Báo cáo kết quả nghiên cứu về đặc điểm hình thức

thơ Đường luật qua một số bài thơ trung đại đã học
TÓM TẮT
[……] Bài báo cáo trình bày nghiên cứu về đặc điểm hình thức của thơ
Đường luật . Áp dụng phương pháp nghiên cứu đọc hiểu , kết quả
nghiên cứu đã cho thấy nhiều ưu điểm cũng như một số đặc điểm nổi
trội của thể thơ. Dưới đây là bản báo cáo chi tiết về đặc điểm hình thức
của thể thơ nói chung và một số bài thơ đã học nói riêng

1.Giới thiệu
Thơ Đường luật (còn được gọi là thơ luật Đường) có nguồn gốc từ Trung
Quốc. Đây đó thể loại thơ tiêu biểu hiện nhất thời nhà Đường nói riêng và là
tinh hoa của thi ca Trung Hoa nói chung. Trong quá trình giao lưu, xâm nhập
văn hóa, thơ Đường luật đã nhập sang một số đất nước lân cận như Nhật
Bản, Triều Tiên…. trong đó có Việt Nam.

Người ta còn gọi thơ Đường luật là thơ cận thể để đối lập và phân biệt với
thể loại thơ cổ có thể được sáng tác không gắn liền với các luật. Thơ Luật có
một hệ thống quy tắc rất phức tạp, những quy tắc này có thể hiện ở 5 điều
sau: Niêm, Luật, Đối, Vần và Bố cục. Về hình thức thì thơ đường luật được
chia thành các dạng như:

+ Thất ngôn bát cú: tám câu, mỗi câu sẽ có 7 chữ. Đây được xem là một
dạng phổ biến nhất của thể thơ Đường luật.

+ Thất ngôn tứ tuyệt: 4 câu, mỗi câu 7 chữ

+ Cú pháp ngũ ngôn ngữ: 8 câu, mỗi câu 5 chữ

+ Ngũ ngôn tứ tuyệt: 4 câu, mỗi câu 5 chữ

Ngoài những dạng kể trên ra thì còn rất nhiều dạng phổ biến khác .Người
Việt Nam khi làm thơ đường luật cũng hoàn toàn tuân thủ theo những quy
tắc này.

Trong bài nghiên cứu này, tác giả lựa chọn báo cáo về đặc điểm của luật thơ
Đường (đó là Thất ngôn bát cú Đường luật và Thất ngôn tứ tuyệt Đường
luật) trên các phương diện: Bố cục của một bài thơ Đường luật, Đối thơ
trong thơ Đường Luật và ngôn ngữ, hình ảnh trong thơ Đường Luật.

2.Bố cục và nội dung

Bố cục của một bài thơ Đường luật

* Với những bài thơ “Thất ngôn bát cú Đường luật” có cấu trúc rất chặt chẽ,
vàcó những nét riêng.

– Nếu tìm hiểu thao chiều dọc thì có bố cục, niêm, đối vần.

– Nếu tìm hiểu theo chiều ngang thì có luật (bằng, trắc). –
3. Cách gieo vần
Cách gieo vần trong bài thơ Đường luật được tuân thủ chặt chẽ. Trong bài
thơ thất ngôn bát cú, tác giả cần hiệp vần bằng ở tiếng cuối cùng câu 1, 2, 4,
6, 8, ví dụ trong bài thơ "Bạn đến chơi nhà" của Nguyễn Khuyến: Tác giả gieo
vần "a" ở cuối các câu 1, 2, 3, 4, 8 lần lượt là: "nhà" - "xa" -"gà" - "hoa" -
"ta". Hay trong bài thơ "Qua đèo Ngang" của Bà Huyện Thanh Quanh, nhà
thơ cũng gieo vần "a" ở các câu 1, 2, 4, 6, 8 lần lượt là: "tà" - "hoa" - "nhà" -
"gia" - "ta".
Đối với thể thất ngôn tứ tuyệt (thể tuyệt cú), nhà thơ chỉ gieo vần bằng duy
nhất ở các câu 1, 2, 4, ví dụ trong bài thơ "Tỏ lòng" của Phạm Ngũ Lão, ta có
thể nhận thấy cách gieo vần này: "thu" - "ngưu" - "hầu".

