Primer capítulo del Método

ecléctico analógico de latín

2024
1). Sintaxis oracional. Philosophiam exornamus. Cic. Tusc. 2, 14, 33.

2). Cultura animi philosophia est. Cic. Tusc.2, 5,13.

3). Est philosophia studium sapientiae. Cic. Off. 2,2, 5.

4). Marcellus deos deorum spoliis non ornabat. Cic. Verr. 2, 4, 55, 123.

5). Est profecto animi medicina philosophia. Cic. Tusc. 3,3, 6.

6). Fidum non est ingenium tortuosum. Cic, Lael. 18, 65.

7). Verae amicitiae sempiternae sunt. Cic. Lael. 9, 32.

8). Parva saepe scintilla magnum excitat incendium. Curt. 6, 3, 11.

9). Odium est venenum amicitiae. Cic. Lael. 24, 89.

10). Stultorum infinitus est numerus. Vulgata, Ecles. 1, 15.

11). Recapitulatio. Imperium Romanum. Lingua Latina Per se illustrata. Hans

Henning Orberg. Pars prima, Familia Romana. Domus Latina, 2006. Num. 45-60, pp.
8-9.
In Graeciā multae īnsulae sunt. In Italiā et in Graeciā sunt multa oppida. 45 In Galliā et in
Germāniā multī sunt fluviī. Suntne multī fluviī et multa oppida in Arabiā? In Arabiā nōn
multī, sed pauci fluviī sunt et pauca oppida.

Num Crēta oppidum est? Crēta oppidum nōn est! 50 Quid est Crēta? Crēta īnsula est. Num
Sparta īnsula est? Sparta nōn est īnsula! Quid est Sparta? Sparta oppidum est. Rhēnus quid
est? Rhēnus est magnus fluvius. Num ōceanus Atlanticus parvus est? Nōn parvus, sed
magnus est ōceanus.

55 Ubi est imperium Rōmānum? Imperium Rōmānum est in Eurōpā, in Asiā, in Āfricā.
Hispānia et Syria et Aegyptus prōvinciae Rōmānae sunt. Germānia nōn est prōvincia
Rōmāna: Germānia in imperiō Rōmānō nōn est. Sed Gallia et Britannia sunt prōvinciae
Rōmānae. 60 In imperiō Rōmānō multae sunt prōvinciae. Magnum est imperium
Rōmānum!

12). Recapitulatio. Eamus ad scholam. Moderna methodus. Juanes Benignus, S. I.

Editorial Bedout, Medellín, Colombia, 1963, p. 29.

Hic habes aulam. Aula habet ianuam, fenestram et sellam. Magistra intrat in scholam.
Alumna habet sellam et ibi sedet. Ancilla apparet et intrat etiam in aulam. Ibi ea nunc parat
operam; postea mundat portam et fenestram. Semper laborat et tacet. Domina videt et
laudat ancillam; ea amat dominam.

Nunc vero apparet alumna. Intrat in aulam, visitat et salutat magistram; collocat sellam et
sedet. Gaudet semper, sed parum studet. Magistra aulam et scholam amat; ibi linguam
docet. Hic alumna parat operam et exercet linguam.

Hic etiam tu sedes, studes et paras paginam. Ego magistram video per fenestram et ianuam,
sed nunquam video alumnam. Domina vocat discipulam. Habes operam? Certe, respondet
alumna. “Hic habeo paginam”, et monstrat.

“Parum laboras”, monet magistra discipulam. “Non, sed nunc exerceo linguam”, respondet
alumna; “postea laboro et paro operam”. Certe, satis gaudeo. Ego etiam laetitiam habeo.
13). Sintaxis oracional. In principio erat verbum, et verbum erat apud Deum, et Deus erat
verbum. Vulgata. Jn.1,1.

14). Boni assiduique domini villa semper abundat porco, haedo, agno, gallina, lacte, caseo,
melle. Cic. C.M. 16, 56.

15). Pallida mors aequo pulsat pede pauperum tabernas regumque turres. Hor. Od. 1, 4, 13.

16). Historia vero est testis temporum, lux veritatis, vita memoriae, magistra vitae, nuntia
vetustatis. Cic. De or. 2, 9, 36.

17). Natura collocavit in animo hominis semina virtutum. Cic. Tusc. 3, 1, 2.

18). O tempora, o mores! Ubinam gentium sumus? Cic. Cat. 1.1.2., 1, 4, 9.

19). Lupus homo homini. Plauto, Asin. 495.

20). Referta Gallia negotiorum est, plena civium Romanorum. Cic. Font. 5, 11.

21). Definitio grammaticae. Material elaborado en la Academia de Lenguas Clásicas

Fray Alonso de la Veracruz.

Grammatica est ars scribendi et loquendi recte atque ornate aliquam linguam ac librum in
quo docetur.
22). De partibus grammaticae. Material elaborado en la Academia de Lenguas
Clásicas Fray Alonso de la Veracruz.

Grammatica integra de dictione, pronuntiatione et accentu (orthologia); derivatione et

compositione (etymologia); formatione et flexione dictionum (morfologia); et vocabulorum
combinatione circa sententiam completam et usu orationum inter se atque constructione
periodi grammaticalis (syntaxis) elementa essentialia discit.

23). Recapitulatio. Familia Romana. Lingua Latina Per se illustrata. Hans Henning
Orberg. Pars prima, Familia Romana. Domus Latina, 2006. Num. 80-90, p. 16.

80 LIBER TVVS LATINVS

Ecce duo libri Latīnī: liber antīquus et liber novus. LINGVA LATINA est primus liber tuus

Latīnus. Titulus librī tuī est 'LINGVA LATINA'. Liber tuus nōn antīquus, sed novus est.

85 In LINGVA LATINA sunt multae pāginae et multa capitula: capitulum primum,

secundum, tertium, cētera. 'IMPERIVM ROMANVM' est titulus capitulī prīmī. Titulus

capitulī secundī est 'FAMILIA ROMANA'. In capitulō secundō sunt sex pāginae. In pāginā

prīmā capitulī secundī multa vocābula nova sunt: vir, femina, puer, puella, familia, cētera.

90 Numerus vocābulōrum Latīnōrum magnus est!

24). Recapitulatio. Magistra in scholam it. Moderna methodus. Juanes Benignus, S. I.

Editorial Bedout, Medellín, Colombia, 1963, pp. 33.

Hodie magistra docet alumnas geographiam. Alumnae manent prope ianuam. Magistrae
apparent et intrant in aulam. Discipulae portant chartam et pennas. Eae satis amant
scientiam et gloriam; sed aliquando parum laborant; tunc magistrae castigant discipulas.
Aula habet tabulam. Ibi magistrae bene docent geographiam et adhibent cretam. Supra
pendet lucerna; infra, sellas habemus.

Hic alumnae sedent atque interrogant magistras. Eae etiam adhibent cretam et tabulam.
Prope tabulam mensam videmus; prope mensam sedet magistra.

Magistra collocat chartam. Alumnae occupant sellas et tacent. Eae amant magistras. “Hic
habetis Europam; infra Europam, videtis Africam; inter Europam et Africam, aquam. Terra
et aqua occupant chartam. Vos habetis, hic patriam”; et indicat terram, ubi alumnae nunc
habitant. “Ego etiam patriam habeo”.

Magistra explicat etiam Asiam, Americam et Oceaniam. Postea indicat et vocat discipulam.
Ea apparet prope tabulam et salutat magistram. Domina discipulam interrogat. Bene
respondet et docet amicas geographiam. Amicae satis interrogant alumnam.

Certe, “tu habes scientiam et nunquam male respondes. Vos habetis constantiam, sed
aliquando etiam pigritiam. Nos semper laudamus constantiam et condemnamus pigritiam.
Vos hodie celebratis victoriam. Cras etiam scholam habemus”.

25). Sintaxis oracional. Ubi thesaurus vester est, ibi et cor vestrum erit. Vulg. Lc. 12, 34.

26). Vacare culpa magnum est solacium. Cic. Fam. 7, 3, 4.

27). Nil sine magno vita labore dedit mortalibus. Hor. Sat. 1, 9, 59-60.
28). In principio creavit Deus coelum et terram. Vulg. Génesis. 1, 1.

29). Virtutis, magnitudinis animi, patientiae, fortitudinis fomentis dolorem mitigamus. Cic.
Fin. 2, 29, 95.

30). Sapiens semper beatus est. Cic. Fin. 2, 32, 104.

31). Fortuna fortes adiuvat. Cic. Fin. 3, 4, 16.

32). Patria est communis omnium parens. Cic. Cat. 1, 7, 17.

33). Conceptus orationis grammaticalis. Dionisio de Tracia. Arte Gramatica. 11.

Versión Latina de Remio Palemón. Gramática. Dionisio Tracio. Comentarios antiguos.
Introducción, traducción y notas de Vicente Bécaris Botas. Editorial Gredos. Madrid,
2002, p. 50.

Oratio grammaticalis est communis dictionum combinatio, sententiam perfectam

demonstrans.

34). Notio generalis orthologiae. Material elaborado en la Academia de Lenguas

Clásicas Fray Alonso de la Veracruz.

Orthologia est pars grammaticae, quae de dictionum rectitudine tractat. Et elementa eius
essentialia sunt: sive scriptura sive graphia sive abecedarium, orthographia, fonetica,
prosodia, caligraphia et ars nemotecnia.
35). Recapitulatio. Puer improbus. Lingua Latina Per se illustrata. Hans Henning
Orberg. Pars prima, Familia Romana. Domus Latina, 2006. Num. 70-80, p. 23.

70 Puer ridet. Puella plōrat. Quis est puer quī ridet?

Puer quī rīdet est Mārcus. Quae est puella quae plōrat?
Puella quae plōrat est Iulia.

Mārcus, quī puellam pulsat, puer improbus est. Puella

quam Mārcus pulsat est Iūlia. Iūlia Aemiliam vocat. Aemilia, quam Iūlia vocat, māter
liberōrum est. 75 Aemilia puerum verberat. Puer quem Aemilia verberat est Mārcus.

Quem vocat Quīntus? Quīntus Iūlium vocat. Iulius, quem Quīntus vocat, pater līberōrum
est. Iūlius Quīntum nōn audit. Quem audit Iūlius? Iūlius Mārcum audit. 80 Puer quem
Iūlius audit est Mārcus. Puella quae cantat laeta est. Puella quae plōrat nōn est laeta. Puer
quī puellam pulsat improbus est!
36). Recapitulatio. Ubi domicilium habetis? Moderna methodus. Juanes Benignus, S. I.
Editorial Bedout, Medellín, Colombia, 1963, pp. 33.

Ubi domicilium habetis? Domum habemus prope "Magnam Viam”. Debes videre
aedificium et visitare familiam. Pervenio domum. Hic Antonius habet domicilium. Propter
amicitiam nos gaudemus cum domum visitamus. Extra aedificium, amicum et sponsam
invenio; intra domum, servum et ancillas. Familiam constituunt sponsus et sponsa, filius et
filiae; famulus et servae. Etiam nunc hic habitant avus et avia.

Avus interrogat: Quis venit? “Amicus Claudius venit”, respondet femina. Saluto dominum
et dominam. Avum et aviam etiam video et saluto. Dominus puerum vocat et interrogat:
“Cur non venis et salutas amicum?” Puer nunc venit et salutat Claudium. Femina vocat
etiam filias. Eae extra aedificium manent. Ego ibi pervenio et saluto puellas. Puer et
puellae gaudent et parant ludos.

Prope aedificium videmus hortum. Faber et operarius nunc aedificant murum. Ii adhibent
petras. Maritus explicat operam. Nos, avus et feminae attente audimus. Puer ludit et puella.
Fabrum et operarium salutamus et laudamus quia ii bene laborant.

Pervenio in aedificium. Famulus aperit et claudit postea ianuam. Intramus domum. Puer et
puellae extra aedificium manent. Serva mundat pavimentum, portam et fenestras. Domina
ancillam vocat et interrogat; Quid facis nunc? Intramus aulam. Femina habitaculum
monstrat et explicat. Nos dominam attente audimus.

37). Sintaxis oracional. Ira furor brevis est. Horac. Epist. 1, 2, 62.

38). Pietate ac religione omnes gentes superavimus. Cic. Har. 9, 19.

39). Verres non solum hominum iura, sed etiam deorum immortalium religiones omnes
repudiavit. Cic. Verr. 2,2,51, 126.
40). Pax est tranquilla libertas, servitus postremum malorum omnium. Cic. Phil.2, 44, 113.

41). Nimium es vehemens feroxque natura. Cic. Vat. 2, 4.

42). Duae fuerunt Ariovisti uxores, una Sueba, altera Norica, regis Vocionis soror. Caes.
B.G. 1, 53, 4.

43). Voluptas fragilis est et brevis. Sen. Ben. 7, 2,2.

44). Divitiarum et formae gloria fluxa atque fragilis est. Sall, Cat. 1, 4.

45). Ubi classicarum humanitatum ludus, ibi sapientiae fons est. Inscripción latina y lema
de la Academia de Lenguas Clásicas Fray Alonso de la Veracruz, colocada en la
Biblioteca de la misma institución.

46). Quisquis amat valeat pereat qui nescit amare bis tanto pereat quisquis amare vetat.
Inscripción hallada en Pompeya. Cita por Lingua Latina Per se illustrata. Hans
Henning Orberg. Pars prima, Familia Romana. Domus Latina, 2006, p. 259.

47). Recapitulatio. Capitulum quartum. Dominus et Servi. Lingua Latina Per se

illustrata. Hans Henning Orberg. Pars prima, Familia Romana. Domus Latina, 2006.
Num. 45-60, p. 28.

45 Iūlius Mēdum interrogat: "Ubi sunt nummī meī, Mēde?" Mēdus nūllum verbum
respondet.
Iūlius rūrsus eum interrogat: "Ubi est pecūnia mea? Respondē, serve!"

Mēdus Dāvum accusat: "Pecūnia tua in sacculō Dāvī est. Dāvus pecūniam tuam habet”.

50 Aemilia: "Audī, Dāve! Mēdus tē accūsat."

Davus: "Quem Mēdus accūsat? mē?"

Iūlius: "Tacē, Mēde! Servus quī servum accūsat improbus est!" Mēdus tacet.

55 Iūlius Dāvum nōn accūsat, sed interrogat eum: "Estne pecūnia mea in sacculō tuō,
Dāve?"

Dāvus: "In sacculō meō nōn est pecūnia tua, domine."

Iūlius: "Ubi est sacculus tuus?"

Dāvus: "Hīc est. Ecce sacculus meus.

"60 Iūlius: "Sacculum tuum in mēnsā pōne!"

Dāvus sacculum suum in mēnsā pōnit. Iam sacculus eius in mēnsā est. Iūlius baculum suum
in mēnsā pōnit. Baculum dominī in mēnsā est.

Dāvus: "Vidē: in sacculō meō nūlla pecūnia est."

48). Recapitulatio. Ecce pulcherrima Domus Romana. Moderna methodus. Juanes

Benignus, S. I. Editorial Bedout, Medellín, Colombia, 1963, pp. 43-44.

In aulam intramus; ibi invenimus sellas, scamna et subsellia. Pueri occupant scamna cum
student; domini, feminae et avi adhibent sellas. Sed cum familia exit in hortum solet
adhibere subsellia. Hic recipimus amicos et familias. Hic etiam noctu manere solemus.
Maritus laborat; sponsa operam parat et pueri ludunt vel officia in scholam complent.
Hic etiam photographiae apparent. Eae avos, sponsos et liberos ostendunt. Supra, pendent
lucernae. Vespere et noctu habitaculum illuminant. Nunc in cubicula pervenimus, ubi liberi
dormitoria habent. Hic pueri dormiunt, ibi puellae. Prope cubicula, filii balnea habent. Ii
mane balneum accipiunt. Munditiam et lectos laudamus. Cubicula intramus. Ibi invenitis
instrumenta ad munditiam: lavacrum, speculum, mappam et peniculum. Puellae etiam
unguenta adhibent. Eae ornant comas, sed pueri componunt capillos. Lavacra prope
murum videmus; mappae prope lavacrum et specula propter munditiam splendent.

Quando pueri discumbunt? Pueri et puellae non sero sed mature discumbunt, quia mature
etiam in scholam debent exire. Ego lucernas exstinguo et claudo ianuas. Ii cito somnum
capiunt; aliquando tamen somnia habent. Puellae multum somnia timent. Mane cito
surgunt; ego filios excito, accendo lucernas vel aperio fenestras et paro lavacrum et
balneum.

49). Sintaxis oracional. Patres conscripti, brevi tempore libertatem populi Romani
auctoritatemque vestram recuperabitis. Cic. Phil. 5, 12, 34.

50). Longum iter est per praecepta, breve et efficax per exempla. Sen. Ep 6-5.

51). Aequitas, temperantia, fortitudo, prudentia, virtutes omnes certant cum iniquitate,
luxuria, ignavia, temeritate, cum vitiis omnibus. Cic. Cat. 2, 11, 25.

52). Catonem, magnum hominem vel potius singularem virum, Cicero aestimabat. Dr.
Julio Pimentel Álvarez.

53). Imago animi vultus est, indices oculi. Cic. De or. 3, 59.

54). Bracchia et vultum teretesque suras laudo. Horac. Od. 2,4, 21.

55). Tactus corporis est sensus. Lucr. 2, 435.

56). Brevis valde et procellae similis est impetus. Sen. Ep. 54, 1.

57). Angelis suis Deus mandavit de te ut custodiant te in omnibus viis tuis. Lema de la
fundación de Puebla. Fue expedido por la Real Cédula de Carlos V, en Valladolid, el
30 de julio de 1538.

58). Feci quod potui meliora potentes faciant. (Feci quod potui, potentes faciant meliora).
Citada por Justino Cortés Castellanos en Justo García. Un sendero de luz y alegría.
Arquidiócesis de Puebla, Puebla, Pue, 2008, p. 11.

59). Recapitulatio. Capitulum quintum. Villa et Hortus. Lingua Latina Per se

illustrata. Hans Henning Orberg. Pars prima, Familia Romana. Domus Latina, 2006.
Num. 80-85, pp. 36-37.

80 Dēlia et Syra ex ātriō veniunt. Aemilia eās interrogat: "Suntne pueri in ātriō?" Dēlia
respondet: "In ātriō sunt. "Aemilia: "Quid agunt Mārcus et Quīntus? "Dēlia: "Puerī aquam
sūmunt ex impluviō..." Syra: "...et rosās in aquā pōnunt." 85 Hīc domina et ancillae puerōs
audiunt ex ātriō: Quīntus plōrat et Mārcus rīdet. Aemilia: "Quid iam agunt pueri? Age,
Dēlia! Discēde et interrogā eōs!" Dēlia ab Aemiliā et Syrā discēdit. Aemilia Syram
interrogat: "Ubi est Dāvus?" 90 Syra respondet: "In oppidō est cum dominō.” Dēlia ex ātriō
venit et dominam vocat: "Venī, ō domina! Venī!" Aemilia: "Quid est, Dēlia?" Dēlia:
"Quīntus est in impluviō!"

60). De Latina collocutione. Latine loquamur. Prima pars. Material elaborado en la

Academia de Lenguas Clásicas Fray Alonso de la Veracruz.
Latine iterum iterumque loquamur, cari amici eiusdem accademiae.

Latinam linguam lentius legamus, venusti nostri, studentes et Latine loquentes

Primo loco Latine lentius legamus aliquas sententias:

1). “Graecia capta ferum victorem cepit et artes intulit agresti Latio”. Epist. 2, 156.

2). “Quandoque bonus dormitat Homerus”. (Horatius Quintus Flaccus).

Secundo loco Latine loquamur:

Bona tibi nox, oh carissima amica

Bona tibi sit, mi magister

Ut vales, o amice?

Alio modo:

Quomodo te habes hodie, o amice?

Qui (quae) respondet:

Bene, male, mediocriter, plusminusve valeo.

Quid est nomen tibi?

Alio modo:

Ut vocaris?

Lux Maria vocor.

Et tu, o amice, quomodo vocaris?

Franciscus est nomen mihi.

Ipse Raimundus.

Gloria vocor.

Quot annos habes?

Quindecim annos habeo

Quando est dies natalis tibi?

Primo die mensis Iunii est dies natalis mihi.

Quid agis, o amica?

Latine disco

Latine discis?

Qui (quae) respondet:

Ita est, certe, profecto, equidem, ita vero.

Ubi Latine discis?

In aliqua accademia, hic in Angelopoli

In qua accademia? In Accademia Humanitatum Classicarum Frater Alonsius a Veracruce.

Nunc autem per lineam disco

Cum quo professore Latine discis?

Tecum, magister Iuvenalis, Latine disco. Sed aliquando cum magistro Porfirio Latine scio.

Quomodo Latina lingua studes?

Lingua Latina studeo sequenti modo: Legendo, audiendo, scribendo, dicendo aut loquendo,
ludendo, canendo, numerando atque repetendo.

Cum qua methodo Latine sequeris?

Cum moderna methodo “Lingua Latina per se illustrata” aut “Lingua Latina secundum
naturae rationem explicata” ex Hans Henning Orberg.

Sed etiam Latinam Linguam aliis viis sequor. Verbi gratia:

Methodus Teorica-Practica ab Iulio Pimentel Alvarez, “Moderna Methodus” ab Ioanne

Benigno.

“Epitome Historiae Sacrae” a Francisco Lhomod.

Et “Humanitatis iter” ab Adelfo Savio.

Maximas tibi gratias, care magister¡

Vehementer tibi gratulor, o amice (o amica).

Nihil est causae

Nihil est cur

Vale, oh amice. Valete cari amici.

Etiam vale, magister

Deo volente, octo diebus iterum sese videbimus!

61). Sintaxis oracional. Romuli senatus constabat ex optimatibus. Cic. Rep. 2, 12, 23.

62). Homo ex animo constat et corpore. Cic. N. D. 1, 35, 98.

63). Scipionis oratio est in manibus omnium. Cic. Lael, 25, 96.

64). Prudentia est locata in dilectu bonorum et malorum. Cic. Off. 3, 17, 71.

65). In exitu est iam meus consulatus. Cic. Mur. 80.

66). Etiam sunt condimenta cenae labor in venatu, sudor, cursus ad Eurotam, fames, sitis.
Cic. Tusc. 5, 34, 98.

67). Exsilium non supplicium est, sed perfugium portusque supplicii. Cic. Caec. 34, 100.

68). Regum, populorum, nationum portus erat et refugium senatus. Cic. Off. 2,7, 26.

69). Definitio foneticae. Material elaborado en la Academia de Lenguas Clásicas Fray

Alonso de la Veracruz.
Fonetica est ars pronuntiandi recte atque ornate Latinam linguam secundum regulas ac
exempla auctorum Latinorum.

