Czynniki biopsychiczne są to czynniki tkwiące w samym uczniu.

Należy tutaj wymienić: stan

receptorów, rozwój fizyczny, stan zdrowia, ogólny poziom sprawności intelektualnych, poziom rozwoju
poszczególnych zdolności, cechy osobowości ucznia oraz motywacja do nauki

Zły stan zdrowia uczniów uważany jest od dawna przez wielu badaczy za przyczynę trudności i
niepowodzeń szkolnych. Relacja między ogólnym stanem zdrowia ucznia a jego pracą szkolną są
złożone i wielokierunkowe. Zły stan zdrowia dziecka odbija się z reguły niekorzystnie na jego układzie
nerwowym, a tym samym i na wydolności umysłowej

Przede wszystkim wadliwe nawyki pracy umysłowej wpływają ujemnie na przyswojenie sobie
przez uczniów wiedzy.

Ukryte niepowodzenia
występują wówczas, gdy nauczyciele i rodzice nie dostrzegają braków w wiadomościach,
umiejętnościach i nawykach uczniów, mimo, że braki tego rodzaju, z punktu widzenia celów oraz
programu nauczania istnieją.

Jawne niepowodzenia
pojawiają się gdy uczeń nie opanowuje programu nauczania, a braki te zostają stwierdzone przez
nauczyciela ich konsekwencją są słabe oceny oraz powtarzanie klas.

PRZYCZYNY niepowodzeń biopsychicznych

• słabe zdrowie dziecka
• wady fizyczne, np. słaby wzrok lub słuch
• niepełnosprawność intelektualna
• zaburzenia w rozwoju układu nerwowego
• specyficzne trudności w uczeniu się
• niedostateczny stopień dojrzałości szkolnej
• przeżyte traumy wczesnodziecięce
• nieodpowiednie odżywianie
• brak uzdolnień
• niektóre cechy osobowości i temperamentu
 AUTYZM

Autyzm to zaburzenie rozwoju cechujące się słabymi umiejętnościami społecznymi, opóźnieniem w

rozwoju mowy i komunikacji oraz obecnością powtarzalnych stereotypowych zachowań. Osoby w
spektrum autyzmu mają trudności z poprawnym rozpoznawaniem twarzy oraz odczytywaniem emocji
z twarzy. Badania neurobiologiczne pokazują, że zaburzenia rozwojowe w autyzmie mogą być
związane z nieprawidłowym funkcjonowaniem ciała migdałowatego i zakrętu wrzecionowatego w
płacie skroniowym.

Autyzm to zaburzenie charakteryzujące się trzema typami symptomów:

1. deficyty we wszystkich aspektach społecznej interakcji;
2. deficyty w komunikacji i opóźnienia językowe;
3. behawioralne problemy, takie jak ograniczone zainteresowania, nadwrażliwość na pewne
bodźce, powtarzalne czasami samookaleczające zachowania.

Osoby z Autyzmem mogą okazywać również cechy takie jak:

Upieranie się przy rutynie

1. Problemy przy wyrażaniu potrzeb – używanie gestów i wskazywań zamiast słów

2. Powtarzanie słów lub fraz zamiast normalnego języka
3. Nagły śmiech lub płacz bez określonej przyczyny
4. Preferowanie samotności
5. Nagły atak złości
6. Rzadki lub w ogóle brak kontaktu wzrokowego
8. Niechęć do przytulania
9. Problem z zawieraniem znajomości
10. Nadwrażliwość lub niewrażliwość na ból
11. Brak odpowiedzi na sygnały werbalne – zachowanie jak osoba głucha
 Zespół Aspergera
Zespół Aspergera jest zaburzeniem neurorozwojowym o ważnej podstawie genetycznej, w
której uszkodzone są struktury mózgu.
Zaburzenia neurorozwojowe to mieszana grupa problemów neurologicznych, które powodują
zmiany w różnych procesach, takich jak poznanie, komunikacja, zachowanie i motoryka. Te
zmiany są spowodowane przez nietypowy rozwój mózgu.
Czym charakteryzuje się zespół Aspergera
• Społeczna nieporadność i trudności w interakcją z innymi dziećmi i/lub dorosłymi. Osoby z
zespołem Aspergera mogą być naiwne lub podatne na wpływ innych osób.
• Osoby z zespołem Aspergera często nie zdają sobie sprawy z uczuć i zamiarów innych osób, a
przy tym często nie rozumieją reakcji emocjonalnych innych ludzi.
• Zespół Aspergera powoduje duże trudności w osiągnięciu i utrzymaniu normalnego rytmu
rozmowy. Chorzy łatwo się denerwują z powodu zmian w rutynie.
• Osoby z Aspergerem interpretują język dosłownie. Nie rozumieją sarkazmu ani języka
metaforycznego; Dla nich słowa mają znaczenie dosłowne. Na przykład zdanie „rzucę na to
okiem” interpretują dosłownie, jako fizyczny rzut okiem.
• Osoby z zespołem Aspergera są bardzo wrażliwe na silne dźwięki, kolory, światła, zapachy i
smaki.
• Dużo osób, które mają zespół Aspergera rozwija silne zainteresowanie lub obsesję na dany
temat, przez co mogą stać się prawdziwymi ekspertami w wybranej dziedzinie. Wiele dzieci z
Aspergerem potrafi patrzeć na krajobraz tylko przez kilka minut, a później całkowicie
odtworzyć każdy jego szczegół z niezwykłą precyzją.
• Umiejętności psychomotoryczne chorych na Aspergera nie są zbyt dobre, więc zazwyczaj nie
są to zdolni sportowcy.
• Nawiązywanie i utrzymywanie przyjaźni z ludźmi w tym samym wieku stanowi duże
wyzwanie, ponieważ osoby cierpiące na zespół Aspergera postrzegają świat w odmienny
sposób, co może powodować frustracje. To samo dzieje się z każdym z nas, gdy nie pasujemy
dobrze do innych ludzi z uwagi na odmienny sposób postrzegania i doświadczania rozmaitych
wydarzeń.

Zespół FAS

FAS jest zespołem umysłowych i fizycznych zaburzeń, które mogą wyrażać się jako
opóźnienie umysłowe, dysfunkcje mózgu, anomalie rozwojowe, zaburzenia w uczeniu się i
zaburzenia psychologiczne. Zespół ten jest skutkiem działania alkoholu na dziecko w okresie
płodowym. Jego ilość, która przyczynia się do występowania tego zespołu nie jest znana,
jednak utrzymuje się, że KAŻDA ilość spożywanego etanolu w ciąży może przyczynić się do
uszkodzenia płodu. Dlatego tak ważne jest w okresie ciąży wstrzymanie się od picia
jakiegokolwiek alkoholu, gdyż może to przyczynić się nie tylko to wystąpienia zespołu FAS, ale
również do szeregu innych chorób i zaburzeń u dziecka.
FAS jest zespołem umysłowych i fizycznych zaburzeń, które mogą wyrażać się jako
opóźnienie umysłowe, dysfunkcje mózgu, anomalie rozwojowe, zaburzenia w uczeniu się i
zaburzenia psychologiczne. Zespół ten jest skutkiem działania alkoholu na dziecko w okresie
płodowym. Jego ilość, która przyczynia się do występowania tego zespołu nie jest znana,
jednak utrzymuje się, że KAŻDA ilość spożywanego etanolu w ciąży może przyczynić się do
uszkodzenia płodu.
 Do cech wyglądu dziecka cierpiącego na FAS należą:

Zmiany dysmorficzne twarzy:

• twarz płaska, niesymetryczna, szeroka, o wyglądzie orientalnym
• szeroko osadzone oczy
• zmarszczka nakątna oczu (taka sama jak u dzieci z zespołem Downa bądź u Azjatów, u osób
rasy mongolskiej)
• szeroka nasada nosa
 krótki i zadarty nos
 słabo widoczna lub nieobecna rynienka nosowa
 cienka górna warga
 większa niż zwykle odległość między nozdrzami a górną wargą
 nisko osadzone i zniekształcone uszy
 gęstsze niż zwykle brwi i rzęsy

Innymi cechami, tymi niedostrzegalnymi na pierwszy rzut oka są:

1. Zaburzenia czucia głębokiego.

2. Problemy z koordynacją ruchową.
3. Nadpobudliwość.
4. Nadwrażliwość na ból.
5. Lękliwość
6. Skłonność do depresji.
7. Agresja i napady złości. Innymi cechami, tymi niedostrzegalnymi na pierwszy rzut oka są:
8. Zaburzenia zachowania spowodowane brakiem umiejętności przewidywania konsekwencji
swojego postępowania oraz trudnościami w uczeniu się na własnych błędach.
9. Anomalie w budowie serca, nerek, wątroby i narządów płciowych.
10. Problemy ze słuchem.
11. Zmniejszone pole widzenia.
12. Opóźnienia rozwojowe.
13. Obniżony poziom IQ.
14. Deficyty uwagi i pamięci.
15. Trudności rozumieniu pojęć abstrakcyjnych.
16. Zaburzenie myślenia przyczynowo-skutkowego.
17. Nieumiejętność rozwiązywania problemów.
18. Encefalopatia (uszkodzenie mózgu, które jest przyczyną wszystkich objawów związanych z
zachowaniem, funkcjonowaniem i percepcją).
19. Opóźniony rozwój mowy.

