Professional Documents
Culture Documents
Modern Classics in Entrepreneurship Studies Building The Future of The Field Ozkazanc Pan Full Chapter
Modern Classics in Entrepreneurship Studies Building The Future of The Field Ozkazanc Pan Full Chapter
Modern Classics in
Entrepreneurship
Studies
Building the Future of
the Field
Modern Classics in Entrepreneurship Studies
Banu Ozkazanc-Pan · Arturo E. Osorio ·
Dev K. Dutta · Vishal K. Gupta ·
Golshan Javadian · Grace Chun Guo
Editors
Modern Classics
in Entrepreneurship
Studies
Building the Future of the Field
Editors
Banu Ozkazanc-Pan Arturo E. Osorio
School of Engineering Rutgers Business School
Brown University Rutgers, The State University of
Providence, CT, USA New Jersey
Newark, NJ, USA
Dev K. Dutta
Peter T Paul College of Business Vishal K. Gupta
and Economics Culverhouse College of Business
Univerity of New Hampshire The University of Alabama
Durham, NH, USA Tuscaloosa, AL, USA
© The Editor(s) (if applicable) and The Author(s), under exclusive licence to Springer
Nature Switzerland AG 2022
This work is subject to copyright. All rights are solely and exclusively licensed by the
Publisher, whether the whole or part of the material is concerned, specifically the rights
of translation, reprinting, reuse of illustrations, recitation, broadcasting, reproduction on
microfilms or in any other physical way, and transmission or information storage and
retrieval, electronic adaptation, computer software, or by similar or dissimilar methodology
now known or hereafter developed.
The use of general descriptive names, registered names, trademarks, service marks, etc.
in this publication does not imply, even in the absence of a specific statement, that such
names are exempt from the relevant protective laws and regulations and therefore free for
general use.
The publisher, the authors and the editors are safe to assume that the advice and informa-
tion in this book are believed to be true and accurate at the date of publication. Neither
the publisher nor the authors or the editors give a warranty, expressed or implied, with
respect to the material contained herein or for any errors or omissions that may have been
made. The publisher remains neutral with regard to jurisdictional claims in published maps
and institutional affiliations.
This Palgrave Macmillan imprint is published by the registered company Springer Nature
Switzerland AG
The registered company address is: Gewerbestrasse 11, 6330 Cham, Switzerland
Contents
1 Introduction 1
Arturo E. Osorio, Banu Ozkazanc-Pan, Dev K. Dutta,
Golshan Javadian, Vishal K. Gupta, and Grace Chun Guo
2 Gendered Perspectives on Organizational Creation:
Lessons from the Past and Insights for the Future 15
Golshan Javadian
3 Entrepreneurship Research After Chiles, Bluedorn,
and Gupta (2007): Has the Field Delivered
on the Promise of Good Scholarship? 35
Joshua V. White, Swapnil Saurav, and Vishal K. Gupta
4 Modern Classics in Entrepreneurship Studies Book
Chapter Proposal: A Reflection on “Emerging Issues
in Corporate Entrepreneurship” by Dess, Ireland,
Zahra, Floyd, Janney, and Lane (2003, JOM) 65
Qin Yang and Grace Chun Guo
5 Entrepreneurial Alertness and Opportunity
Identification: Suggestions for the Next Generation 89
Connie Marie Gaglio, Susan J. Winter,
and Jerome A. Katz
6 The Emergence of Entrepreneurship Education 113
Mary K. Foster
v
vi CONTENTS
Index 233
List of Contributors
vii
viii LIST OF CONTRIBUTORS
ix
x LIST OF FIGURES
xi
CHAPTER 1
Introduction
A. E. Osorio (B)
Rutgers Business School, Rutgers, The State University of New Jersey, Newark,
NJ, USA
e-mail: osorio@business.rutgers.edu
B. Ozkazanc-Pan
School of Engineering, Brown University, Providence, CT, USA
D. K. Dutta
Peter T Paul College of Business and Economics, Univerity of New Hampshire,
Durham, NH, USA
G. Javadian
Business Administration, Morgan State University, Baltimore, MD, USA
V. K. Gupta
Culverhouse College of Business, The University of Alabama, Tuscaloosa, AL,
USA
G. C. Guo
Jack Welch College of Business & Technology, Sacred Heart University,
Fairfield, CT, USA
1 An early form of the word entrepreneur appears as early as the fourteenth century
(Hoselitz, 1960) and over the next few hundred years it was used to refer to a sort of
government contractor who built large structures and fortifications for the government or
provided supplies to the military for a fee (Herbert & Link, 1982) until Cantillon tried
to redefine its meaning to bring more analytical precision and focus (Thornton, 2019).
1 INTRODUCTION 3
Identifying Classics
It is widely understood that knowledge of the past is essential to soci-
ety’s progress in the future. The ideas and events of the past have shaped
what happens in the present while influencing how things will turn out
in the future. Attending to this concatenated causality, a common analyt-
ical tool that historians use to understand the past is periodization; the
dividing of the past into eras or periods. While the periods we use to
understand the past (e.g., the common practice of dating events as B.C.E.
(“before common era”) and A.C.E. (“after common era”) have no a
priori existence, periodization can still have a profound influence on how
we organize our knowledge of the past. Periodization is also, by its very
nature, culturally construed and subjective. Yet, periodization offers the
benefit of imposing order on the messiness of history, organizing the past
in a way that makes it easier for us to understand what has transpired
before our time.
