‫خطاب به جوانان مسلمان‬

‫‪ .10‬نجات خود و جامعه از مصیبت ها و بال ها ‪:‬‬

‫یکی دیگر از مکلفیت ها و مسؤلیت های جوانان مسلمان نجات خود و جامعۀ شان از مشکالت‪،‬‬
‫مصیبت ها و بال ها میباشد‪ .‬در قدم اول باید این مشکالت‪ ،‬مصیبت ها و بال ها شناسائی شده و‬
‫در قدم بعدی مطابق به عامل سببی در جهت رفع و دفع آن اقدامات الزم صورت گیرد‪.‬‬
‫عمده ترین علل و عوامل نا بسامانی ها و مشکالت در جامعۀ اسالمی عبارت از موضوعات‬
‫ذیل بوده میتواند‪:‬‬
‫‪ )1‬عدم آگاهی و عدم فهم و درک از احکام و دستورات دین مبین اسالم میباشد‪.‬‬
‫‪ )2‬کتمان حق توسط علما و دانشمندان‪.‬‬
‫‪ )3‬عدم تطبیق احکام و دستورات دین مقدس اسالم در سطح اشخاص‪ ،‬فامیل ها و جامعه‪.‬‬
‫بعد از شناخت علل و عوامل نابسامانی ها و مصیبت ها در جامعۀ ما‪ ،‬اولین مکلفیت جوانان‬
‫مسلمان در عصر حاضر عبارت است از ‪:‬‬
‫آموختن علم شرعی و فهم و درک حقیقی از محتوای آن‪.‬‬ ‫‪)1‬‬
‫عملی نمودن احکام و دستورات دین‪.‬‬ ‫‪)2‬‬
‫عالوه از عدم کتمان احکام دین‪ ،‬نشرو پخش و تبلیغ احکام دین به سایر افراد در جامعه‪.‬‬ ‫‪)3‬‬
‫استفادۀ مؤثر از زمان جهت عملی نمودن و تطبیق موارد فوق‪.‬‬ ‫‪)4‬‬

‫آموختن علم شرعی و فهم و درک حقیقی از محتوای آن ‪:‬‬ ‫‪)1‬‬

‫مسلمانان باید احکام الهی را مطالعه نموده‪ ،‬مفاهیم آنرا درک کرده و به آن عمل نمایند‪.‬‬
‫مسلمانان باید بدانند که اولین آیت مبارکه که بر نبی کریم ﷺ نازل شد‪ ،‬دستور آن خواندن و‬
‫مطالعه نمودن بود زیرا بدون خواندن و مطالعه نمودن دریافت حق و تفکیک باطل مشکل است‪.‬‬
‫هللا عزوجل خطاب به پیامبر اکرم ﷺ بطور خصوصی و برای تمام بشریت و امت مسلمه بطور‬
‫عمومی در سورۀ علق آیه ‪ 1‬الی ‪ 5‬چنین دستور میدهد‪:‬‬
‫﴿ا ْق َرأْ بِاس ِْم َربِكَ الَّذِی َخلَقَ ﴾ (ای محمد !) بخوان به نام آن خالقی كه (همه جهان را) آفریده است‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫« ِإ ْق َرأْ » بخوان ‪ :‬بخوان چیزی را كه به تو وحی میشود (وحی جلی و وحی خفی)‪.‬‬
‫﴿ ا ْق َرأْ َو َربُّكَ ْال َ ْك َر ُم ﴾ بخوان ! رب تو بزرگوار و بخشنده است‪ .‬زیرا آموختن علم از جمله‬ ‫‪‬‬
‫عالمه ها و شاخصه های کرم هللا متعال میباشد‪.‬‬
‫علَّ َم ِب ْالقَلَ ِم ﴾ آن ذاتی كه به وسیله قلم (انسان را) تعلیم داد‪.‬‬ ‫﴿ الَّذِی َ‬ ‫‪‬‬
‫سانَ َما لَ ْم ی ْعلَ ْم ﴾ به انسان چیز هائی را آموخت و تعلیم داد كه نمیدانستند‪.‬‬ ‫علَّ َم ْ ِ‬
‫اْلن َ‬ ‫﴿ َ‬ ‫‪‬‬
‫همچنان هللا متعال میفرماید‪:‬‬
‫ار َوال َ ْفئِدَة َ لَ َعلَّ ُك ْم‬ ‫ون أ ُ َّم َهاتِ ُك ْم الَ ت َ ْعلَ ُمونَ شَیئا ً َو َج َع َل لَ ُك ُم ْال َّ‬
‫س ْم َع َوال َ ْب َ‬
‫ص َ‬ ‫ط ِ‬‫﴿ َواّللُ أ َ ْخ َر َج ُكم ِمن بُ ُ‬ ‫‪‬‬
‫ك ُرونَ ﴾ نحل ‪78 :‬‬ ‫ت َ ْش ُ‬
‫هللا ﷻ شما را از شكم های مادران تان بیرون آورد در حالیكه (در رابطه به خود و جهانیکه در‬
‫آن زندگی مینمائید) علم و آگاهی نداشتید‪ ،‬و او (هللا ﷻ) بـــه شما گوش و چشـــــم و قلب داد تا‬
‫( به وسیله آنها بشنوید و ببینید و بفهمید و نعمت هایش را ) سپاسگزاری كنید‪ .‬یعنی برای شما‬
‫وسایل درک و تمیز را داد‪.‬‬

‫‪1‬‬
‫خطـــاب بــــه جـــوانان مســــلمان‬

‫ب أ َ ْقفَالُ َها ﴾‬
‫محمد ‪24 :‬‬ ‫علَى قُلُو ٍ‬ ‫﴿ أ َ َف َال یَتَدَب َُّرونَ ْالقُ ْرآنَ أ َ ْم َ‬ ‫‪‬‬
‫آیا درباره قرآن نمی اندیشند ( و مطالب و نكات آن را بررسی و وارسی نمیكنند ؟ ) یا این كه‬
‫بر قلب های شان قفل های ویژه ای زده اند؟ تا در معانی آیات قرآن کریم تفکر و تدبر نتوانسته‬
‫و احکام و دستورات آنرا درک نتوانند‪.‬‬
‫محمد ‪19 :‬‬ ‫﴿ فَا ْعلَ ْم أَنَّهُ َال ِإلَهَ ِإ َّال َّ‬
‫اّللُ ﴾‬ ‫‪‬‬
‫بدان كه (یعنی علم داشته باش‪ ،‬علم بیاموز‪ ،‬تا بدانی که) قطعا ً هیچ معبودی جز هللا ﷻ وجود‬
‫ندارد‪.‬‬
‫بینه ‪2 :‬‬ ‫ط َّه َرة ً ﴾‬‫ص ُحفا ً ُّم َ‬ ‫ُ‬
‫اّلل یتْلو ُ‬ ‫سو ٌل ِمنَ َّ ِ‬ ‫﴿ َر ُ‬ ‫‪‬‬
‫پیغمبری از سوی هللا ﷻ است (یعنی این فرستادۀ هللا عزوجل‪ ،‬معلم بشریت است) كه كتاب های‬
‫پاك (الهی) را (برایتان) میخواند (و قوانین و احكام آسمانی را برای تان شرح و توضح میدهد)‪.‬‬
‫قلم ‪1 :‬‬ ‫ط ُرونَ ﴾‬ ‫﴿ ن َو ْالقَلَ ِم َو َما ی ْس ُ‬ ‫‪‬‬
‫نون‪ .‬سوگند به قلم ! و قسم به چیزی كه می نویسند !‬
‫این سوگند الهی داللت به ارزش و اهمیت قلم و آموزش علم دارد‪.‬‬
‫از انس بن مالک رضی هللا عنه روایت شده که رسول هللا ﷺ فرمودند‪:‬‬ ‫‪‬‬
‫س ِل ٍم»‪ .‬رواه ابن ماجه‬ ‫علَى ُك ِل ُم ْ‬ ‫ضةٌ َ‬ ‫ب ْال ِع ْل ِم فَ ِری َ‬ ‫طلَ ُ‬‫« َ‬
‫«طلب و کسب علم بر هر مسلمانی (چه زن و چه مرد) واجب است»‪.‬‬
‫از معاویه رضی هللا عنه روایت است که رسول هللا ﷺ فرمودند‪:‬‬ ‫‪‬‬
‫َیرا یفَ ِق ْههُ ِفى الد ِ‬ ‫« َم ْن ِ‬
‫‪.‬‬
‫ِین» رواه البخاری ‪ ،71 /‬ومسلم و ابن ماجه‪.‬‬ ‫اّللُ ِب ِه خ ً‬ ‫یر ِد َّ‬
‫« هللا ﷻ در حق هر کسیکه اراده خیر نماید‪ ،‬به وی فهم دین‪ ،‬نصیب نموده و او را در دین فقیه‬
‫و عالم میگرداند»‪.‬‬
‫عثمان بن عفان رضی هللا عنه میگوید‪ :‬نبی اكرم ﷺ فرمود‪:‬‬ ‫‪‬‬
‫علَّ َمهُ»‪( .‬بخارى‪)5028 :‬‬ ‫« َخی ُر ُك ْم َم ْن ت َعَلَّ َم ْالقُ ْرآنَ َو َ‬
‫«بهترین شما كسی است كه قرآن را یاد بگیرد و به دیگران‪ ،‬یاد بدهد»‪.‬‬
‫در روایتی دیگر‪ ،‬به این لفظ روایت شده است که ‪:‬‬
‫علَّ َمهُ»‪( .‬بخارى‪)5028 :‬‬ ‫ضلَ ُك ْم َم ْن ت َعَلَّ َم ْالقُ ْرآنَ َو َ‬‫«إِ َّن أ َ ْف َ‬
‫«با فضیلت ترین شما كسی است كه قرآن را یاد بگیرد و به دیگران‪ ،‬یاد بدهد»‪.‬‬
‫هدف تنها رو خوانی آیات قرآنی نیست بلکه هدف اصلی فهم و درک معانی آیات قرآنی‪ ،‬عمل‬
‫نمودن به احکام و دستورات آن و نشر و پخش آن به سایر افراد جامعه میباشد‪.‬‬
‫یخر ُج أَقوا ٌم من أ ُ َّمتي َیشربُونَ القرآنَ ک ُ‬
‫شر ِب ِهم اللَّ َبنَ " صحیح‬ ‫س ُ‬ ‫چنانچه نبی کریم ﷺ میفرماید ‪َ " :‬‬ ‫‪‬‬
‫الجامع ‪3653‬‬
‫از امت من اقوامی ظهور مینمایند که قرآن را قسمی میخوانند که گوئی شیر را مینوشند‪.‬‬
‫یعنی قرآن را میخوانند اما به مفهوم آن پی نبرده و به احکام آن عمل نمی نمایند‪.‬‬
‫‪ ﴿ ‬إِ َّن َه ِذ ِه ت َ ْذ ِك َرة ٌ فَ َمن شَاء ات َّ َخذَ إِلَى َربِ ِه َ‬
‫سبِیال ً ﴾ مز ِمل ‪19 :‬‬
‫یقینا ً (قرآن) سبب پند و اندرز است‪ ،‬هر كس كه خواستار (هدایت) است‪ ،‬او راهی را به سوی‬
‫رب خ ود برمیگزیند (که عبارت از مطالعه تفسیر قران کریم و احادیث نبوی بوده و با درک‬
‫مفاهیم آیات قرآنی و شناخت احادیث نبوی خود را به سعادت ابدی میرسانند)‪.‬‬

