NATUURWETENSKAPPE: BEPLANNING & VOORBEREIDING

KWARTAAL &
GRAAD 8 1 KENNIS AFDELING LEWE EN LEWENDE DINGE
SIEN WKOD JOP
DATUM: Kwartaal 1 Week 5 en Week 6_2021
Doel / Onderwerp / Inhoud / Konsepte / Onderrig Metodieke & Klaskamer Beheer Hulpbronne/ LOOM
Vaardighede vaardighede (WAT gaan ek gebruik om te
(WAT gaan ek onderrig/begelei/ondersteun…) (HOE gaan ek onderrig/begelei/ondersteun…) onderrig/begelei/ondersteun…)
PAPIERBRONNE DIGITALE
Verduidelik aan die leerders: HULPBRONN
Onderwerp: Interaksies en E
interafhanklikheid binne die omgewing Ekosisteme: 1. Jou handboek;
- is dinamiese interaksies tussen kyk in die indeks Gebruik die
plante, diere, mikro-organismes vir Kwartaal 1 skakels om
ONDERWYSERS Inhoud en konsepte: en hul omgewing. (Lewe en Lewende video's oor
• Balans in ‘n ekosisteem - die plante en diere in ekosisteme is dinge) - Balans in 'n
• Aanpassings afhanklik van mekaar om te oorleef. Interaksies en ekosisteem;
• Behoud van ekosisteme - ontwrigtings in 'n ekosisteem kan interafhanklikheid Aanpassing
rampspoedig vir alle organismes binne binne die s en
die ekosisteem wees. omgewing vir bewaring
Interaksies en interafhanklikheid binne - sal misluk as hulle nie in balans bly nie. aantekeninge en van die
die omgewing word voortgesit ... aktiwiteite ekosisteem
te kyk.
Balans in ‘n eksosisteem: 2. Sasol Inzalo
Herhaal die konsep van s: - 'n ekosisteem kan slegs soveel handboek 1. Balanced
organismes akkommodeer as wat die Grade 8 Ecosystems
Die lewende organismes op aarde leef hulpbronne (kos, water en skuiling) Afdeling 2.5 – 2.7 and the
en wissel in verskillende ekosisteme regoor toelaat, en dit sal misluk as dit nie in (Bladsye 55 - 85) causes of
die planeet. Al hierdie ekosisteme vorm balans bly nie. imbalance
saam die aarde se biosfeer. 'n Ekosisteem -
bestaan uit die abiotiese (nie-lewende) Voorbeeld van ‘n gebalanseerde https://ww
omgewing en die biotiese (lewende) eksosisteem w.youtube.
organismes. com/watch

1|P a ge
AOO SF GAAD 8 NATUURWETENSKAPPE KONSEP LESPLAN: Interaksies en interafhanklikheid binne die omgewing - Balans in ‘n Ekosisteem, Aanpassings en Behoud van Ekosisteme
 ?v=YoF4W9
Stel die konsep van Balans in 'n DAM3I
Ekososistem bekend:
2. Top 5
Die plante en diere in ekosisteme is Animal
afhanklik van mekaar om te oorleef. Adaptation
Onderbrekings aan 'n ekosisteem kan s/BBC Earth
rampspoedig wees vir alle organismes in -
'n ekosisteem. https://ww
Die balans word in 'n ekosisteem w.youtube.
gehandhaaf as dit die hoeveelheid com/results
organismes bevat wat voedsel, water en ?search_qu
skuiling kan huisves. ery=adapta
MAAR,
tion+of+ani
die balans in 'n ekosisteem kan deur
Stel die konsep van Aanpassings bekend: mals
natuurlike en menslike faktore versteur
word.
'n Aanpassing is die verandering in die 3.
struktuur, funksie en gedrag van 'n Ecosystems
Natuurlike faktore sluit in:
organisme. Conservatio
- uiterste veranderinge in weer- en
n-
klimaatpatrone, soos
Behoud van ekosisteme: https://ww
- vloede (dra giftige materiale soos
w.youtube.
plaagdoders, industriële afval en riool
Ons land is een van die mees natuurlike com/results
in ekosisteme in - en kan habitatte
divers in die wêreld. Dit beteken dat ons ?search_qu
vernietig
baie verskillende soorte, habitatte en ery=conserv
ekosisteme hier het, meer as die meeste ation+of+e
ander plekke in die wêreld. cosystem
Ekosisteme kan materiale soos water,
koolstofdioksied en ander gasse en die
oorblyfsels van organismes natuurlik
herwin as dit alleen gelaat word. Maar
ekosisteme kan dit nie effektief doen as
ons inmeng nie.

