NORMA EUROPEJSKA EN 13509

_________________________________________________

Metody pomiarowe w ochronie katodowej

Przedmowa krajowa

Niniejsza norma została opracowana przez KT nr 290 ds. Technik Specjalnych i ustanowiona przez
Polski Komitet Normalizacyjny dzień, miesiąc, rok (Uchwała nr / - o).

Norma jest przekładem – bez jakichkolwiek zmian – angielskiej wersji normy europejskiej EN
13509:2003.

Norma zawiera krajowy załącznik informacyjny NA, którego zawartością jest wykaz norm i dokumen-
tów przywołanych w jej treści oraz ich odpowiedników krajowych.

Załącznik krajowy NA (informacyjny)

Odpowiedniki krajowe norm i dokumentów powołanych

Uwaga. Oryginały norm powołanych są dostępne w Ośrodku Informacji Normalizacyjnej PKN.

Normy i dokumenty Odpowiedniki krajowe

powołane w EN

EN 12954:2001 PN-EN 12954. Ochrona katodowa konstrukcji metalowych w gruntach

lub w wodach. Zasady ogólne i zastosowania dotyczące rurociągów

EN ISO 8044:1999 PN-EN ISO 8044:2002. Korozja metali i stopów. Podstawowe terminy
i definicje

2
NORMA EUROPEJSKA EN 13509
EUROPEAN STANDARD Maj 2003
NORME EUROPÉENNE
EUROPÄISCHE NORM
__________________________________________________________________________________________

ICS 25.220.40; 77.060

Wersja polska

Metody pomiarowe w ochronie katodowej

Cathodic protection Techniques de mesures applicables Messverfahren für den

measurement techniques en protection cathodique kathodischen Korrosionsschutz

Niniejsza norma jest polską wersją normy europejskiej EN 13509:2003. Norma ta została przełożona
przez Polski Komitet Normalizacyjny i ma ten sam status, co wersje oficjalne.

Niniejsza norma europejska została przyjęta przez CEN.

Zgodnie z przepisami wewnętrznymi CEN/CENELEC członkowie CEN i CENELEC są zobowiązani do

nadania tej normie europejskiej statusu normy krajowej bez wprowadzania jakichkolwiek zmian.

Aktualne wykazy norm krajowych, łącznie z ich danymi bibliograficznymi, można otrzymać w Centrum
Zarządzania lub w krajowych jednostkach normalizacyjnych będących członkami CEN/CENELEC.

Niniejsza norma europejska została opracowana w trzech oficjalnych wersjach językowych (angiel-
skiej, francuskiej i niemieckiej). Wersja w każdym innym języku, przełożona na odpowiedzialność da-
nego członka CEN i notyfikowana w Centrum Zarządzania CEN, ma ten sam status, co wersje oficjal-
ne.

Członkami CEN są krajowe jednostki normalizacyjne następujących państw: Austrii, Belgii, Danii, Fin-
landii, Francji, Grecji, Hiszpanii, Holandii, Irlandii, Islandii, Luksemburga, Malta, Niemiec, Norwegii,
Portugalii, Republiki Czeskiej, Słowacji, Szwajcarii, Szwecji, Włoch, Węgier i Zjednoczonego Króle-
stwa.

CEN
Europejski Komitet Normalizacyjny
European Committee for Standardization
Comité Européen de Normalisation
Europäisches Komitee für Normung

Centrum Zarządzania: rue de Stassart 36, B-1050 Brussels

__________________________________________________________________________________________

© 2003 CEN All rights of exploitation in any form and by any means reserved nr ref. EN 13509:2003
worldwide for CEN national Members

3
 Spis treści
Przedmowa krajowa
Załącznik krajowy NA (informacyjny)
Spis treści
Przedmowa
Wprowadzenie
1 Zakres normy
2 Normy powołane
3 Nazwy, definicje i symbole
3.1 Nazwy i definicje
3.2 Symbole
4 Potencjał konstrukcji w gruncie
4.1 Wyposażenie elektryczne
4.2 Pomiary potencjału
4.3 Czynniki wpływające na pomiar potencjału
4.4 Metody pomiaru potencjału
4.4.1 Metoda pomiarowa zawierająca spadki napięcia IR (pomiar potencjału załączeniowego)
4.4.2 Metody pomiarowe do wyznaczania potencjału (EIrfree) bez spadków napięcia IR
5 Potencjał konstrukcja w wodzie/elektrolit
5.1 Wyposażenie elektryczne
5.2 Pomiary potencjału
5.2.1 Bezpośredni pomiar potencjału
5.2.2 Pośredni pomiar potencjału
6 Inne pomiary
6.1 Pomiary prądu stałego
6.2 Złącze izolujące
6.3 Obce konstrukcje
6.4 Powłoka
Załącznik A (informacyjny). Tabl. 1; Elektrody do pomiaru potencjału w gruncie i/lub w mediach
wodnych
Załącznik B (informacyjny). Metoda redukcji prądu
Załącznik C (informacyjny). Pomiary potencjału rura/grunt wzdłuż rurociągu ułożonego w gruncie,
wykonywane na powierzchni ziemi
Załącznik D (informacyjny). Ocena stanu powłoki i lokalizacja defektów, wykonywana na powierzchni
ziemi
Załącznik E (informacyjny). Specjalny rodzaj pomiaru potencjału wyłączeniowego w rejonach
oddziaływania prądów błądzących
Załącznik F (informacyjny). Stosowanie metody pomiarów intensywnych i obliczanie potencjału EIrfree
bez spadku napięcia IR
Załącznik G (informacyjny). Sondy. Typowe przykłady zastosowania na rurociągu
Załącznik H (normatywny). Dokładność przyrządów do pomiaru potencjału
Załącznik I (informacyjny). Dokładność pomiarów prądu
Załącznik J (informacyjny). Pomiar rezystancji złącz izolujących
Załącznik K (informacyjny). Kontrola złącz izolujących za pomocą prądu zewnętrznego
Bibliografia

4
Przedmowa
Ten dokument został opracowany przez Komitet Techniczny CEN/TC 219 „Ochrona katodowa”, które-
go sekretariat prowadzi BSI.

Niniejsza norma europejska powinna uzyskać status normy krajowej przez opublikowanie identyczne-
go tekstu lub przez uznanie, najpóźniej do listopada 2003, a normy krajowe z nią sprzeczne powinny
być wycofane do listopada 2003.

Tę normę europejską należy traktować jako dokument podstawowy, przedstawiający ogólne metody
pomiarowe, stosowane w ochronie konstrukcji metalowych w gruntach lub w wodach.

Załączniki A, B, C, D, E, F, G, I, J, i K mają charakter informacyjny.

Załącznik H ma charakter normatywny.

Niniejszy dokument zawiera bibliografię.

Zgodnie z wewnętrznymi przepisami CEN/CENELEC do wprowadzenia tej Normy Europejskiej zobo-

wiązane są krajowe organizacje normalizacyjne Austrii, Belgii, Danii, Finlandii, Francji, Grecji, Hiszpa-
nii, Holandii, Irlandii, Islandii, Luksemburga, Malty, Niemiec, Norwegii, Portugalii, Rep. Czeskiej, Sło-
wacji, Szwajcarii, Szwecji, Węgier, Włoch i Zjednoczonego Królestwa.

5
Wprowadzenie
Niniejsza norma europejska opisuje zasady różnych metod pomiarowych pomocnych przy projektowa-
niu systemów ochrony katodowej konstrukcji metalowych w gruntach lub w wodach, przy sprawdzaniu
skuteczności ochrony, a także przy doborze optymalnych warunków działania ochrony.

W szczególności norma zajmuje się pomiarem potencjału konstrukcji, który świadczy o tym, czy kryte-
rium ochrony katodowej konstrukcji jest spełnione, czy nie.

Poza wyszczególnieniem czynników, które mogą mieć wpływ na pomiar potencjału, ta norma europej-
ska opisuje różne metody pomiarowe oraz ich zastosowanie w różnych warunkach.

Ponad to norma podaje, jakie parametry należy kontrolować, i jakie pomiary (potencjału, gradientu po-
tencjału, prądu i rezystancji) należy wykonywać w celu zapewnienia prawidłowego działanie i skutecz-
ności systemu ochrony katodowej całej konstrukcji.

Niektóre z metod pomiarowych, opisane ogólnie w zasadniczej części normy, są szczegółowo objaś-
nione w załącznikach. Metody te różnią się między sobą w zależności od rodzaju i stanu konstrukcji,
warunków miejscowych i wymaganej dokładności.

Pomiary na niedostępnych, ułożonych w gruncie konstrukcjach, np. na sieciach rurociągów w terenach

zabudowanych, są trudne do wykonania i interpretacji. Prowadzenie pomiarów bez głębokiej znajomo-
ści problematyki zastosowanej metody pomiarowej utrudnia interpretację wyników i prowadzi do nie-
właściwych decyzji.

Dlatego w jednym z rozdziałów tej normy europejskiej przedstawiono trudności, jakie występują przy
pomiarach mierząc potencjału konstrukcji, i wskazano szereg metod pomiarowych, które te trudności
uwzględniają lub pozwalają ich uniknąć.

Przy odpowiedniej znajomości przedmiotu i doświadczeniu można wybrać opisaną w tej normie najod-
powiedniejszą metodę pomiarową.

Aby ochrona katodowa działała skutecznie i sprawnie, pomiary powinien wykonywać personel wyszko-
lony, doświadczony i odpowiedzialny.

Sprzęt pomiarowy należy utrzymany w dobrym stanie, należy go poddawać okresowej kalibracji i
kontroli ze względu na bezpieczeństwo pracy.

6
1 Zakres normy
Przedmiotem tej normy europejskiej jest ochrona katodowa przed korozją konstrukcji metalowych w
gruntach lub w wodach. Norma opisuje metody pomiarowe służące do oceny skuteczności ochrony
katodowej, a także pomiary i środki służące do kontroli ochrony katodowej w eksploatacji.

