HiT – powtórzenie kl.

2
Tematy:
Dekada Gierka
Kryzys gospodarczy i społeczny w drugiej połowie XX w
Opozycja demokratyczna w Polsce w 1976 – 1980
Początek Solidarności
Stan wojenny i jego skutki
Kryzys w ZSRS i rządy Gorbaczowa
Przełom 1989 roku

Postacie: Lech Wałęsa, Edward Gierek, Jacek Kuroń, Jan Olszewski, Wojciech Jaruzelski, Czesław Kiszczak, Michaił Gorbaczow, Stanisław Pyjas, Karol Wojtyła,
Bogdan Borusewicz, Anna Walentynowicz, Tadeusz Mazowiecki, Lech Kaczyński, Andrzej Gwiazda, Antoni Browarczyk, Grzegorz Przemyk, Jerzy Popiełuszko

Pojęcia: pułapka kredytowa, „Druga Polska”, pomarańczowa alternatywa, okrągły stół, Magdalenka, stan wojenny, WRON, ruble transferowe, wybory
kontraktowe /czerwcowe/, „pierestrojka” /przebudowa systemu/, „głasnost” /jawność/, „uskorienie” /przyspieszenie/
Zagadnienia:

Charakterystyka czasów Gierka /mocne i słabe strony; szanse i zagrożenia/

Mocne strony
Rozwój gospodarczy: nastąpił wysoki wzrost gospodarczy, co wpłynęło na poprawę standardu życia. Modernizacja kraju: przeprowadzono wiele inwestycji infrastrukturalnych:
• przemysł ciężki i górnictwo /Huta „Katowice” w Dąbrowie, rafineria w Gdańsku, kopalnia węgla w Bełchatowie/
• Fabryka Samochodów Małolitrażowych w Bielsku-Białej i Tychach;
• autobusy produkowano w Jelczu, a ciągniki w Ursusie
• Trasa szybkiego ruchu: Warszawa – Katowice /tzw. gierkówka”/
• Dworzec Centralny w Warszawie i Trasa Łazienkowska
Rozwój kultury, szczególnie w dziedzinie filmu, muzyki i litera- tury. W tym okresie powstały takie filmy jak Człowiek z marmuru, Krótki film o miłości; ekranizacje: Ziemia obiecana, Noce i
dnie, dzieła literackie: Kronika wypadków miłosnych; tworzyli kompozytorzy Krzysztof Penderecki, Witold Lutosławski.
Rozwój sportu: wiele sukcesów sportowych, szczególnie w piłce nożnej, siatkówce i boksie.
Słabe strony
Brak wolności słowa i cenzura mediów.
Brak wolności politycznej – nie było możliwości swobodnego wyrażania swoich poglądów politycznych, a opozycja była represjonowana.
Kryzys gospodarczy – w drugiej połowie lat 70. XX w. Polska zaczęła doświadczać́ kryzysu gospodarczego, który wpłynął negatywnie na sytuację materialną mieszkańców, zadłużenie Polski
/pułapka kredytowa/
• produkowane towary były nienowoczesne
• wiele inwestycji przyniosło straty
• ukryte bezrobocie
• kradzieże w zakładach pracy
• straty przyniosło inwestowanie w PGR - y
Polityka zagraniczna – polityka zagraniczna była skoncentrowana na relacjach z krajami bloku wschodniego; Polska była izolowana na arenie międzynarodowej.
Korzyści
Modernizacja gospodarki, reformy gospodarcze: decentralizacja władzy, umożliwiająca szybszą realizację inwestycji.
Poprawa standardu życia – wysoki wzrost gospodarczy przyczynił się do zwiększenia zatrudnienia i podniesienia poziomu życia mieszkańców. Wprowadzono też wiele programów socjalnych,
które miały poprawić sytuację najuboższych.
Rozwój kultury – powstało wiele ważnych dzieł literackich, filmowych, teatralnych i muzycznych, które wpisały się na stałe w historię polskiej kultury, np. kabarety: Piwnica pod Baranami w
Krakowie, Dudek, Pod Egidą w Warszawie.
Otwarcie na Zachód – dostęp do zachodnich towarów, kultury, m.in. filmów.
Zagrożenia
Represje wobec opozycji – W latach 70. XX w. w Polsce nie było swobody słowa, a opozycja była represjonowana. Wiele osób było prześladowanych przez władze, co wprowadzało klimat
niepokoju i napięcia społecznego.
Brak demokracji – władza w rękach PZPR. Nie ma wolności słowa i wolnych wyborów.
Kryzys gospodarczy – spowodował wzrost bezrobocia i inflacji.
Zależność od ZSRS – polityka zagraniczna uzależniona od ZSRS, radzieckiej gospodarki i polityki zagranicznej.

Kryzys gospodarczy i społeczny w drugiej połowie XX w

• zaciąganie kredytów na Zachodzie /w konsekwencji „pułapka zadłużenia”/
• rozbudowa przemysłu ciężkiego, maszynowego, zbrojeniowego
• niska jakość produkcji
• polityka utrzymywania niskich cen
• mało wydajne rolnictwo
• zacieśnienie integracji w ramach RWPG /produkcja na eksport do ZSRS/
• rozliczanie z ZSRS w tzw. rublach transferowych /jednostka rozrachunkowa/
• rozkwit czarnego rynku
• reglamentacja żywności
• tzw.zima stulecia 1979 r.

Czerwiec 1976

Opozycja demokratyczna lat 70.

 listy otwarte do władz PRL
1972 r. – „List 15” – apel o podjęcie działań umożliwiających Polakom, którzy mieszkali w ZSRS kultywowanie tradycji, kultury i religii /Z. Herbert, A. Słonimski, T. Konwcki, ks. J.
Zieia/
1975 r. – „List 59” – protest przeciwko wpisaniu do konstytucji przewodniej roli PZPR /J. Kuroń, J. Olszewski, W. Szymborska/
 Jaki był cel i działanie?
• Komitet Obrony Robotników (KOR) - Komitet Samoobrony Społecznej „KOR”
• Ruch Obrony Praw Człowieka i Obywatela (ROPCiO)
 • Wolne Związki Zawodowe
• Niezależna Oficyna Wydawnicza NOWA
• Konfederacja Polski Niepodległej (KPN)

Duchowa rola Kościoła /papieża JPII/ w obaleniu komunizmu

Sierpień’ 80 – porozumienia sierpniowe /w Gdańsku 31.08.1980 r., 21

postulatów!/

Różnice – strajki:

Stan wojenny – 13.12.1981

Okrągły stół, 6.02. – 5.04. 1989 r., postanowienia
• rejestracja NSZZ Solidarność;
• przywrócenie urzędu prezydenta /wybierany przez Zgromadzenie Narodowe/
• przeprowadzenie częściowo wolnych wyborów do parlamentu /Sejm: 65% miejsc zarezerwowanych dla komunistów, a 35 % dla opozycji; Senat: wolne wybory/

4.06.1989 r. – tzw. wybory czerwcowe, wybory kontraktowe /wybory parlamentarne 1989 r./