Moduł VIII

Krytyczne dożywianie i pasze lecznicze.

Dezynfekcja. Obliczanie stężeń produk-
tów leczniczych

Wprowadzenie

1. Krytyczne dożywianie poszczególnych gatunków zwierząt

2. Pasze i karmy lecznicze

3. Charakterystyka środków dezynfekcyjnych i zasady ich przechowywania

4. Obliczanie stężeń procentowych i promilowych leków i środków dezynfekcyj-

nych

Bibliografia

Projekt „Model systemu wdrażania i upowszechniania kształcenia na odległość w uczeniu się przez całe życie”
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Podstawowe wiadomości o chorobach zwierząt i lekach
1
Wprowadzenie

Dokarmianie jest ważnym elementem postępowania terapeutycznego u pacjentów w

ciężkim stanie. Magazynem węglowodanów są mięśnie i wątroba, trójglicerydów zaś
tkanka tłuszczowa. Podczas okresu głodzenia organizm nie posiada wystarczających
rezerw aminokwasowych, by zbilansować ich niedobory. Aby nie doszło do ujemnego
bilansu azotowego, rozpoczyna się rozpad mięśni i wtórna synteza aminokwasowa.
Technik weterynarii powinien szczególnie zdawać sobie sprawę, jak ważne jest dokar-
mianie pacjenta, ponieważ zazwyczaj to on jest odpowiedzialny za żywienie pacjentów
szpitalnych.

Diety lecznicze są szeroko dostępne na polskim rynku. To nie tylko narzędzie zarobko-
we, ale przede wszystkim pomoc i czasem jedyna szansa na normalne życie chorych
zwierząt. Diety lecznicze należy stosować z rozwagą i tylko ze wskazaniem lekarza we-
terynarii. Zwierzętom gospodarskim lekarz prowadzący przepisuje pasze lecznicze we-
dług indywidualnych potrzeb stada.

Dezynfekcja jest ważnym aspektem w każdej dziedzinie dotyczącej zdrowia zwierząt.

Pomieszczenia i sprzęt weterynaryjny powinny być odkażone i pozbawione patogenów,
dla zachowania bezpieczeństwa ludzi i zwierząt korzystających z naszych usług.

Obliczanie stężeń produktów dezynfekcyjnych i leczniczych może zdecydować o zdro-

wiu i życiu naszym i naszych pacjentów. Wszelkich obliczeń należy dokonywać z nad-
zwyczajną starannością.

Projekt „Model systemu wdrażania i upowszechniania kształcenia na odległość w uczeniu się przez całe życie”
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Podstawowe wiadomości o chorobach zwierząt i lekach
2
1. Krytyczne dożywianie poszczególnych gatunków zwierząt

Aspekt krytycznego dożywiania dotyczy zwierząt towarzyszących i koni. Zwierząt go-

spodarskich w krytycznym stanie się nie leczy. Firmy prześcigają się w produkcji pasz
krytycznie dożywiających psy, koty, króliki, świnki morskie oraz gady.

Tabela 8.1. Najważniejsze karmy przeznaczone do krytycznego dożywiania zwierząt to-

warzyszących – nazwy handlowe preparatów dostępnych na polskim rynku

Krytyczne karmy dożywiające dla psów i Krytyczne karmy dożywiające dla małych
kotów zwierząt roślinożernych

 Convalescense suppurt  Herbi care plus

(puszka/instant) – Royal Canin  Trovet recovery rabbit
 Hills prescription diet p/d a/d i/d –  Critical Care
Canine  Rodi Care
 Purina veterinary diets NF Renal Func-  Dental Aid Herbi
tion – Nestle
 Recovery – Royal Canin
 Specyfic COD omega plus support, CID
degistive support, CIW degistive sup-
port
 Trovet CCL
 Vet life convalescence – Farmina Pet
Foods
Źródło: opracowanie własne autora

Konsekwencje zaburzonej równowagi żywieniowej organizmu są szerokie:

 We krwi pojawia się zwiększone stężenie glukozy i wolnych kwasów tłuszczo-

wych.
 Spada stężenie albumin i zostaje zachwiana równowaga azotowa.
 Organizm cierpi na niedobór witamin, składników mineralnych i aminokwasów.
 W wyniku spadku odporności rosną możliwości infekcji oportunistycznych i
zwiększa się ryzyko śmierci.

Do stanów sprzyjających niedożywieniu zwierząt zalicza się: anoreksję powyżej trzech

dni, uraz, posocznicę, zapalenie otrzewnej, biegunkę, zapalenie trzustki, rany i oparze-
nia. Istotny wpływ ma też masa i kondycja ciała – osłabienie mięśniowe sugeruje nieod-
powiednią podaż białka. Niedożywienie możemy podejrzewać u zwierząt:

 których masa ciała spadła poniżej 10% masy prawidłowej,

 mających zły wygląd,
 z obniżoną jakością powłoki skórnej,
 z wydłużonym procesem gojenia się ran.

