Nguyễn Phương Linh – ĐH2

TÂN NHẠC VIỆT NAM DƯỚI GÓC NHÌN CỦA MỘT NGƯỜI MỸ

Nghệ thuật nói chung và âm nhạc nói riêng từ lâu đã mang giá trị tinh thần
sâu sắc với người dân Việt Nam, đóng vai trò đáp ứng nhu cầu đại chung và đồng
thời cũng là một tấm gương phản ánh lịch sử. Xuyên suốt quá trình hình thành và
phát triển, đất nước ta đã trải qua nhiều biến đổi, trong đó mỗi giai đoạn lại gắn
liền với một dòng nghệ thuật: nhạc Vàng, nhạc Tiền chiến,… Mỗi dòng nhạc đều
được ra đời và phổ biến ở nhiều cách khác nhau, mở ra con đường cho nền Tân
nhạc Việt Nam.

Dưới ngòi bút của nhà soạn nhạc – nghiên cứu người Mỹ Jason Gibbs trong
cuốn sách “Rock Hà Nội, Bolero Sài Gòn – Câu chuyện tân nhạc Việt Nam”, bối
cảnh đời sống âm nhạc nền tân nhạc Việt đã được phục dựng lại sống động qua
từng thể loại qua từng thời kì, qua đó cung cấp thêm nhiều góc nhìn mới mẻ cho
người đọc. Đặc biệt với những độc giả trong nước, ta được mở rộng tư duy và hiểu
biết khi tìm hiểu về văn hoá nước nhà qua con mắt của một người ngoại quốc, một
người đã nhìn thấy những nét đẹp rực rỡ và sống động trong âm nhạc Việt Nam.
Mang ý nghĩa đặc biệt và độc đáo, do đó trong bài viết này, chúng tôi lựa chọn
“Rock Hà Nội, Bolero Sài Gòn – Câu chuyện tân nhạc Việt Nam” làm đề tài nhận
xét. Trong bài viết, bằng phương pháp đánh giá, bình luận và giới thiệu, chúng tôi
mong muốn đem tới độc giả những góc nhìn khách quan nhằm làm rõ giá trị chân
thực của cuốn sách, từ đó giúp người đọc tự đúc kết và có lựa chọn phù hợp cho
bản thân khi đến với “Rock Hà Nội, Bolero Sài Gòn – Câu chuyện tân nhạc Việt
Nam”.

“Rock Hà Nội, Bolero Sài Gòn – Câu chuyện tân nhạc Việt Nam” của Jason
Gibbs được xuất bản lần đầu năm 2008 bởi NXB Tri Thức ấn hành, thuộc dòng
sách nghiên cứu. Bắt nguồn từ chuyến đi tới Việt Nam lần đầu năm 1993, Jason
Gibbs đã dành nhiều thời gian để nghiên cứu về nền tân nhạc Việt Nam, một đối
tượng từ lâu đã luôn thu hút các nhà nghiên cứu nước ngoài.“Rock Hà Nội, Bolero
Sài Gòn – Câu chuyện tân nhạc Việt Nam” là cuốn sách nghiên cứu mang sự cân
bằng giữa tính chủ quan và khách quan. Ở góc nhìn của một người ngoại quốc,
Jason Gibbs khảo sát những đặc điểm ngôn ngữ, nhạc thuật kết hợp cả bối cảnh
thời đại để đưa ra những đánh giá khách quan với mong muốn đạt gần tới giá trị
cốt lõi của thể loại, tác phẩm nhất có thể. Bên cạnh đó, tác giả cũng chia sẻ không
ít những quan điểm thẩm mỹ cá nhân nhằm mang tới cho độc giả một góc nhìn đa
diện, đôi khi còn là cả sự đồng cảm, kết nối trái tim của những người yêu nhạc bất
kể xuất xứ hay hoàn cảnh. Qua cuốn sách, chúng ta được dẫn lối cho cuộc hành
trình xuyên thế kỷ của nền tân nhạc Việt Nam, từ những bài “Ta theo điệu Tây”
đầu tiên đã bị lãng quên cho tới những bài ca đi vào lịch sử trong quá trình hình
thành đất nước. Với phương pháp nghiên cứu giải thích, tổng kết quy nạp và qua
nhiều hành trình điền dã trong nhiều năm, tác giả đi sâu vào tìm hiểu về từng thể
loại nổi bật gắn liền với từng thời kỳ, kèm theo đó là những dẫn chứng rõ ràng và
chi tiết, bao gồm vô số các tác phẩm âm nhạc kinh điển thời bấy giờ. Jason Gibbs
cũng mang tới người đọc định hình và khái niệm rõ ràng về các khái niệm và thể
loại, đều được diễn giải một cách khoa học nhưng thấm đượm tinh thần say mê,
gần gũi và gắn bó của tác giả. Có thể thấy, “Rock Hà Nội, Bolero Sài Gòn – Câu
chuyện tân nhạc Việt Nam” là nguồn tham khảo hiệu quả trong kho tàng nghiên
cứu âm nhạc Việt Nam với hàm lượng thông tin phong phú và có tính chính xác
cao. Phạm vi nghiên cứu của cuốn sách trải dài từ khi nền tân nhạc mới ra đời
(khoảng 1920) cho tới những năm 2000 khi các thể loại mới du nhập vào nước ta
như Rock, Rumba,… trong đó xuyên suốt quá trình là những thể loại, tác phẩm, tác
giả nổi bật được đề cập và khảo sát. Cuốn sách là sự tổng hợp hoàn chỉnh các
nghiên cứu của tác giả Jason Gibbs, là những nghiên cứu đã được biên tập, sắp xếp
theo trình tự thời gian vô cùng rõ ràng và dễ hiểu, khiến cho các chương tuy là
những bài viết nghiên cứu độc lập nhưng tính liên kết vẫn được bảo toàn xuyên
suốt một cách mạch lạc, có tuyến tính.

