‫لکچر نوت احصائیه جنائی‬

‫سمستر دوم‪ ،‬دوره ماستری ق ع اکادمی پولیس‬

‫استاد مضمون ( پوهنمل مل پاسوال محمدولی "امینی")‬

‫سال تحصیلی ‪1401‬‬

‫مربوط‪ :‬سمونوال زلمی (عادل)‬

‫‪1‬‬
 ‫احصائیه جنائی‬

‫احصائیه جنائی درسال‪1395‬توسط شخص امینی صاحب به وجود امده ودرسال ‪1396‬برای اولین بار به عنوان یک مضمون مستقل درپوهنتونهای‬
‫افغانستان شناخته شده وتوسط خود استاد تدریس گردیده است‪.‬‬

‫این مضمون تحت چهارعنوان تدریس میگردد‪،‬عبارتند از‪:‬‬

‫‪ -1‬معناومفهوم احصائیه جنائی‪.‬‬

‫‪ -2‬ماهیت وجایگاه احصائیه جنائی‪.‬‬

‫‪ -3‬انواع احصائیه جنائی‪.‬‬

‫‪ -4‬طرق بدست آوردن احصائیه حقیقی جنائی‪.‬‬

‫احصائیه اسم است وبه معنی شمارش کردن آمده است ولی احصائیه به مفهوم کل به معنا جمع آوری اعداد‪،‬ارقام وآمار‪،‬تحلیل‪،‬تجزیه و ارایه ارقام‬
‫واعداد را بدوش دارد‪.‬‬

‫ماهیت احصائیه ‪ -:‬احصائیه نه بخش سیاسی ونه حقوقی است‪،‬بلکه یک بخش از ریاضی است واحصائیه زیربنای تمام فعالیت های‬
‫سیاسی‪،‬حقوقی‪،‬تعلیمی وتحصیلی‪،‬اقتصادی‪،‬مالی‪،‬صحی‪،‬امنیتی وغیره را احتوا مینماید‪.‬‬

‫ازجانب دیگرماهیت به معنی این که چه‪،‬درچه وقت وچه زمان مملکت ویاخود به آن ضرورت داریم‪،‬که احصائیه آن را معلوم نمائیم‪.‬‬

‫تعین تولید‪،‬تقاضا وعرضه را باید ازطریق احصائیه بدست آورد وهم چنان دراحصائیه یک ستون بنام کسرات جا دارد که حین ترتیب احصائیه مدح‬
‫نظر گرفته شود‪.‬‬

‫دربخش سیاسی وحقوقی‪ -‬قوه مقننه شامل دو اطاق که ولسی جرگه ومشرانوجرگه است‪،‬که ولسی جرگه دارای ‪249‬عضو ومشرانوجرگه دارای (‬
‫)اعضا اند‪،‬که ارقام آن شامل احصائیه است‪،‬واز سوی دیگرتعداد وکالی که نظربه والیت تعین شده هم مرتبط به احصائیه است ‪.‬‬

‫دربخش امنیتی‪ -‬مبنای تمام فعالیت های امنیتی باید توسط احصائیه صورت بگیرد‪ :‬درحوزه اول روزانه درحدود ‪ 2‬میلیون نفرتردد مینمایند‬
‫ودرحوزه ‪ 13‬درحدود ‪ 40‬هزارنفر‪،‬اماتشکیالت هردوحوزه به یک اندازه ویا با اندک تفاوت دارد که هرگز پاسخگوی مسایل امنیتی نمیباشد‪.‬‬

‫دربخش تحصیلی‪ -‬درحدود بیش از ‪ 150‬پوهنتونهای دولتی وخصوصی درکشور برای ‪ 30‬میلیون جمعیت فعالیت دارند که نهایت‬
‫زیادبوده‪،‬زیراکمیت باال اما کیفیت بسیارپائین است وازجانب این پوهنتونها ساالنه ‪ 100‬هزار محصل را فارغ نموده‪،‬نیازمندی ‪ 20‬هزار تن است‬
‫وازجمله ‪ 2‬هزارجذب میگردد‪،‬بخاطریکه کیفیت پائین است‪،‬ازسوی دیگر پوهنتونها نیاز مارکیت را تولید نمیکنند ازیکطرف واز طرف دیگرتولیدات‬
‫پوهنتونها به درد مارکیت نمیخورند‪.‬‬

