Download as pdf or txt
Download as pdf or txt
You are on page 1of 76

Ü N İ T E 1 : KİMYANIN TEMEL KANUNLARI VE KİMYASAL HESAPLAMALAR

10.1. KİMYANIN TEMEL KANUNLARI VE KİMYASAL HESAPLAMALAR

Anahtar kavramlar: analiz (ayrışma) tepkimesi, asit-baz tepkimesi, çözünme-çökelme tepkimesi, kanun,
kimyasal tepkime, mol, sentez (oluşum) tepkimesi, sınırlayıcı bileşen, tepkime denklemleri, yanma
tepkimesi, yüzde verim

10.1.1. Kimyanın Temel Kanunları

10.1.1.1. Kimyanın temel kanunlarını açıklar.


a. Kütlenin korunumu, sabit oranlar ve katlı oranlar kanunları ile ilgili hesaplamalar yapılır.
b. Demir(II) sülfür bileşiğinin elde edilmesi deneyi yaptırılır.

10.1.2. Mol Kavramı

10.1.2.1. Mol kavramını açıklar.


a. Mol kavramının tarihsel süreç içerisindeki değişimi üzerinde durulur.
b. Bağıl atom kütlesi tanımlanır.
c. İzotop kavramı ve bazı elementlerin mol kütlelerinin tam sayı çıkmayışının nedeni örneklerle açıklanır.
ç. Mol hesaplamaları yapılır.

10.1.3. Kimyasal Tepkimeler ve Denklemler

10.1.3.1. Kimyasal tepkimeleri açıklar.


a. Kimyasal tepkime denklemlerinin denkleştirilmesi sağlanır. Redoks tepkimelerine girilmez.
b. Yanma, sentez (oluşum), analiz (ayrışma), asit-baz, çözünme-çökelme tepkimeleri örneklerle açıklanır.
c. Kurşun (II) iyodürün çökmesi deneyi yaptırılır.
ç. Kimyasal tepkimelerin açıklanmasında bilişim teknolojilerinden (animasyon, simülasyon, video vb.)
yararlanılır.

10.1.4. Kimyasal Tepkimelerde Hesaplamalar

10.1.4.1. Kütle, mol sayısı, molekül sayısı, atom sayısı ve gazlar için normal şartlarda hacim kavramlarını
birbirleriyle ilişkilendirerek hesaplamalar yapar.
a. Sınırlayıcı bileşen hesapları üzerinde durulur.
b. Tepkime denklemleri temelinde % verim hesapları yapılır.

1
Ü N İ T E 1 : KİMYANIN TEMEL KANUNLARI VE KİMYASAL HESAPLAMALAR

KİMYANIN TEMEL KANUNLARI


Kimyanın temel kanunları aşağıdaki gibidir:
1. Kütlenin Korunumu Kanunu
2. Sabit Oranlar Kanunu
3. Katlı Oranlar Kanunu

1. Kütlenin Korunumu Kanunu


Lavoisier'in 1774 yılında yaptığı maddelerin kimyasal değişimleri ile ilgili
çalışmalarda, kapalı kaplarda yaptığı yanma tepkimelerinde tepkimeye giren
maddelerin kütlelerinin, tepkimede oluşan ürünlerin kütlelerine eşit olduğunu
ispatlamıştır. Bu çalışmalarıyla Kütlenin Korunumu Kanununu ortaya koymuş ve
kimya biliminin sayısal (nicel) temelini oluşturmuştur.
Kütlenin Korunumu Kanunu: “Madde yoktan var edilemez, vardan yok
edilemez.”
Antoine Lavoisier
Kimyasal tepkimelerde; (1743-1794)
 atom türü,
 atom sayısı,
 kütle,
 yük korunur.

ÖRNEK 1:
CH4 + 2O2 → CO2 + 2H2O
3,2g ? 8,8g 7,2g

Yukarıda CH4 (metan) gazının yanma tepkimesi ve tepkimede


harcanan ve oluşan maddelerin kütleleri verilmiştir.
Buna tepkimede göre kaç gram O2 harcanmıştır?
A) 7,2 B) 9,6 C) 10,8 D) 12,8 E) 16,0

ÖRNEK 2:
2Mg + O2 → 2MgO

Eşit kütlede Mg ve O2 alınarak gerçekleşen tepkimede


40 gram MgO oluşurken 8 gram O2 artıyor.
Buna göre tepkimede harcanan Mg kaç gramdır?
A) 8 B) 16 C) 24
D) 30 E) 40

2
Ü N İ T E 1 : KİMYANIN TEMEL KANUNLARI VE KİMYASAL HESAPLAMALAR

ÖRNEK 3:
Katı haldeki X bileşiğinin ısı etkisiyle parçalanmasının
Tepkime denklemi aşağıda verilmiştir.
X(k) → Y(k) + Z(g)

Ağzı açık bir kapta 25 gram X katısını tamamen


parçalandığında kabın kütlesi 11 gram azalıyor.
Buna göre tepkimede oluşan Y katısı kaç gramdır?
A) 5 B) 8 C) 10 D) 12 E) 14

ÖRNEK 4:

C2H4 bileşiğinin yanmasına ait grafik şekildeki gibidir.


Buna göre tepkime sonunda artan C2H4’ün kütlesi (x) kaç gramdır?
A) 4,4 B) 5,4 C) 6,2
D) 6,8 E) 7,4

ÖRNEK 5:
SO2 + NO2 → SO3 + NO

Yukarıda verilen tepkimede 4,6 gram NO2


bileşiği harcandığında oluşan SO3 ün kütlesi
harcanan SO2 den 1,6 gram daha fazladır.
Buna göre tepkimede kaç gram NO oluşmuştur?
A) 1,6 B) 2 C) 2,5 D) 3 E) 4

3
Ü N İ T E 1 : KİMYANIN TEMEL KANUNLARI VE KİMYASAL HESAPLAMALAR

2. Sabit Oranlar Kanunu


Fransız kimyacı Joseph Proust 1799'da yaptığı çalışmalar neticesinde bugün
Sabit Oranlar Kanunu olarak bilinen kanunu ortaya koymuştur.

Sabit Oranlar Kanunu: "Bir bileşiği oluşturan atomların kütleleri arasında


basit tam sayılarla ifade edilen bir oran vardır."

Örneğin suyun (H2O) içerisinde 2 tane hidrojen atomu ve bir tane oksijen atomu
vardır. Yani her 2 gram hidrojen ile 16 gram oksijen birleşmiştir. Suyun miktarı Joseph Proust
ne olursa olsun hidrojen ve oksijen arasındaki bu oran değişmez. (1754- 1826)

ÖRNEK 6:
I. Hava
II. Karbondioksit
III. Azot
Yukarıda verilen maddelerden hangileri
sabit oranlar yasasına uyar?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
D) I ve III E) II ve III

ÖRNEK 7:
12 gram Mg ve 12 gram O2 tepkimeye girerek MgO
oluşturduğunda 4 gram oksijen elementi artıyor.
Buna göre oluşan bileşikteki kütlece Mg elementinin
kütlece yüzdesi kaçtır?
A) 10 B) 20 C) 40 D) 60 E) 80

ÖRNEK 8:
N2O bileşiğinde elementlerin kütlece birleşme
oranı dür.
Buna göre 35 gram N ile 16 gram O tepkimesinden
kaç gram N2O oluşur?
A) 11 B) 16 C) 30 D) 44 E) 46

4
Ü N İ T E 1 : KİMYANIN TEMEL KANUNLARI VE KİMYASAL HESAPLAMALAR

ÖRNEK 9:
S+ O2 → SO3

16 gram S ve bir miktar O2 yukarıda denklemi verilen


tepkimeye girerek 40 gram SO3 gazı oluşturuyor.
Buna göre SO3 bileşiğindeki elementlerin kütlece
birleşme oranı kaçtır?
A) B) C) D) E)

ÖRNEK 10:
X2Y bileşiğinde X ve Y elementlerinin kütleleri
arasında oranı vardır.

Buna göre 70 gram X2Y bileşiğinin içerisinde


kaç gram Y elementi bulunur?
A) 5 B) 14 C) 36 D) 45 E) 54

ÖRNEK 11:
A2B bileşiğinde A ve B elementlerinin
kütlece birleşme oranı tür.
30’ar gram A ve B’nin tam verimle tepkimesinden
A2B oluşurken tepkimede artan element ve kütlesi
aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir?
A) 5 gram A B) 10 gram A C) 10 gram B
D) 12 gram A E) 12 gram B

5
Ü N İ T E 1 : KİMYANIN TEMEL KANUNLARI VE KİMYASAL HESAPLAMALAR

3. Katlı Oranlar Kanunu


John Dalton yaptığı çalışmalar neticesinde Katlı Oranlar Kanununu ortaya koydu.
Dalton yaptığı deneylerde aynı elementlerin birleşmesiyle farklı bileşikler
oluştuğunu gözlemledi.

Katlı Oranlar Kanunu: "Aynı iki element birden fazla bileşik oluşturuyorsa bu
elementlerden birinin sabit kütlesi ile birleşen, diğer elementin iki bileşikteki
kütlesi arasında basit tam sayılı bir oran vardır." John Dalton
(1766-1844)

Örneğin kükürt ve oksijen SO2 ve SO3 bileşiklerini oluşturur.


Her iki bileşikte aynı miktarda S elementiyle birleşen oksijen
Bileşikler arasında katlı oran
atomları arasında oranı vardır.
olabilmesi için bileşiklerin
basit formülleri farklı
olmalıdır.
Yani katlı oran 1 olamaz.

ÖRNEK 12:
Aşağıda verilen molekül çiftlerinden
hangisi katlı oran yasasına uyar?
A) CH4-CH3OH
B) H2S-H2O
C) N2O-NO2
D) C2H4-C4H8
E) CO-NO2

ÖRNEK 13:
I. C3H4 – C2H6
II. C4H8 – C5H10
III. C2H4 – C3H6
Yukarıda verilen bileşik çiftlerinden hangileri
arasında katlı oran yoktur?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
D) II ve III E) I, II ve III

ÖRNEK 14:
Fe2O3 ve FeO bileşiklerinde aynı miktar demir
ile birleşen oksijenler arasındaki kütlece
birleşme oranı aşağıdakilerden hangisinde
doğru verilmiştir?
A) B) C)
D) E)

6
Ü N İ T E 1 : KİMYANIN TEMEL KANUNLARI VE KİMYASAL HESAPLAMALAR

ÖRNEK 15:
I. NO2
II. N2O3
III. N2O
Azot ve oksijenden oluşan yukarıdaki bileşiklerin azot
bakımından kütlece yüzdelerinin büyükten küçüğe sıralanışı
aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir?
A) I, II, III B) I, III, II C) II, III, I
D) II, I, III E) III, II, I

ÖRNEK 16:
Aşağıda X ve Y’den oluşan iki bileşiğin kütle grafiği verilmiştir;

Y
II.
kütlesi(g)
Bileşik
12

I.
2 Bileşik

X
3 kütlesi(g)
X ve Y den oluşan iki farklı bileşiğin içerdiği
X ve Y kütleleri grafikteki gibidir.
II. bileşiğin formülü XY3 ise I. bileşiğin formülü nedir?
A) XY B) X2Y C) X2Y3
D) XY4 E) XY2

ÖRNEK 17:
Demir (III) oksit bileşiğinde demir ve oksijen
elementlerinin kütlece birleşme oranı 7/3 tür.

49 g Fe ve 12 g O elementlerinin tam verimle tepkimesinden


Demir (II) oksit bileşiği oluşturuluyor.
Bu olayla ilgili;
I. Oluşan bileşik 58 gramdır.

II. Bileşikteki elementlerin kütlece birleşme oranı = dir.

III. Tepkimede artan madde olmaması için eklenmesi gereken madde 2 gramdır.
yargılarından hangileri doğrudur?
A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II
D) I ve III E) II ve III

7
Ü N İ T E 1 : KİMYANIN TEMEL KANUNLARI VE KİMYASAL HESAPLAMALAR

SORU 18:
Oluşan
Başlangıçtaki Başlangıçtaki
Bileşik bileşik
X kütlesi Y kütlesi
kütlesi
I 12 g 2g 10 g
II 8g 10 g 9g
Yukarıdaki tabloda X ve Y elementleri arasında tam verimle
gerçekleşen farklı tepkimeler sonucunda oluşan farklı bileşiklerin kütleleri verilmiştir.
Buna göre I ve II bileşikleri aşağıdakilerden hangisinde verilenler olabilir?

I II

A) XY XY2
B) XY2 X2Y
C) XY X2Y
D) XY2 XY3
E) X2Y XY

SORU 19:

Yukarıda X + Y → Z + T tepkimesine ait kütle-zaman grafiği verilmiştir.


Buna göre;
I. Tepkime sonunda kapta toplam 64 gram madde vardır.
II. Tepkimede oluşan Z maddesi 20 gramdır.
III. Tepkime artansız gerçekleşmiştir.
yargılarından hangileri doğrudur?
A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II D) I ve III E) I, II ve III

SORU 20:
XY3 bileşiğinde X ve Y elementlerinin kütlece
birleşme oranı dir.

Buna göre X2Y bileşiğinde elementlerin kütlece birleşme


oranı aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir?