2|P a ge
AOO SF GAAD 8 NATUURWETENSKAPPE KONSEP LESPLAN: Interaksies en interafhanklikheid binne die omgewing - Balans in ‘n Ekosisteem, Aanpassings en Behoud van Ekosisteme
 - droogte (veroorsaak waterhabitatte soos
riviere, mere en damme om uit te droog)

- uiterste veranderinge in temperatuur

(forseer diere uit hul natuurlike habitat)

Menslike faktore (aktiwiteite) sluit in:

- swak boerderypraktyke soos oor-
beweiding lei tot gronderosie
- onbehandelde rioolafval veroorsaak
ernstig waterbesoedeling
- vrystelling van giftige chemikalieë in
riviere en strome maak waterdiere en
plante dood
- verbranding van fossielbrandstowwe stel
giftige gasse in die atmosfeer vry
- die gebruik van plaagdoders stel voëls
en insekpopulasies in gevaar
- om woude af te kap, vernietig diere
habitatte en verhoog koolstofdioksied
vlakke in die atmosfeer
- stropery van diere lei tot afname
in spesies en biodiversiteit

3|P a ge
AOO SF GAAD 8 NATUURWETENSKAPPE KONSEP LESPLAN: Interaksies en interafhanklikheid binne die omgewing - Balans in ‘n Ekosisteem, Aanpassings en Behoud van Ekosisteme
 Aanpassings aan die omgewing:

Aanpassing is die verandering in die

strukturele, funksionele en
gedragseienskappe van ‘n organisme.
Aanpassings laat 'n organisme toe om in 'n
bepaalde omgewing te oorleef.
Organismes wat nie by hul omgewing kan
aanpas nie, sal sterf en die spesie kan
uitsterf.

Voorbeelde van aanpassings:

1. Kamele
Hulle het die volgende aanpassings wat
toelaat dat hulle in woestyne leef en
oorleef.

(1) Lang wimpers - om sand uit hul oë te

hou
(2) Dik wenkbroue - om die oë teen die
son te beskerm
(3) Neusgate - wat kan toemaak sodat
sand nie in hul neuse kom nie
(4) Bultjies - wat vet kan stoor en dan
afgebreek word vir energie
(5) Voete - wat breed en plat is sodat
hulle nie in die sand sak nie

4|P a ge
AOO SF GAAD 8 NATUURWETENSKAPPE KONSEP LESPLAN: Interaksies en interafhanklikheid binne die omgewing - Balans in ‘n Ekosisteem, Aanpassings en Behoud van Ekosisteme
 2. Ysbere
Hulle het die volgende aanpassings wat
hulle toelaat om in die Noordpool te leef
en te oorleef

(1) Pels - op die voetsole om die ys beter

vas te gryp en vir insulasie
(2) Klein ore - om hitteverlies te voorkom
(3) Sterk bene - sodat hulle kan hardloop
en swem as hulle hul prooi vang
(4) Groot, breë voete - versprei hul
gewig eweredig op die ys
(5) Dik laag blubber - vir insulasie
teen die koue
(6) Wit pels - om hulself te kamoefleer
sodat hulle na kos kan jag

5|P a ge
AOO SF GAAD 8 NATUURWETENSKAPPE KONSEP LESPLAN: Interaksies en interafhanklikheid binne die omgewing - Balans in ‘n Ekosisteem, Aanpassings en Behoud van Ekosisteme
 3. Aloe plante
Hulle het die volgende aanpassings wat
hulle in staat stel om in droë gebiede te
groei en te oorleef

