ZADANIA ADMINISTRACJI SAMORZĄDOWEJ W

ZAKRESIE BEZPIECZEŃSTWA PAŃSTWA I

PORZĄDKU PUBLICZNEGO
CZYM JEST Administracja samorządowa to zespół
ADMINISTRACJA organów publicznych powołanych do
SAMORZĄDOWA? realizowania zadań państwa w terenie.
 Samorząd gminny, powiatowy czy samorząd województwa to utworzone z mocy
prawa zrzeszenia wszystkich mieszkańców danej gminy, powiatu czy województwa,
mające osobowość prawną i wypełniające zadania z zakresu administracji
publicznej. Samorząd wykonuje zadania samodzielnie, na podstawie upoważnień i w
ramach środków przyznanych mu przez Konstytucję i ustawy.

Państwo posiada jedynie możliwość nadzorowania poczynań samorządów, przy

czym zakres nadzoru i jego formy są ograniczone i ściśle określone przez przepisy
prawa. Samorząd terytorialny jako zrzeszenie podejmuje decyzje bądź przez samych
ADMINISTRACJA mieszkańców (gminy, powiatu czy województwa), bądź przez swoje organy. Na
terytorium Rzeczypospolitej Polskiej istnieje trójstopniowy podział terytorialny. Jego
SAMORZĄDOWA jednostkami są:
- województwa (16),
W POLSCE - powiaty (314 powiatów i 66 miast na prawach powiatu)
- gminy (jest ich 2478); w gminach mogą być tworzone tzw. jednostki pomocnicze np.
sołectwa, dzielnice, osiedla.

Administracja samorządowa występuje na szczeblu województwa (marszałek,

sejmik, zarząd województwa), powiatu (starosta, zarząd powiatu, rada powiatu) oraz
gminy (prezydent, burmistrz lub wójt, rada gminy). Szczególnym przypadkiem są
miasta na prawach powiatu, gdzie znajduje się urząd miasta (prezydent i rada
miasta).
 Bezpieczeństwo państwa odnosi się do pozycji prawno-ustrojowej państwa jako
formy organizacji społeczeństwa mającej monopol na stanowienie i wykonywanie
prawa na określonym terytorium. Należy to pojęcie rozpatrywać w kategoriach
prawnych i funkcjonalnych. Stan bezpieczeństwa państwa należy postrzegać w
możliwości jego nienaruszalnego przetrwania i swobodnego rozwoju. Wiąże się to

BEZPIECZEŃSTWO ściśle z dwoma podstawowymi funkcjami państwa: zewnętrzną i wewnętrzną. W

związku z tym wyróżniamy dwa rodzaje bezpieczeństwa państwa: zewnętrzne i

PAŃSTWA
wewnętrzne.

Bezpieczeństwo zewnętrzne wiąże się z zagrożeniami militarnymi, działalnością

wywiadowczą obcych państw oraz z prowadzeniem polityki zagranicznej i
utrzymywaniem kontaktów i stosunków międzynarodowych z innymi państwami
oraz organizacjami międzynarodowymi.
Bezpieczeństwo wewnętrzne koncentruje się na zapewnieniu bezpieczeństwa i
porządku obywatelom oraz zapewnieniu porządku konstytucyjnego i stabilności
struktur państwowych.
 Porządek publiczny oznacza faktycznie istniejący układ stosunków społecznych uregulowany
przez zespół norm prawnych i innych norm społecznie akceptowanych, gwarantujący niezakłócone
i bezkonfliktowe funkcjonowanie jednostek w społeczeństwie. Obejmuje wszystkie te stosunki
społeczne, regulowane przez prawo i normy innych systemów, które kształtują się przede
wszystkim w miejscach publicznych. Dotyczyć to może także stosunków powstających w miejscach
niepublicznych, lecz tylko wówczas, kiedy naruszenie ich powoduje zakłócenie normalnej
działalności instytucji państwowych, społecznych i prywatnych albo jeżeli obraża moralność
społeczną, gdy taka obraza moralności kwalifikowana jest przez prawo jako przestępstwo lub
wykroczenie. W związku z tym ważnym elementem, porządkiem publicznym jest zachowanie
ludzi zgodne z normami, które porządek zapewniają. Przyczynia się to bowiem w znacznym
stopniu do umocnienia i powszechnej akceptacji stosunków społecznych należących do porządku
prawnego oraz do tworzenia się pożądanych stanów faktycznych, polegających na braku

PORZĄDEK
sprzeczności, chaosu, konfliktów.

