რუსეთის მმართველობა საქართველოში

მე18 საუკუნის მიწურულისთვის ირანსა და ოსმალეთს არ

შეეძლოთ რუსეთისთვის კონკურენციის გაწევა.
ინგლისსა და საფრანგეთს შორის არსებული
წინააღმდეგობები უბიძგებდა მათ რუსეთის თავიანთ
მხარეზე გადმოსაბირებლად. რუსეთი სამხრეთ
კავკასიისკენ მიისწრაფვოდა. ქართლ-კახეთი
ფორმალურად მისი მფარველობის ქვეშ იყო. ინგლისსა
და საფრანგეთს ფარულად შეეძლოთ რუსეთისთვის
ხელის შეშლა ოსმალეთისა და ირანის მხარდაჭერით.
ქართლ-კახეთის შეერთება რუსეთთან
გიორგი მე12(1798-1800)
დაუპირისპირდნენ ერეკლეს ქვრივი დარეჯანი და
ნახევარძმა ალექსანდრე.
საგარეო საფრთხე არსებობეა. რუსეთი კი არ
ასრულებდა თავის ვალდებულებას.
გიორგის მძიმე ავადმყოფობის გამო ქართლ-კახეთის
მიზანი- ავტონომიურობის შენარჩუნება.
რუსეთის მთავრობამ კარგად იცოდა ქართლ-კახეთის
მდგომარეობა და საჭირო დროს ელოდა მის
გასაუქმებლად.
„სათხოვარი პუნქტები“ გაუგზავნა პავლე პირველს.
1. რუსეთის ქვეშევრდომობა
2.მემკვდრეები უნდა დამტკიცებულიყვნენ მეფეებად
3. რუსეთის იმპერიის გარეშე კანონებს ვრ გამოსცემდნენ
4. ქართლ-კახეთის სამეფოს მთელი შემოსავალი -
რუსეთის ხელისუფლებას
5. გიორგი მე12 ქართლ-კახეთის სიმაგრეებში ითხოვდა
6000 ჯარისკაცის დაყენებას.
ხელმოწერას და რატიფიცირებას ვერ მოესწრო.
1800 წლის 18დეკემბერს გამოქვეყნდა მანიფესტი.
ცხადდებოდა ქართლ-კახეთის სამეფოს ანექსირება
რუსეთის მიერ. თებერვალში თბილისში გამოქვეყნდა ეს
მანიფესტი.
1800 წელს გიორგი მე12 გარდაიცვალა.
რეალური ძალაუფლება - კოვალენსკის(რუსეთის
მთვარობის წარმომადგენელი) და ლაზარევის
( საქართველოში რუსული ჯარების მხედართმთავარი)
ხელში.
1801 წლის მარტის დასაწისში დამტკიცდა ქართლ-
კახეთის საგუბერნიო მმართველობის დებულება.
1801 წლის 12 მარტს პავლე I შეთქმულებმა მოკლეს.
ტახტზე მისი ვაჟი - ალექსანდრე I
1801 წლის 12 სექტემბერს ახალი მანიფესტი
გამოქვეყნდა, იმეორებდა წინა მანიფესტის შინაარსს.
1802ში გავრცელდა საქართველოს ქალაქებში.
ქართლ-კახეთის სახელმწიფოებრიობას საბოლოოდ
მოეღო ბოლო. მანიფესტი საიდუმლოდ შემუშავდა და არ
გაითვალისწინეს საქართველოს ინტერესები.
რუსეთის მმართველობის ელიტამ დაამყარა
თვალსაზრისი, რომ გიორგი მე12მ საკუთარი ნებით
გადასცა ქართლ-კახეთი რუსეთს.
თუმცა გიორგი მე12ს არ სურდა მეფობის დათმობა და
ბაგრატიონთა დინასტიის შეწყვეტა.
ქართლ-კახეთი რუსეთის პროვინცია გახდა.
ქვეყნის სათავეში - „მთავარსარდალი“,
მთავარმმართებელი -კნორინგი.
ყველგან რუსი მოხელეები იყვნენ.
აღმოსავლეთ საქართელო დაიყო მაზრებად.
5 მაზრა(სათავეში რუსი ოფიცრები - „კაპიტან-
ისპრავნიკები“) და 5 დისტანცია(საუბნო ერთეული)
რუსეთის მმართველობა თავისი არსით -სამხედრო-
საოკუპაციო რეჟიმი.

