Odrodzenie Królestwa Polskiego

I. Początki rządów Władysława Łokietka

1. Sytuacja w Polsce po śmierci Wacława III (1306 r.)
a. powrót Władysława Łokietka z wygnania
b. opanowanie Małopolski i Krakowa – nadanie licznych
przywilejów Krakowowi
c. opanowanie Pomorza Gdańskiego
d. podporządkowanie ziemi sieradzko-łęczyckiej i Kujaw
2. Utrata Pomorza Gdańskiego przez Władysława
Łokietka
a. opozycyjna wobec Władysława Łokietka - działalność
rodu Święców
b. najazd Brandenburczyków na Pomorze Gdańskie
c. pozyskanie pomocy Krzyżaków przez Bogorię i
Władysława Łokietka
d. spór o zakres umowy polsko-krzyżackiej i opanowanie
Gdańska przez Krzyżaków – 1308 r.
e. zagarnięcie Pomorza Gdańskiego przez Krzyżaków

II. Władysław Łokietek w walce o zjednoczenie kraju i

koronę królewską
1. Stłumienie buntu wójta Alberta i biskupa Jana
Muskaty w Krakowie – 1311-1312 r.
 • tłem buntu były ambicje polityczne niemieckiego
patrycjatu, co nadało wystąpieniu charakter
konfrontacji między Niemcami a Polakami; władze
miast, na czele z wójtem krakowskim Albertem, przy
poparciu niektórych klasztorów (Miechów, Jędrzejów,
Mogiła) i zapewne biskupa krakowskiego Jana
Muskaty, wypowiedziały V 1311 posłuszeństwo
księciu i jako nowego władcę przywołały Bolesława I
opolskiego, nie zyskując jednak szerszego poparcia; VI
1312 oblężony w Krakowie Bolesław poddał się i
wyjechał, zabierając ze sobą Alberta; inni przywódcy
zostali straceni, wójtostwo krakowskie skonfiskowane,
a miasto pozbawione przywilejów Łokietek miał
poddać „testowi na polskość” krakowskich mieszczan :
tych, którzy nie umieli poprawnie powiedzieć
„soczewica, koło, miele, młyn” czekała śmierć
•
• historia ta przechowała się tylko w jednym i to dość
późnym źródle, to jest w „Roczniku Krasińskich”,
znanym jedynie z XVI-wiecznej kopii

2. Odzyskanie Wielkopolski przez Władysława Łokietka

– 1314 r.
a. poparcie arcybiskupa Jakuba Świnki dla Władysława
Łokietka
b. obalenie proniemieckich książąt głogowskich przez
Wielkopolan
c. Łokietek stłumił bunt stronnika książąt głogowskich–
wójta Przemka
3. Koronacja królewska Władysława Łokietka – 1320 r.
• w roku 1318 podczas wiecu w Sulejowie, jego
uczestnicy uchwalili petycje do biskupa Rzymu o zgodę
na koronacje Władysław Łokietka
• papież Jan XXII rezydujący w Awinionie znalazł się w
trudnym położeniu - z jednej strony był sojusznikiem
władcy polskiego, z drugiej musiał uznać fakt, że do
tronu polskiego wysuwał pretensje nowy władca czeski
Jan Luksemburski
• papież zgodził się na koronację Łokietka, ale uznał
równocześnie, że roszczenia Jana Luksemburczyka
odnoszą się do obszarów Wielkopolski
• dlatego 20.01.1320 r. arcybiskup Janisław koronował
Władysława Łokietka na króla Polski w Krakowie, a nie
jak to do tej pory czyniono w Gnieźnie (starano się w ten
sposób nie naruszyć praw króla czeskiego, który nie
uznał jednak koronacji i nazywał władcę polskiego –
królem krakowskim)
4. Szczerbiec
https://www.youtube.com/watch?v=yNfSGnmBzPI

• użyty pierwszy raz w 1320 roku miecz koronacyjny

królów polskich
• kładziono go na ołtarzu konfesji jeszcze przed przyjściem
do katedry orszaku z królem, był następnie
przypasywany królom polskim podczas koronacji
• nazwa miecza wiąże się ze szczerbą (modica laesura),
która znajduje się w środku głowni

• na głowicy znajduje się monogram Boga z literami Α i Ω

oraz łaciński napis Haec figura valet ad amorem regum
et principum iras iudicum (ten znak umacnia miłość
królów i książąt, a gniew sędziów)
• na jelcu wygrawerowany jest tekst w języku hebrajskim,
wyrażony literami alfabetu łacińskiego Con citomon eeve
Sedalai Ebrehel (żarliwą wiarę wzbudzają imiona Boga
Sedalai i Ebrehel – chodzi prawdopodobnie o imiona
Boga w Starym Testamencie oraz tekst łaciński
Quicumque hec nomina Dei secum tulerit nullum
periculum ei omnino nocebit (ktokolwiek te imiona Boga
ze sobą nosić będzie, temu żadne niebezpieczeństwo w
ogóle nie zaszkodzi)
III. Dyplomacja i wojny Władysława Łokietka
1. Zagrożenie ze strony:
– Czech – roszczenia do korony polskiej Jana
Luksemburskiego
– Brandenburgii
– państwa krzyżackiego
2. Sojusze z:
– Węgrami – małżeństwo Karola Roberta z Elżbietą
Łokietkówną
– Litwą – małżeństwo syna Władysława Łokietka –
Kazimierza z córką Giedymina Aldoną Anną
3. Zagrożenie brandenburskie
4. Wroga Łokietkowi działalność Jana Luksemburczyka
a. roszczenia do korony polskiej
b. antypolskie sojusze Jana Luksemburczyka z
Brandenburgią i zakonem krzyżackim
c. zhołdowanie części Śląska i Mazowsza
5. Konflikt Władysława Łokietka z Krzyżakami
a. proces w Inowrocławiu – 1320-1321 r.
– na mocy jego wyroku zakon miał zwrócić Polsce
Pomorze Gdańskie i wypłacić odszkodowanie
– zakon odwołał się od wyroku – Krzyżacy oskarżali
polskich hierarchów kościelnych, którzy byli sędziami, o
stronniczość
b. wojna z zakonem 1327-1332
– antypolski sojusz krzyżacko-czeski (Krzyżacy zajęli
ziemię dobrzyńską, a Jan Luksemburczyk zhołdował
Mazowsze)
– bitwa pod Płowcami – 1331 r.
– niekorzystny dla Polski rozejm pozostawił Krzyżakom
Pomorze Gdańskie, Kujawy i ziemię dobrzyńską