465 0,194 36,8 44,8 42,0 51,1
5. Θερμομόνωση 25 0,05 0,035 1,429 29,1 30,8 30,2 32,1
6. Τούβλα 1000 0,09 0,465 0,194 28,0 28,9 28,6 29,5
7. Κονίαμα 1800 0,02 0,87 0,023 27,9 28,6 28,4 29,2
εσ. αεσ = 8.14 0,123 27,0 27,0 27,0 27,0
K = Uvalue = 1/ΣR (W/m2K) 0,488 5,4 9,8 8,3 13,3

Tsurf max (*C) 38,1 47,1 44,0 54,3

Tsurf mean (*C) 29,1 31,7 30,5 33,4
4
Κεραμικά πάνελ p d λ R=d/λ T max (*C)
Αεριζόμενη πρόσοψη (kg/m3) (m) (W/mK) (m2K/W) Νάσπρο Νμαύρο Δάσπρο Δμαύρο
εξ. αεξ = 23.26 0,043 34,7 34,7 34,5 34,5
38,1 47,1 44,0 54,3
1. Κεραμικά πάνελ 2250 0,015 1 0,015 38,0 46,9 43,8 54,1
3. Θερμομόνωση 25 0,03 0,035 0,857 31,0 34,2 33,1 36,8
4. Τούβλα 1000 0,19 0,465 0,409 28,3 29,3 28,9 30,1
5. Κονίαμα 1800 0,02 0,87 0,023 28,1 29,0 28,7 29,7
εσ. αεσ = 8.14 0,123 27,0 27,0 27,0 27,0
K = Uvalue = 1/ΣR (W/m2K) 0,599 6,6 12,0 10,2 16,4

Tsurf max (*C) 38,1 47,1 44,0 54,3

Tsurf mean (*C) 29,1 31,7 30,5 33,4

Αεριζόμενη πρόσοψη (kg/m3) (m) (W/mK) (m2K/W) Νάσπρο Νκαφέ Δάσπρο Δκαφέ
εξ. αεξ = 23.26 0,043 34,7 34,7 34,5 34,5
39,7 48,9 44,1 52,0
1. Διάτρητα κεραμικά πάνελ 1667 0,015 0,68 0,022 39,5 48,6 43,9 51,7
3. Θερμομόνωση 25 0,03 0,035 0,857 31,5 34,8 33,1 35,9
4. Τούβλα 1000 0,19 0,465 0,409 28,4 29,5 28,9 29,8
5. Κονίαμα 1800 0,02 0,87 0,023 28,3 29,2 28,7 29,5
εσ. αεσ = 8.14 0,123 27,0 27,0 27,0 27,0
K = Uvalue = 1/ΣR (W/m2K) 0,596 7,6 13,1 10,2 14,9

Tsurf max (*C) 39,7 48,9 44,1 52,0

Tsurf mean (*C) 29,6 31,9 30,7 32,6
Σύνθετα πάνελ ξύλου p d λ R=d/λ T max (*C)

Διάκενο (kg/m3) (m) (W/mK) (m2K/W) Νανοιχ. Νσκούρο Δανοιχτ. Δσκούρο
εξ. αεξ = 23.26 0,043 34,7 34,7 34,5 34,5
42,3 47,6 51,8 59,6
1. Σύνθετα πάνελ ξύλου 1400 0,01 0,18 0,056 41,9 47,1 51,2 58,8
3. Κονίαμα 1800 0,015 0,87 0,017 40,3 45,0 48,6 55,4
4. Τούβλα 1000 0,09 0,465 0,194 39,1 43,2 46,5 52,7
5. Θερμομόνωση 25 0,05 0,035 1,429 29,5 30,4 31,1 32,4
6. Τούβλα 1000 0,09 0,465 0,194 28,3 28,7 29,0 29,7
7. Κονίαμα 1800 0,02 0,87 0,023 28,1 28,5 28,8 29,4
εσ. αεσ = 8.14 0,123 27,0 27,0 27,0 27,0
K = Uvalue = 1/ΣR (W/m2K) 0,435 6,7 9,0 10,8 14,2
5
Tsurf max (*C) 42,3 47,6 51,8 59,6

Tsurf mean (*C) 30,2 31,6 32,7 34,6

Αεριζόμενη πρόσοψη (kg/m3) (m) (W/mK) (m2K/W) Νανοιχ. Νσκούρο Δανοιχτ. Δσκούρο
εξ. αεξ = 23.26 0,043 34,7 34,7 34,5 34,5
42,3 47,6 51,8 59,6
3. Θερμομόνωση 25 0,03 0,035 0,857 32,3 34,2 35,7 38,4
4. Τούβλα 1000 0,19 0,465 0,409 28,7 29,3 29,7 30,6
5. Κονίαμα 1800 0,02 0,87 0,023 28,5 29,0 29,4 30,2
εσ. αεσ = 8.14 0,123 27,0 27,0 27,0 27,0
K = Uvalue = 1/ΣR (W/m2K) 0,585 8,9 12,0 14,5 19,1

Tsurf max (*C) 42,3 47,6 51,8 59,6

Tsurf mean (*C) 30,2 31,6 32,7 34,6
ΣΤ. ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΜΕΤΑΛΛΩΝ
Σύνθετα πάνελ αλουμινίου p d λ R=d/λ T max (*C)

εξ. αεξ = 23.26 0,043 34,7 34,7 34,5 34,5
37,3 51,2 44,5 66,3
1. Σύνθετα πάνελ αλουμινίου 1375 0,004 0,29 0,014 37,2 51,0 44,4 66,0
3. Θερμομόνωση 25 0,03 0,035 0,857 30,7 35,7 33,3 41,1
4. Τούβλα 1000 0,19 0,465 0,409 28,2 29,7 29,0 31,4
5. Κονίαμα 1800 0,02 0,87 0,023 28,0 29,4 28,7 30,9
εσ. αεσ = 8.14 0,123 27,0 27,0 27,0 27,0
K = Uvalue = 1/ΣR (W/m2K) 0,599 6,2 14,5 10,5 23,6

Tsurf max (*C) 37,3 51,2 44,5 66,3

Tsurf mean (*C) 29,0 32,6 30,5 35,3
6
Σύνθετα πάνελ χαλκού p Πάχος λ R=d/λ
εξ. αεξ = 23.26 0,043
1. Σύνθετα πάνελ χαλκού 2540 0,005 0,287 0,087
3. Θερμομόνωση 23 0,03 0,035 5,429
4. Τούβλα 1800 0,19 0,465 0,043
5. Κονίαμα 1800 0,02 0,87 0,000
εσ. αεσ = 8.14 0,123
K = Uvalue = 1/ΣR (W/m2K) 0,169
Φύλλα πτυχωτής λαμαρίνας p d λ R=d/λ T max (*C)

(Ανοξείδωτος χάλυβας) (kg/m3) (m) (W/mK) (m2K/W) Ν Δ
εξ. αεξ = 23.26 0,043 34,5 34,7
42,3 47,6
1. Φύλλα πτυχωτής λαμαρίνας 7800 0,0002 204 0,000 42,3 47,6
2. Διάκενο αερισμού 0,02 0,180 41,1 45,9
3. Κονίαμα 1800 0,02 0,87 0,023 40,9 45,7
4. Τούβλα 1000 0,09 0,465 0,194 39,6 43,9
5. Θερμομόνωση 25 0,05 0,035 1,429 29,7 30,6
6. Τούβλα 1000 0,09 0,465 0,194 28,3 28,8
7. Κονίαμα 1800 0,02 0,87 0,023 28,1 28,5
εσ. αεσ = 8.14 0,123 27,0 27,0
K = Uvalue = 1/ΣR (W/m2K) 0,453 6,9 9,3

Tsurf max (*C) 42,3 47,6

Tsurf mean (*C) 30,1 30,1
Μέση ροή θερμότητας (W/m2) 1,4 1,4
Μέγιστη προς μέση ροή θερμ.(W/m2) 0,6 0,9
Μέγιστη ροή θερμότητας (W/m2) 2,0 2,3
Λεπτά μεταλλικά φύλλα p d λ R=d/λ T max (*C)

(Χαλκός) (kg/m3) (m) (W/mK) (m2K/W) Νφυσ. Νπατίνα Δφυσ. Δπατίνα
εξ. αεξ = 23.26 0,043 34,5 34,5 34,7 34,7
41,2 44,1 41,6 48,2
1. Λεπτά μεταλλικά φύλλα 8938 0,0006 350 0,000 41,2 44,1 41,6 48,2
2. Φύλλα αντικολλητής ξυλείας 800 0,025 0,15 0,167 40,1 42,8 40,5 46,6
3. Κονίαμα 1800 0,015 0,87 0,017 40,0 42,7 40,4 46,4
4. Τούβλα 1000 0,09 0,465 0,194 38,8 41,2 39,1 44,5
5. Θερμομόνωση 25 0,05 0,035 1,429 29,5 30,0 29,6 30,7
6. Τούβλα 1000 0,09 0,465 0,194 28,2 28,5 28,3 28,8
7. Κονίαμα 1800 0,02 0,87 0,023 28,1 28,3 28,1 28,6
εσ. αεσ = 8.14 0,123 27,0 27,0 27,0 27,0
K = Uvalue = 1/ΣR (W/m2K) 0,457 6,5 7,8 6,7 9,7

Tsurf max (*C) 41,2 44,1 41,6 48,2

Tsurf mean (*C) 30,7 30,6 31,4 32,1
7
εξ. αεξ = 23.26 0,043 34,5 34,5 34,7 34,7
41,2 44,1 41,6 48,2
2. Ξύλινες δοκοί 500 0,025 0,14 0,179 40,0 42,7 40,4 46,5
3. Κονίαμα 1800 0,015 0,87 0,017 39,9 42,6 40,3 46,3
4. Τούβλα 1000 0,09 0,465 0,194 38,7 41,1 39,0 44,4
5. Θερμομόνωση 25 0,05 0,035 1,429 29,5 30,0 29,5 30,7
6. Τούβλα 1000 0,09 0,465 0,194 28,2 28,5 28,3 28,8
7. Κονίαμα 1800 0,02 0,87 0,023 28,1 28,3 28,1 28,6
εσ. αεσ = 8.14 0,123 27,0 27,0 27,0 27,0
K = Uvalue = 1/ΣR (W/m2K) 0,454 6,5 7,8 6,6 9,6

Tsurf max (*C) 41,2 44,1 41,6 48,2

Tsurf mean (*C) 30,7 30,6 31,4 32,1

(Quartz zinc) (kg/m3) (m) (W/mK) (m2K/W) Νανοιχτ. Νσκούρο Δανοιχτ. Δσκούρο
εξ. αεξ = 23.26 0,043 34,5 34,5 34,7 34,7
43,9 45,7 44,7 49,5
3. Κονίαμα 1800 0,015 0,87 0,017 42,5 44,1 43,2 47,6
4. Τούβλα 1000 0,09 0,465 0,194 41,0 42,5 41,6 45,6
5. Θερμομόνωση 25 0,05 0,035 1,429 30,0 30,3 30,1 30,9
6. Τούβλα 1000 0,09 0,465 0,194 28,5 28,6 28,5 28,9
7. Κονίαμα 1800 0,02 0,87 0,023 28,3 28,4 28,3 28,7
εσ. αεσ = 8.14 0,123 27,0 27,0 27,0 27,0
K = Uvalue = 1/ΣR (W/m2K) 0,457 7,7 8,5 8,1 10,3

Tsurf max (*C) 43,9 45,7 44,7 49,5

Tsurf mean (*C) 31,1 31,3 31,8 32,8
8
(Quartz zinc) (kg/m3) (m) (W/mK) (m2K/W) Νφυσ. Δφυσ. Νπατίνα Δπατίνα
εξ. αεξ = 23.26 0,043 34,5 34,5 34,7 34,7
43,9 45,7 44,7 49,5
2. Ξύλινες δοκοί 500 0,025 0,14 0,179 42,5 44,2 43,3 47,7
3. Κονίαμα 1800 0,015 0,87 0,017 42,4 44,0 43,1 47,5
4. Τούβλα 1000 0,09 0,465 0,194 40,9 42,4 41,6 45,5
5. Θερμομόνωση 25 0,05 0,035 1,429 29,9 30,2 30,1 30,9
6. Τούβλα 1000 0,09 0,465 0,194 28,5 28,6 28,5 28,9
7. Κονίαμα 1800 0,02 0,87 0,023 28,3 28,4 28,3 28,7
εσ. αεσ = 8.14 0,123 27,0 27,0 27,0 27,0
K = Uvalue = 1/ΣR (W/m2K) 0,454 7,7 8,5 8,0 10,2

Tsurf max (*C) 43,9 45,7 44,7 49,5

Tsurf mean (*C) 31,1 31,3 31,8 32,8
9
ΟΨΕΙΣ ΚΤΙΡΙΩΝ - ΜΗ ΜΟΝΩΜΕΝΕΣ
Μέση ροή θερμότητας (Qf/A) mean= Uvalue x (Tsurf mean - Tair mean)

Κονίαμα + μηχανική στήριξη (kg/m3) (m) (W/mK) (m2K/W) Νάσπρο Νσκ.γκρι Δάσπρο Δσκ.γκρι
εξ. αεξ = 23.26 0,043 34,7 34,7 34,5 34,5
36,7 51,7 39,6 58,1
1. Πλάκες από φυσική πέτρα 2600 0,02 2,9 0,007 36,6 51,4 39,5 57,7
3. Τούβλα 1000 0,09 0,465 0,194 33,2 42,9 35,1 47,0
5. Τούβλα 1000 0,09 0,465 0,194 30,1 34,9 31,0 36,9
6. Κονίαμα 1800 0,02 0,87 0,023 29,7 33,9 30,5 35,7
εσ. αεσ = 8.14 0,123 27,0 27,0 27,0 27,0
K = Uvalue = 1/ΣR (W/m2K) 1,685 16,3 41,6 21,2 52,4

Tsurf max (*C) 36,7 51,7 39,6 58,1

Tsurf mean (*C) 30,3 33,5 29,7 34,1

Κονίαμα + μηχανική στήριξη (kg/m3) (m) (W/mK) (m2K/W) Νμπεζ Νμαύρο Δμπεζ Δμαύρο
εξ. αεξ = 23.26 0,043 34,7 34,7 34,5 34,5
39,3 50,3 48,1 57,5
1. Πλάκες από φυσική πέτρα 280 0,02 3,5 0,006 39,2 50,1 47,9 57,2
3. Τούβλα 1000 0,09 0,465 0,194 34,9 42,0 40,6 46,7
5. Τούβλα 1000 0,09 0,465 0,194 30,9 34,4 33,7 36,7
6. Κονίαμα 1800 0,02 0,87 0,023 30,4 33,5 32,9 35,5
εσ. αεσ = 8.14 0,123 27,0 27,0 27,0 27,0
K = Uvalue = 1/ΣR (W/m2K) 1,688 20,8 39,3 35,6 51,5
10
Tsurf max (*C) 39,3 50,3 48,1 57,5

Tsurf mean (*C) 29,7 32,7 31,9 34,1

Αεριζόμενη πρόσοψη (kg/m3) (m) (W/mK) (m2K/W) Νάσπρο Νσκ.γκρι Δάσπρο Δσκ.γκρι
εξ. αεξ = 23.26 0,043 34,7 34,7 34,5 34,5
36,7 51,7 39,6 58,1
4. Τούβλα 1000 0,19 0,465 0,409 29,3 32,8 30,0 34,3
5. Κονίαμα 1800 0,02 0,87 0,023 29,0 32,1 29,6 33,4
εσ. αεσ = 8.14 0,123 27,0 27,0 27,0 27,0
K = Uvalue = 1/ΣR (W/m2K) 1,243 12,1 30,7 15,7 38,7

Tsurf max (*C) 36,7 51,7 39,6 58,1

Tsurf mean (*C) 30,3 33,5 29,7 34,1

Αεριζόμενη πρόσοψη (kg/m3) (m) (W/mK) (m2K/W) Νμπεζ Νμαύρο Δμπεζ Δμαύρο
εξ. αεξ = 23.26 0,043 34,7 34,7 34,5 34,5
39,3 50,3 48,1 57,5
4. Τούβλα 1000 0,19 0,465 0,409 29,9 32,5 32,0 34,2
5. Κονίαμα 1800 0,02 0,87 0,023 29,5 31,8 31,4 33,3
εσ. αεσ = 8.14 0,123 27,0 27,0 27,0 27,0
K = Uvalue = 1/ΣR (W/m2K) 1,245 15,3 29,0 26,3 38,0

Tsurf max (*C) 39,3 50,3 48,1 57,5

Tsurf mean (*C) 29,7 32,7 31,9 34,1
11
Συμβατική κατασκευή p d λ R=d/λ

(kg/m3) (m) (W/mK) (m2K/W)
εξ. αεξ = 23.26 0,043
1. Κονίαμα 1800 0,02 0,87 0,023
2. Τούβλα 1000 0,09 0,465 0,194
4. Τούβλα 1000 0,09 0,465 0,194
5. Κονίαμα 1800 0,02 0,87 0,023
εσ. αεσ = 8.14 0,123
K = Uvalue = 1/ΣR (W/m2K) 1,670
Τσιμεντοσανίδες - Διάκενο p d λ R=d/λ

(kg/m3) (m) (W/mK) (m2K/W)
εξ. αεξ = 23.26 0,043
2. Στεγάνωση 1500 0,005 0,23 0,022
3. Διάκενο 0,02 0,180
4. Τούβλα 1000 0,09 0,465 0,194
6. Τούβλα 1000 0,09 0,465 0,194
7. Κονίαμα 1800 0,02 0,87 0,023
εσ. αεσ = 8.14 0,123
Τσιμεντοσανίδες p d λ R=d/λ
εξ. αεξ = 23.26 0,043
2. Στεγάνωση 1500 0,005 0,23 0,022
5. Τούβλα 1000 0,19 0,465 0,409
6. Κονίαμα 1800 0,02 0,87 0,023
εσ. αεσ = 8.14 0,123
Τσιμεντοπλακίδια μικρού πάχους p d λ R=d/λ

(kg/m3) (m) (W/mK) (m2K/W)
εξ. αεξ = 23.26 0,043
1. Τσιμεντοπλακίδια 0,01 #DIV/0!
2. Ισχυρό κονίαμα ή κόλλα 2000 0,015 1,4 0,011
3. Κονίαμα 1800 0,015 0,87 0,017
4. Τούβλα 1000 0,09 0,465 0,194
6. Τούβλα 1000 0,09 0,465 0,194
7. Κονίαμα 1800 0,02 0,87 0,023
εσ. αεσ = 8.14 0,123
12

(kg/m3) (m) (W/mK) (m2K/W)
εξ. αεξ = 23.26 0,043
2. Ισχυρό κονίαμα 2000 0,015 1,4 0,011
3. Τούβλα 1000 0,09 0,465 0,194
5. Τούβλα 1000 0,09 0,465 0,194
6. Κονίαμα 1800 0,02 0,87 0,023
εσ. αεσ = 8.14 0,123
K = Uvalue = 1/ΣR (W/m2K) 1,529

εξ. αεξ = 23.26 0,043
4. Τούβλα 1000 0,19 0,465 0,409
5. Κονίαμα 1800 0,02 0,87 0,023
εσ. αεσ = 8.14 0,123
K = Uvalue = 1/ΣR (W/m2K) 1,156
Κεραμικά πλακίδια p d λ R=d/λ T max (*C)

(kg/m3) (m) (W/mK) (m2K/W) Νάσπρο Νμαύρο Δάσπρο Δμαύρο
εξ. αεξ = 23.26 0,043 34,7 34,7 34,5 34,5
38,1 47,1 44,0 54,3
1. Κεραμικά πλακίδια 2000 0,015 1 0,015 37,8 46,6 43,6 53,6
3. Κονίαμα 1800 0,015 0,87 0,017 37,3 45,7 42,8 52,4
4. Τούβλα 1000 0,09 0,465 0,194 33,9 39,4 37,5 43,9
6. Τούβλα 1000 0,09 0,465 0,194 30,4 33,1 32,2 35,3
7. Κονίαμα 1800 0,02 0,87 0,023 30,0 32,4 31,6 34,3
εσ. αεσ = 8.14 0,123 27,0 27,0 27,0 27,0
K = Uvalue = 1/ΣR (W/m2K) 1,616 17,9 32,5 27,5 44,1

Tsurf max (*C) 38,1 47,1 44,0 54,3

Tsurf mean (*C) 29,1 31,7 30,5 33,4
13
εξ. αεξ = 23.26 0,043 34,7 34,7 34,5 34,5
38,1 47,1 44,0 54,3
1. Κεραμικά πάνελ 2250 0,015 1 0,015 37,9 46,7 43,7 53,8
4. Τούβλα 1000 0,19 0,465 0,409 29,6 31,7 31,0 33,3
5. Κονίαμα 1800 0,02 0,87 0,023 29,3 31,1 30,5 32,6
εσ. αεσ = 8.14 0,123 27,0 27,0 27,0 27,0
K = Uvalue = 1/ΣR (W/m2K) 1,231 13,7 24,7 20,9 33,6

Tsurf max (*C) 38,1 47,1 44,0 54,3

Tsurf mean (*C) 29,1 31,7 30,5 33,4

Αεριζόμενη πρόσοψη (kg/m3) (m) (W/mK) (m2K/W) Νάσπρο Νκαφέ Δάσπρο Δκαφέ
εξ. αεξ = 23.26 0,043 34,7 34,7 34,5 34,5
39,7 48,9 44,1 52,0
1. Διάτρητα κεραμικά πάνελ 1667 0,015 0,68 0,022 39,4 48,3 43,6 51,3
4. Τούβλα 1000 0,19 0,465 0,409 29,9 32,0 30,9 32,8
5. Κονίαμα 1800 0,02 0,87 0,023 29,6 31,4 30,5 32,1
εσ. αεσ = 8.14 0,123 27,0 27,0 27,0 27,0
K = Uvalue = 1/ΣR (W/m2K) 1,220 15,5 26,7 20,9 30,5

Tsurf max (*C) 39,7 48,9 44,1 52,0

Tsurf mean (*C) 29,6 31,9 30,7 32,6

Διάκενο (kg/m3) (m) (W/mK) (m2K/W) Νανοιχ. Νσκούρο Δανοιχτ. Δσκούρο
εξ. αεξ = 23.26 0,043 34,7 34,7 34,5 34,5
42,3 47,6 51,8 59,6
3. Κονίαμα 1800 0,015 0,87 0,017 37,1 40,7 43,4 48,6
4. Τούβλα 1000 0,09 0,465 0,194 33,7 36,1 37,9 41,3
6. Τούβλα 1000 0,09 0,465 0,194 30,3 31,5 32,4 34,1
7. Κονίαμα 1800 0,02 0,87 0,023 29,9 30,9 31,7 33,2
εσ. αεσ = 8.14 0,123 27,0 27,0 27,0 27,0
K = Uvalue = 1/ΣR (W/m2K) 1,151 17,6 23,7 28,5 37,5
14
Tsurf max (*C) 42,3 47,6 51,8 59,6

Tsurf mean (*C) 30,2 31,6 32,7 34,6

Αεριζόμενη πρόσοψη (kg/m3) (m) (W/mK) (m2K/W) Νανοιχ. Νσκούρο Δανοιχτ. Δσκούρο
εξ. αεξ = 23.26 0,043 34,7 34,7 34,5 34,5
42,3 47,6 51,8 59,6
4. Τούβλα 1000 0,19 0,465 0,409 30,4 31,6 32,5 34,2
5. Κονίαμα 1800 0,02 0,87 0,023 30,0 31,0 31,8 33,3
εσ. αεσ = 8.14 0,123 27,0 27,0 27,0 27,0
K = Uvalue = 1/ΣR (W/m2K) 1,172 17,9 24,2 29,1 38,2

Tsurf max (*C) 42,3 47,6 51,8 59,6

Tsurf mean (*C) 30,2 31,6 32,7 34,6
Σύνθετα πάνελ αλουμινίου p d λ R=d/λ T max (*C)

εξ. αεξ = 23.26 0,043 34,7 34,7 34,5 34,5
37,3 51,2 44,5 66,3
1. Σύνθετα πάνελ αλουμινίου 1375 0,004 0,29 0,014 37,1 50,8 44,2 65,6
4. Τούβλα 1000 0,19 0,465 0,409 29,4 32,6 31,1 36,1
5. Κονίαμα 1800 0,02 0,87 0,023 29,1 31,9 30,6 35,0
εσ. αεσ = 8.14 0,123 27,0 27,0 27,0 27,0
K = Uvalue = 1/ΣR (W/m2K) 1,233 12,7 29,8 21,6 48,4

Tsurf max (*C) 37,3 51,2 44,5 66,3

Tsurf mean (*C) 29,0 32,6 30,5 35,3
15
Σύνθετα πάνελ χαλκού p Πάχος λ R=d/λ
εξ. αεξ = 23.26 0,043
1. Σύνθετα πάνελ χαλκού 2540 0,005 0,287 0,087
4. Τούβλα 1800 0,19 0,465 0,409
5. Κονίαμα 1800 0,02 0,87 0,023
εσ. αεσ = 8.14 0,123
K = Uvalue = 1/ΣR (W/m2K) 1,131
Φύλλα πτυχωτής λαμαρίνας p d λ R=d/λ T max (*C)

(Ανοξείδωτος χάλυβας) (kg/m3) (m) (W/mK) (m2K/W) Ν Δ
εξ. αεξ = 23.26 0,043 34,5 34,7
42,3 47,6
1. Φύλλα πτυχωτής λαμαρίνας 7800 0,0002 204 0,000 42,3 47,6
2. Διάκενο αερισμού 0,02 0,180 38,8 42,8
3. Κονίαμα 1800 0,02 0,87 0,023 38,3 42,2
4. Τούβλα 1000 0,09 0,465 0,194 34,5 37,1
6. Τούβλα 1000 0,09 0,465 0,194 30,7 32,0
7. Κονίαμα 1800 0,02 0,87 0,023 30,3 31,4
εσ. αεσ = 8.14 0,123 27,0 27,0
K = Uvalue = 1/ΣR (W/m2K) 1,284 19,6 26,4

Tsurf max (*C) 42,3 47,6


εξ. αεξ = 23.26 0,043 34,5 34,5 34,7 34,7
41,2 44,1 41,6 48,2
3. Κονίαμα 1800 0,015 0,87 0,017 37,8 40,0 38,1 43,1
4. Τούβλα 1000 0,09 0,465 0,194 34,1 35,6 34,3 37,7
6. Τούβλα 1000 0,09 0,465 0,194 30,5 31,2 30,6 32,3
7. Κονίαμα 1800 0,02 0,87 0,023 30,1 30,7 30,2 31,6
εσ. αεσ = 8.14 0,123 27,0 27,0 27,0 27,0
K = Uvalue = 1/ΣR (W/m2K) 1,316 18,7 22,5 19,2 27,9

Tsurf max (*C) 41,2 44,1 41,6 48,2

Tsurf mean (*C) 30,7 30,6 31,4 32,1
16
εξ. αεξ = 23.26 0,043 34,5 34,5 34,7 34,7
41,2 44,1 41,6 48,2
2. Ξύλινες δοκοί 500 0,025 0,14 0,179 37,9 40,1 38,2 43,3
3. Κονίαμα 1800 0,015 0,87 0,017 37,6 39,8 37,9 42,8
4. Τούβλα 1000 0,09 0,465 0,194 34,0 35,5 34,2 37,5
6. Τούβλα 1000 0,09 0,465 0,194 30,5 31,2 30,6 32,2
7. Κονίαμα 1800 0,02 0,87 0,023 30,1 30,7 30,1 31,6
εσ. αεσ = 8.14 0,123 27,0 27,0 27,0 27,0
K = Uvalue = 1/ΣR (W/m2K) 1,296 18,4 22,2 18,9 27,5

Tsurf max (*C) 41,2 44,1 41,6 48,2

Tsurf mean (*C) 30,7 30,6 31,4 32,1

(Quartz zinc) (kg/m3) (m) (W/mK) (m2K/W) Νανοιχτ. Νσκούρο Δανοιχτ. Δσκούρο
εξ. αεξ = 23.26 0,043 34,5 34,5 34,7 34,7
43,9 45,7 44,7 49,5
3. Κονίαμα 1800 0,015 0,87 0,017 39,8 41,2 40,4 44,1
4. Τούβλα 1000 0,09 0,465 0,194 35,5 36,4 35,9 38,3
6. Τούβλα 1000 0,09 0,465 0,194 31,2 31,6 31,4 32,6
7. Κονίαμα 1800 0,02 0,87 0,023 30,7 31,1 30,9 31,9
εσ. αεσ = 8.14 0,123 27,0 27,0 27,0 27,0
K = Uvalue = 1/ΣR (W/m2K) 1,316 22,2 24,6 23,3 29,6

Tsurf max (*C) 43,9 45,7 44,7 49,5

Tsurf mean (*C) 31,1 31,3 31,8 32,8
17
(Quartz zinc) (kg/m3) (m) (W/mK) (m2K/W) Νφυσ. Δφυσ. Νπατίνα Δπατίνα
εξ. αεξ = 23.26 0,043 34,5 34,5 34,7 34,7
43,9 45,7 44,7 49,5
2. Ξύλινες δοκοί 500 0,025 0,14 0,179 40,0 41,4 40,6 44,3
3. Κονίαμα 1800 0,015 0,87 0,017 39,6 41,0 40,2 43,8
4. Τούβλα 1000 0,09 0,465 0,194 35,4 36,3 35,8 38,1
6. Τούβλα 1000 0,09 0,465 0,194 31,1 31,6 31,3 32,5
7. Κονίαμα 1800 0,02 0,87 0,023 30,6 31,0 30,8 31,8
εσ. αεσ = 8.14 0,123 27,0 27,0 27,0 27,0
K = Uvalue = 1/ΣR (W/m2K) 1,296 21,9 24,2 22,9 29,2

Tsurf max (*C) 43,9 45,7 44,7 49,5

Tsurf mean (*C) 31,1 31,3 31,8 32,8
18
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 4.Α.2: ΥΠΟΛΟΓΙ∑ΜΟΙ ΘΕΡΜΙΚΗ∑ ∑ΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ∑ ∑Ε ΩΜΑΤΑ

ΚΤΙΡΙΩΝ
Δ Ω Μ Α ΤΑ Κ Τ Ι Ρ Ι Ω Ν - ΜΟΝΩΜΕΝΑ
Μέση ροή θερμότητας (Qf/A) mean= Uvalue x (Tsurf mean - Tair mean inside)
Μη βατό δώμα p d λ R=d/λ T max (*C)

(kg/m3) (m) (W/mK) (m2K/W) χαλίκι χώμα αν. χώμα σκ.
εξ. αεξ = 23.26 0,043 34,5 34,5 34,5
45,5 57,2 63,0
7. Χαλίκια 1800 0,1 0,7 0,143 44,2 55,1 60,5
6. Γεωύφασμα 0,005 0,000 44,2 55,1 60,5
5. Θερμομόνωση (XPS) 25 0,05 0,035 1,429 31,1 33,8 35,1
4. Υγρομόνωση 1100 0,005 0,17 0,029 30,9 33,3 34,5
3. Ελαφροσκυρόδεμα κλίσεων 320 0,1 0,58 0,172 29,3 30,8 31,5
2. Πλάκα οπλισμένου σκυροδέματος 2400 0,14 2,03 0,069 28,7 29,7 30,3
1. Κονίαμα 1800 0,015 0,87 0,017 28,5 29,5 29,9
εσ. αεσ = 8.14 0,123 27,0 27,0 27,0
K = Uvalue = 1/ΣR (W/m2K) 0,494
Q/A = K (Tsurf εξ - Tsurf εσ) 9,1 14,9 17,8

Tsurf max (*C) 45,5 57,2 63,0

Tsurf mean (*C) 31,3 34,7 35,9
Μέση ροή θερμότητας (W/m2) 2,1 3,8 4,4
Μέγιστη προς μέση ροή θερμ.(W/m2) 0,6 0,9 1,1
Μέγιστη ροή θερμότητας (W/m2) 2,7 4,7 5,5
Μη βατό φυτεμένο δώμα p d λ R=d/λ T max (*C)

(Εκτατικού τύπου) (kg/m3) (m) (W/mK) (m2K/W) γρασίδι χώμα αν. χώμα σκ.
εξ. αεξ = 23.26 0,043 34,5 34,5 34,5
39,9 57,2 63,0
10. Στρώση φύτευσης (αργιλλώδες) 1600 0,1 0,25 0,400 37,8 52,2 57,0
9. Γεωύφασμα 0,005 0,000 37,8 52,2 57,0
8. Αποστραγγιστική στρώση 1800 0,05 0,7 0,071 37,4 51,3 55,9
7. Προστασία από ρίζες (PVC) 1500 0,005 0,23 0,022 37,3 51,0 55,6
6. Υγρομόνωση 1100 0,005 0,17 0,029 37,1 50,6 55,2
4. Θερμομόνωση 25 0,05 0,035 1,429 28,5 30,5 31,2
3. Φράγμα υδρατμών 1100 0,005 0,17 0,029 28,4 30,2 30,8
1. Κονίαμα 1800 0,015 0,87 0,017 27,9 29,1 29,5
εσ. αεσ = 8.14 0,123 27,0 27,0 27,0
K = Uvalue = 1/ΣR (W/m2K) 0,416
1
Tsurf max (*C) 39,9 57,2 63,0

Tsurf mean (*C) 27,1 34,7 35,9

(Εντατικού τύπου) (kg/m3) (m) (W/mK) (m2K/W) γρασίδι χώμα αν. χώμα σκ.
εξ. αεξ = 23.26 0,043 34,5 34,5 34,5
39,9 57,2 63,0
10. Στρώση φύτευσης 1600 0,9 0,25 3,600 32,0 38,7 41,0
9. Γεωύφασμα 0,005 0,000 32,0 38,7 41,0
6. Υγρομόνωση 1100 0,005 0,17 0,029 31,1 36,7 38,5
4. Θερμομόνωση 25 0,05 0,035 1,429 27,6 28,4 28,7
3. Φράγμα υδρατμών 1100 0,005 0,17 0,029 27,6 28,3 28,5
1. Κονίαμα 1800 0,015 0,87 0,017 27,4 27,9 28,0
εσ. αεσ = 8.14 0,123 27,0 27,0 27,0
K = Uvalue = 1/ΣR (W/m2K) 0,170

Tsurf max (*C) 39,9 57,2 63,0

Tsurf mean (*C) 27,1 34,7 35,9
Βατό δώμα p d λ R=d/λ T max (*C)

Πλάκες μαρμάρου (kg/m3) (m) (W/mK) (m2K/W) άσπρο α.γκρι σκ.γκρι
εξ. αεξ = 23.26 0,043 34,5 34,5 34,5
34,8 41,4 53,8
10. Πλάκες από φυσική πέτρα 2600 0,028 2,9 0,010 34,8 41,4 53,8
9. Αμμος 1800 0,015 0,7 0,021 34,7 41,2 53,5
8. Υαλοϋφασμα 0,005 0,000 34,7 41,2 53,5
7. Χαλίκια 1800 0,03 0,7 0,043 34,5 40,9 52,9
6. Γεωύφασμα 0,005 0,000 34,5 40,9 52,9
5. Θερμομόνωση 25 0,05 0,035 1,429 28,8 30,4 33,3
4. Υγρομόνωση 1100 0,005 0,17 0,029 28,7 30,2 32,9
1. Κονίαμα 1800 0,015 0,87 0,017 27,7 28,3 29,4
εσ. αεσ = 8.14 0,123 27,0 27,0 27,0
K = Uvalue = 1/ΣR (W/m2K) 0,511
2
Tsurf max (*C) 34,8 41,4 53,8

Tsurf mean (*C) 28,7 31,2 36,7

Πλάκες γρανίτη (kg/m3) (m) (W/mK) (m2K/W) μπεζ γκρι
εξ. αεξ = 23.26 0,043 34,5 34,5
47,6 58,6
10. Πλάκες από φυσική πέτρα 2800 0,028 3,5 0,008 47,5 58,5
9. Αμμος 1800 0,015 0,7 0,021 47,3 58,1
8. Υαλοϋφασμα 0,005 0,000 47,3 58,1
7. Χαλίκια 1800 0,03 0,7 0,043 46,8 57,4
6. Γεωύφασμα 0,005 0,000 46,8 57,4
5. Θερμομόνωση 25 0,05 0,035 1,429 31,8 34,3
4. Υγρομόνωση 1100 0,005 0,17 0,029 31,5 33,9
3. Ελαφροσκυρόδεμα κλίσεων 320 0,1 0,58 0,172 29,7 31,1
2. Πλάκα οπλισμένου σκυροδέματος 2400 0,14 2,03 0,069 28,9 30,0
1. Κονίαμα 1800 0,015 0,87 0,017 28,7 29,7
εσ. αεσ = 8.14 0,123 27,0 27,0
K = Uvalue = 1/ΣR (W/m2K) 0,512
Q/A = K (Tsurf εξ - Tsurf εσ) 10,5 16,2

Tsurf max (*C) 47,6 58,6


εξ. αεξ = 23.26 0,043 34,5 34,5 34,5
34,8 41,4 53,8
7. Ισχυρή τσιμεντοκονία 2000 0,02 1,4 0,014 34,7 41,2 53,5
6. Γεωύφασμα 0,005 0,000 34,7 41,2 53,5
5. Θερμομόνωση 25 0,05 0,035 1,429 28,9 30,4 33,4
4. Υγρομόνωση 1100 0,005 0,17 0,029 28,7 30,2 33,0
1. Κονίαμα 1800 0,015 0,87 0,017 27,7 28,3 29,3
εσ. αεσ = 8.14 0,123 27,0 27,0 27,0
K = Uvalue = 1/ΣR (W/m2K) 0,525

3
Tsurf max (*C) 34,8 41,4 53,8
Tsurf mean (*C) 28,7 31,2 36,7

εξ. αεξ = 23.26 0,043 34,5 34,5
47,6 58,6
7. Ισχυρή τσιμεντοκονία 2000 0,02 1,4 0,014 47,4 58,2
6. Γεωύφασμα 0,005 0,000 47,4 58,2
5. Θερμομόνωση 25 0,05 0,035 1,429 31,9 34,5
4. Υγρομόνωση 1100 0,005 0,17 0,029 31,6 34,0
1. Κονίαμα 1800 0,015 0,87 0,017 28,8 29,8
εσ. αεσ = 8.14 0,123 27,0 27,0
K = Uvalue = 1/ΣR (W/m2K) 0,525

Tsurf max (*C) 47,6 58,6


(kg/m3) (m) (W/mK) (m2K/W) γκρι άσπρο
εξ. αεξ = 23.26 0,043 34,5 34,5
47,1 44,4
7. Γαρμπιλομπετόν 2400 0,06 1,51 0,040 46,7 44,0
6. Πλαστική υφαντή λινάτσα 0,005 0,000 46,7 44,0
5. Θερμομόνωση 25 0,05 0,035 1,429 31,7 31,1
4. Υγρομόνωση 1100 0,005 0,17 0,029 31,4 30,8
1. Κονίαμα 1800 0,015 0,87 0,017 28,7 28,5
εσ. αεσ = 8.14 0,123 27,0 27,0
K = Uvalue = 1/ΣR (W/m2K) 0,520

Tsurf max (*C) 47,6 58,6

4
Βατό δώμα p d λ R=d/λ
(kg/m3) (m) (W/mK) (m2K/W)
εξ. αεξ = 23.26 0,043
8. Τσιμεντοκονίαμα 2000 0,03 1,4 0,021
7. Οπλισμένο σκυρόδεμα 2400 0,06 1,51 0,040
6. Φύλλο PVC 1500 0,005 0,23 0,022
5. Θερμομόνωση 25 0,05 0,035 1,429
4. Υγρομόνωση 1100 0,005 0,17 0,029
3. Ελαφροσκυρόδεμα κλίσεων 320 0,1 0,58 0,172
2. Πλάκα οπλισμένου σκυροδέματος 2400 0,14 2,03 0,069
1. Κονίαμα 1800 0,015 0,87 0,017
εσ. αεσ = 8.14 0,123
K = Uvalue = 1/ΣR (W/m2K) 0,509
Q/A = K (Tsurf εξ - Tsurf εσ)

Απλές και αυλακωτές πλάκες (kg/m3) (m) (W/mK) (m2K/W) άσπρο γκρι κόκκινο γκρι ///
εξ. αεξ = 23.26 0,043 34,5 34,5 34,5 34,5
37,8 45,6 46,5 48,0
8. Πλάκες από τσιμέντο 2222 0,03 1,45 0,021 37,7 45,4 46,3 47,8
7. Χαλίκια 1800 0,055 0,7 0,079 37,3 44,7 45,5 46,9
6. Υαλοϋφασμα 0,005 0,000 37,3 44,7 45,5 46,9
5. Θερμομόνωση 25 0,05 0,035 1,429 29,5 31,3 31,5 31,8
4. Υγρομόνωση 1100 0,005 0,17 0,029 29,3 31,0 31,2 31,5
3. Ελαφροσκυρόδεμα κλίσεων 320 0,1 0,58 0,172 28,4 29,4 29,5 29,7
2. Πλάκα οπλισμένου σκυροδέματος 2400 0,14 2,03 0,069 28,0 28,7 28,8 28,9
1. Κονίαμα 1800 0,015 0,87 0,017 27,9 28,6 28,6 28,8
εσ. αεσ = 8.14 0,123 27,0 27,0 27,0 27,0
K = Uvalue = 1/ΣR (W/m2K) 0,505
Q/A = K (Tsurf εξ - Tsurf εσ) 5,4 9,4 9,8 10,6

Tsurf max (*C) 37,8 45,6 46,5 48,0

Tsurf mean (*C) 30,1 33,1 33,6 34,0

Μωσαϊκές (λεπτό / χοντρό) (kg/m3) (m) (W/mK) (m2K/W) άσπρο γκρι άσπρο γκρι
εξ. αεξ = 23.26 0,043 34,5 34,5 34,5 34,5
38,1 55,6 39,0 54,8
7. Χαλίκια 1800 0,055 0,7 0,079 37,5 54,2 38,4 53,4
6. Υαλοϋφασμα 0,005 0,000 37,5 54,2 38,4 53,4
5. Θερμομόνωση 25 0,05 0,035 1,429 29,5 33,6 29,7 33,4
4. Υγρομόνωση 1100 0,005 0,17 0,029 29,4 33,1 29,6 33,0
1. Κονίαμα 1800 0,015 0,87 0,017 27,9 29,4 28,0 29,3
εσ. αεσ = 8.14 0,123 27,0 27,0 27,0 27,0
K = Uvalue = 1/ΣR (W/m2K) 0,505
5
Tsurf max (*C) 38,1 55,6 39,0 54,8