Projekt „Model systemu wdrażania i upowszechniania kształcenia na odległość w uczeniu się przez całe życie”
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Podstawowe wiadomości o chorobach zwierząt i lekach
3
Do największych błędów żywieniowych u zwierząt w krytycznym stanie zalicza się cze-
kanie, aż pacjent zacznie jeść, zastępowanie dożywiania płynoterapią, stosowanie ła-
godnego dożywiania i niepełnej dawki pokarmowej przy karmieniu na siłę, przekonanie,
że żywienie nie jest głównym problemem pacjenta.

U niektórych pacjentów, w przypadku braku możliwości pobierania pokarmu, wymaga-

ne jest założenie zgłębnika żołądkowego. Zwierzętom w ciężkim stanie zawsze podaje
się ciepły pokarm. Możliwe jest dokarmianie psów i kotów za pomocą strzykawki, choć
nieodpowiednie karmienie przez strzykawkę może doprowadzić do zachłystowego za-
palenia płuc, wymiotów, stresu i niechętnego pobierania pokarmu.

U zwierząt w stanie rekonwalescencji znacząco rośnie zapotrzebowanie na niektóre wi-

taminy.

Tabela 8.2. Witaminy niezbędne w okresie rekonwalescencji u psów i kotów

Zwierzęta hospitalizowane oraz zwierzęta z problemami przewodu pokarmo-
B 12
wego.
Przy chorobach wątroby, przewodów żółciowych, zaburzeń wchłaniania w jeli-
K
tach.
E Silny przeciwutleniacz.
Tiamina Wspomaganie układu nerwowego.
Witamina przeciwkrwotoczna, wspomaga funkcjonowanie układu odporno-
C
ściowego.
Źródło: opracowanie własne autora

Wśród zalet żywienia dojelitowego wymienia się: szybszy powrót do zdrowia zwierząt,
niższe koszty utrzymania, zachowanie czynności przewodu pokarmowego, lepsze samo-
poczucie zwierząt, brak uczucia głodu.

Do wad należy zaliczyć: możliwość wywołania zachłystowego zapalenia płuc, możliwość

wywołania wymiotów, rany i powikłania po zastosowaniu zgłębnika dojelitowego.

W szpitalnych oddziałach dla zwierząt należy ostrożnie stosować środki pobudzające

apetyt. Niektórym zwierzętom nie można podawać dodatkowych leków ze względu na
chorobę podstawową.

Projekt „Model systemu wdrażania i upowszechniania kształcenia na odległość w uczeniu się przez całe życie”
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Podstawowe wiadomości o chorobach zwierząt i lekach
4
Rysunek 8.1. Dożywianie świnki morskiej

Dla ciekawych:

Informacje o zestawach do odżywiania dojelitowego koni możemy znaleźć na stronie:

 http://www.kruuse.com/pl-PL/VidenOm/EQUIVET_Enteral_Fluid_Therapy.aspx

Projekt „Model systemu wdrażania i upowszechniania kształcenia na odległość w uczeniu się przez całe życie”
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Podstawowe wiadomości o chorobach zwierząt i lekach
5
2. Pasze i karmy lecznicze

Pasza lecznicza – to mieszanina jednego lub kilku dopuszczonych do obrotu, zgodnie z

przepisami prawa farmaceutycznego, premiksów leczniczych z jedną lub z kilkoma pa-
szami.

Mieszalnia pasz rozpoczyna produkcję paszy leczniczej nieprzeznaczonej do obrotu na

wniosek lekarza weterynarii. Pisemne zlecenie wykonania paszowego produktu leczni-
czego ma ważność trzech dni od daty wystawienia. Pasze lecznicze nieprzeznaczone do
obrotu mogą być wytwarzane wyłącznie z produktu pośredniego, w zakładzie zatwier-
dzonym do produkcji pasz leczniczych nieprzeznaczonych do obrotu.

Czynniki decydujące o wyborze paszy leczniczej:

 Choroba podstawowa.
 Zdrowotność stada.
 Czas pozostały do zakończenia tuczu/chowu.
 Finanse właściciela.
 Karencja leku.