‫‪2‬‬
‫خطـــاب بــــه جـــوانان مســــلمان‬

‫همچنان نبی کریم ﷺ به ما طریقه تعلیم دادن را نیز یاد داده است‪ ،‬چنانچه ‪:‬‬
‫از انس رضی هللا عنه روایت است كه نبی اكرم ﷺ فرمود‪:‬‬ ‫‪‬‬
‫ش ُروا َو ال تُن َِف ُروا»‪( .‬بخارى‪)69 :‬‬ ‫«ی ِس ُروا َوال ت ُ َع ِس ُروا َوبَ ِ‬
‫«در امور دین‪ ،‬آسان بگیرید و سخت گیر نباشید‪ .‬مژده دهید و نفرت ایجاد نكنید»‪.‬‬
‫یعنی تعلیم دین به ضرب و شتم و لت و کوب نتیجه نمیدهد بلکه تعلیم دین باید با کمال محبت‬
‫و شفقت و توأم با تدبیر و حکمت صورت گیرد تا طالب العلم به شوق تمام عالقمند آموختن‬
‫علم و فراگیری احکام و دستورات آن گردیده و یک دانشمند عاقل و حکیم در جامعه تقدیم شود‬
‫نه اینکه یک شخص عقده ای بار دوش جامعه گردد و با وجود عالم بودن‪ ،‬همیشه در جنگ و‬
‫جدال و لت و کوب سایر اطفا ِل طالب العلم مصروف باشد‪.‬‬
‫همچنان نبی کریم ﷺ به دوستان و یارانش چنین دعا مینمود ‪:‬‬
‫عباس رضی هللا عنه میگوید‪ :‬رسول هللا ﷺ مرا در آغوش گرفت و فرمود‪:‬‬ ‫‪‬‬
‫َاب»‪( .‬بخارى ‪)75 :‬‬ ‫ع ِل ْمهُ ْال ِكت َ‬ ‫«اللَّ ُه َّم َ‬
‫«الهی ! به وی فهم و درک قرآن‪ ،‬عنایت فرما»‪.‬‬
‫از این حدیث شریف دانسته میشود که قدر و منزلت علم در نزد پیامبر اکرم ﷺ از مال و ثروت‬
‫دنیا به مراتب بیشتر بوده چنانچه در حدیث فوق به پسر کاکایش دعای پول و ثروت‪ ،‬قدرت و‬
‫شهرت و سایر لذت های دنیوی را ننموده بلکه علم و دانش را برایش استدعا نموده است‪.‬‬
‫زمر ‪9 :‬‬ ‫﴿ ه َْل ی ْست َ ِوی الَّذِینَ ی ْعلَ ُمونَ َوالَّذِینَ ََل ی ْعلَ ُمونَ ﴾‬ ‫‪‬‬
‫آیا كسانیكه (وظیفه خود را در قبال هللا ﷻ) میدانند‪ ،‬با كسانیكه (چنین چیزی را) نمیدانند‪ ،‬برابر‬
‫و یكسان اند ؟!‬
‫غافر ‪58 :‬‬ ‫یر ﴾‬ ‫﴿ َو َما ی ْست َ ِوی ْاْل َ ْع َمى َوا ْلبَ ِص ُ‬ ‫‪‬‬
‫آنان كه چشمان شان (از دیدن حق) كور است‪ ،‬با آنان كه بینا هستند (حق را می بینند)‪ ،‬یكسان‬
‫نیستند‪.‬‬
‫﴿ َو َما ی ْست َ ِوی ْاْلَحْ یاء َو َال ْاْل َ ْم َواتُ ﴾ فاطر ‪ 22 :‬و زندگان و مردگان با هم مساوی نمی باشند‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫ور ﴾ رعد ‪16 :‬‬ ‫ظلُ َماتُ َوالنُّ ُ‬‫﴿ أ َ ْم ه َْل ت َ ْست َ ِوی ال ُّ‬ ‫‪‬‬
‫آیا تاریكی های (شرک‪ ،‬کفر‪ ،‬گمراهی و بدعت) و نور (علم كه هدایت الهی است) یكسان است‬
‫؟‬
‫صفات گروهی که علم می آموزند و از علم آگاهی میداشته باشند ‪:‬‬
‫ور‪ = ،‬میدانند‪ ،‬می بینند‪ ،‬زنده هستند‪ ،‬نور و روشنایی هدایت‬ ‫یر‪ْ ،‬الَحْ یاء‪ ،‬النُّ ُ‬ ‫ص ُ‬ ‫ی ْعلَ ُمونَ ‪ْ ،‬البَ ِ‬
‫هستند‪.‬‬
‫صفات گروهی که علم نمی آموزند و از علم آگاهی نداشته باشند ‪:‬‬
‫الظلُ َماتُ ‪ = ،‬نمیدانند‪ ،‬کور هستند‪ ،‬مرده هستند‪ ،‬تاریکی کفر و‬ ‫َال ی ْعلَ ُمونَ ‪ْ ،‬ال َ ْع َمى‪ْ ،‬ال َ ْم َواتُ ‪ُّ ،‬‬
‫شرک و بدعت هستند‪.‬‬
‫در نتیجه حاصل کار و نتیجۀ اخروی این دو گروه فوق الذکر چنین بیان شده است ‪:‬‬
‫وق ْال ُمجْ ِر ِمینَ ِإلَى َج َهنَّ َم ِ‬
‫و ْردا ً ﴾ مریم آیه ‪ 85‬و ‪86‬‬ ‫س ُ‬ ‫ش ُر ْال ُمتَّقِینَ ِإلَى ال َّرحْ َم ِن َو ْفدا ً ‪َ //‬ونَ ُ‬ ‫﴿ ْیو َم نَحْ ُ‬
‫روزی که پرهیزگاران و متقیان با عزت و کرامت (با تعظیم و تكریم به مانند مهمان گرامی)‬
‫به سوی هللا رحمان فرستاده شوند و مجرمین را پیاده و تشنه بسوی جهنم سوق دهیم‪ .‬این است‬
‫فرق میان گنهکاران و افراد صالح‪.‬‬

‫‪3‬‬
‫خطـــاب بــــه جـــوانان مســــلمان‬

‫قلم آیه ‪ 35‬و ‪36‬‬ ‫یف تَحْ ُك ُمونَ ﴾‬ ‫﴿ أ َ َفنَجْ َع ُل ْال ُم ْس ِل ِمینَ َك ْال ُمجْ ِر ِمینَ ‪َ //‬ما لَ ُك ْم َك َ‬ ‫‪‬‬
‫آیا مسلمانان (فرمانبرداران) را همانند مجرمان قرار خواهیم داد و هر دو گروه را بطور یكسان‬
‫جزا و پاداش خواهیم داد؟ ‪ //‬شما را چه شده است؟! چگونه قضاوت مینمائید؟!‬
‫یعنی هللا متعال به ما خبر میدهد كه در بین كسانیكه پابند شریعت هستند و میان كسانیكه بدكار‬
‫و مجرم اند و از ارتكاب گناه ترسی ندارند‪ ،‬تفاوت زیاد وجود دارد و عادالنه نیست که با این‬
‫دو (فرمان برداران و مجرمان) بطور یکسان قضاوت‪ ،‬حکم و تعامل صورت گیرد‪.‬‬
‫الفَائِ ُزونَ ﴾ نور ‪52 :‬‬ ‫اّلل َویت َّ ْق ِه فَأ ُ ْولَئِكَ ُه ُم ْ‬
‫ش َّ َ‬ ‫سولَهُ َو ْ‬
‫یخ َ‬ ‫اّلل َو َر ُ‬ ‫یطعِ َّ َ‬ ‫﴿ َو َمن ِ‬ ‫‪‬‬
‫و هر كس از هللا ﷻ و پیغمبرش اطاعت و پیروی نماید و از هللا ﷻ بترسد و از (مخالفت فرمان)‬
‫او اجتناب نماید‪ ،‬چنین كسانی همان کامیابان واقعی و حقیقی هستند‪.‬‬
‫العُلَ َماء ﴾ فاطر ‪28 :‬‬ ‫اّللَ ِم ْن ِعبَا ِد ِه ْ‬ ‫یخشَى َّ‬ ‫﴿ ِإنَّ َما ْ‬ ‫‪‬‬
‫یقینا ً تنها علما از هللا عزوجل ترس دارند‪ .‬یعنی عاجزی و ناتوانی خود و قوت و قدرت هللا‬
‫متعال را درک کرده میتوانند و از نافرمانی هللا عزوجل و از خشم و غضب الهی در قبال‬
‫ترس توأم با تعظیم و محبت میداشته باشند‪.‬‬ ‫نافرمانی از احکام و دستورات هللا قادر و توانا‪ِ ،‬‬
‫سعدی رحمت هللا علیه چه خوب میسراید‪:‬‬
‫نهد شاخ پُر میوه سر برزمین‬ ‫فروتن بود هوشمند گزین‬
‫ال َمأ ْ َوى ﴾ نازعات ‪ 40 :‬و ‪41‬‬ ‫ع ِن ْال َه َوى ‪ //‬فَإ ِ َّن ْال َجنَّةَ هِی ْ‬ ‫س َ‬ ‫ام َربِ ِه َونَ َهى النَّ ْف َ‬ ‫َاف َمقَ َ‬ ‫﴿ َوأ َ َّما َم ْن خ َ‬ ‫‪‬‬
‫و اما كسیكه از ایستاد شدن در مقابل رب العالمین بترسد و نفس خود را از خواسته های‬
‫نامشروع اش منع نماید‪ ،‬یقینا ً جنت جای اوست‪.‬‬
‫علَی ِه ُم ْال َم َالئِ َكةُ أ َ َّال تَخَافُوا َو َال تَحْ زَ نُوا َوأ َ ْب ِش ُروا بِ ْال َجنَّ ِة‬ ‫﴿ إِ َّن الَّذِینَ قَالُوا َربُّنَا َّ‬
‫اّللُ ث ُ َّم ا ْستَقَا ُموا تَتَن ََّز ُل َ‬ ‫‪‬‬
‫عد ُونَ ﴾ فصلت ‪30 :‬‬ ‫الَّتِی ُكنت ُ ْم تُو َ‬
‫یقینا ً كسانیكه میگویند ‪ :‬رب ما هللا یگانه است‪ ،‬و سپس (بر این گفته خود) استقامت نمودند‬
‫(یعنی از احکام و قوانین اســــالمی اطاعت و پیروی نمودند) مالئکه بــــه نزد ایشان می آیند‬
‫(و به آنان مژده میدهند) كه نترسید و غمگین نباشید و به شما بشارت باد آن بهشتی كه به شما‬
‫وعده داده شده است‪.‬‬
‫ع َملُهُ ِإال َّ‬ ‫ع ْنهُ َ‬
‫ط َع َ‬ ‫ان ا ْنقَ َ‬
‫س ُ‬ ‫ابوهریره رضی هللا عنه میگوید‪ :‬رسول هللا ﷺ فرمود‪ِ « :‬إذَا َماتَ ِ‬
‫اْل ْن َ‬ ‫‪‬‬
‫عو لَهُ»‪( .‬مسلم ‪)1631/‬‬ ‫صا ِلحٍ یدْ ُ‬ ‫اریةٍ‪ ،‬أ َ ْو ِع ْل ٍم ی ْنتَفَ ُع ِب ِه‪ ،‬أ َ ْو َولَ ٍد َ‬ ‫صدَقَ ٍة َج ِ‬ ‫ِم ْن ثَالَثَةٍ‪ِ :‬إالَّ ِم ْن َ‬
‫«هر گاه‪ ،‬انسان بمیرد‪ ،‬ثواب اعمالش قطع میشود مگر از سه چیز‪:‬‬
‫صدقۀ جاریه‪ ،‬علمی که بعد از مرگ اش‪ ،‬مورد استفاده قرار گیرد (باز هم برای متوفی مفید‬
‫و مؤثر میباشد)‪ ،‬فرزند نیکوکاری که برایش دعا کند»‪.‬‬
‫صفه بودیم کــــــه رسول هللا ﷺ آمــد و فرمود‪:‬‬ ‫عقبه بن عامر رضی هللا عنه میگوید ‪ :‬ما در ُ‬ ‫‪‬‬
‫غی ِر ِإثْ ٍم‬ ‫ى ِم ْنهُ بِنَاقَت َی ِن َك ْو َم َاوی ِن‪ ،‬فِی َ‬ ‫ْ‬ ‫ُط َحانَ أ َ ْو ِإلَى ْالعَ ِقی ِ‬ ‫«أ َی ُك ْم ی ِحبُّ أ َ ْن ی ْغد َُو ُك َّل ی ْو ٍم ِإلَى ب ْ‬
‫ق‪ ،‬فَیأتِ َ‬
‫اّللِ نُ ِحبُّ ذَلِكَ ‪ ،‬قَالَ‪« :‬أَفَالَ ی ْغدُو أ َ َحدُ ُك ْم إِلَى ْال َمس ِْجدِ‪ ،‬فَی ْعلَ َم أ َ ْو ی ْق َرأ َ‬ ‫سو َل َّ‬‫طعِ َر ِح ٍم»؟ فَقُ ْلنَا‪ :‬یا َر ُ‬ ‫َوالَ قَ ْ‬
‫ث َخی ٌر لَهُ ِم ْن ثَالَثٍ‪َ ،‬وأ َ ْربَ ٌع َخی ٌر لَهُ ِم ْن أ َ ْربَعٍ‪َ ،‬و ِم ْن‬ ‫اّلل َخی ٌر لَهُ ِم ْن نَاقَت َی ِن‪َ ،‬وثَالَ ٌ‬ ‫ب َّ ِ‬ ‫آیت َی ِن ِم ْن ِكت َا ِ‬
‫ل»‪( .‬مسلم ‪)803/‬‬ ‫اْل ِب ِ‬‫أ َ ْعدَا ِده َِّن مِنَ ِ‬

