O`ZBEKISTON RESPUBLIKASI

OLIY VA O`RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI

NAMANGAN MUHANDISLIK QURILISH INSTITUTI

SANOATNI AXBOROTLASHTIRISH FAKULTETI

AXBOROT TIZIMLARI VA TEXNOLOGIYALARI
KAFEDRASI
16-IAT-19 GURUH TALABASI
Hasanov Xojiakbarning
MEHNAT MUXOFAZASI VA HAYOT FAOLIYATI
XAVFSIZLIGI FANIDAN

MUSTAQIL ISHI-
2
Bajardi: X.HASANOV

Qabul qildi: SH. MAMADALIYEV

NAMANGAN – 2022
“Aholini va hududlarni tabiiy hamda texnogen xususiyatli
favqulodda vaziyatlardan muhofaza qilish to’g’risida” gi qonun
Reja:
1. “Aholini va hududlarni tabiiy hamda texnogen xususiyatli favqulodda
vaziyatlardan muhofaza qilish to’g’risida” gi qonunning yangi tahriri.
2. Qonunning maqsadi.
3. Favqulodda vaziyatlardan muhofaza qilish sohasidagi qonunchilik.
4. Favqulodda vaziyatlardan muhofaza qilishning asosiy prinsiplari.
 1. “Aholini va hududlarni tabiiy hamda texnogen xususiyatli favqulodda
vaziyatlardan muhofaza qilish to’g’risida” gi qonunning yangi tahriri.

2020 yildagi Sardoba fojiasi va Buxoro viloyatida yuz bergan tabiiy ofatdan
so‘ng, Qonunchilik palatasida «Aholini va hududlarni tabiiy hamda texnogen
xususiyatli favqulodda vaziyatlardan muhofaza qilish to‘g‘risida»gi qonun yangi
tahrirda ko‘rib chiqilmoqda.

Oliy Majlis Qonunchilik palatasida «Aholini va hududlarni tabiiy hamda texnogen

xususiyatli favqulodda vaziyatlardan muhofaza qilish to‘g‘risida»gi qonun yangi
tahrirda ko‘rib chiqilmoqda. Bu haqda deputat Rasul Kusherbayev ma’lum qildi.

Uning yozishicha, 2020 yilning 27 aprel kuni Buxoroning Olot, Qorako‘l, Jondor
tumanlarida kuzatilgan tabiiy ofat hamda 1 may kuni Sardoba suv omborida
yuzaga kelgan texnogen oqibatlarini bartaraf etishda favqulodda vaziyatlarning
oldini olish va bunda harakat qilish davlat tizimi faoliyatini muvofiqlashtirish,
oqibatlarini bartaraf etishni tashkil etishda kamchiliklar kuzatilgan.

«Bu aholi va hududlarni favqulodda vaziyatlardan muxofaza qilish sohasida,

shu jumladan favqulodda vaziyatlarni bartaraf etishda hamkorlik qilishning
huquqiy asoslarini takommllashtirishni taqazo etmoqda… Loyiha deputatlar
tomonidan birinchi o‘qishda qabul qilindi», — deb yozadi deputat.

Eslatib o‘tamiz, 2020 yilning 27 aprelida O‘zbekistonga Turkmaniston hududidan

kirib kelgan kuchli shamol tezligi Buxoro, Navoiy, Samarqand va Qashqadaryo
viloyatlarida sekundiga 9−40 metrgacha yetgan edi. Buning oqibatida 41
kishi jarohatlanib, bir kishi halok bo‘lgandi.

Shuningdek, uy-joylar, avtotransport vositalari, infratuzilma obyektlari va ekin

maydonlariga zarar yetdi. O‘shanda prezident Shavkat Mirziyoyev tabiiy ofat
oqibatlarini ko‘zdan kechirish, zarur chora-tadbirlarni belgilash hamda aholi bilan
to‘g‘ridan-to‘g‘ri muloqot qilish maqsadida Buxoroga yetib borgandi. Buxoro
viloyatida kuchli shamol yetkazgan jami zarar 141,6 mlrd so‘mni tashkil etgandi.
Foto: Prezident matbuot xizmati

Bundan tashqari, 2020 yilning 1 mayida Sardoba suv ombori to‘g‘onining bir
qismi o‘pirilib, yondosh tumanlardagi mahallalar va dalalarni suv bosgan edi.
O‘sha vaqtda ham prezident zudlik bilan hodisa yuz bergan joyga yetib borib,
vaziyatni barqarorlashtirish ishlariga shaxsan bosh-qosh bo‘ldi.

Sardoba fojiasi. Foto: UzReport.

Ma’lumot o‘rnida, amaldagi «Aholini va hududlarni tabiiy hamda texnogen
xususiyatli favqulodda vaziyatlardan muhofaza qilish to‘g‘risida»gi qonuni 1999-
yil 20 avgustda qabul qilingan bo‘lib, 6 ta bob, 27 moddadan iborat.