W całym tekście opisuje się metody pomiarowe w odniesieniu głównie do rurociągów. Są one jednak
na tyle ogólne, że można je stosować do innych konstrukcji w gruntach lub w wodzie (z wyjątkiem
konstrukcji w morzu).

Ogólne zasady ochrony katodowej przed korozją zawiera norma EN 12954. Inne metody pomiarowe,
dotyczące szczególnych warunków, są opisane w innych normach europejskich, np. prEN 50162.

2 Normy powołane
Niniejsza norma europejska zawiera postanowienia z innych publikacji w postaci powołań datowanych
lub nie datowanych. Te normy są cytowane w odpowiednich miejscach tekstu, a ich listę podano po-
niżej. W razie powołań datowanych późniejsze zmiany lub nowelizacje odnoszą się do niniejszej nor-
my europejskiej tylko wtedy, jeśli zostały do niej wprowadzone przez zmianę lub nowelizację. W przy-
padku powołań nie datowanych ważne jest ostatnie wydanie powołanej publikacji (łącznie ze zmiana-
mi).

EN 12954:2001. Cathodic protection of buried or immersed metallic structures. General principles and
application for pipelines

EN ISO 8044:1999. Corrosion of metals and alloys. Basic terms and definitions

3 Nazwy, definicje i symbole

3.1 Nazwy i definicje
Poniższe terminy i definicje odnoszą się do niniejszej normy europejskiej. Inne terminy i definicje doty-
czące korozji zawiera EN ISO 8044:1999, a odnoszące się do ochrony przed korozją zawiera norma
EN 12954:2001.

3.1.1
zasypka anodowa
materiał o niskiej rezystywności, utrzymujący wilgoć, bezpośrednio otaczający anodę w gruncie, stoso-
wany w celu zmniejszenia efektywnej rezystancji anody względem elektrolitu
anode backfill
Anodenbettungsmasse

7
3.1.2
zasypka
zob. zasypka anodowa
backfill
Bettungsmasse

3.1.3
łącznik
metalowy przewód, zwykle miedziany, łączące dwa punkty tej samej lub różnych konstrukcji, zwykle w
celu wyrównania potencjałów
bond
Potentialverbindung

3.1.4
konstrukcja w gruncie
dowolna konstrukcja metalowa, wykonana lub ułożona poniżej poziomu ziemi albo zbudowana na po-
wierzchni ziemi i następnie przykryta warstwą gruntu
buried structure
Anlage in Böden

3.1.5
kalomelowa elektroda odniesienia
elektroda odniesienia składająca się z rtęci i chlorku rtęci w roztworze chlorku potasu
calomel reference electrode
Kalomel-Bezugselektrode

3.1.6
system ochrony katodowej
całość instalacji ochrony katodowej, obejmująca wszystkie elementy aktywne i pasywne
cathodic protection system
Kathodisches Korrosionsschutzsystem

3.1.7
prąd ogniwa
prąd płynący w ogniwie korozyjnym
cell current
Zellstrom

3.1.8
defekt powłoki
miejscowy ubytek powłoki ochronnej (np. dziury, porowatość)
coating defect
Umhüllungsschaden

3.1.9
rezystancja powłoki lub rezystancja konstrukcja – grunt (Rco)
rezystancja między metalem pokrytym powłoką a elektrolitem, wyrażona w omach. Określa ją przede
wszystkim wielkość i liczba defektów powłok i porów w powłoce oraz rezystywność elektrolitu
coating resistance or structure to soil resisitance (Rco)
Umhüllungswiderstand oder Anlage/Boden-Widerstand (Rco)

3.1.10
siarczano-miedziowa elektroda odniesienia
miedziana elektroda odniesienia w nasyconym roztworze siarczanu miedzi
copper/saturated copper sulphate reference electrode
Kupfer/gesättigtes Kupfersuphat-Bezugselektrode

8
3.1.11
elektroda symulująca (próbka)
reprezentatywna próbka metalu, używana do ilościowej oceny postępu korozji lub skuteczności zasto-
sowanej ochrony katodowej
coupon
Probeblech

3.1.12
system trakcji prądu stałego
system trakcji elektrycznej zasilany prądem stałym.
d.c. traction system
Gleichstrom-Bahnanlage

UWAGA Jeżeli obwód powrotny jest uziemiony w więcej niż jednym miejscu lub jeżeli nie jest on całkowicie izolowany,
system ten może generować prądy błądzące i może stać się w ten sposób przyczyną uszkodzeń korozyjnych.

3.1.13
instalacja przemysłowa prądu stałego
zasilany prądem stałym system elektryczny inny niż trakcyjny
d.c. industrial plant
Gleichstrom-Industrieanlage

UWAGA Jeżeli takie systemy wykorzystują ziemię jako część obwodu powrotnego, to mogą generować prądy błądzące i być w
ten sposób przyczyną uszkodzeń korozyjnych. W systemach ochrony katodowej ziemia jest częścią obwodu elektry-
cznego.

3.1.14
elektrolit
ciecz lub ciekły składnik medium, np. ziemi, w którym przepływ prądu elektrycznego ma charakter ru-
chu jonów
electrolyte
Elektrolytlösung

3.1.15
rezystywność (ρ) elektrolitu
rezystancja właściwa w założeniu, że elektrolit jest jednorodny
electrolyte resistivity (ρ)
Elektrolytlösungswiderstand (ρ)

UWAGA Zwykle jest wyrażana w (Ω.m).

3.1.16
prądy wyrównawcze
prądy, które po wyłączeniu prądu ochrony płyną między obszarami o różnej polaryzacji. Prądy wyrów-
nawcze mogą być przyczyną błędów w pomiarach potencjału bez spadku napięcia IR.
equalising currents
Ausgleichsströme

3.1.17
sonda
układ złożony z elektrody symulującej i związanej z nią elektrody odniesienia, wykorzystywany do po-
miarów potencjału konstrukcji w celu uniknięcia błędów pomiarowych powodowanych omowym spad-
kiem napięcia
external potential test probe
externe Potentialmeßprobe

3.1.18
obca anoda
patrz obca elektroda
foreign anode
Fremdanode

9
3.1.19
obca katoda
patrz obca elektroda
foreign cathode
Fremdkathode

3.1.20
obca elektroda
obcą elektrodą jest albo obca anoda albo obca katoda. Obca anoda jest to metal albo inny materiał
przewodzący w styczności elektrycznej z rozpatrywaną konstrukcją, którego potencjał jest bardziej
ujemny niż potencjał tej konstrukcji, a obca katoda jest to metal albo materiał przewodzący w styczno-
ści elektrycznej z rozpatrywaną konstrukcją, którego potencjał jest bardziej dodatni niż potencjał tej
konstrukcji
foreign electrode
Fremdelektrode

3.1.21
obca konstrukcja
każda konstrukcja sąsiadująca z konstrukcją rozważaną
foreign structure
Fremdanlage

3.1.22
anoda galwaniczna
elektroda, która dostarcza prąd ochrony katodowej wskutek reakcji galwanicznej
galvanic electrode
galvanische Anode

3.1.23
uszkodzenie powłoki
nieszczelność powłoki ochronnej, w której odsłonięty metal styka się ze środowiskiem
holiday
Fehlstelle

3.1.24
konstrukcja w wodzie
każda konstrukcja metalowa - lub ich części - znajdująca się w środowisku ciekłym, np. w wodzie słod-
kiej (rzeki, jeziora), wodzie słonawej (ujścia rzek) lub w wodzie morskiej
immersed structure
Anlagen in Wässern

3.1.25
izolujące połączenie kołnierzowe
złącze kołnierzowe między sąsiednimi odcinkami rurociągu, w którym nakrętki i śruby są elektrycznie
izolowane od jednego lub obu kołnierzy, a uszczelka jest nie przewodząca, przez co w tym miejscu ru-
rociągu ciągłość elektryczna jest przerwana
insulated flange
Isolierflansch

3.1.26
interferencja (oddziaływanie)
zmiana potencjału konstrukcji spowodowana przez obce źródła prądu elektrycznego
interference
Beeinflussung

10
3.1.27
spadek napięcia IR (omowy spadek napięcia)
napięcie w elektrolicie, np. w gruncie, pomiędzy elektrodą odniesienia, a metalem konstrukcji,
wywołane przepływem dowolnego prądu, zgodnie z prawem Ohma (U = I * R)
IR drop
IR-Spannungsabfall

3.1.28
potencjał bez składowej IR (EIRfree)
potencjał konstrukcji, nie zawierający błędu wynikającego ze spadku napięcia IR, wywołanego przez
prąd ochrony lub jakiś inny prąd
IR free potential (EIrfree)

3.1.29
złącze izolujące
elektrycznie nie przewodzące złącze, zastosowane dla uzyskania galwanicznej separacji między dwo-
ma odcinkami rurociągu, np. monoblok izolujący lub izolujące połączenie kołnierzowe
isolating point
Isolierstück

3.1.30
elektroda pomiarowa
elektroda o stabilnym w danym elektrolicie potencjale, służąca do pomiaru potencjałów konstrukcji w
tym elektrolicie. Potencjał elektrody pomiarowej w danym elektrolicie należy wyznaczyć w stosunku do
elektrody odniesienia
measuring electrode
Messelektrode

3.1.31
miejsce pomiaru
miejsce, w którym rzeczywiście odbywa się pomiar. W przypadku pomiaru potencjału konstrukcji miej-
scem pomiaru jest punkt, w którym ustawiona jest elektroda odniesienia
measuring point
Messpunkt

3.1.32
potencjał wyłączeniowy (Eoff)
potencjał konstrukcji zmierzony natychmiast po synchronicznym wyłączeniu wszystkich źródeł prądu
ochrony katodowej
off potential (E off)
Ausschaltpotential (E off)

3.1.33
potencjał załączeniowy (Eon)
potencjał konstrukcja zmierzony, gdy płynie prąd ochrony katodowej
on potential (Eon)
Einschaltpotential (Eon)