‫‪4‬‬
‫خطـــاب بــــه جـــوانان مســــلمان‬

‫«چه کسی از شما دوست دارد که هر روز صبح به ب ْ‬

‫ُط َحانَ یا عقیق برود و بدون این که‬
‫شتر بزرگ کوهان دار و زیبا بیاورد»؟ ما‬ ‫مرتکب گناه یا قطع ارتباط خویشاوندی شود‪ ،‬دو ِ‬
‫گفتیم‪ :‬یا رسول هللا! همۀ ما این کار را دوست داریم‪.‬‬
‫پیامبر اکرم ﷺ فرمود‪« :‬بدانید که اگر یکی از شما به مسجد برود و دو آیه از کتاب هللا متعال‬
‫بیاموزد یا تالوت نماید‪ ،‬برایش از دو شتر ماده بهتر است؛ و سه آیه از سه شتر‪ ،‬و چهار آیه‬
‫از چهار شتر‪ ،‬و هر تعداد آیه از همان اندازه شتر‪ ،‬بهتر است»‪.‬‬
‫‪ ‬از ابوهریره رضی هللا عنه روایت شــده است کــــه پیامبر صلی هللا علیه وســـــلم فرمودند‪:‬‬
‫جنَّ ِة»‪( .‬مسلم ‪)2699/‬‬ ‫ط ِریقًا إِلَى ْال َ‬ ‫اّللُ لَهُ ِب ِه َ‬ ‫س فِی ِه ِع ْل ًما َ‬
‫س َّه َل َّ‬ ‫ط ِریقًا ْیلت َِم ُ‬ ‫سلَكَ َ‬ ‫« َم ْن َ‬
‫« هرکس‪ ،‬راهی جستجوی علم‪ ،‬را در پیش بگیرد‪ ،‬هللا متعال راهی رسیدن به جنت را برایش‬
‫آسان میسازد»‪.‬‬
‫س فِی ِه‬ ‫ط ِریقا ً ی ْلت َِم ُ‬
‫سلَكَ َ‬ ‫‪ ‬از ابو درداء رضی هللا عنه روایت است که رسول هللا ﷺ فرمود‪َ « :‬م ْن َ‬
‫صنَ ُع‪َ ،‬وإ َّن‬ ‫ب ال ِع ْل ِم ِرضا ً بِ َما ی ْ‬ ‫طا ِل ِ‬ ‫إن ال َمالَئِ َكةَ لَت َ َ‬
‫ض ُع أجْ نِ َحت َ َها ِل َ‬ ‫طریقا ً إِلَى ال َجنَّ ِة‪َ ،‬و َّ‬ ‫س َّه َل هللاُ لَهُ َ‬ ‫ِع ْلما ً َ‬
‫علَى‬ ‫ض ُل ال َعا ِل ِم َ‬ ‫اء‪َ ،‬وف ْ‬ ‫َان فی ال َم ِ‬ ‫ض‪َ ،‬حتَّى الحیت ُ‬ ‫الر ِ‬‫ت َو َم ْن فِی ْ‬ ‫ماوا ِ‬ ‫س َ‬ ‫ال َعا ِل َم لَی ْست َ ْغ ِف ُر لَهُ َم ْن فِی ال َّ‬
‫إن ال ْنبِیا َء لَ ْم ی َو ِرثُوا ِدینَارا ً‬ ‫اء‪َ ،‬و َّ‬ ‫إن العُلَ َما َء َو َرثَةُ ال ْنبِی ِ‬ ‫ب‪َ ،‬و َّ‬ ‫سائِ ِر ال َك َوا ِك ِ‬ ‫علَى َ‬ ‫ض ِل القَ َم ِر َ‬ ‫العَابِ ِد َكفَ ْ‬
‫ظ َوافِ ٍر»‪ .‬رواه أبو داود والترمذی ‪ 2685،‬وابن ماجه‪.‬‬ ‫َوالَ د ِْرهَماً‪َ ،‬وإنَّ َما َو َّرثُوا ال ِع ْل َم‪ ،‬فَ َم ْن أ َ َخذَهُ أ َ َخذَ ب َح ٍ‬
‫«کسی که راه کسب علم در پیش بگیرد‪ ،‬هللا ﷻ راه بهشت را برایش آسان و هموار میگرداند؛‬
‫عم ِل طالب العلم‪ ،‬بال های شان را برای او میگسترانند‬ ‫و همانا فرشتگان به خاطر رضایت از َ‬
‫و آنچه در آسمان ها و زمین است حتی ماهیان درون آب برای عالم آمرزش می طلبند‪ .‬برتری‬
‫عالم بر عابد همانند برتری ماه بر ستارگان دیگر است و علما وارثان پیامبرانند و به تحقیق‬
‫پیامبران درهم و دینار (مال و ثروت) به ارث نمی گزارند بلکه این علم است که به ارث می‬
‫ب آن روی آورد‪ ،‬بهرۀ فراوانی را دریافته است»‪.‬‬ ‫گذارند‪ ،‬پس هر کس به َکس ِ‬
‫‪ ‬از ابوامامه باهلی رضی هللا عنه روایت است که در نزد رسول هللا ﷺ از دو نفر سخن به میان‬
‫آمد‪ :‬یکی عابد و دیگری عالم بود‪ .‬رسول هللا ﷺ فرمود‪:‬‬
‫َ‬
‫اّللَ َو َمالَئِ َكتَهُ َوأ ْه َل‬ ‫اّللِ ﷺ‪ِ « :‬إ َّن َّ‬ ‫سو ُل َّ‬ ‫علَى أ َ ْدنَا ُك ْم»‪ .‬ث ُ َّم قَا َل َر ُ‬ ‫ض ِلى َ‬ ‫علَى ْال َعا ِبدِ‪َ ،‬كفَ ْ‬ ‫ض ُل ْال َعا ِل ِم َ‬‫«فَ ْ‬
‫َیر»‪.‬‬ ‫اس ْالخ َ‬ ‫علَى ُمعَ ِل ِم النَّ ِ‬ ‫صلُّونَ َ‬ ‫ض ‪َ -‬حتَّى النَّ ْملَةَ فِى جُحْ ِرهَا‪َ ،‬و َحتَّى ْالحُوتَ ‪ -‬لَی َ‬ ‫ت َوال َ ْر ِ‬ ‫س َم َوا ِ‬
‫ال َّ‬
‫رواه الترمذی‪ ،‬وقال‪" :‬حدیث حسن صحیح"‪.‬‬
‫«برتری عالم بر عابد‪ ،‬همانند برتری من بر پایین ترین شما [از نگاه مرتبه و درجه] است»‪.‬‬
‫سپس رسول هللا ﷺ فرمود‪« :‬هللا ﷻ و فرشتگانش و اهل آسمان ها و زمین و حتی مورچه در‬
‫النه اش و ماهی‪ ،‬بر شخصی که به مردم خیر و خوبی تعلیم میدهد‪ ،‬درود میفرستند»‪.‬‬
‫عسال ُمرادی رضی هللا عنه روایت است که گفت ‪« :‬أَت َیتُ النَّبیﷺ َو ُه َو فِی‬ ‫‪ ‬از صفوان بن َ‬
‫ب ْال ِع ْل ِم‪ ،‬إ َّن‬‫ب ْال ِع ْل َم‪ .‬فَقَالَ‪َ « :‬م ْر َحبًا بطال ِ‬ ‫اّللِ! ِإنِی ِجئْتُ أ َ ْ‬
‫طلُ ُ‬ ‫سو َل َّ‬ ‫ئ؛ فَقُ ْلتُ لَهُ‪ :‬یا َر ُ‬ ‫ْال َمس ِْج ِد ُمت َّ ِك ٌ‬
‫ضا َحتَّى ی ْبلُغُوا ال َّ‬
‫س َما َء الدُّ ْنیا ِم ْن‬ ‫ض ُهم بَ ْع ً‬
‫ب بَ ْع ُ‬ ‫ب ْال ِع ْل ِم ت َ ُحفُّهُ ْال َمالئِ َكةُ َ‬
‫[وت ُ ِظلُّهُ] بِأَجْ نِ َحتِ َها‪ ،‬ث ُ َّم ی ْر َك ُ‬ ‫َ‬
‫طا ِل َ‬
‫ب»‪ .‬رواه أحمد والطبرانی‪ ،‬وابن حبان فی "صحیحه"‪ ،‬والحاكم‪" ،‬صحیح اْلسناد"‪ ،‬و ابن ماجه‪.‬‬ ‫طلُ ُ‬ ‫محبتهم ِل َما ی ْ‬
‫نزد رسول هللا ﷺ آمدم در حالیکه او در مسجد تکیه زده بود‪ .‬پس برایش گفتم‪ :‬یا رسول هللا ﷺ‪،‬‬
‫برای طلب علم آمده ام‪ .‬فرمود‪« :‬خوشا به حال طالب علم‪ ،‬همانا فرشتگان‪ ،‬طالب علم را در‬
‫آغوش میگیرند و با بال های شان بر او سایه می افگنند‪ ،‬آنگاه فرشتگان بخاطر محبت به آنچه‬
‫طالب علم کسب میکند‪ ،‬بر روی هم قرار میگیرند تا به آسمان دنیا برسند»‪.‬‬

‫‪5‬‬
‫خطـــاب بــــه جـــوانان مســــلمان‬

‫‪ ‬از زر بن حبیش روایت است کــــــه نزد صفوان بن عسال مرادی رضی هللا عنه آمدم‪ ،‬گفت‪:‬‬
‫سو َل هللاﷺیقُو ُل‪َ « :‬ما ِم ْن خ ِ‬
‫َارجٍ خ ََر َج ِم ْن بَی ِت ِه‬ ‫س ِم ْعتُ َر ُ‬ ‫ط ْال ِع ْل َم‪ .‬قَالَ‪ :‬فَإ ِ ِنى َ‬‫َما َجا َء ِبكَ ؟ قُ ْلتُ ‪ :‬أ ُ ْنبُ ُ‬
‫صنَ ُع»‪.‬‬ ‫ت لَهُ ْال َمالَئِ َكةُ أَجْ نِ َحت َ َها ِر ً‬
‫ضی بِ َما ی ْ‬ ‫ب ْال ِع ْل ِم؛ ِإالَّ َو َ‬
‫ض َع ْ‬ ‫طلَ ِ‬
‫فِى َ‬
‫رواه الترمذی وصححه‪ ،‬وابن ماجه واللفظ له‪ ،‬وابن حبان فی "صحیحه"‪ ،‬والحاكم وقال‪" :‬صحیح اْلسناد"‪.‬‬
‫علت آمدنت چیست؟ گفتم‪ :‬جهت کسب علم آمده ام‪ .‬گفت‪ :‬من از رسول هللا ﷺ شنیدم که فرمود‪:‬‬
‫«شخصی برای کسب علم از خانه اش خارج نمیگردد مگر اینکه مالئکه جهت رضایت از‬
‫عملکردش‪ ،‬بال های شان را برای او میگسترانند»‪.‬‬
‫‪ ‬از حذیفه بن یمان رضی هللا عنه روایت است که رسول هللا ﷺ فرمودند‪:‬‬
‫ض ِل ْال ِع َبادَ ِة‪َ ،‬و َخی ُر ِدی ِن ِك ُم ْال َو َر ُ‬
‫ع»‪ .‬رواه الطبرانی فی "الوسط" والبزار بإسناد حسن‪.‬‬ ‫ض ُل ْال ِع ْل ِم َخی ٌر ِم ْن فَ ْ‬
‫«فَ ْ‬
‫«فضل علم باالتر از فضل عبادت است و بهترین عمل دین تان پرهیزگاری و دوری از‬
‫محرمات است»‪.‬‬
‫‪ ‬علی رضی هللا عنه میفرماید ‪ :‬علم بهتر از ثروت است‪ ،‬علم تو را محافظت مینماید اما تو‬
‫ثروت را محافظت می نمائی‪ ،‬علم حکم و فرماندهنده و ثروت حکم پذیر و محکوم است‪ ،‬ثروت‬
‫با خرج کردن کاهش یافته و علم با صرف نمودن افزایش مییابد‪.‬‬
‫‪ ‬حسن بصری رحمت هللا علیه میگوید‪ :‬قلم عالمان در روز قیامت با خون شهیدان وزن میشود‪،‬‬
‫اگر عالمان نبودند مردم در گمراهی قرار میداشتند‪.‬‬
‫قطعا ً یکی از اسباب هدایت‪ ،‬علم دین است‪ .‬بنابرین هر آن کس علم بیشتری نسبت به دین اش‬
‫داشته باشد‪ ،‬به هدایت نزدیکتر است و احتمال فریب او توسط شیاطین جنی و انسی کاهش می‬
‫یابد‪ ،‬از این سبب کسب علوم شرعی راه خوبی برای حفظ ایمان است‪.‬‬
‫‪ )2‬عملی نمودن احکام و دستورات دین‪.‬‬
‫فیصله قرآنی در رابطه به کسانیکه حق را نمی پذیرند و از هوای نفس خود پیروی نموده و‬
‫احکام و دستورات دین را عملی نمی نمایند‪ ،‬چنین است ‪:‬‬
‫وینَ ﴾ اعراف ‪175 :‬‬ ‫ْ‬
‫ان فَ َكانَ ِمنَ الغَا ِ‬‫ط ُ‬ ‫شی َ‬‫سلَ َخ ِم ْن َها فَأَتْبَ َعهُ ال َّ‬
‫علَی ِه ْم نَ َبأ َ الَّذِی آت َینَاهُ آیاتِنَا فَان َ‬
‫‪َ ﴿ ‬واتْ ُل َ‬
‫(ای پیغمبر!) بخوان برای آنان خبر (بلعم باعورا) آن كسی را كه به او آیات خود را داده بودیم‬
‫(یعنی به او علم و آگاهی داده بودیم) اما او عمل به آیات الهی را ترک کرد (یعنی از علم داده‬
‫شده سؤ استفاده نموده‪ ،‬از احکام شریعت الهی چشم پوشی نموده و به بخاطر لذت های دنیوی‪،‬‬
‫به آنها توجه ننموده و بر خالف شریعت فتوا صادر مینمود و حق را کتمان مینمود مانند مفتی‬
‫های ایساف و ناتو) و شیطان بر او مسلط گشت و از زمره گمراهان گردید‪.‬‬
‫خر ُج أقوا ٌم من أُمتی یَشربُونَ القرآنَ ک ُ‬
‫شربِ ِهم اللَّبَنَ " صحیح الجامع ‪3653‬‬ ‫سیَ ُ‬ ‫‪ ‬پیامبر اکرم ﷺ میفرماید‪َ " :‬‬
‫از امت من اقوامی ظهور می نمایند که قرآن را قسمی میخوانند‪ ،‬مثلی که شیر را مینوشند‪.‬‬
‫یعنی قرآن را تالوت مینمایند‪ ،‬اما به آن عمل ننموده و تفکر و تدبر نمی نمایند‪.‬‬
‫قرآن در مورد کسانیکه از علم آگاهی دارند اما به آن عمل نمی نمایند چنین فیصله نموده است‪:‬‬
‫سفَارا ً ﴾ جمعه ‪5 :‬‬ ‫ار یحْ ِم ُل أ َ ْ‬‫‪َ ﴿ ‬مث َ ُل الَّذِینَ ُح ِملُوا الت َّ ْو َراة َ ث ُ َّم لَ ْم یحْ ِملُوهَا َك َمث َ ِل ْال ِح َم ِ‬
‫كسانیكه از علم تورات آگاهی داشتند (یا سایر علمای که به آنها علم داده شده است)‪ ،‬اما به آن‬
‫عمل نكردند و حق آن را ادا ننمودند‪ ،‬مانند مرکب (خر) هستند كه كتاب های را انتقال میدهند‪.‬‬
‫یعنی كسانیكه از علم آگاهی داشته باشند اما به آن عمل ننمایند‪ ،‬مانند مرکب یا االغ هستند كه‬
‫صرفا ً كتاب های را انتقال میدهند اما از محتوای آنها خبر ندارد‪.‬‬

