Social Sciences Research Journal, Volume 7, Issue 3, 187-198 (September 2018), ISSN: 2147-5237 187

!
Türkiye’de Lojistik Yönetimindeki Gelişmeler: Stratejik Bir Bakış Açısı

Prof. Dr. Reyhan Ayşen WOLFF

GiresunUniversity, İİBF
aysen.wolff@giresun.edu.tr
05355059580

Öğr. Gör. Deniz YILDIZ

Ordu University, Ünye MYO
GiresunUniversity (SBE Doktora Öğrencisi)
denizyildiz@odu.edu.tr
05055513243

Lojistik, küreselleşmenin etkisi, gelişen teknoloji ve artan nüfusa paralel olarak önemi artan bir
kavramdır. Lojistik modern işletmecilikte değer yaratan temel fonksiyonlardan biridir. Ancak
uygulamada farklı algılanmakta olup genellikle taşımacılık ya da nakliye faaliyeti olarak
bilinmektedir. Ancak lojistik yönetimi ürünün yalnızca taşınması değil, ürünün üretiminden
başlayarak, ürünün tüketiciye hatasız bir şekilde ulaştırılmasını sağlayan tüm faaliyetleri
kapsamaktadır. İlk çalışma örnekleri askeri alanda yapılmış olsa da lojistik hayatımızın her
alanında etkilidir. Stratejik Lojistik Yönetim ise ihtiyaç duyulan ürünü istediğimiz anda, yerde
ve koşulda, en hızlı ve en ucuz şekilde temin edilmesini sağlayan bir yönetim sürecidir. Stratejik
Lojistik Yönetimi işletmelerde müşteri memnuniyetinin arttırılmasında ve rekabet avantajı da
sağlayarak işletme verimliliğini ve karlılığını olumlu olarak etkiler. Ayrıca kaynak israfının
önüne geçerek, kaynakların sürdürebilirliğini sağlamayı da amaçlamaktadır. Türkiye’nin
bulunduğu jeopolitik ve coğrafi yapısı ile yapılan üçüncü hava limanı ve köprü, geliştirilen hızlı
tren projeleri sayesinde Türkiye lojistik üssü olma yolunda ilerlemektedir. Bu çalışmada amaç,
Stratejik Lojistik Yönetim ile ilgili literatür taraması yapılarak, konunun gelişimi hakkında
teorik bir çerçeve çizilerek, Türkiye’de lojistik yönetiminde son gelişmeler ele alınarak stratejik
önemi vurgulamaktır1.

Anahtar Kelimeler: Lojistik, Strateji, Stratejik Lojistik Yönetimi

Developments in Logistic Management in Turkey: A Strategic Point of View

Logistics is a term gaining more importance paralel to the effect of globalization, developing
technology and increasing population. Due to the lack of information on logistics it is only
known as a material transportation operation. However, logistics covers not only the
transportation of the product but any type of operation from the production of the product to its
delivery to the consumer. Although first concieved in the military, logistics is effective in all
areas of our life. Strategic Logistics Management is an operation that enables the product
needed to be supplied whenever, whereverand in all conditionsin the fast estand cheapest way.
In addition to increasing customer satisfaction logistics also provides an important competitive
advantages get companies and positively affect so perational efficiency and profitability.
Furthermore, by preventinga waste of resources, logisticsal so aim stoprovide sustainability of
resources. Due to the geopolitical structure of Turkey third airport, the new bridge and the fast

!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!
1
NOT: Bu makale bildiri olarak Uluslararası EMI Sosyal Bilimler Kongresi, 27-29 Nisan 2018, Lefkoşa da
sunulmuştur.
!
 Social Sciences Research Journal, Volume 7, Issue 3, 187-198 (September 2018), ISSN: 2147-5237 188

!
train Project sare important developments. Turkey is on its way to becoming a logistical hub.
The purpose of this study is to search the literature about strategic logistics management and
draw a theoretical framework around the definition, importance and current place of logistics,
and also attract attention to what and the logistical developments in Turkey and emphasize their
strategic importance.

