TAGUM CITY COLLEGE OF SCIENCE AND TECHNOLOGY FOUNDATION INC.

Elpidio M. Gazmen Compound, Gazmen Road, Tagum City

SEC. Reg. No. 200630691 / Tel. No. 216-6824
E-mail Address: tcit2007@yahoo.com

Supplementary Learning
Materials for
Junior High School
Grade Levels: Grade 8

Core Subject: Filipino 8

QUARTER 3- MODULE 5

LEARNING COMPETENCIES
Nagagamit ang mga wastong mga panandang anaporik at kataporik ng pangngalan

Page 1 of 23
 ANAPORA AT KATAPORA

 SIMULA

Sa aralin na ito ay ating matutunghayan ang iba’t -ibang paraan ng mga salita, kaiba sa
ating nasanayan. Sa aralin ding ito ating pag -aaralan ang tungkol sa anaporik at
kataporik Ang kataporik o katapora ay ang panghalip na ginagamit sa
unahan bilang pananda sa pinalitang pangalan sa hulihan samantalang
ang anaporik o anapora ay ang panghalip na ginagamit sa hulihan
bilang pananda sa pinalitang pangalan sa unahan.

Sa katapusan ng aralin ang mga mag-aaral ay inaasahang;

a. Nagagamit ang mga anaporik at kataporik na mga salita.
b. Natutukoy ang mga salitang nagpapakita ng mga panandang anaporik at kataporik

 ACTIVITY

Panuto: Basahin at unawain ang bawat pahayag.Isulat kung ito ay anaphora o katapora

1. Sina Jose Rizal at Andres Bonficio and mga bayaning Pilipino. Sila ay mga dakilang
Pilipino. ______________
2. Si Mina ay naglalakad sa kalye ngunit nadapa siya. ________________
3. Nakapili na ng damit na bibilhin si Trixie ngunit nakita niyang kulang ang perang dala
niya. ______________
4. Ito ay isang dakilang lungsod. Ang Maynila ay may makulay na kasaysayan.
____________
5. Siya ang dahilan kung bakit nabasag ang salamin. Tumatakbo si Marc sa loob ng silid
kanina. ____________

 DISCUSSION

ANAPORA AT KATAPORA
Ang kataporik o katapora ay ang panghalip na ginagamit sa unahan bilang
pananda sa pinalitang pangalan sa hulihan samantalang ang anaporik o anapora ay
ang panghalip na ginagamit sa hulihan bilang pananda sa pinalitang pangalan sa
unahan. Ginagamit ang katapora at anapora upang hindi na paulit-ulit na banggitin ng
nagsasalita o ng manunulat ang isang pangngalan. Layunin ng katapora at anapora na
maiwasan ang nakakasawang pagbanggit ng tinutukoy na pangngalan sa isang talata.
Samakatuwid, ang anapora at katapora ay pawang mga panghalip na sumusunod o
sinusundan ang pangngalang tinutukoy sa magkaibang paraan at puwesto. Sa
ordinaryo nating pakikipagpanayam, nagagamit natin ang anapora at katapora nang
hindi sinasadya.

Halimbawa ng pangungusap na may katapora ay “ Ito ang aking payong.” at ang

halimbawa naman ng pangungusap na may anapora ay “ Ang payong ko ay pula. Ito

Page 2 of 23
 ang lagi kong ginagamit araw-araw.” Paano nga ba nagiging katapora at anapora ang
mga panghalip dito?

PALIWANAG: " Ito ang aking payong".

Ang panghalip natin ay ito. ang ito ay tumutukoy sa payong. dahil nauuna ang
panghalip na ito sa pangngalan na payong, ito ay isang katapora.

“ Ang payong ko ay pula. Ito ang lagi kong ginagamit araw-araw.”

Ang panghalip ay ito na tumutukoy sa payong. Sa pahayag na ito, ang panghalip na

tumutukoy sa payong ay nasa hulihan, kaya ito ay isang anapora.

Ang Anapora ay mga panghalip na ginagamit sa hulihan bilang panimula sa pinalitang

pangngalan sa unahan ng pangungusap.

Halimbawa:

 Sina Bonifacio at Sulayman ang mga bayaning Pilipino. Sila ay mga dakilang Manileño.
 Patuloy na dinarayo ng mga turista ang Dos Palmas Resort sa Palawan dahil sila'y
totoong nagagandahan dito.
 Si Chloe Verhinks ay isa sa mga dayuhang turista na pumunta sa Dos Palmas Resort
dahil ayon sa kanya, paborito niya itong pasyalan.

Ang Katapora naman ay mga panghalip na ginagamit sa unahan bilang pananda sa

pinalitang pangngalan sa hulihan.

Halimbawa:

 Ito ay isang dakilang lungsod. Ang Maynila ay may makulay na kasaysayan.