Wzór zlecenia na paszę leczniczą, wystawiany przez lekarza weterynarii, znajduje się na
stronie:

 http://www.sano.pl/userfiles/file/Zlecenie-Pasze-Lecznicze-Sano.pdf

Tabela 8.3. Zalecenia do stosowania pasz i karm leczniczych

Alergia/nietolerancja pokarmowa
Alergiczne, pchle zapalenie skóry
Atopia
Biegunka przewlekła
Biegunka z jelit grubych
Brak apetytu
Choroba nowotworowa
Choroba zapalna jelit (IBD)
Choroby jamy ustnej
Cukrzyca
Psy i koty
Encefalopatia wątrobowa
Enteropatia biegunkowa
Hiperlipidemia
Kamica cystynowa
Kamica moczanowa
Kamica struwitowa
Kamica szczawianowa
Kontrola masy ciała
Nadwaga
Niewydolność zastoinowa serca

Projekt „Model systemu wdrażania i upowszechniania kształcenia na odległość w uczeniu się przez całe życie”
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Podstawowe wiadomości o chorobach zwierząt i lekach
6
 Niewydolność wątroby
Otyłość
Przewlekła niewydolność nerek
Rekonwalescencja po urazach i zabiegach
Starzenie się mózgu
Stres.
Wymioty
Zaburzenia trawienia i wchłaniania
Zaburzenia wzrostu
Zapalenie okrężnicy
Zapalenie stawów
Zapalenie trzustki
Zapalenie ucha zewnętrznego
Zapalenie żołądka i jelit
Zespół Cushinga
Zewnątrzwydzielnicza niewydolność trzustki
Nieprawidłowe ścieranie się zębów
Króliki i małe zwierzę- Powstawanie bezoarów w pokarmowym
ta roślinożerne Otyłość
Zaburzenia flory jelitowej
Uspokojenie
Konie Flora jelitowa
Choroby układu oddechowego
Przyspieszanie regeneracji mięśni
Produkty przygotowywane na zamówienie przez mieszalnie pasz
według indywidualnego zapotrzebowania stada i polecenia lekarza
weterynarii np.:
 Babsy Biegunka – pasza lecznicza dla prosiąt młodszych,
Trzoda chlewna  Babsy Kaszel + Biegunka – pasza lecznicza dla prosiąt młod-
szych,
 Porky Biegunka – pasza lecznicza dla starszych prosiąt,
 Porky Kaszel + Biegunka – pasza lecznicza dla starszych pro-
siąt.
Produkty przygotowywane na zamówienie przez mieszalnie pasz
Bydło według indywidualnego zapotrzebowania stada i polecenia lekarza
weterynarii.
Źródło: opracowanie własne autora

Projekt „Model systemu wdrażania i upowszechniania kształcenia na odległość w uczeniu się przez całe życie”
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Podstawowe wiadomości o chorobach zwierząt i lekach
7
Podstawy prawne dotyczące produkcji pasz leczniczych

1. Ustawa z dnia 22 lipca 2006 roku o paszach (Dz.U. Nr 144, poz. 1045).

2. Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 1 lutego 2007 roku w

sprawie szczegółowych wymagań przy wytwarzaniu i obrocie paszami leczniczymi
przeznaczonymi do obrotu i produktami pośrednimi (Dz.U. Nr 27, poz. 183).

3. Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 1 lutego 2007 roku w

sprawie pasz leczniczych nie przeznaczonych do obrotu (Dz.U. Nr 24, poz. 157).

4. Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi w z dnia 1 lutego 2007 roku w

sprawie wymagań przy wprowadzaniu do obrotu przez dystrybutora pasz leczni-
czych przeznaczonych do obrotu i produktów pośrednich (Dz.U. Nr 27, poz. 184).

5. Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 31 stycznia 2007 roku w

sprawie egzaminu ze znajomości zagadnień dotyczących wytwarzania pasz leczni-
czych z produktu pośredniego (Dz.U. Nr 27 poz. 182).

6. Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 31 stycznia 2007 roku w

sprawie wzoru zlecenia na wprowadzenie do obrotu pasz leczniczych i produktów
pośrednich (Dz.U. 27, poz. 155).

7. Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 17 grudnia 2002 r. w

sprawie wykazu podmiotów uprawnionych do zakupu produktów leczniczych wete-
rynaryjnych w hurtowniach farmaceutycznych produktów leczniczych weteryna-
ryjnych (Dz. U. z 2003 r. Nr 4, poz. 42).

8. Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 11 lutego 2004 r. zmienia-

jące rozporządzenie w sprawie wykazu podmiotów uprawnionych do zakupu pro-
duktów leczniczych weterynaryjnych w hurtowniach farmaceutycznych produktów
leczniczych weterynaryjnych (Dz.U. Nr 35, poz. 321).

9. Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierząt oraz o zwalczaniu

chorób zakaźnych zwierząt (Dz.U. Nr 69, poz. 625 z późn. zm.).

10. Rozporządzenie (WE) Nr 183/2005 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 12

stycznia 2005 roku ustanawiające wymagania dotyczące higieny pasz (Dz.U. UE L
35 z 8.02.2005, str. 1).