Porządek publiczny zagwarantowany jest nie tylko normami prawnymi, jest to bowiem jedynie

PUBLICZNY
jeden z wielu systemów normatywnych, jakie funkcjonują w każdej społeczności. Ważne są także
inne normy powszechnie akceptowane w danym społeczeństwie, jak normy moralne, obyczajowe,
religijne oraz zasady współżycia społecznego – ich wspólną cechą jest to, że podobnie jak normy
prawne umożliwiają utrzymanie harmonijności w życiu zbiorowym. Szczególnie istotnym zasadom
postępowania, uregulowanym normami pozaprawnymi, państwo nadaje rangę norm prawnych.
Jednakże stała dynamika zmian w zakresie moralności i obyczajowości sprawia, że zawsze pewna
część tych norm pozostaje poza sferą porządku prawnego.

Celem istnienia porządku prawnego jest zapewnienie ładu i spokoju publicznego, zapewnienie
normalnego – zharmonizowanego i rytmicznego – współżycia ludzi w społeczeństwie, a przez to
pośrednio zapewnienie bezpieczeństwa ludzi i bezpieczeństwa publicznego. Szczegółowymi
celami będą zatem ochrona życia, zdrowia, dóbr osobistych, mienia, zapewnienie normalnych
warunków działania organów państwowych, organizacji społecznych i prywatnych, a także
stworzenie odpowiednich warunków współżycia między ludźmi na różnych płaszczyznach, w tym
zwłaszcza zapewnienia właściwych warunków pracy i wypoczynku.
 Kryzys - sytuacja powstała w wyniku załamania się stabilnego
dotąd procesu rozwoju, grożąca utratą inicjatywy i
koniecznością godzenia się na przyjmowanie niekorzystnych
warunków, wymagająca podjęcia zdecydowanych kroków
zaradczych. LUB punkt zwrotny, przełomowy, moment
ZADANIA rozstrzygający, jakościową zmianę w układzie.
WŁADZ Zgodnie z art.1 ustawy z dnia 26 kwietnia 2007 roku o
LOKALNYCH zarządzaniu kryzysowym, sytuacja kryzysowa to „sytuacja
wpływająca negatywnie na poziom bezpieczeństwa ludzi,
W ZAKRESIE mienia w znacznych rozmiarach lub środowiska, wywołująca
znaczne ograniczenia w działaniu właściwych organów
ZARZĄDZANIA administracji publicznej ze względu na adekwatność
KRYZYSOWEGO posiadanych sił i środków”
Ustawa z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarządzaniu kryzysowym
to podstawowy akt prawny określający zadania administracji
publicznej i jej władz odnoszących się do zapobiegania,
przygotowania i przeciwdziałania sytuacjom kryzysowym
 Kiedy zwykłe środki konstytucyjne nie wystarczają, aby zapewnić
bezpieczeństwo, prawo daje możliwość wprowadzenia odpowiedniego stanu
nadzwyczajnego, tj.:
– stanu wojennego,
– stanu wyjątkowego,
ZADANIA – stanu klęski żywiołowej.
WŁADZ Zasady wprowadzenia poszczególnych stanów określają odpowiednie akty
LOKALNYCH W prawne oraz wskazują tryb ich wprowadzania, a należą do nich:
– ostateczności,
ZAKRESIE – legalności,
ZARZĄDZANIA – proporcjonalności,
KRYZYSOWEGO – celowości,
– tymczasowości,
– ochrony podstaw systemu prawnego,
– ochrony podstaw demokratycznego państwa
 Artykuł 3 Ustawy z dnia 18 kwietnia 2002r. o stanie klęski żywiołowej
definiuje klęskę żywiołową jako „katastrofę naturalną lub awarię techniczną,
których skutki zagrażają życiu lub zdrowiu dużej liczby osób, mieniu w
wielkich rozmiarach albo środowisku na znacznych obszarach, a pomoc i
ochrona mogą być skutecznie podjęte tylko przy zastosowaniu
ZADANIA WŁADZ nadzwyczajnych środków, we współdziałaniu różnych organów i instytucji
oraz specjalistycznych służb i formacji działających pod jednolitym
LOKALNYCH kierownictwem”.