(1) Oppervlakkige wortels - wat

doeltreffende opname van water oor
'n groot gebied moontlik maak, as dit
reën
(2) Laag kurk wat die wortels bedek – wat
waterverlies en uitdroging voorkom
(3) Dik en vlesige wortels - om te verseker
dat water effektief gestoor word
(4) Vertikale, kort stam - verminder
waterverlies na die omgewing
(5) Dooie, ouer blare wat die stam bedek -
voorkom waterverlies en uitdroging
(6) Groot, dik en vlesige blare - stoor groot
hoeveelhede water
(7) Waslaag wat blare bedek - voorkom
transpirasie en beperk waterverlies

6|P a ge
AOO SF GAAD 8 NATUURWETENSKAPPE KONSEP LESPLAN: Interaksies en interafhanklikheid binne die omgewing - Balans in ‘n Ekosisteem, Aanpassings en Behoud van Ekosisteme

1. Verduidelik die konsepte soos hierbo
aangeteken.
2. Help die leerder om die aktiwiteite te
voltooi en dan met die beantwoording
OUERS
van die vrae.
3. Sorg dat die leerder die aktiwiteite in
die notaboek voltooi.
4. Indien moontlik, gebruik die skakels om
na die video's oor Balans in 'n
ekosisteem, aanpassing en bewaring
van die ekosisteem te kyk.
AOO SF GAAD 8 NATUURWETENSKAPPE KONSEP LESPLAN: Interaksies en interafhanklikheid binne die omgewing - Balans in ‘n Ekosisteem, Aanpassings en Behoud van Ekosisteme
Behoud van die ekosisteem
Omgewingsbewustes en ekoloë werk om
ekosisteme te beheer, byvoorbeeld deur
uitheemse plantegroei en die bewaring
van vleilande te beheer.
Ekosisteme kan materiale soos water,
koolstofdioksied en ander gasse en die
oorblyfsels van organismes natuurlik herwin
as dit alleen gelaat word. Maar
ekosisteme kan dit nie effektief doen as
ons inmeng nie.
Hierdie menslike inmengings sluit in:
• Habitatvernietiging soos ontbossing
en brande
• Besoedeling wat aardverwarming
veroorsaak
• Uitheemse indringerplante neem
ekosisteme oor
• Jag, stropery en ander doodmaak van
wildlewe
Wenke aan ouers Materiaal:
Leerders sal internet toegang
Ondersteun jou kind met die aktiwiteite deur: nodig hê om bostaande TouTube
• Die verskaffing van ondersteuning videos te kyk en gebruik om meer
wanneer daarvoor gevra word.
inligting en voorbeelde te soek.
• Lei hul leer deur vraagstelling.
• Om 'n belangstelling te toon.
• Die verskaffing van 'n veilige area om in te Ander:
werk. • Wetenskaplike woordeboeke
• Om voorsiening te maak vir die tyd wat dit or werkboeke, skryfbehoeftes
nodig sal wees om die aktiwiteit te doen. • Skootrekenaar/ tablette /
slimfone, projektors, ens.
Help hulle om die materiaal aan te skaf wat
hulle benodig om die onderwerp te verken,
soos; Plakkate / prente, webwerwe, ens.
7|P a ge
 • Laat hulle toe om foute te maak en dit as
groei in hul denke en doen te sien (moenie
houding prysgee nie).
• Laat hulle toe om hul foute op te los.
• Maak seker dat u kind al die webwerwe
veilig gebruik.

Die idee is steeds dat die leerder hul eie werk

moet doen, maar dit is baie belangrik dat hulle
voel dat hul ouers 'n mate van insette gehad
het en hulle ondersteun het.