 Patuloy nilang dinarayo ang Dos Palmas Resort sa Palawan dahil ang mga turista'y
totoong nagagandahan dito.
 Siya ay isa sa mga dayuhang turista na patuloy na pumupunta sa Dos Palmas Resort
sa Palawan dahil ayon kay Chloe Verhinks paborito niya itong pasyalan.

Kahulugan ng Panghalip
Ang panghalip o pronoun sa wikang Ingles ay ang salitang pamalit o panghalili sa
ngalan o pangngalan na nagamit na sa parehong pangungusap o sa kasunod na
pangungusap, kasama din ito sa bahagi ng pananalita o Parts of Speech.

Uri ng Panghalip
1. Panghalip Panao ay mula ito sa salitang “tao”, kaya’t nagpapahiwatig na “para sa tao”
o “pangtao”. Ito ay kilala rin sa Ingles bilang personal pronoun. Panghalili ito sa ngalan
ng tao at ila sa mga salitang halimbawa ng panghalip panao ay ang ako (me), ko, akin
(mine), amin, kami (we), kayo, atin, inyo, kita, kata, mo (you), siya (he/she), kanila
(theirs), at kanya (hers/his).
2. Panghalip Pamatlig o demonstrative pronoun ay humahalili sa pangngalang
nagtuturo ng lugar na kinalalagyan ng pangngalan. Halimbawa ng salitang pamatlig: ito,
iyan, iyon, nito, niyan, niyon, ganito, ganyan, ganoon, dito, diyan, doon, narito, nariyan,
at naroon.

Page 3 of 23
3. Panghalip Pananong o interrogative pronoun sa wikang Ingles. Ilan sa mga
halimbawa ng panghalip na pananong o patanong ay ang mga salitang ano (what), anu-
ano, sino (who), sino-sino, nino, alin, at alin-alin.
4. Panghalip Panaklaw o Indefinite Pronoun ay mga panghalip na sumasaklaw sa
kaisahan at dami o kalahatan ng kinatawang pangngalan. Ilan sa mga halimbawa nito
ang lahat, madla, sinuman, alinman, anuman, pawang, saanman, ilan.
5. Panghalip Pamanggit o Relative Pronoun ang panghalip pamanggit ay mula sa
salitang banggit na may pakahulugang pambanggit o pangsabi. Ito ay kataga o parirala
ng tagapag-ugnay ng dalawang kaisipan o pananalita tulad ng daw, raw, umano,
diumano, ani, sa ganang akin/iyo.
6. Panghalip Patulad nagpapakilala ito ng pagkakawangis ng dalawang bagay.

Ang anapora at katapora ay parehong tumutukoy sa mga panghalip sa isa o higit

pang pangungusap, at ginagamit ang mga ito upang hindi maulit-ulit ang pagtukoy sa
isang pangngalan.

Ang ANAPORA ay mga panghalip na ginagamit sa hulihan ng pangungusap bilang

panimula sa pinalitang pangalan sa unahan.

Halimbawa: Sina Apolinario Mabini at Andres Bonifacio ay mga matatapang na

tao. SILA ay mga magigiting na taong nakipaglaban sa mga hapon.

Ang KATAPORA naman ay mga panghalip na ginagamit sa unahan bilang pananda sa

pinalitang pangalan sa hulihan.

Halimbawa: ITO ay mga taong di-sakdal. Ang mga bayani ay may mga magigiting na
katangian.

Ang panghalip o pronoun sa Ingles ay ang panghalili o pamalit sa pangngalan na

ginamit sa isang pangungusap o naunang pangungusap. Ang layunun nito ay para
maiwasan ang paulit-ulit na gamit ng pangngalan.

Narito ang mga uri ng panghalip:

1. Panghalip na Panao – Ito ang uri ng panghalip na pamalit o panghalili sa nglang ng
Tao.

Isahang Panghalip na panao:

Palagyo: siya, ako, ikaw

Palayon: mo, ko, niya

Paari: akin,iyo, kanya

Maramihang Panghalip na panao:

Palagyo: tayo, kami, kayo

Palayon: naming, natin, ninyo

Paari: Atin, Amin, Inyo

2. Panghalip na Pamatlig – Ito ang panghalip na humahalili sa pangngalang itinuturo

Halimbawa:

Page 4 of 23
 Unang Panauhan: Ito, nito,dito

Ikalawang Panauhan: Iyan, niyan, diyan

Ikatlong Panauhan: Iyon, doon, noon

3. Panghalip na Panaklaw – sumasaklaw sa dami o kalahatan.

Halimbawa:

Lahat, Iba, anuman, alinman, magkaganunman

4. Panghalip na Pananong – ito ang ginagamit sa pag-uusisa

Halimbawa:

Isahan: Alin, Sino, Ano, Kanino, Ilan

Maramihan – Alin-alin, Sino-sino, Ano-ano, Kani-kanino, Ilan-ilan

IBA PANG HALIMBAWA NG ANAPORA AT KATAPORA

1. Si Gil ang aking minamahal. Siya lamang ang aking mamahalin habambuhay.

Ang paghalip na siya ay tumutukoy kay Gil. Ang salitang Gil ay nasa unahan
samantalang ang panghalip na tumutukoy sa kanya ay nasa hulihan. Ito ay halimbawa
ng anapora.
2. Dito na kami lumaki at nagkamulat sa bayan ng San Agustin.

