Opracowanie do kolokwium - Prawo UE

_____________________________________________

Część materialna

________________________________________________________

Rynek wewnętrzny Unii Europejskiej obejmuje obszar bez granic wewnętrznych, w którym jest
zapewniony swobodny przepływ towarów, osób, usług i kapitału, zgodnie z postanowieniami
Traktatów. Ustanowienie i zapewnienie funkcjonowania rynku wewnętrznego jest jednym z
podstawowych celów Unii Europejskiej.

Wspólny rynek - swobodny przepływ towarów, osób, usług i kapitału także osiągnięcie
niezakłóconej konkurencji oraz realizacja wspólnych polityk. Proces ten początkowo przebiegał
etapami, w ramach okresów przejściowych. Oznaczał on stopniowe znoszenie istniejących
ograniczeń w obrocie i zakaz wprowadzania nowych (zgodnie z tzw. klauzulą standstill).

Traktat z Lizbony: rynek wewnętrzny -> wspólny rynek

Rynek wewnętrzny - kompetencja dzielona pomiędzy UE i państwami członkowskimi

ZASADA NIEDYSKRYMINACJI ZE WZGLĘDU NA PRZYNALEŻNOŚĆ PAŃSTWOWĄ

JAKO PODSTAWA RYNKU WEWNĘTRZNEGO -
Podobne sytuacje nie powinny być traktowane inaczej, chyba że różnica w traktowaniu jest obiektywnie
usprawiedliwiona.

Zasada niedyskryminacji oznacza, że uczestnicy zintegrowanego, jednolitego rynku unijnego,

powinni być w każdym państwie członkowskim traktowani co do zasady w sposób narodowy, czyli
tak jak obywatele tego państwa. Zasada ta jest chronione przed sądami państw członkowskich.

Dyskryminacja bezpośrednia - kryterium pochodzenia państwowego.

Dyskryminacja pośrednia – jest wynikiem zastosowania kryteriów różnicujących innych niż
obywatelstwa, które w praktyce prowadzą jednak do tego samego rezultatu. Najczęściej będzie to
kryterium miejsca zamieszkania lub kryterium siedziby w danym państwie członkowskim.
Możliwe jest też kryterium znajomości języka.

Zakaz dotyczy także stosowania przepisów krajowych, które formalnie są niedyskryminacyjne, ale
w praktyce powodują przeszkody w swobodnym przepływie. Przeszkody w takim znaczeniu
wynikają najczęściej z faktu obowiązywania w państwach członkowskich różnych standardów
dotyczących produkcji i sprzedaży towarów, sposobów i warunków świadczenia usług, wymagań
przy zakładaniu i rejestracji spółek.

1
HARMONIZACJA PRAWA I ZASADA WZAJEMNEGO UZNANIA -
Harmonizacja polega na zastąpieniu Norma unijna wielu zróżnicowanych przepisów krajowych
regulujących daną kwestię. Zasada wzajemnego uznania powoduje, że w określonych dziedzinach
harmonizacja nie jest potrzebna.

Podstawowy instrument prawotwórczy -> dyrektywa

Rodzaje harmonizacji:
I. Wyczerpująca - różnorodne przepisy krajowe regulujące daną kwestię zostają zastąpione jedną
normą unijną. Dyrektywy przyjęta według takiej metody zawierają zwykle dwie
charakterystyczne klauzule: klauzulę swobodnego przepływu oraz klauzulę wyłączności (która
zakazuje wprowadzenia na rynek towarów niespełniających warunków z dyrektywy).
II. Opcjonalna - pozostawiam wybór co do tego, czy zastosować się do zharmonizowanego
standardu określonego w dyrektywie. Dyrektywa przyjęte w ramach harmonizacji opcjonalnej
zawiera klauzulę swobodnego przepływu. Wytwórcy, którzy chcą uczestniczyć w obrocie
handlowym między państwami członkowskimi, muszą stosować się do z harmonii zowane go
standardu zawartego w dyrektywie.
III. Minimala - najczęściej wybierana metoda. Instytucje unijne w tym modelu harmonizacji
ustanawiają w dyrektywie standard minimalny, przy jednoczesnej możliwości zastosowania
przez państwa członkowskie ostrzejszego standardu wobec własnej produkcji, przeznaczonej
na rynek krajowy, i własnych usług. Barierą dla tak ustanowionych podwyższonych
standardów będą przepisy traktatowe o swobodnym przepływie, zwłaszcza towarów i usług
(tzw. ceiling).

Zasada wzajemnego uznania – każdy produkty importowany z innego państwa członkowskiego

musi być w zasadzie dopuszczony na terytorium importującego państwa członkowskiego, jeżeli
został wytworzony i wprowadzony do obrotu zgodnie z prawem, tj. zgodnie z odpowiednimi
regulacjami i technikami produkcji, jakie zwyczajowo i tradycyjnie akceptowane są w państwie
eksportującym. Państwa członkowskie mają możliwość usprawiedliwienia przepisów krajowych
niezgodnych z zasadą wzajemnego uznania poprzez odwołanie do wymagań koniecznych interesu
publicznego, np. ochrony konsumenta, zapobiegania nieuczciwej konkurencji czy ochrony
środowiska.

SWOBODNY PRZEPŁYW TOWARÓW

Obecnie na swobodę przepływu towarów składają się:

I. unia celna, która rozciąga się na całą wymianę towarową i obejmuje:
A. zakaz ceł przewozowych i wywozowych między państwami członkowskimi i wszelkich opłat
o skutku równoważnym oraz
B. przyjęcie wspólnej taryfy celnej w stosunkach z państwami trzecimi;
II. Zakaz dyskryminacyjnego i protekcjonistycznego opodatkowania towarów pochodzących z
innych państw członkowskich;
III. Zakaz ograniczeń ilościowych w przywozie i wywozie oraz środków o skutku równoważnym do
ograniczeń ilościowych;

2
IV. Obowiązek reorganizacji monopoli państwowych o charakterze handlowym w taki sposób, aby
zapobiegać dyskryminacji podmiotów z innych państw członkowskich w zakresie warunków
zaopatrzenia i zbytu.

Towar - produkty, których wartość może być wyrażona w pieniądzu i które mogą być przedmiotem
transakcji handlowych. Co istotne, wartość wyrażona w pieniądzu może być pozytywna lub
negatywna. Przykładem towaru o wartości negatywnej są śmieci – choć nie mają one wartości
handlowej, sprzedający płaci za ich pozbycie się.

Przykłady towarów:
I. Dzieła sztuki;
II. Śmieci;
III. Monety i banknoty niepozostające w powszechnym obiegu;
IV. Czeki na okaziciela;
V. Paliwa w stanie lotnym (gaz, energia elektryczna);
VI. Programy telewizyjne, które zostały nagrane na nośnik (kasetę wideo, płytę CD/DVD), który
podlega obrotowi;
VII.Zwierzęta;
VIII.Krew lub produkty z krwi.

Jeżeli okaże się, że jedna ze swobód ma zupełnie drugorzędne znaczenie w stosunku do drugiej,
zastosowanie powinny znaleźć przepisy dotyczące swobody dominującej, związanej z główną
działalnością podlegające badaniu.
Przykład: Trybunał stwierdził, że choć loterię i gry losowe wiążą się z dystrybucją ogłoszeń, formularzy
zgłoszeniowych i biletów loteryjnych (czyli towarów), to działalność ta ma charakter drugorzędny
(dodatkowy) do głównej działalności, jaką jest organizacja loterii (oferowanie określonej usługi). Z tego
względu w tej sprawie zastosowania znalazły przepisy dotyczące swobody świadczenia usług, a nie
swobody przepływu towarów.

Towary podlegające swobodnemu przepływowi:

I. Produkty pochodzące z państwa członkowskiego Unii Europejskiej; dzielą się one na:
A. Towary całkowicie uzyskane na obszarze celnym UE, i w których skład nie wchodzą towary
przywiezione z krajów lub terytoriów znajdujących się poza obszarem celnym Unii;
B. Towary wprowadzone na obszar celny UE z krajów lub terytoriów znajdujących się poza
tym obszarem i dopuszczone do obrotu;
C. Towary uzyskane lub wyprodukowane na obszarze celnym unii wyłącznie z towarów, o
których mowa w punkcie B, lub z towarów, o których mowa w punkcie A i B.
II. Produkty pochodzące z państwa trzeciego, jeżeli znajdują się swobodnym obrocie w państwie
członkowskim Unii Europejskiej.
W tym sensie przyjmuje się, że swoboda przepływu towarów ma zarówno wymiar wewnętrzny, jak
i zewnętrzny.

Towary nieunijne - towary inne niż unijne lub takie, które utraciły unijny status celny.

Przyjmuje się, że towary unijne mają pochodzenie jednego z państw członkowskich. Może być to
pochodzenie proste lub złożone. Z powodzeniem prostym mamy do czynienia w przypadku

3
towarów całkowicie uzyskanych (wytworzonych, wyprodukowanych, wydobytych) na terytorium
danego państwa członkowskiego. W przypadku towarów, w których produkcją zaangażowanych
jest więcej państw członkowskich, uznaje się, że towar pochodzi z tego państwa, na którego
terytorium towar ten został poddany ostatniemu istotnemu, ekonomicznie uzasadnionemu
przetwarzaniu lub obróbce, w przedsiębiorstwie przystosowanym do tego celu, co spowodowało
wytworzenie nowego produktu lub stanowiło istotny etap wytwarzania (pochodzenie złożone).

Produkty pochodzące z państw trzecich są uważane za będące w swobodnym obrocie w jednym

z państw członkowskich, jeżeli:
I. dopełniono wobec nich formalności przywozowych oraz pobrano wszystkie wymagane cła i
opłaty o skutku równoważnym w tym państwie członkowskim oraz
II. jeżeli nie skorzystały z całkowitego lub częściowego zwrotu tych ceł lub opłat.

Domniemywa się, że wszystkie towary znajdujące się na obszarze celnym Unii mają unijny status
celny, chyba że zostanie stwierdzone, że nie są towarami unijnymi.

Dla wprowadzenia do obrotu produktów pochodzących z państw trzecich istotne znaczenie mają
tzw. reguły pochodzenia. Dzieli się je na reguły:
I. Niepreferencyjnego pochodzenia towarów;
II. Preferencyjnego pochodzenia towarów.

Zastosowanie jednej z powyższych reguł pochodzenia przekłada się na stosowanie względem

danego towaru określonej stawki w tary e celnej, środków pozataryfowych oraz innych środków
unijnych odnoszących się do pochodzenia towarów. Jest to konsekwencją umów
międzynarodowych zawieranych przez UE, uzgodnień preferencyjnych lub środków
jednostronnie przyjętych przez UE.