‫‪6‬‬
‫خطـــاب بــــه جـــوانان مســــلمان‬

‫ث فَاتَّقُواْ اّللَ یا أ ُ ْو ِلی ال َ ْلبَا ِ‬

‫ب لَعَلَّ ُك ْم ت ُ ْف ِل ُحونَ ﴾‬ ‫یب َولَ ْو أ َ ْع َجبَكَ َكثْ َرة ُ ْال َخبِی ِ‬ ‫‪﴿ ‬قُل الَّ ی ْست َ ِوی ْال َخبِ ُ‬
‫یث َو َّ‬
‫الط ُ‬
‫مائده ‪100 :‬‬
‫(ای پیغمبر ﷺ ! به مردم) بگو ‪ :‬ناپاك و پاك (اشخاص گناهکار و گمراه‪ ،‬و اشخاص صالح و‬
‫راستکار) با هم مساوی نیستند‪ ،‬هر چند كه فراوانی ناپاك (اشخاص گناه کار و گمراه) شما را‬
‫به شگفت اندازد‪.‬‬
‫ان الَّ ی ْس َمعُونَ ِب َها أ ُ ْولَئِكَ َكال َ ْن َع ِام َب ْل‬
‫ْص ُرونَ ِب َها َولَ ُه ْم آذَ ٌ‬ ‫ْین الَّ یب ِ‬ ‫﴿ لَ ُه ْم قُلُوبٌ الَّ ی ْفقَ ُهونَ بِ َها َولَ ُه ْم أَع ٌ‬ ‫‪‬‬
‫ل ﴾ اعراف ‪179 :‬‬ ‫ُه ْم أ َ َ‬
‫ض ُّ‬
‫(کسانیکه حق را انکار مینمایند و به حق عمل نمی نمایند و اهل جهنم اند) آنها قلب های دارند‬
‫كه توسط آن (حق و هدایت را) نمی فهمند‪ ،‬و چشمهای دارند كه توسط آنها (حق و توحید را)‬
‫نمی بینند‪ ،‬و گـــــوش هــــای دارند كـــه توسط آنها (حق‪ ،‬پند و نصیحت را) نمیشنوند‪ .‬اینها‬
‫(چون از این اعضاء مستفید نمیشوند و نفع و ضرر خود را از هم تشخیص داده نمیتوانند)‬
‫مانند چهار پایان اند و بلكه بد تر از چهار پایان اند (چرا كه چهارپایان مطابق فطرت خود‬
‫عمل مینمایند‪ ،‬اما اینها افراط و تفریط مینمایند)‪.‬‬
‫باید متذکر شد که ایمان توأم با عمل صالح قابل پذیرش هللا متعال است در غیر آن تنها ایمان‬
‫بدون عمل صالح نتیجۀ مطلوب را در پی نداشته و مفید نمیباشد‪ .‬چنانچه هللا متعال در ‪ 50‬آیۀ‬
‫مبارکه ایمان و عمل صالح را با هم یکجا ذکر نموده است و در هیچ جای از قرآن کریم در‬
‫رابطه به پاداش و مکافات اعمال‪ ،‬ایمان بدون عمل صالح ذکر نگردیده است که ما بطور مثال‬
‫صرفا ً به چند آیه مبارکۀ ذیل اکتفأ مینمائیم‪.‬‬
‫ه ْم فِی َها خَا ِلد ُونَ ﴾ بقره ‪82 :‬‬ ‫اب ْال َجنَّ ِة ُ‬‫ص َح ُ‬ ‫ت أُولَئِكَ أ َ ْ‬ ‫صا ِل َحا ِ‬ ‫﴿ َوالَّذِینَ آ َمنُواْ َو َ‬
‫ع ِملُواْ ال َّ‬ ‫‪‬‬
‫و كسانیكه ایمان آورده اند و اعمال پسندیده و افعال شایسته انجام داده اینان اهل بهشت بوده و‬
‫جاودانه در آن خواهند ماند‪.‬‬
‫ف‬ ‫الز َكاة َ لَ ُه ْم أَجْ ُر ُه ْم ِعندَ َربِ ِه ْم َوالَ خ َْو ٌ‬
‫صالَة َ َوآت َُواْ َّ‬ ‫ت َوأَقَا ُمواْ ال َّ‬ ‫صا ِل َحا ِ‬‫ع ِملُواْ ال َّ‬ ‫﴿ إِ َّن الَّذِینَ آ َمنُواْ َو َ‬ ‫‪‬‬
‫ه ْم یَحْ زَ نُونَ ﴾ بقره ‪277 :‬‬ ‫علَ ْی ِه ْم َوالَ ُ‬
‫َ‬
‫بیگمان كسانی كه ایمان بیاورند و كار شایسته انجام بدهند و نماز را چنان كه باید ادأ نمایند و‬
‫زكات را بپردازند‪ ،‬مزد شان نزد رب شان است و نه بیمی بر آنان است و نه اندوهگین میشوند‪.‬‬
‫الظا ِل ِمینَ ﴾ آل عمران ‪57 :‬‬ ‫ور ُه ْم َواّللُ الَ ی ُِحبُّ َّ‬ ‫ت فَی َُوفِی ِه ْم أ ُ ُج َ‬ ‫ع ِملُواْ ال َّ‬
‫صا ِل َحا ِ‬ ‫﴿ َوأ َ َّما الَّذِینَ آ َمنُوا َو َ‬ ‫‪‬‬
‫و اما كسانیكه ایمان می آورند و كار های شایسته انجام میدهند‪ ،‬هللا ﷻ پاداش آنان را به طور‬
‫كامل خواهد داد‪ ،‬و هللا ﷻ ظالمان را دوست ندارد‪.‬‬
‫كهف ‪30 :‬‬ ‫ع َمالً ﴾‬
‫سنَ َ‬ ‫ضی ُع أَجْ َر َم ْن أَحْ َ‬ ‫ت ِإنَّا َال نُ ِ‬ ‫صا ِل َحا ِ‬ ‫ع ِملُوا ال َّ‬ ‫﴿ ِإ َّن الَّذِینَ آ َمنُوا َو َ‬ ‫‪‬‬
‫كسانیكه ایمان آورده اند و اعمال صالحه انجام داده اند ( پاداش اعمال شان در نزد رب شان‬
‫محفوظ است ) ما پاداش اعمال نیک هیچ كسی را ضایع نمی نمایم‪.‬‬
‫اسراء ‪70 :‬‬ ‫هللا ﷻ میفرماید‪َ ﴿ :‬ولَقَ ْد َك َّر ْمنَا بَنِی آدَ َم ﴾‬ ‫‪‬‬
‫ما انسانها را (با عطاء عقل) گرامی داشته ایم‪ .‬پس انسان باید که ارزش خود را دانسته و از‬
‫عقل خود کار گرفته و باید به وظیفه و مسؤلیت خود که همانا اطاعت‪ ،‬عبادت و پیروی از‬

‫‪7‬‬
‫خطـــاب بــــه جـــوانان مســــلمان‬

‫احکام شرعی است‪ ،‬عمل کند و در ایجاد یک جامعۀ سالم رول مؤثر خود را بازی نماید و‬
‫مکلفیت و مسؤلیت ایمانی و وجدانی خود را ادأ نماید‪.‬‬
‫‪ ‬هللا عزوجل در رابطه به کسانیکه دیگران را امر به معروف و نهی از منکر نموده اما خود‬
‫س ْونَ أَنفُ َ‬
‫س ُك ْم ﴾‬ ‫شان به علمی که دارند‪ ،‬عمل نمی نمایند‪ ،‬میفرماید‪ ﴿ :‬أَتَأ ْ ُم ُرونَ النَّ َ‬
‫اس بِا ْلبِ ِر َوتَن َ‬
‫بقره ‪44 :‬‬
‫آیا مردم را به نیكوكاری فرمان میدهید (و از ایشان میخواهید كه بیشتر به طاعت و نیكیها‬
‫بپردازند و از گناهان دست بردارند) و خود را فراموش میكنید (و به آنچه به دیگران میگوئید‪،‬‬
‫خودتان عمل نمی نمائید؟ به علم خود عمل نمی نمائید؟)‬
‫جنَّ ِة ﴾ حشر ‪20 :‬‬ ‫اب ْال َ‬
‫ص َح ُ‬ ‫ار َوأ َ ْ‬ ‫اب النَّ ِ‬‫ص َح ُ‬ ‫‪َ ﴿ ‬ال ی ْست َ ِوی أ َ ْ‬
‫بهشتیان و دوزخیان یكسان و برابر نیستند‪ .‬یعنی کسانیکه علم و عمل شان با هم مطابقت داشته‬
‫باشد اهل بهشت بوده و آنعده افراد و اشخاصی که به علم خود عمل نمی نمایند‪ ،‬صاحبان جهنم‬
‫خواهند بود‪.‬‬
‫سعادت واقعی عبارت از آموختن علم توأم با انجام دادن اعمال صالح است‪ .‬هللا ﷻ میفرماید‪:‬‬
‫ٗ َ ۖٗ‬
‫س ِن َما‬‫طیبَ ٗة َولَن َۡج ِزینَّ ُه ۡم أ َ ۡج َر ُهم بِأ َ ۡح َ‬ ‫ص ِل ٗحا ِمن ذَ َك ٍر أ َ ۡو أُنث َ َٰى َو ُه َو ُم ۡؤ ِم ‪ٞ‬ن فَلَنُ ۡحیینَّهُۥ َح َٰیوة‬ ‫‪َ ﴿ ‬م ۡن َ‬
‫ع ِم َل َٰ َ‬
‫كانُواْ یعۡ َملُونَ ﴾ النحل ‪97 :‬‬ ‫َ‬
‫هر زن و مردی كه اعمال صالح انجام دهند و مومن باشند حتما به او زندگی پاک و طیب‬
‫عنایت میكنیم و پاداش آنها را بهتر از آنچه كه عمل نموده اند‪ ،‬میدهیم‪.‬‬
‫عوذُ ِبكَ ِم ْن‬ ‫‪ ‬از زید بن ارقم رضی هللا عنه روایت است که رسول هللا ﷺ فرمودند‪« :‬اللَّ ُه َّم ِإنِى أ َ ُ‬
‫اب لَ َها»‪.‬‬ ‫یخش َْع‪َ ،‬و ِم ْن نَ ْف ٍس الَ ت َ ْشبَ ْع‪َ ،‬و ِم ْن دَع َْوةٍ الَ ی ْست َ َج ُ‬ ‫ب الَ ْ‬ ‫ِع ْل ٍم الَ ی ْنفَ ْع‪َ ،‬و ِم ْن قَ ْل ٍ‬
‫رواه مسلم و الترمذی و النسائی‪.‬‬
‫«الهی‪ ،‬از علمی که نفع نمیرساند‪ ،‬از قلبی که ترس و خشوع در آن نیست‪ ،‬از نفسی که سیر‬
‫نمی شود و از دعایی که قبول نمی شود‪ ،‬به تو پناه میبرم»‪.‬‬
‫الر ُج ِل ْیو َم‬‫‪ ‬از اسامه بن زید رضی هللا عنه روایت است که رسول هللا ﷺ فرمودند‪« :‬ی َجا ُء بِ َّ‬
‫علَی ِه‪،‬‬ ‫ار َ‬ ‫ُور ْال ِح َم ُ‬
‫ار بِ َر َحاه‪ ،‬فَتَجْ ت َِم ُع أ َ ْه ُل النَّ ِ‬ ‫ُور بِ َها َك َما ید ُ‬‫ار‪ ،‬فَت َ ْندَ ِل ُق أ َ ْقت َابُهُ‪ ،‬فَید ُ‬ ‫ْال ِقیا َم ِة‪ ،‬فَ ْیلقَى فِى النَّ ِ‬
‫ع ِن ْال ُم ْن َك ِر؟ فَیقُول‪ُ :‬ك ْنتُ آ ُم ُر ُك ْم‬ ‫فَیقُولُونَ ‪َ :‬یا فُالَ ُن! َما شَأْنُكَ ؟ أَلَسْتَ ُك ْنتَ ت َأ ْ ُم ُر بِ ْال َم ْع ُر ِ‬
‫وف‪َ ،‬وت َ ْن َهى َ‬
‫ش ِر َوآتِی ِه»‪ .‬ترغیب الترهیب ‪( )2( -124-208‬صحیح)‬ ‫وف َوالَ آتِی ِه‪َ ،‬وأ َ ْن َها ُك ْم َ‬
‫ع ِن ال َّ‬ ‫بِ ْال َم ْع ُر ِ‬
‫«روز قیامت مردی را می آورند و در جهنم می اندازند که روده هایش بیرون میریزد و همانند‬
‫االغی که آسیاب را میچرخاند‪ ،‬دور خود میگردد‪ .‬دوزخیان‪ ،‬اطراف او جمع میشوند و میگویند‪:‬‬
‫فالنی! تو را چه شده است؟ مگر تو امر به معروف و نهی از منکر نمیکردی؟ میگوید‪( :‬بله)‬
‫شما را امر به معروف میکردم اما خودم آن را انجام نمی دادم و شما را از منکر باز میداشتم‬
‫اما خودم آن را انجام میدادم»‪.‬‬
‫َار‪،‬‬ ‫یض ِم ْن ن ٍ‬ ‫ار َ‬ ‫ض ِشفَا ُه ُه ْم بِ َمقَ ِ‬ ‫‪ ‬همچنان رسول هللا ﷺ فرمودند‪َ « :‬م َر ْرتُ لیلةَ أُس ِْری بی بأ َ ٍ‬
‫قوام ت ُ ْق َر ُ‬
‫ط َبا ُء أُمتِكَ الَّذِینَ یقُولُونَ َما الَ ی ْف َعلُونَ »‪ .‬والبیهقی فی روایة‬ ‫ُالء یا ِجب ِْریلُ؟ قَالَ‪ُ :‬خ َ‬ ‫قُ ْلتُ ‪َ :‬م ْن َهؤ ِ‬
‫تاب هللاِ َوال یع َملُونَ بِ ِه»‪ .‬ترغیب الترهیب ‪( )3( -125-0‬صحیح) رواه البخاری‪ ،‬ومسلم‪ ،‬واللفظ‬ ‫یقرؤُونَ ِك َ‬ ‫لهما‪َ « :‬و َ‬
‫له‪ .‬ورواه ابن أبی الدنیا وابن حبان والبیهقی من حدیث أنس‪ ،‬وزاد ابن أبی الدنیا‬
‫«در شب اسرا بر اقوامی عبور کردم که لب های شان بوسیله قیچی هایی از آتش قیچی میشد‪،‬‬
‫سؤال کردم ای جبریل‪ ،‬اینها چه کسانی هستند؟ گفت‪ :‬خطیبان امتت هستند که آنچه را که میگویند‬