Ang panghalip ay dito na tumutukoy sa San Agustin. Dahil nauuna ang panghalip sa
tinutukoy na pangngalan, ibig sabihin ito ay katapora.

Upang mapadali ang pagtukoy sa anapora at katapora, tandaan lamang ang mga
sumusunod.

 Ang anapora at katapora ay mga panghalip (alam na natin kung ano ang panghalip)

 Ang katapora ay nasa unahan ng tinutukoy

 Ang anapora ay nasa hulihan ng tinutukoy.

Mga kohensyong Gramatikal

Mga panandang ginagamit sa pook,hayop,at bagay.

 Ito
 Doon
 Dito
 Iyon

Mga panandang ginagamit para sa tao at hayop

 Sila
 Siya
 Tayo
Page 5 of 23
 Kanila
 Kaniya

 EBALWASYON
Panuto : Sagutin ang mga sumusunod , isulat kung ito ay ANAPORA AT KATAPORA.

1. Siya ay isa sa mga dayuhang turista na patuloy na pumupunta sa Boracay dahil ayon
kay Chloed Gray paborito niya itong pasyalan. _____________
2. Sila ay laging nag-aagawan sa pila tuwing kainan. Makikita sa mukha ng mga kalahok
na kontento sila at nasisiyahan sa seminar. _______________
3. Sila ay sopistikado kung manamit. Nagustuhan din nila ang masasarap na pagkain at
alak. Ang mga taga-France ay masayahin at mahilig dumalo sa mga kasayahan.
_______________
4. Dahil sa magaganda ang kanilang tinig ay sina Ariel Rivera at Lea Salongga ang
hinahangaan kung mang aawit. ___________________
5. Ito nagbibigay ng liwanag sa kadiliman ng gabi ang bilog na buwan.
________________.
6. Si Chloed Gray ay isa sa mga dayuhang turista na pumunta sa Boracay Resort dahil
ayon sa kanya, paborito niya itong pasyalan.__________________
7. Sina Jared at Jake ang mga batang nangunguna sa klase. Sila ay mahilig magbasa ng
libro. ________________
8. Si Lea Salonga ang sikat at kilala sa buong mundo sa larangan ng pagkanta.
Hinahangaan siya ng lahat. ____________________
9. Laging naiiwan ni Pedro and kanyang gamit. Kaya siya ay laging pinaalalahanan ng
kanyang ina. _____________________
10. Ang mga kababaihan sa Pilipinas ay kilala bilang malambing at matapang ipinaglalaban
ang kanilang karapan. Sila ay hinahangaan ng mundo dahil sa mga katangiang ito.
_______________.

Page 6 of 23
  TAKDANG ARALIN
Panuto: Gamit ang graphic organizer isulat ang kaibahan ng anapora at katapora
sa isa’t -isa.

Page 7 of 23
 TAGUM CITY COLLEGE OF SCIENCE AND TECHNOLOGY FOUNDATION INC.
Elpidio M. Gazmen Compound, Gazmen Road, Tagum City
SEC. Reg. No. 200630691 / Tel. No. 216-6824
E-mail Address: tcit2007@yahoo.com

Supplementary Learning
Materials for
Junior High School
Grade Levels: Grade 8
Core Subject: Filipino 8
QUARTER 3 - MODULE 6

LEARNING COMPETENCIES
Nasusuri ang mga salitang ginamit sa pagsulat ng balita ayon sa napakinggang
halimbawa

Bb. Sorah C. Florentino

Guro sa Filipino
09752869801

Page 8 of 23
 PAGSULAT NG BALITA

 SIMULA
Ang balita nakapagdaragdag sa atin ng karunungan at kaalaman tungkol sa ating
kapaligiran, nakapagpapalawak ng talasalitaan, nakapaghahatid ng lagay ng panahon,
nakapagdulot ng kasanayang makipag-ugnayan at nakapagpapa-isip sa atin. Ang
'balita' o 'news' sa ingles ay isang impormasyon o ulat tungkol sa mga pangyayaring
naganap kamakailan lamang, nagaganap sa kasalukuyan at magaganap pa lamang. Ito
ay makatutulong upang mas mapalawak ang ating kaalaman tungkol sa ating lipunan.

