Program Tasarısı Hazırlama

DUYUŞSAL ALAN
 Alma
Fark etme, ilgilenme, dikkat etme, seçme, ayırtetme, ilgi duyma, seçici olma bu
basamağın önemli göstergeleridir.

 Farkında Olma: Bu basamakta nesne veya olgudan gelen uyarıcının farkına

varılır. Örneğin; anne - babaya saygı göstermenin iyi bir davranış olduğunun
farkına varır.
 Almaya Açıklık: Bu basamakta kişi uyarıcıyı reddetmez, ondan kaçmaz, tersine
ona doğru bir yönelim izler. Örneğin; Farklı inanç ve düşüncede olan kişileri
dinlemeye dönük olur.
 Kontrollü - Seçici Dikkat: Bu basamakta öğrenci birden fazla uyarıcı arasından
birini ya da birkaçını seçebilir. Dikkatini ilgisini ona doğru yöneltebilir. Örneğin;
Küresel ısınma ilgili yayınları dinlemeye dikkat eder.

ÖRNEK
 Ülkemizdeki temel toplumsal sorunların farkında oluş.
 Farklı inanç ve düşüncede olan kişileri dinlemeye dönüklük.
 Toplumsal sorunlarla ilgili yayınları seçmede dikkatli oluş.

16
Program Tasarısı Hazırlama

 Tepkide Bulunma

Bu basamakta genellikle ilgiler söz konusudur. Bu basamağın birinci alt

basamağı Tepkide Uysallıktır. Bu alt basamakta tepkide bulunmada
isteklilik ve razı oluş söz konusu. İkinci alt basamak Tepkide İstekliliktir. Bu
alt basamakta kişi uyarıcıya karşı gönüllüce tepki verir. Üçüncü ve son alt
basamak ise Tepkide Doyumdur. Bu alt basamakta kişinin uyarıcıya karşı
zevkle, istekle, sevinçle tepki vermesi söz konusudur. Davranışı
gösterememek kişiyi üzer, sıkar, pişmanlık hissettirir.

Uysal davranma, tepki verme, katılım, onaylama, karşılık verme, istekli

olma, gönüllü olma bu basamağın önemli göstergeleridir.

ÖRNEK
 Grup çalışmalarında alınan kararlara uymaya razı oluş.
 Sosyal Yardım kurumlarında çalışmaya gönüllü oluş.
 Alanı ile ilgili yayınları okumaktan zevk alış.

17
Program Tasarısı Hazırlama

 Değer Verme

Kişinin bir değer ya da davranışı kabul etmesi, önem vermesi, takdir etmesi tercih
etmesi, üstün tutması, bir değere kendini adaması davranışlarını içerir. Bu düzeyde
yer alan hedefler öğrencinin kabul etmesini, değeri tercih etmesini, kararlı olarak
değer ve tutumları benimsemesini içermektedir. Bu basamağın birinci alt basamağı
Bir Değeri Kabullenmedir. Bu alt basamakta, değer biçme ve bir dereceye kadar
önem verme söz konusudur. İkinci alt basamağı Bir Değeri Yeğleyiştir. Burada,
değerlerden birini, diğerine daha üstün tutma vardır. Üçüncü ve sonuncu alt
basamak ise Bir Değere Adanmışlıktır. Bu alt basamakta ise kişi bir değer için
maddi ve manevi gücünü harcar. Başkalarını da peşinden sürükleyebilir.

Kendini adama, değeri kabul etme, takdir etme, açık olma, benimseme, protesto
etme, savunma bu basamağın önemli göstergeleridir.

ÖRNEK
 Yurtta barış, dünyada barış ilkesinin önemini takdir ediş.
 Her türlü eleştiriye açık oluş.
 Vatanın bütünlüğü için özveride bulunmaya adanmışlık.

18
Program Tasarısı Hazırlama

 Örgütleme

Bu basamakta birey başkaları tarafından oluşturulan değerleri ve

benimsediği değerleri irdeleyerek aralarındaki ilişkileri inceler ve bir
sonuca ulaşır. Son olarak kendi içinde çelişmeyen yeni bir değerler
sistemi geliştirir.

Değerler sistemine yenilerini ekleyerek farklı değerleri bir araya getirme

(sıralama, savunma, genelleme) davranışlarını kapsayan bu basamakta;
kararlılık, kararlı oluş, değerleriyle uyumlulaştırma, değer sistemine katma,
içselleştirme, yaşama geçirme, benimseme, bu basamağın önemli
göstergeleridir.

ÖRNEK
 Davranışlarını büyüklere saygı esasına göre düzenleyebilme.
 Davranışlarının tutarlılığı konusunda kendini yargılamada kararlı oluş.
 Sınıf kurallarına uymanın birlikte yaşamanın gereği olduğunu benimseyiş.

19
Program Tasarısı Hazırlama

 Kişilik Haline Getirme

Bu basamakta kişiye özgü değerler kurallaşmış, bir karakter görünümü

kazanmış ve uyulması zorunlu ilkeler haline gelmiştir. Yani bu değerler
“yaşam anlayışı, dünya görüşü” niteliğine bürünmüştür.

Yaşam Anlayışı Oluşturma, Alışkanlık Haline Getirme, Özümseme,

Özdeşleşme, Karakter Haline Gelme, nitelenme, bu basamağın önemli
göstergeleridir.