Tsurf mean (*C) 30,5 37,0 30,6 36,4

Βοτσαλόπλακες (kg/m3) (m) (W/mK) (m2K/W) άσπρο γκρι
εξ. αεξ = 23.26 0,043 34,5 34,5
39,6 53,4
8. Πλάκες από τσιμέντο 2222 0,03 1,45 0,021 39,5 53,1
7. Χαλίκια 1800 0,055 0,7 0,079 39,0 52,1
6. Υαλοϋφασμα 0,005 0,000 39,0 52,1
5. Θερμομόνωση 25 0,05 0,035 1,429 29,9 33,0
4. Υγρομόνωση 1100 0,005 0,17 0,029 29,7 32,7
1. Κονίαμα 1800 0,015 0,87 0,017 28,1 29,2
εσ. αεσ = 8.14 0,123 27,0 27,0
K = Uvalue = 1/ΣR (W/m2K) 0,505

Tsurf max (*C) 39,6 53,4


εξ. αεξ = 23.26 0,043 34,5 34,5 34,5 34,5
37,8 45,6 46,5 48,0
7. Κονίαμα 2000 0,02 1,4 0,014 37,6 45,3 46,2 47,7
6. Ασφαλτόπανο 1100 0,005 0,17 0,029 37,5 45,0 45,9 47,3
5. Θερμομόνωση 25 0,05 0,035 1,429 29,5 31,3 31,6 31,9
4. Υγρομόνωση 1100 0,005 0,17 0,029 29,4 31,1 31,3 31,6
1. Κονίαμα 1800 0,015 0,87 0,017 27,9 28,6 28,7 28,8
εσ. αεσ = 8.14 0,123 27,0 27,0 27,0 27,0
K = Uvalue = 1/ΣR (W/m2K) 0,515

6
Tsurf max (*C) 37,8 45,6 46,5 48,0
Tsurf mean (*C) 30,1 33,1 33,6 34,0

εξ. αεξ = 23.26 0,043 34,5 34,5 34,5 34,5
38,1 55,6 39,0 54,8
7. Κονίαμα 2000 0,02 1,4 0,014 37,9 55,1 38,8 54,3
6. Ασφαλτόπανο 1100 0,005 0,17 0,029 37,8 54,7 38,6 53,9
5. Θερμομόνωση 25 0,05 0,035 1,429 29,6 33,7 29,8 33,5
4. Υγρομόνωση 1100 0,005 0,17 0,029 29,4 33,2 29,6 33,1
1. Κονίαμα 1800 0,015 0,87 0,017 27,9 29,4 28,0 29,4
εσ. αεσ = 8.14 0,123 27,0 27,0 27,0 27,0
K = Uvalue = 1/ΣR (W/m2K) 0,515

Tsurf max (*C) 38,1 55,6 39,0 54,8

Tsurf mean (*C) 30,5 37,0 30,6 36,4

εξ. αεξ = 23.26 0,043 34,5 34,5
39,6 53,4
7. Κονίαμα 2000 0,02 1,4 0,014 39,4 53,0
6. Ασφαλτόπανο 1100 0,005 0,17 0,029 39,2 52,6
5. Θερμομόνωση 25 0,05 0,035 1,429 29,9 33,2
4. Υγρομόνωση 1100 0,005 0,17 0,029 29,8 32,8
1. Κονίαμα 1800 0,015 0,87 0,017 28,1 29,3
εσ. αεσ = 8.14 0,123 27,0 27,0
K = Uvalue = 1/ΣR (W/m2K) 0,515

Tsurf max (*C) 39,6 53,4

7
Αεριζόμενο δώμα p d λ R=d/λ T max (*C)
εξ. αεξ = 23.26 0,043 34,5 34,5 34,5 34,5
37,8 45,6 46,5 48,0
6. Διάκενο με ξύλινα δοκάρια 0,03 0,250 36,4 43,3 44,0 45,4
5. Θερμομόνωση 25 0,05 0,035 1,429 29,3 30,9 31,1 31,4
4. Υγρομόνωση 1100 0,005 0,17 0,029 29,1 30,7 30,8 31,1
1. Κονίαμα 1800 0,015 0,87 0,017 27,8 28,4 28,5 28,6
εσ. αεσ = 8.14 0,123 27,0 27,0 27,0 27,0
K = Uvalue = 1/ΣR (W/m2K) 0,464

Tsurf max (*C) 37,8 45,6 46,5 48,0

Tsurf mean (*C) 30,1 33,1 33,6 34,0

εξ. αεξ = 23.26 0,043 34,5 34,5 34,5 34,5
38,1 55,6 39,0 54,8
5. Θερμομόνωση 25 0,05 0,035 1,429 29,3 33,0 29,5 32,9
4. Υγρομόνωση 1100 0,005 0,17 0,029 29,2 32,6 29,4 32,5
1. Κονίαμα 1800 0,015 0,87 0,017 27,9 29,2 27,9 29,1
εσ. αεσ = 8.14 0,123 27,0 27,0 27,0 27,0
K = Uvalue = 1/ΣR (W/m2K) 0,464

Tsurf max (*C) 38,1 55,6 39,0 54,8

Tsurf mean (*C) 30,5 37,0 30,6 36,4
8
εξ. αεξ = 23.26 0,043 34,5 34,5
39,6 53,4
6. Διάκενο με ξύλινα δοκάρια 0,03 0,250 38,0 50,1
5. Θερμομόνωση 25 0,05 0,035 1,429 29,7 32,6
4. Υγρομόνωση 1100 0,005 0,17 0,029 29,5 32,2
1. Κονίαμα 1800 0,015 0,87 0,017 28,0 29,0
εσ. αεσ = 8.14 0,123 27,0 27,0
K = Uvalue = 1/ΣR (W/m2K) 0,464

Tsurf max (*C) 39,6 53,4


(kg/m3) (m) (W/mK) (m2K/W) άσπρο γκρι μαύρο
εξ. αεξ = 23.26 0,043 33,9 33,9 33,9
39,2 45,2 53,3
8. Κεραμικά πλακίδια 2000 0,015 1,2 0,013 39,1 45,1 53,1
7. Κονίαμα 2000 0,02 1,4 0,014 39,0 44,9 52,9
6. Ασφαλτόπανο 1100 0,005 0,17 0,029 38,8 44,7 52,5
5. Θερμομόνωση 25 0,05 0,035 1,429 29,9 31,3 33,2
4. Υγρομόνωση 1100 0,005 0,17 0,029 29,7 31,0 32,8
1. Κονίαμα 1800 0,015 0,87 0,017 28,0 28,6 29,2
εσ. αεσ = 8.14 0,123 27,0 27,0 27,0
K = Uvalue = 1/ΣR (W/m2K) 0,516

Tsurf max (*C) 39,2 45,2 53,3

Tsurf mean (*C) 28,0 29,7 32,2
9
(kg/m3) (m) (W/mK) (m2K/W) μπεζ καφέ
εξ. αεξ = 23.26 0,043 34,5 34,5
42,7 48,3
8. Κεραμικοί κυβόλιθοι 1920 0,03 0,84 0,036 42,4 47,9
7. Κονίαμα 2000 0,02 1,4 0,014 42,3 47,8
6. Ασφαλτόπανο 1100 0,005 0,17 0,029 42,1 47,4
5. Θερμομόνωση 25 0,05 0,035 1,429 30,6 31,9
4. Υγρομόνωση 1100 0,005 0,17 0,029 30,4 31,6
1. Κονίαμα 1800 0,015 0,87 0,017 28,3 28,8
εσ. αεσ = 8.14 0,123 27,0 27,0
K = Uvalue = 1/ΣR (W/m2K) 0,510

Tsurf max (*C) 42,7 48,3


(kg/m3) (m) (W/mK) (m2K/W) teak merbau
εξ. αεξ = 23.26 0,043 34,5 34,5
52,9 57,4
7. Ξύλινες σανίδες (σκληρή τροπική) 1040 0,025 0,29 0,086 51,9 56,2
5. Θερμομόνωση 25 0,05 0,035 1,429 32,3 33,2
4. Υγρομόνωση 1100 0,005 0,17 0,029 32,0 32,8
1. Κονίαμα 1800 0,015 0,87 0,017 28,9 29,3
εσ. αεσ = 8.14 0,123 27,0 27,0
K = Uvalue = 1/ΣR (W/m2K) 0,451

Tsurf max (*C) 52,9 57,4

10
Αεριζόμενο, Μη βατό δώμα p d λ R=d/λ T max (*C)

εξ. αεξ = 23.26 0,043 33,9 33,9 33,9
38,9 45,4 58,9
7. Σύνθετα πάνελ αλουμινίου 1375 0,004 0,29 0,014 38,8 45,3 58,7
6. Διάκενο με ?στηρίγματα? 0,03 0,250 37,4 43,1 55,0
5. Θερμομόνωση 25 0,05 0,035 1,429 29,5 30,9 33,7
4. Υγρομόνωση 1100 0,005 0,17 0,029 29,4 30,6 33,3
1. Κονίαμα 1800 0,015 0,87 0,017 27,9 28,4 29,5
εσ. αεσ = 8.14 0,123 27,0 27,0 27,0
K = Uvalue = 1/ΣR (W/m2K) 0,466

Tsurf max (*C) 38,9 45,4 58,9

Tsurf mean (*C) 30,5 30,2 34,3
Μη βατό δώμα p d λ R=d/λ T

(kg/m3) (m) (W/mK) (m2K/W) (*C)
εξ. αεξ = 23.26 0,043 34,5
38,9
7. Ασφαλτόπανο με ανακλ. επίστρ. 1360 0,0025 0,17 0,015 38,8
6. Ασφαλτόπανο 1100 0,005 0,17 0,029 38,6
5. Θερμομόνωση 25 0,05 0,035 1,429 29,8
4. Υγρομόνωση 1100 0,005 0,17 0,029 29,6
3. Ελαφροσκυρόδεμα κλίσεων 320 0,1 0,58 0,172 28,6
2. Πλάκα οπλισμένου σκυροδέματος 2400 0,14 2,03 0,069 28,1
1. Κονίαμα 1800 0,015 0,87 0,017 28,0
εσ. αεσ = 8.14 0,123 27,0
K = Uvalue = 1/ΣR (W/m2K) 0,519
Q/A = K (Tsurf εξ - Tsurf εσ) 6,2

Tsurf max (*C) 46,8

Tsurf mean (*C) 30,0
Μέση ροή θερμότητας (W/m2) 1,6
Μέγιστη προς μέση ροή θερμ.(W/m2) 0,9
Μέγιστη ροή θερμότητας (W/m2) 2,4
11
(kg/m3) (m) (W/mK) (m2K/W) χοντρές λεπτές
εξ. αεξ = 23.26 0,043 34,5 34,5
65,5 70,0
6. Ασφαλτόπανο με ορυκτές ψηφίδες 1100 0,005 0,17 0,029 64,9 69,3
5. Ασφαλτόπανο 1100 0,005 0,17 0,029 64,3 68,7
3. Θερμομόνωση 25 0,05 0,035 1,429 32,1 32,7
1. Κονίαμα 1800 0,015 0,87 0,017 30,3 30,7
εσ. αεσ = 8.14 0,123 27,0 27,0
K = Uvalue = 1/ΣR (W/m2K) 0,523

Tsurf max (*C) 65,5 70,0

12
Δ Ω Μ Α ΤΑ Κ Τ Ι Ρ Ι Ω Ν - ΜΗ ΜΟΝΩΜΕΝΑ
Μέση ροή θερμότητας (Qf/A) mean= Uvalue x (Tsurf mean - Tair mean)

(kg/m3) (m) (W/mK) (m2K/W) χαλίκι χώμα αν. χώμα σκ.
εξ. αεξ = 23.26 0,043 34,5 34,5 34,5
45,5 57,2 63,0
7. Χαλίκια 1800 0,1 0,7 0,143 41,1 50,0 54,4
6. Γεωύφασμα 0,005 0,000 41,1 50,0 54,4
4. Υγρομόνωση 1100 0,005 0,17 0,029 40,2 48,5 52,6
1. Κονίαμα 1800 0,015 0,87 0,017 32,1 35,4 37,0
εσ. αεσ = 8.14 0,123 27,0 27,0 27,0
K = Uvalue = 1/ΣR (W/m2K) 1,676

Tsurf max (*C) 45,5 57,2 63,0

Tsurf mean (*C) 31,3 34,7 35,9

(Εκτατικού τύπου) (kg/m3) (m) (W/mK) (m2K/W) γρασίδι χώμα αν. χώμα σκ.
εξ. αεξ = 23.26 0,043 34,5 34,5 34,5
39,9 57,2 63,0
10. Στρώση φύτευσης (αργιλλώδες) 1600 0,1 0,25 0,400 34,6 44,8 48,3
9. Γεωύφασμα 0,005 0,000 34,6 44,8 48,3
6. Υγρομόνωση 1100 0,005 0,17 0,029 33,0 41,0 43,7
3. Φράγμα υδρατμών 1100 0,005 0,17 0,029 30,3 34,8 36,3
1. Κονίαμα 1800 0,015 0,87 0,017 29,2 32,1 33,1
εσ. αεσ = 8.14 0,123 27,0 27,0 27,0
K = Uvalue = 1/ΣR (W/m2K) 1,024
13
Tsurf max (*C) 39,9 57,2 63,0

Tsurf mean (*C) 27,1 34,7 35,9

(Εντατικού τύπου) (kg/m3) (m) (W/mK) (m2K/W) γρασίδι χώμα αν. χώμα σκ.
εξ. αεξ = 23.26 0,043 34,5 34,5 34,5
39,9 57,2 63,0
10. Στρώση φύτευσης 1600 0,9 0,25 3,600 29,5 32,8 34,0
9. Γεωύφασμα 0,005 0,000 29,5 32,8 34,0
6. Υγρομόνωση 1100 0,005 0,17 0,029 28,3 30,1 30,7
3. Φράγμα υδρατμών 1100 0,005 0,17 0,029 27,7 28,7 29,0
1. Κονίαμα 1800 0,015 0,87 0,017 27,5 28,1 28,3
εσ. αεσ = 8.14 0,123 27,0 27,0 27,0
K = Uvalue = 1/ΣR (W/m2K) 0,224
Χρονική υστέρηση (time lag) (h) ψ 0,75

Tsurf max (*C) 39,9 57,2 63,0

Tsurf mean (*C) 27,1 34,7 35,9

εξ. αεξ = 23.26 0,043 34,5 34,5 34,5
34,8 41,4 53,8
9. Αμμος 1800 0,015 0,7 0,021 34,3 40,6 52,2
8. Υαλοϋφασμα 0,005 0,000 34,3 40,6 52,2
7. Χαλίκια 1800 0,03 0,7 0,043 33,7 39,4 50,0
6. Γεωύφασμα 0,005 0,000 33,7 39,4 50,0
4. Υγρομόνωση 1100 0,005 0,17 0,029 33,3 38,6 48,6
1. Κονίαμα 1800 0,015 0,87 0,017 29,5 31,5 35,4
εσ. αεσ = 8.14 0,123 27,0 27,0 27,0
K = Uvalue = 1/ΣR (W/m2K) 1,895
14
Tsurf max (*C) 34,8 41,4 53,8

Tsurf mean (*C) 28,7 31,2 36,7

εξ. αεξ = 23.26 0,043 34,5 34,5
47,6 58,6
9. Αμμος 1800 0,015 0,7 0,021 46,4 56,8
8. Υαλοϋφασμα 0,005 0,000 46,4 56,8
7. Χαλίκια 1800 0,03 0,7 0,043 44,8 54,3
6. Γεωύφασμα 0,005 0,000 44,8 54,3
4. Υγρομόνωση 1100 0,005 0,17 0,029 43,6 52,5
1. Κονίαμα 1800 0,015 0,87 0,017 33,5 37,0
εσ. αεσ = 8.14 0,123 27,0 27,0
K = Uvalue = 1/ΣR (W/m2K) 1,901

Tsurf max (*C) 47,6 58,6


εξ. αεξ = 23.26 0,043 34,5 34,5 34,5
34,8 41,4 53,8
7. Ισχυρή τσιμεντοκονία 2000 0,02 1,4 0,014 34,4 40,7 52,5
6. Γεωύφασμα 0,005 0,000 34,4 40,7 52,5
4. Υγρομόνωση 1100 0,005 0,17 0,029 33,9 39,8 50,9
1. Κονίαμα 1800 0,015 0,87 0,017 29,7 32,0 36,3
εσ. αεσ = 8.14 0,123 27,0 27,0 27,0
K = Uvalue = 1/ΣR (W/m2K) 2,097

15
Tsurf max (*C) 34,8 41,4 53,8
Tsurf mean (*C) 28,7 31,2 36,7

εξ. αεξ = 23.26 0,043 34,5 34,5
47,6 58,6
7. Ισχυρή τσιμεντοκονία 2000 0,02 1,4 0,014 46,7 57,2
6. Γεωύφασμα 0,005 0,000 46,7 57,2
4. Υγρομόνωση 1100 0,005 0,17 0,029 45,4 55,2
1. Κονίαμα 1800 0,015 0,87 0,017 34,2 38,0
εσ. αεσ = 8.14 0,123 27,0 27,0
K = Uvalue = 1/ΣR (W/m2K) 2,104

Tsurf max (*C) 47,6 58,6


(kg/m3) (m) (W/mK) (m2K/W) γκρι άσπρο
εξ. αεξ = 23.26 0,043 34,5 34,5
47,1 44,4
7. Γαρμπιλομπετόν 2400 0,06 1,51 0,040 45,5 43,0
6. Πλαστική υφαντή λινάτσα 0,005 0,000 45,5 43,0
4. Υγρομόνωση 1100 0,005 0,17 0,029 44,3 42,0
1. Κονίαμα 1800 0,015 0,87 0,017 33,8 32,8
εσ. αεσ = 8.14 0,123 27,0 27,0
K = Uvalue = 1/ΣR (W/m2K) 2,026

Tsurf max (*C) 47,6 58,6

16
Βατό δώμα p d λ R=d/λ
(kg/m3) (m) (W/mK) (m2K/W)
εξ. αεξ = 23.26 0,043
8. Τσιμεντοκονίαμα 2000 0,03 1,4 0,021
7. Οπλισμένο σκυρόδεμα 2400 0,06 1,51 0,040
6. Φύλλο PVC 1500 0,005 0,23 0,022
4. Υγρομόνωση 1100 0,005 0,17 0,029
3. Ελαφροσκυρόδεμα κλίσεων 320 0,1 0,58 0,172
2. Πλάκα οπλισμένου σκυροδέματος 2400 0,14 2,03 0,069
1. Κονίαμα 1800 0,015 0,87 0,017
εσ. αεσ = 8.14 0,123
K = Uvalue = 1/ΣR (W/m2K) 1,863
Q/A = K (Tsurf εξ - Tsurf εσ)

εξ. αεξ = 23.26 0,043 34,5 34,5 34,5 34,5
37,8 45,6 46,5 48,0
7. Χαλίκια 1800 0,055 0,7 0,079 35,9 42,3 43,0 44,2
6. Υαλοϋφασμα 0,005 0,000 35,9 42,3 43,0 44,2
4. Υγρομόνωση 1100 0,005 0,17 0,029 35,3 41,3 42,0 43,1
1. Κονίαμα 1800 0,015 0,87 0,017 30,2 32,6 32,8 33,3
εσ. αεσ = 8.14 0,123 27,0 27,0 27,0 27,0
K = Uvalue = 1/ΣR (W/m2K) 1,808

Tsurf max (*C) 37,8 45,6 46,5 48,0

Tsurf mean (*C) 30,1 33,1 33,6 34,0

εξ. αεξ = 23.26 0,043 34,5 34,5 34,5 34,5
38,1 55,6 39,0 54,8
7. Χαλίκια 1800 0,055 0,7 0,079 36,1 50,5 36,8 49,8
6. Υαλοϋφασμα 0,005 0,000 36,1 50,5 36,8 49,8
4. Υγρομόνωση 1100 0,005 0,17 0,029 35,5 48,9 36,2 48,3
1. Κονίαμα 1800 0,015 0,87 0,017 30,3 35,6 30,6 35,3
εσ. αεσ = 8.14 0,123 27,0 27,0 27,0 27,0
K = Uvalue = 1/ΣR (W/m2K) 1,808
17
Tsurf max (*C) 38,1 55,6 39,0 54,8

Tsurf mean (*C) 30,5 37,0 30,6 36,4

εξ. αεξ = 23.26 0,043 34,5 34,5
39,6 53,4
7. Χαλίκια 1800 0,055 0,7 0,079 37,3 48,7
6. Υαλοϋφασμα 0,005 0,000 37,3 48,7
4. Υγρομόνωση 1100 0,005 0,17 0,029 36,7 47,3
1. Κονίαμα 1800 0,015 0,87 0,017 30,8 34,9
εσ. αεσ = 8.14 0,123 27,0 27,0
K = Uvalue = 1/ΣR (W/m2K) 1,808

Tsurf max (*C) 39,6 53,4


(kg/m3) (m) (W/mK) (m2K/W) άσπρο γκρι κόκκινο γκρι ///
εξ. αεξ = 23.26 0,043 34,5 34,5 34,5 34,5
37,8 45,6 46,5 48,0
7. Κονίαμα 2000 0,02 1,4 0,014 37,1 44,5 45,3 46,7
6. Ασφαλτόπανο 1100 0,005 0,17 0,029 36,5 43,4 44,2 45,5
4. Υγρομόνωση 1100 0,005 0,17 0,029 35,9 42,3 43,1 44,3
1. Κονίαμα 1800 0,015 0,87 0,017 30,5 33,0 33,3 33,8
εσ. αεσ = 8.14 0,123 27,0 27,0 27,0 27,0
K = Uvalue = 1/ΣR (W/m2K) 1,942
Χρονική υστέρηση (time lag) (h) ψ v

18
Tsurf max (*C) 37,8 45,6 46,5 48,0
Tsurf mean (*C) 30,1 33,1 33,6 34,0

εξ. αεξ = 23.26 0,043 34,5 34,5 34,5 34,5
38,1 55,6 39,0 54,8
7. Κονίαμα 2000 0,02 1,4 0,014 37,4 53,8 38,3 53,1
6. Ασφαλτόπανο 1100 0,005 0,17 0,029 36,8 52,2 37,6 51,5
4. Υγρομόνωση 1100 0,005 0,17 0,029 36,2 50,6 36,9 49,9
1. Κονίαμα 1800 0,015 0,87 0,017 30,6 36,2 30,9 36,0
εσ. αεσ = 8.14 0,123 27,0 27,0 27,0 27,0
K = Uvalue = 1/ΣR (W/m2K) 1,942

Tsurf max (*C) 38,1 55,6 39,0 54,8

Tsurf mean (*C) 30,5 37,0 30,6 36,4

εξ. αεξ = 23.26 0,043 34,5 34,5
39,6 53,4
7. Κονίαμα 2000 0,02 1,4 0,014 38,8 51,8
6. Ασφαλτόπανο 1100 0,005 0,17 0,029 38,1 50,3
4. Υγρομόνωση 1100 0,005 0,17 0,029 37,4 48,8
1. Κονίαμα 1800 0,015 0,87 0,017 31,1 35,5
εσ. αεσ = 8.14 0,123 27,0 27,0
K = Uvalue = 1/ΣR (W/m2K) 1,942

Tsurf max (*C) 39,6 53,4

19
εξ. αεξ = 23.26 0,043 34,5 34,5 34,5 34,5
37,8 45,6 46,5 48,0
4. Υγρομόνωση 1100 0,005 0,17 0,029 33,3 37,9 38,4 39,3
1. Κονίαμα 1800 0,015 0,87 0,017 29,5 31,3 31,5 31,8
εσ. αεσ = 8.14 0,123 27,0 27,0 27,0 27,0
K = Uvalue = 1/ΣR (W/m2K) 1,380

Tsurf max (*C) 37,8 45,6 46,5 48,0

Tsurf mean (*C) 30,1 33,1 33,6 34,0

εξ. αεξ = 23.26 0,043 34,5 34,5 34,5 34,5
38,1 55,6 39,0 54,8
4. Υγρομόνωση 1100 0,005 0,17 0,029 33,5 43,8 34,0 43,3
1. Κονίαμα 1800 0,015 0,87 0,017 29,5 33,5 29,7 33,4
εσ. αεσ = 8.14 0,123 27,0 27,0 27,0 27,0
K = Uvalue = 1/ΣR (W/m2K) 1,380

Tsurf max (*C) 38,1 55,6 39,0 54,8

Tsurf mean (*C) 32,5 43,7 33,0 43,2
20
εξ. αεξ = 23.26 0,043 34,5 34,5
39,6 53,4
4. Υγρομόνωση 1100 0,005 0,17 0,029 34,4 42,5
1. Κονίαμα 1800 0,015 0,87 0,017 29,9 33,0
εσ. αεσ = 8.14 0,123 27,0 27,0
K = Uvalue = 1/ΣR (W/m2K) 1,380

Tsurf max (*C) 39,6 53,4


εξ. αεξ = 23.26 0,043 33,9 33,9 33,9
39,2 45,2 53,3
8. Κεραμικά πλακίδια 2000 0,015 1,2 0,013 38,9 44,8 52,7
7. Κονίαμα 2000 0,02 1,4 0,014 38,6 44,2 51,9
6. Ασφαλτόπανο 1100 0,005 0,17 0,029 37,9 43,2 50,4
4. Υγρομόνωση 1100 0,005 0,17 0,029 37,2 42,1 48,9
1. Κονίαμα 1800 0,015 0,87 0,017 31,0 32,9 35,6
εσ. αεσ = 8.14 0,123 27,0 27,0 27,0
K = Uvalue = 1/ΣR (W/m2K) 1,961

Tsurf max (*C) 39,6 53,4 53,3

Tsurf mean (*C) 28,0 29,7 32,2
21
(kg/m3) (m) (W/mK) (m2K/W) μπεζ καφέ
εξ. αεξ = 23.26 0,043 34,5 34,5
42,7 48,3
8. Κεραμικοί κυβόλιθοι 1920 0,03 0,84 0,036 41,6 46,9
7. Κονίαμα 2000 0,02 1,4 0,014 41,2 46,3
6. Ασφαλτόπανο 1100 0,005 0,17 0,029 40,4 45,1
4. Υγρομόνωση 1100 0,005 0,17 0,029 39,5 44,0
1. Κονίαμα 1800 0,015 0,87 0,017 31,9 33,6
εσ. αεσ = 8.14 0,123 27,0 27,0
K = Uvalue = 1/ΣR (W/m2K) 1,875

Tsurf max (*C) 39,6 53,4


(kg/m3) (m) (W/mK) (m2K/W) teak merbau
εξ. αεξ = 23.26 0,043 34,5 34,5
52,9 57,4
7. Ξύλινες σανίδες (σκληρή τροπική) 1040 0,025 0,29 0,086 50,1 54,1
4. Υγρομόνωση 1100 0,005 0,17 0,029 40,9 43,3
1. Κονίαμα 1800 0,015 0,87 0,017 32,4 33,4
εσ. αεσ = 8.14 0,123 27,0 27,0
K = Uvalue = 1/ΣR (W/m2K) 1,266

Tsurf max (*C) 52,9 57,4

22
Αεριζόμενο, Μη βατό δώμα p d λ R=d/λ T max (*C)

εξ. αεξ = 23.26 0,043 33,9 33,9 33,9
38,9 45,4 58,9
7. Σύνθετα πάνελ αλουμινίου 1375 0,004 0,29 0,014 38,7 45,0 58,3
6. Διάκενο με ?στηρίγματα? 0,03 0,250 34,5 38,6 47,2
4. Υγρομόνωση 1100 0,005 0,17 0,029 34,0 37,9 45,9
1. Κονίαμα 1800 0,015 0,87 0,017 29,7 31,3 34,4
εσ. αεσ = 8.14 0,123 27,0 27,0 27,0
K = Uvalue = 1/ΣR (W/m2K) 1,393

Tsurf max (*C) 38,9 45,4 58,9

Tsurf mean (*C) 30,5 30,2 34,3
Μη βατό δώμα p d λ R=d/λ T

(kg/m3) (m) (W/mK) (m2K/W) (*C)
εξ. αεξ = 23.26 0,043 34,5
38,9
7. Ασφαλτόπανο με ανακλ. επίστρ. 1360 0,0025 0,17 0,015 38,5
6. Ασφαλτόπανο 1100 0,005 0,17 0,029 37,8
4. Υγρομόνωση 1100 0,005 0,17 0,029 37,1
3. Ελαφροσκυρόδεμα κλίσεων 320 0,1 0,58 0,172 33,0
2. Πλάκα οπλισμένου σκυροδέματος 2400 0,14 2,03 0,069 31,4
1. Κονίαμα 1800 0,015 0,87 0,017 31,0
εσ. αεσ = 8.14 0,123 27,0
K = Uvalue = 1/ΣR (W/m2K) 2,008
Q/A = K (Tsurf εξ - Tsurf εσ) 23,9

Tsurf max (*C) 38,9

Tsurf mean (*C) 30,0
Μέση ροή θερμότητας (W/m2) 6,0
Μέγιστη προς μέση ροή θερμ.(W/m2) 5,4
Μέγιστη ροή θερμότητας (W/m2) 11,4
23
(kg/m3) (m) (W/mK) (m2K/W) χοντρές λεπτές
εξ. αεξ = 23.26 0,043 34,5 34,5
65,5 70,0
6. Ασφαλτόπανο με ορυκτές ψηφίδες 1100 0,005 0,17 0,029 63,2 67,4
5. Ασφαλτόπανο 1100 0,005 0,17 0,029 60,8 64,8
1. Κονίαμα 1800 0,015 0,87 0,017 40,2 41,8
εσ. αεσ = 8.14 0,123 27,0 27,0
K = Uvalue = 1/ΣR (W/m2K) 2,069

Tsurf max (*C) 65,5 70,0

24
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 4.Β: ΥΠΟΛΟΓΙ∑ΜΟΙ ΕΜΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΗ∑ ΕΝΕΡΓΕΙΑ∑ ∑Ε ΥΠΑΙΘΡΙΟΥ∑

ΧΩΡΟΥ∑, ∑Ε ΟΨΕΙ∑ ΚΑΙ ∑Ε ΩΜΑΤΑ ΚΤΙΡΙΩΝ
Παρ ρτη α Π.4.Β.: ∑ νδεση περιβαλλοντικ επ δραση ε την κατασκευ
Π.4Β.1. Α∑ΤΙΚΟΙ ΥΠΑΙΘΡΙΟΙ ΧΩΡΟΙ

Κοιν στοιχε α κατασκευ p d E.E. E.E. E.E. στρ ση
(περ πτωση β ση ) (kg/m3) (m) (kWh/kg) (kWh/m3) (kWh/m2)
1. ∑υ πυκνω νο χ α 0
2. Α οχ λικο 1800 0,1 0,032 57,6 5,76
∑ΥΝΟΛΟ 0,1 5,76
∑η ε ωση:
Οι τι ε περιεχ ενη εν ργεια (Ε.Ε.) περιλα β νονται στον Π νακα 5.1 του Κεφαλα ου 5.
∑υντο ογραφ ε : p _ πυκν τητα, d _ π χο στρ ση , Ε.Ε._ Ε περιεχ ενη Εν ργεια
Χ α ρ d E.E. E.E. E.E.

3 3 2
kg/m m kWh/kg kWh/m kWh/m
1. ∑υ πυκνω νο 0
χ α
2. Χ α φ τευση 0
∑ΥΝΟΛΟ 0
Χαλ κια ρ d E.E. E.E. E.E.

3 3 2
χ α
2. Α οχ λικο 1800 0,1 0,032 57,6 5,76
∑ΥΝΟΛΟ 0,1 5,76
Α οχ λικο ρ d E.E. E.E. E.E.

3 3 2
χ α
2. Α οχ λικο 1800 0,1 0,032 57,6 5,76
3. ο 1800 0,025 0,032 57,6 1,44
4. Α οχ λικο 1800 0,05 0,032 57,6 2,88
∑ΥΝΟΛΟ 0,175 10,08
1
Επιφ νεια Ε.Α.Χ.Α. ρ d E.E. E.E. E.E.

3 3 2
χ α
2. Α οχ λικο 1800 0,2 0,032 57,6 11,52
3. Γεω φασ α 0,005
4. Μ γ α Ε.Α.Χ.Α. 1900 0,1 0,939 1784,1 178,41
∑ΥΝΟΛΟ 0,305 189,93
Πλ κε ρ d E.E. E.E. E.E.

3 3 2
(εν ξηρ ) kg/m m kWh/kg kWh/m kWh/m
χ α
2. Α οχ λικο 1800 0,1 0,032 57,6 5,76
3.α Πλ κε 2600 0,0035 0,616 1601,6 56,06
3.β Πλ κε 2600 0,05 0,616 1601,6 80,08
∑ΥΝΟΛΟ 3.α 0,135 61,82
∑ΥΝΟΛΟ 3.β 0,15 85,84

3 3 2
(πλωτ επ στρ.) kg/m m kWh/kg kWh/m kWh/m
χ α
2. Α οχ λικο 1800 0,1 0,032 57,6 5,76
1
3. Ελαφρ ο. σ. 1000 0,1 0,806 806 80,60
2
4. Κον α α 2000 0,025 0,57 1139 28,48
5. Πλ κε 2600 0,025 0,616 1601,6 40,04
∑ΥΝΟΛΟ 0,25 154,88
1
ο.σ. _ οπλισ νο σκυρ δε α
2
Κον α α _ ισχυρ τσι εντοκον α α
2
Κυβ λιθοι ρ d E.E. E.E. E.E.

3 3 2
χ α
2. Α οχ λικο 1800 0,1 0,032 57,6 5,76
3. ο 1800 0,04 0,029 52,8 2,11
4. Κυβ λιθοι 2600 0,05 0,616 1601,6 80,08
5. Κυβ λιθοι 2600 0,1 0,616 1601,6 160,16
∑ΥΝΟΛΟ 3.α 0,19 87,952
∑ΥΝΟΛΟ 3.β 0,24 168,032

3 3 2
χ α
2. Α οχ λικο 1800 0,1 0,032 57,6 5,76
3. Ελαφρ ο.σ. 1000 0,1 0,806 806 80,60
4. Κον α α 2000 0,02 0,574 1148 22,96
5. Κυβ λιθοι 2600 0,035 0,616 1601,6 56,06
∑ΥΝΟΛΟ 0,255 165,38
Γ.1. Χυτ επιστρ σει
Κον α α ρ d E.E. E.E. E.E.

3 3 2
χ α
2. Α οχ λικο 1800 0,1 0,032 57,6 5,76
3. Ελαφρ ο.σ. 1000 0,1 0,806 806 80,60
4. Κον α α 2000 0,025 0,57 1139 28,48
∑ΥΝΟΛΟ 0,225 114,84
∑τα πωτ ρ d E.E. E.E. E.E.

3 3 2
σκυρ δε α kg/m m kWh/kg kWh/m kWh/m
χ α
2. Α οχ λικο 1800 0,1 0,032 57,6 5,76
3. Ελαφρ ο.σ. 1000 0,1 0,806 806 80,60
4. ∑τα πωτ 1800 0,05 0,234 421,2 21,06
σκυρ δε α
∑ΥΝΟΛΟ 0,25 101,66
3
Γαρ πιλ δε α ρ d E.E. E.E. E.E.

3 3 2
χ α
2. Α οχ λικο 1800 0,1 0,032 57,6 5,76
3. Ελαφρ ο.σ. 1000 0,1 0,806 806 80,60
4. Γαρ πιλ δε α 1800 0,05 0,806 1450,8 72,54
∑ΥΝΟΛΟ 0,25 153,14
Γ.2. Τυποποιη να στοιχε α απ τσι ντο

3 3 2
χ α
2. Α οχ λικο 1800 0,1 0,032 57,6 5,76
3. Πλ κε 2222 0,03 0,504 1119,33 33,58
∑ΥΝΟΛΟ 0,13 39,34

3 3 2
χ α
2. Α οχ λικο 1800 0,1 0,032 57,6 5,76
3. Ελαφρ ο.σ. 1000 0,1 0,806 806 80,60
4. Κον α α 2000 0,025 0,57 1139 28,48
5. Πλ κε 2222 0,025 0,504 1119,33 27,98
∑ΥΝΟΛΟ 0,25 142,82

3 3 2
χ α
2. Α οχ λικο 1800 0,1 0,032 57,6 5,76
3. Α ο 1800 0,05 0,029 52,8 2,64
4. Κυβ λιθοι 2083 0,1 0,513 1068,58 106,86
∑ΥΝΟΛΟ 0,25 115,26
4

3 3 2
χ α
2. Α οχ λικο 1800 0,1 0,032 57,6 5,76
3. Ελαφρ ο.σ. 1000 0,1 0,806 806 80,60
4. Κον α α 2000 0,025 0,57 1139 28,48
5. Κυβ λιθοι 2083 0,06 0,513 1068,58 64,11
∑ΥΝΟΛΟ 0,285 178,95

3 3 2
χ α
2. Α οχ λικο 1800 0,1 0,032 57,6 5,76
3. Α ο 1800 0,04 0,029 52,8 2,11
4.α Κυβ λιθοι 1920 0,05 1,111 2133,12 106,66
4.β Κυβ λιθοι 1920 0,1 1,111 2133,12 213,31
∑ΥΝΟΛΟ 4.α 0,19 114,528
∑ΥΝΟΛΟ 4.β 0,24 221,184

3 3 2
χ α
2. Α οχ λικο 1800 0,1 0,032 57,6 5,76
3. Ελαφρ ο.σ. 1000 0,1 0,806 806 80,60
4. Κον α α 2000 0,025 0,57 1139 28,48
5. Κυβ λιθοι 1920 0,05 1,111 2133,12 106,66
∑ΥΝΟΛΟ 0,275 221,49
5
∑αν δε ρ d E.E. E.E. E.E.

3 3 2
(κολλητ ) kg/m m kWh/kg kWh/m kWh/m
χ α
2. Ελαφρ ο.σ. 1000 0,1 0,806 806 80,60
3. Κον α α 2000 0,01 0,57 1139 11,39
4. Ξ λινε σαν δε 1040 0,025 0,71 737,984 18,45
∑ΥΝΟΛΟ 0,135 110,44

3 3 2
(κολλητ ) kg/m m kWh/kg kWh/m kWh/m
χ α
2. Ελαφρ ο.σ. 1000 0,1 0,806 806 80,60
3. Φ λλα 800 0,015 1,78 1424,192 21,36
αντικολλητ
ξυλε α
4. Ξ λινε σαν δε 1040 0,025 0,71 737,984 18,45
∑ΥΝΟΛΟ 0,14 120,41

3 3 2
(σε απ σταση) kg/m m kWh/kg kWh/m kWh/m
χ α
2. Ελαφρ ο.σ. 1000 0,1 0,806 806 80,60
3. Φ ροντα 0,015
στοιχε α
4. Ξ λινε σαν δε 1040 0,025 0,71 737,984 18,45
∑ΥΝΟΛΟ 0,14 99,05
∑Τ. ΜΕΤΑΛΛΙΚΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ
6
Οδ στρω α ρ d E.E. E.E. E.E.

3 3 2
ασφ. σκυρ δε α kg/m m kWh/kg kWh/m kWh/m
∑υ πυκνω νο 0
χ α
1. Α οχ λικο 1800 0,1 0,032 57,6 5,76
2. Α οχ λικο ε 1955 0,1 0,485 948,17 94,817
σφαλτο
3. Ασφαλτικ 2110 0,08 0,944 1991,84 159,35
σκυρ δε α
∑ΥΝΟΛΟ 0,28 259,92
Π.4Β.2. ΟΨΕΙ∑ ΚΤΙΡΙΩΝ
Κοιν στοιχε α κατασκευ ρ d E.E. E.E. E.E.

3 3 2
(περ πτωση β ση 1) kg/m m kWh/kg kWh/m kWh/m
1. Κον α α 1800 0,02 0,403 724,5 14,49
2. Το βλα (6x9x19 cm) 1800 0,09 0,807 1452,6 130,73
3. Θερ ο νωση (XPS) 23 0,05 27,857 640,719 32,04
2. Το βλα (6x9x19 cm) 1800 0,09 0,807 1452,6 130,73
∑ΥΝΟΛΟ 0,25 307,99

3 3 2
(περ πτωση β ση 2) kg/m m kWh/kg kWh/m kWh/m
1. Κον α α 1800 0,02 0,403 724,5 14,49
2. Το βλα (6x9x19 cm) 1800 0,19 0,807 1452,6 275,99
3. Θερ ο νωση (XPS) 23 0,03 27,857 640,719 19,22
4. ι κενο αερισ ο 0,025 0
∑ΥΝΟΛΟ 0,265 309,71
∑η ε ωση:
Οι τι ε περιεχ ενη εν ργεια (Ε.Ε.) περιλα β νονται στον Π νακα 5.1 του Κεφαλα ου 5.
∑υντο ογραφ ε : p _ πυκν τητα, d _ π χο στρ ση , Ε.Ε._ Ε περιεχ ενη Εν ργεια
7

3 3 2
Κον α α + ηχ. kg/m m kWh/kg kWh/m kWh/m
στ ριξη
1. Κον α α 1800 0,02 0,403 724,5 14,49
2. Το βλα 1800 0,09 0,807 1452,6 130,73
3. Θερ ο νωση 23 0,05 27,857 640,719 32,04
2. Το βλα 1800 0,09 0,807 1452,6 130,73
4. Κον α α 2000 0,015 0,57 1139 17,09
5. Πλ κε 2600 0,02 0,616 1601,6 32,03
∑ΥΝΟΛΟ 0,285 357,11

3 3 2
Αεριζ ενη kg/m m kWh/kg kWh/m kWh/m
πρ σοψη
1. Κον α α 1800 0,02 0,403 724,5 14,49
2. Το βλα 1800 0,19 0,807 1452,6 275,99
3. Θερ ο νωση 23 0,03 27,857 640,719 19,22
4. ι κενο 0,025 0
5. Πλ κε 2600 0,02 0,616 1601,6 32,03
∑ΥΝΟΛΟ 0,285 341,74
∑υ βατικ ρ d E.E. E.E. E.E.

3 3 2
κατασκευ kg/m m kWh/kg kWh/m kWh/m
1. Κον α α 1800 0,02 0,403 724,5 14,49
2. Το βλα 1800 0,09 0,807 1452,6 130,73
3. Θερ ο νωση 23 0,05 27,857 640,719 32,04
2. Το βλα 1800 0,09 0,807 1452,6 130,73
4. Κον α α 1800 0,02 0,403 724,5 14,49
∑ΥΝΟΛΟ 0,27 322,48
8
Τσι εντοσαν δε ρ d E.E. E.E. E.E.

3 3 2
- ι κενο kg/m m kWh/kg kWh/m kWh/m
1. Κον α α 1800 0,02 0,403 724,5 14,49
2. Το βλα 1800 0,09 0,807 1452,6 130,73
3. Θερ ο νωση 23 0,05 27,857 640,719 32,04
2. Το βλα 1800 0,09 1520,4 136,84
4. ι κενο 0,02 0,807 1452,6 0
5. ∑τεγ νωση 1380 0,005 16,699 23044 115,22
(PVC)
6. Τσι εντοσαν δα 0,02 2,638
7. Επ χρισ α 0
∑ΥΝΟΛΟ 0,295 429,32
Τσι εντοσαν δε ρ d E.E. E.E. E.E.

