ISSN 1859-3666

MỤC LỤC

KINH TẾ VÀ QUẢN LÝ

1. Nguyễn Thị Uyên Uyên và Lê Trương Niệm - Tác động của đa dạng hóa đến rủi ro phi hệ thống
của các công ty niêm yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam. Mã số: 151.1FiBa.11 2
The Impact of Diversification on Non-systematic Risk of Listed Companies on Vietnam Stock
Market
2. Nguyễn Bích Ngọc - Hiệu quả xã hội của tổ chức tài chính vi mô tại Việt Nam từ lý thuyết đến thực
tiễn. Mã số: 151.1mEco.11 14
The Social Impact of Microfinance Institutions in Vietnam from Theory to Practice
3. Đoàn Thị Hồng Nhung - Ảnh hưởng của lợi thế thương mại đến giá trị thị trường của các công ty
niêm yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam. Mã số: 151.1FiBa.11 26
Studying the effect of goodwill on the market value of companies listed on Vietnam’s stock
market
4. Nguyễn Đắc Hưng - Mối quan hệ giữa doanh nghiệp Logistics và hoạt động kinh doanh ngân hàng
thương mại bị tác động bởi đại dịch Covid-19. Mã số: 151.1SMET.12 35
The Relationship between Logistics Businesses and Commercial Bank Operation under
Influence of Covid-19 Pandemic

QUẢN TRỊ KINH DOANH

5. Cảnh Chí Hoàng và Nguyễn Hữu Khôi - Nghiên cứu khám phá tác động của các nhân tố lập luận
đạo đức đến thái độ và ý định hành vi mua của người tiêu dùng hàng nhái tại Việt Nam. Mã số:
151.2BMkt.21 42
Research on the Impact of Moral Reasoning Strategies on the Buying Attitude, Intention, and
Behaviour of Counterfeit Product Consumers in Vietnam
6. Hoàng Thị Mai Lan - Nghiên cứu các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng thông tin trên Báo cáo tài
chính trong doanh nghiệp quản lý và khai thác công trình thủy lợi Việt Nam. Mã số: 151.2FiBa.22 50
Research on factors affecting the quality of accounting information on financial statements in
Vietnamese Irrigation and Drainage Management Companies
7. Đặng Thị Minh Nguyệt, Ngô Thị Thành, Dương Thị Tình và Trần Thị Thảo Hương - Yếu tố
tác động đến hành vi sử dụng ví điện tử của sinh viên khối ngành kinh tế các trường đại học tại Hà
Nội. Mã số: 151.2FiBa.21 62
Factors Affecting E-wallet Use by Students of Economics at Universities in Ha Noi

Ý KIẾN TRAO ĐỔI

8. Lê Quân và Mai Hoàng Anh - Doanh nghiệp khoa học và công nghệ trong trường đại học công
lập tại Việt Nam - thực trạng và giải pháp. Mã số: 151.3GEMg.32 70
Science and Technology Enterprises in Public Universities in Vietnam – Situation and
Solution
9. Mai Anh Vũ và Hà Thị Lan - Nghiên cứu các nhân tố ảnh hưởng đến sự hài lòng của sinh viên đối
với chất lượng dịch vụ đào tạo tại Trường Đại học Văn hóa, Thể thao và Du lịch Thanh Hóa. Mã số:
151.3GEMg.32 80
A Study on the Factors Affecting Student Satisfaction with the Training Quality at Thanh Hóa
University of Culture, Sports, and Tourism
khoa học
Số 151/2021 thương mại 1

1
 KINH TẾ VÀ QUẢN LÝ

HIỆU QUẢ XÃ HỘI CỦA TỔ CHỨC TÀI CHÍNH VI MÔ

TẠI VIỆT NAM TỪ LÝ THUYẾT ĐẾN THỰC TIỄN

Nguyễn Bích Ngọc

Học viện Ngân hàng
Email: ngocnb@hvnh.edu.vn

B
Ngày nhận: 26/11/2020 Ngày nhận lại: 11/01/2021 Ngày duyệt đăng: 14/01/2021
ài viết nghiên cứu khung lý thuyết về hiệu quả xã hội của tổ chức tài chính vi mô thông qua việc
tổng hợp, phân tích khái niệm cũng như cách thức đo lường hiệu quả xã hội tại các tổ chức tài
chính vi mô. Dựa trên cơ sở lý thuyết, tác giả đã tiến hành đánh giá hiệu quả xã hội của tổ chức tài chính
vi mô tại Việt Nam thông qua chỉ số SPI - một chỉ số được sử dụng trong đo lường hiệu quả xã hội tại các
tổ chức tài chính vi mô với 8 chỉ tiêu bộ phận bao gồm: mức độ tiếp cận (A), tỷ lệ dư nợ bình quân trên thu
nhập bình quân (B), chi phí trên một khách hàng vay (C), tỷ lệ khách hàng nữ (D), số lượng chi nhánh (E),
tỷ lệ tự vững hoạt động (F), tỷ lệ nợ rủi ro (G) và tỷ lệ xóa nợ (H). Trên cơ sở nguồn dữ liệu thứ cấp kết hợp
với dữ liệu từ quá trình phỏng vấn chuyên sâu với đại diện các tổ chức tài chính vi mô cũng như các chuyên
gia trong lĩnh vực tài chính vi mô, bài viết đã chỉ ra chỉ số SPI tại các tổ chức có đăng ký có phần cao hơn
so với các tổ chức được cấp phép. Tuy nhiên, chỉ số hiệu quả xã hội của các tổ chức nói chung đều có xu
hướng suy giảm từ năm 2011 trở về đây.
Từ khóa: hiệu quả xã hội, tổ chức tài chính vi mô (MFI), SPI.
JEL Classifications: D53, E02, G21