70). Alia definitio de arte fonetica. Material elaborado en la Academia de Lenguas

Clásicas Fray Alonso de la Veracruz.

Fonetica est ea pars grammaticae, quae pronuntiationem aliquae linguae diserte speculatur
secundum grammaticorum normas atque determinatam scholam.

a). Praecipui auctores litteraturae Latinae

Praecipui sane auctores litteraturae Latinae sunt: Caius Iulius Caesar, Marcus Tullius
Cicero, Caius Valerius Catullus, Caius Crispus Salustius, Titus Livius, Publius Virgilius
Maro, Quintus Horatius Flaccus, Publius Ovidius Nasus, Caius Cornelius Tacitus, ceteri
auctores Latinique.

b). Adnotatio de arte fonetica

Attamen, hodierna die, quando Latine legimus aut loquimur, Latinam linguam pronuntiare
ad libitum solemus, ut saepe dicit doctor Tarsicius Herrera Zapien, professor egregius
Latinitatis in Mexicana Universitate Autonoma Nationali: “legamus, repetamus et memoria
teneamus colloquia, et pronuntiabimus ad libitum: sive italice, sive classice, sive Hispane,
sive Latinoamericano more”.

c). Ecce duo exempla ad Latine pronuntiandum

1. Carmina Catulli XIII.

Cenabis bene, mi Fabulle, apud me

paucis, si tibi dei favent, diebus,
si tecum attuleris bonam, atque magnam
cenam, non sine candida puella,
et vino et sale et omnibus cachinnis.

Haec si, inquam attuleris, venuste noster,

cenabis bene; nam tui Catulli
plenus sacculus est aranearum.

sed contra accipies meros amores

seu quid suavius elegantiusve est;
nam unguentum dabo, quod meae puellae
donarunt Veneres Cupidinesque,
quod tu cum olfacies, Deos rogabis,
totum ut te faciant, Fabulle, nasum.

2. Petronio, Satyricón XIV

Quid faciant leges

ubi sola pecunia regnat,
aut ubi paupertas vincere nulla potest?
Ipsi qui cynica traducunt tempora pera
non nunquam nummis vendere vera solent,
Ergo iudicium nihil est nisi publica merces, atque eques in causa qui sedet,
empta probat.

71). Recapitulatio. Capitulum sextum. Via Latina. Lingua Latina Per se illustrata.
Hans Henning Orberg. Pars prima, Familia Romana. Domus Latina, 2006. Num.
70-80, p. 44.

70 Iūlius prope vīllam suam est. Mēdus autem, quī dominum īrātum timet, procul ā vīllā
Iūliī abest. Dominus ā servō malō timētur. Mēdus prope Rōmam est; iam mūri Rōmānī ab
eō videntur et porta Capēna. 75 (Is quī viā Latīnā venit per portam Capēnam Rōmam
intrat.) Cūr Rōmam it Mēdus? Rōmam it, quia Lydia Rōmae habitat, nam Lydia amīca eius
est: Mēdus Lydiam amat et ab eā amātur. Mēdus Rōmam vocātur ab amīcā suā, quae
femina est pulchra et proba. Itaque is fessus nōn est et laetus cantat: 80 Nōn via longa est
Rōmam, ubi amīca habitat mea pulchra. Sed id quod Mēdus cantat ā Lydiā nōn audītur!

72). Recapitulatio. Deus et creatio mundi. Epitome Historiae Sacrae. Lhomond, París,
1865, p. 1.

Deus intra sex dies coelum et terram creavit. Primo die lucem fecit. Fecit secundo die
firmamentum, quod vocavit coelum. Aquas tertio die in unum coegit locum, et plantas et
arbores ex terra eduxit. Solem, lunam et stellas quarto die fecit. Quinto die aves, quae in
aere volitant, et pisces, qui natant in aquis. Sexto die omnia fecit animantia. Postremo
hominem, et die septimo quievit.

73). Recapitulatio. Convivium Romanum. Moderna methodus. Juanes Benignus, S. I.

Editorial Bedout, Medellín, Colombia, 1963, p. 50.

Hodie iterum visitavimus Antonium. Is heri amicos invitavit ad cenam. Quae prandia
sumitis? Nos sumimus ientaculum, prandium et cenam. Ientaculum sumimus mane,
prandium meridie, noctu cenam. Pulchra sponsa et maritus prope ianuam convivas
exspectant. Nos primum magna laetitia dominum, deinde etiam feminam laeti salutavimus.

Salve, domina. Salvete, etiam vos. Pueri et puellae ante aedificium laete convivas
observant. Ii prope veniunt et salutant. Puellae pulchrae comas ornaverunt. Grata unguenta
etiam adhibuerunt. Pueri neque unguenta adhibent neque cura capillos componunt et
curant.

Intramus in aedificium et triclinium. Dominus ancillam interrogat: Paravisti mensam?

Certe, ego paravi et ornavi triclinium.
Post aulam culinam domini aedificaverunt. Sponsa culinam visitat. Ibi cocus alimenta
praeparat. Supra mensam cibos videmus. Cocus magna peritia alimenta convivis
praeparavit. Dominae id satis placuit. Ea peritum cocum laudavit. Pulchrae feminae
laetitiam observamus.

Sedemus. Famuli magnam amplamque mensam collocaverunt. Extra triclinium parvam et

angustam, ubi prandium laeti pueri habent. In ampla mensa multa domini paraverunt. Ibi
mantellum et mappulas convivae inveniunt. Mantella mensas ornant; mappula labia
mundamus. Magna cura minister aquam, vinum, oleum et acetum collocavit. Parum aquae
convivae, dum comedunt, bibunt, sed vinum. Vina saepe aqua miscemus. Maritus vel
domina, dum comedimus, vina ministrant et bibimus. Ii in cena prope convivas gaudent.

74). Sintaxis oracional. Patria Romana erat in metu propter Catilinam. Cic. Cat. 1, 7, 18.

75). Est metus futurae aegritudinis sollicita exspectatio. Cic. Tusc. 5. 18. 52.

76). Deciis levabat omnem vulnerum metum nobilitas mortis et gloria. Cic.Tusc. 2, 24, 59.

77). Motus astrorum ignoro. Iov. 3, 43.

78). Passibus ambiguis Fortuna errat. Ovidio, Tristes, 5, 8, 15.

79). L. Domitius nuntiavit senatui ac populo victoriam adhuc incertam. Suet. Nev. 1, 1.

80). Deus cursus astrorum conservat. Cic. N.D. 1, 20, 52.

81). Pro di immortales, obsecro vestram fidem. Plaut. Most. 530.

82). Definitio ac exempla procliticae. Material elaborado en la Academia de Lenguas
Clásicas Fray Alonso de la Veracruz.

Proclitica est particula atona, quae conglutinatur dictione aposteriori ad armoniam tonalem
efficiendam.

Verbi gratia:

Cura te valde in omnibus viis tuis.

Si in terra exaudivi
homines improbos fuisse
Quis me defendet?

“Ad me veni”, inquit magister

Apud homines et Deum beatus vir sum (aut beata femina sum).

83). Definitio ac exempla encliticae. Material elaborado en la Academia de Lenguas

Clásicas Fray Alonso de la Veracruz.

Enclitica est particula semitonica, quae priori dictione conglutinatur ut conformitas tonalis
constituatur.

Verbi gratia:
Arma virumque cano. Eneida I, 1. Publius Virgilius Maro

84). Recapitulatio. Capitulum septimum. Puella et Rosa. Complementum indirectum.

Lingua Latina Per se illustrata. Hans Henning Orberg. Pars prima, Familia Romana.
Domus Latina, 2006. Num. 90-100, pp. 51-52.

90 Iūlius: "Foedus? Immō tam fōrmōsus est quam—hoc mālum! Ecce mālum tuum, Iūlia."

Pater fīliae mālum magnum et formōsum dat. Iūlia mālum terget et ante oculōs tenet.

Iūlia: "Ō, quam formōsum est hoc mālum!" 95 Puella laeta mālō suō ōsculum dat!

Iūlius: "Hoc pirum etiam tuum est, Iūlia." Iūlius eī pirum dat. Iam puella et mālum et pirum

habet.

Aemilia: "Etiam ancillīs meīs māla et pira dā!"

Iūlius ancillās ad sē vocat et iīs quoque māla et pira dat. Ancillae laetae ex ātriō exeunt. —

100

Cui Iūlius mālum dat? Puerō mālum dat. Puer cui Iūlius mālum dat est filius eius.

Cui Iūlius ōsculum dat? Puellae ōsculum dat. Puella cui Iūlius ōsculum dat fīlia eius est.

85). Recapitulatio. Hominis formatio ex terrae limo. Epitome Historiae Sacrae.

Lhomond. París, 1865, pp. 1-2.

Deus ex terrae limo hominis corpus finxit; illi animam dedit viventem; illum ad
similitudinem suam fecit, et illum nominavit Adaman. Deinde in Adamum soporem
immisit, et dormientis eius ex costis unam detraxit. Mulierem ex ea formavit, quam Adamo
dedit sociam; sicque matrimonium instituit. Eva primae nomen mulieris fuit.

86). Recapitulatio. Paradisus terrestris. Epitome Historiae Sacrae. Lhomond. París,

1865, p. 2.

Deus in amoenissimo horto Adamum et Evam posuit, qui Paradisus terrestris appellari
solet. Ingens irrigabat fluvius hortum. Ibi omnes arbores iucundae aspectu, et fructus suaves
erant gustu. Boni et mali scientiae arbor inter eas. Deus homini dixit: omnium Paradisi
arborum fructibus utere, praeter fructum arboris scientiae boni et mali; nam, si comedas
illum fructum, morieris.

87). Recapitulatio. Alexander Bucephalum domat. Campus neu. Gesamtkurs Latein.

Herausgegeben von Clement Utz und Andrea Kammerer et alt. Ausgabe C Band 2.
C.C. Buchner Verlag, Bamberg, 2019, p. 15.

Mercator vetus Bucephalum, equum fortem et saevum, ad Philippum regem duxit: “O rex!
Iam multos equos tibi ostendi; talem autem equum nondum vidisti. Multi viri divites eum
habere voluerunt, quibus tamen Bucephalum non dedi. Concedo eum saevum esse. Sed tu,
qui es rex diligens et sapiens, virtutem equi statim nosces: Bucephalo meo gaudebis; felix
eris, si equum paraveris.”

Statim Philippus: “Multa dixisti; verba tua me moverunt.” Rex, postquam equum bene
conspexit, amicos convocavit. Tum mercator Bucephalum in campum duxit. Sed nemo eum
domare potuit: Omnes qui in eum ascendere temptaverant, in arenam ceciderunt.

Iam multos viros Bucephalus in arenam coniecerat, cum Alexander adiit. Iuvenis statim
naturam equi causamque ferocitatis animadvertit: Umbra enim equum terruerat! Ergo
Bucephalum contra solem collocavit: Profecto equus nunc oculos clausit. Statim Alexander
in equum ascendit - et Bucephalus cum iuvene forti et felici per campum ruit.
Sicque Alexander non vi, sed consilio sapienti equum vicerat. Ergo non solum rex, sed
etiam amici Alexandrum laudaverunt.

88). Sintaxis oracional. Proxime cum in patria mea fui, venit ad me salutandum municipis
mei filius praetextatus. Plinius, Epistulae IV, XIII.

89). Fidem vestram oro atque obsecro, iudices. Cic.

90). C. Verres, deum atque hominum fidem implorabis. Cic. Verr. 2, 1, 9, 25.

91). Res humanae fragiles caducaeque sunt. Cic. Lael. 27, 102.

92). Est res publica res populi, sunt autem tria genera rerum publicarum. Cic. Rep. 1, 25,
39.

93). Signorum ortus et obitus definitum ordinem servat. Cic, Inv. 1 34, 59.

94). Bellovaci omni tempore in fide atque amicitia civitatis Aeduae fuerunt. Cae B.G. 2,
14, 2.

95). Est amicitia omnium divinarum humanarumque rerum cum benevolentia et caritate
consensio. Cic, Lael. 6, 20.

96). Magna vis est conscientiae. Cic. Mil. 23, 61.

97). Definitio casus grammaticalis. Material elaborado en la Academia de Lenguas
Clásicas Fray Alonso de la Veracruz.

Casus grammaticalis est structura, munus vel syntagma quod dictio nominalis circa
grammaticalem sententiam complectitur.

Verbi gratia:

a). Antiqua historia.

Antiqua historia refert parvulum proximum nasci dixit Deo: Mihi cras mittere vadis in
terram? Quomodo autem illic vivus ero, si parvus ac debilis sum?

b). De philosophia loquamur.

In primis ea scientia sequenti modo definitur: Philosophia est scientia omnium rerum per
altissimas causas, naturali rationis lumine comparata. Pariter philosophiam definire
possumus ita: Philosophia scientia est, quae omnium rerum altissimas causas speculatur, id
est, suprema fundamenta cunctae realitatis naturali rationis lumine explicata. Si philosophia
est scientia, sicut in historia philosophiae ab antiqua aetate usque ad tempus nostrum visa
est, etiam scientia definiri potest eo modo: Systema conclusionum demonstratarum quae
circa unum obiectum versantur. Partialiter et subiective spectata scientia dici potest:
cognitio per demostrationem acquisita seu cognitio per causas. Cum dicitur cognitio per
causas, causa idem valet ac ratio seu demonstratio, id est, cognitio per causas logicas, non
neccesario ontologicas.

Etiam obiectum materiale et formale philosophiae discere debemus. Nam obiectum

materiale philosophiae sunt res omnes, obiectum vero formale sunt causae ultimae. Sed
obiectum materiale scientiae dicitur illud circa quod scientia versatur; obiectum formale
autem est ratio sub qua obiectum materiale consideratur.
98). Definitio appositionis. Material elaborado en la Academia de Lenguas Clásicas
Fray Alonso de la Veracruz.

Appositio est substantivum, quod alterum substantivum eodem casu explicat et nomina
propria appositum antecedunt. Verbi gratia:

a). Tiberis in Italia fluvius est.

b). Rhenus et Danuvius sunt fluvii in Germania.

c). Iulius est vir Aemiliae, feminae pulchrae.

d). Urbem Romam a principio reges habuere; libertatem et consulatum Lucius Brutus
instituit. Dictaturae ad tempus sumebantur; neque decemviralis potestas ultra biennium,
neque tribunorum militum consulare ius diu valuit. Tácito, Historias I, 1.

99). Recapitulatio. Capitulum octavum. Taberna Romana. Complementum

circunstantiale pretii. Lingua Latina Per se illustrata. Hans Henning Orberg. Pars
prima, Familia Romana. Domus Latina, 2006.Num. 20-30, p. 55.

20 Aemilia, cuius vir pecūniōsus est, multa ōrnāmenta ab eō accipit. Aemilia ānulum in
digitō et margaritās in collō multaque alia ōrnāmenta habet. Ānulus digitum Aemiliae ōrnat,
margaritae collum eius ōrnant. Fēminae gemmīs et margarītīs ānulisque ōrnantur.

25 In viā prope tabernam Albīnī vir et femina ambulant. Quī vir et quae femina? Est Mēdus,
quī cum Lydiā, amīcā suā, ambulat. Mēdus est servus Iūliī, sed dominus eius Rōmae nōn
est. Mēdus sine dominō suō cum feminā fōrmōsā in viīs Rōmae ambulat.

30 Lydia ōrnāmentum pulchrum in collō habet. Quod ōrnāmentum? Ōrnāmentum quod

Lydia habet est līnea margarītārum. Collum Lydiae margarītīs pulchris ōrnātur; Lydia autem
nūllum aliud ōrnāmentum habet, quia pecūniōsa nōn est, neque pecūniōsus est amīcus eius.
(Pecūniōsus est quī magnam pecūniam habet.)
100). Recapitulatio. Dissertatio Romae antiquae de aliquibus moribus selectis.
Material elaborado en la Academia de Lenguas Clásicas Fray Alonso de la Veracruz.

Nomenclatura

Cui dat obsides dux? Quibus dat cenam dominus? Hodie accipio. Heri accepi.

Capitulum primum. De culina

Magnam et bonam cenam mihi convivisque meis parare debes. Mihi est hodie dies natalis.
Convivae erunt septem. Ego ostreas, pisces, cochleas, ova, pullos, cuniculos, lepores,
haedum, anates, anseres edere volo. Optime laborare debes. Hodie Dominus convivis
cenam dat.

Hodie Kalendae Ianuariae sunt, dies natalis Domini est. Labor est magnus in culina:
ostreae, pisces, cochleae, ova, pulli, cuniculi, lepores, haedus, anates, anseres sunt¡ Omnia
optime coquinare debeo, nam optimus coquus sum.

Capitulum secundum. Dies natalis Domini.

Vocabula nova: Vigilia. Nox. Dies. Horae. Ientaculum. Prandium. Cena. Dominus.
Conviva. Convivae. Dominus convivis cenam dat.

Nomen est Domino Lucius Licinius Lucullus.

Convivae, cenam bonam et magnam do vobis¡

Oh amice, cenam bonam et magnam a te accipimus.

Bonam et magnam cenam edunt convivae¡

Euge, magnam et bonam cenam edimus¡

Convivae bonam et magnam cenam edunt.

Optime coquinavi, optime cenam magnam et bonam paravi.

Totum diem laboravi.

Nunc autem fessus sum. Nunc quiescere volo. Nunc dormire volo.

Magnam et bonam cenam ederunt convivae.

Magnam et bonam cenam edimus¡

Capitulum tertium. Ecce dux

Dux hostibus obsides dat.

Obsides Romani. Obses Romanus. Hostis. Hostes.

Tibi obsides impero.

En, tibi obsides do¡

Dux exercitus Romani hostium duci obsides dat.

Obsides a te accipio¡

Dux hostium a duce exercitus Romanorum obsides accipit.

Capitumulum quartum. Hic habes inaures

Qui tibi has inaures dedit? A quo inaures accepisti?

Heri (pridie Kalendas ianuarias, die natali mihi) marito dixi.

Amabo, mi Luculle, illas inaures mihi eme¡

Quid maritus tibi dixit?

Maritus me valde amat¡ Mihi ita dixit: nunc autem inaures emo¡

Postea inaures mihi dedit¡

Nonne pulcherrimae sunt inaures?

Ita vero, pulcherrimae sunt¡

Capitulum quintum. Multa oscula

Marcus Aurunculeiae osculum dat

Aurunculeia osculum Marco Dat¡

Heri Aurunculeiae oscula multa dedi¡

Oscula ei dedisti? Quot oscula ei dedisti? Duo, tria, quattuor, quinque, sex, septem, octo,
novem, decem oscula? Centum oscula?

Mihi non credetis? Heri Aurunculeiae multa oscula dedi¡

Ipsa Aurunculeia quoque mihi decem oscula dedit.

Numerare oscula non volumus¡

Oscula innumerabilia sunt¡

Capitulum sextum. Ecce servus Afer

Hic servus est Afer. Pro Afro heri quinque aureos dedi. Afer in re familiari valde laborare
potest. Afer fortissimus servus est.

Ita vero, domine!

Afer fortissimus videtur. Valde laborare in re familiari potest.

Etiam arare agros potest.

Capitulum septimum. Domina in taberna

Da mihi pallam, Ursilla! Statim tibi pallam do!

Domina, pallam accipe! Haec palla sordida videtur. Da mihi aliam pallam!

Ita vero, sordida palla videtur. Statim aliam pallam tibi dabo.

Capitulum octavum. Recapitulatio lectionis

Cenam edimus. Cenam coquinavi. Hodie obsides do. Obsides dux dedit. Inaures sunt
pulchrae! Mihi maritus heri dedit.

Heri servum emi ¡ Quinque aureos pro eo dedi¡ Hodie in agro laboro! Heri dominus me
emit!

Cena. Convivium. Est copia ciborum! Nulla est copia ciborum.

101). Recapitulatio. Dissertatio de morfologiae natura. Material elaborado en la

Academia de Lenguas Clásicas Fray Alonso de la Veracruz.

Morfologia est ars adiscendi partes orationis, quae de singulis octo sunt: nomen vel
substantivum, pronomen, participium vel adiectivum, verbum, adverbium, praepositio,
coniuctio et interiectio.

Morfologia. Aliter.

Morfologia est pars grammaticae, quae structuram et classes et typos dictionum aut
orationis partes speculatur, etiam regulas ut explicant qui se vocabula exsistentia
aedificaverunt ac quomodo vocabula nova fieri possunt.
Adnotatio de arte morfologiae

In grammatica Latina duas morfologias invenimus, quibus nomina haec sunt: morfologia
variabilis et morfologia invariabilis. Sicut Graece atque Hispanice, sic etiam Latine
morfologiam spectari possumus hoc ritu (eo modo):

a). Morfologia variabilis

Nomen

Pronomen

Participium

Verbum

Haec morfologia etiam duabus partibus dividitur, id est, morfologia nominalis et verbalis.

Prima pars tres accidentes grammaticales complectitur, quorum nomina haec sunt: casus,
genus et numerus. Nomina casibus sequentia sunt: Nominativus, genitivus, dativus,
accusativus, vocativus et ablativus. Genera nominum tria sunt: masculinum, femininum et
neutrum, ut Dominus, Femina et oppidum. Numeri sunt duo: singularis et pluralis ut
magister et magistri.

Alia pars, quae vocatur morfologia verbalis, quinque accidentes gramaticales obtinet,
quorum nomina ornate quinque sunt: persona, numerus, tempus, vox et modus.

Ad summam, quaeque morfologia proprios accidentes grammaticales continet. Nam

morfologia nominalis aut flexio nominalis vocatur declinatio; attamen morfologia verbalis
aut flexio verbalis appellatur coniugatio.
b). Morfologia invariabilis:

Adverbium

Praepositio

Coniuctio

Interiectio

Haec morfologia iuxta eius genium non accidentes grammaticales habet, nam declinatione
et coniugatione indiget, idcircoque ista morfologia diserte appellata est invariabilis.

Nunc autem videamus alium fragmentum Donati Grammatici Urbis Romae, Ars
Grammatica. Don. A.G. II.1-17.

Partes orationis sunt octo, nomen, pronomen, verbum, adverbium, participium, coniuctio,
praepositio, interiectio. Ex his duae sunt principales partes orationis, nomen et verbum.
Latini articulum non adnumerant, Graeci interiectionem. Multi plures, multi pauciores
partes orationis putant. Verum ex omnibus tres sunt: quae sex casibus inflectuntur, nomen,
pronomen et participium.

