Ses dosyası

Anayasa Hukuku 1.ve 2. ders 22-11-2023.m4a

Döküm
Konuşmacı 2

Kaldırmış meğersem devam ediyorum devlet.

Konuşmacı 2

Biçimlerinde kalmıştık. Devlet biçimlerinden 2 ayrım yapacağız birini. Hafta yaptık biliyorsunuz. Monarşi
Cumhuriyet bana şeyi anlatmıştım Cumhuriyet.

Konuşmacı 2

Kaldı bugün. Ter devlet bileşik devletleri. Bir şey devlet içinde de özellikle fetöler devleti anlatacağız şimdi
devlet. Şekillerinden ilk ayrımımız monarşi ve cumhuriyetti. Monarşi de biliyorsunuz devlet başkanı. Irsi olarak
göreve gelmektedir. Gençler ve. Monarşiler içinde çeşitli aydınlar yaptık. Tarihsel süreçte monarşiler
biliyorsunuz, mutlak monarşi olarak. Evet ortaya çıkmıştır. Yani tarihsel işte ilk başlarda monarşi deyince yasama,
yürütme ve yargının. Bir kişide toplandığı bir yönetim şekli anlıyoruz ve bu bir kişide veraset yoluyla göreve
gelmektedir. Zaman içinde arkadaşlar özellikle anayasaların yapılmasıyla meşruti ev gençler artık hal bakalım
odaklanalım. Zaman içinde özellikle anayasaların yapılmasıyla hangi monarşi biçimi karşımıza çıkmıştır?
Meşhurti monarşi. Bunların mutlaka dedim ya mutlak maaş iyiden sonra karşımıza anayasalarla hükümdarın
yetkilerini sınırlandırılmasıyla meşruti monarşiler çıkmıştır. Meşruti monarşileri sizi yaradı da sınırlı monarşi
bugün dünyada otuzun üzerinde monarşi var. Yani Cumhuriyet daha fazla. Cumhuriyet biçimi mutlak
monarşilerde artık günümüzde. Yani bir dedim. 5 parmağını neredeyse geçmeyecek kadar alt, yani bir kişi de
yetkilerin tamamen toplanması artık çok azalmıştır. Günümüzde işte bir kaç örnek verdik. Geçen hafta Suudi
Arabistan gibi. Espatine krallığı gibi işte. Bazı mutlak monarşiler dünyada halen var. Şimdi meşhur tüm
monarşilere baktığımızda da bunların özellikle Avrupa monarşileri artık tamamen sınırlı monarşiye dönmüştür.
Yaklaşık 11 tane avrupa'da monarşi var işte ingiltere gibi geçen hafta arkadaşlarınız duyunca onların monarşi
olduğunu şaşırdılar. Isveç, Norveç, Danimarka. Bunlar da giderseniz saraylar var başkentlerinde. Ama böyle sarar
dediysek, yani gidenler görenler şey yapmıştır. Hani gezenler biliyorlar böyle hiç şaş almak öyle çok da bakım
yapılmaya falan binaları var küçük.