Unia celna stanowi - po preferencyjnych porozumieniach handlowych oraz stre e wolnego

handlu – trzeci etap integracji gospodarczej między państwami członkowskimi. Elementami
składowymi unii celnej są:
I. Zakaz ceł przywozowych i wywozowych między państwami członkowskimi;
II. Zakaz opłat o skutku równoważnym do ceł między państwami członkowskimi;
III. Wspólna Taryfa Celna oraz Zintegrowana Taryfa Celna wobec państw trzecich;
IV. Unijna regulacja celna (unijny kodeks celny) oraz Wspólna Polityka Handlowa wobec państw
trzecich.

Cło - obciążenie pieniężne nakładane w związku z handlem transgranicznym, którego skutkiem

jest zwiększenie kosztów produktu i tym samym ograniczenie handlu. Nakładanie ceł jest
zakazane w ramach UE, ponieważ mają charakter ochronny względem produktów krajowych – cła
sprawiają, że towary importowane są droższe niż konkurencyjne towary krajowe i tym samym
mniej atrakcyjne dla krajowego odbiorcy.
Klauzula standstill - zobowiązywała państwa członkowskie do powstrzymywania się we wzajemnych
stosunkach handlowych od wprowadzania nowych ceł przywozowych i wywozowych lub opłat o
skutku równoważnym oraz od podwyżek taki ceł i opłat między nimi obowiązujących.

4
fi
fi
Opłaty o skutku równoważnym do cła - opłata pieniężna, niezależnie od nazwy i sposobu nałożenia,
choćby minimalna, nałożona jednostronnie na krajowe lub zagraniczne towary w związku z
faktem, że przekraczają granicę, nawet jeśli opłata nie jest założona w celu uzyskania korzyści
przez państwo, jeśli nie wywiera żadnego skutku dyskryminującego lub ochronnego, jak również,
jeśli produkt, na który opłata została nałożona, nie jest konkurencyjny w stosunku do
jakiegokolwiek produktu krajowego.
(II) - opłaty nakładane w związku z przewozem towarów poza granice regionu lub określonego
terytorium danego państwa członkowskiego.

Zakaz nakładania ceł i opłat o skutku równoważnym do cła ma charakter bezwzględny i nie
może być uzasadniony żadnymi względami.

Opłaty niebędące opłatami o skutku równoważnym do cła:

I. Opłaty stanowiące część ogólnego systemu opłat (danin) wewnętrznych stosowanego w sposób
niedyskryminacyjny i zgodnie z tymi samymi kryteriami dla produktów krajowych i
produktów importowych;
II. Opłaty stanowiące zapłatę za usługę rzeczywiście świadczoną podmiotowi gospodarczemu o
wysokości proporcjonalnej do wartości wyświadczonej usługi;
III. Opłaty związane z kontrolami (inspekcjami) przeprowadzanymi w celu wypełnienia
zobowiązań nałożonych przez prawo unijne, pod warunkiem że:
A. Opłaty te nie przekraczają rzeczywistych kosztów przeprowadzenia kontroli (inspekcji);
B. Inspekcje są obowiązkowe i jednolicie przeprowadzone w stosunku do wszystkich
produktów danego rodzaju;
C. Inspekcje są nakazane przez prawo unijne w ogólnym interesie UE oraz wspierają
swobodny przepływ towarów, zwłaszcza zapobiegając przeszkodom, które mogłyby powstać
w skutek stosowania rozwiązań jednostronnych.

Jednostkom przysługują uprawnienia, w przypadku naruszenia art. TFUE oraz art. (zakaz
opodatkowania omawiany zaraz) przez państwo członkowskie. Przepis ten jest bezpośrednio
skuteczne, co oznacza, że jednostka może powoływać się na ów przepis przed sądem krajowym.
Bezpośrednia skuteczność tego przepisu obejmuje relacje wertykalne (spór między jednostką a
państwem) oraz w określonych sytuacjach również relacje horyzontalne (w sporze między
jednostkami). Wynika z tego, że w przypadku pobrania cła lub opłaty o skutku równoważnym do
cła z naruszeniem tego przepisu, jednostka może domagać się zwrotu cła lub opłaty o skutku
równoważnym do cła lub roszczenia o naprawienie szkody powstałej w wyniku naruszenia.

ZAKAZ OPODATKOWANIA DYSKRYMINACYJNEGO I

PROTEKCJONISTYCZNEGO

Podczas omawiania należy pamiętać o zasadzie autonomii państw członkowskich w zakresie ustalania
polityki podatkowej.

Zakaz ten polega na zakazie dyskryminacyjnego opodatkowania towarów podobnych, a z drugiej

strony – zakazie protekcjonistycznego opodatkowania towarów konkurencyjnych.

5
3
0
1
1
0
Łącznie oba zakazy mają na celu zagwarantowanie całkowitej neutralności podatków
wewnętrznych w zakresie konkurencji między produktami krajowymi a importowanymi z innych
państw członkowskich w celu zapewnienia swobodnego przepływu towarów między państwami
członkowskimi.

Podatki wewnętrzne - opłaty pobierane w ramach ogólnego systemu należności krajowych,

stosowanych systematycznie do określonych kategorii produktów na podstawie obiektywnych
kryteriów i do wszystkich produktów niezależnie od ich pochodzenia. Pojęcie to obejmuje także
opłaty o charakterze danin publicznych oraz inne opłaty nakładane przez jakikolwiek szczebel
władzy publicznej, a także opłaty pobierane przez wszelkie emanacje państwa na jakikolwiek cel.
Przykład: podatek akcyzowy, podatek od wartości dodanej, opłaty za inspekcję medyczne i weterynaryjne,
opłaty za rejestrację farmaceutyków, opłaty za testy techniczne pojazdów samochodowych, roczny podatek
od automatów do gier, roczny podatek rejestracyjny od samochodu, podatek od drogowego transportu
towarów.

Zakaz ten dotyczy wyłącznie opodatkowania towarów (podatków pośrednich). Nie znajduje on
zastosowania do dyskryminujących podatków bezpośrednich (podatek dochodowy).

Rada posiada kompetencje w zakresie uchwalenia przepisów dotyczących harmonizacji

ustawodawstw podatkowych. Główny obszar, w którym dokonano harmonizacji na podstawie tego
przepisu, dotyczy podatku VAT i podatku akcyzowego od wyrobów tytoniowych, alkoholu i olejów
mineralnych.

ZAKAZ DYSKRYMINACYJNEGO OPODATKOWANIA TOWARÓW PODOBNYCH -

Żadne państwo członkowskie nie nakłada bezpośrednio lub pośrednio na produkty innych państw
członkowskich podatków wewnętrznych jakiegokolwiek rodzaju wyższych od tych, które nakłada
bezpośrednio lub pośrednio na podobne produkty krajowe.

Dwie metody ustalania podobieństwo towarów:

I. Towary są podobne, jeżeli mieszczą się w tej samej pozycji klasy kacyjnej do celów
podatkowych, statystycznych lub celnych.
II. Druga metoda polega na przeprowadzeniu testu podobieństwa, który opiera się na ocenie, czy:
A. Towary importowane krajowe posiadają podobną charakterystykę (skład, właściwości,
pochodzenie, metoda produkcji, właściwości organ organoleptyczne);
B. Zaspokajają te same potrzeby konsumenta, w związku z czym mogą być stosowane
zamiennie (kryterium użyteczności – substytucyjność popytu).

W przypadku stwierdzenia podobieństwa należy w kolejnym kroku zbadać, czy dochodzi do

dyskryminacji bezpośredniej, czy pośredniej.
Dyskryminacja bezpośrednia – system podatkowy w sposób mniej korzystne traktuje towary
podobne pochodzące z innego państwa członkowskiego w porównaniu do podobnych towarów
krajowych.
Dyskryminacja pośrednia – pozornie neutralny i nie dyskryminacyjne przepisy, które nie odnoszą
się do pochodzenia towarów, z uwagi na okoliczności faktyczne, w praktyce stawiają w gorszej
sytuacji towary pochodzące z innego państwa członkowskiego.
Przykład: obciążenie lokalnie wytwarzanych papierosów z ciemnym tytoniem minimalną stawką podatków, a na
importowane papierosy z jasnym pytania, które nie są wytwarzane w tym państwie, nałoży stawkę o wiele wyższą

6
fi
Zakazana dyskryminacja podatkowa może przybierać różne formy, np.:
I. Braku opodatkowania towarów krajowego;
II. Stosowanie ul klub zwolnień wobec towarów krajowych;
III. Stosowanie różnych wysokości stawek podatków albo różnych rodzajów stawek – stałych lub
progresywnych;
IV. Stosowanie odmiennych procedur pobierania i zapłaty podatku, w tym warunków zapłaty
podatku (rozłożenie podatku na raty), momentu powstania obowiązku podatkowego, czy
terminu poboru podatku;
V. Stosowaniu różnych sankcji za naruszenie przepisów podatkowych.

O ile co do zasady nie można usprawiedliwiać opodatkowania dyskryminującego bezpośrednio

żadnymi względami, to przyjmuje się, że opodatkowanie dyskryminujące pośrednio może być
obiektywnie uzasadnione ważnymi względami interesu krajowego. Jeżeli interes ten nie jest
związany z pochodzeniem towaru, dąży do celu uznanego przez UE za uzasadniony, a kroki
podjęte w celu ochrony tego interesu są proporcjonalne. Za przykłady takiego interesu można
uznać ochrona konsumenta, rozwój regionalny, promowanie rolnictwa czy ochronę środowiska.

ZAKAZ PROTEKCJONISTYCZNEGO OPODATKOWANIA PRODUKTÓW

KONKURUJĄCYCH -
Żadne państwo członkowskie nie może nałożyć na produkty innych państw członkowskich podatków
wewnętrznych, które pośrednio chronią inne produkty.

Jeśli towary uważane są za niewystarczająco podobne, by zastosować poprzedni zakaz, bada się,
czy zachodzi relacja konkurencyjności między nimi – nawet gdy jest to zależność częściowa,
pośrednia lub potencjalna.

Metody ustalania konkurencyjności:

I. Ekonomiczny test krzyżowej elastyczności popytu, w ramach którego bada się, czy wzrost cen
produktu importowanego wskutek nałożenia opodatkowania ochronnego doprowadzi do
wzrostu konsumpcji konkurencyjnego produktu krajowego.
II. Branie pod uwagę takich czynników jak: skład, preferencje konsumentów, zarówno obecne,
jak i przyszłe.

Jeżeli zostanie stwierdzone, że mamy do czynienia z produktami konkurencyjnymi, należy zbadać,

czy opodatkowanie wewnętrzne pośrednio chroni produkty krajowe, tzn. czy ma skutek
protekcjonistyczny (ochronny w stosunku do produkcji rynku krajowego). Wystarczy udowodnić,
że określony mechanizm podatkowy (uwzględniając właściwemu cechy charakterystyczne) może
spowodować protekcjonistyczne skutki, o których mowa w Traktacie. Nie stanowi jednak skutku
ochronnego jakakolwiek różnica wysokości stawek podatkowych stosowanych do tej samej
podstawy opodatkowania, a jedynie taka regulacja, która wpływa na stosunek konkurencji między
poszczególnymi produktami będącymi przedmiotem analizy.

