/ 21 p.

Imię i nazwisko Klasa Liczba punktów

Sprawdzian 3. Dział 3. Ekologia Grupa A

1. Oceń, czy poniższe informacje są zgodne z prawdą. Wpisz znak X w okienko obok litery P, jeśli
informacja jest prawdziwa, albo w okienko obok litery F, jeśli informacja jest fałszywa. 4 p.

a) Nisza ekologiczna to przestrzeń, w której występuje dany organizm. P/ F

b) Do czynników abiotycznych należą natężenie nasłonecznienia, pH podłoża,
P/ F
zasolenie wody.
c) Ekosystemy ze względu na charakter biotopu można podzielić na lądowe i wodne. P/ F
d) Przykładem ekosystemu naturalnego są pola uprawne na północy Polski. P/ F

2. Wyjaśnij, na czym polega pasożytnictwo. Podaj jeden przykład organizmu będącego

pasożytem wewnętrznym. 2 p.

3. Na podstawie zamieszczonej sieci pokarmowej wyjaśnij, w jaki sposób spadek liczebności

2 p.
myszy wpłynie na liczebność wszystkich konsumentów II rzędu.

lis sowa

zając mysz

rośliny

4. Która z odmian mutualizmu jest niezbędna do przeżycia? Wpisz znak X w odpowiednie okienko.
1 p.
a) protokooperacja

b) symbioza

5. Na podstawie ilustracji odpowiedz na pytania i wykonaj polecenia.

2 p.
a) Jaki typ rozmieszczenia organizmów populacji przedstawiono
na ilustracji? Wpisz znak X w odpowiednie okienko.

a) skupiskowy

b) równomierny

c) losowy

b) Populacja jakiego gatunku jest rozmieszczona w przedstawiony

sposób? Podaj jeden przykład.

Biologia 8. Sprawdzian 3. Dział 3. Ekologia. Grupa A 1

6. Wpisz znak X w okienka obok wyrazów tak, aby przedstawione informacje były prawdziwe.
3 p.

W ekosystemie zachodzi przepływ / obieg energii i przepływ / obieg materii.

W procesie przepływu energii / materii, z każdym kolejnym poziomem troficznym, jej poziom
rośnie/ maleje.

7. Wymień dwa czynniki wpływające na śmiertelność populacji. 1 p.

8. Jakie rodzaje populacji wyróżnia się w zależności od wieku osobników? Wymień je.
3 p.

9. Jaki rodzaj populacji zobrazowano na piramidzie wiekowej? 1 p.

wiek osobników

liczba osobników

10. Na podstawie ilustracji odpowiedz na pytania i wykonaj polecenia.

2 p.
a) Wymień gatunek/gatunki o najszerszym zakresie tolerancji na zanieczyszczenie powietrza.

b) Wymień gatunek/gatunki należące do stenobiontów.

Gatunek A Gatunek B Gatunek C

wzrost organizmu

20

10

5 10 15 20 25 30
zanieczyszczenie powietrza

Biologia 8. Sprawdzian 3. Dział 3. Ekologia. Grupa A 2

 / 21 p.
Imię i nazwisko Klasa Liczba punktów

Sprawdzian 3. Dział 3. Ekologia Grupa B

1. Oceń, czy poniższe informacje są zgodne z prawdą. Wpisz znak X w okienko obok litery P, jeśli
informacja jest prawdziwa, albo w okienko obok litery F, jeśli informacja jest fałszywa. 4 p.

a) Do czynników biotycznych należą bakterie, protisty, rośliny, zwierzęta. P/ F

b) Przykładem ekosystemu naturalnego są stawy hodowlane na Mazurach. P/ F
c) W
 szystkie potrzeby życiowe organizmu, obejmujące abiotyczne i biotyczne
P/ F
czynniki środowiska, nazywa się niszą ekologiczną.
d) W zależności od kryterium ekosystemy dzieli się na naturalne i sztuczne lub wodne
P/ F
i lądowe.

2. Wyjaśnij, na czym polega pasożytnictwo. Podaj jeden przykład organizmu będącego

pasożytem zewnętrznym. 2 p.

3. Na podstawie zamieszczonej sieci pokarmowej wyjaśnij, w jaki sposób spadek liczebności

2 p.
zajęcy wpłynie na liczebność wszystkich konsumentów II rzędu.

lis sowa

zając mysz

rośliny

4. Która z odmian mutualizmu nie jest niezbędna do przeżycia? Wpisz znak X w odpowiednie okienko.
1 p.
a) symbioza

b) protokooperacja

5. Na podstawie ilustracji odpowiedz na pytania i wykonaj polecenia.

2 p.
a) Jaki typ rozmieszczenia organizmów populacji przedstawiono
na ilustracji? Wpisz znak X w odpowiednie okienko.

a) skupiskowy

b) równomierny

c) losowy

b) Populacja jakiego gatunku jest rozmieszczona w przedstawiony

sposób? Podaj jeden przykład.