Konuşmacı 2

Mesela ben isveçte içini gezdim. Ee soruyu o. Yani o kadar bakımsız o kadar tozlu ki bir de biz türk insanı olarak
çok temizliğe düşkünüz ya mesela o toza ben hiç inanamadım. Mesela perdelerin kirliliği arkadaşlar bir de orada.
Yani insanlar mesela kuzey Avrupa ülkelerinde birbirlerine çok eşit ücret aldıkları için temizlik yaptırmak orada
çok zor. Herhalde buna da bağladım. Çünkü o kadar tabi çok büyük perdeler camlar. Hani onların silinmesi,
yıkanması herhalde ben benim tahminim tamamen. Yani hiç öyle bakımlı bazı yok yalan öyle saray deyince öyle
yerler beklemeyin yani. Yani Avrupa monarşilerinde tamamen sembolik birer kuruma dönüşmüştür. Krallıklar
yani o yüzden o monarşilerde zaten parlamenter hükümet sistem var ve tabii ki Avrupa monarşilerin de
demokraside karşımıza çıkıyor. Şimdi mesela ingiltere'de özellikle monarşini ka. Olmasıyla ilgili şeyler var çeşitli.
Gruplar, sivil toplum örgütleri, monarşi kaldırılsın falan diye seslerini yükseltiyorlar. Bilmiyorum. Takip eden hiç
böyle şeyleri duyan. Mı aranızda? Ama genel olarak. Orada biliyorsunuz 2 partili sistem var. Ingiltere'de bir
muhafazakarlar gelir. Iktidara bir işçi partisi gelir ama işçi partisi mesela daha soldadır. Yani muhafazakar
olmamasının. Düşünürsünüz ama mesela krallık kral deyince onlar da çok şeydir. Hatta bu lady diye'nin
ölümünden sonra. Bu yani kalite Elizabeth çok şey. Katı davrandığı için hiç üzüntü falan göstermediği için
kraliyetin şeyi desteği çok düşmüştür. Ingiltere'den o zaman bile ingiltere Başbakanı blair, yani böyle şeyin
kamuoyunda sevilmesi için kamuoyunda sempati toplaması için kıraçın çok çaba göstermiştir. Yani mesela orada
nasıl sürüyor? Monarşiler bunun bazı sebepleri de var ya bir kere sadece sembolik olarak kalmış olması Avrupa
monarşilerinden bahsediyorum işte. Ortak bir değer yaratıyor. Milli birlik ve beraber kişilerin sürdürülmesi
anlamında işte. Tarafsız bir devlet başkanı tamamen tarafsız kaldıkları için parlamenter hükümet sistemde işte
ılımlaştırıcı bir fonksiyon gördükleri söylenebilir. Bunun dışında bu kişiler sadece devlet başkanı olmak için
yetiştiriliyor. Mesela kırıcı elizabeth'i hiç okula göndermemişler. Sadece kıracı olması için yetiştirmişler. Mesela
üçüncü şansı şu anda biliyorsunuz, bütün ömrü 78 yaşına kadar işte başka hiçbir iş yapmadan hep kraliyet
işleriyle geçti. Falan bunun gibi. Peki bunların çok mülkleri var, harcamaları var. Kamuoyu bunu nasıl tolere
ediyor sizce? Çünkü bunlar orada bir monarşide arkadaşlar, Cumhuriyet gibi herkes eşit değildir. Onların bir
takım ayrıcalıkları var. Bu bu nasıl tolere ediliyor? Bu da şöyle diyorlar, bunların monarşi olmasından
kaynaklanan turizm gelirleri var. Her yıl işte binlerce 10 binlerce insan gidip bunları saraylarını geziyor. Yani
bunların maliyetlerini turizm gelirliliği de karşıladıkları söyleniyor. Bir de hani? Ayrıca devlet Başkanlığı için seçim
yapmıyorlar falan yani o tarz yarar zarar dengesinde çok da pahalıya gelmediği söyleniyor. Yani nasıl sürüyor
böyle bir bu kadar yani monarşi kurumu diye düşünecek olursak çünkü ilginç şimdi cumhuriyete geçeceğiz. Yani
Cumhuriyet, herkesin eşit olduğu, ayrılıkların olmadığı bir rejim ya monarşide ne olursa olsun yani ne demokrasi
de olsa ingiltere de olsa isveç de olsa. Bir insanların ayrıcalıkları var. Cumhuriyet, herkesin eşit olduğu bir rejim.
Şimdi Cumhuriyet konusunda arkadaşlar cumhuriyetin tanımı konusunda. 2 yaklaşım var. Cumhuriyetin dar
tanımı cumhuriyetin geniş tanımı, tamam mı? Dar anlamda Cumhuriyet geniş allahım. Şimdi ben anlamda
Cumhuriyet arkadaşlar monarşinin tam tersi olarak tanımlanmaktadır. Biz monarşiyi nasıl tanımladık? Monarşi
devlet başkanının veraset yoluyla ırsi olarak göreve geldiği yönetim biçimidir dedik. Dar alanda, Cumhuriyet
tanımı uyarınca. Eğer devlet başkanı veraset dışında bir yolla yönetime geliyorsa ortada bir Cumhuriyet vardır.
Dar anlamda Cumhuriyet tanımı olunca olduğunda eğer devlet başkanı veraset dışında bir usulle göreve
geliyorsa ortada bir Cumhuriyet vardır. Yani neye bakacağız? Dar anlamda Cumhuriyet tanımında devlet