Nomen est pars orationis cum casu, corpus aut rem proprie communiterve significans…
Genera nominum sunt quattuor, masculinum, femininum, neutrum, commune…Numeri
sunt duo, singularis et pluralis… Casus sunt sex, nominativus, genitivus, dativus,
accusativus, vocativus, ablativus. Ex his duo recti appellantur, nominativus et vocativus,
reliqui obliqui…

Pronomen est pars orationis, quae pro nomine posita tantundem paene significat
personamque iterdum recipit…
Verbum est pars orationis cum tempore et persona sine casu, aut agere aliquid aut pati aut
neutrum significans…

Adverbium est pars orationis, quae adiecta verbo significationem eius explanat atque
implet… Adverbia aut a se nascuntur, ut heri, hodie, nuper, aut ab aliis partibus orationis
veniunt… ut doctus, docte…

Participium est pars orationis dicta, quod partem capiat nominis partem verbi. Recipit enim
a nomine genera et casus, a verbo tempora et significationes, ab utroque numerum…

Coniuctio est pars orationis adnectens ordinansque sententiam…

Praepositio est pars orationis, quae praeposita aliis partibus orationis significationem
earum aut mutat aut complet aut minuit…

Interiectio est pars orationis interiecta aiis partibus orationis ad exprimendos animi
adfectus…

102). Recapitulatio. Oratio de syntaxis Latinae natura. Material elaborado en la

Academia de Lenguas Clásicas Fray Alonso de la Veracruz.

a). Prima notio syntaxis

Syntaxis est recta partium orationis inter se compositio.

b). Alia notio syntaxis

Syntaxis est pars grammaticae, quae usu et munere variabilium et invariabilium dictionum
tractat, ut oratio grammaticalis constituatur.

Adnotatio de termino “Syntaxis”.

Dictio Latina syntaxis duobus terminis Graecis orta est. Alter est praepositio propria σύν,
quae Latine vertitur “cum”. Alter est substantivum commune τάξις-εως-ἡ, quod Latine
ordo-ordinis (m) enuntiatur, unde verbum σύνταξις compositum est. Deinde vocabulum
syntaxis ad linguam Latinam pervenit, armoniam et coordinationem cuiusque orationis
dictionum demonstrans. Tandem vox Graecolatina syntaxis in Hispanicum translata est, et
sintaxis significavit, ac simul inter alias significationes semanticas, ordinem, armoniam,
coordinationem, constructionem atque conformitatem exprimens.

Ita ergo, si definimus syntaxim Latinam ut supra iam diximus, optime laborem analogicum
inter morfologiam, etymologiam, ontologiam, logicam, hermeneuticam, semanticam,
pragmaticam et ipsam syntaxim animadvertemus. Eo modo scientiam de syntaxi simplici et
composita melius sequi poterimus, quando agamus praesertim morfologia et syntaxi
essentiali.

A criterio morfosyntactico orationem bimembrem et unimembrem aedificamus. Prima

oratio, quae appellata est bimembris, nomen enim et verbum sui generis habet. Secunda
oratio, id est, oratio unimember sola aliquid obtinet membrum: nomen, etiam nominatum
sive verboide, sive substantivum verbale, sive verbum nominale.

Generatim oratio grammaticalis ab syntactico aspectu duplici capite constat: oratio simplex
et composita. Oratio simplex de recta usurpatione casuum tractat, et altera de usu temporum
apto et modorum agit.

Prima earum triplici capite ita dividitur: oratio substantiva, transitiva et intransitiva. Etiam
oratio composita dividi potest triplici parte, scilicet: coordinata, subordinata et iuxtaposita.

Oratio substantiva ita vocatur, quia natura verbum esse complectitur, et tribus nominibus
vocari potest: oratio substantiva conditionis, oratio substantiva copulativa et oratio
substantiva non copulativa, etiam Hispane appellata- oratio substantiva impersonalis.

Verbi gratia:
Mens sana in corpore sano est.

Historia est testis vivus de hominibus mortuis.

In Antiqua Roma magna monumenta fuerunt.

Oratio transitiva sic vocatur, quoniam verbum transitivum iuxta eius genium habet, et tribus
elementis componitur, id est: verbum transitivum, praedicatum verbale et supossitum
orationis. Ea sententia nomen declinatum in casu accusativo exigit, sed tamen in
declinatione seu substantivum seu pronomen seu participium collocari potest.

Verbi gratia:

Extraneam hominum linguam nescio.

Ille theologus olim me philosophiam atque rhetoricam docuit.

Pater Marii calamo veloci magno cum gaudio filio aliquas litteras scripsit.

Oratio intransitiva ex duplici capite constat: nucleus orationis et subiectum vel supossitum.

Verbi gratia:

Angelis suis Deus mandavit de te ut custodiant te in omnibus viis tuis.

Nunc vero sequemur orationem compositam.

Iam integra oratio composita triplici parte componitur, id est, oratio coordinata, subordinata
et iuxtaposita.

Oratio composita coordinata sequentibus sententiis constat: oratio copulativa, adversativa,

disiuntiva, correlativa, ilativa, explicativa, consecutiva, conclusiva et causalis.
Attamen, oratio composita subordinata quadruplici capite exponi potest, scilicet: oratio
subordinata circunstantialis, subordinata relativi, subordinata completiva infinitivi et
subordinata participii.

Verbi gratia:

Nunc autem aspiciamus aliquid fragmentum in “Noctes Atticae” scriptoris Romani Aulii
Gelii.

“Qui verba latina fecerunt quique his probe usi sunt humanitatem non id esse voluerunt
quod vulgus existimat quodque a Graecis φιλανθρωπία dicitur et significat dexteritatem
quandam benivolentiamque erga omnis homines promiscam, sed humanitatem
appellaverunt id propemodum quod Graeci παιδείαν vocant, nos eruditionem
institutionemque in bonas artes dicimus.

Quas qui sinceriter percupiunt adpetuntque hi sunt vel maxime humanissimi. Huius enim
scientiae cura et disciplina ex universis animantibus uni homini data est idcircoque
humanitas appellata est”.

Ita deinde, si grammatica classica est ut iam supra diximus, “syntaxis est ea fundamentalis
pars grammaticae”, ut dicebat egregius Grammaticus Antonius Guasch “in eius
Grammatica Latina”.
“De syntaxi tam multa scripta sunt a grammaticis, tam inflata, tam minuta, ut ei palma
tribuenda videatur, qui quam brevissime praecipua capita dilucide tamen exposuerit. Hoc
nostrum consilium, hoc votum est, cuius utinam compotes fiamus”.

Ista notio syntaxis eam vertimus isto modo in Hispane:

De sintaxis se han escrito tan extensos tratados, tan prolijos, con tantos pormenores, que
casi es imposible valerse de tales libros; y diríase que se ha de dar la palma de vencedor al
que escriba con mayor brevedad y claridad sobre el particular. Este es nuestro intento y
deseo, el cual ojalá podamos ver logrado.
Segundo capítulo del Método ecléctico analógico de latín.

104). Sintaxis oracional. Semper Servii Sulpicii gravitatem, constantiam, fidem atque
prudentiam, omnium mortalium fama celebrabit. Cic. Phil. 9, 5,10.

105). Mors ultima linea rerum est. Hor. Epist.1, 16, 79.

106). Omnium rerum mors est extremum. Cic. Fam. 6, 21, 1.

107). Mater omnium bonarum rerum est sapientia. Cic. Leg. 1, 22, 58.

108). Omnium populorum fortissimi sunt Belgae. Caes. B. G 1, 1, 3.

109). Indus est omnium fluminum maximus. Cic. N. D. 2, 52, 130.

110). Consulatus altissimus gradus dignitatis est. Cic. Phil. 1, 6, 14.

111). Dea Diana altior est nymphis. Ovid. Met. 3, 181.

112). Nihil laudabilius, nihil magno et praeclaro viro dignius est clementia. Cic. Off. 1, 25,
88.

113). Deus dedit homini nihil praestabilius mente. Cic. C. M. 12, 40.
114). Tuum optimum bonum possibile meum est etiam possibile bonum. Material
elaborado en la Academia de Lenguas Clásicas Fray Alonso de la Veracruz.

115). Elegi et sanctificavi locum istum, ut sit ibi nomen meum, et permănĕant oculi mei et
cor meum ibi cunctis diebus. Inscripción Latina. Capilla de los Remedios. Cholula,
Puebla.

116). Donec bonus non discipulus fueris, nunquam optimus magister eris. Sentencia
reconstruida en la Academia de Lenguas Clásicas Fray Alonso de la Veracruz.

117). Donec eris felix, multos numerabis amicos. Tempora si fuerint nubila, solus eris.
Ovidio, Tristia I, 9, 5.

118). Si sapientia Deus est, verus philosophus est amator Dei. S. Aug. De Civitate Dei.
Libro VIII. Cap. 1. BAC.

119). Noli foras ire, in te ipsum redi, in interiore homine habitat veritas. S. Aug. De vera
religione. Cap. 39, n. 72.

120). Multa mirabilia fecit Deus, nihil tamen homine mirabilius. Petrarca. Citado por José
Rubén Sanabria, Filosofía del hombre, Editorial Porrúa, México, 2000, p. 11.

121). Recapitulatio. Capitulum nonum. Pastor et oves. Lingua Latina Per se illustrata.
Hans Henning Orberg. Pars prima, Familia Romana. Domus Latina, 2006. Num. 1-15,
p. 63.

CAPITVLVM NONVM

PASTOR ET OVES

Hic vir, quī in campō ambulat, pāstor Iūliī est. Pāstor nōn sōlus est in campō, nam canis

niger cum eō est et centum ovēs: ūna ovis nigra et ūndēcentum ovēs albae. Pāstor ūnam
ovem nigram et multās ovēs albās habet. 5 Is est dominus ovis nigrae et ovium albārum.

Pāstor ovī nigrae et ovibus albīs aquam et cibum dat. Cum ūnā ove nigrā et ūndēcentum

ovibus albīs pāstor in campō est.

Cibus ovium est herba, quae in campō est. In rivō est aqua. 10 Ovēs in campō herbam

edunt, et aquam bibunt ē rivō, quī inter campum et silvam est. Canis herbam nōn ēst, neque

pāstor herbam ēst. Cibus pāstōris est pānis, quī inest in saccō. Iūlius pāstōri suō pānem dat.

Pāstor canī suō cibum dat: canis ā pāstōre cibum accipit. Itaque canis pastorem amat.

122). Recapitulatio. Inobedientia hominis. Epitome Historiae Sacrae. Lhomond. París,

1865, p. 2.

Serpens, qui erat callidissimum omnium animantium, dixit mulieri: cur non comedis
fructum istius arboris?
Mulier respondit: Deus id prohibuit. Si tetigerimus illum, moriemur. Minime, inquit
serpens: non moriemini; sed eritis similes Deo, scientes bonum et malum. Mulier, decepta
his verbis, decerpsit fructum et comedit; deinde obtulit viro, qui pariter comedit.

123). Recapitulatio. Homo se abscondit Dei. Epitome Historiae Sacrae. Lhomond.

París, 1865, p. 2.

Adamus, fugiens conspectum Dei, se abscondit. Deus vocavit illum: Adame, Adame. Qui
respondit: timui conspectum tuum, et abscondi me. Cur times, inquit Deus, nisi quia
comedisti fructum vetitum? Adamus respondit: mulier, quam didisti mihi sociam, porrexit
mihi fructum istum ut ederem. Dominus dixit mulieri: cur fecisti hoc? Quae respondit:
serpens me decepit.
124). Recapitulatio. Ofertorio a Dios. San Agustín. Confesiones I, 1, 1-15.

Magnus es, Domine, et laudabilis valde, magna virtus tua et sapientiae tuae non est
numerus.

Et laudare te vult homo, aliqua portio creaturae tuae? Et homo circumferens mortalitatem
suam, circumferens testimonium peccati sui et testimonium, quia superbis resistis? Et
tamen laudare te vult homo aliqua portio creaturae tuae. Tu excitas, ut laudare te delectet,
quia fecisti nos ad te et inquietum est cor nostrum, donec requiescat in te. Da mihi,
Domine, scire et intellegere, utrum sit prius invocare te an laudare te et scire te prius sit an
invocare te. Sed quis te invocat nesciens te? Aliud enim pro alio potest invocare nesciens.
An potius invocaris, ut sciaris? Quomodo autem invocabunt, in quem non crediderunt? Aut
quomodo credunt sine praedicante? Et laudabunt Dominum qui requirunt eum. Quaerentes
enim inveniunt eum et invenientes laudabunt eum. Quaeram te, Domine, invocans te et
invocem te credens in te: praedicatus enim es nobis. Invocat te, Domine, fides mea, quam
dedisti mihi, quam inspirasti mihi per humanitatem Filii tui, per ministerium praedicatoris
tui.

125). Sintaxis oracional. Omnibus praestantior virginibus erat. Herse. Ov. Met. 2, 724.

126). Libyes minus bellicosi quam Gaetuli sunt. Sall. Lug. 18, 12.

127). Galatea, es thymo dulcior Hyblae, candidior cycnis, hedera formosior alba. Verg.
Buc. 7, 37 -38.

128). Pulchra est forma rotunda, sed cylindri vel quadrati vel coni vel pyramidis est
formosior. Cic. N.D 1, 10, 24.
129). Socrates quamquam pauper erat, sed tamen felicior fuit quam multi homines divites.
Dr. Julio Pimentel Álvarez.

130). Nulla servitus turpior est quam voluntaria. Sen. Epist 47, 17.

131). Nihil est profecto homini prudentia dulcius. Cic. Tusc. 1, 39, 94.

132). In rebus apertissimis nimium longi sumus. Cic. Fin. 2, 27, 85.

133). Angele Sancte Dei, sis semper custos mei. Inscripción Latina, colocada en la
Parroquia de Analco de la ciudad de Puebla.

134). Rubicundus erat Iuda, sed tamen Societatis Iesu erat. Sátira a los jesuitas.
Recopilación del doctor Justino Cortés Castellanos.

135). Si cum Iesuitis itis, non cum Iesu itis. Sátira a los jesuitas. Recopilación del doctor
Justino Cortés Castellanos.

136). Duae societates Iesu sunt. Prima societas animalium, quando natus est. Et secunda
societas latronum, quando mortuus est. Sátira a los jesuitas. Recopilación del doctor
Justino Cortés Castellanos.

137). "Intellectus per prius apprehendit ipsum ens, et secundario apprehendit se intelligere
ens, et tertio apprehendit se appetere ens. Unde primo est ratio entis, secundo ratio veri,
tertio ratio boni". Sanctus Tom. Ia, quaest. 16, art. 4, ad 2m.
138). Recapitulatio. Capitulum decimum. Bestiae et homines. Oración completiva de
infinitivo. Lingua Latina Per se illustrata. Hans Henning Orberg. Pars prima, Familia
Romana. Domus Latina, 2006. Num. 45-70, p. 71.

Piscēs in aquā vīvunt, neque in terrā vīvere possunt, nam piscēs in āere spīrāre nōn possunt.

Homō sub aquā spīrāre nōn potest. Homō vīvit, dum spīrat. Quī spīrat vīvus est, quī nōn

spīrat est mortuus. 50 Homō mortuus neque vidēre neque audīre, neque ambulāre neque

currere potest. Homō mortuus sē movēre nōn potest. Cum homō spīrat, anima in pulmōnēs

intrat et rūrsus ex pulmōnibus exit. Anima est āēr quī in pulmōnēs dūcitur. Quī animam

dūcit animal est. 55 Nōn sōlum hominēs, sed etiam bēstiae animālia sunt. Alia animālia in

terrā vīvunt, alia in marī.

Sine animā nēmō potest vīvere. Homō quī animam nōn dūcit vīvere nōn potest. Spirāre

necesse est hominī. Ēsse quoque hominī necesse est, nēmō enim sine cibō vīvere potest. 60

Necesse est cibum habēre. Pecūniam habēre necesse est, nam quī pecūniam nōn habet

cibum emere nōn potest. Sine pecūniā cibus emī nōn potest. Necesse nōn est gemmās

habēre, nēmō enim gemmās ēsse potest. Gemmae edī nōn possunt; sed quī gemmās suās

vēndit pecūniam facere et cibum emere potest. 65 Mercātor quī ōrnāmenta vēndit magnam

pecūniam facit. Fēminae quae pecūniam facere volunt ōrnāmenta sua vēndunt.

139). Recapitulatio. Alterum convivium Romanum. Moderna methodus. Juanes

Benignus, S. I. Editorial Bedout, Medellín, Colombia, 1963, p. 57.

Lagenae vina continent. Urceos ad aquam in mensa videmus. Dum manducavimus et

potavimus, domini convivis laete serviverunt. Dominus accipit lagenas et aperit vel aquae
urceos capit et ministrat. Vina nimis grata ponere curaverunt. Ibi nigra vina et alba, nova et
antiqua famuli ostenderunt. Nos attente dominum audivimus. Is alba vina feminis
monstravit et explicavit.

Prope convivas pocula ancillae collocant. Ex lagenis nos vina in pocula infundimus.
Domina saepe dicit convivis: Nondum poculum finivistis. Fortasse ingratum invenitis. Vix
manducavistis. Et laete iterum epulas et vina ministrat. Feminae pocula plena non vacua
videre placet.

Ad dexterum locum habemus coclearium et cultrum; ad sinistrum furculam. Coclearia

parum adhibemus; satis cultrum. Furcula et culter secant et dividunt escas. Nec furculam
nec cultrum aureum vel argenteum invenimus. Sed tamen aurum et argentum ut metalla
periti habent et adhibent.

Avus vix epulas sumit; aquam potat et aliquando oleum et acetum escis miscuit. Pulchros et
novos catinos famuli collocant. Intra catinos ii escas pulchre et perite ponunt. Nos libenter
et laete epulas manducamus; vina nova et antiqua bibimus.

In cena nimis de familia, de novis scientiis dominum interrogamus. Is attente et libenter

convivis respondet. Convivium iam finivimus. Ancilla bellaria ostendit; ea convivis
praeparavit.

Dominam laetitia plenam audivimus cum dicit: Nimis ingratam cenam paravimus. Post
prandium dominus laete gratum donum dat, tabacum. Nos libenter accipimus et fumamus.

Cui placet vinum? Cuius famuli convivis serviverunt? Qua laetitia sponsa amicas
observabat? Quando convivium finivistis?
140). Recapitulatio. Alexander et Diogenes. Campus neu. Gesamtkurs Latein (Curso
general de latín). Herausgegeben von Clement Utz und Andrea Kammerer et alt.
Ausgabe C Band 2. C.C. Buchner Verlag, Bamberg, 2019, p. 17.

Ab auctoribus veteribus multa de Alexandro narrantur. Inter ea est fabula de Alexandro et

Diogene, qua etiam nos delectamur: Alexander, postquam multas nationes Graecas vicit,
copias Corinthum ducere decreverat, quia Diogenem philosophum in ea urbe vivere sciebat.
Alexander enim libellos sapientes, quos Diogenes conscripserat, per Aristotelem,
magistrum suum, iam cognoverat.

Diogenes autem non dives, sed pauper erat: In dolio vivebat, pelle tantum tegi voluit.
Alexander, postquam Diogenem adiit, eum interrogavit: “O maxime omnium
philosophorum! Iam diu vocibus tuis moveor. Sed cur vivere cogeris ut canis"?

Dic mihi: Quid desideras? A me accipies omnia, quae vis. Diogenes regi respondit: “Certe
sic vivere non cogor. Neque vos Macedones cum populis aliis contendere cogimini. Quid a
me desideratur? Cede mihi de sole! Nam umbram mihi facis ut arbor." Alexander statim de
sole cessit - et cognovit a sapienti nihil desiderari.

141). Recapitulatio. Selecta adnotatio de Ethica generali. Iosephus De Finance.

Ponticia Universitas Gregoriana. Romae, 1963, p. 9.

INTRODUCTIO

a). Definitio.

Secundum etymon, ethica scientia est quae tractat de ἦθος: ἦθος autem significat
consuetudinem, dein modum habitualem agendi, tandem indolem¹. Idem sensus est vocis
Latinae mos-moris, unde ethica vocatur etiam scientia (vel melius philosophia moralis)
moralis. Posset ergo definiri: scientia de actione humana.

b). Nota 1. Significat etiam, numero plurali, mansionem, locum consuetum habitationis.
Datur quoque forma brevis ἔθος, cuius sensus est mos sive consuetudo. Radix videtur esse
fere suedh-, ubi sue- est forma reflexiva, dh- autem sensum habet ponendi, faciendi …,
unde significatio: actio propria, vel id quod quis sibi appropriat (ut domus) etc. Cf. sanscr.
svadha: sui determinatio, consuetudo, lex, status habitualis, domicilium etc. Eadem radix
habetur in soleo, suesco, germ. Sitte (mos) etc.

142). Sintaxis oracional. Vindicta est bonum vita Iucundius. Iuv. 13, 180.

143). Honestius est laborare de amicorum pecunia quam de sua. Cic. Fam. 13, 14, 2.

144). Cyrus Iustissimus fuit sapientissimusque rex. Cic. Rep. 1, 27, 43.

145). Dionysius secundissimo vento ad Urbem Syracusas navigabat. Cic. N. D. 3, 34, 83.

146). Apud Helvetios longe nobilissimus fuit et ditissimus Orgetorix. Caes. B. G. 1, 2.

147). Facillima est in optima re publica concordia civium. Cic. Rep.1, 32, 49.

148). Q. Scaevola homo omnium disciplina iuris civilis eruditissimus et ingenio

prudentiaque acutissimus et oratione maxime limatus atque subtilis atque iuris peritorum
eloquentissimus, eloquentium iuris peritissimus fuit. Cic. De or. 1, 39, 180.

149). Solis ignis vitalis et salutaris omnia conservat Cic. N. D 2, 15, 41.

150). Maris subita tempestas terruit nautas. Cic. Tusc. 3, 22, 52.

151). Cum iuvenis eras te ipsum cingebas, cum autem senex fueris alter te cinget.
Paráfrasis. Jn. 21, 15-18. Recopilación del doctor Justino Cortés Castellanos.
152). Amici amici mei sunt quoque mei amici et inimici amici mei sunt etiam mei inimici.
Refrán. Recopilación del doctor Justino Cortés Castellanos.

153). Inscripción de Justo García. Citada por Justino Cortés Castellanos en Justo
García. Un sendero de luz y alegría. Arquidiócesis de Puebla, Puebla, Pue, 2008, p.
140.

JUSTUS GARCIA
MEXICANUS E DIOECESI ANGELORUM INTER SODALES COLEGII P. L.
AMERICANI PIUS COMIS INNOCENS AD EXEMPLUM DIUTINO MORBO
PATIENTER TOLERATO
QUO FUERAT A PHILOSOPHIAE STUDIIS ABSTRACTUS
IN PACE CHRISTI REQUIEVIT
ANNOS NATUS XXIII
IV KAL. MAI. A. D. MCMXXII.