Biologia 8. Sprawdzian 3. Dział 3. Ekologia. Grupa B 1

6. Wpisz znak X w okienka obok wyrazów tak, aby przedstawione informacje były prawdziwe.
3 p.

W ekosystemie zachodzi przepływ / obieg matterii i przepływ / obieg energii.

W procesie przepływu energii / materii, z każdym kolejnym poziomem troficznym, jej poziom
rośnie/ maleje.

7. Wymień dwa czynniki wpływające na rozrodczość populacji. 1 p.

8. Jakie rodzaje populacji wyróżnia się w zależności od wieku osobników? Wymień je.
3 p.

9. Jaki rodzaj populacji zobrazowano na piramidzie wiekowej? 1 p.

wiek osobników

liczba osobników

10. Na podstawie wykresu wykonaj polecenia.

2 p.
a) Wymień gatunek/gatunki o najwęższym zakresie tolerancji na zakwaszenie podłoża.

b) Wymień gatunek/gatunki należące do eurybiontów.

Gatunek A Gatunek B Gatunek C

wzrost organizmu

20

10

5 10 15 20 25 30
zakwaszenie podłoża

Biologia 8. Sprawdzian 3. Dział 3. Ekologia. Grupa B 2

 Autor: Martyna Dominiak-Świgoń
Biologia 8. Sprawdzian 3. Dział 3. Ekologia – grupa A i B
Kryteria sukcesu:
• oceniasz prawdziwość zdań dotyczących ekosystemu, niszy ekologicznej,
• wyjaśniasz, na czym polega pasożytnictwo i podajesz przykłady pasożytów wewnętrznych i pasożytów
zewnętrznych,
• analizujesz zależności pokarmowe i wyjaśniasz powiązania między poszczególnymi elementami
łańcucha pokarmowego i sieci pokarmowej,
• rozróżniasz symbiozę i protokooperację,
• rozpoznajesz na schemacie typy rozmieszczenia organizmów w przestrzeni i podajesz przykłady
organizmów pasujące do danego sposobu rozmieszczenia populacji,
• wyjaśniasz, na czym polega obieg materii w ekosystemie i przepływ energii przez ekosystem,
• wymieniasz czynniki wpływające na rozrodczość populacji, śmiertelność populacji,
• wymieniasz, jakie rodzaje populacji wyróżnia się na podstawie wieku osobników,
• rozpoznajesz rodzaj populacji na podstawie jej piramidy wiekowej,
• analizujesz zakres tolerancji organizmu na wykresie i na tej podstawie wskazujesz stenobionty
i eurybionty.

Kryteria sukcesu:
• oceniasz prawdziwość zdań dotyczących ekosystemu, niszy ekologicznej,
• wyjaśniasz, na czym polega pasożytnictwo i podajesz przykłady pasożytów wewnętrznych i pasożytów
zewnętrznych,
• analizujesz zależności pokarmowe i wyjaśniasz powiązania między poszczególnymi elementami
łańcucha pokarmowego i sieci pokarmowej,
• rozróżniasz symbiozę i protokooperację,
• rozpoznajesz na schemacie typy rozmieszczenia organizmów w przestrzeni i podajesz przykłady
organizmów pasujące do danego sposobu rozmieszczenia populacji,
• wyjaśniasz, na czym polega obieg materii w ekosystemie i przepływ energii przez ekosystem,
• wymieniasz czynniki wpływające na rozrodczość populacji, śmiertelność populacji,
• wymieniasz, jakie rodzaje populacji wyróżnia się na podstawie wieku osobników,
• rozpoznajesz rodzaj populacji na podstawie jej piramidy wiekowej,
• analizujesz zakres tolerancji organizmu na wykresie i na tej podstawie wskazujesz stenobionty
i eurybionty.

Kryteria sukcesu:
• oceniasz prawdziwość zdań dotyczących ekosystemu, niszy ekologicznej,
• wyjaśniasz, na czym polega pasożytnictwo i podajesz przykłady pasożytów wewnętrznych i pasożytów
zewnętrznych,
• analizujesz zależności pokarmowe i wyjaśniasz powiązania między poszczególnymi elementami
łańcucha pokarmowego i sieci pokarmowej,
• rozróżniasz symbiozę i protokooperację,
• rozpoznajesz na schemacie typy rozmieszczenia organizmów w przestrzeni i podajesz przykłady
organizmów pasujące do danego sposobu rozmieszczenia populacji,
• wyjaśniasz, na czym polega obieg materii w ekosystemie i przepływ energii przez ekosystem,
• wymieniasz czynniki wpływające na rozrodczość populacji, śmiertelność populacji,
• wymieniasz, jakie rodzaje populacji wyróżnia się na podstawie wieku osobników,
• rozpoznajesz rodzaj populacji na podstawie jej piramidy wiekowej,
• analizujesz zakres tolerancji organizmu na wykresie i na tej podstawie wskazujesz stenobionty
i eurybionty.