Featured Articles
The editors of this volume carefully vetted each submitted proposal and
selected eight articles for publication in this volume. Table 1.1 summa-
rizes these eight chapters of the book, with each chapter focusing on a
specific article that the authors deemed to have an enduring influence on
entrepreneurship research. We now discuss each of these articles in turn.
Javadian’s (2021) interest in Bird and Brush (2002) focuses on its
gendered perspective on organizational creation. In her chapter, Java-
dian provides an overview of Bird and Brush’s (2002) work, and also
reviews the studies that have used their arguments to advance other
theoretical developments. Concerned about threats to the “legitimacy of
entrepreneurship as an academic discipline,” White et al. (2021) present
Chiles et al.’s (2007) conceptual framework to integrate the fragmented
literature in entrepreneurship. By revisiting this framework, White et al.
(2021) renew the calls for entrepreneurship scholars to reconceive the
1 INTRODUCTION 7
(continued)
8 A. E. OSORIO ET AL.
(continued)
1 INTRODUCTION 9
References
Bird, B., & Brush, C. (2002). A gendered perspective on organizational creation.
Entrepreneurship Theory and Practice, 26(3), 41–65.
Chiles, T. H., Bluedorn, A. C., & Gupta, V. K. (2007). Beyond creative
destruction and entrepreneurial discovery: A radical Austrian approach to
entrepreneurship. Organization Studies, 28(4), 467–493.
Dao, K. (2021). Causation and effectuation. In B. Ozkazanc-Pan, A. E. Osorio,
D. Dutta, V. K. Gupta, G. Javadian, & C. Guo. (Eds.), Modern classics in
entrepreneurship studies: Building the future of the field. Palgrave Macmillan.
Dess, G. G., Ireland, R. D., Zahra, S. A., Floyd, S. W., Janney, J. J., &
Lane, P. J. (2003). Emerging issues in corporate entrepreneurship. Journal
of Management, 29(3), 351–378.
Dutta, D. K., & Javadian, G. (2018). Conclusion. In G. Javadian, V. K. Gupta,
C. Guo, A. E. Osorio, B. Ozkazanc-Pan, & D. Dutta (Eds.), Founda-
tional research in entrepreneurship studies—Insightful contributions and future
pathways (pp. 265–270). Palgrave Macmillan.
Filion, L. J. (2011). Defining the entrepreneur. In World encyclopedia of
entrepreneurship (p. 41).
Foster, M. (2021). The Emergence of entrepreneurship education. In B.
Ozkazanc-Pan, A. E. Osorio, D. Dutta, V. K. Gupta, G. Javadian, & C. Guo.
1 INTRODUCTION 11
White, J., Saurav, S., & Gupta, V. K. (2021). Entrepreneurship research after
Chiles, Bluedorn, and Gupta (2007): Has the field delivered on the promise
of good scholarship? In B. Ozkazanc-Pan, A. E. Osorio, D. Dutta, V. K.
Gupta, G. Javadian, & C. Guo. (Eds.), Modern classics in entrepreneurship
studies: Building the future of the field. Palgrave Macmillan.
Yang, A. Q., & Guo, C. (2021). A reflection on “emerging issues in corporate
entrepreneurship” by Dess, Ireland, Zahra, Floyd, Janney and Lane (2003,
JOM). In B. Ozkazanc-Pan, A. E. Osorio, D. Dutta, V. K. Gupta, G. Java-
dian, & C. Guo. (Eds.), Modern classics in entrepreneurship studies: Building
the future of the field. Palgrave Macmillan.
CHAPTER 2
Golshan Javadian
Introduction
Every so often, a research study has a profound impact on a field by calling
into question previously held assumptions and by generating new avenues
of understanding that form the foundation for subsequent studies. In
their seminal piece, A Gendered Perspective on Organizational Creation,
Barbra Bird and Candida Brush (2002) draw from three theoretical
frameworks (Jungian psychology, cognitive and moral development, and
feminist theory) to develop a new and more balanced perspective on orga-
nizational creation that reflects both feminine and masculine perspectives
in the venture creation process and new venture attributes. Prior to their
work, the study of venture creation relied almost exclusively on mascu-
line gender frameworks. By highlighting both the feminine and masculine
G. Javadian (B)
Morgan State University, Baltimore, MD, USA
e-mail: golshan.javadian@morgan.edu
(continued)
2 GENDERED PERSPECTIVES ON ORGANIZATIONAL CREATION … 21
Gupta and Bhawe (2007), Negative gender stereotypes Most role models in
Gupta et al. (2008, 2009, impact women entrepreneurship tend to
2013, 2014) entrepreneurs negatively be men
Eddleston and Powell Gender identity explains Little attention has been
(2008) what male and female devoted to a feminine
business owners look for perspective of
from their careers businessownership
Edelman et al. (2018) Within an angel group that Engaging in
is composed of entrepreneurship is viewed
predominantly men, role as a masculine endeavor
stereotypes of entrepreneurs
as masculine will be
expected, therefore creating
gender biases againstwomen
Balachandra et al. (2019) Investors prefer ventures Men are believed to be
pitched by men to those more entrepreneurial and
pitched by women, and the growth oriented than
display of women, and femininity has
feminine-stereotyped not been associated with
behaviors by entrepreneurs successful entrepreneurs
while they pitch to investors
is viewed negatively by the
investors
Malmström et al. (2017) Female entrepreneurs risk New venture creations
receiving significantly less align to a great extent
venture capital, which is with the masculine
caused by the language and character
rhetoric used that relates to
gender differences when
funding decisions are made
van Ewijk and Gender differences in Entrepreneurship is viewed
Belghiti-Mahut (2019) entrepreneurial intentions as a masculine process
change when
entrepreneurship education
is added to the force field
They also explain that women have lower levels of opportunity evalua-
tion and that they evaluate masculine business ideas more favorably in the
presence of masculine stereotypical information.