A) B) C)
D) E)

8
Ü N İ T E 1 : KİMYANIN TEMEL KANUNLARI VE KİMYASAL HESAPLAMALAR

KİMYANIN TEMEL KANUNLARI TARAMA TESTİ

1. Ağzı açık bir kapta 20 gram CaCO3 katısı 4.


ısıtılarak denklemdeki gibi parçalanıyor;
CaCO3(k) + ısı → CaO(k) + CO2(g)

Tepkime sonunda kabın kütlesi 8,8 gram


azaldığına göre kapta kaç gram CaO katısı
oluşmuştur?
A) 16,4 B) 11,2 C) 8,8
D) 6,4 E) 4,4

2. 7 gram azot ile 4 gram oksijenden oluşan Yukarıda etilen, asetilen, benzen ve etan
bileşiğin formülü N2O dur. bileşiklerinin top-çubuk modelleri verilmiştir.
Buna göre 14 gram azot ile 32 gram oksijenden Modellerdeki mavi (büyük) toplar karbon, kırmızı
artan madde olmadan oluşan bileşiğin formülü (küçük) toplar ise hidrojen atomlarını
aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir? göstermektedir.
A) N2O5 B) NO3 C) N2O3 Buna göre;
D) NO2 E) NO I. Aralarında katlı oran olmayan bileşik çifti
II. Kütlece hidrojen yüzdesi en fazla olan bileşik
aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir?

I II
A) Asetilen - Benzen Etan
3. Aşağıda N ve O’den oluşan iki bileşiğin kütle
B) Etan - Etilen Etan
grafiği verilmiştir;
C) Etan – Etilen Benzen
I. D) Benzen - Etilen Benzen
N kütlesi Bileşik E) Asetilen - Benzen Etilen
6 II.
Bileşik

3
5.
27 gram X2Y bileşiğinin 7 gramı Y’dir.
5 8
O Buna göre 29 gram X3Y4 bileşiğinin kaç gramı
Kütlesi
X’tir?
II. bileşiğin formülü N2O5 ise I. bileşiğin A) 7 B) 12 C) 15
formülü aşağıdakilerden hangisinde doğru D) 17 E) 20
verilmiştir?
A) N2O B) NO2 C) NO
D) N2O3 E) NO3

9
Ü N İ T E 1 : KİMYANIN TEMEL KANUNLARI VE KİMYASAL HESAPLAMALAR

6. 9.

Grafikte verilen I. bileşiğin formülü X2Y


ise II. bileşiğin formülü nedir?
A) X3Y4 B) XY C) X2Y3
D) XY2 E) XY3

7. Karbon ve hidrojenden oluşan A ve B


bileşiklerinden A’nın kütlece %25’i hidrojen, B’nin
kütlece %90’ı karbondur.
Yukarıda verilen grafiklerde azot ve oksijen
Buna göre A ve B bileşiklerinde aynı miktar
elementleri arasında oluşan iki farklı bileşikteki
hidrojenle birleşen karbon kütleleri arasındaki
azot ve bileşik kütleleri değişimi gösterilmiştir.
oran aşağıdakilerden hangisinde doğru
Buna göre Grafik-I’deki bileşiğin formülü N2O ise
verilmiştir?
Grafik-II’deki bileşiğin formülü aşağıdakilerden
A) B) C)
hangisinde doğru verilmiştir?
D) E)
A) NO B) NO2 C) N2O3
D) N2O4 E) N2O5

8. Aşağıda verilen bileşik çiftlerinden hangisinde 10.


oksijen elementleri arasındaki katlı oran 6 gram X ile 9 gram Y’nin artansız tepkimesinden
'dir? XY3 bileşiği oluşuyor.
Buna göre 9 gram X ve 12 gram Y’nin artansız
A) N2O3 – NO2 tepkimesinden oluşan bileşiğin formülü
B) PbO – PbO2 aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir?
C) CO – CO2 A) XY B) X2Y C) XY2
D) Fe2O3 – FeO D) X3Y4 E) X3Y8
E) CuO – Cu2O

10
Ü N İ T E 1 : KİMYANIN TEMEL KANUNLARI VE KİMYASAL HESAPLAMALAR

11. HF bileşiğindeki elementlerin kütlece birleşme 14. X ve Y elementlerinden oluşan iki bileşikten
birincisi kütlece % 25 X, ikincisi kütlece % 80 Y
oranı dur.
içermektedir.
Buna göre 60 gram HF bileşiğinde kaç gram H Buna göre bu iki bileşiğin formülü aşağıdakilerden
vardır? hangisi olabilir?
A) 2 B) 3 C) 19
D) 36 E) 57 I II
A) XY3 XY2
B) X3Y X2Y
C) XY3 XY
D) X2Y3 XY2
E) X2Y3 X2Y
12.
S + O2 → SO2

15.
Yukarıda verilen tepkimede 32 gram S ile 32 gram
H2SO4 + 2NaOH → X + 2H2O
O2 gazı tepkimeye girerek 64 gram SO2 bileşiği
oluşturuyor.
9,8 gram sülfürik asit ile 8 gram sodyum hidroksit
Buna göre 20 gram S ile 25 gram O2’nin
yukarıda denklemi verilen tepkimeye girdiğinde
tepkimesinden kaç gram SO2 bileşiği oluşur?
bir miktar X ile 3,6 gram su oluşuyor.
A) 20 B) 25 C) 35
Buna göre tepkimede oluşan X in formülü ve
D) 40 E) 45
kütlesi aşağıdakilerden hangisinde doğru
verilmiştir?

Formül Kütle
A) Na2SO3 12,2g
13. B) Na2SO4 14,2g
Eşit kütlede oksijen ve hidrojen elementlerinden C) NaSO3 18,2g
tam verimle H2O elde edilirken hidrojenin %87,5 i D) Na2SO4 12,2g
artıyor. E) Na2SO3 14,2g
Buna göre 27 gram H2O bileşiğinde oksijen ve
hidrojen elementlerinden kaçar gram vardır?

O H
16.
A) 25 2
3Cu + 8X → 3Cu(NO3)2 + 2NO + 4H2O
B) 20 7
C) 26 1
D) 24 3 Yukarıda verilen tepkimede yer alan X bileşiğinin
E) 23 4 formülü aşağıdakilerden hangisinde doğru
verilmiştir?
A) N2O3 B) NO2 C) N2O
D) HNO3 E) HNO2

11
Ü N İ T E 1 : KİMYANIN TEMEL KANUNLARI VE KİMYASAL HESAPLAMALAR

12
Ü N İ T E 1 : KİMYANIN TEMEL KANUNLARI VE KİMYASAL HESAPLAMALAR

13
Ü N İ T E 1 : KİMYANIN TEMEL KANUNLARI VE KİMYASAL HESAPLAMALAR

14
Ü N İ T E 1 : KİMYANIN TEMEL KANUNLARI VE KİMYASAL HESAPLAMALAR

15
Ü N İ T E 1 : KİMYANIN TEMEL KANUNLARI VE KİMYASAL HESAPLAMALAR

AVOGADRO SAYISI VE MOL KAVRAMI

Avogadro 12C izotopunun 12,000 gramında 6,02.1023 tane atom


bulunduğunu belirlemiştir.

6,02.1023 Avogadro sayısı denir. Avogadro sayısı N, No yada NA


ile gösterilir.

Bilinen en yaklaşık değeri: 6.02214199 x 1023 dür.

6,02.1023 taneye 1 mol denir.

Amedeo Carlo Avogadro


1776 -1856

Bir kilogram nohut yaklaşık 2400 tanedir.

Öyleyse 1 mol nohut (6.1023 tane) yaklaşık olarak


25.1019 kg dır.

Dünyanın kütlesi yaklaşık 66.1014 kg kabul edilirse 1


mol nohut dünyanın yaklaşık 38.000 katı kütleye
sahiptir.

MOL HESAPLAMA
Bir maddenin mol sayısını hesaplama, deste düzine hesabı . .
yapmaya benzer.
Örneğin; 60 tane elma kaç deste yapar? (deste=10 tane)

Böyle bir soruya siz pek düşünmeden 6 dersiniz. Ama


60
aslında siz  6 işlemini yaptınız.
10
Yada; 60 tane elma kaç düzine yapar? (düzine=12 tane)
60
Burada da aynı şekilde  5 işlemini yaparsınız. .
12

Mol sayısını bulmak da buna çok benzer. Sadece 10 ve 12 Sınavlarda hesap makinesi kullanamayacağınız
için ders çalışırken asla kullanmamalısınız.
sayıları yerine 6,02.1023 sayısını kullanırız.

Örneğin; 60 tane elma kaç mol yapar? (mol=6.10 23 tane kabul edelim)

60
 10 22 mol. Önceki problemlerde olduğu gibi bu sefer 6.10 23 e böldük.
6.10 23

Kısaca; Taneciksayısı N
mol sayısı =  n
Avogadrosayı NA

16
Ü N İ T E 1 : KİMYANIN TEMEL KANUNLARI VE KİMYASAL HESAPLAMALAR

ÖRNEK 1:
3,01.1023 tane helyum atomu kaç moldür?
A) 0,25 B) 0,5 C) 1 D) 1,5 E) 2,5

ÖRNEK 2:
9,03.1023 tane Fe atomu kaç moldür?
A) 0,5 B) 0,75 C) 1 D) 1,5 E) 2

ÖRNEK 3:
2 mol hidrojen atomu kaç tanedir?
A) 1,204.1022 B) 6,02 .1023 C) 3,01.1023
D) 1,204 .1024 E) 6,02 .1022

ÖRNEK 4:
0,25 mol Ca elementi kaç tanedir?
A) 1,204.1023 B) 6,02 .1023 C) 1,505.1023
23
D) 4,65 .10 E) 18,06 .1023

ÖRNEK 5:
1 tane Fe atomu kaç moldür?
1
A) NA B) C) 0,1 D) 0,1. NA E) 1
NA

ÖRNEK 6:
4 tane He atomu kaç moldür?
4
A) 0,4. NA B) C) 0,4 D) NA E) 1
NA
17
Ü N İ T E 1 : KİMYANIN TEMEL KANUNLARI VE KİMYASAL HESAPLAMALAR

ÖRNEK 7:
1 mol CO2 molekülünde;
a) Kaç mol molekül vardır?
b) Kaç mol C atomu vardır?
c) Kaç mol O atomu vardır?

ÖRNEK 8:
2 mol C2H4 molekülünde;
a) Kaç mol molekül vardır?
b) Kaç mol C atomu vardır?
c) Kaç mol H atomu vardır?

ÖRNEK 9:
0,25 mol H2CO3 bileşiğinde
kaç mol O atomu vardır?
A) 0,75 B) 1 C) 1,2 D) 1,5 E) 2,5

ÖRNEK 10:
0,4 mol H2SO4 bileşiğinde
kaç mol O atomu vardır?
A) 0,4 B) 0,8 C) 1,6 D) 2,0 E) 2,8

ÖRNEK 11:
0,2 mol H2O bileşiğinde kaç tane H atomu vardır?
A) 2,408.1023 B) 18,06 .1022 C) 4,65 .1023
23 23
D) 1,505.10 E) 1,204.10

18
Ü N İ T E 1 : KİMYANIN TEMEL KANUNLARI VE KİMYASAL HESAPLAMALAR

ÖRNEK 12:
0,2 mol C3H8 bileşiğinde
kaç tane C atomu vardır? (NA=6.1023)
A) 6 .1022 B) 1,2.1023 C) 1,5.1023
D) 2,4.1024 E) 3,6.1023

ÖRNEK 13:
Toplam 0,3 mol atom içeren N2O bileşiği kaç moldür?
A) 0,1 B) 0,3 C) 1 D) 3 E) 9

ÖRNEK 14:
Toplam 1,2 mol atom içeren C2H4 bileşiği kaç moldür?
A) 0,1 B) 0,15 C) 0,2 D) 0,3 E) 0,6

ÖRNEK 15:
3,612.1023 tane atom içeren H2O bileşiği kaç moldür?
A) 1 B) 0,6 C) 0,3 D) 0,25 E) 0,2

ÖRNEK 16:
1,4.NA tane atom içeren H2SO4 bileşiği kaç moldür?
A) 1,4 B) 0,7 C) 0,6 D) 0,3 E) 0,2

ÖRNEK 17:
3,01.1023 tane atom içeren N2O3 bileşiği kaç moldür?
A) 0,01 B) 0,05 C) 0,1 D) 3 E) 5
19
Ü N İ T E 1 : KİMYANIN TEMEL KANUNLARI VE KİMYASAL HESAPLAMALAR

ÖRNEK 18:
0,6 mol O atomu içeren SO3 bileşiği kaç moldür?
A) 0,2 B) 0,3 C) 0,4 D) 1 E) 4

ÖRNEK 19:
1,2 NA tane H atomu içeren CH4 bileşiği kaç moldür?
A) 1,5 B) 1 C) 0,4 D) 0,3 E) 0,1

ÖRNEK 20:
3,01.1023 tane Al atomu içeren Al2O3 bileşiği kaç moldür?
A) 0,1 B) 0,2 C) 0,25 D) 0,5 E) 1,5

ÖRNEK 21:
0,3 mol C atomu içeren C3H8 bileşiğinde kaç mol H atomu vardır?
A) 0,1 B) 0,15 C) 0,3 D) 0,6 E) 0,8

ÖRNEK 22:
1,204.1023 tane C atomu içeren C2H4 bileşiğinde
toplam kaç tane atom vardır?
A) 1,505.1023 B) 4,65.1023 C) 3,612.1023
23 23
D) 1,204.10 E) 2,408.10