‫دربخش اجتماعی‪ -‬مشخص شدن تولید‪،‬ازدواج وفوت که توسط احصائیه وآمارتعین میشود‪،‬چه تعداد بکدام سن ازدواج نموده‪،‬چه تعدادعقیم‬
‫بوده‪،‬وچه تعدادفوت شده اند ‪،‬ولی متاسفانه چون احصائیه وچود ندارد امار وارقام نیز وجود ندارد‪.‬‬

‫برنامه های کالن سیاسی احصائیه وارقام را الزم دارد‪،‬درغیرآن معناومفهوم ندارد‪.‬‬
‫‪2‬‬
 ‫احصائیه جنائی‬

‫تعریف احصائیه جنائی ‪ -:‬عبارت است از جمع آوری‪،‬تفکیک‪،‬تدقیق‪،‬تحلیل واستفاده ازآمارجرایم واقع شده را گویند‪.‬‬

‫عناصراحصائیه جنائی!‬

‫‪ -1‬آمارجرایم جمع آوری شود‪ -:‬حین جمع آوری باید یک سیستم جمع آوری اطالعات وجود داشته باشد‪،‬سیستم دارای راه دخولی وخروجی‬
‫بوده وشامل موضوعات ذیل است (ثبات‪،‬توازن‪،‬اطالع دهی‪،‬دقیق‪،‬به موقع‪،‬قابل تغیر)‬

‫ویژگی های سیستم !‬

‫‪ -‬سیستم قابلبت استمرار را داشته باشد‬

‫‪ -‬سیستم باید پاسخگو باشد‪.‬‬

‫‪ -‬سیستم باید مصئون باشد‪.‬‬

‫‪ -‬سیستم باید قابل اعتماد بوده باشد‪.‬‬

‫‪ -2‬ارقام واعداد باید تفکیک شود‪ -:‬به معنای چه؟ جرایم باید برمبنای نوعیت تقسم بندی شود‪،‬که درنظام حقوقی وجزائی ما جرایم را به سه طبقه‬
‫تصنیف بندی نموده اند‪:‬‬

‫‪ -1‬جرایم علیه اشخاص‪.‬‬

‫‪ -2‬جرایم علیه اموال‪.‬‬

‫‪ -3‬جرایم علیه آسایش وتمامیت جسمانی‪.‬‬

‫تفکیک جرایم دارای دوتا ماهیت است ‪ ،‬یکی ماهیت کمی {تعداد وارقام جرایم را میدانیم و دیگری ماهیت کیفی جرم (هرجرم که ارقام آن باال‬
‫برود باعث ازبین رفتن یک سمت دیگرمیشود}‬

‫مانند‪ :‬هرگاه جرم اختطاف ازدیاد پیدا کند‪،‬باعث فرار تجاروسرمایه داران ازکشورمیشود‪،‬لذا حکام باید درجهت حل آن اقدام نمایند‪.‬‬

‫این دوخوبی را دارد‪ :‬یکی ارقام جرایم را میفهمیم وثانینآ قیمت جرم را میدانیم ‪:‬‬

‫طورمثال ‪،‬دریک سال یکهزارسرقت به وقوع پیوسته که ‪ 10‬میلیون افغانی خساره داشته ولی اگریک اختالس دریک پروژه واقع شده باشد به مبلغ‬
‫صدمیلیون پس کیفیت اختالس باالتر از یکهزار سرقت است ‪،‬لذا دراحصائیه جنائی اعداد مهم نیست ولی کیفیت آن مهم است‪.‬‬

‫‪ -3‬آمارجنائی باید بعد از جمع آوری تدقیق شود ‪( -:‬دقت صورت گیرد)‪.‬‬

‫‪ -4‬آمارجنائی باید بعد از جمع آوری تحلیل شود ‪ -:‬یعنی اینکه آمار باید به اساس علم تحلیل شود ومشکل ترین وبا معنی ترین مرحله همین‬
‫است‪.‬‬

‫‪3‬‬
 ‫‪ -5‬ازآماروارقام فوق باید استفاده موثرکرد‪ -:‬ازآمارجنائی چگونه استفاده بایدکرد؟‬