Co istotne, nie jest konieczne zrównanie opodatkowania produktów krajowych i konkurencyjnych

produktów importowanych – produkty te nie są identyczny, więc opodatkowanie nie musi być
takie samo, ale różnica pomiędzy odmiennością opodatkowania powinna być proporcjonalna w
stosunku do obiektywnych różnic pomiędzy produktami.
7
 ZAKAZ OGRANICZEŃ ILOŚCIOWYCH I ŚRODKÓW O SKUTKU RÓWNOWAŻNYM -
Ograniczenia ilościowe w przywozie i wszelkie środki o skutku równoważnym są zakazane państwami
członkowskimi.

Jest to przykład harmonizacji negatywnej, czyli polegającej na zakazach ograniczeń.

Zakaz ten nie ma charakteru bezwzględnego.

Ograniczenia ilościowe - środki, które przyczyniają się do ograniczenia w części lub całości, w
zależności od okoliczności, importu, eksportu lub towarów w tranzycie. Można je zatem opisać
jako środki ograniczające ilość, takie jak kontyngenty czy kwoty. Jako przykład można podać:
I. Hiszpańską regulację ograniczającą ilość eksportu wina luzem;
II. Szwedzkie przepisy zabraniające przywozu napojów alkoholowych;
III. Zakaz importowania materiałów pornogra cznych;
IV. Odmowa wydania przez WB licencji na wywóz określonej ilości owiec przeznaczonych na ubój
do Hiszpanii;
V. Zakaz eksportu żywych cieląt.

Następnie należy sprawdzić, czy zakwestionowany środek może zostać usprawiedliwiony jednym z
wyjątków traktatowych i czy nie narusza zasady proporcjonalności.

Środki o skutku równoważnym do ograniczeń ilościowych - środki, z wyjątkiem tych stosowanych do

towarów krajowych i towarów przewożonych, które utrudniają przywóz, który mógłby mieć
miejsce, w przypadku, gdyby ich nie było, włącznie z tymi środkami, które stwarzają przeszkody
dla przywozu albo utrudniają lub zwiększają jego koszty w stosunku do zbytu towarów krajowych.
De nicja ta jednak nie okazało się pomocna w praktyce, dlatego w dalszym kroku omówimy
ewolucję interpretacji pojęcia środków o skutku równoważnym na przestrzeni lat.

FORMUŁA DASSONVILLE -
Wszelkie regulacje handlowe ustanowione przez państwo członkowskie, które mogą stanowić przeszkody
bezpośrednie lub pośrednie, rzeczywiste bądź potencjalne, w wymianie handlowej wewnątrz Wspólnoty,
mają być uznane za środki o skutku równoważnym do ograniczeń ilościowych.

W myśl tej teorii zostały uznane:

I. Regulacja belgijska nakazująca sprzedaż margaryny wyłącznie w opakowaniach
prostopadłościennych;
II. Regulacja austriacka regulująca ceny wwożonych książek;
III. Regulacja niemiecka zakazująca używania nazwy piwo w stosunku do importowanych piw
zawierających więcej niż cztery określone składniki;
IV. Regulacja irlandzka nakazująca oznaczenie pamiątek turystycznych informacją o miejscu ich
wyprodukowania;
V. Zaniechania policji francuskiej, tolerujące protesty francuskich rolników połączone z aktami
wandalizmu.

Regulacje handlowe (w myśl tej teorii) - marketing i wprowadzenie towaru na rynek.

8
fi
fi
FORMUŁA CASSIS DE DIJON -
W przypadku braku przepisów wspólnotowych dotyczących produkcji i sprzedaży alkoholu do
kompetencji państw członkowskich należy regulowanie wszelkich kwestii związanych z produkcją i
sprzedażą alkoholu i napojów alkoholowych na terytoriach państw. Przeszkody w handlu wewnątrz
Wspólnoty, wynikające z obowiązywania w państwach członkowskich różnych standardów dotyczących
wprowadzenia do obrotu danych produktów, muszą być zaakceptowane w takim stopniu, w jakim
przepisy te mogą być uznane za niezbędne dla spełnienia wymogów imperatywnych dotyczących w
szczególności skuteczności kontroli podatkowej, ochrony zdrowia publicznego, rzetelności obrotu
handlowego oraz ochrony konsumentów.

Zostały wprowadzone zatem:

I. Zasada wzajemnego uznania - każdy produkty importowany z innego państwa członkowskiego
musi być w zasadzie dopuszczony na terytorium importującego państwa członkowskiego, jeżeli
został wytworzony i wprowadzone do obrotu zgodnie z prawem;
II. Koncepcja wymogów imperatywnych - ma charakter otwarty; interesy publiczne uznane za
nadrzędne przez państwa członkowskie;
III. Zasada proporcjonalności - wprowadzone przez państwa członkowskie środki, będące
przedmiotem sprawy, muszą być adekwatne i konieczne do osiągnięcia zamierzonego celu.

FORMUŁA KECK -
Stosowanie do produktów z innych państw członkowskich przepisów krajowych, które ograniczają lub
zabraniają określonych warunków sprzedaży, nie zakłóca handlu między państwami członkowskimi w
rozumieniu formuły D. ani bezpośrednio, ani pośrednio, ani faktycznie, ani potencjalnie, o ile przepisy te
dotyczą wszystkich podmiotów gospodarczych działających w danym kraju i o ile dotykają w tym samym
stopniu prawnie i faktycznie, zbytu produktów krajowych oraz produktów pochodzących z innych państw
członkowskich.

Środki stosowane przez państwa członkowskie:

I. Środki dotyczące towaru jako takiego – odnoszące się do kształtu, wymiaru, wagi, opakowania,
sposobu oznaczenia lub etykietowania;
II. Środki dotyczące sposobów sprzedaży – odnoszące się do tzw. okoliczności rynkowych
sprzedaży towarów, czyli do sposobów wprowadzenia towarów na rynek.

Oznacza to, że jeśli przepis krajowy uznany zostanie za regulację dotyczącą towaru jako takiego,
badanie jego zgodności ma odbyć się na zasadach utrwalonych we wcześniejszym orzecznictwie.
Jeżeli natomiast przepis krajowy zostanie uznany za regulację dotyczącą sposobu sprzedaży lub
promocji towarów, znajdzie się on poza zakresem zakazu, jeśli:
I. Będzie stosowany jednakowo do wszystkich przedsiębiorstw prowadzących działalność na
terenie danego państwa,
II. Płynie jednakowo na sytuację rynkową produktów krajowych i importowanych pod względem
prawnym i faktycznym.

Cztery podstawowe kategorie regulacji krajowych, które nie będą wchodziły w zakres
zastosowania art. TFUE (pod warunkiem, że spełnione będą pozostałe warunki wskazanym
wyroku Keck). Chodzi o środki określające:
I. Czas sprzedaży produktów;
II. Umiejscowienie zbytu produktów (wymóg sprzedaży w aptekach) lub ograniczenia odnoszące
się do ich dystrybutorów (a nie do producentów);
9
3
4
 III. Warunki reklamy i sposoby marketingu;
IV. Kontrolę cen.

By zapewnić prawidłowe funkcjonowanie rynku wewnętrznego, każde przedsiębiorstwo

prowadzące działalność gospodarczą zgodnie z prawem w jednym państwie członkowskim
powinna mieć również pełny dostęp do rynków państw członkowskich UE, z wyjątkiem sytuacji,
gdy konieczne ze względu na uzasadniony powód byłoby ograniczenie lub uniemożliwienie
takiego dostępu. Uwzględnić należy zatem test dostępu do rynku, służący ocenie, czy regulacje
krajowe w taki sam sposób wpływają na towary krajowe i przywiezione z innych państw
członkowskich.
Za środki o skutku równoważnym mogą być zatem uznane wszelkie środki wprowadzone przez
państwa członkowskie, jeśli utrudniają one dostęp do rynku towarów importowanych. (Dalej
formuła Keck)

ŚRODKI STOSOWANE W SPOSÓB NIEJEDNAKOWY I JEDNAKOWY

Środki stosowane w sposób niejednakowy (dyskryminujący) - niezasadnie traktują towary importowane

gorzej niż krajowe, brak jest uzasadnienie różnego traktowania tych towarów.
Środki stosowane w sposób jednakowy - dotyczą jednakowo towarów krajowych i pochodzących z
innych państw członkowskich, ale de facto mogą skutkować nałożeniem dodatkowych ciężarów na
towary importowane. Powstaje wówczas przeszkoda w swobodzie przepływu towarów, mimo iż nie
występuje dyskryminacja.

DOPUSZCZALNE OGRANICZENIA TRAKTATOWE

Brak arbitralnej dyskryminacji oraz ukrytych ograniczeń handlu wewnątrzunijnym -

By państwo członkowskie mogło skutecznie powołać się na wyjątki traktatowe, musi ono wykazać, że
wprowadzone środki, usprawiedliwione nadrzędnymi wartościami wymienionymi w art. 36 TFUE, nie
stanowią środka arbitralnej dyskryminacji ani ukrytych ograniczeń w handlu między państwami
członkowskimi.

Nie można uzasadnić wprowadzonych ograniczeń ilościowych lub środków o skutku

równoważnym względami gospodarczymi.

Wyjątki traktatowe:
I. Moralność publiczna;
II. Porządek publiczny;
III. Bezpieczeństwo publiczne;
IV. Ochrona zdrowia i życia ludzi i zwierząt lub ochrona roślin;
V. Ochrona narodowych dóbr kultury o wartości artystycznej, historycznej lub archeologicznej;
VI. Ochrona własności przemysłowej i handlowej:
A. Rozróżnienie pomiędzy:
. Istnienie prawa własności intelektualnej – kwestia powstania lub przyznania i
rejestracji tego prawa, która pozostaje w gestii państw członkowskich;

10
1
 . Wykonywaniem prawa własności intelektualnej, do którego zastosowanie może mieć
regulacje UE.
B. Zasada wyczerpania prawa – organy sądowe państwa członkowskiego nie mogę zabronić
na podstawie prawa autorskiego lub znaku towarowego wprowadzania do obrotu na
terytorium tego państwa członkowskiego produktu, który jest przedmiotem ochrony
jednego z tych praw, jeżeli produkt ten został w sposób zgodny z prawem wprowadzone
do obrotu na terytorium innego państwa członkowskiego przez uprawnionego lub za
jego zgodą. Zasada ta gwarantuje, że dany produkt może być swobodnie sprzedawany na
obszarze wszystkich rynków krajowych stanowiących jednolity rynek UE.

