managementboek.

nl

13/11/2011 20:46
door Hans van der Klis

De ondergang van Fortis door Thierry Debels (Boek) - ISBN 9789047002390

Inhoudsopgave Samenvatting
Rubriek:Financieel managementTrefwoor den:Aandeelhouders Bank Bankwezen Bedrijfseconomie Journalistiek Toezicht Inleiding 1. De opkomst van Fortis 2. De toplui van Fortis 3. De toezichthouders 4. De analisten 5. De media 6. De politici 7. De aandeelhouders Nawoord Bijlagen Bibliografie

n enkele dagen tijd werd een van de grootste banken van Belgi geheel ontmanteld. Hoe heeft het zover kunnen komen? In De ondergang van Fortis onderzoekt Thierry Debels de rol van alle verantwoordelijke partijen. Hoe komt het dat de aandeelhouders de overname van ABN Amro in 2007 massaal goedkeurden? Loog de top van Fortis over de blootstelling aan giftige leningen? Wat was de rol van de toezichthouders? En wat was de verborgen agenda van Nederland bij het ontmantelen van de grootste bankverzekeraar van de Lage Landen? Wat bezielde de analisten toen ze het aandeel van Fortis tot het einde bleven aan raden? Waren journalisten wel altijd objectief bij de berichtgeving over de bank? Thierry Debels probeert de chte waarheid over Fortis te achterhalen. Hij baseert zich onder meer op tientallen gesprekken met de hoofdrolspelers en geheime documenten. Die waarheid is voor sommige partijen zwaar te verteren, maar de auteur neemt zoals gebruikelijk geen blad voor de mond en stoort zich niet aan de politiek correcte conventional wisdom over Fortis.

Managementboek magazine (1)

joliprint

In De ondergang van Fortis analyseert Thierry Debels hoe de Vlaams-Nederlandse bankverzekeraar zich verslikte in de overname van ABN Amro en de kredietcrisis. Debels, een econoom die actief is als freelance publicist en onderzoeker voor de Vlaamse politieke partij LDD, spaart geen van de betrokken partijen: noch de banken, noch de kredietbeoordelaars, analisten, beleggers of politici. Management & Literatuur sprak met de auteur. Denk niet dat Debels als een wilde om zich heen slaat. Als hij het nodig acht, neemt hij betrokkenen ook in bescherming. Er zijn fouten gemaakt, maar

Printed with

http://www.managementboek.nl/boek/9789047002390/de_ondergang_van_fortis-thierry_debels

Page 1

managementboek.nl

13/11/2011 20:46

De ondergang van Fortis door Thierry Debels (Boek) - ISBN 9789047002390

er zijn slechts weinigen die schone handen hebben, schrijft hij in zijn analyse. Voor zijn boek baseerde hij zich op de vele artikelen die in 2007 en 2008 in de Belgische en Nederlandse kranten hebben gestaan en op gesprekken met betrokkenen. Hij heeft het boek thematisch ingedeeld en analyseert de fusieperikelen en de daaropvolgende ontmanteling van het financile concern aan de hand van de rol die de verschillende betrokken partijen hebben gespeeld. Zijn conclusie: de waarschuwingslichten bij Fortis sprongen n voor n op rood, maar ze werden stelselmatig genegeerd.

nauwe banden onderhouden met het Koningshuis. Het echte onafhankelijk advies is in Belgi ver te zoeken. Zelfs de CBFA, de Belgische AFM, is in hoge mate gepolitiseerd. In Nederland is dat veel minder het geval. Er is niet lang geleden een rapport uitgekomen waarin het advies is opgenomen om de CBFA te depolitiseren, maar dat zal nog een moeilijke klus worden.

Heeft u De ondergang van Fortis vanaf het begin van nabij gevolgd?
Eigenlijk niet. Ik heb een tijdje als adviseur bij ING gewerkt. Mijn aandacht groeide toen de verwikkelingen steeds prominenter in de pers kwamen. Toen de rampspoed echt losbarstte, ben ik het dossier serieus gaan volgen. Zoals u wellicht weet, ben ik zijdelings betrokken bij de politiek (Debels werkt voor de senaatsfractie van Lijst De Decker - red.). Wij zitten in de oppositie, dus wij mogen vrij schieten.