Keywords: Logistic, Strategic, Strategic Logistics Management

Giriş

Günümüz toplumlarında yaşanan değişimlere göre sanayi toplumundan bilgi toplumuna geçiş
sürecinde, gelişen teknoloji ve küreselleşme ile birlikte hizmet sektöründeki gelişmelerin
hızlandığı görülmektedir. Lojistik eski bir kavram olmakla birlikte bu değişim sürecinde önemi
ortaya çıkmıştır. Önceleri yalnızca askeri alanda, savaş döneminde askerin ihtiyaç duyduğu
mühimmat ya da gıdanın temin ve tedariği olarak bilinse de, gelişen ticaret etkisiyle, savaşın
yerini uluslararası rekabet, asker için gerekli olan bilgi ve mühimmatın yerini ise, ürün, hizmet
ve bilgi akışı almıştır.
Dilimize “lojistik” olarak giren lojistik kelimesi farklı dillerde; İngilizce “logictics”, Fransızca
“logistique” ve Yunanca “Logistikos” olarak ifade edilmiştir. Lojistik kelimesi aslında askeri
bir terim olup “ulaştırma, tedarik ve askeri birlikleri doğru yerlere uygun bir şekilde yerleştirme
sanatı” anlamında kullanılmaktadır (John vd,1985;3). Türk Dil Kurumu lojistiği “geri
hizmetler” olarak tanımlarken, Cambridge Sözlüğü ise “bir organizasyonun başarılı ve etkili
olabilmesi için karmaşık bir eylemin dikkatli organizasyonu” olarak ifade etmektedir. Genel
kabul görmüş Lojistik Yönetim Konseyinin (Council of Logistics Management) tanımına göre
ise; “Lojistik müşterilerin ihtiyaçlarını karşılamak üzere her türlü ürün, hizmet ve bilgi akışının,
hammaddenin başlangıç noktasından, ürünün tüketildiği son noktaya kadar olan tedarik zinciri
içindeki hareketinin etkin ve verimli bir şekilde akış ve depolanmasının sağlanması, kontrol
altına alınması ve planlanması süreci”(Council of SupplyChain Management Professionals)
olarak tanımlanmaktadır.
Lojistik sadece ürünlerin üretilmeden önceki hammadde temin ve tedariğini içermez aynı
zamanda ürünün son şekline ulaşıp müşteriye ulaşıncaya kadarki sürecide kapsamaktadır.
İşletme lojistiğinde temel üç yaklaşım vardır. Bunlar; üretim lojistiği, tüketim lojistiği ve
işbirliği lojistiği olarak sınıflandırmaktadır.
Üretim lojistiği; işletmenin mal ve hizmet üretiminde ihtiyaç duyduğu hammadde, yarı mamul
ve malzemelerin temin edilmesiyle başlayıp, üretim tamamlandıktan sonra ürünün müşteriye
gidene kadarki sürecini kapsamaktadır. Temin ve tedarik lojistiği olarak da ifade edilmektedir.
Bu süreç araştırma, tasarım geliştirme, ihtiyaçların tespiti kaynak planlaması, ürün kalite
kontrolünün temini, güvenilirlik hata analizleri gibi faaliyetleri konu alır(Keskin, 2009;30).
Tüketim lojistiği ise; ürün müşteriye ulaştığı andan başlayarak, ürünün elden çıkartılıncaya
kadarki sürecini kapsamaktadır. Ürünün sigortası, ömrünü tamamlayan ürünün geri dönüşümü
gibi ürün kullanımı ve sonraki sürecindeki konuları kapsar, işletme ve idame lojistiği olarak da
söz edilmektedir. Üretim ve tüketim lojistiğini içine alarak, destek faaliyet sağlayan lojistik
yaklaşımı ise işbirliği lojistiğini oluşturmaktadır.
Bu çalışmamızda işletmelerde tedarik ve lojistik faaliyetlerinin stratejik önemi ile Türkiye’nin
jeopolitik gücünün analiz edilerek lojistik sektöründe hız alan son gelişmelerin incelenmesi
hedeflenmiştir. Araştırma yöntemi olarak literatürde yer alan kuramlar ve uygulamalar
betimlenmiş olup daha sonra SWOT analizine yer verilerek sektördeki gelişmeler ele alınmıştır.
 Social Sciences Research Journal, Volume 7, Issue 3, 187-198 (September 2018), ISSN: 2147-5237 189

!
Stratejik Lojistik Yönetimi

Küreselleşme ve teknolojinin gelişimi ile bilgi işleme kapasitesinin gelişimi esnek iletişim
sistemleri, daha güçlü bilgisayarlar, değişebilen uygulama yazılımları ve geniş iletişim
olanakları lojistiğin önemini arttırmıştır (Demir, 2008;23). Herhangi bir ürünü icat eden ülke
başka, üreten ülke başka olmasına karşın ürünün satışı farklı bir ülkede gerçekleşebilmektedir.
İşte burada lojistiğin önemi vurgulanmaktadır. Günümüzde her ürünü üretemeyebiliriz ancak,
günümüzde üretilen her ürüne sahip olabiliriz. Bu da lojistik sayesinde gerçekleşmektedir.
Lojistik faaliyeti kısaca üretici ve tüketici arasındaki köprüyü oluşturmaktadır (Tanyaş,
2015;16). İşletmelerin amacı mal ve hizmet üretmektir. Bu amacı gerçekleştirmek için
işletmenin ihtiyaç duyduğu üretim kaynaklarının temininde lojistik faaliyetlerinden yararlanılır.
Diğer bir deyişle, lojistik olmadan, mal ve hizmet hareket edemez, teslimatlar gerçekleşmez ve
bu hareketlerle ilgili hiçbir faaliyet gerçekleşmeyecektir (Shapiro, 1984;121). Ayrıca lojistiğe
verilecek önem ve işletmelerin dolayısıyla ülkenin gelişimini önemli yönde etkileyebilir(Taşkın
ve Durmaz, 2012;11).
Stratejik Yönetim işletmelerin uzun dönemde “sürdürebilir rekabet üstünlüğü” ve dolayısıyla
“ortalama kar üzerinde getiri” sağlayabilmek amacıyla, eldeki üretim kaynaklarının etkili ve
verimli olarak kullanılması olarak tanımlanabilir (Ülgen ve Mirze, 2013;28). İşletmeler
sürdürebilirliklerini stratejilerle belirlerler. Stratejik Lojistik Yönetimin temelinde de doğru
stratejilerinin belirlenmesi ve uygulanması söz konusudur. Bu da lojistik faaliyet süreçlerinde
doğru ürünü, doğru zamanda, doğru miktarda, doğru koşulda, doğru fiyat, doğru dağıtım kanalı
ile doğru müşteriye ulaştırmakla hedeflere ulaşılır. Kalite ve standartlara uygunluk işletmelere
daima rekabet üstünlüğü sağlar.
Michael Porter tarafından geliştirilen “değer zinciri analizinde” işletme faaliyetleri iki grupta
sınıflandırılmış olup bunlar; “Temel Faaliyetler” ve “Destek Faaliyetleri”dir. Temel Faaliyetler
kapsamında geriye ve ileriye yönelik lojistik faaliyetler, değer yaratan stratejik faaliyetler
olarak yer almaktadır. Rekabet üstünlüğü de ancak değer yaratan stratejiler sayesinde elde edilir
(Ülgen ve Mirze, 2004, 2013;123-124).
Geriye yönelik lojistik faaliyetler tedarikçilere doğru; ileriye yönelik faaliyetler tüketicilere
doğru yapılan faaliyetlerdir. Geriye ve ileriye yönelik lojistik faaliyetlerin birçok alt grup
stratejileri bulunmaktadır:
1.! Geriye yönelik lojistik faaliyetler satınalma faaliyetleri olarak birçok alt stratejileri
kapsar. Bu stratejiler: çok sayıda ve değişik tedarikçilerden satınalma stratejisi,
sadece birkaç tedarikçiden sürekli satın alma stratejisi, karma satın alma stratejileri
ve sanal veya şebeke (network) yapısındaki tedarikçilerden satın alma stratejileri
2.! İleriye yönelik lojistik faaliyetler, işletme ile dağıtım kanalları ve tüketiciler
arasındaki satış faaliyetlerini kapsar. Siparişlerin alınması, hazırlanması, faturalama
ve irsaliye hizmetleri, fiziki ulaştırma(nakliye) stratejileri, dağıtım kanalındaki
aracıların seçimi ve yöntemi, kredi işlemleri gibi alt grup stratejilerdir (Ülgen ve
Mirze, 2004, 2013; 290).
Yukarıda belirlenen stratejik yaklaşımlar stratejik tedarik ve lojistik faaliyetlerin işletmelere
rekabet üstünlüğü nasıl sağlayacağı ve karar verme davranışlarını nasıl etkileyeceği
öngörülmektedir. Organizasyonların yapılandırılmasında lojistik temel faaliyet olarak “tedarik
ve lojistik yönetimi” ya da “lojistik ve taşımacılık yönetimi” adı altında gelişme
göstermektedir.
Stratejik lojistik faaliyet süreçleri başarıya yönelik çalışmaları stratejik planlama ile başlar,
talep tahmini, stok yönetimi, depo yönetimi, müşteri hizmetleri, ambalajlama, elleçleme ve
taşıma faaliyetlerinden oluşmaktadır. Talep tahmini, işletmenin ne sürede ne kadar üretim
yapacağını belirlemek için önemlidir. Stok, üretim fazlası olup atıl bekletilen ürünlere denir.
 Social Sciences Research Journal, Volume 7, Issue 3, 187-198 (September 2018), ISSN: 2147-5237 190