başkanının. Göreve gelme biçimine, öyle mi? Evet öyle. O zaman onlar şey olmayan her devlet cumhuriyettir.
Şimdi burada arkadaşlar bu tanım dar anlamda tanım da. Ben anlamda tanımda de. Devlet başkanının dar
anlamda Cumhuriyet tanımda devlet başkanının seçimle yada zor kullanarak göreve gelmesinin bir önemi
bulunmamaktadır. Hani veraset yoluyla bir yolda da ırsi? Yollar dışında bir yöntemle devlet başkanı göreve
gelmişse orda da bir Cumhuriyet vardır. Tabii burada genel olarak aklınıza gelecek usul kural olarak tabii ki
seçimdir ama mesela. Bu tanım uyarınca diktatörlüklerin de Cumhuriyet kabul edilmesi mümkündür. Çünkü
orada bir diktatörlükte de veraset yoluyla göreve gelmiyor devlet başkanı. Şimdi bu açık açısından geniş
anlamda Cumhuriyet yani bu açığı kapatılması için geniş anlamda Cumhuriyet tanımı da yapılmıştır. Geniş
anlamda Cumhuriyet tanımı uyarınca. Cumhuriyet demokrasinin eş anlamlısıdır. Yani bir rejimin Cumhuriyet
olması için genel oy temsili rejim kuvvetler ayrılığı gibi prensiplerin gerçekleşmesi gerekir. Yani bu bağlamda
devlet başkanını da mutlaka seçimle göreve gelmesi gerekir. Geniş anlamda Cumhuriyet uyarınca devlet
başkanının da seçimle göreve gelmesi gerekir. Bunun dışında seçimle. Temel ilkelerine uyulması ve demokrasi
prensiplerinin karşılanması gerekmektedir. Yani Cumhuriyet olduğu zaman geniş anlamında. Bakalım uyarınca
seçimleri mutlaka yapılması gerekir. Ayrıca seçimlerin düzenli aralıklarla yapılması gerekir. Bir rejimin
Cumhuriyet olması için yani bir kere seçim yaptınız. Ondan sonra yapmazsanız bu geniş anlamda Cumhuriyet
tanıma uyarınca rejim Cumhuriyet olmaktan çıkar. Şimdi türkiyede Cumhuriyet anlayışına baktığımızda
arkadaşlar türkiye'de yani 1.900 işte 20 üçten beri Cumhuriyet rejiminin olduğunu biliyoruz yani. Cumhuriyetin
resmen, 1.920. 21 anayasasına geçişi 29 ekim 1923 tarihine rastlamaktadır. Türkiyede Cumhuriyet arkadaşlar
demokrasiyle birlikte anlam kazanmaktadır. Yani türk kamu koku geleneğinde Cumhuriyet. Demokratik
cumhuriyetçilik olarak anlaşılmaktadır. Burada mesela Atatürk tabii ki Cumhuriyetimizin kurucusu Mustafa
Kemal Atatürk mesela şöyle bir sözü var, demokrasi prensibinin en asri ve mantık i tatbikini temin eden hükümet
şekli cumhuriyettir demiştir. Yani işte cumhuriyetin kuruluşuna itibaren tabii ki en. Iyi anlamda demokrasiye
geçme çabaları, demokrasiye geçmenin altyapısı kurulmaya başlanmıştır. Şimdi türk. Hukuk yerinde Cumhuriyet
ve demokrasi o kadar iç içe geçmiştir ki mesela arkadaşlar türkiye'de biliyorsunuz darbeler yapılmıştır. 1.900
60.900 seksende orada darbelerin liderleri mesela Cumhurbaşkanı sıfatını kullanmamıştır. Yani mesela kendileri
için devlet başkanı denmiştir ama Cumhurbaşkanı sıfatı seçimden sonra seçimlerden sonra kullanılmıştır. Yani
seçim varsa Cumhurbaşkanı vardır, bu manada söylüyoruz. Şimdi peki dünyada ampilik olarak baktığımızda
Cumhuriyet ve demokrasi her zaman iç içe geçer mi? Ya da monarşi ve antidemokratik her zaman iç içe geçer
mi? Ampilik örneklerine baktığımızda dünyada bugün demokratik olmayan cumhuriyetler, yani demokratik olan
cumhuriyetler de var. Demokratik olmayan cumhuriyetler de var. Monarşilere baktığımızda da, yani eğer
gerçekten. Krallık sembolik bir pozisyona dönüştürülmüşse, bir monarşide de cumhuriyetin, pardon, bir
monarşide de demokrasinin görülebildiğini biliyoruz. Mesela avrupa'daki monarşilerde demokrasi var değil mi?
Ama neden? Çünkü orada krallıklar sadece sembolik. Olarak işle görmek. Cumhuriyetlere baktığınızda da her
cumhuriyetin, yani demokratik olduğunu söyleyemeyiz işte. Saddam dönemi işte. Irak, Suriye. Yani sonuçta
mesela bir Hitler döneminde almanya'da monarşi yoktu ama demokrasi yoktu. Demek ki demokrasinin şartları
tamamen başkadır işte. Bugün bine baktığımızda Afganistan, iran, Yemen, bunlarda Cumhuriyet rejimleri var
ama demokrasi yok o demokrasi. Için pek çok şartın bir. Gelmesi gerekiyor. 12 hafta sonra da demokrasi
işleyeceğiz zaten arkadaşlar. Şimdi burdan şeye geçeceğiz arkadaşlar tel devlet bileşik devlet. Bile devlet
biçimleri olarak.