WYJĄTKI IMPERATYWNE (WYJĄTKI ORZECZNICZE)

Katalog przykładów wymogów imperatywnych:

I. Ochrona środowiska;
II. Ochrona zdrowia publicznego;
III. Pomoc kinematogra i;
IV. Ochrona narodowych lub regionalnych charakterystycznych cech socjokulturalnych;
V. Utrzymanie różnorodności prasy;
VI. Ochrona książek jako przedmiotów kultury;
VII.Ochrona dóbr zwierząt;
VIII.Uczciwość transakcji handlowych;
IX. Zapobieganie nieuczciwej konkurencji;
X. Ochrona konsumentów;
A. Model przeciętnego konsumenta jako osoby dobrze poinformowanej, ostrożnej będącej
rozsądnym obserwatorem.
XI. Ochrona warunków pracy;
XII.Ochrona dzieci;
XIII.Bezpieczeństwo drogowe;
XIV.Ochrona praw podstawowych;
XV.Zapobieganie ryzyku poważnego naruszenia równowagi systemu pomocy socjalnej;
XVI.Ochrona skuteczności kontroli podatkowej;
XVII.Zachowanie porządku w społeczeństwie;
XVIII.Zapewnienie walki z przestępczością;
XIX.Zapobieganie oszustwom.

UNIJNE REGUŁY POMOCY PUBLICZNEJ

PRAWA KONKURENCJI + REGUŁY UDZIELENIA POMOCY PUBLICZNEJ =

NIEZAKŁÓCONA KONKURENCJA NA RYNKU WEWNĘTRZNYM

Rynek wewnętrzny -> system niezakłóconej konkurencji

Ustanowienie reguł konkurencji niezbędnych do funkcjonowania rynku wewnętrznego-> wyłączna
kompetencja UE

11
2
fi
Niezbędne są ponadnarodowe reguły dotyczące pomocy publicznej. (Prowadzą do braku
hegemonii na rynku) Komisja Europejska została upoważniona do kontroli tego systemu i
zapewnienia prawidłowego stosowania reguł. Celem Komisji jest: mniej pomocy, ale za to lepiej
ukierunkowanej. Oznacza to odchodzenie od pomocy sektorowej (udzielonej w określonej
branży), a zwiększeniu pomocy horyzontalnej (niezależnie od branży).

Zawodność rynku - mechanizm rynkowy są niewystarczające do dostarczenie danych towarów czy

usług lub do ich zapewnienia na wymaganym poziomie. Stąd, w określonych przypadkach,
konieczne jest wsparcie państwa gwarantujące dostawy energii, przeszkolenia i badania
rozwojowe.
Pomoc regionalna - przeznaczona na stymulowanie wzrostu gospodarczego i zatrudnienia w
najsłabiej rozwiniętych regionach UE.

ŹRÓDŁA PRAWA POMOCY PUBLICZNEJ W UE -

Art. 107 – 109 TFUE (107 nie jest bezpośrednio skuteczny).

Zgodna z rynkiem wewnętrznym jest:

I. Pomoc o charakterze socjalnym przyznawana indywidualnym konsumentom, pod warunkiem
że jest przyznawana bez dyskryminacji związanej z pochodzeniem produktów;
II. Pomoc mająca na celu naprawienie szkód spowodowanych klęskami żywiołowymi lub innymi
zdarzeniami nadzwyczajnym;
III. Pomoc przyznawana gospodarce niektórych regionów Republiki Federalnej Niemiec
dotkniętych podziałem Niemiec, w zakresie, w jakim jest niezbędna to skompensowania
niekorzystnych skutków gospodarczych spowodowanych tym podziałem.

Za zgodą z rynkiem wewnętrznym może zostać uznana:

I. Pomoc przeznaczona na sprzyjanie rozwojowi gospodarczemu regionów, w których poziom
życia jest nienormalnie niski lub regionów, w których istnieje poważny stan niedostatecznego
zatrudnienia, jak również regionów, o których mowa w art. , z uwzględnieniem ich sytuacji
strukturalnej, gospodarczej i społecznej;
II. Pomoc przeznaczona na wspieranie realizacji ważnych projektów stanowiących przedmiot
wspólnego europejskiego zainteresowania lub mająca na celu zaradzenie poważnym
zaburzeniom w gospodarce państwa członkowskiego;
III. Pomoc przeznaczona na ułatwianie rozwoju niektórych działań gospodarczych lub niektórych
regionów gospodarczych, o ile nie zmienia warunków wymiany handlowej w zakresie
sprzecznym ze wspólnym interesem;
IV. Pomoc przeznaczona na wspieranie kultury i zachowanie dziedzictwa kulturowego, o ile nie
zmienia warunków wymiany handlowej i konkurencji w Unii w zakresie sprzecznym ze
wspólnym interesem;
V. Inne kategorie pomocy, jakie Rada może określić decyzją, stanowiąc na wniosek Komisji.

Komisja do współpracy z państwami członkowskimi stale bada systemy pomocy istniejące w tych
państwach. Proponuje im ona stosowne środki konieczne ze względu na stopniowy rozwój lub
funkcjonowania rynku wewnętrznego.

12
3
4
9
Jeśli Komisja stwierdzi, po wezwaniu zainteresowanych stron do przedstawienia uwag, że pomoc
przyznana przez państwo lub przy użyciu zasobów państwowych nie jest to zgodna z rynkiem
wewnętrznym lub że pomoc ta jest nadużywana, decyduje o zniesienie lub zmianie tej pomocy
przez dane państwo w terminie, który ona określa. Jeśli dane państwo nie zastosuje się do tej
decyzji w wyznaczonym terminie, komisja lub każdy inny zainteresowany państwo może wnieść
sprawę bezpośrednio do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej.
Na wniosek państwa członkowskiego Rada, stanowiąc jednomyślnie, może zdecydować, że pomoc,
którą to państwo przyznaje lub zamierza przyznać, jest uważana za zgodną z rynkiem
wewnętrznym. Jeśli w odniesieniu do danej pomocy Komisja wszczęła procedurę przewidzianą w
powyższym opisie wystąpienie zainteresowanego państwa z wnioskiem skierowanym do Rady
powoduje zawieszenie tej procedury do czasu zajęcia stanowiska przez Radę.
Jednakże, jeśli Rada nie zajmie stanowiska w terminie trzech miesięcy od wystąpienia z
wnioskiem, Komisja wydaje decyzję ws.
Komisja może przyjąć rozporządzenia dotyczące kategorii pomocy państwa, w odniesieniu do
których Rada postanowiła, że mogą one zostać zwolnione z procedury.

Ponadto w sprawie pomocy publicznej UE znaczącą rolę odgrywają decyzje Komisji będące
aktami stosowania prawa w sprawach indywidualnych, orzecznictwo sądów oraz obwieszczenia,
zawiadomienia, wytyczne i inne dokumenty wydawane przez Komisję Europejską.

Pomoc publiczna - korzyść w jakiejkolwiek formie przyznawana selektywnie przedsiębiorstwu lub

przedsiębiorstwom przez państwo, która zakłóca lub grozi zakłóceniom konkurencji poprzez
sprzyjanie niektórych przedsiębiorstw lub produkcji niektórych towarów oraz wpływa na
wymianę handlową między państwami członkowskimi. Pomocy publicznej nie stanowią więc
dotacje przyznawane osobom zycznym (nieprowadzącym działalności gospodarczej) oraz ogólne
środki pomocowe dostępne dla wszystkich przedsiębiorców.
Przedsiębiorstwo - obejmuje wszystkie podmioty prowadzące działalność gospodarczą, bez względu
na ich statu Sprawny i sposób nansowania. Istotne jest charakter działalności. W ocenie TS
każda działalność polegająca na oferowaniu na rynku towarów i usług jest działalnością
gospodarczą.

PRZYPISANIE DANEGO ŚRODKA POMOCOWEGO PAŃSTWU -

Organ publiczny bezpośrednio przyznaje korzyść bene cjentowi. Podobnie będzie w sytuacji, gdy
środkami zarządza podmiot prywatny lub państwowy, wyznaczony przez organ publiczny.

Okoliczności pozwalające na ustalenie, że pomoc można przypisać państwu:

I. Fakt, że dany podmiot nie mógł podjąć kwestionowanej decyzji bez uwzględnienia wymogów
organów publicznych;
II. Obecność czynników natury organicznej (kapitałowych lub osobowych), które łączą
przedsiębiorstwo publiczne z państwem;
III. Zintegrowanie przedsiębiorstwa publicznego ze strukturami administracji publicznej;
IV. Fakt, że przedsiębiorstwo, za którego pośrednictwem udzielono pomocy, musiało uwzględnić
wytyczne organów rządowych;
V. Charakter działalności przedsiębiorstwa publicznego i prowadzenie jej na rynku w warunkach
normalnej konkurencji z podmiotami prywatnymi;
VI. Status prawny przedsiębiorstwa i określenie, czy podlega ono prawu publicznemu;
13
fi
fi
fi
VII.Dowolny inny element wskazujący na uczestnictwo organów publicznych w przyjęciu danego
środka lub na nieprawdopodobieństwo braku zaangażowania, biorąc pod uwagę zakres tego
środka, jego aspekty merytoryczne lub określające go warunki.

Środek pomocowy będzie przypisany państwu, jeżeli bezpośrednio lub pośrednio pochodzi z
szeroko rozumianych zasobów państwowych.

PRZYZNANIE KORZYŚCI

Korzyści - każde dobro gospodarcze, którego dane przedsiębiorstwo nie mogłoby uzyskać w
normalnych warunkach. Korzyść może stanowić również zwolnienie z pewnych obciążeń, np.
składek.

Za korzyść przyznaną przez państwa będziemy mieli do czynienia w następujących przypadkach:

I. Uzyskania przez przedsiębiorstwo dostępu do infrastruktury publicznej bez zapłaty
odpowiedniego wynagrodzenia;
II. Nabycie nieruchomości od podmiotu publicznego przez przedsiębiorstwo po cenie niższej niż
cena rynkowa;
III. Sprzedaży nieruchomości przez przedsiębiorstwo publiczne po cenie wyższej niż cena
rynkowa;
IV. Uzyskanie nansowania na warunkach korzystniejszych od tych proponowanych przez
prywatnego inwestora;
V. Pokrywania ze środków publicznych części kosztów zatrudnienia w przedsiębiorstwie.

SELEKTYWNOŚĆ ŚRODKA -
Środek musi sprzyjać niektórym przedsiębiorstwom lub produkcji niektórych towarów, tj. przynosić
korzyść określonym przedsiębiorstwom lub kategoriom przedsiębiorstw lub określonym sektorom
gospodarki.

Selektywność wyróżnia pomoc publiczną od ogólnych środków polityki gospodarczej.

Znaczenie ma, w jaki sposób właściwe organy krajowe korzystają ze swoich uprawnień w zakresie
przyznawania korzyści.