U bent niet mals in uw oordeel, geen van de betrokkenen ontsnapt aan uw kritische blik.
Ik heb geprobeerd een zo groot mogelijke objectiviteit na te streven. Op dat punt zijn de Belgische en de Vlaamse pers nogal tekort geschoten. Ik vind het ook opmerkelijk dat ik vanuit Belgi nog nauwelijks reacties op mijn boek heb gekregen en vanuit Nederland wel. De verkoop in Nederland gaat ook heel behoorlijk. Dat ik in Belgi nauwelijks respons krijg, kan te maken hebben met dat ik nogal scherp ben voor alle partijen: analisten, toezichthouders, de managers van Fortis zelf. Ik zie om mij heen dat veel mensen gedupeerd zijn, er is veel woede. U neemt inderdaad geen blad voor de mond als u het Fortis-debacle analyseert. Even dacht ik: arme Ivan Lathouders, de analist van Bank Degroof die u op de korrel neemt. Waarom juist hij? Ik begrijp uw vraag, maar die man moet toch zijn verantwoordelijkheid nemen? Hij heeft tot op het allerlaatste moment, kort voordat de bank werd opgedeeld, vastgehouden aan zijn advies aandelen te kopen. Ik krijg meer en meer twijfels over Bank Degroof. Er zijn mensen die de bank verdenken van een dubbele agenda. Voor Petercam, dat ook lange tijd volhield dat het verstandig was aandelen te kopen, geldt dat ook. Het is bekend dat zij

Bent u nog op verrassende zaken gestuit bij uw onderzoek?

Niet echt, de teneur van het verhaal is in de pers vrij goed gebracht. Voor de Nederlandse politiek heb ik veel gehad aan de stukken van Piet Depuydt, een Vlaamse journalist die voor NRC Handelsblad werkt. Echte ontdekkingen heb ik niet gedaan, al heb ik wel een paar zaken kunnen onderbouwen die een bevestiging vormden van wat men al dacht. Over sommige politieke machinaties zullen we misschien het fijne ook nooit te weten komen. Waar ik me wel over heb verbaasd, is hoe Wouter Bos, minister van Financin, in de Tweede Kamer een beslissing heeft kunnen verdedigen waarvan hij op dat moment al wist dat zij was teruggedraaid. Ik doel op het belang van 49 procent in Fortis Nederland dat voor vier miljard euro werd gekocht. Die maandag wist het ministerie al dat het niet doorging, een dag later heeft de minister het besluit om dat belang te nemen nog verdedigd. Het is duidelijk dat de Tweede Kamer belogen is. Ik hoop dat dit boek aanleiding kan zijn

Printed with

joliprint

http://www.managementboek.nl/boek/9789047002390/de_ondergang_van_fortis-thierry_debels

Page 2

managementboek.nl

13/11/2011 20:46

De ondergang van Fortis door Thierry Debels (Boek) - ISBN 9789047002390

voor de parlementsleden om vragen te stellen. Zij zijn echt voor aap gezet. Ook nu weer lees ik dat Bos niet van zins is eerst toestemming te vragen als hij de zaak wil doorverkopen. Het argument is dat daardoor de prijs lager zal uitvallen. Ik ben echter een groot voorstander van transparantie.

Welke lering kunnen wij uit dit debacle halen?

Dat is een lastige vraag. Managers worden gekozen op basis van bepaalde eigenschappen. Zij zijn per definitie niet risicomijdend, anders kom je niet bovendrijven. Toch moeten zij bepaalde risicos beter leren inschatten, is nu gebleken. Dat is een inherente paradox: hoe los je dat op? Het kan interessant zijn op zeker moment te kiezen voor experts, of voor nerds.

In hoeverre was de ondergang van Fortis een echt managementprobleem?