Konuşmacı 2

Bileşik devletleri. Dünyada daha çok ünlü ettiler var arkadaşlar. Federal devletler yani yaklaşık 40 ayısında,
dünyada federal devlet var ama. Yani çok kabaca işte 196 devlet yaklaşık 100 doksanlı devlet olduğunu dünyada
düşünürsek devlet. Ürper devlet tek devlettir. Arkadaşlar ürk devlet tek devlettir. Devletin unsurlarında teknik
vardır. Televizyondan nelerdir? Ayrıca devletin organları açılmalı, teknik vardır. Teknik vardır biz. Birleşik
devletleri'ne baktığımızda bunların yapılanmalarını internetten farklı birden fazla devlet bir araya getir geliyor.
Bileşik devletlerde şimdi ben bu şeyler bu şahsidir. Tabii ki birlikte konfederasyon bugün dünyada artık yok.
Onlar daha önceki yıllarda özellikle mesela vakit gibi şahseniz. Bu arşilerde karşımıza çıktığını görüyoruz. Onlar
artık günümüzde yok. Konfederasyon basitimizde kalmadı. Onların özelliklerinde çok az beğenicem ama esas
olarak bugün dünyada olan devlet yapılanması benim dert devlet ve federal devlettir. Federal devlet eşittir
federasyon yani yanılmayın federasyon. Inşallah bu kelimeler. Tamam mı? Yani ders anlatırken de sigarasyon da
diyebiliriz. Federal devlet diyebiliriz. Biz hani internet evet olduğu için Türkiye çok değişik bir yapılanma çünkü.
Üst üste geçmiş farklı devlet yapıları var. Bir kere. Devlet yok, birden fazla devlet var. Öncelikle bir federal devlet
var, bir de federe devletler var. Bunlar üst üste geçmiş durumda ve. Buradan devletin unsurlarında teknik yok.
Birden fazla ülke var. Hedre devletlerin ülkeleri var. Bir de bütün olarak onların bir araya geldiğinde bir bütün
olarak federal devletin ülkesi var. Federe, devletlerin kendi milletleri var. Ve bir araya gelip. Federal devletin
milletini oluşturuyorlar ve federe devletlerin iç egemenlikleri var. Dış egemenlikleri olmasa da bunun dışında
federal devletin de egemenliği var. Yani devletin unsurları açısından teknik yok. Yine devletin organları açısından
da teknik yok. Federal devlette federal. Devletin yasama yürütme yargısı olduğu gibi. Federe devletlerinde ayrı
ayrı yasama yürütme yargıları var mesela. Işte Amerika. Devletleri'nde 50 federe devletin ayrı yasama yürütmeli
yargıları var. Onlar ne yapmışlar? Bir araya gelmişler. Amerika Birleşik devletleri'nde bir federal devleti var,
kurmuşlar ve federal devletlerinde kendi yasaması yürütmesi yargısı var. Egemenlik de tek değil şeyde federal
devlette o yüzden. Hani çok farklı bir devlet yapılanması. Şimdi biz internet devletten başlayacağız. Türkiye
Cumhuriyeti de bizim devletimizde biliyorsunuz devlet anayasamızın üçüncü maddesi uyarınca devletin ülkesi ve
milletiyle bölünmez bütünlüğü esastır ve değiştirilmesi de teklif edilemez bir maddedir. Yani bizim anayasamızın
ilk yani 3 maddesi durduğu sürece üniter devlette her zaman duracaktır. Yani değiştirilmesi teklif edilemez.
Hükümlerden biri devletin üniter devlet olması. Şimdi internet devleti basit devlette denmektedir. Dediğim gibi
dünya üzerinde. Yaklaşık yani 165 devlet devletlerin çoğu üniter devlet dünya üzerinde işte Norveç Danimarka
isveç Portekiz, Yunanistan, irlanda. Izlanda, Hollanda, Japonya, Lüksemburg verebileceğimiz örneklerden sadece
bazıları. Federal devletleri daha uzun bir his olarak sayarım, biraz sonra yani federal devletleri çıkartırsak
diğerleri zaten üniter devlet. Şimdi biraz önce söylediğim gibi, dün ter devlet söz konusu olduğunda öncelikle
devletin unsurlarında teknik söz konusudur. Devletin unsurları olan ülke, millet ve egemenlikte teknik söz
konusu söz söz konusudur. Üniter devlette. Ülke unsuruna baktığımızda. Üniter, devlette devletin ülkesi tek ve
bölünmez bir bütündür. Üniter, devlette devletin ülkesi tek ve bölünmez bir bütündür. Şimdi inter devletlerde. Il
ve ilçe gibi tabii ki bir takım. Idari bölümler. Bulunabilir fakat bunlar. Bunlar sadece basit idari bölümlerdir. Yani
bunlar ayrı ülke falan değildir. Bunların ayrı egemenlik yetkileri yoktur. Yasama, yargı yetkileri de yoktur. Illerin
ilçeleri sadece devlet idari açıdan bazı bölümlere bölünmektedir. Yönetim kolaylığı sağlanması açısından ama
iller ve ilçeler biraz önce söylediğim gibi aynı tek devletin egemenliğine tabidir. Millete baktığımızda ülke
devletin milleti de. Tek ve bölünmez bir bütündür. Yine egemenlik unsuruna baktığımızda da tek bir egemenlik
yetkisi vardır ve. Tek olan egemenliğin sahası bütün ülkedir. Yani bütün ülkede tek bir egemenlik yetkisi söz
konusudur. Anayasamızın hemen üçüncü maddesinde de bakalım. Devletin bütünlüğü başlığı var. Üçüncü
maddede birinci fıkra uyarınca türk devleti ülkesi ve milletiyle bölünmez bir bütündür. Yani bu da üreten devlet
olmaya işaret etmektedir. Anayasamızın üçüncü maddesine birinci fıkrası tekrar belirtiyorum. Biliyorsunuz
dördüncü madde uyarınca değiştirilmesinin teklif edilen. Üçüncü maddenin bütünlüğünü. Çünkü ne diyor?
Üçüncü maddesi hükümleri değiştirilemez diyor. Anayasamızın dördüncü maddesi burada bütünün
değiştirilmesi yasaklanmıştır. Şimdi bir de arkadaşlar devlet organlarında da teknik söz konusudur. Devlet
organları derken yasama, yürütme ve yargıda. Teknik söz konusudur. Devletin tek yasama organı vardır.
Arkadaşlar, yalnız şöyle bir karışıklık olması, birden fazla meclis olabilirim. 2 meclisli bir yasama olabilir mesela.
Bizim 1.961 anayasamızda 2 meclis ile sistem vardı ama tek yasama yani merkezde tek bir yasama onun içinde 2
ayrı meclis bulunabilir. 2 meclis olması tek yasama olmasına engel değil, onu vurgulamak isterim. Internet
devlette internet, devlette yerel yönetimlerin kanun yapma yetkileri yoktur. Mesela yerel yönetimler, belediyeler
ne yap belediyeler? Mesela bizim kendi. Açısından kanun yapabilir mi? Kesinlikle yapamaz. Kim yapar kanunu
merkezde yasama organı yapar. Tek yasama organı kanun yapma yetkisine sahipti. Herkes tek anayasa tabidir.
Ülke içindeki herkes tek anayasa ve tek yasama organın çıkarttı. Herkes tek yasama organını çıkarttığı kanunlara
tabidir. Şimdi yargı açısından da. Teknik söz konusudur. Arkadaşlar yargı açısından da teknik söz konusudur. Tabii
ki yargı açısından teklif demek. Yani bir tane koskoca ülkede mahkeme olacağı anlamına gelmedi de tabii. Illerde
ilçelerde. Merkezde bir tabii ki birden fazla mahkeme söz konusudur ama ülkenin her yerinde aynı tür
mahkemeler vardır. Yargı farklı yargı kolları olabilir. Adli yargı idari yargı, anayasa yargısı gibi ama her yargı
kolunun tek üst mahkemesi vardır. Yargıt takibi, Danıştay gibi Anayasa Mahkemesi gibi her yargı kolunu
arkadaşlar tek üst mahkemesi bulunmaktadır. Yani birden fazla bir yargı kolu için birden fazla üst mahkeme
üniter devlette oluşturulamaz. Şimdi yürütme baktığımızda yürütmenin bütünlüğü söz konusudur. Arkadaşlar
yürütmenin bütünlüğü söz konusudur. Şimdi yürütme deyince de mesela bütün idareyi yetkilerin bir kişi
tarafından yürütülmesi söz konusu değildir. Tabii ki farklı kişi ve kurumlar idari yetkileri kullanacaktır. Fakat
yürütmeye ilişkin tabii ki üniter devlette bir teşkilat vardır. Dediğim gibi tek kişi bütün idareye ilişkin yetkileri
kullanamayacağına göre bir idari teşkilat olur. Üniter devlette. Buna da devletin üntel devletin idari teşkilatı
denir. Şöyle üniter, denizin idari. Teşkilat karşımıza çıkar büliter devletin idealin.

Konuşmacı 2

Şimdi öncelikle minter devlette bir. Merkez idare olur, arkadaşlar merkezi idare olur da. Bu da. Çok kalbine
arkadaşlar. Başkenti atar, başkent ederim. Yani internet. Bu sürede şöyle bunun mahalle idealler yerel ida eder.
Merkeze idarenin arkadaşlar kalbi nerede atar? Başkent atar, başkent teşkilatı şimdi başkent teşkilatı da
arkadaşlar. Sistemini niteliğine göre farklı kişilerin etkilidir. Burada mesela bir parlamenter hükümet sistem varsa
mesela bizim eski.