3 3 2
Αεριζ ενη ψη kg/m m kWh/kg kWh/m kWh/m
1. Κον α α 1800 0,02 0,403 724,5 14,49
2. Το βλα 1800 0,19 0,807 1452,6 275,99
3. Θερ ο νωση 23 0,03 27,857 640,719 19,22
4. ι κενο 0,025 0
αερισ ο
5. ∑τεγ νωση 1380 0,005 16,699 23044 115,22
(PVC)
6. Τσι εντοσαν δα 0,02 2,638
7. Επ χρισ α 0
∑ΥΝΟΛΟ 0,29 424,93
Πλακ δια ρ d E.E. E.E. E.E.

3 3 2
ικρο π χου kg/m m kWh/kg kWh/m kWh/m
1. Κον α α 1800 0,02 0,403 724,5 14,49
2. Το βλα 1800 0,09 0,807 1452,6 130,73
3. Θερ ο νωση 23 0,05 27,857 640,719 32,04
2. Το βλα 1800 0,09 0,807 1452,6 130,73
4. Κον α α 1800 0,015 0,403 724,5 10,87
5. Ισχυρ κον α α 2000 0,015 0,57 1139 17,09
κ λλα
6. Πλακ δια 0,01
∑ΥΝΟΛΟ 0,29 335,95
9
ιακοσ ητικο ρ d E.E. E.E. E.E.

3 3 2
οπτ πλινθοι kg/m m kWh/kg kWh/m kWh/m
1. Κον α α 1800 0,02 0,403 724,5 14,49
2. Το βλα 1800 0,09 0,807 1452,6 130,73
3. Θερ ο νωση 23 0,05 27,857 640,719 32,04
2. Το βλα 1800 0,09 0,807 1452,6 130,73
4. Ισχυρ κον α α 2000 0,015 0,57 1139 17,09
5. ιακοσ ητικο 1700 0,05 1,111 1888,7 94,44
οπτ πλινθοι
∑ΥΝΟΛΟ 0,315 419,51
ιακοσ ητικο ρ d E.E. E.E. E.E.

3 3 2
1. Κον α α 1800 0,02 0,403 724,5 14,49
2. Το βλα 1800 0,19 0,807 1452,6 275,99
3. Θερ ο νωση 23 0,03 27,857 640,719 19,22
4. ι κενο 0,025 0
αερισ ο
5. ιακοσ ητικο 1700 0,05 1,111 1888,7 94,44
∑ΥΝΟΛΟ 0,315 404,14
Κερα ικ ρ d E.E. E.E. E.E.

πλακ δια
3 3 2
∑ε επαφ kg/m m kWh/kg kWh/m kWh/m
1. Κον α α 1800 0,02 0,403 724,5 14,49
2. Το βλα 1800 0,09 0,807 1452,6 130,73
3. Θερ ο νωση 23 0,05 27,857 640,719 32,04
2. Το βλα 1800 0,09 0,807 1452,6 130,73
4. Κον α α 1800 0,015 0,403 724,5 10,87
5. Ισχυρ κον α α 2000 0,015 0,57 1139 17,09
κ λλα
6. Κερα ικ 2000 0,015 1,984 3968 59,52
πλακ δια
∑ΥΝΟΛΟ 0,295 395,47
10
Κερα ικ π νελ ρ d E.E. E.E. E.E.

3 3 2
1. Κον α α 1800 0,02 0,403 724,5 14,49
2. Το βλα 1800 0,19 0,807 1452,6 275,99
3. Θερ ο νωση 23 0,03 27,857 640,719 19,22
4. ι κενο 0,025 0
αερισ ο
5.α Κερα ικ π νελ 1667 0,015 1,984 3968 59,52
5.β Κερα ικ π νελ 2250 0,008 1,984 3968 31,74
∑ΥΝΟΛΟ 5.α 0,28 369,23
∑ΥΝΟΛΟ 5.β 0,273 341,45
∑ νθετα π νελ ρ d E.E. E.E. E.E.

3 3 2
ι κενο kg/m m kWh/kg kWh/m kWh/m
1. Κον α α 1800 0,02 0,403 724,5 14,49
2. Το βλα 1800 0,09 0,807 1452,6 130,73
3. Θερ ο νωση 23 0,05 27,857 640,719 32,04
2. Το βλα 1800 0,09 0,807 1452,6 130,73
1. Κον α α 1800 0,015 0,403 724,5 10,87
4. ι κενο 0,03 0
αερισ ο
5. ∑ νθετα π νελ 1400 0,01 21,775 30485,4 304,85
ξ λου
∑ΥΝΟΛΟ 0,305 623,72

3 3 2
1. Κον α α 1800 0,02 0,403 724,5 14,49
2. Το βλα 1800 0,19 0,807 1452,6 275,99
3. Θερ ο νωση 23 0,03 27,857 640,719 19,22
4. ι κενο 0,025 0
αερισ ο
5. ∑ νθετα π νελ 1400 0,01 21,775 30485,4 304,85
ξ λου
∑ΥΝΟΛΟ 0,275 614,56
11

αλου ιν ου
3 3 2
1. Κον α α 1800 0,02 0,403 724,5 14,49
2. Το βλα 1800 0,19 0,807 1452,6 275,99
3. Θερ ο νωση 23 0,03 27,857 640,719 19,22
4. ι κενο 0,025 0
αερισ ο
5. ∑ νθετα π νελ 1375 0,004 39,42 54202,7 216,81
∑ΥΝΟΛΟ 0,269 526,52

χαλκο
3 3 2
Αεριζ ενη kg/m m kWh/kg kWh/m kWh/m
πρ σοψη
1. Κον α α 1800 0,02 0,403 724,5 14,49
2. Το βλα 1800 0,19 0,807 1452,6 275,99
3. Θερ ο νωση 23 0,03 27,857 640,719 19,22
4. ι κενο 0,025 0
αερισ ο
5. ∑ νθετα π νελ 2540 0,005 7,16 18187 90,93
∑ΥΝΟΛΟ 0,27 400,64
Φ λλα πτυχωτ ρ d E.E. E.E. E.E.

λα αρ να
3 3 2
(Ανοξε δωτο kg/m m kWh/kg kWh/m kWh/m
χ λυβα )
1. Κον α α 1800 0,02 0,403 724,5 14,49
2. Το βλα 1800 0,09 0,807 1452,6 130,73
3. Θερ ο νωση 23 0,05 27,857 640,719 32,04
2. Το βλα 1800 0,09 0,807 1452,6 130,73
1. Κον α α 1800 0,02 0,403 724,5 14,49
4. ι κενο 0,02 0
αερισ ο
5. Φ λλα πτυχωτ 7800 0,0002 4,097 31956,6 6,39
λα αρ να
∑ΥΝΟΛΟ 0,2902 328,88
12
Λεπτ εταλλικ ρ d E.E. E.E. E.E.

φ λλα
3 3 2
(Ψευδ ργυρο ) kg/m m kWh/kg kWh/m kWh/m
1. Κον α α 1800 0,02 0,403 724,5 14,49
2. Το βλα 1800 0,09 0,807 1452,6 130,73
3. Θερ ο νωση 23 0,05 27,857 640,719 32,04
2. Το βλα 1800 0,09 0,807 1452,6 130,73
4. Κον α α 1800 0,015 0,403 724,5 10,87
5. Φ λλα 800 0,025 1,78 1424,192 35,60
αντικολλητ
ξυλε α
6. Φ λλα ψευδ ργ. 7200 0,0007 15,267 109921,7 76,95
( ετ λλευ α)
∑ΥΝΟΛΟ 0,2907 431,41

φ λλα
3 3 2
(Ψευδ ργυρο ) kg/m m kWh/kg kWh/m kWh/m
1. Κον α α 1800 0,02 0,403 724,5 14,49
2. Το βλα 1800 0,09 0,807 1452,6 130,73
3. Θερ ο νωση 23 0,05 27,857 640,719 32,04
2. Το βλα 1800 0,09 0,807 1452,6 130,73
4. Κον α α 1800 0,015 0,403 724,5 10,87
5. Ξ λινε δοκο 500 0,025 0,714 357 8,93
6. Φ λλα ψευδ ργ. 7200 0,0007 15,267 109921,7 76,95
( ετ λλευ α)
∑ΥΝΟΛΟ 0,2907 404,73

φ λλα
3 3 2
(Χαλκ ) kg/m m kWh/kg kWh/m kWh/m
1. Κον α α 1800 0,02 0,403 724,5 14,49
2. Το βλα 1800 0,09 0,807 1452,6 130,73
3. Θερ ο νωση 23 0,05 27,857 640,719 32,04
2. Το βλα 1800 0,09 0,807 1452,6 130,73
4. Κον α α 1800 0,015 0,403 724,5 10,87
5. Φ λλα αντ. 800 0,025 1,78 1424,192 35,60
ξυλε α
6.α Φ λλα χαλκο 8938 0,0006 20,363 182006 109,20
( ετ λλευ α)
6.β Φ λλα χαλκο 8938 0,0006 15,973 142762,2 85,66
(50% ανακ.)
∑ΥΝΟΛΟ 7.α 0,2906 463,67
∑ΥΝΟΛΟ 7.β 0,2906 440,12
13

φ λλα
3 3 2
(Χαλκ ) kg/m m kWh/kg kWh/m kWh/m
1. Κον α α 1800 0,02 0,403 724,5 14,49
2. Το βλα 1800 0,09 0,807 1452,6 130,73
3. Θερ ο νωση 23 0,05 27,857 640,719 32,04
2. Το βλα 1800 0,09 0,807 1452,6 130,73
4. Κον α α 1800 0,015 0,403 724,5 10,87
5. Ξ λινε δοκο 500 0,025 0,714 357 8,93
6.α Φ λλα χαλκο 8938 0,0006 20,363 182006, 109,20
( ετ λλευ α) 2
6.β Φ λλα χαλκο 8938 0,0006 15,973 142762,2 85,66
(50% ανακ.)
∑ΥΝΟΛΟ 7.α 0,2906 436,99
∑ΥΝΟΛΟ 7.β 0,2906 413,44
Π.4Β.3. ΩΜΑΤΑ ΚΤΙΡΙΩΝ

3 3 2
(περ πτωση β ση ) kg/m m kWh/kg kWh/m kWh/m
5. Θερ ο νωση (XPS) 23 0,05 27,857 640,719 32,04
4. Υγρο νωση (ασφαλτικ ε βρ.) 1100 0,005 13,88 15268 76,34
3. Ελαφροσκυρ δε α κλ σεων 600 0,1 0,806 483,6 48,36
2. Πλ κα οπλισ νου σκυροδ ατο 2400 0,14 0,694 1665,6 233,18
1. Κον α α 1800 0,015 0,403 724,5 10,87
∑ΥΝΟΛΟ 0,31 400,79
Κοιν στοιχε α κατασκευ ρ d E,E, E,E, E,E,

3 3 2
(παραλλαγ 1) kg/m m kWh/kg kWh/m kWh/m
5. Θερ ο νωση (υαλοβ βακα ) 35 0,05 7,556 264,455 13,22
4. Υγρο νωση (ασφαλτικ ε βρ.) 1100 0,005 13,88 15268 76,34
1. Κον α α 1800 0,015 0,403 724,5 10,87
∑ΥΝΟΛΟ 0,31 381,97

3 3 2
5. Θερ ο νωση (υαλοβ βακα ) 35 0,05 7,556 264,455 13,22
4. Υγρο νωση ( ε βρ νη PVC) 1380 0,005 16,699 23044 115,22
1. Κον α α 1800 0,015 0,403 724,5 10,87
∑ΥΝΟΛΟ 0,31 420,85

3 3 2
5. Θερ ο νωση (XPS) 23 0,05 27,857 640,719 32,04
4. Υγρο νωση ( ε βρ νη PVC) 1380 0,005 17,157 23676,2 118,38
1. Κον α α 1800 0,015 0,403 724,5 10,87
∑ΥΝΟΛΟ 0,31 442,83
14
Μη βατ δ α ρ d E.E. E.E. E.E.

3 3 2
Χαλ κια kg/m m kWh/kg kWh/m kWh/m
7. Χαλ κια 1800 0,1 0,032 57,6 5,76
6. Γεω φασ α 0,005 0,00
5. Θερ ο νωση 23 0,05 27,857 640,719 32,04
4. Υγρο νωση 1100 0,005 13,88 15268 76,34
3. ∑κυρ δε α 600 0,1 0,806 483,6 48,36
κλ σεων
2. Πλ κα ο.σ. 2400 0,14 0,694 1665,6 233,18
1. Κον α α 1800 0,015 0,403 724,5 10,87
∑ΥΝΟΛΟ 0,415 406,55
Μη βατ ρ d E.E. E.E. E.E.

3 3 2
(Φυτε νο δ α kg/m m kWh/kg kWh/m kWh/m
Εκτατικο τ που)
10. ∑τρ ση 0,1 0,00
φ τευση
9. Γεω φασ α 0,005
8. Αποστραγγιστικ 1800 0,05 0,032 57,6 2,88
στρ ση (χαλ κι)
7. Προστασ α απ 1380 0,005 17,157 23676,2 118,38
ρ ζε (PVC)
6. Υγρο νωση 1100 0,005 13,88 15268 76,34
5. ∑κυρ δε α 600 0,1 0,806 483,6 48,36
κλ σεων
4. Θερ ο νωση 23 0,05 27,857 640,719 32,04
3. Φρ γ α 1100 0,005 13,88 15268 76,34
υδρατ ν
2. Πλ κα ο.σ. 2400 0,14 0,694 1665,6 233,18
1. Κον α α 1800 0,015 0,403 724,5 10,87
∑ΥΝΟΛΟ 0,475 598,39
Μη βατ ρ d E.E. E.E. E.E.

3 3 2
(Φυτε νο δ α kg/m m kWh/kg kWh/m kWh/m
Εντατικο τ που)
10. ∑τρ ση 0,9 0,00
φ τευση
9. Γεω φασ α 0,005
8. Αποστραγγιστικ 1800 0,25 0,032 57,6 14,40
στρ ση (χαλ κι)
7. Προστασ α απ 1380 0,005 17,157 23676,2 118,38
ρ ζε (PVC)
6. Υγρο νωση 1100 0,005 13,88 15268 76,34
5. ∑κυρ δε α 600 0,1 0,806 483,6 48,36
κλ σεων
4. Θερ ο νωση 23 0,05 27,857 640,719 32,04
3. Φρ γ α 1100 0,005 13,88 15268 76,34
υδρατ ν
2. Πλ κα ο.σ. 2400 0,14 0,694 1665,6 233,18
1. Κον α α 1800 0,015 0,403 724,5 10,87
∑ΥΝΟΛΟ 1,475 609,91
15
Βατ - Πλ κε ρ d E.E. E.E. E.E.

3 3 2
10. Πλ κε 2600 0,028 0,616 1601,6 44,84
9. ο 1800 0,015 0,032 57,6 0,86
8. Υαλοϋφασ α 0,005
7. Χαλ κια 1800 0,03 0,032 57,6 1,73
6. Γεω φασ α 0,005
5. Θερ ο νωση 23 0,05 27,857 640,719 32,04
4. Υγρο νωση 1100 0,005 13,88 15268 76,34
3. ∑κυρ δε α 600 0,1 0,806 483,6 48,36
κλ σεων
2. Πλ κα ο.σ. 2400 0,14 0,694 1665,6 233,18
1. Κον α α 1800 0,015 0,403 724,5 10,87
∑ΥΝΟΛΟ 0,393 448,22

3 3 2
( ε κον α α) kg/m m kWh/kg kWh/m kWh/m
8. Πλ κε 2600 0,025 0,616 1601,6 40,04
7. Κον α α 2000 0,02 0,57 1139 22,78
6. Γεω φασ α 0,005
5. Θερ ο νωση 23 0,05 27,857 640,719 32,04
4. Υγρο νωση 1100 0,005 13,88 15268 76,34
3. ∑κυρ δε α 600 0,1 0,806 483,6 48,36
κλ σεων
2. Πλ κα ο.σ. 2400 0,14 0,694 1665,6 233,18
1. Κον α α 1800 0,015 0,403 724,5 10,87
∑ΥΝΟΛΟ 0,36 463,61
Βατ δ α ρ d E.E. E.E. E.E.

3 3 2
Γαρ πιλο πετ ν kg/m m kWh/kg kWh/m kWh/m
7. Γαρ πιλο πετ ν 2000 0,06 0,227 454 27,24
6. Πλαστικ υφαντ 0,005
λιν τσα
5. Θερ ο νωση 23 0,05 27,857 640,719 32,04
4. Υγρο νωση 1100 0,005 13,88 15268 76,34
3. ∑κυρ δε α 600 0,1 0,806 483,6 48,36
κλ σεων
2. Πλ κα ο.σ. 2400 0,14 0,694 1665,6 233,18
1. Κον α α 1800 0,015 0,403 724,5 10,87
∑ΥΝΟΛΟ 0,375 428,03
16
Βατ δ α ρ d E.E. E.E. E.E.

Τσι εντοκον α α kg/m3 m
3
kWh/kg kWh/m kWh/m
2
8. Τσι εντοκον α α 2000 0,03 0,57 1139 34,17

7. Οπλισ νο 2400 0,06 0,694 1665,6 99,94
σκυρ δε α
6. Φ λλο PVC 1380 0,005 17,157 23676,2 118,38
5. Θερ ο νωση 23 0,05 27,857 640,719 32,04
4. Υγρο νωση 1100 0,005 13,88 15268 76,34
3. ∑κυρ δε α 600 0,1 0,806 483,6 48,36
κλ σεων
2. Πλ κα ο.σ. 2400 0,14 0,694 1665,6 233,18
1. Κον α α 1800 0,015 0,403 724,5 10,87
∑ΥΝΟΛΟ 0,405 653,27

3 3 2
8. Πλ κε 2222 0,03 0,504 1119,333 33,58
7. Χαλ κια 1800 0,055 0,032 57,6 3,17
6. Υαλοϋφασ α 0,005
5. Θερ ο νωση 23 0,05 27,857 640,719 32,04
4. Υγρο νωση 1100 0,005 13,88 15268 76,34
3. ∑κυρ δε α 600 0,1 0,806 483,6 48,36
κλ σεων
2. Πλ κα ο.σ. 2400 0,14 0,694 1665,6 233,18
1. Κον α α 1800 0,015 0,403 724,5 10,87
∑ΥΝΟΛΟ 0,4 437,54

3 3 2
( ε κον α α) kg/m m kWh/kg kWh/m kWh/m
8. Πλ κε απ 2222 0,025 0,504 1119,333 27,98
τσι ντο
7. Κον α α 2000 0,02 0,57 1139 22,78
6. Ασφαλτ πανο 1100 0,005 13,88 15268 76,34
5. Θερ ο νωση 23 0,05 27,857 640,719 32,04
4. Υγρο νωση 1100 0,005 13,88 15268 76,34
3. ∑κυρ δε α 600 0,1 0,806 483,6 48,36
κλ σεων
2. Πλ κα ο.σ. 2400 0,14 0,694 1665,6 233,18
1. Κον α α 1800 0,015 0,403 724,5 10,87
∑ΥΝΟΛΟ 0,36 527,89
17
Μη βατ -Πλ κε ρ d E.E. E.E. E.E.

3 3 2
(αεριζ ενο) kg/m m kWh/kg kWh/m kWh/m
7. Πλ κε απ 2222 0,03 0,504 1119,333 33,58
τσι ντο
6. ι κενο ε 0,03
ξ λινα δοκ ρια
5. Θερ ο νωση 23 0,05 27,857 640,719 32,04
4. Υγρο νωση 1100 0,005 13,88 15268 76,34
3. ∑κυρ δε α 600 0,1 0,806 483,6 48,36
κλ σεων
2. Πλ κα ο.σ. 2400 0,14 0,694 1665,6 233,18
1. Κον α α 1800 0,015 0,403 724,5 10,87
∑ΥΝΟΛΟ 0,37 434,37
Βατ - Κερα ικ ρ d E.E. E.E. E.E.

3 3 2
πλακ δια kg/m m kWh/kg kWh/m kWh/m
8. Κερα ικ 2000 0,015 1,984 3968 59,52
πλακ δια
7. Κον α α 2000 0,02 0,57 1139 22,78
6. Ασφαλτ πανο 1100 0,005 13,88 15268 76,34
5. Θερ ο νωση 23 0,05 27,857 640,719 32,04
4. Υγρο νωση 1100 0,005 13,88 15268 76,34
3. ∑κυρ δε α 600 0,1 0,806 483,6 48,36
κλ σεων
2. Πλ κα ο.σ. 2400 0,14 0,694 1665,6 233,18
1. Κον α α 1800 0,015 0,403 724,5 10,87
∑ΥΝΟΛΟ 0,35 559,43
Αεριζ ενο ρ d E.E. E.E. E.E.

δ α - Ξ λινε
3 3 2
σαν δε kg/m m kWh/kg kWh/m kWh/m
7. Ξ λινε σαν δε 1040 0,025 0,71 737,984 18,45
6. ι κενο ε 0,03
ξ λινα δοκ ρια
5. Θερ ο νωση 23 0,05 27,857 640,719 32,04
4. Υγρο νωση 1100 0,005 13,88 15268 76,34
3. ∑κυρ δε α 600 0,1 0,806 483,6 48,36
κλ σεων
2. Πλ κα ο.σ. 2400 0,14 0,694 1665,6 233,18
1. Κον α α 1800 0,015 0,403 724,5 10,87
∑ΥΝΟΛΟ 0,365 419,24
18
Αεριζ ενο ρ d E.E. E.E. E.E.

δ α - ∑ νθετα
3 3 2
π νελ kg/m m kWh/kg kWh/m kWh/m
7. ∑ νθετα π νελ 1375 0,004 39,42 54202,8 216,81
αλου ιν ου
6. ι κενο ε 0,03
?στηρ γ ατα?
5. Θερ ο νωση 23 0,05 640,719 32,04
4. Υγρο νωση 1100 0,005 13,88 15268 76,34
3. ∑κυρ δε α 600 0,1 0,806 483,6 48,36
κλ σεων
2. Πλ κα ο.σ. 2400 0,14 0,694 1665,6 233,18
1. Κον α α 1800 0,015 0,403 724,5 10,87
∑ΥΝΟΛΟ 0,344 617,60

3 3 2
7. Ασφαλτ πανο 1360 0,0025 15,53471 21127,2 52,82
ε ανακλ. επ στρ.
6. Ασφαλτ πανο 1100 0,005 13,88 15268 76,34
5. Θερ ο νωση 23 0,05 27,857 640,719 32,04
4. Υγρο νωση 1100 0,005 13,88 15268 76,34
3. ∑κυρ δε α 600 0,1 0,806 483,6 48,36
κλ σεων
2. Πλ κα ο.σ. 2400 0,14 0,694 1665,6 233,18
1. Κον α α 1800 0,015 0,403 724,5 10,87
∑ΥΝΟΛΟ 0,3175 529,95

3 3 2
7. Ασφαλτ πανο 1100 0,005 13,88 15268 76,34
ε ορυκτ
ψηφ δε
6. Ασφαλτ πανο 1100 0,005 13,88 15268 76,34
4. ∑κυρ δε α 600 0,1 0,806 483,6 48,36
κλ σεων
3. Θερ ο νωση 23 0,05 27,857 640,719 32,04
2. Πλ κα ο.σ. 2400 0,14 0,694 1665,6 233,18
1. Κον α α 1800 0,015 0,403 724,5 10,87
∑ΥΝΟΛΟ 0,315 477,13
19
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 5: ΤΕΛΙΚΟΙ ΠΙΝΑΚΕ∑
ΥΠΟΜΝΗΜΑ ΠΙΝΑΚΩΝ
Τρ πο κφραση ποσοτικ ν στοιχε ων σε ποιοτικ .

Μον δα Μ γεθο
τρηση Μικρ Μεσα ο Μεγ λο
Θερ οφυσικ ιδι τητε
3
Πυκν τητα (p) kg / m < 1000 1000-2000 > 2000
Ειδικ θερ τητα (c) Wh / kg K < 0,2 0,2 - 0,5 > 0,5
∑υντελεστ θερ ικ αγωγι τητα (λ) W /m K < 0,5 0,5 - 1,5 > 1,5
3
Θερ οχωρητικ τητα (C = p . c) Wh / m K < 100 100 - 500 > 500
2 -6
ιαχυτ τητα (κ = λ / p . c) m / sec . 10 < 0,2 0,2 - 0,5 > 0,5
1/2 2
Επ χυση [ = 0,085 . (λ . p . c) ] W/m K <1 1-7 >7
Οπτικ ιδι τητε
Ανακλαστικ τητα (r) - < 0,35 0,35 - 0,7 > 0,7
Απορροφητικ τητα (α) - < 0,35 0,35 - 0,7 > 0,7
Εκπο π (ε) - < 0,35 0,35 - 0,7 > 0,7
Επιφανειακ θερ οκρασ ε
1 ο
Μ ση γιστη επιφανειακ θερ οκρασ α C < +5 +5 - +15 > +15
Περιβαλλοντικ επ δραση
Ε περιεχ ενη εν ργεια kWh/kg <1 1 - 10 > 10
Εκπο π διοξειδ ου του νθρακα (CO2) g CO2 / kg υλικο < 100 100-1000 > 1000
Εκπο π διοξειδ ου του θε ου (SO2) g SO2 / kg υλικο <1 1 - 10 > 10
Εκπο π οξειδ ων του αζ του (NOx) g NOx / kg υλικο <1 1 - 10 > 10
Καταν λωση νερο lt νερο / kg υλικο < 10 10 - 100 > 100
1
Οι σε γιστε επιφανειακ θερ οκρασ ε των υλικ ν που ετρ θηκαν, δ νονται τ σο ω απ λυτε
τι (π.χ. 45,7 oC), σο και ω διαφορ απ την αντ στοιχη ση γιστη θερ οκρασ α του α ρα (π.χ.
+11,2 oC). Η ποιοτικ απ δοση των δεδο νων των πειρα ατικ ν ετρ σεων δ νεται ε β ση τι διαφορ
των επιφανειακ ν θερ οκρασι ν των υλικ ν απ τη θερ οκρασ α του α ρα.
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 5.Α: ΠΑΡΟΥ∑ΙΑ∑Η ΤΗ∑ ΘΕΡΜΙΚΗ∑ ∑ΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ∑ ΚΑΙ ΤΗ∑
ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ∑ ΕΠΙ ΡΑ∑Η∑ ΤΩΝ ΥΛΙΚΩΝ ΞΕΧΩΡΙ∑ΤΑ ΓΙΑ ΤΑ ΙΑΦΟΡΕΤΙΚΑ ΥΛΙΚΑ
Α ΓΑΙΩ Η ΥΛΙΚΑ
Α.1 ΑΜΜΟ∑ ΚΑΙ ΧΑΛΙΚΙ ΦΥ∑ΙΚΩΝ ΑΠΟΘΕ∑ΕΩΝ
1. ΧΡΗ∑Η
1.1 Υπα θριοι χ ροι 1.2 Κ λυφο κτιρ ων
ρ οι Πεζ δρο οι Πλατε ε Π ρκα ψει Βατ Μη βατ
δ ατα δ ατα
Χ Χ Χ Χ Χ Χ
2. ΘΕΡΜΟΦΥ∑ΙΚΕ∑ Ι ΙΟΤΗΤΕ∑
3
2.1 Πυκν τητα (ρ) kg / m 1800
2.2 Ειδικ θερ τητα (c) Wh / kg K 0,22
2.3 ∑υντελεστ θερ ικ αγωγι τητα (λ) W /m K 0,7
3
2.4 Ειδικ θερ οχωρητικ τητα (C) Wh / m K 396
2 -6
2.5 Θερ ικ δι χυση (κ) m / sec . 10 0,491
2
2.6 Θερ ικ επ χυση ( ) W/m K 8,49
3. ΕΠΙΦΑΝΕΙΑΚΕ∑ Ι ΙΟΤΗΤΕ∑
3.1 Ανακλαστικ τητα (r) - 0,13-0,35
3.2 Απορροφητικ τητα (α) - 0,65-0,87
3.3 Εκπο π (ε) - 0,76
3.4 ιαπερατ τητα (τ) - 0
4. ΜΕ∑Η ΜΕΓΙ∑ΤΗ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑΚΗ ΘΕΡΜΟΚΡΑ∑ΙΑ

o
- C - -
5. ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΠΙ ΡΑ∑Η - ∑ΤΑ ΙΑ ΕΞΑΓΩΓΗ∑ ΚΑΙ ΠΑΡΑΓΩΓΗ∑

Ποσοτικ παρ ετροι
5.1 Καταν λωση εν ργεια kWh/kg 0,006
Α ριοι ρ ποι
5.2 Φαιν ενο του θερ οκηπ ου (CO2) g CO2 / kg υλικο - -
5.3 ξινη βροχ (SO2) g SO2 / kg υλικο - -
5.4 Καταστροφ του ζοντο (CFCs, HCFCs) - -
5.5 Φωτοχη ικ ν φο (NOx) g NOx / kg υλικο - -
5.6 Καταν λωση νερο lt νερο / kg υλικο - -
Ποιοτικ παρ ετροι
Οικολογικ Υποβ θ ιση
5.7 Εξ ντληση φυσικ ν π ρων
5.8 Καταστροφ τοπ ου και οικοσυστη των τ.
5.9 ∑κ νη, ηχορ πανση, κραδασ ο
5.10 Κ νδυνο καταστροφ ν
Τοξικ
5.11 Τοξικ ουσ ε
5.12 Ζητ ατα υγε α
Ζητ ατα τ λου κ κλου ζω
5.13 ∑υντ ρηση /Επισκευ
5.14 Επαν χρηση /Ανακ κλωση
5.15 Απ βλητα /Οικοδο ικ απορρ ατα []
∑υντο ογραφ ε : τ. = τοπικ επ δραση και [ ] = πρ βλη α γκου.
1
Α.2 ΑΜΜΟ∑ ΚΑΙ ΧΑΛΙΚΙ ΘΡΑΥ∑ΤΑ
1. ΧΡΗ∑Η
δ ατα δ ατα
Χ Χ Χ Χ Χ Χ
3
3
2 -6
2
3.3 Εκπο π (ε) - 0,76

o 1
4.1 Λευκ χρ α C 45,5 (+11)

Τοξικ
5.11 Τοξικ ουσ ε κ.π.
5.12 Ζητ ατα υγε α κ.π.
∑υντο ογραφ ε : τ. = τοπικ επ δραση, κ.π. = κατ περ πτωση (εδ , στην περ πτωση που τα
πετρ ατα απ τα οπο α προ ρχονται τα αδραν περι χουν ραδ νιο νε α ι ντου) και [ ] =
πρ βλη α γκου.
1
Οι τι σε παρ νθεση αναφ ρονται στη διαφορ ε την αντ στοιχη θερ οκρασ α του α ρα.
2
Α.3 ΑΜΜΩ Ε∑ ΧΩΜΑ
1. ΧΡΗ∑Η
δ ατα δ ατα
Χ Χ Χ Χ Χ
2. ΘΕΡΜΟΦΥ∑ΙΚΕ∑ Ι ΙΟΤΗΤΕ∑ (∑ΤΕΓΝΟ)

3
3
2 -6
2
2. ΘΕΡΜΟΦΥ∑ΙΚΕ∑ Ι ΙΟΤΗΤΕ∑ (ΥΓΡΟ)

3
3
2 -6
2
3.3 Εκπο π (ε) - 0,9

o
∑κο ρο καφ χρ α C 57,2 (+22,7)

5.1 Καταν λωση εν ργεια kWh/kg 0
5.2 Φαιν ενο του θερ οκηπ ου (CO2) g CO2 / kg υλικο 0
5.3 ξινη βροχ (SO2) g SO2 / kg υλικο 0
5.4 Καταστροφ του ζοντο (CFCs, HCFCs) - 0
5.5 Φωτοχη ικ ν φο (NOx) g NOx / kg υλικο 0
5.6 Καταν λωση νερο lt νερο / kg υλικο 0
5.8 Καταστροφ τοπ ου και οικοσυστη των
Τοξικ
5.15 Απ βλητα /Οικοδο ικ απορρ ατα
3
Α.4 ΑΡΓΙΛΩ Ε∑ ΧΩΜΑ
1. ΧΡΗ∑Η
δ ατα δ ατα
Χ Χ

3
3
2 -6
2
2.6 Θερ ικ επ χυση ( ) W/m K 5

3
3
2 -6
2
3.1 Ανακλαστικ τητα (r) - 0,1
3.2 Απορροφητικ τητα (α) - 0,9
3.3 Εκπο π (ε) - 0,98

o
- C - -

Τοξικ
4
Α.5 ΤΥΡΦΩ Ε∑ ΧΩΜΑ
1. ΧΡΗ∑Η
δ ατα δ ατα
Χ Χ

3
3
2 -6
2

3
3
2 -6
2
3.3 Εκπο π (ε) - -

o
4.1 ∑κο ρο καφ C 63 (+28,5)

Τοξικ
5
Α.6 ΧΩΜΑΤΙΝΗ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑ Ε.Α.Χ.Α.
1. ΧΡΗ∑Η
δ ατα δ ατα
Χ Χ Χ
3
2.2 Ειδικ θερ τητα (c) Wh / kg K - -
2.3 ∑υντελεστ θερ ικ αγωγι τητα (λ) W /m K - -
3
2.4 Ειδικ θερ οχωρητικ τητα (C) Wh / m K - -
2 -6
2.5 Θερ ικ δι χυση (κ) m / sec . 10 - -
2
2.6 Θερ ικ επ χυση ( ) W/m K - -
3.1 Ανακλαστικ τητα (r) - - -
3.2 Απορροφητικ τητα (α) - - -
3.3 Εκπο π (ε) - - -

o
4.1 Ανοιχτ καφ (επιτ που ετρ σει ) C 49 (+14)

5.2 Φαιν ενο του θερ οκηπ ου (CO2) g CO2 / kg υλικο - ...
5.4 Καταστροφ του ζοντο (CFCs, HCFCs) - - -
5.7 Εξ ντληση φυσικ ν π ρων ...
5.8 Καταστροφ τοπ ου και οικοσυστη των ...
5.9 ∑κ νη, ηχορ πανση, κραδασ ο ...
Τοξικ
5.11 Τοξικ ουσ ε ...
5.12 Ζητ ατα υγε α ...
∑υντο ογραφ ε : .... = η περιβαλλοντικ επ δραση του υλικο σε ορισ νε παρα τρου εξαρτ ται
απ την περιβαλλοντικ επ δραση του τσι ντου, που χρει ζεται για την κατασκευ του.
6
Β ΦΥ∑ΙΚΑ ΠΕΤΡΩΜΑΤΑ
Β.1 ∑ΤΟΙΧΕΙΑ ΑΠΟ ΜΑΛΑΚΟ Α∑ΒΕ∑ΤΟΛΙΘΟ
1. ΧΡΗ∑Η
δ ατα δ ατα
Χ Χ Χ Χ
3
3
2 -6
2
3.3 Εκπο π (ε) - 0,95

o
- C - -

5.2 Φαιν ενο του θερ οκηπ ου (CO2) g CO2 / kg υλικο 26,5
5.7 Εξ ντληση φυσικ ν π ρων τ.
Τοξικ
5.14 Επαν χρηση /Ανακ κλωση κ.π.
∑υντο ογραφ ε : τ. = τοπικ επ δραση, κ.π. = κατ περ πτωση (εδ , στην περ πτωση που τα
πετρ ατα απ τα οπο α προ ρχονται τα στοιχε α περι χουν ραδ νιο νε α ι ντου) και [ ] =
πρ βλη α γκου.
7
Β.2 ∑ΤΟΙΧΕΙΑ ΑΠΟ Α∑ΒΕ∑ΤΟΛΙΘΟ
1. ΧΡΗ∑Η
δ ατα δ ατα
Χ Χ Χ Χ
3
3
2 -6
2
3.3 Εκπο π (ε) - 0,95

o
4.1 Λευκ χρ α C 42,5 (+8)
o
4.2 Ανοιχτ γκρι χρ α C 45,9 (+11,4)
o
4.3 ∑κο ρο γκρι χρ α C 48,3 (+13,8)
o
4.4 Μα ρο χρ α C 21,3 (+16,8)
o
4.5 Μπεζ χρ α C 45,3 (+10,8)
o
4.6 Κ κκινο χρ α C 49,2 (+14,7)

Τοξικ
∑υντο ογραφ ε : τ. = τοπικ επ δραση, κ.π. = κατ περ πτωση και [ ] = πρ βλη α γκου.
8
Β.3 ∑ΤΟΙΧΕΙΑ ΑΠΟ ∑ΚΛΗΡΟ Α∑ΒΕ∑ΤΟΛΙΘΟ
1. ΧΡΗ∑Η
δ ατα δ ατα
Χ Χ Χ Χ
3
3
2 -6
2
3.3 Εκπο π (ε) - 0,9

o
- C - -

Τοξικ
9
Β.4 ∑ΤΟΙΧΕΙΑ ΑΠΟ ΜΑΡΜΑΡΟ
1. ΧΡΗ∑Η
δ ατα δ ατα
Χ Χ Χ Χ χ
3
3
2 -6
2
3.1 Ανακλαστικ τητα (r) - <ε ρο >
3.2 Απορροφητικ τητα (α) - <ε ρο >
3.3 Εκπο π (ε) - 0,95
4. ΜΕ∑Η ΜΕΓΙ∑ΤΗ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑΚΗ ΘΕΡΜΟΚΡΑ∑ΙΑ (ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ ΘΕ∑Η)

o
4.1 Λευκ χρ α C 34.8 (+0.3)
o
4.2 Ανοιχτ γκρι χρ α C 41.4 (+6.9)
o
4.3 ∑κο ρο γκρι χρ α C 49.4 (+14.9)
o
4.4 Μα ρο χρ α C 53.8 (+19.3)
o
4.5 Μπεζ χρ α C 44.8 (+10.3)
o
4.6 Κ τρινο χρ α C 50 (+15.5)
o
4.7 Κ κκινο χρ α C 52.4 (+17.9)
4. ΜΕ∑Η ΜΕΓΙ∑ΤΗ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑΚΗ ΘΕΡΜΟΚΡΑ∑ΙΑ (ΚΑΤΑΚΟΡΥΦΗ ΘΕ∑Η - ΝΟΤΟ∑)

o
4.1 Λευκ χρ α C 36.7 (+2)
o
4.2 Ανοιχτ γκρι χρ α C 42 (+7.3)
o
4.3 ∑κο ρο γκρι χρ α C 50 (+15.3)
o
4.4 Μα ρο χρ α C 51.7 (+17)
o
4.5 Μπεζ χρ α C 44 (+9.3)
o
4.6 ∑κο ρο καφ χρ α C 45 (+10.3)
4. ΜΕ∑Η ΜΕΓΙ∑ΤΗ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑΚΗ ΘΕΡΜΟΚΡΑ∑ΙΑ (ΚΑΤΑΚΟΡΥΦΗ ΘΕ∑Η - Υ∑Η)

o
4.1 Λευκ χρ α C 39.6 (+5.1)
o
4.2 Ανοιχτ γκρι χρ α C 46 (+11.5)
o
4.3 ∑κο ρο γκρι χρ α C 54.4 (+19.9)
o
4.4 Μα ρο χρ α C 58.9 (+23.6)
o
4.5 Μπεζ χρ α C 49.1 (+14.6)
o
4.6 ∑κο ρο καφ χρ α C 55.4 (+20.9
10
Τοξικ
11
Β.5 ∑ΤΟΙΧΕΙΑ ΑΠΟ ΓΡΑΝΙΤΗ
1. ΧΡΗ∑Η
δ ατα δ ατα
Χ Χ Χ Χ χ
3
2.1 Πυκν τητα (ρ) kg / m
2.2 Ειδικ θερ τητα (c) Wh / kg K
2.3 ∑υντελεστ θερ ικ αγωγι τητα (λ) W /m K
3
2.4 Ειδικ θερ οχωρητικ τητα (C) Wh / m K
2 -6
2.5 Θερ ικ δι χυση (κ) m / sec . 10
2
2.6 Θερ ικ επ χυση ( ) W/m K
3.3 Εκπο π (ε) - 0,95

o
4.1 Μπεζ χρ α C 47,6 (+13,1)
o
4.2 ∑κο ρο γκρι χρ α C 58,4 (+24,1)
o
4.3 Μα ρο χρ α C 56,4 (+21,9)
o
4.4 Κ κκινο χρ α C 56,4 (+21,9)

o
4.1 Μπεζ χρ α C 39,3 (+4,6)
o
4.2 ∑κο ρο γκρι χρ α C 49,7 (+15)
o
4.3 Μα ρο χρ α C 50,3
(+15,6)
o
4.4 Κ κκινο χρ α C 47,7 (+13)

o
4.1 Μπεζ χρ α C 48,1 (+13,6)
o
4.2 ∑κο ρο γκρι χρ α C 59,1 (+24,6)
o
4.3 Μα ρο χρ α C 57,5 (+23)
o
4.4 Κ κκινο χρ α C 56,6 (+22,1)
12
Τοξικ
13
Β.6 ∑ΤΟΙΧΕΙΑ ΑΠΟ ∑ΧΙ∑ΤΟΛΙΘΟ
1. ΧΡΗ∑Η
δ ατα δ ατα
Χ Χ Χ Χ χ
3
3
2 -6
2
3.3 Εκπο π (ε) - 0,9

o
4.1 Μα ρο χρ α C 53.8 (+19.3)

Τοξικ
14
Γ Τ∑ΙΜΕΝΤΟ
Γ.1 ΓΑΡΜΠΙΛΟ ΕΜΑ
1. ΧΡΗ∑Η
δ ατα δ ατα
Χ Χ Χ Χ Χ χ Χ
3
3
2 -6
2
3.3 Εκπο π (ε) - 0,9

o

5.3 ξινη βροχ (SO2) g SO2 / kg υλικο 0,7
5.5 Φωτοχη ικ ν φο (NOx) g NOx / kg υλικο 0,3
Τοξικ
15
Γ.2 ΟΠΛΙ∑ΜΕΝΟ ∑ΚΥΡΟ ΕΜΑ
1. ΧΡΗ∑Η
δ ατα δ ατα
Χ Χ Χ Χ Χ χ Χ
3
3
2 -6
2
3.3 Εκπο π (ε) - 0,9

o
4.1 ∑κο ρο γκρι χρ α (επιτ που ετρ σει ) C 52,3 (+17,3)
o
4.2 Μα ρο χρ α (επιτ που ετρ σει ) C 56 (+21)

5.4 Καταστροφ του ζοντο (CFCs, HCFCs) -
5.5 Φωτοχη ικ ν φο (NOx) g NOx / kg υλικο -
Τοξικ
16
Γ.3 ΕΛΑΦΡΟ∑ΚΥΡΟ ΕΜΑ
1. ΧΡΗ∑Η
δ ατα δ ατα
Χ
3
3
2 -6
2
3.3 Εκπο π (ε) - 0,9

o
4.1 σπρο χρ α C 47,1 (+12,6)