• Gebruik die aantekeninge hierbo, sowel as

die leerder se handboek om die konsep
van balans in 'n ekosisteem, aanpassing en
bewaring van die ekosisteem weer te
verduidelik.
• Help die leerder om voorbeelde wat die
konsepte nog verder verduidelik, te vind.
.
LEERDERS SE AKTIWITEITE:
AKTIWITEITE Antwoorde op vrae:
Kyk na die aktiwiteite in die handboek en voltooi dit in die notaboek.
Aan die einde van die werkblad,
maar slegs om geraadpleeg te
word as die leerder al die vrae
probeer het.

INFORMELE ASSESSERING:
Informele
Assessering Voltooi die aangehegte Werkblad.

Waardes geleer Verantwoordelikheid en onafhanklikheid

8|P a ge
AOO SF GAAD 8 NATUURWETENSKAPPE KONSEP LESPLAN: Interaksies en interafhanklikheid binne die omgewing - Balans in ‘n Ekosisteem, Aanpassings en Behoud van Ekosisteme
 Aktiwiteits blad 1:
VRAAG 1

1.1 Verskillende moontlikhede word as antwoorde vir die volgende vrae gestel. Skryf die
toepaslike LETTER op jou antwoordblad neer.

1.1.1 'n Gebalanseerde ekosisteem bestaan uit …

A. Gelyke aantal diere en plante en habitatte
B. Slegs genoeg organismes wat die voedsel, water en habitatte kan voorsien
C. Meer diere as plante wat die voedsel, water en habitatte kan voorsien
D. Meer plante as diere wat die voedsel, water en habitatte kan voorsien

1.1.2 Watter natuurlike faktor kan veroorsaak dat 'n ekosisteem sy habitatte verloor?
A. vloede
B. sonlig
C. weerlig
D. donderweer

1.1.3 Watter een van die volgende menslike aktiwiteite kan daartoe lei dat
varswatervisse doodgaan?
A. Swak boerderypraktyke
B. Gebruik van plaagdoders
C. Giftige chemikalieë wat in die water gestort word
D. Om bosse af te kap

1.1.4 Die kameel is aangepas om in die woestyn te woon. Watter aanpassing verseker
dat die kameel voldoende energie het?
A. die neusgate
B. die bult
C. die voete
D. die maag

1.1.5 Ysbere het klein ore om …

A. hul roofdiere te hoor aankom
B. harde geluide te blokkeer sodat hulle behoorlik kan slaap
C. in staat te wees om vinniger te beweeg as hul prooi gejaag word
D. die hitteverlies van die liggaam verminder omdat dit baie koud is
5x2 (10)

VRAAG 2

2.1 Beskryf hoe die verskillende organismes in die onderstaande tabel aangepas is om in hul
spesifieke omgewings te leef.

ORGANISME AANPASSING

‘n Luiperd

9|P a ge
AOO SF GAAD 8 NATUURWETENSKAPPE KONSEP LESPLAN: Interaksies en interafhanklikheid binne die omgewing - Balans in ‘n
Ekosisteem, Aanpassings en Behoud van Ekosisteme
 ‘n Walvis

'n Venus-vliegval

'n Miskruier

VRAAG 3

3.1 Lees hierdie paragraaf oor die kokerboom van die Kalahari- en die Namibwoestyn.

Die kokerboom woon in die Namib- en Kalahari-woestyne, waar die hitte en die gebrek
aan water dit vir plante baie moeilik maak om te groei en te oorleef. Die boom stoor sy
water in groen sappige blare en opgeblase takke. Die San het die takke voorheen
uitgehol en gebruik vir hul kokers, dit is waar die boom sy naam vandaan kry. Die takke
is bedek met 'n wit poeier wat die hitte weerspieël en die blare het baie min porieë om
waterverlies deur verdamping tot die minimum beperk. Tydens uiters strawwe
weerstoestande kan die boom sy eie takke amputeer (verwyder) en die blare verminder
om waterverlies verder te verminder, en dan wanneer die weertoestande verbeter, sal
die nuwe lote uitstoot en ryk blare sal weer groei.