11. Rozporządzenie (WE) Nr 1831/2003 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 22

września 2003 roku w sprawie dodatków stosowanych w żywieniu zwierząt (Dz.U.
UE L 268 z 18.10.2003, str. 29).

Projekt „Model systemu wdrażania i upowszechniania kształcenia na odległość w uczeniu się przez całe życie”
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Podstawowe wiadomości o chorobach zwierząt i lekach
8
Karma lecznicza – to pełnoporcjowa dawka żywieniowa dla zwierząt towarzyszących,
której skład wspomaga funkcjonowanie wybranych organów.

Karmy lecznicze dla zwierząt mięsożernych możemy podzielić na fakultatywne i obli-

gatoryjne. Podział zależy od funkcjonowania określonego narządu, zdiagnozowanego
problemu oraz od rodzaju choroby podstawowej. Do dietetyki obligatoryjnej zaliczamy
odpowiednie żywienie w chorobach nerek, wątroby, cukrzycy, kamicy pęcherza moczo-
wego czy alergii. Fakultatywne żywienie można zastosować w przypadku chorób przy-
zębia, nowotworów, złej jakości skóry, nadwagi, wrażliwości przewodu pokarmowego.
Nie oznacza to, że w tych przypadkach karma lecznicza nie jest wskazana, ale ten sam
efekt leczniczy można osiągnąć innymi drogami, nie tylko zmianą karmy. W przypadku
chorób nerek, właścicielowi w domu będzie bardzo trudno ułożyć dietę z ograniczoną
podażą potasu, dlatego w tym przypadku konieczna jest specjalna dieta.

Projekt „Model systemu wdrażania i upowszechniania kształcenia na odległość w uczeniu się przez całe życie”
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Podstawowe wiadomości o chorobach zwierząt i lekach
9
3. Charakterystyka środków dezynfekcyjnych i zasady ich przechowywania

Zagrożenia dla życia ludzi i zwierząt powinny zostać w porę rozpoznane i zlikwidowane.
Największym problemem jest to, czego nie widzimy, nie spodziewamy się lub boimy się
dostrzec. Mikroorganizmy, bakterie, wirusy, pleśnie nie pozostają bez wpływu na nasz
organizm. Mogą być przyczyną zatruć oraz strat finansowych.

Dezynfekcja (odkażanie) – jest to niszczenie drobnoustrojów chorobotwórczych i ich

niektórych form przetrwalnikowych

Środki odkażające (produkty biobójcze) – stosowane są do niszczenia patogenów

poza organizmem człowieka i zwierzęcia. Służą do odkażania wydalin, narzędzi, po-
mieszczeń inwentarskich i sanitarnych (np. virkon).

Środki antyseptyczne – to substancje grzybobójcze, bakteriostatyczne lub bakteriobój-

cze, przeznaczone do odkażania tkanek żywych, ponieważ w zalecanych stężeniach ich
nie drażnią. Mogą być stosowane do odkażania skóry i błon śluzowych.

Rysunek 8.2. Rodzaje dezynfekcji

DEZYNFEKCJA

Zapobiegawcza (profilaktyczna) –
wykonywana stale lub czasowo w
określonych przedziałach czasowych.

Ogniskowa (bieżąca) – stosowana ciągle

w danym otoczeniu (zazwyczaj u
zwierząt zakaźnie chorych).

Końcowa – wykonywana po usunięciu

zwierząt zakaźnie chorych z
pomieszczeń, po zakończeniu choroby
lub okresu zarażliwości.

Źródło: opracowanie własne autora

Niektóre chemiczne środki dezynfekujące powierzchnie użytkowe to:

 związki chloru,
 związki aldehydów,
 związki fenoli,

Projekt „Model systemu wdrażania i upowszechniania kształcenia na odległość w uczeniu się przez całe życie”
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Podstawowe wiadomości o chorobach zwierząt i lekach
10
  związki kationowe powierzchownie czynne,
 związki nadoctowe.

Plan przeprowadzania dezynfekcji powierzchni:

1. Czyszczenie wstępne mechaniczne.

2. Płukanie wstępne.
3. Mycie zasadnicze.

Woda przeznaczona do picia i celów gospodarczych musi spełniać określone warunki

mikrobiologiczne. Woda pitna musi być wolna od wirusów i grzybów. Wodę zanieczysz-
czoną należy poddawać dezynfekcji. Celem dezynfekcji wody jest nie tylko zniszczenie
żywych form mikroorganizmów, ale i przetrwalników bakteryjnych.

Niektóre ze sposobów służące do dezynfekcji wody:

 użycie chloru,
 użycie ozonu,
 ultrafiltracja,
 naświetlania światłem UV.

