kulturowe.
Kontrreformacja działała poprzez
Barok
Charakterystyka baroku:
Barok trwał:
 XVII- poł. XVIII wieku w Europie
Środkowej
 Przed XVII- koniec XVII wieku we
Włoszech
Barok jest często nazywany epoką
przeciwieństw, ponieważ z jednej strony jest to
okres rozwoju kultury i sztuki, malarstwa i
literatury, wielu odkryć historycznych, a
jednak- jest to czas polowań na czarownice,
konfliktów religijnych oraz głodu.
Kontekst kulturowy:
Galileusz odkrył teleskop, a Holendrzy-
Mikroskop. Jest to ważne, ponieważ pokazało
to, że świat nie jest idealny, że jest zarówno
znacznie mniejszy, jak i znacznie większy.
Nazwa Epoki pochodzi od słowa barocco, co
po portugalsku oznacza nieidealną perłe- w
baroku nie było żadnej symetrii.
Kontekst historyczny:
Tło historyczne epoki to przede
wszystkim wojny (z wojną trzydziestoletnią
1618 - 1648 na czele) oraz powolne
wyniszczanie wewnętrzne kraju i osłabianie
jego międzynarodowej pozycji.
Kontrreformacja - rozpoczęła się ona po
soborze trydenckim (1545-1563), który podjął
kroki zmierzające do uzdrowienia stosunków
wewnętrznych w Kościele i przekreślił
wszelkie możliwości ugody z protestantami.
Zgromadzeni w Trydencie dostojnicy ustalili
jasno obowiązki duchownych i wiernych.
Między innymi nakazali proboszczom i
biskupom stałe zamieszkanie we własnych
parafiach i diecezjach, codzienne odprawianie
mszy, głoszenie kazań, a na świeckich nałożyli
obowiązek uczestniczenia w niedzielnym
nabożeństwie. Dużą rolę w rozwoju tego ruchu
odegrał założony w 1540 zakon Braci
Jezusowych - jezuitów. Do Polski sprowadził
go w 1564 roku kardynał Stanisław Hozjusz.
Od tego czasu datuje się rozwój sieci szkół
zakonnych propagujących nowe metody
nauczania, które utrwalały przemiany
wszechstronnie rozwiniętą propagandę
skierowaną przeciwko reformacji, stosowała
także przymus wyznaniowy. Natomiast
kontekstem społecznym dla rozwoju baroku w
krajach protestanckich było ustabilizowanie się
i instytucjonalizacja Kościołów
reformowanych, co sprzyjało kształtowaniu się
nowego typu religijności.
Dorobek filozoficzny epoki baroku
polega przede wszystkim na porządkowaniu
myśli europejskiej. Wielkie znaczenie dla
nowego spojrzenia na rzeczywistość i miejsce
w niej jednostki miało odkrycie Kopernika.
Pozostało przedmiotem ciągłego sporu, dotarło
jednak do świadomości ludzi wykształconych
na tyle, aby zniweczyć Ptolemeuszowy system
geocentryczny, który dotychczas porządkował
nie tylko przestrzeń wokół człowieka
pomiędzy ziemią a niebem, lecz również
rzeczywistość, nadając jej kształt struktury
zhierarchizowanej, odpowiadającej swymi
stopniami pionowej strukturze społeczeństwa
feudalnego. Teraz człowiek odarty z
mitologicznych sfer niebiańskich stanął sam na
sam z otchłanią nieskończoności.
Zaowocowało to ponowną refleksją nad
własną istotą, która zrodziła z jednej strony
racjonalizm: (“Myślę, więc jestem”
Kartezjusza) - przekonanie, że przy pomocy
własnego rozumu można określić sens
własnego istnienia, a drugiej: mistycyzm,
skoro ten sam rozum uzasadnia i wzmacnia
poczucie osobistej więzi z Bogiem (poglądy
Błażeja Pascala).
Symbole w Baroku:
- Kirke- czarodziejka z Odysei- symbolizowała
siłę uwodzenia oraz metamorfozę.