Another article within this category is Balachandra et al. (2019),
which builds on Bird and Brush’s argument that men are believed to
be more entrepreneurial and growth oriented than women. This study
hypothesizes that investors prefer ventures pitched by men to those
pitched by women. The authors of this study also extend Bird and
Brush’s argument that femininity was historically not associated with
successful entrepreneurs and propose that the display of feminine behav-
iors by entrepreneurs while they pitch to investors is viewed negatively by
investors.
and tend to operate with lower degrees of equity and debt, especially
in the early stages (Boden & Nucci, 2000; Coleman & Robb, 2012;
Verheul & Thurik, 2001). Moreover, women business owners tend to
have less work experience and education in managerial, technical, and
executive areas, but more experience in retail, teaching, office administra-
tion, and secretarial areas, which could be considered disadvantageousin
their entrepreneurial activities (Hisrich & Brush, 1983).
In addition to practical limitations such as a lack of access to
capital, it has been suggested that female entrepreneurs face conflicting
demands between their professional and personal lives (Allen & Truman,
1993; Stoner et al., 1990). Unlike their male counterparts, women
entrepreneurs are not usually free of their domestic responsibilities when
they start a business (Belcourt et al., 1991). Furthermore, this conflict
may be related to the adoption of reduced growth intentions (Cliff,
1998).
A lower entrepreneurial activity rate of women has also been
attributed to cognitive factors. Women tend to perceive themselves and
their entrepreneurial environment less favorably as compared to men
(Langowitz & Minniti, 2007). Women tend to have lower levels of
entrepreneurial self-efficacy as compared to men, which can negatively
impact their entrepreneurial intentions (Bandura et al., 2001; Gatewood
et al., 2002).
More recent studies have proposed that women’s different approaches
to doing business are caused by gendered differences in the process of
socialization (e.g., Eddleston & Powell, 2008). It has also been argued
that firms headed by women are more likely to pursue social as well
as economic goals, which have been shown to contribute to slower
growth for woman-owned ventures (Hechavarria et al., 2012; Meyskens
et al. 2011). Whereas both female and male entrepreneurs are likely
to use a mix of feminine and masculine approaches in running their
firms (Jennings & Brush, 2013), differences have been observed in
terms of the performance of female- and male-led firms based on stan-
dard economic indicators. Whether size is measured by gross revenue,
the number of employees, or profit level, businesses headed by women
tend to be smaller than those headed by men (Fischer et al., 1993;
Kalleberg & Leicht, 1991). In addition, businesses headed by women
grow less quickly than those owned by men (Cooper et al., 1994).
Although some view the slower growth rate of woman-owned business as
a problem (Cliff, 1998), others argue that female business owners often
2 GENDERED PERSPECTIVES ON ORGANIZATIONAL CREATION … 25
prefer to keep their businesses smaller for various reasons (Belcourt et al.,
1991).
A number of studies that have been influenced by Bird and Brush’s
argument to document gender differences in entrepreneurial activities are
listed in Table 2.3. For example, Alsos et al. (2006) consider Bird and
Brush’s discussion of the tendency of women entrepreneurs to be more
likely to take a feminine approach in their ventures than men. In addition,
they point out that men and women differ in regard to how they perceive
funding options because woman-owned ventures are more likely to be self
or family funded.
Kalnins and Williams (2014) take a slightly different approach when
they explore the circumstances in which woman-owned ventures out
survive those owned by men. In an expansion of Bird and Brush’s discus-
sion of the differences between female-owned businesses and male-owned
businesses, which vary from setting to setting, they argue that female-
owned businesses out survive male-owned businesses in certain industries
and geographic areas.
Alsos et al. (2006) While there are few detected gender differences Women entrepreneurs more thanmen take a
with respect tofunding perceptions and feminine approach to venture creation
G. JAVADIAN
Kalnins and Williams (2014) Female-owned businesses consistently outsurvive Differences in outcomes between
2
References
Ahl, H. (2006). Why research on women entrepreneurs needs new directions.
Entrepreneurship Theory and Practice, 30(5), 595–621.
Allen, S., & Truman, C. (1993). Women in business: Perspectives on women
entrepreneurs. Routledge.
Alsos, G. A., Isaksen, E. J., & Ljunggren, E. (2006). New venture financing and
subsequent business growth in men–and women–led businesses. Entrepreneur-
ship Theory and Practice, 30(5), 667–686.
Balachandra, L., Briggs, T., Eddleston, K., & Brush, C. (2019). Don’t pitch like
a girl! How gender stereotypes influence investor decisions. Entrepreneurship
Theory and Practice, 43(1), 116–137.
Bandura, A., Barbaranelli, C., Caprara, G., & Pastorelli, C. (2001). Self-efficacy
beliefs as shapers of children’s aspirations and career trajectories. Child
Development, 72(1), 187–206.