20
Ü N İ T E 1 : KİMYANIN TEMEL KANUNLARI VE KİMYASAL HESAPLAMALAR

MOL KAVRAMI TARAMA TEST 1


1.
1,204.1022 tane Cr atomu kaç moldür?
A) 0,01 B) 0,015 C) 0,02 D) 0,03 E) 0,6

6,
0,15 mol H2SO4 bileşiğinde kaç mol O atomu
vardır?
A) 0,1 B) 0,25 C) 0,6 D) 0,75 E) 1

2.
3 mol oksijen atomu kaç tanedir?
A) 1,204.1023 B) 3.1023 C) 3,612.1023
D) 4,65.1023 E) 18,06.1023

7.
0,25 mol C2H5OH bileşiğinde kaç tane
C atomu vardır? (NA=6.1023)
3. A) 1,2.1022 B) 2,4.1023 C) 6 .1023
22 23
12 tane Cr atomu kaç moldür? D) 1,5.10 E) 3.10
12
A) 12. NA B) 12 C) NA D) E) 1
NA

8.
4. 0,2 mol H2SO4 bileşiğinde kaç tane S atomu
6,02.1022 tane Mg atomu kaç moldür? vardır? (NA=6.1023)
A) 0,1 B) 0,2 C) 0,3 D) 0,5 E) 1 A) 1,2.1023 B) 4,8.1023 C) 1,5.1022
23 23
D) 3,6.10 E) 2,4.10

5.
0,4 mol Na atomu kaç tanedir? (NA=6.1023)
A) 6 .1023 B) 1,2.1022 C) 1,5.1022
23 23
D) 2,4.10 E) 3,6.10

21
Ü N İ T E 1 : KİMYANIN TEMEL KANUNLARI VE KİMYASAL HESAPLAMALAR

9. 12.
1,8.1023 atom içeren CO2 bileşiği kaç moldür? 2,408.1023 tane C atomu içeren C4H8 bileşiğinde
(NA=6.1023) toplam kaç tane atom vardır?
A) 0,1 B) 0,2 C) 0,3 D) 0,33 E) 0,5 A) 4,65 .1023 B) 1,204 .1023 C) 3 .1023
D) 3,612 .1023 E) 7,224 .1023

13.
0,5 mol H2SO4 bileşiğinde kaç tane H atomu
10. vardır? (NA=6.1023)
0,2 mol O atomu içeren CO2 bileşiği kaç moldür? A) 1,2.1022 B) 6 .1023 C) 7,5 .1023
22 23
A) 0,1 B) 0,15 C) 0,25 D) 0,3 E) 0,5 D) 1,5.10 E) 2,4.10

11.
0,1 mol C atomu içeren CO2 bileşiğinde toplam 14.
kaç mol atom vardır? 0,3 mol H3PO4 bileşiğinde kaç mol O atomu
A) 0,75 B) 0,5 C) 0,4 D) 0,3 E) 0,1 vardır?
A) 2,4 B) 1,2 C) 0,8 D) 0,4 E) 0,3

22
Ü N İ T E 1 : KİMYANIN TEMEL KANUNLARI VE KİMYASAL HESAPLAMALAR

MOL KÜTLESİ (MA)


1 mol atomun kütlesine (6,02.1023 tane atom) ya da m
1 mol molekülün kütlesine (6,02.1023 tane molekül) mol kütlesi denir. n
MA

ÖRNEK 23:
28 gram Fe kaç moldür?
(Fe:56 g/mol)
A) 0,4 B) 0,5 C) 0,6 D) 0,75 E) 2

ÖRNEK 24:
30 gram Ca kaç moldür?
(Ca:40g/mol)
A) 0,75 B) 0,5 C) 0,4 D) 0,3 E) 0,1

ÖRNEK 25:
NH3 bileşiğinin mol kütlesi nedir?
(N:14 g/mol, H:1 g/mol)
A) 11 B) 14 C) 17 D) 32 E) 42

ÖRNEK 26:

Yukarıda formülleri verilen bileşiklerden mol kütlesi aynı


olanlar eşleştirildiğinde hangisi açıkta kalır?
(O:16 g/mol, C:12 g/mol, H:1 g/mol)

A) CO2 B) HCOOH C) CH3COOH


D) C2H5OH E) C3H8

ÖRNEK 27:
6 gram H2 molekülü kaç moldür?
(H:1 g/mol)
A) 6 B) 3 C) 2 D) 1,5 E) 0,5
23
Ü N İ T E 1 : KİMYANIN TEMEL KANUNLARI VE KİMYASAL HESAPLAMALAR

ÖRNEK 28:
9 gram H2O bileşiği kaç moldür?
(H:1 g/mol, O:16 g/mol)
A) 0,1 B) 0,5 C) 0,75 D) 2 E) 1,5

ÖRNEK 29:
0,5 mol Ca(OH)2 bileşiği kaç gramdır?
(Ca:40 g/mol, O:16 g/mol, H:1 g/mol)
A) 56 B) 47 C) 44 D) 37 E) 28

ÖRNEK 30:
0,25 mol MgSO4 bileşiği kaç gramdır?
(Mg:24 g/mol, O:16 g/mol, S:32 g/mol)
A) 17 B) 30 C) 35 D) 40 E) 60

ÖRNEK 31:
0,6 mol C atomu içeren C3H8 bileşiği kaç gramdır?
(C:12 g/mol, H:1 g/mol)
A) 1,6 B) 2,2 C) 2,8 D) 8,8 E) 12,4

ÖRNEK 32:
0,2 mol N atomu içeren Ca(NO3)2 bileşiği kaç gramdır?
(Ca:40 g/mol, N:14 g/mol, O:16 g/mol)
A) 16,4 B) 15 C) 12,5 D) 8,2 E) 4,1

24
Ü N İ T E 1 : KİMYANIN TEMEL KANUNLARI VE KİMYASAL HESAPLAMALAR

ÖRNEK 33:
15 gram C2H6 bileşiğinde kaç tane molekül vardır?
(C:12 g/mol, H:1 g/mol)
A) 4,65 .1023 B) 3,612 .1023 C) 3,01 .1023
D) 1,204 .1023 E) 18,06 .1023

ÖRNEK 34:
21 gram C3H6 bileşiğinde kaç tane molekül vardır?
(C:12 g/mol, H:1 g/mol) (NA=Avogadro sayısı)
1 N N
A) NA B) C) 0,1 D) A E) A
NA 10 2

ÖRNEK 35:
3 gram C atomu içeren CH4 bileşiği kaç moldür?
(C:12 g/mol)
A) 12 B) 0,5 C) 0,25 D) 0,15 E) 0,1

ÖRNEK 36:
20 gram Ca atomu içeren CaSO4 bileşiği kaç moldür?
(Ca:40 g/mol)
A) 1,5 B) 0,5 C) 0,3 D) 0,25 E) 0,2

ÖRNEK 37:
6 gram C atomu içeren C2H6 bileşiği kaç moldür?
(C:12 g/mol)
A) 0,25 B) 0,4 C) 0,5 D) 0,8 E) 1

ÖRNEK 38:
7 gram N atomu içeren N2O3 bileşiği kaç gramdır?
(O:16 g/mol, N:14 g/mol)
A) 44 B) 37 C) 28 D) 22 E) 19

ÖRNEK 39:
0,2 NA tane C atomu içeren C2H4 bileşiği kaç gramdır?
(C:12 g/mol, H:1 g/mol)
A) 0,2 B) 1,6 C) 2,8 D) 12 E) 14
25
Ü N İ T E 1 : KİMYANIN TEMEL KANUNLARI VE KİMYASAL HESAPLAMALAR

ÖRNEK 40:
0,1 NA tane O atomu içeren N2O bileşiği kaç gramdır?
(N:14 g/mol, O:16 g/mol)
A) 3 B) 4,4 C) 8,8 D) 9,6 E) 12,2

ÖRNEK 41:
0,8 mol O atomu içeren H2SO4 bileşiği kaç gramdır?
(H:1 g/mol, O:16 g/mol, S:32 g/mol)
A) 4,9 B) 12 C) 19,6 D) 24 E) 33

ÖRNEK 42:
1,2 mol O atomu içeren N2O3 bileşiği kaç gramdır?
(N:14 g/mol, O:16 g/mol)
A) 5,2 B) 12 C) 15,2 D) 30,4 E) 32

ÖRNEK 43:
2 gram He gazı kaç tane atom içerir?
(He=4 g/mol, NA:6.1023)
A) 1,2.1022 B) 3.1023 C) 1,5.1022
23 23
D) 3,6.10 E) 2,4.10

ÖRNEK 44:
4 gram Ca elementi kaç tane atom içerir?
(Ca=40g/mol, NA:6.1023)
A) 3.1023 B) 1,5.1023 C) 1,2.1022
22 23
D) 6.10 E) 9.10

26
Ü N İ T E 1 : KİMYANIN TEMEL KANUNLARI VE KİMYASAL HESAPLAMALAR

MOL KAVRAMI TARAMA TEST 2


1. 6.
64 gram S kaç moldür? (S:32 g/mol) 0,3 mol H2SO4 bileşiğinde kaç
A) 2 B) 3 C) 4 D) 2,5 E) 28 tane O atomu vardır? (NA=6.1023)
A) 1,2.1022
B) 3.1023
C) 1,5.1022
D) 3,6.1023
E) 7,2.1023

2.
N2O5 bileşiğinin mol kütlesi nedir?
(N:14 g/mol, O:16 g/mol)
A) 45 B) 55 C) 64 D) 96 E) 108 7.
18 gram C elementi kaç moldür? (C=12 g/mol)
A) 6 B) 2,2 C) 2,5 D) 1,5 E) 1

3.
H2SO4 bileşiğinin mol kütlesi nedir?
(H:1 g/mol, O:16 g/mol, S:32 g/mol)
A) 123 B) 102 C) 98 D) 90 E) 65 8.
0,8 NA tane Na atomu içeren Na2SO4 bileşiği kaç
moldür?
A) 0,4 B) 0,6 C) 0,8 D) 1,2 E) 1,8

4.
C2H6 bileşiğinin mol kütlesi nedir?
(C:12 g/mol, H:1 g/mol)
A) 22 B) 30 C) 34 D) 36 E) 44 9.
24 gram CH4 bileşiği kaç moldür?
(H:1 g/mol, C:12 g/mol)
A) 0,4 B) 0,9 C) 1,5 D) 2,4 E) 3

5.
Toplam 1,4 mol atom içeren N2O5 bileşiği kaç 10.
moldür? 0,6 mol NaOH bileşiği kaç gramdır?
A) 0,2 B) 0,4 C) 0,5 D) 1 E) 1,4 (Na:23 g/mol, O:16 g/mol, H:1 g/mol)
A) 44 B) 40 C) 34 D) 24 E) 18

27
Ü N İ T E 1 : KİMYANIN TEMEL KANUNLARI VE KİMYASAL HESAPLAMALAR

11. 16.
40 gram CuSO4 bileşiğinde kaç tane Cu atomu 8 gram O atomu içeren Ca(OH)2 bileşiği kaç
vardır? (Cu:64 g/mol, S:32 g/mol, O:16 g/mol) moldür? (O:16 g/mol)
0,25 N N A) 0,25 B) 0,3 C) 0,5 D) 0,8 E) 1
A) 0,25 B) C) A D) A E) 1
NA 40 4

12. 17.
2 tane Ca atomu kaç moldür? 0,4 NA tane H atomu içeren C4H8 bileşiği kaç
2 N NA gramdır? (C:12 g/mol, H:1 g/mol)
A) NA B) C) A D) E) 0,1
NA 10 2 A) 8,8 B) 5,6 C) 4,4 D) 2,8 E) 1,6

13. 18.
0,2 mol C3H4bileşiği kaç gramdır? 0,6 mol H atomu içeren C2H5OH bileşiği kaç
(C:12 g/mol, H:1 g/mol) gramdır? (C:12 g/mol, H:1 g/mol, O:16 g/mol)
A) 2,2 B) 8 C) 15 D) 18 E) 22 A) 2,3 B) 3 C) 4,6 D) 23 E) 36

14. 19.
0,4 mol Cl atomu içeren FeCl2 bileşiği kaç 54 gram H2O bileşiğinde kaç tane molekül
gramdır? (Fe:56 g/mol, Cl:35,5 g/mol) vardır? (O:16 g/mol, H:1 g/mol) (NA=6.1023)
A) 12 B) 16,8 C) 24 D) 25,4 E) 80 A) 0,6.1022 B) 3.1023 C) 1,8.1024
D) 3,6.1024 E) 7,2.1024

15. 20.
2,4 gram C atomu içeren C2H6 bileşiği kaç 9,6 gram O atomu içeren SO3 bileşiği kaç
moldür? (C:12 g/mol) moldür? (O:16 g/mol)
A) 0,05 B) 0,1 C) 0,25 D) 0,4 E) 1 A) 0,05 B) 0,1 C) 0,2 D) 1 E) 4

28
Ü N İ T E 1 : KİMYANIN TEMEL KANUNLARI VE KİMYASAL HESAPLAMALAR

21. 24.
0,1 NA tane H atomu içeren NaOH bileşiği kaç 6,4 gram O atomu içeren N2O4 bileşiği kaç
gramdır? (Na:23 g/mol, O:16 g/mol, H:1 g/mol) moldür? (O:16 g/mol)
A) 0,1 B) 3 C) 4 D) 18 E) 40 A) 1 B) 0,5 C) 0,25 D) 0,2 E) 0,1

25.
66 gram CO2 bileşiğinde kaç tane molekül vardır?
22. (C:12 g/mol, O:16 g/mol) (NA=6.1023)
8 gram S elementi kaç tane atom içerir? A) 12.1023 B) 9.1023 C) 3,6.1023
(S:32 g/mol) D) 3.1023 E) 1,5.1022
N 0,25 N
A) A B) C) A D) 0,25 E) 3,2
4 NA 40

26.
0,5 mol S atomu içeren CuSO4 bileşiği kaç
23. gramdır? (Cu:64 g/mol, S:32 g/mol, O:16 g/mol)
0,6 NA tane O atomu içeren CO2 bileşiği kaç A) 25 B) 32 C) 64 D) 80 E) 125
gramdır? (C:12 g/mol, O:16 g/mol)
A) 4,4 B) 13,2 C) 16,4 D) 22 E) 28

27.
14 gram Fe atomu içeren Fe2O3 bileşiği
kaç gramdır? (O:16 g/mol, Fe:56 g/mol)
A) 64 B) 42 C) 33 D) 24 E) 20

29
Ü N İ T E 1 : KİMYANIN TEMEL KANUNLARI VE KİMYASAL HESAPLAMALAR

MOLAR HACİM
Aynı koşullarda (aynı sıcaklık ve basınçta), gazların hacimleri ile mol sayıları doğru orantılıdır.
Bu ilkeye Avogadro hipotezi denir.