‫‪8‬‬
‫خطـــاب بــــه جـــوانان مســــلمان‬

‫خود انجام نمیدهند»‪ .‬و در روایتی از بیهقی آمده است که ‪« :‬کتاب هللا ﷻ را میخوانند و به آن‬
‫عمل نمیکنند»‪.‬‬
‫از ابوبرزه اسلمی رضی هللا عنه روایت است که رسول هللا ﷺ فرمودند‪« :‬الَ ت َُزو ُل قَدَ َما َ‬
‫ع ْب ٍد‬ ‫‪‬‬
‫سبَهُ؟‬ ‫ع ْن َما ِل ِه ِم ْن أَینَ ا ْكت َ َ‬ ‫یم فَعَ َل فِی ِه؟ َو َ‬ ‫ع ْن ِع ْل ِم ِه فِ َ‬‫یم أ َ ْفنَاهُ؟ َو َ‬ ‫ع ْن ُ‬
‫ع ْم ِر ِه فِ َ‬ ‫[یو َم ْال ِقیا َم ِة] َحتَّى یسْأ َ َل َ‬ ‫ْ‬
‫یم أ َ ْبالَهُ؟»‪ .‬رواه الترمذی وقال‪" :‬حدیث حسن صحیح"‪.‬‬ ‫ع ْن ِجس ِْم ِه فِ َ‬ ‫یم أ َ ْنفَقَهُ؟ َو َ‬
‫َوفِ َ‬
‫«بنده در روز قیامت قدمی بر نمی دارد تا اینکه از او پرسیده شود‪ :‬از عمرش که چگونه آن‬
‫را سپری کرده و از علمش که به چه اندازه به آن عمل نموده و از مالش که از کدام راه به‬
‫دست آورده و در کدام راه صرفش نموده و از جسم اش که آن را در کدام راه پیر کرده است»‪.‬‬
‫ع ْب ٍد ْیو َم‬ ‫معاذ بن جبل رضی هللا عنه روایت مینماید که رسول هللا ﷺ فرمودند‪« :‬ما تُزا ُل قَد َما َ‬ ‫‪‬‬
‫سبَهُ؟‬ ‫ع ْن َما ِل ِه ِم ْن أَینَ ا ْكت َ َ‬‫یم أَبْالهُ؟ َو َ‬ ‫ع ْن َ‬
‫ش َبا ِب ِه ِف َ‬ ‫یم أ َ ْفنَاهُ؟ َو َ‬
‫مر ِه ِف َ‬
‫ع ِ‬‫ع ْن ُ‬ ‫ع ْن أ َ ْر َبعٍ‪َ :‬‬‫ْال ِقیا َم ِة َحتَّى یسْأ َ َل َ‬
‫ل فِی ِه؟»‪ .‬ترغیب الترهیب ‪( )5( -127-0‬حسن لغیره) رواه البیهقی‬ ‫ع ِلم ِه َماذَا َ‬
‫ع ِم َ‬ ‫ع ْن َ‬ ‫یم أ َ ْنفَقَهُ؟ َو َ‬
‫َوفِ َ‬
‫«بنده در روز قیامت قدمی بر نمیدارد تا اینکه از چهار چیز از او پرسیده شود‪ :‬از عمرش که‬
‫چگونه آن را سپری کرده است؟ و از جوانی اش که چگونه به پیری رسانده؟ و از مالش که‬
‫از کدام راه به دست آورده‪ ،‬و در کدام راه صرفش نموده؟ و از علمش که چقدر به آن عمل‬
‫کرده است؟»‪.‬‬
‫از ابن مسعود رضی هللا عنه روایت است که رسول هللا ﷺ فرمودند‪َ « :‬ال َی ُزو ُل قَدَ َما اب ِْن آدَ َم ْیو َم‬ ‫‪‬‬
‫سبَهُ؟‬ ‫ع ْن َما ِل ِه ِم ْن أ َینَ ا ْكت َ َ‬‫یم أَب َْالهُ؟ َو َ‬
‫شبَابِ ِه فِ َ‬ ‫ع ْن َ‬ ‫یم أ َ ْفنَاهُ؟ َو َ‬
‫مر ِه فِ َ‬
‫ع ِ‬‫ع ْن ُ‬ ‫ع ْن خ َْم ٍس‪َ :‬‬ ‫ْال ِقیا َم ِة َحتَّى یسْأ َ َل َ‬
‫ع ِل َم؟»‪ .‬ترغیب الترهیب ‪( )6( -128-212‬حسن لغیره) رواه الترمذی و البیهقی‬ ‫ع ِم َل فِی َما َ‬ ‫یم أ َ ْنفَقَهُ؟ َو َماذَا َ‬ ‫َو ِف َ‬
‫« فرزند آدم در روز قیامت قدمی بر نمیدارد مگر اینکه از پنج چیز از او پرسیده شود‪ :‬از‬
‫عمرش که چگونه آن را سپری کرده است و از جوانی اش که چگونه به پیری رسانده و از‬
‫مالش که از کدام راه به دست آورده و در کدام راه صرفش نموده و چقدر از علمی که به او‬
‫داده شده عمل کرده است»‪.‬‬
‫از جندب بن عبد هللا ازدی رضی هللا عنه روایت است که رسول هللا ﷺ فرمودند‪:‬‬ ‫‪‬‬
‫سهُ»‬‫اس و َیحْ ِر ُق نَ ْف َ‬ ‫یضی ُء ِللنَّ ِ‬ ‫الس َراجِ؛ ِ‬ ‫سهُ‪َ ،‬ك َمث َ ِل ِ‬ ‫سى نَ ْف َ‬ ‫َیر وی ْن َ‬ ‫اس ْالخ َ‬ ‫« َمث َ ُل الَّذی ی َع ِل ُم النَّ َ‬
‫ترغیب الترهیب ‪( )9( -131-219‬حسن صحیح) رواه الطبرانی فی "الكبیر"‪.‬‬
‫«مثال کسیکه به مردم خیر و نیکی می آموزد و خود را فراموش مینماید (خود به آن عمل نمی‬
‫نماید)‪ ،‬همانند چراغی است که راه را بر مردم روشن نموده اما خودش را میسوزد»‪.‬‬
‫ع ِرضُونَ ﴾ انبیا ‪24 :‬‬ ‫﴿ َب ْل أ َ ْكث َ ُر ُه ْم َال َی ْعلَ ُمونَ ْال َح َّق فَ ُهم ُّم ْ‬
‫بلکه اکثریت مردم حق را نمیدانند (از احکام و قوانین الهی و سنت نبوی ﷺ آگاهی ندارند)‪ ،‬و‬
‫از همین سبب است كه (از حق یعنی از احکام شریعت اسالمی) روی گردانند (و به آن عمل‬
‫نمی نمایند)‪.‬‬
‫س َواء َّمحْ یا ُهم‬
‫ت َ‬
‫صا ِل َحا ِ‬ ‫ت أن نَّجْ عَلَ ُه ْم َكالَّذِینَ آ َمنُوا َو َ‬
‫ع ِملُوا ال َّ‬ ‫سیئ َا ِ‬‫ب الَّذِینَ اجْ ت ََر ُحوا ال َّ‬ ‫‪ ﴿ ‬أ ً ْم َح ِس َ‬
‫جاثیة ‪21 :‬‬ ‫ساء َما یحْ ُك ُمونَ ﴾‬ ‫َو َم َمات ُ ُه ْم َ‬
‫آیا كسانیكه مرتكب گناهان و بدیها می شوند‪ ،‬گمان مینمایند كه ما آنان را همچون كسانی بشمار‬
‫می آوریم كه ایمان می آورند و اعمال شایسته و خوب انجام میدهند‪ ،‬و حیات و ممات و دنیا و‬
‫آخرت شان با هم یكسان میباشد ؟ ( اگر چنین تفکر و تعقلی داشته باشند ) چه بد قضاوت و‬
‫داوری مینمایند !!‬
‫ست َُوونَ ﴾ سجده ‪18 :‬‬ ‫‪ ﴿ ‬أَفَ َمن َكانَ ُمؤْ ِمنا ً َك َمن َكانَ فَا ِسقا ً َّال ی ْ‬
‫‪9‬‬
‫خطـــاب بــــه جـــوانان مســــلمان‬