შავი ზღვის სანაპიროებთან ოსლამური გარნიზონები

იდგა. რუსეთი მისკენ მიისწრაფვოდა.
იმერეთის მეფეს იმერეთი და რაჭის საერისთავო
ემორჩილებოდა.
მეფე-მთავართა დაპირისპირებას რუსეთი ხელს
უწყობდა.
იმპერატორმა ალექსანდრე პირველმა სამეგრელოს
მთავარი ქვეშევრდომად დაიყენა. დადიანი სამთავროს
მემკვიდრეობით მფლობელად რჩებოდა.
სოლომონ 2 დაიტერესებულიყო რუსეთის თანადგომით.
აღარ სჯეროდა მათი.
რუსეთის ბრძანებით იმერეთში შეიჭრნენ.
1804 წელს მთავარმართებელმა ციციანოვმა სოლომონი
აიძულა ხელი მოეწერა ტრაქტატზე. ელაზნაურში.
ქვეყნის გამგეობა შენარჩუნებული
ჰქონდა,საშვილიშვილოდ უმტკიცებოდდა იმერეთის
მეფობა.
რუსეთის ქვეშევრდომად გამოცხადდა გურიის
სამთავრო. 1810წ. ხელშეკრულება გაფორმდა.
1806წ-ომი რუსსეთსა და ოსმალეთს შორის. სოლომონმა
გამოთავისუფლება სცადა და ოსმალეთს მიემხრო,
თუმცა საპირისპირო მოხდა.
1809წელს რუს.ჯარმა ქუთაისი დაიკავა.
1810ში მთავარმართებელმა ტორმასოვმა იმერეთის
მეფე ტახტიდან გადააყენა. სოლომონი ებრძოდა
რეგულარულ პოლკებს, შემდეგ მოლაპარაკებებზე
დაწავიდა. მეფე „საპატიო ტყვედ“ წაიყვანეს თბილისში
და რუსეთში ასახლბდნენ.
სოლომონმა მოახერხა გაქცევა. იმერეთს
დაუმორჩილებლობისკენ მოუწოდა. აჯანყებულებმა
გარნიზონები ალყაში მოიმწყვდიეს.
ამ დროს რუსეთ-ირანის ომიც მიმდინარეობდა და
მანდედან ჯარი გადმოიყვანა იმერეთში.
სოლომონს სამეგრელოსა და გურიის მთავრებიც
ებრძოდნენ.
ბრძოლა 4 თვეს გაგრძელდა.აჯანყება დამარცხდა.
მონაწილეები ციმბირში გადაასახლეს.
იმერეთის ოლქი რუსეთის ადმინისტრაციას
დაექვემდებარა.
იმერეთი,აფხაზეთი,გურია, სამეგრელო-რუსეთი
ფოთი,ახალქალაქი,სოხუმი-ოსმალეთი
სოლომონ მეორე 1815წელს გარდაიცვალა ტრაპიზონში

1806-1812წწ. ოსმალეთის წინააღმდეგ ომისას რუსეთმა

ისარგებლა აფხაზეთში არსებული დაპირისპირებით და
მთავრად გიორგი შარვაშიძე დასვა. რუსეთის
ქვეშევრდომი გახდა. ერთგულების ფიცი დაადებინეს.
სოხუმის ციხეში რუსული გარნიზონი იდგა.
ქვემო სვანეთი სამეგრელოსთან ერთად შევიდა
რუსეთში.
ზემო სვანეთი(ბალსზემო(„უბატონო“ სვანეთი) და
ბალსქვემო(„საბატონო“-დადიშქელიანს
ემორჩილებოდა)
ციოყ და თათარყან დადეშქელიანები სვანეთის
მთავრებად ცნო ცარიზმმა და 1833 წელს -რუსეთის
მფარველობაში.
თავიდან სამთავროებს ავტონომიური მართვა-
გამგებლობა შეუნარუნა რუსეთმა, მაგრამ მერე გააუქმა.
1826ში გურიის მთავარი გარდაიცვალა. რუსეთი ერეოდა
შიდა საქმეებში.
1829წელს იმპერატორ ნიკოლოს 1-ელის ბრძანებით
გაუქმდა გურიელის ხელისუფლება, ჩამოყალიბდა
გურიის დროებითი მმართველობა.-სათავეში რუსი
მოხელე.
1840წელს მაზრად გამოაცხადეს
სამეგრელოს სამთავროს გაუქმების საბაბი- გლეხთა
აჯანყება 1856წლის
ეკა ჭავჭავაძე(მთავარი) პეტერბურგს გააწვიეს.
1857ში დროებითი მმართველობა შემოიღეს.
1867წ.- ნიკო დადიანს მმართველობაზე ხელი ააღებინეს.
ზუგდიდის სენაკის ლეჩხუბის მაზრები-ქუთაისის
გუბერნია.
სვანეთის სამთავროში კონსტანტინე დადიშქელიანმა
სძლია მოწინააღმდეგეს, რაც რუსეთს არ აწყობდა.
1857-სვანეთში სამხედრო შენაერთები.
კონსტანტინე დადიშქელიანი დააპატიმრეს და
გადასახლებას უპირებდნენ, მთავარმა ქუთაისის
გუბერნატორი მოკლა და სიკვდილით დასაჯეს.
1857ში სვანეთის სამთავრო გაუქმდა.
უარი ათქმევინეს მმართველობის უფლებებზე თენგიზ
დადიშქელიანსაც. ბალსქვემო სვანეთში-რუსული
მმართველობა.
ბალსზემო სვანეთი-1858წლიდან.
1864წ-მიხეილ შარვაშიძე გადაასახლეს და აფხაზეთში
დროებითი მმართველობა დაადგინეს.
1883-სოხუმის ოკრუგად.