ATRAKCYJNOŚĆ

● Afektywno-wzmocnieniowy model atrakcyjności:

○ koncepcja zakładająca, iż → atrakcyjność innej osoby jest funkcją
proporcji pozytywnych wzmocnień (nagród) skojarzonych z tą osobą

● Atrakcyjność fizyczna: uroda, która wywodzi się z atrakcyjności seksualnej

(oceny urody i atrakcyjności seksualnej niemal całkowicie się pokrywają),
choć jej efekty daleko wykraczają poza sferę seksu, przede wszystkim
dlatego, że wygląd w dużym stopniu decyduje o pierwszym wrażeniu. Wiele
ludzi dobrze zdaje sobie z tego sprawę, czego świadectwem jest spędzanie
całych godzin na poprawianiu wyglądu przed wyjściem

● Atrakcyjność interpersonalna: pozytywna → postawa w stosunku do innego

człowieka

● Bezwiedny egotyzm: nieświadome przenoszenie pozytywnego stosunku do

własnej osoby na dowolny obiekt z nią skojarzony

● BMI: wskaźnik masy ciała, który oblicza się, dzieląc wagę (w kilogramach)
przez wzrost (w metrach) podniesiony do kwadratu

● Efekt aureoli: upozytywniający wpływ jakiejś silnej zalety osoby na

spostrzeganie pozostałych jej cech

● Efekt kameleona: nieświadome naśladowanie tego, co robi lub czuje inna

osoba (→ mimikra)

● Mimikra: nieświadome i automatyczne naśladowanie cudzych zachowań

● Komplementarność potrzeb: dopasowanie przeciwstawnych potrzeb

partnerów w taki sposób, że mogą one być równocześnie zaspokajane (np.
dominacja i uległość)

● Konwergencja emocjonalna:
○ w skutek ciągłego naśladowania nasze emocje upodabniają się do
emocji osoby naśladowanej
○ upodabnianie emocji przeżywanych przez osoby często przebywające
razem (chodzące ze sobą pary, mieszkańcy pokoju w akademiku).
Zajonc - długotrwałe małżeństwa upodabniają się do siebie, tym
bardziej im ich pożycie jest silniejsze
○ prawdziwe jest zatem powiedzie „kto z kim przystaje, takim się staje

● Koordynacja: podnosi atrakcyjność, gdy zapowiada sukces we

współdziałaniu, a przestaje nasilać atrakcyjność, gdy nie zapowiada sukcesu
 ● Płciowy dymorfizm twarzy: odmienność twarzy kobiet i mężczyzn
○ im bardziej kobieca jest twarz kobiety, tym bardziej urodziwa, a
zależność ta pozostaje silna, stwierdzana w różnych kulturach i dla
obserwatorów obojga płci
○ nasilona męskość twarzy męskiej czasami podnosi jej atrakcyjność,
czasami obniża, a czasami wcale nie ma na nią wpływu - atrakcyjność
męskiej twarzy jest największa przy umiarkowanym, a nie
maksymalnym natężeniu cech męskich - preferencja cech męskich jest
jednak bardzo uzależniona od wymagań kobiety
○ kobiety, które same są atrakcyjne, oceniają silnie męskie twarze jako
bardziej dla nich pociągające niż kobiety mniej atrakcyjne, być może
dlatego, że te pierwsze podświadomie mniej obawiają się opuszczenia
przez takiego mężczyznę