!
Çok fazla stoklu üretim yapmak çok doğru değildir. Çünkü fazla stok, depolama maliyetlerini
beraberinde getirir, ayrıca atıl durumda ne kadar bekletileceği bilinmediğinden ürünler
bozulabilir ya da demode olabilir. Depolar ise, stokların bekletildiği açık ya da kapalı alanlardır.
Bu alanda bekletilen stokların kontrol edilmesine ise depolama yönetimi denir. Müşteri
hizmetleri lojistiğin diğer önemli faaliyetlerinden biridir. İşletmeler rekabet edebilirlikleri ve
yaşamlarını devam ettirebilmek için ilk olarak müşterilerinin ne istediğini iyi bilmeleri gerekir.
Müşteri memnuniyetinin önemi lojistiğe paralel artmıştır. Ambalajlama faaliyeti ise, süreç
içinde üretilen ürünlerin müşterilere ulaşıncaya kadar geçen süreçte, ürünün korunması
istiflenmesini sağlar ve müşterilere ürünle ilgili bilgi sağlar. Lojistiğin temel faaliyetlerinden
olan taşıma faaliyeti ise, müşteri ve üretici arasındaki köprü vazifesini görür. Havayolu,
denizyolu, demiryolu, karayolu hatta kombine taşımacılık olarak da bilinen intermodal
taşımacılık ile müşterilere zamanında ürün teslimi sağlanır (Çekerol, 2013: 37-83).
Lojistiğin hangi sektörde faaliyet göstermesine bakılmaksızın her sektörde genel geçer kabul
görmüş prensipleri vardır. Bu prensipler, lojistik faaliyetlerin gerçekleştirilmesine kılavuzluk
eder.
Standartlık; lojistik faaliyetler içindeki ürünlerde, hizmet sunumunda kullanılan usullerin
standart olması önemlidir. İşin aslı standardizasyondur(Keskin, 2009;30). Örneğin, Tehlikeli
madde taşıyan araçların karayollarında uyması gereken kurallar ADR yönetmeliğinde vardır.
Avrupa Birliğine üye tüm ülkelere bu yönetmeliği kabul ederek uygulamaktadır.
Ekonomik olma; lojistikte ekonomik olma, en az masrafla maliyet etkin bir şekilde en fazla
lojistik desteğinin sağlanmasıdır (Erturgut, 2016;4). Ekonomik olma, ucuz olmakla aynı ifade
değildir. Kaynakların israf edilmeden, en etkin ve verimli şekilde kullanılmasıdır.
Yeterlilik; fazla stoklu üretim yapmak, üretim maliyetlerinin de artmasına neden olacaktır. Bu
durumu ortadan kaldırmak içim lojistik faaliyetler için gerekli ve sürdürülebilirliğini devam
ettirebilecek şekilde destek sağlanmalıdır (Taşkın ve Durmaz, 2012; 8).
Elastikiyet; teknolojinin de etkisi ile sürekli değişen gelişen lojistik usul ve durumlara uyum
sağlayabilecek esnek yapıda olmayı gerektirir (Taşkın ve Durmaz, 2012; 8).
Sadelik; birçok işletmeye uzanan lojistik operasyonların, planlanması, uygulanması karmaşık
bir yapıdır. Bu karmaşık yapının daha sade ve yalın hale getirilmesi gereklidir (Koban,
2007;44). Sadeleşme beraberinde etkinliği ve verimliliği de getirecektir.
İzlenebilirlik; elektronik imkânlarla bilgi işlem teknolojisinin kullanılması problemlerin erken
teşhisi ve probleme erken müdahale imkânı sağlamaktadır(Keskin,2009). Tüm sürecin lojistik
paydaşları tarafından şeffaf şekilde izlenebilirliğinin sağlanması lojistiğin temelidir
(Yıldıztekin, 2018)
Koordinasyon; lojistiğin karmaşık yapısının olduğunu söylemiştik. Bu karmaşık yapıda
düzenin bir uyum için sürdürebilirliğinin sağlanması uyumlaştırma çabası olan koordinasyonla
mümkündür (Yıldıztekin, 2010, Erişim Tarihi: 22.02.2018)
Planlama; lojistik faaliyetlerinde başarı için öngörüleme yapmak şarttır. Bu faaliyetleri
önceden tahmin edip sıralama işlevidir (Çekerol, 2013; 36).