Biologia 8. Sprawdzian 3. Dział 3. Ekologia. Kryteria sukcesu – grupy A i B 1

Biologia 8. Sprawdzian z działu 3 – grupa A i B
Nr Poziom Kategoria Liczba Model odpowiedzi / zasady punktowania
Punkt PP
wymagań celów punktów Grupa A
VII.1) Uczeń wskazuje żywe i nieożywione Należy zaznaczyć: a) F, b) P, c) P,
elementy ekosystemu oraz wykazuje, że są d) F.
one powiązane różnorodnymi zależnościami. Szczegółowe zasady
1 P A 4
punktowania:
1 p. – za każde poprawne
zaznaczenie.
VII.3) Uczeń analizuje oddziaływania Przykładowa odpowiedź:
antagonistyczne: konkurencję Pasożytnictwo to zależność,
wewnątrzgatunkową i międzygatunkową, w której jeden organizm –
pasożytnictwo, drapieżnictwo i pasożyt żyje kosztem innego
roślinożerność. organizmu – żywiciela.
Przykłady pasożytów
wewnętrznych: tasiemiec
uzbrojony, tasiemiec
nieuzbrojony, motylica
2 P A, B 2 wątrobowa, włosień kręty, glista
ludzka, owsik ludzki, prątek
gruźlicy, rzęsistek pochwowy.
Szczegółowe zasady
punktowania:
1 p. – za poprawne wyjaśnienie
terminu pasożytnictwo;
1 p. – za podanie właściwego
przykładu pasożyta
wewnętrznego.
VII.6) Uczeń analizuje zależności pokarmowe Przykładowa odpowiedź:
(łańcuchy pokarmowe i sieci troficzne), Spadek liczebności populacji
konstruuje proste łańcuchy pokarmowe myszy spowoduje zmniejszenie
(łańcuchy spasania) oraz analizuje liczebności populacji sów, ale nie
przedstawione (w postaci schematu) sieci i wpłynie na liczebność populacji
łańcuchy pokarmowe. lisów.
3 PP D 2 Szczegółowe zasady
punktowania:
2 p. – za właściwą interpretację
obu zależności;
1 p. – za właściwą interpretację
zależności myszy-sowy albo
myszy-lisy.
Biologia 8. Sprawdzian 3. Dział 3. Ekologia. Kartoteka – grupy A i B
Grupa B
Należy zaznaczyć: a) P, b) F, c) P,
d) P.
Szczegółowe zasady
punktowania:
1 p. – za każde poprawne
zaznaczenie.
Przykładowa odpowiedź:
Pasożytnictwo to zależność,
w której jeden organizm –
pasożyt żyje kosztem innego
organizmu – żywiciela.
Przykłady pasożytów
zewnętrznych: wesz, pchła,
kleszcz, pluskwa, buławinka
czerwona, mączniak, rdza
źdźbłowa, kanianka.
Szczegółowe zasady
punktowania:
1 p. – za poprawne wyjaśnienie
terminu pasożytnictwo;
1 p. – za podanie właściwego
przykładu pasożyta
zewnętrznego.
Przykładowa odpowiedź: Spadek
liczebności populacji zajęcy
spowoduje spadek liczebności
populacji lisów, ale nie wpłynie
na liczebność populacji sów.
Szczegółowe zasady
punktowania:
2 p. – za właściwą interpretację
obu zależności;
1 p. – za właściwą interpretację
zależności zające-lisy albo
zające-sowy.
2
 VII.4) Uczeń analizuje oddziaływania Należy zaznaczyć: b).
nieantagonistyczne: mutualizm obligatoryjny Szczegółowe zasady
4 (symbioza), mutualizm fakultatywny PP B 1 punktowania:
(protokooperacja) i komensalizm. 1 p. – za poprawne zaznaczenie.
VII.2) Uczeń opisuje cechy populacji a) Należy zaznaczyć: a).
(liczebność, zagęszczenie, rozrodczość, b) Przykładowe odpowiedzi:
śmiertelność, struktura: przestrzenna, pszczoły, mrówki, szpaki,
wiekowa i płciowa) oraz dokonuje obserwacji pokrzywy.
5 liczebności, rozmieszczenia i zagęszczenia PP A, B 2 Szczegółowe zasady
wybranego gatunku rośliny zielnej w terenie. punktowania:
1 p. – za każdą poprawną
odpowiedź lub zaznaczenie.