5.5 Φωτοχη ικ ν φο (NOx) g NOx / kg υλικο -
Τοξικ
17
Γ.4 Τ∑ΙΜΕΝΤΟΚΟΝΙΑΜΑ
1. ΧΡΗ∑Η
δ ατα δ ατα
Χ Χ Χ Χ
3
3
2 -6
2
3.3 Εκπο π (ε) - -

o
- C - -

Τοξικ
18
Γ.5 Α∑ΒΕ∑ΤΟ-Τ∑ΙΜΕΝΤΟΚΟΝΙΑΜΑ
1. ΧΡΗ∑Η
δ ατα δ ατα
Χ
3
3
2 -6
2
3.3 Εκπο π (ε) - -

o
4.1 Λευκ χρ α (Ν το - επιτ που) C 33 (-2)
o
4.2 Λευκ χρ α ( ση - επιτ που) C 40 (+5)
o
4.3 ∑κο ρο γκρι χρ α (Ν το - επιτ που) C 44 (+9)
o
4.4 ∑κο ρο γκρι χρ α ( ση - επιτ που) C 60 (+25)
o
4.5 Μπεζ χρ α (Ν το - επιτ που) C 38,3 (+3,3)
o
4.6 Μπεζ χρ α ( ση - επιτ που) C 45,3 (+10,3)
o
4.7 Κ κκινο χρ α (Ν το - επιτ που) C 41 (+6)
o
4.8 Κ κκινο χρ α ( ση - επιτ που) C 56 (+21)

Τοξικ
19
Γ.6 ΑΠΛΕ∑ ΚΑΙ ΓΡΑΜΜΩΤΕ∑ ΠΛΑΚΕ∑
1. ΧΡΗ∑Η
δ ατα δ ατα
Χ Χ Χ Χ
3
3
2 -6
2
3.3 Εκπο π (ε) - 0,9

o
4.1 Λευκ χρ α C 37,8 (+3,3)
o
o
4.3 Κ τρινο χρ α C 45 (+10,5)
o
4.4 Κ κκινο χρ α C 46,5 (+12)
o
4.5 Ανοιχτ γκρι χρ α C 48 (+13,5)
o
4.6 Κ τρινο χρ α C 44 (+9,5)
o
4.7 Κ κκινο χρ α C 46,7 (+12,2)

Τοξικ
20
Γ.7 ΜΩ∑ΑΪΚΕ∑ ΠΛΑΚΕ∑
1. ΧΡΗ∑Η
δ ατα δ ατα
Χ Χ Χ Χ
3
3
2 -6
2
3.3 Εκπο π (ε) - 0,9

o
4.1 Λευκ χρ α C 39 (+4,5)
o
4.2 Μα ρο χρ α C 54,8 (+20,3
o
4.3 Κ τρινο χρ α C 42,6 (+8,1)
o
4.4 Κ κκινο χρ α C 50,4 (+15,9

Τοξικ
21
Γ.8 ΒΟΤ∑ΑΛΟΠΛΑΚΕ∑
1. ΧΡΗ∑Η
δ ατα δ ατα
Χ Χ Χ Χ
3
3
2 -6
2
3.3 Εκπο π (ε) - 0,9

o
4.1 Λευκ χρ α C 39,6 (+5,1)
o
4.2 Μα ρο χρ α C 53,4 (+18,9)
o
4.3 Πρ σινο χρ α C 53,7 (+19,2)

Τοξικ
22
Γ.9 ΚΥΒΟΛΙΘΟΙ
1. ΧΡΗ∑Η
δ ατα δ ατα
Χ Χ Χ Χ
3
2.2 Ειδικ θερ τητα (c) Wh / kg K 0.24
2.3 ∑υντελεστ θερ ικ αγωγι τητα (λ) W /m K 1.19
3
2 -6
2.5 Θερ ικ δι χυση (κ) m / sec . 10 0.661
2
2.6 Θερ ικ επ χυση ( ) W/m K 12.44
3.3 Εκπο π (ε) - 0,9

o
4.1 Λευκ χρ α C 42 (+7,5)
o
o
4.3 ∑κο ρο γκρι χρ α C 51,7 (+17,2)
o
4.4 Μπεζ χρ α C 44 (+9,5)
o
4.5 ∑κο ρο καφ χρ α C 49,6 (+15,1)
o
4.6 Κ τρινο χρ α C 43 (+8,5)
o
4.7 Κ κκινο χρ α C 47,7 (+13,2)

Τοξικ
23
Γ.10 Τ∑ΙΜΕΝΤΟ∑ΑΝΙ Ε∑
1. ΧΡΗ∑Η
δ ατα δ ατα
Χ
3
3
2 -6
2
3.3 Εκπο π (ε) - 0,9

o
- C - -

Τοξικ
24
ΠΗΛΟ∑
.1 ΟΠΤΟΠΛΙΝΘΟΙ
1. ΧΡΗ∑Η
δ ατα δ ατα
(Χ)
3
3
2 -6
2
3.3 Εκπο π (ε) - 0,94

o
- C - -

Τοξικ
25
ΠΗΛΟ∑
.2 ΙΑΚΟ∑ΜΗΤΙΚΟΙ ΟΠΤΟΠΛΙΝΘΟΙ
1. ΧΡΗ∑Η
δ ατα δ ατα
Χ
3
3
2 -6
2
3.3 Εκπο π (ε) - 0,9

o
4.1 ∑κο ρο καφ χρ α (ν το - επιτ που) C 36 (+3)
o
4.2 ∑κο ρο καφ χρ α (δ ση - επιτ που) C 44 (+11)

Τοξικ
26
ΠΗΛΟ∑
.3 ΚΕΡΑΜΙ ΙΑ
1. ΧΡΗ∑Η
δ ατα δ ατα
3
3
2 -6
2
3.3 Εκπο π (ε) - 0,9

o
- C - -

Τοξικ
27
ΠΗΛΟ∑
.4 ΚΕΡΑΜΙΚΑ ΠΛΑΚΙ ΙΑ
1. ΧΡΗ∑Η
δ ατα δ ατα
Χ Χ
3
2.3 ∑υντελεστ θερ ικ αγωγι τητα (λ) W /m K 1
3
2 -6
2
3.3 Εκπο π (ε) - 0,9

o
4.1 σπρο χρ α C 39,2 (+5,3)
o
o
4.3 ∑κο ρο γκρι χρ α C 50,7 (+16,8)
o
4.4 Μα ρο χρ α C 53,3 (+19,4)
o
4.5 Μπεζ χρ α C 45,4 (+11,5)
o
4.6 ∑κο ρο καφ χρ α C 50,3 (+16,4)
o
4.7 Κ τρινο χρ α C 44,9 (+11)
o
4.8 Κ κκινο χρ α C 47,3 (+13,4)
o
4.9 Πρ σινο χρ α C 48 (+14,1)
o
4.10 Μπλε χρ α C 51,2 (+17,3)

Τοξικ
28
ΠΗΛΟ∑
.5 ΚΕΡΑΜΙΚΑ ΠΑΝΕΛ
1. ΧΡΗ∑Η
δ ατα δ ατα
Χ
3
3
2 -6
2
3.3 Εκπο π (ε) - 0,9

o
4.1 σπρο χρ α C 38,1 (+3,4)
o
o
4.3 ∑κο ρο γκρι χρ α C 46,6 (+11,9)
o
4.4 Μα ρο χρ α C 50,5 (+15,8
o
4.5 Μπεζ χρ α C 42,1 (+7,4)
o
4.6 ∑κο ρο καφ χρ α C 45,7 (+11)
o
4.7 Κ τρινο χρ α C 42,6 (+7,9)
o
4.8 Κ κκινο χρ α C 46,7 (+12)
o
4.9 Πρ σινο χρ α C 47,1 (+12,4)
o
4.10 Μπλε χρ α C 45,8 (+11,1)

o
4.1 σπρο χρ α C 44 (+9,5)
o
o
4.3 ∑κο ρο γκρι χρ α C 52,8 (+18,3)
o
4.4 Μα ρο χρ α C 56,6 (+22,1)
o
4.5 Μπεζ χρ α C 48,8 (+14,3)
o
4.6 ∑κο ρο καφ χρ α C 51,9 (+17,4)
o
4.7 Κ τρινο χρ α C 48,4 (+13,9)
o
4.8 Κ κκινο χρ α C 52,4 (+17,9)
o
4.9 Πρ σινο χρ α C 52,5 (+18)
o
4.10 Μπλε χρ α C 53,1 (+18,6)
29
Τοξικ
30
Ε ΞΥΛΟ
Ε.1 ΜΑΛΑΚΗ ΞΥΛΕΙΑ
1. ΧΡΗ∑Η
δ ατα δ ατα
(Χ) (Χ) (Χ) (Χ)
3
3
2 -6
2
3.3 Εκπο π (ε) - 0,95

o
- C - -

5.10 Κ νδυνο καταστροφ ν *
Τοξικ
5.11 Τοξικ ουσ ε *
5.12 Ζητ ατα υγε α *
5.15 Απ βλητα /Οικοδο ικ απορρ ατα *
∑υντο ογραφ ε : * = συντηρητικ ξ λου.
31
Ε ΞΥΛΟ
Ε.2 ∑ΚΛΗΡΗ ΞΥΛΕΙΑ
1. ΧΡΗ∑Η
δ ατα δ ατα
Χ Χ Χ Χ
3
3
2 -6
2
3.3 Εκπο π (ε) - 0,95

o
- C - -

5.10 Κ νδυνο καταστροφ ν *
Τοξικ
∑υντο ογραφ ε : * = συντηρητικ .
32
Ε ΞΥΛΟ
Ε.3 ∑ΚΛΗΡΗ ΤΡΟΠΙΚΗ ΞΥΛΕΙΑ
1. ΧΡΗ∑Η
δ ατα δ ατα
Χ Χ Χ Χ
3
3
2 -6
2
3.1 Ανακλαστικ τητα (r) - -
3.2 Απορροφητικ τητα (α) - -
3.3 Εκπο π (ε) - -

o
- C - -

5.7 Εξ ντληση φυσικ ν π ρων κ.π.
5.8 Καταστροφ τοπ ου και οικοσυστη των κ.π.
5.10 Κ νδυνο καταστροφ ν κ.π.
Τοξικ
∑υντο ογραφ ε : κ.π. = κατ περ πτωση (εδ , στην περ πτωση που η ξυλε α προ ρχεται απ η
αειφορικ διαχειριζ ενη τροπικ δ ση) και * = συντηρητικ .
33
Ε ΞΥΛΟ
Ε.4 ΑΝΤΙΚΟΛΛΗΤΗ ΞΥΛΕΙΑ
1. ΧΡΗ∑Η
δ ατα δ ατα
(Χ)
3
3
2 -6
2
3.3 Εκπο π (ε) - - -

o
- C - -

5.7 Εξ ντληση φυσικ ν π ρων κ.π.
5.8 Καταστροφ τοπ ου και οικοσυστη των κ.π.
5.10 Κ νδυνο καταστροφ ν κ.π.
Τοξικ
5.11 Τοξικ ουσ ε #
5.12 Ζητ ατα υγε α #
5.15 Απ βλητα /Οικοδο ικ απορρ ατα #
∑υντο ογραφ ε : κ.π. = κατ περ πτωση και # = ρητ νε .
34
Ε ΞΥΛΟ
Ε.5 ΜΟΡΙΟ∑ΑΝΙ Ε∑
1. ΧΡΗ∑Η
δ ατα δ ατα
(Χ)
3
3
2 -6
2
3.3 Εκπο π (ε) - - -

o
- C - -

5.10 Κ νδυνο καταστροφ ν #
Τοξικ
5.11 Τοξικ ουσ ε #
5.12 Ζητ ατα υγε α #
∑υντο ογραφ ε : # = ρητ νε .
35
Ε ΞΥΛΟ
Ε.6 ∑ΥΝΘΕΤΑ ΠΑΝΕΛ ΞΥΛΟΥ
1. ΧΡΗ∑Η
δ ατα δ ατα
Χ
3
3
2 -6
2
3.3 Εκπο π (ε) - - -

o
4.1 Ανοιχτ καφ απ χρωση (ν το ) C 42,3 (+7,6)
o
4.2 Ανοιχτ καφ απ χρωση (δ ση) C 51,8 (+17,3)
o
4.5 ∑κο ρο καφ απ χρωση (ν το ) C 47,6 (+12,9)
o
4.16 ∑κο ρο καφ απ χρωση (δ ση) C 59,6 (+25,1)

5.1 Καταν λωση εν ργεια >0,5-PF 9-0,5 cm kWh/kg [21,775]
5.7 Εξ ντληση φυσικ ν π ρων PF
5.8 Καταστροφ τοπ ου και οικοσυστη των PF
5.10 Κ νδυνο καταστροφ ν PF
Τοξικ
5.11 Τοξικ ουσ ε PF
5.12 Ζητ ατα υγε α PF
∑υντο ογραφ ε : PF = Φαιν λη-φορ αλδε δη (βακελ τη ), που αποτελε τον πυρ να του υλικο (9
cm) και αποτελε προϊ ν δι λιση του πετρελα ου.
36
∑Τ ΜΕΤΑΛΛΑ
∑Τ.1 ΧΑΛΥΒΑ∑
1. ΧΡΗ∑Η
δ ατα δ ατα
Χ (Χ)
3
3
2 -6
2
3.3 Εκπο π (ε) - 0,2

o
4.1 Φ λλο ανοξε δωτου χ λυβα (οριζ ντιο) C 44,3 (+10,4)
o
4.2 Φ λλο ανοξε δωτου χ λυβα (ν το ) C 40,1 (+5,4)
o
4.3 Φ λλο ανοξε δωτου χ λυβα (δ ση) C 41 (+6,5)

5.1 Καταν λωση εν ργεια ( ετ λλευ α) kWh/kg 9,44
Καταν λωση εν ργεια (ανοξε δωτο ) kWh/kg 4,097
Καταν λωση εν ργεια (50% ανακυκλ.) kWh/kg 5
Καταν λωση εν ργεια (100% ανακυκλ.) kWh/kg 2,64
Τοξικ
5.15 Απ βλητα /Οικοδο ικ απορρ ατα Β.Μ.
∑υντο ογραφ ε : Β.Μ. = Βαρ α Μ ταλλα.
37
∑Τ.2 ΧΑΛΚΟ∑
1. ΧΡΗ∑Η
δ ατα δ ατα
Χ (Χ)
3
3
2 -6
2
3.3 Εκπο π (ε) - 0,05

o
4.1 Φ λλο στιλβ. σκο ρο καφ (οριζ ντιο) C 51,7 (+17,8)
o
4.2 Φ λλο στιλβ. σκο ρο καφ (ν το ) C 41,2 (+6,5)
o
4.3 Φ λλο στιλβ. σκο ρο καφ (δ ση) C 41,6 (+7,1)
o
4.4 Φ λλο πατ να πρ σινο (οριζ ντιο) C 48,6 (+14,7)
o
4.5 Φ λλο πατ να πρ σινο (ν το ) C 44,1 (+9,4)
o
4.6 Φ λλο πατ να πρ σινο (δ ση) C 48,2 (+13,7)

Τοξικ
38
∑Τ.3 ∑ΥΝΘΕΤΑ ΠΑΝΕΛ ΧΑΛΚΟΥ (0,5-4-0,5 mm)
1. ΧΡΗ∑Η
δ ατα δ ατα
Χ
3
3
2 -6
2
3.3 Εκπο π (ε) - 0,05

o
- C - -

5.1 Καταν λωση εν ργεια ( ετ λλευ α) kWh/kg [ 7,16 ]
5.7 Εξ ντληση φυσικ ν π ρων PE
5.8 Καταστροφ τοπ ου και οικοσυστη των PE
Τοξικ
∑υντο ογραφ ε : PE = Πολυαιθυλ νιο, που αποτελε τον πυρ να του υλικο (4 cm) και αποτελε
προϊ ν δι λιση του πετρελα ου και Β.Μ. = Βαρ α Μ ταλλα.
39
∑Τ.4 ΑΛΟΥΜΙΝΙΟ
1. ΧΡΗ∑Η
δ ατα δ ατα
Χ
3
3
2 -6
2.5 Θερ ικ δι χυση (κ) m / sec . 10 91
2
3.3 Εκπο π (ε) - 0,02-0,04

o
- C - -

Φαιν ενο του θερ οκηπ ου (CO2) 50% g CO2 / kg υλικο 26000
Φαιν ενο του θερ οκηπ ου (CO2) 100% g CO2 / kg υλικο 11458,5
Τοξικ
40
∑Τ.5 ∑ΥΝΘΕΤΑ ΠΑΝΕΛ ΑLU (0,5-3-0,5 mm)
1. ΧΡΗ∑Η
δ ατα δ ατα
Χ (Χ)
3
3
2 -6
2
3.3 Εκπο π (ε) - -

o
4.1 σπρο χρ α C 38,9 (+5)
o
4.2 Ανοιχτ γκρι (αση ) χρ α C 45,4 (+11,5)
o
4.3 Μα ρο χρ α C 58,9 (+25)
o
4.4 Κ τρινο χρ α C 45,5 (+11,6)
o
4.5 Κ κκινο χρ α C 47,8 (+13,9)
o
4.6 Πρ σινο χρ α C 51,3 (+17,4)
o
4.7 Μπλε χρ α C 54,3 (+20,4

o
4.1 σπρο χρ α C 37,3 (+2,6)
o
o
4.3 Μα ρο χρ α C 51,2 (+16,5)
o
4.4 Κ τρινο χρ α C 41,6 (+6,9)
o
4.5 Κ κκινο χρ α C 42,5 (+7,8)
o
4.6 Πρ σινο χρ α C 46,4 (+11,7)
o
4.7 Μπλε χρ α C 47,2 (+12,5)

o
4.1 σπρο χρ α C 44,5 (+10)
o
o
4.3 Μα ρο χρ α C 66,3 (+31,8)
o
4.4 Κ τρινο χρ α C 48,7 (+14,2)
o
4.5 Κ κκινο χρ α C 51 (+16,5)
o
4.6 Πρ σινο χρ α C 55,6 (+21,1)
o
4.7 Μπλε χρ α C 56,9 (+22,4
41
5.1 Καταν λωση εν ργεια ( ετ λλευ α) kWh/kg [39,42]
5.7 Εξ ντληση φυσικ ν π ρων PE
5.8 Καταστροφ τοπ ου και οικοσυστη των PE
Τοξικ
∑υντο ογραφ ε : PE = Πολυαιθυλ νιο, που αποτελε τον πυρ να του υλικο (3 cm) και αποτελε
προϊ ν δι λιση του πετρελα ου και Β.Μ. = Βαρ α Μ ταλλα.
42
∑Τ.6 ΤΙΤΑΝΙΟ
1. ΧΡΗ∑Η
δ ατα δ ατα
Χ (Χ)
3
3
2 -6
2
3.3 Εκπο π (ε) - - -

o
4.1 Φ λλο στιλβ. αση (οριζ ντιο) C 44,4 (+10,5
o
4.2 Φ λλο στιλβ. αση (ν το ) C 39,5 (+4,8)
o
4.3 Φ λλο στιλβ. αση (δ ση) C 40,1 (+5,6)

5.1 Καταν λωση εν ργεια ( ετ λλευ α) kWh/kg - -
5.6 Καταν λωση νερο lt νερο / kg υλικο -
Τοξικ
43
∑Τ.7 ΨΕΥ ΑΡΓΥΡΟ∑ (ZINC + QUARTZ ZINC)
1. ΧΡΗ∑Η
δ ατα δ ατα
Χ (Χ)
3
3
2 -6
2
3.1 Ανακλαστικ τητα (r) - <ε ρο > -
3.2 Απορροφητικ τητα (α) - <ε ρο > -
3.3 Εκπο π (ε) - - -

o
4.1 Φ λλο ανοιχτ γκρι χρ α C 47 (+13,1)
o
4.2 Φ λλο σκο ρο γκρι χρ α C 48,9 (+15)
o
4.3 Φ λλο πεζ χρ α C 43,4 (+9,5)
o
4.4 Φ λλο πρ σινο χρ α C 48,5 (+14,6)
o
4.5 Φ λλο πλε χρ α C 48,4 (+14,5)

o
4.1 Φ λλο ανοιχτ γκρι χρ α C 43,9 (+9,2)
o
o
4.3 Φ λλο πεζ χρ α C 40,9 (+6,2)
o
4.4 Φ λλο πρ σινο χρ α C 42,6 (+7,9)
o
4.5 Φ λλο πλε χρ α C 42,9 (+8,2)

o
4.1 Φ λλο ανοιχτ γκρι χρ α C 44,7 (+10,2)
o
o
4.3 Φ λλο πεζ χρ α C 47,1 (+12,6)
o
4.4 Φ λλο πρ σινο χρ α C 48,2 (+13,7)
o
4.5 Φ λλο πλε χρ α C 48,8 (+14,3)
44
5.6 Καταν λωση νερο lt νερο / kg υλικο -
Τοξικ
45
∑Τ.8 [ΜΟΛΥΒ Ο∑]
1. ΧΡΗ∑Η
δ ατα δ ατα
[Χ] [Χ]
3
3
2 -6
2
3.3 Εκπο π (ε) - - -

o
- C -

Καταν λωση εν ργεια (ανακυκλ.) kWh/kg 2,778
Τοξικ
46
Ζ ΠΕΤΡΟΧΗΜΙΚΕ∑ Α' ΥΛΕ∑
Ζ.1 Α∑ΦΑΛΤΟ∑
1. ΧΡΗ∑Η
δ ατα δ ατα
Χ
3
3
2 -6
2
3.3 Εκπο π (ε) - 0,95

o
- C -

Τοξικ
47
Ζ.2 Α∑ΦΑΛΤΙΚΟ ∑ΚΥΡΟ ΕΜΑ
1. ΧΡΗ∑Η
δ ατα δ ατα
Χ (Χ)
3
3
2 -6
2
3.3 Εκπο π (ε) - 0,8-0,95

o
4.1 Ανοιχτ γκρι χρ α (παλι ) C 50,6 (+16,1)
o
4.2 Μα ρο χρ α (καινο ργια) C 61,9 (+27,4)

Τοξικ
48
Ζ.3 Α∑ΦΑΛΤΙΚΕ∑ ΜΕΜΒΡΑΝΕ∑
1. ΧΡΗ∑Η
δ ατα δ ατα
Χ
3
3
2 -6
2
3.3 Εκπο π (ε) - 0,92

o
4.1 ∑κο ρο γκρι χρ α (ορυκτ ψηφ δε ) C 70 (+35,5)
o
4.2 Μα ρο χρ α C 72,7 (+38,2)

Τοξικ
49
Ζ.4 Α∑ΦΑΛΤΙΚΕ∑ ΜΕΜΒΡΑΝΕ∑ -ΑΝΑΚΛΑ∑ΤΙΚΕ∑
1. ΧΡΗ∑Η
δ ατα δ ατα
Χ
3
3
2 -6
2
3.2 Απορροφητικ τητα (α) - 0,15-0, 3
3.3 Εκπο π (ε) - 0,08

o

Τοξικ
50
Ζ.5 ΠΛΑ∑ΤΙΚΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ - ΠΟΛΥΑΙΘΥΛΕΝΙΟ
1. ΧΡΗ∑Η
δ ατα δ ατα
Χ Χ
3
3
2 -6
2
3.3 Εκπο π (ε) - - -

o
- C - -

Τοξικ
51
Ζ.6 ΠΛΑ∑ΤΙΚΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ - ΠΟΛΥΠΡΟΠΥΛΕΝΙΟ
1. ΧΡΗ∑Η
δ ατα δ ατα
Χ Χ
3
3
2 -6
2
3.3 Εκπο π (ε) - - -

o
- C - -

Τοξικ
52
Ζ.7 ΠΛΑ∑ΤΙΚΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ - PVC
1. ΧΡΗ∑Η
δ ατα δ ατα
Χ Χ
3
3
2 -6
2
3.3 Εκπο π (ε) - 0,9

o
- C - -

Τοξικ
5.11 Τοξικ ουσ ε (χλ ριο)
53
Ζ.8 ∑ΥΝΘΕΤΙΚΕ∑ ΒΑΦΕ∑ - Υ ΑΤΟ ΙΑΛΥΤΕ∑
1. ΧΡΗ∑Η
δ ατα δ ατα
Χ
3
2.1 Πυκν τητα (ρ) kg / m - -
3
2 -6
2
3.3 Εκπο π (ε) - -

o
- C - -

Τοξικ
Υπ νη α: Β.Μ. = Βαρ α Μ ταλλα
54
Ζ.9 ∑ΥΝΘΕΤΙΚΕ∑ ΒΑΦΕ∑ - ΟΡΓΑΝΙΚΟΙ ΙΑΛΥΤΕ∑
1. ΧΡΗ∑Η
δ ατα δ ατα
Χ
3
2.1 Πυκν τητα (ρ) kg / m - -
3
2 -6
2
3.3 Εκπο π (ε) - 0,9

o
- C - -

Τοξικ
Υπ νη α: Β.Μ. = Βαρ α Μ ταλλα
55
Ζ.10 ΘΕΡΜΟΜΟΝΩΤΙΚΑ - EPS ( ΙΟΓΚΩΜΕΝΗ)
1. ΧΡΗ∑Η
δ ατα δ ατα
(Χ) (Χ) (Χ)
3
3
2.4 Ειδικ θερ οχωρητικ τητα (C) Wh / m K 11,48
2 -6
2
3.3 Εκπο π (ε) - - -

o
- C - -

5.2 Φαιν ενο του θερ οκηπ ου (CO2) g CO2 / kg υλικο 1782 +HFC
Τοξικ
Υπ νη α: ΗFCs = Υδροφθορ νθρακε = Α ριο του θερ οκηπ ου.
56
Ζ.11 ΘΕΡΜΟΜΟΝΩΤΙΚΑ - XPS (ΕΞΗΛΑ∑ΜΕΝΗ)
1. ΧΡΗ∑Η
δ ατα δ ατα
(Χ) (Χ) (Χ)
3
3
2 -6
2
3.3 Εκπο π (ε) - - -

o
- C - -

Τοξικ
57
Ζ.12 ΘΕΡΜΟΜΟΝΩΤΙΚΑ - PUR (ΠΟΛΥΟΥΡΕΘΑΝΗ)
1. ΧΡΗ∑Η
δ ατα δ ατα
(Χ) (Χ) (Χ)
3
3
2 -6
2
3.3 Εκπο π (ε) - - -

o
- C - -

Τοξικ
58
Η ΓΥΑΛΙ
Η.1 ΥΑΛΟΠΙΝΑΚΕ∑
1. ΧΡΗ∑Η
δ ατα δ ατα
(Χ) (Χ) (Χ)
3
3
2 -6
2
3.3 Εκπο π (ε) - 0,87-0,94
3.4 ιαπερατ τητα (τ) - 0,88-0,92

o
4.1 ιαφαν (ν το - επιτ που) ? C 38 (+5)
o
4.2 Απορροφητικ (ν το - επιτ που) ? C 38,5 (+5,5)

Καταν λωση εν ργεια (ενισχυ νο) kWh/kg 7,279
Καταν λωση εν ργεια (laminated) kWh/kg 4,527
Καταν λωση εν ργεια ( γχρω ο) kWh/kg 4,138
Τοξικ
5.15 Απ βλητα /Οικοδο ικ απορρ ατα κ.π.
Υπ νη α: τ. = τοπικ επ δραση και κ.π. = κατ περ πτωση, εδ , στην περ πτωση απορροφητικ ν και
ανακλαστικ ν υαλοπιν κων, που περι χουν βαρ α ταλλα.
59
Η ΓΥΑΛΙ
Η.2 ΘΕΡΜΟΜΟΝΩΤΙΚΑ - ΥΑΛΟΒΑΜΒΑΚΑ∑
1. ΧΡΗ∑Η
δ ατα δ ατα
(Χ) (Χ) (Χ)
3
3
2 -6
2
3.3 Εκπο π (ε) - - -

o
- C - -

Τοξικ
Υπ νη α: # = Ρητ νε
60
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 5.Β: ∑ΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥ∑ΙΑ∑Η ΤΗ∑ ΘΕΡΜΙΚΗ∑ ∑ΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ∑ ΚΑΙ ΤΗ∑
ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ∑ ΕΠΙ ΡΑ∑Η∑ ΤΩΝ ΥΛΙΚΩΝ
Θερμοφυσικές και Οπτικές Ιδιότητες Θερμοφυσικές ιδιότητες Οπτικές ιδιότητες
Πυκνότητα Ειδ. Θερμότητα Θερμ. Αγωγιμότητα Θερμοχωρητικότητα Θερμ. Διάχυση Θερμ. Επίχυση Ανακλαστικότητα Απορροφητικότητα Εκπομπή
Ποσοτικά στοιχεία p c λ C κ μ r a e
kg/m3 Wh/kgK W/mK Wh/m3K m2/sec 10-6 W/m2K - - -
Υλικό
Άμμος και χαλίκι (φυσικών αποθέσεων) 1800 0,22 0,700 396 0,491 8,49 0.13-0.35 0.65-0.87 0,76
Άμμος και χαλίκι (θραυστά) 1800 0,22 0,700 396 0,491 8,49 0.13-0.35 0.65-0.87 0,76
Χώμα
Αμμώδες χώμα, στεγνό 1600 0,22 0,300 352 0,236 5,24 0.25-0.3 0.7-0.75 0,9
Αμμώδες χώμα, υγρό 2000 0,41 2,200 820 0,745 21,66
Αργιλώδες χώμα, στεγνό 1600 0,24 0,250 384 0,180 5,00 0,1 0,9 0,98
Αργιλώδες χώμα, υγρό 2000 0,43 1,580 860 0,510 18,80
Τυρφώδες χώμα, στεγνό 300 0,53 0,060 159 0,100 1,58 0.07-0.12 0.88-0.93
Τυρφώδες χώμα, υγρό 1100 1,01 0,500 1111 0,120 12,02 0.2-0.25 0.75-0.8
Πατημένο χώμα (χωμάτινη επιφάνεια Ε.Α.Χ.Α.) 1900 - - - - -

Μαλακός ασβεστόλιθος 1600 0,26 1,050 416 0,701 10,66 0,43 0,57 0,95
Ασβεστόλιθος 2200 0,26 1,700 572 0,825 15,90 0,45 0,55 0,95
Σκληρός ασβεστόλιθος / ψαμμίτης 2600 0,26 2,330 676 0,957 20,24 0,4 0,6 0,9
Μάρμαρο 2600 0,26 2,900 676 1,192 22,58 0.45-0.54 0.46-0.55 0,95
Γρανίτης / Βασάλτης 2800 0,26 3,500 728 1,335 25,74 0.18-0.44 0.56-0.82 0,45
Σχιστόλιθος 2670 0,23 2,640 614 1,194 20,53 0.08-0.1 0.9-0.92 0,9
Τσιμέντο 0,5 0,5
Σκυρόδεμα
Γαρμπιλόδεμα 2000 0,24 1,400 480 0,810 13,22 0.15-0.4 0.6-0.85 0,9
Οπλισμένο σκυρόδεμα 2400 0,24 2,040 576 0,983 17,48 0.15-0.4 0.6-0.86 0,9
Ελαφροσκυρόδεμα (περλιτόδεμα) 600 0,24 0,200 144 0,385 2,74 0,2 0,8 0,9
Κονιάματα
Τσιμεντοκονίαμα 2000 0,30 1,400 600 0,648 14,78
Ασβεστο-τσιμεντοκονίαμα 1800 0,30 0,870 384 0,332 11,05
Πλάκες
Απλές 2222 0,24 1,450 533 0,755 14,18 0.2-0.6 0.4-0.8 0,9
Με γραμμώσεις 0.2-0.6 0.4-0.8 0,9
Μωσαϊκές 0,9
Βοτσαλόπλακες 0,9
Κυβόλιθοι 2083 0,24 1,190 500 0,661 12,44 0,9
Τσιμεντοσανίδες - - - - - -
Οπτόπλινθοι (9 x 6 x 19 cm) 1000 0,26 0,465 260 0,497 5,61 0.3-0.5 0.5-0.7 0,94
Διακοσμητικοί οπτόπλινθοι 1700 0,26 0,740 442 0,465 9,15 0.35-0.45 0.55-0.65 0,9
Κεραμίδια 1800 0,26 0,350 468 0,207 6,53 0.2-0.6 0.4-0.8 0,9
Πλακίδια 2000 0,39 1,000 788 0,352 14,32 0.2-0.75 0.25-0.8 0,9
Κυβόλιθοι 1920 0,25 0,840 480 0,486 10,24 0.35-0.45 0.55-0.65 0,9
Πάνελ 2250 0,39 1,500 877 0,475 18,50 0.2-0.75 0.25-0.8 0,9
Πάνελ μεγάλου πάχους (15 mm) με διάτρηση 1667 0,39 0,680 650 0,291 10,72 0.2-0.75 0.25-0.8 0,9
Σανίδες
Μαλακή ξυλεία 500 0,55 0,140 275 0,141 3,16 0.3-0.4 0.6-0.7 0,95
Σκληρή ξυλεία 700 0,55 0,170 385 0,123 4,13 0.3-0.4 0.6-0.7 0,95
Σκληρή τροπική ξυλεία 1040 0,55 0,290 572 0,141 6,57
Αντικολλητή ξυλεία 800 0,75 0,150 600 0,069 4,84
Μοριοσανίδα 700 0,75 0,130 525 0,068 4,21 0,35 0,65 0,91
Ξύλο, σύνθ. πάνελ (Ξύλο0.5 mm-PF9-Ξύλο0.5) 1400 0,66 0,180 924 0,054 6,58
Πυκνότητα Ειδ. Θερμότητα Θερμ. Αγωγιμότητα Θερμοχωρητικότητα Διαχυτότητα Επίχυση Ανακλαστικότητα Απορροφητικότητα Εκπομπή
Ποσοτικά στοιχεία p c λ C κ μ r a e
Υλικό
Χάλυβας, από μετάλλευμα 7800 0,14 204 1092 51,892 240,71 0,97 0,03 0,2
Χάλυβας, ανοξείδωτος 0.2-0.33 0.67-0.8 0,2
Χαλκός, από μετάλλευμα 8600 0,11 384 946 112,755 307,38 0.5-0.7 0.3-0.5 0.02-0.05
Χαλκός, σύνθ. πάνελ (Cu0.5 mm-PE4-Cu0.5) 2540 0,11 0,287 279 0,286 4,57
Αλουμίνιο, από μετάλλευμα 2700 0,26 230 702 91,000 204,93 0.60-0.88 0.12-0.40 0.02-0.04
Αλουμίνιο, σύνθ. πάνελ (AL0.5 mm-PE3-AL0.5) 1375 0,26 0,290 357 0,225 5,19
Τιτάνιο 4500 0,15 20,920 675 8,609 60,60
Ψευδάργυρος, από μετάλλευμα 7200 0,11 113 792 39,632 152,27
Μόλυβδος 11300 0,04 35 407 23,888 60,85
Άσφαλτος 1050 0,25 0,174 262 0,184 3,45 0.05-0.2 0.8-0.95 0,95
Ασφαλτικό σκυρόδεμα 2110 0,25 0,750 527 0,395 10,14 0.05-0.2 0.8-0.95 0,95
Ασφαλτικές μεμβράνες 1100 0,28 0,186 308 0,167 3,86 0,26 0,74 0,92
Ασφαλτική μεμβράνη με επίστρωση AL 1360 0,26 0,465 354 0,365 6,54 0.7-0.85 0.15-0.3 0,08
Πολυαιθυλένιο - PE 940 0,64 0,502 602 0,230 8,86
Πολυπροπυλένιο - PP 1270 0,53 0,180 673 0,074 5,61
Πολυβινυλοχλωρίδιο - PVC 1500 0,47 0,220 697 0,087 6,32 0,4 0,6 0,9
Συνθετικές βαφές - υδατοδιαλυτά - - - - - - 0.1-0.9 0.1-0.9 0.85-0.95
Συνθετικές βαφές - οργανικοί διαλύτες - - - - - - 0.1-0.9 0.1-0.9 0.85-0.95
Γυαλί
Γυαλί 2500 0,22 0,800 550 0,404 10,70 0.08-0.12 0.88-0.92 0.87-0.94
Γυαλί, ενισχυμένο - - - - - -
Γυαλί, laminated - - - - - -
Γυαλί, χρωματιστό - - - - - -
Διογκωμένη πολυστερίνη - EPS 28 0,41 0,036 11,48 0,871 0,33 - - -
Εξηλασμένη πολυστερίνη - XPS 25 0,41 0,036 10,25 0,976 0,31 - - -
Πολυουρεθάνη - PUR 50 0,39 0,030 19,5 0,427 0,39 - - -
Υαλοβάμβακας 90 0,17 0,036 15,3 0,653 0,38 - - -
Ορυκτοβάμβακας 90 0,17 0,036 15,3 0,653 0,38 - - -
Φελλός 120 0,42 0,042 50,4 0,231 0,74 0,4 0,6 0,9
PV πάνελ - - - - - -
Θερμοσιφωνικά πάνελ - - - - - -
Γρασίδι ψηλό - - - - - - 0.31-0.33 0.67-0.69
Γρασίδι, στεγνό - - - - - - 0,19 0,81
Βλάστηση - - - - - - 0,25 0,75
Νερό 1000 1,16 0,570 1160 0,136 13,11 0.1-0.47 0.53-0.9 0,96
Υπόμνημα:
Δεν βρεθηκαν στοιχεία - Δεν υπάρχει / Δεν χρησιμοποιείται x
Θερμική Συμπεριφορά
Θερμική Συμπεριφορά Οριζόντια Θέση - Μέσες Μέγιστες Επιφανειακές Θερμοκρασίες (μεσημεριανές ώρες θερινής περιόδου)
Οριζόντια Θέση Αέρας Λευκό Αν. Γκρι Σκ. Γκρι Μαύρο Μπεζ Αν. Καφέ Σκ. Καφέ Κίτρινο Κόκκινο Πράσινο Μπλε
Ποσοτικά στοιχεία Ι Ταέρα Ι max Ι Tmax I Ι Tmax I Ι Tmax I Ι Tmax I Ι Tmax I Ι Tmax I Ι Tmax I Ι Tmax I Ι Tmax I Ι Tmax I Ι Tmax I
oC oC oC oC oC oC oC oC oC oC oC oC
Υλικό
Άμμος και χαλίκι (φυσικών αποθέσεων) - - - - - - - - - - - -
Άμμος και χαλίκι (θραυστά) 34,5 45.5 (+11) - - - - - - - - - -
Χώμα
Αμμώδες χώμα, στεγνό 34,5 - - - - - - 57.2 (+22.7) - - - -
Αμμώδες χώμα, υγρό - - - - - - - - - - - -
Αργιλώδες χώμα, στεγνό - - - - - - - - - - - -
Αργιλώδες χώμα, υγρό - - - - - - - - - - - -
Τυρφώδες χώμα, στεγνό 34,5 - - - 63 (+28.5) - - - - - - -
Τυρφώδες χώμα, υγρό - - - - - - - - - - - -
Πατημένο χώμα (χωμάτινη επιφάνεια Ε.Α.Χ.Α.) 35 - - - - - 49 (+14) - - - - - * Τιμές επιτόπιων μετρήσεων