Lojistik Performans Endeksi (LPI) ve Türkiye

Dünya ticaret eğilimlerinin lojistik alandaki yansımaları aşağıdaki gibi sıralanabilir(Çancı ve

Erdal, 2003;40)
•!Üretim ve dağıtım stratejilerinin küreselleştirilmesi
•!Kombine taşımacılık
•!Stratejik işbirlikleri
•!Depolama yönetimi
•!3PL
 Social Sciences Research Journal, Volume 7, Issue 3, 187-198 (September 2018), ISSN: 2147-5237 191

!
•!E-ticaret
•!Çevre yönetimi
Tüm dünyaya paralel olarak Türkiye için de lojistiğin önemi artmaktadır. Lojistiğin gelişiminde
inovasyon süreci desteklemektedir. İnternet üzerinden online iletişim ise, süreci hızlandırmakta
ve ekonomik değer yaratmaktadır.
Türkiye küresel rekabet gücünü lojistik faaliyetlerinin performansını arttırarak ve Lojistik Per-
formans Endeksi (LPI) sıralamasında üst basamaklara tırmanarak bir lojistik üs olmayı
hedeflemektedir.
Dünya Bankası tarafından hesaplanan Lojistik Performans Endeksi (Logistics Performance
Index/LPI), ülkeler arasında rekabet ortamı yaratmayı hedeflemekte ve ülkelerin lojistik
performanslarını geliştirmeleri için durum tespiti yapmaya çalışmaktadır. LPI, ülkelerin lojistik
çevreleri, temel lojistik süreçleri ve kuruluşları ile zaman ve maliyet performansları hakkında
detaylı bir bilgi sunmaktadır (Burmaoğlu, 2012: 198 Aktaran Erkan,2014;56).
Dünya Bankasına LPI verilerine göre; 160 ülke üzerinden ve 2007, 2010, 2012, 2014 yıllarına
ilişkin karşılaştırmalı olarak hesaplanmaktadır. Bu veriler, ülkelerde lojistik şirketlerinde
çalışan yaklaşık 1000 kişiye uygulanan anketler sonucunda elde edilmektedir. LPI altı ana
başlıktan oluşmaktadır (Erkan,2014;56).
• Gümrükler: Gümrük ve sınır işlemlerinin etkinliği
• Altyapı: Ticaret ve ulaştırma altyapısının kalitesi
• Uluslararası Taşımacılık: Uluslararası taşımacılığın düzenlenmesinin kolaylığı
• Lojistik Yetkinlik: Lojistik hizmetlerin kalitesi ve yetkinlik
• Yük İzleme: Sevkiyatların takibi ve izlenmesi
• Zamanlama: Sevkiyatların planlanan zamanda yapılması
Tablo.1 de Türkiye’nin yıllara göre toplam 160 ülke arasında LPI sıralaması gösterilmiştir. Bu
tabloya göre LPI sıralamasında yukarıda gösterilen 6 ana başlıkta toplanan faktörler dikkate
alınarak değerlendirilmiştir.

Tablo 1
Türkiye’nin Yıllara Göre 160 Toplam Ülke Arasında LPI Sıralaması
YIL LPI DÜNYA SIRASI TOPLAM ÜLKE SAYISI
2007 3,54 34. SIRA 151 ülke
2010 3,22 39. SIRA 156 ülke
2012 3,51 27. SIRA 160 ülke
2014 3,50 30. SIRA 160 ülke
2016 3,42 34. SIRA 160 ülke
Kaynak: LPI, http:/lpi.worldbank.org (erişim tarihi:23.04.2018)

Türkiye’nin lojistik performans endeksi yıllar itibariyle 2007 de 3,15 ile 34. sırada (151 ülke
sıralamasında) iken 2010 yılında 3,22 ile 39. sırada yer almaktadır(156 ülke sıralaması). 2012
yılına ilişkin ölçülen lojistik performans endeksi değeriyle kıyaslandığında, 2014 ve 2016
yıllarında da düşüş gözlenmektedir. LPI160 ülke sıralamasına göre;Türkiye’nin 2012 yılına
ilişkin endeks değeri 3,51 ve dünya sıralamasındaki yeri 27. iken, 2014 yılında endeks değeri
3,50 ve sıralamadaki yeri 30. ve 2016 yılında ise endeks değeri 3,42 ile 34. sırada yer almaktadır
(lpi.worldbank.org/erişim tarihi:23.04.2018).
 Social Sciences Research Journal, Volume 7, Issue 3, 187-198 (September 2018), ISSN: 2147-5237 192