Belcourt, M., Burke, R., & Lee-Gosselin, H. (1991). The glass box: Women
business owners in Canada. Canadian Advisory Council on the Status of
Women.
Bird, B., & Brush, C. (2002). A gendered perspective on organizational creation.
Entrepreneurship Theory and Practice, 26(3), 41–65.
30 G. JAVADIAN
Boden, R. J., Jr., & Nucci, A. R. (2000). On the survival prospects of men’s and
women’s new business ventures. Journal of Business Venturing, 15, 347–362.
Brush, C. G., De Bruin, A., & Welter, F. (2009). A gender-aware frame-
work for women’s entrepreneurship. International Journal of Gender and
Entrepreneurship, 1(1), 8–24.
Brush, C. G., de Bruin, A., & Welter, F. (2014). Advancing theory develop-
ment in venture creation: Signposts for understanding gender. In Women’s
entrepreneurship in the 21st century. Edward Elgar.
Buttner, E. (1993). Female entrepreneurs: How far have they come? Business
Horizons, 36(2), 59–65.
Calás, M. B., Smircich, L., & Bourne, K. A. (2009). Extending the boundaries:
Reframing “entrepreneurship as social change” through feminist perspectives.
Academy of Management Review, 34(3), 552–569.
Carter, N., & Williams, M. (2003). Comparing social feminism and liberal femi-
nism: The case of new firm growth. In J. E. Butler (Eds.), New perspectives
on women entrepreneurs. Information Age Publishing.
Carter, S., Shaw, E., Lam, W., & Wilson, F. (2007). Gender, entrepreneurship,
and bank lending: The criteria and processes used by bank loan officers in
assessing applications. Entrepreneurship Theory and Practice, 31(3), 427–444.
Cliff, J. E. (1998). Does one size fit all? Exploring the relationship between
attitudes towards growth, gender, and business size. Journal of Business
Venturing, 13(6), 523–542.
Coleman, S., & Robb, A. (2012). A rising tide: Financing strategies for women-
owned firms. Stanford Press.
Cooper, A. C., Gimeno-Gascon, F. J., & Woo, C. Y. (1994). Initial human and
financial capital as predictors of new venture performance. Journal of Business
Venturing, 9(5), 371–395.
Culnan, M. J., O’Reilly, C. A., & Chatman, J. A. (1990). Intellectual structure of
research in organizational behavior, 1972–1984: A cocitation analysis. Journal
of the American Society for Information Science, 41(6), 453.
De Bruin, A., Brush, C. G., & Welter, F. (2007). Advancing a framework for
coherent research on women’s entrepreneurship. Entrepreneurship Theory and
Practice, 31(3), 323–339.
Eagly, A. H., & Steffen, V. J. (1984). Gender stereotypes stem from the distri-
bution of women and men into social roles. Journal of Personality and Social
Psychology, 46(4), 735.
Eddleston, K. A., & Powell, G. N. (2008). The role of gender identity in
explaining sex differences in business owners’ career satisfier preferences.
Journal of Business Venturing, 23(2), 244–256.
Edelman, L. F., Donnelly, R., Manolova, T., & Brush, C. G. (2018). Gender
stereotypes in the angel investment process. International Journal of Gender
and Entrepreneurship, 10(2), 134–157.
2 GENDERED PERSPECTIVES ON ORGANIZATIONAL CREATION … 31
Meyskens, M., Brush, C., & Allen, E. (2011). Human capital and hybrid
ventures. In T. Lumpkin & J. Katz (Eds.), Social and sustainable entrepreneur-
ship: Advances in firm emergence and growth. Emerald.
Mirchandani, K. (1999). Feminist insight on gendered work: New directions
in research on women and entrepreneurship. Gender, Work & Organization,
6(4), 224–235.
Olm, K., Carsrud, A., & Alvey, L. (1988). The role of networks in new venture
funding for the female entrepreneur: A continuing analysis. In Frontiers of
entrepreneurship research (pp. 658–659).
Poggesi, S., Mari, M., & De Vita, L. (2016). What’s new in female entrepreneur-
ship research? Answers from the literature. International Entrepreneurship and
Management Journal, 12(3), 735–764.
Powell, G. N., & Graves, L. M. (2003). Women and men in management (3rd
ed.). Thousand Oaks, CA: Sage.
Santos, F. J., Roomi, M. A., & Liñán, F. (2016). About gender differences
and the social environment in the development of entrepreneurial intentions.
Journal of Small Business Management, 54(1), 49–66.
Stoner, C. R., Hartman, R. I., & Arora, R. (1990). Work-home role conflict
in female owners of small businesses: An exploratory study. Journal of Small
Business Management, 28, 30–38.
van Ewijk, A. R., & Belghiti-Mahut, S. (2019). Context, gender and
entrepreneurial intentions. International Journal of Gender and Entrepreneur-
ship, 11(1), 75–98.
Verheul, I., & Thurik, R. (2001). Start-up capital: Does gender matter? Small
Business Economics, 16, 32–345.
Wegener, D. T., Clark, J. K., & Petty, R. E. (2006). Not all stereotyping is
created equal: Differential consequences of thoughtful versus non thoughtful
stereotyping. Journal of Personality and Social Psychology, 90, 42–59.
