Gatunki stali - stal konstrukcyjna

Używana do budowy najczęściej spotykanych typowych konstrukcji, części maszyn, ale także
do wzmacniania innych stopów. Wyróżnia się wiele rodzajów stali konstrukcyjnej:
 stal ogólnego przeznaczenia – stop niższego gatunku wykorzystywany do tworzenia
konstrukcji i części maszyn; sprawdza się tam, gdzie nie są konieczne konkretnie określone
parametry materiału,
 stal konstrukcyjna wyższej jakości – charakteryzuje się ściśle ustalonymi ilościami węgla i
manganu, znajduje się w niej mniej zanieczyszczeń; tworzone są z niej blachy, rury oraz
części do pojazdów i maszyn;
 stal konstrukcyjna niskostopowa – zawiera maksymalnie do 0,22% węgla, ceni się jej
wytrzymałość i znaczną odporność na korozję; ze względu na odporność na trudne warunki
atmosferyczne wykorzystywana do budowy mostów, wagonów kolejowych, masztów;
 stal do nawęglania – wykazuje dużą ciągliwość i twardość powierzchni, nadaje się do
wytwarzania elementów o dużej wytrzymałości;
 stal do azotowania – polega ono na nasyceniu powierzchni metalu azotem, wyjątkowo
dobrze sprawdza się jako materiał kół zębatych;
 stal do ulepszania cieplnego – nadaje się do produkcji mocno obciążanych części;
 stal sprężynowa – zawiera spory dodatek krzemu i jest używana do produkcji sprężyn,
resorów oraz drążków skrętnych,
 stal automatowa – wykorzystywana jest do produkcji śrub, podkładek, nakrętek itp.
 stal na łożyska toczne – o bardzo precyzyjnie kontrolowanym składzie, produkowana w
ścisłym reżimie technologicznym.
Rodzaje stali i ich zastosowanie - stal narzędziowa
Duża zawartość węgla i odpowiedni sposób obróbki cieplnej zapewniają jej niezwykle
pożądane właściwości. Stal narzędziowa stosowana jest do wytwarzania różnego rodzaju
narzędzi oraz odpowiedzialnych części przyrządów pomiarowych. Wyróżnia się dużą
twardością i odpornością na ścieranie. Jest niepodatna na przegrzanie i, co więcej, nie
odkształca się nawet po długim użytkowaniu.
Stal narzędziową również podzielić można na bardziej szczegółowe gatunki, są to między
innymi:
 stale narzędziowe węglowe
 stale narzędziowe stopowe
 do pracy na zimno
 do pracy na gorąco
 szybkotnące
Jakie są rodzaje stali specjalnych?
Stal specjalna przeznaczona jest do -tak jak sugeruje nazwa- specjalnych zastosowań. Jej
gatunki zawierają dużą ilość dodatków stopowych, wyróżniają się bardzo specyficznymi
parametrami i wymagają skomplikowanej obróbki cieplnej. Ze względu na wysoką cenę nie
są stosowane powszechnie. Do grupy stali specjalnych należy między innymi:
 stal nierdzewna - o specjalnych właściwościach fizykochemicznych, odpornych na korozję
oraz wysokie temperatury;
 stal kwasoodporna - o dużej zawartości chromu, odporna jest na niszczące działanie
kwasów, które mają mniejszą moc niż kwas siarkowy;
 stal żarowytrzymała i żaroodporna - wykazuje się odpornością na niszczące działanie gazów
utleniających w wysokich temperaturach;
 stal magnetyczna - o bardzo niskiej zawartości węgla, wykazuje się właściwościami
ferromagnetycznymi;
 stal odporna na zużycie - stal o wysokiej zawartości węgla i manganu.