3.1.34
stała elektroda odniesienia
elektroda odniesienia, umieszczona na stałe w gruncie lub w wodzie w pobliżu konstrukcji, przezna-
czona do długotrwałej eksploatacji
permanent reference electrode
Dauerbezugselektrode

3.1.35
polaryzacja
zmiana potencjału elektrody wskutek przepływu prądu do tej elektrody lub od niej
polarization
Polarisation

11
3.1.36
gradient potencjału
różnica potencjałów między dwoma różnymi punktami w tym samym polu elektrycznym
potential gradient
Potentialgradient

3.1.37
sonda pomiarowa
patrz sonda
potential test probe
Potentialprüfsonde

3.1.38
konstrukcja chroniona
konstrukcja chroniona katodowo w sposób efektywny
protected structure
geschützte Anlage

3.1.39
prąd ochrony (Ip)
prąd płynący do konstrukcji metalowej z otaczającego ją środowiska elektrolitycznego w celu zapew-
nienia ochrony katodowej tej konstrukcji
protection current (Ip)
Schutzstrom (Ip)

3.1.40
potencjał ochrony
potencjał konstrukcji, przy którym postęp korozji można zaakceptować
protection potential
Schutzpotential

3.1.41
elektroda srebro/chlorek srebra
elektroda pomiarowa ze srebra, pokryta chlorkiem srebra, w elektrolicie zawierającym jony chlorku
silver/silver chloride electrode
Silber/Silberchlorid-Elektrode

3.1.42
elektroda odniesienia srebro/chlorek srebra
elektroda odniesienia ze srebra, pokryta chlorkiem srebra, w elektrolicie o określonym stężeniu jonów
chlorku
silver/silver chloride reference electrode
Silber/Silberchlorid-Bezugselektrode

3.1.43
standardowa elektroda wodorowa
elektroda stosowana w laboratoriach jako wzorzec, złożona z metalu obojętnego, np. platyny, i elektro-
litu zawierającego jony wodoru o aktywności jednostkowej, nasyconego wodorem gazowym przy ciś-
nieniu jednej atmosfery fizycznej
standard hydrogen electrode
Normal-Wasserstoff-Elektrode

3.1.44
konstrukcja
obiekt metalowy, z powłoką lub bez, stykający się z elektrolitem (np. z gruntem, z wodą)
structure
Anlage

UWAGA Konstrukcje mogą być długie np. rurociągi, sieci rurociągów, podziemne kable elektryczne lub rury okładzinowe w
otworach wiertniczych albo krótsze, np. pale fundamentowe, ściany palowe, zbiorniki lub inne konstrukcje podziemne.

12
3.1.45
potencjał konstrukcji (zwany też potencjałem elektrody)
różnica potencjałów między konstrukcją, a określoną elektrodą odniesienia, która znajduje się w ele-
ktrolicie wystarczająco blisko konstrukcji, ale nie styka się z nią
structure to electrolyte potential (electrode potential)
Anlage/Elektrolyt-Potential (Elektrodenpotential)

3.1.46
zewnętrzna sonda pomiarowa
patrz sonda
test probe
Prüfsonde

3.1.47
stacja pomiarowa
instalacja umożliwiająca pomiary i badanie konstrukcji umieszczonej w gruncie, zawierająca również
kable i przyłącza do konstrukcji
test station
Messtelle

3.1.48
elektroda cynkowa
elektroda pomiarowa wykonana z czystego cynku
zinc electrode
Zinkelektrode

3.2 Symbole
I prąd
E potencjał
R rezystancja
J gęstość prądu
U napięcie
a rok
a.c. prąd przemienny
d.c. prąd stały
EAg potencjał metal/elektrolit względem elektrody srebro/chlorek srebra
ECu potencjał metal/elektrolit względem elektrody odniesienia miedź/nasycony siarczan
miedzi
EIR free potencjał bez spadku napięcia IR
EKCl potencjał metal/elektrolit względem elektrody odniesienia srebro/chlorek srebra/nasy-
cony chlorek potasu
En potencjał spoczynkowy
Eoff potencjał wyłączeniowy
Eon potencjał załączeniowy
Ep potencjał ochrony
EHg potencjał metal/elektrolit względem elektrody odniesienia rtęć/kalomel/nasycony chlo-
rek potasu
EH potencjał metal/elektrolit względem standardowej wodorowej elektrody odniesienia
EZn potencjał metal/elektrolit względem elektrody cynkowej
Ip prąd ochrony
Is prąd błądzący
Rco rezystancja powłoki (Ω)
T temperatura
t czas
ρ rezystywność (Ω.m)

13
4 Potencjał konstrukcji w gruncie
Kryteria ochrony katodowej związane są, ogólnie biorąc, z wartością potencjału konstrukcja/elektrolit.
Dlatego dla oceny skuteczności ochrony katodowej konieczny jest pomiar potencjału. W tym rozdziale
przestawiono różne metody wyznaczania potencjału.

4.1 Wyposażenie elektryczne

Rodzaj przyrządu pomiarowego i jego zastosowanie powinny być dostosowane do miejscowych wa-
runków elektrycznych i środowiskowych (patrz załącznik H).

Przyrządy używane do pomiarów należy utrzymywać w dobrym stanie i poddawać okresowej kalibracji
oraz kontroli ze względu na bezpieczeństwo pracy.

4.2 Pomiar potencjału

Korozja zagraża przede wszystkim metalowi gołemu (np. w dziurach powłoki), zatem pomiary wskazu-
jące, czy został osiągnięty potencjał ochrony Ep, należałoby wykonywać na samej granicy faz me-
tal/elektrolit, np. na granicy metal/grunt (patrz EN 12954).

Nie jest to jednak technicznie możliwe i dlatego w ocenie skuteczności ochrony katodowej stosuje się
inne metody. Należy dobrać najodpowiedniejszą dla warunków miejscowych w terenie, np. ze względu
na rodzaj i jakość powłoki, rezystywność gruntu i obecność prądów błądzących.

Na ogół potencjały konstrukcja/elektrolit mierzy się używając elektrody odniesienia umieszczonej na

powierzchni ziemi (patrz rys. 1). W załączniku A wyszczególnione są wartości potencjału różnych za-
zwyczaj stosowanych elektrod odniesienia i pomiarowych w stosunku do standardowej wodorowej ele-
ktrody odniesienia.

W gruncie i w wodzie nie należy używać nasyconej elektrody kalomelowej, m. in. ze względu na nie-
bezpieczeństwo wycieku rtęci z elektrod.

W miejscach, gdzie nastąpiło odspojenie powłoki, zmierzone wartości mogą nie być miarodajne1.

4.3 Czynniki wpływające na pomiar potencjału

Na rys. 1 pokazano miejsca ustawienia elektrod odniesienia w pomiarach potencjału konstrukcja/ele-
ktrolit.

.
Rys. 1. Możliwe miejsca ustawienia elektrod odniesienia podczas pomiaru potencjałów
konstrukcja /elektrolit
1 i 2 – miejsca ustawienia elektrod odniesienia, 3 – grunt, 4 – rura

1
Kiedy między luźną powłoką, a powierzchnią konstrukcji przepływa woda, zmierzony potencjał nie charakteryzuje zjawisk
elektrochemicznych zachodzących pod odspojoną powłoką.

14
Potencjał na granicy faz – jeśli nie liczyć drobnych błędów, które w praktyce można pominąć – jest to
różnica potencjałów między konstrukcją i elektrodą odniesienia (1), ustawioną w bezpośrednim sąsie-
dztwie gołego metalu konstrukcji (t.zn. w miejscu defektu powłoki). Ponieważ w większości przypa-
dków elektrody odniesienia nie można praktycznie umieścić tak blisko metalu konstrukcji, potencjał
konstrukcja/elektrolit mierzy się jako różnicę potencjałów między tą konstrukcją, a elektrodą odniesie-
nia ustawioną w punkcie (2).

Gdy jednak między punktami (1) i (2) w gruncie płyną prądy, a elektroda odniesienia jest umieszczona
w punkcie (2), wówczas pomiar jest obarczony błędem. Zmierzona w ten sposób wartość różni się od
teoretycznej wartości zmierzonej w stosunku do elektrody ustawionej w punkcie (1). Różnica między
tymi dwiema wartościami potencjału równa się algebraicznej sumie wszystkich spadków napięcia IR
wywołanych przez prądy płynące w gruncie między punktami (1) i (2):

E(2) – E(1) = ΣIR

Przyczyną tych spadków napięcia IR są różnego rodzaju prądy wymienione w tabl. 1.

Kiedy prądy ochrony pochodzą od własnych systemów ochrony katodowej konstrukcji, potencjały
zmierzone w punkcie (2) są na ogół bardziej ujemne niż potencjał zmierzony w punkcie (1). W grun-
tach o niskiej rezystywności spadek napięcia IR wywołany przez te prądy może sięgać kilkudziesięciu
miliwoltów, a w gruntach o wysokiej rezystywności kilku woltów.

W przypadku prądów wyrównawczych, prądów ogniw i prądów błądzących, potencjały zmierzone w

punkcie (2) mogą albo być bardziej ujemne, albo bardziej dodatnie od potencjału w punkcie (1). Spad-
ki napięcia IR, wywoływane przez prądy wyrównawcze i prądy ogniw w gruncie, mogą sięgać kilku-
dziesięciu miliwoltów, a prądy błądzące pochodzące od systemów trakcji elektrycznej prądu stałego
mogą powodować spadki napięcia IR sięgające kilkudziesięciu woltów.

Wszelkie prądy z obcych źródeł należy rozróżniać w zależności od tego, czy gradient potencjału przez
nie wywołany – w pobliżu konstrukcji, która ma być chroniona – jest w przybliżeniu stały w funkcji odle-
głości (źródło odległe), czy nie (źródło bliskie). Ponadto należy rozróżniać prądy zmieniające się w
czasie bardzo prędko, od tych prądów, które pozostają stałe. Należy przy tym zwrócić uwagę, że spa-
dek napięcia IR zależy również od głębokości ułożenia konstrukcji w gruncie.