Rodzaje selektywności:
I. Przedmiotowa - środki mają zastosowanie wyłącznie do określonych grup przedsiębiorstw lub
określonych sektorów gospodarki w danym państwie członkowskim. Może mieć charakter
formalny, tj. wynikać bezpośrednio z kryteriów prawnych udzielania środka pomocy, który
formalnie jest zastrzeżony wyłącznie dla określonych przedsiębiorstw lub faktycznych, tyj.
wynikać z warunków lub barier nałożonych przez państwa członkowskie, które uniemożliwiają
niektórym przedsiębiorstwom korzystania z danego środka.
II. Regionalna - obejmuje środki mające zastosowanie jedynie na części terytorium danego
państwa członkowskiego, choć należy podkreślić, że nie każde środki regionalne, przy
spełnieniu wskazanych w orzecznictwie warunków, muszą być selektywne.

14
fi
 WPŁYW NA KONKURENCJĘ I HANDEL -
Przesłanki wpływu na konkurencję i handel między państwami członkowskimi są ze sobą nierozerwalnie
związane. Z reguły, w konkretnych sprawach, należy je rozpatrywać łącznie. Jeżeli stwierdza się, że dany
środek zakłóca konkurencję, to jednocześnie wpływa na handel między państwami członkowskimi.

Zakłócenia konkurencji – dany środek poprawia pozycję konkurencyjną bene cjenta w porównaniu
z pozycją innych przedsiębiorstw, z którymi on konkuruje. Dotyczy to nie tylko ekspansji w
zdobywaniu udział w rynku, ale także w sytuacji, gdy środek pomocowy pozwala przedsiębiorstwu
zachować silniejszą pozycję konkurencyjną niż pozycja, którą przedsiębiorstwo miałoby w
przypadku braku pomocy. Dla zakłócenia lub zagrożenia zakłócenia konkurencji, w kontekście
uznania danego środka za pomoc publiczną, nie ma znaczenia wielkość przedsiębiorstwa lub
wysokość pomocy.

Wpływ na wymianę handlową – dany środek wpływa na wymianę. Nie może to być jednak wpływ
hipotetyczny lub domniemany. Komisja musi przeanalizować skutki pomocy co do wpływu na
handel, które są przewidywalne w momencie jej udzielenia. Przy tym bene cjent pomocy nie
musi uczestniczyć bezpośrednio w handlu transgranicznym.

Brak takiego wpływu stwierdzono w następujących przypadkach udzielenia pomocy publicznej

na cele:
I. Obiektów sportowych i rekreacyjnych, które służą głównie społeczności lokalnej i w
przypadku których istnieje niewielkie prawdopodobieństwo przyciągnięcia klientów lub
inwestycji z innych państw członkowskich;
II. Wydarzeń kulturalnych i podmiotów prowadzących działalność gospodarczą, w przypadku
których istnieje jednak niewielkie prawdopodobieństwo przyciągnięcia użytkowników lub
korzyści ze szkodą dla podobnych ofert w innych państwach członkowskich (Komisja uważa,
że tylko nansowanie przyznane dużym i renomowanym instytucjom kultury oraz na duże i
renomowane wydarzenia kulturalne w państwie członkowskim, które są szeroko promowane
poza regionem macierzystym, mogą mieć wpływ na wymianę handlową między państwami
członkowskimi);
III. Szpitali oraz innych obiektów opieki zdrowotnej świadczących usługi medyczne w zwykłym
zakresie z myślą o lokalnej ludności, w przypadku których prawdopodobieństwo
przyciągnięcie klientów lub inwestycji z innych państw członkowskich jest niewielkie;
IV. Mediów informacyjnych lub produktów kultury, które ze względów językowych i
geogra cznych docierają tylko do odbiorców lokalnych;
V. Centrum konferencyjnego, w przypadku którego rzeczywiście mało prawdopodobne jest, że
jego lokalizacja i potencjalny wpływ pomocy na ceny przyciągną użytkowników innych
centrów z innych państw członkowskich;
VI. Platformy do wymiany informacji i nawiązywania kontaktów, która ma bezpośrednio pomóc w
rozwiązywaniu problemów bezrobocia i kon iktów społecznych na określonym, bardzo mały
obszarze lokalnym;
VII.Małych portów lotniczych lub portów, które służą głównie użytkownikom lokalnym, co
ogranicza konkurencję w zakresie oferowanych usług do poziomu lokalnego, i w przypadku
których wpływ na inwestycje transgraniczne jest rzeczywiście jedynie marginalny;
VIII.Finansowania pewnych kolejek linowych (a szczególnie wyciągów narciarskich) na obszarach
ubogich w obiekty i ograniczonym potencjale turystycznym.
15
fi
fi
fl
fi
fi
 PODSTAWOWE RODZAJE DOZWOLONEJ POMOCY PUBLICZNEJ

3 przypadki wyłączenia automatycznego:

I. Pomoc socjalna przyznawana jednostkom;
II. Pomoc wskutek klęsk żywiołowych, konieczne jest uprzednie zawiadomienie Komisji;
III. Pomoc przyznawana gospodarce niektórych regionów Republiki Federalnej Niemiec
dotkniętych podziałem Niemiec, konieczne jest uprzednie zawiadomienie Komisji.

Wyłączenia grupowe - Rada może określić kategorie pomocy, które są zwolnione z obowiązku
zgłoszenia. Komisja może przyjąć rozporządzenia dotyczące takich kategorii pomocy publicznej.
Ma to na celu wyłączenie z kontroli ex ante takich środków pomocy, które nie zakłócają
nadmiernie konkurencji. Ewentualna kontrola takiej pomocy przez Komisję będzie się odbywać
ex post, jeżeli Komisja poweźmie wątpliwości np. w ramach rutynowego monitoringu pomocy
publicznej udzielanej przez państwa członkowskie, co do oceny państwa członkowskiego w
zakresie objęcia danej pomocy wyłączeniem grupowym. Podsumowując, przy spełnieniu
określonych warunków programy pomocy, pomoc indywidualna przyznana w ramach programów
pomocy oraz pomoc ad hoc są zgodne z rynkiem wewnętrznym i wyłączone z obowiązku
zgłoszenia. Rozporządzenie przewiduje progi kwotowe pomocy, a ich przekroczenie powoduje, że
pomoc nie korzysta z wyłączenia i musi zostać uprzednio zgłoszona Komisji.
Przykłady: pomoc regionalna, pomoc dla małych i średnich przedsiębiorstw, pomoc na ochronę
środowiska, pomoc na badania, rozwój i innowacje, pomoc szkoleniowa, pomoc na infrastrukturę
szerokopasmową, pomoc na kulturę oraz pomoc na infrastrukturę sportową.

Pomoc de minimis - pomoc przyznana przedsiębiorstwu, która nie przekracza określonej kwoty w
danym okresie, nie spełnia wszystkich kryteriów dla postrzegania jej, jako pomocy publicznej i w
związku z tym nie podlega procedurze zgłoszenia. Podstawowy pułap pomocy wyznaczono na
€ przyznawanych w okresie lat od jednego państwa członkowskiego. Przy tym nie ma
znaczenia forma pomocy, źródła ich pochodzenia ani cel jej wykorzystania. Uznaje się, że pomoc
taka nie powoduje zakłócenia konkurencji w wymiarze unijnym.

POMOC UDZIELANA PRZEDSIĘBIORSTWO, ŚWIADCZĄCYM USŁUGI W OGÓLNYM

INTERESIE GOSPODARCZYM

UOIG - usługi świadczone w ogólnym interesie gospodarczym; są to takie działania gospodarcze,

które organy państwa postrzegają, jako usługi o szczególnym znaczeniu dla obywateli i które nie
byłyby świadczone lub byłyby świadczone na innych warunkach, bez odpowiedniej interwencji
państwa. Są to np. usługi związane z transportem, poczta, mieszkalnictwa socjalne czy gospodarka
odpadami. Rekompensatę za świadczenie UOIG nie uznaje się za pomoc publiczną w dwóch
przypadkach:
I. Gdy świadczenie państwa ma charakter de minimis - pomoc w wysokości nieprzekraczającej
€ w ciągu lat.
II. Gdy rekompensata spełnia kumulatywnie cztery kryteria, określone jako test ze sprawy
Altmark:
A. Przedsiębiorstwo zostało obciążone rzeczywistymi i jasno zde niowanymi obowiązkami w
zakresie świadczenia usług publicznych;

16
0
5
0
0
0
0
0
0
0
3
3
fi
2
0
0
 B. Sposób obliczenia rekompensaty musi być ustalony z góry w sposób obiektywny i
transparentny;
C. Rekompensata nie może przewyższać kosztów ponoszonych w celu świadczenia takich
usług;
D. Wybór przedsiębiorstwa, któremu ma zostać powierzone wykonywanie takich usług,
zostanie dokonane w ramach procedury udzielania zamówień publicznych (co zwykle
gwarantuje najniższą cenę), a jeżeli nie w takiej procedurze, to wysokość rekompensaty
należy ustalić na podstawie analizy kosztów, jakie przeciętne przedsiębiorstwo, prawidłowo
zarządzane i wyposażone w środki transportu odpowiednie do świadczenia takich usług,
poniosłoby na wykonanie takich zobowiązań, przy uwzględnieniu związanych z nimi
przychodów oraz rozsądnego zysku osiąganego przy wypełnianiu tych zobowiązań.

Rekompensata za świadczenie UOIG, która stanowi pomoc publiczną, podlega następującym

regułom:
I. Komisja przyjęła szczególne wyłączenie grupowe. Objęte tym wyłączeniem są rekompensaty,
których wysokość nie przekracza € (limit ten nie dotyczy usług medycznych,
mieszkalnictwa socjalnego, a w przypadku usług transportowych jest wyznaczony w
odniesieniu do rocznej ilości pasażerów). Przy spełnieniu również dodatkowych kryteriów,
pomoc taką uważa się za zgodną z rynkiem wewnętrznym i jest ona zwolniona z obowiązku
uprzedniego zgłoszenia do Komisji.
II. Pomoc niepodlegająca wyłączeniu grupowemu, jest oceniana przez Komisję wedle kryteriów
określonych przez nią w specjalnym komunikacji:
A. Pomoc taka nie może prowadzić do nadmiernej kompensacji za świadczone UOIG;
B. Wybór podmiotu świadczącego UOIG następuje zgodnie z regułami dotyczącymi
zamówień publicznych.

KRYTERIA OCENY POMOCY PUBLICZNEJ

Komisja stosuje zwykle test bilansujący, za pomocą którego waży negatywne i pozytywne efekty
pomocy na rynku wewnętrznym. Jego zadaniem jest ocenić, czy takie zakłócenie konkurencji jest
sprzeczne ze wspólnym interesem państw członkowskich UE. W ramach tego testu Komisja bada:
I. Czy pomocy ma jasno zde niowany cel, który leży we wspólnym interesie UE;
II. Czy dana pomoc jest w stanie wyeliminować zawodność rynku w danym obszarze lub
zrealizować inny wspólny cel, np. społeczny lub regionalny, co oznacza badanie
proporcjonalności środka pomocowego i ocenę, czy jego wysokość jest odpowiednia;
III. Czy wpływ środka na ograniczenia konkurencji na rynku wewnętrznym jest ograniczony i tym
samym pozytywne efekty pomocy przeważają nad takim ograniczeniem.

