Wydział Elektroniki Mikrosystemów i Fotoniki

Technika światłowodowa
Wprowadzenie

Sergiusz Patela
M-11, p. 141
konsultacje:
pn. czw. 11-13
 Wydział Elektroniki Mikrosystemów i Fotoniki

Sprawy organizacyjne

• Kurs kończy się kolokwium na ostatnim wykładzie

• Kurs jest wspierany e-portalem: materiały i testy

• Na wykładzie będzie sprawdzana obecność i będą prowadzone

kartkówki. Obie aktywności będą realizowane z pomocą e-portalu.

• Ocena końcowa na podstawie testu końcowego, aktywności na

portalu i obecności.
 Wydział Elektroniki Mikrosystemów i Fotoniki

Sprawy organizacyjne

Sprawdzanie obecności i kartkówki będą wykorzystywać aplikacje

mobilną Moodle lub mobilny dostęp do eportalu. W związku z tym
proszę zainstalować aplikację mobilną Moodle oraz sprawdzić mobilny
dostęp do eportal.pwr.edu.pl
74f084
 Wydział Elektroniki Mikrosystemów i Fotoniki

Plan wykładu
1. Światłowód jako popularny, ogólnie dostępny i pożądany nośnik
informacji
2. Światłowód, optoelektronika i schemat łącza telekomunikacyjnego
3. Budowa światłowodu i podstawowe cechy transmisji
światłowodowej
4. Definicja modu światłowodowego
5. Klasyfikacja światłowodów
6. Nietelekomunikacyjne zastosowania światłowodów
7. Zalety (i wady) włókien światłowodowych
8. Krótka historia światłowodów i fotoniki
9. Charakteryzacja światłowodów - jednostki
 Wydział Elektroniki Mikrosystemów i Fotoniki

Całkowita długość światłowodów na świecie

2012
W roku 2012, 40 lat po
odkryciu światłowodu, na
świecie zainstalowano
ponad 1,6 mld km
światłowodów.
Ta długość przekracza
odległość Ziemia – Saturn
(1,3 mld km, lub 1,3 godzin
świetlnych)

4
24
 Wydział Elektroniki Mikrosystemów i Fotoniki

Całkowita długość światłowodów na świecie 2017

 Wydział Elektroniki Mikrosystemów i Fotoniki

Polska 2013

W r. 2013 w Polsce powstało 7.1 tys. km nowych sieci

światłowodowych (w sieciach telekomunikacyjnych i
dotępowych).

Można szacować, że zainstalowano ok. 50 tys. km nowych

światłowodów. – ok. 150 km dziennie.

http://www.egospodarka.pl/114295,Swiatlowody-coraz-szerzej-dostepne,1,38,1.html
 Wydział Elektroniki Mikrosystemów i Fotoniki

Schemat systemu komunikacyjnego

Nadajnik

Kanał
komunikacyjny

Odbiornik
 Schemat komunikacyjnego systemu
światłowodowego
Nadajnik

Zasilacz źródła

LED lub LD
Wejście

Złączki Kable światłowodowe

Odbiornik

Przedwzmacn.
Układ decyzyj.

Fotodioda
10
Wyjście
28
 Wydział Elektroniki Mikrosystemów i Fotoniki

Współczynnik załamania

c [m / s ]
n=
v [m / s ]

• c – szybkość światła w próżni

• v – szybkość światła w ośrodku

7
24
 Wydział Elektroniki Mikrosystemów i Fotoniki

Schemat włókna światłowodowego

Rdzeń Płaszcz Pokrycie /

Pokrycie pierwotne /
nrdzeń > npłaszcz Bufor

Całkowite
wewnętrzne
odbicie

8
24
 Wydział Elektroniki Mikrosystemów i Fotoniki

Kartkówka, przykład

1. Zakładając, że współczynnik załamania szkła to 1,5 proszę obliczyć,

w jakim czasie impuls światła pokona światłowodem 1 km. Wynik
podać w mikrosekundach, nie wpisywać jednostek. Szybkość światła
w próżni to ok. 3 x 10E8 m/s

2. W jakim czasie sygnał w światłowodzie szklanym pokona odległość

Wrocław – Warszawa (zakładamy 300 km światłowodów). Wynik
podać w milisekundach, nie wpisywać jednostek
 Wydział Elektroniki Mikrosystemów i Fotoniki

Podstawowe cechy transmisji

światłowodowej
• Szybkość transmisji
Nośnikiem informacji jest światło – fala elektromagnetyczna o
częstotliwości 3x1014Hz. Pojemność kanału transmisji można zwielokrotnić
przesyłając jednym światłowodem fale o różnych „kolorach”.

• Zasięg transmisji
Bardzo małe tłumienie szkła krzemionkowego i całkowite wewnętrzne
odbicie na granicy rdzenia umożliwiają transmisję bez regeneracji na
znaczne odległości.

• Mody światłowodu.
Wiele właściwości światłowodu, w tym pojęcie modu, można wyjaśnić
tylko uwzględniając fakt, że światło to fala elektromagnetyczna
rozchodząca się w falowodzie o małych wymiarach poprzecznych.
 Wydział Elektroniki Mikrosystemów i Fotoniki

Definicja modu

Mod – w falowodzie lub rezonatorze modem nazywamy jedną z

dopuszczalnych struktur pola elektromagnetycznego. Dopuszczalne
struktury pola możemy obliczyć korzystając z równań Maxwella i
odpowiednich warunków brzegowych.