CHAPTER 3
Introduction
Entrepreneurship is attracting ever-greater attention in scholarly jour-
nals, college classrooms, and public affairs (Nightingale & Coad,
2014; Wiklund et al., 2019). After several decades of scholarly inquiry
(Jennings & Brush, 2013), entrepreneurship “has emerged as one of the
most vital, dynamic, and relevant” fields of study in management and
the broader social sciences (Wiklund et al., 2011). The academic field of
S. Saurav
e-mail: ssaurav@crimson.ua.edu
Another random document with
no related content on Scribd:
groote oogen nu eens naar Van Brakel en dan weer naar het haar
bekende jonge mensch keek. [73]
„Niet noodig, niet noodig!” viel deze in, met den hoed in de hand en
een sierlijke buiging. „Ik had reeds het genoegen mij aan mevrouw
en aan mejuffrouw haar nicht voor te stellen, U neemt het mij hoop ik
niet kwalijk, maar toen ik van avond hoorde, dat meneer Van Brakel
u voor zaken moest spreken, kon ik de gelegenheid niet laten
passeeren, maar verzocht dringend hem te mogen vergezellen. Ik
hoop, mevrouw Du Roy, dat u het mij ten goede zult houden. De
welwillende ontvangst, die mij in uw charmante woning ten deel
mocht vallen.… de aangename conversatie.… de lieflijke
persoonlijkheid van uw nichtje.… e n f i n mevrouw: m e v o i l à .
Nogmaals: duid het mij niet ten kwade.”
Verwonderd had Van Brakel stil geluisterd, terwijl hij zijn dienstpet op
zijn wandelstok zette en dezen in een hoek plaatste. Welk een
brutale vent was dat commensaaltje van hem! En dat scheen
waarachtig goed te gaan. Hij viel maar dadelijk met de deur in huis!
„Wel neen,” antwoordde mevrouw Du Roy. „Ik kan haar niet hier
tooveren.” [74]
Zij was aan ’t smalle eind gaan zitten van de groote eettafel en
Geerling had familiaar een stoel genomen en was aan het hoekje bij
haar komen zitten, met zijn ellebogen op de tafel en zijn beide
handen tegen elkaar voor zijn gezicht.
Zij lachte.
„Dat weet ik niet. Het is al naar ’t geen men daaronder verstaat. Een
betooverend mooie vrouw als u, moet ook kunnen tooveren.”
Van Brakel fronste de wenkbrauwen. Niet dat hij zoo verliefd was op
mevrouw Du Roy, maar hij vond toch dat Geerling wel wat ver ging.
Zij zag, dat het den ingenieur niet beviel; dat deed haar innig veel
pleizier.
„Kom,” zei deze tot het jonge mensch, „zeg nu maar waar het op
staat.”
„Nu, ik zal eens zien. Beloven dat ze komt, kan ik niet. [75]Het is de
vraag of de oudelui het willen hebben. Mijn zuster is soms heel lastig
van humeur.”
„Het is voor jou,” zei mama, ’t leitje aan haar dochter overreikend.
„Van wie?”
Haastig greep Ceciel het leitje. Drommels, die was er vlug bij, vond
ze, en ze glimlachte met groote zelfvoldoening. Ze zou gaan, zeker;
zij was er het meisje niet naar om zulk een schoone gelegenheid
ongebruikt voorbij te laten gaan. Geerling was iemand van
fatsoenlijke familie en hij had geld. Persoonlijk was hij haar volmaakt
onverschillig. Zij was niet amoureus van aard, en hoezeer zij ook op
haar tante mocht [76]gelijken,—in dàt opzicht bestond tusschen die
twee een hemelsbreed verschil.
Het meisje sloeg een blik in het rond en zuchtte. Onder andere
levensomstandigheden zou zij zich de moeite niet hebben gegeven
een japon aan te trekken en tien huizen ver te loopen om een
jongmensch te ontmoeten, dat haar totaal onverschillig was. Doch
als ze zoo rondzag in de vierkante binnengalerij, waar ze met haar
moeder zat, dan voelde ze diep, dat ze niets onbeproefd mocht laten
om zich te ontrukken aan zulk een doodelijke omgeving. Buiten op
den onbestraten Indischen weg wierp een petroleum-lantaarn een
flauw schijnsel, zoo flauw dat de open vensters uit de helder
verlichte galerij gezien groote zwarte vlekken schenen. Geen rijtuig
reed voorbij; slechts nu en dan zwiepte een vervallen dogcar langs
het huis. Nijdige muskieten gonsden om haar ooren, of gingen op
hun kop staan en staken de angels door het weefsel der fijne kabaja
in haar blanke huid. Het licht der lampen schitterde in eentonige
verblindheid op de witte muren en de marmeren bladen der tafels,
en reflecteerde in de grijs geverfde zoldering, waarvan de breede,
zwarte naden tusschen de planken en de veel te talrijke, niet
meskant bezaagde balkjes van slordigen bouw getuigden; alles
dilettanten-werk! Rond den rotanmat op den vloer, kwam een breede
rand roode tegelsteenen uit, door de vocht gevlekt en dof gevlamd
en bij het lamplicht in één toon uitloopende met den geteerden rand
onder aan den muur, waarboven zich in vuilgeel en vaalgroen allerlei
fantastische figuren van uitgeslagen vochtigheid teekenden. Zij zag
dat alles nu niet in zijn onderdeden, maar ze kende het al jaren, en
ze [77]onderging den verschrikkelijken invloed der eentonigheid en
der doodelijke verveling van zulk een omgeving. Haar moeder zat
tegenover haar een roman te lezen en sprak geen woord. Zij was
een goede vrouw, maar des avonds na het eten las zij geregeld
elken avond in een roman en hoe ouderwetscher en hoe
aandoenlijker die was, hoe liever. Soms zag Ceciel een paar groote
tranen onder haar moeders bril uitvloeien en teekenden zich de
trekken van den leeftijd door het medelijden scherper af op het
gelaat; als dan het meisje spottend vroeg: of het zoo erg roerend
was, dan kreeg zij slechts een afwijzend gebaar tot antwoord, en las
mama ijverig voort over de verschrikkelijke lotgevallen eener
denkbeeldige, arme, ongelukkige, verleide, verlaten en verstooten
Clothilde of Amaranthe of van een miskenden en gepijnigden door
verdriet verterenden Eduard of Adolf.