POSTĘPOWANIE W SPRAWACH DOTYCZĄCYCH POMOCY PUBLICZNEJ

Nowe środki pomocowe wymagają zgłoszenia do Komisji Europejskiej. Państwa członkowskie

przed ich wdrożeniem muszą uzyskać pozytywną decyzję Komisji. Obowiązek zgłoszenia nie
dotyczy m. in. pomocy objętej wyłączeniem grupowym, pomocy de minimis oraz pomocy
indywidualnej udzielonej w ramach programu pomocy już uprzednio zatwierdzonego przez
Komisję.
17
fi
1
5
0
0
0
0
0
0
 Rozporządzenie wyróżnia następujące kategorie pomocy:
I. Pomoc istniejąca – oznacza pomoc udzielona w państwach członkowskich przed ich
przystąpieniem do UE; pomoc uznana za dozwoloną niezależnie od podstawy prawnej, a także
pomoc, która w momencie jej udzielenia nie stanowiła pomocy publicznej, jednak w okresie
późniejszym stała się pomocą ze względu na rozwój rynku wewnętrznego;
A. Zawiła procedura skupiające się na dialogach, akceptacjach, procedurach, dochodzeniach,
dążących do oceny Komisji zgodności z rynkiem wewnętrznym oraz decyzją Komisji:
. Pozytywną – środek stanowi pomoc publiczną, ale jest ona zgodna z rynkiem
wewnętrznym;
. O braku pomocy – środek nie stanowi pomocy publicznej;
. Warunkową – do decyzji pozytywnej dołącza się warunki, na jakich dana pomoc może
zostać uznana za zgodną z rynkiem wewnętrznym;
. Negatywną – pomoc zostaje uznana za nie zgodną z rynkiem wewnętrznym i nie może
być wyrażona przez państwo członkowskie. Decyzji negatywnej, co do zasady,
towarzyszy nakazanie zwrotu pomocy już wypłaconej (nie dotyczy to jednak pomocy
istniejącej). Celem odzyskania takiej pomocy jest odebranie niezależnej korzyści
przedsiębiorstwu i przywrócenie status quo na rynku przed jej wypłaceniem.
II. Nowa pomoc – oznacza każdą pomoc, czyli programy pomocowe i pomoc indywidualną, która
nie jest pomocą istniejącą, włącznie ze zmianami istniejącej pomocy;
A. Komisja przeprowadza badanie wstępne środka pomocowego. Od czasu otrzymania
kompletnego zgłoszenia Komisja ma miesiące na podjęcie decyzji. Może stwierdzić że:
. Dany środek nie spełnia przesłanek pomocy publicznej i może być wdrażany.
. Występuje pomoc publiczna, która jest zgodna z rynkiem wewnętrznym, ponieważ
pozytywne skutki tej pomocy przeważają nad negatywnymi.
. Istnieją wątpliwości co do zgodności pomocy publicznej z rynkiem wewnętrznym i
zdecydować pięciu formalny procedury dochodzenia (dotyczy to też sytuacji, gdy
stwierdzi, że zatwierdzona przez nią wcześniej pomoc jest wykorzystywana niezgodnie
z przeznaczeniem).
III. Pomoc niezgodna z prawem – oznacza nową pomoc, wprowadzoną w życie bez noty kacji lub
zgody Komisji;
IV. Pomoc świadczoną niezgodnie z przeznaczeniem – oznacza pomoc, wykorzystaną przez
bene cjenta z naruszeniem decyzji Komisji poprzez np. wydatkowanie jej na inne cele lub z
naruszeniem warunków.

PRAWO KONKURENCJI UNII EUROPEJSKIEJ

Konkurencja - proces rywalizacji niezależnych przedsiębiorstw działających na tym samym rynku o

zdobycie przewagi nad konkurentami oraz ugruntowanie swojej pozycji na rynku.
Kartel - każde porozumienie pomiędzy przedsiębiorcami, które narusza prawo konkurencji.
Zwykle rozumie się przez to zmowę konkurentów w sprawie ustalenia cen towarów, podział rynku
lub ograniczenia wielkości produkcji.

Prawo konkurencji UE tworzą normy prawa, które mają zapewnić ochronę procesu konkurencji w
celu maksymalizacji dobrobytu konsumentów.

18
4
3
2
1
3
2
1
fi
2
fi
ZASADA EKSTERYTORIALNOŚCI PRAWA KONKURENCJI -
Porozumienia zawarte poza terytorium UE przez przedsiębiorstwa z siedzibą poza UE podlegają ocenie
Komisji Europejskiej co do zgodności z prawem konkurencji UE, jeżeli było wykonywany na terytorium
UE.

Organem ochrony konkurencji na poziomie UE jest Komisja Europejska. Rozporządzenia i

dyrektywy umożliwiające Komisji Europejskiej realizowanie polityki konkurencji UE wydaje
Rada, na wniosek Komisji i po konsultacji z Parlamentem Europejskim.

CELE PRAWA KONKURENCJI UE

I. Dążenie do urzeczywistnienia rynku wewnętrznego;
II. Cele ekonomiczne związane z ochroną mechanizmu konkurencji i osiągnięcie stanu
optymalnej efektywności;
III. Ochrona interesów konsumentów.

Efektywność ekonomiczna składa się na:

I. Efektywność alokacyjna – konsumenci mogą nabyć pożądane towary i usługi po możliwej do
zaakceptowania cenie oraz w pożądanej przez nich ilości. Prawo konkurencji wspiera zatem
działania przyczyniające się do rozwoju potencjału wytwórczego przedsiębiorstw, natomiast
zwalcza i eliminuje działania, które ten potencjał zmniejszają.
II. Efektywność produkcyjna – towary są produkowane, a usługi świadczone po najniższych
kosztach, a tym samym procesy te pochłaniają jak najmniejszą ilość zasobów społeczeństwa.
Jest to najlepiej realizowane przy występowaniu konkurencyjnej struktury rynku, które
charakteryzuje się działaniem wielu rywalizujących ze soba przedsiębiorstw.
III. Efektywność dynamiczna – stan, w którym przedsiębiorstwa, zgodnie z oczekiwaniami
konsumentów, wprowadzają na rynek nowe produkty i technologie, zwiększając
innowacyjnych całej gospodarki.

Struktury pomiędzy doskonałą konkurencją a monopolem:

I. Rynki, na których działa jeden silny podmiot o wysokim udziale w rynku;
II. Rynki oligopolistyczne, na których działa kilka przedsiębiorstw o zbliżonych, wysokich
udziałach rynkowych;
III. Rynki, na których działa wiele przedsiębiorstw, a udział w rynku każdego z nich jest niewielki.
Występuje tu skuteczna konkurencja.

Monopol - sytuacja, w której na rynku funkcjonuje tylko jedno przedsiębiorstwo oferujące dane
towary, dzięki czemu może ono arbitralnie wpływać na zmianę wielkości produkcji lub cen, nie
narażając się przy tym na znaczące straty.
Oligopol - sytuacja na rynku, w której funkcjonuje niewielka liczba (zazwyczaj od do )
konkurujących przedsiębiorstw posiadających relatywnie wysokie udziały rynkowe.

ŹRÓDŁA PRAWA KONKURENCJI UE -

Art. 101 i 102 TFUE, a także decyzje Komisji będące aktami stosowania prawa w sprawach
indywidualnych, orzecznictwo sądów UE oraz niemające wiążącego charakteru obwieszczenia, wytyczne
i inne dokumenty wydawane przez Komisję Europejską.

19
3
5
RYNEK WŁAŚCIWY -
Narzędzie pozwalające Komisji Europejskiej i krajowym organom ochrony konkurencji na określenie sił
konkurencyjnych, z którymi muszą liczyć się przedsiębiorstwa działające na danym rynku, co następnie
pozwala ustalić, czy dane przedsiębiorstwa samodzielnie albo wspólnie z innymi przedsiębiorstwami
posiada lub może uzyskać siłę rynkową.

Rynek właściwy =wymiar produktywny + wymiar geogra czny

Wymiary produktywny - wszystkie produkty lub usługi, które uważane są przez konsumentów za
zamienne (substytucyjne) ze względu na ich właściwości, cenę i zamierzone stosowanie.
Wymiar geogra czny – obszar, na którym dane przedsiębiorstwa uczestniczą w podaży i popycie na
produkty i usługi, na którym warunki konkurencji są wystarczająco jednorodne oraz który może
zostać odróżniany od sąsiadujących obszarów ze względu na to, iż warunki konkurencji na tym
obszarze znacznie się różnią od warunków panujących na innych obszarach.
Substytucyjność produktu - ustalenie tych wszystkich produktów, które konsumenci uznają za
zamienne, jest punktem wyjścia dla określenia rynku właściwego. Wszystkie te produkty, które są
zamienne, mieszczą się w ramach jednego rynku właściwego.
Test SSNIP - ocenia reakcje rynkowe klientów na hipotetyczną niewielką, ale istotną i stałą
podwyżkę cen w przedziale od % do % jest przeprowadzany w następujący sposób:
I. Na początku przyjmuje się możliwie wąską kategorie produktów, które mogą tworzyć właściwe
rynek produktowy (np. pianka do golenia),
II. Następnie bada się, czy po podwyższeniu ceny tych produktów o % wystarczająca liczba
konsumentów (z punktu widzenia rentowności producenta) nadal kupowała by te produkty,
czy też konsumenci zaczęliby wtedy kupować alternatywne produkty.
III. Jeżeli w takich okolicznościach konsumenci przestawiliby swoje zainteresowania na inne
produkty (np. żel do golenia), podwyżka ceny nie byłaby opłacalna, a te alternatywne produkty
należałoby uznać za zamienne i mieszczące się na jednym rynku produktowym.
IV. Następnie, jeżeli podwyższenie ceny zarówno produktu podstawowego, jak i jego najbliższego
zamiennika prowadziłoby do przerzucenia zainteresowania konsumentów na inne produkty,
oznaczać to będzie, że również te ostatnie produkty są częścią jednego rynku produktowego
wraz z produktem podstawowym i jego najbliższym zamiennikiem.
V. Dopiero gdy dojdziemy do sytuacji, w której ceny wszystkich tych produktów mogłyby
hipotetycznie zostać podniesione o % bez wpływu na rentowność dostawców, czyli bez
przerzucenia popytu na inne produkty, wtedy będziemy mieli wyznaczony jeden rynek
produktowy obejmujący wszystkie te produkty (w tym przykładzie – rynek kosmetyków do
golenia).
Ten sam test ma zastosowanie przy ustaleniu geogra cznego wymiaru rynku właściwego. Pozwala
ocenić czy zasadne jest włączenie kolejnych obszarów do de nicji rynku.

