PRAWO SPADKOWE

- Spadkodawca – zmarła osoba fizyczna (również domniemanie śmierci osoby fizycznej), która
pozostawia po sobie składniki majątkowe, osobiste, które mogą przejść na jej następców prawnych.
- Spadkobierca – podmiot, który nabył uprawnienie do tego, aby przejąć majątek spadkodawcy.
Osoba fizyczna/osoba prawna/jednostka nieposiadająca osobowości prawnej.

Rodzaje spadkobierców:

- spadkobierca testamentowy – podmiot wskazany w ostatniej woli spadkodawcy (nie musi być osoba
bliska, może być wskazana przypadkowo). Zasada poszanowania autonomii woli strony czynności
prawnej.

- spadkobierca ustawowy – podmiot wskazany bezpośrednio przez prawodawcę w przepisach:

 małżonek – niezależnie od tego czy istniała między małżeństwem wspólność majątkowa za życia
zmarłego małżonka; niezależnie od tego czy małżeństwo jest w separacji lub złożono pozew o
rozwód.
 zstępni – wszystkie osoby następujące w kolejności pokoleń : dzieci-wnuki-prawnuki
wstępni – osoby, które poprzedzały zmarłego spadkodawcę : rodzice-dziadkowie
rodzeństwo i zstępni rodzeństwa
pasierbowie (o ile żyją w chwili śmierci spadkodawcy)
gmina ostatniego zamieszkania spadkodawcy*
Skarb Państwa*

* charakter zabezpieczający, gdyby zmarły nie pozostawił po sobie testamentu

Spadek – ogół praw i obowiązków (majątkowych i niemajątkowych) należących do spadkodawcy w

chwili jego śmierci i przechodzących na jego następców prawnych (spadkobierców).

Spadek obejmuje uprawnienia o charakterze majątkowym – przechodzą one na następców. Do

spadku możemy zaliczyć niektóre uprawnienia osobiste, które zostały stwierdzone przez sąd, ale
zmarły nie zdążył ich odzyskać przed śmiercią.
Np. spadkodawca złożył roszczenie o zadośćuczynienie za życia, ale nie zdążył go zrealizować przed
śmiercią, wtedy jego następcy prawni nabywają jego prawo (tzw. prawo zmarłego) do dokończenia
tego postępowania – nabywają jego uprawnienia osobiste.
Jeśli zmarły nie zdążył wszcząć postępowania dot. uprawnień osobistych przed śmiercią – nie
przechodzą one na następców.

NA NASTĘPCÓW W WYNIKU DZIEDZICZENIA NIE PRZECHODZI STOSUNEK PRACY!

Jeśli zmarły zawarł umowę o długim terminie wykonania za życia, należy uznać (jeśli w chwili śmierci
nie nadszedł termin wykonania umowy), że wierzyciel będzie żądał od następcy prawnych zmarłego
jej wykonania.

Jeżeli zainteresowany pozostawił po sobie prawo (o charakterze osobistym), które zdążył zrealizować
to następca prawny nabywa prawo do REALIZACJI tego uprawnienia, które należy do zmarłego.
Np. jeśli po śmierci twórcy ktoś naruszy jego dobre imię, to następca prawny ma prawo wystąpić z
roszczeniem przeciwko naruszycielu, ale nie będzie on reprezentował swoich praw TYLKO
WYŁĄCZNIE PRAWA TWÓRCY – WYSTĘPUJE W IMIENIU TWÓRCY.
Jeśli zmarły za życia zawarł umowę o dzieło, której wykonanie zależało od osobistych umiejętności
spadkodawcy (np. był malarzem) – po śmierci zmarłego nie można domagać wykonania umowy.
Można natomiast domagać się odszkodowania.

Częścią spadku może być ekspektatywa – prawo oczekiwania na tworzenie jakiegoś uprawnienia.
Np. zawarliśmy umowę o nabycie lokalu, który znajduję się w stanie niebytu. Deweloper zobowiązał
się, że gdy wybuduje obiekt to przeniesie go na nabywcę. Ma charakter majątkowy.

Przedmiotem spadku NIE MOGĄ być:

 uprawnienia i obowiązki zmarłego o charakterze innym, niż cywilnoprawny CO DO ZASADY -
Mandat/rozliczenia podatkowe mogą przejść na następcę prawnego.
 uprawnienia i obowiązki zmarłego ściśle związane z osobą zmarłego
 uprawnienia i obowiązki zmarłego przechodzące na osoby inne, niż spadkobiercy, na podstawie
szczególnych przepisów prawa np. najem lokalu mieszkalnego art. 691

Nabycie prawa do spadku następuje z chwilą śmierci spadkodawcy (otwarcie spadku).