Zij wilde weg uit zulk een archi-saaie omgeving. Daar mochten haar
vader en moeder, die een vroolijke jeugd achter den rug hadden,
genoegen mee nemen, zij bedankte er feestelijk voor; zij zou niets
onbeproefd laten om weg te komen, mits op een hoogst fatsoenlijke
manier. Dat het verbazend moeilijk zou zijn, begreep ze. Bij haar
ouders kwam nooit iemand aan huis, zoodat er geen gelegenheid
was met anderen kennis te maken, en van de eigenaardigheden van
tante Du Roy was zij niet gediend; als ze niet van haar had moeten
erven, zou ze er nooit aan huis gekomen zijn.
Dat hij bij tante Du Roy kwam, en nog wel in den avond, was een
veeg teeken. Zij begreep wel, hoe hij daar was gekomen en dat was
zoo goed als een half mislukken harer [79]plannen. Maar zij mocht,
vond ze, de gelegenheid niet laten voorbijgaan, te minder daar ze
zelf volstrekt geen gevaar liep er eer of deugd ook maar voor een
greintje bij in te schieten. Zij was een flink meisje met een helder
verstand; er waren een half dozijn jongelui op de plaats, waarvan de
eerste de beste zou geaccepteerd zijn, wanneer hij zich als ernstig
pretendent had aangemeld, en onder hen was ook Geerling. Maar zij
vreesde geen t ê t e - à - t ê t e met een hunner. Volstrekt niet! Ze was
er zelfs zeker van, dat geen hunner zich ongepaste vrijheden zou
veroorloven.
Geerling ijlde naar een stoel, en zette dien klaar voor Ceciel; dadelijk
schoof hij er naast en ving een druk discours aan, waarvan ’t hem
echter spoedig zwaar viel de kosten alleen te dragen.
Zoo zat men een uurtje bij elkaar; de vrouw des huizes begon de
ongelegen visite vervelend te vinden; Van Brakel vond ze ergerlijk;
Ceciel zat op heete kolen, en zelfs Geerling, hoe ook opgetogen van
bewondering, bespeurde dat er iets g ê n a n t s begon te komen in
het gezelschap.
„Kom,” zei het meisje opstaand, „’t loopt tegen elf uren, ik ga naar
huis.”
„Ja, kind,” zei ze, „anders krijgen we het met mama aan den stok.”
„Mag ik zoo vrij zijn?” vroeg Geerling zijn hoed nemend, alsof hij
vond, dat de vraag slechts voor den vorm was, en het antwoord niet
anders dan toestemmend kon wezen.
Bij het heengaan groot betoon van hartelijkheid van den kant van
Geerling, met een blik aan Van Brakels adres, die duidelijk te kennen
gaf, dat ze nu beiden eigenlijk pas e n b o n n e f o r t u n e kwamen;
van de zijde van Ceciel dezelfde onaangename teruggetrokkenheid
tegenover den ingenieur.
„Ik vind haar een onuitstaanbaar nest,” zei hij, toen de jongelui weg
waren. [81]
„Wel, ’t is mijn schuld niet, dat je haar hier hebt ontmoet! Waarom
bracht je dien jongen mee? Je wist vooraf dat ’t er hem alleen om te
doen was Ceciel te ontmoeten.”
„En hij vertelde me heel kalm, dat hij wist waar ik heen ging.”
Zij barstte los in toorn. Nog nooit had ze zoo’n gemeen babbelnest
gezien! Geen vinger kon men in de asch steken of Jan-en-alleman
had er ’t zijne over te zeggen. Het was een schandaal! Het was
beter, dat iedereen zich maar bemoeide met zijn eigen zaken, dan
had hij genoeg te doen. Maar ze roerden liever bij een ander het vuil,
opdat men den stank van het hunne niet ruiken zou.—Op dat
chapiter was ze volmaakt thuis en eenmaal aan den gang, openden
zich de sluizen harer welsprekendheid en stortte zij in een
eindeloozen woordenstroom de fiolen van haar toorn over de plaats
harer inwoning uit.
„Maak je er niet zoo kwaad om,” zei hij vriendelijk tot [82]mevrouw Du
Roy, die bleek zag van woede, wat haar volstrekt niet leelijker
maakte. „Het v o l k is het wezenlijk niet waard.”