‫جواب آن چنین است‪:‬‬

‫‪ -1‬تثبیت ودریافت عوامل جرم‪.‬‬

‫‪ -2‬تشخیص انگیزه جرایم‪.‬‬

‫‪ -3‬تثبیت میزان خساره وتلفات ناشی از جرم (استفاده خوب سیاسی وابزاری درجهان ازآمارصورت میگیرد‪).‬‬

‫‪ -4‬نکات ضعف وآسیب پذیربرنامه های حکومتی به خوبی روشن میگردد‪.‬‬

‫‪ -5‬احصائیه جنائی مبنا واساس طرح فرضیه ونظریه های جرم شناسی را تشکیل میدهد‪.‬‬

‫مثآل‪ :‬نظریه کتله بلژیکی اینست که آب ‪،‬هوا وسطح بحرتاثیرمستقیم برمیزان جرایم دارد‪،‬طوری که درسمت شمال پاریس درموسم های سردسال‬
‫جرایم علیه اموال ودرسمت جنوب پاریس ودرفصل های گرم سال جرایم علیه اشخاص زیادمیشود وهمچنین کتله پدر احصائیه جنائی درجهان‬
‫است‪.‬‬

‫کتله این نظریه را با مقایسه آمارجنائی دوسال شهرپاریس را در دوفصل سال مقایسه نموده که اول به فرضیه وبعد به نظریه مبدل شده‪.‬‬

‫ماهیت احصائیه جنائی !‬

‫‪ -‬احصائیه جنائی مبنا واساس فرضیه ها ونظریه های جرم شناسی است‪.‬‬

‫‪ -‬احصائیه جنائی بهترین وسیله برای تشخیص اولویت های پیشگیری ازجرم است‪.‬‬

‫‪ -‬احصائیه جنائی وسیله خوب برای درک حقیقی وخامت وخطرات دراجتماع است‪.‬‬

‫‪ -‬احصائیه جنائی ابزار خوبی برای تثبیت وارزیابی میزان موثریت برنامه های پیشگیری ازجرم است (موثریت وعدم موثریت جرایم درجرم از‬
‫احصائیه جنائی بدست میآید‪).‬‬

‫‪ -‬احصائیه جنائی ابزارخوبی برای ارزیابی میزان موثریت وکارائی نهادهای ذیربط کشفی‪،‬تحقیقی‪،‬تعقیبی ومحاکماتی است‪.‬‬

‫‪ -‬احصائیه جنائی یگانه وسیله برای تدارک وتنظیم منابع مورد نیاز مبارزه باجرم است‪.‬‬

‫مبارزه باجرم بدو گونه صورت میگیرد ‪(:‬مجادله و وقایه)‬

‫تنظیم منابع ‪ 4‬نوع است‪:‬‬

‫‪ -4‬منابع تاسیساتی‬ ‫‪ -3‬منابع مالی‬ ‫‪ -2‬منابع تخنیکی‬ ‫‪ -1‬منابع بشری‬

‫احصائیه جرم را چگونه باید پیداکرد؟‬

‫ج‪ -‬اول باید نرخ جرم رادریافت نمائیم که برویت آن احصائیه جنائی مشخص گردد‪.‬‬

‫‪4‬‬
 ‫نرخ جرم چیست (‪! )Crime rate‬‬

‫عبارت است از تمامی جرایم که دریک مدت زمان معین (معموآل یکسال) دریک مکان یا محدوده معین (شهر‪،‬والیت یاکشور) درمیان یک جمعیت‬
‫معین (معموآلیکصدهزارنفر) واقع میگردد‪.‬‬

‫عناصرمهم نرخ جرم قرار ذیل است‪:‬‬

‫الف‪ -‬زمان معین‬

‫ب‪ -‬مکان معین‬

‫ج‪ -‬جمعیت معین‬

‫مکان معین‬ ‫نرخ جرم‬ ‫زمان معین‬

‫جمعیت معین‬

‫سیاست مدار باید باالی احصائیه جنائی حاکم باشد‪.‬‬

‫معموال نرخ جرم در یکسال تعین میشود نه در شش وسه ماه ‪ ،‬به دالیل ذیل‪:‬‬

‫الف‪ -‬زمان معین ‪ -:‬فرض نمائیم دریک قضیه جرمی از مرحله کشف شروع الی محاکمه‪:‬‬