Konuşmacı 2

Yediden önce parlamenter hükümet sistem varsa bir devlet başkanı olur. Onun dışında Başbakan ve Bakanlar
Kurulu olur, başkanlık sistemi olursa. Başkanlık sistemi olursa. Başkent teşkilatını da esas olarak kim olur, başkan
ya da biz? Sistemizdeki adıyla Cumhurbaşkanı ve bakanlar olur. O yüzden birlikte yazıyorum işte başkan. Pardon,
antalya hükümeti sistemse bakanlığa kurulu olabilir, bizde yok. Tamam mı arkadaşlar? Biz de yürütmenin başı,
yani dar anlamda yürütmenin tamamen sahibi türkiye'de cumhurbaşkanıdır. Ama geniş anlamda yürütme. Idare
hukuku dersleriniz desene çok ayrıntılı olarak göreceksiniz. Geniş anlamda yürütme dediğinizde. Yürütmenin
içine Cumhurbaşkanı ve bütün idari teşkilat girer. Yani bizim anayasamız yürütme yetkisine cumhurbaşkanına
vermiştir ama geniş anlamda yürütme dediğimizde yürütme. Içine idare de girer, idare dediğimiz arkadaşlarda
arkadaşlar, idare teşkilat. Organik olarak bu şekilde karşına çıkmaktadır. Şimdi her şeyin başkenten yürütülmesi
mümkün müdür? Yani bir tek başkentte yönetici olursa işler yürür mü? O yüzden arkadaşlar bizler de birlikte bir
de başkent teşkilatları dışında taşra teşkilatı bulunur. Taşra teşkilatı. Teşkilatı çerçevesinde de. Bu haliyle ilgilen
ve iller ve ilçeler bulunurdu da vali'den kaymakamlığa başlar iller ilçeden. Bunun merkezi idare arkadaşlar, devlet
dediğimiz tüzel kişilik zaten. Budur bu bu. Başkent teşkilatı ve taşra teşkilatı. Bir bütündür ve bu bir devlet.
Kişiliğini oluşturur başkent teşkilatı ve taşra teşkilatı şimdi. Burada bir kaç nokta düşelim. Merkezi idare
dediğimiz idare merkezi idare. Şurada bir bütün olarak. Çerçeve içine aldım. Bir bütündür arkadaşlar merkezi
idare bir bütündür. Başkent ve taşra teşkilatı aynı tüzel kişilik içinde yer alır. Bu arkadaşlar devlet tüzel kişiliği
olarak karşımıza çıkmaktadır. Taşa teşkilatı merkezi idarenin bir uzantısıdır. Zaten taşradaki görevliler, valiler,
kaymakamlar, arkadaşlar, merkezi idare tarafından atanırlar. Ve internette başkent teşkilatının taşra teşkilatı
üzerinde hiyerarşik yetkisi vardır. Hiyerarşi yetkisi vardır. Yani başkent teşkilatı taşra teşkilatına emir ve talimat
verebilir, onların kararlarına denetleyebilir. Şimdi arkadaşlar gidip yerel yönetimlere bakalım ye. Yerel yönetimler
ya da mahalle idareler arkadaşlar merkez. Merkezi idare. De ki bir takım ihtiyaçların hepsini gideremeyebilir.
Çünkü her yörenin insanının kendi ne has bir takım ihtiyaçları. Istekleri olabilir. Dolayısıyla üniter devletlerde
insanların belli bir yerde oturmalarından kaynaklı. Ortak ihtiyaçlarını gidermek için bu bizim gördüğümüz
merkezi idarenin dışında bir takım ayrı karar organları oluşturulmuştur. Merkezi idarelerde evet, pardon, üniter
devletlerde kişilerin belli yörelerde oturmaktan kaynaklanan ihtiyaçlarını gidermek için belli bir özerkliğe sahip
ayrı karar organları olan bir takım kuruluşlar kurulmuştur ki bunlara. Mahalle, idareler, yerel idareler denir.
Mahalle idare deyince aklınıza ilk ne geliyor? Mesela bizim işte. Köy idareleri belediyeler şimdi biz daha çok hani
belediye seçimi falan diyoruz ya. Mesela önümüzde belediye seçimleri var falan yani kişilerin aynı ilde oturan,
ilçede oturan insanların ortak ihtiyaçlarının görülmesi için ayrı yöneticiler seçilmektedir. Bunların ayrı türk tüzel
kişiliklere bulunmaktadır. Ve biz bunlara mahalli idareler ya da yerel yönetimler diyoruz.

Konuşmacı 2

Arkadaşlar yerel yönetimler. Genel yönetimlerin ne özellikleri var? Onlara baktığımızda yerel yönetimler, mahalli
idareler ayrı tüzel kişiliklere sahiptirler. Bunların ayrı mal varlıkları, bütçeleri vardır. Ha belediyeler dışında başka
mali idareler bizim kendi ülkemiz özelinde köyler ve il özel idareleri de yine türkiye'de yerel yönetimlerdir
belediyeler. Ve bir ara verelim arkadaşlar devam edeceğim.

Konuşmacı 2

Evet, evet, benim ter devletin şöyle bir idari teşkilatını ana hatlarıyla görüyor görür, yani görmekteydik. Merkezi
idare başkent teşkilatı ve taşra teşkilatından bunu haklıdır. Bu bir başka. Yaptı bir bütün tüzel kişiliktir. Bu devlet
tüzel kişiliğidir. Bunun dışında üniter devlette birtakım mahalli idareler, yerel idareler yer alabilir. Dedik ki,
mahalle idarelerin, yerel değerlerin kurulma sebebi. Belli bir yerde oturan kişilerin ortak ihtiyaçlarının
karşılanmasıdır. Yerel liderlerin mahalli liderlerin ayrı tüzel kişilikleri vardır. Mahalli liderlerin, yerel değerlerin
yöneticileri seçimle iş başına gelir ve bunların belli ölçüde bir özerkliği vardır. Mahallidarlının özelliklerine şöyle,
ana hatlarıyla özetleyecek olursak, birincisi mahalli idareler tüzel kişiliğe sahiptirler. Yani devlet tüzel kişiliği
dışında mahalli idarelerin. Tüzel kişilikleri vardır. Bunların mahalli idarelerin ayrı bir şeyleri, mal varlıkları vardır.
Yöneticileri mahalli idarenin yöneticileri, seçimle iş başına gelirler belediye başkanları.