Khi đi vào chi tiết nội dung từng chương của “Rock Hà Nội, Bolero Sài Gòn
– Câu chuyện tân nhạc Việt Nam”, ta có thể nói tác giả đã viết bằng niềm đam mê
và sự nghiêm túc trong quá trình khảo cứu. Ông miêu tả vô cùng chi tiết quá trình
hình thành và phát triển của một số thể loại tân nhạc Việt Nam như nhạc tiền chiến,
kịch nói, nhạc cách mạng,… Trong đó như ta đã biết, những ca khúc Tây phương
có ảnh hưởng đáng kể đối với sự ra đời của nền tân nhạc, do đó dưới ngòi bút của
một nhà nghiên cứu phương Tây, ta được biết rõ hơn về màu sắc ấy trong âm nhạc
Việt Nam, mở mang thêm những góc nhìn mới. Không chỉ miêu tả quá trình, Jason
Gibbs tìm tới cả những nguyên nhân sâu xa, cùng với đó là những bình luận khách
quan giúp cho giai đoạn được nghiên cứu càng thêm chân thực và bao quát. Ngoài
ra, tác giả còn đưa vào những trải nghiệm cá nhân của chính mình trong quá trình
nghiên cứu, cho người đọc thấy những quan điểm giá trị của người ngoại quốc đối
với văn hoá, nghệ thuật tại Việt Nam. Một trong số những trải nghiệm ấy đã mang
tới nhiều thông tin thú vị và thu hút độc giả, ví dụ như ở Chương 9: Truyền thống
và sự biến chuyển trong quá trình hình thành âm nhạc xã hội Việt nam với những
tương đồng đầy bất ngờ trong hai biểu hiện âm nhạc tương phản của xã hội đương
đại: Hát ả đào với Karaoke.

Nhìn chung, “Rock Hà Nội, Bolero Sài Gòn – Câu chuyện tân nhạc Việt
Nam” là một cuốn sách hoàn thiện về chuyên môn với các thông tin được sắp xếp
khéo léo tạo thành một khối thống nhất, bao quát. Tuy vậy, do những cách biệt về
xuất xứ, tác giả cũng đôi lúc gặp khó khăn trong việc hiểu rõ tâm lý công chúng
Việt Nam trong những thời kỳ ấy, từ đó mà hạn chế sự đồng cảm ở một số phương
diện giữa người đọc và tác giả và tạo thành thiếu sót trong việc phục dựng toàn
cảnh của nền Tân nhạc. Tựu trung, “Rock Hà Nội, Bolero Sài Gòn – Câu chuyện
tân nhạc Việt Nam” sẽ hỗ trợ người đọc nhiều về mặt chuyên môn âm nhạc và
đồng thời là lịch sử đất nước, là nguồn tham khảo hiệu quả cho tất cả các thế hệ
muốn tìm hiểu về nền Tân nhạc Việt Nam.