VII.5) Uczeń przedstawia strukturę troficzną Należy zaznaczyć kolejno:
ekosystemu, rozróżnia producentów, przepływ, obieg, energii, maleje.
konsumentów (I i dalszych rzędów) i Szczegółowe zasady
destruentów oraz przedstawia ich rolę w punktowania:
6 obiegu materii i przepływie energii przez PP B 3 3 p. – za 4 poprawne zaznaczenia;
ekosystem. 2 p. – za 2–3 poprawne
zaznaczenia;
1 p. – za 1 poprawne zaznaczenie.
VII.2) Uczeń opisuje cechy populacji Przykładowe odpowiedzi: zasoby
(liczebność, zagęszczenie, rozrodczość, środowiska, konkurencja
śmiertelność, struktura: przestrzenna, wewnątrzgatunkowa,
wiekowa i płciowa) oraz dokonuje obserwacji konkurencja międzygatunkowa,
liczebności, rozmieszczenia i zagęszczenia drapieżnictwo, pasożytnictwo,
7 wybranego gatunku rośliny zielnej w terenie. PP B 1 zagęszczenie, starzenie się.
Szczegółowe zasady
punktowania:
1 p. – za wymienienie 2
właściwych przykładów.
VII.2) Uczeń opisuje cechy populacji Należy wymienić następujące
(liczebność, zagęszczenie, rozrodczość, populacje: rozwijająca się,
śmiertelność, struktura: przestrzenna, ustabilizowana, wygasająca.
wiekowa i płciowa) oraz dokonuje obserwacji Szczegółowe zasady
8 P A 3
liczebności, rozmieszczenia i zagęszczenia punktowania:
wybranego gatunku rośliny zielnej w terenie. 1 p. – za każde poprawne
wymienienie.
Biologia 8. Sprawdzian 3. Dział 3. Ekologia. Kartoteka – grupy A i B
Należy zaznaczyć: b).
Szczegółowe zasady
punktowania:
1 p. – za poprawne zaznaczenie.
a) Należy zaznaczyć: b).
b) Przykładowe odpowiedzi:
pingwiny, jabłonie, pszenica,
jaskry, zawilce.
Szczegółowe zasady
punktowania:
1 p. – za każdą poprawną
odpowiedź lub zaznaczenie.
Należy zaznaczyć kolejno: obieg,
przepływ, energii, maleje.
Szczegółowe zasady
punktowania:
3 p. – za 4 poprawne zaznaczenia;
2 p. – za 2–3 poprawne
zaznaczenia;
1 p. – za 1 poprawne zaznaczenie.
Przykładowe odpowiedzi:
struktura wiekowa, płodność
osobnicza, liczebność, zasoby
środowiska, struktura płciowa.
Szczegółowe zasady
punktowania:
1 p. – za wymienienie 2
właściwych przykładów.
Należy wymienić następujące
populacje: rozwijająca się,
ustabilizowana, wygasająca.
Szczegółowe zasady
punktowania:
1 p. – za każde poprawne
wymienienie.
3
 VII.2) Uczeń opisuje cechy populacji Należy wpisać: populacja Należy wpisać: populacja
(liczebność, zagęszczenie, rozrodczość, rozwijająca się. wygasająca.
śmiertelność, struktura: przestrzenna, Szczegółowe zasady Szczegółowe zasady
9. PP B 1
wiekowa i płciowa) oraz dokonuje obserwacji punktowania: punktowania:
liczebności, rozmieszczenia i zagęszczenia 1 p. – za poprawne wpisanie 1 p. – za poprawne wpisanie
wybranego gatunku rośliny zielnej w terenie. nazwy populacji. nazwy populacji.
VII.7) Uczeń analizuje zakresy tolerancji Należy wymienić: Należy wymienić:
organizmu na wybrane czynniki środowiska a) Gatunek B; a) Gatunki A i C;
(temperatura, wilgotność, stężenie dwutlenku b) Gatunki A i C. b) Gatunek B.
10 siarki w powietrzu). PP C 2 Szczegółowe zasady Szczegółowe zasady
punktowania: punktowania:
1 p. – za poprawne wymienienie 1 p. – za poprawne wymienienie
gatunków w podpunkcie. gatunków w podpunkcie.
Autor ilustracji: Martyna Dominiak-Świgoń

Biologia 8. Sprawdzian 3. Dział 3. Ekologia. Kartoteka – grupy A i B 4