154). Recapitulatio. Capitulum undecimum. Corpus humanum. Lingua Latina Per se

illustrata. Hans Henning Orberg. Pars prima, Familia Romana. Domus Latina, 2006.
Num. 65-90, p. 80.

Quīntus oculōs aperit atque medicum adesse videt. 65

Puer, quī medicum timet, nūllum verbum facere audet.

Medicus: "Ōs aperī, puer! Linguam ostende!"

Syra: "Quid dīcit medicus?"

Aemilia: "Medicus Quīntum ōs aperire atque linguam ostendere iubet." 70

Quīntus ōs aperit atque medicō linguam ostendit.

Medicus linguam eius rubram esse videt.

Medicus: "Lingua eius rubra est."

Syra: "Quid dīcit?"

Aemilia: "Dīcit 'linguam eius rubram esse. " 75

Medicus etiam dentēs Quīntī spectat et inter dentēs albōs ūnum nigrum videt. Nōn sānus est

dēns quī colōrem nigrum habet.

Medicus: "Puer dentem aegrum habet."

Quīntus: "Sed dēns nōn dolet; ergō dēns aeger nōn est. 80 Pēs dolet — et caput."

Syra: "Quid dīcunt?"

Aemilia: "Medicus dīcit 'Quīntum dentem aegrum habēre', et Quīntus dīcit 'pedem et caput

dolēre, nōn dentem' " 85

Iūlius: "Nōn dentem, sed pedem modo sānā, medice!"

Medicus pedem Quīntī spectat atque digitum ad pedem appōnit: medicus pedem eius tangit.

Puer digitum medicī in pede suō sentit. 90

155). Recapitulatio. Bibliothecam visitatum venite. Moderna methodus. Juanes

Benignus, S. I. Editorial Bedout, Medellín, Colombia, 1963, pp. 64-65.

Hodie visitavimus bibliothecam. Satis altum aedificium est. Amplas et pulchras fenestras
ubique invenimus. Sic commode legere et scribere possumus. Magister ducit discipulos per
bibliothecam. Adsunt multi alumni et absunt paucae alumnae. Hic pluteos habetis. Nunc
autem fabri ex ferro pluteos faciunt. Ferrum enim libros bene servat. Ante pluteos exiguam
tabulam ex cupro supra videmus. Ibi magnae litterae apparent; sic statim libros officiarii aut
officiariae inveniunt. Ex pluteis ii libros educunt cum petimus. Sed antea parvam
schedulam scribere et signare debemus. Postea, cum viri et feminae ex bibliotheca
exiverunt, officiarii intra pluteos libros reponunt. Dum legitis neque verbum dicere neque
signum facere potestis. Suntne poenae? Aliquando puerum vel virum officiarii puniunt et in
bibliothecam non iterum intrare potest.

Tunc observavimus locum. Aula est pulchra et ampla. Ubique mensas et sellas videmus.
Magnum aulae locum schedularium occupat. Ibi schedulae sunt. Nonne schedulas tractare
possum? Certe, sed neque ex capsa primum educere et in mensam portare, neque schedulas
deinde introducere potest. Intra aulam multos viros et feminas sed paucos pueros
invenimus. Ii student vel legunt. Supra mensas adsunt lucernae. Noctu studii aulam
illuminant. Studium placet dum commode laborare possumus. Non verbum audivimus nec
signum observavimus. Magnum silentium adest. Dum studio operam dant, silent. Postea in
schedularium ivimus. Magister aperit capsam. Hic schedulas invenitis. Parvae et ex alba
papyro sunt. In schedulis officiarii parum scribunt sed schedularum litterae multa: librum et
materiam de qua tractant, indicant. Cum quo magistro placuit alumno bibliothecam
visitare? Cur plutei ex ferro sunt? Cuius schedulas intra libros invenitis? Num feminæ
saepe ex bibliothecis absunt?

156). Recapitulatio. Exsecratio serpentis. Epitome Historiae Sacrae. Lhomond. París,

1865, p. 3.

Dominus dixit serpenti: Quia decepisti mulierem, eris odiosus et exsecratus inter omnia
animantia; reptabis super pectus, et comedes terram. Inimicitiae erunt inter te et mulierem;
ipsa olim conteret caput tuum. Dixit etiam mulieri: afficiam te multis malis; paries liberos
in dolore, et eris in potestate viri.

157). Recapitulatio. Cervus stultissimus. Fedro. Recopilación del doctor Justino

Cortés Castellanos.

Cervus in fonte bibebat et in aquarum speculo effigiem suam vidit. Ramosa cornua illi
valde placebant propter elegantiam, crura autem propter tenuitatem magnopere
displicebant. Subito voces venatorum strepitusque canum audit. Fugit cervus veloci cursu et
facile eludit canes. At ubi in silvam venit, alta cornua in ramis implicantur, dum properant
canes et saevis morsibus miserum animal dilaniant. O me infelicem, inquit, nunc intelligo
meam stultitiam, quia iudicavi de rebus non utilitate sed specie.

158). Sintaxis oracional. Hostis habet muros. Verg. Aen. 2, 290.

159). Divinus animus mortale nihil habet. Cic. Scaur. 24, 50.

160). Fragile corpus animus sempiternus movet. Cic. Rep. 6, 24, 26.

161). Omne animal sensus habet. Cic. N.D. 3, 13, 32.

162). Canis… lympharum in speculo vidit simulacrum suum. Phaedr. 1, 4, 3.

163). Nemo malus est felix. Iuv. 4, 8.

164). Mylasis et Alabandenses pecuniam Cluvio debent. Cic. Fam. 13, 56, 1.

165). Superioris anni munitiones integrae manebant. Caes. B. G. 6, 32, 5.

166). Taliter non fecit omni nationi. Inscripción Latina, dedicada a la Virgen de
Guadalupe. Fuente. Salmo 147, 20. Recopilación del doctor Justino Cortés
Castellanos.

167). Tota pulchra es amica mea, et măcŭla non est in te. Electa ut sol, pulchra ut luna, sicut
lilium inter stellas maris. Inscripción situada en los murales del Convento Franciscano
de San Gabriel, Cholula, Puebla, a un costado de la Plaza del Zócalo de la ciudad de
San Pedro Cholula.

168). Hyperbaton definitur ut rethorica figura, quae in ordinis vocabulorum logici

transmutatione circa unam sententiam seu varias intra certum periodum consistit.
Definición elaborada en la Academia de Lenguas Clásicas Fray Alonso de la Veracruz.

169). Parve nec invideo, sine me, liber, ibis in Urbem, hei mihi! Quod domino non licet ire
tuo. Ovidio Tristes. I,1.

170). Passibus ambiguis fortuna volubilis errat et manet in nullo incerta tenaxque loco; sed
modo laeta manet vultus modo sumit acerbos et tantum constans in levitate sua est. Ovidio
Tristes, 5, 8, 15.

171). Quod Graeci ὀρθογραφίαν vocant, nos recte scribendi scientiam nominemus, cuius
ars non in hoc posita est, ut noverimus, quibus quaeque syllaba litteris constet (nam id
quidem infra grammatici officium est), sed totam, ut mea fert opinio, subtilitatem in dubiis
habet. M. F. Q. Institutio oratoria, I, 7, 1.

172). Recapitulatio. Capitulum duodecimum. Miles Romanus. Lingua Latina Per se

illustrata. Hans Henning Orberg. Pars prima, Familia Romana. Domus Latina, 2006.
Num. 115-140, p. 90.

"Mīles Rōmānus, quī hostem armātum accurrere videt, nōn ab eō fugit, sed armīs sē

dēfendit. Mīlitēs Rōmānī fortēs sunt. Mīles fortis hostem nōn metuit, sed sine metū

impetum in hostem facit. 120 Aemilius, avunculus vester, mīles fortis est.
"Circum imperium Rōmānum multī sunt hostēs. Castra et oppida nostra ab hostibus

oppugnantur neque expugnantur, nam mīlitēs nostri prōvinciās ac patriam nostram ā

Germānīs et ab aliīs hostibus dēfendunt." 125

Mārcus: "Etiam Germānī suam patriam dēfendunt."

Īūlius: "Sed patria nostra pulchrior est quam illōrum! Atque Germānī hominēs barbarī

sunt."

130 Iūlius: "Fortēs sunt illī, sed Rōmānī fortiōrēs sunt, nec arma Germānōrum tam bona

sunt quam nostra. Scutum eōrum nimis parvum est, pīlum nimis longum et grave; nec enim

pīlum tam grave procul iacī potest. Itaque pīlum nostrum breve et leve est — brevius et

levius quam pīlum Germānōrum. 135 Mīlitēs Rōmānī bene pugnant, quod pīla eōrum

brevia et levia sunt, nōn longa et gravia ut Germānōrum. Patria nostra bonīs armīs

dēfenditur. Nūllus hostis Rōmam expugnāre potest."

Mārcus: "Cūr Rōmānī Germāniam nōn expugnant?"

140 Iūlius: "Germānia nōn sōlum armīs dēfenditur, sed etiam altīs montibus, magnīs silvīs

atque lātīs et altīs flūminibus."

173). Recapitulatio. Adamus abs terrestre Paradiso expulsus est. Epitome Historiae
Sacrae. Lhomond. París, 1865, pp. 3-4.

Deinde Deus dixit Adamo: Quia gessisti morem uxori tuae, habebis terram infestam; ea
fundet tibi spinas et carduos. Quaeres ex ea victum cum multo labore, donec abeas in
terram, ex qua ortus es. Tum eiecit Adamum et Evam ex horto, ut ille coleret terram; et
collocavit angelum, qui praeferebat manu gladium igneum, ut custodiret aditum Paradisi.
174). Recapitulatio. Primi liberi hominis. Epitome Historiae Sacrae. Lhomond. París,
1865, p. 4.

Adamus multos habuit liberos, inter quos Cainus et Abel numerantur. Hic fuit pastor, ille
agricola.

Uterque obtulit dona Domino: Cainus quidem fructus terrae; Abel autem oves egregias.

Dona Abelis placuerunt Deo, non autem dona Caini; quod Cainus aegre tulit.

Dominus dixit Caino: cur invides fratri? Si recte facies, recipies mercedem; sin autem male,
lues poenam peccati.

175). Recapitulatio. Amor studii in Bibliotheca. Moderna methodus. Juanes Benignus,

S. I. Editorial Bedout, Medellín, Colombia, 1963, pp. 69-70.

Officiarii magna cura libros ordinant in pluteis. Primum, loca apta inveniunt; deinde
collocant et ordinant. Nonne ibi magnos libros aspicitis? periti enciclopedias vocant.
Studiosi enciclopedias saepe adhibent et sic prope studii mensas collocant. Hic locus aptus
est ad studium; ineptus vero non placet. Quid numeri indicant? Ego enim primis librorum
paginis numeros vel litteras reperio. Officiarii libros numerant vel litteris signant et ita
statim pluteos scire possunt.

Quibus modis scimus locum ubi historiae libri adsunt?

Multis modis scire potest; idque commode alumni faciunt. Vel officiarium interrogas vel
tabulas aspicis. Eae supra adsunt et librorum materiam indicant. Sic hic ante mensas
geographiae, post scientias historiae libros habetis. Mutavimus locum et cito historiae
pluteos reperire potuimus. Multa magister discipulis cum peritia explicavit. Is pridem
historiam docuit sed nuper materiam mutavit.
Sane, viris historiae populorum bella praesertim narraverunt, saepe enim populi pugnas et
proelia iusta et iniusta habuerunt. Sic Romani, dum Roma in mundo tenuit imperium, cum
multis populis et provinciis pugnaverunt. Sine bellis nunquam mundus fuit.

Quibus instrumentis tunc populi pugneverunt?

Sed magister discipulo non respondet. Is librum ex pluteo educit et alumnis monstrat. Hic
typographum legitis et typographiam vel prelum. Sic enim, locum ubi libros imprimimus,
vocamus. Typum dicimus litteras; et imprimere, lingua Latina, typis mandare studiosi
dicunt.

Quibus verbis imprimere dicere potuistis? Quorum typis librum mandavistis?

176). Recapitulatio. Athenae contra Alexandrum. Campus neu. Gesamtkurs Latein.

Herausgegeben von Clement Utz und Andrea Kammerer et alt. Ausgabe C Band 2.
C.C. Buchner Verlag, Bamberg, 2019, 2019, p. 19.

Audite, cives Athenarum! Paulo ante ab amicis haec audivi: Philippus rex nuper mortuus
est. Nunc autem Alexander bellum cum Persis gerere vult; hoc bellum iam diu a
Macedonibus parabatur.

Alexander multos legatos in varias urbes misit, quas copias conscribere coegit. Di magni!
Nemo credit me ab illo libertatem Graecorum defendisse. Ignosco eius iuventuti, quod
pontem in Hellesponto facere vult; ignosco illi iuveni, quod in Asiam bellum, non pacem
portare vult. Iam a Philippo urbs nostra multa mala accepit.

Nos diu fallebamur: Saepe ab eo libertas laudabatur, libertas nobis promittebatur. Sed
libertatem a patribus nostris iam acceperamus! Haec vita libera donum Macedonum non
est.
Nonne vos omnes diu et saepe ab illis fallebamini? Nonne patribus nostris semper licebat in
forum convenire et sine timore sententiam dicere?

A toto populo bellum decernebatur, imperatores a tota civitate deligebantur. Nonne tum
urbs nostra sine auxilio illius regis muris fortibus contra Persas muniebatur? Sic censeo: Ille
Alexander barbarus est ut pater!

177). Sintaxis oracional. Nihil semper suo statu manet. Cic. N. D. 1, 12, 29.

178). Romanus hostium adventum mansit. Liv. 42, 66, 3.

179). Iuppiter optimus maximus saepe ventis vehementioribus aut immoderatis

tempestatibus aut nimio calore aut intolerabili frigore hominibus nocuit, urbes delevit. Cic.
Rosc. Am. 45, 131.

180). Simulatio vitiosa est, adulterat enim iudicium veri et delet veritatem. Cic. Lael. 25,
92.

181). Nostro doluisti saepe dolore. Verg. Aen. 1, 669.

182). Silent leges inter arma. Cic. Mil. 4, 11.

183). Cotidie Caesar Aeduos frumentum flagitabat. Caes. B.G. 1, 16.

184). Mirum somniavi somnium. Plaut. Rud. 597.

185). Lemma methodi eclecticae analogicae.

Hic in accademia textum a texto, periodum a periodo, sententiam a sententia, verbum a

verbō, syllabam a syllaba, litteram a littera sequimur. Definición elaborada en la
Academia de Lenguas Clásicas Fray Alonso de la Veracruz.

186). Vade Francisce, Repara domum meam. Inscripción situada en los murales del
Convento Franciscano de San Gabriel, Cholula, Puebla, a un costado del Zócalo de la
ciudad de San Pedro Cholula.

187). Lepor modernus de fonetica. Material que circula en las redes sociales.

Pater, scisne linguam Latinam esse Imperii Romani nec Ecclesiae Catholicae exclusivam?

Quid dicis, femina? Lingua Latina sacra est. Hanc poenitentiam tibi pono: recita centies
Pater noster.

Possumne Restituta pronuntiatione uti?

188). Panis angelicus. Santo Tomás de Aquino. Recopilación del doctor Justino Cortés
Castellanos.

Panis angelicus
Fit panis hominum
Dat panis coelicus
Figuris terminum

O res mirabilis¡
Manducat dominum
Pauper, servus et humilis.
189). Recapitulatio. Capitulum tertium decimum. Annus et menses. Lingua Latina Per
se illustrata. Hans Henning Orberg. Pars prima, Familia Romana. Domus Latina,
2006. Num. 70-100, p. 98.

70. Diēs octāvus ante kalendās Iānuāriās, quī dīcitur 'ante diem octāvum kalendās

Iānuāriās', est diēs annī brevissimus. Ante diem octāvum kalendās Iūliās diēs annī

longissimus est. Ante diem octāvum kalendās Aprilēs (id est diē octāvō ante kalendās

Aprīlēs) nox atque diēs aequī sunt; 75 is diēs 'aequinoctium' dīcitur. Item ante diem

octāvum kalendās Octōbrēs aequinoctium dīcitur, nam eō quoque diē nox aequa est atque

diēs.

80 Tempora annī sunt quattuor: aestās et hiems, vēr et autumnus. Aestās est tempus ā mēnse

Iūniō ad Augustum, hiems ā mēnse Decembrī ad Februārium. Mēnsis Iūnius initium

aestātis, December initium hiemis est. Tempus ā Mārtiō ad Māium vēr dīcitur, ā mēnse

Septembrī ad Novembrem autumnus. 85 Vēr ā mēnse Mārtiō initium facit. Autumnus ā

Septembrī incipit.

Aestāte diēs longī sunt, sōl lūcet, āēr calidus est. Aestās est tempus calidum. Hiems tempus

frīgidum est. Hieme nōn sōlum imber, sed etiam nix dē caelō cadit. Imber est aqua quae dē

nūbibus cadit. 90 Nix frīgidior est quam imber. Hieme montēs et campī nive operiuntur.

Vēre campī novā herbā operiuntur, arborēs novīs foliīs ōrnantur, avēs, quae hieme tacent,

rūrsus canere incipiunt. Autumnō folia dē arboribus cadunt et terram operiunt. 95 In

Germāniā hiemēs frigidiōrēs sunt quam in Italiā: altā nive operītur tōta terra et lacūs glaciē

operiuntur; hieme Germānī pueri super glaciem lacuum lūdere possunt. Iānuārius mēnsis
annī frīgidissimus est. Mēnsēs calidissimī sunt Iūlius et Augustus. 100 Eō tempore multī

Rōmānī urbem relinquunt et vīllās suās petunt, neque enim tōtam aestātem in urbe vīvere

volunt.

190). Recapitulatio. Cainus Abeli vitam tollit. Epitome Historiae Sacrae. Lhomond.
París, 1865, p. 4.

Cainus non paruit Deo monenti. Dissimulans iram, dixit fratri suo: Age, eamus
deambulatum. Itaque una ambo abierunt foras, et quum essent in agro, Cainus irruit in
Abelem, et interfecit illum. Deus dixit Caino: Ubi est tuus frater? Cainus respondit: Nescio.
Num ego sum custos fratris mei?

191). Recapitulatio. Punitio Caini. Epitome Historiae Sacrae. Lhomond. París, 1865, p.
5.

Deus dixit Caino: Caine, quid fecisti? Sanguis fratris tui, quem ipse fudisti manu tua,
clamat ad me.

Infesta tibi erit terra, quae bibit sanguinem Abelis: quum colueris eam longo et duro labore,
nullos feret fructus. Eris vagus in orbe terrarum. Cainus, desesperans veniam, fugit.

192). Recapitulatio. Ecce Romanus populus. Moderna methodus. Juanes Benignus, S.

I. Editorial Bedout, Medellín, Colombia, 1963, p. 74.

Vitae magistram studiosi historiam vocant. Et ita est. Historia enim viris multa dicit, eaque
bene ducere vitam docet.

Magnorum virorum vitas historiae mandavimus. Sane eae, cum legimus, excitant laetitiam
et indicant bonam atque iustam vitae viam.
Laudant viros officii studiosos et condemnant ineptorum pigritiam. Neque aurum neque
argentum ita curare debetis ut viam vitae iustam et pulchram. Multi in mundo fuerunt viri et
ii magna familiae et patriae facere potuerunt.

Etiam pridem populi in terra adfuerunt magni. Inter antiquos populos fortasse Romanus
primus fuit, cuius historiam amamus.

Nos filii romanorum sumus; ex Latino enim populo etiam nos venimus. Pulchra lingua
multorum populorum ex Latina vitam habuit. Nos Romani imperii multa signa portamus.
Romani viri magni in constantia fuerunt. Iustos et gloriae studiosos invenimus. In bellis et
proeliis peritos etiam habetis romanos. De quibus antiquis vel novis populis ita multa et
pulchra dicere potuimus?

Romanus vitae modus etiam nunc aliquando adest. Ii enim de populo magnam curam
habuerunt idque in historia laudaverunt atque studio mandaverunt.

Roma ubique fuit et paucis locis abfuit. Ea magnum in mundo imperium constituit et tenuit.
Romani viri per mundum imperio gloriam ducunt et populos etiam nunc docet. Quis
studiosus non Romanorum proelia aliquando legit?

Roma multas provincias ubique constituit: In Europa, in Asia et Africa. Novum mundum,
Americam, et Oceaniam Romani viri nesciebant.

Ii provincias commode ordinaverunt. Aliquando tamen populis Romam iniustam invenis.

Multa enim de provinciis educit et sumit nec de bona et grata provinciarum vita curam
habet. Sed Romanorum gloria et historia certe magna fuit et hodie inter populos splendet.

193). Recapitulatio. Alexander criticam non tollit. Campus neu. Gesamtkurs Latein.
Herausgegeben von Clement Utz und Andrea Kammerer et alt. Ausgabe C Band 2.
C.C. Buchner Verlag, Bamberg, 2019, 2019, p. 20.

Alexander: “Credere non possum, quod de Philippo vetere narratur: Quid fecit? Pater meus
neque sapiens neque fortis fuit”. Quibus verbis comites, qui aderant, terrebantur. Clitus
autem amicus statim surrexit: “Cum pietas violatur, aures claudere non oportet. An deus es,
Alexander? Nonne nostra virtute imperium tuum semper augebatur? Nonne armis nostris
saepe defendebaris, cum ab hostibus petebamur? Sine nobis nihil es!”Nunc autem
Alexander superbia saevus hastam comprehendit. Magno timore omnes capiuntur, sed rex
retineri non potest: Profecto hastam in Clitum mittit. Clitus occidit. Rex autem, postquam
cognovit se Clitum amicum interfecisse, paulatim ad sanitatem rediit.

194). Recapitulatio. Oratio de magistri vocatione. Discipulum esse magistro similem

oportet. Conversación con el doctor Guillermo Hernández Flores en Cuadernos de
investigación de filosofía mexicana y latinoamericana, número 2. Academia de
Lenguas Clásicas Fray Alonso de la Veracruz, Puebla, Pue, pp. 44-45.