- Kohelet- mędrzec, „marność nad
marnościami” jako refleksja egzystencjalna
- kwiaty (tulipany)- piękno świata,
przemijanie, tworzono dywany kwiatowe i
ogrody
- Labirynt- zawiłość życia
-Paw- przepych, jakim się cechował Barok
Światłocień- w malarstwie światło (mistyczne
źródło) i mrok (władza zła).
- Zegary/ klepsydry- nieuchronny upływ czasu,
vanitas.
Filozofia Baroku:
Wprowadzenie do Baroku
Filozofia Baroku to unikalny okres w historii
filozofii, który przypadł na XVII i XVIII wiek.
Barok był epoką charakteryzującą się
wyrafinowanym stylem artystycznym, który
odzwierciedlał złożoność myśli i emocji
ludzkich. Ta filozoficzna era jest
nierozerwalnie związana z kulturowym i
artystycznym kontekstem swojego czasu.
Cechy filozofii Baroku
1. Złożoność i kontrast
Filozofia Baroku była zdominowana przez
złożoność i kontrast. Myśliciele tego okresu
często eksplorowali sprzeczności i konflikty w
ludzkiej naturze i życiu społecznym. To
podejście odzwierciedlało charakterystyczny
barokowy kontrast między światłem a
ciemnością.
2. Religijność
Barok był okresem silnie związanym z religią.
Filozofowie barokowi często koncentrowali się
na problemach teologicznych i duchowych.
Jezuici, tacy jak Ignacy Loyola, mieli duży
wpływ na filozofię tego okresu.
3. Skeptycyzm i pesymizm
Mimo że barokowa sztuka i filozofia były
pełne bogactwa wizualnego i emocjonalnego,
wielu filozofów tego okresu wyrażało
pesymizm co do ludzkiej natury i kondycji
społecznej. Ich dzieła często odbijały się
echem konfliktów i wojen tamtych czasów.
4. Metafizyka
Filozofowie barokowi kontynuowali tradycję
scholastyczną, koncentrując się na metafizyce i
filozofii przyrody. Jednak robili to w duchu
bardziej emocjonalnym i artystycznym niż ich
poprzednicy.
Wybitni filozofowie Baroku
1. Blaise Pascal
Pascal był jednym z najważniejszych
filozofów barokowych. Jego prace oscylowały
między teologią a nauką, a jego
najważniejszym dziełem był "Myśli", gdzie
poruszał tematykę ludzkiej natury, wiary i
sceptycyzmu.
2. René Descartes
Chociaż Descartes jest często utożsamiany z
okresem renesansu, jego filozofia miała wpływ
na filozofię baroku. Jego metoda wątpienia
stała się punktem wyjścia dla wielu filozofów
barokowych, którzy próbowali poznać prawdę
na nowo.
3. Pierre Gassendi
Gassendi był zwolennikiem empiryzmu i
atomizmu, a jego prace wpłynęły na rozwój
nauk przyrodniczych w epoce baroku.
Podsumowanie
Filozofia Baroku była unikalnym okresem w
historii filozofii, który odzwierciedlał duch
epoki, charakteryzujący się złożonością,
religijnością, skeptycyzmem i metafizyką. Jej
wpływ na myśl filozoficzną przetrwał wieki i
nadal stanowi cenne źródło inspiracji dla
współczesnych filozofów i badaczy.
Charakterystyka Baroku:
Barok to wyjątkowy okres w historii kultury,
który występował głównie w XVII i na
początku XVIII wieku. Charakteryzuje się on
wieloma cechami, zarówno w sztuce, filozofii,
jak i życiu społecznym. Oto główne cechy
charakteryzujące okres baroku:
1. Złożoność i przepych: Barok to epoka,
w której przeważała złożoność i
przepych. W sztuce barokowej często
występowały rozbudowane detale,
bogate dekoracje, złocenia i liczne
elementy, co tworzyło wrażenie
przepychem.
2. Kontrast i dramatyzm: Barok słynął z
eksponowania kontrastów, zarówno w
sztuce, jak i w myśli filozoficznej.
Przykłady to kontrast między światłem
a ciemnością, życiem a śmiercią,
radością a smutkiem. Ta dualność
wprowadzała element dramatyzmu.
3. Emocje i ekspresja: Sztuka baroku
była nasycona emocjami i ekspresją.