‫کشف‪ -‬از‪ 24‬ساعت الی یکماه را در برمگیرد‪.‬‬

‫تحقیق و تعقیب – که ‪ 180‬روز را در بردارد‪.‬‬

‫محاکمه‪ -‬دارای سه مرحله بوده ومدت ‪ 120‬روز را احتوا مینماید ‪ ،‬که با محاسبه ایام فوق در مدت یازده ماه پیگیری میشود‪،‬بنا بر سیستم‬
‫محاکماتی افغانستان‪.‬‬

‫ب‪-‬مکان معین‪ -:‬درکدام محدوده (شهر‪،‬ولسوالی‪،‬والیت وکشوروحتی جهان ) واقع شده است‪.‬‬

‫ج‪ -‬جمعیت معین‪ -:‬جمعیت دراحصائیه ملی باید یکصدهزار ولی در احصائیه بین الماللی یک ملیون تن محاسبه میگردد‪:‬‬

‫طورمثال ‪،‬بامحاسبه معلوم میشود که ازمیان هرصدهزارنفر‪ 2/1‬فیصد آن در کابل مجرم است‪.‬‬

‫مثآل ‪ :‬درسطح کشور بتعداد پنج جرم‪ ،‬به سطح والیت سه جرم‪،‬به سطح ولسوالی یک الی دوجرم ودرسطح قریه یک جرم مدح نظرگرفته‬
‫میشود‪،‬بخاطریکه درتمام سطح کشور وجود دارد که برویت آن برنامه های ملی طرح ریزی میشود‪.‬‬

‫‪5‬‬
 ‫بدون در نظر داشت سه فکتوری که در باال بحث شد میشود تحقیق را انجام داد ولی نتیجه آن درست نخواهد بود‪.‬‬

‫سطح کشور‬ ‫‪5-4-3-2-1‬‬

‫سطح والیت‬
‫‪3-2-1‬‬

‫سطح ولسوالی‬ ‫‪2-1‬‬

‫سطح قریه‬ ‫‪1‬‬

‫عناصر مهم جمعیت !‬

‫یا به عباره دیکر‪،‬جمعیت ازچند لحاظ دراحصائیه ضروری است‪:‬‬

‫‪ -1‬جنسیت ‪ -:‬درهرصدهزار چقدر زن است وچقدرمرد‪.‬‬

‫‪ -2‬تابعیت‪ -:‬چقدر جمعیت اتباع داخلی است وچه تعداد آن اتباع خارجی است ودراتباع خارجی کدام نوع اتباع است‪،‬یعنی تفکیک شوند‪،‬به‬
‫{محصلین‪،‬متعلمین‪،‬صیاح‪،‬تاجر‪،‬مهاجر و‪}...‬‬

‫وهمچنان اتباع خارجی به اساس کشورها تثبیت شود‪،‬برعالوه تثبیت نرخ جرم ازاحصائیه دوفایده دیگرراهم دارد‪:‬‬

‫الف‪ -‬فایده اقتصادی‬

‫ب‪ -‬فایده فرهنگی‬

‫بعدازتثبیت نرخ جرم دررابطه به حل آن راه های معین ومشخص از جانب سیاست گزاران کشورجستجو شود‪.‬‬

‫‪ -3‬میزان دانش‪ -:‬عنصر مهم دیگر نرخ جرم میزان دانش است یعنی{باسواد و بیسواد}که باسواد به کتگوری های ‪:‬عالی‪،‬متوسط وابتدائیه تفکیک‬
‫شده که براساس آن مشخص میشود که نرخ جرم در باسواد وبی سواد چقدراست‪.‬‬

‫‪ -4‬تنوع فرهنگی‪ -:‬ازنگاه فرهنگ باید تشخیص گردد‪،‬فرهنگ واحد‪،‬یکسان‪،‬متعدد ومختلف ‪،‬همچنان باید درساحه های که جمعیت های متفاوت‬
‫ازلحاظ فرهنگ زندگی میکنند‪:‬‬