Quod ad me attinet, bene scis, magister, quid apud me significas. Lectiones quotidianae ad
vitam me tuae confixerunt in classicarum humanitatum ludo. Multos habui Praefectos, sed
ipse fuisti mihi disciplina, amicos veros, sed tu ipse dux. Multis magistris sapientibus
egregiisque usus sum, sed in viis eorum, tu ipse paedagogus discendi. Meas debilitates
praeterea intellexisti, maxime menda sustulisti mea, coluisti personam, et possibilitatem
altam de radice revellisti. Mihi dedisti quod nunc sum. “Discipulum esse magistro similem
oportet”. Adhuc tamen paradigma tui reviviscere nec potui. In oculis omnium, mihi
mutuam gratulationem et recognitionem ostendere fungor. Hodie praesertim ante
academiam quam bene fidisti mihi: reverentia sempiterna ex imo corde, carissime
magister”.

195). Recapitulatio. Pulchritudo tam antiqua et tam nova. San Agustín. Confesiones
X, 27.

Sero te amavi, pulchritudo tam antiqua et tam nova, sero te amavi! Et ecce intus eras et ego
foris, et ibi te quaerebam et in ista formosa, quae fecisti, deformis irruebam. Mecum eras, et
tecum non eram. Ea me tenebant longe a te, quae si in te non essent, non essent. Vocavisti
et clamasti et rupisti surditatem meam, coruscasti, splenduisti et fugasti caecitatem meam,

fraglasti, et duxi spiritum et anhelo tibi, gustavi et esurio et sitio, tetigisti me, et exarsi in
pacem tuam.
196). Sintaxis oracional. Dionysius tyrannus pueros docebat. Cic. Tusc. 3, 12, 27.

197). Quare sapiens magnus est? Quia magnum animum habet. Sen, Epist. 7, 18.

198). Libidinosa et intemperans adulescentia effetum corpus tradit senectuti. Cic. C.M. 9,
29.

199). Propter amorem libidinemque tuam imperium navium legato populi Romani ademisti,
syracusano tradidisti. Cic. Verr. 2, 5,52, 137.

200). Dumnorix Orgetorigis filiam in matrimonium duxit. Caes. B.G. 1, 9, 3.

201). Vivos ducent de marmore vultus. Verg. Aen. 6, 848.

202). Nunc volucrem laqueo, nunc piscem ducitis hamo. Ovi. Her. 19, 13.

203). Aliquem cognovi populum. Justino Cortés Castellanos y Juvenal Cruz Vega.
Material elaborado en la Academia de Lenguas Clásicas Fray Alonso de la Veracruz.

Aliquem cognovi populum, cuius ventus est semper tranquillus, ubi tempestas nunquam
flores destruit. Solitudo equidem appellatur.

204. Laudes matutinas. Vertio Latina doctoris Tarsicii Herrera Zapién.

Ecce laudes matutinas

Quas cantabat David rex

Ad personas tam divinas

Hic nunc cantabitur prex.

Exsurge, dilecte, exsurge

Vide: surrexit sol iam,

Iam cecinerunt volucres,

Lunaque occultata est clam (bis).

205. In taberna. Cantinela Romana. Recopilación del doctor Justino Cortés

Castellanos.

In taberna

Quando sumus

Non curamus

Quid sit humus

Sed ad ludum

Properamus.

206. Recapitulatio. Capitulum quartum decimum. Novus dies. Participio presente.

Lingua Latina Per se illustrata. Hans Henning Orberg. Pars prima, Familia Romana.
Domus Latina, 2006.Num. 50-90, pp. 105-106.

50 Aqua quā Mārcus lavātur frigida est; itaque puer manūs et caput sōlum lavat, nōn tōtum
corpus. Māne Rōmānī faciem et manūs aquā frīgidā lavant; post merīdiem tōtum corpus
lavant aquā calidā.
Mārcus caput et manūs tergēns Dāvum interrogat: “Cūr frāter meus tam quiētus est?”

Dāvus respondet: “Quīntus adhūc in lectō est.”

Mārcus: “In lectō? Quīntus, quī ante mē surgere solet, adhūc dormit! Excitā eum!”

“Nōn dormit” inquit Dāvus, “Frāter tuus vigilat, nec surgere potest, quod pēs et caput eī
dolet.”

Mārcus: “Mihi quoque caput dolet”!

Dāvus: “Tibi nec caput nec pēs dolet! Caput valēns nōn dolet nec membra valentia.”

Per fenestram apertam intrat āēr frīgidus. Mārcus frīget, quod corpus eius nūdum est (id est
sine vestīmentīs); itaque Mārcus vestimenta sua ā servō poscit: “Dā mihi tunicam et togam!
Vestī me!” Dāvus puerō frīgentī tunicam et togam dat, neque eum vestit: necesse est
puerum ipsum vestīre. Mārcus prīmum tunicam induit, deinde togam. Puer iam nūdus nōn
est.

(Toga est vestīmentum album, quod virī et puerī Rōmānī gerunt). Graecī et barbarī togam
nōn gerunt. Multīs barbarīs magna corporis pars nūda est. Virō togātō nūlla pars corporis
est nūda praeter bracchium alterum.

Utrum bracchium virō togātō nūdum est, dextrumne an sinistrum? Bracchium dextrum est
nūdum, bracchium sinistrum togā operītur. Mīlitēs togam nōn gerunt, nēmō enim togātus
gladiō et scūtō pugnāre potest. Utrā manū miles gladium gerit? Manū dextrā gladium gerit,
scūtum gerit manū sinistrā).

Mārcus, quī pedibus nūdīs ante lectum stat, calceōs poscit: “Dā mihi calceōs! Pedēs frīgent
mihi.” Dāvus eī calceōs dat, et eum sēcum venīre iubet: “Venī mēcum! Dominus et domina
tē expectant.”

Mārcus cum servō ātrium intrat, ubi parentēs sedent līberōs exspectantēs. Ante eōs in parvā
mēnsā pānis et māla sunt. Parentēs a filiō intrante salūtantur: “Salvēte, pater et māter!” et
ipsi filium intrantem salūtant: “Salvē, Mārce!”.

207). Recapitulatio. Constructio Arcae. Epitome Historiae Sacrae. Lhomond. París,

1865, p. 5.
Postquam numerus hominum crevit, omnia vitia invaluere. Quare offensus Deus statuit
perdere hominum genus diluvio. Attamen pepercit Noemo et liberis eius, quia colebant
virtutem. Noemus, admonitus a Deo, exstruxit ingentem arcam in modum navis; linivit eam
bitumine, et in eam induxit par unum omnium avium et animantium.

208). Recapitulatio. Universum diluvium. Epitome Historiae Sacrae. Lhomond. París,

1865, pp. 5-6.

Postquam Noemus ipse ingressus est arcam cum coniuge, tribus filiis et totidem nuribus,
aquae maris et omnium fontium eruperunt. Simul pluvia ingens cecidit per quadraginta dies
et totidem noctes. Aqua operuit universam terram, ita ut superaret quindecim cubitis
altissimos montes. Omnia absumpta sunt diluvio, arca autem, sublevata aquis, fluitabat in
alto.

209). Recapitulatio. Reflexio de agricultura. Prima pars. Moderna methodus. Juanes

Benignus, S. I. Editorial Bedout, Medellín, Colombia, 1963, pp. 78-79.

Hodie campum petimus. Diu agricolas visitare cupivi. Itaque mane surgo et pauca praeparo.
Quaero amicos et magistrum. In locum statim pervenimus. Ex alta via agros et viros
observavimus.

Agricolae sunt robusti viri omnino sani; vitam enim moderatam ducunt. Modus vitae
moderatus viris semper profuit, dum immoderatus saepe nocuit. Ii etiam sanos cibos domi
sumunt. Nonne ab agricolis de multis quaerere possumus? Sane. Agricolas petimus. Ii laeti
nos salutant. Amplos et fecundos campos aspicimus. Termini aliquando agros separant et
circum praedia veniunt.

Cur ita terminos inter fundos collocavistis?

Quia fundos multi domini possident. Ex agris alios ad pratum agricolae parant; alios colunt,
in aliis denique frugiferos hortos videmus.
Cur multa in agris colitis? Quaerit ab agricola puer. Quia fundi alii sunt boni ad prata, alii
non. Ibi herba bene crescit nec paene curam habemus. Alios seminare et colere debemus ut
vos semper studebatis. Id certe necessarium est, si alumnus in suis studiis proficere et
patriae postea prodesse cupit.

Quid ibi seminavistis? In arvis enim parvos calamos video. Triticum serunt agricolae. Eae
terrae frugiferae et valde aptae ad triticum. Triticum ex calamo et spica constat. Spicae
tritica producunt idque pueris omnino placet. Tritici farinam feminae magna peritia aqua
aliisque praeparant.

In furnis coquere solent et gratum frumentum pueris et viris habemus. Frumentum mane,
meridie et vespere laete comeditis, sed nos hic multa cura in arvis laboramus. Agricolae
seminabant agros, praedia mundabant, spicas secabant, denique filiae et sponsae domi
farinam praeparabant. Sic vos laeti ad mensam frumentum manducare potuistis.

210). Recapitulatio. Fides et virtus. In quodam Romano omnino fidere debes. Campus
neu. Gesamtkurs Latein. Herausgegeben von Clement Utz und Andrea Kammerer et
alt. Ausgabe C Band 2. C.C. Buchner Verlag, Bamberg, 2019, p. 25.

Audite, senatores: Voluntas Poenorum est captivos in patriam redire. Ea res me non
delectat, ei rei resisto, ab ea re vos prohibebo. Voluntas enim mea est non meam, sed rei
publicae salutem curare. Nam de hac re nemo dubitare potest.

Rem publicam Romanam ab imperatore Romano servari oportet. Neglegite ergo id, quod
hostes pro salute sua a vobis petunt! Si captivis Poenis ignoveritis, illi iuvenes in patriam
redibunt et proeliis novis perniciem nobis parabunt.

Ego autem senex sum. Res stulta est spem in sene ponere. Etsi et uxor et liberi et vos dies
noctesque me adierint, animus meus frangi non poterit.

Vestem mutabo, ad Poenos redibo, fidem, quam eis dedi servabo. Illi certe vitae meae finem
facient. Sed fides Romana propter virtutem meam semper clara erit.
211). Recapitulatio. Canis natans. Caius Fedrus. Citado por Agustín Mateos Muñoz.
Gramática latina, Editorial Esfinge, Vigésima tercera edición, México 1986, p. 238.

Amittit merito proprium, qui alienum appetit. Canis per flumen, carnem dum ferret, natans,
Lympharum in speculo vidit simulacrum suum; Aliamque praedam ab alio ferri putans,
Eripere voluit; verum decepta aviditas, Et, quem tenebat ore, dimisit cibum, Nec, quem
petebat, adeo potuit attingere.

212). Recapitulatio. Nunquam est fidelis cum potente societas. Caius Fedrus. Citado
por Agustín Mateos Muñoz. Gramática latina, Editorial Esfinge, Vigésima tercera
edición, México 1986, p. 238.

Nunquam est fidelis cum potente societas:

Testatur haec fabella propositum meum.

Vacca et capella et patiens ovis iniuriae,

Socii fuere cum leone in saltibus.

Hi cum cepissent cervum vasti corporis,

Sic est locutus, partibus factis, leo:

“Ego primam tollo, nominor quia leo;

Secundam, quia sum fortis, tribuetis mihi;

Tum, quia plus valeo, me sequetur tertia;

Malo afficietur, si quis quartam tetigerit”

Sic totam praedam sola improbitas abstulit.

213). Pueri a parentibus educantur. Ex Quint; Inst. 1, 1,1-6.

De nato filio pater spem optimam capiat: ita diligens ab initio erit. Nam sicut aves ad
volatum, equi ad cursum, ferae ad saevitiam nascuntur, ita homines ad agendum atque ad
cognoscendum nati sunt, unde origo animi caelestis apparet.

Primum puer parentes ac familiares audiet, horum verba atque mores effingere imitando
temptabit. Natura vero semper tenebimus quae a pueritia atque adulescentia percepimus: ut
primus sapor in novis vasibus durat atque primi lanarum colores numquam mutantur.

In parentibus maxima eruditio sit. Nec de patribus tantum dico: nam Gracchorum
eloquentiae multum sua eruditione praebuit Cornelia mater.

214). Recapitulatio. Latine loquamur. Secunda pars. Material elaborado en la

Academia de Lenguas Clásicas Fray Alonso de la Veracruz.

Iterum iterumque Latine loquamur

1). Salve, Frater Alonsi a Veracruce.

Alio modo:

Bona tibi dies

Bona tibi nox

Bonus tibi vesper

2). Etiam tē saluto, doctor Iustine

3). Salvēte, etiam vos, cari condiscipuli atque amīcī

4). Alexander Cruz Martinez vocor

5). Quinquaginta annos natus sum

6). Nupper eōs complēvi

7). Brevi tempore viginti annos complēbo

8). Undecimo die mensis Augusti dies natalis est mihi.

Alia exempla:

Octavo die mensis Februarii dies natalis est mihi.

Duodevicesimo die mensis Aprilis dies natalis est mihi.

9). Latīne disco in Angelopoli per Lineam sensu strictō ac magnā laetitiā in Academiā
Humanitātum Classicārum Frater Alonsius a Veracruce.

10). Sed etiam Latinam linguam sequor cum modernā methodō Lingua Latīna per sē
illustrāta aut Lingua Latīna secundum naturae rationem explicāta ex Hans Henning
Orberg.

Quid cogitas de “lingua Latina per se illustrata”?

Qualis magister te Latinam linguam docet?

Qui magister tibi Latinam linguam ostendit?

11). Est profecto Lingua Latina per se illustrata optima via ad Linguam Latinam
discendam.

12). Hodiernā die Latinā Linguā studeo cum methodō eclecticā analogicā, quae istā
academiā a professoribus nostrīs aedificāta est, scilicet: orthologia, transcodificatio
grammaticalis aut traductio, structura logica et syntactica, vocabula et recapitulatio.

13). Et pariter litteras classicas sequor, id est, Graece, Latine atque Hispānice, quasi magnā
universitate antiquissima studerem.

14). Nunc autem integram disco scientiam litterarum tecum, magister, sed aliquando cum
aliis professoribus.

15). Equidem, ut iam supra dixi, Latīne studeō maximā disciplinā et magnā laetitiā, quia ea
lingua magnopere mē delectat et iuxta eius genium est pulcherrima.

16). Oh amice, audi, etiam amīcī, audīte, hoc textum scriptoris Rōmāni Plauti:

Mercator: fortassis, sed tamen me numquam hodie induces, ut tibi credam hoc argentum
ignotō. Lupus est homo homini, quom, qualis sit, non gnovit. (Plautus, Asinaria, n. 475).

Ita deinde, Latīne scio, quia ista lingua formosissima et ipsae classicae humanitates nōn
modō in scholā atque universitate, sed etiam domi, in ecclesiā, viā, tabernā, vitā hominis,
ludō, campō, montibus et in situ magnā curā adhibentur.
Cari amīcī, vobis statim textum pulcherrimum scriptoris Romani Caiī Iuliī Caesaris
ostendam:

Gallia est omnis divisa in partes tres, quarum unam incolunt Belgae, aliam Aquitani, tertiam
qui ipsorum linguā Celtae, nostrā Galli appellantur. Hi omnes linguā, institutis, legibus inter
sē differunt. Gallos ab Aquitanis Garunna flumen, a Belgis Matrona et Sequana dividit.
Horum omnium fortissimi sunt Belgae, propterea quod a cultu atque humanitate provinciae
longissime absunt.

17). Et postremo, cari amici, lema eiusdem academiae sequenti modo vobis partiar: “Ubi
classicarum humanitatum ludus, ibi sapientiae fons est”. Maximas gratias ago, cari amici,
studentes et Latine loquentes. Ipse Iuvenalis Cruz Vega, professor Graece, Latine atque
Hispanice in Academia humanitatum classicarum Frater Alonsius a Veracruce. Hic
gaudenter in dies singulos linguam Latinam tam discipulos initiatos quam recentis
ingressus doceo. Ex imo corde vos saluto ab Angelopoli usque ad mundi orbitam.
Angelopoli mense Aprili MMXXIII.

Tercer capítulo del Método ecléctico analógico de latín.

215). Sintaxis oracional. Aliquot homines aliquotque mulieres aetatem in litteris ducunt.
Julio Pimentel Álvarez.

216). Stoici nihil praeter virtutem in bonis ducebant. Cic. Fin. 3,3,10.

217). Verres cognoscebat, Verres iudicabat. Cic. Verr. 2, 2, 10, 26.

218). Caesar in Italiam magnis itineribus contendit duasque ibi legiones conscribit. Ces.
B.G. 1. 10. 3.
219). Homines caecos reddit et avaritia et audacia. Cic. Rosc. Am. 35, 101.

220). Etiam de sanctitate, de pietate adversus deos libros scripsit Epicurus. Cic. N.D. 1, 41,
115.

221). Principium sapientiae est timor Domini. Vulg. Prov. 9,10.

222). Felix qui potuit rerum cognoscere causas. Virg. Géorgicas. II, 490.

223). Rara temporum filicitate ubi sentire quae velis et quae sentias dicere licet. Tácito.
Historia, I, 1. Citado por M. Luis Mora: Ensayos, ideas y retratos. México, UNAM
(Biblioteca del Estudiante Universitario), Número 25. PP. 1ss.

224). Viator, non via est, sed tamen ambulando factum iter est). Antonio Machado. Versión
latina. Juvenal Cruz Vega.

225). Non quaestio de quantitate, sed humana dignitate est amor verus. Quapropter noli a te
foras quaerere, ubi te valde velle sentias. Imo vero, in interiore tuo responsum quaere, ut
aliquis vere te amet. Texto anónimo. Versión latina. Juvenal Cruz Vega.

226). Cielito lindo. Versión latina de Tarsicio Herrera Zapién.

Montibus ex perustis, caelulum bellum

Vidi scendentes

Duos nigros ocellos, caelulum bellum

Sese occulentes.
Ohime, ohime¡

Canta nec plora.

Quia dum cantat laetantur,

caelulum bellum, omnia corda (bis).

227). Cántico de San Juan Bautista. Recopilación del doctor Justino Cortés Castellanos.

Ut queant laxis
Resonare fibris
Mira gestorum
Famuli tuorum
Solve polluti
Labii reatum
Sancte Ioannes

228). Recapitulatio. Capitulum quintum decimum. Magister et discipuli. Coniugatio

verbalis aut personae verbi. Lingua Latina Per se illustrata. Hans Henning Orberg.
Pars prima, Familia Romana. Domus Latina, 2006. Num. 1-30, pp. 110-111.

Mārcus librum et tabulam et cēterās rēs ferēns Tusculum ambulat. Illīc est lūdus puerōrum.
Multī puerī māne in lūdum eunt.

Magister ludī est vir Graecus, cui nōmen est Diodōrus. Mārcus magistrum metuit, Diodōrus
enim magister sevērus est, quī discipulōs suōs virgā verberat; eō modō magister sevērus
discipulōs improbōs pūnīre solet. Discipulī sunt puerī quī in lūdum eunt. Mārcus et Quīntus
sunt duo discipulī. Aliī discipulī sunt Titus et Sextus.

Sextus, quī ante Mārcum et Titum ad lūdum advenit, prīmus lūdum intrat. Sextus sōlus est,
nam cēterī discipulī nōndum adsunt.

Magister intrāns Sextum sōlum in sellā sedentem videt. Sextus dē sellā surgēns magistrum
salūtat: "Salvē, magister!"
Magister: "Salvē, Sexte! Cōnsīde!

"Sextus in sellā cōnsīdit. Discipulus tacitus ante magistrum sedet.

Magister interrogat: "Cūr tū sōlus es, Sexte?"

"Ego sōlus sum, quod cēteri discipulī omnēs absunt" respondet Sextus.

Exclāmat magister: "Ō, discipulōs improbōs...!"

Sextus: "Num ego discipulus improbus sum?"

25 Magister: "Immō tū probus es discipulus, Sexte, at Mārcus et Quīntus et Titus improbi

sunt!"

Hic Titus ad lūdum advenit et iānuam pulsat ante quam intrat: discipulus nōn statim intrat,
sed prīmum iānuam pulsat; tum lūdum intrat et magistrum salūtat: "Salvē, magister!"

Magister: "Ō Tite! Sextus iam adest..."

Titus: "At Mārcus et Quīntus nōndum adsunt!"

Magister: "Tacē, puer! Claude iānuam et cōnsīde! Aperite librōs, puerī!"

Sextus statim librum suum aperit, sed Titus, qui librum nōn habet, "Ego" inquit "librum nōn
habeō."

Magister: "Quid? Sextus librum suum habet, tū librum tuum nōn habēs? Cūr librum nōn
habēs?"

Titus: "Librum nōn habeō, quod Mārcus meum librum habet."

Post Titum Mārcus ad lūdum advenit, neque is iānuam pulsat antequam intrat. Mārcus
statim intrat, nec magistrum salūtat.

229). Recapitulatio. Terminus diluvii. Epitome Historiae Sacrae. Lhomond. París,

1865, p. 6.
Deus immisit ventum vehementem, et sensim aquae imminutae sunt. Tandem, mense
undecimo postquam diluvium coeperat, Noemus aperuit fenestram arcae, et emisit corvum,
qui non est reversus. Deinde emisit columbam. Quum ea non invenisset locum ubi poneret
pedem, reversa est ad Noemum, qui extendit manum, et intulit eam in arcam. Columba
rursum emissa attulit in ore suo ramum olivae virentis, quo finis diluvii significabatur.

230). Recapitulatio. Noemus ex arca egreditur. Epitome Historiae Sacrae. Lhomond.

París, 1865, p. 6.

Noemus egressus est ex arca, postquam ibi inclusus fuerat per annum totum ipse et familia
eius. Eduxit secum aves ceteraque animantia.

Tum erexit altare, et obtulit sacrificium Domino. Deus dixit illi: Non delebo deinceps genus
hominum. Ponam arcum meum in nubibus, et erit signum foederis quod facio vobiscum.

Quum obduxero nubes coelo, arcus meus apparebit, et recordabor foederis mei, nec
unquam diluvium erit ad perdendum orbem terrarum.

231). Recapitulatio. Iniuria consulis Publii Claudii Pulchri. Campus neu. Gesamtkurs
Latein (Curso general de latín). Herausgegeben von Clement Utz und Andrea
Kammerer et alt. Ausgabe C Band 2. C.C. Buchner Verlag, Bamberg, 2019, p. 27.

Te, Pulcher, accusamus: Tu, qui es consul noster, signa deorum neglexisti. Quin tibi
voluntas deorum curae fuit? Num putavisti signa deorum sine poena rideri? Num didicisti
pullos sacros, quos alimus, bibere debere? Cur hanc iniuriam effecisti? Nunc vero iidem
dei, qui semper auxilio nobis venerunt, eaedem deae, quae nobis aderant, propter iniuriam
tuam a nobis se averterunt, rem Romanam deseruerunt, classi nostrae perniciei fuerunt. Hoc
proelium Poenis honori fuit.