15
Tablica 1. Prądy wywołujące spadki napięcia IR między konstrukcją chronioną, a elektrodą od-
niesienia w punkcie (2) na rys. 1 i przykłady możliwych metod pomiaru potencjału bez
składowej IR dla każdego rodzaju prądu

Poz. Rodzaj prądu Stosowane metody Podrozdział

pomiarowe, np.

1. Prądy charakterystyczne
dla systemu

1.1 Prąd ochrony Pomiar potencjału wyłącze- 4.4.2.1

niowego
Sonda 4.4.2.4

1.2 Prąd wyrównawczy Metoda pomiarów intensyw- 4.4.2.3

nych
Sonda 4.4.2.4
1.3 Prąd ogniwa (odległe obce Metoda pomiarów intensyw- 4.4.2.3
elektrody) nych
Sonda 4.4.2.4
2. Prądy z odległych obcych
źródeł
2.1 Prądy nie zmieniające się w Metoda pomiarów intensyw- 4.4.2.3
czasie, np. prądy ochrony nych
katodowej, wyrównawcze albo Sonda 4.4.2.4
prądy ogniw
2.2 Prądy zmieniające się w cza- Szczególna metoda pomiaru 4.4.2.2
sie, np. prądy od systemów potencjału wyłączeniowego
trakcji elektrycznej prądu sta- Metoda pomiarów intensyw- 4.4.2.3
łego, prądy od obiektów prze- nych
mysłowych prądu stałego, Sonda 4.4.2.4.
prądy telluryczne
3. Prądy z pobliskich obcych
źródeł
3.1 Prądy nie zmieniające się w Sonda 4.4.2.4
czasie, np. prądy ochrony,
wyrównawcze albo prądy
ogniw
3.2 Prądy zmieniające się w cza- Szczególna metoda pomiaru 4.4.2.2
sie, np. od systemów trakcji potencjału wyłączeniowego
elektrycznej prądu stałego, Sondy
prądy od obiektów przemy- 4.4.2.4
słowych prądu stałego

4.4 Metody pomiaru potencjału

4.4.1 Metoda pomiaru zawierającego spadek napięcia IR (pomiar potencjału załączenio-
wego)

Pomiary potencjału, gdy prąd ochrony jest załączony, nazywa się dalej pomiarami potencjału załącze-
niowego. Otrzymane wartości (potencjały załączeniowe Eon) zawierają różne nieznane spadki napię-
cia IR (patrz 4.2), które mogą zmieniać się z upływem czasu i ze zmianą usytuowania elektrody odnie-
sienia. Otrzymane wyniki nie odwzorowują potencjału na granicy faz.

Pomiary potencjału załączeniowego najczęściej stosuje się w celu kontroli ochrony katodowej, szcze-
gólnie tam, gdzie występują prądy błądzące pochodzące od trakcji elektrycznej d.c. W takim przypad-
ku dla uzyskania miarodajnych wartości potencjały załączeniowe należy rejestrować przez pewien
czas, uwzględniając poziom interferencji i zmiany w czasie (patrz prEN 50162).

16
4.4.2 Metody pomiarowe do wyznaczania potencjałów (EIR free) bez spadków napięcia IR

W poniższych podrozdziałach podano metody, które można stosować w ocenie potencjału nie zawie-
rającego spadku napięcia IR. Metody te rozróżnia się według rodzaju prądu powodującego spadek na-
pięcia IR (tablica 1).

4.4.2.1 Pomiary potencjału wyłączeniowego (metoda wyłączeniowa)

Metodę wyłączania potencjału można stosować w celu wyeliminowania spadków napięcia IR spowo-
dowanych przez prąd ochrony (tablica 1, poz. 1.1), gdy nie występują ani prądy wyrównawcze, ani
prądy ogniw od obcych anod lub obcych katod, ani prądy błądzące. Otrzymane wartości są dalej nazy-
wane potencjałami wyłączeniowymi Eoff.

W układzie stal/grunt wartość potencjał w stosunku do elektrody odniesienia w punkcie (2) na rys. 2,
zmierzona w ciągu jednej sekundy po wyłączeniu prądu ochrony, jest zazwyczaj wystarczająco dokła-
dna. Depolaryzacja następuje stosunkowo prędko w niektórych układach metal/elektrolit, np.
ołów/grunt, a również w konstrukcjach stalowych, których świeżo zastosowano ochronę katodową, al-
bo wreszcie, gdy są one gołe. W takich przypadkach można zastosować metodę redukcji prądu opisa-
ną w załączniku B.

Stosunek czasu załączenia do czasu wyłączenia należy dobrać w taki sposób, aby uniknąć znaczącej
depolaryzacji. Im dłużej trwa sesja pomiarowa (np. 24-godziny), tym wyższy powinien być stosunek
okresów „zał” do okresów „wył”.

Metoda małych kroków pomiarowych (CIPS), opisana w załączniku C, polega na pomiarze potencja-
łów „zał/wył” rura/grunt wzdłuż rurociągu w stałych odstępach.

4.4.2.2 Szczególna metoda pomiaru potencjału wyłączeniowego

W rejonach występowania prądów błądzących pochodzenia trakcyjnego (tablica 1, poz. 2.2 i 3.2), me-
todę pomiaru potencjału wyłączeniowego można również stosować w okresach, w których zasilanie
sieci trakcyjnej jest wyłączone. W załączniku E podano szczególną metodę pomiaru potencjału wyłą-
czeniowego, która ułatwia ocenę skuteczności ochrony katodowej w rejonach występowania prądów
błądzących.

4.4.2.3 Metoda pomiarów intensywnych

Metodę pomiarów intensywnych można stosować w celu uwzględnienia spadków napięcia IR spowo-
dowanych prądami wymienionymi w tablicy 1, poz. 1.2 do 2.2 (prądy wyrównawcze, prądy ogniw i
zmieniające się albo nie zmieniające się prądy z odległych obcych źródeł).

W metodzie pomiarów intensywnych mierzy się jednocześnie potencjały rura/grunt i związane z nimi
przeciwnie skierowane poziome gradienty potencjałów. W ten sposób wykrywa się defekty powłoki. Ta
metoda umożliwia także obliczenie potencjałów bez spadków napięcia IR w tych defektach.

Tę metodę można stosować tylko wtedy, gdy konstrukcja znajduje się w strefie liniowej gradientu po-
tencjału pochodzącego od obcego (oddalonego) źródła prądu, np. tam, gdzie gradienty potencjału są
stałe w funkcji odległości.

Pomiary intensywne wykonuje się w celu wyznaczenia potencjału EIR free bez spadków napięcia IR w
dziurach powłoki, wykrytych różnymi metodami (patrz załącznik F).

Mierzy się potencjały Eon i Eoff rura/elektrolit między rurą i elektrodą odniesienia w punkcie (2) na rys.
2, jak również gradienty potencjału ΔEon i ΔEoff jako różnice potencjałów między elektrodami odniesie-
nia w punktach (2) i (3). Rekordy uzyskane w odpowiednich odstępach wzdłuż trasy rurociągu umożli-
wiają wyznaczenia potencjału bez spadku napięcia IR zgodnie z załącznikiem F. Jeżeli w najwięk-
szych dziurach powłoki potencjał ochrony Ep, jest zachowany, to na ogół można przyjąć, że wszystkie
inne dziury w pobliżu są chronione katodowo.

17
UWAGA Punkt 3’ stosuje się w celu sprawdzenia, czy przypadkiem gradienty potencjału dokoła rury nie są asymetryczne, co
mogłoby wskazywać na obecność obcych źródeł prądu (określonych w tablicy 1, poz. 2.2) i/lub na niejednorodność
gruntu.

Rys. 2. Usytuowanie elektrod odniesienia w punktach (1), (2), (3) i (3’) przy pomiarze potencjałów
konstrukcja/elektrolit i gradientów potencjałów, np. na rurociągu ułożonym w gruncie,
metodą pomiarów intensywnych
1 i 2 – miejsce ustawienia elektrod odniesienia (pomiar potencjału), 3 i 3’ – miejsca ustawienia
elektrod odniesienia (pomiar gradientów potencjału), 4 – grunt, 5 – rura

Odległość l między elektrodami w punktach (2) i (3) należy tak dobrać, by objęty był cały gradient.

4.4.2.4 Pomiary potencjału rurociągów za pomocą sond

Pomiar potencjału sondą można stosować w celu uwzględnienia spadków napięcia IR powodowanych
przez wszelkie prądy wymienione w tablicy 1 (prądy ochrony, prądy wyrównawcze, prądy ogniw oraz
zmieniające się lub nie zmieniające prądy z odległych lub pobliskich obcych źródeł).

Sondy dostarczają informacji o potencjale bez spadku napięcia IR nawet w tych przypadkach, gdy
wskutek warunków miejscowych nie można zastosować ani metody pomiaru potencjału załączeniowe-
go, ani metody potencjału wyłączeniowego, ani metody pomiarów intensywnych (np. gdy grunt jest
przykryty warstwą nie przewodzącą, gdy głębokość ułożenia rury w gruncie zmienia się w szerokich
granicach, gdy nowe rurociągi nie zawierają dziur, gdy prądy zmieniają się jak w tablicy 1, poz. 2.2,
gdy występują nieuniknione styczności z obcymi konstrukcjami itd., gdy nie można wykonać synchro-
nicznych pomiarów zmiennych parametrów zgodnie z metodą pomiarów intensywnych).

W tej metodzie uzyskuje się potencjał bez spadku napięcia IR za pomocą pomiaru potencjału wyłącze-
niowego z użyciem sondy.

Przykłady typowych sond pokazano w załączniku G.