‫بطورمثال‪،‬درکابل مردم به چهار سمت تقسیم شده وزندگی مینمایند‪،‬مثل مردم شمالی به سمت شمال کابل‪،‬مردم مشرقی به سمت شرق‬
‫کابل‪،‬مردم هزاره جات به سمت غرب کابل ومردم جنوب وجنوب غرب به سمت جنوب غرب کابل زندگی دارند که خود دارای فرهنگ های مختلف‬

‫‪6‬‬
‫ومتعدد میباشند وحین ترتیب احصائیه جنائی ونرخ جرم این موضوع را مدح نظر گیرند‪،‬لذا برنامه های وقایوی وبعدی که ساخته میشود یک سان‬
‫ساخته نشده بلکه نسخه های متفاوت با درنطرداشت فرهنگ ساحه برای پیشگیری ساخته شود‪.‬‬

‫راه حل برای فرهنگ های مختلف ومتضادچیست؟‬

‫درنخست بابرنامه وقایوی برای نرخ جرم درنظر گرفته شود‪،‬چون در بعضی شهرها بافرهنگ های مختلف سازش های فرهنگ وجود نداشته است‪.‬‬

‫‪ -‬جزیره های فرهنگی قدرت در یک شهر را رقم میزند ‪،‬فرهنگ جغرافیا وجزیره ها قدرت را تشکیل میدهد‪،‬درصورتیکه سازش فرهنگی وجود‬
‫نداشته باشد‪.‬‬

‫‪ -4‬اشتغال جمعیت‪ -:‬یکی از دیگر عنصر جمعیت اشتغال است ‪،‬درنخست باید تعداد بیکارها تعین شده وبرنامه های تامینی مثل ‪(:‬غذا‪،‬بیمه‬
‫صحی‪،‬ترانسپورت و‪ )...‬از طرف دولت برای شان تهیه گردد‪.‬‬

‫‪ -‬هربیکار باالقوه مجرم است‪.‬‬

‫یعنی دربین صد نفر مجرم باید بدانیم که چقدرآنها مصروفیت وکارالزم دارند وهم چنین عامل جرم ونرخ جرم را بسیار دقیق ارزیابی شود‬
‫مثل(سن‪،‬عمرو‪)...‬‬

‫سرزمین ‪،‬مکان‪،‬جغرافیای معین در بررسی دریافت نرخ جرم یکی ازجمله عناصرمهم وارزنده است‪،‬که الزم وملزوم یکدیگراند‪.‬‬

‫سرزمین‬

‫قطب‬ ‫جوارهم(هم سرحدبودن)‬ ‫درزمان مشخص‬

‫شمال جنوب گرمسیر سردسیر سطح بحر‬

‫متصل به کوه یابحر‬ ‫کشوردیگری‬ ‫حربی‬ ‫ساحه زراعتی صنعت وتجارتی‬ ‫شهربزرگ‬ ‫شهر‬

‫ساالنه‬ ‫ربعواروشش ماهه‬ ‫ماهوار‬

‫جرایم سمت شمال وجنوب از هم متفاوت است‪،‬ازنگاه آب‪،‬هوا واقلیم‬

‫‪7‬‬
‫هرقدرطول ومدت زمان که دراحصائیه کم گرفته شود‪،‬احصائیه آن دقیق نیست ولی برعکس هرقدرمدت زمان طوالنی تردر احصائیه مدح نظر‬
‫گرفته شود به همان اندازه احصائیه دقیق ترمیباشد‪.‬‬

‫پس احصائیه که سالوار ترتیب میگردد دقیق تر است نسبت به احصائیه شش ماهه و ربعوار‬

‫چرا وقت یا مدت زمان طوالنی تر باشد؟‬

‫ج‪ -‬بدو دلیل ذیل‪:‬‬

‫الف‪ -‬پروسه های که از آن احصائیه میگیریم معموال طوالنی تر ووقت گیرتر بوده است‪،‬ومراحل مختلف دارد واز آن مراحل باید بگذریم‪.‬‬

‫طورمثال‪:‬‬

‫الف‪ -‬زمان معین ‪ -:‬فرض نمائیم دریک قضیه جرمی از مرحله کشف شروع الی محاکمه‪:‬‬