Nobis autem lingua timore haeret. Etsi intra muros sumus, timere non desinimus. Timemus
enim eandem perniciem quam hostes ante multos annos nobis paraverunt. Tum Galli, qui
vestigia militis animadverterant, summo cum silentio eadem via Capitolium petiverunt qua
ille. Sed custodes arcis, anseres Iunonis sacri urbem servaverunt. Quis autem nunc urbem
servabit, postquam consul pietatem omnino neglexit?”

232). Sintaxis oracional. Cato litteras Graecas didicit. Cic. C.M. 8, 26.

233). Nunc, discipuli mei, litteras Latinas discitis, et postea litteras Graecas discetis. Dr.
Julio Pimentel Álvarez.

234). Carneades ab stoico Diogene dialecticam didicit. Cic. Acad. 2, 3.

235). Terra famam progenuit, pedibus celerem et pernicubus alis. Verg. Aen. 4, 180.

236). Male verum examinat omnis corruptus iudex. Hor. Sat. 2, 2, 8-9.

237). Exegi monumentum aere perennius regalique situ pyramidum altius. Hor. Od. 3, 30,
1-2.

238). Veni, vidi, vici. Suet. Caes. 37.

239). Angelus Domini per noctem aperuit ianuas carceris. Vulg. Act. 5, 19.

240). Carissimi amici, studentes et Latine loquentes, nunc autem discamus munera
grammaticalia.
Equidem, munera grammaticalia sive structurae grammaticales sive syntagmata orationis
haec sunt: Nucleus orationis, subiectum, praedicatum nominale; praedicatum verbale sive
obiectum directum sive complementum directum; complementum indirectum,
complementum circunstantiale, complementum adnominale vel determinativum; et
complementum invocativum, etiam appellatum subiectum appellativum vel subiectum
interpellatum et simpliciter vocativus.

Subiectum est structura, munus vel syntagma de quo oratione grammaticali praedicatur.

Praedicatum nominale est structura, munus vel syntagma quod de subiecto per verbum
cupulativum enuntiatur.

Complentum directum est structura, munus vel syntagma quod directe a nomine actionem
per verbum transitivum accipit.

Complementum indirectum est structura, munus vel syntagma quod indirecte per actionem
verbalem damnum vel utilitatem accipit.

Complementum circunstantiale est structura, munus vel syntagma quod in actione rem
ostendit.

Complementum adnominale vel determinativum est structura, munus vel syntagma quod
determinat vel distinguit de quo sive aliquis sive aliquid est.

Complementum invocativum, subiectum appellativum aut vocativum. Ista locutio non est
proprie structura grammaticalis, munus vel syntagma. In autem syntaxi moderna simpliciter
vocativus appellatur. Per definitionem dicimus: persona vel res personata cui se invocat.
Complementum invocativum appellatur, quando vocativus extra orationem invenitur. Sed
tamen subiectum appellativum aut interpellatum nominatur, quando vocativus intra
orationem invenitur, vel simpliciter ut iam supra dicimus, vocativus nuncupatur.

Nucleus orationis est structura, munus vel sintagma et fundamentum orationis

grammaticalis. Per sibi suam difinitionem dicitur ita: est verbum coniunctum vel positum in
forma personali. Et cum accidentibus grammaticalibus morfologiae verbalis coniungitur, id
est: persona, numerus, tempus, vox et modus.
241). Bonus nuntius. Vulg. 2 Rey. 18, 26-28. Citado por Salve. Aprender latín en la
tradición cristiana. Editorial Eunsa. Ediciones Universidad de Navarra. S. A. Pamplona,
2005, p. 50.

Vidit speculator hominem alterum currentem et vociferans in culmine ait: “Apparet mihi
homo currens solus”. Dixitque rex: “Et iste bonus est nuntius. (…) Vir bonus est et nuntium
portans bonum venit”. Clamans autem Achimaas dixit ad regem: “Salve!”, et adorans
regem, coram eo pronus in terram ait: “Benedictus Dominus Deus tuus, qui conclusit
homines qui levaverunt manus suas contra dominum meum”.

242). Recapitulatio. Capitulum sextum decimum. Tempestas. Verba deponentia activa.

Lingua Latina Per se illustrata. Hans Henning Orberg. Pars prima, Familia Romana.
Domus Latina, 2006. Num. 60-100, pp. 121-122.

60 Mēdus et Lydia ex Italiā proficīscentēs omnēs rēs suās sēcum ferunt: pauca vestīmenta,

paulum cibī nec multum pecūniae. Praetereā Lydia parvum librum fert, quem sub

vestīmentīs occultat.

65 Sōle oriente nāvis eōrum ē portū ēgreditur multīs hominibus spectantibus. Nāvis plēnīs

vēlīs altum petit. Aliae nāvēs eam sequuntur.

Mēdus in puppim ascendit. Lydia eum sequitur. Ex altā puppī sōlem orientem spectant. Iam

procul abest Ōstia, hominēs quī in portū sunt vix oculīs cernī possunt. 70 Mēdus montem

Albānum, quī prope vīllam Iūliī situs est, cernit et "Valē, Italia!" inquit, "Valēte montēs et

vallēs, campī silvaeque! Ego in terram eō multō pulchriōrem, in patriam meam Graeciam!"

Mēdus laetātur neque iam dominum suum sevērum verētur.75 Lydia collēs in quibus Rōma
sita est procul cernit et "Valē, Rōma!" inquit, "Nōn sine lacrimīs tē relinquō, nam tu altera

patria es mihi." Lydia vix lacrimās tenēre potest.

80 Mēdus faciem Lydiae intuētur et "Nōnne gaudēs" inquit, "mea Lydia, quod nōs simul in

patriam nostram redīmus?"

Lydia Mēdum intuēns "Gaudeō" inquit "quod mihi licet tēcum venīre, At nōn possum

laetāri quod omnēs amīcās meās Rōmānās relinquō. Sine lacrimīs Rōmā proficīscī nōn

possum." Dē oculīs Lydiae lacrimae lābuntur. 85

Mēdus eam complectitur et "Tergē oculōs!" inquit, "Ego, amīcus tuus, quī tē amō, tēcum

sum. In patriam nostram īmus, ubi multī amīcī nōs opperiuntur." Hīs verbīs Mēdus amīcam

suam tristem cōnsōlātur. 90

Paulō post nihil ā nāve cernitur praeter mare et caelum. Mēdus gubernātōrem interrogat:

"Quam in partem nāvigāmus?" Ille respondet: "In meridiem. Ecce sōl oriēns mihi ā sinistrā

est. Sōle duce nāvem gubernō. Bene nāvigāmus ventō secundō atque caelō serēnō." 95

Dum ille loquitur, Mēdus occidentem spectat et nūbēs ātrās procul suprā mare oriri videt;

simul mare tranquillum fit. "Nōn serēnum est caelum" inquit, "Ecce nūbēs ātrae..."

Gubernātor statim loquī dēsinit et nūbēs spectat; tum īoo vēla aspiciēns exclāmat: "Quid

(malum!) hoc est? Nūbēs ātrae ab occidente oriuntur et ventus simul cadit! Ō Neptūne!

Dēfende nōs ā tempestāte!" Nauta Neptūnum, deum maris, verētur.

243). Recapitulatio. Post bellum est ante bellum. Campus neu. Gesamtkurs Latein.
Herausgegeben von Clement Utz und Andrea Kammerer et alt. Ausgabe C Band 2. C.
C. Buchner Verlag, Bamberg, 2019, p. 28.

Quia Poeni magnam pecuniam solvere debebant, Romani putabant se potestatem eorum
tandem fregisse.

Mox autem Poeni eadem vitute Hispaniam occupabant, qua per viginti et quattuor annos
contra Romanos bellum gesserant. Dum in Hispania urbes novas condunt et oppida vetera
capiunt, imperium auxerunt. Era tibi Saguntum, urbs vetus, quam magni muri muniebant.
Quam Poeni temptare decreverunt, quamquam Saguntinos amicos Romanorum esse
noverunt.

Quod consilium Hannoni, auctori pacis, non placuit itaque cives monuit:,, Timeo magnam
perniciem re publicae, nisi Saguntinos temptare desinetis. Romani enim amicos suos suma
vi tegent et copias nostras petent. Bellum autem novum civitati nostrae perniciei erit.
Fidem, quam Romanis dedistis, servare debetis, si salus civium vobis curae est. Alioquin
Romani eadem pertinacia nobiscum pugnabunt qua antea.”

Senatores autem Poenorum consilium Hannonis neglexerunt.

244). Recapitulatio. Corruptio generis hominum. Epitome Historiae Sacrae. Lhomond.

París, 1865, p. 7.

Omnes gentes propagatae sunt a filiis Noemi. Semus incoluit Asiam; Chamus, Africam;
Iaphetus, Europam.

Poena diluvii non deterruit homines a vitiis; sed brevi facti sunt peiores quam prius.

Obliti sunt Dei creatoris; adorabant solem et lunam; non verebantur parentes; dicebant
mendacium; faciebant fraudem, furtum, homicidium; uno verbo, se contaminabant omnibus
flagitiis.
245). Recapitulatio. De campis dissertatio. Moderna methodus. Juanes Benignus, S. I.
Editorial Bedout, Medellín, Colombia, 1963, pp. 83-84.

In campis multos aspiciebamus agricolas. Ii assidui arabant. Machinas per fundos assidue
ducebant.

Ab agricola iterum quaero: - Quae instrumenta adhibetis cum aratis?

Hodie machinas ex ferro adhibemus. Antiqui agricolae aratra tantum cognoscebant. Cum
industria terras colebant, sed tamen non multa obtinebant. Ii etiam bestiis indigebant. Sic
opera imperfecta et dura antiquis agricolis fuit. Hodie vero nostrae machinae operam
reddunt perfectam et gratam.

Tamen agricolarum vita semper duritia plena fuit. Me multum et amicos Is delectabat dum
nos sua libenter docebat.

-Quae facere soletis un agris cum arva vestra colitis? Mihi certe placet et amicis meis de
agricultura scire.

Id magnum etiam tibi delectamentum praebet.

-Primum, respondet peritus vir, machinarum aratris agrum removemus. Terram enim
blandam invenire debemos; aliter neque aratrum bene intus penetrat neque triticum crescit.
In humida terra grana cito germinant et foris apparent. Sed in siccis arvis id non accidit.
Agricolis necessaria est pluvia. Ea campos rigat et aptam reddit terram.

-Ergo cupitis vitam vestram mutare?

-Non ita. Etiam nostra suam haber laetitiam ut tibia studium et opera delectamentum date.
Nonne? Bene sciebamus vitae nostrae duritiam et tamen libenter sumimus.

-Quae postea facitis?

-Potes observare agros.

Sane, assiduus agricola machinam tractabat et per blanda arva ducebant. Trictici grana ex
machinae capsa in agrum cadebant; aratrum terra grana operiebat.

-Postea cum triticum germinavit ex herbis sulcos mundamus; aliter calamus paucum crescit.
Malae herbae nimis trictico nocent. Cum calamus altus est tunc apparet spica. Denique
spicas, cum maturas esse putamus, laeti recolimus et in area machinis terimus et triticum a
palea separamus.

246). Recapitulatio. Tullius S. D. Terentiae suae. Cic. Fam. XIV, 20.

In Tusculanum non venturos putamus aut Nonis aut postridie. Ibi ut sint omnia parata.
Plures enim fortasse nobiscum erunt, et, ut arbitror diutius in commorabitur. Labrum si in
balineo non est, ut sit; item cetera quae sunt ad victum et ad valetudinem necessaria. Vale.
Kal. Octobr. De Venusino.

247). Recapitulatio. Nuncupatio magistro Iuvenali. Dr. Julio Pimentel Álvarez.

Dedicatoria personal en la presentación del Diccionario Latín-Español- Español-
Latín. Editorial Porrúa, México, 2006.

Carissime magister Iuvenalis, gratias maximas tibi ago ob tuam magnam erga me
benevolentiam. Benedicat tibi Dominus et custodiat te. Ostendat Dominus faciem suam tibi
et misereatur tui. Convertat Dominus vultum suum ad te et det tibi pacem. Iulius Pimentel
Álvarez Mense septembri anni 2006.

248). Sintaxis oracional. Philosophiae fontes aperiemus. Cic. Tusc. 1, 3, 6.

249). Tongilianus habet nasum: scio, non nego. Sed iam nil praeter nasum Tongilianus
habet. Mart. Epig. 12, 88.

250). Nihil est tam simile morti quam somnus. Cic. C. M. 22, 81.

251). Placidas viri deus obstruit aures. Verg. Aen. 4, 440.

252). Polemonem audiebant adsidue zeno et arcesilas. Cic. Acad. 1, 9, 35.

253). Di inmortales meas preces audiverunt. Cic. Pis. 19, 43.

254). Q. Catuli, clarissimi ac fortissimi viri, mentio vocem meam fletu debilitavit et
memtem dolore impedivit. Cic. Cael. 24, 60.

255). Cari discipuli, studentes et Latine loquentes, tempus autem sequendi phrases,
proverbia et sententias Latinas classicae traditionis est.

Incipiamus…

a). Homo sum, humani nihil a me alienum puto. Terencio Afer. Heautontimorumenos 77.
Citado por Miguel de Unamuno en el proemio a su obra “Sobre el sentimiento trágico de la
vida”.

b). Navita de ventis, de tauris narrat arator, enumerat miles vulnera, pastor oves. Propercio.
Elegiae. Lib. 2, 1.

c). Potius sero quam numquam. Tito Livio. Ab urbe condita. 4, 2, 11.

d). Graecia capta ferum victorem cepit et artes intulit agresti Latio. Quinto Horacio Flaco.
Ep. 2, 1, 156 ss.

e). Oculum pro oculo, dentem pro dentem. Vulg. Lv. 24, 17-21.

f). Hodie mihi, cras tibi. Vulg. Eclo. 38, 22.

g). Maxima puero debetur reverentia. Décimo Junio Juvenal. Sátira XIV, 47.

h). Orandum est ut sit mens sana in corpore sano. Décimo Junio Juvenal. Sátira X, 355.

i). Iam pridem, ex quo suffragia nulli uendimus, effudit curas; nam qui dabat olim
imperium, fasces, legiones, omnia, nunc se continet atque duas tantum res anxius optat,
panem et circenses. Décimo Junio Juvenal. Sátira X, 75-80.
j). Amicus certus in re incerta cernitur. Quinto Enio. Citado por Marco Tulio Cicerón en
De amicitia, 64.

k). Et Iesus proficiebat sapientia, aetate et gratia apud Deum et homines. Vulgata. Lc. 2,
52.

l). Usus est magister optimus. Cicerón. Pro Rabirio Postumo, 4.

m). De gratulatione et recognitione et maxima benevolentia feminae eminentis intellectus,

quae nihilo ab optimo viro superatur. Fuente. Guillermo Hernández Flores. Versión
latina de Juvenal Cruz Vega.

256). Jesucristo: rey, juez y Dios. Vulg. Ep. 3, 2. Citado por Salve. Aprender latín en la
tradición cristiana. Editorial Eunsa. Ediciones Universidad de Navarra. S. A. Pamplona,
2005, p. 62.

Dominus etiam noster ipse lesus Christus rex et iudex et Deus noster usque ad Passionis
diem servavit honorem pontificibus et sacerdotibus, quamvis illi nec timorem Dei nec
agnitionem Christi servassent. Nam cum leprosum emundasset, dixit illi: "Vade et monstra
te sacerdoti et offer donum".

257). Carta de Marco Tulio Cicerón a su amigo Ático. Ad Atticum, III, 5. 10 de abril
del año 58.

Terentia tibi et saepe et maximas agit gratias. Id est mihi Ego vivo miserrimus et maximo
dolore conficior. Ad te quid scribam nescio. Si enim es Romae, iam me assequi
gratissimum. Non potes; sin es in via, cum eris me assecutus, coram agemus quae erunt
agenda. Tantum te oro, ut quoniam me ipsum sem- per amasti, ut 2 eodem amore sis. Ego
enim idem in mei mea mihi, non me ipsum ademerunt. Cura ut valeas. Data IV Id. Apr.,3
Thuriis.
258). Recapitulatio. Capitulum septimum decimum. Numeri difficiles. Lingua Latina
Per se illustrata. Hans Henning Orberg. Pars prima, Familia Romana. Domus Latina,
2006. Num. 1-25, pp. 126-127.

In lūdō pueri numerōs et litterās discunt. Magister puerōs numerōs et litterās docet.

Magister puerōs multās rēs docēre potest, nam is multās rēs scit quās pueri nesciunt.

Magister est vir doctus. Pueri adhūc indoctī sunt. 5

Quī paulum aut nihil discere potest, stultus esse dīcitur. Quī discere nōn vult atque in lūdō

dormit, piger esse dīcitur. Discipulus quī nec stultus nec piger est, sed prūdēns atque

industrius, multās rēs ā magistrō discere potest. — 10

Magister Diodōrus recitāre dēsinit et puerōs aspicit, quī tacitī stant ante suam quisque

sellam; nēmō eōrum dormit. Magister discipulum quemque cōnsīdere iubet, primum

Sextum, deinde Titum, postrēmō Mārcum.

Magister: "Nunc tempus est numerōs discere. Prīmum dic numerōs ā decem ūsque ad

centum!" 15

Quisque puer manum tollit, primum Sextus, tum Titus, postrēmō Mārcus. Magister Titum

interrogat.

20 Titus: "Decem, ūndecim, duodecim, trēdecim, quattuordecim, quīndecim, sēdecim,

septendecim, duodēvīgintī, ūndēvīgintī, vīgintī, vīgintī ūnus, vīgintī duo..."

Hīc magister eum interpellat: "Necesse nōn est omnēs numerōs dīcere; ā vīgintī dīc

decimum quemque numerum tantum, Tite!"

25 Titus: "Vigintī, trīgintā, quadrāgintā, quīnquāgintā, sexāgintā, septuāgintā, octōgintā,

nōnāgintā, centum."

Magister: "Bene numerās, Tite. Iam tū, Sexte, dīc numerōs ā centum ad mīlle!"

Sextus: "Longum est tot numerōs dīcere!"

259). Recapitulatio. Iuramentum pueri. Campus neu. Gesamtkurs Latein.

Herausgegeben von Clement Utz und Andrea Kammerer et alt. Ausgabe C Band 2.

C.C. Buchner Verlag, Bamberg, 2019, p. 33.

Hamilcar pater Hannibalem ad aram Iovis adduxit. Ante aram constitit, primo tacuit, tum
dixit: „Vide, puer: Trans Siciliam insulam Italia iacet. Nisi Romani hostes tam acres essent,
nos felices essemus. Et ego felix essem; beatam tutamque vitam agere possem. Apertum est
me sine curis vivere velle. Sed Romani me e Sicilia pepulerunt. Itaque ii mihi odio sunt.
Tange hanc aram et iura!"

Quod pater his verbis odium Hannibalis auxerat, ille dextera aram tetigit et iuravit: „Di
immortales, hoc vobis iuro: Numquam in amicitia ero cum Romanis; ii mihi semper odio
erunt."

Tum ad patrem vertitur et haec verba addit: „O pater, ego nisi puer essem, non hic
manerem, sed in Italiam irem et cum Romanis pugnarem. Ibi Romani a me vincerentur,
patria autem nostra ab hoste liberaretur. A Romanis non iam rideremur. Statim cum
Romanis contendere cupio!"

260). Recapitulatio. Vocatio Abrahami. Epitome Historiae Sacrae. Lhomond. París,

1865, p. 7.
Quidam tamen sancti viri coluerunt veram religionem et virtutem, inter quos fuit
Abrahamus e genere Semi.

Deus fecit foedus cum illo his verbis: Exi e domo paterna, desere patriam, et pete regionem
quam daturus sum posteris tuis. Augebo te prolenumerosa; eris pater multarum gentium, ac
per te omnes orbis nationes erunt bonis cumulatae. Aspice coelum; dinumera stellas, si
potes; tua progenies eas aequabit numero.

261). Recapitulatio. De agro Romano. Moderna methodus. Juanes Benignus, S. I.

Editorial Bedout, Medellín, Colombia, 1963, pp. 88-89.

Antiqui romani fuerunt agricolæ. Eos agricultura multum delectabat. Terram tamen parum
fecundam inveniunt; sed ii multa peritia et constantia agros colunt atque frugiferos faciunt.

Primi romani pæne arva tantum colebant, nondum enim magna prata reperimus. Romani
aratra et valde imperfecta instrumenta adhi- bent. Ii tamen multum in agricultura proficiunt,
nam assidui campis operam dant. Romani terram per servos laborabant. Etiam hodie domini
vix se in fundis occupant. Ii arvorum triticum per operarios obtinent. Nonne prædiorum
dominos observasti? Aliquando laborare famulos vident dum ii multa cura operæ duritiam
portant.

Primi romani tamen cum servis sæpe agros colebant. Dura aratra tractabant, et sulcis tritici
grana mandabant. Agriculturæ satis studiosos invenimus. Idque semper sed tunc præsertim
necessarium fuit.

Romani etiam prata herbis seminant, sed campos frumento præ- sertim dant. Primum multi
viri parvos fundos possident ibique sibi et suæ familiæ agros serunt et assidue colunt.
Deinde, quia triticum ex aliis locis Roman ducunt, agriculturæ modum mutaverunt. Sic
prata ubique humidis herbis crescunt. Id etiam faciunt qui pauca cura egent.
Romanorum bella multum novo agriculturæ modo profuerunt sed nimis arvis nocuerunt.
Romani enim viros ad bellum præsertim ex campo sumere debuerunt; nam ii sani et robusti
propter agrorum ope- ram sunt. Etiam vitæ duritiam a pueris bene ducere sciunt. Itaque eos
aptos ad prælia habebant. Ergo omnino romano imperio necessarii fuerunt. Sic e suis
campis exire et in novas terras et provincias pervenire debuerunt.

Romani bella in multas imperii provincias ducebant. Itaque agricolæ diu extra suam
patriam et suos campos esse debebant. Sic cum bella finiverunt et iterum in agros
pervenerunt aliorum dominorum prædia inveniebant vel eos agricultura non delectabat,
nam præliorum modus antiquos agricolas omnino mutaverat.

-Legebatis sæpe antiquam historiam? - Nos diu de Roma audire cupiebamus. Magister
noster multa de romano imperio nos in schola docuerat.

262). Recapitulatio. Numa Pompilio y Numa Hostilio. Propercio. Citado por Fernando
Nieto Mesa en Aprende latín, Editorial Edere. Primera edición, México, 2003, p. 28.