Yani aynı sıcaklık ve basınçta, bir gazın 1 molü, belirli bir hacme sahiptir. Bu hacme molar hacim denir.

Belirli bir sıcaklık ve basınçtaki molar hacim, gazın türüne ve mol kütlesine bağlı değildir.

V
n
22,4

Normal Şartlar Altında (NK’da) 1 mol ideal gaz ;22,4 litre Normal Şartlar: 0oC ve 1 atm
Standart Şartlar Altında 1 mol ideal gaz ;24,5 litre hacim kaplar. Standart Şartlar: 25oC ve 1 atm

ÖRNEK 45:
NK’da 11,2 litre hacim kaplayan ideal
SO2 gazı kaç moldür?
A) 0,1 B) 0,5 C) 0,75 D) 1 E) 1,5

ÖRNEK 46:
NK’da 5,6 litre hacim kaplayan ideal CO2 gazı kaç moldür?
A) 0,1 B) 0,25 C) 0,4 D) 0,6 E) 1

ÖRNEK 47:
NK’da 11,2 litre hacim kaplayan ideal SO2 gazı kaç gramdır?
(S:32 g/mol, O:16 g/mol)
A) 64 B) 32 C) 28 D) 16 E) 14

30
Ü N İ T E 1 : KİMYANIN TEMEL KANUNLARI VE KİMYASAL HESAPLAMALAR

ÖRNEK 48:
NK’da 2,24 litre hacim kaplayan ideal CO2 gazı kaç gramdır?
(C:12 g/mol, O:16 g/mol)
A) 4,4 B) 7,2 C) 12 D) 22 E) 44

ÖRNEK 49:
NK’da 11,2 litre hacim kaplayan ideal SO2’de kaç mol atom vardır?
A) 1,5 B) 2 C) 4 D) 5,6 E) 8

ÖRNEK 50:
NK’da 2,24 litre hacim kaplayan ideal C2H4’ de toplam kaç mol atom vardır?
A) 2 B) 1 C) 0,75 D) 0,6 E) 0,5

ÖRNEK 51:
NK’da 5,6 litre hacim kaplayan ideal CH4 gazında kaç tane molekül vardır?

A) 1,505 .1023 B) 3,612 .1023 C) 3,01 .1023


D) 1,204 .1023 E) 4,65 .1023

31
Ü N İ T E 1 : KİMYANIN TEMEL KANUNLARI VE KİMYASAL HESAPLAMALAR

ÖRNEK 52:
NK’da 2,24 litre hacim kaplayan ideal H2 gazında kaç tane molekül vardır?
A) 3,612 .1023 B) 1,204 .1023 C) 3,01 .1023
D) 1,505 .1023 E) 6,02 .1022

ÖRNEK 53:
NK’da 2,24 litre hacim kaplayan ideal C2H6 gazında kaç gram C vardır?
(C:12 g/mol)
A) 24 B) 12 C) 4 D) 2,4 E) 0,2

ÖRNEK 54:
NK’da 1,12 litre hacim kaplayan ideal
N2O gazında kaç gram N vardır? (N :14 g/mol)
A) 28 B) 12 C) 5 D) 4,2 E) 1,4

ÖRNEK 55:
NK’da 4,48 litre hacim kaplayan ideal C3H8 gazında kaç tane atom vardır?
(NA=6.1023)
A) 6,6.1023 B) 3.1023 C) 1,5.1022
D) 13,2.1023 E) 9.1023

32
Ü N İ T E 1 : KİMYANIN TEMEL KANUNLARI VE KİMYASAL HESAPLAMALAR

ÖRNEK 56:
NK’da 2,24 litre hacim kaplayan ideal O2 gazında kaç tane atom vardır?
(NA=6.1023)
A) 1,2.1023 B) 9.1023 C) 4,5.1022
23 23
D) 3,6.10 E) 3.10

İZOTOP ATOMLAR
Periyodik tabloya baktığımızda bazı elementlerin kütle numarası değerlerinin tamsayı olmadığını görürüz.
Örneğin klor elementinin mol kütlesi 35,5 tir. Bunun sebebi klor elementi doğada izotopları halinde bulunur
ve bu izotopların kütlelerinin ortalaması 35,5 tir. Klor elementi %75 35Cl ve %25 37Cl şeklinde bulunur.
Ortalaması:
75 25
35x  37x  35,5
100 100 İzotop atomların kimyasal
özellikleri aynı, fiziksel
özellikleri farklıdır.

ÖRNEK 57:
X elementi doğada 20X ve 22X şeklinde bulunur.
Her ikisinden de doğada % 50 bulunduğuna göre
bu elementin ortalama atom kütlesi kaçtır?
A) 20,2 B) 21 C) 21,2 D) 21,5 E) 21,8

ÖRNEK 58:
A elementi doğada 60A ve 63A şeklinde bulunur.
60
A izotopunun doğada bulunma yüzdesi %20,
63
A izotopunun doğada bulunma yüzdesi %80 olduğuna
göre bu elementin ortalama atom kütlesi kaçtır?
A) 62,8 B) 62,6 C) 62,4 D) 61 E) 60,2

33
Ü N İ T E 1 : KİMYANIN TEMEL KANUNLARI VE KİMYASAL HESAPLAMALAR

MOL KAVRAMI TARAMA TEST 3


1. 6.
X elementi doğada 40X, 42X ve 45X şeklinde bulunur. NK’da 2,24 litre hacim
Bu elementin ortalama atom kütlesi kaplayan CH4 gazı kaç moldür?
aşağıdakilerden hangisi olamaz? A) 0,05 B) 0,1 C) 1
A) 39 B) 40,8 C) 41 D) 43,2 E) 44 D) 1,2 E) 2

2. NK’da 3,36 litre hacim kaplayan H2 gazı kaç


moldür? 7. NK’da 13,44 litre hacim kaplayan CH4 gazı kaç
A) 0,05 B) 0,15 C) 0,2 D) 0,5 E) 1 gramdır? (C:12 g/mol, H:1 g/mol)
A) 16 B) 12 C) 10,2 D) 9,6 E) 7,5

8.
3. NK’da 8,96 litre hacim kaplayan SO3 gazı kaç
6,02.1023 tane C atomu içeren C4H10 bileşiği kaç moldür?
moldür? A) 0,3 B) 0,4 C) 1,2 D) 2 E) 2,5
A) 1 B) 0,6 C) 0,5 D) 0,25 E) 0,2

9.
NK’da 16,8 litre hacim kaplayan C2H6’de kaç
4. tane molekül vardır? (NA=6.1023)
22 gram CO2 bileşiği kaç moldür? A) 4,5 .1023 B) 3.1023 C) 8.1022
21 21
(C:12 g/mol, O:16 g/mol) D) 2,4.10 E) 2.10
A) 0,5 B) 0,6 C) 0,75 D) 1 E) 2

10.
NK’da 4,48 litre hacim kaplayan C3H6 gazı kaç
5. moldür?
0,9 mol O atomu içeren N2O3 bileşiği kaç A) 0,2 B) 0,3 C) 0,5 D) 0,75 E) 0,9
gramdır? (N:14 g/mol, O:16 g/mol)
A) 9,2 B) 10,5 C) 11,2 D) 22,8 E) 28

34
Ü N İ T E 1 : KİMYANIN TEMEL KANUNLARI VE KİMYASAL HESAPLAMALAR

11. 16.
NK’da 4,48 litre hacim kaplayan C2H6’de kaç mol 24 gram C elementi kaç tane atom içerir?
atom vardır? (C=12 g/mol, NA:6.1023)
A) 12 B) 8 C) 4,2 D) 2 E) 1,6 A) 1,2.1022 B) 6.1022 C) 4,5 .1023
23 24
D) 12.10 E) 1,5 .10

12. 17.
NK’da 6,72 litre hacim kaplayan CO2’de kaç 1,8.NA tane atom içeren H2CO3 bileşiği kaç
gram C vardır? (C:12 g/mol) moldür?
A) 2,4 B) 3,6 C) 12 D) 15 E) 18 A) 0,2 B) 0,3 C) 0,5 D) 1,2 E) 1,8

13.
116 gram C4H10 bileşiğinde kaç tane molekül 18.
vardır? (C:12 g/mol, H:1 g/mol) (NA=6.1023) NK’da 5,6 litre hacim kaplayan Cl2 gazı kaç
A) 1,5 .1023 B) 3.1022 C) 9 .1023 gramdır? (Cl:35,5 g/mol)
23 24
D) 12.10 E) 2.10 A) 17,75 B) 15,5 C) 13,25 D) 7,1 E) 5,1

14.
36 gram C atomu içeren C3H4 bileşiği kaç moldür? 19.
(C:12 g/mol) NK’da 17,92 litre hacim kaplayan H2’de kaç mol
A) 0,5 B) 1 C) 1,25 D) 2 E) 3 atom vardır?
A) 0,4 B) 1,4 C) 1,6 D) 2 E) 2,5

15.
0,4 mol H atomu içeren C2H4 bileşiği kaç 20.
gramdır? (C:12 g/mol, H:1 g/mol) NK’da 8,96 litre hacim kaplayan SO2’de kaç mol
A) 28 B) 14 C)3 D) 2,8 E) 2 molekül vardır?
A) 0,3 B) 0,4 C) 0,5 D) 0,75 E) 1,2

35
Ü N İ T E 1 : KİMYANIN TEMEL KANUNLARI VE KİMYASAL HESAPLAMALAR

BAĞIL ATOM KÜTLESİ


Atomlar gözümüzle ya da mikroskopla görülemeyecek yada tartılamayacak kadar küçük taneciklerdir. Bu
taneciklerin kütlelerini hesaplayabilmek için karbon atomunun kütlesi esas alınmıştır.
Bir atom kütlesinin karbon kütlesine kıyaslanması ile bulunan sayıya bağıl atom kütlesi (ağırlığı) denir.
Bağıl atom kütlesinin birimi yoktur.
Karbon atomunun kütlesi 12 kabul edilmiş ve diğerleri bundan yola çıkarak hesaplanmıştır.
Bağıl atom kütlesi gibi, moleküler bileşikler için bağıl molekül kütlesi, iyonik bileşikler için bağıl formül
kütlesi ifadeleri kullanılır.
Örneğin;
CO2’in bağıl molekül kütlesi: 44,
KOH’in bağıl formül kütlesi: 56,
H elementinin atom kütlesi 1’dir.
HF bileşiğinin kütlesi 20 ise F elementinin kütlesi 19 dur.
H2O bileşiğinin kütlesi 18 ise O elementinin kütlesi 16 dır.
NH3 bileşiğinin kütlesi 17 ise N elementinin kütlesi 14 tür.
CH4 bileşiğinin kütlesi 16 ise C elementinin kütlesi 12 dir.

Yani; Karşılaştırma yapılarak bulunan atom kütlelerine “bağıl atom kütlesi” denir.

Daha sonraları atom kütlesi ölçmek için yeni bir birim bulunmuştur. Bu birime atomik kütle birimi (akb)
denir.

12
C atomu referans alınmış ve 12C nin kütlesi 12 akb kabul edilmiştir. 12C atomunda 6 tane proton ve 6 tane
nötron olduğu için 12 tane nükleonun toplam kütlesi 12 akb kabul edilir. Yani aslında pratik olarak her bir
proton ve nötronun kütlesini 1 akb kabul edebiliriz. Elektronun kütlesi çok küçük olduğu için ihmal edilir.

Bir elementin 1 tane atomunun gram cinsinden kütlesine gerçek atom kütlesi, bir bileşiğin 1 tane
molekülünün gram cinsinden kütlesine gerçek molekül kütlesi denir.

1 mol 12C atomu 12 gramdır.

6,02.1023 tane 12C atomu 12 gramdır.

1 tane 12C atomu 12 akb dir.


gram
NA .akb  gram ya da akb 
NA
6,02.1023 tane 12 akb 12 gramdır.

Yani; NA tane akb 1 gramdır.

1 mol H atomu yerine; 1 atom-gram hidrojen,


1 mol H2 molekülü yerine; 1 molekül-gram hidrojen,
1 mol NaCl bileşiği yerine; 1 formül-gram NaCl kullanılabilir.