Μαλακός ασβεστόλιθος - - - - - - - - - - - -
Ασβεστόλιθος 34,5 42.5 (+8) 45.9 (+11.4) 48.3 (+13.8) 21.3 (+16.8) 45.3 (+10.8) - - - 49.2 (+14.7) - -
Σκληρός ασβεστόλιθος / ψαμμίτης - - - - - - - - - - - -
Μάρμαρο 34,5 34.8 (+0.3) 41.4 (+6.9) 49.4 (+14.9) 53.8 (+19.3) 44.8 (+10.3) - - 50 (+15.5) 52.4 (+17.9) - -
Γρανίτης / Βασάλτης 34,5 - - 58.4 (+24.1) 56.4 (+21.9) 47.6 (+13.1) - - - 56.4 (+21.9) - -
Σχιστόλιθος 34,5 - - - 53.8 (+19.3) - - - - - - -
Τσιμέντο - - - - - - - - - - - -
Σκυρόδεμα
Γαρμπιλόδεμα 34,5 - 44.1 (+9.9) - - - - - - - - -
Οπλισμένο σκυρόδεμα 35 - - 52.3 (+17.3) 56 (+21) - - - - - - - * Τιμές επιτόπιων μετρήσεων
Ελαφροσκυρόδεμα (περλιτόδεμα) 34,5 47.1 (+12.6) - - - - - - - - - -
Κονιάματα
Τσιμεντοκονίαμα - - - - - - - - - - - -
Ασβεστο-τσιμεντοκονίαμα - - - - - - - - - - - -
Πλάκες
Απλές 34,5 37.8 (+3.3) 45.6 (+11.1) - - - - - 45 (+10.5) 46.5 (+12) - -
Με γραμμώσεις 34,5 - 48 (+13.5) - - - - - 44 (+9.5) 46.7 (+12.2) - -
Μωσαϊκές 34,5 39 (+4.5) - - 54.8 (+20.3) - - - 42.6 (+8.1) 50.4 (+15.9) - -
Βοτσαλόπλακες 34,5 39.6 (+5.1) - - 53.4 (+18.9) - - - - - 53.7 (+19.2) -
Κυβόλιθοι 34,5 42 (+7.5) 49.6 (+15.1) 51.7 (+17.2) - 44 (+9.5) - 49.6 (+15.1) 43 (+8.5) 47.7 (+13.2) - -
Τσιμεντοσανίδες - - - - - - - - - - - -
Οπτόπλινθοι (9 x 6 x 19 cm) - - - - - - - - - - - -
Διακοσμητικοί οπτόπλινθοι - - - - - - - - - - - -
Κεραμίδια - - - - - - - - - - - -
Πλακίδια 33,9 39.2 (+5.3) 45.2 (+11.3) 50.7 (+16.8) 53.3 (+19.4) 45.4 (+11.5) - 50.3 (+16.4) 44.9 (+11) 47.3 (+13.4) 48 (+14.1) 51.2 (+17.3)
Κυβόλιθοι 33,9 - - - - 43.6 (+9.1) 45.1 (+10.6) 48.3 (+13.8) - - - -
Πάνελ 33,9 39.2 (+5.3) 45.2 (+11.3) 50.7 (+16.8) 53.3 (+19.4) 45.4 (+11.5) - 50.3 (+16.4) 44.9 (+11) 47.3 (+13.4) 48 (+14.1) 51.2 (+17.3)
Πάνελ μεγάλου πάχους (15 mm) με διάτρηση 33,9 41.8 (+7.9) 47.4 (+13.5) - - 45.7 (+11.8) - 44.2 (+10.3) - - - -
Σανίδες
Μαλακή ξυλεία - - - - - - - - - - - -
Σκληρή ξυλεία 35 - - - - - - 59 (+24) - - - - * Τιμές επιτόπιων μετρήσεων
Σκληρή τροπική ξυλεία 34,5 - - - - - 52.9 (+18.4) 57.4 (+22.9) - - - -
Αντικολλητή ξυλεία - - - - - - - - - - - -
Μοριοσανίδα - - - - - - - - - - - -
Ξύλο, σύνθ. πάνελ (Ξύλο0.5 mm-PF9-Ξύλο0.5) 33,9 - - - - - 49.3 (+15.4) 55.4 (+21.5) - - - -
Υλικό
Χάλυβας, από μετάλλευμα - - - - - - - - - - - -
Χάλυβας, ανοξείδωτος 33,9 - 44.3 (+10.4) - - - - - - - - -
Χάλυβας, 50% ανακ. - - - - - - - - - - - -
Χάλυβας, 100% ανακυκλωμένος - - - - - - - - - - - -
Χαλκός, από μετάλλευμα 33,9 - - - - - - 51.7 (+17.8) - - 48.6 (+14.7) -
Χαλκός, 50% ανακ. - - - - - - - - - - - -
Χαλκός, 100% ανακ. - - - - - - - - - - - -
Χαλκός, σύνθ. πάνελ (Cu0.5 mm-PE4-Cu0.5) - - - - - - - - - - - -
Αλουμίνιο, από μετάλλευμα - - - - - - - - - - - -
Αλουμίνιο, 50% ανακ. - - - - - - - - - - - -
Αλουμίνιο, 100% ανακ. - - - - - - - - - - - -
Αλουμίνιο, σύνθ. πάνελ (AL0.5 mm-PE3-AL0.5) 33,9 38.9 (+5) 45.4 (+11.5) - 58.9 (+25) - - - 45.5 (+11.6) 47.8 (+13.9) 51.3 (+17.4) 54.3 (+20.4)
Τιτάνιο 33,9 - 44.4 (+10.5) - - - - - - - - -
Ψευδάργυρος, από μετάλλευμα 33,9 - 47 (+13.1) 48.9 (+15) - 43.4 (+9.5) - - - - 48.5 (+14.6) 48.4 (+14.5)
Ψευδάργυρος, 50% ανακυκλωμένος - - - - - - - - - - - -
Μόλυβδος - - - - - - - - - - - -
Μόλυβδος, ανακ. - - - - - - - - - - - -
Άσφαλτος - - - - - - - - - - - -
Ασφαλτικό σκυρόδεμα 34,5 - 50.6 (+16.1) - 61.9 (+27.4) - - - - - - -
Ασφαλτικές μεμβράνες 34,5 - - 70 (+35.5) 72.7 (+38.2) - - - - - - -
Ασφαλτική μεμβράνη με επίστρωση AL 34,5 - 46.8 (+12.3) - - - - - - - - -
Πολυαιθυλένιο - PE - - - - - - - - - - - -
Πολυπροπυλένιο - PP - - - - - - - - - - - -
Πολυβινυλοχλωρίδιο - PVC - - - - - - - - - - - -
Συνθετικές βαφές - υδατοδιαλυτά - - - - - - - - - - - -
Συνθετικές βαφές - οργανικοί διαλύτες - - - - - - - - - - - -
Γυαλί
Γυαλί - - - - - - - - - - - -
Γυαλί, 50% ανακ. - - - - - - - - - - - -
Γυαλί, ενισχυμένο - - - - - - - - - - - -
Γυαλί, laminated - - - - - - - - - - - -
Γυαλί, χρωματιστό - - - - - - - - - - - -
Διογκωμένη πολυστερίνη - EPS - - - - - - - - - - - -
Εξηλασμένη πολυστερίνη - XPS - - - - - - - - - - - -
Πολυουρεθάνη - PUR - - - - - - - - - - - -
Υαλοβάμβακας - - - - - - - - - - - -
Ορυκτοβάμβακας - - - - - - - - - - - -
Φελλός - - - - - - - - - - - -
PV πάνελ - - - - - - - - - - - -
Θερμοσιφωνικά πάνελ - - - - - - - - - - - -
Γρασίδι ψηλό 35 - - - - - - - - - 34.5 (-0.5) - * Τιμές επιτόπιων μετρήσεων
Γρασίδι, στεγνό 34,5 - - - - - - - - - 40.4 (+5.9) -
Βλάστηση 35 - - - - - - - - - 34 (-1) - * Τιμές επιτόπιων μετρήσεων
Νερό 35 25.5 (-9.5) - - - - - - - - - - * Τιμές επιτόπιων μετρήσεων
Υπόμνημα:
Θερμική Συμπεριφορά Κατακόρυφη Θέση / Νότιος Προσανατολισμός- Μέσες Μέγιστες Επιφανειακές Θερμοκρασίες (μεσημεριανές ώρες θερινής περιόδου)
Κατακόρυφη Θέση - Νότος Αέρας Λευκό Αν. Γκρι Σκ. Γκρι Μαύρο Μπεζ Αν. Καφέ Σκ. Καφέ Κίτρινο Κόκκινο Πράσινο Μπλε
Υλικό
Άμμος και χαλίκι (φυσικών αποθέσεων) x x x x x x x x x x x x
Άμμος και χαλίκι (θραυστά) x x x x x x x x x x x x
Χώμα
Αμμώδες χώμα, στεγνό x x x x x x x x x x x x
Αμμώδες χώμα, υγρό x x x x x x x x x x x x
Αργιλώδες χώμα, στεγνό x x x x x x x x x x x x
Αργιλώδες χώμα, υγρό x x x x x x x x x x x x
Τυρφώδες χώμα, στεγνό x x x x x x x x x x x x
Τυρφώδες χώμα, υγρό x x x x x x x x x x x x
Πατημένο χώμα (χωμάτινη επιφάνεια Ε.Α.Χ.Α.) x x x x x x x x x x x x

Ασβεστόλιθος - - - - - - - - - - - -
Μάρμαρο 34,7 36.7 (+2) 42 (+7.3) 50 (+15.3) 51.7 (+17) 44 (+9.3) - 45 (+10.3) - - - -
Γρανίτης / Βασάλτης 34,7 - - 49.7 (+15) 50.3 (+15.6) 39.3 (+4.6) - - 47.7 (+13) - -
Σχιστόλιθος - - - - - - - - - - - -
Τσιμέντο x x x x x x x x x x x x
Σκυρόδεμα
Γαρμπιλόδεμα - - - - - - - - - - - -
Οπλισμένο σκυρόδεμα 31 - 38 (+7) - - - - - - - - - * Τιμές επιτόπιων μετρήσεων
Ελαφροσκυρόδεμα (περλιτόδεμα) - - - - - - - - - - - -
Κονιάματα
Ασβεστο-τσιμεντοκονίαμα 35 33 (-2) - 44 (+9) - 38.3 (+3.3) - - - 41 (+6) - - * Τιμές επιτόπιων μετρήσεων
Πλάκες
Απλές x x x x x x x x x x x x
Με γραμμώσεις x x x x x x x x x x x x
Μωσαϊκές x x x x x x x x x x x x
Βοτσαλόπλακες x x x x x x x x x x x x
Κυβόλιθοι x x x x x x x x x x x x
Τσιμεντοσανίδες - - - - - - - - - - - - * Τιμές επιτόπιων μετρήσεων
Διακοσμητικοί οπτόπλινθοι 33 - - - - - - 36 (+3) - - - - * Τιμές επιτόπιων μετρήσεων
Κεραμίδια - - - - - - - - - - - -
Πλακίδια 34,7 38.1 (+3.4) 43.3 (+8.6) 46.6 (+11.9) 50.5 (+15.8) 42.1 (+7.4) - 45.7 (+11) 42.6 (+7.9) 46.7 (+12) 47.1 (+12.4) 45.8 (+11.1)
Πάνελ 34,7 38.1 (+3.4) 43.3 (+8.6) 46.6 (+11.9) 50.5 (+15.8) 42.1 (+7.4) - 45.7 (+11) 42.6 (+7.9) 46.7 (+12) 47.1 (+12.4) 45.8 (+11.1)
Πάνελ μεγάλου πάχους (15 mm) με διάτρηση 34,7 39.7 (+5) 41.8 (+7.1) - - 40.8 (+6.1) - 48.9 (+14.2) - - - -
Σανίδες
Μαλακή ξυλεία - - - - - - - - - - - -
Σκληρή ξυλεία - - - - - - - - - - - -
Σκληρή τροπική ξυλεία - - - - - - - - - - - -
Μοριοσανίδα - - - - - - - - - - - -
Υλικό
Χάλυβας, ανοξείδωτος 34,7 - 40.1 (+5.4) - - - - - - - - -
Χάλυβας, 50% ανακ. - - - - - - - - - - - -
Χαλκός, 50% ανακ. - - - - - - - - - - - -
Χαλκός, 100% ανακ. - - - - - - - - - - - -
Αλουμίνιο, 50% ανακ. - - - - - - - - - - - -
Αλουμίνιο, 100% ανακ. - - - - - - - - - - - -
Αλουμίνιο, σύνθ. πάνελ (AL0.5 mm-PE3-AL0.5) 34,7 37.3 (+2.6) 44.3 (+9.6) - 51.2 (+16.5) - - - 41.6 (+6.9) 42.5 (+7.8) 46.4 (+11.7) 47.2 (+12.5)
Τιτάνιο 34,7 - 39.5 (+4.8) - - - - - - - - -
Ψευδάργυρος, από μετάλλευμα 34,7 - 43.9 (+9.2) 45.7 (+11) - 40.9 (+6.2) - - - - 42.6 (+7.9) 42.9 (+8.2)
Μόλυβδος - - - - - - - - - - - -
Μόλυβδος, ανακ. - - - - - - - - - - - -
Άσφαλτος x x x x x x x x x x x x
Ασφαλτικό σκυρόδεμα x x x x x x x x x x x x
Ασφαλτικές μεμβράνες x x x x x x x x x x x x
Ασφαλτική μεμβράνη με επίστρωση AL x x x x x x x x x x x x
Γυαλί
Γυαλί 33 38 (+5)? 38.5 (+5.5)? - - - - - - - - - * Τιμές επιτόπιων μετρήσεων
Γυαλί, 50% ανακ. - - - - - - - - - - - -
Γυαλί, laminated - - - - - - - - - - - -
Υαλοβάμβακας - - - - - - - - - - - -
Ορυκτοβάμβακας - - - - - - - - - - - -
Φελλός - - - - - - - - - - - -
PV πάνελ 35,5 - - - - - - - - - - 39.2 (+3.7) * Τιμές επιτόπιων μετρήσεων
Γρασίδι ψηλό x x x x x x x x x x x x
Γρασίδι, στεγνό x x x x x x x x x x x x
Βλάστηση 35,5 x x x x x x x x - 34 (-1.5) x
Νερό - - - - - - - - - - - -
Υπόμνημα:
Θερμική Συμπεριφορά Κατακόρυφη Θέση / Δυτικός Προσανατολισμός - Μέσες Μέγιστες Επιφανειακές Θερμοκρασίες απογευματινές ώρες θερινής περιόδου)
Κατακόρυφη Θέση - Δύση Αέρας Λευκό Αν. Γκρι Σκ. Γκρι Μαύρο Μπεζ Αν. Καφέ Σκ. Καφέ Κίτρινο Κόκκινο Πράσινο Μπλε
Υλικό
Χώμα

Ασβεστόλιθος - - - - - - - - - - - -
Μάρμαρο 34,5 39.6 (+5.1) 46 (+11.5) 54.4 (+19.9) 58.9 (+23.6) 49.1 (+14.6) - 55.4 (+20.9) - - - -
Γρανίτης / Βασάλτης 34,5 - - 59.1 (+24.6) 57.5 (+23) 48.1 (+13.6) - - 56.6 (+22.1) - -
Σχιστόλιθος - - - - - - - - - - - -
Σκυρόδεμα
Γαρμπιλόδεμα - - - - - - - - - - - -
Οπλισμένο σκυρόδεμα 35 - 47 (+12) - - - - - - - - -
Κονιάματα
Ασβεστο-τσιμεντοκονίαμα 35 40 (+5) - 60 (+25) - 45.3 (+10.3) - - - 56 (+21) - - * Τιμές επιτόπιων μετρήσεων
Πλάκες
Διακοσμητικοί οπτόπλινθοι 33 - - - - - - 44 (+11) - - - - * Τιμές επιτόπιων μετρήσεων
Κεραμίδια - - - - - - - - - - - -
Πλακίδια 34,5 44 (+9.5) 49.8 (+15.3) 52.8 (+18.3) 56.6 (+22.1) 48.8 (+14.3) - 51.9 (+17.4) 48.4 (+13.9) 52.4 (+17.9) 52.5 (+18) 53.1 (+18.6)
Πάνελ 34,5 44 (+9.5) 49.8 (+15.3) 52.8 (+18.3) 56.6 (+22.1) 48.8 (+14.3) - 51.9 (+17.4) 48.4 (+13.9) 52.4 (+17.9) 52.5 (+18) 53.1 (+18.6)
Πάνελ μεγάλου πάχους (15 mm) με διάτρηση 34,5 44.1 (+9.6) 47.2 (+12.7) - - 46.4 (+11.9) - 52 (+17.5) - - - -
Σανίδες
Μαλακή ξυλεία - - - - - - - - - - - -
Σκληρή ξυλεία - - - - - - - - - - - -
Μοριοσανίδα - - - - - - - - - - - -
Υλικό
Χάλυβας, ανοξείδωτος 34,5 - 41 (+6.5) - - - - - - - - -
Χάλυβας, 50% ανακ. - - - - - - - - - - - -
Χαλκός, 50% ανακ. - - - - - - - - - - - -
Χαλκός, 100% ανακ. - - - - - - - - - - - -
Αλουμίνιο, 50% ανακ. - - - - - - - - - - - -
Αλουμίνιο, 100% ανακ. - - - - - - - - - - - -
Αλουμίνιο, σύνθ. πάνελ (AL0.5 mm-PE3-AL0.5) 34,5 44.5 (+10) 52.9 (+18.4) - 66.3 (+31.8) - - - 48.7 (+14.2) 51 (+16.5) 55.6 (+21.1) 56.9 (+22.4)
Τιτάνιο 34,5 - 40.1 (+5.6) - - - - - - - - -
Ψευδάργυρος, από μετάλλευμα 34,5 - 44.7 (+10.2) 49.5 (+15) - 47.1 (+12.6) - - - - 48.2 (+13.7) 48.8 (+14.3)
Μόλυβδος - - - - - - - - - - - -
Μόλυβδος, ανακ. - - - - - - - - - - - -
Γυαλί
Γυαλί 33 35 (+2)? 38 (+5)? - - - - - - - - - * Τιμές επιτόπιων μετρήσεων
Γυαλί, 50% ανακ. - - - - - - - - - - - -
Γυαλί, laminated - - - - - - - - - - - -
Υαλοβάμβακας - - - - - - - - - - - -
Ορυκτοβάμβακας - - - - - - - - - - - -
Φελλός - - - - - - - - - - - -
PV πάνελ - - - - - - - - - - - -
Βλάστηση
Νερό - - - - - - - - - - - -
Υπόμνημα:
Περιβαλλοντική Eπίδραση
Περιβαλλοντική Επίδραση Στάδιο Παραγωγής - Ποσοτικά στοιχεία
Εμπεριεχόμενη Ενέργεια Εκπομπές Κατανάλωση
Ποσοτικά στοιχεία μ.ο. Ε.Ε. μ.ο. Ε.Ε. p μ.ο. Ε.Ε. Ε.Ε. CO2 SO2 NΟx νερού
kWh/kg mJ/kg kg/m3 kWh/m3 kWh/τεμ. g/kg υλικού g/kg υλικού g/kg υλικού lt/kg υλικού
Άμμος και χαλίκι (φυσικών αποθέσεων) 0,006 0,020 1800 10 [ 1 (10 cm) ] - - - -
Άμμος και χαλίκι (θραυστά) 0,032 0,114 1800 57 [ 5.7 (10 cm) ] - - - -
Χώμα
Αμμώδες χώμα, στεγνό 0,000 0,000 1600 0,000 0,00 0 0 0 0
Αμμώδες χώμα, υγρό 0,000 0,000 2000 0,000 0,00 0 0 0 0
Αργιλώδες χώμα, στεγνό 0,000 0,000 1600 0,000 0,00 0 0 0 0
Αργιλώδες χώμα, υγρό 0,000 0,000 2000 0,000 0,00 0 0 0 0
Τυρφώδες χώμα, στεγνό 0,000 0,000 300 0,000 0,00 0 0 0 0
Τυρφώδες χώμα, υγρό 0,000 0,000 1100 0,000 0,00 0 0 0 0
Πατημένο χώμα (χωμάτινη επιφάνεια Ε.Α.Χ.Α.) 0,126 0,454 1900 239 [ 23.9 (10 cm) ] - - - -

Μαλακός ασβεστόλιθος 0,616 2,219 1600 986 9.86 (1 cm) 26,5 0 0 10
Ασβεστόλιθος 0,616 2,219 2200 1355 13.55 (1 cm) 26,5 0 0 10
Σκληρός ασβεστόλιθος / ψαμμίτης 0,616 2,219 2600 1602 16.02 (1 cm) 26,5 0 0 10
Μάρμαρο 0,616 2,219 2600 1602 16.02 (1 cm) 26,5 0 0 10
Γρανίτης / Βασάλτης 0,616 2,219 2800 1725 17.25 (1 cm) 26,5 0 0 10
Σχιστόλιθος 0,616 2,219 2670 1645 16.45 (1 cm) 26,5 0 0 10
Τσιμέντο 1,887 6,794 3100 5850 - 500 - - -
Σκυρόδεμα
Γαρμπιλόδεμα 0,234 0,844 2000 469 [ 46.9 (10 cm) ] 94 0,7 0,3 -
Οπλισμένο σκυρόδεμα 0,694 2,498 2400 1666 [ 166.6 (10 cm) ] - - - -
Ελαφροσκυρόδεμα (περλιτόδεμα) 0,806 2,900 600 483 [ 48.3 (10 cm) ] 445 1,33 - -
Κονιάματα
Τσιμεντοκονίαμα 0,570 2,050 2000 1139 [ 11.39 (1 cm) ] 98 0,8 11 -
Ασβεστο-τσιμεντοκονίαμα 0,403 1,449 1800 725 [ 7.25 (1 cm) ] 271 0,66 - -
Πλάκες
Απλές 0,504 1,814 2222 1119 33.57 (3 cm) 213 1,24 38 190
Με γραμμώσεις 0,504 1,814 2222 1119 33.57 (3 cm) 213 1,24 38 190
Μωσαϊκές 0,504 1,814 2222 1119 33.57 (3 cm) 213 1,24 38 190
Βοτσαλόπλακες 0,504 1,814 2222 1119 39.17 (3.5 cm) 213 1,24 38 190
Κυβόλιθοι 0,513 1,848 2083 1069 64.14 (6 cm) 213 1,24 38 190
Τσιμεντοσανίδες 2,638 9,497 - - - -
Οπτόπλινθοι (9 x 6 x 19 cm) 0,759 2,732 1800 1366 190 2 17 520
Διακοσμητικοί οπτόπλινθοι 1,111 4,000 1700 1889 94.45 (5 cm) 300 - - -
Κεραμίδια 0,949 3,415 1800 1707 259,5 1,5 51 640
Πλακίδια 1,984 7,142 2000 3968 27.78 (0.7 cm) 571 4 51 400
Κυβόλιθοι 1,111 4,000 1920 1889 113.34 (6 cm) - - - -
Πάνελ 1,984 7,142 2250 4464 31.25 (0.7 cm) 571 4 51 400
Πάνελ μεγάλου πάχους (15 mm) με διάτρηση 1,984 7,142 1667 3307 49.61 (1.5 cm) - - - -
Σανίδες
Μαλακή ξυλεία 0,710 2,555 500 355 10.65 (3 cm) 195 1,3 1 -
Σκληρή ξυλεία 0,710 2,555 700 497 14.91 (3 cm) 195 1,3 1 -
Σκληρή τροπική ξυλεία 0,710 2,555 1040 738 22.14 (3 cm) 195 1,3 1 -
Αντικολλητή ξυλεία 1,780 6,409 800 1424 14.24 (1 cm) 564 3,2 - -
Μοριοσανίδα 1,897 6,830 700 1328 13.28 (1 cm) 372 2,4 - 100
Ξύλο, σύνθ. πάνελ (Ξύλο0.5 mm-PF9-Ξύλο0.5) [ 21.775 ] [ 78.39 ] 1400 [ 30485 ] 305 (10 mm) - - - -
Περιβαλλοντική Eπίδραση
Περιβαλλοντική Επίδραση Στάδιο Παραγωγής - Ποσοτικά στοιχεία
Εμπεριεχόμενη Ενέργεια Εκπομπές Κατανάλωση
Ποσοτικά στοιχεία μ.ο. Ε.Ε. μ.ο. Ε.Ε. p μ.ο. Ε.Ε. Ε.Ε. CO2 SO2 NΟx νερού
kWh/kg mJ/kg kg/m3 kWh/m3 kWh/τεμ. g/kg υλικού g/kg υλικού g/kg υλικού lt/kg υλικού
Υλικό
Χάλυβας, από μετάλλευμα 9,440 33,984 7800 73632 73.63 (1 mm) 2615 10 840 3400
Χάλυβας, ανοξείδωτος 4,097 14,749 7800 31957 31.96 (1 mm) - - - -
Χάλυβας, 50% ανακ. 5,000 18,000 7800 39000 39 (1 mm) - - - -
Χάλυβας, 100% ανακυκλωμένος 2,640 9,503 8000 21118 21.12 (1 mm) 515,5 2,4 4 -
Χαλκός, από μετάλλευμα 20,363 73,307 8600 175123 175.12 (1 mm) 6117 140 64 15900
Χαλκός, 50% ανακ. 15,973 57,501 8600 137364 137.36 (1 mm) - - - -
Χαλκός, 100% ανακ. 2,778 10,001 8600 23891 23.89 (1 mm) - - - -
Χαλκός, σύνθ. πάνελ (Cu0.5 mm-PE4-Cu0.5) [ 7.16 ] [ 25.776 ] 2540 [ 18186 ] 91 (5 mm) - - - -
Αλουμίνιο, από μετάλλευμα 59,856 215,481 2700 161611 161.61 (1 mm) 37000 77,4 119 29000
Αλουμίνιο, 50% ανακ. 26,389 95,000 2700 71250 71.25 (1 mm) 26000 77,4 119 -
Αλουμίνιο, 100% ανακ. 4,292 15,450 2700 11588 11.59 (1 mm) 11458,5 77,4 119 -
Αλουμίνιο, σύνθ. πάνελ (AL0.5 mm-PE3-AL0.5) [ 39.42 ] [ 141.912 ] 1375 [ 54203 ] 217 (4 mm) - - - -
Τιτάνιο - - - - - - - - -
Ψευδάργυρος, από μετάλλευμα 15,267 54,961 7200 109922 109.92 (1 mm) 4115 10 840 -
Ψευδάργυρος, 50% ανακυκλωμένος - - - - - - - - -
Ψευδάργυρος, 100% ανακυκλωμένος - - - - - - - - -
Μόλυβδος 17,956 64,641 11300 202901 202.9 ( mm) 1137 10 63 1960
Μόλυβδος, ανακ. 2,778 10,001 11300 31391 31.39 (1 mm) - - - -
Άσφαλτος 7,832 28,195 1000 7832 - 444,5 4 - -
Ασφαλτικό σκυρόδεμα 0,944 3,398 2110 1992 [ 199.2 (10 cm) ] - - - -
Ασφαλτικές μεμβράνες 13,880 49,968 1100 15268 38.17 (0.25 cm) 1038 6,4 - -
Ασφαλτική μεμβράνη με επίστρωση AL 15,535 55,925 1360 21127 52.81 (0.25 cm) - - - -
Πολυαιθυλένιο - PE 19,527 70,296 940 18355 45.89 (0.25 cm) 751 9 0,1 -
Πολυπροπυλένιο - PP 17,917 64,500 1270 22754 56.89 (0.25 cm) 900 7 0,1 -
Πολυβινυλοχλωρίδιο - PVC 17,157 61,764 1380 23676 59.19 (0.25 cm) 1721,5 13,6 0,5 -
Συνθετικές βαφές - υδατοδιαλυτά 18,241 65,668 - - - - - - -
Συνθετικές βαφές - οργανικοί διαλύτες 22,311 80,318 - - - - - - -
Γυαλί
Γυαλί 7,248 26,094 2500 18121 90.61 (0.5 cm) 934,5 44 2 680
Γυαλί, 50% ανακ. 1,944 6,998 2500 4860 24.3 (0.5 cm) - - - -
Γυαλί, ενισχυμένο 7,279 26,204 2480 18052 90.26 (0.5 cm) - - - -
Γυαλί, laminated 4,527 16,297 2500 11318 56.59 (0.5 cm) - - - -
Γυαλί, χρωματιστό 4,138 14,897 2500 10345 51.73 (0.5 cm) - - - -
Διογκωμένη πολυστερίνη - EPS 26,616 95,817 23 612 6.12 (1 cm) 1782 15,5 0,2 -
Εξηλασμένη πολυστερίνη - XPS 26,616 95,817 23 612 6.12 (1 cm) 1782 15,5 0,2 -
Πολυουρεθάνη - PUR 26,601 95,765 35 931 9.31 (1 cm) 3900 30 42 18900
Υαλοβάμβακας 7,556 27,201 35 264 2.64 (1 cm) 1670 11,25 6 1360
Ορυκτοβάμβακας 3,835 13,807 30 115 1.15 (1 cm) 1042 5,1 5 -
Φελλός 1,111 4,000 30 33 0.33 (1 cm) - - - -
PV πάνελ - - - - - - - - -
Θερμοσιφωνικά πάνελ - - - - - - - - -
Γρασίδι ψηλό 0 0 0 0 0 0 0 0 0
Γρασίδι, στεγνό 0 0 0 0 0 0 0 0 0
Βλάστηση 0 0 0 0 0 0 0 0 0
Νερό - - - - - 0 0 0 0
Σημειώσεις: κ.π. = κατά περίπτωση / Β.Μ. = Βαρέα Μέταλλα

Ποιοτικά στοιχεία p c λ C κ μ r a e
Υλικό
Άμμος και χαλίκι (φυσικών αποθέσεων)
Άμμος και χαλίκι (θραυστά)
Χώμα
Αμμώδες χώμα, υγρό - -
Αργιλώδες χώμα, υγρό - -
Πατημένο χώμα (χωμάτινη επιφάνεια Ε.Α.Χ.Α.) - - - - - - -

Μάρμαρο
Τσιμέντο - - - - - -
Σκυρόδεμα
Κονιάματα
Τσιμεντοκονίαμα - - -
Ασβεστο-τσιμεντοκονίαμα - - -
Πλάκες
Απλές
Μωσαϊκές
Κυβόλιθοι
Τσιμεντοσανίδες - - - - - - - - -
Οπτόπλινθοι (9 x 6 x 19 cm)
Κεραμίδια
Πλακίδια
Κυβόλιθοι
Πάνελ
Πάνελ μεγάλου πάχους (15 mm) με διάτρηση
Σανίδες
Σκληρή τροπική ξυλεία - - -
Αντικολλητή ξυλεία - - -
Ξύλο, σύνθ. πάνελ (Ξύλο0.5 mm-PF9-Ξύλο0.5) - - -
Ποιοτικά στοιχεία p c λ C κ μ r a e
Υλικό
Χαλκός, σύνθ. πάνελ (Cu0.5 mm-PE4-Cu0.5)
Αλουμίνιο, σύνθ. πάνελ (AL0.5 mm-PE3-AL0.5)
Τιτάνιο - -
Ψευδάργυρος, από μετάλλευμα - -
Ψευδάργυρος, 50% ανακυκλωμένος - -
Ψευδάργυρος, 100% ανακυκλωμένος - -
Μόλυβδος - -
Μόλυβδος, ανακ. - -
Άσφαλτος
Πολυαιθυλένιο - PE - - -
Πολυπροπυλένιο - PP - - -
Συνθετικές βαφές - υδατοδιαλυτά - - - - - -
Συνθετικές βαφές - οργανικοί διαλύτες - - - - - -
Γυαλί
Γυαλί
Γυαλί, ενισχυμένο - - - - - - - - -
Γυαλί, laminated - - - - - - - - -
Γυαλί, χρωματιστό - - - - - - - - -
Διογκωμένη πολυστερίνη - EPS - - -
Εξηλασμένη πολυστερίνη - XPS - - -
Πολυουρεθάνη - PUR - - -
Υαλοβάμβακας - - -
Ορυκτοβάμβακας - - -
Φελλός
PV πάνελ - - - - - - - - -
Θερμοσιφωνικά πάνελ - - - - - - - - -
Γρασίδι ψηλό - - - - - - -
Γρασίδι, στεγνό - - - - - - -
Βλάστηση - - - - - - -
Νερό
Υπόμνημα:
Ποιοτικά στοιχεία Ι Ταέρα Ι max Ι Tmax I Ι Tmax I Ι Tmax I Ι Tmax I Ι Tmax I Ι Tmax I Ι Tmax I Ι Tmax I Ι Tmax I Ι Tmax I Ι Tmax I
Υλικό
Άμμος και χαλίκι (φυσικών αποθέσεων) - - - - - - - - - - - -
Άμμος και χαλίκι (θραυστά) 34,5 - - - - - - - - - -
Χώμα
Αμμώδες χώμα, στεγνό 34,5 - - - - - - - - - -
Αμμώδες χώμα, υγρό - - - - - - - - - - - -
Αργιλώδες χώμα, στεγνό - - - - - - - - - - - -
Αργιλώδες χώμα, υγρό - - - - - - - - - - - -
Τυρφώδες χώμα, στεγνό 34,5 - - - - - - - - - -
Τυρφώδες χώμα, υγρό - - - - - - - - - - - -
Πατημένο χώμα (χωμάτινη επιφάνεια Ε.Α.Χ.Α.) 35 - - - - - - - - - - * Τιμές επιτόπιων μετρήσεων

Ασβεστόλιθος 34,5 - - - - -
Μάρμαρο 34,5 - - - -
Γρανίτης / Βασάλτης 34,5 - - - - - - -
Σχιστόλιθος 34,5 - - - - - - - - - -
Τσιμέντο - - - - - - - - - - - -
Σκυρόδεμα
Γαρμπιλόδεμα 34,5 - - - - - - - - - -
Οπλισμένο σκυρόδεμα 35 - - - - - - - - - * Τιμές επιτόπιων μετρήσεων
Ελαφροσκυρόδεμα (περλιτόδεμα) 34,5 - - - - - - - - - -
Κονιάματα
Ασβεστο-τσιμεντοκονίαμα - - - - - - - - - - - -
Πλάκες
Απλές 34,5 - - - - - - -
Με γραμμώσεις 34,5 - - - - - - - -
Μωσαϊκές 34,5 - - - - - - -
Βοτσαλόπλακες 34,5 - - - - - - - -
Κυβόλιθοι 34,5 - - - -
Διακοσμητικοί οπτόπλινθοι - - - - - - - - - - - -
Κεραμίδια - - - - - - - - - - - -
Πλακίδια 33,9 -
Κυβόλιθοι 33,9 - - - - - - - -
Πάνελ 33,9 -
Πάνελ μεγάλου πάχους (15 mm) με διάτρηση 33,9 - - - - - - -
Σανίδες
Μαλακή ξυλεία - - - - - - - - - - - -
Σκληρή ξυλεία 35 - - - - - - - - - - * Τιμές επιτόπιων μετρήσεων
Σκληρή τροπική ξυλεία 34,5 - - - - - - - - -
Μοριοσανίδα - - - - - - - - - - - -
Ξύλο, σύνθ. πάνελ (Ξύλο0.5 mm-PF9-Ξύλο0.5) 33,9 - - - - - - - - -
0-5 *C
5-15 *C
15-… *C
Υλικό
Χάλυβας, ανοξείδωτος 33,9 - - - - - - - - - -
Χάλυβας, 50% ανακ. - - - - - - - - - - - -
Χαλκός, από μετάλλευμα 33,9 - - - - - - - - -
Χαλκός, 50% ανακ. - - - - - - - - - - - -
Χαλκός, 100% ανακ. - - - - - - - - - - - -
Αλουμίνιο, 50% ανακ. - - - - - - - - - - - -
Αλουμίνιο, 100% ανακ. - - - - - - - - - - - -
Αλουμίνιο, σύνθ. πάνελ (AL0.5 mm-PE3-AL0.5) 33,9 - - - -
Τιτάνιο 33,9 - - - - - - - - - -
Ψευδάργυρος, από μετάλλευμα 33,9 - - - - - -
Μόλυβδος - - - - - - - - - - - -
Μόλυβδος, ανακ. - - - - - - - - - - - -
Άσφαλτος - - - - - - - - - - - -
Ασφαλτικό σκυρόδεμα 34,5 - - - - - - - - -
Ασφαλτικές μεμβράνες 34,5 - - - - - - - - -
Ασφαλτική μεμβράνη με επίστρωση AL 34,5 - - - - - - - - - -
Γυαλί
Γυαλί - - - - - - - - - - - -
Γυαλί, 50% ανακ. - - - - - - - - - - - -
Γυαλί, laminated - - - - - - - - - - - -
Υαλοβάμβακας - - - - - - - - - - - -
Ορυκτοβάμβακας - - - - - - - - - - - -
Φελλός - - - - - - - - - - - -
PV πάνελ - - - - - - - - - - - -
Γρασίδι ψηλό 35 - - - - - - - - - - * Τιμές επιτόπιων μετρήσεων
Γρασίδι, στεγνό 34,5 - - - - - - - - - -
Βλάστηση 35 - - - - - - - - - - * Τιμές επιτόπιων μετρήσεων
Νερό 35 - - - - - - - - - - * Τιμές επιτόπιων μετρήσεων
Υπόμνημα:
Υλικό
Χώμα

Ασβεστόλιθος - - - - - - - - - - - -
Μάρμαρο 34,7 - - - - -
Γρανίτης / Βασάλτης 34,7 - - - - - -
Σχιστόλιθος - - - - - - - - - - - -
Σκυρόδεμα
Γαρμπιλόδεμα - - - - - - - - - - - -
Οπλισμένο σκυρόδεμα 31 - - - - - - - - - - * Τιμές επιτόπιων μετρήσεων
Κονιάματα
Ασβεστο-τσιμεντοκονίαμα 35 - - - - - - - * Τιμές επιτόπιων μετρήσεων
Πλάκες
Τσιμεντοσανίδες - - - - - - - - - - - - * Τιμές επιτόπιων μετρήσεων
Διακοσμητικοί οπτόπλινθοι 33 - - - - - - - - - - * Τιμές επιτόπιων μετρήσεων
Κεραμίδια - - - - - - - - - - - -
Πάνελ 34,7 -
Σανίδες
Μαλακή ξυλεία - - - - - - - - - - - -
Σκληρή ξυλεία - - - - - - - - - - - -
Μοριοσανίδα - - - - - - - - - - - -
0-5 *C
5-15 *C
15-… *C
Υλικό
Χάλυβας, 50% ανακ. - - - - - - - - - - - -
Χαλκός, 50% ανακ. - - - - - - - - - - - -
Χαλκός, 100% ανακ. - - - - - - - - - - - -
Αλουμίνιο, 50% ανακ. - - - - - - - - - - - -
Αλουμίνιο, 100% ανακ. - - - - - - - - - - - -
Τιτάνιο 34,7 - - - - - - - - - -
Μόλυβδος - - - - - - - - - - - -
Μόλυβδος, ανακ. - - - - - - - - - - - -
Γυαλί
Γυαλί 33 ? ? - - - - - - - - - * Τιμές επιτόπιων μετρήσεων
Γυαλί, 50% ανακ. - - - - - - - - - - - -
Γυαλί, laminated - - - - - - - - - - - -
Υαλοβάμβακας - - - - - - - - - - - -
Ορυκτοβάμβακας - - - - - - - - - - - -
Φελλός - - - - - - - - - - - -
PV πάνελ 35,5 - - - - - - - - - - * Τιμές επιτόπιων μετρήσεων
Βλάστηση 35,5 x x x x x x x x - x * Τιμές επιτόπιων μετρήσεων
Νερό - - - - - - - - - - - -
Υπόμνημα:
Υλικό
Χώμα

Ασβεστόλιθος - - - - - - - - - - - -
Μάρμαρο 34,5 - - - - -
Γρανίτης / Βασάλτης 34,5 - - - - - -
Σχιστόλιθος - - - - - - - - - - - -
Σκυρόδεμα
Γαρμπιλόδεμα - - - - - - - - - - - -
Οπλισμένο σκυρόδεμα 35 - - - - - - - - - -
Κονιάματα
Ασβεστο-τσιμεντοκονίαμα 35 - - - - - - - * Τιμές επιτόπιων μετρήσεων
Πλάκες
Διακοσμητικοί οπτόπλινθοι 33 - - - - - - - - - - * Τιμές επιτόπιων μετρήσεων
Κεραμίδια - - - - - - - - - - - -
Πάνελ 34,5 -
Σανίδες
Μαλακή ξυλεία - - - - - - - - - - - -
Σκληρή ξυλεία - - - - - - - - - - - -
Μοριοσανίδα - - - - - - - - - - - -
0-5 *C
5-15 *C
15-… *C
Υλικό
Χάλυβας, 50% ανακ. - - - - - - - - - - - -
Χαλκός, 50% ανακ. - - - - - - - - - - - -
Χαλκός, 100% ανακ. - - - - - - - - - - - -
Αλουμίνιο, 50% ανακ. - - - - - - - - - - - -
Αλουμίνιο, 100% ανακ. - - - - - - - - - - - -
Τιτάνιο 34,5 - - - - - - - - - -
Μόλυβδος - - - - - - - - - - - -
Μόλυβδος, ανακ. - - - - - - - - - - - -
Γυαλί
Γυαλί 33 ? ? - - - - - - - - - * Τιμές επιτόπιων μετρήσεων
Γυαλί, 50% ανακ. - - - - - - - - - - - -
Γυαλί, laminated - - - - - - - - - - - -
Υαλοβάμβακας - - - - - - - - - - - -
Ορυκτοβάμβακας - - - - - - - - - - - -
Φελλός - - - - - - - - - - - -
PV πάνελ - - - - - - - - - - - -
Βλάστηση
Νερό - - - - - - - - - - - -
Υπόμνημα:
Περιβαλλοντική Επίδραση
Περιβαλλοντική Επίδραση Στάδιο Παραγωγής - Ποσοτικά δεδομένα Στάδιο Παραγωγής - Ποιοτικά δεδομένα
Ποιοτικά στοιχεία Α Β Γ Δ Ε Ζ
1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 1 2 3
Κατανάλωση Φαινόμενο Όξινη Καταστροφή Φωτοχημικό Κατανάλωση Εξάντληση Καταστροφή Σκόνη, Κίνδυνος Τοξικές Ζητήματα Συντήρηση Επανάχρηση Απόβλητα
Υλικό ενέργειας θερμοκηπίου βροχή όζοντος νέφος νερού φυσ. πόρων τοπίου και ηχορύπανση, καταστροφών ουσίες υγείας / Επισκευή / Ανακύκλωση / Οικοδομικά
Άμμος και χαλίκι (φυσικών αποθέσεων) - - - - τοπικά όγκος
Άμμος και χαλίκι (θραυστά) - - - - τοπικά κ.π. κ.π. όγκος
Χώμα
Αμμώδες χώμα, υγρό
Αργιλώδες χώμα, υγρό
Πατημένο χώμα (χωμάτινη επιφάνεια Ε.Α.Χ.Α.) τσιμέντο - - - - τσιμέντο - τσιμέντο τσιμέντο

Μαλακός ασβεστόλιθος τοπικά κ.π. κ.π. κ.π. όγκος
Ασβεστόλιθος τοπικά κ.π. κ.π. κ.π. όγκος
Σκληρός ασβεστόλιθος / ψαμμίτης τοπικά κ.π. κ.π. κ.π. όγκος
Μάρμαρο τοπικά κ.π. κ.π. κ.π. όγκος
Γρανίτης / Βασάλτης τοπικά κ.π. κ.π. κ.π. όγκος
Σχιστόλιθος τοπικά κ.π. κ.π. κ.π. όγκος
Τσιμέντο - - - - ? -
Σκυρόδεμα
Γαρμπιλόδεμα - όγκος
Οπλισμένο σκυρόδεμα - - - - όγκος
Ελαφροσκυρόδεμα (περλιτόδεμα) - - όγκος
Κονιάματα
Τσιμεντοκονίαμα -
Ασβεστο-τσιμεντοκονίαμα - -
Πλάκες
Απλές κ.π. όγκος
Με γραμμώσεις κ.π. όγκος
Μωσαϊκές κ.π. όγκος
Βοτσαλόπλακες κ.π. όγκος
Κυβόλιθοι κ.π. όγκος
Τσιμεντοσανίδες - - - - - κ.π. όγκος
Οπτόπλινθοι (9 x 6 x 19 cm) τοπικά τοπικά κ.π. όγκος
Διακοσμητικοί οπτόπλινθοι - - - τοπικά τοπικά κ.π. όγκος
Κεραμίδια τοπικά τοπικά κ.π. όγκος
Πλακίδια τοπικά τοπικά κ.π. όγκος
Κυβόλιθοι - - - - τοπικά τοπικά κ.π. όγκος
Πάνελ τοπικά τοπικά όγκος
Πάνελ μεγάλου πάχους (15 mm) με διάτρηση - - - - τοπικά τοπικά όγκος
Σανίδες
Μαλακή ξυλεία - συντηρητικά συντηρητικά συντηρητικά συντηρητικά
Σκληρή ξυλεία - συντηρητικά συντηρητικά συντηρητικά συντηρητικά
Σκληρή τροπική ξυλεία - κ.π. κ.π. κ.π.
Αντικολλητή ξυλεία - - κ.π. κ.π. ρητίνες ρητίνες ρητίνες ρητίνες
Μοριοσανίδα - ρητίνες ρητίνες ρητίνες ρητίνες
Ξύλο, σύνθ. πάνελ (Ξύλο0.5 mm-PF9-Ξύλο0.5) [ ] - - - - - PF PF PF PF PF
Σημειώσεις:
PF = Φαινόλη-Φορμαλδεύδη (Βακελίτης)
κ.π. = κατά περίπτωση
Περιβαλλοντική Επίδραση
Περιβαλλοντική Επίδραση Στάδιο Παραγωγής - Ποσοτικά δεδομένα Στάδιο Παραγωγής - Ποιοτικά δεδομένα
Ποιοτικά στοιχεία Α Β Γ Δ Ε Ζ
1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 1 2 3
Κατανάλωση Φαινόμενο Όξινη Καταστροφή Φωτοχημικό Κατανάλωση Εξάντληση Καταστροφή Σκόνη, Κίνδυνος Τοξικές Ζητήματα Συντήρηση Επανάχρηση Απόβλητα
Υλικό ενέργειας θερμοκηπίου βροχή όζοντος νέφος νερού φυσ. πόρων τοπίου και ηχορύπανση, καταστροφών ουσίες υγείας / Επισκευή / Ανακύκλωση / Οικοδομικά
Χάλυβας, από μετάλλευμα Β.Μ.
Χάλυβας, ανοξείδωτος - - - - Β.Μ.
Χάλυβας, 50% ανακ. - - - - Β.Μ.
Χάλυβας, 100% ανακυκλωμένος - Β.Μ.
Χαλκός, από μετάλλευμα Β.Μ.
Χαλκός, 50% ανακ. - - - - Β.Μ.
Χαλκός, 100% ανακ. - - - - Β.Μ.
Χαλκός, σύνθ. πάνελ (Cu0.5 mm-PE4-Cu0.5) - - - - PE PE Β.Μ.
Αλουμίνιο, από μετάλλευμα Β.Μ.
Αλουμίνιο, 50% ανακ. - Β.Μ.
Αλουμίνιο, 100% ανακ. - Β.Μ.
Αλουμίνιο, σύνθ. πάνελ (AL0.5 mm-PE3-AL0.5) [ ] - - - - PE PE Β.Μ.
Τιτάνιο - - - - - Β.Μ.
Ψευδάργυρος, από μετάλλευμα - Β.Μ.
Ψευδάργυρος, 50% ανακυκλωμένος - - - - - Β.Μ.
Ψευδάργυρος, 100% ανακυκλωμένος - - - - - Β.Μ.
Μόλυβδος Β.Μ.
Μόλυβδος, ανακ. - - - - Β.Μ.
Άσφαλτος - -
Ασφαλτικό σκυρόδεμα - - - -
Ασφαλτικές μεμβράνες - -
Ασφαλτική μεμβράνη με επίστρωση AL - - - -
Πολυαιθυλένιο - PE CFCs / HCFCs -
Πολυπροπυλένιο - PP CFCs / HCFCs -
Πολυβινυλοχλωρίδιο - PVC CFCs / HCFCs -
Συνθετικές βαφές - υδατοδιαλυτά - - - - - Β.Μ.
Συνθετικές βαφές - οργανικοί διαλύτες - - - - -
Γυαλί
Γυαλί τοπικά τοπικά
Γυαλί, 50% ανακ. - - - -
Γυαλί, ενισχυμένο - - - -
Γυαλί, laminated - - - -
Γυαλί, χρωματιστό - - - - Β.Μ. Β.Μ. Β.Μ.
Διογκωμένη πολυστερίνη - EPS +HFCs CFCs / HCFCs -
Εξηλασμένη πολυστερίνη - XPS +HFCs CFCs / HCFCs -
Πολυουρεθάνη - PUR +HFCs CFCs / HCFCs
Υαλοβάμβακας ρητίνες
Ορυκτοβάμβακας - ρητίνες
Φελλός - - - -
PV πάνελ - - - - - - - - - - - - - - -
Θερμοσιφωνικά πάνελ - - - - - - - - - - - - - - -
Γρασίδι ψηλό κ.π.
Βλάστηση κ.π.
Νερό -
Σημειώσεις: κ.π. = κατά περίπτωση / Β.Μ. = Βαρέα Μέταλλα