Sa katapusan ng aralin ang mga mag-aaral ay inaasahang;

a. nasusuri ang mga salitang ginamit sa pagsulat ng balita.
b. nakasusulat ng isang balita.
c. nabibigyang kahulugan ang salitang balita.

 ACTIVITY
Panuto: Isulat ang iyong opinion tungkol sa ULO NG BALITA O HEAD LINES na ipinapakita
ng larawan sa ibaba.

SARILING OPINYON : ________________________________________

______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________

Page 9 of 23
SARILING OPINYON : ________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________

 GABAY NA TANONG.
1. Ano ang balita?
2. Magbigay ng katangian ng isang balita?
3. Paano nakatutulong ang isang balita sa ating pang araw - araw?
4. Gaano kahalaga ang isang balita sa ating lipunan lalo na sa panahon ng
pandemya?

 DISCUSSION

PAGSULAT NG BALITA

Ang 'balita' o 'news' sa ingles ay isang impormasyon o ulat tungkol sa mga

pangyayaring naganap kamakailan lamang, nagaganap sa kasalukuyan at magaganap
pa lamang.

Ang balita - ay isang ulat na hindi pa nailathala, hinggil sa mga ginagawa ng mga
tao na inaakalang pananabikang mabatid at mapaglilibangan ng mga mambabasa
(Alejandro)
■Ito ay maaaring isang ulat ng pakikipagsapalaran ng tao hinggil sa kanyang layunin
pagnanais at pananaliksik.

■Maaari rin naman, ito ay ang anumang bagay na ngayon mo lamang nalaman at
bago sa iyong kabatiran na makapagdaragdag sa iyong kaalaman.

■Ang mga pangyayari sa loob at labas ng bansa ay inihahatid sa atin sa

pamamagitan ng pahayagan, radio at telebisyon ng mga kulumnista at announcer.

Page 10 of 23
 Upang sagutin ang iyong katangungang “Paano gumawa ng isang balita?",ating
tatalakayin ang mga sumusunod na paksa na magiging gabay sa pagsulat ng isang
balita.:

 Pamantayan ng Mabisang Balita

 Mga Dapat Tandaan sa Pagsulat ng Balita
 Hakbang sa Pagsulat ng Balita
 Gabay sa pagsiyasat ng naisulat na balita

Pamantayan ng Mabisang Balita –

1. Ito ay dapat napapanahon (Timely)
2. Ito ay dapat nagbibigay Impormasyon (Informative)
3. Ito ay dapat hindi hinahaluan ng anumang opinion (Not Opinionated)

Mga Dapat tandaan ang sa pagsulat ng

balita –
1. Kawastuhan – Ang balita ay dapat naglalahad ng ang mga impormasyon ng walang
labis at walang kulang,
2. Katimbangan – Ang balita ay dapat maglahad ng datos ng walang kinikilingang sa
sinumang panig na nasasakop ng balita.
3. Makatotohanan – Ang balita ay dapat na naglalaman ng mga impormasyon na tunay at
hindi gawa-gawa lamang. Ang mga ipormasyon ay dapat na nanggagaling sa
mapagkakatiwalaang sources at hindi kung kani-kanino lamang. Kung ang
impormasyon ay galling sa social media, kilatisin ang pinaggalingan bago ito ibalita.
4. Kaiklian – Ang balita ay dapat inilalahad ng walang paliguy-ligoy.

Hakbang sa Pagsulat ng Balita –

1. Pagkakuha ng mga impormasyon, isulat ang buod upang makita ang lahat ng datos na
nakalap.
2. Itala ang mga pangyayari ayon sa pababa o paliit na kahalagahan.
3. Isulat ang balita gamit ang inverted pyramid. Sa paglalahad ng mga datos ng balita,
dapat ay nasa pinakatuktok ang pamatnubay(lead) kung saan ang lahat ng
pinakaimportanteng detalye ay ilalagay. Susunod ang katawan ng balita(body) kung
saan ilalahad ang mga importanteng detalye. Nasa pinakahulihan ang mga hindi
gaanong mahalagang detalye ng balita.
4. Isulat ang Headline na naangkop sa balita.

Gabay sa pagsiyasat ng naisulat na

balita –

Page 11 of 23
1. Ang balita ba ay sumasagot sa mga katanungang: Sino, Saan, Kailan, Ano, Bakit at
Paano?
2. Mayroon bang maaksyong ulo ng balita o Headline?
3. Ang isinulat bang balita ay may malinaw na pamatnubay(lead)?
4. Maaksyon ba ang nilalaman ng balitang isinulat?
5. Sumusunod ba ang sa Inverted Pyramid o Decreasing Importance ang pagkakasulat ng
balita – Pamatnubay, Katawan at Pangwakas?
6. Buo ba ang mga detalyeng inilhad?
7. Wala bang paligoy-ligoy ang pagkakasulat?
8. Wala bang opinyon na kasali?