‫آیا كسیكه مؤمن بوده است‪ ،‬مانند كسی است كه فاسق بوده است؟! (نه‪ ،‬هرگز! این دو با هم)‬
‫برابر نیستند‪.‬‬
‫‪ ‬از ابو موسی اشعری رضی هللا عنه روایت است كه رسول هللا ﷺ فرمود‪َ « :‬مث َ ُل َما بَعَثَنِی َّ‬
‫اّللُ‬
‫ت ْال َكأ َ‬ ‫ت ْال َما َء‪ ،‬فَأ َ ْنبَت َ ِ‬ ‫ضا‪ ،‬فَ َكانَ ِم ْن َها نَ ِقیةٌ‪ ،‬قَبِلَ ِ‬ ‫اب أ َ ْر ً‬ ‫ص َ‬ ‫یر أ َ َ‬ ‫ث ْال َكثِ ِ‬ ‫بِ ِه ِمنَ ْال ُهدَى َو ْال ِع ْل ِم َك َمث َ ِل ْالغَی ِ‬
‫عوا‪،‬‬ ‫سقَ ْوا َوزَ َر ُ‬ ‫اس‪ ،‬فَش َِربُوا َو َ‬ ‫اّللُ ِب َها النَّ َ‬ ‫ت ْال َما َء‪ ،‬فَنَفَ َع َّ‬‫س َك ِ‬‫ِب‪ ،‬أ َ ْم َ‬‫َت ِم ْن َها أ َ َجاد ُ‬ ‫یر‪َ ،‬و َكان ْ‬ ‫ب ْال َكثِ َ‬‫َو ْالعُ ْش َ‬
‫ان ال ت ُ ْم ِسكُ َما ًء َوال ت ُ ْنبِتُ َكأً‪ ،‬فَذَلِكَ َمث َ ُل َم ْن فَقُهَ فِی د ِ‬
‫ِین‬ ‫طائِفَةً أ ُ ْخ َرى‪ ،‬إِنَّ َما هِی قِیعَ ٌ‬ ‫ت ِم ْن َها َ‬ ‫صابَ ْ‬‫َوأ َ َ‬
‫اّللِ الَّذِی أ ُ ْر ِس ْلتُ بِ ِه»‪.‬‬‫سا َولَ ْم ی ْقبَ ْل ُهدَى َّ‬ ‫یرفَ ْع ِبذَلِكَ َرأْ ً‬
‫اّللُ بِ ِه فَعَ ِل َم َو َعلَّ َم‪َ ،‬و َمث َ ُل َم ْن لَ ْم ْ‬
‫اّللِ َونَفَعَهُ َما بَعَثَنِی َّ‬‫َّ‬
‫(بخارى ‪)79 :‬‬
‫«مثال علم و دانشی كه هللا ﷻ مرا با آن مبعوث گردانیده‪ ،‬مانند بارانی است كه تند و تیز میبارد‪.‬‬
‫زمینی كه صاف و هموار باشد‪ ،‬آن آب را در خود جذب میكند‪ .‬سپس در آن زمین‪ ،‬گیاه و دانه‬
‫میروید‪ .‬و زمینی كه سخت است‪ ،‬آب را بر روی خود نگاه میدارد‪ .‬و هللا ﷻ‪ ،‬بوسیله آن آب به‬
‫بندگانش نفع میرساند و بندگان هللا ﷻ از آن آب مینوشند و به دیگران نیز مینوشانند و كشت و‬
‫زرع خود را نیز آبیاری میكنند‪ .‬و بارانی كه در شوره زار ببارد‪ ،‬نه آب را در خود نگه میدارد‬
‫و نه گیاهی میرویاند‪ .‬این زمین‪ ،‬مثال كسی است كه به احكام الهی‪ ،‬توجهی نكرده و اهمیتی نداده‬
‫است‪ .‬و هدایت و رهنمودهایی را كه من به ارمغان آورده ام‪ ،‬قبول نكرده است»‪.‬‬
‫– مثال اول برای کسی است که احکام دین را کسب نموده و به آن عمل نموده است و از آن‬ ‫‪‬‬
‫مستفید شده و هم آن را به دیگران تعلیم داده است‪.‬‬
‫مثال دوم برای کسانی است که علم کسب نموده اند‪ ،‬اما خود از آن استفاده ننموده و مستفید‬ ‫‪‬‬
‫نشده اما آن علم را به دیگران رسانده است‪ ،‬و نفع اش به دیگران رسیده است‪.‬‬
‫– مثال سوم شامل کسانی میشود که هدایت و علم الهی به آنان رسیده اما به آن توجه نکرده‬ ‫‪‬‬
‫و آن را نپذیرفته اند‪.‬‬
‫در این رابطه هللا متعال میفرماید‪:‬‬
‫اعراف ‪58 :‬‬ ‫یخ ُر ُج ِإالَّ نَ ِكدا ً ﴾‬ ‫یخ ُر ُج نَ َباتُهُ بِإ ِ ْذ ِن َر ِب ِه َوالَّذِی َخب َ‬
‫ُث الَ ْ‬ ‫یب ْ‬
‫الط ُ‬‫﴿ َو ْال َبلَدُ َّ‬ ‫‪‬‬
‫زمین خوب (و دارای خاك مرغوب و عالی)‪ ،‬گیاه آن به فرمان خالق اش میروید (و حاصل‬
‫خوب میدهد یعنی هم علم می آموزد و هم به آن عمل مینماید) اما زمین بد (و شوره زار) از‬
‫آن جز گیاه ناچیز و هرزه چیزی دیگری نمیروید (یعنی هم علم نمی آموزد و هم مطابق به‬
‫جهالتی که دارد‪ ،‬عمل نیک و شایسته هم انجام نمیدهد)‪ .‬به همین ترتیب‪ ،‬از شخصی که قلب‬
‫پاک و مملو از ایمان راسخ به هللا ﷻ و روز آخرت داشته باشد‪ ،‬عمل صالح سر زده و شخصی‬
‫که قلب ناپاک و آلوده به فحشأ و رزایل اخالقی داشته باشد‪ ،‬اعمال زشت و ناپسند‪ ،‬رخ میدهد‪،‬‬
‫هر چند در زبان بگویند که قلب ما پاک است اما اعمال شان آشکار کننده حق و حقیقت بوده و‬
‫گواه بر نوعیت قلب شان میباشد‪ ،‬نه تنها که اعمال شان نمایندگی از قلب پاک یا ناپاک نموده‬
‫ت خانوادگی شان را نیز آشکار ساخته و محک میزند‪.‬‬ ‫بلکه شخصیت فردی و نجاب ِ‬
‫نکد‪ :‬یعنی بی خیر و ناچیز‪ .‬این تمثیلی برای دل ها است‪ ،‬که قلب پند پذیر مومن را به زمین‬
‫پاکیزه و قلب فاسق پند گریز را به زمین پلید تشبیه کرده است‪ .‬ابن عباس رضی هللا عنه در‬
‫یب ‪ )....‬می گوید‪( :‬این مثالی است که هللا عزوجل برای مومن بیان نموده‬ ‫تفسیر ( َو ْالبَلَدُ َّ‬
‫الط ُ‬
‫است زیرا میفرماید‪ :‬مومن پاکیزه است و عملش نیز پاکیزه است چنانکه زمین پاکیزه میوه‬
‫ُث) مثالی است که برای کافر زده شده است زیرا او همانند زمین شوره‬ ‫پاکیزه دارد و ( َوالَّذِی َخب َ‬
‫زاری است که از آن برکت بر نمی آید پس کافر خود پلید است و عمل وی نیز پلید می باشد)‪.‬‬
‫‪10‬‬
‫خطـــاب بــــه جـــوانان مســــلمان‬

‫زمین خوب ( و دارای خاك مرغوب ) ‪ ،‬گیاه آن به فرمان رب اش میروید و حاصل میدهد‪،‬‬
‫اما زمین بد (و شوره زار) از آن جز گیاه ناچیز و بی فایده نمیروید‪.‬‬
‫دَلیل قرآنی بر تطبیق دستورات و احکام الهی و عمل نمودن به آن ‪:‬‬
‫ض َما أَنزَ َل اّللُ إِلَیكَ‬ ‫عن بَ ْع ِ‬ ‫‪َ ﴿ ‬وأ َ ِن احْ ُكم بَینَ ُهم بِ َما أَنزَ َل اّللُ َوالَ تَتَّبِ ْع أ َ ْه َواء ُه ْم َواحْ ذَ ْر ُه ْم أَن ی ْفتِنُوكَ َ‬
‫سقُونَ ﴾ مائده ‪49 :‬‬ ‫اس لَفَا ِ‬‫ض ذُنُو ِب ِه ْم َو ِإ َّن َكثِیرا ً ِمنَ النَّ ِ‬
‫یصی َب ُهم بِ َب ْع ِ‬ ‫یریدُ اّللُ أَن ِ‬ ‫فَإِن ت ََولَّ ْواْ فَا ْعلَ ْم أَنَّ َما ِ‬
‫و در میان آنان مطابق حکم هللا ﷻ‪ ،‬حکم نما ! و از خواهشات و هوس های شان پیروی مكن‪،‬‬
‫و از آنان برحذر باش كه (با دروغ‪ ،‬کتمان حق و خیانت) تو را از برخی احکامی كه هللا ﷻ بر‬
‫تو نازل كرده است منحرف نسازند‪ .‬پس اگر آنها (از احكام الهی رویگردان شدند و به قانون‬
‫الهی حکم ننمودند)‪ ،‬بدان كه هللا ﷻ میخواهد آنها را به سبب بعضی از گناهان شان مجازات‬
‫نموده دچار بال و مصیبت سازد‪ .‬بیگمان بسیاری از مردم (از احكام شریعت سرپیچی و تمرد‬
‫مینمایند و) گنهکار اند‪.‬‬
‫یریدُونَ أَن یت َ َحا َك ُمواْ إِلَى‬ ‫نز َل ِمن قَ ْبلِكَ ِ‬‫نز َل إِلَیكَ َو َما أ ُ ِ‬ ‫ع ُمونَ أَنَّ ُه ْم آ َمنُواْ بِ َما أ ُ ِ‬ ‫‪ ﴿ ‬أَلَ ْم ت ََر إِلَى الَّذِینَ ْ‬
‫یز ُ‬
‫ت ﴾ النسأ ‪60 :‬‬ ‫غو ِ‬ ‫َّ‬
‫الطا ُ‬
‫(ای پیغمبر!) آیا تعجب نمیكنی از كسانیكه میگویند كه آنان به آنچه بر تو نازل شده و به آنچه‬
‫پیش از تو نازل شده ایمان دارند (اما به هنگام اختالف) میخواهند داوری را به پیش طاغوت‬
‫ببرند (و حكم کافر را به جای حكم هللا بپذیرند؟!) (ایمان اینها زبانی است نه عملی)‬
‫اینها میخواهند بر مبنای قوانین بشری مانند ملل متحد و سایر قوانین کفری تحت نام دموکراسی‬
‫و حقوق بشر اطاعت و فرمانبرداری خود را از کفار داشته باشند‪ .‬و اهمیت و ارزشی به قوانین‬
‫الهی نداشته و آنرا عقب گرائی و ضد تمدن میدانند‪.‬‬
‫اما باید دانست که فیصله مسلمان باید مطابق احکام الهی باشد‪ ،‬چنانچه هللا ﷻ میفرماید ‪:‬‬
‫اخش َْو ِن َوالَ ت َ ْشت َُرواْ ِبآیاتِی ث َ َمنا ً قَ ِلیالً َو َمن لَّ ْم یحْ ُكم ِب َما أَنزَ َل اّللُ فَأ ُ ْولَئِكَ ُه ُم‬ ‫اس َو ْ‬‫﴿ فَالَ ت َْخش َُواْ النَّ َ‬ ‫‪‬‬
‫كافِ ُرونَ ﴾ مائدة ‪44 :‬‬ ‫ْال َ‬
‫پس (ای مؤمنان !) از مردم نترســید و بلكــــه از من بترسید (و همچون سلف صالح خود‬
‫محافظان كتاب هللا و مجریان احكام آسمانی باشید) و آیات مرا به بهای ناچیز (دنیا‪ ،‬همچون‬
‫رشوه و جاه و مقام) نفروشید و (بدانید كه) هر كس مطابق احکام الهی حكم نكند‪ ،‬او و امثال‬
‫او از جمله كافران اند‪.‬‬
‫مسؤلیت و وجیبۀ دینی جوانان مسلمان عبارت از فدا شدن در راه تحکیم قوانین الهی میباشد‪:‬‬
‫خوشبختانه جوانان مسلمان‪ ،‬مومن و متعهد نیز در جامعه وجود دارند که خود را وقف خدمت‬
‫به دین الهی و تطبیق شریعت الهی نموده و سر‪ ،‬مال ‪ ،‬جان و سرمایه های خویش در راه‬
‫تحکیم نظام اسالمی فدا مینمایند‪ .‬چنانچه هللا متعال میفرماید‪:‬‬
‫ال ِعبَا ِد ﴾ بقره ‪207 :‬‬ ‫وف بِ ْ‬
‫ت اّللِ َواّللُ َرؤُ ٌ‬ ‫ضا ِ‬ ‫سهُ ا ْبتِغَاء َم ْر َ‬ ‫اس َمن ی ْش ِری نَ ْف َ‬ ‫﴿ َو ِمنَ النَّ ِ‬ ‫‪‬‬
‫و در میان مردم کسانی هستند كه جان خود را (كه عزیز ترین چیز است) در برابر خوشنودی‬
‫هللا ﷻ میفروشد (و رضایت هللا ﷻ را بر همه چیز ترجیح میدهد) و هللا ﷻ نسبت به بندگانش‬
‫بسیار مهربان است‪.‬‬
‫هللا عزوجل در سوره المائده آیه ‪ 45 ، 44‬و ‪ 47‬میفرماید‪:‬‬
‫﴿ َو َمن لَّ ْم یحْ ُكم بِ َما أَنزَ َل اّللُ فَأ ُ ْولَئِكَ ُه ُم ْال َكافِ ُرونَ ﴾‬ ‫‪‬‬
‫﴿ َو َمن لَّ ْم یحْ ُكم ِب َما أنزَ َل اّللُ فَأ ُ ْولَئِكَ ُه ُم َّ‬
‫الظا ِل ُمونَ ﴾‬ ‫‪‬‬