Tabela 8.4. Środki antyseptyczne i odkażające

Kwas mononadsiarkowy W stężeniu 0,005–0,05% stosowany
Nadkwasy Kwas monobursztynowy przez minutę do odkażania po-
Kwas nadoctowy wierzchni.
Kwas borowy W stężeniu 2–3% stosowany do od-
każania śluzówek, oczu, przewodów
słuchowych, skóry.
Kwasy Kwas mrówkowy W stężeniu 5% dezynfekuje po-
mieszczenia.
Kwasy mineralne (solny, siarko- Do dezynfekcji wydalin i wydzielin.
wy)
Chlor Do pielęgnacji sprzętów, klatek,
Preparaty chloru i Podchloryn sodu uprzęży. Małe stężenia mogą być
chloropochodne Chloramidy kwasów sulfonowych stosowane do błon śluzowych
Chlorheksydyna (0,2%) lub ran (1%).
Jodyna W stężeniu 3% do odkażania ran.
Płyn Lugola Do odkażania błon śluzowych.
Jod i pochodne Roztwór jodu w glicerolu Do skóry i gardła.
Maść jodowo-kamforowa Do ścięgien.
Jodofory Do toalety, racic, wymienia, skóry i
odkażania urządzeń udojowych.
Fenol Toksyczne, powodują martwicę tka-
Fenol i jego
nek.

Projekt „Model systemu wdrażania i upowszechniania kształcenia na odległość w uczeniu się przez całe życie”
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Podstawowe wiadomości o chorobach zwierząt i lekach
11
pochodne Lizol Stosowane w stomatologii.
Krezol
Tymol
Heksachlorofen Zawarte w mydle, i wielu innych
preparatach.
Biotinctura Środek ściągający, dezynfekujący.
Alkohol etylowy Stosowany w chirurgii i antyseptyce.
Alkohol izopropylowy Do odkażania narzędzi i rąk.
Alkohole Aldehyd mrówkowy – formalina Do odkażania pomieszczeń i kon-
i aldehydy serwacji zwłok.
Aldehyd glutarowy Do odkażania narzędzi, szkła, endo-
skopu.
Ozon Stosowane przy pomieszczeniach,
wody pitnej, płynów skórnych.
Nadtlenek wodoru Do odkażania ran, pobudzania
Środki utleniające
krwawienia i ziarninowania.
Nadmanganian potasu Do odkażania ran i tamowania
krwawień.
Związki rtęci: tlenek rtęciowy Maść do oczu, odkażanie skóry.
Związki srebra: azotan srebra Środek bakteriobójczy – skóra, błony
śluzowe, oko, ucho, pęcherz moczo-
wy, jama ustna.
Metale ciężkie i
Związki srebra: Proteinian srebra Stosowany przy zapaleniu spojówek.
ich związki (protargol)
Związki bizmutu
Siarczan miedziowy
Tlenek cynku
Jonogenne: Emulgują, zaburzają powierzchnię
 anionowe: mydła alkaiczne czynną, łączą się z aminowymi ugru-
 kationowe: związki amonowe powaniami białek.
Tenzydy
Niejonogenne tweeny, sorbity,
polisorbity
Amfoteryczne
Pochodne akrydyny Hamują syntezę drobnoustrojów.
Barwniki Pochodne trójfenylometanu
Pochodne fenotiazyny
Źródło: opracowanie własne autora

Projekt „Model systemu wdrażania i upowszechniania kształcenia na odległość w uczeniu się przez całe życie”
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Podstawowe wiadomości o chorobach zwierząt i lekach
12
Zasady przechowywania środków dezynfekcyjnych

Stosując jakiekolwiek środki dezynfekcyjne, jesteśmy zobowiązani posiadać gruntowną

wiedzę z zakresu i sposobu działania tych środków. Sposób przechowywania nie pozo-
staje bez znaczenia dla ich skuteczności i trwałości. Preparaty, jakich będziemy chcieli
użyć, muszą posiadać niezbędne atesty i rejestracje.

Skuteczność działania preparatów do dezynfekcji zależy od:

 stężenia preparatu,
 czasu działania,
 temperatury,
 wilgotności,
 pH środowiska.

Przechowywanie i kontakt ze środkami dezynfekcyjnymi

 Dotykając otwartych opakowań, należy zawsze stosować właściwy sprzęt ochro-

ny osobistej.
 Otwierając opakowania, należy stosować właściwe zabezpieczenie górnych dróg
oddechowych.
 Należy kupować preparaty zawierające właściwe rejestracje i atesty.
 Po zakończeniu prac w miejscu przechowywania dezynfektantów należy dokład-
nie umyć twarz i ręce.
 Przechowywać należy preparaty dokładnie i szczelnie zamknięte.
 Preparaty przechowywać należy z dala od światła.
 Preparaty przechowywać należy w stałej temperaturze.
 Preparaty przechowywać należy w suchym pomieszczeniu o niskiej wilgotności
powietrza.
 Preparaty przechowywać należy w miejscu niedostępnym dla dzieci i zwierząt,
umożliwiającym czasowe zamknięcie środków.

