Traktat lizboński

Data podpisania: 13 grudnia 2007 r.

Data wejścia w życie: 1 grudnia 2009 r.

Cel: Unia Europejska ma być bardziej demokratyczna, skuteczniejsza i zajmować

wspólne stanowisko w sprawie globalnych problemów, takich jak zmiana klimatu,
wypowiadając się jednym głosem.

Najważniejsze zmiany: większe uprawnienia Parlamentu Europejskiego, zmiana

procedur głosowania w Radzie, inicjatywa obywatelska, stały przewodniczący Rady
Europejskiej, nowy wysoki przedstawiciel do spraw zagranicznych, nowe służby
dyplomatyczne UE.

Traktat lizboński wyjaśnia, które uprawnienia:

– należą do UE

– należą do państw członkowskich UE

– są dzielone.

Cele i wartości UE są określone w traktacie lizbońskim oraz w Karcie praw

podstawowych Unii Europejskiej.

Kiedy postanowienia
Traktatu z Lizbony weszły w życie
Traktat wszedł w życie 1 grudnia 2009 r., po zakończeniu procesu ratyfikacji oraz złożeniu przez
wszystkie państwa członkowskie dokumentów ratyfikacyjnych w Rzymie. Ratyfikacja odbywała się
zgodnie z obowiązującymi w po- szczególnych państwach rozwiązaniami konstytucyjnymi.

Czym jest Traktat z Lizbony

Traktat z Lizbony, którego pełna nazwa brzmi „Trak- tat z Lizbony zmieniający Traktat o Unii
Europejskiej i Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską”, został podpisany przez przedstawicieli
27 państw członkowskich Unii Europejskiej, w tym także Pol- ski, 13 grudnia 2007 r. w Lizbonie.
Dokonuje on istotnych zmian w obecnych zasadach funkcjono- wania Unii Europejskiej.
Traktat z Lizbony jest wielostronną umową między- narodową zawartą między państwami
członkowski- mi, a „nowa” Unia Europejska – utworzona na jego mocy – jest organizacją
międzynarodową. Traktat z Lizbony to źródło unijnego prawa pierwotnego, zmieniające obecnie
wiążące traktaty.

Z czego składa się Traktat z Lizbony

Traktat obejmuje preambułę, siedem artykułów, jeden załącznik i trzy- naście protokołów
stanowiących jego integralną część. Ponadto w Akcie Końcowym Konferencji Międzyrządowej 2007
zamieszczonych zostało łącznie 65 deklaracji.
Zasadnicze elementy Traktatu z Lizbony
art. 1: zmiany wprowadzane do Traktatu o Unii Europejskiej (TUE)
art. 2: zmiany wprowadzane do Traktatu ustanawiającego Wspól- notę Europejską (TWE)
art. 3: traktat zawierany jest „na czas nieograniczony”
art. 4: w dwóch ustępach odsyła – odpowiednio – do Protokołu nr 1 załączonego do traktatu, na
mocy którego dokonywane są zmiany w obowiązujących obecnie protokołach, oraz do Proto- kołu nr
2, który wprowadza zmiany do Traktatu ustanawiającego Euratom (TEWEA)
art. 5: zawiera postanowienia odnoszące się do ujednolicenia numeracji artykułów, sekcji,
rozdziałów, części i tytułów TUE i TWE, a w ust. 1 odsyła do tablic ekwiwalencji (zamieszczonych jako
załącznik do traktatu)
art. 6: zawiera klauzulę ratyfikacyjną (ust. 1) oraz postanowienia dotyczące wejścia traktatu w życie
(ust. 2)
art. 7: wylicza języki autentyczne traktatu i wskazuje – jako na depozytariusza – tradycyjnie na rząd
Republiki Włoskiej

Jakie są najważniejsze postanowienia Traktatu z Lizbony

Przyjęcie Traktatu z Lizbony ma na celu demokratyzację i przybliżenie Unii Europejskiej do obywateli,

uproszczenie unijnego systemu decyzyj- nego, a także umocnienie pozycji Unii na arenie
międzynarodowej.
Najważniejsze zmiany wprowadzane w funkcjonowaniu Unii Europejskiej postanowieniami Traktatu
z Lizbony to:
nadanie Unii Europejskiej osobowości prawnej, co oznacza, że Unia przekształcona została w
jednolitą organizację międzynarodową. Konsekwencją tej decyzji było zniesienie struktury filarowej,
ujedno- licenie procesu decyzyjnego oraz katalogu instrumentów prawnych. Nowa Unia Europejską
„wchłonęła” m.in. dotychczasową Wspólnotę Europejską, w związku z czym TWE zmienił nazwę na
„Traktat o funk- cjonowaniu Unii Europejskiej” (TFUE);
sprecyzowanie oraz jaśniejsze rozgraniczenie kompetencji Unii i jej państw członkowskich;
umocnienie ochrony praw podstawowych poprzez nadanie Karcie Praw Podstawowych charakteru
prawnie wiążącego (Polska posta- nowiła ostatecznie przystąpić do tzw. protokołu brytyjskiego, co
oznacza, że ani Trybunał Sprawiedliwości UE, ani sądy polskie nie mogą uznać, że polskie akty
prawne lub praktyki administracyjne są sprzeczne z postanowieniami Karty, jeśli równocześnie nie
narusza- łyby zasad określonych w innych aktach prawa UE);
ustanowienie stanowiska przewodniczącego Rady Europejskiej, który przygotowuje, organizuje i
kieruje pracami Rady Europej- skiej, oraz wprowadzenie stanowiska wysokiego przedstawiciela Unii
do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa, któ- ry jednocześnie pełni funkcję
wiceprzewodniczącego Komisji Europejskiej i przewodniczy Radzie do Spraw Zagranicznych.
(łącząc wcześniejsze funkcje wysokiego przedstawiciela ds. Wspól- nej Polityki Zagranicznej i
Bezpieczeństwa oraz komisarza ds. sto- sunków zewnętrznych) oraz kieruje Europejską Służbą
Działań Zewnętrznych;
możliwość zmniejszenia liczby komisarzy w stosunku do liczby państw członkowskich do 2/3
obecnego składu Komisji Europejskiej i wprowadzenia zasady równej rotacji po 2014 r.;
wzmocnienie roli Parlamentu Europejskiego w unijnym procesie decyzyjnym poprzez rozszerzenie
zakresu zastosowania procedury współdecydowania, przemianowanej na „zwykłą procedurę prawo-
dawczą”, a także ustalenie liczby posłów na 750, nie licząc przewod- niczącego;
umożliwienie parlamentom narodowym państw członkowskich wy- rażania opinii co do zgodności
unijnych projektów aktów prawnych z zasadą pomocniczości (subsydiarności);

przyznanie prawa inicjatywy obywatelskiej grupie miliona obywateli Unii pochodzących ze znacznej
liczby państw członkowskich; uporządkowanie procedur stanowienia i katalogu źródeł prawa po-
chodnego UE poprzez ograniczenie ich liczby;
sprecyzowanie procedur stanowienia prawa pierwotnego Unii (czyli m.in. traktatów);
ograniczenie zasady jednomyślności i rozszerzenie zakresu głoso- wania większością kwalifikowaną w
Radzie;
oparcie systemu głosowania większością kwalifikowaną w Radzie na tzw. podwójnej większości
(przyjęcie aktu prawnego przez Radę będzie wymagało poparcia 55% państw członkowskich,
reprezentu- jących 65% ogólnej liczby obywateli Unii). Zasada ta obowiązywać będzie po 1 listopada
2014 r., z zastrzeżeniem okresu przejściowego