Konuşmacı 2

Muhtarlar gibi. Mahalli idarelerin kendine has personeli vardır ve mahalli idareler merkezi idarenin hiyerarşisine
tabi değildirler. Mesela biraz önce taşra teşkilatı için ne dedik? Kaşla teşkilatı merkezi idarenin hiyerarşisine.
Tabidir merkezi idarinin kaş cadı teşkilatı üzerinde hiyerarşi yetkisi vardır. Yerel idareler söz konusu olduğunda
ise. Merkezi idarenin hiyerarşisi söz konusu değildir. Bununla birlikte arkadaşlar, mahalli idareler, üniter, devlette
idarenin bütünlüğü ilkesine aykırı değildir. Mahalli idarelerin bulunması, inter devlette idarenin bütünlüğü
prensibini zedelemez. Şimdi mesela bizim anayasamızda idarenin bütünlüğü deyince hemen anayasamızın. 23
maddesine bakıyoruz idare başlığı altında idare ilişkin bir takım genel prensipler, ilkeler, kurallar var.
Anayasamızın 123. Maddesinden sonra 123 maddesinin başlığı idarenin bütünlüğüdür. Idare kuruluş ve
görevlerinin bir bütündür ve kanunla düzenlenir. Şimdi yani yerel yönetimlerin olması idealinin bütünlüğü
prensibinin zedelemez. Şimdi bunların bunun nedenlerini sayacağım. Yerel yönetimler neden idarenin
bütünlüğü prensibini zedelemez birincisi. Arkadaşlar, yerel yönetimlerin yasama, yürütmen, yargı, yetkilerin
yoktur. Yerel yönetimlerin yasama, yürütme, pardon yürütme derken yürütmeyi ayıralım. Çünkü tabi ki idari
yetkileri var. Yasama ve yargı yetkileri yoktur. Yerel yönetimlerin yasama ve yargı yetkileri yoktur. Düzelttim, yerel
yönetimlerin yasama. Ve yargı yetkileri bulunmamaktadır. Yerel yönetimlerin yetkileri, yerel yönetimlerin,
yetkilerin merkezi idarenin yetkilerinden, merkezi idarenin iradesinden kaynaklanmaktadır. Mahalli idarenin
yetkileri merkezi idarenin iradesinden kaynaklanmaktadır. Arkadaşlar çünkü mahalle, idareler, mahalle, idareler,
yerel yönetimler kanunla kurulur. Yani merkezi idare, yerel yönetimlerin kanunla kurar. Dolayısıyla mahalle
idarelerin yetkilerini merkezi idare isterse kanunla değiştirebilir. Mahalle idareler kesinlikle anayasa yapım
sürecine katılmazlar. Çünkü federal devlette federe devletler anayasa yapım sürecine de katılır. Mahalli idareler,
inter devlette anayasa yapım ve değiştirilme sürecine katılmazlar. Son olarak da merkezi idarenin genel
yönetimler üzerinde hiyerarşi yetkisi bulunmasa da. Merkezi idarenin yerel yöntemler üzerinde sınırlı bir
denetim ilgisi bulunmaktadır. Buna da idari vesayet yetkisi diyoruz. Yani merkezi idarinin yerel yöntemler
üzerinde hiyerarşi yetkisi olmasa da idari vesayet yetkisi bulunmaktadır ki bu da sınırlı bir denetim yetkisinden
karşılık gelmektedir. Evet yani sözün özü arkadaşlar genel üniter, devlette yerel ihtiyaçları karşılamak için
birtakım yerel yönetimler kurulur. Biz kendi ülkemizden biliyoruz. Köylerin tüzel kişiliği var. Türkiye'de
belediyelerin tüzel kişilikleri var ve belediye yöneticilerini ne yapıyoruz? Seçimlerde ayrı olarak seçiyoruz. Bu
belediyelerin. Kişilikleri var mı? Varlıkları var, bütçeleri var. Karar organları seçimle iş başına geliyor. Bunlar yerel
yöntemler kendi kararlarını alıyorlar ama idarenin bütünselliği iyi kesimlere de aykırı değil. Çünkü bu yerel
yönetimler mahalli idareler kanunla kuruluyorlar. Merkezi idare isterse bunların yetkililerini genişletebilir, isterse
daraltabilir ve merkezi idare yerel yönetimler üzerinde sınırı da olsa bir denetim yetkisine sahip. Buna idari
vesayet yetkisi diyoruz. Şimdi arkadaşlar bunlar tabii bu. Ideal teşkilatı tamamen idari hukukunun konusu.
Seneye bu idari teşkilatı siz idare hukuku dersinde ayrıntılı olarak göreceksiniz işte merkezi idarenin hiyerarşi
yetkisi nedir? Idari vesayet yetkisi nedir? Biz sadece genel bir şema olarak anayasa dersinde ortaya koyuyoruz.
Bunun ayrıntıları seneye idare hukuku dersinizin konusu tamam mı? Aklımızda kalsın devamlı seneye anlatılacak
idarlıkundan. Evet, evet. Tabidir taşın. Hayır değil, bu ayrı tamamı ayrı tüzel işte bunlar. Bunlar ayrı tüzel kişilikler
bu köyde. Belediye güzel kişiliği, il özel idaresi. Bunlar ayrı düzeltmişler. Taşra teşkilatları üzerinde hiyerarşi
denetimi. Hiyerarşi yetkisi var. Emir ve talimat verebilir. Bunların karar organları seçimle iş başına gelir. Bunların
üzerinde hiyerarşinin yetkisi yok elimizde kalmak. Hayır, hayır, bu hiyerarşiye. Dizisi başka bir şey idari vesayet
etkisi başka bir şey. Sınırlı bir denetim etkisi. Hiyerarşi etkisi geniş. Yetki idar vesaire ki yetkisi daha farklı sınırlı
bir denetim yetkisi. Şimdi burdan bileşik devlete geçeceğiz arkadaşlar. Birleşik devlet. Bileşik devletimiz silinmiş,
ben silinmişim. Devlet birlikleri ve devlet topluluklarına demişti. Şimdi bu ilk 3 devlet çip. Çok kısa geçeceğim
