LATIJN HOOFDSTUK 1 INLEIDING SAMENVATTING

De literaire genres?
Ontstaan in het oude Griekenland.

Epiek
- 8e eeuw v.Chr.
- Bekende schrijver: Homerus
- Onderscheid proza en poëzie

Dramatiek
- 5e eeuw v.Chr.
- Bekende schrijver: Aeschylus
- Onderscheid tragedie en komedie

Lyriek
- 7e eeuw v.Chr.
- Bekende schrijver: Sappho
1.1 HET ROMEINSE EN GRIEKSE EPOS

Epiek (epos, of 'heldendicht')

Verhalende literatuur, afgeleid van het Griekse woord έπος, wat 'woord' of 'verhaal' betekent.

Kenmerken
- Lange gedichten, soms duizenden versregels.
- Behandelt historische of legendarische gebeurtenissen.
- Vaak betrokkenheid van goden in de verhalen.

Voorbeelden uit de middeleeuwen

- Nibelungenlied
- Chanson de Roland.

Populariteit:
- Lange tijd belangrijkste vorm van verhalende literatuur in Europa
- Vanaf 18e eeuw begint populariteit van het epos af te nemen.
-> Roman vervangt epos als het dominante verhalende genre.

Het Griekse Epos

Homerus (ca. 800 v.Chr.)

- Dichter en beroepszanger
- Enorme invloed op de latere literatuur.
- Werken: Ilias en Odyssee (eindpunt van een lange orale traditie)
-> Gebaseerd op mythologie en legendarisch verleden, bv. Trojaanse oorlog.
-> Rond het midden van de 6e eeuw v.Chr. officiële versies op schrift in Athene

Hellenisme
- Na de dood van Alexander de Grote (323 v.Chr.).
- Vermenging van Griekse cultuur met culturen van veroverde gebieden.
- Nieuw Centrum: Alexandrië (Egypte) met de beroemde bibliotheek.
- > Dichters richten zich op een elitair publiek.

Alexandrijnse Dichters
- Voorkeur Epyllia (korte epische gedichten).
- Psychologische factoren, romantische liefde, dagelijks leven.
- Gezochte formuleringen, verwijzingen historische, mythologische, en geografische feiten.
- Aetiologische Motieven: Geleerde verklaringen voor gebruiken of geografische namen.
-> Dichters tonen zich als 'geleerde dichters' (poeta doctus).

Het Romeinse Epos

Vergilius (70-19 v. Chr.)

- Aeneis : Het nationale epos van de Romeinen.
-> Geschreven in opdracht van keizer Augustus.
-> Trojaanse held Aeneas,opdracht om Italië te bereiken en Rome te stichten.
-> Wordt beschouwd als de Romeinse tegenhanger van de Griekse Ilias en Odyssee.

Ovidius (43 v. Chr. - 17 n. Chr.)

- Behoort tot de volgende generatie na Vergilius.
- Schrijft een epos, maar met een totaal andere benadering dan Vergilius.
1.2 DICHTER ONDER KEIZER AUGUSTUS

Augustus aan de macht

Geboorte Ovidius
- 43 v.Chr., een jaar na de moord op Caesar.
-> Slag bij Actium (31 v.Chr.)

- Octavianus (Caesars erfgenaam) behaalt een beslissende overwinning in de burgeroorlog.

- Marcus Antonius en Cleopatra plegen zelfmoord.
-> Octavianus ontvangt In 27 v.Chr. de eretitel Augustus ('de Verhevene')

Augustus' Heerschappij
- Behoud van republikeinse instellingen, maar keizer heeft feitelijke macht.
- Periode van Ovidius' Activiteit is tijdens de heerschappij van Augustus.

Impact op Ovidius
- Opgroeien en actief zijn onder het bewind van Augustus.
- De invloed van de keizerlijke heerschappij op de kunst en literatuur van die tijd.

Pax Augusta

Keizerlijke Ambities voor Vrede en Welvaart

- Augustus lanceert een uitgebreid programma gericht op vrede, verzoening en welvaart.
- Streven naar stabiliteit, voorspoed en vrede, zowel binnen de provincies als aan de grenzen.
- Herstel van oude Romeinse deugden zoals patriottisme, huwelijkstrouw, en bestraffing van
overspel en echtscheiding.

Religieuze en Culturele Acties van Augustus

- Actieve betrokkenheid van de keizer in het godsdienstige domein.
- Inspanningen om tempels te bouwen en te restaureren in Rome.

Culturele Bloei en Kunst als Propaganda

- Onder Augustus ervaart de cultuur een ongekende bloei.
- Kunst speelt een cruciale rol in de keizerlijke propaganda.
-> Ara Pacis (9 v. Chr.): Een altaar met reliëfs waarop de keizerlijke familie en Aeneas
prominent staan afgebeeld. Verbinding tussen het nieuwe regime en het heroïsche verleden.

Literaire Uitingen in Lijn met Augustus' Cultuurbeleid

- Livius idealiseert verleden in zijn werk "Ab Urbe Condita" (Vanaf de Stichting van de Stad).
- Vergilius' Aeneis: Waardering voor oude Romeinse tradities. De Aeneis gepresenteerd als
een vervolg op het werk van Aeneas, de stamvader van het Romeinse volk. politieke en
ideologische component.