36
Ü N İ T E 1 : KİMYANIN TEMEL KANUNLARI VE KİMYASAL HESAPLAMALAR

ÖRNEK:

a) Cʼün bağıl atom kütlesi = .............ʼdir.


b) 1mol C atomu = ............ gramdır.
c) 6,02x1023 tane C atomunun kütlesi = ............gramdır.
ç) 1 tane C atomunun kütlesi = ............ gramdır.
d) 1 tane C atomunun kütlesi = ............ akbʼdir.

ÖRNEK:

a) CO2ʼnin bağıl molekül kütlesi = .............ʼdir.


b) 1mol CO2 molekülü = ............ gramdır.
c) 6,02x1023 tane CO2 molekülünün kütlesi = ............gramdır.
ç) 1 tane CO2 molekülünün kütlesi = ............ gramdır.
d) 1 tane CO2 molekülünün kütlesi = ............ akbʼdir.

ÖRNEK 62:
1 tane 56Fe atomu kaç moldür?
1 56
A) B) C) 56 D) 1 E) No
No No

ÖRNEK 63:
1 gram 56Fe atomu kaç moldür?
56 1 1
A) B) C) D) 0,5 E) 1
No No 56

ÖRNEK 64:
112 akb 56Fe atomu kaç tanedir?
A) 2 B) 3 C) 4 D) NA E) 2. NA

37
Ü N İ T E 1 : KİMYANIN TEMEL KANUNLARI VE KİMYASAL HESAPLAMALAR

ÖRNEK 65:
224 akb 56Fe atomu kaç moldür?
224 4 1
A) B) C) D) 56 E) 4
NA NA 56

ÖRNEK 66:
1 gram 56Fe elementinde kaç tane atom vardır?
NA
A) B) 56. NA C) 28. NA D) NA E) 2. NA
56

ÖRNEK 67:
2,58 gram HBrO3 bileşiği ile ilgili aşağıdaki
yargılardan hangisi yanlıştır?
(HBrO3=129 g/mol)
A) 0,02 mol Brom atomu içerir.
B) Toplam 0,1 mol atom içerir.
C) Molekül sayısı 6,02x1022 dir.
D) 1,204x1022 tane hidrojen atomu içerir.
E) Mol sayısı 0,02 dir.

ÖRNEK 68:
I. 1,8 mol O atomu içeren Fe2O3 bileşiği
II. Toplam NA tane atom içeren FeO bileşiği
III. 1,8.1023 tane Fe atomu içeren Fe3O4 bileşiği
Yukarıda verilen maddelerin kütleleri arasındaki ilişki
aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir?
(Fe=56 g/mol, O:16 g/mol, NA=6.1023)
A) III > II = I B) III = I = II C) I > III > II
D) II > I = III E) I > II > III

ÖRNEK 69:
I. 2 tane H2O molekülü
II. 8 gram O elementi içeren H2O molekülü
III. 1,5 mol H2O molekülü
IV. 72 akb H2O molekülü
Yukarıda verilen maddelerin kütleleri arasındaki ilişki
aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir?
(H:1 g/mol, O:16 g/mol)
A) II > III > I > IV B) III > II > IV > I
C) IV > III > II > I D) I = II = III = IV
E) II > I > III > IV

38
Ü N İ T E 1 : KİMYANIN TEMEL KANUNLARI VE KİMYASAL HESAPLAMALAR

MOL KAVRAMA TARAMA TESTİ 4

1. 6.
45 gram NO bileşiği kaç moldür? NK’da 5,6 litre hacim
(N:14 g/mol, O:16 g/mol) Kaplayan N2’de kaç mol atom
A) 0,2 B) 0,4 C) 1,5 D) 2,5 E) 4 vardır?
A) 1,2 B) 1 C) 0,6
D) 0,5 E) 0,4

2.
4,6 gram Na atomu içeren NaOH bileşiği kaç 7.
moldür? (Na:23 g/mol) NK’da 1,12 litre hacim kaplayan O2’de kaç tane
A) 0,4 B) 0,25 C) 0,2 D) 0,15 E) 0,05 molekül vardır?
(NA=6.1023)
A) 1,5 .1023 B) 0,3.1023 C) 1,8 .1023
23 23
D) 1.10 E) 2.10

3.
2 gram H atomu içeren CH3OH bileşiği kaç 8.
moldür? (H:1 g/mol) NK’da 8,96 litre hacim kaplayan N2O’de kaç
A) 0,5 B) 0,75 C) 1 D) 1,25 E) 3,2 gram O vardır? (O:16 g/mol)
A) 6,4 B) 9,6 C) 12 D) 16 E) 32

4.
0,3 mol O atomu içeren H2CO3 bileşiği kaç 9.
gramdır? (C:12 g/mol, H:1 g/mol, O:16 g/mol) NK’da 1,12 litre hacim kaplayan N2’de kaç tane
A) 1,5 B) 5,4 C) 6,2 D) 32 E) 64 atom vardır? (NA=6.1023)
A) 2,5 .1023 B) 3,6.1022 C) 1,12 .1023
22 23
D) 6.10 E) 1,2.10

5.
NK’da 4,48 litre hacim kaplayan SO3 gazı kaç 10.
gramdır? (S:32 g/mol, O:16 g/mol) NK’da 6,72 litre hacim kaplayan H2 gazı kaç
A) 24 B) 16 C) 12 D) 9 E) 2 gramdır? (H:1 g/mol)
A) 0,3 B) 0,6 C) 1 D) 2 E) 8

39
Ü N İ T E 1 : KİMYANIN TEMEL KANUNLARI VE KİMYASAL HESAPLAMALAR

11. 16.
40 12
5 tane Ca atomunun kütlesi kaç akb dir? 144 akb C atomu kaç moldür?
A) 400 B) 200 C) 45 D) 40 E) 5 12 NA
A) B) 12. NA C) D) NA E) 144
NA 12

17.
12. 12
1 gram C elementinde kaç tane atom vardır?
140 akb Azot atomu kaç tanedir? (N:14)
NA
A) 8 B) 10 C) 12 D) 14 E) 140 A) B) 12. NA C) 24. NA D) NA E) 1
12

13. 18.
1 tane 12
C atomu kaç moldür? NK’da 3,36 litre hacim kaplayan H2’de kaç tane
atom vardır? (NA=6.1023)
1 12 1
A) 12 B) C) D) E) 1 A) 4,5 .1023 B) 3.1022 C) 1,8 .1023
NA NA 12 23 23
D) 12.10 E) 1,2.10

14. 19.
12
1 gram C atomu kaç moldür? 128 akb 32
S atomu kaç moldür?
12 1 1 128 4 1
A) B) C) D) 1 E) 12 A) B) 0,2 C) D) 4 E)
NA NA 12 NA NA 32

20.
15. 32
12
1 gram S elementinde kaç tane atom vardır?
36 akb C atomu kaç tanedir?
1 NA 4 1
NA 12 A) B) C) D) 1 E)
A) 3 B) 36. N A C) D) NA E) 32 32 NA NA
36 NA

40
Ü N İ T E 1 : KİMYANIN TEMEL KANUNLARI VE KİMYASAL HESAPLAMALAR

MOL KAVRAMI TARAMA TESTİ 5

ÖRNEK 1:

0,2 mol
C2H6

Kapalı bir kapta 0,2 mol C2H6 bulunmaktadır.


Buna göre kapta;
I. 6 gram gaz vardır.
II. 0,4.NA tane C atomu vardır.
III. Toplam 8 mol atom vardır.
yargılarından hangileri doğrudur?
(C:12 g/mol, H:1 g/mol)
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
D) I ve III E) I, II ve III

ÖRNEK 2:
Aşağıda verilenlerden hangisinin kütlesi en büyüktür?
(C:12 g/mol, H:1 g/mol, He:4 g/mol, O:16 g/mol)
A) NK’da 11,2 litre hacim kaplayan C2H6
B) 4 gram hidrojen içeren CH4
C) 0,5 NA tane molekül içeren CO2
D) Toplam 0,6 mol atom içeren H2O
E) 2 mol He

ÖRNEK 3:

0,1 mol
CH4
0,4 mol
He
Şekildeki gibi kapalı bir kapta 0,1 mol CH4 gazı bulunmaktadır.
Bu kaba 0,4 mol He gazı ilave ediliyor.
Buna göre;
I. Kaptaki gaz kütlesi iki katına çıkar.
II. Kaptaki toplam atom sayısı iki katına çıkar.
III. Son karışım normal koşullarda 11,2 litre hacim kaplar.
yargılarından hangileri doğrudur?
(C:12 g/mol, H:1 g/mol, He:4 g/mol)
A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III

41
Ü N İ T E 1 : KİMYANIN TEMEL KANUNLARI VE KİMYASAL HESAPLAMALAR

ÖRNEK 4:
Aşağıda verilen gazların eşit molleri karşılaştırıldığında
hangisinin kütlesi en büyüktür?
A) NO2
B) N2O
C) N2O3
D) N2O5
E) N2O4

ÖRNEK 5:

x mol
CH4

NA
Şekilde verilen kaptaki toplam atom sayısı dir.
2
Buna göre kapta;
I. 0,2 mol CH4 gazı vardır.
II. Gaz kütlesi 1,6 gramdır.
III. 0,4 mol H atomu içerir.
yargılarından hangileri doğrudur?
(C:12 g/mol, H:1 g/mol)
A) Yalnız II B) I ve II C) I ve III
D) II ve III E) I, II ve III

ÖRNEK 6:
I. 4,8 mol O atomu içeren N2O3
II. 9,2 gram NO2 bileşiği
III. NK’da 4,48 litre hacim kaplayan N2O5
Yukarıda verilen gazların içerdikleri azot atom
sayıları arasındaki ilişki aşağıdakilerden
hangisinde doğru verilmiştir?
(N=14 g/mol, O:16 g/mol)
A) III > II = I B) III = I = II
C) II > III > I D) II > I = III
E) I > III > II

ÖRNEK 7:
Aşağıda verilenlerden hangisinin kütlesi en büyüktür?
(C:12 g/mol, H:1 g/mol, O:16 g/mol, S:32 g/mol, Ca:40 g/mol)
A) NK’da 5,6 litre hacim kaplayan SO2
B) 0,3 mol oksijen içeren SO3
C) 0,6 mol atom içeren H2S
D) Avagadro sayısı kadar atom içeren CaO
E) 0,9 NA tane atom içeren C2H5OH

42
Ü N İ T E 1 : KİMYANIN TEMEL KANUNLARI VE KİMYASAL HESAPLAMALAR

ÖRNEK 8:

CO2 H2O

Yukarıdaki kaplarda bulunan gazlar eşit


miktarda oksijen atomu içermektedir.
Buna göre kaplardaki gazların;
I. Mol sayıları eşittir.
II. Toplam atom sayıları eşittir.
III. Kütleleri eşittir.
yargılarından hangileri yanlıştır?
(C: 12 g/mol, H:1 g/mol, O:16 g/mol)
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III
D) II ve III E) I, II ve III

ÖRNEK 9:
I. NK’da 1,12 litre hacim kaplayan C2H6
II. 0,3 mol atom içeren H2O
III. 0,6 gram karbon içeren CO2
Yukarıda verilen maddelerin kütleleri arasındaki
ilişki aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir?
(H:1 g/mol, C:12 g/mol, O:16 g/mol)
A) II > III > I B) III > I > II C) III > II > I
D) I = II = III E) II > I > III

ÖRNEK 10:

0,3 mol
H2 O

Yukarıdaki kapta 0,3 mol su vardır.


Sabit sıcaklıkta suyun yarısı buharlaştırıldığına göre;
I. 2,7 gram H2O kalmıştır.
II. Oksijen miktarı 0,3 mol azalmıştır.
III. Özkütle iki katına çıkmıştır.
yargılarından hangileri doğrudur?
(H:1 g/mol, O:16 g/mol)
A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II
D) I ve III E) II ve III

43
Ü N İ T E 1 : KİMYANIN TEMEL KANUNLARI VE KİMYASAL HESAPLAMALAR

ÖRNEK 11:
I. 88 akb CO2 molekülü
II. 0,5 mol CO2 molekülü
III. 5 tane CO2 molekülü
Yukarıda verilen maddelerin kütleleri arasındaki
ilişki aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir?
(C:12 g/mol, O:16 g/mol)
A) II > III > I B) III > I > II C) III > II > I
D) I = II = III E) II > I > III

ÖRNEK 12:

C2H6 C2H4

Yukarıdaki kaplarda eşit miktarda karbon atomu bulunmaktadır.


Buna göre verilen gazlarla ilgili;
I. Mol sayıları eşittir.
II. Kütleleri eşittir.
III. H atom sayıları eşittir.
yargılarından hangileri doğrudur?
A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III
D) I, II ve III E) Yalnız II

ÖRNEK 13:

0,3 mol
CO2

Kapalı bir kapta 0,3 mol CO2 bulunmaktadır.