arkadaşlar bunlar. Tarih seyahat bir takım devlet birlikleri. Şahsi birlik hakiki birlik. Ve komfederasyon bunları
kısaca geçeceğim. Ondan sonra esas yani dünyada uygulanan federal devlet üzerinde daha fazla durmak
istiyorum. Şimdi ya anayasa kitaplarına bakarsanız şöyle. Devlet birlikleri ve devlet toplulukları şeklinde ikili bir
ayrım var bu devlet. Birliklerine baktığımızda bunlar monarşilerin bir şekilde bir araya gelmesi. Şahsi birlikte
hakiki birliğe baktığımızda ilk karşımıza çıkan ortak özellik bir takım. Geçmişte monarşilerin monarşik yapılı
devletlerin bir şekilde bir araya gelmeleri, yani şahsi birlik deyince arkadaşlar bir tane o özellik var şahsi birlikte.
2 veya daha fazla ama monarşik devlet var ve bu 2 veya daha fazla monarşik devletin başına bir tek monak kral
ya da işte Hükümdar geliyor. Sadece devlet başkanının bir olması karşımıza çıkıyor. Yani geçmişte bu şekilde
farklı monarşiler tek bir krem. Valla ya da hükümdar'a sahip olabilmişlerdir mesela. 1.880 beşten 1.900 sekize
kadar Belçika ile Kongo arasında bir şahsi birlik kurulmuş. Elbet başkanı aynı olmuş bunun dışında. Içişlerinde
bağımsızlar, dışişlerinde bağımsızlar. Ya farklı yasama, yürütme, yargı organları var ya. Tek ortak özellik tek devlet
başkanı olmasa hakiki birlikte baktığımızda hakiki birin özelliği, yine birden fazla monarşik devlet var ve ilk özellik
şahsi birliği aynı. Özelliği, devlet başkanı bir farklı monarşik devletlerin devlet başkanı birdir, tamam mı? Hakiki
birlikte de şahsi birlikte de ortak özellik, devlet başkanının monarşik birden fazla devlette bir olmasıdır. Şimdi
burada daha sıkı bir birlik var. Hakiki. Daha sıkı bir birlik var. Devletler iç bağımsızlıklarını korumaktadırlar ancak.
Iç bağımsızlıklarını korumaktadırlar ancak dış ilişkileri bakımından devletler bağımsız değildir. Dış ilişkileri
bakımından devletler bağımsız değildir. Dış ilişkiler hakiki birlik tarafından yürütülür. Ve hakiki birlikte. Bir araya
gelen devletlerin uluslararası hukuk bakımından ayrı birer kişilikleri yoktur. Uluslararası hukuk bakımından. Bir
araya gelen devletlerin ayrı birer kişilikleri bulunmamaktadır. Dış ilişkiler ortak yürütülür dedik ve devletlerin
uluslararası. Hukuk kişilikleri kalkmıştır. Ay geçmişte Norveç isveç birliğine örnek olarak gösterebiliriz. 1.810
5.000 900.905 yılları arasında isveç Norveç birliği yine izlanda Danimarka birliği geçmişte. Hakiki birlikte olarak
karşımıza çıkıyor. Konfederasyona geçeceğim. Şimdi konfederasyon bir uluslararası sözleşmeyle kurulan bir
devlet topluluğudur. Konferasyon, uluslararası bir sözleşmeyle kurulan devlet topluluğudur. Konfe devletlerin
konfederasyon kurmalarının en önemli sebebi sebebi ortak bir savunma sağlamaktır. Burada konfederasyon
yapısı içinde devletler uluslararası hukuk kişiliklerine muhafaza etmektedirler. Konfederasyonları arkadaşlar
tarihsel süreç içinde daha çok federal devlete geçiş öncesinde rastlanmaktadır. Yani devletler önce. Bir gevşek
birlik olarak konfederasyon kurmuşlar. Daha sonra da federasyon aşamasına geçmişlerdir. Bunun en somut
örneği arkadaşlar Amerika Birleşik devletleri'nin kurulmasından önce. Amerika'da kolinlerin bir konfederasyon
kurmuş olmalarıdır. 1.770 6.787 yılında koloniler bir konfederasyon kurmuşlardır. Uluslararası bir sözleşme
yaparak bir konfederasyon kurmuşlardır. Daha sonra 1.787 yılında ne yapıyorlar? 1.700. Yedide amerika'da ne
yapılıyor? Anayasayla şeye geçiyorlar, federasyona geçiyorlar. Konfederasyon özelliklerini şöyle hemen
sıralayacağız, gevşek bir birlik, gevşek bir topluluk ama federasyon sıkı bağlarla devletlerin bir araya geldiği bir
model. Yine isviçre mesela bugün federal bir devlet isviçre daha önce bir konfederasyonmuş arkadaşlar hem de
çok uzun yıllar bir konfederasyon olarak varlığını korumuş 1.290 birle 1.848 anayasasının yapılmasına kadar
isviçre'de. Kantonlar bir konfe konfeder yapı altında bir araya gelmişler. Özelliklerine baktığımızda zaten
söyledim. Birinci özelliği konfederasyon, bir uluslararası sözleşmeyle kurulur. Arkadaşlar bir anayasayla değil, bir
uluslararası sözleşmeyle kurulur. Konfederasyon uluslararası sözleşmeyle kurulduğu için büyük devletler
konfederasyondan istedikleri zaman çıkabilirler. E üye devletler konfederasyondan istedikleri zaman çıkabilirler.
Gerek Konfederasyonu oluşturan devletler gerek içişleri bakımından gerekse dış ilişkileri bakımından tamamen
bağımsızdırlar. Konfederasyonun bir tüzel kişiliği yoktur. Aslında konfederasyon bir devlette değildir.
Konfederasyonun tek. Diyet ismi verilen bir meclistir. Konfederasyonun ortak bir karar organı vardır. Bunun adı
meclis diyettir. Burda bu mecliste konfedere devletlerin delegeleri temsilcileri bulunmaktadır. Kararlar kural. Bu