Zapamiętaj! W trakcie zabiegów dezynfekcji i obsługi preparatów dezynfekcyj-

nych nie należy jeść, pić i palić.

Projekt „Model systemu wdrażania i upowszechniania kształcenia na odległość w uczeniu się przez całe życie”
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Podstawowe wiadomości o chorobach zwierząt i lekach
13
Rysunek 8.3. Przechowywanie środków do dezynfekcji

Projekt „Model systemu wdrażania i upowszechniania kształcenia na odległość w uczeniu się przez całe życie”
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Podstawowe wiadomości o chorobach zwierząt i lekach
14
4. Obliczanie dawek leków oraz stężeń środków dezynfekcyjnych

Przygotowanie roztworów dezynfekcyjnych

Bezwzględnie wszystkie używane w procedurze preparaty myjące i dezynfekujące nale-

ży przygotować i stosować według zaleceń producenta. Należy pilnować stężenia robo-
czego oraz zalecanej przez producenta temperatury roztworów. Przygotowując roztwór
dezynfekcyjny, najpierw należy odmierzyć odpowiednią ilość wody, którą następnie na-
leży wlać bezpośrednio do pojemnika roboczego. Kolejno musimy dodać właściwą ilość
preparatu myjącego lub dezynfekującego. Wszelkie roztwory robocze należy przygoto-
wywać i przechowywać – zgodnie z zaleceniami producenta – w pomieszczeniu niedo-
stępnym dla osób trzecich. Musimy pamiętać, że preparaty stężone należy przechowy-
wać wyłącznie w oryginalnych i szczelnie zamkniętych opakowaniach.

W jednym roztworze roboczym nie wolno mieszać różnych preparatów myjących

lub preparatu myjącego i preparatu dezynfekcyjnego.

Zadanie 8.1
Ile ml 30% roztworu NaOH potrzeba do sporządzenia 420 ml 4% roztworu dezynfekcyj-
nego?

Przy rozcieńczaniu wodą roztworów stężonych należy założyć, że iloczyn stężenia roz-
tworu i jego ilości jest wielkością stałą:

% A V(ml) A = % B V(ml) B

30% ∙ X = 4% ∙ 420 ml

4 ∙ 420/30 = 56 ml

420 ml – 56 ml = 364 ml wody

Odpowiedź: Należy 56 ml 30% roztworu dodać do 364 ml wody.

Zadanie 8.2
Otrzymaj 2% roztwór z 40% roztworu stężonej wody utlenionej w celu odkażania ran
pacjentów.

Należy wziąć taką ilość ml stężonego roztworu, która jest równa wartości stężenia roz-
tworu żądanego i uzupełnić wodą do ilości ml równych wartości stężenia roztworu roz-
cieńczonego.

Odpowiedź: Należy 2 ml 40% roztworu uzupełnić wodą do 40 ml, uzyskując w ten spo-
sób 40 ml 2% roztworu wody utlenionej.

Projekt „Model systemu wdrażania i upowszechniania kształcenia na odległość w uczeniu się przez całe życie”
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Podstawowe wiadomości o chorobach zwierząt i lekach
15
Przygotowywanie leków i szczepionek

Przygotowując leki dla określonej grupy zwierząt, musimy dokładnie poznać ich beha-
wior, wiedzieć ile wody/paszy pobierają na dobę. Leki zazwyczaj przygotowuje się dla
bydła, świń i drobiu. Podawać je można z paszą lub wodą. Szczepionki podaje się najczę-
ściej domięśniowo lub z wodą do picia za pomocą dozownika. Nie należy przechowywać
leków po rozrobieniu.

Zadanie 8.3
Na fermie gospodarz posiada tylko jeden indycznik obsadzony 7 tys. indyczek rasy
BIG–6 w wieku 10 dni. Musimy zaszczepić stado przeciwko rzekomemu pomorowi dro-
biu szczepionką, której jedna fiolka posiada 500 dawek liofilizatu. Ile potrzeba fiolek
szczepionki, i w jakiej ilości wody należy rozpuścić szczepionkę wiedząc, że dobowe
spożycie wody wynosi 840 l. Długość dnia świetlnego w indyczniku to 16 h a dozownik
ustawiony jest na 2%.

Na początku rozwiązywania zadania musimy ustalić, ile fiolek szczepionki potrzebujemy.

7000 ptaków/500 dawek w jednej fiolce = 14 fiolek szczepionki

Wiedząc, że dobowe spożycie wody wynosi 840 l, a dzień świetlny wynosi 16 h, możemy
ustalić godzinowe spożycie wody. Ptaki nie pobierają wody nocą.