Buna göre kapta;
I. 0,6 NA tane oksijen atomu vardır.
II. 0,3 mol oksijen atomu içerir.
III. Kütlesi 0,3 mol N2O gazına eşittir.
yargılarından hangileri doğrudur?
(C:12 g/mol, N:14 g/mol, O:16 g/mol)
A) Yalnız III B) I ve III C) II ve III
D) I, II ve III E) Yalnız II

ÖRNEK 14:
I. 5 tane H2O bileşiği
II. 4 tane H atomu içeren CH4 bileşiği
III. 10-3 mol He atomu
(C:12 g/mol, O:16 g/mol, He:4 g/mol)
Yukarıda verilen maddelerin kütlelerine
göre kıyaslanmaları nasıldır?
A) III > I > II B) II > I > III C) III > II > I
D) I > II > III E) II > III > I

44
Ü N İ T E 1 : KİMYANIN TEMEL KANUNLARI VE KİMYASAL HESAPLAMALAR

ÖRNEK 15:

x mol
C3H4
2 x mol
Ne
Şekildeki gibi kapalı bir kapta 0,4 gram hidrojen atomu
içeren x mol C3H4 gazı vardır ve kaba 2x mol Ne gazı ilave ediliyor.
Buna göre;
I. Toplam kütle iki katına çıkar.
II. Toplam atom sayısı iki katına çıkar.
III. Son durumda kapta 8 gram gaz vardır.
yargılarından hangileri doğrudur?
(C:12 g/mol, H:1 g/mol, Ne:20 g/mol)
A) Yalnız III B) I ve III C) II ve III
D) I, II ve III E) Yalnız II

ÖRNEK 16:

x mol
NO2

Şekilde verilen kapta 23 gram NO2 gazı vardır.


Buna göre kapta;
I. x=0,5 dir.
II. Toplam 1,5 mol atom vardır.
III. 16 gram oksijen atomu vardır.
yargılarından hangisi ya da hangileri doğrudur?
(N:14 g/mol, O:16 g/mol)
A) II ve III B) I ve II C) I ve III
D) I, II ve III E) Yalnız II

ÖRNEK 17:

N2O N2O4

Yukarıdaki kaplarda eşit sayıda atom içeren gazlar vardır.


Bunlarla ilgili verilen;
I. Kütleleri eşittir.
II. Normal şartlar altında hacimleri eşittir.
III. İçerdikleri N atom sayıları eşittir.
yargılarından hangileri yanlıştır?
(N:14 g/mol, O:16 g/mol)
A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III
D) I, II ve III E) Yalnız II

45
Ü N İ T E 1 : KİMYANIN TEMEL KANUNLARI VE KİMYASAL HESAPLAMALAR

46
Ü N İ T E 1 : KİMYANIN TEMEL KANUNLARI VE KİMYASAL HESAPLAMALAR

47
Ü N İ T E 1 : KİMYANIN TEMEL KANUNLARI VE KİMYASAL HESAPLAMALAR

48
Ü N İ T E 1 : KİMYANIN TEMEL KANUNLARI VE KİMYASAL HESAPLAMALAR

49
Ü N İ T E 1 : KİMYANIN TEMEL KANUNLARI VE KİMYASAL HESAPLAMALAR

KİMYASAL TEPKİMELER

KİMYASAL DENKLEMLERİN DENKLEŞTİRİLMESİ


Bir problemi çözerken ilk yapmamız gereken verilen denklemi denkleştirmektir. Bunu yaparken genellikle en
kalabalık grubun katsayısını 1 alırız ve en küçük grubu en sona bırakırız.

ÖRNEK 70:
aN2 + bH2 → cNH3

Tepkimesi en küçük tamsayılarla denkleştirildiğinde


a+b+c toplamı kaçtır?
A) 2 B) 3 C) 6 D) 5 E) 8

ÖRNEK 71:
aCH4 + bO2 → cCO2 + dH2O

Tepkimesi en küçük tamsayılarla denkleştirildiğinde


a+b+c+d toplamı kaçtır?
A) 4 B) 7 C) 6 D) 5 E) 9

ÖRNEK 72:
C3H8 + O2 → CO2 + H2 O

Tepkimesi denkleştirildiğinde C3H8 in katsayısı 1


alınırsa O2 nin katsayısı kaç olur?
A) 7 B) 4 C) 9 D) 5 E) 6

ÖRNEK 73:
Al + H2CO3 → Al2(CO3)3 + H2

Yukarıda verilen tepkime denklemi ek küçük tam


sayılarla denkleştirildiğinde ürünlerdeki toplam
atom sayısı kaç olur?
A) 17 B ) 19 C) 20 D) 23 E) 25

50
Ü N İ T E 1 : KİMYANIN TEMEL KANUNLARI VE KİMYASAL HESAPLAMALAR

KİMYASAL TEPKİME TÜRLERİ

YANMA TEPKİMELERİ: O2 ile birleşme tepkimeleridir.

C + O2 → CO2
3
2Fe + O → Fe2O3
2 2
Yapısında sadece C, H ve O elementleri bulunan bileşikler
yada hidrokarbonlar yakıldığında sadece CO2 ve H2O oluşur.
Yanma tepkimelerinin tamamı için endotermik yada
ekzotermik diyemeyiz.

ASİT-BAZ TEPKİMELERİ: Bu tepkimeler ekzotermiktir.

HCl + NaOH → NaCl + H2O

Buradaki net tepkime;


H+ + OH- → H2O

Bazen midemizdeki asit ağrıya sebep olur. Bu durumda bazik olan


mide ilaçları yada karbonat içmemizin sebebi mide asidimizi
nötrleştirmektir.

ÇÖZÜNME ÇÖKELME TEPKİMELERİ:


İki çözelti karıştırıldığında suda çözünmeyen yada çok az çözünen
bir tuz oluşur.

NaCl(suda) + AgNO3(suda) → AgCl(k) + NaNO3(suda)

Bu tepkimenin açık şekli:


Na+(suda) + Cl-(suda) + Ag+(suda) + NO-3(suda) → AgCl(k) + Na+(suda) + NO3-(suda)

Net Tepkime:
Ag+(suda) + Cl-(suda) → AgCl(k)

Bu tepkimede Na+(suda) + NO3-(suda) iyonlarına seyirci iyon denir.

 Asit-baz tepkimeleri ve çözünme-çökelme tepkimeleri aynı zamanda


yer değiştirme tepkimesi olarak adlandırılır.

51
Ü N İ T E 1 : KİMYANIN TEMEL KANUNLARI VE KİMYASAL HESAPLAMALAR

ANALİZ (AYRIŞMA) TEPKİMELERİ:


Bir bileşiğin genellikle ısı ya da elektrik etkisiyle parçalanarak farklı maddeler meydana getirmesine
denir.
CaCO3(k)  CaO(k) + CO2(g) H2O(s) elektrik 1
ısı
  H2(g) + O2(g)
2

SENTEZ (BİRLEŞME) TEPKİMELERİ:


Farklı maddelerin birleşerek tek cins bir bileşik meydana getirmesi olayıdır.
C(k) + O2(g) → CO2(g) Fe(k) + S(k) → FeS(k)

ÖRNEK 74:
C2H5OH + O2 → CO2 + H2O tepkimesi ile ilgili;
I. Yanma tepkimesidir.
II. Tepkime en küçük sayılarla denkleştirilirse O2 nin katsayısı 3 olur.
III. Toplam kütle değişmemiştir.
yargılarından hangileri doğrudur?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III

ÖRNEK 75:
Aşağıda denklemleri verilen tepkimelerin türlerini yanlarına yazınız.
KOH(suda) + HBr(suda) → KBr(suda) + H2O(s) ……………………………………

N2(g) + 3H2(g) → 2NH3(g) ……………………………………

C3H8(g) + 5O2(g) → 3CO2(g) + 4H2O(s) ……………………………………

C2H2(g) + 2H2(g) → C2H6(g) ……………………………………

CH3COOH(suda) + NaOH(suda) → CH3COONa(suda) + H2O(s) ……………………………………


2H2O2(suda) → 2H2O(s) + O2(g) ……………………………………

NaCl(suda) + AgNO3(suda) → AgCl(k) + NaNO3(suda) ……………………………………

3
S(k) + O2(g) → SO3(g) ……………………………………
2

ÖRNEK 76:
AgNO3(suda) + NaCl(suda) → AgCl(k) + NaNO3(suda) tepkimesi için;
Tepkime türü nedir? …………………………………
Seyirci iyonları yazınız. ………………………………………
Net tepkimeyi yazınız. ………………………………………

ÖRNEK 77:
BaCl2(suda) + Na2SO4(suda) → BaSO4(k) + 2NaCl(suda)
denklemi için;
I. Yanma tepkimesidir.
II. Na+ ve Cl- iyonlarına seyirci iyon denir.
III. Net tepkime: Na+ + Cl- → NaCl(suda) şeklindedir.
yargılarından hangileri doğrudur?
A) Yalnız III B) I ve II C) II ve III
D) I, II ve III E) Yalnız II

52
Ü N İ T E 1 : KİMYANIN TEMEL KANUNLARI VE KİMYASAL HESAPLAMALAR

53
Ü N İ T E 1 : KİMYANIN TEMEL KANUNLARI VE KİMYASAL HESAPLAMALAR

54
Ü N İ T E 1 : KİMYANIN TEMEL KANUNLARI VE KİMYASAL HESAPLAMALAR

55
Ü N İ T E 1 : KİMYANIN TEMEL KANUNLARI VE KİMYASAL HESAPLAMALAR

56
Ü N İ T E 1 : KİMYANIN TEMEL KANUNLARI VE KİMYASAL HESAPLAMALAR

KİMYASAL HESAPLAMALAR

DENKLEMLİ MİKTAR GEÇİŞ PROBLEMLERİ


Öncelikle denklem yazılmalı ve denkleştirilmelidir. Denkleme maddelerin mol sayısı yazılmalıdır. Bunun için
önce verilenler çevrilmeli ve en son bulunan değerler istenen birime dönüştürülmelidir.

N m
No MA

V
22,4

ÖRNEK 78 :
Al + 3HCl → AlCl3 + 3/2 H2

denklemine göre 0,2 mol Al elementi tepkimeye


girdiğinde oluşan H2 gazı NK’da kaç litre yer kaplar?
A) 1,12 B) 2,24 C) 6,72 D) 8,96 E) 11,2

ÖRNEK 79 :
C3H8 + O2 → CO2 + H2O

denklemine göre 0,6 mol CO2 oluşması için


kaç mol C3H8 yakılmalıdır?
A) 0,1 B) 0,15 C) 0,2 D) 0,6 E) 1,2

ÖRNEK 80 :
C2H6 nın yakılmasından 0,3 mol H2O oluştuğuna göre
tepkimede kaç tane C2H6 molekülü yakılmıştır?
(NA=6.1023)
A) 6.1022 B) 6.1023 C) 3.1023 D) 3.1022 E) 2.1023

57
Ü N İ T E 1 : KİMYANIN TEMEL KANUNLARI VE KİMYASAL HESAPLAMALAR

ÖRNEK 81 :
C4H10 un yakılmasından 9 gram H2O
oluştuğuna göre kaç mol O2 harcanmıştır?
(H2O: 18g/mol)
A) 0,65 B) 0,75 C) 1 D) 1,25 E) 1,5

ÖRNEK 82 :
Ca + 2HNO3 → Ca(NO3)2 + H2

denklemine göre 12 gram Ca elementi tepkimeye


girdiğinde oluşan H2 gazı kaç gramdır?
(Ca: 40g/mol, H:1 g/mol)
A) 0,5 B) 0,6 C) 1 D) 2 E) 3

ÖRNEK 83:
2Na + 2H2O  2NaOH + H2
11,5 gram sodyum metali yeterince su ile tam olarak
yukarıda verilen denkleştirilmiş tepkime denklemine
göre tepkimeye giriyor.
Buna göre tepkimede oluşan ideal davranışlı hidrojen
gazı normal koşullarda kaç litre hacim kaplar?
(Na= 23 g/mol)
A) 44,8 B) 22,4 C) 5,6 D) 3,36 E) 2,24

ÖRNEK 84:
2,3 gram C2H5OH nin tamamının yanması için
harcanan O2 gazının kütlesi kaç gramdır?
(H= 1 g/mol, C= 12 g/mol, O= 16 g/mol)
A) 32 B) 16 C) 9,6 D) 4,8 E) 2,4

58
Ü N İ T E 1 : KİMYANIN TEMEL KANUNLARI VE KİMYASAL HESAPLAMALAR

ARTAN MADDE PROBLEMLERİ


Tam verimli tepkimelerde girenlerden en az biri biter.
Artansız tepkimelerde ise girenlerin tamamı tükenir.

Sınırlayıcı Bileşen Nedir?

ÖRNEK 84 :
H2 + O 2 → H2 O

denklemine göre 2’şer mol H2 ve O2 alınarak tepkime


gerçekleştirilirse kaç mol H2O oluşur?
A) 1 B) 2 C) 3 D) 3,5 E) 4

ÖRNEK 85:
N2 + H2 → NH3

denklemine göre 0,3’er mol H2 ve N2 alınarak


tepkime gerçekleştirilirse hangi gazdan kaç mol artar?
A) 0,2 mol H2 B) 0,1 mol N2 C) 0,15 mol H2
D) 0,2 mol N2 E) 0,1 mol N2

ÖRNEK 86:
CH4 + O2 → CO2 + H2O

0,4 mol CH4 ve 0,6 mol O2 alınarak yukarıdaki tepkime


gerçekleştirilirse en fazla kaç mol H2O oluşur?
A) 0,1 B) 0,2 C) 0,25 D) 0,3 E) 0,6

ÖRNEK 87:
Fe + O2 → Fe2O3

0,8’er mol Fe ve O2 alınarak yukarıdaki tepkime


gerçekleştirilirse en fazla kaç mol Fe2O3 oluşur?
A) 0,2 B) 0,3 C) 0,4 D) 0,5 E) 0,55

59
Ü N İ T E 1 : KİMYANIN TEMEL KANUNLARI VE KİMYASAL HESAPLAMALAR

ÖRNEK 88:
N2(g) + H2(g) → NH3(g)

H2 ve N2 gazlarından eşit mol alınarak yukarıdaki tepkime


gerçekleştirildiğinde 0,8 mol NH3 oluştuğu belirleniyor.
Buna göre tepkime sonunda kapta toplam kaç mol gaz bulunur?
A) 1,6 B) 1,4 C) 1,2 D) 1 E) 0,9

ÖRNEK 89:
Eşit kütlede alınan Na ve HF maddeleri;

Na + HF → NaF + ½ H2

denklemine göre tepkimeye giriyor.