Niet lang geleden heb ik een aardig boekje gelezen over de vijftig meest voorkomende missers in het bedrijfsleven. Dat zou een goede leidraad zijn: alle fouten zie je hier terugkomen. Fortis heeft te veel, te grote overnames gedaan, heeft te lang vastgehouden aan genomen beslissingen, ook als duidelijk was dat die niet goed zouden uitvallen. Ontsnappingsclausules zijn niet gebruikt. Dergelijk gedrag zit kennelijk diep in onze structuur. Als de economie over vijf jaar weer opstaat, zal het gewoon opnieuw gebeuren. U schrijft dat de seinen voor de overname van ABN Amro n voor n op rood sprongen. Is er een moment aan te wijzen waarop men op de rem had moeten gaan staan? Dat is naar mijn mening het moment van de tweede kapitaalverhoging geweest. Graaf Lippens heeft toen zijn grootste fout gemaakt. Hij dacht dat Fortis niet kon falen. Maar hij was net teruggekomen van de Bilderbergconferentie waar hij had horen spreken over een meltdown in Amerika. Hij had moeten weten dat Fortis daar ook aan bloot zou komen te staan. Op dat moment hadden ze een keuze moeten maken: of de hele boel afblazen, of een veel omvangrijkere kapitaalverhoging doorvoeren. Nu haalde de bank 1,5 miljard euro op, een veel te laag bedrag. Sindsdien is het alleen maar bergafwaarts gegaan. Dat is ook een typische managementfout: hij dacht dat iedereen in de problemen zou komen, behalve Fortis.

Hoe nu verder met Fortis?

We zullen zien wat de rechtszaken brengen. Ik verwacht er eerlijk gezegd niet veel van.

Recensies (1)
In enkele dagen tijd, althans in de perceptie van het grote publiek, werd een van de grootste banken van Belgi geheel ontmanteld. Velen vragen zich af hoe het zover heeft kunnen komen. De ondergang van Fortis is niet het eerste boek dat is verschenen over deze kwestie en het zal ook niet de laatste zijn. Een gebeurtenis van deze omvang, die zovelen geraakt heeft, roept zoveel vragen op, dat menigeen de tanden erin kan zetten. Ook Thierry Debels doet een duit in het zakje en weet veel vragen te beantwoorden. De analyse dat de raad van bestuur en het management van Fortis verantwoordelijk waren voor de ondergang van Fortis acht hij niet verkeerd. Terecht stelt hij echter dat het verhaal heel wat complexer is, omdat er een interactie plaatsvond tussen aandeelhouders, analisten, journalisten, toezichthouders, politici en toplieden. Thierry Debels, bedrijfseconoom, gespecialiseerd in financile economie, geeft met dit boek antwoorden op een groot aantal vragen die heersen rondom het ineenstorten van een bankbedrijf, dat nog niet zo

Printed with

joliprint

http://www.managementboek.nl/boek/9789047002390/de_ondergang_van_fortis-thierry_debels

Page 3

managementboek.nl

13/11/2011 20:46

De ondergang van Fortis door Thierry Debels (Boek) - ISBN 9789047002390

lang geleden zo onaantastbaar leek. Daarbij heeft hij zich gebaseerd op gesprekken met betrokkenen, alsmede op geheime documenten. Van die laatsten zijn er enkele als illustratie in het boek opgenomen. De antwoorden worden gepresenteerd door hoofdstuksgewijs de belangrijkste spelers langs te gaan. Debels gaat er vanuit dat het verkeerd en in wezen louter populistisch is geweest de schuld te leggen bij Votron en Lippens, twee vertolkers van hoofdrollen in het drama. Debels lijkt in het relativeren van de rol van de top zelfs zover door te schieten, dat het te weinig of helemaal niet rekening houden met het allerzwartste scenario de enige fout zou zijn die hen aan te wrijven is. Een cliffhanger voor de rol die andere partijen gespeeld hebben? De top van Fortis krijgt immers wel een groot deel van de tekst toegemeten, inclusief een bijlage, waar de tien tactische en strategische fouten van deze groep nog eens worden samengevat. Wel heel verhelderend, overigens. Maar inderdaad, alle spelers krijgen ervan langs in De ondergang van Fortis: de adviseurs, waarvan vooral Merrill Lynch gezien wordt als het grote kwaad. Lynch was aanstichter van het plan tot expansie, maar ook de toezichthouders, de politiek, de media en de aandeelhouders. En wel op gedegen wijze, n die ook de oorzaken van het falen van de verschillende spelers blootlegt. Zo wordt van toezichthouders gezegd dat deze hun werk niet goed hebben kunnen doen, omdat zij van onjuiste veronderstellingen en modellen uitgegaan zijn. Door zich te richten op individuele banken en de risicos die daarin te onderkennen zouden zijn, zijn zij voorbij gegaan aan de systeemfouten die in het financile stelsel als geheel gebakken zaten en zitten. Hij geeft ook aan, dat uitsluitend versterking van het toezicht, waar nu veel om geroepen wordt, geen zin heeft zonder die modellen ter discussie te stellen. Het mooie van De ondergang van Fortis vind ik de duiding van psychologische processen die in dit debacle een rol hebben gespeeld. Vaak biedt dit kinderlijk fraaie inzichten, zoals die van de no tradeparadox die impliciet besloten ligt in de efficinte