Ang unang bahagi ay pamatnubay. Ito ay sumasagot sa mga tanong katulad ng sino,
kailan, ano, bakit at paano. Ito ay makikita sa unahan ng balita. Ang sumunod naman
ay katawan ng balita na naglalahad naman ng mga karagadang detalye upang mas
mapalawak ang impormasyong hatid ng balita.

May dalawang uri ng balita na ayon sa lugar na

pinangyarihan nito.

(1) Lokal na balita - ang mga balitang ito ay naganap sa pamayanang kinabibilangan o
kinatitirahan ng tagapakinig, tagapagbasa o tagapanuod nito.

(2) Balitang dahuyan - masasabing ang isang balita ay balitang dayuhan kung ang
pangyayari ay naganap sa labas ng bansa na kinabibilangan ng tagapakinig,
tagapagbasa o tagapanuod nito.

HALIMBAWA NG BALITA

Rodrigo Duterte, pangulong ‘serial killer’ (Laila Dugay)

Laman kahapon, ika-10 ng Oktubre ng iba’t ibang pahayagan at telebisyon ang isang
pahayagan ng French na tinatawag na ‘serial killer’ si Pangulong Duterte dahil sa
madugong kampanya nito kontra sa illegal na droga.

Ang paunang-pahinang balita ng pahayagang Liberation(nangungunang pahayagan ng

France) ay ang pinakabagong pamumuna mula sa ibang bansang media ng
administrasyong Dutertr kontra sa illega na droga. Laman din ng pahagang ito ang isyu
ng Davao death squad, ang pagbabalik-tanaw sa pagmumurs ng Pangulong Duterte sa
mga Santo Papa, kay Pangulong Obama ay kanyang pahayag tungkol sa mga Hudyo.

Sa isang pakikipanayam kay Interior Secretary Mike Sueno, sinabi niyang ang
pagtawag ng ‘serial killer’ kay pangulong Duterte ay sobra. “Hindi nila nauunawaan ang
ating sitwasyon”, dagdag niya.

Sa isang pahayag naman ni Spokeperson Ernesto Abella, sinabi niyang ang artikulo ay
nagpapakita ng irresponsible at kulang ng pagkakaintindi sa kalagayan ng ating bansa.

Sa kabila nito, marami pa rin ang natutuwa sa ginagawa ng pangulo. Tinuturing ng iba
na meseyanik o may divine mission ang pangulo para sa ating bansa.

Page 12 of 23
  EBALWASYON
Panuto: Sumulat ng napapanahong balita. Isulat ito sa isang malinis na
papel at pagkatapos ay ilagay sa brown folder.

PAMANATAYAN
PAMAGAT – 10 PTS.
KALINISAN – 10 PTS.
NILALAMAN – 20 PTS.

 TAKDANG ARALIN
Bilang isang mamamayang Pilipino paaano mo mapapalawak ang iyong kaaalaman
tungkol sa isang magandang balita na maaaring makapagbibigay ng magandang
epekto sa iyong lipunan. 20 pts.

Page 13 of 23
 TAGUM CITY COLLEGE OF SCIENCE AND TECHNOLOGY FOUNDATION INC.
Elpidio M. Gazmen Compound, Gazmen Road, Tagum City
SEC. Reg. No. 200630691 / Tel. No. 216-6824
E-mail Address: tcit2007@yahoo.com

Supplementary Learning
Materials for
Junior High School
Grade Levels: Grade 8
Core Subject: Filipino 8
QUARTER 3 - MODULE 7

LEARNING COMPETENCIES
Natutukoy ang datos na kailangan sa paglikha ng sariling ulat – balita batay sa material
na binasa.

Bb. Sorah C. Florentino

Guro sa Filipino
09752869801

Page 14 of 23
 ULAT BALITA

 SIMULA
Ang ulo ng balita o headlines ayang pamagat ng isang balita na makikilala sa
pamamagitan ng paggamit ng higit na malalaking titik kaysa sa nilalaman. Ang balita
nakapagdaragdag sa atin ng karunungan at kaalaman tungkol sa ating kapaligiran,
nakapagpapalawak ng talasalitaan, nakapaghahatid ng lagay ng panahon,
nakapagdulot ng kasanayang makipag-ugnayan at nakapagpapa-isip sa atin . Ang
'balita' o 'news' sa ingles ay isang impormasyon o ulat tungkol sa mga pangyayaring
naganap kamakailan lamang, nagaganap sa kasalukuyan at magaganap pa lamang. Ito
ay makatutulong upang mas mapalawak ang ating kaalaman tungkol sa ating lipunan.