1. Mở đầu
Tổ chức tài chính vi mô (MFI) theo Fersi và
Boujelbéne (2017) là những tổ chức hoạt động với
mục tiêu kép bao gồm cả bền vững và hiệu quả xã
hội; trong đó mục tiêu ưu tiên chính vẫn luôn là
nâng cao hiệu quả xã hội của tổ chức. Tuy nhiên, so
với các nghiên cứu về mức độ bền vững thì số lượng
nghiên cứu về hiệu quả xã hội của các tổ chức tài
chính vi mô lại có phần yếu thế hơn và mới chỉ thực
sự nhận được sự chú ý từ các nhà nghiên cứu trong
khoảng thời gian từ 2010 trở lại đây (Hermes và
Hudon, 2018).
Tại Việt Nam, các nghiên cứu về hiệu quả xã hội
tại các tổ chức tài chính vi mô vẫn còn khá khiêm
tốn và đặc biệt chưa có nghiên cứu nào thực hiện hệ
thống hóa khái niệm, cách thức đo lường hiệu quả
xã hội của các tổ chức tài chính vi mô, cũng như
phân tích thực trạng hiệu quả xã hội của các tổ chức
tài chính vi mô tại nước ta. Xuất phát từ thực tiễn đó,
bài báo tập trung làm rõ khái niệm, phương pháp đo
lường hiệu quả xã hội của tổ chức tài chính vi mô
trên thế giới, và đặc biệt lựa chọn phương pháp phù
hợp để đánh giá hiệu quả xã hội của nhóm tổ chức
tài chính vi mô tại Việt Nam. Quan trọng hơn, theo
kết luận của nhiều nhà nghiên cứu trong lĩnh vực tài
chính vi mô trên thế giới như Casselman và Sama
(2013) và Mia và Lee (2017) khi các tổ chức tài
chính vi mô thực hiện chuyển đổi hình thức hoạt
động theo hướng thương mại hóa thì khả năng xa rời
mục tiêu xã hội ngày càng cao. Chính vì vậy, bài báo
cũng tiến hành so sánh hiệu quả xã hội của hai nhóm
tổ chức được cấp phép và nhóm tổ chức tài chính vi
mô có đăng kí tại Việt Nam trong giai đoạn 2011 -
2019 để làm rõ sự khác biệt.
Kết cấu của bài nghiên cứu gồm 4 phần: phần 1
là lời mở đầu, phần 2 giới thiệu tổng quan về hiệu
quả xã hội của tổ chức tài chính vi mô thông qua
phân tích khái niệm và cách thức đo lường hiệu
quả xã hội của MFI. Phần 3 tập trung vào đánh giá
thực trạng hiệu quả xã hội của hai nhóm tổ chức tài
chính vi mô được cấp phép và tổ chức tài chính vi
mô có đăng kí. Cuối cùng, kết luận được trình bày
tại phần 4.