Postea Numa Pompilius rex creatus est; qui bellum quidem nullum gessit, sed minus
civitati quam Romulus profuit. Nam et leges Romanis morésque constituit, qui
consuetudine proeliorum iam latrones ac semibarbari putabantur. Annum descripsit in
decem menses, prius sine aliqua computatione confusum; et infinita Romae sacra ac templa
constituit. Morbo decessit quadragesimo tertio imperii anno.

Huic successit Tullius Hostilius. Hic bella reparavit; Albanos vicit, qui ab urbe Roma
duodécimo milliario absunt. Veientes et Fidenates, quorum álii sexto milliario absunt ab
urbe Romana, alii octavo decimo; bello superavit; urbem ampliavit, adiecto Caelio monte.
Cum triginta duobus annis regnasset, fulmine ictus, cum domo sua arsit.

263). Recapitulatio. Prooemium ad philosophiam. Ricardo Riquelme Bravo. Logica et

Ontologia. Pontificium Seminarium Palafoxianum Angelopolitanum. Vol. I.
Angelopoli, Novembris 20, 1950, p. 3.
Definitio nominalis philosophiae. Philosophia, nomen formatum ex φιλεῖν et σοφία, idem
est ac amor seu studium sapientiae. Unde nominaliter definitur: scientia quae studet
sapientiae. Sapientia autem, apud veteres duo praesertim significabat: contemplationem
veritatis et studium bonae vitae seu prosecutionem verae beatitudis; quae diversitas adhuc
hodie permanent apud philosophos modernos. Diversa, ergo, est definitio nominalis
philosophiae pro diversitate acceptionis nominis. Pro aliquibus significat: scientia quae
intendit veram beatitudinem, quaerendo, disputando et recte vivendo. Haec dicit S.
Augustinus, fuit causa philosophandi (Sermo 150, 3,4). Ipsum desiderium sciendi, ut
motivum, vocari solet philosophia.

Ex hac permixtione, factum est ut ipsa notio philosophiae non fuerit eadem apud omnes
philosophos; opus, ergo, est ut definitione reali notio philosophiae ab omni obscuritate et
confusione purificetur.

264). Sintaxis oracional. Populi Romani imperum Rhenus finiebat. Caes. B. G. 4, 16, 3.

265). Ingentes parturit ira minas. Ov. Her. 12, 208.

266). Sphaeram Archimedes fecit. Cic. Tusc. 1, 25, 63.

267). Stellae circulos suos orbesque conficiunt celeritate mirabili. Cic. Rep. 6, 15, 15.

268). Hippias dixit: anulum meum, pallium, soccos, mea manu confeci. Cic. De or. 3, 32,
127.

269). Ibes maximam vim serpentium conficiunt. Cic. N. D. 1, 37, 101.

270). Sol cursus annuos conficit. Cic. N. D. 1, 31, 87.

271). C. Gracchus largitiones máximas fecit et effudit aerarium, verbis tamen defendebat
aerarium. Cis. Tusc. 3, 20, 48.

272). De aliquibus phrasibus Latinis ad novum annum precandum loquamur.

a). Annum novum tibi faustum adprecor.

b). Vobis adprecor omnia bona in proximum annum.

c). Annum novum tibi faustum ac felicem precor.

d). Gratulor tibi de fausto novo anno.

273). Blasfemia y desconocimiento. Vulg. Iud. Ep. 10-12. Citado por Salve. Aprender
latín en la tradición cristiana. Editorial Eunsa. Ediciones Universidad de Navarra. S. A.
Pamplona, 2005, p. 72.

Hii autem quaecumque quidem ignorant blasphemant. Quaecumque autem naturaliter,

tamquam muta animalia, norunt in his corrumpuntur. (…) Hii sunt in epulis suis maculae,
convivantes sine timore, semetipsos pascentes, nubes sine aqua quae a ventis
circumferuntur, arbores autumnales, infructuosae, bis mortuae, eradicatae.

274). Recapitulatio. Capitulum duodevicesimum. Litterae Latinae. Lingua Latina Per

se illustrata. Hans Henning Orberg. Pars prima, Familia Romana. Domus Latina,
2006. Num. 1-35, pp. 135-136.

Discipulī nōn modo numerōs, sed etiam litterās discunt. Parvī discipulī, ut Mārcus et Titus

et Sextus, litterās Latīnās discunt. Magnī discipulī litterās Graecās et linguam Graecam

discunt. Lingua Graeca difficilis est.

5 Ecce omnēs litterae Latīnae, quārum numerus est vīgintī trēs, ab A ūsque ad Z: A, B, C,

D, E, F, G, H, I, K, L, M, N, O, P, Q, R, S, T, V, X, Y,Z. Litterae sunt aut vōcālēs aut

cōnsonantēs: vōcālēs sunt A, E, I, O, V, y; cēterae sunt cōnsonantēs. (Etiam I et V

cōnsonantēs sunt in vocābulīs IAM, VEL, VOS, QVAM, cēt.) 10

Litterae Yet Z in vocābulīs Graecīs modo reperiuntur (ut in hōc vocābulō zephyrus, id est

nōmen ventī quī ab occidente flat). Yet Z igitur litterae rārae sunt in linguā Latīnā, in linguā

Graecā frequentēs. 15 K littera, quae frequēns est in linguā Graecā, littera Latīna rārissima

est, nam K in ūnō vocābulō Latīnō tantum reperitur, id est kalendae (itemque in

praenōmine Kaesō, quod praenomen Rōmānōrum rārissimum est).

Hoc vocābulum amīca quīnque litterās habet et trēs syllabās: a-mī-ca. Quaeque syllaba

vōcālem habet, 20 ergō numerus syllabārum et vōcālium īdem est. In primā et in postrēmā

syllabā huius vocābulī eadem vōcālis est: a. Vōcālis est littera quae per sē syllabam facere

potest, ut a syllabam prīmam facit in vocābulō amīca. Sine vōcālī syllaba fieri nōn potest.

25 Cōnsonāns per sē syllabam nōn facit, sed semper cum vōcālī in eādem syllabā iungitur.

In exemplō nostrō m cum ī iungitur in syllabā secundā mī, et c cum a in syllabā tertiā ca.

Cum syllabae iunguntur, vocābula fiunt. Cum vocābula coniunguntur, sententiae fīunt. 30

Ecce duae sententiae: Lingua in ōre inest et Lingua Latīna difficilis est. Vocābulum primum

utriusque sententiae idem est, sed hoc idem vocābulum duās rēs variās significat. Item varia

vocābula eandem rem vel eundem hominem significāre possunt, ut ōstium et iānuia,

dominus et erus (sed erus est vocābulum multō rārius quam dominus). 35
275). Recapitulatio. Poeni in culmine. Campus neu. Gesamtkurs Latein.

Herausgegeben von Clement Utz und Andrea Kammerer et alt. Ausgabe C Band 2.

C.C. Buchner Verlag, Bamberg, 2019, p. 35.

Agmen Poenorum postquam constitit, Hannibal orationem habuit: Milites! Nos omnes
eodem itinere, iisdem laboribus fessi’ sumus. Non periimus, sed superfuimus. Ne Galli
quidem insidiis nos vicerunt. Nunc bellum, quod iniimus, conficiemus. Vos nisi tam fortes
fuissetis, numquam usque ad hunc locum venissemus, sed perissemus. Ego certe sine vobis
hos labores subire neque voluissem neque potuissem. Romani autem si scirent nos cum
elephantis Alpes transisse, iam heri ad matres suas cucurrissent. Nisi dei immortales nobis
adfuissent, Romani nos ex Alpibus expulissent. Italiam non vidissemus, non
superfuissemus. Nunc autem Italiam conspicere iam potestis, campi aperti Italiae sub oculis
vestris sunt. Post unum aut duo proelia arx Italiae in potestate vestra erit! Omittite ergo
curas vestras!” Sic Hannibal animos militum confirmavit. Tum agmen processit.

276). Recapitulatio. Isaacus Nāscitur. Epitome Historiae Sacrae. Lhomond. París, 1865,
p. 8.

Abrāhāmus iam senuerat, et Sāra eius uxor erat sterilis. Quibus tamen Deus prōmīsit fīlium
ex eīs nāscitūrum. “Habēbis” inquit, “fīlium ex Sārā coniuge tuā.” Quod audiēns Sāra rīsit,
nec statim adhibuit fidem prōmissīs Deī, et idcircō reprehēnsa est ā Deō. Abrāhāmus autem
crēdidit Deō pollicentī. Et vērō, ūnō post annō, filius nātus est Abrāhāmō, quī vocāvit eum
Isaacum.

277). Recapitulatio. Marcus aegrotat. Moderna methodus. Juanes Benignus, S. I.

Editorial Bedout, Medellín, Colombia, pp. 91-92.

Nondum Marcus pervenit. Is plerumque primus adfuit; hodie tamen nimis sero est et
nondum venit. Fortasse negotium subito habuit vel in morbum incidit. Heri tamen bene se
habebat.
Itaque sponsam per telephonium interrogavi. Ego telephonii numerum bene sciebam nam
sæpe Marcum vocaveram. -Certe is heri noctu ægrotaverat. Nunc sumus in nosocomio.
Sanum et lætum vespere videramus et subito male se habere incepit. Vix dormire potuit.
Nunquam sic antea ægrotaverat.

Statim amicis nuntium communicavi.

-Venitis mecum in nosocomium?

-Nobis non modo placet visitare Marcum sed etiam nostrum officium est; ita dicunt amici.

Viam magnam pertransivimus et cito prope ædificium adfuimus. Ante nosocomium

pulchrum est viridarium. In id infirmi descendere possunt. Etiam in aliis nosocomiis
pulchra viridaria videramus. Undique in nosocomium viri et feminæ veniunt.

Pervenimus in officinam. Ibi puellam officiariam invenimus no- bisque Marci numerum
dedit. Post nos scalas vidimus; in tabulata ducebant. Etiam ascensorium habebamus. Hodie
in nosocomiis pæne neque sani viri in tabulata per scalas ascendunt.

Ascensorii porta se sponte aperuit vixque intus penetraveramus cum iam descendere
debuimus; cito enim nos ægroti in tabulatum duxerat.

Tabulatum invenimus amplum ac decorum. Pavimentum omnino mundum est. Ibi

collocaverant valetudinarium et sacellum. In valetu- dinario chirurgici ægros tractabant. Ex
tecto magna pendebat umbella. Infirmi locum ubi chirurgici secant illuminat. In muris
electricæ ampullæ adsunt, nam ibi in capsis instrumenta collocant. Ubique alba et pulchra
sed minime nota instrumenta videre potes.
Sacellum certe angustum invenio at decorum nec immundum. Intus pauci infirmi Deum
orabant. Nobiscum in ægroti cubiculum infirmarius intraverat.

278). Recapitulatio. Caritas in opere Apostolis Pauli. Vulg. 1ª Cor. 13, 1-13.

1. Si linguis hominum loquar et angelorum, caritatem autem non habeam, factus sum velut
aes sonans aut cymbalum tinniens.

2. Et si habuero prophetiam et noverim mysteria omnia et omnem scientiam, et si habuero

omnem fidem, ita ut montes transferam, caritatem autem non habuero, nihil sum.

3. Et si distribuero in cibos omnes facultates meas et si tradidero corpus meum, ut glorier,

caritatem autem non habuero, nihil prodest.

4. Caritas patiens est, benigna est caritas, non aemulatur, non agit superbe, non inflatur.

5. Non est ambitiosa, non quaerit, quae sua sunt, non irritatur, non cogitat malum.

6. Non gaudet super iniquitatem, congaudet autem veritati.

7. Omnia suffert, omnia credit, omnia sperat, omnia sustinet.

8. Caritas numquam excidit. Sive prophetiae, evacuabuntur; sive linguae, cessabunt; sive
scientia destretur.

9. Ex parte enim cognoscimus et ex parte prophetamus.

10. Cum autem venerit, quod perfectum est, evacuabitur, quod ex parte est.
11. Cum essem parvulus, loquebar ut parvulus, sapiebam ut parvulus, cogitabam ut
parvulus, quando factus sum vir, evacui, quae erant parvuli.

12. Videmus enim nunc per speculum in aenigmate, tunc autem facie ad faciem; nunc
cognosco ex parte, tunc autem cognoscam, sicut et cognitus sum.

13. Nunc autem manet fides, spes, caritas, tria haec; maior autem ex his est caritas.

279). Recapitulatio. Cenabis bene. Catulo Valerio. Carmina Catulli, XIII.

Cenabis bene, mi Fabulle, apud me

paucis, si tibi dei favent, diebus,
si tecum attuleris bonam, atque magnam
cenam, non sine candida puella,
et vino et sale et omnibus cachinnis.

Haec si, inquam attuleris, venuste noster,

cenabis bene; nam tui Catulli
plenus sacculus est aranearum.

sed contra accipies meros amores

seu quid suavius elegantiusve est;
nam unguentum dabo, quod meae puellae
donarunt Veneres Cupidinesque,
quod tu cum olfacies, Deos rogabis,
totum ut te faciant, Fabulle, nasum.

280). Sintaxis oracional. Ibi Orgetorigis filiam atque unum e filiis ceperunt. Caes. B. G. 1,
26, 4.

281). Senatum metus cepit. Liv. 23, 14, 8.

282). Terra feras cepit, volucres agitabilis aer. Ov. Met. 1, 75.

283). Pastor novum vehiculum argonautarum e monte conspexit. Cic. N. D. 2, 35, 89.

284). Oppianicus uxori suae poculum dedit. Postea Oppianicus veneno fratrem suum
necavit. Auria, fratis uxor, erat gravida veneno mulierem interfecit. Cic. Clu. 10, 30-31.

285). Dumnorix favebat et cupiebat Helvetiis. Caes. B. G. 1, 18, 8.

286). Audire cupio. Cupimus legere Ciceronis libros. Punire pueros non cupiunt magistri.
Senatores venire ad senatum cupiebant. Dr. Julio Pimentel Álvarez.

287). Aliquot cupiunt vitam mutare priorem. Lucrecio. 5, 169.

288). Nunc autem de vitae curriculo loquamur ad linguam Latinam exercitum.

Material de la Academia de Lenguas Clásicas Fray Alonso de la Veracruz.

Salve, magister Diodore. Salve, quoque magister Donate. Salvete, etiam vos, cari amici,
studentes et Latine loquentes. Linda Hypatia est nomen mihi. Graece, Latine atque
Hispanice pro pueribus disco in Academia Humanitatum Classicarum Frater Alonsius a
Veracruce. In Angelopoli habito. Duodeviginti annos nata sum, nuper eos complevi. Nam
dies natalis fuit mihi septimo die mensis Februarii.

Ab initio cum academiam perveni pater meus me duxit, denique studium humanitatum
classicarum delectare me coepit, et tamen hodierna die id mihi magnopere placet. Hodie
satis laetor, quoniam in ipsa schola humanitatum classicarum multi discipuli gaudentes
adsumus, ut puer cum novis calceis.

Maximas vobis gratias ago!

289). De pueris educandis consilia. Ex Sen. Ir. 2, 21,6.

Nihil magis facit pueros ineptos quam educativo mollis et blanda: ideo eorum animus
corruptus est, qui nimia indulgentia et licentia educati sunt.

Non resistet rebus adversis is, quem semper parentes secundaverunt, cuius lacrimas sollicita
semper mater abstersit, cui paedagogus indulgens datus est. Tenuis ante Omnia puerorum
victus sit, et non pretiosa vestis.

290). Recapitulatio. Capitulum undevicesimum. Maritus et uxor. Lingua Latina Per se

illustrata. Hans Henning Orberg. Pars prima, Familia Romana. Domus Latina, 2006.
Num. 20-45, pp. 146-147.

Mātrēs familiās Iūnōnem invocant, ea enim dea est mātrōnārum. Venerem et Cupīdinem

invocant amantēs, nam Venus et Cupīdō amōrem in cordibus hominum excitāre possunt.

Cupīdō enim est deus amōris, 20 et Venus, pulcherrima omnium deārum, dea amōris ac

pulchritūdinis est. Pulchritūdō Veneris ab omnibus laudātur.

Iūlius est bonus maritus quī uxōrem suam neque ūllam aliam feminam amat. Certē Iūlius

maritus melior quam Iuppiter est! 25 Item Aemilia bona uxor est quae marītum suum neque

ūllum alium virum amat. Certē

Aemilia uxor melior est quam Venus! Aemilia Iūlium 'virum optimum' appellat, Item Iūlius

uxōrem suam 'optimam omnium feminārum' vocat. 30

Iūlius et Aemilia sunt parentēs trium līberōrum: duōrum filiōrum et ūnīus fīliae. Līberī

adhūc parvī sunt. Mārcus octō annōs habet. Quīntus est puer septem annōrum. Iūlia quīnque
annōs habet. Quīntus nōn tantus est quantus Mārcus nec tam parvus quam Iulia. Quīntus

māior est quam Iūlia et minor quam Mārcus. 35 Māximus līberōrum est Mārcus, minima

est Iūlia.

Ante decem annōs Iūlius pater familiās nōn erat, tunc enim nec uxōrem nec līberōs habēbat.

Iūlius adulēscēns vīgintī duōrum annōrum erat. 40 Aemilia mātrōna nōn erat, sed virgō

septendecim annōrum, quae Rōmae apud parentēs suōs habitābat. Domus eōrum nōn procul

aberat ab aliā domō, in quā Iūlius cum parentibus suīs habitābat. Iūlius et Aemilia in eādem

urbe habitābant, nōn in eādem domō. 45

291). Recapitulatio. Hannibalis ante portas. Campus neu. Gesamtkurs Latein.

Herausgegeben von Clement Utz und Andrea Kammerer et alt. Ausgabe C Band 2.
C.C. Buchner Verlag, Bamberg, 2019, p. 37.

Apertum erat Hannibalem vicisse, magnam partem militum Romanorum perisse. Statim
urbs timore et clamore complebatur. Postremo senatores convenerunt. Iam ante curiam
matronae stabant, quia mortem suorum timebant. Mulieres singulos senatores rogaverunt,
ut hominibus auxilio venirent; primo ab iis petiverunt, ut eos milites, qui superfuerant,
servarent; tum oraverunt, ut mortes filiorum vel maritorum indicarentur.

Senatores autem mulieres monuerunt, ne desperarent: „Mulieres! Multos hostes iam

vicimus! Hostis nos nondum vicit!”

Quintus Fabius Maximus autem timebat, ne senatores matronis auxilium negarent. Itaque in
curia senatoribus imperavit, ut salu- tem communem curarent: „Meum officium est vos
monere; consulis est perniciem a re publica prohibere; virtutis nostrae est matronis miseris
adesse.” Tum postulavit, ut speculatores³ quaererent eos milites, quorum fortuna adhuc
ignota erat.
Iam magna pars Italiae Hannibalis erat; praeda ingens victoris erat: equi, viri, argentum.
Tum periculum erat, ne Roma quoque victoris esset. Sed postremo victoria non Poenorum,
sed Romanorum erat.

292). Recapitulatio. Deus Abrāhāmō imperat ut fīlium suum immolet. Epitome

Historiae Sacrae. Lhomond. París, 1865, p. 8.

Postquam Isaacus adolēvit, Deus temptāns fidem Abrāhamī, dīxit illī: “Abrāhāme, tolle
filium tuum ūnicum quem amās, et immolā eum mihi in monte quem ostendam tibi.”
Abrāhāmus nōn dubitāvit pārēre Deō iubentī: imposuit ligna Isaacō, ipse vērō portābat
ignem et gladium.

Cum iter facerent simul, Isaacus dīxit patrī: “Mī pater, ecce ligna et ignis; sed ubinam est
hostia immolanda?” Cui Abrāhāmus: “Deus” inquit, “sibi prōvidēbit hostiam, fīlī mī.”

293). Recapitulatio. Marcus aegrotat. Altera pars. Moderna methodus. Juanes

Benignus, S. I. Editorial Bedout, Medellín, Colombia, 1963, pp. 97-98.

Medici circumdabant lectum. Cito Maria, sic enim sponsa se ap. pellabat, eos vocaverat. Ii
in nosocomio iam diu medicinæ se dederant et suam operam ægrotis præbuerant.

Periti medici agrum attente observabant. Ego vehementer eos in-

terrogare cupivi. Infirmarius medicinam accepit et magna cura et studio

dedit ægroto. Cum bene infirmum periti medici tractaverant ac simul observaverant,
statuerunt inter se de Marci morbo consulere. Nos e cubiculo exivimus. Sponsa et filii etiam
nobiscum exierunt, nam medici suam sententiam sponte exponere cupiebant, nec coram
ægroti familia dicere solent. Medici igitur tantum in habitaculo cum infirmo remanent.
Filiae praesertim amare plorant. Eae enim vehementer Marcum amat sponsa amaras
lacrimas effundit nec ex me nec ex amicis solatium admittit. Magna tristitia eam afficit. Sic
vitam frequenter invenimus lacrimis plenam. Tamen eam tolerare de- bemus. Cum patientia
et in Deo fiducia mala et infortunia sustinere patienter et læte possumus. Multa enim
sacrificia nobis sæpe imponit vita.

Cum sententiam medici exposuerant ac inter se de Marci morbo consuluerant iterum in

cubiculum intravimus. Tunc ii liberis et sponsa dixerunt: -Certe, nunc periculum abest, sed
nostris præceptis, consiliis et remediis omnino ægrotus obedire debet. Aliter, periculum
iterum ei adesse potest Medicamenta Marco præcepimus. Nostris medicinis multum proficit
ægrotus isque modum in eis habet; et infirmario schedulam scriptam monstraverunt.

Medici nos salutaverunt et exierunt e cubiculo.

Ego me ad Marci lectum appropinquavi eumque diu aspexi. Vix me Marcus cognovit.
Prope se amicos habuit nec tamen verbum eis

Dixit. Is enim morbo captus se habebat. Ego filiis et sponsæ multum solatii præbui; nam
magnam fiduciam cum iis semper habueram.

Certe Marcus obedientia medicorum præceptis morbum superavit. Eumque iterum sanum
aspeximus. Apud Marcum sæpe fuimus et ei

Multa de morbo explicavimus. Tunc magnum gaudium eius familiam et amicos affecit.