Rodzaje dziedziczenia testamentowego:

własnoręczne – forma podstawowa: pismo ręczne, zawiera rozrządzenia majątkowe na wypadek
śmierci, podpis, data (niezbędna do ustalenia czy testament jest wadliwy – w jakim stanie jest
spadkodawca/zaburzenia). Brak daty nie wywołuje unieważnienia testamentu, JEŚLI potrafimy
określić kiedy testament został spisany.
 notarialne – testament sporządzany przez notariusza, który ma formę aktu notarialnego. Notariusz
spisuje ostatnią wolę spadkodawcy, odczytuje w jego obecności i zachęca do podpisania. Notariusz
składa swój podpis i pieczęć.
allograficzne – testament sporządzony ustnie przed określonym urzędem
ustne* – testament może być sporządzony w sytuacji, której spadkodawca nie jest w stanie/nie
może własnoręcznie spisać testamentu. Obecność 2 świadków + wójt(burmistrz, prezydent miasta
starosta, marszałek województwa, sekretarz powiatu/gminy lub kierownik urzędu stanu cywilnego).
Podpis również świadków. Data + zaznaczenie dlaczego zastosowano tą formę. W przypadku obawy
nagłej śmierci spadkodawcy, może on oświadczyć wolę ustnie przy obecności 3 świadków (MUSI TO
BYĆ osoba fizyczna/mająca pełną zdolność do czynności prawnych/osoba władająca językiem
spadkodawcy/osoba, która jest w stanie zrozumieć wskazania spadkodawcy – NIE MOŻE BYĆ to
osoba bliska/z kręgu spadkobierców/składająca fałszywe oświadczenia)
podróżne* – podczas podróży na statku morskim/powietrznym przed kapitanem statku/jego
zastępcą w obecności 2 świadków. Podpisy, data. Możliwość braku podpisu spadkodawcy, JEŚLI
istnieje przyczyna.*
wojskowe* art. 954

* TESTAMENT SZCZEGÓLNY JEST WAŻNY 6 MIESIECY OD JEGO SPORZĄDZENIA! PO UPŁYWIE

TERMINU SPADKODAWCA POWINIEN GO SPISAĆ WŁASNORĘCZENIE (CHYBA ŻE ZMARŁ)!!!!

Testament może być w każdej chwili zmieniony, może też zostać odwołany (poprzez nowy testament
lub pozbawić starego cech testamentu np. w przypadku własnoręcznego testamentu wystarczy go
podrzeć/usunąć podpis lub go zniekształcić). Można zmienić formę testamentu np. z własnoręcznego
na notarialny.

Testament podlega interpretacji. Należy go czytać tak, aby jak najlepiej odgadnąć myśli i wolę
zmarłego.
Prawo do spadku można poświadczyć:
 w drodze postępowania sądowego
 przez notariusza

Poświadczenie przez notariusz ma postać aktu notarialnego. Notariusz sporządza protokół

dziedziczenia i dokument poświadczający dziedziczenie oraz wskazuje:
- potencjalnych spadkobierców (imiona, nazwiska, imiona rodziców, data, miejsce urodzenia)
- tytuł powołania do spadków
- wysokość udziałów w spadku
Gdy podstawą dziedziczenia jest ustawa, notariusz określa stopień pokrewieństwa ze zmarła osobą.

Notariusz wydaje postanowienie o nabyciu spadku, gdy jest niewątpliwe.

Jeśli przed 1984 rokiem nastąpiło otwarcie testamentu, notariusz nie wyda poświadczenia spadku,
gdyż nie jest uprawniony.

Poświadczenie notarialne można uchylić, jeśli notariusz został wprowadzony w błąd/wydał

oświadczenie pod wpływem groźby.

W drodze postępowania sądowego, sądem właściwym dla postępowania spadkowego jest sąd w
miejscu ostatniego zamieszkania spadkodawcy ew. sąd warszawski, jeśli nie znamy miejsca
zamieszkania zmarłego lub mieszkał onza granicą.

Sąd wydaje postanowienie o nabyciu spadku.