Substytucyjność podaży – w odpowiedzi na istotną i stałą podwyżkę cen danego towaru

podstawowego, w przedziale od % do %, producenci innych dóbr będą w stanie szybko oraz
bez znaczących kosztów i zagrożeń przestawić produkcję tak, aby dostarczyć na rynek substytuty
produktów, których cena wzrosła, działając dyscyplinująco wobec ich dostawców.

20
fi
5
5
1
5
0
1
0
fi
fi
fi
5
 SIŁA RYNKOWA -
Przedsiębiorstwo lub przedsiębiorstwa mają siłę rynkową, jeżeli mogą podnieść ceny swoich towarów lub
usług, ograniczyć produkcję lub wybór klientów, bez szkody dla swojej rentowności.

Ocena siły rynkowej:

I. Presja wywierana przez rzeczywistych konkurentów;
II. Możliwość wejścia na rynek właściwy przez potencjalnych konkurentów;
III. Presja samych nabywców towarów i usług, którą wywierają na dostawców.

Poziom koncentracji rynku mierzy się za pomocą indeksu HHI (suma udziałów wszystkich
przedsiębiorstw działających na danym rynku podniesionych do kwadratu. Gdy rezultat wynosi
poniżej , to poziom koncentracji rynku jest niski, gdy mieści się w przedziale od do
, to jest umiarkowany, natomiast jest wysoki, gdy przekracza ). Jest używany w
szczególności przy ocenie transakcji przyjmowania i łączenia się przedsiębiorstw.

Poziom koncentracji rynku jest jednak parametrem statycznym, nie jest za tym narzędziem
pozwalającym na uchwycenie dynamiki zmian na rynku, które są kluczowe w przypadku badania
legalność porozumień oraz nadużywania pozycji dominującej przez przedsiębiorstwa.

WPŁYW NA HANDEL MIĘDZY PAŃSTWAMI CZŁONKOWSKIMI UE

Dane zachowanie przedsiębiorstw wpływa na handel, jeżeli może stanowić zagrożenie, czy to
bezpośrednio lub pośrednio, czy też rzeczywiście lub potencjalnie, dla wolności handlu
pomiędzy państwami członkowskimi, w sposób, który mógłby przeszkodzić w osiągnięciu celów
jednolitego rynku. Porozumienie może mieć wpływ na handel pomiędzy państwami
członkowskimi, jeżeli można przewidzieć z dostatecznym stopniem prawdopodobieństwa, na
podstawie obiektywnych okoliczności prawnych lub faktycznych, iż porozumienie to może mieć
wpływ, bezpośredni lub pośredni, rzeczywisty lub potencjalny, na strukturę handlu pomiędzy
państwami członkowskimi.
Obiektywnymi czynnikami, które należy wziąć pod uwagę, są charakter praktyki i produktów nią
objętych oraz pozycja i znaczenie zaangażowanych w nią przedsiębiorstw. Ponadto dla wykazania
wpływu praktyki na strukturę handlu nie jest konieczne udowodnienie zmniejszenia obrotu
danym produktem, przeciwnie także jego zwiększenia może świadczyć o takim wpływie.
Z bezpośrednim wpływem na handel będziemy mieli do czynienia w zakresie produktu, którego
dotyczy dana praktyka.
Z pośrednim wpływem na handel spotykamy się, gdy przedsiębiorstwo oferujący swoje towary na
rynku europejskim nabywa półprodukty od podmiotów, które naruszają krajowe prawo
konkurencji poprzez ustalanie cen tego półproduktu.
Z kolei rzeczywisty wpływ na handel nastąpi w przypadku, gdy po zawarciu nielegalnego
porozumienie zostanie ono od razu wprowadzone w życie, np. w postaci absolutnego zakazu
prowadzenia sprzedaży poza przydzielonym terytorium przez dystrybutora towaru.
Potencjalny wpływ na handel należy ocenić na podstawie przyszłego oddziaływania danej praktyki
na rynek.

21
1
8
0
0
1
0
0
0
1
8
0
0
1
0
0
0
Kryterium wpływu na handel występuje również w sytuacji, gdy dotyczą one jednego lub części
terytorium państwa członkowskiego, a także odnośnie praktyk przedsiębiorstw mających siedzibę
w państwach trzecich, jeżeli są one wykorzystywane lub wywierają skutki na terytorium UE.

POROZUMIENIA OGRANICZAJĄCE KONKURENCJĘ -

Niezgodne z rynkiem wewnętrznym i zakazane są wszelkie porozumienia między przedsiębiorstwami,
wszelkie decyzje związków przedsiębiorstw i wszelkie praktyki uzgodnione, które mogą wpływać na
handel między państwami członkowskimi i których celem lub skutkiem jest zapobieżenie, ograniczenie lub
zakłócenia konkurencji wewnątrz rynku wewnętrznego.

Przedsiębiorstwo - każdy podmiot prowadzący działalność gospodarczą, niezależnie od jego formy

prawnej i sposobu nansowania oraz struktury własności. Pojęcie to ma charakter funkcjonalny
determinowany przez jego działalność. Przedsiębiorstwami nie będą podmioty świadczące usługi
zdrowotne w ramach ubezpieczenia powszechnego. Natomiast taki status uzyskają, jeżeli będą
świadczyć usługi płatne bezpośrednio przez pacjentów. Pojęcie to nie obejmuje także podmiotów,
które prowadzą wyłącznie działalność społeczną i nie wykonują działalności gospodarczej, a ich
funkcjonowanie opiera się na zasadzie solidarności, polegającej na udzielaniu wsparcia
określonym grupom społecznym.

POROZUMIENIE W RAMACH JEDNEGO PODMIOTU GOSPODARCZEGO -

Prawnie odrębne podmioty, które łączą ścisłe powiązania ekonomiczne, mogą z perspektywy prawa
konkurencji, wspólnie tworzyć jedno przedsiębiorstwo.

Z takim podmiotem mamy do czynienia, gdy formalnie oddzielone podmioty tworzą jednolitą
organizacją składającą się ze składników materialnych, niematerialnych i osobowych, które w
perspektywie długoterminowej dążą wspólnie do zrealizowania określonego celu ekonomicznego.
Zakaz zawierania porozumień antykonkurencyjnych nie ma zastosowania do jednego
podmiotu gospodarczego.
POROZUMIENIA, DECYZJE I UZGODNIONE PRAKTYKI

Zakazana współpraca może zatem przybrać każdą z tych form i wymaga zawsze udział co najmniej
dwóch przedsiębiorstw.

Porozumienie - koncentruje się wokół zbieżności woli między co najmniej dwiema stronami, przy
czym nieważna jest forma, w jakiej się przejawia, dopóki wyraża ona wolę stron. Porozumienie nie
musi być ani prawnie wiążące, nie są też konieczne żadne środki, które mogłyby przymusić
uczestników porozumienia do jego przestrzegania. Z porozumieniem będziemy mieli do czynienia
również w sytuacjach, gdy po wygaśnięciu zawartej umowy jej strony kontynuują swoją
współpracę na tych zasadach.
Uzgodnione praktyki - przedsiębiorstwa w drodze wzajemnego przyzwolenia zastępują
konkurencję świadomą praktyczną współpracą. Przyzwolenie to nie musi być werbalne, a może
być wynikiem bezpośrednich lub pośrednich kontaktów pomiędzy przedstawicielami
przedsiębiorstw. Granica pomiędzy uzgodnioną praktyką a porozumieniem oraz pomiędzy
uzgodnioną praktyką a samodzielnym działaniem przedsiębiorstwa są nieostre. Główna różnica
polega na tym, że uzgodniona praktyka ma miejsce, gdy pomiędzy przedsiębiorstwami istnieje
nieformalna współpraca bez zawarcia umowy czy podjęcia decyzji.
22
fi
Decyzje - decyzje związków przedsiębiorstw mogą naruszać unijne przepisy, nawet jeśli dany
związek nie prowadzi działalności gospodarczej.

POROZUMIENIA HORYZONTALNE I WERTYKALNE

Porozumienia horyzontalna – zawierane pomiędzy przedsiębiorstwami działającymi na tym samym

szczeblu obrotu, które zwykle są konkurentami (np. producent – producent, hurtownik –
hurtownik, detalista – detalista).
Porozumienia wertykalne – zawierane między przedsiębiorstwami działającymi na różnych
szczeblach obrotu (np. producent – hurtownik, hurtownik – detalista).

CEL LUB SKUTEK POROZUMIENIA, DECYZJI I UZGODNIONEJ PRAKTYKI

Porozumienia zakazane ze względu na cel -> są w sposób wyraźny sprzeczne z zasadami UE, a
ich zawarcie powoduje, że niemalże pewne jest zapobieżenie, ograniczenie lub zakłócenie
konkurencji.
Porozumienie horyzontalne zakazane ze względu na cel to:
I. Ustalanie cen sprzedaży towarów przez ich dostawców;
II. Podział rynku pomiędzy dostawcami według klucza geogra cznego lub według klientów;
III. Ograniczenie produkcji lub sprzedaży;
IV. Wymiana informacji między konkurentami, która usuwa wzajemną niepewność co do
przyszłych zachowań rynkowych.
Porozumienie wertykalne zakazane ze względu na cel to:
I. Ustalanie cen od sprzedaży towarów przez dystrybutorów lub detalistów;
II. Absolutne ograniczenia eksportowe nakładane na dystrybutorów.

REGUŁA DE MINIMIS -
Porozumienia, których wpływ na konkurencję nie jest odczuwalny.

Obwieszczenie przewiduje jednak, że w przypadku najpoważniejszych naruszeń prawa

konkurencji, zakazanych ze względu na cel (będą wymienione w dalszej części), reguła de minimis
nie znajduje zastosowanie.

WYŁĄCZENIA SPOD ZAKAZU POROZUMIEŃ OGRANICZAJĄCYCH KONKURENCJĘ

Warunkiem było wyłączenia jest spełnienie przez dane porozumienie czterech przesłanek:
I. Porozumienie musi przyczyniać się do polepszenia produkcji lub dystrybucji produktów bądź
do popierania postępu technicznego lub gospodarczego;
II. Klienci muszą uzyskać uczciwą część korzyści wynikających z punktu poprzedzającego;
III. Porozumienia nie nakładają na zainteresowane przedsiębiorstwa ograniczeń, które nie są
niezbędne do osiągnięcia celów wskazanych w punkcie pierwszym;
IV. Porozumienia nie dają przedsiębiorstwom możliwości eliminowania konkurencji w stosunku
do znacznej części danych produktów. Wyłączenia mogą mieć charakter indywidualny albo
grupowy.
Wyłączeniu będą podlegać porozumienia, które łącznie spełniają wszystkie cztery przesłanki.
23
fi
 Przedsiębiorstwa na etapie zawierania porozumienia, dokonują samodzielnie oceny czy spełnione
są przesłanki niezbędne do skorzystania z wyłączeniem.

