INNE SPOSOBY

DZIEDZICZENIA

LENA MALINOWSKA
 AGENDA

WSTĘP - 3

POJĘCIA - 4

DZIEDZICZENIE JEDNOGENOWE - 5

DZIEDZICZENIE WIELOGENOWE - 8

CHROMOSOMOWA TEORIA
DZIEDZICZENIA - 11

2
 WSTĘP
Prezentacja przedstawia różne sposoby
dziedziczenia cech, które występują u
organizmów żywych.
Do pełnego zrozumienia, niezbędna jest
znajomość praw Mendla, organizacji DNA
w komórce eukariotycznej oraz sposoby
jej podziału.

3
 POJĘCIA
• Genotyp - zespół wszystkich genów obecnych w danym organizmie i kształtujących
jego fenotyp;

• Fenotyp - zespół wszystkich dostrzegalnych cech organizmu będący wynikiem

współdziałania czynników dziedzicznych oraz warunków środowiska
• Allel - różne formy tego samego genu, zajmujące taką samą pozycję w danym
chromosomie; komórki haploidalne zawierają po jednym allelu każdego genu, a
komórki diploidalne — 2 kopie jednego allelu (homozygota) lub 2 różne allele
(heterozygota) dla każdego z genów;
• Allel dominujący - allel ujawniający się w fenotypie organizmu diploidalnego zarówno
w przypadku genotypu homozygotycznego, jak i w przypadku heterozygoty, w której
jeden z chromosomów zawiera dany allel
• Allel recesywny - allel, którego działanie ujawnia się fenotypowo jedynie w przypadku
homozygoty recesywnej.
• Allel wielokrotnyc – allel genu występującego co najmniej w 3 odmianach
• Peljotropia - zjawisko, w którym pojedynczy czynnik ma wpływ na dwie lub więcej
4 odrębnych, często pozornie niepowiązanych ze sobą cech fenotypowych
DZIEDZICZENIE JEDNOGENOWE

DOMINACJA PEŁNA
DOMINACJA
NIEPEŁNA
KODOMINACJA
 DOMINACJA

P E Ł N A ( Z U P EŁNA) N IE P E Ł N A

• Występuje, gdy jeden z allel • Występuje, gdy żadna z allel nie

wyraźnie dominuje nad drugim dominuje w pełni
• Na przykład dziedziczenie koloru
kwiatów u wyżlinu większego

6
 GRUPY KRW I
Kodominacja – sytuacja,
gdy 2 allele są
równorzędne wobec
siebie, więc w przypadku
kodominacji heterozygoty
wytwarzają białka
kodowane przez oba allele

7
DZIEDZICZENIE WIELOGENOWE

GENY KOMULATYWNE
GENY DOPEŁNIAJĄCE SIĘ
 GENY
KUMULA TYWNE
geny odpowiadające za
wykształcenie się jednej cechy;
efekt fenotypowy jest sumą
działania poszczególnych alleli,
można więc powiedzieć, że
działanie tych genów kumuluje
się; zazwyczaj odpowiadają za
wykształcenie cech ilościowych
(wzrost, masa ciała, barwa skóry)

9
 GENY DOPEŁNIAJĄCE SIĘ

GENY WSPÓŁPRACUJĄCE
PRZY TWORZENIU JEDNEJ
CECHY

10
CHROMOSOMOWA TEORIA
DZIEDZICZENIA
THOMAS MORGAN
ZAŁOŻENIA
CHROMOSOMY HOMOLOGICZNE
CROSSING-OVER
 THOMAS
MORGAN
• 25.09.1866, LEXINGTON - 4.12.1945, PASADANA

• AMERYKAŃSKI BIOLOG I GENETYK

• Twórca chromosomowej teorii dziedziczności

• Laureat nagrody Nobla w dziedzinie fizjologii i

medycyny w 1933

12
 ZAŁOŻENIA CTD

1. Geny znajdują się na chromosomach

2. Wszystkie geny są ułożone liniową, czyli jeden za drugim

3. Każdy gen zajmuje ściśle określone miejsce na

chromosomie tak zwane lotus. Na chromosomach
homologicznych (tworzących parę) allele jednego genu
zajmują to samo miejsce

4. Geny znajdujące się na jednym chromosomie nazywamy

genami sprzężonymi. Są one dziedziczone zależnie od
siebie – zazwyczaj trafiają do jednej gamety geny
sprzężone mogą zostać rozdzielone podczas mejozy
13
wskutek crossing-over
 CHROMOSOMY
HOMOLOGICZNE

PODCZAS ZAPŁODNIENIA
MATERIAŁ GENETYCZNY
RODZICÓW ŁĄCZY SIĘ ZE SOBA;

W ZYGOCIE KAŻDY CHROMOSOM

MA SWÓJ ODPOWIEDNIK –
CHROMOSOM OJCA TWORZY
PARĘ Z ODPOWIADAJĄCYM MU
CHROMOSOMEM MATKI

14
 GENY

N IE SP R Z Ę ŻON E SP R Z Ę Ż ON E

• Są zlokalizowane na różnych • Są zlokalizowane na tym samym

chromosomach chromosomie
• Są dziedziczone niezależnie od • Są dziedziczone zależnie od
siebie siebie

15
 C R OS S I N G - OV E R

WYMIANA ODCINKÓW CHROMATYD

POMIĘDZY CHROMOSOMAMI
HOMOLOGICZNYMI W CZASIE MEJOZY, W
UPROSZCZENIU JEST TO PROCES
WYMIANY MATERIAŁU GENETYCZNEGO,
W WYNIKU KTÓREGO ZWIĘKSZA SIĘ
ZMIENNOŚĆ GENETYCZNĄ
16
DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ

LENA MALINOWSKA
 ŹRÓDŁA

Podręcznik Nowa Era “Biologia na czasie 3”

Zpe.gov.pl

Wikipedia

Encyklopedia pwn

18