840 l wody/16 h = 52,5 l wody na godzinę

Każda żywa szczepionka, według wymagań producenta, musi być zużyta/wypita w ciągu
dwóch godzin.

52,5 l wody x 2 h = 105 l wody

Wiemy, że szczepionka musi zostać rozpuszczona w 105 l wody. Dozownik ustawiony

jest na 2%. Na każde 100 l wody przepływające do indycznika zassane zostanie 2 l wody
z dozownika.

2 l wody ∙ 105 l wody jakie wypiją Indyczki w 2 h dzielone przez 100 l da nam wynik 2,1.

W ciągu 2 h zostanie zassane z dozownika 2,1 l wody a indyczki wypiją 105 l.

Odpowiedź: Musimy przygotować 14 fiolek szczepionki i rozpuścić je w 2,1 l wody.

Projekt „Model systemu wdrażania i upowszechniania kształcenia na odległość w uczeniu się przez całe życie”
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Podstawowe wiadomości o chorobach zwierząt i lekach
16
Zadanie 8.4
W gospodarstwie drobiowym jest pięć kurników, w których utrzymywane są brojlery
kurze rasy ROSS 308 w wieku trzech tygodni. W pierwszym kurniku wzrosła gwałtow-
nie liczba padnięć. Twój szef na podstawie badań dodatkowych i sekcji zwłok zdiagno-
zował u kur kolibakteriozę. Jako środek leczniczy wybrał 10% enrofloksacynę. Średnia
masa kurczaka wynosi 850 gram, dobowe spożycie wody to 1400 ml. Podaj, ile jednoli-
trowych butelek leku rozpuścisz, i w jakiej ilości wody, wiedząc, że dawka lecznicza en-
rofloksacyny wynosi 10mg/kg kury przez 5 kolejnych dni a dozownik w fermie usta-
wiony jest na 1%.

Na początku musimy ustalić, ile kilogramów ptaków zostanie objętych leczeniem.

850 ∙ 16500 = 14 ton kurczaków

Kolejno ustalamy, ile potrzebujemy leku wiedząc, że 10% enrofloksacyna zawiera 100
mg substancji czynnej w 1 ml. Dawkowanie enrofloksacyny to 10 mg na kg masy ciała,
czyli 1 ml leku zużyjemy na leczenie 10 kg kur.

1 ml – 10 kg

X ml – 14 000 kg

14 000 kg kur/10 kg = 1400 ml leku, czyli 1,4 butelki

Wiedząc, że kury wypijają 1400 l wody na dobę, a dozownik ustawiony jest na 1%, mu-
simy wyliczyć, w jakiej ilości wody należy rozpuścić preparat leczniczy.

100 l wody – 1 l pobierany z dozownika

1400 l – X

W ciągu doby z dozownika pobierane jest 14 l roztworu. Na skład pobieranej ilości płynu
musi składać się woda + preparat leczniczy. Obliczamy, w jakiej ilości wody w dozowniku
musimy rozpuścić preparat.

14 l wody w dozowniku – 1,4 l enrofloksacyny 10% = 12,6 l wody

Leczenie prowadzimy przez 5 dni.

5 ∙ 1,4 l = 7 l enrofloksacyny 10%

Odpowiedź: 1,4 butelki enroflokacyjny 10% należy rozpuścić w dozowniku w 12,6 l wo-
dy. Na leczenie potrzebujemy przygotować siedem butelek leku.

Projekt „Model systemu wdrażania i upowszechniania kształcenia na odległość w uczeniu się przez całe życie”
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Podstawowe wiadomości o chorobach zwierząt i lekach
17
Zadanie 8.5
W jakiej ilości wody rozpuścisz szczepionkę Aptovac przeciwko pasterellozie świń, jeśli
w we wszystkich tuczarniach na fermie jest 850 sztuk 12 tyg. warchlaków o wadze 30
kg. Szczepienie należy powtórzyć po 3 tyg. w wieku 15 tyg., kiedy tuczniki osiągną masę
około 65 kg. Szczepionka 100 ml zawiera 50 dawek. Świnie wypijają od 5 do 15 l wody
dziennie – w zależności od masy ciała. Ile butelek szczepionki należy przygotować na
oba szczepienia? O jaki procent świnie pomnożą swoją masę, i czy ma to wpływ na wy-
sokość dawki szczepionki?

100 ml fiolka/50 dawek = 2 ml jedna dawka szczepionki

850 sztuk świń ∙ 2 ml (jedna dawka szczepionki) ∙ 2 (podwójne szczepienie) = 3400 ml

leku

3400 ml szczepionki Aptovac/100 ml fiolka = 34 sztuki

Szczepionkę Aptovac podaje się domięśniowo w dawce 2 ml niezależnie od wagi zwie-

rzęcia.