‫کشف‪ -‬از‪ 24‬ساعت الی یکماه را در برمگیرد‪.‬‬

‫تحقیق و تعقیب – که ‪ 180‬روز را در بردارد‪.‬‬

‫محاکمه‪ -‬دارای سه مرحله بوده ومدت ‪ 120‬روز را احتوا مینماید ‪ ،‬که با محاسبه ایام فوق در مدت یازده ماه پیگیری میشود‪،‬بنا بر سیستم‬
‫محاکماتی افغانستان‪.‬‬

‫ب‪ -‬موسم‪،‬فصل های خاص‪،‬تاثیر گذار در احصائیه ونرخ جرم دارد وهرموسم سال به شکل طبیعی آن تجربه شود‪.‬‬

‫انواع احصائیه جنائی‬

‫در کل احصائیه جنائی بدو نوع است‪:‬‬

‫الف‪ -‬احصائیه جنائی بین المللی‬

‫ب‪ -‬احصائیه جنائی ملی‬

‫الف‪ -‬احصائیه جنائی بین المللی!‬

‫‪ -‬به منظور دانستن وضعیت جهانی چه در بوعد سیاسی ‪،‬نظامی‪،‬اقتصادی ‪،‬جرایم و‪.....‬از جانب سازمان ملل متحد به واسطه یکی از بخش آن‬
‫سازمان‪،‬به نام (بخش مبارزه با جرایم ومواد مخدر) جمع آوری معلومات ازچندکشور‪ ،‬چندقاره ویا یک قاره صورت میگیرد‪.‬‬

‫‪ -‬در مقابل معلومات بدست آمده از تحقیقات آن به کشورها نوصیه‪،‬اخطار‪،‬تهدید‪،‬تعزیر ودراخیراقدام نظامی ‪.‬‬

‫‪ -‬در اخیر برنامه ریزی برای آینده در بخش های مرتبط صورت میگیرد‪.‬‬

‫یعنی درکل سه وظیفه فوق ازجمله وظایف اساسی سازمان ملل متحد است‪.‬‬

‫درسال ‪ 1946‬در قوانین تعداد ‪ 86‬کشور جرم اعدام تسجیل شده و فعآل به ‪ 26‬کشور کاهش یافته‬

‫‪8‬‬
 ‫ب‪ -‬احصائیه ملی !‬

‫احصائیه جنائی ملی به سه نوع ذیل منقسم شده است‪:‬‬

‫‪ -1‬احصائیه جنائی پولیسی‬

‫‪ -2‬احصائیه جنائی قضائی‬
‫‪ -3‬احصائیه جنائی حقیقی (واقعی)‬

‫‪ -1‬احصائیه جنائی پولیسی ‪ -:‬احصائیه جنائی پولیسی عبارت از تمامی جرایم اند که ازجانب متضرر‪ ،‬شاهد‪ ،‬مردم ونهادهای دولتی‪،‬غیردولتی‪،‬‬
‫جوامع مدنی وسایر موسسات ونهادها به پولیس اطالع داده شده و یا پولیس خود‪ ،‬آن را کشف مینماید‪.‬‬

‫از تعریف فوق به خوبی در میاید که درکل میزان وقوع جرم و میزان اطالع جرم با هم تفاوت دارند‪ ،‬میزان جرایم از میزان وقوع جرم بدست میاید‬
‫نه از می زان جرم ویا هر قدر میزان اطالع جرم زیاد باشد به همان اندازه درجلوگیری از جرم موثر است ‪،‬یعنی محدودیت ها برای اطالع دهنده‬
‫ازبین برود ولی درجامعه ما برای فعآل این کارعملی نیست‪.‬‬

‫اطالع چه موقع زیاد میشود؟‬

‫ج‪ -‬زمانیکه با متضرر‪،‬شاهد‪،‬مردم‪،‬نهادهای دولتی وغیر دولتی و‪ ......‬روابط خوب وهمکاری همه جانبه داشته باشیم ‪،‬که این رابطه ها به ذرایع‬
‫مختلف منجله در اختیار قرار دادن نمبر تیلفون فعال‪،‬واتساپ ‪،‬اجراات فعل فور در رابطه به شکایت شاکی ‪ ،‬عدم افشآهویت شاکی و ده ها راه های‬
‫سهل وسریع دیگر امکان پذی ر است ‪ ،‬البته طریقه اطالع رسانی میبائیست مجانی باشد‪ ،‬ازنگاه اقتصادی اینها ‪،‬کسانی که اطالع میدهند (متضرر‪،‬‬
‫شاهد‪ ،‬مردم ونهادهای دولتی‪،‬غیردولتی‪ ،‬جوامع مدنی وسایر موسسات ونهادها) بی مصرف است‪.‬‬