3.1.1 Hoe is hierdie spesie aangepas vir die lewe in sy habitat? Verduidelik jou
antwoorde breedvoerig.

10 | P a g e
AOO SF GAAD 8 NATUURWETENSKAPPE KONSEP LESPLAN: Interaksies en interafhanklikheid binne die omgewing - Balans in ‘n
Ekosisteem, Aanpassings en Behoud van Ekosisteme
 VRAAG 4

4.1 Teken die onderstaande tabel oor en voltooi dit deur die volgende in te vul.

4.1.1 Skryf die effek (gevolg) van hierdie kwessie op die ekosisteem (of op mense) neer.
4.1.2 Skryf 'n moontlike oplossing of 'n eenvoudige aksie neer wat jy kan neem om te
help.

OMGEWINGSKWESSIE GEVOLG AKSIE

Onvanpaste afvalverwydering:
Lugbesoedeling
Onvanpaste afvalverwydering:
Water besoedeling
Onvanpaste afvalverwydering:
Vullisterreine en rommelstrooiery
Koolstofvrystellings en
klimaatverandering

VRAAG 5

5.1 Jaarliks vier ons Wêreldvleilanddag op 2 Februarie. Dit beteken dat vleilande baie
belangrike ekosisteme is. Skryf 5 redes waarom vleilande bewaar moet word, neer.

OPLOSSINGS:

VRAAG 1
1.1 B 1.2 A 1.3 C 1.4 B 1.5 D

VRAAG 2

ORGANISME AANPASSING
Die luiperd is gekamoefleer vanweë die kleur en
kolle. Dit help dit om weg te steek van prooi
sodat dit so naby as moontlik kan kom voordat
dit gejaag word. Die luiperd is aangepas om oor
kort tydperke vinnig te hardloop om sy prooi te
vang. Dit het 'n ligte, vaartbelynde lyf met sterk
bene. Dit het 'n stert vir balans om skerp hoeke te
‘n Luiperd draai terwyl hy jaag.
Die walvis is 'n soogdier so dit het nie kiewe nie,
maar kan sy asem lank onder water ophou sodat
dit kan duik en ook prooi / filtervoer vang. Dit het
'n blaasgat bo-op sy kop om asem te haal. Die
blubber hou dit warm terwyl dit isoleer en verskaf
ook energie as dit in baie koue seë duik en
swem. Dit het 'n sterk stert, vaartbelynde lyf en sy
‘n Walvis voorpote is aangepas vir swem

11 | P a g e
AOO SF GAAD 8 NATUURWETENSKAPPE KONSEP LESPLAN: Interaksies en interafhanklikheid binne die omgewing - Balans in ‘n
Ekosisteem, Aanpassings en Behoud van Ekosisteme
 Hierdie plant het aangepas omdat dit vleisetend
is. Dit vang vlieë en is aangepas om dit te
verteer. Die rooi kleur binne die 'vangers' lok die
vlieë omdat dit soos vleis lyk. Sodra die vlieë op
die oppervlak beland, word die plant geaktiveer
en die vangers klem vas en vang die vlieg. Die
vangers is aangepas met die spykers aan die
einde om 'n hok rondom die vlieg te vorm en dit
'
daar te hou terwyl dit verteer word. Die plant kan
n Venus-vliegval
ook fotosintiseer omdat dit groen is en chlorofil
bevat.
'n Miskruier het by sy omgewing aangepas deur
die mis van ander groot herbivore as
voedselbron te gebruik en hul eiers te lê. Hulle het
aangepas deur die mis te kan versamel en in
balletjies te rol, sodat hulle dit kan vervoer waar
dit nodig is. Dit skep ook 'n warm, veilige kamer
om hul eiers te lê, die kleintjies te voed en te
beskerm. Die miskruiers het sterk voorpote sodat
‘n Miskruier hulle kan rol. Hul agterpote het 'n fyn beheer oor
die misbal.