diyet meclisinde oy birliğiyle alınır. Ancak arkadaşlar bu meclisin aldığı kararlar konfedere devletlerde doğrudan
uygulanmaz. Bu kararların konfedere devletlerde uygulanması için ayrıca onaylanması gerekir. Yani sonuç olarak
konfederasyonun konfedere, devletler. Bir zorlama gücü bulunmamaktadır. Bugün bu tüm şartları sağlayan bir
devlet topluluğu dünya üzerinde bulunmamaktadır. Şeye geçeceğiz arkadaşlar, şimdi federal devlet. Şöyle 15
dakika giriş yapayım ondan sonra. Federal devlet yada federasyon. Şöyle ben. Dünyasındaki federasyonları bir
internetten çıkartmıştım bir ara. Yani dünyada daha az sayıda federal devlet var demiştim. Ya mesela şöyle bir
saycak olursam ilginizi çekiyor olabilir. Hani sınav sorumluluğu açısından değil ama. Mesela Arjantin. Bosna
Hersek. Et yok ya Almanya yani avrupa'da bildiğimiz federal bilet onu yani bi en çok bilinen almanya'yı biliyoruz.
Başka derslerde de söylemiştim. Hani nerede söylemiştim? Türkiye'de üniter devlet yapısını değiştirmesi
anayasamıza uyarınca yasaktır. Ne demiştim orada? Almanya'da da alman anayasası uyarınca da federal devlet
yapısının değiştirilmesi yasaktır. Değiştirilmesi teklif edilemez. Hindistan var, irak, Meksika, nepal, Nijer. Pakistan
rusya'yı biliyoruz zaten Rusya federal bir devlet Somali isviçre'yi saydım. Amerika Birleşik Devletleri daha çok
hani Amerika Birleşik Devletleri üzerinden de örnekler vereceğiz. Yani işte ilk anayasayla kurulan federal devlet
olması açısından. Lan Venezuela Avustralya, Belçika yine avrupa'da federal devlet üniter. Devletten daha sonra
şey federal devlete geçtiler. Kanada biliyoruz. Malezya, Birleşik Arap Emirlikleri gibi devletler tabii bir devletin
federal yapıda olmasının ya da üniter yapıda olmasının kendine has bir takım şeyleri var. Tarihsel özellik. Yani,
çünkü mesela Amerika Birleşik Devletleri federal olması koliniler farklı devletler bir araya gelerek yani birleşme
suretiyle ayrılma değil, birleşme suretiyle federal devleti kurmuşlardır. Bazen de yaşayamayan şeyler bir arada
olamayan inter, devlet olarak anlaşamayan bir takım yapılar Belçika gibi sonradan da ayrılabiliyorlar. Şimdi
federal. Devlet de arkadaşlar farklı bir daha fazla devletler var. Federe devletler var. Bir de bu federe devletlerin
bir araya gelmesiyle kurulan federal devletler var yani. Bir önceki derslere söyledim, federasyon ya da federal
devleti aynı anlamda kullanıyorum. Bir federasyon içinde federe devletler var, bir de federal devletler var.
Bunların üst üste bir yapılanması söz konusu. Yani ayrı federe devletler var. Pedere devletlerin kendi ülkeleri
kendi milletleri içte egemenlikleri var. Bunlar bir araya gelip bir federal devlet kuruyorlar. Federal devlet o
federe, devletlerin milletlerinden oluşan bir. Bütün oluşturuyor. Federal devletin milleti oluyor. Federe
devletlerin ayrı ayrı milletleri bir araya gelerek federal. Milletini aynı. Oluşturuyorlar federe, devletlerin ülkeleri
var. O federe devletlerin, ülkelerinin bir araya gelmesiyle ne oluşuyor federal devlet. Federe devletin iç
egemenlikleri var ama dış egemenliklerini federal devlet devretmişler. Federal devlete federe devletler dış
egemenliklerini devretmişlerdir. Demek ki bu bağlamda federe devletlerin kendi içinde belli bir özerklikleri var.
Federe devletler kendi içlerinde belli bir özerklikleri koruyarak. Bir araya geliyorlar ve. Federasyonu federal
devleti kuruyorlar. Bir tane tanım yapalım federasyon. Uluslararası kişiliğe sahip bir federal devlet ile.
Federasyon uluslararası kişiliğe sahip. Federal bir devlet ile. Uluslararası kişiliğe sahip olmayan federe
devletlerin. Federasyon uluslararası bir kişliğe sahip olan federal devlet ile uluslararası. Kişliğe sahip olmayan.
Aralarında güvenceli bir yetki paylaşımı yaparak oluşturdukları aralarında. Güvenceli bir yetki. Yaparak
oluşturdukları. Devlet topluluğudur. Federasyon uluslararası kişiliğe sahip. Federal devlet ile uluslararası kişiliğe
sahip olmayan federe devletlerin aralarında güvenceli bir yetki paylaşımı yaparak oluşturdukları aralarında
güvenceli bir yetki paylaşımı yaparak oluşturdukları devlet topluluğudur ve öğleden sonra bu tanım üzerinden
daha ayrıntıya gireceğiz. Mesela hemen bir tek şey söyleyeyim, en önemli şey bunu hiç unutmayın. Burada
güvenceli yetki paylaşımı derken mutlaka bu yetki paylaşımı bir anayasayla yapılır. Hemen şimdiden. Söyleyelim
anayasayla güvençil yetki paylaşımı derken kastettiğimiz şey anayasadır konfederasyonları ile kuruluyordu. Söz
uluslararası sözleşmeyle kuruluyor. Burada mutlaka güvenceli yani güvenceli yetki paylaşımını fenere, devletlerle
pederler devlet arasında yetki paylaşımı yapılıyor. Ne ile anayasayla öğleden sonra devam ederiz.