Odległość między elektrodą odniesienia i elektrodą symulującą powinna być jak najmniejsza, aby po-
miar potencjału elektroda symulująca/elektrolit był dokładniejszy, niż gdy elektroda odniesienia jest
usytuowana na powierzchni ziemi. Wówczas na wynik pomiaru mniej wpływają prądy błądzące, które
są przyczyną spadków napięcia IR.

18
Ta metoda jest szczególnie użyteczna, gdy konstrukcja leży w nieliniowej strefie gradientu potencjału
wywołanego przez (pobliskie) obce źródło prądu (tam, gdzie gradienty potencjału nie są stałe w funkcji
odległości).

Usytuowanie sondy należy ustalić po szczegółowym rozpoznaniu źródła prądu stałego i jednorodności
gruntu. Najlepiej umieszczać sondę w gruncie blisko konstrukcji, aby uniknąć błędów pomiarowych po-
wodowanych przez niejednorodność gruntu, a więc np. w tej samej zasypce, co konstrukcja.

Aby zoptymalizować dokładność pomiaru należy nie dopuścić do wymiany prądu między elektrodą sy-
mulującą i rurą, a ściślej, między elektrodą symulującą, a sąsiednim defektem powłoki, ani do przeciw-
nego oddziaływania gradientów potencjału, gdy elektroda symulująca jest odłączona od rury.

Sondę przyłącza się do rurociągu przez stację pomiarową. W gruntach jednorodnych rurociąg można
uważać za chroniony katodowo na krótką odległość od sondy, jeśli ta sonda osiąga potencjał ochrony
Ep.

Wartości potencjału otrzymane za pomocą sondy dotyczą tylko tych uszkodzeń powłoki rurociągu, któ-
re nie są większe od odsłoniętej powierzchni elektrody symulującej. Za pomocą sondy można też
sprawdzić, czy prąd płynie do, czy od konstrukcji.

5 Potencjał konstrukcja w wodzie/elektrolit

Chociaż zasady pomiaru potencjału konstrukcji w wodach są dokładnie takie jak zasady stosowane w
pomiarach potencjału konstrukcji w gruncie, to jednak w przypadku mediów wodnych (świeżej wody,
wody słonawej lub morskiej) występują różnego rodzaju problemy, zarówno jeśli chodzi o stosowany
sprzęt pomiarowy jak i o lokalizację i możliwość dotarcia do powierzchni badanych.

5.1 Wyposażenie elektryczne

Użyte wyposażenie pomiarowe powinno mieć te same właściwości jak w pomiarach konstrukcji w
gruncie. Przy pomiarze gradientów potencjału w wodach o niskiej rezystywności może być potrzebny
zakres pomiarowy rzędu około 10 mV.

Elektrody stosowane do pomiarów potencjału w mediach wodnych wymieniono w załączniku A.

5.2 Pomiary potencjału

Dla wykonania pomiarów potencjału części konstrukcji w wodzie konieczna jest przynajmniej jedna
stacja pomiarowa.

5.2.1 Bezpośredni pomiar potencjału

Bezpośredni pomiar potencjału można wykonać jednym z poniższych sposobów:

- Za pomocą jednej stacji pomiarowej umieszczonej na części konstrukcji powyżej poziomu wody
lub za pomocą kilku oddzielnych stacji pomiarowych zainstalowanych pod wodą. Elektroda pomia-
rowa może być zainstalowana na stałe albo opuszczana ze statku lub też zainstalowana przez
nurka w odpowiednim położeniu w stosunku do konstrukcji.

- Przez połączenie tymczasowe wykonane przez technika pomiarowego, np. przez nurka, który za-
pewnia styczność elektryczną z konstrukcją i przeprowadza pomiary. Tę metodę można stosować
dla konstrukcji nie wyposażonych w stałe stacje pomiarowe.

W tych przypadkach można stosować te same zasady i podobne metody jak dla konstrukcji w gruncie
(rozdz. 4).

19
5.2.2 Pośredni pomiar potencjału

Tę metodę stosuje się, gdy pożądana jest ciągła kontrola potencjału konstrukcja/elektrolit.

W tym celu należy wykonać bezpośredni pomiar potencjału również zgodnie z rozdz. 5.2.1. Potencjały
miejscowe można następnie wyznaczać dodając do siebie gradienty potencjałów zmierzone między
dwiema elektrodami odniesienia, przesuwanymi nad zanurzoną w wodzie częścią konstrukcji (patrz
Bibliografia, poz. 2 i 4).

6 Inne pomiary
6.1 Pomiary prądu stałego
Prąd można mierzyć lub wyznaczyć w następujący sposób:

1) Za pomocą amperomierza, np. w zasilaczach lub na złączach izolujących z łącznikami

równoległymi
2) (W przypadku rurociągów) przez określenie spadku napięcia między dwiema stacjami
pomiarowymi znajdującymi się w odpowiedniej odległości między sobą, i rezystancji ruro-
ciągu między przyłączami obu tych stacji pomiarowych (patrz załącznik I, rys. 2). Inny wa-
riant tej metody polega na pomiarze prądu, potrzebnego aby zredukować do zera spadek
napięcia między stacjami pomiarowymi
3) Przez wyznaczenie spadku napięcia na boczniku
4) Za pomocą amperomierza cęgowego.

Rodzaj i sposób stosowania przyrządów pomiarowych powinien być odpowiadać warunkom elektrycz-
nym i środowiskowym (patrz załącznik I).

6.2 Złącza izolujące

Nieskuteczność złącza izolującego może wynikać z różnych przyczyn takich jak: uszkodzenie samego
złącza, styczność chronionej części konstrukcji z jakąś instalacją połączoną galwanicznie z niechro-
nioną częścią konstrukcji, i – w przypadku rurociągów wiodących roztwory elektrolityczne – z degrada-
cją wykładziny wewnętrznej.

Kontrolę skuteczności złączy izolujących można wykonywać różnymi metodami:

- Pomiary potencjału konstrukcja/elektrolit:

Potencjały konstrukcja/elektrolit mierzy się po obu stronach złącza izolującego. Jeżeli potencjały
po obu stronach się różnią, to złącze izolujące może być sprawne. Jednakże w ten sposób można
nie wykryć złącza uszkodzonego tylko w pewnym stopniu, ponieważ w tej sytuacji potencjały po
obu stronach złącza mogą być różne.

- Pomiary rezystancji:

Te pomiary należy wykonywać miernikiem rezystancji na prąd przemienny. Mierniki rezystancji na

prąd stały dają, wskutek polaryzacji, błędne wyniki.

Interpretacja pomiarów rezystancji na złączach izolujących zainstalowanych w rurociągu jest trud-

na, ponieważ w obwodzie pomiarowym rezystancja konstrukcji w stosunku do ziemi – a w przypa-
dku rurociągów wiodących roztwory elektrolityczne – wewnętrzna rezystancja rurociąg/elektrolit
jest równoległa do rezystancji złącza izolującego. Tak więc niska rezystancja nie zawsze świadczy
o tym, że złącze jest uszkodzone (patrz załącznik J).

20
- Próba prądem zewnętrznym:

 Metoda 1: W celu sprawdzenia działania złącza izolującego doprowadza się do konstruk-

cji po jednej stronie złącza izolującego prąd zewnętrzny, o ile możności przez odłącznik.
Jeżeli potencjał po drugiej stronie złącza nie zmienia się lub jeśli zmienia się w przeciw-
nym kierunku (zjawisko interferencji), to złącze izolujące działa skutecznie.

 Metoda 2: Mierzy się prąd płynący przez łącznik równoległy do złącza izolującego. Jeśli
prąd nie płynie, to złącze izolujące jest uszkodzone. Można jednak nie wykryć złącza czę-
ściowo uszkodzonego, ponieważ w tym przypadku prąd płynący przez łącznik może nie
być równy zeru (patrz załącznik K).

- Pomiary generatorem częstotliwości akustycznej:

Te pomiary wykonuje się wprowadzając z jednej strony złącza izolującego sygnał odpowiedniej
częstotliwości akustycznej, np. za pomocą konwencjonalnego lokalizatora rur, i następnie śledząc
ten sygnał.

W razie wątpliwości pewniejsze wyniki można uzyskać przez kombinację dwóch lub więcej spośród
wymienionych metod.

6.3 Obce konstrukcje

Styczność między konstrukcją chronioną (rurociągiem), a innymi konstrukcjami metalowymi, takimi jak
rury osłonowe, rury okładzinowe i ścianki uszczelniające, można wykryć mierząc potencjał konstruk-
cja/elektrolit obu konstrukcji. Dla ułatwienia pomiarów instaluje się stacje pomiarowe.

Separację elektryczną między dwiema konstrukcjami można skontrolować za pomocą dodatkowych

pomiarów potencjału konstrukcja/elektrolit i/lub pomiarów rezystancji i/lub próby prądem zewnętrznym.
Można użyć w tym celu metod pomiarowych, opisanych w 6.2 (patrz również załącznik K).

6.4 Powłoka
Stan powłoki zależy od liczby i wielkości defektów powłoki.

Niektóre metody wykrywania tych defektów powłoki podano w załączniku D.

Średni stan powłoki można określić różnymi metodami mierząc potencjały i prądy oraz wykonując
obliczenia. Niektóre wzory są powszechnie używane, ich wybór jest dowolny (jeden wzór można
znaleźć w poz. 4 Bibliografii).