30 kg – 100% masy

65 kg – X

6500/30 = 217 %

Odpowiedź: Na oba szczepienia należy przygotować 34 stu mililitrowe fiolki szczepionki.

Świnie pomnożą swoją masę ponad dwukrotnie – o dwieście siedemnaście procent.

Zadanie 8.6
Sporządź 400 g 20% roztworu glukozy do podania doustnego dla źrebięcia.

W 100 g 20% roztworu znajduje się 20 g glukozy.

Zatem w 400 g – 80 g glukozy.

400 – 80 = 320 ml

Odpowiedź: Należy odważyć 80 g glukozy i rozpuścić ją w 320 g (ml) wody.

Projekt „Model systemu wdrażania i upowszechniania kształcenia na odległość w uczeniu się przez całe życie”
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Podstawowe wiadomości o chorobach zwierząt i lekach
18
Bibliografia
Literatura obowiązkowa
Gliński Z., Kostro K., Choroby zakaźne psów i kotów, Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i
Leśne, Warszawa, 2005.

Pavord T., Pavord M., Choroby koni, weterynaria praktyczna, Akademia Jeździecka, War-
szawa, 2013.

Pejsak Z., Ochrona zdrowia świń, Wydawnictwo PWR, Warszawa 2007.

Sikora J., Wybrane choroby bydła, Wydawnictwo SIMA WLW, Warszawa 2007.

Literatura dodatkowa
Nelson R. W., Couto C. G., Choroby wewnętrzne małych zwierząt, t. I–III, Wydawnictwo
Elsevier Urban & Partner, Wrocław 2008.

Ustawa z dnia 22 lipca 2006 roku o paszach (Dz.U. Nr 144, poz. 1045).

Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 1 lutego 2007 roku w sprawie
szczegółowych wymagań przy wytwarzaniu i obrocie paszami leczniczymi przeznaczony-
mi do obrotu i produktami pośrednimi (Dz.U. Nr 27, poz. 183).

Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 1 lutego 2007 roku w sprawie
pasz leczniczych nie przeznaczonych do obrotu (Dz.U. Nr 24, poz. 157).

Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi w z dnia 1 lutego 2007 roku w sprawie
wymagań przy wprowadzaniu do obrotu przez dystrybutora pasz leczniczych przeznaczo-
nych do obrotu i produktów pośrednich (Dz.U. Nr 27, poz. 184).

Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 31 stycznia 2007 roku w sprawie
egzaminu ze znajomości zagadnień dotyczących wytwarzania pasz leczniczych z produktu
pośredniego (Dz.U. Nr 27 poz. 182).

Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 31 stycznia 2007 roku w sprawie
wzoru zlecenia na wprowadzenie do obrotu pasz leczniczych i produktów pośrednich
(Dz.U. 27, poz. 155).

Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 17 grudnia 2002 r. w sprawie

wykazu podmiotów uprawnionych do zakupu produktów leczniczych weterynaryjnych w
hurtowniach farmaceutycznych produktów leczniczych weterynaryjnych (Dz.U. z 2003 r.
Nr 4, poz. 42).

Projekt „Model systemu wdrażania i upowszechniania kształcenia na odległość w uczeniu się przez całe życie”
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Podstawowe wiadomości o chorobach zwierząt i lekach
19
Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 11 lutego 2004 r. zmieniające
rozporządzenie w sprawie wykazu podmiotów uprawnionych do zakupu produktów lecz-
niczych weterynaryjnych w hurtowniach farmaceutycznych produktów leczniczych wete-
rynaryjnych (Dz.U. Nr 35, poz. 321).

Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierząt oraz o zwalczaniu chorób
zakaźnych zwierząt (Dz.U. Nr 69, poz. 625 z późn. zm.).

Rozporządzenie (WE) Nr 183/2005 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 12 stycznia

2005 roku ustanawiające wymagania dotyczące higieny pasz (Dz.U. UE L 35 z 8.02.2005,
str. 1).

Rozporządzenie (WE) Nr 1831/2003 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 22 września

2003 roku w sprawie dodatków stosowanych w żywieniu zwierząt (Dz.U. UE L 268 z
18.10.2003, str. 29).

Netografia
http://www.vetpol.org.pl/www_old/ZW2008/2008_03_03.pdf

http://www.dilwet.pl/index.php?option=com_content&task=view&id=89&Itemid=112

http://www.kruuse.com/pl-PL/VidenOm/EQUIVET_Enteral_Fluid_Therapy.aspx

http://www.sano.pl/userfiles/file/Zlecenie-Pasze-Lecznicze-Sano.pdf

Projekt „Model systemu wdrażania i upowszechniania kształcenia na odległość w uczeniu się przez całe życie”
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Podstawowe wiadomości o chorobach zwierząt i lekach
20