Tepkimede NK’da 11,2 litre yer kaplayan
hidrojen gazı oluştuğuna göre hangi maddeden
kaç gram artar?
(Na: 23 g/mol, H:1 g/mol, F:19 g/mol)
A) 10 g Na B) 3 g HF C) 6 g Na
D) 10 g HF E) 23 g Na

ÖRNEK 90:
Amedeo Avogadro aynı şartlarda, eşit hacim kaplayan
gazların atom veya molekül sayılarının eşit olduğunu keşfetmiştir.
6 litre hidrojen ve 4 litre azot gazları
amonyak gazı oluşturmak üzere tepkimeye giriyor.
Buna göre tepkimede meydana gelen hacim
değişimi aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir?
A) 10 litre artar B) 4 litre azalır C) 6 litre azalır
D) 4 litre artar E) 6 litre artar

ÖRNEK 91:
NK’da 33,6 litre H2 ve 22,4 litre N2 gazları NH3 vermek üzere tepkimeye giriyor.
Tepkime sonunda kapta toplam kaç mol madde vardır?
A) 0,5 B) 1 C) 1,5 D) 2 E) 2,5

60
Ü N İ T E 1 : KİMYANIN TEMEL KANUNLARI VE KİMYASAL HESAPLAMALAR

ÖRNEK 92:
S + O2 → SO3

Eşit kütlede S ve O2 alınarak gerçekleştirilen


tepkimede hangi maddenin yüzde kaçının arttığı
aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir?
(S:32 g/mol, O:16 g/mol)
A) %75 O2 B) % 25 O2 C) % 33 S
D) % 66 S E) % 33 O2

ÖRNEK 93:
NK’da 11,2 litre hacim kaplayan C3H8 ve eşit miktarda
hacim kaplayan O2 gazı tepkimeye giriyor.
Buna göre tepkimede artan gaz miktarı kaç gramdır?
(C:12 g/mol, H:1 g/mol, O:16 g/mol)
A) 17,6 B) 22,5 C) 25 D) 34 E) 42

ÖRNEK 94:
1A ve 2A grubu elementleri asitlerle tepkimeye
girerek tuz ve H2 gazı oluştururlar.
X ve Y element atomlarının temel haldeki
elektron dizilimleri,
X: 2) 8) 2)
Y: 2) 8) 8) 1) şeklindedir.
X ve Y elementlerinden birer mol
alınarak yeterli miktarda H2SO4 çözeltisiyle
tepkimeye sokulmaktadır.
Buna göre tepkimelerin sonucunda açığa çıkan
hidrojen gazı NK’da kaç litre hacim kaplar?
A) 44,8 B) 33,6 C) 22,4 D) 16,8 E) 11,2

ÖRNEK 95
CH4 + 4Cl2 → CCl4 + 4HCl

Eşit mol sayıda alınan CH4 ve Cl2 nin tepkimesinden


0,1 mol CCl4 oluşuyor ise;
I. 0,3 mol CH4 artmıştır.
II. Toplam mol sayısı artmıştır.
III. Tepkime sonunda kapta toplam 0,8 mol madde bulunur.
yargılarından hangisi yada hangileri doğrudur?
A) Yalnız III B) I ve III C) II ve III
D) I, II ve III E) Yalnız II

61
Ü N İ T E 1 : KİMYANIN TEMEL KANUNLARI VE KİMYASAL HESAPLAMALAR

KİMYASAL HESAPLAMALAR TARAMA TESTİ 1


1. 4.
CuNO3(suda) + KBr(suda) → CuBr(k) + KNO3(suda) N2 + H2 → NH3

tepkimesi ile ilgili;


I. Çöken bileşiğin adı Bakır mono bromür dür.
1,806.1023 er tane H2 ve N2 alınarak başlanan
II. Çözünme çökelme tepkimesidir.
tepkimede kaç mol NH3 oluşur?
III. Net tepkime: Cu+1(suda) + Br-1(suda) → CuBr(k)
A) 1 B) 0,6 C) 0,5 D) 0,25 E) 0,2
şeklindedir.
yargılarından hangileri doğrudur?
A) Yalnız II B) I ve II C) I ve III
D) II ve III E) I, II ve III

5.
H2 + O2 → H2O

2.
H2 + O2 → H2O tepkimesinde 1,204.1023 er tane H2 ve O2 nin
tepkimesinden kaç mol H2O oluşur?
A) 0,2 B) 0,25 C) 0,75 D) 1 E) 1,25

denklemine göre 1’er mol H2 ve O2 alınarak


tepkime gerçekleştirilirse hangi gazdan kaç mol
artar?
A) 0,5 mol O2 B) 1 mol O2 C) 0,25 mol H2
6.
D) 1 mol H2 E) 0,5 mol H2
Mg + H2SO4 → MgSO4 + H2
Tepkimesine göre 6 gram magnezyum artansız
tepkimeye giriyor.
Buna göre;
I. Oluşan H2 gazı NK’da 5,6 litre hacim kaplar.
II. Tepkime sonunda 25 gram tuz oluşur.
III. Tepkimede H2SO4 yerine HCl kullanılsaydı
daha az H2 oluşurdu.
3.
Yargılarından hangisi yada hangileri doğrudur?
Ca + 2HCl → CaCl2 + H2 (Mg:24 g/mol, S:32 g/mol, O:16 g/mol)
A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III
D) I, II ve III E) Yalnız II
tepkimesine göre 0,2 mol HCl ve 8 gram Ca elementi
tepkimeye giriyor.
Buna göre oluşan H2 gazı NK’da kaç litre hacim
kaplar? 7.
(Ca:40 g/mol)
C2H4(OH)2 + O2 → CO2 + H2O
A) 1,12 B) 2,24 C) 4,48 D) 8,96 E) 11,2
C2H5OH + O2 → CO2 + H2O
Yukarıda verilen tepkime denklemleri ek küçük
tam sayılarla denkleştirildiğinde O2 lerin
katsayıları toplamı kaç olur?
A) 4 B) 5 C) 6 D) 7 E) 8

62
Ü N İ T E 1 : KİMYANIN TEMEL KANUNLARI VE KİMYASAL HESAPLAMALAR

MOL KÜTLESİ HESAPLAMA:


Bir bileşiğin ya da elementin mol kütlesi sorulabilir.
Miktar geçişi yapılarak istenen sonuca ulaşılır.

ÖRNEK 96:
0,2 mol X2O bileşiği 12,4 gram olduğuna göre
X elementinin mol kütlesi kaç g/mol dür?
(O:16 g/mol)
A) 12 B) 14 C) 16 D) 23 E) 39

ÖRNEK 97:
Y + O2 → YO2 tepkimesinde 0,24 gram Y elementi kullanıldığında
oluşan YO2 bileşiği 0,02 moldür.
Buna göre kullanılan Y elementinin mol kütlesi nedir?
A) 12 B) 16 C) 23 D) 27 E) 40

ÖRNEK 98:
0,02 mol X2O3 bileşiğinin kütlesi 2,04 gramdır.
Buna göre X elementinin mol kütlesi kaç g/mol dür?
(O:16 g/mol)
A) 12 B) 16 C) 19 D) 24 E) 27

ÖRNEK 99:
NK’da 2,24 litre hacim kaplayan XO3 bileşiği
8 gramdır.
Buna göre X elementinin mol kütlesi nedir?
(O:16 g/mol)
A) 12 B) 32 C) 39 D) 64 E) 108

ÖRNEK 100:
1,204.1023 tane XO bileşiği 11,2 gramdır.
Buna göre X elementinin mol kütlesi nedir?
(O:16 g/mol)
A) 64 B) 40 C) 39 D) 23 E) 12

63
Ü N İ T E 1 : KİMYANIN TEMEL KANUNLARI VE KİMYASAL HESAPLAMALAR

ÖRNEK 101:
X + ½ O2 → XO tepkimesinde 2,4 gram
X kullanıldığında 0,1 mol XO elde ediliyor.
Buna göre X elementinin mol kütlesi kaç g/mol dür?
A) 12 B) 24 C) 27 D) 39 E) 40

ÖRNEK 102:
A + O2 → AO2
tepkimesinde oluşan AO2 gazının NK’daki hacmi 11,2 litredir.
Tepkimede kullanılan A elementi 16 gram olduğuna göre
A elementinin mol kütlesi nedir?
A) 40 B) 39 C) 32 D) 16 E) 12

BİLEŞİK FORMÜLLERİNİN BULUNMASI


Kovalent bağlı bir bileşikteki atomların sayılarını ve çeşidini gösteren formüle bileşik formülü denir. Bu
formüldeki sayıların sadeleştirilmiş haline ise kaba (basit) formül denir.
Bileşik formülü, basit formülün katlarıdır.
Örneğin; Bütan bileşiğinin molekül formülü C4H10 iken kaba formül ya da basit formülü C2H5 tir.

ÖRNEK 103:
Hidrokarbonların yapısında sadece karbon ve hidrojen
elementleri bulunur. Bir hidrokarbon bileşiğinin 3
gramının 2,4 gramının karbon olduğu biliniyor.
Buna göre bu bileşiğin basit formülü nedir?
(C:12 g/mol, H:1 g/mol)
A) CH B) CH3 C) CH2 D) C2H3 E) CH4

ÖRNEK 104:
Bir hidrokarbon bileşiğinin 8,4 gramı
1,2 gram H içeriyor ise bu bileşiğin
basit formülü aşağıdakilerden
hangisinde doğru verilmiştir?
(C:12 g/mol, H:1 g/mol)
A) CH B) CH2 C) CH3 D) C2H3 E) C3H5

ÖRNEK 105:
8 er gram X ve Y nin tepkimesinden artan olmadan
oluşan bileşiğin basit formülü nedir?
(X:32 g/mol, Y:16 g/mol)
A) XY B) X2Y C) XY2 D) X2Y3 E) XY4

64
Ü N İ T E 1 : KİMYANIN TEMEL KANUNLARI VE KİMYASAL HESAPLAMALAR

ÖRNEK 106:
Karbon ve hidrojen elementlerinden oluşan bir
hidrokarbon bileşiğinin 8,8 gramı yakıldığında
0,6 mol karbondioksit gazı oluştuğuna göre
bileşiğin kaba formülü nedir?
(C:12 g/mol, H:1 g/mol)
A) C3H8 B) CH2 C) CH3 D) CH E) CH4

ÖRNEK 107:
C, H ve O elementlerinden oluşan bir bileşiğin
0,1 molü analiz edildiğinde 0,2 mol C, 0,6 mol H
ve 0,2 mol O elementi olduğu anlaşılıyor.
Buna göre bu bileşiğin molekül formülü aşağıdakilerden
hangisinde doğru verilmiştir?
A) CH3O2 B) CH2O2 C) C2H6O2
D) C2H2O E) C2H4O2

ÖRNEK 108:
CXSY bileşiğiyle ilgili;
- 0,1 molü yakıldığında oluşan CO2 ve SO2 gazlarının toplamı 0,3 moldür.
- Yakılmasıyla oluşan SO2 nin mol sayısı CO2 nin iki katıdır.
bilgileri veriliyor.
Buna göre;
I. y = 2x
II. Yakılan bileşik 7,6 gramdır.
III. Kullanılan O2 NK’da 8,96 litre hacim kaplar.
yargılarından hangileri doğrudur?
(S:32 g/mol, O:16 g/mol, C:12 g/mol)
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III E) II ve III

ÖRNEK 109:
CnH2nO formülüne sahip bir aldehit bileşiğinden
alınan bir miktar numunede 1,6 gram oksijen
elementi ve 0,8 gram hidrojen elementi vardır.
Buna göre bileşiğin formülü nedir?
(O:16 g/mol, H:1 g/mol, C:12 g/mol)
A) C3H6O B) C3H8O C) C4H8O D) C5H10O E) C2H4O

65
Ü N İ T E 1 : KİMYANIN TEMEL KANUNLARI VE KİMYASAL HESAPLAMALAR

ÖRNEK 110:
Yapısında sadece karbon ve hidrojen elementleri
içeren bir bileşiğin 11,6 gramı yakıldığında 6,02.1023
tane su molekülü oluştuğuna göre bileşiğin kaba
formülü nedir? (C:12 g/mol, H:1 g/mol)
A) C2H5 B) CH4 C) CH3 D) CH E) CH2

ÖRNEK 111:
C2HxO bileşiğinin 0,2 molünün yakılması için
0,6 mol O2 harcandığına göre x sayısı kaçtır?
A) 2 B) 3 C) 4 D) 6 E) 7

ÖRNEK 112:
Karbon ve hidrojen elementlerinden oluşan bir bileşiğinin
molce % 80 i H elementidir.
Bu bileşiğin basit formülü nedir?
A) CH4 B) C3H8 C) C5H8 D) CH2 E) C2H5

ÖRNEK 113:
Karbon ve hidrojen elementlerinden oluşan bir bileşiğinin
içerisindeki hidrojen atomu sayısı karbon atomu sayısının
iki katıdır.
Bu bileşiğin bir molekülünde toplam 12 tane atom
olduğuna göre bileşiğin formülü nedir?
A) C4H8 B) C5H7 C) C8H4 D) C3H8 E) C5H8

VERİM
Bir tepkimeye giren maddelerden en az bir tanesi tamamen
tükeniyor ise o tepkime %100 verimle gerçekleşmiş
demektir. Eğer tamamı tükenmemişse verim, giren
maddenin tamamına oranı kadardır.