Dzieci z FAS mają też znacznie częściej skłonności do uzależnień, depresji i lękliwości. W wieku
dorosłym, w wyniku FAS może rozwijać się u nich depresja i różnego rodzaju zaburzenia
wynikające z lękliwości, złości, agresji i nieprzystosowania społecznego.
 Spektrum autyzmu a RAD

Cechy i zachowania, które wskazują na spektrum autyzmu to m.in.

• Trudności w nawiązywaniu przyjaźni z rówieśnikami

• Trudność w rozumieniu uczuć i myśli innych osób
• Brak dzielenia się swoimi zainteresowaniami z innymi np. dziecko nie dąży do tego, aby
rodzice zwracali uwagę na rzeczy, które są dla niego interesujące
• Mniejsze dążenie do interakcji z ludźmi
• Unikanie kontaktu wzrokowego
• Opóźnienie rozwoju mowy
• Nietypowy ton głosu np. monotonny pozbawiony melodyki (tzw. płaska prozodia)
• Branie słów dosłownie, nie rozumienie sarkazmu, żartów lub droczenia się
• Nie używanie gestów np. gestu wskazywania lub machania na do widzenia u dzieci
 • Powtarzanie słów lub dźwięków (echolalia)
• Preferowanie niezmienności otoczenia i rutyny
• Intensywne zainteresowanie wąską dziedziną wiedzy np. pociągi, dinozaury, liczby
• Powtarzalne zachowania np. kręcenie się, trzepotanie rękami, układanie zabawek w rzędach

Główne objawy RAD to:

• Nieadekwatne do głębokości relacji zaangażowanie emocjonalne - zbyt głębokie lub zbyt
płytkie.
• Unikanie kontaktu wzrokowego z opiekunami.
• Unikanie okazywania czułości.
• Brak kontroli impulsów.
• Częste wybuchy agresji, zwróconej przeciwko sobie, ludziom w otoczeniu oraz zwierzętom,
przedmiotom, wartościom.
• Opóźnienie w rozwoju mowy
• Trudności w rozumieniu uczuć (brak empatii)
• Nadwrażliwość na hałas

Biopsychiczne uwarunkowania – środowiskowe:

 Sytuacja rodzinna
 Sytuacja środowiskowa
 Sytuacja rówieśnicza


Biopsychiczne trudności w uczeniu się:

 Dysleksja rozwojowa–specyficzne trudności w uczeniu się u dzieci o prawidłowym rozwoju

umysłowym.
 dysleksja -trudności w czytaniu
 dysortografia -trudności z opanowaniem poprawnej pisowni
 dysgrafia -trudności ze stroną graficzną pisma, tzw. brzydkie, mało czytelne pismo
 dyskalkulia -trudności w uczeniu się matematyki
 dysleksja -trudności w czytaniu
 dysortografia -trudności z opanowaniem poprawnej pisowni
 dysgrafia –niewyraźne pismo, zły uchwyt długopisu. Małe, niewyraźne, zlewające się litery
 dyskalkulia –trudności z matematyką

Inteligencja niższa niż przeciętna

iloraz inteligencji w granicach 70 -84 (zgodnie z klasyfikacją Amerykańskiego Towarzystwa

Psychologicznego DSM-IV-TR z 2000 r.)

W literaturze obcej, dzieci z tego obszaru określa się metaforycznie, np.: shadow children -dzieci
cienia, grey area kids -dzieci strefy szarej

Terminy te, podkreślają trudną sytuację szkolną tych uczniów. Uczniowie o tym poziomie
sprawności umysłowej, nie są objęci programem nauczania specjalnego, nie są też w stanie
sprostać wymaganiom podstawy programowej ogólnodostępnej szkoły.
 AFAZJA

to zaburzenia języka związane z:

 brakiem wykształcenia się kompetencji językowych

 wykształceniem się ich w stopniu, który nie wystarcza do prawidłowej realizacji
wypowiedzi
o rozpadem systemu komunikacyjnego

JĄKANIE

to zaburzenie mowy charakteryzujące się:

 częstymi powtórzeniami lub przedłużeniami dźwięków, sylab czy słów

 bądź częstymi zawahaniami lub pauzami zakłócającymi rytmiczny przepływ mowy