„Het is een heerlijke avond,” zei Geerling toen hij met Ceciel het erf
afliep. „Een mooie donkerblauwe sterrenlucht. Hoe zoudt u er over
denken, als we eens een half uurtje gingen toeren?”
„U hebt niet eens een wagen.”
„Och, daar is gemakkelijk aan te komen, hier op den hoek bij den
rijtuigverhuurder.”
„Toch niet.”
„Zeer zeker. Het spijt me, dat u tante hebt overgehaald, mij dat leitje
te schrijven.”
„Ik weet niet in welk opzicht hij goed is, maar het is verschrikkelijk
voor ons; wij zijn gedwongen wèl te blijven met tante Du Roy, maar
het is ten koste van zóóveel, dat het mij ten minste te zwaar wordt.”
Deze plotselinge wending van het gesprek sloeg Geerling geheel uit
het veld; maar de vertrouwelijke toon, waarop zij [83]sprak,
boezemde hem belangstelling in. Hij wist niet wat te antwoorden.
Er waren tranen in haar stem, en, naar de beweging, welke zij met
haar zakdoek maakte, ook in haar oogen.
Het was, vond Geerling, uiterst moeilijk en zeer onverwacht. Hij had
alles eer verwacht, dan zulk een deugdzame métamorphose. ’t Viel
hem om den drommel niet mee! Zoo spraakzaam en vroolijk hij was,
waar hij meende dat steken los waren aan het kleed der braafheid,
zoo onbeholpen was hij, nu plotseling bleek, dat er geen torntje te
vinden was. Want de ongereptheid scheen hem onbetwistbaar. Aan
een dom te kennen gegeven eerbaarheid had hij geen geloof
geslagen, maar de correcte en toch eenvoudige wijze, waarop
Ceciel hem met half bedwongen smart, de familie-verhouding had
uiteengezet, liet, naar zijn opvatting, geen twijfel aan de waarheid
toe. A d i e u p l a i s i r s ! dacht hij met een zucht. Dat Indië was me
toch ook een land! Men sprak van avonturen! Hij wilde dan wel eens
weten, waar die te zoeken waren. Nu ja, Van Brakel bij die weduwe
van veertig jaar. Maar anders? Hij, Geerling, had tot nog toe niet veel
[84]anders ontmoet dan Indische dames, die hem erg geblaseerd
toeschenen, en Europeesche, die zich erg in acht schenen te
nemen. Trouwens, er was, naar zijn opinie, al bitter weinig
gelegenheid in een land, waar de huizen bijna geheel open waren,
zoodat het was alsof de menschen op straat leefden, en waar men
ten overvloede altijd een of meer bedienden in het oog liep. En dan
de warmte!
Terwijl hij zwijgend voortwandelde naast het mooie meisje, dat zich
bitter beklaagde over haar tante Du Roy, ging dat alles den
teleurgestelden jonkman door het hoofd. Neen, heilig dan Holland!
Daar kon men toch anders pret hebben! Hoe heerlijk leenden zich
Amsterdam en Den Haag voor allerlei genoegens, stille zoowel als
luidruchtige. En hoe welwillend waren er de burgermeisjes voor nette
jongelui, die trakteeren konden op mooie cadeautjes en lekkere
snoeperij! Hij had daar ook gewoond op gemeubileerde kamers.
Maar wat was dat gezellig! De jonge dochters van zijn hospes
brachten hem ’s morgens zelf het ontbijt op zijn kamer. Het hinderde
immers niemand! Meestal trouwden ze toch naderhand met iemand
uit hun stand, zonder dat onbescheiden hanen naar vroeger gekakel
kraaiden. Hier in Indië kreeg men des morgens zijn eigen
ongewasschen huisjongen te zien, en als men een conquête wilde
maken, dan was dat heel gemakkelijk, mits men zich wilde bepalen
tot de „kleine vrouw” en men de hulp inriep van den zilveren
standaard; het bi-metallisme kwam dan vanzelf!
„Ik begrijp het nu,” zei Geerling met een zucht. „Maar u houdt mij ten
goede, dat ik het te voren niet begreep.”
„Helaas, neen!”
„Het is juist dàt wat het erger maakt; indien ik oud was en leelijk.…”
Hij zag haar fraai gevormde blanke hand op zijn arm en hij zag ook
haar mooi gezichtje in het zachte licht. Heer in [86]Den Haag, wat
was het toch eeuwig jammer, dat het nu dáárop moest uitloopen! ’t
Was een beeldje, vond hij.
„Ik zal toch,” zei hij, „het genoegen hebben u nog wel eens te zien?”
„Och waarom?”
Wat was het toch lastig tegenover zoo’n „fatsoenlijk” meisje geen
mal figuur te maken!
„Een engel,” zei ze glimlachend. „Een engel en.… te degradeeren.”
„Neen, waarachtig niet. In ernst juffrouw Ceciel, ik denk aan zoo iets
niet. Ik hoop dat u gelooft.…”
Ze scheen te aarzelen.
Heel graag had hij haar een kus gegeven, iets, vond hij, dat zelfs
was overeen te brengen met het fatsoen, doch hij deed er zelfs geen
poging toe.
Hoe Van Brakel aan geld kwam? Wel, ze dacht er nooit over na: het
waren zijn zaken; als zij maar kreeg wat ze noodig had, dan achtte
zij zich verder niet gerechtigd hem te vragen uit welke bronnen hij
putte.