‫‪11‬‬
‫خطـــاب بــــه جـــوانان مســــلمان‬

‫‪َ ﴿ ‬و َمن لَّ ْم یحْ ُكم بِ َما أَنزَ َل اّللُ َفأ ُ ْولَئِكَ ُه ُم ْال َفا ِسقُونَ ﴾‬
‫هر كس مطابق حكم هللا ﷻ‪ ،‬حکم نکند آنها كافر اند‪،‬‬
‫هر كس مطابق حكم هللا ﷻ‪ ،‬حکم نکند آنها ظالم اند‪،‬‬
‫هر كس مطابق حكم هللا ﷻ‪ ،‬حکم نکند آنها گنهکار اند‪.‬‬
‫یعنی هر كس مطابق حكم هللا ﷻ‪ ،‬حکم نکند آنها كافر‪ ،‬ظالم و گنهکار اند‪.‬‬
‫ك ْم َوالَ تَتَّبِعُواْ ِمن د ُونِ ِه أ َ ْو ِلیاء ﴾ اعراف ‪3 :‬‬ ‫نز َل إِلَی ُكم ِمن َّربِ ُ‬‫‪ ﴿ ‬اتَّبِعُواْ َما أ ُ ِ‬
‫از چیزی پیروی كنید كه از سوی رب تان بر شما نازل شده است (قرآن و سنت)‪ ،‬و جز هللا ﷻ‬
‫از دوستان و سرپرستان دیگری اطاعت و فرمان برداری ننمائید‪.‬‬
‫‪ )3‬عالوه از عدم کتمان احکام دین‪ ،‬نشرو پخش و تبلیغ احکام دین به سایر افراد در جامعه‪.‬‬
‫مسلمانان باید احکام الهی را کتمان ننموده و آنرا واضحا ً به مردم بیان نموده احکام دین را‬
‫نشر و پخش نموده و دین را به سایر افراد در جامعه تبلیغ نمایند تا مردم در مورد دین و احکام‬
‫و دستورات آن معلومات حاصل نموده و مرتکب اعمال نیک و صالحه شده و از اعمال زشت‬
‫و نا پسند اجتناب نمایند ‪:‬‬
‫طونِ ِه ْم ِإالَّ‬ ‫ب َوی ْشت َُرونَ بِ ِه ث َ َمنا ً قَ ِلیالً أُولَئِكَ َما یأ ْ ُكلُونَ فِی بُ ُ‬ ‫‪ِ ﴿ ‬إ َّن الَّذِینَ ی ْكت ُ ُمونَ َما أَنزَ َل اّللُ ِمنَ ْال ِكت َا ِ‬
‫ار ﴾ بقره ‪174 :‬‬ ‫النَّ َ‬
‫به تحقیق كسانیكه آنچه را هللا ﷻ از كتاب (آسمانی) نازل كرده است‪ ،‬پنهان مینمایند (فتوای نا‬
‫درست میدهند) و آن را به بهای كم (و ناچیز دنیا) میفروشند‪ ،‬آنان در شکم های خود جز آتش‬
‫چیزی نمیخورند‪( .‬اموالی كه از طریق كتمان آیات آسمانی و فتوا های نا درست به دست می‬
‫آورند‪ ،‬سبب داخل شدن شان به آتش دوزخ میشود)‪.‬‬
‫ور ِه ْم َوا ْشت ََر ْواْ‬ ‫ظ ُه ِ‬ ‫اس َوالَ ت َ ْكت ُ ُمونَهُ فَنَبَذُوهُ َو َراء ُ‬ ‫‪َ ﴿ ‬و ِإذَ أ َ َخذَ اّللُ ِمیثَاقَ الَّذِینَ أُوتُواْ ْال ِكت َ‬
‫َاب لَتُبَینُنَّهُ ِللنَّ ِ‬
‫شت َُرونَ ﴾ آل عمران ‪187 :‬‬ ‫س َما ی ْ‬ ‫بِ ِه ث َ َمنا ً قَ ِلیالً فَبِئْ َ‬
‫و (به یاد آورید!) هنگامی را كه هللا ﷻ عهد و پیمان مؤكد از اهل كتاب (صاحبان علم) گرفت‬
‫كه باید كتاب (علم و معلومات دینی) را برای مردمان آشكار سازید و تشریح نمائید و آن را‬
‫(حق را) پنهان نسازید‪ .‬اما آنان حق را کتمان کردند و به بهای اندكی (مانند‪ :‬پول‪ ،‬قدرت و‬
‫غالمی کفر) آن را فروختند! چه بد چیزی را خریدند!‬
‫‪ ‬این آیه كریمه متضمن اخطار سختی است برای علما‪ ،‬تا چیزی از علم سودمند را پنهان نكنند‪.‬‬
‫عن ِع ٍلم فَ َكت َ َمهُ‬ ‫سئِ َل َ‬ ‫از ابی هریره رضی هللا عنه روایت است که رسول هللا ﷺ فرمودند‪َ « :‬من ُ‬
‫وم ال ِق َیا َم ِة »‪ .‬سنن ابی داود ‪ ، 3658‬والترمذی وابن ماجه وابن حبان فی "صحیحه" والبیهقی‪.‬‬ ‫َار َی َ‬‫اّللُ ِب ِل ِج ٍام ِمن ن ٍ‬ ‫أ َل َج َمهُ َّ‬
‫هر كسی که در رابطه به علمی (مساله ای در دین) مورد پرسش قرار گیرد و او آن علم را‬
‫بپوشاند‪ ،‬هللا ﷻ در روز قیامت لگامی از آتش به دهن اش بسته مینماید»‪.‬‬
‫كه این خود بر وجوب نشر علم برای مردم داللت میكند‪.‬‬
‫ى ِب ِه ْیو َم ْال ِقیا َم ِة ملجوما ً‬ ‫ُ‬
‫ظ ِع ْل ًما فَی ْكت ُ ُمهُ؛ ِإالَّ أتِ َ‬‫‪ ‬و در روایت ابن ماجه آمده است‪َ « :‬ما ِم ْن َر ُج ٍل یحْ فَ ُ‬
‫ار»‪ .‬الترغیب الترهیب (صحیح لغیره)‬ ‫بِ ِل َج ٍام ِمنَ النَّ ِ‬
‫«کسی نیست که علمی داشته و آن را کتمان کند‪ ،‬مگر اینکه روز قیامت در حالی می آید که‬
‫دهانش را با لگامی از آتش بسته اند»‪.‬‬
‫‪ ‬از عبدهللا بن عمرو رضی هللا عنه روایت است که رسول هللا ﷺ فرمودند‪َ « :‬م ْن َكت ََم ِع ْل ًما؛ أ َ ْل َج َمهُ‬
‫َار»‪ .‬الترغیب الترهیب ‪( )2( -121-200‬حسن صحیح)‬ ‫اّللُ ْیو َم ْال ِقیا َم ِة بِ ِل َج ٍام ِم ْن ن ٍ‬
‫َّ‬
‫‪12‬‬
‫خطـــاب بــــه جـــوانان مســــلمان‬

‫رواه ابن حبان فی "صحیحه"‪ ،‬والحاكم وقال‪" :‬صحیح ال غبار علیه"‪.‬‬

‫«هر کس علمی را کتمان نماید‪ ،‬هللا ﷻ در روز قیامت لگامی از آتش بر دهانش میگزارد»‪.‬‬
‫ب أُولَئِكَ یَلعَنُ ُه ُم اّللُ‬ ‫اس فِي ْال ِكت َا ِ‬ ‫ت َو ْال ُهدَى ِمن بَ ْع ِد َما بَیَّنَّاهُ ِللنَّ ِ‬‫‪ ﴿ ‬إِ َّن الَّذِینَ یَ ْكت ُ ُمونَ َما أَنزَ ْلنَا ِمنَ ْالبَیِنَا ِ‬
‫الر ِحی ُم ﴾‬ ‫اب َّ‬ ‫علَ ْی ِه ْم َوأَنَا الت َّ َّو ُ‬ ‫صلَ ُحواْ َوبَیَّنُواْ فَأ ُ ْولَئِكَ أَت ُ ُ‬
‫وب َ‬ ‫الال ِعنُونَ ‪ //‬إِالَّ الَّذِینَ ت َابُواْ َوأ َ ْ‬ ‫َویَ ْلعَنُ ُه ُم َّ‬
‫بقره ‪ 159 :‬و ‪160‬‬
‫یقینا ً كسانیكه پنهان میدارند آنچه را كه از دالئل روشن و هدایت فرو فرستاده ایم‪ ،‬بعد از آن كه‬
‫آنرا برای مردم در این كتاب بیان و روشن نموده ایم‪ ،‬اینها كسانی اند كه هللا ﷻ آنها را نفرین‬
‫كرده و نفرین كنندگان دیگر (مردم و مالئکه) نیز آنها را نفرین مینمایند ( و خواستار طرد آنان‬
‫از رحمت الهی میشوند )‪ // .‬مگر كسانی كه توبه كنند و به اصالح حال خود پرداخته‪( ،‬آنچه‬
‫را كه پنهان میداشتند) آشكار سازند‪ ،‬توبه آنان را میپذیرم و من بسی توبه پذیر و مهربانم‪.‬‬

‫ب َّ ِ‬
‫اّلل َما‬ ‫َان فِی ِكت َا ِ‬ ‫اس یقُولُونَ ‪ :‬أ َ ْكث َ َر أَبُو ُه َر َ‬
‫یرة َ َولَ ْوال آیت ِ‬ ‫‪ ‬ابو هریره رضی هللا عنه میگوید‪ :‬إِ َّن النَّ َ‬
‫ت َو ۡٱل ُهدَ َٰى﴾ [البقرة‪ .]159 :‬إِلَى قَ ْو ِل ِه ﴿ َّ‬
‫ٱلر ِحی ُم﴾‬ ‫َحدَّثْتُ َحدِیثًا‪ ،‬ث ُ َّم یتْلُو‪﴿ :‬إِ َّن ٱلَّذِینَ ۡیكت ُ ُمونَ َما ٓ أَنزَ ۡلنَا ِمنَ ۡٱلبَی َٰنَ ِ‬
‫ار‬ ‫ق‪َ ،‬وإِ َّن ِإ ْخ َوانَنَا مِنَ ال َ ْن َ‬
‫ص ِ‬ ‫ص ْف ُق بِالَس َْوا ِ‬ ‫اج ِرینَ َكانَ ی ْشغَلُ ُه ُم ال َّ‬ ‫[البقرة‪ِ ، .]160 :‬إ َّن ِإ ْخ َوانَنَا مِنَ ْال ُم َه ِ‬
‫ض ُر َما ال‬ ‫طنِ ِه َویحْ ُ‬ ‫اّللِ ﷺ بِ ِشبَع بَ ْ‬
‫سو َل َّ‬ ‫یرة َ َكانَ ْیلزَ ُم َر ُ‬ ‫َكانَ ی ْشغَلُ ُه ُم ْالعَ َم ُل فِی أ َ ْم َوا ِل ِه ْم‪َ ،‬وإِ َّن أَبَا ُه َر َ‬
‫ِ‬
‫ظونَ »‪( .‬بخارى‪)118 :‬‬ ‫ظ َما ال یحْ فَ ُ‬ ‫ض ُرونَ ‪َ ،‬ویحْ فَ ُ‬ ‫یحْ ُ‬
‫مردم میگویند‪ :‬ابوهریره احادیث بسیاری روایت میكند‪ .‬باید بگویم كه اگر این دو آیه در كتاب‬
‫هللا ﷻ نمی بود هیچ حدیثی برای شما روایت نمیكردم‪ .‬سپس آنها را تالوت كرد‪﴿ :‬إِ َّن ٱلَّذِینَ‬
‫ٱلر ِحی ُم﴾ (یقینا ً كسانیكه پنهان میدارند آنچه را كه از‬ ‫ت َو ۡٱل ُهدَ َٰى﴾‪ ‬تا ﴿ َّ‬ ‫ۡیكت ُ ُمونَ َما ٓ أَنزَ ۡلنَا ِمنَ ۡٱلبَی َٰنَ ِ‬
‫دالیل روشن و هدایت فرو فرستاده ایم بعد از آنكه آنرا برای مردم در این كتاب بیان نمودیم‪،‬‬
‫اینها كسانی اند كه هللا ﷻ آنها را نفرین كرده و نفرین كنندگان دیگر (مردم و مالئکه) نیز آنها‬
‫را نفرین مینمایند‪ ،‬مگر كسانی كه توبه كنند و به اصالح حال خود پرداخته‪( ،‬آنچه را كه پنهان‬
‫میداشتند) آشكار سازند‪ ،‬توبه آنان را میپذیرم و من بسی توبه پذیر و مهربانم)‪ .‬برادران مهاجر‬
‫در بازار مشغول تجارت بودند و برادران انصار هم مشغول كشاورزی‪ .‬اما ابوهریره كاری‬
‫نداشت و همیشه همراه پیامبر بود و فقط به سیر شدن شكمش بسنده میكرد و دنبال علم و دانش‬
‫بود‪ .‬جایی كه بقیه حاضر نبودند‪ ،‬او حضور داشت و آنچه را كه دیگران حفظ نمی كردند‪ ،‬او‬
‫حفظ میكرد»‪.‬‬

‫یکی دیگر از علل و عوامل عدم تطبیق احکام و دساتیر دین مقدس اسالم این است که جوانان‬
‫مسلمان در مسائل دینی عقل جنگی نموده و آنچه مطابق میل و خواستۀ عقل و فهم و درک‬
‫شان باشد به آن عمل نموده در غیر آن از تطبیق احکام شرعی ابأ میورزند‪.‬‬
‫یک ی از جمله عواملی که علما کتمان حق مینمایند و یا جوانان مسلمان حق را نمی پذیرند این‬
‫است که تابع هوای نفس و خواهشات خود بوده و در مقابل احکام و دستورات دین عقل خود‬
‫را معیار قرار میدهند و در صورتیکه حکم و دستور دین موافق مفکوره و تصور شان باشد به‬
‫آن عمل نموده و در غیر آن از عمل نمودن به دستورات دین اجتناب نموده و طبعا ً که در نشر‬
‫و پخش آن هم سهم نگرفته بلکه بر ضد آن شایعات و شبهات را مطرح مینمایند‪.‬‬
‫چنانچه هللا ﷻ میفرماید‪:‬‬
‫‪ ﴿ ‬قُ ْل أَأَنت ُ ْم أ َ ْعلَ ُم أ َ ِم اّللُ ﴾ بقره ‪ 140 :‬بگو ‪ :‬آیا شما بهتر میدانید یا هللا ﷻ؟‬