‫ولی خوشبختانه در کود جزای ما نهادهای دولتی وغیردولتی را مکلف به اطالع جنائی دانسته و در صورت عدم اطالع موجب تعقیب عدلی دانسته‬
‫میشوند‪.‬‬

‫درکل جهان از جمله ‪ 100‬کشف جرم ‪ 80،‬تای آن از طرف مردم (متضرر‪ ،‬شاهد‪ ،‬مردم ونهادهای دولتی‪،‬غیردولتی‪ ،‬جوامع مدنی وسایر موسسات‬
‫ونهادها) اطالع داده شده و‪ 20‬تای آن توسط پولیس کشف میشود ولی بدبختانه در وطن ما برعکس آن است‪.‬‬

‫جامعه مدنی بهترین مرجع جهت اخذ اطالع است‪،‬که هم مفت وسهل است وباید تقویه شود وبرعکس توسط پولیس که کشف میشود هزینه ان‬
‫زیاد وپرخطر است‪.‬‬

‫معایب احصائیه جنائی پولیس!‬

‫باوجوداهمیت وکاربرد وافراحصائیه جنائی پولیسی ‪،‬این احصائیه دارای یک سلسه معایب میباشد که ذیال بیان میگردد‪:‬‬

‫اول‪ -‬احصائیه جنائی پولیسی دقیق نیست‪ ،‬چرا؟‬

‫ج‪ -‬بنابر دالیل ذیل‪:‬‬

‫الف‪ -‬تمام جرایم به پولیس گزارش داده نمیشود‪،‬چرا؟‬

‫ج‪ -1 -‬عدم اعتماد مردم نسبت به پولیس‪.‬‬

‫‪9‬‬
 ‫مثال‪ :‬دریک قضیه جرم سرقت تعداد ‪ 20‬تن مظنون وجود داشته ‪ ،‬دراثنای تحقیقات ابتدائی ‪ 5‬تن آن بی گناه شناخته شده ‪ ،‬حین اقامه‬
‫دعوای ازجانب خارنوال ‪ 5‬تن دیگر آن نیز نسبت عدم موجودیت ادله اثبات رها گردیده وبعد ازارسال دوسیه به محکمه دراثنای اصدارحکم ‪6‬‬
‫تن دیگرنیز برالزمه شناخته شده وتنها از تعداد ‪ 20‬تن مظنون فقد تعداد ‪ 4‬تن آن از طرف محکمه محکوم به مجازات میگردند‪ ،‬که درحین‬
‫ارایه راپور پولیس تعداد ‪ 20‬تن را گزارش داده ومحکمه تعداد ‪ 4‬تن را گزارش میدهد‪.‬‬

‫‪ -2‬خوف افشای اطالع هویت (خوف عام‪ ،‬افشای برای عموم مردم – خوف خاص‪ ،‬افشا شدن به مجرم)‬

‫‪ -3‬کم اهمیت وناچیزبودن جرم(یعنی گزارش دادن به مرجع اش آسان نباشد وباو به کشف آن وجود نداشته باشد)‬

‫‪ -4‬خوف ازانتقام (هم متضرروهم دیگرمراجع اطالع دهنده ازانتقام علیه خود واعضای فامیل شان خوف دارند)‬

‫‪ -5‬مسایل وموضوعات سنتی وفرهنگی (اگراطالع دهم شرم است‪،‬یا به اسم شیطان مسمی میشوم و‪)....‬‬

‫‪ -6‬برخی افراد قادر به ارایه گزارش نیستند‪( :‬مثل طفل‪،‬زنهای دهاتی‪،‬مهاجرین که با محیط وزبان بلدیت ندارند و‪)....‬‬

‫‪ -7‬محدود‪،‬مغلق ونامرعی بودن مراجه اطالع گیرنده‪.‬‬

‫‪ -8‬موجودیت موانع قانونی فراه راه اطالع دهنده واطالع گیرنده‪(.‬مانع اطالع دهنده‪ :‬اگراطالع اش کاذب باشد ترس ازمجازات را دارد‪ -‬مانع‬
‫اطالع گیرنده‪ :‬بدون اسناد‪،‬مدارک وشکایت کننده‪،‬اطالع گیرنده صالحیت درج یاثبت یک اطالع را ندارد)‬

