Rigoletto: opera w 3 aktach

Kompozytor: Giuseppe Verdi

Autor libretta: Francesco Maria Piave,
na podstawie dramatu „Król się bawi” Victora Hugo.

Postacie: Gilda, Rigoletto, Książę Mantui, Maddalena, Sparafucile, Monterone,

Borsa, Marullo, Hrabia Ceprano, Giovannna, Hrabina Ceprano, Paź, Herold
Opis

Dramat Wiktora Hugo to fantazja na tematy historyczne, oddająca ducha czasów i obyczajowość
renesansowego dworu francuskiego Franciszka I. Król słynący z miłosnych przygód, jego słynny
błazen Trybulet (uwieczniany w literaturze) i inne historyczne postaci zostali negatywnie
przedstawieni przez pisarza. Hugo wprowadził do swego utworu akcenty antymonarchistyczne
- dramat powstawał w czasie powstania republikańskiego (1832 r.) przeciw reżimowi króla Ludwika
Filipa.

Verdi interesował się sztuką Hugo, lecz cenzura obyczajowa przez kilka lat czyniła niemożliwym
uzyskanie imprimatur dla libretta opery, zarzucając mu niemoralność tematu. Ostatecznie Verdi
i Piave dokonali zmian. Dwór francuski stał się księstwem Mantui. Zmienione zostały też imiona
bohaterów.

Tytuł opery to imię noszone przez pokracznego książęcego błazna - włoskie słowo rigolo znaczy:
zabawny, dziwny, ciekawy. Od chwili akceptacji libretta Verdiemu wystarczył tydzień, by ukończyć
partyturę. Rigoletto należy do najbardziej znanych utworów kompozytora - prapremierę w weneckiej
La Fenice zakończyło 12 bisów.

W operze „Rigoletto” Giuseppe Verdi osiąga apogeum muzycznych uczuć i namiętności: niewinna
miłość, pokusa, upokorzenie, wyrzuty sumienia i żądza zemsty – dramatyczna fabuła i najsłynniejsze
melodie zapewniły operze ogromną popularność od dnia premiery do dziś.

Libretto

AKT I

Scena 1. Rigoletto, błazen lubieżnego księcia Mantui, prowadzi podwójne życie. Na dworze jest
chętnym wykonawcą woli swego pana, ale w małym domku daleko od pałacu jest kochającym ojcem,
który ukrywa przed światem swoją córkę Gildę. Rigoletto okrutnie kpił z żalu starego hrabiego
Monterone, którego córkę uwiódł książę. Monterone ze złością przeklina błazna.
Scena 2. Jak straszliwy ciężar ciąży klątwa starca nad Rigolettem. Późnym wieczorem w pobliżu
domu, w którym mieszka Gilda, Rigoletto spotyka nieznajomego, który za pieniądze oferuje
dokonanie jakiejkolwiek zbrodni. Spotkanie Rigoletta i jego córki jest pełne czułości i miłości.
Ale Gilda ukrywa przed ojcem znajomość z młodym mężczyzną i namiętne uczucia, które zrodziły się
w jej sercu.
Dworzanie dowiadują się o tajnych wizytach Rigoletta. Porywają Gildę, wierząc, że jest kochanką
błazna. Rigoletta ogarnia rozpacz.

AKT II

Książę jest zły, piękna nieznajoma zniknęła. Chcąc zadowolić swego pana, dworzanie opowiadają
mu o nocnej przygodzie – dziewczyna jest w pałacu. Książę śpieszy do swoich apartamentów. Ani
groźby, ani prośby nie pomogą Rigolettcie w sprowadzeniu córki z powrotem. Gilda wybiega
z sypialni księcia. Powstrzymując łzy, opowiada ojcu smutną historię swojej miłości. Gniew
i pragnienie zemsty wypełniają serce Rigoletta.

AKT III

Dom zabójcy Sparafucile. Rigoletto targuje się z nim o zamordowanie księcia, który jest teraz
zafascynowany siostrą bandyty, Maddaleną. Ale dziewczyna przekonuje brata, by ulitował się nad jej
kochankiem i zamiast tego zabił pierwszego przechodnia. Gilda, przywieziona tu przez Rigoletta,
by udowodnić rozpustę księcia, staje się tajnym świadkiem ich rozmowy. Za cenę własnego życia
postanawia ocalić swojego kochanka. O północy przybywa Rigoletto, aby upewnić się, że jego zemsta
się spełniła. Ale w tym momencie słyszy, jak książę śpiewa niedbałą piosenkę. Nieszczęsny ojciec
widzi, jak jego Gilda umiera.

NAJSŁYNNIEJSZA ARIA + dosłowne tłumaczenie:

La donna è mobile Kobieta zmienną jest.

Qual piuma al vento Jak piórko na wietrze,
Muta d'accento zmienna w mowie
E di pensiero i w myślach.

Sempre un amabile Zawsze urocza,

Leggiadro viso piękna twarz,
In pianto o in riso w łzach czy w uśmiechu,
È mensognero jest kłamliwa.

La donna è mobile Kobieta zmienną jest.

Qual piuma al vento Jak piórko na wietrze,
Muta d'accento zmienna w mowie i w myślach!
E di pensier i w myślach!
E di pensier i w myślach!
E di pensier i w myślach!

È sempre misero Zawsze jest nieszczęśliwy

Chi a lei s'affida ten, kto jej zaufa,
Chi le confida kto powierzy jej
Mal cauto il core nieostrożne serce!

Pur mai non sentesi Mimo to nigdy nie zazna

Felice appieno prawdziwego szczęścia
Qui su quel seno ten, kto z jej piersi
Non liba amore nie karmił się miłością!