● Proporcja biodra/talia: sylwetka kobiety - obu płciom najbardziej podobała się

sylwetka o umiarkowanej masie ciała i wcięciu 0,70 (obwód w talii do obwodu
w biodrach);
Singh sformułował 2 hipotezy
○ wcięcie w talii jest dobrym wyznacznikiem zdrowia i wartości
reprodukcyjnej kobiety - wydatne wcięcie w talii sygnalizuje prawidłowy
poziom estrogenu i brak poważnych chorób, zanikowi zaś wcięcia w
talii wskutek odkładania się tłuszczu w okolicy talii towarzyszy
podwyższone ryzyko zapadalności na cukrzycę, nadciśnienie, wylew,
choroby sercowo-naczyniowe i niektóre rodzaje raka. Różne badania
dowodzą ponadto, że zdrowy poziom wcięcia w talii świadczy o
wysokiej wartości reprodukcyjnej
○ to o wielkości 0,70 jest ponadkulturowym niezmiennikiem kobiecej
urody, przynajmniej u kobiet średniej i małej masie ciała
○ kobiety o większym wcięciu w pasie cechują się lepszym zdrowiem
reprodukcyjnym - miesiączkują częściej i bardziej regularnie, rzadziej
zapadają na choroby serca i cukrzycę

● Proporcja ramiona/pas:
○ dla urody męskiej kluczowe znaczenie ma proporcja obwodu w
ramionach do obwodu w pasie - mężczyźni przystojni to tacy, którzy
mają większy obwód w ramionach niż w pasie, ich sylwetka
przypomina zatem literę V
○ mężczyźni o sylwetce bardziej zbliżonej do litery V (przewaga obwodu
w ramionach nad obwodem w pasie) cechują się znaczniejszą siłą
fizyczną, mają też wyższy poziom testosteronu i większą liczbę
partnerek seksualnych
● Prototypowość twarzy: ładniejsze są twarze te, które są podobne do średniej
tych co można spotkać w populacji

● Responsywność: stopień, w jakim to, co czuje, myśli lub robi jeden z

partnerów, zależy od tego, co czuje, myśli lub robi drugi z partnerów interakcji,
a szczególnie bliskiego związku

● Schadenfreude: radość z cudzego nieszczęścia

● Symetria: (choć jej efekty są znacznie słabsze od średniości) - wolimy twarze

średnie i symetryczne, dlatego że znamionują lepsze zdrowie lub
wyposażenie genetyczne np. u zwierząt nadgryziony ogon sugeruje, że nie
poradził sobie z innym drapieżnikiem

● Teoria równowagi: lubimy kogoś, bo jesteśmy jakoś z nim związani

○ powinniśmy lubić ludzi, którzy zapewniają zgodność w obrębie systemu
naszych przekonań (np. są podobni do nas, mają podobne poglądy)

● Teoria równowagi poznawczej: koncepcja zakładająca uzgadnianie

(dopasowywanie) postaw wobec obiektów spostrzeganych jako do siebie
przynależące (tworzące jednostkę poznawczą).

● Twarz kompozytowa:
○ twarze rzeczywiste, które zostają przerobione na twarze kompozytowe
za pomocą tego, że zamienia się je na piksele, po czym na poziomie
pikseli się je uśrednia, tworząc sztuczne twarze złożone z 2, 4, 8, 16
lub 32 twarzy rzeczywistych
○ kazało się, że im większa liczba twarzy składała się na dany kompozyt,
tym był on ładniejszy

● Zachowania wiążące: zachowania, których główną lub jedyną funkcją jest

budowanie i podtrzymywanie więzi z innym człowiekiem

● Zawiść: to emocja, jaką wywołują osoby z grup kompetentnych, ale wyzutych

ze wspólnotowości, w rodzaju bogaczy, którzy mają co prawda wysoką
pozycję, ale i złe intencje, gdyż eksploatują innych. Zawiść zawiera w sobie
wrogość (jej obiekt osiągnął coś pożądanego, co mu się jednak nie należy) i
smutek (bo przeżywający emocje podmiot tego nie osiągnął). Ta kombinacja
często prowadzi do moralnego oburzenia
○ mieszanka zazdrości, gniewu i smutku
○ wyznacznikiem Schadenfreude i zawiści jest spostrzeganie sukcesu-
porażki jako zasłużonej bądź nie (Feather i Sherman, 2002), w
rzeczywistości kluczowym wyznacznikiem okazuje się nasz stosunek
do drugiej osoby, spostrzeganie zaś jej wyniku jako zasłużonego bądź
 nie jest tylko racjonalizacją własnej reakcji. Oznacza to, że na sukces
osoby nielubianej automatycznie reagujemy negatywnymi emocjami, a
dopiero potem dopowiadamy sobie, że był on niezasłużony.