Sa katapusan ng aralin ang mga mag-aaral ay inaasahang;

a. Naisusulat ang isang ulo ng balita.
b. Napapahalagahan ang isang pamagat ng balita
c. Natutukoy ang head lines.

 ACYIVITY
Panuto: Tingnang Mabuti ang larawan na nasa ibaba , magbigay ng mensahe sa mga
taong nagpapakalat ng ganitong mga balita.

Para sa akin bilang isang _____________________________________________________

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

Page 15 of 23
__________________________________________________________________________.
 GABAY NA TANONG
1. Ano ang editorial?
2. Paano nito nakukumbense ang kanyang taga basa?
3. Ang mga editorial ba ay nagpapakita ng mensahe?
4. Sa pagsulat ng isang editorial nararapat ba na magkaroon ng isang katibayan?

 DISCUSSION

ULAT BALITA

Katuturan ng Ulo ng Balita

Ang ulo ng balita ay ang pamagat ng isang balita na nagtataglay ng lalong malaking titik
kaysa teksto o katawan nito.

Gamit ng mga Ulo ng Balita

1. Upang lagumin ang balita ( To summarize the story).
2. Upang pagandahin ang pahina (To make the page attractive).
3. Upang bigyang antas ang bawat balita (To grade the news).

Mga Uri ng Ulo ng Balita

1. baner (banner headline) - Ulo ng pinakamahalagang balita na nagtataglay ng
pinakamalaking titik at pinakaitim na tipo.
2. bandereta (streamer) - Isang baner na tumatawid sa buong pahina.
3. baynder (binder) - Isang ulo ng balita na tumatawid sa buong pahina na nasa itaas ng
panloob na pahina
4. kubyerta (deck, bank, readout or drophead) - Pangalawang ulo na bahagi pa rin ng baner
na nagtataglay ng lalong maliit na titik at naiibang tipo sa unang ulo.
5. payong (umbrella or skyline) tanging pangalan sa bandereta na nasa itaas ng pangalan ng
pahayagan (name plate) na pumapayong sa lahat.
6. sabhed (subhead) - isang maikling pamagat na ginagamit upang mabigyan ang
mahabang istorya ng break o puting ispasyo (white space) upang hindi pagsawaan ang
pagbabasa.
7. taglayn (tagline), tiser (teaser), o kiker (kicker) - binubuo ng isang maikling linya na

Page 16 of 23
inilalagay sa itaas ng pinakaulo sa bandang kaliwa nito o sa sentro. Ito’y nagtataglay ng maliit
na tipo at sinalungguhitan. Ginagamit itong pang-akit sa bumabasa. Maaaring ito’y isang
salita o parirala lamang. Kung ang taglayn ay mas malaki kaysa ulo ng balita ito’y tinatawag
na hamer (hammer).
8. nakakahong ulo (boxed head) - ulo ng balita na kinulong sa mga guhit para maipakjta ang
kahalagahan.
9. talon-ulo (jump head) - ulo ng jump story na nasa ibang pahina.

Uri ng Ulo ng Balita Ayon sa Istilo (According to Style)

1. Malalaking Titik (All caps)
TORCH NANGUNA SA PALIGSAHAN
2. Malaki-Maliit na Titik (Cap and Lower Case or Clc) Torch Nanguna sa Paligsahan
3. Pababang Istilo (Down Style)
Torch nanguna sa paligsahan

Uri ng Ulo ng Balita Ayon sa Anyo (According to Structure)

1. Pantay-Kaliwa (flush left) - Binubuo ng dalawa o higlt pang linya na pantay ang
pagkahanay sa kaliwang baybayin. Ang kabaligtaran nito ay ang “pantay kanan” (flush right).

pantay kaliwa (flush left)

Proyekto ng paaralan
isinagawa sa bakasyon

pantay kanan (flush righ

Proyekto ng paaralan
isasagawa sa bakasyon

2. Draplayn (dropline or step form) -binubuo ng dalawa o higit pang linya na ang unang linya
ay pantay kaliwa at ang bawat kasunod na linya ay inuurong pakanan.
Seminar sa kabutihang asal
gaganapin sa Paaralang Normal

3. Bitin-Pantay (hanging indention) -binubuo ng maraming linya -ang unang linya ay pantay
kaliwa, at ang dalawa o tatlong magkakapantay na linya ay inurong pakanan
Punong patnugot
nahalal na pinuno
ng NSPCAA

4. Baligtad na piramide o tagilo (inverted pyramid) binubuo ng dalawa o higit pang linya na
paikli nang paikli ang haba, na ang huli at pinakamaikling linya ay nakasentro. Nagkamit ng
unang gantimpala
sa sabayang bigkas
ang paaralan