4. Đối
"Đối" trong thơ Đường luật được thể hiện một cách phong phú và đa dạng.
Đặc biệt trong bài thơ thất ngôn bát cú Đường luật, hai câu thực và câu luận
thường đối nhau. Ngoài đối ý thơ, phép đối còn được thể hiện qua từ ngữ
(từ loại), hình ảnh,... Nếu đối giữa hai vế trong một câu người ta gọi là "tiểu
đối". Đối giữa các câu thơ với nhau được gọi là "đại đối". Căn cứ vào sự
tương phản hay thuận chiều trong vế đối, người ta chia thành hai loại đối
chính: đối tương phản và đối tương đồng.
5. Niêm, luật
"Niêm" trong bài thơ thất ngôn bát cú được quy định chặt chẽ: câu 1 niêm
với câu 8, câu 2 niêm với câu 3, câu 4 niêm với câu 5 và câu 6 niêm với câu 7.
Còn luật là sự đối nhau về bằng - trắc trong một liên. Trong câu thơ, tiếng
thứ nhất, thứ ba và thứ năm không quá lưu ý đến bằng trắc. Tiếng hai, bốn,
sáu phải đối về mặt âm thanh. Thể thơ thất ngôn tứ tuyệt và ngũ ngôn tứ
tuyệt tuân thủ quy định niêm, luật như thể thất ngôn bát cú.
Ví dụ: Niêm luật trong bài thơ "Bạn đến chơi nhà" - Nguyễn Khuyến:
6. Sự sáng tạo về hình thức thơ Nôm Đường Luật
Tuy chịu ảnh hưởng mạnh mẽ của văn học Trung Hoa trong những năm đất
nước bị xâm lược, văn học Việt Nam vẫn luôn có sự kế thừa và sáng tạo
riêng biệt. Tiêu biểu có thể kể đến là sự ra đời của thơ Nôm Đường luật.
Bằng sự học hỏi, tiếp thu từ thơ Đường luật kết hợp với ngôn ngữ dân tộc,
ông cha ta đã sáng tạo ra thể thơ này. Thơ Nôm Đường luật mặc dù vẫn tuân
thủ quy định về hình thức của thơ Đường nhưng ở một số bài thơ đã có sự
phá cách trong nhịp điệu, hình ảnh, từ ngữ,... Ví dụ như bài thơ "Tự tình"
của Hồ Xuân Hương đã có sự phá cách trong việc sử dụng hình ảnh, từ ngữ
và hình thức niêm, luật. Một số bài thơ còn chêm xen những câu thơ lục
ngôn cạnh những câu thơ thất ngôn.
Thơ Nôm Đường luật là sự kết hợp hài hòa giữa “yếu tố Nôm” và “yếu tố
Đường luật”. Hai yếu tố này đan xen vào nhau tạo nên giá trị của từng tác
phẩm thơ Nôm Đường luật. Mỗi yếu tố có giá trị biểu đạt, biểu cảm và thẩm
mỹ khác nhau nhưng cũng có tính độc lập tương đối, có thể tách rời nhau để
xác định đặc trưng thể loại.

Nội dung của thơ Nôm đường luật rất phong phú, đa dạng phản ánh trung
thực, toàn diện về đời sống xã hội và tình cảm của con người qua các đề tài
như: thiên nhiên, chiến tranh, tình yêu, tình bạn…

7. Kết luận
Thơ Đường luật kết tinh những giá trị văn hoá tốt đẹp, là đỉnh cao của thơ ca
trung đại. Các thi nhân Việt Nam đã biết dựa theo thể thơ truyền thống của
Trung Quốc và có những vận dụng, sáng tạo mang đậm bản sắc dân tộc. Do
đó, tìm hiểu thơ Đường luật cũng chính là cách người đọc khám phá nền văn
học cổ trung đại cũng như tư tưởng dân tộc qua mỗi thời kì.

Trên đây là một số điểm nổi bật trong hình thức thơ Đường luật Việt Nam.
Đó là sự kết hợp giữa luật lệ, phép đối tạo nên một sự cân đối, hài hòa trong
lời thơ, ý cảnh của từng tác phẩm. Mặc dù nó đã được các tác giả tinh giản
đi trong cách sử dụng cũng như luật lệ, nhưng nó vẫn mang sự đặc trưng
của thơ ca Việt Nam giản dị, gần gũi và thấm đượm tình cảm của tác giả.
Qua đó, người đọc sẽ có cái nhìn khái quát hơn về thể thơ này, đồng thời,
tạo tiền đề khi nghiên cứu thơ Nôm Đường luật cách tân của Việt Nam.

THAM KHẢO
Thơ Nôm Đường Luật Là Gì ❤️️Đặc Điểm + Ví Dụ (thohay.vn)

Em hãy viết báo cáo kết quả nghiên cứu về đặc điểm hình thức thơ Đường
(taimienphi.vn)
Top 30 Viết báo cáo kết quả nghiên cứu về đặc điểm hình thức thơ Đường luật
(vietjack.com)- Mẫu 4,6

Báo Cáo Kết Quả Nghiên Cứu Về Đặc Điểm Hình Thức Thơ Đường Luật Thông Qua
Một Số Bài Thơ Trung Đại Đã Học | PDF (scribd.com)