MAŁŻONEK NIGDY NIE MOŻE DZIEDZICZYĆ MNIEJ, NIŻ ¼ MAJĄTKU!!

Aby uznać kogoś za niegodnego do spadku należy złożyć wniosek w terminie 3 lat od otwarcia
spadku.

Zapis – sytuacja, w której spadkodawca w testamencie zobowiązał spadkobiercę do spełnienia

określonego świadczenia majątkowego na rzecz oznaczonej osoby np. przekażesz po mojej śmierci
ten garnek sąsiadce. Uprawnienie do majątku, określonego składnika majątkowego. Na skutek zapisu
osoba ta staje się wierzycielem, dłużnikiem będzie każdy ze spadkobierców. Może wskazywać
spadkobiercę testamentowego i ustawowego.
Szczególny rodzaj zapisu: zapis rzeczowy (windykacyjny). W testamencie sporządzonym w formie
aktu notarialnego, spadkodawca może wskazać, że określona osoba nabywa określony przedmiot z
chwilą otwarcia spadku. Może być to rzecz określona co do tożsamości, określone prawo majątkowe,
przedsiębiorstwo/gospodarstwo rolne lub prawo użytkowania i służebności.
Zapis może być dokonany z zastrzeżeniem terminu lub warunku.
W skrócie, zapis windykacyjny - wskazanie konkretnego uprawnienia na rzecz konkretnego podmiotu,
który staje się wierzycielem.

Polecenie – takie wskazanie w testamencie, które zobowiązuje spadkobiercę/ów do określonego

działania, ale bez wskazania kto będzie ewentualnym wierzycielem, może dotyczyć np. czynności
związanych z pogrzebem/opieka nad kotkiem Mruczusiem.
Wykonawcą testamentu jest osoba wskazana w testamencie, jako osoba zobowiązana do nadzoru
nad tym, czy postanowienia testamentu są rzeczywiście wykonywane. Sprawuje zarząd nad
majątkiem testamentu od momentu otwarcia testamentu do momentu wydania składników
majątkowych spadkobiercom. Na żądanie spadkobierców i sądu wykonawca powinien złożyć
sprawozdanie ze swoich czynności. Kresem czynności wykonawcy jest wykonanie wszystkich
postanowień, może zażądać by sąd zwolnił go przed tym terminem z obowiązków. WYKONAWCA
PONOSI ODPOWIEDZIALNOŚC PRZED SĄDEM.

Zachowek – mamy z nim do czynienia, gdy zmarły pozostawił po sobie osobę bliską (została
pominięta, LECZ NIE WYKLUCZONA), ale nie pozostawił jej żadnego składnika majątkowego. Jest
ustawową gwarancją tego, że osoby bliskie osobie zmarłej otrzymają część majątku niezależnie od
tego, dlaczego zainteresowany nie spisał na nią majątku (nie tyczy osoby niegodnej – osoby, która
zachowała się niegodnie w odniesieniu do spadkodawcy).
Uprawnieni do zachowku:
 zstępni
 małżonek
 rodzice spadkodawcy
Przysługuje im połowa takiego udziału, który by im przypadał ustawowo, chyba że zstępni są osobami
2
małoletnimi ( tego, co by otrzymali gdyby byli ustawowymi). Jeśli rodzice lub małżonek sa trwale
3
2
niezdolni do pracy również tego, co by otrzymali, gdyby byli ustawowymi spadkobiercami.
3
Uprawnieni do spadku mają obowiązek wypłacić udziały tym, co otrzymali je z zachowku.

Przedawnienie roszczeń o zachowku przedawniają się z upływem 5 lat od dnia otwarcia spadku.

Spadkodawca może pozbawić prawa do zachowku.

Spadkobierca ma prawo do odmowy spadku i w ciągu 6 miesięcy odkąd się dowiedział, że jest
spadkobiercą złożyć wniosek o odmowę. Uprawniony zostaje wyłączony z dziedziczenia, tak jakby po
prostu nie dożył.

Sposoby przyjęcia spadku:

Dziedziczenie z dobrodziejstwem inwentarza – oznacza ograniczenie odpowiedzialności do

wysokości tego udziału, który spadkobierca ma – Spadkobierca chce ponosić odpowiedzialność za
długi spadkowe spadkodawcy. Przejęcie przez spadkobiercę długów spadkodawcy (odpowiada za
długi wyłącznie do wysokości wartości majątku, który odziedziczył).

Przyjęcia spadku w całości – bez długów