Qonun aholini va hududlarni tabiiy hamda texnogen xususiyatli favqulodda

vaziyatlardan muhofaza qilish sohasidagi ijtimoiy munosabatlarni tartibga soladi
hamda favqulodda vaziyatlar ro‘y berishi va rivojlanishining oldini olish,
favqulodda vaziyatlar keltiradigan talafotlarni kamaytirish va favqulodda
vaziyatlarni bartaraf etishni maqsad qilib qo‘ygan.

1-modda. Ushbu Qonunning maqsadi

Ushbu Qonun aholini va hududlarni tabiiy hamda texnogen xususiyatli
favqulodda vaziyatlardan (bundan buyon matnda favqulodda vaziyatlar deb
yuritiladi) muhofaza qilish sohasidagi ijtimoiy munosabatlarni tartibga soladi
hamda favqulodda vaziyatlar ro‘y berishi va rivojlanishining oldini olish,
favqulodda vaziyatlar keltiradigan talafotlarni kamaytirish va favqulodda
vaziyatlarni bartaraf etishni maqsad qilib qo‘yadi.
3-modda. Favqulodda vaziyatlardan muhofaza qilish sohasidagi
qonunchilik
Aholini va hududlarni favqulodda vaziyatlardan muhofaza qilish sohasidagi
qonunchilik ushbu Qonundan va boshqa qonunchilik hujjatlaridan iborat.
Qoraqalpog‘iston Respublikasida aholini va hududlarni favqulodda
vaziyatlardan muhofaza qilish sohasidagi munosabatlar Qoraqalpog‘iston
Respublikasining qonunchiligi bilan ham tartibga solinadi.
Agar O‘zbekiston Respublikasining xalqaro shartnomasida aholini va
hududlarni favqulodda vaziyatlardan muhofaza qilish sohasidagi O‘zbekiston
Respublikasi qonunchiligida nazarda tutilganidan boshqacha qoidalar belgilangan
bo‘lsa, xalqaro shartnoma qoidalari qo‘llaniladi.

4-modda. Favqulodda vaziyatlardan muhofaza qilishning asosiy

prinsiplari
Aholini va hududlarni favqulodda vaziyatlardan muhofaza qilishning
asosiy prinsiplari quyidagilardan iborat:
insonparvarlik, inson hayoti va sog‘lig‘ining ustuvorligi;
oshkoralik;
axborotning o‘z vaqtida berilishi va ishonchli bo‘lishi;
favqulodda vaziyatlardan muhofaza qilish choralarining oldindan ko‘rilishi.
 Ular boshqa tamoyillarga ko'ra tasniflanadi mumkin.
Tabiatan ijtimoiy xavf bor:
 inson ruhi ustidan vazifasini bajaruvchi (hollari qo'rqitish, tovlamachilik,
firibgarlik, o'g'irlik, va hokazo);
 jismoniy suiiste'mol (hollari Bosêinchilik raketka, terror, talonchilik va
hokazo ...) bilan bog'liq;
 hosil saqlash, foydalanish va dori yoki boshqa Kolokoltsev tarqatish (dori,
alkogol, tamaki va noqonuniy chekish aralashmalarni va hokazo ...);
 himoya qilish, jinsiy hujjatlari natijasida asosan yuzaga (OITS, tanosil
kasalliklari, etc ..).
Bugungi potentsial xavf-xatarlardan 150 turlari bor, va u, ayrim mualliflar
ko'ra, to'liq ro'yxati emas. kamida, ularning salbiy ta'siri va bir kishi salbiy ta'sirini
kamaytirish edi, oldini olish yoki bo'lardi eng samarali chora-tadbirlarni ishlab
chiqish maqsadida, ularning tizimlashtirish amalga oshirish tavsiya etiladi. Xavf
tasniflash - bu mutaxassislar muhokama markaziy mavzulardan biridir. Shunday
bo'lsa-da, sanaga ko'p qizg'in debatlar kutilgan natijalarni yo'q - standart tasnifi va
rivojlantirish ega bo'lmagan.
Eng to'liq tipologiyasi biriga ko'ra, xavf quyidagi turlari mavjud.
kelib chiqishi tabiati qarab:
 tabiiy, tabiiy hodisalar oqibatida va yordam xarakteristikalarini qayta
ishlanib, iqlim shartlari;
 ekologik, uning imkoniyatlari ta'sir muhitda uchraydigan har qanday
o'zgarishlar tufayli;

Foydalanilgan adabiyotlar:
1. Aliev R.A., H useynov O .H .,Aliev, R.R. Decision making with
imprecise probabilities and its application. Proc. 5th International
Conference on Soft Computing and Computing with Words in System
Analysis, Decision and Control (ICSCCW-2009). 2009.-rr.l-5.
2. Rafik Aziz Aliev. Fundamentals of the Fuzzy Logic-Based
Generalized Theory o f Decisions. Studies in Fuzziness and Soft
Computing. V olum e 293. - Springer. 2013. -319 p.
3. Williamson R.C. Probabilistic Arithmetiss. Ph.D. dissertation. -
Austrialia: University of Queensland, 1989. http://theorem.anu.edu.au/
~williams/papers/thesis 300dpi.ps.