Przykłady
Mody falowodu – mody włókna światłowodowego
Mod rezonatora – mody lasera półprzewodnikowego
 Wydział Elektroniki Mikrosystemów i Fotoniki

Całkowite wewnętrzne odbicie

Całkowite wewnętrzne odbicie
na granicy rdzeń-płaszcz

100% 98% 94% Warstwa metalu

Szklany rdzeń światłowodu

96% 1 cm – 50% 1 m – 5*10-27

100% 100% 100% Pokrycie szklane

Szklany rdzeń światłowodu

100% 1 cm – 100% 1 m – 100%

 Wydział Elektroniki Mikrosystemów i Fotoniki

Podstawowa klasyfikacja
światłowodów

Podział ze względu na

• strukturę,

• charakterystyki modowe,

• rozkład współczynnika załamania

• stosowane materiały

• sposób prowadzenia światła

 Wydział Elektroniki Mikrosystemów i Fotoniki

Podstawowa klasyfikacja
światłowodów: włóknisty i planarny

Światłowód włóknisty Światłowód planarny

lub paskowy
pokrycie

warstwa
światłowodowa

rdzeń płaszcz pokrycie

podłoże
 Wydział Elektroniki Mikrosystemów i Fotoniki

Podstawowa klasyfikacja
światłowodów: jedno i wielomodowe
Światłowód wielomodowy Światłowód jednomodowy
średnica rdzenia 50 lub62,5 mm, średnica rdzenia ~ 10 mm,
średnica płaszcza 125 mm średnica płaszcza 125 mm

Płaszcz Płaszcz

Rdzeń Rdzeń

Rdzeń
współczynnik załamania n n
1.54 1.468
Płaszcz
SMF-28 D 0,36%
1.52

25 mm 100 mm 5 mm 100 mm
r
odległość od osi r
 Wydział Elektroniki Mikrosystemów i Fotoniki

Liczba modów we włóknie światłowodowym

Liczba modów światłowodu zależy od współczynników załamania,

wymiarów struktury i długości fali prowadzonego światła.

Przykład:
Liczba modów w typowym światłowodzie wielomodowym 50/125
Promień = 25 mm
Długość fali 1 mm

Liczba modów N = 493

 Wydział Elektroniki Mikrosystemów i Fotoniki

Podstawowa klasyfikacja światłowodów:

skokowe - gradientowe

współczynnik współczynnik
załamania (n) załamania (n)
1.54 1.54

1.52 1.52

odległość od osi (r) odległość od osi (r)

50 lub 62,5 mm
Przykład Uwaga: W światłowodzie gradientowym, współczynnik
125 mm załamania w obszarze płaszcza może się zmieniać;
współczynnik załamania rdzenia musi być największy.
 Wydział Elektroniki Mikrosystemów i Fotoniki

Podstawowa klasyfikacja
światłowodów - materiały
Włókna światłowodowe

• SiO2 (domieszkowane)

• inne szkła, np. ZBLAN (Zr, Ba, La, Al, Na)

• Światłowody plastikowe (PMMA)

Światłowody planarne

• Wielowarstwy epitaksjalne (np. GaAs/AlGaAs)

• Warstwy dielektryczne (Ta2O5, ZnO, Si3N3/SiO2)

• Warstwy polimerowe (PMMA, PS)

 Wydział Elektroniki Mikrosystemów i Fotoniki

Klasyfikacja światłowodów -
światłowody klasyczne i fotoniczne

rdzeń płaszcz pokrycie

pokrycie

warstwa
światłowodowa

podłoże
 Wydział Elektroniki Mikrosystemów i Fotoniki

Podstawowa klasyfikacja światłowodów -

światłowody standardowe i specjalne
Światłowody specjalne dla czujników optycznych
• Światłowody podtrzymujące polaryzację (światłowód zachowuje
polaryzację wprowadzonego światła).
• Światłowody polaryzujące (prowadzące światło o jednej polaryzacji,
działające jak polaryzator liniowy).
• Światłowody ze specjalnym płaszczem lub pokryciem (światłowody z
pokryciem odziaływującym aktywnie z otoczeniem).
• Światłowody domieszkowane (np. światłowody wykorzystywane we
wzmacniaczach optycznych).
• Światłowody z odkrytym rdzeniem (pozbawione płaszcza, tak że fale
zanikające poza rdzeniem są bardzo wrażliwe na warunki otoczenia)
 Wydział Elektroniki Mikrosystemów i Fotoniki

Uproszczona klasyfikacja światłowodów –

poradniki i podręczniki
 Wydział Elektroniki Mikrosystemów i Fotoniki

Nietelekomunikacyjne zastosowania
światłowodów

• Motoryzacja: transmisja danych, czujniki,

wyświetlacze.
• Medycyna: endoskopy (wzierniki). prowadnice
mocy dla chirurgii laserowej.
• Czujniki światłowodowe.
• Oświetlenie.
• Ozdoby, sztuki piękne.
 Wydział Elektroniki Mikrosystemów i Fotoniki

Zagadnienia

1. Uzasadnić twierdzenie, że światłowód jest obecnie popularnym,

ogólnie dostępny i pożądany nośnik informacji.
2. Przedstawić schemat telekomunikacyjnego łącza światłowodowego.
Następnie wymienić i krótko scharakteryzować elementy
optoelektroniczne występujące w optycznym łączu komunikacyjnym.
3. Budowa światłowodu i podstawowe cechy transmisji światłowodowej
4. Definicja modu światłowodowego
5. Klasyfikacja światłowodów
6. Nietelekomunikacyjne zastosowania światłowodów
7. Zalety (i wady) włókien światłowodowych, wymienić i krótko
scharakteryzować
8. Krótka historia światłowodów i fotoniki
9. Charakteryzacja światłowodów włóknistych – wymienić parametry,
podać definicje, jednostki i wartości.