khoa học !
14 thương mại Số 151/2021

2. Tổng quan về hiệu quả xã hội của tổ chức
tài chính vi mô
2.1. Khái niệm về hiệu quả xã hội của tổ chức
tài chính vi mô
Theo Deshpande, Nestor và Abrams (2007), hiệu
quả xã hội của tổ chức tài chính vi mô đơn giản thể
hiện ở “sự tin tưởng”. Sự tin tưởng vào việc các tổ
chức tài chính vi mô sẽ sử dụng số tiền tài trợ, vốn
được cấp từ nhà đầu tư tư nhân, tổ chức; từ các nhà
tài trợ và chính phủ để giúp đỡ người nghèo. Để đảm
bảo cho sự tin tưởng này, các tổ chức tài chính vi mô
được khuyến khích thực hiện các báo cáo về việc thực
hiện và đạt các mục tiêu xã hội đã đưa ra trước đó.
Đưa ra quan điểm có phần khác biệt, Woller
(2007) cho rằng hiệu quả xã hội mà các nhà nghiên
cứu quan tâm không chỉ là kết quả cuối cùng, mà
còn là những hành động và những điều chỉnh nhằm
đạt được hiệu quả xã hội. Quan điểm này trước đó
cũng được nhấn mạnh trong báo cáo được thực hiện
bởi IFAD (2006) khi chỉ ra khái niệm về hiệu quả xã
hội không chỉ là những tác động cuối cùng mà tổ
chức tài chính vi mô mang lại cho xã hội, mà còn
phải minh bạch hóa quá trình đạt được mục tiêu xã
hội đề ra của tổ chức.
Dựa trên định nghĩa của Social Performance
Task Ford, Leonard (2009) đưa ra định nghĩa khá
tương đồng với Woller (2007) khi nhấn mạnh hiệu
quả xã hội là khả năng của tổ chức tài chính vi mô
trong việc truyền tải một cách hiệu quả các mục tiêu
xã hội của tổ chức đến thực tiễn và đặc biệt các mục
tiêu này phải phù hợp với các giá trị xã hội được
chấp nhận. Cụ thể hơn, theo Leonard, các hoạt động
của tổ chức không được gây hại tới khách hàng hoặc
làm cho tình trạng của khách hàng trở nên xấu đi so
với trước khi sử dụng các dịch vụ của tổ chức tài
chính vi mô; ví dụ như khiến cho khách hàng bị
ngập trong nợ nần, khách hàng phải chịu gánh nặng
tài chính hoặc rủi ro.
Ủng hộ cho quan điểm trên, Avolio, Calderón
Agüero, Rojas Villafuerte và Tokashiki Matsuy
(2015) trong nghiên cứu về đo lường hiệu quả xã hội
của các tổ chức tài chính vi mô cũng khẳng định
hiệu quả xã hội thể hiện qua cách mà một tổ chức
tôn trọng sứ mệnh xã hội được đề ra, cũng như hoạt
động để đạt được sứ mệnh đó.
Qua nghiên cứu một số khái niệm tiêu biểu về
hiệu quả xã hội của tổ chức tài chính vi mô có thể
thấy chưa có một định nghĩa đồng nhất giữa các nhà
Số 151/2021
KINH TẾ VÀ QUẢN LÝ
nghiên cứu về hiệu quả xã hội của tổ chức tài chính
vi mô. Trong đó, có khái niệm cho rằng hiệu quả xã
hội là sứ mệnh đối với người nghèo, là kết quả của
các hoạt động xã hội, có khái niệm lại mở rộng hơn
khi cho rằng hiệu quả của MFIs không nhất thiết chỉ
tập trung vào người có thu nhập thấp, người yếu thế
trong xã hội, cũng như không chỉ tập trung vào kết
quả mà còn mở rộng ra là toàn bộ quy trình để đạt
được các mục tiêu xã hội đã đề ra. Dựa trên các
nghiên cứu trước đây, trong bài báo này theo tác giả,
hiệu quả xã hội của tổ chức tài chính vi mô được
hiểu theo cả nghĩa rộng và nghĩa hẹp; trong đó, theo
nghĩa hẹp hiệu quả xã hội của MFIs là những kết
quả, lợi ích mà tổ chức tài chính vi mô mang lại cho
toàn thể các bên liên quan, cho cộng đồng và cho xã
hội; còn theo nghĩa rộng hiệu quả xã hội là việc thiết
lập một tổng thể quy trình từ hoạch định, lên ý tưởng
chính sách, quy trình, hoạt động đến kết quả, tác
động mà tổ chức tài chính vi mô mang lại cho tất cả
các bên trong các mối quan hệ xã hội của mình.
2.2. Chỉ tiêu đo lường hiệu quả xã hội
Tương ứng với quan điểm về định nghĩa hiệu
quả xã hội theo nghĩa hẹp và rộng, cách thức đo
lường hiệu quả xã hội của MFIs cũng được chia làm
hai luồng quan điểm khác nhau. Trong đó, quan
điểm theo nghĩa hẹp sẽ đo lường hiệu quả xã hội của
MFI dựa trên kết quả đạt được của tổ chức, còn quan
điểm theo nghĩa rộng sẽ dựa trên quy trình quản lý
để đánh giá. Nội dung cụ thể của từng phương pháp
sẽ lần lượt được trình bày.
Thứ nhất, theo cách tiếp cận từ quan điểm theo
nghĩa hẹp. Hermes và Hudon (2018) trong một
thống kê về các nghiên cứu liên quan tới hiệu quả xã
hội của tổ chức tài chính vi mô đã chỉ ra rằng hiệu
quả xã hội của tổ chức tài chính vi mô mới chỉ thực
sự thu hút sự quan tâm của các nhà nghiên cứu trong
khoảng thời gian từ 2010 trở về đây và đặc biệt có
đến 85% các nghiên cứu sử dụng phương pháp
lượng hóa các biến số kế toán để đo lường hiệu quả
tài chính và hiệu quả xã hội. Cụ thể, Hermes và
Hudon chỉ ra rằng để đo lường hiệu quả xã hội, các
nghiên cứu trước đây thường sử dụng các biến số
như giá trị khoản vay bình quân, số lượng khách
hàng vay, số lượng tài khoản vay vốn và tiết kiệm,
số lượng chi nhánh, tỷ lệ khoản vay dành cho khách
hàng nữ. Giải thích kỹ hơn về việc lựa chọn các biến
số này, theo Hermes và Hudon (2018), hiệu quả xã
hội thường được đo lường trong mối liên quan đến
khoa học !
thương mại 15
 KINH TẾ VÀ QUẢN LÝ
sứ mệnh xã hội của tổ chức như mở rộng tiếp cận
với người nghèo thông qua việc cung cấp sản phẩm
cho vay với cá nhân, hộ gia đình và các doanh
nghiệp nhỏ - những người mà khả năng tiếp cận tài
chính từ khu vực được cấp phép còn hạn chế. Do đó,
các nghiên cứu về hiệu quả xã hội của tổ chức tài
chính vi mô hầu hết đều tập trung vào đánh giá mức
độ tiếp cận (Schreiner, 2002); trong đó, việc lựa
chọn tiêu chí đo lường mức độ tiếp cận dựa theo
chiều rộng, chiều sâu hoặc cả hai cũng khá đa dạng.
Cụ thể, chiều rộng của mức độ tiếp cận thể hiện
độ phủ sóng của tổ chức tài chính vi mô và do đó
thường được đo lường bởi số lượng các khách hàng
hiện đang được phục vụ bởi tổ chức. Đại diện cho
các nhà nghiên cứu sử dụng biến này để đo lường
hiệu quả xã hội là Hartarska và Nadolnyak (2007);
Hoque, Hoque, Chishty và Halloway (2011) và
Bogan (2012). Chiều sâu mức độ tiếp cận thể hiện
thông qua phân khúc khách hàng được phục vụ bởi
MFIs. Hai đại lượng thường xuyên được sử dụng
làm biến đại diện cho độ sâu tiếp cận là tỷ lệ khách
hàng nữ của tổ chức và tỷ lệ dư nợ bình quân so với
mức thu nhập bình quân đầu người của quốc gia.
Đại diện cho những nhà nghiên cứu ủng hộ đánh giá
hiệu quả xã hội theo chiều sâu tiếp cận là Annim
(2012); Adair và Berguiga (2013) và Lebovics,
Hermes và Hudon (2016). Cuối cùng, kết hợp sử
dụng cả hai chiều tác động gồm cả chiều rộng và
chiều sâu tác động để phản ánh hiệu quả xã hội của
MFIs là các nghiên cứu được thực hiện bởi
Khachatryan, Hartarska & Grigoryan (2017);
Abdulai và Tewari (2017) và Bibi, Balli, Matthews,
Tripe (2018).
Mặc dù được nhiều nhà nghiên cứu công nhận và
sử dụng trong đo lường hiệu quả xã hội của các tổ
chức tài chính vi mô, nhóm chỉ tiêu phản ánh mức
độ tiếp cận lại vướng phải sự phản bác của Schreiner
(2002). Cụ thể, chỉ tiêu này theo như Schreiner
(2002) chỉ đánh giá được khía cạnh tiếp cận, mà
chưa đánh giá được trực tiếp mức độ, khả năng đạt
được mục tiêu giảm nghèo của tổ chức tài chính vi
mô. Chính vì vậy, theo Hermes và Hudon (2018),
hiệu quả xã hội của tổ chức tài chính vi mô nên được
đánh giá từ nhiều chiều với sự kết hợp ít nhất của ba
yếu tố bao gồm mức độ tiếp cận, giới tính và địa bàn
hoạt động để đo lường hiệu quả xã hội của MFIs.
Quan điểm này trước đó đã được nhấn mạnh bởi
Marr và Awaworyi (2012) trong một nghiên cứu về
khoa học
16 thương mại
hiệu quả xã hội của các tổ chức tài chính vi mô trên
phạm vi toàn cầu. Cụ thể, khẳng định hiệu quả xã
hội phản ánh hiệu quả truyền tải sứ mệnh xã hội đã
công bố của tổ chức đến thực tế; do đó, Marr và
Awaworyi (2012) đề cao tính thực tiễn trong đo
lường hiệu quả xã hội của tổ chức tài chính vi mô.
Điều này thể hiện qua việc Marr và Awaworyi đã
xây dựng bộ chỉ số đánh giá hiệu quả xã hội của tổ
chức tài chính vi mô dựa trên sự tham vấn trực tiếp
từ chính các nhà quản lý và những người làm thực
tế trong lĩnh vực tài chính vi mô. Qua đó, chỉ số SPI
được đo lường thông qua một hệ thống tám chỉ số
bao gồm mức độ tiếp cận (A), tỷ lệ dư nợ bình quân
trên thu nhập bình quân (B), chi phí trên một khách
hàng vay (C), tỷ lệ khách hàng nữ (D), số lượng chi
nhánh (E), tỷ lệ tự vững hoạt động (F), tỷ lệ nợ rủi
ro (G) và tỷ lệ xóa nợ (H).
Thứ hai, theo cách tiếp cận từ quan điểm theo
nghĩa rộng. Nghiên cứu về hiệu quả xã hội của các
tổ chức tài chính vi mô tại Kenya, Waithaka (2014)
cho rằng phân tích hiệu quả xã hội theo cách tiếp cận
từ đánh giá kết quả, hay cụ thể hơn là chỉ dựa trên
mức độ tiếp cận hoặc một nhóm các yếu tố phản ánh
kết quả hoạt động thì mới chỉ đo lường được một
cách gián tiếp hiệu quả xã hội của MFI. Do đó,
phương pháp đo lường hiệu quả xã hội dựa trên khảo
sát và xếp hạng chỉ số xã hội đã được phát triển và
sử dụng. Cụ thể, khẳng định hiệu quả xã hội được đo
lường thông qua các nguyên tắc, hành động và
những điều chỉnh phù hợp để giúp tổ chức tài chính
vi mô có thể đạt được mục tiêu xã hội đã đề ra trước
đó, nhiều tổ chức đã nghiên cứu và phát triển bộ chỉ
số/công cụ xếp hạng, đo lường hiệu quả xã hội với
các tiêu chí khác nhau. Cụ thể, bảng sau thống kê các
chỉ số đo lường hiệu quả xã hội theo nghĩa rộng được
xây dựng bởi một số tổ chức tiêu biểu (bảng 1):
Thông qua việc tổng hợp và thống kê các công
cụ đo lường hiệu quả xã hội của tổ chức tài chính vi
mô theo nghĩa rộng, tác giả nhận thấy các công cụ
tập trung vào đánh giá quy trình quản lý và tính hiệu
quả của hệ thống trong việc đạt được các mục tiêu
xã hội đã đề ra trước đó của tổ chức. Do đó, phương
pháp chủ yếu được sử dụng là thực hiện khảo sát đối
với các bên liên quan gồm khách hàng - những
người trực tiếp thụ hưởng sản phẩm, dịch vụ của tổ
chức tài chính vi mô, và người lao động - những
người trực tiếp triển khai các sản phẩm, dịch vụ
cũng như thụ hưởng các chế độ từ tổ chức tài chính
!
Số 151/2021