marktenhypothese. Bovendien krijgen macht, ego en nationalisme op deze manier een verhelderende plek in het verhaal rondom Fortis. Met de titel De ondergang van Fortis heeft Thierry Debels zich enigszins tekort gedaan. Zijn betoog gaat veel verder dan alleen Fortis; ook de kredietcrisis in het algemeen weet hij goed te analyseren. Naast analyse, biedt het boek een overzichtelijke weergave van de feitelijke gebeurtenissen van de afgelopen jaren, niet alleen die rondom Fortis, maar ook van de crisis als geheel. Mij heeft dat nog heel wat nieuwe inzichten opgeleverd. Debels conclusie is ontnuchterend, maar ook angstaanjagend. Overal hoor je dat er lessen getrokken moeten worden uit de kredietcrisis, maar in de toekomst zullen soortgelijke debacles plaats blijven vinden. Terwijl Debels boek toch de nodige voeding geeft aan verbetering, zou je zeggen... De hebzucht van de mensen vindt altijd wel een manier om zich uit te leven, meent Debels echter. Op het laatste moment krijgt daarmee de mens als individu, als consument, toch nog een rol in het verhaal. Althans zo lees ik het, want zo expliciet wordt het in De ondergang van Fortis niet gemaakt. Want is het niet zo, dat al wat er misgegaan is in bankenland niet had hoeven plaatsvinden als het publiek niet om grote risicos en dito rendementen had gevraagd?

Over Perry Oostrum

Drs Perry Oostrum RA ondersteunt als financieel professional organisaties in het realiseren van veranderingen, onder meer op het vlak van het onderkennen en beheersbaar maken van risicos. Hij werkt zelfstandig onder de naam iPer consult (zie www.iperconsult.nl), is aangesloten bij het Bindje Netwerk (www.bindje.nl) en bereikbaar op mail@ iperconsult.nl en Twitter (PerOostrum).

Printed with

joliprint

http://www.managementboek.nl/boek/9789047002390/de_ondergang_van_fortis-thierry_debels

Page 4

managementboek.nl

13/11/2011 20:46

De ondergang van Fortis door Thierry Debels (Boek) - ISBN 9789047002390

Interessante link

Beoordelingen
Schrijf zelf een recensie
Gemiddelde beoordeling

4.5/5 sterren 5 beoordelingen

Beoordeel zelf

Details 5 sterren(3) 4 sterren(2) 3 sterren(0) 2 sterren(0) 1 ster(0)

Over Thierry Debels

Thierry Debels studeerde toegepaste economische wetenschappen aan de Universiteit Antwerpen. Hij was adviseur bij ING Belgi en wetenschappelijk medewerker bij de Money & Finance Research Group van de Vrije Universiteit Brussel. Hij is nu financieel adviseur en publicist. De auteurspagina van Thierry Debels

Printed with

joliprint

http://www.managementboek.nl/boek/9789047002390/de_ondergang_van_fortis-thierry_debels

Page 5