W ZAKRESIE W sytuacji klęski żywiołowej w gminie lub powiecie wójt lub starosta mają za
zadanie zarządzanie działaniami mającymi na celu powstrzymanie dalszego
ZARZĄDZANIA zagrożenia. Odpowiadają za wydawanie poleceń organom jednostek
pomocniczych, kierownikom jednostek organizacyjnych gminy/powiatu,
KRYZYSOWEGO kierownikom jednostek ochrony przeciwpożarowej oraz innym jednostkom,
które zostały im przekazane przez właściwe organy do dyspozycji na obszarze
dotkniętym klęską żywiołową.
KLĘSKA ŻYWIOŁOWA
W przypadku, gdy stan klęski żywiołowej przekracza granice jednej gminy,
wójtowie, burmistrzowie lub prezydenci miast są podlegli staroście powiatu,
ale nadal wydają polecenia jednostkom w swoim obszarze. Podobnie, gdy
klęska żywiołowa wychodzi poza obszar powiatu, wszyscy podlegają
wojewodzie.
 Stan wyjątkowy jest przewidziany w Konstytucji RP i może
być wprowadzony na całym terenie lub części terytorium
kraju.
ZADANIA Stan wyjątkowy wprowadzany jest w sytuacji szczególnego
WŁADZ zagrożenia konstytucyjnego ustroju państwa,
bezpieczeństwa obywateli lub porządku publicznego, w
LOKALNYCH W tym spowodowanego działaniami o charakterze
terrorystycznym lub działaniami w cyberprzestrzeni, które
ZAKRESIE nie mogą być usunięte poprzez użycie zwykłych środków
konstytucyjnych, Rada Ministrów może podjąć uchwałę o
ZARZĄDZANIA skierowaniu do Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej
KRYZYSOWEGO wniosku o wprowadzenie stanu wyjątkowego.
Podczas trwania stanu wyjątkowego organy władzy
publicznej działają w dotychczasowych strukturach
STAN WYJĄTKOWY organizacyjnych państwa i w ramach przysługujących im
kompetencji, z zastrzeżeniem przepisów niniejszej ustawy.
 Stan wojenny to szczególny stan nadzwyczajny, ogłaszany w
celu przywrócenia porządku publicznego i bezpieczeństwa
narodowego w sytuacjach kryzysowych.
W Polsce wprowadzenie stanu wojennego jest uregulowane
ZADANIA przez Konstytucję. Decyzję o wprowadzeniu stanu
wojennego podejmuje Rada Ministrów, jednak wymaga ona
WŁADZ zatwierdzenia przez Prezydenta RP. Wprowadzenie stanu
wojennego może nastąpić w przypadku zewnętrznego ataku
LOKALNYCH W na Polskę lub wewnętrznego zagrożenia dla bezpieczeństwa
narodowego.
ZAKRESIE Podczas stanu wojennego władze mogą uzyskać rozszerzone
ZARZĄDZANIA uprawnienia w celu utrzymania porządku i bezpieczeństwa.
Organy administracyjne mogą być zaangażowane w kontrolę
KRYZYSOWEGO mediów, wprowadzenie godziny policyjnej, a także
podejmowanie środków służących ograniczeniu ruchu i
swobód obywatelskich.
STAN WOJENNY Zniesienie stanu wojennego również wymaga decyzji Rady
Ministrów i zatwierdzenia przez Prezydenta RP. Stan wojenny
może być zniesiony w momencie ustąpienia zagrożenia, a
normalne funkcjonowanie społeczeństwa i instytucji
państwowych jest przywracane.
 Ustawowe obowiązki administracji samorządowej obejmują ochronę
przeciwpożarową, definiowaną jako zbiór działań mających na celu ochronę