Page 17 of 23
5. Kroslayn o Barlayn (crossline or barline) binubuo ng isang linya lamang na maaaring
sumakop ng dalawa o tatlong kolum.
Torchbearer, nanguna sa NSPC

6. Plaslayn (flushline or full line) - dalawa o higit pang magkasinghabang linya na umaabot sa
kaliwa at kanang mardyin.
Buwan ng Wika, Inilunsad,
Pineda, Punong Tagapagsalita

Mga Tuntuning Tradisyonal sa Pagsulat ng Ulo ng Balita

1. Iwasan ang magdikit-dikit na titik o salita (Avoid fat heads).
ArawngMakakaisangBansa,ipinagdiwan
2. Iwasan ang madadalang na titik (Avoid thin heads).
OperationLinissinimulan
3. Iwasan ang ulong walang pandiwa (Avoid wooden heads).
Limang guro sa seminar
4. Iwasan ang ulong pang-etiketa (Avoid label heads).
Linggo ng Wika
5. Huwag maglagay sa ulo ng anumang wala sa balita.
6. Iwasan ang pag-uulit ng salita o ideya sa ulong may higit ng isang kubyerta.
Mali: Aklasan sa UST, nalutas Nagsipag-aklas, bumalik
Tama: Aklasan sa UST, nalutas guro, kawani nagsibalik
7. Huwag gagamit ng pangalan maliban kung ang tao’y tanyag o kilalang-kilala.
Mali: Jaime Diaz, nahalal na pangulo ng samahan
Tama: Mag-aaral ng Mapa, nahalal na pangulo ng samahan
8. Maging tiyak, iwasan ang masaklaw na pagpapahayag.
Mali: Mag-aaral, nagwagi sa paligsahan
Tama: Mag-aaral ng Mapa, nagwagi sa pagsulat ng balita
9. Iwasan ang opinyon sa balita (no editorializing). Ibigay ang tunay na pangyayari lamang.
Mali: Paaralang Lakandula, lumaro nang kahanga-hanga
Tama: Paaralang Lakandula, nanalo ng tatlo sa apat na laban
10. Lagyan ng pandiwa ang bawat ulo, lantad man o tago.
Mali: Limang guro sa seminar
Tama: Limang guro, dadalo sa seminar

11.Iwasan ang paggamit ng negatibong pandiwa.

Mali: Paligsahan sa talumpatian, hindi matutuloy
Tama: Paligsahan sa talumpatian, pinagpaliban
12. Gumamit ng mabisa at makakatawag-pansing pandiwa.
Mahina: Tinalo ng Torres ang Osmeña, 50-36
Malakas: Pinataob ng Torres ang Osmeña, 50-36

Page 18 of 23
13. Gamitin ang maikli at kilalang salita.
Masalita: Bayang Pilipinas, sasali sa pandaigdig na palaro
Maikli: RP, sasali sa olimpiyada
14. Iwasan ang paghihiwalay ng pang-ukol at ng layon nito lalo na sa unang linya (Avoid
hanging prepositions)
Mali: Pagligsahan sa
pamamahayag,
gaganapin sa Tagaytay
Tama: Paligsahan sa pamamahayag, gaganapin sa Tagaytay

15, Gamitin lamang ang kilala at laging ginaganmit na daglat.

Mali: CA, panauhing pandangal sa pagtatapos
Tama: Pangulong Aquino, panauhing pandangal sa pagtatapos
16. Hanggat maaari, iwasan ang paggamit ng pantukoy at ng pandiwang pantulong na
hango sa verb to be.
Mali: Si Joey Lina ay ang napiling punong patnugot ng ‘Horizons’
Tama: Joey Lina, napiling punong patnugot ng ‘New Horizons’
17. Isulat ang numero (figure) o isulat ang salita nito (spelled out) ayon sa pangangailangang
batay sa ispasyong pinaglalaanan. Gamitin ang M at B para sa milyon at bilyon.
18. Iwasan ang nagbabanggaang ulo (bumping heads or tombstone heads). Ito’y mga ulo ng
dalawang magkahiwalay ng balitang magkatapat sa isang linya at nagtataglay ng
magkatulad at magkasing-laking tipo.

Mga Tuntunin sa Paggamit ng Bantas

1. Huwag gumamit ng tuldok upang wakasan ang ulo ng balita.

2. Gamitin ang kuwit sa halip na ang pangatnig na “at”.

San Juan, Cruz napiling tagapagsalita

3. Gumamit ng tuldok-kuwit sa pag-uugnay ng dalawang kaisipan.

Halalan sa YMCA itinuloy;
Rey Malonzo, napiling pangulo

4. Huwag gamitan ng gatlang (dash) sa malalaking tipo. Maaaring gamitin ito sa maliit sa
kubyerta lamang

5. Iwasan ang paggamit ng dobleng panipi (double quotation). Gamitin ang bugtong na
panipi (single quotation)
Sa ulo ng balita:

Page 19 of 23
Mahalin ang sariling Wika’

- Pineda

Pagbilang ng Yunits
Bawat pahayagan ay may takdang sukat ng kolum. Ang karaniwang pampaaralang
pahayagan na sukat tabloyd (12" x 18") ay nagtataglay ng limang kolum na ang bawat
sukat ay 12 ems (dalawang pulgada o dali). Bawat laki at istilo ng tipo ay may tiyak na
bilang para sa espasyong kalalagyan.

