1

კარლოს დიდის საგანმანათლებლო რეფორმა;

ალკუინი; კაროლინგური აღორძინება

Artes liberales

saskolo ganaTlebis namdvili reforma karolinguri aRorZinebis periodze modis. Aam

cvlilebebma rogorc saero, ise saeklesio skolebi moicva. Kkarolingebis dros Svidi Tavisufali
xelovneba da sxva sagnebi (gansakuTrebiT gramatika, kiTxva da simRera) SesaZlebeli iyo
Catarebuliyo ara marto laTinurad, aramed nacionalur enebze (794 wlis frankfurtis kapitulari).
samagaliTo saganmanaTleblo sistema im dros arsebobda inglisSi iorkis skolaSi (aq Svid Tavisufal
xelovnebas miemata iurispundencia, medicina da poezia). am skolas baZavda karolingTa samefos
yvela skola.
saskolo reformas safuZveli alkuinma (735-804) Cauyara. igi frankTa samefoSi
gadmosvlamde iorkis skolas edga saTaveSi. igi sagnebs saRvTismetyvelo da filosofiur (eTika,
logika da a.S.) disciplinebad yofda. raban mavri (780-856) Tavis traqtatSi „sasuliero pirTa
aRzrdaze“ sxva diferenciacias gvTavazobs: RvTiuri da adamianuri disciplinebi. alkuini Tvlida, rom
wignierba Svid boZze dgas, aqedan 7 Tavisufali xelovneba. TavisTavad swavla ar iyo TviTmizani,
saboloo mizani iyo wm. werilis aTviseba. swored amitom Teologiis Seswavlamde Svidi Tavisufali
xelovneba unda gaevloT. qristianTa aRzrdis ideas alkuinma imperatoris samsaxurisTvis gamosadegi
qristianis aRzrdis idea daumata. alkuinma da raban mavrma triviumis logikuri Tanmimdevroba
axsnes, romelic enis gacnobas emsaxureboda. Amis Semdgom kvadriviumis safexuri iwyeboda.
alkuinis gramatikis saxelmZRvanelom donatis, priscianes gramatika Secvala. masSi
mocemuli iyo gramatikis 26 elementi, 8 metyvelebis nawili; axsnili iyo maTi etimologia,
orTografiisa da metrikis wesebi. ritorika da dialeqtika erTad logikas qmnida, romelic bibliis
Sesaswavlad iyo mniSvnelovani. Aamas eZRvneba misi „ritorikisa da sikeTis dialogi“. alkuini
dialqtikas filosofiis nawilad Tvlida. alkuinis saxelmZRvaneloebi antikuri avtorebiT iyo savse,
xSirad moswavleebs maTi teqstebi zeoirad unda eswavlaT. teqstebisTvis calke adgendnen
saxelmZRvaneloebs, romlebSic ar Sedioda teqstebi sqesobrivi siyvarulisa da warmarTi RvTaebebis
Sesaxeb.
kvadriviumis sagnebi arCeviTi iyo, naklebad mniSvnelovnad miiCneoda. ariTmetikuli
amocanebi bibliur teqstebSi cifrebis dafaruli simboliskis asaxsnelad dgeboda. geometriaze vrclad
rabini mavri mogviTxrobs, aRniSnavs mis mniSvnelobaze praqtikul cxovrebaSi; astronomiiis
mniSvneloba RvTis SemecnebaSi mdgomareobda bunebis simSvenieris Secnobis gziT, praqtikulad
 2

ki saeklesio dResaswaulTa gamoTvlas emsaxureboda. astronomia or qvenawilad iyofoda:

astronomiad da astrologiad. Astronomia iyo mecniereba varskvlavTa moZraobis kanonebis Sesaxeb,
xolo astrologia – varskvlavTa arss, bunebas swavlobda. Astronomiis kurSi swavlobdnen zodiaqos
niSnebs, Tanavarskvlavedebs, mzis, mTvaris da planetebis moZraobas. praqtikuli dakvirvebebi
Senobebis saxuravebze mimdinareobda. karlos didi gansakuTrebul yuradRebas amaxvilebda
musikaze, vokalur musikaze.
skolebi iyofoda scholae minores da scolae maiores. pirveli tipis skolebSi bavSvebi
dawyebiT ganaTlebas iRebdnen, maT aswavlidnen kiTxvas, Tvlas, fsalmunebs, simReras da
gramatikas (amaze saubroben 789 wliskapituliari da 813 wlis Salonis saeklesio krebis
gansazRvreba). meore tipis skolebi erTmaneTisgan gansxvavdebodnen Svidi Tavisufali xelovnebis
saganTa raodenobiT, zogierTSi Svidive iswavleboda (e.w. ad plenum), xolo ZiriTadad skolebSi
gadiodnen triviums da kvadriviumidan 1 an 2 sagans.
karlos didis saganmanaTleblo reforma mTavar miznad sasuliero wodebis mozadebas
isaxavda. Tumca 789 wlis dadgenilebiT (Admonitio generalis) karlos didi brZanebda, rom
ganaTlebis miReba savaldebulo iyo ara marto sasuliero pirTaTvis, aramed saeroTaTvisac. igi
gegmavda skolebis Seqmnas orive fenisaTvis, Tumca realurad mxolod saekleio skolebi ganviTarda.
karlosis karze myofi inteleqtualebi, kerZod, ki alkuini Tvlida, rom sasuliero fenas unda Seeswavla
laTinuri ena, rogorc instrumenti bibliis Seswavlisa; aseve laTinuri saWiro iyo mesis sworad
warmarTvisaTvis. am droisaTvis laTinuri ena iyo ara mxolod sasuliero pirTa ena, aramed saSvic
Semecniebis, swavlis samyaroSi.
XII saukunemde ganaTlebis mTavar centrebs isev monastrebi warmoadgenda, skolebi, sadac
ZiriTadad sasuliero pirebi iRebdnen ganaTlebas. samonastro skolebis garda arsebobda saepiskoposo
skolebic, romlebSic ZiriTadad mocemuli diocezis klerikalTa elementaruli momzadeba xdeboda.
principSi ganaTleba iyo sakmaod Caketili, korporatiuli, romelic gamoricxavda im pirTa ganaTlebas,
romlebic ar Sediodnen mocemul saeklesio TemSi.