21
 Załącznik A (informacyjny)

Tablica A.1: Elektrody do pomiaru potencjału w gruncie i/lub w

mediach wodnych
Elektroda Skład fazy Symbole
ogólnie EH** Zwykłe
używane w zastosowanie Uwagi
pomiarach (V)
potencjału
ELEKTRODA ODNIESIENIA

Nasycona Hg/HgCl/ EHg* + 0.25 Laboratorium w gruncie

elektroda /KCl i w wodzie, dla
kalomelowa Nasycona ESCE specjalnych
zastosowań
Elektroda Ag/AgCl/ EKCl* + 0.20 Woda w gruncie,
nasycona /KCl Laboratoryjna dla
srebro/chlo- Nasycona ESSE specjalnych
rek srebra zastosowań
Elektroda Cu/CuSO4 ECu* +0.32 Grunt Woda, tylko
miedź/nasy- Nasycona na krótko
cony siarczan ECSE
miedzi
ELEKTRODA POMIAROWA
Elektroda Ag/Ag/Cl/ EAg* +0.25 Woda morska Można
Srebro/chlo- /woda morska używać w
rek srebra wodach
zasolonych
przy zmianach
potencjału od
+0.25 (woda
morska) do
+0.35***
(woda świeża)

Należy
okresowo
Sprawdzać
Elektroda Zn/woda EZn* -0.78 Woda morska 2 dni po zain-
Cynk/woda morska stalowaniu
morska

* Tych symboli używa się w normach europejskich

** EH jest potencjałem elektrody odniesienia lub pomiarowej w stosunku do standardowej
elektrody wodorowej
Przykład: Potencjał ochrony stali węglowej: Ep,H = -0.53V; Ep,Cu = -0.85V
*** Te potencjały zmieniają się wraz ze stężeniem jonów chlorkowych; zmiana wynosi około
60mV przy każdej 10-krotnej zmianie stężenia

Należy uwzględnić wpływ rtęci (w elektrodzie kalomelowej) na środowisko zgodnie z przepisami

krajowymi.

22
 Załącznik B (informacyjny)

Metoda redukcji prądu

Metodę redukcji prądu stosuje się w celu wyznaczenia potencjału konstrukcja/elektrolit, kiedy z powo-
du gwałtownej depolaryzacji konstrukcji trudno wykonać pomiar metodą potencjału wyłączeniowego
opisaną w 4.4.2.1.

W tej metodzie nie wyłącza się prądu ochrony Ip, lecz tylko redukuje się go do wartości Ired tak dobra-
nej, by depolaryzacja konstrukcji nie przebiegała zbyt szybko. Zgodnie z wartością prądu powinien się
zmienić tylko spadek napięcia IR w elektrolicie. Stosunek prądów wynosi

x=
I red
, gdzie 0 < x < 1 B.1
I p

Potencjał załączeniowy odpowiadający Ip oznacza się Eon.

Wartość chwilowa potencjału odpowiadająca Ired oznaczona jest Ered.

W tych warunkach potencjał E konstrukcja/elektrolit – przez ekstrapolację – jest:

E  x E on
E  red
B.2
IRfree
1 x
Można udowodnić, że dla x = 0 równanie B.2 zawiera potencjał wyłączeniowy.

W celu wyznaczenia współczynnika x w równaniu B.2 należy przeprowadzić pomiary prądu, co nie za-
wsze da się zrobić. Można jednak zauważyć, że wartość x można również wyznaczyć jako stosunek
dwóch gradientów poprzecznych:

I  E red
x= red
 B.3
I p
 E on

gdzie: ΔEred = Ered – EIR free

ΔEon = Eon – EIR free

Gradienty ΔEon i ΔEred mierzy się na powierzchni ziemi ponad konstrukcją, jednocześnie z pomiarami
potencjału (Eon i Ered).

W tych warunkach potencjał konstrukcja/elektrolit oblicza się według wzoru

E  E red
E  E red  on
  E red B.4
IRfree
E on
  E red

Stosując wzór B.4 nie potrzeba mierzyć prądu dla wyznaczenia potencjału konstrukcji.

Metody tej nie można stosować, gdy występują prądy błądzące.

23
 Załącznik C (informacyjny)

Pomiary potencjału rura/grunt wzdłuż rurociągu ułożonego w

gruncie, wykonywane na powierzchni ziemi

Metoda małych kroków (CIPS)*

Pomiar potencjałów rura/grunt jest najpewniejszą metodą oceny skuteczności ochrony katodowej.

Wprawdzie wzdłuż trasy rurociągu są rozmieszczone stacje pomiarowe, ale w jakimś miejscu pomię-
dzy nimi. ochrona katodowa może nie być skuteczna.

Metodą małych kroków (CIPS) wykonuje się pomiary potencjału rura/grunt w odstępach co około 1 do
2 metrów. Pomiar jest zawsze określony w czasie i co do położenia, więc można zawsze odtworzyć
miejsce pomiaru. W tym celu wykonujący pomiar rozwija za sobą na dużej długości bardzo cienki
przewód (może być to przewód jednorazowego użycia) przyłączony do rurociągu przez stację pomia-
rową.

Aby uzyskać rzeczywistą wartość potencjału rura/grunt należy zredukować spadek napięcia IR do
wartości pomijalnej. W tym celu należy synchronicznie przerywać zasilanie rurociągu od strony wszy-
stkich źródeł prądu stałego, mających wpływ na potencjał rurociągu w punktach pomiaru. Synchronicz-
ne przerywanie można osiągnąć za pomocą zsynchronizowanych przerywaczy taktujących.

Metody tej nie można stosować, gdy występują prądy błądzące.

Istnieje wiele przyrządów o różnych klasach dokładności do pomiaru potencjału rura/ziemia metodą
małych kroków. Wybrany przyrząd powinien nadawać się do synchronizacji z przerywaczami albo
umożliwiać dokładne wybieranie chwil odczytu.

Dane są zazwyczaj przedstawiane jako wykres potencjałów załączeniowych i wyłączeniowych w funk-

cji odległości.

CIPS – Close Interval Potential Survey

*

24
 Załącznik D (informacyjny)
Ocena stanu powłoki i lokalizacja defektów, wykonywana na
powierzchni ziemi

Defekty powłoki można zlokalizować albo przez pomiar sygnałów prądu przemiennego (a.c.), albo prą-
du stałego (d.c.). Najbardziej znane są przedstawione niżej: metoda Pearsona (a.c.) i metoda DCVG
(d.c.).

UWAGA Jeżeli styczność elektryczna rurociągu z gruntem nie jest wystarczająca wyniki mogą być błędne.

Metoda Pearsona

Metoda Pearsona polega na wprowadzeniu do ułożonego w gruncie rurociągu sygnału napięcia prze-
miennego, który jest wykrywany przez naziemny układ detekcji, specjalnie dostosowany do odbioru
sygnałów o wprowadzonej częstotliwości.

Dobór częstotliwości zależy od rodzaju powłoki rurociągu.

Układ pomiarowy odbiera sygnały emitowane przez konstrukcję ułożoną w gruncie. Moc emitowanego
sygnału zmienia się w zależności od umiejscowienia i wielkości defektów powłoki.

Nadajnik jest zazwyczaj przyłączony do rurociągu poprzez istniejącą stację pomiarową. W pewnych
przypadkach sygnał nadajnika można wprowadzić bezpośrednio do rury, dzięki czemu unika się przy-
łączenia przez stację pomiarową.

Pomiar wykonują dwaj pracownicy, którzy posuwają się, jeden za drugim, wzdłuż trasy rurociągu. Od-
ległość między nimi zależy od średnicy rurociągu i może wynosić 6 do 12 metrów.

Gdy pierwszy pracownik zbliża się do defektu powłoki, sygnał stopniowo rośnie i osiąga maksimum,
gdy przechodzi on nad defektem. Następnie sygnał stopniowo maleje do zera, gdy defekt znajdzie się
dokładnie w połowie odległości między oboma pracownikami.

Metoda gradientów napięcia stałego (DCVG)*

Przeglądy metodą DCVG wykonuje się na rurociągach w gruncie w celu umiejscowienia defektów po-
włoki i oceny zagrożenia.

Metoda polega na cyklicznym załączaniu i wyłączaniu prądu stałego płynącego do rurociągu i pomia-
rze wartości oraz kierunku gradientów napięcia w gruncie.

Korzysta się albo z prądu płynącego w rurociągu albo z tymczasowo dołączonego zewnętrznego źród-
ła prądu. Zasilanie prądem stałym jest cyklicznie przerywane, zwykle na 0.66s i załączane na 0.33s.
To zapewnia szybkie pulsowanie źródła napięcia stałego, które daje się łatwo zidentyfikować za po-
mocą miliwoltomierza analogowego.

Potrzebne są specjalne przyrządy pomiarowe, reagujące na szybkie zmiany napięcia. Skala przyrządu
analogowego powinna mieć zero pośrodku, aby można było wyznaczać kierunek i wartość pulsujące-
go napięcia stałego.

Gradienty napięcia stałego mierzy się stawiając elektrody odniesienia na powierzchni ziemi w odległo-
ści około 1 do 1.5m od siebie. Wykonawca pomiaru zazwyczaj porusza się nad rurociągiem, stawiając
elektrody odniesienia na ziemi w odstępach co około 2m i obserwując wskazania przyrządu
analogowego.

*
DCVG – Direct Current Voltage Gradient

25
Gdy prąd stały płynie w kierunku defektu powłoki, gradient potencjału w gruncie będzie się zmieniał,
rosnąc w miarę zbliżania do defektu, i malejąc do zera, gdy środek defektu powłoki znajdzie się w po-
łowie odstępu między obiema elektrodami odniesienia.

W praktyce stosuje się wiele wariantów tej metody, przy czym poprawna interpretacja danych pomia-
rowych zależy od kompetencji wykonawcy pomiarów.

Uwaga ogólna

W zależności od warunków miejscowych i od samej konstrukcji można stosować:

- Zmodyfikowane metody Pearsona i DCVG
- Inne zasady, jak np. indukowanie lub tłumienie sygnału o zmiennej częstotliwości.

26
 Załącznik E (informacyjny)
Specjalny rodzaj pomiaru potencjału wyłączeniowego
w rejonach oddziaływania prądów błądzących

W rejonie występowania prądów błądzących pomiary potencjału wyłączeniowego dla wyznaczenia po-
tencjału bez spadku napięcia IR można wykonywać przez odpowiedni okres czasu tylko, gdy nie ma
ruchu pociągów (np. w nocy). Wpływ prądów wyrównawczych i/lub prądów ogniw należy uwzględnić
przy ustalaniu wartości bazowej.