● Zgodność poznawcza: stan zgodności wewnątrz systemu przekonań

człowieka lub między przekonaniami a zachowaniem

● Złudzenie „piękne jest dobre": bezwiednie wykorzystywane przekonanie, że

osoby atrakcyjne fizyczne obdarzone są też dodatnimi cechami osobowości i
charakteru.

MIŁOŚĆ
● Dobór naturalny: zróżnicowanie liczby potomstwa wydawanego przez różne
typy genetyczne z tej samej populacji; główny mechanizm ewolucji

● Dobór płciowy: zróżnicowanie zdolności zdobywania partnera seksualnego

uwarunkowane → preferencjami heteroseksualnymi (wybieraniem partnera o
większych szansach na sukces reprodukcyjny) oraz → rywalizacją
wewnątrzpłciową (zwyciężaniem osobników płci własnej we
współzawodnictwie o dostęp do płci przeciwnej)

Empatia: przyjmowanie i rozumienie cudzego punktu widzenia, szczególnie w

postaci współbrzmienia emocjonalnego i w odniesieniu do uczuć

Fazy miłości: następstwo stanów, jakie przechodzi bliski związek dwojga ludzi
wskutek odmiennej dynamiki → namiętności, → intymności i → zobowiązania.
○ Model sześciofazowy wyróżnia zakochanie, romantyczne początki,
związek kompletny, miłość przyjacielską, związek pusty i rozpad

1. Zakochanie: pierwsza z → faz miłości, cechuje się namiętnością i

nieobecnością intymności i zobowiązania
2. Romantyczne początki: druga z → faz miłości, cechuje się namiętnością i
intymnością, a brakiem zobowiązania
3. Związek kompletny: trzecia z → faz miłości, cechuje się występowaniem
wszystkich trzech składników miłości: → namiętności, → intymności i →
zobowiązania
4. Miłość przyjacielska: czwarta z → faz miłości, cechuje się intymnością i
zobowiązaniem, przy zaniku namiętności
5. Związek pusty: piąta z → faz miłości, cechuje się → zobowiązaniem przy
zaniku → namiętności i → intymności
 6. Rozpad: szósta i ostatnia z → faz miłości, cechuje się wycofaniem
zobowiązania po uprzednim zaniku namiętności i intymności

Trójskładnikowa teoria miłości: koncepcja zakładająca, że na miłość składają się trzy

składniki o odmiennej naturze i dynamice:
○ → intymność, → namiętność i → zobowiązanie

Zobowiązanie: decyzja o stabilizacji bliskiego związku i zachowania mające na celu

jego podtrzymanie; jeden ze składników miłości według → trójskładnikowej teorii
miłości

Intymność: łagodne, pozytywne uczucia w bliskim związku dwojga ludzi wynikające

ze wzajemnego wsparcia i zrozumienia; jeden ze składników miłości według →
trójskładnikowej teorii miłości

Lęk przed bliskością: "nerwowość wywołana bliskością", krańcem jest strach przed
odrzuceniem i porzuceniem, przesadne zapotrzebowanie na aprobatę, silny stres
przy nieobecności partnera

Unikanie bliskości: rozciągający się od słabego do silnego unikania potencjalnych i

taktycznych partnerów bliskiej relacji, gdzie końcem jest strach przed intymnością i
uzależnieniem się od drugiego człowieka (wymiary przywiązania)

● Mechanizm zabezpieczenia zaangażowania: działa u partnerów z niską

samooceną, którzy po tym jak poczują się gorsi od swojej drugiej połówki
starają się w pewien sposób "zrekompensować" (w fazie pustego związku)
Namiętność: intensywne uczucia pozytywne lub negatywne połączone z motywacją
do maksymalnego połączenia się z kochaną osobą; jeden ze składników miłości
według → trójskładnikowej teorii miłości