Klauzule czarne - wymienione postanowienia, których pojawienie się w umówię wyłącza

możliwość zastosowania wyłączenia grupowego.
Bezpieczna przystań - podleganie pod wyłączenie grupowe.

NAJPOWAŻNIEJSZE NARUSZENIA PRAWA KONKURENCJI UE

Kategoria ta obejmuje ograniczenia wynikające zarówno z porozumień horyzontalnych, jaki

wertykalnych. Ograniczenia takie nigdy nie korzystają z wyłączeń grupowych.

Zabrania się przedsiębiorstwom posiadającym pozycję dominującą jej nadużywania. Nie mogą
one swoimi jednostronnymi zachowaniami zakłócać konkurencji istniejącej na rynku
wewnętrznym UE. Pozycję dominującą może zajmować zarówno jedno przedsiębiorstwo, jak i
kilka niezależnych przedsiębiorstw – wspólna pozycja dominująca.

Pozycja dominująca - samodzielność w dysponowaniu odpowiednią siłą rynkową. Istotnym

wskaźnikiem przy ocenie pozycji dominującej są udziały rynkowe poszczególnych przedsiębiorstw
działających na danym rynku, które wskazują na strukturę tego rynku i na znaczenie tych
przedsiębiorstw. Wysokim udziałem rynkowym będzie udział w rynku właściwym wynoszący co
najmniej %.
Nadużycie pozycji dominującej - pojęcie o charakterze obiektywnym. Nie wymaga wykazania, że
dominant miał zamiar naruszyć zakaz.
Praktyki eksploatacyjne - przedsiębiorstwo zajmujące pozycję dominującą podejmuje nieuczciwe
lub nieuzasadnione działania w stosunku do podmiotów, które są od niego ekonomicznie
uzależnione.
Praktyki wykluczające – zachowania mające na celu ograniczyć rozwój efektywnej konkurencji
poprzez wyeliminowanie rzeczywistych lub potencjalnych konkurentów. Można je podzielić na
takie o charakterze wertykalnym lub horyzontalnym. Wertykalnym, gdy dominant działa również
na wyższym szczeblu obrotu w stosunku do jego konkurenta działającego jedynie na niższym
szczeblu. Horyzontalnym, gdy zarówno dominant, jak i jego konkurent działają na jednym i tym
samym szczeblu obrotu.
Praktyki zagrażające jednolitości rynku wewnętrznego – np. ograniczenia importu równoległego
mające służyć utrzymaniu silnej pozycji dominanta na określonym rynku.
Koszty stałe - nie zmieniają się wraz z ilością wytworzonych towarów.
Koszty zmienne – zmieniają się wraz z ilością wytworzonych towarów.
Średnie koszty zmienne – iloraz wszystkich kosztów zmiennych i całkowitej wielkości produkcji.
Określa średni koszt wytworzenia każdej dodatkowej jednostki towaru.
Średnie koszty całkowite – iloraz wszystkich kosztów zmiennych wraz z kosztami stałymi i całkowitej
wielkości produkcji. Określa całkowity koszt produkcji przypadający na jednostkę towaru.
Dyskryminacja cenowa - stosowanie wobec partnerów handlowych nierównych warunków
świadczeń równoważnych i stwarzanie im przez to niekorzystnych warunków konkurencji.
Rabaty lojalnościowe - udzielenie upustu odbiorcy towarów lub usług w zamian za jego
zobowiązanie do ich nabywania wyłącznie lub w przeważającej części od jednego dostawcy.
24
5
0
Rabaty docelowe - indywidualne ustalenie wielkości zakupów, których zrealizowanie uprawnia
odbiorcę do uzyskania upustu.
Nacisk na marżę - podmiot wertykalnie zintegrowany, czyli np. działające jednocześnie na rynku
hurtowym i detalicznym, zajmując pozycję dominującą na rynku wyższego szczebla, dyktuje ceny
dostępu na poziomie, który nie pozostawia jego konkurentom na rynku niższego szczebla
przestrzeni do skutecznego konkurowania z jego ofertą.
Do praktyk niemających charakteru cenowego należą: zobowiązanie wyłącznego zakupu, wiązanie
towarów lub usług oraz odmowa dostępu, w tym odmowa dostępu do urządzeń kluczowych.

POSTĘPOWANIE WS. NARUSZENIA

Uprawnienia Komisji:
I. Badanie określonego sektora gospodarki lub określonego rodzaju porozumienia;
II. Zwracanie się do przedsiębiorstwo udzielenie wszelkich niezbędnych informacji;
III. Przesłuchiwanie osób zycznych i prawnych za ich zgodą;
IV. Zapowiedziane, jak i niezapowiedziane kontrole.

Po zebraniu materiału dowodowego i przeprowadzeniu postępowania, które prowadzi z urzędu

lub na wniosek, Komisja może w zależności od okoliczności wydać następujące decyzje:
I. Stwierdzającą naruszenia i nakazującą zaprzestanie naruszeń;
II. Zakładającą środki tymczasowe;
III. Zobowiązania uwzględniające zastrzeżenia wyrażone przez Komisję wiążące dla
przedsiębiorstw;
IV. W sprawach kartelowych – zawarcie ugody pomiędzy przedsiębiorstwami będącymi członkami
kartelu a Komisją.

SANKCJE ADMINISTRACYJNE I SKUTKI CYWILNE NARUSZEŃ

Wytyczne ws. metody ustalania grzywien:

I. W ramach pułapu kary do % obrotu Komisja ustala jej wysokość dwuetapowo.
II. W pierwszej kolejności ustala podstawową wysokość kary.
III. Następnie może tę kwotę podwyższyć lub obniżyć odpowiednio w zależności od okoliczności
obciążających lub łagodzący zachodzących w danej sprawie.
IV. Kwota podstawowa może zostać podwyższona, jeżeli Komisja stwierdzi występowanie
okoliczności obciążających:
A. Kontynuowanie naruszeń przepisów lub ponowne dokonanie przez przedsiębiorstwo
naruszenia identycznego lub podobnego naruszenia postanowień przepisów przez to
przedsiębiorstwo;
B. Odmowa współpracy lub przeszkadzanie w prowadzenie dochodzenia;
C. Rolę kierownicze w naruszeniu lub zachęcenie do naruszenia przepisów.
V. Kwota podstawowa może być także obniżona przy uwzględnieniu okoliczności łagodzących:
A. Dostarczenie przez dane przedsiębiorstwo dowodu, że położyło on okres naruszaniu
przepisów po pierwszej interwencji Komisji;
B. Dostarczenie przez dane przedsiębiorstwo dowodu, że naruszenie przepisów
spowodowane było zaniedbaniem;

25
fi
1
0
 C. Dostarczenie przez dane przedsiębiorstwo dowodu, że jego udział w naruszeniu przepisów
jest zasadniczo ograniczony, a w konsekwencji udowodnienie, że w okresie, w którym
przystąpiło ono do wywołujących naruszenie porozumień, w istocie powstrzymywało się
ono od stosowania postanowień tych porozumień, przyjmując na rynku postawę
prokonkurencyjną;
D. Aktywna współpraca danego przedsiębiorstwa z Komisją;
E. Udzielone na podstawie przepisów prawa lub przez organy publiczne upoważnienie lub
zachęta do działań zakłócających konkurencję.

Naruszenie prawa konkurencji UE, poza konsekwencjami w sferze prawa administracyjnego,

Wywiera określone skutki z perspektywy prawa cywilnego.

KONTROLA KONCENTRACJI

Z koncentracją mamy do czynienia, gdy:

I. Dwa dotychczas odrębne przedsiębiorstwa łączą się, tworząc nowy podmiot;
II. Przedsiębiorstwo nabywa udziały, akcje lub aktywa innego przedsiębiorstwa, w zakresie
pozwalającym mu na sprawowanie kontroli nad decyzjami strategicznymi tego
przedsiębiorstwa, czyli na wywieranie na nie decydującego wpływu;
III. Dwa niezależne przedsiębiorstwa tworzą wspólne przedsiębiorstwo, pełniące wszystkie
funkcje podmiotu gospodarczego, powierzając mu wykonywania określonej części swojej
działalności.

Koncentracje horyzontalne - transakcja dochodzi do skutku pomiędzy rzeczywistymi lub

potencjalnymi konkurentami na tym samym rynku właściwym i na tym samym poziomie
produkcji lub dystrybucji towarów.
Koncentracja wertykalna - dotyczy transakcji pomiędzy przedsiębiorstwami działającymi na
różnych, uzupełniających się o szczeblach produkcji tego samego produktu.
Koncentracja konglomeratowa - nie ma charakteru horyzontalnego ani wertykalnego i dotyczy
transakcji pomiędzy przedsiębiorstwami działającymi na różnych rynkach właściwych.

Koncentracja podlega zgłoszeniu do Komisji, jeżeli:

I. Łączny światowy obrót wszystkich zainteresowanych przedsiębiorców wynosi więcej niż mld
€;
II. Łączny obrót przypadający na Wspólnotę, każdego z co najmniej dwóch zainteresowanych
przedsiębiorstw wynosi więcej niż mln €, chyba że każdy z zainteresowanych
przedsiębiorstw uzyskuje więcej niż / swoich łącznych obrotów przypadających na
Wspólnotę w jednym i tym samym państwie członkowskim.
Jeśli powyższe warunki są spełnione, dana koncentracja ma wymiar wspólnotowy i przed jej
s nalizowaniem musi być uprzednio zgłoszona do Komisji. Jeśli tego nie zrobi może dostać karę
w wysokości % obrotu w roku poprzedzającym.

Jeżeli koncentracja ma wymiar wspólnotowy, to co do zasady podlega wyłącznej jurysdykcji

Komisji. Jest to reguła pojedynczej instytucji. Przebieg procedury:

26
fi
1
0
2
2
5
0
3
5
I. Komisja ocenia czy koncentracja przeszkadzałaby znacząco skutecznej konkurencji na
wspólnym rynku lub znacznej jego części, w szczególności w wyniku stworzenia lub
umocnienia pozycji dominującej.
II. Postępowanie powinno trwać nie dłużej niż dni roboczych, często jednak ulega
przedłużeniu ze względu na konieczność uzupełnienia wniosku przez przedsiębiorstwo
zgłaszające.

Komisja po przeprowadzeniu postępowania może podjąć następujące decyzje:

I. Uznać koncentrację za zgodną ze wspólnym rynkiem;
II. Warunkowo uznać koncentrację za zgodną ze wspólnym rynkiem, jeżeli przedsiębiorstwa
spełnią określone zobowiązania podjęte wobec komisji;
III. Uznać za niezgodną ze wspólnym rynkiem i tym samym zakazać jej dokonania.

27
9
0