Bảng 1: Công cụ đo lường hiệu quả xã hội của MFI tại một số tổ chức tiêu biểu
(Nguồn: Tổng hợp của tác giả)
vi mô. Bên cạnh đó các thông tin về mức độ tiếp
cận, bộ máy quản trị cũng được sử dụng song hành
trong một số công cụ như sự bổ trợ giữa phương
pháp định tính và định lượng trong đánh giá hiệu
quả xã hội của tổ chức tài chính vi mô từ cả phía
cung và phía cầu. Chính vì vậy, kết quả đo lường
hiệu quả xã hội từ các công cụ được đánh giá là trực
tiếp và bao quát hơn so với phương pháp định lượng
được thực hiện trong đánh giá hiệu quả xã hội theo
nghĩa hẹp.
Tuy nhiên, theo như Hermes, Lensink và
Meesters (2011) để thu thập được đầy đủ các dữ liệu
đầu vào phục vụ cho quá trình đánh giá của các công
cụ đo lường hiệu quả xã hội hoặc chỉ số xã hội theo
nghĩa rộng là việc không hề đơn giản; do đó, nhiều
nghiên cứu vẫn tiếp tục sử dụng các phương pháp
Số 151/2021
KINH TẾ VÀ QUẢN LÝ
đơn giản hơn trong đo lường hiệu quả xã hội của các
tổ chức tài chính vi mô (Hermes và Hudon, 2018).
Tại Việt Nam, qua phân tích các phương pháp đo
lường hiệu quả xã hội của MFIs, tác giả nhận thấy
phương pháp đo lường hiệu quả xã hội theo nghĩa
hẹp là phù hợp hơn với nghiên cứu này. Cụ thể, việc
đo lường, đánh giá hiệu quả xã hội theo nghĩa rộng
yêu cầu sự sẵn có về các báo cáo hiệu quả xã hội
hoặc xếp hạng xã hôi của các tổ chức tài chính vi mô
tại Việt Nam. Tuy nhiên, bắt đầu từ năm 2016, các
tổ chức tài chính vi mô tại Việt Nam mới được
khuyến khích sử dụng các công cụ đo lường chỉ số
hiệu quả xã hội theo chuẩn quốc tế như SPI4 để
đánh giá hiệu quả xã hội. Do đó số lượng các tổ
chức có thực hiện đánh giá hiệu quả xã hội và công
bố rộng rãi ra công chúng là rất hạn chế, không đáp
khoa học !
thương mại 17
 KINH TẾ VÀ QUẢN LÝ

ứng được yêu cầu về dữ liệu phục vụ cho nghiên Đối với các nhóm yếu tố mà có tỷ lệ càng cao
cứu. Bên cạnh đó, tiêu chí đo lường hiệu quả xã hội càng phản ánh là tổ chức có hiệu quả xã hội tốt như
cũng như nội dung báo cáo về hiệu quả xã hội của tỷ lệ khách hàng nữ, số lượng chi nhánh, tỷ lệ tự
các tổ chức cũng không đồng nhất với nhau, khiến vững hoạt động; thì giá trị quy đổi sẽ được tính theo
cho việc phân tích và so sánh hiệu quả xã hội giữa công thức 2 như sau:
các tổ chức gặp phải những khó khăn nhất định.
Chính vì vậy, việc tiếp cận và đo lường hiệu quả xã
hội theo nghĩa hẹp thông qua phương pháp định
lượng các chỉ tiêu kế toán được ưu tiên sử dụng. Y là giá trị sau khi quy đổi
Cụ thể, dựa trên nghiên cứu của Marr và 𝞪 và 𝞫 lần lượt là giá trị lớn nhất và nhỏ nhất của
Awaworyi (2012), tám yếu tố gồm mức độ tiếp cận giá trị sau quy đổi (trong nghiên cứu này là lần lượt
(A), tỷ lệ dư nợ bình quân trên thu nhập bình quân (B), là 1 và 0)
chi phí trên một khách hàng vay (C), tỷ lệ khách hàng Ω và 𝞵 lần lượt là giá trị lớn nhất và nhỏ nhất của
nữ (D), số lượng chi nhánh (E), tỷ lệ tự vững hoạt giá trị dữ liệu trước khi quy đổi
động (F), tỷ lệ nợ rủi ro (G) và tỷ lệ xóa nợ (H) được b là giá trị cần quy đổi
lựa chọn để đo lường chỉ số hiệu quả xã hội (SPI) của Căn cứ theo công thức quy đổi có thể thấy giá trị
MFIs Việt Nam. Cách thức đo lường, ý nghĩa của từng SPI sẽ chạy trong khoảng từ 0 đến 8. Do đó, các tổ
cấu phần cũng như cách thức quy đổi các cấu phần để chức tài chính vi mô có giá trị đo lường hiệu quả xã
tính toán SPI được thực hiện như sau (bảng 2): hội SPI trong khoảng từ 0 đến 3 được đánh giá là có
Dữ liệu tính toán từng cấu phần theo công thức hiệu quả xã hội ở mức thấp, trên 3 đến 5 là mức
được cung cấp bởi Nhóm công tác tài chính vi mô trung bình và trên 5 là ở mức tương đối cao.
sau đó sẽ được sử dụng để đo lường chỉ số hiệu quả Trong phần tiếp theo, hiệu quả xã hội đo lường
xã hội (SPI) của các tổ chức tài chính vi mô tại Việt theo tám cấu phần kể trên và SPI của hai nhóm tổ chức
Nam theo công thức sau: gồm nhóm tổ chức được cấp phép hoạt động theo luật
SPI = A + B + C + D + E + F + G + H. tổ chức tín dụng (TYM, M7 MFI, Thanh Hoa MFI và
Tuy nhiên, ý nghĩa của các chỉ số không tương CEP) và nhóm tổ chức có đăng kí hoạt động tài chính
đồng nhau bởi có chỉ số càng cao càng tốt, có chỉ số vi mô nhưng chưa đăng kí thành lập tổ chức tài chính
lại càng thấp càng tốt. Do đó, trước khi cộng đại số vi mô (các quỹ xã hội hoạt động tài chính vi mô,
các chỉ tiêu để tính SPI, giá trị của tám yếu tố này sẽ chương trình tài chính vi mô chuyên trách) sẽ lần lượt
được tính toán lại theo các công thức tương ứng. được phân tích để thấy rõ sự khác biệt.
Cụ thể, đối với các yếu tố mà có tỷ lệ càng thấp 3. Thực trạng hiệu quả xã hội của tổ chức tài
càng phản ánh hiệu quả xã hội của tổ chức càng tốt chính vi mô tại Việt Nam
như tỷ lệ dư nợ bình quân trên thu nhập bình quân, 3.1. Mức độ tiếp cận (A)
chi phí trên một khách hàng vay, tỷ Biểu đồ 1: Số lượng khách hàng đang vay vốn bình quân tại MFIs
lệ nợ rủi ro và tỷ lệ xóa nợ; thì giá (2011 - 2019)
trị quy đổi sẽ được tính theo công
thức 1 như sau:

X: giá trị sau khi quy đổi

𝞪 và 𝞫 lần lượt là giá trị lớn nhất
và nhỏ nhất của giá trị sau quy đổi
(trong nghiên cứu này là lần lượt là
1 và 0)
Ω là giá trị lớn nhất của giá trị
dữ liệu trước khi quy đổi (Nguồn: Nhóm công tác tài chính vi mô Việt Nam (2012- 2018) và
b là giá trị cần quy đổi ước tính của tác giả (*))
khoa học !
18 thương mại Số 151/2021
 KINH TẾ VÀ QUẢN LÝ

Bảng 2: Công thức đo lường và tác động của từng cấu phần đến chỉ số SPI

khoa học !
Số 151/2021 thương mại 19
 KINH TẾ VÀ QUẢN LÝ

So sánh về số lượng khách hàng đang vay vốn có đăng ký là gần tương ứng với tốc độ tăng của
bình quân tại tổ chức tài chính vi mô được cấp phép GNI bình quân đầu người của các năm. Tuy nhiên,
và có đăng ký có thể thấy mức độ tiếp cận của các đối với các tổ chức được cấp phép, tỷ lệ này có phần
tổ chức được cấp phép là cao hơn so với tổ chức có biến động nhiều hơn và có xu hướng tăng lên, cho
đăng ký. Điều này một phần được lý giải bởi sự thấy mức độ tiếp cận theo chiều sâu của tổ chức
chênh lệch trong quy mô giữa tổ chức được cấp được cấp phép có xu hướng suy giảm theo thời gian.
phép và tổ chức có đăng ký. Tuy nhiên, trong khi số 3.3. Chi phí trên một khách hàng vay (C)
lượng khách hàng bình quân tại các tổ chức được Dữ liệu tại biểu đồ cho thấy chi phí trên một
cấp phép có sự biến động không ngừng và đặc biệt khách hàng vay vốn bình quân tại tổ chức được cấp
giảm trong giai đoạn 2012 - 2016 thì tại các tổ chức phép là cao hơn tương đối so với tổ chức có đăng ký.
có đăng kí lại có xu hướng tăng dần qua các năm. Kết quả này là tương đối dễ hiểu bởi so với các tổ
Tình huống chỉ xoay chiều khi bước sang năm 2017 chức có đăng ký, các tổ chức được cấp phép phải
- năm đánh dấu sự chuyển đổi của Quỹ trợ vốn cho chịu chi phí cao hơn từ việc đi vay vốn, nộp thuế thu
người lao động nghèo tự tạo việc làm (CEP) từ quỹ nhập doanh nghiệp, cũng như trích lập dự phòng rủi
xã hội thành tổ chức tài chính vi mô được cấp phép ro đầy đủ theo quy định của pháp luật. Trái lại, các
và khiến cho số lượng khách hàng của tổ chức được tổ chức có đăng kí nhận được nhiều sự hỗ trợ từ
cấp phép tăng đột biến. Ngược lại, số lượng khách nguồn vốn nhận tài trợ với chi phí thấp; do đó chi
hàng bình quân tại các tổ chức có đăng ký lại tụt phí bình quân trên một khách hàng của tổ chức có
đỉnh giảm mạnh. Ngoài ra, đối với giai đoạn 2018 - đăng ký có phần thấp hơn. Tuy nhiên, theo thời gian,
2019, theo nhận định của một số chuyên gia cũng khi nguồn vốn tài trợ cho các tổ chức có đăng ký có
như đại diện của tổ chức tài chính vi mô thì số lượng xu hướng giảm dần và được thay thế bởi các nguồn
khách hàng tăng nhẹ khoảng 3%, trong đó, mức độ vốn với chi phí cao hơn, thì khoảng cách chênh lệch
tăng của năm 2019 là thấp hơn so với năm 2018. về chi phí bình quân giữa tổ chức được cấp phép và
3.2. Tỷ lệ dư nợ bình quân trên thu nhập bình có đăng ký cũng được thu hẹp dần.
quân (B) Bên cạnh đó, căn cứ vào xu hướng biến động chỉ
số qua các năm có thể thấy
trong khi chi phí trên một
khách hàng vay bình quân của
các tổ chức tài chính vi mô
được cấp phép có xu hướng
giảm dần từ giai đoạn 2013 trở
lại đây, thì tại các tổ chức có
(Nguồn: Nhóm công tác tài chính vi mô (2012 - 2018) và ước tính của tác đăng ký chi phí này lại có
giả (*)) phần tăng lên. Hiện tượng này
Biểu đồ 2: Dư nợ bình quân/GNI bình quân đầu người của MFIs cũng hoàn toàn trùng khớp với
tại Việt Nam (2011 - 2019) nhận định của các chuyên gia
Đơn vị: VND
So sánh về sự thay đổi của dư
nợ bình quân/GNI bình quân đầu
người qua các năm tại tổ chức được
cấp phép và có đăng ký có thể thấy
tỷ lệ này không thay đổi quá nhiều
theo thời gian. Cụ thể, tại các tổ
chức có đăng ký, tỷ lệ này luôn dao
động trong khoảng 0.12 đến 0.135
và không có sự biến động quá lớn (Nguồn: Nhóm công tác tài chính vi mô Việt Nam (2012- 2018) và
giữa các năm, cho thấy tốc độ tăng ước tính của tác giả (*))
của dư nợ bình quân tại các tổ chức Biểu đồ 3: Chi phí trên một khách hàng vay bình quân (2011 - 2019)
khoa học !
20 thương mại Số 151/2021
 KINH TẾ VÀ QUẢN LÝ