● Niepewność ojcostwa:
○ leży u podłoża silniejszej zazdrości mężczyzn niż kobiet o seks, co
wykazali Buss i współpracownicy (1992), prosząc ludzi o wyobrażenie
sobie zdrady seksualnej i emocjonalnej ich bliskich partnerów, a
następnie o wskazanie, który z aktów zabolałby ich bardziej. Mężczyźni
nieodmiennie częściej niż kobiety wskazywali zdradę seksualną,
kobiety zaś zdradę emocjonalną

Przywiązanie: pierwowzorem przywiązania jest stosunek małego dziecka do matki

czy innej opiekującej się nim na stałe osoby. U małych dzieci obserwuje się bardzo
charakterystyczną kolejność reakcji na rozłączenie z matką
- style przywiązania - wzorce nawiązywania bliskich relacji uczuciowych z innym
człowiekiem; trzy podstawowe to → bezpieczny, → nerwowo-ambiwalentny i →
unikowy styl przywiązania

- ten behawioralny system przywiązania przekłada się na dążenie do fizycznej

bliskości z opiekunem oraz do poszukiwania jego ochrony i opieki i jest systemem
reakcji wzbudzanych u dziecka przez zagrożenie separacją (oddzieleniem od
opiekuna), a także wszelkie inne zagrożenia. Funkcją systemu przywiązania
pozostaje więc ochrona dziecka przed separacją i innymi niebezpieczeństwami
groźnymi dla jego przetrwania

- to wrodzony system reakcji (dążenie do bliskości z opiekunem, poszukiwanie jego

ochrony i opieki)
● Bezpieczny styl przywiązania: styl przywiązania cechujący się poczuciem
bezpieczeństwa, ufnością do partnera i przekonaniem, że będzie on
kontynuował udzielanie nam wsparcia
● Nerwowo-ambiwalentny styl przywiązania: styl przywiązania cechujący się
lękiem przed odrzuceniem i poczuciem, że partner nie zaspokaja naszych
potrzeb
● Unikowy styl przywiązania: styl przywiązania cechujący się lękiem przed
intymnością i zaprzeczaniem własnej potrzebie więzi

● Reakcje na niezadowolenie: cztery style reakcji partnerów (bliskiego związku)

na niezadowolenie, które dzielą się z jednej strony na konstruktywne bądź
destruktywne, z drugiej zaś - na reakcje aktywne i bierne: → wyjście, →
dialog, → lojalność i → zaniedbanie

● Dialog: aktywna i konstruktywna → reakcja na niezadowolenie z bliskiego

związku, polegająca na próbach usunięcia problemu i utrzymania związku w
dobrym stanie
● Lojalność: bierna i konstruktywna → reakcja na niezadowolenie z bliskiego
związku; polega na przeczekiwaniu problemu w nadziei, że „samo się jakoś
ułoży"
● Wyjście: aktywna i destruktywna → reakcja na niezadowolenie z bliskiego
związku; polega na jego niszczeniu
● Zaniedbanie: bierna i destruktywna → reakcja na niezadowolenie z bliskiego
związku; polega na ignorowaniu problemu i/lub partnera

Strategie wyboru partnera heteroseksualnego: atrakcyjność - mężczyźni, zasoby

materialne - kobiety

● Nadaktywacja systemu przywiązania: przesadna reakcja na zagrożenie

bliskiego związku - nadmierne skupianie się na partnerze, „wczepianie się" w
niego i nadwrażliwości na sygnały odrzucenia przez partnera
 ● Zahamowanie systemu przywiązania: nieufność i dystansowanie się od
partnera bliskiego związku, unikanie współzależności, dążenie do
samodzielnego poradzenia sobie z problemami

● Teoria nakładów rodzicielskich: teoria wyjaśniająca różnice w zachowaniach

reprodukcyjnych osobników różnej płci u gatunków cechujących się asymetrią
nakładów rodzicielskich zależną od płci

Transfer pobudzenia: siła pobudzenia emocjonalnego przeżywanego w danej

sytuacji zależy nie tylko od bieżących bodźców lecz także od bodźców działających
w niedawnych, przeszłych sytuacjach