Przedstawiona niżej metoda umożliwia, z zastosowaniem pomiarów potencjału załączeniowego i wyłą-

czeniowego, ocenę skuteczności ochrony katodowej w rejonach oddziaływania prądów błądzących.

Pomiary potencjału należy wykonywać w sposób następujący:

- potencjał załączeniowy należy rejestrować przez czas odpowiadający okresowi interferencji

(np. 24 godziny) w tych miejscach pomiaru, które są krytyczne dla ochrony katodowej.

- potencjał wyłączeniowy należy mierzyć w tych samych miejscach pomiaru, gdy nie ma ruchu
pociągów. Otrzymane wartości potencjału wyłączeniowego należy przyjąć jako bazowe.

System ochrony katodowej powinien utrzymywać w tych miejscach pomiaru potencjały bardziej ujem-
ne od potencjału ochrony Ep (patrz EN 12954).

Odpowiednio do wartości potencjału załączeniowego powinny być spełnione następujące wymagania:

Wartości potencjału załączeniowego zarejestrowane w okresie zgodnym z okresem wybranym (24 go-
dziny) powinny zawsze, nawet w obecności prądów błądzących, być bardziej ujemne od wartości
potencjału załączeniowego, mierzonych gdy nie ma ruchu pociągów.

Przez cały okres eksploatacji konstrukcji należy co jakiś czas kontrolować potencjał w najbardziej
krytycznych miejscach pomiaru.

27
 Załącznik F (informacyjny)
Wyjaśnienia dotyczące stosowania metody pomiarów intensywnych
i obliczania potencjału EIR free bez spadku napięcia IR
Metoda pomiarów intensywnych polega na jednoczesnych pomiarach potencjału przy użyciu dwóch
lub trzech elektrod, jednej nad konstrukcją i jednej lub dwóch w pewnej od niej odległości. Metoda ta
umożliwia lokalizację defektów powłoki i pomiar potencjału bez spadku napięcia IR.

Rys. F.1 Usytuowanie elektrod odniesienia w punktach (1), (2), (3) i (3’)
podczas pomiaru metodą intensywną potencjałów konstrukcja/elektrolit i gradientów potencjału
na przykładzie rurociągu ułożonego w gruncie
1, 2, 3, 3’ – elektrody odniesienia, 4 – grunt, 5 – rura

Wykrywanie uszkodzeń powłoki

Tą metodą wykrywa się uszkodzenia powłoki tam, gdzie na trasie rurociągu zostaną zmierzone szczy-
towe wartości ΔEon – ΔEoff . Bezwzględna wartość ΔEon – ΔEoff zależy od wielu czynników, ale w tych
samych warunkach jest proporcjonalna do wielkości uszkodzenia powłoki. Zazwyczaj wykonuje się te
pomiary wzdłuż rury w odstępach w przybliżeniu co 5m.

28
Obliczenie potencjału bez spadku napięcia IR:

Przy ΔEon > ok. 20mV zmierzone wartości na ogół umożliwiają obliczenie spadku napięcia IR w
gruncie między punktami (1) i (2) na rys. F.1. Stąd wzór dla wyznaczenia potencjału bez spadku
napięcia IR jest:

 E off
E IRfree  E off   E on   E off
 E  E 
on off
F.1

- W obecności prądów wyrównawczych (poz. 1.2 w tablicy 1) i prądów ogniw pochodzą-

cych od odległych obcych elektrod, według definicji w tablicy 1, poz. 1.3 (patrz 4.3):

Gradienty potencjału będą w przybliżeniu symetryczne w stosunku do rurociągu. Dla wyznacze-

nia wartości ΔE wystarczy określić różnicę potencjałów między elektrodami odniesienia w punk-
tach (2) i (3) lub (2) i (3’).

- W obecności prądów z odległych obcych źródeł, zmieniających się i nie zmieniających

się w czasie, według definicji podanej w tablicy 1, poz. 2 (patrz 4.3):

Gradienty potencjałów nie są już symetryczne. Gradienty potencjału powodowane przez uszko-
dzenia powłoki będą teraz wartościami średnimi potencjałów elektrod odniesienia w punktach
(2) i (3) i elektrod odniesienia w punktach (2) i (3’), symetrycznie usytuowanych w jednakowej
odległości z obu stron rurociągu, przy czym odległość l na rys. F.1 jest taka sama.

  E 3 / 2   E 3'/ 2 
1
E  F.2
2
- W obecności zmieniających się w czasie prądów z odległych obcych źródeł, np. pocho-
dzących z układów trakcji elektrycznej i przemysłowych albo prądów tellurycznych, wed-
ług definicji w tablicy 1, poz. 2.2:

Wartości E i ΔE należy odczytywać jednocześnie, przy załączonym i wyłączonym prądzie och-

rony.

Stosując równanie (F.1) należy zwrócić uwagę, że odchylenia potencjałów elektrod odniesienia mogą
doprowadzić do ustalenie nieprawidłowych wartości potencjałów bez składowej IR.

29
 Załącznik G (informacyjny)
Przykłady typowych elektrod symulujących i sond dla rurociągów

Rys.G.1. Sondy. Typowe przykłady zastosowań z rurociągiem

1 – stacja pomiarowa, 2 – elektroda odniesienia, 3 – grunt, 4 – elektroda symulująca,
5 – rura, 6 – osłona, 7 – elektroda symulująca z elektrodą odniesienia na powierzchni
8 – elektroda symulująca ze stałą elektrodą odniesienia, 9 – sonda, 10 – elektroda symulująca z
odejmowaną elektrodą odniesienia

30
 Załącznik H (normatywny)
Dokładność przyrządów do pomiaru potencjału

Podstawowym wymaganiem w stosunku do każdego przyrządu pomiarowego jest warunek, że nie

może on powodować niedopuszczalnych zmian w obwodzie pomiarowym. Przyrząd powinien być
dobrze dobrany do obwodu, w którym ma odbywać się pomiar.

Każdy pomiar wykonywany przyrządem pomiarowym kryje w sobie możliwość błędów, które należy
ocenić. Mogą to być:

- Błędy pochodzące od wewnętrznej rezystancji przyrządu

- Błędy odczytu przyrządów analogowych
- Błędy samego przyrządu, podawane przez producenta przyrządu
- Błędy wynikające z warunków środowiskowych (temperatura, wilgotność, obecność pól
magnetycznych).

WOLTOMIERZE

Są dwa rodzaje woltomierzy prądu stałego, analogowe i cyfrowe. Obu można używać do pomiarów
potencjału konstrukcji w terenie.

Jednak tam, gdzie w gruncie występują i mają wpływ na konstrukcję zmieniające się prądy błądzące,
korzystniejsze może być użycie woltomierza analogowego, bo w ten sposób można śledzić wahania
potencjału lub – jeśli trzeba – rejestrować je za pomocą rejestratora analogowego lub cyfrowego.

Tam, gdzie na rurociąg oddziaływa prąd przemienny, np. wskutek sąsiedztwa linii wysokiego napięcia,
można mierzyć zmieniające się lub oscylujące wartości za pomocą analogowych woltomierzy prądu
przemiennego albo za pomocą przyrządów cyfrowych mierzyć wartości przypadkowe. Aby uniknąć tej
niedogodności zaleca się stosowanie woltomierzy cyfrowych na prąd stały z tłumieniem napięcia prze-
miennego częstotliwości 16Hz i 50Hz, równym co najmniej 60dB.

Wewnętrzny błąd przyrządu jest to maksymalny gwarantowany błąd pomiarowy. Może on być, w zale-
żności od rodzaju przyrządu, wyrażony dwojako:

- błąd przyrządów analogowych jest wyrażany w procentach pełnej skali (w klasie przyrządu
1.5 maksymalny błąd na skali 10V wynosi 150mV);

- błąd przyrządów cyfrowych jest wyrażany w procentach wskazania plus jedna cyfra (dla
przyrządu o dokładności 1% maksymalny błąd odczytu 1.000V jest 11V).

Dokładność pomiaru potencjału zależy również od rezystancji/impedancji wejściowej przyrządu. W po-

miarach potencjału konstrukcji podziemnych wartość tej rezystancji powinna wynosić przynajmniej
1MΩ. W pomiarach potencjału konstrukcji w mediach o mniejszej rezystywności (np. w wodzie słona-
wej lub morskiej) dopuszcza się niższą wartość.

- W woltomierzach analogowych prądu stałego rezystancja wejściowa (lub wewnętrzna) na

ogół zmienia się w zależności od wybranej skali. W nowoczesnych przyrządach ta rezystan-
cja, wyrażona w omach/wolt, może sięgać 250000Ω/V przy pełnej skali. Jeden ze sposobów
sprawdzania dokładności woltomierza analogowego polega na wykonaniu pomiaru dwukrot-
nie, na różnych skalach. Otrzymane wartości powinny być identyczne.

- W woltomierzach cyfrowych prądu stałego impedancja wejściowa, podawana w omach, jest

stała. Dlatego dokładność pomiaru nie zależy od wybranej skali. W nowoczesnych przyrzą-
dach impedancja wejściowa często przekracza 10MΩ.

31
Woltomierze cyfrowe umożliwiają wykonanie wielu odczytów w ciągu jednej sekundy (na ogół czte-
rech). Z tego powodu przy pomiarze zmieniającego się potencjału istnieje ryzyko odczytania wartości
niepewnej (maksymalnych napięć załączeniowych, potencjału wyłączeniowego przy przerywaniu prą-
du ochrony, prądów błądzących...). W tym przypadku zaleca się powtórzyć pomiar w celu wykrycia
możliwego błędu pomiaru.

Aby zmierzyć wartość potencjału wyłączeniowego (jak w 4.4.2.1) przyrząd powinien móc wykonywać
więcej niż jeden pomiar na sekundę.