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 6: ΕΠΙ∑ΤΗΜΟΝΙΚΕ∑ ΕΡΓΑ∑ΙΕ∑
ΠΑΡΟΥ∑ΙΑ∑Η ΕΡΓΑ∑ΙΩΝ ∑ΧΕΤΙΚΩΝ ΜΕ ΤΗ ΙΑΤΡΙΒΗ ΠΟΥ ΥΠΟΒΛΗΘΗΚΑΝ ΚΑΙ
ΗΜΟ∑ΙΕΥΘΗΚΑΝ ∑Ε ΙΕΘΝΗ ∑ΥΝΕ ΡΙΑ ΜΕ ΚΡΙΤΕ∑
11.2003: Flora Bougiatioti, Aineias Oikonomou,
«Thermal behaviour of materials used in the skin of the city in Greece»
Επιµ.: Bustamante Waldo, Collados Eugenio
Τίτλος: PLEA 2003. Rethinking development: Are we producing a people
orientated habitat? 20th International Conference on Passive and Low
Energy Architecture, Santiago – CHILE, 9 - 12 November 2003
Εκδότης: Chile: Escuela de Construccion Civil. Pontificia Universidad Catolica de
Chile / PLEA International
σελ.: G-13 [CD-ROM]
9.2004: Flora Bougiatioti, Aineias Oikonomou,

«The use of different instrumentation for the measurement of surface temperatures
of samples of materials used in the "skin" of Greek cities»
Επιµ.: de Wit Martin H.
Τίτλος: PLEA 2004. 21st International Conference Passive and Low Energy
Architecture. Built Environments and Environmental Buildings. 19-22
September 2004, Eidhoven, The Netherlands
Εκδότης: The Netherlands: Technische Universiteit Eidhoven
σελ.: 193-198 (τόµος 1)
5.2005: Flora Bougiatioti,

«The effect of water-sprinkling on the surface temperatures of the materials used on
the "skin" of Greek cities»
Επιµ.: M. Santamouris
Τίτλος: 1st International Conference. Passive and Low Energy Cooling for the
Built Environment. Palenc 2005. 19-21 May 2005, Santorini, Greece
Εκδότης: Athens: Heliotopos Conferences Ltd
σελ.: 749-754 (τόµος ΙΙ)

«The effect of shading on the surface temperatures of the materials used on the
"skin" of Greek cities»
Επιµ.: M. Santamouris
Τίτλος: 1st International Conference. Passive and Low Energy Cooling for the
Built Environment. Palenc 2005. 19-21 May 2005, Santorini, Greece
Εκδότης: Athens: Heliotopos Conferences Ltd
σελ.: 775-780 (τόµος ΙΙ)
11.2005: F. Bougiatioti,
«Measurements of surface temperatures of materials in urban open spaces of
Athens, Greece»
Επιµ.: Raydan Dana K., Melki Habib H.
Τίτλος: PLEA 2005. 22nd International Conference. Environmental Sustainability.
The Challenge of Awareness in Developing Societies
Εκδότης: Lebanon: Notre-Dame University Publishing
σελ.: 565-570

«The effect of urban geometry on the surface temperatures of materials' used in the
"skin" of greek cities»
Επιµ.: Compagnon Raphael, Haefeli Peter, Weber Willi
Τίτλος: PLEA 2006. 23rd International Conference. Clever Design, Affordable
Comfort. A challenge for low energy architecture and urban planning
Εκδότης: Geneva: PLEA, HesSo, Universite de Geneve
σελ.: 471-476 (τόµος Ι)
PLEA 2003 - The 20th Conference on Passive and Low Energy Architecture, Santiago – CHILE, 9 - 12 November 2003
Thermal behaviour of materials

used in the skin of the city in Greece
Flora Bougiatioti and Aineias Oikonomou
Department of Architectural Technology, Faculty of Architecture, National Technical University of Athens

42, Patission St., Athens 106 82, Greece
Tel.: 30-210-772 3902/ Fax: 30-210-772 3898
Email: flora16@central.ntua.gr, aineias4@yahoo.com
ABSTRACT: This paper is an attempt to present the basic thermophysical properties of materials
widely used in the construction of urban spaces in Athens, Greece. The presentation is based on
experimental measurements of surface temperatures. The scope of the study has been restricted,
because it aims at setting the basic guidelines for a more detailed and extensive research of
materials used in the "skin" of Greek cities.
Conference Topic: Materials and building techniques.

Keywords: urban microclimate, thermal comfort, thermophysical properties of materials.
1. INTRODUCTION pronounced by many researchers [2], [3] as the most

predominant among all heat island mitigation
1.1 The urban heat island strategies.
Modern cities, with their complex function, design The thermal behaviour of a building material under
and development regulate climatic conditions and incident solar radiation and the processes of heat
define what is widely referred to as urban transfer is defined by six basic properties: thermal
microclimate. Within urban areas, radiative, thermal, conductivity (k), density (p), specific heat (c),
water and air patterns are modified [1]. reflectivity (r) (and absorptivity), emissivity (e) and
Among the various environmental phenomena transmittance (τ). Transmittance involves transparent
that occur in cities, the urban heat island effect is the and semitransparent materials and therefore will not
most distinctive one. It represents the most important be considered in this paper. An analysis of each of
problem for the Mediterranean area, as it causes a these can be found in [4].
significant temperature rise in city centres compared Additional thermal properties, which derive from
with their rural surroundings. the aforementioned basic properties are volumetric
The Mediterranean climate is either way heat capacity (Cv), thermal diffusivity (κ), and thermal
characterised by warm to hot summers, so the admittance (µ). Volumetric heat capacity denotes the
additional temperature rise caused by the urban heat ability of a material to store heat in its mass.
island increases thermal stress in open spaces and Diffusivity and admittance are theoretical properties
the need for air-conditioning inside buildings. Thermal that define the ability of a material to diffuse heat
stress is not only aggravated because of air through its mass [1], [4] and the easiness to store and
temperature rise, but also due to the increase in the release heat [1], [5].
radiant heat exchange of the human body with its For the theoretical examination of the effect of
overheated surrounding surfaces. incident solar radiation on the surface temperature
The main causes of the urban heat island have variations of building materials, it is equally important
been underlined by various researchers [1], [2]. to consider the calculation of sol-air temperature. Sol-
air temperature mainly underlines the importance of
1.2 The role of materials absorptivity and is cited by various researchers [4],
One of the causes of the urban heat island effect [5], [6], [7].
is the role of materials used in the "skin" of the city.
The term "skin of the city" refers to the paving of 1.3 Climatic data from 6 major Greek cities
streets and squares, as well as the materials on In order to realise the importance of the role of
external surfaces of buildings. Materials influence the materials in thermal comfort conditions in Greece
absorption of solar radiation, the emission of thermal from May to September, climatic data from 6 major
radiation, the heat storage, and the evaporation Greek cities is briefly presented (see Tables I to III).
processes that take place in practically every city
surface. This is the main reason why the role of
materials (along with the use of vegetation) has been
Table I: Mean maximum temperature (degrees C) for 2. MATERIALS USED IN THE SKIN OF
the period May-September, adapted from [8]. GREEK CITIES
May June July August September 2.1 Streets. Vehicular and pedestrian
Athens 25.0 29.8 32.5 32.6 28.6 The existence of pedestrian streets in the centres
Thessaloniki 24.7 29.5 32.3 33.1 27.7 of Greek cities is very limited. Therefore, pedestrians
Ioannina 22.9 27.7 31.3 31.4 26.9 have to use the streets that are designed almost
Larisa 25.8 31.1 33.8 33.7 29.0 exclusively for vehicular traffic, where sidewalks
Patras 23.9 27.6 30.3 31.1 28.3 range from 1 to 1.5 m for the majority of streets and 3
Irakleion 23.7 27.4 29.3 29.2 26.7 to 5 m for major streets and avenues. As a result, the
materials that are used in an urban street are limited
Table II: Monthly solar radiation on horizontal plane to the following three: asphalt, concrete and cement
(kWh/m2) for the period May-September, adapted slabs. As the sidewalk area is rather limited, the
from [8]. predominant material is asphalt. Furthermore, the
insufficient space of sidewalks usually prohibits the
May June July August September planting of trees. This is very important if we consider
the fact that sun altitude angles are especially high
Athens 190 204 219 202 149
during the summer period. So even in the case of a
Thessaloniki 174 186 205 178 131
very "deep" urban canyon, the asphalt deck receives
Ioannina 165 177 196 177 127
considerable amount of solar radiation.
Larisa 179 189 202 186 135
Mixed-use streets are constructed nowadays in
Patras 177 199 203 185 141
several central districts. In most cases, the pavement
Irakleion 196 214 226 205 157
is made of prefabricated cement blocks of various
colours (grey, beige, dark red) and the expansion of
Table III: Sunshine (hours per month) for the period the sidewalk area allows the planting of trees.
May-September, adapted from [8].
Table IV: Basic thermophysical properties of
May June July August September materials commonly used in urban streets, adapted
Athens 303 335 373 357 277 from [2], [5], [10], [11], [12].
Thessaloniki 269 293 342 306 239
Ioannina 244 269 320 299 223 p c k r e
Larisa 280 300 333 323 244 kg/m3 Wh/kgK W/mk
Patras 272 323 334 314 254 Asphalt 2110 0.26 0.75 0.1-0.2 0.96
Irakleion 314 353 385 357 285 Cement slabs 2000 0.3 1.1 0.1-0.4 0.9
Cement blocks 2000 0.3 1.1 0.1-0.5 0.9
Mean maximum temperatures for the period from Stone blocks 2680 0.23 2.19 0.1-0.5 0.9
June to September exceed 27 degrees C and 31 Reinf. concrete 2400 0.3 1.8 0.1-0.3 0.9
degrees C in July and August for all six cities. Mean
air temperatures are significantly lower and are not 2.2 Open spaces. Squares and small parks
representative of the temperatures that prevail in In open spaces a wide variety of building materials
urban open spaces during noon and afternoon hours. is used. Surfaces range from "hard" paving materials,
The climatic data come from airport meteorological such as various kinds of natural stone, stone blocks,
stations, therefore it can be deduced that air and cement blocks, to natural, "soft" materials, like
temperatures in the city centres are higher, even than soil, grass, gravel, and sand.
mean maximum temperatures.
The monthly solar radiation on horizontal plane is Table V: Basic thermophysical properties of materials
very high in all 6 cities, with the higher values found in commonly used in open spaces, adapted from [2], [5],
Irakleion and Athens. It can be calculated that the [10], [11], [12].
mean daily values range between 500 and 600
kWh/m2, for all cities during the summer (see Table
p c k r e
II), while solar radiation can reach up to
kg/m3 Wh/kgK W/mk
approximately 950 W/m2, around 13:00 and 14:00 on
a clear summer day in Athens [9]. Furthermore, Slate 2600 0.22 2.3 0.1-0.3 0.96
during the summer, most days are characterised by Ceramic 1900 0.26 0.84 0.25-0.65 0.9
clear skies, a fact, which is denoted by the many Marble 2800 0.26 3.5 0.1-0.9 0.9
hours of sunshine (approximately 11-12 hours per Sand 1800 0.22 0.7 0.2-0.45 0.84-0.91
day, in Athens, for June, July and August). As a Gravel 1800 0.22 0.7 0.5 0.9
result, large sums of solar radiation reach the city Soil 1600 0.22 0.3 0.1-0.4 0.9-0.98
surfaces for the maximum number of hours. Grass - - - 0.26 0.95
Consequently, when the aforementioned climatic Water 1000 1.16 0.58 0.1-1.00 0.92-0.97
data are seen in combination with the sol-air
temperature calculation, the thermal contribution of Urban squares are usually characterised by the
the materials used in the skin of the city becomes extensive use of "hard" paving materials and the
even more important. almost total lack of vegetation. The use of "hard"
materials, such as stone or cement blocks, along with
the absence of shading result in overheated Table VII: Basic thermophysical properties of
conditions during the noon and afternoon hours in materials commonly used in building flat roofs,
summer. adapted from [2], [5], [10], [11], [12].
On the other hand, in small parks, the use of
"hard" paving materials is limited to the construction p c k r e
of walkways and resting points. The presence of kg/m3 Wh/kgK W/mk
vegetation, natural materials, such as soil and gravel, Cement slabs 2000 0.3 1.1 0.1-0.4 0.9
and water elements helps improve microclimatic Concrete 600 0.3 0.12 0.1-0.3 0.9
conditions. Gravel 1800 0.22 0.7 0.5 0.9
2.3 Building facades
2.5 Patchwork of the "skin of the city" in Greece
The typical residential multi-storeyed building in
most Greek cities has an external rendering of
cement or lime mortar painted in different colours. A
typical wall is 10-cm thick and is comprise solid or
hollow bricks with external and internal renderings of
cement or lime mortar. As the majority of existing
buildings were constructed prior to the enactment of
the Greek Thermal Insulation Code (1979), all
building elements lack thermal insulation. This fact
determines both the thermal losses due to conduction
during the heating period and the thermal behaviour
of walls and roofs under solar radiation and heat
accumulation. Furthermore, facades are usually dark-
stained due to increased air pollution and insufficient
maintenance, and thus have increased solar
absorptivity. Streets. Vehicular
On the other hand, recently constructed buildings
facades are characterised by the extensive use of
external cladding systems, which involve the
application of an external layer of thermal insulation
Streets. Pedestrian
and the use of prefabricated panels of a wide variety
of materials (aluminium, marble and granite slabs
etc). Although the construction is very sophisticated,
the choice of the external cladding material is almost
solely based on aesthetic criteria, especially in the
case of office and commercial buildings. As a result, Open spaces
there is extensive use of black granite or grey
aluminium panels in many newly constructed
buildings.
Table VI: Basic thermophysical properties of

materials commonly used in building facades,
adapted from [2], [5], [10], [11], [12].
p c k r e
kg/m3 Wh/kgK W/mk
Mortar 1800 0.3 1 0.5-0.9 0.9
Granite 2800 0.26 3.5 0.1-0.9 0.9
Marble 2800 0.26 3.5 0.1-0.9 0.9
Alum 2700 0.26 200 0.3-0.96 0.1-0.5
Wood 600 0.75 0.44 0.1 0.9
Glass 2500 0.22 0.81 - 0.9
2.4 Flat roofs

Flat roofs, which are used as an integral part of
the buildings' open spaces, are usually paved with
various types of slabs or lightweight concrete. Flat
roofs, which are used only for maintenance purposes, Building facades
usually have a waterproofing layer covered by
lightweight concrete, or more rarely, stone
aggregates.
As was the case with building facades, most flat
roofs are not thermally insulated and are dark-stained Building flat roofs
due to pollution and low maintenance. Figure 1: Snapshots of the "skin" of the city.
3. EXPERIMENTAL MEASUREMENTS OF respectively, and 44.4 degrees C on white marble.

MATERIALS' SURFACE TEMPERATURES This means that there was a 7 to 8 degrees C due to
the colour difference.
3.1 Presentation of the study The aluminium panels, which were measured
During the summer of 2001, we performed a were of white, silver and black colour (see Fig. 4), and
series of surface temperature measurements on a had maximum surface temperatures of 43.7, 48.6 and
number of building materials samples placed on a flat 55.7 degrees C, respectively. The resulting
roof and in-situ on a number of urban spaces. The temperature difference between the darker and the
measurements were conducted with a Technoterm lighter coloured samples was significant (12 degrees
9500 surface thermometer. The nature of the study C).
was preliminary and aimed at setting the basic
guidelines for a thorough full-scale experimental
study. It also provided some elementary experimental
data concerning two basic issues:
a/ the role of the materials' colours in their daily
temperature fluctuation and
b/ the decisive role of shading.
3.1 Experimental measurements on building material

samples
On July 5th and 14th, 2001 we conducted surface
temperature measurements on samples of materials
widely used in urban open spaces in Greece. The
materials were placed horizontally on a flat roof.
On July 5th, we took measurements every half-
hour from 09:30 to 16:30. The materials measured
were mainly those found in urban streets (see Fig. 2).
Figure 3: Surface temperature measurements on
July 14th, 2001. Marble samples.

July 5th, 2001. Common paving material samples.
The highest temperatures were found on asphalt July 14th, 2001. Aluminium panel samples.
and slate (about 47.5 degrees C). We also compared
the temperatures of three basic colours (dark grey, During the course of the measurements, the soil
dark red and yellow) of prefabricated cement blocks. surface temperatures remained way below air
The dark grey one was found to be hotter (45 degrees temperatures by approximately 10 degrees C. We
C) than the other two (around 42.5 degrees C), but also noted that a ceramic tile had a relatively high
the difference was rather small. maximum surface temperature (44.4 degrees C), but
On July 14th, we took measurements every hour after 14:00, when sun altitude angles became lower, it
from 09:00 in the morning to 21:00 in the evening. We started to cool down quickly (by 2 degrees C every
also took additional measurements at 06:00 (shortly hour). As a result, after 20:00, its surface temperature
before sunrise) and at 0:00. Among the samples there was lower than the air temperature.
were nine different colours of marble and granite,
three colours of aluminium panels, a ceramic tile, and 3.2 Experimental measurements in urban open
soil, which was well irrigated and shaded by plants, spaces
and which was partly used as reference. On July 10th, 2001 we measured surface
The maximum surface temperatures measured in temperatures of materials in two streets and a small
marble samples (see Fig. 3) were 52.8 and 51.4 park in Vouliagmeni, a suburb of Athens.
degrees C on black granite and grey marble, Measurements were taken at one-hour intervals,
starting at 8:00 in the morning and ending at 19:00 in

the evening.
The highest temperatures were found on grey
slate (53 degrees C) and on asphalt (51.9 degrees C)
(see Fig. 5 and 6). The fact that slate was found to be
hotter than asphalt is mainly explained by its dark
grey colour, whereas the asphalt, which was over 5
years old, was weathered and had a light grey colour.
Figure 7: Surface temperature measurements in

urban open spaces on July 10th, 2001. Grass.
On August 31st, 2001 and for the half-hour

between 14:00 and 14:30, which is the time of day
with the highest air temperatures, we conducted
surface temperature measurements in a small park
on Vasileos Konstantinou Avenue in the centre of
Athens. Apart from common materials (asphalt,
Figure 5: Surface temperature measurements in cement slabs, soil and grass), we also measured the
urban open spaces on July 10th, 2001. Slate. surface temperature of a water pond with an
operating jet fountain (see Fig. 8).
Figure 6: Surface temperature measurements in

urban open spaces on July 10th, 2001. Asphalt.
It was also noted that the maximum temperatures Figure 8: Surface temperature measurements in
of an asphalt paved street without shading was 51.9 urban open spaces on August 31st, 2001.
degrees C, while at the same time, the maximum
temperature of an asphalt paved street shaded by It can be seen that the water's surface
evergreen trees (pines and carob trees) was 34.2 temperature was very low (24.5 degrees C) compared
degrees C (see Fig. 6). The resulting difference of with the relatively high air temperatures (31.6 degrees
17.7 degrees C is impressive. It was also noted that C). Water also had a local influence on air
the surface temperature levels of shaded asphalt temperatures, which was mainly due to the function of
remained throughout the day close to air temperature the jet fountain. As a result, air temperatures over and
levels. near the fountain were 1.5 degrees C lower than
Finally, surfaces covered with well-irrigated and those in the centre of the park. However small this
fully-grown grass (2-5 cm) were found to be relatively difference may be, it denotes a spatial microclimatic
cool, with a maximum temperature equal to 37.8 difference, which is mainly due to the continuous
degrees C (see Fig. 7). Surface temperatures of evaporation and the increased heat capacity of water.
shaded grass were, at all times, 7 to 8 degrees C The temperature differences between those
lower than those of grass exposed to the sunlight, materials exposed to solar radiation and those in
and remained well below air temperature levels. shade were significant and ranged from 7.5 degrees
C (for asphalt and concrete) to 9 degrees C (for
simple cement slabs).
On September 4th, 2001 we took a series of buildings' facades and flat roofs is imperative.
indicative surface temperature measurements in a Furthermore, it was made clear that in order to fully
small park in Vouliagmeni, Athens. Similar to the understand the thermal behaviour of materials, and
measurements conducted on August 31st, the thus be able to propose solutions and define general
measurements were limited to the hottest hour of the guidelines, extensive experimental measurements
day (14:00 to 15:00), and focussed on common should be supplemented by a thorough analysis of
building materials and a water pond with still water the materials' thermophysical properties. Finally, it
(see Fig. 9). has been noted that the measuring of surface
We noted that water surface temperatures were, temperatures on samples of building materials and in
even in the case of still water, lower than air the open spaces of the city is equally important in
temperatures (26.2 degrees C compared to 30.1 order to obtain an overall idea of their thermal
degrees C). As in the previous measurement (August behaviour.
31st), water was found to create a local "oasis effect",
with the air temperature over it being 1.5 degrees C
lower than the air temperature at the centre of the NOTATION
park (28.7 and 30.1 degrees C, respectively).
p density measured in kg/m3
c specific heat measured in Wh/kgK
k thermal conductivity measured in W/mK
r solar reflectivity.
e emissivity.
REFERENCES
[1] T. R. Oke, Boundary Layer Climates,

Routledge, London and New York (1995).
[2] Μ. Santamouris, et al., Ecological
Construction, Ellinika Grammata, Athens - Greece
(2000).
[3] H. Akbari, et al., eds., Cooling Our
Communities, U.S. Environmental Protection Agency,
Washington - U.S.A. (1992).
[4] B. Givoni, Climate Considerations in Building
Figure 9: Surface temperature measurements in and Urban Design, Van Nostrand Reinhold, New York
urban open spaces on September 4th, 2001. - U.S.A. (1998).
[5] S. V. Szokolay, Environmental Science
Handbook for Architects and Builders, The
Construction Press, London / New York (1980).
4. CONCLUSIONS
[6] T.A. Markus and E.N. Morris, Buildings,
Climate and Energy, Pitman Publishing Ltd., London -
4.1 Some preliminary findings
U.K. (1980).
As was mentioned in paragraph 3.1, the findings
[7] S. Yannas, "Bioclimatic urban design
of the study stressed the role of colour and shading
principles" in S. Amourgis, ed., Environmental Design
on the daily temperature variations of building
of Cities and Open Spaces, Vol. A, Hellenic Open
materials used in the skin of Greek cities.
University, Patras - Greece (2001), 175-234.
It was also noted that water plays an important
[8] A. Pelekanos and K. Papaxristopoulos,
part in the reduction of surface temperatures, when
Compilation of Meteorological Data for Solar
used as a surfacing material, i.e. water ponds,
Applications of the most important Greek cities,
fountains or canals).
Technical Chamber of Greece, Athens - Greece
The findings were also compared with similar
(1980).
studies available in the bibliography. Asphalt surface
[9] http://www.chi.civil.ntua.gr.
temperatures were found to be very close to those
[10] P.E.M. Comfort software v. 1.2, Centre
measured by Al-Hemiddi [cited in 4] and Marques de
Universitaire d’ Etude des Problemes de l’ Energie,
Almeida [13]. Also, the temperature difference
Universite de Geneve, (1995),
between shaded and exposed "hard" paving materials
http://www.unige.ch/cuepe.
was also close to the studies of Parker [cited in 4] and
[11] N. Tsinikas, Architectural Technology,
the measurements of Marques de Almeida [13].
University Studio Press, Thessaloniki - Greece
(1993).
4.2 Setting the guidelines for a full-scale study
[12] E. Andreadaki-Chronaki, Notes on Building
The present study has revealed the need for a full-
Physics. Rational Use of Energy in Buildings, A.U.Th.,
scale research concerning the thermal behaviour of
Thessaloniki - Greece (1999).
the materials used in the skin of Greek cities. It has
[13] D. Marques de Almeida, "Pedestrian
been stressed that a detailed cataloguing of all the
streets", Proc. 19th PLEA International Conference,
materials used in urban open spaces and on
Toulouse-France (2002), 437-439.
th
Plea2004 - The 21 Conference on Passive and Low Energy Architecture. Eindhoven, The Netherlands, 19 - 22
September 2004 Page 1 of 6
The use of different instrumentation for the

measurement of surface temperatures of samples of
materials used in the "skin" of Greek cities
Flora Bougiatioti1 and Aineias Oikonomou1

1
National Technical University of Athens, School of Architecture
Department of Architectural Technology
42, Patission St., 106 82 Athens, Greece.
email: fbougiatioti@yahoo.com, aineias4@yahoo.com
ABSTRACT: This paper is an attempt to point out the basic issues, concerning the measurement of
the surface temperatures of building materials, which form the horizontal and vertical city surfaces,
i.e. the surfaces of the urban open spaces, and the facades and flat roofs of buildings. The
measurement of the surface temperatures of various surfacing materials is very important in order to
obtain a more complete idea concerning their thermal behaviour, to insert an additional criterion in
the procedure of material selection, and to define a series of interventions in order to achieve lower
surface temperatures. All these issues are of utmost importance in cities with warm Mediterranean
climate, where, during the summer, the elevated surface temperatures of materials negatively affect,
not only the urban microclimate, but also thermal comfort conditions in urban open spaces. The
presentation is based on experimental measurements of surface temperatures, and on empirical
observations of these procedures. The scope of the study has been restricted, because it aims at
commenting on the methodology, which will be followed during a full-scale, extensive research of the
surface temperatures of the materials, which are used in the "skin" of Greek cities.
Conference Topic: 5 Materials and building techniques

Keywords: Surface temperatures, measurements, instrumentation
INTRODUCTION to deal with all these issues, and to concentrate on

the use of different instrumentation methods for the
The materials, which form the outer layer of the measurement of surface temperatures on materials,
city, play a decisive role on the heat transfer which are exposed to solar radiation.
processes, which take place between the city and the
climatic environment. Greece has a warm
Mediterranean climate, where the long hours of 2. THE ROLE OF THE MATERIALS USED IN
sunshine and the intensity of solar radiation during THE "SKIN" OF GREEK CITIES
the summer result in elevated surface temperatures
of the materials, which are used in the skin of the 2.1 The effect of materials on the urban microclimate
cities. These high temperatures largely affect thermal Many researchers of the urban climate [1] [2] [3]
comfort conditions in urban open spaces and the acknowledge the role of the thermal behaviour of
development of the urban heat island. materials, as one of the most influential causes of the
Therefore, it is obvious that a careful and urban heat island. This negative contribution is mainly
systematic investigation of the thermal behaviour of due to the fact that the majority of the materials,
building materials, as their surface temperatures which form the horizontal and the vertical urban
depict it, is of utmost importance. The surface surfaces, are dark-coloured and are characterised by
temperature of a material is the combined effect of an increased heat capacity. As a result, they absorb
many environmental parameters (direct and diffuse large amounts of solar radiation throughout the day,
solar radiation, wind speed, long-wave radiation gain and release the stored heat late in the afternoon.
and loss, etc.), and of its optical and thermophysical Overheated surfaces, such as asphalt and concrete,
properties. heat the adjacent air volumes and emit long-wave
The actual measurement of the surface radiation, and in this way contribute to the overall
temperatures of various surfacing materials consists heating of the city.
of dealing with a number of issues. These issues
range from the option of conducting measurements 2.2 The effect of materials on thermal comfort
on samples of building materials, or in-situ in urban conditions in urban open spaces
open spaces, to the question of the different available The materials, which constitute the outer layer of
instrumentation methods. The present paper attempts contemporary cities, largely affect thermal comfort
th
conditions in urban open spaces in two basic ways: for the bioclimatic function of an open space, as it can
by heating the air through convection and thus raising counterbalance the thermal contribution of materials,
its temperature, and by radiating heat and thus raising which is desirable in the winter, but not in the
the mean radiant temperature. The climatic summer. The analysis of the way in which the various
conditions, which prevail during the summer in the cooling strategies affect the surface temperatures of
urban open spaces of most Greek cities, are materials is crucial, as it automatically offers the
characterised by elevated dry-bulb temperatures and possibility of a variety of alternative solutions. This is
increased solar radiation. So, it is obvious that the architecturally and aesthetically desirable, as it differs
thermal contribution of the materials can further significantly from the basic rule of thumb of using
influence heat discomfort. light-coloured materials.
3.2 Ways of conducting the research

3. BASIC ISSUES OF THE FULL-SCALE The measurement of the surface temperatures of
STUDY METHODOLOGY building materials can be conducted in two basic
ways: in-situ in the city, and on samples of building
3.1 Aims of the research materials.
The properties and characteristics of every The basic advantage of in-situ measurements of
building material have been largely documented in surface temperatures is that they provide information
the bibliography. So, for most building materials there on the in-situ thermal behaviour of materials, and in
is technical information concerning their optical and relation to the variety of available construction details.
thermophysical properties, as well as qualitative This is mainly due to the fact that in this case, the
information concerning their texture, the available measured surface temperature does not only depend
colours, etc. The basic aim of this on-going study is to on environmental conditions (air temperature, incident
add yet another parameter to the "image" of every solar radiation, wind speed, etc.), but also on the
material, its thermal behaviour, as its surface interaction of each material with its immediate
temperatures under the effect of solar radiation environment. For example, the surface temperatures
demonstrate it. of the materials, which are used in urban open
The investigation of the thermal behaviour of spaces, are influenced by their contact with the
every material is based on the study of its maximum substrate and the earth, which, in turn, influences
and minimum temperatures, as well as its daily thermal storage and time lag. Respectively, in the
temperature fluctuation. In other words, it involves an case of facade materials, which are constructed with
experimental documentation of the heating up and an air gap, the circulation of air behind them
cooling down procedures. Nevertheless, most influences the convection heat transfer. It is therefore
materials, which are commonly used in Greece, are of largely admitted that the surface temperatures, which
natural origin (e.g. marbles and stone blocks), come are measured on placed materials, can be different
from a non-standard manufacture procedure (e.g. from those measured on samples of building
concrete blocks and slabs, asphalt, etc.), and are materials. [4]
affected by their use (weathering, wearing, etc.). As a On the other hand, the main advantage of
result, the measured surface temperatures might not conducting measurements on samples of building
directly apply to all relevant materials. Therefore, materials exposed at the same environmental
what is obtained is a relative, indicative range, within conditions, is the ability to simultaneously measure
which the surface temperatures of each group of the surface temperatures of a large number of
building materials are found. materials. While the measurements on samples of
Similar to all previous and contemporary with this building materials might not reflect their real thermal
research studies [4] [5], the basic aim of the study behaviour, they provide comparative information on
concerns the investigation of the influence of colour the fluctuation of their surface temperatures.
and texture, between samples of the same material. Apart from the main issue of the construction
Furthermore, the differences of the surface details of materials, the experimental measurements
temperatures between different groups of materials on samples of building materials placed on a flat roof
are also investigated. and exposed to solar radiation have two distinct
One additional aim of this research is to examine differences compared to in-situ measurements. First,
inter-seasonally the thermal behaviour of the the materials in the city do not always have
materials, which are used in open spaces, and on continuous and unobstructed solar access throughout
building facades and roofs. While the overheating of the day. On the other hand, the placing of the
materials is the basic element of thermal degradation samples on a flat roof permits the quick rejection of
in urban open spaces during the summer, in winter thermal radiation to the sky after sunset. This does
this fact can contribute positively to achieving thermal not happen in reality, as the materials in the city have
comfort conditions in urban open spaces. For this reduced sky view factors due to nearby buildings,
reason, it is crucial to examine the thermal behaviour trees or other obstructions. The two approaches can,
of materials inter-seasonally. and must function complementarily, providing
Finally, the research aims at investigating the information on the thermal behaviour of the materials,
efficiency of various cooling strategies, such as which are used, on the "skin" of Greek cities.
shading and water-sprinkling, in reducing the surface Finally, the surface temperature of a certain
temperatures of materials exposed to overheated material in given environmental conditions can be
environmental conditions. Shading is very important calculated by the theoretical equation of the sol-air
th
temperature [6] [7], or computer software. It is

generally accepted that the use of mathematical
calculations and/or computer software tends to isolate
and simplify the climatic conditions, which in reality
are very complex and inter-connected. As a result, it
can be difficult to compare these findings to real
situations. [8] Nevertheless, this procedure can
further contribute to achieving a more complete
picture of the thermal behaviour of the materials, and
to comparing the experimental measurements to the
calculations of sol-air temperature.
4. EXPERIMENTAL MEASUREMENTS OF
SURFACE TEMPERATURES OF MATERIALS
USING DIFFERENT INSTRUMENTATION Figure 1: Measurements (01/07/03) on white
METHODS cement slab with chart recorder, dataloggers and
contact thermometer.
4.1 Presentation of the study
The measuring instruments, which can be used
for the measurement of surface temperatures of
materials, are the following: contact thermometer,
infrared (IR) thermometer, datalogging systems, such
as chart-type recorder and dataloggers, and infrared
thermal imaging systems. The preliminary
experimental measurements were conducted on
different periods, using a Technoterm 9500 contact
thermometer, an Optex Thermo-Hunter PT-5LD IR
thermometer, two standard Omega dataloggers with
thermocouples, and a Grant CB9-8T-1L miniature
chart recorder with 8 Cu-Constantan thermocouples.
The study did not include measurements with an
infrared thermal imaging system.
The aim of this short-scale study was to
investigate the advantages and disadvantages of Figure 2: Measurements (01/07/03) on ceramic
each one of the four instrumentation methods, which block with chart recorder, dataloggers and contact
were used. It also sought to define the easiness of thermometer.
implementation of each method, as well as the
agreement between the methods, which were used. On September 24th, we conducted measurements
of surface temperatures using a contact and an IR
4.2 Presentation of measurements thermometer (Fig. 3-6). The readings were taken at
During the period from June 30th to July 2nd, we one-hour intervals, starting at 08:30 in the morning
compared the readings of the miniature chart recorder and finishing at 19:30 in the afternoon.
and the two dataloggers (Fig. 1, 2). The materials
measured were a white cement slab and a ceramic
block. On July 1st, the readings of the miniature chart
recorder and the dataloggers were compared to the
readings of the contact thermometer. The contact
measurements were taken at half-hour intervals,
started at 08:30 in the morning and ended at 20:30 in
the evening.
Figure 3: Measurements (24/09/03) on sample of

white marble with contact and IR thermometers.
th
Figure 7: Measurements (18/01/04) with contact

and IR thermometers.
Figure 4: Measurements (24/09/03) on white
cement slab with contact and IR thermometers.

Figure 5: Measurements (24/09/03) on ceramic

block with contact and IR thermometers.