trong lĩnh vực tài chính vi mô khi các nhà nghiên tỷ trọng khách hàng nữ được phục vụ tại các tổ chức
cứu chỉ ra rằng trong khi các tổ chức tài chính vi mô tài chính vi mô tại Việt Nam thì con số này đang có
được cấp phép đã dần chủ động về nguồn vốn và xu hướng giảm dần theo thời gian, và do đó sẽ có
hưởng lợi thế kinh tế nhờ quy mô khi phát triển những tác động không tốt đến hiệu quả xã hội của
được một lượng khách hàng ổn định, thì các tổ chức MFIs. Xu hướng này theo như đại diện của các tổ
có đăng ký lại đang gặp khó khăn về nguồn vốn chức tài chính vi mô vẫn tiếp tục duy trì trong giai
cũng như khả năng phát triển khách hàng nên chi đoạn 2018 - 2019.
phí trên một khách hàng cũng tăng dần. Chính vì 3.5. Số lượng chi nhánh (E)
vậy, trong giai đoạn 2018 - 2019, theo tác giả ước Chi nhánh của tổ chức tài chính vi mô theo định
tính chi phí trên một khách hàng vay bình quân của nghĩa được quy định tại TT 19/2019/TT-NHNN là
các tổ chức được cấp phép cũng có xu hướng giảm đơn vị phụ thuộc của tổ chức tài chính vi mô, có con
nhẹ, trong khi tại các tổ chức có đăng ký lại có xu dấu, có nhiệm vụ thực hiện một hoặc một số chức
hướng tăng. năng của tổ chức tài chính vi mô theo quy định nội
3.4. Tỷ lệ khách hàng nữ (D) bộ và quy định của pháp luật. Theo đó, sự gia tăng
Được đánh giá là công cụ hữu hiệu trong xóa trong số lượng chi nhánh của tổ chức tài chính vi mô
đói, giảm nghèo nói chung và tăng cường sự tự tin sẽ giúp gia tăng độ phủ sóng và khả năng tiếp cận
của phụ nữ nói riêng, các tổ chức tài chính vi mô với khách hàng của MFIs. Tuy nhiên, theo như
trong những năm qua đã khẳng định vai trò quan phỏng vấn chuyên sâu với chuyên gia trong lĩnh vực
trọng trong việc cung cấp các dịch vụ tài chính cho tài chính vi mô nói chung và cán bộ lãnh đạo tại các
những người có thu nhập thấp, đặc biệt là phụ nữ tại tổ chức tài chính vi mô nói riêng, số lượng chi nhánh
khắp vùng miền trên cả nước. Chính vì vậy, tỷ trọng của các tổ chức tài chính vi mô gần như biến động
khách hàng nữ trên tổng số khách hàng đang vay rất ít và thậm chí không có biến động trong khoảng
vốn tại các tổ chức tài chính vi mô được cấp phép và thời gian 2011 - 2019. Đặc biệt, với quy định về giới
có đăng ký luôn chiếm tới hơn 88%. Cụ thể, trong hạn số lượng chi nhánh căn cứ theo giá trị thực của
giai đoạn 2011 - 2016, tỷ trọng khách hàng nữ trong vốn điều lệ của tổ chức tài chính vi mô theo TT
tổng số khách hàng tại các tổ chức tài chính vi mô 19/2019/TT-NHNN, thì việc gia tăng thêm số lượng
được cấp phép luôn cao hơn 95%, và đặc biệt là cao chi nhánh của MFIs tại Việt Nam trong tương lai
hơn tương đối so với các tổ chức tài chính vi mô có cũng vấp phải những hạn chế nhất định. Chính vì
đăng ký. Điều này cho thấy phụ nữ vẫn luôn là đối vậy, số lượng chi nhánh trong nghiên cứu này được
tượng được chú trọng phục vụ hơn tại các tổ chức nhận định có rất ít biến động; và do đó, sẽ được loại
được cấp phép. Tuy nhiên, bước sang năm 2017 với trừ khi tính toán giá trị SPI.
sự chuyển đổi của CEP từ khu vực có đăng kí sang 3.6. Mức độ bền vững (F)
khu vực được cấp phép đã dẫn đến một sự thay đổi Căn cứ vào dữ liệu tổng hợp từ danh bạ các tổ
trong tỷ trọng khách hàng nữ giữa hai khu vực. Số chức vi mô trong giai đoạn 2011 - 2017 và ước tính
liệu thống kê của nhóm công tác tài chính vi mô Việt của tác giả cho giai đoạn 2018 - 2019, có thể thấy
Nam 2018 cho thấy chỉ có 73% khách hàng hiện chỉ số OSS của các tổ chức đều cao hơn 100% -
đang phục vụ tại CEP là Đơn vị: %
khách hàng nữ; do đó, khi
CEP chuyển từ khu vực có
đăng kí sang khu vực được
cấp phép đã khiến cho bình
quân tỷ trọng khách hàng nữ
được phục vụ giảm xuống
còn 88%, và thấp hơn so với
tỉ lệ này tại các tổ chức có
đăng ký là 91%. (Nguồn: Nhóm công tác tài chính vi mô Việt Nam (2012- 2018) và ước tính
Quan trọng hơn, khi phân của tác giả (*))
tích xu hướng thay đổi trong Biểu đồ 4: Tỷ lệ khách hàng nữ của MFIs tại Việt Nam (2011 - 2019)
khoa học !
Số 151/2021 thương mại 21
 KINH TẾ VÀ QUẢN LÝ