!
Türkiye’nin Jeopolitik Güç Analizinde Lojistik Sektörünün Önemi

“Türkiye bir lojistik üs olacaktır” mesajı veren Türkiye, Avrupa ile Orta Asya ve Orta Doğu
arasındaki transit bir ülke konumunda olup; yeni deniz, kara, demiryolu, hava yolu ve boru hattı
ulaştırma projeleri ile alt yapısını güçlendirmektedir. Aynı zamanda TCDD’nin desteği ve
limanların özelleştirilmesi ile intermodal taşımaya dönük yatırımlara hız verilmektedir
(Yıldıztekin, 2018).
Karayolları Genel Müdürlüğü Stratejik Planına (2017-2021) göre; yolcu ve yük taşımacılığında
2015 yılı itibariyle yolcu taşımacılığının%89,2 si, yük taşımacılığının %89,8’i karayolu ile
gerçekleştirilmektedir. 2014-2018 Dönemi Onuncu Kalkınma Planı çerçevesinde kuzey-güney
hattında koridor yaklaşımı dikkate alınarak komşu ülkelerle ticareti geliştirecek koridorların
yapımına devam edilmesi, yeni pazarlara erişim kolaylığının sağlanması özellikle AB’nin
ulaştırma ağlarına bağlantı sağlayacak projelere önem verilmesi, “Taşımacılıktan Lojistiğe
Dönüşüm Programı” ile Türkiye’nin lojistikteki uluslararası konumunun güçlendirilmesi,
sanayi ürünlerinin toplam maliyeti içindeki lojistik maliyet yükünün azaltılması, nihai ürünlerin
tüketim pazarlarına ulaşım süresinin kısaltılması programın hedefleriolarak belirlenmiştir. 2023
vizyonu çerçevesinde otoyollarının yapımı kamu-özel işbirliği modeli yapılarak 8000 km2
sürdürülmesidir. Ayrıca, akıllı araçların akıllı ulaşım sistemlerinin tesisi edilmesi
hedeflenmiştir. (www.kgm.gov.tr).
Onuncu Kalkınma Planı (2014 - 2018) “Taşımacılıktan Lojistiğe Dönüşüm Programı”
(odop.kalkinma.gov.tr) kapsamında yer alan politikalar şöyledir:
-!Ana limanların karayolu ve demiryolu bağlantıları ve sınır kapılarına bağlantı yapan
koridorlarda karayolu yatırımlarının tamamlanması,
-!Karayolu ağında ağır taşıt trafiğinin yoğun olduğu kesimlerde bölünmüş yol ve BSK
yatırımlarının yapılmasıdır.
Yukarıda belirtilen politikalar limanlar, sınır kapıları ve uluslararası koridorlar dikkate alınarak
“Lojistik Karayolu Ağı” nın oluşmasına yöneliktir. Lojistik merkezlerinin etkin bir şekilde
kullanılması amaçlanmıştır. Köprüler ve tünellerin yapılmasına hız verilmiştir. Marmara
Bölgesinde Yavuz Sultan Selim Köprüsü ile Avrasya Tüneli tamamlanmıştır. Çanakkale Boğaz
Köprüsü ve üzerinde demiryolunun da yer aldığı projenin yapımına başlanmıştır
(www.kgm.gov.tr).
Devlet Demiryolları Genel Müdürlüğüne göre; Türkiye’yi bölgenin lojistik üssüne
dönüştürecek lojistik merkezlerin tamamı hizmete girdiğinde Türk Lojistik sektörüne 34
milyon ton ilave taşıma imkânı ile 10 milyon m2 lik: Açık alan, stok alanı, konteyner stok ve
elleçleme sahası kazandırılacaktır. İşletmeye açılan Lojistik Merkezleri:
-! Samsun (Gelemen)
-! İstanbul (Halkalı)
-! Eskişehir (Hasanbey)
-! Denizli (Kaklık)
-! İzmit (Köseköy)
-! Uşak
-! Balıkesir(Gökköy)
-! Kahramanmaraş (Türkoğlu)
-! Erzurum (Palandöken) yapımı bitmiş henüz açılmamıştır.
Diğer yapım aşamasında olanlar: İstanbul (Yeşilbayır), Şırnak (Habur), Kayseri (Boğazköprü),
Sivas, Bitlis (Tatvan), Mardin, Karaman (www.tcdd.gov.tr) (erişim tarihi:3.06.2018)
Denizyolları bakımından ülkemiz büyük bir potansiyele sahiptir. 8333 km. uzunluğundaki
kıyılarımızla Avrupa Ülkeleri arasında en fazla kıyıya sahip ülkeler arasında yer almamız
stratejik önemini ortaya koymaktadır.
 Social Sciences Research Journal, Volume 7, Issue 3, 187-198 (September 2018), ISSN: 2147-5237 193

!
Türkiye’de havayolu taşımacılığı sektörü, diğer ulaşım türlerine göre hızlı bir şekilde
gelişmektedir. Ülkemizde Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı Devlet Hava
Meydanları İşletmesi Genel Müdürlüğü denetiminde tarifeli seferlere açık 55 havalimanı
bulunmaktadır. Bunlara ek olarak askeri havalimanları da vardır. İstanbul’da 3.büyük
havalimanı 29 Ekim 2018 de açılması planlanmıştır. Sivil Havacılık Genel Müdürlüğünün
verilerine göre; 2017 yılı sonu itibariyle THY 304 uçak sayısı ile büyük bir filo sahiptir. Diğer
12 Havayolu yolcu ve kargo işletmelerinden en fazla uçağı olanların arasından Pegasus 66,
Güneş Ekspres Havacılık A.Ş. 52, Onur Air 24, MNG Hava Yolları 7, Atlas Jet 24, Hürkuş 7,
ULS Havayolları Kargo 3 uçağı bulunmaktadır (web.shgm.gov.tr).

Türkiye’de Lojistik Sektörüne Ait Stratejik Yaklaşımının Değerlendirilmesi: SWOT

Analizi

SWOT (Strength, Weakness, Opportunity, Threat) “mevcut durum” analiz tekniği olup,
“Strength” güçlü yönler, “Weakness” zayıf yönler, “Opportunity” fırsatlar ve “Threat” ise
tehlikeler veya tehditler olarak ifade edilir (Akdemir vd,2016;276). SWOT analizi mevcut
durumu ortaya koyacağı gibi gelecekteki durumunun da ne olacağını tespit ve tahmin etmeye
yarayan bir analiz tekniğidir. Dolayısıyla Türkiye’nin gelişmesinde önemli bir yeri olan Lojistik
Sektörüne ait stratejik olarak değerlendirilmesinde SWOT analizi tekniğini kullanılabilir.
SWOT analizinde iç ve dış çevre koşullarını dikkate alarak genel olarak şu sorulara yanıt aranır:
!! Türkiye’de Lojistik Sektörünün mevut durumundaki güçlü yanlarının neler olduğu?
!! Türkiye’de Lojistik Sektörünün zayıf yanları nelerdir ve nasıl güçlendirilerek
üstünlük sağlanır?
!! Türkiye’de Lojistik Sektörünün sahip olduğu fırsatlar nelerdir
!! Türkiye’de Lojistik Sektörünün tehditleri nasıl fırsatlara dönüştürülür?
 Social Sciences Research Journal, Volume 7, Issue 3, 187-198 (September 2018), ISSN: 2147-5237 194