Maecenas als Patronus en Literaire Samenkomsten

- Nauwe medestander van Augustus, fungeert als patronus.
- Verzamelt getalenteerde dichters om zich heen, ondersteunt hun literaire activiteiten.
- Organiseert bijeenkomsten waar dichters hun werk kunnen voordragen.
Een ander geluid: Ovidius

Ovidius en de Jongere Generatie

- Behoort tot de generatie waarvoor de bewondering voor Augustus niet vanzelfsprekend is.
- Eerder weerstand tegen het overdreven loven van Augustus, vooral gezien de context van de
beëindiging van de burgeroorlogen.

Metamorphoses als Reactie

- Ovidius' bekendste werk
- de Metamorphoses, ontstaat en krijgt succes tegen de achtergrond van deze weerstand.
- Mogelijk is het een reactie op de culturele en morele idealen van Augustus.

Toon en Inhoud van de Metamorphoses

- De toon van de Metamorphoses is eerder luchtig en ontspannen.
- Personages richten zich meer op amoureuze activiteiten en overspel
dan op heroïsche daden. het slachtoffer van hun eigen hebzucht, jaloezie of roekeloosheid.

Contrast met Augustus'

- past niet goed bij het beleid van Augustus, gericht is op het herstellen van de oude strenge moraal.
- Het werk kan mede hebben bijgedragen aan Ovidius' verbanning in 8 n. Chr.
- De keuze voor een luchtige toon en inhoud in de Metamorphoses kan worden gezien als een
bewuste afwijking van de heersende morele en culturele normen onder Augustus.*

1.3 PUBLIUS OVIDIUS NASO: LEVEN EN WERK

Leven
Geboorte en Jeugd
- Geboorteplaats: Sulmo, Midden-Italië.
- Geboortejaar: 43 v. Chr. (poëtisch-intrigerende wijze als 'tien maal negen mijl van de Stad').
- Rijke familie, samen met zijn broer naar Rome gestuurd voor retorisch onderwijs
-> een politieke loopbaan opbouwen.
- Traditionele reis naar Athene voor verdere opleiding.

Dichterschap en Populariteit
- Weinig politieke ambities; Ovidius is een geboren dichter en volgt de roep van de Muzen.
- Wordt snel een gevierd dichter, zijn voordrachten zijn zeer populair.

Persoonlijk Leven en Huwelijken

Drie Huwelijken -> Eerste twee huwelijken niet succesvol.
-> Beschrijft zijn derde vrouw als trouw, ondanks zijn ballingschap.

Ballingschap naar Tomi

- In 8 n. Chr. verbannen door keizer Augustus naar Tomi aan de Zwarte Zee.
- Geen duidelijkheid over de reden; Ovidius spreekt van een 'misverstand' en een 'misstap'.
- Vermoedens over betrokkenheid bij een schandaal, mogelijk gerelateerd aan zijn werken Ars
Amatoria en Metamorphoses, die niet strookten met Augustus' moraal.

Leven in Ballingschap en Dood

- Ovidius begint met het schrijven van poëtische klaagzangen tijdens zijn ballingschap.
- Sterft in 17 n. Chr. in Tomi.
- Schrijft zijn eigen Epitaaf (graf) waarin hij zijn dichttalent als oorzaak van zijn val noemt.
werken

Metamorphoses
- Genre: Epos.
- Inhoud: Beschrijft mythologische verhalen over gedaanteveranderingen, vanaf het ontstaan
van de wereld tot de deificatie van Julius Caesar.

Amores
- Genre: Elegie.
- Inhoud: Dichtbundel over liefde, waarin Ovidius zijn fictieve geliefde Corinna bezingt. Vertegenwoordigt
het elegante liefdesgedicht dat de indruk wekt persoonlijke ervaringen te beschrijven.

Ars Amatoria
- Genre: Leerdicht, satire.
- Inhoud: Parodie op het leerdicht, met voorschriften voor succes in de liefde. Ovidius geeft
lichtvoetige en humoristische adviezen over liefdesaangelegenheden.

Remedia Amoris
- Genre: Leerdicht.
- Inhoud: Adviezen voor het omgaan met liefdesverdriet en het beëindigen van een liefdesrelatie. In
tegenstelling tot de Ars Amatoria, behandelt dit werk de negatieve aspecten van liefde.

Medicamina Faciei Femineae

- Genre: Leerdicht.
- Inhoud: Praktische gids voor vrouwen over gelaatsverzorging en make-up. Ovidius verrast zijn publiek
met handboeken over liefde en uiterlijke verzorging, geschreven in elegische disticha.

Heroides
- Genre: Elegie, epistolair.
- Inhoud: Brieven geschreven door mythologische vrouwen (zoals Penelope en Ariadne) aan hun
afwezige echtgenoten of minnaars. Een unieke combinatie van liefdesgedichten en brieven.

Tristia
- Genre: Elegie, ballingschapspoëzie.
- Inhoud: Vijftig elegieën geschreven tijdens zijn ballingschap in Tomi, waarin Ovidius zijn
gevoelens van heimwee en verlangen naar Rome uitdrukt.

Epistulae ex Ponto
- Genre: Elegie, brieven.
- Inhoud: Brieven vol zelfbeklag waarin Ovidius zijn vrienden in Rome vraagt een goed woordje
voor hem te doen bij de keizer. Een voortzetting van het briefgenre tijdens zijn ballingschap.

Fasti
- Genre: Leerdicht.
- Inhoud: Onvoltooid werk over de Romeinse kalender, met beschrijvingen van religieuze
feesten, gebruiken en legenden. Ovidius heeft het niet voltooid vanwege zijn ballingschap.