Bảng 3: Mức độ bền vững của MFIs được cấp phép (2011 - 2019) bảo hoạt động bền vững của
MFIs được cấp phép.
Kết quả từ biểu đồ cho thấy
chỉ số OSS bình quân của các
tổ chức có đăng ký qua các năm
đều cao hơn 120%, và đặc biệt
có phần cao hơn so với các tổ
chức được cấp phép. Điều này
một phần có thể lý giải bởi so
với các tổ chức có đăng ký, các
tổ chức được cấp phép phải
chịu sự gia tăng từ các khoản
chi phí như chi phí đi vay vốn,
chi phí hoạt động, chi phí thuế
(Nguồn: Nhóm công tác tài chính vi mô Việt Nam (2012 - 2018); TYM TNDN, cũng như trích lập dự
(2019); CEP (2019,2020) và ước tính của tác giả (*)) phòng rủi ro đầy đủ theo quy
phản ánh thu nhập từ hoạt động của các tổ chức tài định của pháp luật. Trái lại,
chính vi mô được cấp phép đều có thể trang trải cho nguồn tài chính của các tổ chức có đăng kí chủ yếu
toàn bộ chi phí hoạt động, và đặc biệt chỉ số OSS là các khoản tài trợ, viện trợ nên cũng góp phần làm
của từng tổ chức qua các năm cũng không có sự biến giảm đáng kể chi phí của tổ chức.
động quá lớn. Tuy nhiên, nếu căn cứ theo thông lệ Tuy nhiên, khi tập trung phân tích OSS của từng
quốc tế và nhận định của Nguyễn Kim Anh, Lê tổ chức có đăng kí có thể thấy mức độ bền vững của
Thanh Tâm và cộng sự (2013) về tỉ lệ mức độ bền các tổ chức có sự chênh lệch rất lớn, và đặc biệt số
vững hoạt động trong dài hạn phải lớn hơn 120%, lượng các tổ chức có đăng kí có chỉ số OSS lớn hơn
thì hiện tại chỉ có TYM và CEP là đáp ứng yêu cầu. 120% ngày càng suy giảm.
Song, chỉ số OSS của TYM
cũng không chênh quá nhiều so
với ngưỡng chuẩn, còn đối với
CEP do mới bước vào quá trình
chuyển đổi nên OSS cũng chưa
thực sự ổn định và có thể biến
động trong các năm tiếp theo.
Chính vì vậy, việc duy trì và
nâng cao chỉ số này trong thời (Nguồn: Nhóm công tác tài chính vi mô Việt Nam (2012- 2018) và ước
gian tới là điều cần thiết để đảm tính của tác giả (*))
Biểu đồ 6: Số lượng MFIs có đăng ký có OSS > 120% (2011 - 2019)
Đơn vị: %
Dữ liệu từ biểu đồ cho thấy
trong giai đoạn 2011 - 2017, số
lượng các tổ chức có đăng kí
duy trì được tỷ lệ OSS lớn hơn
120% đã có sự suy giảm đáng
kể từ khoảng 20 tổ chức xuống
chỉ còn 12 tổ chức. Đặc biệt,
theo kết quả phỏng vấn chuyên
sâu với các đại diện đến từ các
(Nguồn: Nhóm công tác các tổ chức tài chính vi mô (2012- 2018) và ước quỹ, chương trình, dự án tài
tính của tác giả cho giai đoạn 2018 - 2019 (*)) chính vi mô thì xu hướng này
Biểu đồ 5: Chỉ số OSS của MFIs có đăng kí (2011 - 2019) cũng tiếp tục được duy trì trong
khoa học !
22 thương mại Số 151/2021
 KINH TẾ VÀ QUẢN LÝ

khoảng thời gian 2018 - 2019 bởi những khó khăn ngày và tỷ lệ xóa nợ bình quân của các tổ chức được cấp
trong hoạt động của các tổ chức. Cụ thể, theo ghi phép luôn thấp hơn so với tổ chức có đăng ký. Qua đó
nhận từ nhóm công tác tài chính vi mô Việt Nam, có thể thấy chất lượng tín dụng tại các tổ chức được cấp
trong giai đoạn vừa qua hoạt động của các tổ chức phép là cao hơn so với tổ chức có đăng ký. Điều này
tài chính vi mô có đăng ký có xu hướng co hẹp dần cũng xuất phát một phần từ sự khác biệt trong cách thức
khi các dự án tài trợ, viện trợ suy giảm đáng kể về quản lý và chất lượng đội ngũ nhân viên tại hai nhóm
số lượng và mức độ ưu đãi kể từ khi Việt Nam bước tổ chức này. Ngoài ra, căn cứ vào dữ liệu thống kê có
vào hàng ngũ các nước có thu nhập trung bình. Bên thể thấy tỷ lệ dư nợ rủi ro trên 30 ngày và tỷ lệ xóa nợ
cạnh đó, các chương trình, dự án TCVM, nhất là tại cả hai nhóm tổ chức đều có giá trị rất thấp, thường
chương trình, dự án TCVM của các tổ chức chính xuyên dao động trong mức dưới 1% đối với PAR 30 và
trị, chính trị - xã hội, NGOs trong nước gần như 0,04% đối với tỷ lệ xóa nợ. Tuy nhiên, các tỷ lệ này
không có sự gia tăng về số lượng đơn vị cung cấp, đang có xu hướng tăng dần theo thời gian và đặc biệt
thậm chí còn có dấu hiệu suy giảm. Nguyên nhân theo dữ liệu được cung cấp bởi CEP (2018, 2019);
một phần là do hạn chế về nguồn vốn, phần khác TYM (2018) cũng như nhận định của các chuyên gia
xuất phát từ sự lo ngại của các cơ quan chủ quản của trong lĩnh vực tài chính vi mô thì trong giai đoạn 2018
các tổ chức chính trị, chính trị - xã hội, NGOs trong - 2019 cả chỉ số PAR 30 và tỷ lệ xóa nợ của các tổ chức
nước khi chưa có cơ chế, chính sách, cơ sở pháp lý tài chính vi mô vẫn đang trong xu hướng tăng nhẹ.
rõ ràng cho phép các tổ chức chính trị, chính trị - xã 3.8. Chỉ số SPI
hội, NGOs trong nước được thực hiện hoạt động tài Sử dụng dữ liệu từ các yếu tố mức độ tiếp cận, tỷ
chính vi mô. Chính vì vậy, các tổ chức có đăng ký lệ dư nợ trên thu nhập bình quân, chi phí trên một
trong thời gian tới cần có những biện pháp gia tăng khách hàng vay, tỷ lệ khách hàng nữ, tỷ lệ tự vững
nguồn lực tài chính theo hướng tự chủ cao hơn, hoạt động, tỷ lệ nợ rủi ro và tỷ lệ xóa nợ để tính toán
không quá phụ thuộc vào nguồn vốn tài trợ từ bên chỉ số hiệu quả xã hội (SPI) của các tổ chức tài chính
ngoài để cải thiện mức độ bền vững. vi mô tại Việt Nam giai đoạn 2011 - 2019. Cụ thể,
3.7. Tỷ lệ nợ rủi ro (G) và tỷ lệ xóa nợ (H) bảng 4 mô phỏng kết quả tính toán SPI của 1 số tổ
Đơn vị: % chức.
Sau khi có kết quả tính toán
SPI của từng tổ chức, tác giả sẽ
tính bình quân chỉ số SPI của từng
nhóm theo năm để tiến hành so
sánh hiệu quả xã hội giữa hai
nhóm tổ chức tài chính vi mô
được cấp phép và tổ chức tài
chính vi mô có đăng ký.
(Nguồn: Nhóm công tác tài chính vi mô Việt Nam (2012- 2018) và ước Dữ liệu từ biểu đồ cho thấy chỉ
tính của tác giả (*)) số hiệu quả xã hội của cả tổ chức
Biểu đồ 7: Tỷ lệ nợ rủi ro của MFIs tại Việt Nam (2011 - 2019) được cấp phép và có đăng ký đều
Đơn vị: % có xu hướng giảm dần từ năm
2011 trở về đây. Qua đó, phản ánh
những kết quả, lợi ích về mặt xã
hội mà các tổ chức tài chính vi mô
mang lại cho xã hội có phần giảm
sút. Đặc biệt, so sánh giữa tổ chức
tài chính vi mô được cấp phép và
tổ chức tài chính vi mô có đăng ký
(Nguồn: Nhóm công tác tài chính vi mô Việt Nam (2012- 2018) và ước thì hệ số SPI của tổ chức có đăng
tính của tác giả (*)) ký lại có phần nhỉnh hơn, phản
Biểu đồ 8: Tỷ lệ xóa nợ của MFIs tại Việt Nam (2011 - 2019) ánh hiệu quả xã hội của các tổ
chức có đăng ký là tốt hơn. Ngoài
Mặc dù có số lượng khách hàng bình quân và dư nợ ra, phân tích sâu hơn vào sự biến động của chỉ số SPI
bình quân cao hơn so với tổ chức có đăng ký; song dữ qua từng năm, tác giả nhận thấy tại thời điểm năm
liệu từ hai biểu đồ cho thấy tỷ lệ dư nợ rủi ro trên 30 2015 và 2017 - năm ghi nhận sự chuyển đổi từ khu
khoa học !
Số 151/2021 thương mại 23
 KINH TẾ VÀ QUẢN LÝ