!
Tablo 2
Türkiye’de Lojistik Sektörüne İlişkin SWOT Analizi

GÜÇLÜ YÖNLER ZAYIF YÖNLER

"! Türkiye Cumhuriyetinin 2023 "! Alt yapı eksiklerinin
vizyonu her alanda gelişme arzulanan düzeyde ve hızda
stratejilerinin olması, güçlü tamamlanamaması, özellikle
kalkınma stratejileri, alt yapı demiryolu ve denizyolu
eksikliklerinin tamamlanmasında taşımacılığında modern yapılaşmaya
hızı ile örnek ülke konumu, ihtiyaç duyulmaktadır
Türkiye’nin stratejik ve coğrafik "! Kalite ve standartların
önemi uygunluğunun sağlanamaması,
"! Türkiye Doğu-Batı arasında bundan dolayı doğan zararların
tarihsel güçlü köprü görevini halen işletmeleri olumsuz etkilemesi
üstlenmesi "! Lojistik işletmelerinin
"! Avrasya, Orta Doğu ve sektördeki gelişmelere uyum
Türkiye cumhuriyetlerden sağlayamaması özellikle dijital
Avrupa’ya geçiş güvenliğini yapılandırılmada geri kalması
sağlaması "! Sektörde bazı işletmelerin
"! Tarihi İpek Yolu üzerinde halen eski alışkanlıklarından
bulunan Türkiye, bu yolun izlerini vazgeçmeyip kayıt dışı faaliyetlerine
tekrar yaşatmak için çok önemli devam etmesi bundan dolayı haksız
karayolu, demiryolu ve havalimanı rekabete yol açması
inşaatlarına hızla devam etmektedir "! Sektörde denetimin yetersiz
olması
"! Kars-Tiflis-Bakü tren hattı
2017 yılında tamamlanmıştır. Ayrıca "! Firmalarda kalifiye eleman
hızlı tren projeleri hızla yetersiz olması, İnsan Kaynakları
gerçekleştirilmeye devam etmektedir yönetim politikalarının
benimsenmemesi
"! Yavuz Sultan Selim Üçüncü "! Lojistik Sektöründeki
Köprünün açılması ve Türkiye’nin yatırımların teşvik edilmesi için
en büyük İstanbul’un 3. gerekli fırsatların tanıtılmaması,
havalimanının 2018 de açılışının Lojistik Merkezlerin daha çok
planlanması açılarak alt yapı eksikliğinin
tamamlanması
"! Lojistik sektörünün genç, "! Rakiplere göre global ve
dinamik ve gelecek vaadetmesi, yerel stratejilerin belirlenmemesi,
istihdamı arttırıcı olması Kargo Taşımacılığında rastlanan
eksiklikler
"! Lojistik sektörünün öneminin
kavranması ile birlikte 21 ilde "! Lojistik sektöründe kariyer
lojistik merkez ve lojistik köylerinin imkânlarının yeterince iyi
açılmasının planlanması tanıtılmaması ( halen lojistik
denildiğinde kamyon şoförlüğü
"! Uluslararası stratejik veya yük taşımacılığı
işbirlikleriyle lojistik şirketlerinin anlaşılmaktadır) Sektörün imaj
gelişmesi ve sektörün büyümesi sorunu
 Social Sciences Research Journal, Volume 7, Issue 3, 187-198 (September 2018), ISSN: 2147-5237 195

!
"! Türkiye’de Avrupa’nın en "! Lojistik şirketlerinin aile
büyük kamyon filolarından birisi ve şirketi olarak kalması ve
gelişmiş karayolu taşımacılık sektörü kurumsallaşamaması
bulunmaktadır
"! İşgücü maliyetleri düşüktür "! Sermaye yetersizliği
"! Kaliteli ve uzman
elemanların yetişmesi için "! Gümrük Yönetimindeki
üniversitelerde Lojistik ve Dış eksiklikler, bilgi teknolojilerinden
Ticaret veya Finans Yönetim faydalanmada eksiklikler
Bilimleri Fakültelerin yeni açılması,
Yüksek Lisans, Doktora "! E- devlet politikalarının
Programlarının açılması uygulamalarının yaygın olmaması
"! Dünyanın en önemli enerji
yolları üzerinde olması, boru hattı "! LPI sıralamasında ülkeler
taşımacılığındaki üstünlük bazında bir düşüş gözlenmektedir
!
"! E ipek yolu üzerinde
!
olmamız
!
FIRSATLAR TEHDİTLER
"! Globalleşen dünyada "! Özellikle kamyon
uluslararası ticaretin giderek artması taşımacılığındaki kotalar, vize
"! E- ticaretin artması sınırlamaları ve gümrük belgesi
"! Türkiye’nin AB ülkeleriyle yükümlülükleri yüksek orandadır
ticaret hacminin daha da artmasını "! Deniz taşımacılığında
sağlayacak işbirliklerin olması Yunanistan, kara taşımacılığında
"! Türkiye’nin üç bir tarafının Bulgaristan önemli rakipler olarak
denizlerle çevrili olmasını avantajını tehdit oluşturmaktadır
daha iyi bir şekilde kullanarak yeni "! Lojistik altyapısı için yüksek
limanların inşa edilmesine uygun miktarda yatırım gereksinimi vardır.
olması Bu yatırımın zamanında
"! Sektör hızla gelişme gerçekleştirilememesi veya bu
göstermektedir, büyük bir yatırım ihtiyacının potansiyel
potansiyele sahip olması yatırımcıları pazara girmekten alı-
"! Kanal İstanbul gibi Mega koyması riski bulunmaktadır
Projelerin olması "! Petrol fiyatlarındaki artış
"! AB’nin kendi içinde belir- "! Küresel ekonomik kriz
lemiş olduğu 10 ana ulaşım "! Hızla değişen çevre koşulları
koridorundan en önemlilerinden
birisi olan Avrupa-Kafkasya-Asya "! Yapay Zekâ ile gelişmekte
koridoru (TRECECA) doğrudan olan akıllı şehirler, akıllı
Türkiye üzerinden geçmektedir. perakendecilik, akıllı pazarlama,
"! Lojistik teknolojileri hızlı akıllı Lojistik ve taşımacılıkta
gelişim göstermektedir. yaşanan bilgi ve teknolojide uyum
"! E-Lojistik gelişimi sorunları
"! İnovasyon
"! Üniversitelerden gerekli "! Bölgesel savaş, terör gibi
desteklerin sağlanması hem teknik yıldırıcı koşulların olması
hem de bilimsel olarak
 Social Sciences Research Journal, Volume 7, Issue 3, 187-198 (September 2018), ISSN: 2147-5237 196