ÖRNEK
 Tüm canlıları seven bir kişiliğe sahip oluş.
 Problemleri bilimsel yöntem sürecini izleyerek çözmeyi alışkanlık haline getiriş.
 Demokratik birey özelliklerini sergileyen bir kişiliğe sahip oluş.

20
Program Tasarısı Hazırlama

Devinişsel (Devinimsel) Alan

 Uyarılma

Bu aşamada doğru becerinin nasıl yapıldığı dikkatlice izlenir. Birey hareketleri izler,
gözler, tarif eder, hareketlerin farkına varır, seçer, tanımlar, ayırır.

Bu basamakta Psikomotor Alanla ilgili davranış modelleri ya da örnekleri, kişiye,

istenilen nitelik, süre ve yeterlikte yapılarak sunulur. Kişi genelde edilgendir.

Fark etme, hissetme, hazır olma, bu basamağın önemli göstergeleridir.

ÖRNEK
 Kısa mesafe koşular için vücudu hazır duruma getirebilme.
 İlkyardım dersinde öğretmenin uyguladığı yapay solunumu izleyebilme.
 Piyano çalmak için elleri uygun konuma getirebilme.

21
Program Tasarısı Hazırlama

 Kılavuzla Yapma

Beceri gelişiminde ilk adımdır. Bir iş ya da işlem

basamakları, sırasına uygun olarak, öğretmen ya da
usta ile birlikte yürütülür.

Uygulama, icra etme, taklit etme, destekle yapma,

model alma bu basamağın önemli göstergeleridir.

ÖRNEK
 Maket üzerinde hemşire yardımıyla iğne yapabilme.
 Öğretmen gözetiminde bir müzik aleti çalabilme.

22
Program Tasarısı Hazırlama

 Beceri haline Getirme

Bu basamakta kişi hedef davranışları kendi başına, kimseden

destek almadan, o işin gerektirdiği nitelik ve sürede yapar.

Nitelik, süre, enerji, ekonomi bakımından icra etme, kendi başına

yapma bu basamağın önemli göstergeleridir.

ÖRNEK
 Elbise kemerini ekonomik olarak, kolayca otuz dakikada
hazırlayabilme.
 Damardan kanı, kurallarına uygun olarak bir dakikada alabilme.

23
Program Tasarısı Hazırlama

 Duruma Uydurma

Beceri haline getirilen davranışların devinişsel özellikleri ağır

basan yeni bir problem durumuna uydurulması, adapte edilmesi
söz konusudur.

Beceriyi yeni bir durumda etkili kullanır, uyarlar, yeniden düzenler,

değiştirir.

Adapte etme, transfer etme, uyarlama, değiştirme, genelleme, bu

basamağın önemli göstergeleridir.

ÖRNEK
 Verilen yeni bir modele uygun etek kalıbı çıkarabilme.
 Suyun akış hızına göre yüzme tekniğini değiştirebilme.

24
Program Tasarısı Hazırlama

 Yaratma

Yeni hareketler veya psikomotor alanda gelişmiş anlayışlar, yetenekler ve

beceriler ortaya çıkarma aşamasıdır. Beceri gelişiminde son aşamadır.
Farklı biçimde yapar, yeni ve orijinal bir hareket ve beceri ortaya koyar.

Yeni, orijinal bir ürün ortaya konur. Bu ürünün ekonomik ve tutarlı olması da
önemlidir.

Üretme, yaratma, sentez, yeniden ortaya koyma bu basamağın önemli

göstergeleridir.

ÖRNEK
 Artistik buz dansında özgün bir figür yaratabilme.
 Saz çalmada yeni bir teknik geliştirebilme.
 Yeni bir yüksek atlama tekniği geliştirebilme.

25
Program Tasarısı Hazırlama

6. Hedeflerin Davranışa Dönüştürülmesi

 Hedeflerin davranış cinsinden ifade edilmesi, hem öğrenme-öğretme sürecini

düzenlemede hem de değerlendirme için ölçüt geliştirmede önemlidir. Hedeflerin
davranış olarak ifade edilmesinin gerekçeleri aşağıdaki gibi özetlenebilir.

 Hedefleri gözlenebilir ve ölçülebilir hale getirmek,

 Bir hedeften herkesin aynı ya da benzer anlamı çıkarmasını sağlamak,
 Eğitim durumlarını belirlemek,
 Eğitimde her türlü değerlendirme işleminin merkezinde davranış olduğundan
ölçme ve değerlendirme işlemlerinin yapılabilmesini sağlamak. Böylelikle
değerlendirme sürecinde neyin ölçüleceğini saptamak,
 Eğitimde düzenleme, yenileme, onarma gibi etkinliklerin yapılabilmesini
sağlamak,
 Öğretim programının niteliğini belirlemek,
 Öğretim süreçlerinin standartlaşmasını sağlamak
 Hedeflerin davranış olarak ifade edilmesi öğrencinin kendisinden ne
beklendiğinin net olarak ortaya konması açısından da önemlidir.

26
Program Tasarısı Hazırlama

Eğitim programlarında eğitim ve sınama durumlarını

gerçekleştirmek için davranışların belirlenmesi gerekmektedir.

Bu nedenle hedef-davranış yazarken:

 davranışların hedefi kapsamında yer almasına

 binişik olmamasına,
 gözlenebilir ve ölçülebilir olmasına,
 kritik davranışların grup için belirlenmesine,

dikkat edilerek yazılmalıdır.

27