VRAAG 3

3.1.1
(i) sappige blare - om water in te stoor
(ii) opgeblase takke - om water in te stoor
(iii) fyn wit poeier bedek blare - om die hitte van die boom te reflekteer
(iv) baie min porieë op blare - om waterverlies deur verdamping tot die minimum te
beperk
(v) verminder takke tydens uiters strawwe ekstreme weersomstandighede - om verder
waterverlies te verminder
(vi) nuwe lote groei - wanneer weerstoestande verbeter

VRAAG 4

OMGEWINGSKWESSIE GEVOLG KWESSIE

Onvanpaste afvalverwydering:
Lugbesoedeling
Onvanpaste afvalverwydering:
Waterbesoedeling
1) Skadelike chemikalieë in die
lug veroorsaak 'n reeks
allergiese en degeneratiewe
longsiektes, asook
kardiovaskulêre siektes en baie
kankers.
2) Lugbesoedeling kan ook
suurreën veroorsaak, wat bosse
vernietig en mere vergiftig.
Waterbesoedeling kan
veroorsaak word deur fabrieke
of plase wat hul afval in strome
of waterbronne laat afloop, of
dit kan veroorsaak word deur
die ophoping van baie mense
wat hul afval in riviere
weggooi. Dit kan die
verspreiding van siektes
Ondersteun ondernemings
en produkte wat skoner
produksiemetodes gebruik.
Moenie produkte gebruik
wat bekend is dat dit
besoedeling veroorsaak nie.
Ontwikkel skoner
tegnologieë.
Moenie skadelike
chemikalieë in die drein of
in riviere en strome gooi nie.
Ondersteun ondernemings
wat hul afval op 'n
verantwoordelike manier
weggooi.

12 | P a g e
AOO SF GAAD 8 NATUURWETENSKAPPE KONSEP LESPLAN: Interaksies en interafhanklikheid binne die omgewing - Balans in ‘n
Ekosisteem, Aanpassings en Behoud van Ekosisteme

Onvanpaste afvalverwydering:
Vullisterreine en rommelstrooiery
Koolstofvrystellings en
klimaatverandering
veroorsaak of waterplante en
diere vergiftig.
Rommel bou op en dit kan
duisende jare neem om af te
breek. As gevolg van
onvanpaste verwydering van
afval beland plastiek in die
oseane, en in baie diere se
habitatte. Diere wat rommel
verkeerd sien as voedsel,
verstik en sterf dikwels.
Oormatige verbranding van
fossielbrandstowwe is 'n soort
lugbesoedeling wat bydra tot
aardverwarming en
klimaatsverandering.
Klimaatsverandering het 'n
invloed op habitatte,
aangesien diere en plante nie
vinnig genoeg kan aanpas by
die vinnige veranderinge in hul
habitatte nie. Dit kan daartoe
lei dat baie spesies uitsterf.
Verminder, hergebruik en
herwin waar moontlik.
Moenie rommel op die
grond gooi nie. Pas u
besittings op sodat dit
langer hou. Koop
verantwoordelik en moenie
verpakkings koop wat nie
afbreek nie (soos
polistireen).
Probeer jou gebruik van
elektrisiteit beperk; skakel
ligte af trek meer klere aan
in plaas van 'n verwarmer te
gebruik, skakel die geiser
elke dag vir 'n paar uur af.
Moenie die ketel te vol
maak nie. Gebruik
openbare vervoer. Deel
hysbakke en ry saam in
motors. Moenie buitensporig
ry nie. Loop as jy kan.
Gebruik minder plastiek.

VRAAG 5

5.1 Verskaf 'n habitat vir baie organismes (plante en diere)

5.2 Tree op as 'n spons of filter, neem water in en bied beskerming teen vloede
5.3 Dit is 'n heiligdom vir wild as daar droogte is
5.4 Broeigebiede vir visse en watervoëls
5.5 Pragtige plekke en ontspanningsaktiwiteite soos swem, bootvaar en voëls kyk - kan
deur mense geniet word.

13 | P a g e
AOO SF GAAD 8 NATUURWETENSKAPPE KONSEP LESPLAN: Interaksies en interafhanklikheid binne die omgewing - Balans in ‘n
Ekosisteem, Aanpassings en Behoud van Ekosisteme