Przyrząd używany do pomiaru potencjału powinien mieć dokładność:

- przyrząd cyfrowy – lepszą niż 1% wskazań,

- przyrząd analogowy – lepszą niż 2% wychylenia pełnej skali.

ELEKTRODY ODNIESIENIA I POMIAROWE

Elektrody odniesienia i pomiarowe należy dobierać zgodnie z załącznikiem A.

Elektrody powinny być zbudowane w taki sposób, aby pomiary napięcia nie miały wpływu na ich po-
tencjał.

Elektrody odniesienia i pomiarowe należy regularnie kontrolować porównując je z elektrodami odnie-

sienia specjalnie do tego przeznaczonymi.

32
 Załącznik I (informacyjny)
Dokładność pomiarów prądu

Pomiary prądu wykonuje się bezpośrednio przy pomocy bocznika albo za pomocą amperomierza cę-
gowego.

Spadek napięcia nie powinien przekraczać 10mV, zarówno przy pomiarze bezpośrednim jak i przez
bocznik zewnętrzny.

UWAGA Przy wyborze bocznika przyrządu pomiarowego, zarówno wewnętrznego jak i zewnętrznego, należy uwzględnić
skutek włączenia jego rezystancji w obwód pomiarowy.

Dokładność pomiaru powinna być lepsza niż 2.5%.

Amperomierze cęgowe należy tak dobierać i używać, aby uzyskać wymaganą dokładność.

Uwagi dotyczące woltomierzy, przedstawione w załączniku H, należy uwzględniać również przy po-
miarach spadków napięcia na boczniku.

W szczególnych okolicznościach, gdy mierzy się małe prądy w obwodach niskiego napięcia, a prądy
błądzące nie występują, można stosować metody i schematy podane na rys. I.1 i I.2. Alternatywnie
można użyć amperomierza o zerowej rezystancji.

Rys. I.1. Metoda wyznaczania rzeczywistej wartości prądu w obwodach bardzo niskiego napięcia
1 – połączenie, 2 – poziom ziemi, 3 – stacja pomiarowa, 4 – grunt, 5 – konstrukcja (rurociąg),
6 – inna konstrukcja (anoda galwaniczna)

Sposób postępowania

1. Zdjąć połączenie między zaciskami A i B

2. Miliwoltomierzem (U1) o wysokiej impedancji zmierzyć napięcie na zaciskach A i B

3. Między zaciski A i B włączyć amperomierz i zmierzyć prąd (I).

4. Przy nadal włączonym amperomierzu zmierzyć napięcie (U2) na zaciskach A i B.

33
 Prąd rzeczywisty =  U 1
I I.1
U U
1 2

Rys.I.2. Obwód pomiarowy do wyznaczania prądu w rurociągu oraz rezystancji wzdłużnej rurociągu
Ib – prąd zewnętrzny (z baterii)

Wyznaczanie prądu w rurociągu

Jeżeli prąd Ib został tak dobrany, że mikrowoltomierz się nie wychyla, to Ib = I.

Wyznaczanie rezystancji wzdłużnej rurociągu

Punkty przyłączenia do rury kabli A i B oraz C i D powinny być umieszczone co najmniej w odległości
10cm od siebie parami. Zwykle dobiera się te odległości w granicach od dwóch do pięciu średnic ruro-
ciągu. Odległość między punktami B i C może wynosić do 100m.

Prąd (Ib) wprowadza się przy użyciu źródła (baterii) do odcinka rurociągu między punktami A i D, po
czym mierzy się napięcie (U) między punktami B i C. Aby wyeliminować zakłócenia powodowane
przez inne prądy płynące w rurociągu jak również przez napięcia kontaktowe, źródło napięcia należy
załączać i wyłączać, a do obliczeń wykorzystać napięcie (ΔU) i prąd (ΔIb). Rezystancję wzdłużną mię-
dzy B i C wyznacza się według następującego wzoru:

U
R BC   Ib
I.2

34
 Załącznik J (informacyjny)
Pomiar rezystancji złącz izolujących

W pomiarze rezystancji zainstalowanych złączy izolujących, w obwodzie pomiarowym występują rów-

nież rezystancje/impedancje konstrukcji w stosunku do gruntu.

Niska rezystancja nie zawsze świadczy o tym, że złącze izolujące jest uszkodzone.

Mierzy się następującą rezystancję wypadkową Rr:

1 
1 
1
R r R
iso
R co1
 Rco 2 
J.1

gdzie: Rr – wypadkowa rezystancja/impedancja

Riso – rezystancja złącza izolującego
Rco1 – rezystancja konstrukcja/grunt po jednej stronie złącza izolującego
Rco2 – rezystancja konstrukcja/grunt po drugiej stronie złącza izolującego

Rezystancję złącza izolującego Riso oblicza się ze wzoru J.1.

W razie użycia prądu stałego rezystancja konstrukcje/grunt będzie ulegać zmianie, ponieważ konstru-
kcje się polaryzują. Aby tego uniknąć stosuje się prąd przemienny.

Jeżeli stosuje się pomiar przy użyciu dwóch przewodów pomiarowych, to wartość zmierzona zawiera
rezystancję przewodów pomiarowych. Aby wyeliminować rezystancję przewodów pomiarowych należy
stosować metodę pokazaną na rys. J.1.

35
Rys. J.1. Pomiar rezystancji złącza izolującego omomierzem prądu przemiennego z czterema
zaciskami
1 – omomierz prądu przemiennego z czterema zaciskami
2 – złącze izolujące

36
 Załącznik K (informacyjny)
Kontrola złącz izolujących przy użyciu prądu zewnętrznego

Aby odróżnić uszkodzenie złącza izolującego od zwarcia spowodowanego przez niezidentyfikowane

metaliczne połączenia przewodzące, można po odkopaniu rurociągu wykonać pomiary według rys.
K.1 i K.2.

Jeżeli złącze izolujące działa prawidłowo, to prąd:

I 0
1
 U 1  0

Gdy prąd I płynie, a ΔU1 = 0, to istnieje jakieś zewnętrzne połączenie metaliczne (rys.K.1).

Aby dowieść, że złącze izolujące działa prawidłowo można wykonać pomiar kontrolny według schema-
tu podanego na rys. K.2.

Prąd
U 2
I2  '
K.1
RL
powinien odpowiadać prądowi zewnętrznemu I. W takim przypadku należy zidentyfikować metaliczne
połączenie konstrukcji chronionej z konstrukcją obcą. W równaniu (K.1) R’ odpowiada rezystancji
wzdłużnej rurociągu na metr.

Tę metodę można stosować sprawdzając separację elektrycznej między konstrukcjami metalowymi.

Rys. K.1. Schemat do kontroli odkrytego złącza izolującego (obwód wewnętrzny)

1 – konstrukcja obca, 2 – niezidentyfikowane połączenie elektryczne (kanał przewodzący lub grunt),
3 – konstrukcja obca, 4 – połączenie metaliczne, 5 – grunt, 6 – złącze izolujące

37
 Rys. K.2. Schemat do kontroli odkrytego złącza izolującego (obwód zewnętrzny)
1 – konstrukcja obca, 2 – niezidentyfikowane połączenie elektryczne (kanał przewodzący lub grunt),
3 – konstrukcja obca, 4 – połączenie metaliczne, 5 – grunt, 6 – złącze izolujące

38
 Bibliografia
prEN 50162. Protection against corrosion by stray current from DC systems.

EN 12696.Cathodic protection of steel in concrete.

Poniżej podano niekompletne zestawienie różnych podstawowych dokumentów europejskich, znanych

i uznanych za dobre podręczniki ochrony katodowej.

[1] Practical guide for cathodic protection

Autor: CEOCOR

Wydany w 1991 r. przez expert verlag, 71139 Ehningen bei Böblingen, Niemcy.
Tytuł: Praktischer Leitfaden für den kathodischen Korrosionsschutz.

Wydany w 1991 r. przez AGHTM, 83 Avenue Foch, 75761 Paris Cedex 16, France
Tytuł: Guide practique de la protection cathodique.

[2] Guide of the measuring techniques in cathodic protection

Autor: CEOCOR

Wydany w 1994 r. przez ÖVGW, A 1015 Vienna, Schubertring 14, Austria.

Tytuł: Leitfaden der Messtechnik für den kathodischen Korrosionsschutz.

Wydany w 1994 r. przez AGHTM, 83 Avenue Foch, 75761 Paris Cedex 16, Francja.
Tytuł: Guide des techniques des mesures en protection cathodique.

[3] Water and gas mains. Corrosion, degradation and protection

Autor: Association Générale des Hygiénistes et Techniciens Municipaux (A.G.H.T.M.)

Wydany w 1987 r. przez LAVOISIER, 11 rue Lavoisier, 75384 Paris Cedex 08, Francja.
Tytuł: Les canalisations d’eau et de gaz – Corrosion, dégradation et protection.

Wydany w 1992 r. przez ELLIS HORWOOD, Market Cross House, Cooper Street,
P.O.Box 19, Chichester, West Sussex 1 EB UK.
Tytuł: Water and gas mains – Corrosion, degradation and protection

[4] Handbook of cathodic protection

Autorzy: W.v. Baeckmann, W. Schwenk, W. Prinz

Wydany w 1989 r. przez VCH Verlagsgesellschaft mbH, 69469 Wienheim, Niemcy.

Tytuł: Handbuch des kathodiscen Korrosionsschutzes.

Wydany w 1995 r. przez Gulf Publishing Company, Houston, Texas 77019-1896, USA.
Tytuł: Handbook of cathodic protection.

[5] Cathodic protection

Autorzy: L. Lazzari, P. Pedeferri

Wydany w 1982 przez CLUP, Politecnico di Milano.

Tytuł: Protezione catodica.

39
[6] Corrosion and protection of metals
Autorzy: G. Bianchi, F. Mazza

Wydany w 1980 r. przez MASSON ITALIA EDITOR, via G. Pascoli 55, 20133 Milan, Włochy.
Tytuł: Corrosione e protezione dei metalli.

40