„Dat is een leelijk geval met den ingenieur Enne, hè?” zei Geerling
aan tafel.
„Ja,” antwoordde Van Brakel, „’t spijt me voor hem; hij was ’n beste
vent en uitstekend op de hoogte.”
„Dat hoor ik algemeen zeggen. Het is geen kleinigheid ook.”
„Er moet nogal aardig gestolen zijn, meen ik zoo,” zei Geerling,
„want het heele werk was maar twee ton.”
„Maar dat doet er niets toe: het is en blijft een even beroerde zaak.”
Zij praatten er op door, doch Lucie zei geen woord meer. Er was
haar plotseling een verschrikkelijk denkbeeld voor den geest
gekomen. Het gebeurde haar niet elken dag, dat ze een eigen idee
had, maar als dat voorviel, dan overrompelde het haar ook geheel.
Waarom had Herman haar dat [89]verzwegen, hij, die anders dadelijk
al dergelijke dingen aan zijn vrouw vertelde? Ver van het
vermoeden, dat dit verzuim was te wijten aan de omstandigheid, dat
zij niet meer zoo geheel en al zijn vrouw mocht heeten, zag zij een
mogelijk verband tusschen die achterhoudendheid en de ruimte van
geld in de laatste maanden. Zij kon niet eten; het was alsof ’t haar in
de keel bleef steken.
„Hoe is het,” vroeg Van Brakel, toen ze haar vork neerlei, „smaakt
het je niet vandaag?”
„Neen, ik heb niet veel eetlust.”
„Heeft het verhaal van Enne dien bedorven?” vroeg Geerling zonder
erg.
„Och, zoo maar. Het is heel onpleizierig, als men zulke dingen
hoort.”
Van Brakel gevoelde zich niet op zijn gemak. Het was hem thans
duidelijk, dat zijn vrouw had nagedacht; hij verweet zich zijn
onvoorzichtigheid, het was verkeerd geweest zich zoo c o u l a n t te
toonen; maar hij had het gedaan uit goedheid, om haar in zekeren
zin schadeloos te stellen; het moest haar ten slotte toch
bevreemden, dat hij niet meer klaagde over geldgebrek, zijn
schulden betaalde enzoovoort. En nu vreesde zij, dat hij zich ook
had vergrepen aan ’s Lands gelden; dat ook hij de verleiding niet
had kunnen weerstaan. Hij wilde haar gerust stellen. Bovendien
[90]was het een fraaie gelegenheid om een kranig figuur te maken,
en die mocht hij niet ongebruikt voorbij laten gaan.
„Wat hadt je toch daar straks?” vroeg hij toen ze alleen waren.
„Niets.”
„Dat is maar gekheid. Er was wel iets. Iets dat je erg hinderde,
zoodat je er niet van eten kon.”
„Och neen, het was niets.”
Ze keerde zich naar hem toe, bleek en met de oogen vol tranen,
sloeg haar armen om zijn hals en zei weenend:
„Een mooie manier om te bewijzen dat het niets is,” zei hij lachend.
„Wil ik je wat zeggen?” En zijn mond bij haar oor brengend, fluisterde
hij: „Je bent bang, dat ik evenals Enne mijn kas heb nagezien.”
Ze kon het niet ontkennen, al begon zij zich reeds over het
vermoeden te schamen.
„Nu,” ging hij voort, terwijl hij haar eerlijk gezicht in beide handen
nam en haar in de betraande oogen zag: „maak jij je maar niet
ongerust, hoor Luus. Bij hetgeen wij uitgeven is geen cent gestolen
geld, noch van ’t Gouvernement, noch van iemand anders.”
Een paar minuten later deed zij zich gemoedelijk te goed aan een
miniatuur hutspot, toen de looper van het postkantoor de brieven
bracht. Als ze naar bed was, schoof hij ze gewoonlijk maar onder de
voordeur naar binnen, maar nu de man licht had gezien, bracht hij ze
achter. Hij lei ze met een „ Ta b e h n j o n j a , p o s n j o n j a ! ” op
de tafel en ging. Toen ze gegeten had, keek ze eens op de
adressen, of er geen brief van haar vader bij was. Doch dat was het
geval niet.
Toch zag ze er een aan haar adres van een fijne vrouwenhand. Het
poststempel was van de plaats. Wat kon dat wezen? Lucie opende
het couvert; met verbazing zag zij dat de brief geen aanhef had en
geen onderteekening droeg.
Maar dan zou hij het haar toch wel gezegd hebben! Zij had hem
nooit aanmerkingen gemaakt. En bovendien: hij was tegenwoordig
volstrekt niet slecht bij kas. Hoe kon ze zich daarover ook bezorgd
maken! Het was lasterlijke verdachtmaking, anders niet. Wat ging
het een ander aan of hij wat laat in de soos bleef en daar gaarne een
partijtje maakte? Het was, vond zij, voor velen te wenschen, dat ze
waren zooals hij. Een oogenblik stond ze op het punt ’t briefje te
verscheuren, maar daartoe kwam ze toch niet. Zij nam het mee naar
haar kamer en lei het tusschen haar kabaja’s in haar kast. Meer en
meer drong zich de overtuiging bij haar op, dat het laster was, maar
toch kon ze er niet van slapen.
„Ja, ja, je denkt maar dat ik van niets weet, omdat ik altijd thuis ben
en weinig menschen zie.”