Figure 6: Measurements on grey cement block

(24/09/03) with contact and IR thermometers.
The readings of the contact thermometer and the

IR thermometer were also compared during the
measurements of January 18, March 17 and March
20, 2004 (Fig. 7-12), which tested the effect of
different construction details on the surface
temperatures of samples of cement slabs and
ceramic tiles. Figure 10: Measurements (20/03/04) with contact
th
On the contrary, the comparison of the readings of

the instruments with thermocouples and the contact
thermometer did not present such inexplicable
differences. During the measurements of July 1st,
2003, the readings of the instruments with
thermocouples (miniature chart recorder and
dataloggers) and the surface thermometer were
almost coincident (less than 2 degrees C differences).
These differences are not very significant and can
probably be explained by the different shape of the
probes of the thermocouples of the instruments.
5.2 Comparison of the advantages and disadvantages

Figure 11: Measurements (20/03/04) with contact of each instrumentation method
and IR thermometers. The main advantage of the contact thermometer is
the full involvement of the researcher in the procedure
of the measurements. In other words, it gives the
opportunity to directly observe the fluctuations of the
surface temperatures in relation to the prevailing
environmental conditions. The basic disadvantage of
the instrument is that it takes a period of more or less
1min to show the final reading of the surface
temperature of the material. This fact affects the
speed with which the measurements are conducted.
Also, in the case where the measurements comprise
of a large number of samples of materials, this results
in an important time lapse between the measurement
of the first and the last sample. Given the fact that sun
altitude and azimuth angles change every 4 minutes,
Figure 12: Measurements (20/03/04) with contact this is translated into a possible change in the
and IR thermometers. conditions of solar radiation. Finally, there are issues
concerning the fact that the thermometer probe
intervenes with the material system, causing localised
5. DISCUSSION heat transfer phenomena.
As is the case with the contact thermometer, the
5.1 Comparison of the results of each instrumentation IR thermometer requires the full participation of the
method researcher. But, in this case, the measuring
The finding of this study, which is most difficult to procedure has a very short duration. The basic
explain, is the existence of a serious disagreement advantage of the IR thermometer is that it measures
between the readings of the contact thermometer and the surface temperature of a material without
those of the IR thermometer. The preliminary contacting it, and thus, without intervening with its
measurements of September 24th, 2003 and January surface. [1] An additional advantage is that according
18th, 2004 show that for relatively low surface to the distance of the instrument from the measured
temperatures, the readings of the IR thermometer are material, the reading can either correspond to a spot
significantly lower than those of the contact reading, or to a reading, which is actually the mean
thermometer. In detail, for surface temperatures lower surface temperature of the sample. A point, which has
than 20 degrees C, the readings of the IR to be taken into consideration, is that the readings of
thermometer were up to 5 degrees C lower than the instrument largely depend on the emissivity of
those of the contact thermometer. This fact was each material, which is not known, but is found from
observed during the morning readings of September the bibliography. Nevertheless, as far as common
24th, and throughout the whole measuring period of building materials are concerned, this does not
January 18th. A somewhat similar discrepancy was constitute a major disadvantage, as their emissivity
also found in the measurements conducted by [9], on values are close to 0.9.
materials in shade. On the contrary, in high Concerning the use of thermocouples for the
temperature ranges, the IR thermometer readings measurement of surface temperatures, the choice of
may surpass those of the contact thermometer by 1 to the thermocouple's end shape and placing of the
4 degrees C. It was ensured that these findings were thermocouples is very important, as it can cause
not due to a calibration error of one or both errors due to the change of the heat transfer
instruments. Therefore, this observation rises processes, which take place on the surface of the
important issues concerning the credibility of the material. [10] Furthermore, it is very important that the
readings of an IR thermometer in conditions which contact between the probe and the surface of the
are characterised by the absence of incident solar material is assured. This can be done with the use of
radiation, as is the case early in the morning, with silicone paste at the point of contact. Finally, as the
overcast sky conditions or in shaded areas. This also incident solar radiation and the air temperature can
applies for low sun altitude angles and relatively low drastically affect the measurements of surface
dry-bulb temperatures.
th
temperatures, the probes must be shaded and ACKNOWLEDGEMENT

insulated. During the preliminary investigations,
extruded polystyrene coverings were placed on the Flora Bougiatioti would like to thank the Greek
probes. This solution was chosen in absence of any State Scholarships Foundation (I.K.Y.) for supporting
bibliographical references concerning this issue. It the on-going Ph.D. thesis, of which this study forms
was later confirmed by a study by [8], where part.
coverings made of expanded polystyrene were used
in order to insulate the probes against the REFERENCES
surrounding air. Nevertheless, the question remains
whether this solution affects to a smaller or larger [1] T. R. Oke, Boundary Layer Climates, Routledge,
degree the readings of the thermocouples due to London and New York (1995).
localised effects of overheating. [2] Μ. Santamouris, et al., Ecological Construction,
The instruments, which employ thermocouples for Ellinika Grammata, Athens - Greece (2000).
the measurement of the surface temperatures, do not [3] H. Akbari, et al., eds., Cooling Our Communities,
need the intervention of the researcher. On the U.S.E.P.A., Washington - U.S.A. (1992).
contrary, the use of contact or IR thermometers [4] J. Cook, et al., "Mitigating the Heat Impact of
demands the full involvement of the researcher in the Outdoor Urban Spaces in a Hot Arid Climate", Proc.
measuring procedure. While the second choice is far 20th PLEA International Conference, Santiago - Chile
more tiresome, strenuous and time-consuming, it (2003), E-16.
allows the researcher to observe microclimatic [5] L. Doulos, et al., "Passive cooling of open urban
conditions and keep notes in the form of a log-diary. areas. The role of materials", Solar Energy, In Press,
In this way, it is possible to explain possible doi:10.1016/j.solener.2004.04.005.
discrepancies and irregularities at the stage of the [6] B. Givoni, Climate Considerations in Building and
processing of the results. Urban Design, Van Nostrand Reinhold, New York -
U.S.A. (1998).
[7] S. V. Szokolay, Environmental Science
CONCLUSION Handbook, The Construction Press, Lancaster /
London / New York, (1980).
The whole procedure of conducting [8] D. Pearlmutter, et al., "Analyzing the microclimatic
measurements of surface temperatures on samples influence of urban canyon geometry with an open-air
of materials involves a great deal of simplifications scale model", Proc. 20th PLEA International
and concessions, regardless of the instrumentation Conference, Santiago - Chile (2003), E-10.
used. The environmental conditions and the natural [9] D. Marques de Almeida, "Pedestrian streets",
features, which characterise every urban open space, Proc. 19th PLEA International Conference, Toulouse -
can not always lead to generalised conclusions. [8] France (2002), 437-439.
Nevertheless, when the measurements are [10] A.J. Chapman, Heat Transfer, Collier
conducted in, as far as possible, similar Macmillan International, New York, London (1974).
environmental conditions, it is possible to reach
important conclusions just from comparing the results.
This study was limited to a small number of
material samples and did not include more than one
day of measurements for each pair of instrumentation
methods. Nevertheless, it provided valuable
experience on the comprehension of the advantages
and the disadvantages of each instrumentation
method. Furthermore, the findings of this short-scale
study decidedly affected and formulated the
methodology, based on which a full-scale study of the
surface temperatures of the materials, which are most
commonly used in the "skin" of Greek cities, will be
conducted in the following year.
Finally, it is believed that the further development
and refinement of this methodology is essential for a
detailed and systematic study of the surface
temperatures of the materials, which form the outer
layer of cities. The findings of such a study can be
proven very valuable for material selection in order to
promote heat island mitigation, minimise the thermal
loads of buildings during the summer and improve
thermal comfort conditions in urban open spaces.
The effect of water-sprinkling on the surface temperatures of the materials
used on the "skin" of Greek cities
Flora Bougiatioti
Department of Architectural Technology, Faculty of Architecture,
National Technical University of Athens
e-mail: fbougiatioti@yahoo.com
ABSTRACT into vapour or gas. Evaporative cooling is

defined as "the process that uses the effect of
This paper focuses on the effect of water
evaporation as a natural heat sink" (Santamouris
sprinkling on the fluctuation of the surface
& Asimakopoulos, eds., 1996). The effect of the
temperatures of materials, which are widely
evaporation of water is that it requires a certain
used in the urban open spaces of Greek cities,
amount of heat in order to occur. This energy is
and are exposed to solar radiation. The
called latent heat of evaporation and varies
assessment is based on experimental
according to the ambient temperatures (Oke,
measurements, which were conducted during
1995).
the summer period of 2004 on samples of
building materials. The materials were placed 2.2 Effect on the temperatures of materials
on a flat roof and were periodically sprinkled
with water. When the materials, which are used in the open
spaces of the city, are sprinkled or sprayed with
water, the evaporation causes a reduction in
1. INTRODUCTION their temperature (Velasquez, et al., 1991). This
Water has always been linked to the reduction can be calculated based on the data
improvement of thermal comfort during the cited by Kimura in (Kimura, 1991). This
summer around the Mediterranean. Trucks of strategy can be very efficient concerning the
water used to wet the streets of post-war Athens reduction of the surface temperatures of roofs
in the afternoon hours of the summer months, (Watson & Labs, 1983) and light-weight
while the elders wetted the porches of their coverings (Velasquez, et al., 1991).
houses. These applications were spontaneous
and practical. In this paper, the effect of water 3. EXPERIMENTAL MEASUREMENTS
on the surface temperatures of samples of
building materials, which are commonly used in 3.1 Presentation of the study
the urban open spaces and on the flat roofs of The measurements took place during the
buildings in Greece is examined through an daytime period of the last week of July 2004,
experimental, preliminary field study. from the 25th to the 30th of July. The surface
temperature readings were taken with an Optex
2. GENERAL DATA ON EVAPORATION Thermo-Hunter Infrared Thermometer (IR
Thermometer) at one-hour intervals from 08:00
2.1 Definition and description in the morning until 20:00 in the evening. As
Evaporation is the physical process during this was a preliminary study, five different
which a liquid changes phase and is transformed patterns of water sprinkling (referred to, from
now on, as P1 to P5) were applied (Table 1), on 3.2 Experimental measurements
a variety of samples of building materials, The effect of water-sprinkling on the surface
which were placed on a flat roof (Fig. 1). temperatures of samples of building materials is
Table 1: Different sprinkling patterns, which were applied
assessed through the comparison of the absolute
on samples of building materials on July, 2004. maximum and mean surface temperatures to the
P Date Intervals Hours Tair respective values, which were measured on the
mean same samples one week earlier, on July 10th,
1 25th 30 min 12:00-13:30 31.7 2004. This was a day with particularly
and overheated conditions (mean air temperature:
16:00-17:00 33.2 degrees C). The difference in the air
2 26th Once 15:30 31.4 temperatures of each day does not allow the
3 27th Twice 16:30, 17:30 30.8 overall comparison of the results of the five
4 28th Three 15:30, 16:30, 30.6 sprinkling patterns. Consequently, for each
times 17:30 group of materials, each pattern is separately
5 30th 60 min 8:30-12:30 30.2 presented and compared to the "base"
temperatures of July 10th.
3.2.1 Sprinkling patterns P2, P3 and P4

Patterns P2, P3 and P4 were confined to the
afternoon hours, when the maximum surface
temperatures of the materials develop, and
aimed at reducing them. For most of the
materials, P2, P3 and P4 produced similar
results on both the absolute maximum (Table 3)
and the mean surface temperatures (Table 4).
It can be seen that the effect of limited water-
sprinkling depends mainly on the porosity of the
Figure 1: Samples of materials placed on a flat roof. materials. In the cases of cement and mosaic
slabs, independent of their colour, the effect is
In this paper, the effects of sprinkling will be approximately 2 to 5 degrees C, for the absolute
presented only for a few groups of materials, maximum temperatures, and 3.5 to 5 for the
which are commonly used in the urban open mean temperatures. For the porous cement
spaces of Greek cities. (Table 2) blocks, the reduction of the maximum
temperatures compared to July 10th is about 4 to
Table 2: Different groups of building materials.
6 degrees C, and of the mean temperatures 5 to
Asphalt : Old and New
6.5 degrees C. It is interesting to note that the
Simple cement slabs : W, Y, R and G
effect of P2, P3 and P4 on the dark-coloured
Street mosaic slabs : W, Y, R and G
asphalt samples was similar to that on the
Porous cement blocks : W, Y, R and G
porous cement blocks. This is probably due to
Earth : Ochre and Brown
the fact that the samples were poured on site and
W: white, Y: yellow, R: red, G: grey
did not have the final sealing coating.
Finally, as was expected, the effect of all
It should be noted that earth is seldom found in
three patterns was more pronounced in the case
the city centres. Nevertheless, due to its
of the earth samples, where it caused a mean
increased water permeability, it can be used as a
reduction of 8 and 6 degrees C, respectively, in
basis in order to compare the effect of sprinkling
their absolute maximum temperature. This
in permeable and impermeable materials.
reduction was even more significant in the mean
surface temperatures of the two samples.
Table 3: Effect (difference in degrees C) of P2, P3 and P4
on the absolute maximum temperatures of the materials,
compared to the surface temperatures of July 10th.
Samples P2 P3 P4
Asphalt, L 5 5 3
Asphalt, D 5-7 7-10 2-4
Cement slabs, L 2-3 3-4 3
Cement slabs, D 3 3-4 3
Mosaic slabs, L 2-5 2-5 2-3
Mosaic slabs, D 2-4 4-5 3-4
Porous blocks, L 5 6 5 Figure 3: Effect of P2, P3 and P4 on earth samples.
Porous blocks, D 4-5 5-6 3
Earth, L 9 9 7 3.2.2 Sprinkling pattern P1 and P5
Earth, D 4 8 4
L: light-coloured / D: dark-coloured The feature, which differentiates P1 and P5
from the rest of the patterns, is the fact that the
Table 4: Effect (difference in degrees C) of P2, P3 and P4 sprinkling took place before noon. For this
on the mean temperatures of the materials, compared to reason, the results of those two sprinkling
the surface temperatures of July 10th. patterns are presented together. (Tables 5 and 6)
Samples P2 P3 P4
Asphalt, L 5.6 5.1 5.3 Table 5: Effect (difference in degrees C) of P1 and P5 on
Asphalt, D 6.4-6.7 6.9-7.4 6.1-7.5 the absolute maximum temperatures of the materials,
Cement slabs, L 4.1-5.4 3.7-4.6 4.5-5.6 compared to the surface temperatures of July 10th.
Cement slabs, D 3.8-4.2 3.3-4.6 3.8-4.7 Samples P1 P5
Mosaic slabs, L 3.5-5.1 3-4.5 3.8-4.9 Asphalt, L 6 8
Mosaic slabs, D 3.6-4.5 3.5-4.2 4.1 Asphalt, D 7-8 9-10
Porous blocks, L 5.6-5.7 6.3-6.6 6.6-6.8 Simple cement slabs, L 5-7 6-7
Porous blocks, D 4.6-5.6 5.9-6.6 5.2-6.3 Simple cement slabs, D 4-9 5-6
Earth, L 8.3 8.5 9.4 Street mosaic slabs, L 5-6 4-5
Earth, D 4 5.3 6 Street mosaic slabs, D 5-7 6
L: light-coloured / D: dark-coloured Porous cement blocks, L 9 9
Porous cement blocks, D 7-9 9
Earth, L 13 12
Earth, D 16 18
L: light-coloured / D: dark-coloured
Table 6: Effect (difference in degrees C) of P1 and P5 on

the mean temperatures of the materials, compared to the
surface temperatures of July 10th.
Samples P1 P5
Asphalt, L 5.6 7.9
Asphalt, D 5.4-6.1 9.3-9.7
Cement slabs, L 5-7.2 7.1-8.1
Figure 2: Effect of P2, P3 and P4 on mosaic slabs.
Cement slabs, D 4.2-6.8 6.2-6.4
Mosaic slabs, L 5.3-6.4 6.2-7
Mosaic slabs, D 4.5-6.8 6.4-7.5
Porous blocks, L 7.6-9 5.8-8.6
Porous blocks, D 10.2-12 8.6-10.9
Earth, L 13.4 15
Earth, D 11 13.3
July 10th. This reduction was quite impressive
50
for the absolute maximum temperatures of the
Temperature (*C)
45
two samples of earth (12 to 13 degrees C for the
40
light-coloured sample and 16 to 18 degrees C
35
for the dark-coloured one). P5 caused a slightly
30
larger reduction in the mean temperatures of the
25
earth samples than P1. In the cases of cement
20
and mosaic slabs, independent of their colour,
10:00
12:00
13:00
14:00
16:00
17:00
19:00
8:00
the effect is approximately 4 to 7 degrees C, for

Hour of day the absolute maximum temperatures, and 4.5 to
Tair Yellow White 7.5 for the mean temperatures. For the porous
Red Grey cement blocks, the reduction of the maximum
temperatures compared to July 10th is about 7 to
Figure 4: Effect of P1 on simple cement slabs.
9 degrees C, while the mean reduction of the
mean surface temperatures is about 6.5 to 11.5
50 degrees C. It is interesting to note that the effect
45 of P1 and P5 on the absolute maximum
Temperature (*C)
40 temperatures of the dark-coloured asphalt

35 samples was similar to that on the porous
30 cement blocks.
25
20 4. CONCLUSIONS
10:00
12:00
13:00
14:00
16:00
17:00
19:00
8:00
4.1 Some preliminary findings

Hour of day
Tair Yellow White
First of all, it should be noted that the air
Red Grey temperatures of the five measuring days vary
considerably, not only compared to one another,
Figure 5: Effect of P1 on porous cement blocks. but also compared to the base-case day. On the
first day (July 25th) the mean air temperature
50 was lower by about 2 degrees C than on July
10th.
Temperature (*C)
45
40 Water-sprinkling patterns P2, P3 and P4 had
35 almost identical results on the surface
30 temperatures, while the same observation was
25 also made concerning the patterns P1 and P5. In
20 all the groups of materials, the surface
temperatures, which were measured during the
10:00
12:00
13:00
14:00
16:00
17:00
19:00
8:00
first and the fifth day of the study, were found to

Hour of day be significantly reduced compared to those,
Tair Light-coloured which were measured on July 10th.
Dark-coloured The efficiency of P1 and P5 is most probably
Figure 6: Effect of P1 on earth samples. due to the fact that the temperature rise of the
materials is delayed by the sprinkling effect
It can be seen that for the different samples of until the hours around noon. As the materials
building materials, patterns P1 and P5 provided begin to heat up so late in the morning, both
the most pronounced reduction in both the their mean and absolute maximum temperatures
absolute maximum and the mean surface are significantly reduced. The second half of P1
temperatures, compared to the measurements of contributed to the quicker cooling down of the
material, and thus affected the mean surface The use of processed grey water is also possible
temperatures. (Wakabayashi et al., 1998), as well as the use of
In whole, the measurements and the diagrams water coming from rainwater reservoirs, drilling
clearly demonstrate that it is more important to and wells. Nevertheless, the use of seawater is
use water-sprinkling as a means of delaying the not recommended due to the destructive effect
appearance (“pushing” them further in the of salt on certain groups of materials, and
afternoon) of the absolute maximum especially those made of cement and natural
temperatures, than as a way to reduce them stone (Landsberg, 1981).
when they appear early in the afternoon. This
explains the inefficiency of P2, P3 and P4 to 4.3 Possible disadvantages
reduce the absolute maximum temperatures of A possible problem of water-sprinkling is the
the materials. Nevertheless, in the case of appearance of efflorescence in certain groups of
porous materials, even the smallest reduction materials. During this field study, efflorescence
was still better than that of non-porous was observed on the surface of slabs and blocks
materials. made of cement. This fact is consistent with the
Concerning the results of the study, a observations of Cook et al. (Cook et al., 2003).
distinction should be made concerning the effect Another point, which should be taken into
of water-sprinkling on light-coloured and dark- consideration, is the resultant increase in the
coloured materials. The reduction of the surface relative humidity of the ambient air, which is
temperatures, which was measured, was of the caused by the evaporation of water. This
same magnitude in both light- and dark- increase does not provide a reduction in the air
coloured materials. Nevertheless, even the temperature, similar to this, which is produced
significant reduction achieved in all the groups with the use of micronisers. (Rodriguez, et al.,
of materials by P5 cannot be considered as very 1991). This observation together with the fact
efficient, in the case of dark-coloured materials, that water-sprinkling is less efficient in reducing
where absolute maximum temperatures may the surface temperatures of materials compared
well exceed 50 degrees C. to shading resulted in the ruling out of this
Another important point, which should be strategy from the design of the urban open
taken into consideration is the effect of the spaces of the Expo'92 site in Seville, Spain
material porosity on the efficiency of the water (Alvarez, et al., 1991).
sprinkling patterns. Even though the effect of
the various sprinkling patterns on the absolute 4.4 Parallel advantages
maximum temperatures of both porous and non-
porous building materials was similar, the effect The combination of the use of water-sprinkling
on the mean surface temperatures of porous with the use of water-permeable surfaces
materials was far more significant. Of course, (earthen materials, or materials placed on a
the effect of water-sprinkling is even more substrate of earth, gravel or sand) can have
remarkable on permeable earthen materials, considerable parallel advantages concerning the
such as earth. water cycle in the city. This increase of the
water-permeability of the soil can help enrich
4.2 Limitations of implementation the underground water bodies and, most
important alleviate the acute consequences of
The most important drawback for the severe showers during the summer (Landsberg,
implementation of water sprinkling in the urban 1981).
open spaces of Greek cities in order to reduce
the surface temperatures of the materials is the 4.4 Architectural parameters of consideration
limited availability of water in many cities of
Greece during the summer. This problem could Water-sprinkling cannot be applied universally
be solved with the use of non-potable water. to all the urban spaces of the city. It should
constitute an integral part of the design concept
e.g. incorporation of jet fountains or micronisers REFERENCES
in the pavements of central squares (Asencio Asencio Cerver, F. (2000). The World of Contemporary
Cerver, 2000), with a mineral character and lack Architecture. Cologne: Konemann,.
of shading elements. Alvarez, S., et al. (1991) Climatic control applications in
the outdoor spaces at Expo '92, Proc. of the Ninth
4.5 Setting the guidelines for a full-scale study International Conference, Seville, Spain, September
24-27, 1991, Dordrecht / Boston / London: Kluwer
The aim of the study was to reach some Academic Publishers, pp. 189-193.
preliminary conclusions concerning the effect of Cook, J., et al. (2003), Mitigating the heat impact of
water sprinkling on the surface temperatures of outdoor urban spaces in hot arid climate, Proc. 20th
PLEA International Conference, Santiago, Chile,
materials. Consequently, the sprinkling patterns, November 9-12, E-16. [CD-ROM]
which were applied and assessed, were not the Kimura K.-I. (1991). "Evaporative cooling effects in hot
result of a detailed methodology, but aimed at and humid urban spaces", Proc. of the Ninth
providing some general indications on a variety International Conference, Seville, Spain, September
of sprinkling patterns, ranging from more 24-27, 1991, Dordrecht / Boston / London: Kluwer
Academic Publishers, pp. 631-636.
frequent to more scarce. These sprinkling Landsberg, Helmut E. (1981). The urban climate.
patterns should also include night-time London: Academic Press.
applications, especially for materials, which are Oke, T. R. (1995). Boundary Layer Climates. London and
used on the flat roofs of buildings. It is obvious New York: Routledge.
that for the formulation of more concrete Rodriguez, E. A., et al. (1991). Direct air cooling from
water drop evaporation, Proc. of the Ninth
conclusions, a detailed and systematic International Conference, Seville, Spain, September
sprinkling schedule should be followed. 24-27, 1991, Dordrecht / Boston / London: Kluwer
In deciding the various schedules, what Academic Publishers, pp. 619-624.
should be considered is the ability of a water- Santamouris, M. & Asimakopoulos, D., eds. (1996).
sprinkling pattern to reduce the absolute Passive Cooling of Buildings, London: James & James
Science Publishers Ltd.
maximum temperatures, which coincide with Velasquez, R., et al. (1991). Case study of outdoor
the most thermally stressed hours of the day, climatic comfort: the Palenque at Expo '92. Proc. of
after solar noon (13:30 Local Clock Time). the Ninth International Conference, Seville, Spain,
Another point, which should be taken into September 24-27, 1991, Dordrecht / Boston / London:
consideration when deciding on a water- Kluwer Academic Publishers, pp. 203-208.
Wakabayashi, H., et al. (1998), Outdoor cooling by
sprinkling pattern, is the ability to reduce the sprinkling processed waste water over pavement,
surface temperatures of materials around sunset. Proc. of PLEA 98, Passive and Low Energy
The materials, which are exposed to full sun Architecture, 1998, Lisbon, Portugal, June 1998,
during the day, retain their elevated surface London: James & James Science Publishers Ltd., p.
temperatures until early in the evening, and in 175-178.
Watson D. & Labs K. (1983). Climatic Building Design,
this way heat adjacent air layers. McGraw-Hill Book Company, U.S.A.
Finally, it is certain that the fact that the
samples were placed on an impermeable surface
(flat roof with ceramic tiles) had an effect on the
efficiency of the strategy. As a result, a full-
scale study should take seriously into
consideration the substrate, on which the
samples of building materials would be placed.
ACKNOWLEDGEMENT
The author would like to thank the Greek State
Scholarships Foundation (I.K.Y.) for supporting the on-
going Ph.D. thesis, of which this study forms part.
The effect of shading on the surface temperatures of the materials used on
the "skin" of Greek cities
Flora Bougiatioti
Department of Architectural Technology, Faculty of Architecture,
National Technical University of Athens
e-mail: fbougiatioti@yahoo.com
ABSTRACT of materials, which were found in central streets

and squares of Athens in situations where they
During the summer, the materials, which are
were both exposed to solar radiation and shaded
used in the “skin” of Greek cities display very
by trees, overhangs or adjacent buildings.
elevated surface temperatures. These high
temperatures largely affect thermal comfort
conditions in the urban open spaces and the 2. PHYSICAL AND OPTICAL PROPERTIES
development of the urban heat island. This OF MATERIALS
paper focuses on the effect of shading on the
Materials influence the absorption of solar
lowering of the surface temperatures of the
radiation, the emission of thermal radiation, the
materials, which are used in the urban open
heat storage, and the evaporation processes that
spaces of Greek cities.
take place in practically every city surface. This
is the main reason why the role of materials,
1. INTRODUCTION along with the use of vegetation, has been
pronounced by many researchers (Oke, 1995),
The materials, which form the pavements of
(Landsberg, 1981) (Santamouris, et al., 2000) as
the urban open spaces and the facades and the
the most predominant among all heat island
flat roofs of the buildings, constitute in a way,
mitigation strategies.
the “skin” a city. They play a decisive role in
the heat transfer processes, which take place 2.1 Material physical properties
between the city surfaces and the climatic
environment. During the summer, their surface The thermal behaviour of a building material
temperatures and their ability to absorb, retain towards the processes of heat transfer is defined
or discharge heat affect life in Greek cities in by three basic properties: thermal conductivity,
two different, but equally important ways: by density and specific heat. An analysis of each of
intensifying the urban heat island effect, and by these can be found in Givoni (Givoni, 1998).
increasing heat discomfort in the urban open Additional thermal properties, which derive
spaces, as well as in the interior spaces of from the aforementioned basic properties, are
buildings. volumetric heat capacity, thermal diffusivity,
The three major strategies for the reduction and thermal admittance. Volumetric heat
of the surface temperatures of materials are capacity denotes the ability of a material to store
shading, increase of albedo and water-sprinkling heat in its mass. Diffusivity and admittance are
(Landsberg, 1981). This paper analyses the theoretical properties that define the ability of a
effect of shading on the surface temperatures of material to diffuse heat through its mass (Oke,
the materials. This analysis is based on 1995), (Givoni, 1998) and the easiness to store
experimental in-situ measurements on a variety and release heat (Oke, 1995), (Szokolay, 1980).
2.2 Material optical properties weathering.
A second, equally important point is that the
The behaviour of a building material under
surface temperature of a material is affected by
incident solar radiation is defined by four
the way it is placed. Consequently, these
optical properties: reflectivity and absorptivity,
measurements demonstrate the thermal
emissivity and transmittance. Transmittance
behaviour of certain materials for given
involves transparent and semitransparent
architectural details.
materials and therefore will not be considered in
The two aforementioned parameters,
this paper. An analysis of each of these can be
combined with the complicated geometry of the
found in Givoni (Givoni, 1998).
urban fabric and the resulting inter-reflections
For the theoretical examination of the effect
and shadows, as well as with the material
of incident solar radiation on the surface
physical properties, result in non-uniform
temperature variations of building materials, it
surface temperatures.
is equally important to consider the calculation
Finally, as the materials in each urban open
of sol-air temperature. Sol-air temperature
space were measured for only one day, it is
mainly underlines the importance of
obvious that the temperatures, which were
absorptivity and is cited by various researchers
measured, may not correspond exactly to those,
(Givoni, 1998), (Szokolay, 1980), (Markus &
which develop throughout the whole summer
Morris, 1980), (Yannas, 2001).
period.
The result of all the issues, which were
3. EXPERIMENTAL MEASUREMENTS analysed, is that the surface temperatures, which
3.1 Presentation of the study were measured during this field study and are
presented in this paper, can only be judged as
During the summer period of 2004, in-situ indicative, and not as absolute.
measurements of surface temperatures of
materials were conducted in various urban open 3.2 Experimental measurements
spaces in Athens (Fig. 1).
In this paper, only the measurements conducted
on June 21st, 2004 in the centre of Athens will
be presented. The effect of shading is mainly
demonstrated through the comparison of
absolute maximum and mean surface
temperatures of exposed and shaded parts of the
materials. The surface temperatures of exposed
Figure 1: Omonia Square and Kotzia Square. and shaded materials around sunset are also
compared. This last feature is of utmost
The measurements were conducted with an importance concerning evening thermal comfort
Optex Thermo-Hunter PT-5LD Infrared conditions and the development of the urban
Thermometer (IR Thermometer) at 30-minute heat island.
intervals. The duration of the measurements was
from 08:00 until 20:00. Air temperature, relative 3.2.1 Omonia Square
humidity and wind speed, were also measured Omonia Square is mainly constructed with
on each site. rough slabs of black-and-white granite, which
There are a number of issues concerning the due to the continuous and increased use, are
measurements of this field study, which should relatively darkened.
be noted. First of all, it is obvious that the The absolute maximum temperature was 58
surface temperatures of a certain material may degrees C, whereas from 13:30 until 16:30, the
differ according to its colour and texture, which temperature range was between 55 and 58
for in-situ surfaces largely depend on use and degrees C. The mean temperature of the
material was 46.6 degrees C, 13.6 degrees C
higher than the mean air temperature and 19 65
degrees C higher than the mean surface 60
temperature of the shaded material. On the 55
Temperature (*C)
contrary, the absolute maximum temperature of 50
the shaded material was 30 degrees C, namely 45
28 degrees C lower than the absolute maximum 40
temperature of the exposed material. At 19:30, 35
the surface temperature of the exposed material 30
was equal to 41 degrees C, and was 9 degrees C 25
higher than the air temperature at that time and 20
11:00
12:30
14:00
15:30
17:00
18:30
20:00
8:00
9:30
12 degrees C higher than the corresponding
temperature of the shaded part of the surface.
Hour of day
(Fig. 2)
Tair Asphalt Asphalt, shaded
The asphalt surface, which was measured on
the edge of Omonia Square, was very recently Figure 3: Surface temperatures of exposed and shaded
laid. As a result, the surface temperatures, which newly laid asphalt in Omonia Square.
were measured, were extremely high, reaching
an absolute maximum temperature of 64 degrees 3.2.2 Aiolou Street
C, and a mean temperature of 50.8 degrees C. Aiolou Street is a pedestrian street, which is
The difference with the absolute maximum formed by surfaces of four materials: cement
temperature of the shaded part of the street was with visible gravel, grey cement slabs, grey
very large (32 degrees C), and so was the cement blocks and dark red stone blocks.
difference with the mean temperature (21.4 The surface temperatures, which were
degrees C). As for the mean air temperature, the measured on the gravel-cement during the hours
exposed asphalt had a mean surface temperature from 13:30 to 16:30, were 50 to 53 degrees C.
17.8 degrees C higher. At 19:30, the exposed The mean surface temperature of the material
part was by 9 degrees C warmer than the was 10.7 degrees C higher than the
ambient air. (Fig. 3) corresponding air temperature, and equal to 43.7
degrees C. (Fig. 4)
65 The surface temperatures, which were
60 measured on grey cement slabs from 13:30 to
55 16:30 were around 51 and 57 degrees C, and
Temperature (*C)
50 were thus higher than the corresponding surface

45 temperatures of the gravel-cement surface. The
40 mean surface temperature of the material in
35 fully exposed conditions was 46 degrees C,
30 namely 13 degrees C higher than the mean air
25 temperature. (Fig. 5)
20
For the period from 13:30 to 16:30, the
11:00
12:30
14:00
15:30
17:00
18:30
20:00
8:00
9:30
surfaces made of dark red stone blocks had

Hour of day temperatures between 52 and 54 degrees C, and
Tair thus similar to the corresponding temperatures,
B&W granite slabs which were measured on the other surfacing
B&W granite slabs, shaded
materials. The mean surface temperature of the
Figure 2: Surface temperatures of exposed and shaded material was 45 degrees C, 12 degrees C higher
black-and-white granite slabs in Omonia Square. than the mean air temperature. (Fig. 6)
As was expected, the parts of all three
surfaces, which were shaded throughout the
duration of the measurements remained
significantly cool (absolute maximum 65
temperature: 29 degrees C, mean temperature: 60
55
Temperature (*C)
26.5 degrees C), and were actually cooler than
50
the air temperature, too. The temperature 45
difference between the exposed and shaded 40
materials was 24 to 28 degrees C, for the 35
absolute maximum temperatures, and 16.3 to 30
19.5 degrees C, for the mean temperatures. (Figs 25
20
4-6)
11:00
12:30
14:00
15:30
17:00
18:30
20:00
8:00
9:30
Hour of day
65 Tair
60 Dark red stone blocks
55 Dark red stone blocks, shaded
Temperature (*C)
50
45 Figure 6: Surface temperatures of exposed and shaded
40 dark red stone blocks in Aiolou Street.
35
30 3.2.3 Kotzia Square
25
20 The grey granite slabs, which were measured at
Kotzia Square, were, as was expected, warmer
11:00
12:30
14:00
15:30
17:00
18:30
20:00
8:00
9:30
than the black-and-white ones. Their absolute

Hour of day maximum temperature was 58 degrees C, and
Tair their mean temperature was 46.4 degrees C
Gravel cement (13.4 degrees C higher than the mean air
Gravel cement, shaded
temperature). The absolute maximum and mean
Figure 4: Surface temperatures of exposed and shaded temperature of the black-and-white slabs were
gravel cement in Aiolou Street. approximately 2 degrees lower, and equal to 56
and 44.2 degrees C, respectively. The surface
temperatures of the materials at 19:30 were
65 considerably higher than the air temperature (7
60
55 to 8 degrees C). (Fig. 7)
Temperature (*C)
50 The shaded parts of the materials were found

45 under an overhang made of polycarbonic sheets.
40 This is the main reason why their mean
35 maximum temperature was relatively high and
30 equal to 37 degrees C, while their mean
25
20 temperature was 31.4 degrees C. Nevertheless,
even in this case, the differences in the absolute
11:00
12:30
14:00
15:30
17:00
18:30
20:00
8:00
9:30
maximum and mean temperatures of the

Hour of day exposed and shaded materials were remarkable,
Tair and equal to 15 and 12.8 degrees C,
Grey cement slabs respectively.
Grey cement slabs, shaded
Figure 5: Surface temperatures of exposed and shaded
grey cement slabs in Aiolou Street.
and of 10 to 27 degrees C for asphalt.
65 (Santamouris, 1998) (Santamouris, 2001)
60 Marques de Almeida reported even more
55
Temperature (*C)
50 pronounced differences, which reached 28

45 degrees C for the mean surface temperatures,
40 and 38 degrees C for the absolute maximum
35 temperatures of exposed and shaded hard
30 pavements. (Marques de Almeida, 2002)
25
20 Finally, an earlier study by the author, also
measured differences of approximately 10 to 20
11:00
12:30
14:00
15:30
17:00
18:30
20:00
8:00
9:30
degrees C in the absolute maximum

Hour of day temperatures of a variety of hard, artificial
Tair materials. (Bougiatioti & Oikonomou, 2003)
B&W granite slabs
Grey granite slabs
Granite slabs, shaded 4.2 Limitations of implementation
Figure 7. Surface temperatures of exposed and shaded Concerning the use of trees for shading, the first
grey granite slabs in Kotzia Square. and most importance limitation in the centres of
Greek cities, is that many of the streets are very
4. CONCLUSIONS narrow to accommodate the space, which is
needed for the planting and growth of trees. Of
4.1 General conclusions course, in many cases, the orientation of the
The measurements, which were presented in street in combination with its geometric
this paper, clearly demonstrate that the effect of characteristics (street width and building
shading is of utmost important in the case of heights) is such that the exposure of the
dark-coloured materials (e.g. asphalt, dark- materials to solar radiation is confined to the
coloured stone, etc.). The differences in the noon and afternoon hours.
surface temperatures of exposed and shaded
dark-coloured materials are very large, ranging 4.3 Possible disadvantages
from 19 to 28 degrees C for the absolute The only disadvantage of the use of shading is
maximum temperatures, and from about 13 to the reduction of the radiant cooling of the
about 21 degrees C for the mean temperatures. surfaces towards the sky during the night. This
In comparison to the mean ambient minor drawback can be partly resolved with the
temperatures, the mean surface temperature of use of shading devices with diurnal variation.
the exposed materials was approximately 10 to Such examples are very common in many
18 degrees C higher, whereas shaded materials southern Spanish cities, where the shading is
were nearly always cooler than the air achieved through the use of removable awnings
temperature. Finally, around sunset, exposed (toldos).
materials were found to be 5 to 9 degrees C
warmer than the air temperature, while shaded 4.4 Parallel advantages
materials were considerably cooler.
Shading does not only contribute to lower
The aforementioned findings are consistent
surface temperatures of materials. It also helps
with previous field studies. Al-Hemiddi
reduce, or even eliminate, urban glare. This
reported a surface temperature of 23 degrees C
parameter is very important for cities with
on a shaded pavement and of 50 degrees C on a
Mediterranean climate, where during the
asphalt parking lot (Givoni, 1998). Santamouris
summer the large sums of direct, diffuse and
et al., measured differences between the
reflected solar radiation define visual comfort
absolute maximum temperatures of exposed and
conditions in the urban open spaces.
shaded materials of 10 to 22 for cement slabs,
When shading is achieved with the use of
vegetation (trees or pergolas supporting should be fully assessed. In this way, the extent
climbing plants), the effect of shading is to which the various shading devices obstruct
combined with the many important advantages the radiant cooling of the materials towards the
of vegetation. Vegetation can significantly sky could be determined and quantified.
affect the overall environmental conditions,
which prevail in the city centres (Givoni, 1998),
ACKNOWLEDGEMENT
and contribute decidedly to its aesthetic upgrade
and to the improvement of the inhabitants' The author would like to thank the Greek State
Scholarships Foundation (I.K.Y.) for supporting the on-
quality of life. going Ph.D. thesis, of which this study forms part.
4.5 Architectural parameters of consideration

REFERENCES
The use of shading devices can drastically affect
the urban open space of a city. Consequently, it Bougiatioti, F. & Oikonomou, A. (2003). Thermal
must be handled in an architectural manner. It behaviour of materials used in the skin of the city in
Greece. Proc. 20th PLEA International Conference,
cannot be applied universally and in the same Santiago, Chile, November 9-12, G-13. [CD-ROM].
way to all the parts of a city. It should be Givoni, B. (1998). Climate Considerations in Building
designed in such a way as to provide spatial and Urban Design. New York: Van Nostrand
variability in the open spaces of the city, i.e. Reinhold.
both shaded and exposed areas. Finally, shading Landsberg, Helmut E. (1981). The urban climate.
London: Academic Press.
is a powerful design element, which can be Markus, T. A., & Morris, E. N. (1980). Buildings, Climate
utilised in order to attribute different qualities and Energy. London: Pitman Publishing Ltd.
and character in the urban open spaces of certain D. Marques de Almeida (2002), Pedestrian Streets. Urban
areas or neighbourhoods. design as a tool for microclimate control. Proc. of the
19th International Conference. Toulouse - France, July
4.6 Further research 2002, Toulouse, pp. 437-439.
Oke, T. R. (1995). Boundary Layer Climates. London and
Shading can be achieved in a great variety of New York: Routledge.
ways. In this field study, no distinction was M. Santamouris (1998). The Athens urban climate
experiment. E. Maldonado & S. Yannas, (eds.), Proc.
made between the surfaces, which were shaded PLEA 98 International Conference, Lisbon, Portugal,
by trees, overhangs, or adjacent buildings. This June 1998, London: James & James Science
simplification was inevitable, due to the almost Publishers Ltd., pp. 147-152
total absence of shading in the urban open Santamouris, Μ. et al. (2000). Ecological Construction
spaces of Athens. Further and more detailed Building. Athens: Ellinika Grammata.
Santamouris M. (2001). Appropriate materials for the
research on the effect of shading on the surface urban environment. M. Santamouris, (ed.), Energy and
temperatures of materials should take into Climate in the Urban Built Environment. London:
consideration the effect of direct and indirect James and James Science Publishers Ltd., pp. 160-
shading, as well as the different shading effects 181.
of compact overhangs, different kinds of Szokolay, S. V. (1980). Environmental Science Handbook
for Architects and Builders. Lancaster / London / New
vegetation, etc. York: The Construction Press.
Another point that should be further explored Yannas, S. (2001). Bioclimatic urban design principles. S.
is the effect of the diurnal variation of shading. Amourgis, (ed.), Environmental Design of Cities and
This case corresponds to narrow urban streets, Open Spaces. Vol. A. Environmental Technology,
were buildings shade the street level for Patras: Greek Open University, pp. 175-234.
different periods of time throughout the day,
according to the orientation of the street and its
geometrical characteristics (street width and
building height).
Finally, the effect of shading on the night-
time surface temperatures of the materials
nd
PLEA2005 - The 22 Conference on Passive and Low Energy Architecture. Beirut, Lebanon, 13-16 November 2005
Measurements of Surface Temperatures of Materials

in Urban Open Spaces of Athens, Greece
Flora Bougiatioti
42, Patission St., 106 82 Athens, Greece
email: fbougiatioti@yahoo.com
ABSTRACT: This paper analyses the thermal behaviour of the materials, which are commonly used
in the urban open spaces of Athens, Greece. The analysis is based on a series of experimental in-
situ measurements of surface temperatures, which were conducted during the summer period of
2004 in various urban open spaces of the city. The results of the study clearly demonstrate that most
of the materials, which are used in the urban open spaces of Athens tend to overheat during summer
afternoon hours, and in this way have a negative impact on the microclimate and on thermal comfort
conditions.
Conference Topic: 5 Materials and building techniques

Keywords: urban open spaces, surface temperatures of materials, infrared thermometer
INTRODUCTION ways in which they are installed in the open spaces of

Greek cities are limited.
The materials, which are used for the paving of Finally, due to the large number of parameters,
urban spaces and for the external renderings of which influence the surface temperature of building
vertical (facades) and horizontal (flat roofs) surfaces materials in an urban context, it goes without saying
of the buildings, constitute, in a way, the skin of a city. that the experimental measurements presented in this
These materials play a decisive role on the heat paper should be considered as indicative.
transfer processes, which take place between the city
and the climatic environment. Athens has a warm 2.2 Overview of the study
Mediterranean climate, where the long hours of During the summer period of 2004, in-situ
sunshine and the intensity of solar radiation during measurements of surface temperatures of materials
summer result in elevated temperatures of the city were conducted in various urban open spaces of
surfaces. These high temperatures largely affect Athens. The measurements mainly included
thermal comfort conditions in the urban open spaces horizontal surfaces of squares and streets, and were
and further aggravate the urban heat island effect. conducted with an Optex Thermo-Hunter PT-5LD
Infrared Thermometer (IR Thermometer) at 30-minute
intervals. The duration of the measurements was from
2. PRESENTATION OF THE STUDY 08:00 until 19:30 or 20:00. Air temperature, relative
humidity, and wind speed were also measured on
2.1 Issues under consideration each site.
The choice of the urban open spaces, where the The measurements were conducted during a one-
measurements were conducted, is based on a month period, from June 11th to July 8th, and each
number of criteria, which are summarised below: space was monitored for one day. Only days, which
Use of commonly applied materials. were characterised by predominantly clear skies and
Reduced overshadowing by adjacent buildings elevated air temperatures, were chosen (Table I).
and increased insolation for a large part of the Pictures of some of the selected urban open spaces
day. are presented in Figure 1. The materials, which were
Existence in the same space of both exposed found in these open spaces, were classified into
and shaded areas of the materials. general categories, according to their predominant
Architectural issues, concerning design and construction material.
patterns of use. Based on this classification, the materials were
A main issue concerning in-situ measurements is divided into:
that the results correspond to certain groups of Asphalt products,
building materials and construction details. Cement products (concrete, slabs and blocks),
Nevertheless, for certain materials, such as asphalt, Natural stone products (slabs and blocks),
concrete and various types of slabs and blocks, the Ceramic products (tiles and blocks),
Wooden products,
565
Measurements of Surface Temperatures of Materials in Urban Open Spaces of Athens, Greece
Loose materials (e.g. soil, sand and gravel), 3. RESULTS OF THE EXPERIMENTAL
Vegetal surfaces (e.g. grass and shrubs), and MEASUREMENTS
Water surfaces.
3.1 General data
Table I: Overview of the environmental conditions, The results of the experimental measurements,
which prevailed during the days of the experimental which are presented in this paragraph, constitute an
period of the summer 2004. overview of the overall study. For this reason, the
analysis does not involve every urban space
Date mean mean mean cloud separately, but concerns the different categories of
Tair RH vair cover materials, in general.
(oC) (%) (m/s)
11/6 30.8 46.8 1.3 0/8 3.2 Asphalt products
12/6 29.6 52.2 1.5 0/8 In the urban open spaces, asphalt products are
21/6 33 31.9 0.7 0/8 only found in the form of asphalt concrete, which is
26/6 34.5 35.9 0.5 0/8 widely used for the paving of streets. Asphalt surfaces
28/6 32.5 29.8 1.7 0/8 were found and measured in most urban open
29/6 33.2 28.5 0.6 0/8 spaces. In most cases, their surface temperatures in
30/6 34 34.8 2.2 0/8 the afternoon (13:30 - 16:30) were over 50 degrees
04/7 34.4 34.2 3.2 0/8 C, surpassing, in some cases, 60 degrees C.
08/7 32.2 22.2 2.1 0/8
Omonia Square Kotzia Square
Aiolou Street Eleftherias Square
Figure 2: N.T.U.A. Patission Complex (13).