życia, zdrowia, mienia i środowiska przed zagrożeniem pożarem lub klęską
żywiołową. W Polsce, Krajowy System Ratowniczo-Gaśniczy (KSRG) stanowi
integralną część organizacji bezpieczeństwa wewnętrznego, koordynując
jednostki ochrony przeciwpożarowej i inne służby.
Główne zasady KSRG obejmują stały nadzór nad działaniami ratowniczymi na
poziomie gminy i powiatu oraz koordynację działań przekraczających poziom
ZADANIA WŁADZ powiatowy. KSRG działa na trzech szczeblach administracyjnych:
powiatowym, wojewódzkim i centralnym.
LOKALNYCH W
Zadania administracji samorządowej w zakresie ochrony przeciwpożarowej
ZAKRESIE OCHRONY obejmują analizy i prognozy dotyczące zagrożeń, koordynację działań
PRZECIWPOŻAROWEJ I jednostek ochrony przeciwpożarowej oraz organizowanie systemu
łączności i współdziałania. Ochrona przeciwpowodziowa stanowi kolejne
PRZECIWPOWODZIOWEJ zadanie, a organy administracji publicznej współpracują z użytkownikami
wód w zakresie ochrony przed powodzią.
Wójt lub starosta ma obowiązek opracować plany operacyjne ochrony przed
powodzią, a środki ochrony obejmują budowę infrastruktury retencyjnej,
systemy ostrzegania, kształtowanie zagospodarowania przestrzennego oraz
utrzymanie wałów przeciwpowodziowych. Ostateczne zniesienie stanu
wojennego wymaga decyzji Rady Ministrów i zatwierdzenia przez Prezydenta
RP.
 Przestrzeń publiczną definiuje się jako dobro wspólne, kształtowane celowo przez
społeczność zgodnie z zasadami i wartościami. Jest miejscem wymiany różnych
produktów i zasobem o strategicznym znaczeniu. Jednak, globalna konkurencja i
brak świadomości społecznej prowadzą do zawłaszczania przestrzeni,
zanieczyszczając lokalne społeczności.
Władze lokalne sprzyjają temu poprzez brak tradycji poszanowania dobra
ZADANIA WŁADZ wspólnego i błędne przekonanie, że wolny rynek sam zrównoważy rozwój
przestrzenny. Niedostateczny udział społeczeństwa w procesach decyzyjnych także
LOKALNYCH W przyczynia się do problemów.

ZAKRESIE Aby ochronić przestrzeń publiczną, konieczne są działania, takie jak kompleksowa
analiza korzyści i kosztów, edukacja społeczności lokalnej, zintegrowane
KSZTAŁTOWANIA planowanie rozwoju, mobilizacja społeczna, oraz wykluczenie procedur
niepodlegających publicznej kontroli.
BEZPIECZNEJ Karta Przestrzeni Publicznej ustanawia zasady, takie jak maksymalizacja wartości
PRZESTRZENI przestrzeni, społeczna partycypacja w planowaniu, ochrona dziedzictwa
kulturowego, sprawiedliwy dostęp do przestrzeni publicznych i aktywne ich
PUBLICZNEJ użytkowanie.
W trosce o przestrzeń publiczną, obowiązkiem państwa jest przeprowadzanie
działań legislacyjnych, planistycznych i organizacyjnych, zapewniając partycypację
społeczną i równowagę między sferą społeczną, kulturową i ekonomiczną.
Karta Przestrzeni Publicznej powinna stanowić podstawę intensywnych wysiłków
na rzecz utrzymania wysokiej jakości przestrzeni publicznej, zwłaszcza w obliczu
dynamicznych przemian społecznych i globalizacji