!
"! Lojistik Bölümlerinde yetişen "! Küresel ve Bölgesel göçler,
öğrencilere istihdam sağlayarak mülteci sorunları gibi toplumsal
kalifiyeli eleman çalıştırmak sorunların olumsuz etkileri
"! Yapay Zekânın gelişmesi ve !
işletmelerde kullanılmasına yönelik
olması

Tablo 2’de Türkiye’nin Lojistik sektörüne ilişkin SWOT (GZFT) analizi yapılarak sektöre ait
olumlu veya olumsuz yönler belirlenmiştir. Bu tablo 2006 yılında Prof. Dr. Sahavet Gürdal
tarafından hazırlanan “Türkiye Lojistik Sektörü Altyapı Analizi” ve 2014 yılında Doç. Dr. Birol
Erkan tarafından hazırlanan “Türkiye’de Lojistik Sektörü ve Rekabet Gücü” makalelerinde yer
alan SWOT analizlerin karşılaştırılarak ve güncellemeler yapılarak yazarlar tarafından son
haline dönüştürülmüştür.

Sonuç ve Öneriler

Stratejik lojistik faaliyetlerinin önemi gereği günümüzde işletme fonksiyonu olarak kabul
edilmektedir (Özcan, 2008;10). İşletmelerde tedarik ve lojistik işlevi, girdi sağlama ve çıktı
dağıtımı ile ilgili tüm temel faaliyetleri kapsamaktadır (Ülgen ve Mirze,2004).
Lojistik fonksiyonunun işletme yönetiminde önem kazanmasının diğer nedenleri söyle
sıralanabilir (Kobu, 1999;200);
•!Tasıma uzaklıklarının ve maliyetlerinin artması; küreselleşme ile sınırlar ortadan kalmış
dünya bir pazar haline gelmiştir. Her şeyi üretemesek de üretilen her şeye lojistik sayesinde
ulaşabiliyoruz.
•!Üretim teknolojilerinin pek çok alanda doyma noktasına ulaşması nedeni ile yöneticilerin
maliyet düşürmek için lojistik alanına yönelmesi; işletmelerin amacı mal ve hizmet
üretmektir, bunu yaparken verimliliği dikkate almak zorundadırlar. Üretim faktörlerinden
en yüksek çıktıyı elde etmek temel görevleridir.
•!Stok kontrolünde tam zamanında tedarik, kanban vb. sistemlerin yaygın biçimde
kullanılması; maliyetleri düşürerek kaliteli üretim yapmak bir işletmeyi diğerinden artık
ayırmamaktadır. Önemli olan nokta, istenilen ürünün istenilen zamanda gerekirse sıfır
stokla üretmektedir.
•!Mamul çeşitlerinin gelişen ve değişen tüketici isteklerini karşılama zorunluluğu ile hızla
artması; insanlar psikolojileri gereği istek ve ihtiyaçları farklıve hızlı şekilde değişebiliyor.
Bu değişim hızını yakalamak lojistik sayesinde kolaylaşmaktadır.
•!Bilgisayar kullanımının yaygınlaşması ve haberleşme sistemlerinin gelişmesi; şüphesiz
teknolojinin gelişimi herşeyi etkilediği gibi lojistiğin öneminide arttırmıştır.
•!Çevreyi koruma amacıyla kullanılmış malzemenin yeniden kullanılmak üzere islenmesi;
mal ve hizmet üretmek için kullanılan üretim faktörlerinden olan doğal kaynakların
sürdürülebilirliği önemlidir ve buda tersine lojistik faaliyetleri ile sağlanmaktadır.
•!Büyük uluslararası üretim ve satış firmalarının çoğalması; dünyanın pazar olmasıdır.
Lojistik yeni gelişen ve önemi her geçen gün artan bir alandır. Lojistik üs kavramının tarihsel
gelişimine bakıldığında, başlangıç aşamasında deniz ve havalimanı merkezli olduğu
görülmektedir (Kara vd, 2009; 12). Küreselleşme süreci ile birlikte deniz ve havalimanlarının
birbirleriyle entegrasyonu, önce taşıma merkezi daha sonra dağıtım merkezi olma konumuna
getirmekte, nihayetinde ise kendisini bir ülke geneline hâkim olan lojistik kültür veya daha
 Social Sciences Research Journal, Volume 7, Issue 3, 187-198 (September 2018), ISSN: 2147-5237 197