Surface temperatures of asphalt.
Table II: Mean surface temperatures of asphalt

concrete.
NTUA Patission Complex NTUA Zografou Campus
Τ Τ Τ
max mean 19:30
Asphalt, new 59.1 46.9 39
Asphalt, old 51.4 42.1 36.4
Asphalt, shaded 32.7 28.4 29.5
At this point, a distinction should be made

Klafthmonos Square Dikaiosinis Square between newly constructed and old paving. The
weathering of asphalt concrete causes the
appearance of its aggregates (usually white crushed
light-coloured stone) and a subsequent increase in its
reflectivity. In this study, the distinction between old
and newly constructed asphalt surfaces was
empirical, and was mainly based on their colour and
the visibility of aggregates. Newly constructed asphalt
Korai Street Arsakio Courtyard
surfaces have black or dark grey colour, whereas
Figure 1: Pictures of the some of the urban open
weathered asphalt has a light grey colour. Table II
spaces, where the measurements were conducted.
summarises the mean surface temperatures of
asphalt concrete, which were derived from all the
measurements. Apart from the apparent differences
566
in the maximum and mean temperatures, it is blocks). It should be noted that the surface
interesting to note the surface temperatures of the temperatures of all the materials, except of the white
material around sunset (about 19:30). At this time, air slabs, were 3.5 to 5.5 degrees C hotter than the air
temperatures are around 32 degrees C, while surface around sunset. Also, the differences in the surface
temperatures of new asphalt are 7 degrees C higher, temperatures of exposed and shaded materials were
of old asphalt are about 4.5 degrees C higher, and of in all the cases significant.
shaded asphalt are 2.5 degrees C lower. The maximum and mean in-situ surface
temperatures of the white cement slabs were
3.3 Cement products (concrete, slabs and blocks) significantly higher than those measured on samples
Cement products are the most widely used by Doulos et al. (absolute maximum temperature 39.2
o
materials in the open spaces of Athens, and of every C and mean temperature 34.7 oC) [3]. It is evident
other Greek city. Concrete with visible aggregates of that these differences (about 8 and 4 oC, concerning
various sizes (gravel cement), which is poured on the maximum and the mean temperature,
site, is mainly used for pedestrian streets and urban respectively) can mainly be attributed to the effect of
furniture, such as sitting areas. Slabs are used in extensive use and weathering, which causes a
sidewalks, while blocks are used in pedestrian and significant reduction of the reflectivity and a
low-traffic streets. consequent raise in the surface temperatures. This
fact is also evident by a simple observation of the
pavements in the centre of Athens.
3.4 Natural stone products (slabs and blocks)

Slabs made of natural stone (granite and marble)
are used in urban squares, whereas stone blocks are
mainly found in pedestrian and low-traffic streets.
Table IV summarises the mean surface
temperatures of the natural stone products, which
were found in the various open spaces of Athens. As
was expected, white marble slabs were cooler than all
the other materials, which were made of natural
stone. On the contrary, dark grey marble and granite
slabs demonstrated very high maximum surface
temperatures, which were over 20 degrees above the
corresponding air temperature. At 19:30 these
materials were about 8 to 9 degrees C hotter than the
air. The surface temperatures of the rest of the
natural stone materials were between the above
limits. Finally, it can be seen that the surface
Figure 3: Panepistimiou Street. Surface temperatures of the shaded materials were very low.
temperatures of cement slabs.
Table IV: Mean surface temperatures of natural
Table III: Mean surface temperatures of various stone products.
cement products.
Τ Τ Τ
Τ Τ Τ max mean 19:30
max mean 19:30 White marble slabs 44.7 36.3 33.5
Gravel cement 49 40.8 36.1 Light grey marble slabs 48.1 39.6 34.9
Gravel cement , shade 31.7 28.3 28.7 Dark grey marble slabs 58 44.2 38.7
White slabs 47.2 37.6 33.6 Grey marble, shade 32 22.7 29.7
Grey slabs 53 42.9 38.3 Dark grey granite slabs 57.3 45.7 40
Grey slabs, shade 29 26.8 27.7 Grey granite, shade 34.7 30.1 27.7
Red mosaic slabs 51.8 41.2 35.3 Grey stone block 54.4 43.9 37.7
Red slabs, shade 31.5 29.2 30 Grey stone block, shade 34 30.1 29.3
Gravel cement slabs 52.3 42.8 37.6 Red stone block 51 42.3 37.7
Gravel slabs, shade 30.5 27.8 28 Red stone block, shade 33 29.4 31
Grey blocks 53.8 43.5 37.5
Grey blocks, shade 29 27 28 As was the case with the white cement slabs, the
maximum and mean in-situ surface temperatures of
Table III summarises the mean surface the white marble slabs were significantly higher than
temperatures of the cement products, which were those measured on samples by Doulos et al.
found in the various open spaces of Athens, and were o
(absolute maximum temperature 38 C and mean
derived from various measurements. As was o
temperature 33.4 C) [3]. These differences (6.7 and
expected, the light-coloured materials (gravel cement o
2.9 C, concerning the maximum and the mean
and the white slabs) were cooler than the dark- temperature, respectively) can mainly be attributed to
coloured ones (the grey cement slabs, the red mosaic the effect of soiling and weathering.
slabs, the gravel cement slabs and the grey cement
567
thermophysical properties. Wood has a very small

thermal conductivity value (about 0.09 W/mK for
softwood and 0.19 W/mK for hardwood [4]) compared
to most of the building materials, which are used in
urban open spaces. Consequently, both its ability to
diffuse heat through its mass [4], [1] and its ability to
store heat [4], [5], which are expressed by the
theoretical properties of diffusivity and admittance,
respectively, are relatively low. As a result, wood has
a rather contradictory thermal behaviour: it heats up
considerably until noon, but cools down rapidly (3 to 4
degrees C every half hour) after 13:00 to 14:00,
dropping below the air temperature by sunset (19:30
to 20:00).
Figure 4: Omonoia Square. Surface temperatures of

various natural stone slabs.
3.5 Ceramic products (tiles and blocks)

Ceramic blocks are used in the urban open
spaces of Athens in very few cases, mainly in
pedestrian streets. In this field study, beige ceramic
blocks were found and measured in Korai Pedestrian
Street. Due to their colour, the materials did not
exhibit very high surface temperatures (Table VI),
while in this case, weathering affected more (4.5 oC)
the mean surface temperature of the materials.
Table V: Mean surface temperatures of beige

ceramic blocks.
Figure 5: Omonoia Square. Surface temperatures of
Τ Τ Τ wooden elements.
max mean 19:30
Ceramic block, new 45 35.5 30 3.7 Loose materials
Ceramic block, old 47 39 31 Surfaces of loose materials, such as soil, sand
Ceramic block, shade 30 26.7 28 and gravel, are seldom found in the urban open
spaces of Athens. The few surfaces that were found
3.6 Wooden products and measured during this field study were completely
Wood is very seldom found in the open spaces of dry. The measured surface temperatures were
Greek cities. In this field study, surfaces of wood were relatively high.
found and measured in three instances. Wooden
surfaces demonstrated very high surface
temperatures, which exceeded even the surface
temperatures of asphalt (Table VI). The mean
maximum temperature of wood was 60 degrees C, its
mean temperature was 46.2 degrees C, while its
surface temperature at 19:30 was 28.7 degrees C,
and much lower than the air temperature at that time.
Table VI: Mean surface temperatures of wooden

products.
Τ Τ Τ
max mean 19:30
Wood near the tramway 59 46.2 27
Wood in Omonia Sq. 68 51.7 32
Wood at the N.T.U.A. 53 44.7 27
Zografou Campus
The elevated surface temperatures, which are Figure 7: Tramway area. Surface temperatures of
observed on wood, are a direct result of its soil.
568
Table VII: Mean surface temperatures of loose

materials.
Τ Τ Τ
max mean 19:30
Soil 54.6 42.5 32.8
Soil, shade 31.5 28 28.3
Soil, irrigated 35 27.1 23
Soil/cement mixture 49.4 40.4 35
Soil/cement mix, shade 32.5 29.1 31
Gravel 47.3 37.7 31
Gravel, shade 32.5 29.1 30
Sand 52 39.4 30
As in the case of wood, the relatively high surface

temperatures, which are observed on dry loose
materials, directly depend on their thermophysical
properties. Dry earth has a low thermal conductivity
value (0.25 to 0.30 W/mK [4], depending on the Figure 8: Tramway area. Surface temperatures of
composition of the soil), and consequently has, low grass.
diffusivity and admittance values, as well. As a result,
similar to wood, loose materials heat up until noon, The differences in the surface temperatures of dry
and cool down by 2 to 3 degrees C every half hour and irrigated grass are significant (10.5 oC for the
after 13:00 to 14:00, reaching the air temperature by o
maximum temperatures and 6.1 C for the mean
sunset (19:30 to 20:00). temperatures). This fact denotes the dependence of
In addition to all the above, loose materials have the surface temperatures of vegetal surfaces on
an increased water permeability. As a result, if they irrigation patterns. Furthermore, it should be noted
are sprinkled or sprayed with water, their thermal that the surface temperatures also depend on the
conductivity changes dramatically (1.50 to 2.20 W/mK characteristics of the species, and mainly their ability
[4], depending on the composition of the soil), as the to withstand drought. [7]
air in their mass is replaced by water, which is a much
more conductive material. [6] Furthermore, water 3.9 Water surfaces
cools the material down through the process of Water surfaces are found in the centre of Athens
evaporation. This fact is evident when comparing the mainly in the form of fountains. Water has a very
differences in the surface temperatures of exposed positive contribution to the microclimate, because of
and well-irrigated soil (19.6 oC for the maximum 3
its high heat capacity (1160 Wh/m K [4]), and its
o
temperatures and 15.4 C for the mean ability to evaporate, which causes considerable air
temperatures). and surface temperature depression, with a
simultaneous increase of relative humidity levels. [8]
3.8 Vegetal surfaces The water surfaces, which were found and
Vegetation significantly affects the overall measured in this field study (fountains in Kotzia
environmental conditions that prevail in the city Square and in Eleftherias Square), demonstrated very
centres. [1] Vegetation affects urban surface low surface temperatures. The derived maximum and
temperatures in two distinct, but equally important mean surface temperatures were 25.5 and 25.6
ways. First, by shading the various materials, and degrees C, respectively, while their surface
second, by maintaining low surface temperatures temperature around sunset was 25.5 degrees C.
through the process of transpiration [7]. Vegetal Water surfaces, even in the case of non-functioning
surfaces, such as grass and shrubs, are continuously jet fountains were constantly cooler than the air.
becoming scarcer in the centre of Athens, and were
found and measured in few open spaces. 3.10 The effect of colour
As it can be seen in Table VIII, in general, vegetal The physical property, which defines the
surfaces remain relatively cool during the day. Only behaviour of a material under the effect of solar
the surface of dry grass had maximum and mean radiation, is its reflectivity, which is mainly dependent
surface temperatures equal to 45 and 34.5 degrees on its colour. [1] The light-coloured materials
C, whereas evergreen shrubs had low maximum and demonstrate lower surface temperatures than the
mean temperatures (34 oC and 29.5 oC, respectively). dark-coloured ones. This fact has been largely
documented by many researchers [1], [2], [3], and
Table VIII: Surface temperatures of vegetal surfaces. was also evident from the results of the in-situ
experimental measurements, which were conducted
Τ Τ Τ for this study, and were analysed above.
max mean 19:30
Grass, irrigated 34.5 28.8 24.5 3.11 The effect of surface texture
Grass, dry 45 34.9 34.9 Generally speaking, the roughness of the surface
Grass, shaded 30.5 25 25.5 of a material affects its reflectivity. [9] Nevertheless, a
Evergreen shrubs 34 29.5 29 detailed study by Doulos et al. demonstrated that the
569
effect of texture on the surface temperatures of exhibit very high surface temperatures during the
building materials exposed to solar radiation is not summer period. Furthermore, their thermophysical
statistically important. [3] properties (high thermal conductivity, density and
In the present study, materials with the same specific heat values, which in turn result in high
colour and different texture were found in the same thermal capacity, diffusivity and admittance values)
urban open space, only in one case (in the tramway are such that the heat, which is accumulated in their
area). In this space, the existence of both smooth and mass throughout the day, is slowly released during
textured sand/cement render and grey cement slabs the evening. As a result, around sunset, most city
gave the opportunity to compare their surface surfaces, which are constructed of heavy-weight
temperatures. The sand/cement render with the materials and have unobstructed solar exposure
textured surface had 2 degrees C higher maximum during the day, remain considerably hot compared to
temperature and 1.4 degrees C higher mean the air temperature. This fact has a negative
temperature from the smooth-surfaced one. For the contribution to the development of the urban heat
cement slabs, no difference was observed between island in the city, and negatively affects microclimatic
their maximum temperatures, while there was a conditions in the urban open spaces.
difference of 1.4 degrees C in their mean
temperatures.
ACKNOWLEDGEMENT
3.12 The effect of shading
The measurements, which were conducted for this The author would like to thank the Greek State
study, clearly demonstrate that the effect of shading is Scholarships Foundation (I.K.Y.) for supporting the
of utmost important in the case of dark-coloured on-going Ph.D. thesis, of which this study forms part.
materials (e.g. asphalt, dark-coloured stone, etc.).
The differences in the surface temperatures of
exposed and shaded dark-coloured materials are very REFERENCES
large, ranging from 19 to 28 degrees C for the
absolute maximum temperatures, and from about 13 [1] B. Givoni, Climate Considerations in Building and
to about 21 degrees C for the mean temperatures. In Urban Design, Van Nostrand Reinhold, New York -
comparison to the mean ambient temperatures, the U.S.A. (1998).
mean surface temperature of the exposed materials [2] H. Akbari, et al., eds., Cooling Our Communities,
was approximately 10 to 18 degrees C higher, U.S.E.P.A., Washington - U.S.A. (1992).
whereas shaded materials were nearly always cooler [3] L. Doulos, et al., "Passive cooling of open urban
than the air temperature. Finally, around sunset, areas. The role of materials", Solar Energy, 77,
exposed materials were found to be 5 to 9 degrees C (2004), 231-249.
warmer than the air temperature, while shaded [4] T. R. Oke, Boundary Layer Climates, Routledge,
materials were considerably cooler. A detailed London and New York (1995).
presentation of the effect of shading on the surface [5] S. V. Szokolay, Environmental Science
temperatures of materials can be found in a previous Handbook, The Construction Press, Lancaster /
study by the author. [10] London / New York, (1980).
[6] T.A. Markus and E.N. Morris, Buildings, Climate
and Energy, Pitman Publishing Ltd., London -U.K.
4. CONCLUSIONS (1980).
[7] E. Eumorfopoulou, "Ecological intervention in the
This study attempted to document and analyse built environment through the creation of green roofs",
the thermal behaviour of the most commonly used Technica Chronica, vol. 4, issue 3, (1994), 249-265.
materials in the urban open spaces of Athens, [8] A. Oikonomou, "Water in the city of Athens. An
Greece. The in-situ measurements on which it was environmental and bioclimatic approach", in D.
based provide information on the thermal behaviour Babalis, ed., Ecological Design for an Effective Urban
of materials, when they are permanently installed in Regeneration, Firenze University Press, Florence
the urban spaces of the city. This thermal behaviour (2004), 129-136.
depends on both the construction details, and the [9] A.A. Siddiqi, "Evaluation of the effect of choice of
effects of use and weathering. As a result, it may materials on the surface temperatures of buildings in
differ considerably from the thermal behaviour of urban built up areas", Proc. 3rd PLEA International
samples of materials tested in experimental settings Conference, Mexico City - Mexico (1984), 899-907.
[11]. The biggest disadvantage of this approach is [10] F. Bougiatioti, "The effect of shading on the
that it is impossible to find a large number of materials surface temperatures of the materials used in the skin
in one single or even in adjacent open spaces. As a of greek cities", Proc. of Palenc05 Conference,
result, any comparison is indicative, due to the large Heliotopos Conferences Ltd, Athens - Greece (2005),
number of parameters, which may change, even in a 775-780.
few meters' distance within urban centres. [11] J. Cook, et al., "Mitigating the Heat Impact of
The analysis of the in-situ measurements points Outdoor Urban Spaces in a Hot Arid Climate", Proc.
out one important fact. The materials, which are used 20th PLEA International Conference, Santiago - Chile
in most of the large open spaces of Athens, where (2003), E-16.
neither overshadowing by existing buildings, nor
shading by trees or by other applications exists,
570
rd
PLEA2006 - The 23 Conference on Passive and Low Energy Architecture, Geneva, Switzerland, 6-8 September 2006
Effect of urban geometry on surface temperatures of

"skin" materials in Greek cities
Flora Bougiatioti

42, Patission St., Athens, GR.- 106 82
email: fbougiatioti@yahoo.com
ABSTRACT: This paper is an attempt to combine experimental data of materials' surface

temperatures recorded by the author during the summer of 2004, with the geometry of the city. The
objective of the study is to point out the cases of urban geometric configurations, where the materials
that form the horizontal and vertical surfaces are bound to overheat due to increased insolation and
lack of shading. These cases are identified through a parametric study that is performed with the
Ecotect software. The experimental measurements are used in order to provide data concerning the
hours of insolation, as well as the period of the day when the maximum surface temperatures of the
materials occur, in conditions of unobstructed solar access. The combination of all the collected data
in a series of diagrams leads to the identification of a number of so-called "worst-case scenario"
urban configurations, where it is assumed that the surface temperatures of the materials reach their
maximum values, and for this reason corrective measures should be implemented.
Keywords: materials, surface temperatures, city geometry
1. INTRODUCTION used in the "skin" of Greek cities. The main

experimental part of this thesis includes in-situ
The materials, which constitute the outer layer of measurements in urban open spaces and buildings in
contemporary cities, play a decisive role on the heat various areas of Athens, Greece [1], and of
transfer processes that take place between the city experimental measurements on samples of building
and the climatic environment. In cities with warm materials, which were placed on a flat roof. Samples
Mediterranean climate, the long hours of sunshine of building materials used on building facades were
and the intensity of solar radiation during the summer, also measured in two orientations, southern and
result in elevated surface temperatures of the western. In both the in-situ and the experimental
materials. These high temperatures largely affect measurements, the materials had -as far as possible-
thermal comfort conditions in both outdoor and indoor unobstructed solar access. In this way, their thermal
spaces. This applies to city surfaces with behaviour in conditions of full insolation during the
unobstructed solar access during the summer. summer was monitored.
However, in densely built urban centres, the
insolation of horizontal and vertical surfaces largely 2.2 The effect of urban geometry
depends on the orientation and the geometric The surface temperatures of building materials in
characteristics of the urban spaces. The cases of conditions of unobstructed solar access do not always
urban open spaces and building facades in which full correspond to those, which develop within the urban
-or almost full- insolation occurs during the summer fabric, and are influenced by surrounding buildings
months are part of a so-called "worst-case scenario" and other obstacles. The effect of urban geometry
for thermal comfort in cities. The identification of became clear during the in-situ experimental
these cases can be an important tool for measurements: a surface will or will not become
architects/designers at the first steps of the design overheated, as a direct result of the period of the day
process, as it may rule out certain groups of materials during which it receives solar radiation. When the
(e.g. dark-coloured ones) or evoke the need for the buildings, which surround an open space, prevent the
application of cooling strategies (e.g. shading). solar radiation from reaching its surface during the
hours of maximum solar radiation, then the materials
will not overheat. The same applies for building
2. INTENTIONS OF THE STUDY facades, which are shaded by opposite buildings. In
other words, the thermal behaviour of the materials,
2.1 The surface temperatures of materials in which are used on the external surfaces of the city,
conditions of full insolation largely depends on the orientation and the geometric
This study forms part of a PhD thesis concerning characteristics of the street sections (urban canyons),
the thermal behaviour of the materials, which are of which they form part.
rd
Based on these observations, it is obvious that not The solar reflectivity of the vertical building
all the urban canyon configurations allow the surfaces and the canyon ground was set to a
overheating of materials during the summer period. value of 0.75, corresponding to that of light-
Consequently, the negative effect of the materials on coloured paint. Nevertheless, this parameter did
the urban microclimate, and on thermal comfort not influence the insolation analysis, because the
conditions does not always constrain the decisions of inter-reflections between the various canyon
the architect/designer. Therefore, it is of great surfaces were ignored.
importance to point out these "worst-case scenario" The insolation of all the surfaces was calculated
instances, where the overheating of the materials for direct light only.
coincides with the hours when the highest air Even though the software can consider the inter-
temperatures and the largest sums of solar radiation reflections between the various canyon surfaces,
occur, and in this way, contribute to the further these were ignored in this study because the aim
degradation of microclimatic conditions. was to investigate the primary effect of urban
geometry on shading and insolation.
The shading analysis of the surfaces was made
3. PRESENTATION OF THE STUDY for the whole surfaces and not for a particular
part of them. As a result, possible edge effects
3.1 Description of the computer analysis were ignored.
The Ecotect software 5.2 [2] was used in order to The possible effect of the wind on the cooling of
perform a parametric study of shading and insolation the materials through convection, in urban
of urban canyon geometric configurations. The study canyons with a H/W ratio between 0 and 0.65 [6]
included four (4) basic orientations and seven (7) was neglected.
different height to width (H/W) ratios. Flat roofs were assumed to have unobstructed
According to the above, the analysis consisted of: solar access throughout the whole summer
canyons with their main axis running North to period for all the cases. For this reason, neither
South the shading, nor the insolation of these surfaces
canyons with their main axis running East to were calculated.
West
canyons with their main axis running North-East
to South-West
canyons with their main axis running North-West
to South-East
For the four above-mentioned cases, the following H/W=0.1 H/W=0.25
seven H/W ratios, were tested: H/W=0.1, 0.25, 0.5, 1,
1.5, 2 and 3. The aspect ratio H/W=1.5, is the one
defined by the Greek General Building Code [3]
whereas the H/W=2 and 3 are ratios, which are found
quite often in neighbourhoods of Greek cities, which
were constructed prior to the existing Building Code. H/W=0.5 H/W=1
3.2 Assumptions of the computer analysis

The computer analysis was based on the following
assumptions:
The models, which were constructed, were
H/W=1.5
simplified and did not include a full-scale city
area, but a crossroad, comprising of four similar
urban blocks (Fig. 1).
The H/L (height-to-length) ratio for all the urban
canyons was equal to 0.34, and close to the
typical H/L ratio of the urban blocks in Greek H/W=2 H/W=3
cities. Figure 1: Models with different H/W ratios, which
The horizontal surfaces between the buildings were used for the parametric study with Ecotect [2].
(urban open spaces) were assumed to be flat
(with no inclination). 3.3 Output of the computer analysis
The building facades were assumed to be even The Ecotect software [2] was used in order to
and continuous, without protrusions and voids, perform shading and insolation analysis for the
contrary to the real situation. horizontal (ground) and vertical (building facades)
The parametric analysis was made for the city of surfaces of the different canyon configurations.
Athens, which, geographically, is situated around For all the surfaces in question, overshadowing
the middle of the country. masks were calculated from the "Sun path diagram"
The climatic data file (.wea) for Athens, which command of the software. The percentage of each
was used was created with the Weather Tool surface, which is in shade throughout the days of the
software [4], based on the weather data file summer months, and its sky view factor, were
(.epw) available from the Energy Plus web-site calculated with the "Calculate Shading" command.
[5].
rd
The analysis of the insolation of the horizontal Table 1: Sky factor (%) and insolation data for
surfaces was made with the calculation of horizontal surfaces according to the different H/W
"Cumulative Incident Solar Radiation" (Wh) from the ratios.
"Analysis Grid" panel. The insolation of the vertical H/W Sky Ratio of solar insolation for H/W=0 to
surfaces was calculated with the "Solar Exposure" factor solar insolation H/W=0.1, 0.25, etc.
command from the "Calculate" Menu. In this way, the I. II. III. IV.
total monthly received radiation (Wh/m2) for direct N-S E-W NE-SW NW-SE
light only was calculated. 0 100% 1 1 1 1
Finally, a qualitative analysis of shading and 0.1 91.4% 0.95 0.98 0.96 0.96
insolation for June 21st was made for all the cases
0.25 80% 0.84 0.92 0.88 0.87
with the hourly (08:00 - 19:00) calculation of shadows
in the OpenGL display. 0.5 66.2% 0.68 0.84 0.74 0.73
1 49.3% 0.47 0.69 0.51 0.52
1.5 39.5% 0.35 0.57 0.38 0.39
4. RESULTS OF THE STUDY 2 33.1% 0.28 0.47 0.30 0.31
3 25.3% 0.19 0.32 0.21 0.22
4.1 Shading analysis
The results of the shading analysis with the
Ecotect software [2] included the calculation of the Table 2: Sky factors (%) and insolation data for
sky view factors of the horizontal (Table 1) and the vertical surfaces according to the different H/W ratios.
vertical (Table 2) surfaces, for the different aspect H/W Sky Ι1. E Ι2. W ΙΙ1. N ΙΙ2. S
ratios (H/W). Furthermore, the software was used to factor
generate shading masks, which included the 0 50% 1.00 1.00 1.00 1,00
calculation of the percentage (0% - 100%) of the 0.1 49.5% 0.97 0.94 0.96 0,95
surfaces, which were in shade the different hours of 0.25 48.6% 0.97 0.94 0.96 0,95
the day during the summer.
0.5 46.5% 0.89 0.94 0.83 0,95
1 42.2% 0.82 0.83 0.58 0,95
1.5 38.7% 0.70 0.73 0.51 0,95
2 35.7% 0.54 0.62 0.45 0,95
3 31.1% 0.43 0.52 0.32 0,95
Hours 9-11 16-18 - 12-14
Solar 83.9 257.1 - 121.9
azimuth -104.4 -277 -208.4
Solar 32.1 54.3 - 66.4
altitude -55.6 -30.8 -73.8
Table 2: (continued)
H/W Sky ΙΙΙ1. ΙΙΙ2. IV1. IV2.
factor NW SE NE SW
0 50% 1.00 1.00 1.00 1.00
Figure 2: Example of a shading mask, which was 0.1 49.5% 0.97 0.98 0.95 0.97
generated with Ecotect [2] for the horizontal 0.25 48.6% 0.97 0.98 0.95 0.97
surface of an urban canyon with H/W =1, running 0.5 46.5% 0.97 0.98 0.92 0.97
North-to-South.
1 42.2% 0.97 0.86 0.75 0.97
4.2 Insolation analysis 1.5 38.7% 0.97 0.78 0.65 0.89
The insolation analysis produced a series of 2 35.7% 0.89 0.59 0.51 0.81
diagrams and tables comprising of incident solar 3 31.1% 0.80 0.55 0.31 0.62
radiation data for the summer period. An additional
Hours 16-18 9-11 8-10 14-16
series of calculations was performed for all the
horizontal and vertical surfaces, assuming an "ideal" Solar 257.1 83.9 75.7 208.4
aspect ratio of zero value (H/W=0) in order to azimuth -277 -104.4 -92.9 -257
approximate conditions of unobstructed solar access. Solar 54.3 32.1 20.4 73.8
The insolation data for all the cases, which were altitude -30.8 -55.6 -43.9 -54.3
examined, were compared to the insolation data for
surfaces with unobstructed solar access (H/W=0). In 4.3 Experimental data analysis
this way, it was possible to express solar radiation The tables and the diagrams of the experimental
data in dimensionless form, as percentages of the measurements of the study were examined in order to
unobstructed situation for horizontal (Table 1) and point out the period of the day when the maximum
vertical (Table 2) surfaces. surface temperatures of the materials occur (Fig. 3).
For the majority of building materials in horizontal
position, this period was roughly identified to be one
and a half-hour (1h30m) before and after the solar
rd
noon, namely from 12:00 to 15:00 hours. Based on presented in the diagrams with light grey shaded
this examination, those periods were identified for cells below the lower timeline.
horizontal surfaces and for vertical (northern, 3. Identification, from the analysis of the
southern, eastern and western) surfaces (Table 3). experimental measurements, of the period of the
day when the materials attain their maximum
surface temperatures. This is presented in the
diagrams with a grey, heavy-weight line frame.
It is assumed that when the hours of overheating
of the materials coincide with the hours of full
insolation, and the surfaces are not in the shade, the
materials will overheat during the summer. In this
way, the "worst-case scenario" instances for
horizontal and vertical surfaces are defined. These
are marked in the diagrams (Figs. 4 to 15) with a
black, heavy-weight, horizontal line and frame, and
are presented in Tables 4 and 5.
Figure 3: Example of daily surface temperature
Legend for Figures 4-15:
fluctuation of samples of building materials (in this
Shading percentage Shading percentage
case concrete slabs). The hours where the
0-10% 10-30%
maximum surface temperatures occur are marked
with a square frame. Shading percentage Shading percentage
30-50% 50-100%
Table 3: Period of the day when the maximum
surface temperatures of materials with unobstructed Period of highest Period of largest
solar access occur (based on unpublished surface temperatures sums of solar
experimental data). radiation
Local Time Solar Time
(summer)
Horizontal surfaces 14:00-17:00 12:30-15:30
Vertical surfaces - -
- North - -
- South 13:00-15:00 11:30-13:30
- East 9:00-11:00 7:30-9:30
Figure 4: Streets with North-South orientation with
- West 16:00-18:00 14:30-16:30
different H/W ratios.
where: LCT (summer) = TST + 1h 30min
(approximately) as a result of daylight savings for
o
latitude 38 (Athens, Greece).
4.4 Combination of parametric study with

experimental data and identification of the "worst-
case scenario" instances for horizontal and vertical
surfaces Figure 5: Eastern facades with different H/W
All the available data of the parametric and the ratios.
experimental study is combined in a series of
diagrams (Figs. 4 to 15). Twelve diagrams are
constructed. Three diagrams (one for the horizontal
and two for the vertical surfaces) correspond to each
one of the four basic orientations, which were
examined. In these diagrams, on the y-axis the
examined H/W ratios are represented, whereas the x-
Figure 6: Western facades with different H/W
axis comprises a timeline. The upper timeline
ratios.
corresponds to the winter local clock time (Wt.), while
the lower timeline corresponds to the summer local
clock time (St.).
The combination of the parametric study with the
experimental data in the above-mentioned diagrams
is based on the following logical sequence:
1. Definition of the hours of the summer days during
which the different surfaces receive full insolation Figure 7: Streets with East-West orientation with
and those, during which they are shaded, These different H/W ratios.
are presented in the diagrams with blank cells
and with cells with different shades of grey.
2. Note of the hours of the days when the surfaces
receive the maximum solar radiation. These are
rd
Legend for Figures 4-15:

0-10% 10-30%
30-50% 50-100%
Figure 8: Northern facades with different H/W
ratios. Period of highest Period of largest
surface temperatures sums of solar
radiation
Table 4: Horizontal surfaces. "Worst-case scenario"

urban configurations for four different orientations,
according to their aspect ratio (H/W).
Figure 9: Southern facades with different H/W "worst-case scenario" urban configurations (H/W)
0 .1 .25 .5 1 1.5 2 3
ratios.
N-S x x x x (x)
E-W x x x x x x (x)
NE- x x x x x (x)
SW
NW- x x x x (x)
SE
Figure 10: Streets with NEast-SWest orientation
with different H/W ratios. Table 5: Vertical surfaces. "Worst-case scenario"
urban configurations for eight different orientations,
according to their aspect ratio (H/W).
"worst-case scenario" urban configurations (H/W)
0 .1 .25 .5 1 1.5 2 3
E x x x x (x)
W x x x x (x)
N
Figure 11: North-western facades with different S x x x x x x x x
H/W ratios. NW x x x x x x x (x)
SE x x x x x x
NE x x x x x (x)
SW x x x x x x (x)
Note for Tables 4, 5: In the cases, which are denoted

with (x), the overheating of the materials may not be
as critical, because the surfaces are partly shaded (by
Figure 12: South-eastern facades with different 10-30%) before or during the period when the
H/W ratios. maximum surface temperatures occur.
It can be seen that for urban canyons with a

North-to-South direction and with a Northwest-to-
Southeast direction, the cases where the materials of
the horizontal surfaces are bound to overheat during
the summer include H/W ratios from 0 to 0.5 (or 1).
Figure 13: Streets with NWest-SEast orientation For canyons with a direction Northeast-to-Southwest,
with different H/W ratios. these cases also include more narrow cases, with an
aspect ratio of 1 (or 1.5). Finally, the horizontal
surfaces of urban configurations, of which the main
axis runs East-to-West are probable to overheat in
the summer, even in the case of an aspect ratio equal
to 2.
In all the above-mentioned cases of horizontal
Figure 14: North-eastern facades with different surfaces, the overheating of the materials during the
H/W ratios. noon and afternoon of the summer days can
contribute to the degradation of microclimatic and
thermal comfort conditions in the urban open spaces
of the city. For this reason, it should be taken
seriously into consideration by the architect/designer.
For the vertical surfaces with eastern and western
orientation, the "worst-case scenario" urban
Figure 15: South-western facades with different configurations include aspect ratios from 0 to 0.5 (or
H/W ratios. 1). Northern facades do not overheat, because of the
few hours of insolation and of the sun altitude and
rd
azimuth angles during their insolation. On the other considerable. Nevertheless, it is believed that this
hand, the southern facades of buildings are never approach could function as an easy-to-use general
shaded during the summer in Greece, even in narrow guide for architects and designers during the very first
urban canyons of an aspect ratio equal to 3. North- stages of the design process.
western facades may overheat in urban canyon with The present study has revealed the need for
H/W ratios ranging from 0 to 2 (or 3), whereas for further development of this methodology with the use
South-eastern ones the effect of the aspect ratio is of appropriate urban climate software. In this case,
more pronounced and overheating may occur for H/W the experimental measurements could be used to
up to 1.5. Finally, the materials that constitute North- calibrate the software, which would then be used in
eastern facades may reach their maximum surface order to simulate the surface temperatures of given
temperatures when the urban canyon of which the materials in a series of detailed and complex urban
building forms part has an aspect ratio from 0 to 1 (or canyon configurations. Finally, a more detailed
1.5). For South-western facades, these cases include analysis should also take into consideration the
narrower canyons of 1.5 (or 2). possible effect of wind circulation on the cooling of
In all the above-mentioned cases of building materials through convection, as well as the effect of
facades, the overheating of the materials in different the urban geometry on the radiant cooling of the
parts of the day, according to their orientation, during materials during the night through long-wave
the summer, can have a negative effect on the urban radiation.
microclimate and thermal comfort. Furthermore, the
appearance of high surface temperature on the
facades and the roofs of buildings can have a ACKNOWLEDGEMENT
negative effect on the internal conditions, in the cases
of poorly insulated buildings. The author would like to thank the Greek State
Scholarships Foundation (I.K.Y.) for supporting the
on-going Ph.D. thesis, of which this study forms part,
5. CONCLUSIONS and the anonymous reviewer for his/her useful
comments.
5.1 General conclusions
The role of materials (along with the use of
vegetation) has been pronounced by many REFERENCES
researchers [7], [8] as the most important among all
heat island mitigation strategies. For this reason, it is [1] F. Bougiatioti, "Measurements of surface
essential to identify the cases of urban open spaces temperatures of materials in urban open spaces of
and of building facades, where the urban geometry Athens, Greece", Proc. 22nd PLEA Conference,
may result in the overheating of the materials, due to Beirut-Lebanon (2005), 565-570.
increased insolation and lack of shading. [2] Ecotect Tool software v5.2, Square One Research
In all the cases, which were identified in the PTY Ltd., Dr. A. Marsh, http://www.squ1.com
previous section (Table 4, 5), the thermal behaviour [3] Greek General Building Code, Technical Chamber
of the building materials, and namely their surface of Greece, Athens - Greece (2000).
temperatures during the hot summer period, should [4] Weather Tool software v1.20, Square One
constitute one of the definitive parameters for their Research PTY Ltd., Dr. A. Marsh,
selection. The aim of reducing the maximum http://www.squ1.com
temperatures of a horizontal or a vertical surface [5] US Department of the Energy and Lawrence
could be a purely architectural decision, with which Berkeley National Laboratories, EnergyPlus v.1.1.1,
the architect/designer has to deal from the first stages [Online] Available, http://www.energyplus.gov
of the design process. The choice of the colour of the [6] T. R. Oke, Boundary Layer Climates, Routledge,
surfaces, which basically defines their behaviour London and New York (1995).
towards solar radiation, as well as the intention to [7] Μ. Santamouris, et al., Ecological Construction,
apply cooling strategies (e.g. shading [9] or water- Ellinika Grammata, Athens - Greece (2000).
sprinkling [10]) in order to reduce their maximum [8] H. Akbari, et al., eds., Cooling Our Communities,
surface temperatures, are factors that should shape U.S. Environmental Protection Agency, Washington -
architectural design. This is why, the identification of U.S.A. (1992).
these "worst-case scenario" urban canyon [9] F. Bougiatioti, "The effect of water-sprinkling on
configurations is considered to be a useful starting the surface temperatures of the materials used on the
point for the choice of the materials, which are used in 'skin' of Greek cities", Proc. Palenc 2005 Conference,
the urban open spaces and in the facades of Athens-Greece (2005), 749-754.
buildings. [10] F. Bougiatioti, "The effect of shading on the
surface temperatures of the materials used on the
5.2 Issues under consideration and further research 'skin' of Greek cities", Proc. Palenc 2005 Conference,
It is obvious that the proposed approach is over- Athens-Greece (2005), 775-780.
simplified, as it ignores aspects of inter-reflections,
which always occur in actual situations, as well as of
the complexity of the urban fabric (e.g. voids,
extrusions, such as balconies, etc.). The magnitude of
the approximations, which were made, is

Η Θερμική Συμπεριφορά Και η Περιβαλλοντική Επίδραση Των Υλικών Που Χρησιμοποιούνται Στους Υπαίθριους Χώρους Και Στο Κέλυφος Των Κτιρίων Στην Ελλάδα

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Η Θερμική Συμπεριφορά Και η Περιβαλλοντική Επίδραση Των Υλικών Που Χρησιμοποιούνται Στους Υπαίθριους Χώρους Και Στο Κέλυφος Των Κτιρίων Στην Ελλάδα

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

ΕΘΝΙΚΌ Μ Ε Τ Σ Ο Β Ι Ο ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΊΟ

ΤΟΜΕΑΣ 4 ΣΥΝΘΕΣΕΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΑΙΧΜΗΣ

Ι ΔίΔΑΚΤΟΡΚΗ ΔΙΑΤΡΒΗ ΜΕ ΘΕΜΑ:

Η ΘΕΡΜΚΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ ΚΑΙ Η ΤΤΒ>ΒΑΛΛΟΝΤΚΗ ΕΠΙΔΡΑΣΗ

ΦΛΟΡΑ-ΜΑΡΙΑ ΑΝ. ΜΤΤΟΥΠΑΤΙΟΤΗ

ΜΕΡΟΣ 1: ΤΟ ΚΛΙΜΑ ΤΩΝ ΠΟΛΕΩΝ ΚΑΙ ΤΑ ΥΛΙΚΑ ΠΟΥ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΝΤΑΙ ΣΤΗΝ

Κεφάλαιο 3: Το κλίμα των πόλεων 69

Κεφάλαιο 4: Η θερμική άνεση στους υπαίθριους χώρους των πόλεων 91

Κεφάλαιο 5: Θεωρητικά στοιχεία για τη περιβαλλοντική επίδραση των υλικών 121

5.4. Η χρήση των υλικών στην αρχιτεκτονική του παρελθόντος 150

ΜΕΡΟΣ 2: ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΤΗΣ ΘΕΡΜΙΚΗΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ

Κεφάλαιο 6: Μ ε θ ο δ ο λ ο γ ί α προσέγγισης έρευνας τ ω ν επιφανειακών θερμοκρασιών τ ω ν

Κεφάλαιο 7: Επιτόπου μετρήσεις επιφανειακών θερμοκρασιών 187

Κεφάλαιο 8: Μετρήσεις επιφανειακών θερμοκρασιών σε δ ε ί γ μ α τ α υλικών 219

8.1.3 Προϊόντα από φυσικά πετρώματα 225

ΜΕΡΟΣ 3: ΣΥΝΘΕΣΗ ΚΑΙ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ 333

10.3.3 Αποτελέσματα της μελέτης θερμικής συμπεριφοράς 359

Στην Ελλάδα, η επιλογή υλικών που χρησιμοποιούνται για τη διάστρωση υπαίθριων

Τελειώνοντας αυτή τη διατριβή, θα ήθελα να ευχαριστήσω, πρώτα από όλους, τον

Ευχαριστώ τις εταιρίες:

Αθήνα, Οκτώβριος 2006

α. Αντικείμενο και στόχοι της διδακτορικής διατριβής

Οι σύγχρονες πόλεις, με τις περίπλοκες λειτουργίες τους, τ ο σχεδιασμό και την

Στην Ελλάδα, η επιλογή υλικών που χρησιμοποιούνται για τη διάστρωση υπαίθριων

θερμικής άνεσης που επικρατούν σε αυτή. Με δεδομένα τα χαρακτηριστικά του κλίματος

Η παρούσα έρευνα εντοπίζεται κυρίως:

Για τους σκοπούς αυτούς:

β. Τοποθέτηση του θέματος στο ευρύτερο επιστημονικό του πλαίσιο

Τα κέντρα των ελληνικών πόλεων, όπως είναι σήμερα, διαμορφώθηκαν, στο

Οι κλιματικές συνθήκες στα αστικά κέντρα διαφοροποιούνται ως αποτέλεσμα του

Οι σύγχρονες πόλεις χαρακτηρίζονται από μεγάλη κατανάλωση φυσικών πόρων και

Τέλος, με τα υλικά που εφαρμόζονται στις οριζόντιες επιφάνειες των σύγχρονων

Μέσα στο ευρύτερο επιστημονικό πλαίσιο, που περιγράφηκε, τοποθετείται το θέμα

γ. Μεθοδολογία προσέγγισης του θέματος

Η διαφορετικότητα των δύο παραμέτρων που εξετάζονται στη διατριβή έχει ως

Αρχικά, θεωρείται ότι η διεξαγωγή πειραματικών μετρήσεων επιτρέπει στον ερευνητή να

δ. Διάρθρωση κεφαλαίων της διατριβής

Στο εισαγωγικό κεφάλαιο (κεφ. 1) του πρώτου μέρους, κατηγοριοποιούνται και

Στο δεύτερο κεφάλαιο τ ο πρώτου μέρους (Κεφ. 2 _ Οι διαδικασίες μετάδοσης

Η ανάδειξη των υλικών των εξωτερικών επιφανειών των πόλεων σε πρωταρχικό

Μ. Σανταμούρης κ.ά„ Οικολογική Δόμηση. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα, Ιούνιος 2 0 0 0 , σ. 21-22.

Στη συνέχεια (Κεφ. 7 _ Επιτόπου μετρήσεις επιφανειακών θερμοκρασιών και Κεφ. 8 _

Το πρώτο κεφάλαιο του τρίτου μέρους (Κεφ. ΙΟ _ Συσχετισμός πειραματικών

Στο πρώτο παράρτημα της διατριβής (Π.1) περιλαμβάνονται τυπικές κατασκευαστικές

ΣΤΟ πέμπτο παράρτημα της διατριβής (Π.5) υπάρχουν οι τελικοί, συγκεντρωτικοί

ΤΑ ΥΛΙΚΑ ΠΟΥ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΝΤΑΙ ΣΤΗΝ ΕΠΙΔΕΡΜΙΔΑ ΤΩΝ

Υλικά που χρησιμοποιούνται στη διαμόρφωση υπαίθριων χώρων,

Κ ε φ ά λ α ι ο 1 _ Υλικά που χρησιμοποιούνται σ τ η διαμόρφωση υπαίθριων χώρων, όψεων

1.2. Δομικές ύλες

1.2.1 Γαιώδη υλικά

Αθανάσιος Φ. Νικολαΐδης, Οδοποιία Οδοστρώματα. Υλικά, Έλεγχος Ποιότητας, Θεσσαλονίκη: Μ.

θραυστά αδρανή πετρωμάτων διακρίνονται σε σκύρα (διάμετρος 1-8 cm), γαρμπίλι

Εικόνα 1.1: Χώμα. Εικόνα 1.2: Χαλίκια.

1.2.2 Φυσικά πετρώματα

Τα φυσικά πετρώματα χωρίζονται σε πυριγενή (ή εκρηξιγενή)7, ιζηματογενή8 και σε

Τα φυσικά πετρώματα χρησιμοποιούνται στις κατασκευές με τη μορφή δομικών

άμμο και κόκκους διογκωμένης πολυστερίνης κίσσηρης ή περλίτη. Το τσιμεντοκονίαμα

Το σκυρόδεμα αποτελεί και το βασικό υλικό για την κατασκευή οδοστρωμάτων

και συναντώνται κυρίως σε περιβάλλοντες χώρους σταθμών ανεφοδιασμού, σε

Η ξυλεία χωρίζεται σε σκληρή61 και σε μαλακή62. Η σκληρή ξυλεία παράγεται από

^eas^^-r^—ss "~* ï^r-rr-^ r fe~-èrs

Τα μέταλλα προκύπτουν από ορυκτά ή πετρώματα με φυσικές ή χημικές διεργασίες και

Σίδηρος και προϊόντα σιδήρου

Στους υπαίθριους χώρους των πόλεων, μεταλλικά προϊόντα χρησιμοποιούνται με τη