สมาธิมโต สทา ภทฺทํ.

คนมีสมาธิ เจริญทุกเมื่อ

ณ บัดนี้ จะได้วิสัชนาธรรมะในเรื่องสมาธิ เป็นเครื่องประดับสติปัญญา ส่งเสริมศรัทธา

ความเชื่อ และวิริยะ ความพากเพียรของท่านทั้งหลายที่เป็นพุทธบริษัทให้เจริญ
งอกงามก้าวหน้าในทางแห่งพระศาสนาของสมเด็จพระบรมศาสดาอันเป็นที่พึ่งของ
สัตว์ทั้งหลาย ธรรมเทศนานี้เป็นธรรมเทศนาเนื่องในวันพระ ณ วัดเนรัญชราราม
สมาธิ แปลว่า การมุ่งมั่นกระทำด้วยความตั้งใจ แน่วแน่ของจิต เกิดขึ้นครั้งแรกใน ภูมิภาค
ตะวันออก โดยเฉพาะทางศาสนา ศาสนาแรกที่มีการบันทึกไว้ถึงการทำสมาธิคือ ศาสนา
ฮินดูในประเทศอินเดีย ซึ่งต่อมาได้ถูกดัดแปลงและนำมาใช้นอกเหนือบริบททางศาสนา
เช่นการนำมาใช้ในการออกกำลังกาย เช่น หัตโยคะ ความหมายของ สมาธิ การทำสมาธิ
คือ การทำให้จิตว่าง นิ่ง สงบ ไม่ฟุ้ งซ่าน ร่างกายทุกส่วนผ่อนคลาย ทำให้จังหวะของคลื่น
สมองช้าลง จิตที่มีสมาธิเป็นจิตที่มีพลัง สามารถแก้ไขปัญหาต่างๆ ได้ หรือ เกิดไอเดียดีๆ
เช่น อี๊คิวซัง สมาธิ ตามแนวพุทธศาสนา ในทางพุทธศาสนา ได้แบ่งเป็ นสมาธิและ
วิปัสสนา สมาธิจึงมีสองแบบ คือ สมาธิแบบธรรมชาติ และสมาธิ ที่สร้างขึ้นด้วยการตั้งใจ
หรือมุ่งเน้นไปที่สิ่งใดสิ่งหนึ่งเพื่อให้เกิดสมาธิ นอกจากนี้ในทางเถรวาท จะเน้น วิปัสนา
สมาธิ และอาณาปานสติ ดังนั้นการจะทำให้เกิดสมาธิ คือการเอาจิตใจจดจ่ออยู่กับการ
สวดมนต์ให้เกิดสมาธิ สมาธิแบ่งออกเป็ น 3 ระดับ 1. ขฌิกสมาธิ คือ สมาธิชั่วขณะ ซึ่ง
บุคคลทั่วไปสามารถนำมาใช้ประโยชน์ในการปฏิบัติ หน้าที่กิจการงานในชีวิตประจำวัน
ให้ได้ผลดี 2. อุปจารสมาธิ สมาธิเฉียด ๆ หรือจวนจะแน่วแน่ 3. อัปปนาสมาธิ สมาธิที่
แน่วแน่แนบสนิท เป็นการเจริญสมาธิในขั้นฌาน ถือเป็น ความสำเร็จสูงสุดของการเจริญ
สมาธิ สมาธิในเชิงจิตวิทยา ในทางจิตวิทยา สมาธิถูกนำไปใช้ในการอธิบายระดับของ
จิตสำนึก มีการนำไปใช้ประโยชน์และมีจุดมุ่งหมายที่หลากหลาย เริ่มตั้งแต่ทำ จิตใจให้
สงบ น้อมน าไปสู่การ ปรับเปลี่ยนทัศนคติและการมีสุขภาพของร่างกาย หัวใจ ระบบ
หลอดเลือดที่ดี ถ้านำมาใช้ สำรวจสภาวะจิตอย่างช้าๆ ในอดีต และในอนาคต จะช่วยให้
เกิดความสงบในจิตใจ และส่งผล ต่อการใช้ชีวิตในปัจจุบัน ดังนั้นสมาธิ จึงเป็นอีกวิธีหนึ่ง
ที่นำมาใช้ในเชิงจิตวิทยา สรุปง่ายๆ สมาธิเหมือนสายชาร์จแบตเตอรี่ เหมือนหมอนและ
ที่นอนคอยเป็นที่พักผ่อนให้กับจิตใจของตัวเราเอง เพราะว่าในแต่ละวันไม่รู้เลยว่าจิตของ
เราต้องพบเจอกับอารมณ์แบบไหนมาบ้าง ขนาดกายยังต้องการพักเลยแล้วทำมั้ยจิตเราจะ
ไม่ต้องการพักผ่อนมั้งอ่ะ
ตัวอย่าง การที่เราจะเริ่มทำสิ่งใดแล้วอันดับแรกควรมีสติก่อนเลยรู้ว่ากำลังทำไดอยู่ และก็
มีการจดจ่อในสิ่งนั้นๆ นั้นก็คือสมาธิ อันสำหรับใช่ในการทำสิ่งต่างๆเช่นสำหรับโยมน้า
โยมป้ าโยมแม่นั้น ก็สมารถเอาใช่ในชิวีตประจำได้โดยการกำหนอรู้ คือรู้ตัวว่าเรากำทำไร
อยู่ โดยสติ เช่นเราอยู่บ้านเลียงหลานบ้างที่หลานอาจจะทำให้เราไม่พอใจไม่สบายใจ
อะไรก็ตาม เราก็มีต้องมีสติรู้ว่าตัวทำไรอยู่ เราก็ต้องมีสมาธิด้วย เพื่อที่ทำใจจิตเราสงบ
หรืออารมณ์ที่เราไม่พอใจก็ตาม ในเมื่อมีสติสมาธิแล้ว สิ่งจะเกิดต่อก็คือปัญญา ปัญญาใน
ที่นี้ เราจะเอามารู้อารมณ์ของตัวเราเอง แล้วตั้งคำถามกับจิตของเรา ว่าเหตุไดเราไม่พอใจ
ไม่ชอบใจ เมื่อ๓อย่างนี้ เราก็จะทำอะไรโดยมีสติความนึกคิดและความเมตตาต่อคนอื่น
ท้ายสุ ดแห่งพระธรรมเทศนาอาตมภาพขอตั้ งอธิ ฐานอ้างคุณพระศรี รัตนตรัย
มีพระพุทธรัตนะ พระธรรมรัตนะ และพระสังฆรัตนะเป็ นประธาน ขอจงดลบันดาลให้
ญาติโยมทั้งหลาย ถึงพร้อมด้วย อายุ วรรณะ สุขะ พละ ตลอดจนปฏิภานและธรรมสาร
สมบัติอันเป็ นพึงพอใจทั้งปวง แสดงพระธรรมเทศก์นามาก็พอสมควรแก่เวลา จึงขอ
สมมติยุติพระรรมเทศนาลงคงไว้แต่เพียงเท่านี้ เอวังก็มีด้วยประการฉะนี้ ?