‫‪13‬‬
‫خطـــاب بــــه جـــوانان مســــلمان‬

‫اّللُ یَ ْعلَ ُم َوأَنت ُ ْم َال ت َ ْعلَ ُمونَ ﴾ نور ‪ 19 :‬و هللا ﷻ میداند و شما نمیدانید‬ ‫﴿ َو َّ‬ ‫‪‬‬
‫﴿ إِ َّن اّللَ یَ ْعلَ ُم َوأَنت ُ ْم الَ ت َ ْعلَ ُمونَ ﴾ نحل ‪ 74 :‬بیگمان هللا ﷻ میداند و شما نمیدانید‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫ح ْكما ً ِلقَ ْو ٍم یوقِنُونَ ﴾ مائده ‪50 :‬‬
‫س ُن ِمنَ اّللِ ُ‬‫﴿ أَفَ ُح ْك َم ْال َجا ِه ِلی ِة ی ْبغُونَ َو َم ْن أ َحْ َ‬ ‫‪‬‬
‫آیا آنها (آن فاسقان از پذیرش حكم الهی سرپیچی میكنند و) خواهان حكم جاهلیت هستند؟ (مطابق‬
‫هوی و هوس شان) آیا چه كسی بهتر از هللا ﷻ برای قومی که ایمان آورده اند‪ ،‬حكم میكند؟!‬
‫علَی ِه َو ِكیال ً ﴾ فرقان ‪43 :‬‬ ‫ون َ‬‫﴿ أ َ َرأَیتَ َم ِن ات َّ َخذَ إِلَ َههُ ه ََواهُ أَفَأَنتَ ت َ ُك ُ‬ ‫‪‬‬
‫آیا كسیكه هوا و هوس خود را معبود خویش گرفته است‪ ،‬دیده ای؟ (او میل و خواسته های نفسانی‬
‫خود را به عبادت گرفته است‪ ،‬تا آنجا كه سنگها و قبرهای بی جان را برای پرستش و کمک خود‬
‫برمیگزیند و بدعت ها را ایجاد نموده و گمان مینماید که عمل نیکی را انجام داده است) آیا تو میتوانی‬
‫کار ساز او باشی؟ (آیا تو میتوانی او را از گمراهی به هدایت رهنمائی نمائی؟!)‪.‬‬
‫علَى بَ َ‬
‫ص ِر ِه‬ ‫س ْم ِع ِه َوقَ ْلبِ ِه َو َجعَ َل َ‬‫علَى َ‬ ‫علَى ِع ْل ٍم َو َخت ََم َ‬ ‫ضلَّهُ َّ‬
‫اّللُ َ‬ ‫﴿أَفَ َرأَیتَ َم ِن ات َّ َخذَ إِلَ َههُ ه ََواهُ َوأ َ َ‬ ‫‪‬‬
‫َاوة ً﴾ جاثیة ‪23 :‬‬ ‫ِغش َ‬
‫آیا كسی را كه هوا و هوس خود را معبود خود گرفته است‪ ،‬دیده اید؟ و با وجود داشتن علم‬
‫(خواهشات و برداشت های غلط خود را دین شمرده است‪ ،‬بدعت را سنت و سنت را عامل‬
‫نفاق و شقاق در جامعه میداند) هللا با آگاهی (اینکه او شایسته هدایت نیست) او را گمراه ساخته‬
‫است‪ ،‬و بر گوش و دل او مهر گذاشته است و بر چشمش پرده ای انداخته است ؟!‬
‫تعداد از جوانان مسلمان‪ ،‬خواهشات نفس خود را دین و شریعت اسالمی دانسته و از شنیدن‬
‫یا بیان حق کراهیت میداشته باشند‪.‬‬
‫هللا م تعال برای دوستان خود (کسانیکه در تالش آموختن علم و دریافت حقیقت اند) مژده داده‬
‫و به کسانیکه از آموختن علم و دانش اجتناب نموده و در تالش دریافت حق و حقیقت نبوده‬
‫چنین عتاب مینماید‪:‬‬
‫غوتُ ْ‬
‫یخ ِر ُجونَ ُهم‬ ‫ت ِإلَى النُّ ُو ِر َوالَّذِینَ َكفَ ُرواْ أ َ ْو ِلیآ ُؤ ُه ُم َّ‬
‫الطا ُ‬ ‫یخ ِر ُج ُهم مِنَ ُّ‬
‫الظلُ َما ِ‬ ‫﴿ اّللُ َو ِلی الَّذِینَ آ َمنُواْ ْ‬ ‫‪‬‬
‫ت ﴾ بقره ‪257 :‬‬ ‫ور إِلَى ُّ‬
‫الظلُ َما ِ‬ ‫ِمنَ النُّ ِ‬
‫هللا ﷻ دوست و عهده دار (امور) كسانی است كه ایمان آورده اند‪ .‬ایشان را از تاریكی ها (کفر‪،‬‬
‫شرک گمراهی و فحشأ) بیرون می آورد و به سوی نور (ایمان‪ ،‬حق و اطمینان) رهنمائی‬
‫مینماید‪ .‬و (اما) كسانیكه كفر ورزیده اند‪ ،‬طاغوت (شیاطین و داعیان شر و گمراهی و بدعت‬
‫ها) دوست و سرپرست ایشان اند‪ .‬آنان را از نور (ایمان) بیرون آورده به سوی تاریكی های‬
‫(كفر و فساد) میكشانند‪.‬‬
‫ار ُهونَ ﴾ مومنون ‪ 70:‬و اکثریت مردم از حق بیزار اند‪.‬‬ ‫ق َك ِ‬ ‫﴿ َوأ َ ْكث َ ُر ُه ْم ِل ْل َح ِ‬ ‫‪‬‬
‫چنانچه در عصر حاضر زمانیکه برادران دعوتگر ما دوستان و آشنایان خود را متوجه حقیقت‬
‫مینمایند و یک حدیث صحیح را جهت دلسوزی به آنها و رفع مسؤلیت خود و عملی نمودن‬
‫فرمان و دستور الهی (که عبارت از امر به معروف و نهی از منکر است)‪ ،‬بیان مینمایند‪ ،‬در‬
‫جواب شان گفته میشود که این موضوعات جدید را از کجا آورده اید ما با این بیانات و سخن‬
‫ها و احکام آشنائی نداریم و این مطالب و موضوعاتی را که مطرح مینمائید‪ ،‬برای ما نا آشنا‬
‫بوده و سبب ایجاد اختالفات در بین امت مسلمه میشود‪ ،‬بنا ًء از این دعوت خود دست بردار‬
‫شده و اجتناب نمائید‪.‬‬
‫عنِی َو لَوآیَه»ً صحیح البخاری ‪3461‬‬ ‫اما دستور رسول هللا ﷺ برای ما این است که فرموده اند‪«:‬بَ ِلغُو َ‬ ‫‪‬‬

‫‪14‬‬
‫خطـــاب بــــه جـــوانان مســــلمان‬

‫از طرف من تبلیغ نمائید اگر چه یک آیه (یا یک مسأله دینی) باشد‪.‬‬
‫مبلغ‪ ،‬فهمیده تر باشد‪.‬‬ ‫پیامبر ﷺ میفرماید ‪ :‬چه بسا كسانیكه تبلیغ به او میرسد از خود ِ‬
‫«ابوبكره رضی هللا عنه میگوید‪ :‬روزی‪ ،‬رسول هللا ﷺ سوار شتر بود و شخصی مهار آن را‬ ‫‪‬‬
‫در دست داشت‪ .‬رسول هللا ﷺ خطاب به صحابه‪ ،‬فرمود‪« :‬امروز‪ ،‬چه روزی است»؟ راوی‬
‫میگوید‪ :‬همه ما سكوت نموده‪ ،‬تصور كردیم كه رسول هللا ﷺ‪ ،‬نام دیگری به غیر از این نام‪،‬‬
‫برایش در نظر دارد‪ .‬آنحضرت ﷺ فرمود‪« :‬آیا امروز‪ ،‬روز قربانی نیست»؟ گفتیم‪ :‬آری‪ .‬بعد‬
‫فرمود‪« :‬این كدام ماه است»؟ همه سكوت كردیم و تصور نمودیم ممكن است رسول هللا ﷺ اسم‬
‫دیگری برای این ماه‪ ،‬تعیین كند‪ .‬بعد فرمود‪« :‬آیا این ماه‪ ،‬ذوالحجه نیست»؟ گفتیم‪ :‬آری‪ .‬بعد‬
‫رسول هللا ﷺ فرمود‪« :‬همانا مال و جان شما‪ ،‬مانند این روز و این ماه و این سرزمین‪ ،‬محترم‬
‫هستند و كسی حق ندارد كه به ناحق‪ ،‬حرمت مال و جان برادر مسلمان خود را پایمال كند‪ .‬هر‬
‫یک از شما حاضرین‪ ،‬این احكام را به كسانیكه حضور ندارند‪ ،‬برساند‪ .‬چه بسا فرد غایب از‬
‫شخص حاضر‪ ،‬مطلب را بهتر دریابد»‪( .‬بخارى‪)67:‬‬
‫از عبدهللا بن مسعود رضی هللا عنه روایت است که گفت ‪ :‬من از رسول هللا صلی هللا علیه و‬ ‫‪‬‬
‫سلم شنیدم که میفرمود ‪ " :‬هللا متعال فردی را شاد و خرم بسازد که سخنی از من شنیده و آن‬
‫را همان طور که شنیده‪ ،‬ابالغ نماید‪ ،‬چه بسا کسیکه آن حدیث را از مبلغ می شنود از او فقیه‬
‫تر (عالم تر و آگاهتر به درک مسائل و موضوعات) باشد" رواه ترمذی‬
‫ب َوأ ُ ِم ْرتُ ِل َ ْع ِد َل‬ ‫ع َوا ْست َ ِق ْم َك َما أ ُ ِم ْرتَ َو َال تَتَّبِ ْع أ َ ْه َواء ُه ْم َوقُ ْل آ َمنتُ بِ َما أَنزَ َل َّ‬
‫اّللُ ِمن ِكت َا ٍ‬ ‫﴿ فَ ِلذَلِكَ فَا ْد ُ‬ ‫‪‬‬
‫ك ْم ﴾ شوری ‪15 :‬‬ ‫اّللُ َربُّنَا َو َربُّ ُك ْم لَنَا أ َ ْع َمالُنَا َولَ ُك ْم أ َ ْع َمالُ ُ‬
‫بَینَ ُك ُم َّ‬
‫تو نیز مردمان را به سوی آن (دین واحد الهی) دعوت کن و آن گونه كه به تو فرمان داده شده‬
‫است‪ ،‬ایستادگی كن و از خواسته ها و هوس های آنها پیروی مكن‪ ،‬و بگو‪ :‬من به هر كتابی كه‬
‫از سوی هللا ﷻ نازل شده باشد ایمان دارم‪ ،‬و به من دستور داده شده است كه در میان شما‬
‫عدالت نمایم‪ .‬هللا ﷻ رب ما و رب شما است‪ .‬نتیجه اعمال ما از آن ما است و نتیجه اعمال شما‬
‫از آن شما است (هر كسی در مقابل كارهایش مسؤول است)‪.‬‬
‫باید دانست که دین اسالم دین حرج و دین مشکل آفرینی نیست‪ ،‬بلکه دین اسالم دین سهولت‪،‬‬
‫دین آسایش و راحتی است‪ ،‬اما در چوکات قانون و مقررات الهی‪ .‬یعنی دین برای سهولت‬
‫زندگی ما است‪ .‬اگر نظام شخصی‪ ،‬خانوادگی و نظام اجتماعی‪ ،‬سیاسی و سایر موضوعات‬
‫مرتبط به زندگی خود و جامعۀ خود را مطابق قوانین الهی عیار نمائیم‪ ،‬یک زندگی آرام و‬
‫مرفع داشته که عاری از خشونت‪ ،‬کینه‪ ،‬نفرت‪ ،‬نزاع و کشمش و خیانت و جنایت بوده و یک‬
‫فضای مملؤ از صفا و صمیمیت‪ ،‬محبت و اخوت میداشته باشیم‪ .‬چنانچه هللا متعال میفرماید‪:‬‬
‫ح َرجٍ ﴾ حج ‪78 :‬‬ ‫ِین ِم ْن َ‬‫علَی ُك ْم فِی الد ِ‬ ‫﴿ َما َجعَ َل َ‬ ‫‪‬‬
‫(هللا عزوجل) در دین كار های دشوار و سنگین را بر دوش شما نگذاشته است‪.‬‬
‫ْر ﴾ بقره ‪185 :‬‬ ‫یریدُ ِب ُك ُم ْالعُس َ‬ ‫یرید ُ اّللُ ِب ُك ُم ْالیس َْر َوالَ ِ‬ ‫﴿ ِ‬
‫هللا ﷻ آسایش و راحتی شما را میخواهد و خواهان زحمت و تکلیف شما نیست‪.‬‬
‫ح َرجٍ ﴾ مائده ‪6 :‬‬ ‫علَی ُكم ِم ْن َ‬ ‫یریدُ اّللُ لِیجْ عَ َل َ‬ ‫﴿ َما ِ‬ ‫‪‬‬
‫هللا ﷻ نمیخواهد شما را به مشقت اندازد‪.‬‬

‫‪15‬‬