Przemiany w stali podczas chłodzenia

• Martenzytyczna
• Bainityczna
• Perlityczna

Perlityczna

Zachodzi przy ochłodzeniu austenitu nieznacznie poniżej temperatury Ar1 • Perlit:

mieszanina eutektoidalna złożona z płytek ferrytu oraz cementytu • Przemiana dyfuzyjna
związana z przegrupowaniem atomów węgla, zachodząca przez zarodkowanie i wzrost
zarodków • Zarodkowanie heterogeniczne na cząstkach cementytu, płytkach ferrytu, a w
austenicie na granicach jego ziarn • Kolejno tworzenie płytek cementytu i ferrytu

Bainityczna

Zachodzi przy przechłodzeniu stali do 450-200 C • Bainit: mieszanina ferrytu przesyconego

węglem i drobnodyspersyjnych węglików • Zarodkowanie rozpoczyna dyfuzja węgla w
austenicie do granic ziaren i dyslokacji • Zarodkami są miejsca ubogie w węgiel • Wymagany
czas inkubacji • Równoczesna przemiana martenzytyczna w obszarach o małym stężeniu
węgla i wysokiej Ms oraz wydzielanie drobnych cząstek cementytu • Po przemianie
martenzytycznej w czasie dalszego chłodzenia: , a osnowa staje się ferytemwydzielanie
cementytu i węglika przesyconym węglem • Rozrost bainitu kontrolowany szybkością dyfuzji
węgla w austenicie

Martenzytyczna

Przemiana bezdyfuzyjna przy dużym przechłodzeniu austenitu z szybkością większą od

krytycznej vk. Martenzyt – przesycony roztwór węgla w żelazie a. Warunek przemiany –
ciągłe obniżanie temperatury w zakresie Ms do Mf. Wartości Ms i Mf zależą od składu
chemicznego austenitu.

Żeliwo – wysokowęglowy stop żelaza z węglem, zazwyczaj także z krzemem, manganem,

fosforem, siarką i innymi składnikami. Zawiera od 2,11 do 6,67% węgla w postaci cementytu
lub grafitu. Występowanie konkretnej fazy węgla zależy od szybkości chłodzenia i składu
chemicznego stopu.

Żeliwo szare – żeliwo, w którym węgiel występuje w postaci grafitu. Nazwa jego pochodzi od
faktu, iż jego przełom ma szary kolor. Uznawane za żeliwo wyższej jakości, jest bardziej
ciągliwe, łatwiej obrabialne, charakteryzuje się dobrą lejnością i posiada mniejszy skurcz
odlewniczy –, niż żeliwo białe.
Żeliwo białe – żeliwo, w którym węgiel występuje w postaci kruchego cementytu. Nazwa
jego pochodzi od faktu, iż jego przełom ma jasnoszary kolor. Uznawane za żeliwo niższej
jakości, jest mniej ciągliwe, gorzej obrabialne, charakteryzuje się nie najlepszą lejnością i
posiada większy skurcz odlewniczy niż żeliwo szare.

Do pożądanych składników stopowych zalicza się głównie metale, zwykle chrom, nikiel,
mangan, wolfram, miedź, molibden, tytan. Pierwiastki takie jak tlen, azot, siarka oraz
wtrącenia niemetaliczne, głównie tlenków siarki i fosforu zwane są zanieczyszczeniami.

Różne urządzenia/elementy konstrukcyjne/przyrządy i materiały stosowane:

Szyna wykonana jest ze specjalnego stopu stali (najczęściej R260 i R350HT) i ma kształt
zbliżony do profilu dwuteownika. W skład stali, z której produkowane wchodzi oprócz żelaza
również węgiel, mangan, krzem i w śladowych ilościach fosfor oraz siarka.

Szlabany – aluminium zazwyczaj

Beton – niejednorodny i wielofazowy kompozyt, powstały głównie z cementu, kruszywa i

wody, które po wymieszaniu stają się ciałem lepkoplastyczno-stałym. Mieszanka ta dzięki
hydratacji cementu przechodzi w ciało stałe, które w czasie dojrzewania wciąż zmienia swoje
właściwości. Jest jednym z najbardziej powszechnych materiałów budowlanych we
współczesnym budownictwie.

Powszechnie dioda LED jest uznana, jako element półprzewodnikowy przez który przepływa
prąd. Podczas tego procesu jest emitowane światło, które jako użytkownicy widzimy „gołym
okiem”. Światło diody LED różni się jedynie długością emitowanej fali w zależności od
rodzaju diody