‫ب‪ -‬تمامی جرایم اطالع شده به پولیس‪،‬ازجانب پولیس ثبت وراجستر نمیشود‪،‬چرا؟‬

‫‪ -1‬ارزیابی منسوبین پولیس برویت میزان اطالعات جرمی ثبت شده صورت میگیرد‪.‬‬

‫‪ -2‬برخی جرایم اوصاف الزم جرمی ندارند‪.‬‬

‫مثل‪ :‬یکنفر ازخواب بیدار میشودمیبیند که موتراش درگراچ نیست ‪،‬بدون اینکه پرس وپال ازخانه کند‪،‬به پولیس اطالع میدهد‪ ،‬دراثنای سوال‬
‫وجواب پولیس‪،‬اطالع قابل ثبت نیست ‪،‬وچند ساعت بعد معلوم میشود که واسطه نقلیه را پسرش برده است‪.‬‬

‫‪ -3‬عدم موجودیت سیستم واحد گزارشات (واقعات)جرمی‪.‬‬

‫‪ -4‬عدم موجودیت سیستم واحد برای شمارش جرایم (یعنی اگرفاعلین متعدد باشدامافعل آن واحد یابرعکس آن ویا‪ ).....‬درکدام ردیف ثبت‬
‫گردد‪.‬‬

‫‪ -5‬بعضآ پولیس بخاطرکم نشان دادن جرایم واقع شده ازچالهای پولیسی استفاده میکنند‪{:‬مثآل‪،‬قتل وترور را درردیف قتل های شخصی ویا‬
‫اختطاف را درردیف جرم فرارازمنزل محاسبه مینمایند‪ ،‬تا سطح میزان جرایم که واکنش زا اند را کم جلوه دهند واز طرف دیگر عوام فریبی‬
‫نمایند}‬

‫‪ -6‬اکثرا افراد غیرمسلکی وفاقد دانش حقوقی درنهادهای پولیسی برای ثبت گزارشات جرمی توظیف میگردند‪.‬‬

‫‪10‬‬
 ‫‪ -2‬احصائیه جنائی قضائی !‬

‫تعریف‪ -:‬عبارت است ازتمامی جرایم که کشف شده‪،‬مرتکبین آن شناسائی ودستگیرگردیده‪،‬مورد تحقیق وتعقیب قرارگرفته وبه اساس‬

‫حکم قطعی محکمه‪،‬محکوم قرارگرفته اند‪.‬‬

‫احصائیه قضائی به مراتب بهتر از احصائیه جنائی پولیسی است‪.‬‬

‫بنابراساس مراحل آن که طی سه مرحله انجام میپذیرد‪ ،‬مرحله تحقیق وتعقیب‪،‬مرحله محکمه ومرحله تطبیق حکم‪،‬به همین منظور بیشترین‬
‫اشتباهات طی این سه مرحله مرفوع میگردد نسبت به مرحله کشف که مربوط به احصائیه جنائی پولیسی است‪.‬‬

‫_ درکل نه احصائیه جنائی ونه هم احصائیه قضائی واقعی است‪.‬‬

‫لذا برای بدست آوردن احصائیه واقعی تنها سه گزینه‪ ،‬آن هم انجام دادن تحقیقات که عبارتند از‪:‬‬

‫الف‪ -‬تحقیق جامعه شناسی‪.‬‬

‫ب‪ -‬تحقیق جرم شناسانه‪.‬‬

‫ج‪ -‬تحقیق میدانی(کمی وکیفی)‪،‬وجود دارد وبس‪.‬‬

‫معایب احصائیه قضائی!‬

‫به اساس قوانین واصول اجزاات جزائی افغانستان برای رسیدگی به یک دوسیه نسبتی پروسه های که مدح نظرگرفته شده حداقل یکسال‬
‫ویابیشترازآن است ‪ ،‬لذا اکثردوسیه ها طی یکسال نهائی وفیصله نشده بنآ حین تثبیت احصائیه ازمحاسبه باز میمانند‪.‬‬

‫‪11‬‬