1/2 yunit - jiltf at lahat ng bantas, maliban sa (em dash), dobleng panipi (double quotation
marks) at sa tandang pananong (question mark)

1 yunit - ?, espasyo, lahat ng numero (0-9), malaking titik ng JILTF

1 1/2 yunits - gatlang, maliit na w at m at lahat ng malalaking titik maliban sa M at W

(dalawang yunits)

n.b. Kung computer ang gagamitin sa pag layout hindi na kailangang magbilang ng
yunits. Gagampanan na ng computer ito subalit kailangan ding malaman ang basics ng
headline writing. Hindi lahat ng paaralan ay may computer:

2 Yunits M at W (Capitals)

Ipinatuturo
1/2 1 1/2 1 1 1/2 1 1/2 1 1 1=12

pagpaplano
111111 1/2 111 = 9 1/2

ng pamilya
1 1 1 1 1 1/2 1/2 1/2 1 = 9 1/2

MGA MUNGKAHING GAWAIN

1. Pagkilala sa mga uri ng balita sa iba’t ibang pahayagan Ingles at Filipino.

2. Pagsipi o paggupit ng halimbawa ng iba’t ibang uri ng ulo ng balita at pagdidikit ng mga
ito sa isang iskrapbuk.

Page 20 of 23
 3. Pagpuna sa mga ulo ng balita na lumalabag sa tuntunin ng pagsulat ng ulo ng balita.

4. Pagsasanay sa pagbilang ng mga yunit ng mga titik at mga bantas sa ulo ng balita.

5. Pag-uulo ng mga balita at ng mga lathalain sa susunod na sipi ng pahayagan.

6. Pagbibigay ng iba’t ibang pamatnubay at pagsulat ng iba’t ibang ulo ng balita.

7. Pagsulat ng ulo ng balita sa mga balitang ginupit sa pahayagan na inalisan ng ulo at

paghahambing ng ginagawang ulo sa dating ulo ng balita.

8. Gumawa ng talatakdaan sa pag-uulo ng balita (headline schedule) para sa inyong

pahayagan.

9. Gumupit ng mga halimbawa ng paglabag sa mga tuntunin sa pagsulat ng ulo ng balita.

Iwasto ang mga ito.

10. Pag-aralang muli ang mga back issues ng inyong pampaaralang pahayagan at suriin
kung ang mga ulo ng balita ay nasa wastong pagkaayos batay sa kahalagahan (properly
graded) at kaanyuan (properly laid out).

11. Gumupit ng mga halimbawa ng ulong pinangungunahan ng pandiwa (mandatory

head), may nagkadikit-dikit na titik (fat head), ulong pang-etiketa (label head) at ulong
walang pandiwa (wooden head)

Manatiling Malakas, manatiling lokal sa

panahon ng pandemyang COVID-19.
Noong Mayo 6, nag-anunsiyo ang Pamahalaang Panlalawigan na ayon sa Plano sa
Muling Pagsimula ng BC ay magkakaroon ng yugtong pag-angat ng mga restriksyon,
tungo sa banayad na pagpapanumbalik ng mga sosyal at ekonomiya na aktibidad,
habang sinusubaybayan ang impormasyong pangkalusugan para mabawasan ang
panganib sa publiko.

Manatiling nakatutok sa mga anunsiyo at update sa COVID website ng Lalawigan at

sa COVID webpage ng Lungsod

 EBALWASYON
Panuto: Gamit ang isang coupon bond , cartolina o di kaya’y brown folder na maaari
ninyong gamitin sa pagbuo ng inyong Gawain. Gamit ang mga nasabing kagamitan
gumawa ng sariling HEAD LINES O ULO NG BALITA na siguradong makakakuha ng
atensyon, maaaring kulayan at pagandahin.

Page 21 of 23
 Pamantayan

Pagpili ng ulo ng balita – 15

Kalinsan – 15

Pagkamalikhain – 10

40pts.

 TAKDANG ARALIN
Panuto : Ayon sa larawan sa ibaba isulat ang detalye na ipinapakita ng babae
batay sa kanyang ginagawang aksyon mula 1 -4.

1.____________________________

Page 22 of 23
2.____________________________
3.____________________________
4.__________________________

Page 23 of 23