Malarze, rzeźbiarze i kompozytorzy
dążyli do wyrażenia głębokich uczuć i
emocji w swoich dziełach. To
przejawiało się w dramatycznych
scenach, intensywnych kształtach i
dźwiękach.
4. Religijność: Barok to okres silnej
religijności, zwłaszcza w Europie.
Kościół katolicki odegrał istotną rolę
w promowaniu barokowej sztuki i
filozofii, co przekładało się na liczne
dzieła o tematyce religijnej, takie jak
obrazy o tematyce biblijnej.
5. Metafizyka i filozofia: W filozofii
baroku kontynuowano tradycję
scholastyczną, ale z nowym
podejściem, bardziej emocjonalnym i
artystycznym. Filozofowie tego okresu
często eksplorowali kwestie natury
człowieka, bytu, duszy i wszechświata.
6. Sceptycyzm i pesymizm: Pomimo
bogactwa i przepychu w kulturze
baroku, wielu myślicieli tego okresu
wyrażało pesymizm co do ludzkiej
natury i losu świata. To wyrażało się w
ich dziełach, które często były pełne
refleksji nad nietrwałością życia.
7. Rozwój nauki i odkryć: Mimo że
barok to okres artystyczny, to również
czas, w którym dokonywały się ważne
odkrycia naukowe i postęp w
dziedzinie nauki, takie jak prace Isaaca
Newtona nad fizyką.
8. Stylizacja i dekoracyjność: Wszystkie
dziedziny sztuki i kultury baroku były
silnie stylizowane. Znane są liczne
przykłady bogato zdobionych
budynków, mebli, strojów i innych
przedmiotów.
9. Wieloznaczność i symbolizm: Sztuka
baroku często była wieloznaczna i
pełna symboli. Zastosowanie
symboliki religijnej lub alegorycznej
pomagało wyrazić skomplikowane
myśli i idee.
10. Przejawianie potęgi władzy: W
niektórych krajach, takich jak Francja
czy Hiszpania, barok służył jako
narzędzie wyrażenia potęgi władzy
monarchów. Pałace i kościoły były
budowane w okazałym stylu, aby
podkreślić władzę monarchy i
kościoła.
Okres baroku miał ogromny wpływ na rozwój
kultury i filozofii, a jego wpływ jest wciąż
widoczny w wielu dziedzinach sztuki i myśli
filozoficznej. To czas, w którym eksplorowano
skomplikowane relacje między człowiekiem a
światem, między wiarą a rozumem, co
sprawia, że jest fascynującym okresem w
historii ludzkiej kultury.
Barok to okres w historii sztuki (XVII-XVIII
wiek) charakteryzujący się przepychową
ornamentyką, dramatyzmem, ekspresją i
kontrreformacją w Kościele katolickim.
Wprowadził technikę chiaroscuro w
malarstwie, dał światu wielkich artystów i
wpłynął na architekturę. To okres złożony i
różnorodny, zależny od regionu.
Malarstwo baroku to okres w historii sztuki,
który trwał głównie w XVII wieku i
charakteryzował się:
Ekspresją: Obrazy barokowe często
wyrażają silne emocje i dramatyczne sceny.
Chiaroscuro: Technika kontrastu między
światłem a cieniem była często stosowana,
nadając obrazom trójwymiarowość.
Religijność: Duża część dzieł barokowych
miała motywy religijne, związane z
kontrreformacją w Kościele katolickim.
Bogata ornamentyka: Obrazy były często
przesadnie ozdobione i pełne detalów.
Portrety: Barokowe portrety ukazywały
postaci w majestatyczny sposób, często z
symbolami mocy i bogactwa.
Wielcy artyści: W tym okresie działali
artyści takie jak Caravaggio, Rembrandt,
Rubens i Velázquez, którzy wpłynęli na rozwój
malarstwa.
Dynamiczne kompozycje: Obrazy barokowe
często zawierały dynamiczne ułożenia postaci i
elementów, co podkreślało ruch i napięcie.
Malarstwo baroku było nie tylko dekoracyjne,
ale również pełne głębokich treści i emocji,
które wpłynęły na rozwój sztuki europejskiej.