Anneniz %100 verimle 50 tane kurabiye yapıyor ise, siz


aynı malzeme ile 40 tane kurabiye yaptığınızda veriminiz
%80 olur.

66
Ü N İ T E 1 : KİMYANIN TEMEL KANUNLARI VE KİMYASAL HESAPLAMALAR

ÖRNEK 114:
CaCO3 → CaO + CO2

tepkimesinde 100 gram CaCO3 parçalandığında oluşan


CO2 gazı NK’da 11,2 litre hacim kaplıyor.
Buna göre tepkime yüzde kaç verimle gerçekleşmiştir?
(C:12 g/mol, O:16 g/mol, Ca:40 g/mol)
A) 11,2 B) 25 C) 50 D) 75 E) 80

ÖRNEK 115:
C + O2 → CO2

Tepkimesine göre 24 gram C yakıldığında oluşan


CO2 gazı NK’da 5,6 litre hacim kaplıyor.
Buna göre tepkime yüzde kaç verimle gerçekleşmiştir?
(C:12 g/mol, O:16 g/mol)
A) 5,6 B) 12,5 C) 50 D) 60 E) 90

ÖRNEK 116:
2 mol H2 ve 1 mol O2 bir kaba konularak tepkimeye
sokuluyor.
Tepkime sonunda 18 gram H2O oluşuyor
ise tepkimenin verimi % kaçtır?
(H:1 g/mol, O:16 g/mol)
A) 20 B) 30 C) 50 D) 60 E) 80

ÖRNEK 117:
1 er mol H2 ve O2 ile başlatılan tepkime %40 verimle
Gerçekleşiyor.
Buna göre oluşan H2O kaç gramdır?
(H:1 g/mol, O:16 g/mol)
A) 7,2 B) 9 C) 13 D) 18 E) 25

ÖRNEK 118:
Karbon içeren 5 gramlık bir numune yakıldığında
NK’da 5,6 litre hacim kaplayan CO2 gazı elde ediliyor.
Buna göre numunenin saflık yüzdesi kaçtır?
(C:12 g/mol)
A) 80 B) 75 C) 60 D) 50 E) 30

67
Ü N İ T E 1 : KİMYANIN TEMEL KANUNLARI VE KİMYASAL HESAPLAMALAR

ÖRNEK 119:
NK’ da 11,2 litre N2 ve 44,8 litre H2 nin tepkimesinden
3,4 gram NH3 oluşuyor ise tepkime verimi nedir?
(N:14 g/mol, H:1 g/mol)
A) 10 B) 20 C) 25 D) 60 E) 90

ÖRNEK 120:
Demir elementi içeren bir numune 100 gramdır ve tam verimle;
3
2Fe + O2 → Fe2O3
2
tepkimesine göre yakıldığında 3,01.1023 tane atom içeren
Fe2O3 bileşiği oluşuyor.
Buna göre numunenin saflık yüzdesi kaçtır?
(Fe:56 g/mol)
A) 60 B) 56 C) 50 D) 11,2 E) 5,6

ÖRNEK 121:
Fe elementi içeren 200 gramlık bir numune
S elementi ile tepkimeye sokulduğunda numunede
bulunan Fe elementi;
Fe(k) + S(k) → FeS(k) denklemine göre

%50 verimle tepkimeye girerek 44 gram FeS bileşiği


meydana getiriyor.
Buna göre başlangıçtaki numune yüzde
kaç saflıkta Fe elementi içerir?
(Fe:56 g/mol, S:32 g/mol)
A) 7 B) 14 C) 28 D) 56 E) 64

ÖRNEK 122:
C + O2 → CO2

Karbon elementi içeren bir numune 15 gramdır ve tam verimle yakıldığında


normal şartlar altında 22,4 litre karbondioksit gazı oluşturur.
Buna göre numunenin saflık yüzdesi nedir?
(C:12 g/mol)
A) 15 B) 30 C) 60 D) 80 E) 90

68
Ü N İ T E 1 : KİMYANIN TEMEL KANUNLARI VE KİMYASAL HESAPLAMALAR

KARIŞIM PROBLEMLERİ
Birden fazla maddeden meydana gelen karışımlardaki bileşenlerin mol sayıları, kütleleri ya da hacimleri gibi
niceliklerinin sorulduğu sorulara denir. Bu tip problemlerde genellikle denklem üretilerek çözüm yapılır.

ÖRNEK 123:
He ve H2 gazlarından oluşan 1 mollük bir karışımın kütlesi 3,2 gramdır.
Buna göre karışımdaki He gazı kaç gramdır?
(He:4, H2:2)
A) 2,4 B) 2 C) 1,6 D) 1,5 E) 0,6

ÖRNEK 124:
CH4 ve C2H6 gazlarından oluşan 0,5 mollük karışım
yakıldığında 1,3 mol su oluşuyor.
Buna göre karışımdaki CH4 gazı kaç gramdır?
(H:1 g/mol, C:12 g/mol)
A) 0,9 B) 1,2 C) 2,2 D) 2,8 E) 3,2

ÖRNEK 125:
Eşit mol sayılı C2H2, C2H4 ve C2H6 gazlarından bir
karışım yakıldığında 0,6 mol CO2 oluşuyor.
Buna göre başlangıç karışımı kaç gramdır?
(H:1 g/mol, C:12 g/mol)
A) 16,4 B) 8,4 C) 7,2 D) 6,3 E) 2,4

ÖRNEK 126:
Ca(k) + 2HCl(suda) → CaCl2(suda) + H2(g)

3
Al(k) + 3HCl(suda) → AlCl3(k) + H2(g)
2

Eşit mol sayılı Ca ve Al elementlerinden oluşan karışım


HCl çözeltisine atılıyor. Tepkimeler neticesinde 112 litre
H2 gazı oluştuğuna göre başlangıç karışımı kaç gramdır?
(Ca:40 g/mol, Al:27 g/mol)
A) 134 B) 88 C) 74 D) 70 E) 67

ÖRNEK 127:
Ca(k) + 2HCl(suda) → CaCl2(suda) + H2(g)

1
Na(k) + HCl(suda) → NaCl(suda) + H2(g)
2

Toplam 1,5 mol olan Ca-Na karışımı HCl çözeltisine atılıyor ve


yukarıdaki tepkimeler meydana geliyor.
Açığa çıkan H2 gazı toplam 0,7 mol olduğuna göre karışımdaki
Na elementi kaç moldür?
A) 0,4 B) 0,6 C) 0,75 D) 0,9 E) 1,6

69
Ü N İ T E 1 : KİMYANIN TEMEL KANUNLARI VE KİMYASAL HESAPLAMALAR

HESAPLAMALAR GENEL TARAMA TESTİ

SORU 1:
H2 ve O2 gazlarından oluşan 45 litrelik karışım;
2H2(g) + O2(g) → 2H2O(s)
denklemine göre artansız tepkimeye giriyor.
Buna göre, ilk karışımdaki H2 gazının yeterli miktarda N2 gazıyla;
N2(g) + 3H2(g) → 2NH3(g)
tepkimesinden kaç litre NH3 gazı oluşur?
A) 10 B) 15 C) 20 D) 25 E) 30

SORU 2:

Yukarıda X ve Y gazlarının Z gazı oluşturmak üzere verdikleri


tepkimeye ait mol sayısı - zaman grafiği verilmiştir.
Aynı tepkime, mol sayıları eşit X ve Y gazları arasında tam
verimle gerçekleştiğinde 8 mol Z gazı oluşuyor ise;
I. Artan madde
II. Tepkime sonunda kaptaki toplam madde miktarı
aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir?
I II
A) X 8
B) X 12
C) Y 8
D) Y 10
E) Y 12

SORU 3:
Eşit kütlede demir ve oksijen tepkimeye sokularak
Demir(III)oksit bileşiği elde ediliyor.
Buna göre;
I. Oluşan bileşiğin kütlece %70’i demirdir.
II. Oksijenin %60’ı artar.
III. Aynı maddelerle gerçekleştirilen tepkimede Demir(II)oksit
elde edilirse artan madde miktarı daha fazla olur.
yargılarından hangileri doğrudur?
(O: 16, Fe: 56)
A) Yalnız II B) Yalnız III C) I ve III
D) II ve III E) I, II ve III

70
Ü N İ T E 1 : KİMYANIN TEMEL KANUNLARI VE KİMYASAL HESAPLAMALAR

SORU 4:
XO(k) + 2HY(suda) → XY2(suda) + H2O(s)
tepkimesine göre 11,2 gram XO ile 14,8 gram
HY artansız tepkimeye girmiş ve tepkime sonucunda
bir miktar XY2 ile 3,6 gram H2O oluşmuştur.
Buna göre, X ve Y elementlerinin atom kütleleri
kaç gramdır? (H: 1, O: 16)
X Y
A) 40 19
B) 39 36
C) 40 36
D) 64 23
E) 64 19

SORU 5:
I. CaCO3(k) → CaO(k) + CO2(g)
II. CaO(k) + 3C(k) → CaC2(k) + CO(g)
III. CaC2(k) + 2H2O(s) → C2H2(g) + Ca(OH)2

Yukarıda kireç taşından (CaCO3) başlanarak asetilen (C2H2)


eldesi tepkime denklemleri verilmiştir. CaCO3 içeren 40 gramlık
bir numune %50 verimle tepkimeye girdiğinde NK’da 1,12 L hacim
kaplayan asetilen gazı oluşuyor.
Buna göre başlangıçtaki numunenin saflık yüzdesi kaçtır?
(H:1, C:12, O:16, Ca:40)
A) 5 B) 10 C) 15 D) 20 E) 25

SORU 6:
Aşağıda verilen cam kapta eşit sayıda H atomu içeren
etan (C2H6), propan (C3H8) ve bütan (C4H10) gazları bulunmaktadır.

Buna göre kaptaki karışımla ilgili;


I. Mol sayısı
II. Kütlesi
en fazla olan gazlar aşağıdakilerin hangisinde doğru verilmiştir?

I II
A) etan propan
B) propan etan
C) bütan propan
D) etan bütan
E) propan bütan

71
Ü N İ T E 1 : KİMYANIN TEMEL KANUNLARI VE KİMYASAL HESAPLAMALAR

SORU 7:
13Al metalinin asitlerle ve kuvvetli bazlarla

tepkimesinden H2 gazı açığa çıkar.


Bir miktar saf alüminyum metalinin sülfürik asitle tam
verimle tepkimesinden NK’da 6,72 L hacim kaplayan H2 gazı oluşuyor.
Buna göre tepkimede kullanılan alüminyum
metali kaç gramdır?(Al: 27)
A) 2,7 B) 5,4 C) 6,2 D) 8,1 E) 9,6

SORU 8:
Yapısında sadece karbon ve hidrojen bulunan bileşikler
hidrokarbon olarak adlandırılır. Hidrokarbonlar
yakıldıklarında karbondioksit ve su oluşur.
Propan (C3H8) ve oksijen (O2) gazlarının bulunduğu kapalı
bir kapta artansız bir yanma tepkimesi gerçekleştiriliyor.
Buna göre;
I. Molekül sayısı artmıştır.
II. Toplam kütle korunur.
III. Tepkime sonunda kaptaki karbondioksitin kütlesi suyun kütlesinden azdır.
yargılarından hangileri doğrudur? (H:1, C:12, O:16)

SORU 9:

Krom ve oksijen elementleri arasında gerçekleşen


tepkimeye ait kütle-zaman grafiği yukarıda verilmiştir.
Buna göre;
I. Oluşan bileşiğin formülü

II. Bileşikteki elementlerin kütlece birleşme oranı ( )

aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir? (O:16, Cr:52)

I II
A)
CrO2

B)
CrO2

C)
CrO

D)
CrO

E)
Cr2O3

72
Ü N İ T E 1 : KİMYANIN TEMEL KANUNLARI VE KİMYASAL HESAPLAMALAR

73
Ü N İ T E 1 : KİMYANIN TEMEL KANUNLARI VE KİMYASAL HESAPLAMALAR

74
Ü N İ T E 1 : KİMYANIN TEMEL KANUNLARI VE KİMYASAL HESAPLAMALAR

75
Ü N İ T E 1 : KİMYANIN TEMEL KANUNLARI VE KİMYASAL HESAPLAMALAR

KAZANIM KAVRAMA TESTLERİ CEVAP ANAHTARI:


TEST 1 1.B 2.A 3.D 4.B 5.C 6.B 7.E 8.D 9.E 10B. 11.D 12.E
TEST 2 1.C 2.C 3.B 4.D 5.D 6.B 7.E 8.B 9.A 10.E 11.E 12.D
TEST 3 1.B 2.A 3.E 4.B 5.E 6.B 7.D 8.A 9.E 10.E 11.B 12.D
TEST 4 1.E 2.E 3.D 4.D 5.E 6.B 7.B 8.D 9.E 10.D 11.B 12.C
TEST 5 1.D 2.A 3.C 4.D 5.E 6.D 7.B 8.C 9.E 10.E 11.A 12.A
TEST 6 1.D 2.E 3.B 4.B 5.E 6.C 7.D 8.A 9.C 10.B 11.A 12.D
TEST 7 1.C 2.A 3.E 4.B 5.B 6.C 7.B 8.A 9.C 10.A 11.C 12.E

76

You might also like