Bảng 4: Kết quả tính toán SPI mô phỏng của 1 số tổ chức

(Nguồn: Tính toán của tác giả)

vực có đăng ký sang khu vực được
cấp phép của tổ chức tài chính vi
mô TNHH Thanh Hóa và Quỹ hỗ
trợ vốn cho người lao động nghèo
tự tạo việc làm (CEP), chỉ số SPI
của hai nhóm được cấp phép và có
đăng ký có chiều hướng thay đổi
nghịch chiều nhau. Cụ thể, trong (Nguồn: Nhóm công tác tài chính vi mô Việt Nam (2012- 2018) và
khi SPI tại các tổ chức được cấp ước tính của tác giả (*))
phép tăng lên thì SPI của các tổ Biểu đồ 9: Chỉ số SPI của MFIs tại Việt Nam (2011 - 2019)
chức có đăng kí lại giảm xuống.
khoa học !
24 thương mại Số 151/2021

4. Kết luận
Bài báo đã làm rõ khái niệm cũng như cách thức
đo lường hiệu quả xã hội của tổ chức tài chính vi mô.
Qua đó, tác giả đã tiến hành phân tích và lựa chọn
phương pháp phù hợp nhằm đánh giá hiệu quả xã hội
của hai nhóm tổ chức tài chính vi mô bao gồm nhóm
tổ chức được cấp phép hoạt động theo luật tổ chức
tín dụng (TYM, M7 MFI, Thanh Hoa MFi và CEP)
và nhóm tổ chức có đăng ký hoạt động tài chính vi
mô nhưng chưa đăng ký thành lập tổ chức tài chính
vi mô (các quỹ xã hội hoạt động tài chính vi mô,
chương trình tài chính vi mô chuyên trách).
Kết quả cho thấy chỉ số đo lường hiệu quả xã hội
SPI của tổ chức có đăng ký được đánh giá là tốt hơn
so với chỉ số của các tổ chức được cấp phép. Tuy
nhiên, chỉ tiêu này tại cả hai nhóm tổ chức đều có xu
hướng giảm dần từ năm 2011 trở về đây; qua đó
phản ánh những kết quả, lợi ích về mặt xã hội mà
các tổ chức tài chính vi mô mang lại cho xã hội có
phần giảm sút. Sự suy giảm này đến từ các nguyên
nhân như chi phí trên một khách hàng có xu hướng
tăng lên, tỷ lệ khách hàng nữ trên tổng số khách
hàng giảm sút và mức độ bền vững của các tổ chức
tài chính vi mô tại Việt Nam cũng biến chuyển
không mấy tích cực trong những năm qua. Chính vì
vậy, nhằm nâng cao hiệu quả xã hội của MFIs tại
Việt Nam, các tổ chức cần chú trọng cải thiện các
chỉ số trên.!
Tài liệu tham khảo:
1. Avolio, B., Calderón Agüero, N., Rojas
Villafuerte, F., & Tokashiki Matsuy, M. (2015),
Methodological Proposal to Measure Social
Performance in Microfinance Institutions,
Economic analysis, 48(3-4), 81-100.
2. Báo cáo thường niên của CEP, TYM.
3. Casselman, R.M. and Sama, L.M., 2013,
Microfinance, mission drift, and the impact on the
base of the pyramid: a resource-based approach,
Business and Society Review, 118(4), pp.437-461.
4. Deshpande, R., Nestor, C. and Abrams, J.,
2007, MFI capital structure decision making: a call
for greater awareness, In CGAP Annual report 2007
5. Fersi, M.A.R.W.A. and Boujelbéne,
M.O.U.N.A., 2017, Capital structure decisions of
microfinance institutions and managerial behav-
ioral biases: a survey and future directions, ACRN
Oxford Journal of Finance and Risk Perspectives,
6(1), pp.70-89.
6. Hermes, N. and Hudon, M., 2018,
Determinants of the performance of microfinance
Số 151/2021
KINH TẾ VÀ QUẢN LÝ
institutions: A systematic review, Journal of eco-
nomic surveys, 32(5), pp.1483-1513.
7. Hermes, N., Lensink, R., & Meesters, A.
(2011), Outreach and efficiency of microfinance
institutions, World Development, 39(6), 938-948.
8. IFAD, 2006, Assessing and managing social
performance in microfinance, Available at:
https://www.ifad.org/documents/performance.pdf
\Marr, A., & Awaworyi, S. (2012), Microfinance
social performance: A global empirical study,
Applied econometrics and international develop-
ment, 12(2), 51-68.
9. Mia, M.A. and Lee, H.A., 2017, Mission drift
and ethical crisis in microfinance institutions: What
matters?, Journal of cleaner production, 164,
pp.102-114.
10. Nhóm công tác tài chính vi mô Việt Nam
(VMFWG), (2012- 2018), Danh bạ tài chính vi mô
Việt Nam.
11. Schreiner, M. (2002), Aspects of outreach: A
framework for discussion of the social benefits of
microfinance, Journal of international development,
14(5), 591-603.
12. Waithaka, S. M. (2014), Factors that influ-
ence the social performance of microfinance institu-
tions in Kenya (Doctoral dissertation).
13. Woller, G. (2007), Trade-offs between social
and financial performance, Journal of
Microfinance/ESR Review, 9(2), 5.
Summary
The paper studies theories on the social impact of
microfinance institutions by synthesizing and ana-
lyzing concepts and methods to measure social
impact at microfinance institutions. Based on the
theoretical background, the researcher assessed the
social effect of microfinance institutions in Vietnam
using SPI - an index used in measuring the social
effect in microfinance institutions with 8 sub-criteria
including: level of access (A), average outstanding
loans to average income ratio (B), cost per borrower
(C), the rate of female customers (D), the number of
branches (E), self-financing ratio (F), risky loans rate
(G), and debt write-off rate (H). On the basis of sec-
ondary data combined with data from in-depth inter-
views with representatives of microfinance institu-
tions as well as experts in the microfinance field, the
research shows that SPI at registered institutions is
somewhat higher than that of licensed ones.
However, the social impact index of microfinance
institutions have generally declined since 2011.
khoa học
thương mại 25