!
genel bir ifade ile lojistik üs uygulamaları ile göstermektedir.
(www.tedarikzinciri.org/UserFiles/File/Lojistik%20Yonetimi/Lojistik.doc).
Türkiye’de dış ticaretin genişlemesi ulaştırma ağının güçlendirilmesiyle gerçekleşecektir.
İstanbul’da açılmış olan üçüncü boğaz köprüsü olan Yavuz Sultan Selim ve açılacak olan
üçüncü havaalanı projesi ile Türkiye önemli bir lojistik üs olacaktır. Aynı zamanda hızla
gelişmeye devam eden hızlı tren projeleriyle lojistik önemli bir sektör olmaya devam edecektir.
Türkiye hizmet sektöründe en önemli sektör olarak turizmden sonra gelen lojistikte sağlayacağı
ilerlemeyle küresel rekabette yerini alması ve böylece Lojistik Performans Endeksine göre
(LPI) performans kriterlerin de göstereceği artışla ilk 10 ülke arasına girmeyi hedeflemelidir.
Bu hedeflere ulaşmada Stratejik Lojistik Yönetim anlayışı Türkiye’nin kalkınma
programlarında yer alması ve işletmeler tarafından benimsenmesi gerekmektedir.

Kaynakça

Akdemir,A., Konakay,G.,(2016) “Örgütlerde Stratejik Yönetim” Editör: A.Akdemir, 9.Bölüm

“Stratejilerin Analizi ve Seçimi”,Orion Kitabevi, ,276
Burmaoğlu S.,(2012). “ Ulusal İnovasyon Göstergeleri İle Ulusal Lojistik Performans
Arasındaki İlişki: AB Ülkeleri Üzerine Bir Araştırma”, Ege Akademik Bakış, 12(2),193-208
(Aktaran Erkan, 2014)
Council of SupplyChain Management Professionals (2010), SupplyChain Management
Termsand Glossary, Update: Februarry
Çancı, Metin ve Erdal, Murat(2003).Lojistik Yönetimi, İstanbul, UTİKAD Yayınları
Çekerol, G. S., (2013). Lojistik Yönetimi, Anadolu Üniversitesi Yayınları, Saray Matbaacılık,
Ankara
Çengel, Özgür(2008). Tedarik Zinciri Yönetimi Ve Lojistik Sektöründe Bir Araştırma
Demir, Volkan(2008). Lojistik Yönetim Sisteminde Maliyet Hesaplaması, Nobel yayınları, 2.
Basım
Erdal, M. (2005).“Küresel Lojistik Kavramı ve Lojistik Üsler.”
www.tedarikzinciri.org/UserFiles/File/Lojistik%20Yonetimi/Lojistik.doc
(ErisimTarihi:09.01.2009).
Erkan, Birol(2014). Türkiye’de Lojistik Sektörü ve Rekabet Gücü,ASSAM Uluslararası
Hakemli Dergi (ASSAM - UHAD) ASSAM International RefereedJournal, 44-65
Erturgut, Ramazan(2016). Lojistik ve Tedarik Zinciri Yönetimi, Nobel Yayınları, 1. Basım
Gürdal, S. (2006). Türkiye Lojistik Sektörü Altyapı Analizi, İstanbul Ticaret Odası, Yayın
No:2006-14, Entegre Matbaacılık A.Ş., s:111
John F. Magee, William C. Copacino, Donald B. Rosenfield (1985).Modern
LogisticManagment–Integrating Marketing, ManufacturingandPhysical Distribution, USA,
John Wiley&Sons Inc.
Kara, Mehmet, Tayfur, Lütfü ve Basık, Hamit(2009). “Küresel Ticarette Lojistik Üslerin
Önemi Ve Türkiye”, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 6, Sayı 11
Keskin, Hakan(2009). Lojistik Tedarik Zinciri Yönetimi (Geçmişi, Değişimi, Bugünü,
Geleceği) kitabı, 5 Basım Nobel yayınları
Koban, Emine ve Keser YıldırımHilal (2007).Dış Ticarette Lojistik, Ekin Kitabevi
Kobu Bülent (1999). Üretim Yönetimi, Avcıol Basım Yayınları, 10. Baskı, 1999, s:200
Özcan, Selami (2008) “Küçük Ve Orta Büyüklükteki İşletmelerde Lojistik Yönetiminin
Önemi”, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 5, Sayı 10
Shapiro, RD.(1984). “Getting Leverage From Logistics” Harvard Business Review 62(3), 119-
126
Tanyaş, Mehmet (2015). İstanbul Lojistik Sektör Analizi, Müsiad Yayınları, no:95, İstanbul
 Social Sciences Research Journal, Volume 7, Issue 3, 187-198 (September 2018), ISSN: 2147-5237 198

!
Taşkın, Ercan ve Durmaz, Yasemin(2012). Lojistik Faaliyetler Hizmet Kalitesi Ve Müşteri
Değeri, Detay yayıncılık
Ülgen, H. ve Mirze, S.Kadri, (2004)(2013) İşletmelerde Stratejik Yönetim, 4. Basım, Beta
yayıncılık ve 6.Basım Beta Yayıncılık, 2013;28, 123-124, 290
Yıldıztekin, Atilla, “ Lojistik Prensipleri Değişiyor”, http://www.perşembe ortası.com
/?bolum=yazar konu_id=487, 2010
Yıldıztekin, Atilla, “Lojistik 2023, neler olacak?”,
http://www.lojisturk.net/guncel/haberler/lojistik-2023-neler-olacak-1323776627h.html,
(Erişim Tarihi: 22.02.2018)
İnternet Kaynakları
http:/lpi.worldbank.org (erişim tarihi:23.04.2018)
http://dergipark.gov.tr/download/article-file/371675 (erişim tarihi: 14.04.2018)
http://docplayer.biz.tr/892612-Cagdas-lojistik-uygulamalari.html (Erişim tarihi: 14.04.2018)
www.kgm.gov.tr/sitecollectiondocuments/kgmdocuments/kurumsal/stratejikplan/strateji(2017
-2021).pdf
erişim tarihi: 2018
odop.kalkinma.gov.tr/dokumanlar/18Tasimaciliktan_Lojistige_Donusum_Programi.pdf,
erişim tarihi: 2018