Professional Documents
Culture Documents
Austrowęgry
Austrowęgry
Austrowęgry
Cesarstwo pod wodzą Habsburgów było gigantyczne, ale bardzo skłócone wewnętrznie. Różne
narodowości miały różne prawa, czuły się pokrzywdzone finansowo.
Cesarstwo i królestwo, które straciło wcześniej większość swych posiadłości w północnych Włoszech,
stanęło w obliczu groźby utraty części terytoriów zamieszkanych przez Słowian południowych na
rzecz Serbii. Cesarz Franciszek Józef, wspierany przez swych niemieckich sojuszników, postanowił
uderzyć na Serbię, nim ta zdoła doprowadzić do rewolucji i powstania. Zabójstwo Arcyksięcia
Franciszka Ferdynanda potraktowano jako pretekst. Rząd w Belgradzie otrzymał
posunięte ultimatum. Cesarstwo domagało się, oprócz ukarania winnych morderstwa arcyksięcia,
zamknięcia antycesarskich organizacji i publikacji, wyeliminowania antycesarskich książek i
nauczycieli ze szkół, czystek podejrzanych oficerów i urzędników państwowych, i udziału
reprezentantów Austrii w oficjalnym dochodzeniu. Gdy serbski parlament po długiej debacie
odmówił przystania na żądania Austro-Węgier, oba państwa znalazły się w stanie wojny.
Wydarzenia na linii Wiedeń – Belgrad stały się iskrą zapalną I wojny światowej. Imperium
Rosyjskie postanowiło wystąpić w obronie interesów Słowian i zarządziło generalną mobilizację. Jej
odwołania zażądały Niemcy, a gdy ich żądania nie zostały spełnione, także to państwo włączyło się do
wojny. Wkrótce po stronie Rosji opowiedziały się, związane z nią sojuszem, Francja i Wielka Brytania.
Armia austro-węgierska początkowo odniosła sukcesy w bitwach, jednak przytłaczająca przewaga
liczebna armii rosyjskiej spowodowała konieczność odwrotu po przegranych bitwach na przedpolach
Lwowa. Złotymi zgłoskami zapisała się obrona Twierdzy Przemyśl dowodzonej przez gen. Kusmanka.
W ciężkich zimowych walkach w Karpatach Wschodnich i w rejonie Przemyśla obie strony poniosły
olbrzymie straty. Dość szybko jednak Austro-Węgry przeszły do kontrataku. Po sukcesach niemieckich
w Kongresówce i bitwie pod Gorlicami, Austrii udało się odebrać Galicję Wschodnią (w maju 1915), a
następnie po bitwie pod Caporetto powstrzymać natarcie Królestwa Włoch. Od czerwca do września
1916 roku C.K. Monarchia otrzymała olbrzymie straty w wyniku rosyjskiej Ofensywy Brusiłowa, która
przepchnęła wschodni front ponownie w stronę Wiednia. Zwabiona rosyjskimi
sukcesami Rumunia dołączyła do wojny po stronie Ententy.
W końcu, przy pomocy Niemiec, cesarskiej Armii udało się zająć praktycznie całą Rumunię, spore
połacie Rosji i większą część Serbii, jednak ani pokonanie tej ostatniej, ani doprowadzenie do pokoju
z Włochami nie powiodło się.
Zwycięstwa te nie zmieniły zasadniczo sytuacji militarnej Austro-Węgier, które musiały prowadzić
wojnę na trzech frontach. Na froncie włoskim obie strony bardzo się wykrwawiały, co wpływało na
pogorszenie nastrojów społeczeństwa i, zauważalny we wszystkich uczestniczących w wojnie
armiach, spadek morale. Dodatkowo w ostatnich latach wojny coraz wyraźniej widać było zmęczenie
wojną wśród wszystkich narodów monarchii, spowodowane pogarszającym się zaopatrzeniem i
śmiercią tysięcy mężczyzn w wieku produkcyjnym.
Ostatni cesarz Austrii i król Węgier, Karol I próbował odzyskać władzę w Budapeszcie, jednak jego
plany nie powiodły się i został on wygnany w październiku na Maderę, gdzie w 1922 zmarł na
zapalenie płuc.