294). Recapitulatio. Androclus et Leo. Fábula de Fedro. Citado por Fernando Nieto
Mesa en Aprende latín, Editorial Edere. Primera edición, México, 2003, p. 137.
In circo maximo amplissimum spectaculum bestiarum cum hominibus decertantium populo
dabatur. Multae ibi ferae, quarum inusitata forma erat, et ferocia; sed leonum immanitas
praecipue admirationi fuit, et praeter ceteros unius, qui vasta corporis mole, terrifico rugitu,
iubis fluctuantibus, animos oculosque omnium in se convertebat. Introductus erat inter
complures alios ad pugnandum cum belluis servus, cui nomen Androclus fuit. Hunc ille leo
ubi vidit procul, repente, quasi admirans, stetit; ac deinde sensim, atque placide, tamquam
noscitans, ad hominem accedit. Tum caudam more adulantium canum blande movet,
cruraque et manus prope iam exanimati metu leniter lingua demulcet. Inter illa tam atrocis
ferae blandimenta animum colligit Androclus, et oculos, quos prae timore averterat,
paulatim ad contuendum leonem refert. Tum vero, quasi mutua recognitione facta,
gratulabundos videres hominem et leonem. Re tam admirabili maximi clamores populi
excitantur; arcessitur a Caesare Androclus, et interrogatus cur ipsi uni ille atrocissimus
leonum pepercisset, rem mirificam narrat his verbis:

295). Sintaxis oracional. Otho adorabat vuigum, iaciebat oscura et omnia seviliter pro
dominatione faciebat. Tac. Hist. I. 36, 4.

296). Cicero dixit: in templo Telluris ieci fundamenta pacis. Cic. Phil. 1, 1, 1.

297). Oppidanorum omnis multitudo cum coniugibus ac liberis in arcem confugit, deinde in
deditionem venit. Liv. 32, 16, 16.

298). Nec nunc quidem vires desidero adulescentis non plus quam adulescens tauri aut
elephanti desiderabam. Cic. C. M. 9, 27.

299). Odi et amo. Quare id faciam, fortasse requires. Nescio: sed fieri sentio et excrucior.
Carmina Catulli LXXXVI.
300). Notiones essentiales declinationis Latinae. Material de la Academia de Lenguas
Clásicas Fray Alonso de la Veracruz.

Cari discipuli, iam integra declinatio triplici parte constat:

Prior pars: de recta usurpatione dictionis seu etymologia.

Alia pars: de morfologiae recto usu.

Tertia pars: de recta usurpatione syntaxis ac dialecticae.

Incipiamus…

Prior pars. Declinatio secundum sibi etymologiam sequentia modo definitur. Declinatio est
dictionis nominalis expressio, ostendens casum, genus et numerum.

Alio modo sursum deorsum nomen, pronomen, participium vel adiectivum collocare
debetur, ut statim videtur:

Prima declinatio singularis.

Nom. Insula

Gen. Insuale

Dat. Insulae

Acus. Insulam

Voc. Insula

Abl. Insula

Prima declinatio pluralis.

Nom. Insulae

Gen. Insualarum

Dat. Insulis

Acus. Insulas

Voc. Insulae

Abl. Insulis

Alia pars. Declinatio secundum morfologiam ita definitur. Declinatio est integratio
accidentium grammaticalium morfologiae nominalis, exprimendo casum, genus et
numerum cuisque vocabuli. Verbi gratia:

Tertia declinatio singularis.

Nom. Declinatio

Gen. Declinationis

Dat. Declinationi

Acus. Declinationem

Voc. Declinatio

Abl. Declinatione

Terta declinatio pluralis.

Nom. Declinationes

Gen. Declinationum

Dat. Declinationibus

Acus. Declinationes
Voc. Declinationes

Abl. Declinationibus

Tertia pars. Declinatio secundum syntaxim ac dialecticam definitur sic:

Declinatio, quam dictio nominalis complectitur, est inflexio, ceteris orationis elementis
inter se usurpationem et munus demonstrans. Verbi gratia:

a). Consideratio de adulescentulis. Petronio Árbitro. Satyricón 15, 4.

Et ideo ego adulescentulos existimo in scholis stultissimos fieri, quia nihil ex his, quae in
usu habemus, aut audiunt aut vident, sed piratas cum catenis in litore stantes, sed tyrannos
edicta scribentes, quibus imperent filiis ut patrum suorum capita.

b). Diodorus Domino Iulio salutem dicit. Citado por Hans Henning Orberg, en Lingua
Latina per se illustrata. Domus Latina, 1991, p. 180. Versión latina de Juvenal Cruz
Vega.

Diodorus Iulio salutem dicit.

Discipulus improbus atque piger est tuus Marcus filius. Male recitat, foede et prave scribit,
computare nullo modo potest, neque umquam recte respondet cum eum interrogavi. Filium
tuum nihil docere possum quia ipse nihil discere vult. Nemo magister peiorem discipulum
umquam docuit. Vale. Scribebam Tusculi Kalendis Iuniis. Hic dies me monet de pecunia
quam mihi debes. Quare Marcus hodie mercedem secum non tulit? Merces numquam mihi
traditur ad diem. Iterum vale.

301). De inscriptionibus Latinis loquamur. Material de la Academia de Lenguas

Clásicas Fray Alonso de la Veracruz.
Primo loco definamus inscriptionem:

Inscriptio est caelatum scriptum in aliqua superfie dura aut semidura. Alio modo: Inscriptio
Latine, Graece, Hispanice, epigraphe appellatur titulus, qui templis, columnas, statuis,
sepulchris, aut alibi inscribi solet.

Secundo loco aliqua exempla ponamus:

a). Ex discipulis meis solus Marheineke me intellexit. At ipse perpera.

b). Asinus asino fricat.

c). Cave canem.

d). Minotaurus in Labyrinto habitat.

e). Carpe diem. Quinto Horacio Flaco.

f). Ego sum ostium; per me, si quis introierit, salvabitur et ingredietur et egredietur et
pascua inveniet. Fuente. Jn. 10, 9.
g). Porta hace aperta erit peccatoribus penitentiam agentibus. Fuente. Convento
Franciscano de San Gabriel, Cholula, Puebla, a un costado del Zócalo de la ciudad de
San Pedro Cholula.
h). Quae mihi fuērunt lucra haec arbitrātus sum propter Christum detrimenta. Existĭmo
omnia detrimentum esse propter eminentem scientiam Jesu Christi. Ad Philippes. Fuente.
Iglesia de la Concordia ubicada entre las calles 3 sur y 9 poniente en el Centro
Histórico de la Ciudad de Puebla.
i). Indivisa manent. Lema del Colegio Benavente.
j). Sapientiae dilectione augebitur nos. Lema de la Universidad de las Américas.
k). Labor omnia vincit. Lema de la Universidad Anáhuac.
l). Quod natura non dat Salmantica non praestat. Lema de la Universidad de Salamanca.
m). Qui bibit, dormit; qui dormit, non peccat; qui non peccat, Sanctus est.
n). Alma Mexicanensis Universitas Manu Regia Condita.
302). Notatio selecta de Orthographia. M. F.Q. Institutio oratoria, I, 7. 1.

Vox Latina “orthographia” sequentibus Graecis dictionibus componitur: ὀρθός et γραφία. In

primis. Adiectivum Graecum ὀρθός-ή-όν in Latinum significat: rectus, severus, iustus,
directus, aequus. Secundo loco. Nomen vel substantivum γραφία-ας-ἡ, quae in Latinum
vertitur: scriptura seu alphabetus seu abecedarium.

Eam disciplinam ita definimus: Orthographia est ea pars grammaticae, quae de recto modo
scribendi linguae dictiones tractat. Alio modo: Orthographia est pars grammaticae, quae
nobis artem scribendi rectitudinem litterarum ostendit.

Ad casum Marcus Fabius Quintilianus scripsit: “Quod Graeci ὀρθογραφίαν vocant, nos
recte scribendi scientiam nominemus, cuius ars non in hoc posita est, ut noverimus, quibus
quaeque syllaba litteris constet (nam id quidem infra grammatici officium est), sed totam,
ut mea fert opinio, subtilitatem in dubiis habet.

303). Essentialibus orationibus Ecclesiae Latinae studeamus. Recopilación del doctor

Justino Cortés Castellanos.

a). Ave Maria gratia plena

Dominus tecum

Benedicta tu in mulieribus

Et benedictus fructus ventris tui Iesus.

Sancta Maria mater dei

Ora pro nobis peccatoribus

Nunc et in hora mortis nostrae.

Amen.
b). Salve Regina.

Salve, Regina,

mater misericordiae;

vita dulcedo et spes nostra salve.

Ad te clamamus exsules filii Hevae.

Ad te suspiramus gementes et flentes

in hac lacrimarum valle.

Eia ergo, advocata nostra,

illos tuos misericordes oculos

ad nos converte.

Et Iesum, benedictum fructum ventris tui,

nobis, post hoc exsilium ostende.

O clemens, o pia, o dulcis Virgo Maria.

c). Pater noster.

Pater noster, qui es in caelis,

Sanctificetur nomen tuum;

Adveniat regnum tuum;

Fiat voluntas tua,

Sicut in caelo et in terra;

Panem nostrum quotidianum da nobis hodie;

Et dimitte nobis debita nostra,

Sicut et nos dimittimus debitoribus nostris;

Et ne nos inducas in tentationem;

Sed libera nos a malo.

304). In symbolo fidei et spei. Hieronymus: Contra Iohannem hierosolymitanum, c. 28.

In symbolo fidei et spei, quod ab Apostolis traditum, nos scribitur in charta et atramento,
sed in tabulis cordis carnalibus; post conffesionem Trinitatis et unitatem ecclesiae, omne
christiani dogmatis sacramentum carnis resurrectione concluditur.

Citado por Sigfrido Huber en Los Padres Apostólicos, Versión crítica del original
griego con introducciones y notas. Ediciones Desclée. Buenos Aires 1949, p.41.

305). Ecce fragmentum Latine de amore. Carlos Díaz Hernández. Versión latina de
Juvenal Cruz Vega.

Insensibilisque ferreus esses homo si te non amare iustitiam.

Sine ullo corde intellectus crudelis.

Nisi benignitas tua vehementer amet hypocrita est.

Amore frequenti superstitionem insanam separaberis a fide.

Intolerantior subjectis si officium vacuum et solutum facis amoris.

Sine magno amore sine benevolentia cultura animi ex longinquo alienigena movetur.

Privatus amore ordo perturbationem conducit.

Intelligentia est acies mentis tamen absque amore infestis oculis omnium conspici malles.

306). De pueris educandis consilia. Altera pars. Ex Quint. Inst. 1, 2, 6-7.

Mollis educatio, quam indulgentiam vocant, animum et corpus frangit. Quid non optabit
adultus qui nunc in purpuris iacet?

Nondum illi pueri prima verba exprimunt, et iam coquum cognoscunt, iam cibos delicatos
exigunt.

In lecticis crescunt: si terram attigunt, manus servorum utriumque eos sustinet. Nec mirum
est, si quid licentius dicunt; nam saepe ex adultis audiunt.

307). Reconocimiento al doctor Tarsicio Herrera Zapién. Homenaje a su obra en la

Academia de Lenguas Clásicas Fray Alonso de la Veracruz. Octubre, 2013.

Salve, doctor Tarsici Herrera Zapien. Bonus tibi vesper, magister Porfiri Tepox Cuatlayotl.
Salvete, etiam vos, carissimi parentes familias, cari professores, amici, discipuli, studentes
et Latine loquentes, qui attente nos audiunt in Aula Magna eiusdem scholae humanitatum
classicarum.

Hodie satis laetor, quoniam in ipsa academia salvi adsumus. Et ideo doctorem Tarsicium
Herrera Zapien libenter salutamus atque recipimus.

Seminarium latinitatis atque classicarum humanitatum nomen doctoris Tarsicii Herrera

Zapien praeferit. Igitur nostrum seminarium Latinae collocutionis Doctor Tarsicius Herrera
Zapien factum est ut Latinam linguam diserte loquamur, sed etiam per sapientiam doctoris
Tarsicii melius stilisticam et moderationem in lingua latina habere possimus.

Carissime doctor Tarsici Herrera, magistris ut tibi me retuli cum in Latinum aperte
praeteritis annis dixeram: “discipulum esse magistro similem oportet”.

Cari discipuli mei, omnia haec dixi ut omnes studentes eiusdem academiae et omnium
universitatum Angelopolis atque nostrae entitatis linguam Hispanicam melius loquantur et
recte atque ornate eam scribant, et isto modo optimos Mexici humanistas fieri possint.
Maximas gratias, venuste noster doctor Tarsici Herrera Zapien, ista domus litterarum est
tibi, hic et nunc in Academia Humanitatum Classicarum Frater Alonsius a Veracruce
personaliter iterum te saluto ex imo corde ad nominem scholae nostrae ac discipulorum. Et
maximas quoque vobis gratias ago, cari studentes, ego enim eos vespere feliciores aspicio.

Denuo vehementer tibi gratulor, et etiam vobis, cari audientes. Et postremo doctori Tarsicio
Herrera Zapien et Carolinae pulcherrimae suae uxori ante academiam plausum fortem
postulo.

Maximas vobis gratias!

308). Recapitulatio. Capitulum vicesimum. Parentes. Lingua Latina Per se illustrata.

Hans Henning Orberg. Pars prima, Familia Romana. Domus Latina, 2006. Num. 1-25,
pp. 154-155.

Puerī parvulī quī nōndum fari possunt īnfantēs dīcuntur. Parvulus īnfans in cūnīs cubāre

solet. Cūnae sunt lectulus īnfantis. Īnfans multās hōrās dormit nōn sōlum nocte, sed etiam

diē; nam longus somnus īnfantī tam necessārius est quam cibus. 5 Īnfans neque somnō

neque cibō carēre potest. Quōmodo īnfans, quī farī nōn potest, cibum postulat? Infans quī

cibō caret magnā vōce vāgit. Ita parvulus īnfans cibum postulat. Tum māter accurrit atque

īnfantem ad pectus suum appōnit. Īnfans lac mātris bibit. Parvulus īnfans, cui dentēs nūllī

sunt, nōn pāne, sed lacte vīvit. 10

Sī māter Infantem suum ipsa alere nōn potest sīve nōn vult, Infans ab aliā muliere alitur,

quae eī in loco mātris est. Mulier quae aliēnum īnfantem alit nūtrix vocātur. Multī īnfantēs

Rōmānī nōn ā mātribus suīs, sed ā nūtrīcibus aluntur. Multae mātrēs īnfantēs suōs ipsae

alere nōlunt. 15
Ante quīnque annōs Iulia parvula īnfans erat. Tunc īnfantem in cūnīs habēbat Aemilia.

Nunc ea parvulō īnfante caret: cūnae vacuae sunt. 20

Sed post paucōs mēnsēs novus īnfans in cūnīs erit.

Aemilia rūrsus parvulum īnfantem habēbit neque cūnae vacuae erunt. Tum Iūlius et Aemilia

quattuor līberōs habēbunt. Aemilia laeta cūnās movēbit et parvā vōce cantābit: "Lalla". 25

Pater īnfantem suum in manibus portābit eumque nōn minus amābit quam māter. Pater et

māter īnfantem suum aequē amābunt.

309). Recapitulatio. Quondam studiosus, ut hostia bellorum punicorum. Campus neu.

Gesamtkurs Latein. Herausgegeben von Clement Utz und Andrea Kammerer et alt.
Ausgabe C Band 2. C.C. Buchner Verlag, Bamberg, 2019, p. 38.

Romani diu urbem hostium capere studuerant. Profecto urbem cepissent, nisi Archimedes
eam summo ingenio defendisset: Ille enim vir sapiens, qui multas res novas iam creaverat,
tum quoque miras machinas belli invenerat. Archimedes studebat, ut classis hostium
deleretur. - Itaque specula ingentia invenit, quae lucem solis in vela classis miserunt; nam
viderat lucem, quae e speculo veniebat, tam fortem esse quam ignem. Certe Romani, nisi
copiis ingentibus urbem temptavissent, Syracusas capere non potuissent.

Postremo Romani etiam portas villae, quae Archimedis erat, vi aperuerunt. Miles Romanus,
qui praedam capere cupivit, villam intravit virumque sapientem invenit, dum circulos in
arena scribit. Ille scribere non desiit, oculos a circulis non movit militemque monuit: “Noli
turbare circulos meos!” Sed miles saevus gladio acri eum interfecit.

310). Recapitulatio. Angelus Deī clāmat ut Abrāhāmus contineat manum suam.

Epitome Historiae Sacrae. Lhomond. París, 1865, p. 9.
Ubi pervēnērunt ambō in locum dēsignātum, Abrāhāmus exstrūxit āram, disposuit ligna,
alligāvit Isaacum super struem lignōrum, deinde arripuit gladium.

Tum angelus clāmāvit dē caelō: "Abrāhāme, continē manum tuam, nē noceās puerō. Iam
fidēs tua mihi perspecta est, cum non peperceris filiō tuō ūnicō; et ego favēbō tibi:
remūnerābō splendidē fidem tuam." Abrāhāmus respexit, et vīdit arietem haerentem
cornibus inter veprēs, quem immolāvit locō filiī.

311). Recapitulatio. Romanorum prandia. Moderna methodus. Juanes Benignus, S. I.

Editorial Bedout, Medellín, Colombia, 1963, pp. 104-105.

Romani nimis dediti epulis fuerunt. Ii familiam vel amicos invi- tabant et convivia gratis
epulis plena parabant. De iis multa legeramus in historiæ romanæ libris. Quis nostrum non
tabulam de romanorum conviviis aliquando vidit?

Ibi convivæ sedent; servi assidue atque decore eis ministrant dum dominus et invitati læti
blandos et bene paratos cibos manducant.

Antiqui romani certe vitam duram nec gratam duxerant; ii enim farinam ex tritico
comedebant. Feminæ domi mane parabant eamque in furno coquebant. Sed postea
præsertim sub imperio nimis epularum studiosos romanos invenimus.

Servi triclinium iam antea paraverant. Ibi adsunt lecti nam convivæ dum manducant
commode discumbunt. Pulchræ tabulæ, fortasse Athenis eductæ, ubique magnam aulam
ornant. Etiam lucernas sub tecto vel in muris collocatas aspicere potestis. Eæ triclinium
illuminant nobisque id valde lætum ac decorum ostendunt. Quis vestrum de romanorum
modo non aliquando audivit?

Ii mensas habent omnino mundas nam servi ante prandium eas sæpe mundare debent;
romani enim non mantellis mensas operiunt et ornant, at certe semper mappulas adhibent.
In eis post prandium con- vivæ domum dona portant.
Romani vix furculam usurpabant nam cocus ante convivium cibos in culina secuerat cultro.
Quæ ex iis antea in historiæ romanæ libris legeratis? Certe gratum nobis est romanum
modum in eorum prandiis cognoscere.

Ii mane mature surgebant et cum ientaculum domi sumpserant officiis et negotiis se dabant.
Vespere vero simul cum familia prandium in triclinio manducant. Dominus in lecto,
fortasse ex argento facto, discumbit; circa eum sponsa, filii et convivæ adsunt.

Post prandium multi romani ludis, balneis et aliis operam dant. Sed operarii mane et
vespere domi et in campis assidue laborant.

Cum domum domini noctu pervenerant cenam paratam accipiebant. Mature in lectum se
recipiebant.

Iam nos de romano vitæ modo multa audiveramus et vobiscum a pueris in scholis
studueramus. At antiquos romanorum libros iterum legere valde nobis placet.

312). Recapitulatio. Passer meae puellae. Poeta Catulo Valerio. Carmina III.

Lugete, o Veneres Cupidinesque

et quantum est hominum venustiorum!
Passer mortuus est meae puellae,
passer, deliciae meae puellae,
quem plus illa oculis suis amabat;

nam mellitus erat suamque norat

ipsam tam bene quam puella matrem,
nec sese a gremio illius movebat,
sed circumsiliens modo huc modo illuc
ad solam dominam usque pipiabat.

Qui nunc it per iter tenebricosum

illuc unde negant redire quemquam.
At vobis male sit, malae tenebrae
Orci, quae omnia bella devoratis:

tam bellum mihi passerem abstulistis.

O factum male! O miselle passer!
Tua nunc opera meae puellae
flendo turgiduli rubent ocelli!

313). De Latina collocutione. Latini dialogi. Salvete, cari amici! Apuntes del doctor
Tarsicio Herrera Zapién. Curso de conversación latina, dictado en la Academia de
Lenguas Clásicas Fray Alonso de la Veracruz. Primera parte. Junio, 2015.

Studens Antonius colloquitur cum amico Braulio.

Legamus, repetamus et memoria teneamus eorum colloquia.

Pronuntiabimus ad libitum: sive italice, sive classice, sive Hispánice, sive Latinoamericano
more.

1). Dialogus. Salutationes.

A: Quomodo vales, amice?

B: Feliciter. Quáliter tu?

A: Mediocriter, ut vides.

B: Quomodo valent pater et mater tua

A: Eos felices video.

B: Gaudeo quod vos salvi estis.

A: Vale, amice. Parentes pro me saluta.

B: Tu etiam vale.
RHYTHMUS

A: Bona tibi dies!

B: Bona tibi sit!

A: Proxima sit melior.

A: Spero Semper sic.

2). Dialogus II. Ex Europa in Americam

A: Salve, amice. Quanam ex natione venis?

B: Ego venio ex Hispania Esne tu Mexicanus?

A: Equidem! Feliciter apud nos maneas.

B: Grates ago tibi. Quod curriculum sequeris?

A: Ego studeo classicis Litteris. Quod tu sequeris?

B: Ego studeo classicae philologiae in universitate Salmanticensi.

A: Forsan quod Mexicus non det, Salmantica docebit.

B: Faciam quod possim; faciant maiora potentes.

RHYTHMUS

A: Venisne ex Europa?

B: Venio ex Salmantica

A: Quid nobis ostendes?

B: Lectiones classicas

3). Dialogus III. Amicorum libri.

A: Qui liber hic est?

B: Ciceronis De amicitia.

A: Illum mihi praebe, si vis.

B: Libenter praebeam.

A: Politissimus es.

B: Tibi libenter servio.

A: Tum erravi cum dixi te superbum esse.

B: At ego nihil mali feci.

A: Vera certe dicis.

B: Grates ago tibi, amice.

RHYTMUS

A: Cur habes tot libros?

B: Dives socius est.

A: Cur id bonum tibi?

B: Peto ut libros det.

4). Dialogus IV scis quod memoras

A: lam amplius latine loqueris.

B: Tantum habeo principia.

A: Debes pergere in loquendo.

B: Sed loqui incipere nescio.

A: Patientiam habe. Praxis hoc te docebit.

B: Vocabula mihi desunt.

A: Debes verba memoria tenere.

B: Timeo errare dum loquor.

A: Tum impelle teipsum ad loquendum.

B: Sapis. Non amplius risus timebo.

RHYTHMUS

A: Tantum scis quod memoras

B: At quomodo id fit?

A: Repete constanter.

B: Qui repetit, scit!