િમકેિનકલ એિ જિનય રગના ફંડામે ટ સ (03609151)

કરણ 7: સામ ીનું સંચાલન

સામ ીના સંચાલનને યા યાિયત કરો.

મટીરીયલ હે ડ લગની યા યા: "મટીરીયલ હે ડ લગ એકોઈપણ વ પની સામ ી (કાચા, તૈયાર, પેકે ડ, છૂ ટક, ઘન, વાહી, ગેસ,

હળવા અને ભારે)ને એક થાનેથી બી થાને િતબંિધત અથવા અિનયંિ ત માગ મે યુઅલ અથવા યાંિ ક સહાય. ચળવળઆડી, ઊભી
અથવા બંનેનું સંયોજનહોઈ શકે છે .

સામ ી સંભાળવાની જ રયાત

ઔ ોિગક ે ોમાં િવિવધ કારની સામ ીના સંચાલનને સમજવા માટે નીચે કેટલાક ઉદાહરણો આપવામાં આ યા છે .

1. તેમની ખાણોમાંથી કોલસો, ધાતુના અય ક, ચૂનાના પ થર, આરસ

, ેનાઈટ વગેરન
ે ું ઉ ખનન કરવા અને પ રવહન ણાલીમાં લોડ

કરવા માટે સામ ીનું સંચાલન જ રી છે .

2. કોલસો, ધાતુના અય ક, ચૂનાના પ થરો, આરસ

, ન
ે ાઈટ, વગેરેની ખોદકામ યા દરિમયાન યો ય જ યાએ માટી, પ થરોને દૂર
કરવા માટે સામ ીનું સંચાલન જ રી છે .

3. તેના કુવાઓમાંથી ૂડ ઓઈલની શોધમાં અને તેને રફાઈનરીને સ લાય કરવા માટે મટીરીયલ હે ડ લગ જ રી છે .

4. કોઈપણ કારની સામ ી જે મ કે રે વે માગ, માગ માગ, હવાઈ માગ અથવા દ રયાઈ માગ વારા િવદેશી દેશોમાં િનકાસ અથવા

આયાત કરવામાં આવતી તમામ કારની સામ ીને લોડ અથવા અનલોડ કરવા માટે સામ ીનું સંચાલન જ રી છે .

5. ઉપલ ધતાના થળેથી દેશમાં જઉપયોગના થળે પ રવહન કરવા માટે યો ય વાહનોમાં લોડ અથવા અનલોડ કરવા માટે સામ ીનું

સંચાલન જ રી છે .

6. કાચા માલ, અધ-તૈયાર ઘટકો અથવા ફિન ડ ોડ ટના ફે ટરી ટોરમાંથી શોપ લોર સુધી, એકમશીનથી બી મશીનમાં, એક
દુકાનમાંથી બી દુકાન M b અને દુકાન લોર પર ટોર કરવા માટે સામ ીનું સંચાલન જ રી છે .

7. મે યુફે ચ રગ યા દરિમયાન ધાતુની િચ સ, ટુકડાઓ અને અ ય કારના કચરાને યો ય સં હ અથવા િનકાલની જ યાએ

પ રવહન કરવા માટે સામ ીનું સંચાલન જ રી છે .

8. બાંધકામ સામ ી જે વી કે રેતી, કાંકરી, પ થરો, ટો, ટીલની પ ટીઓ, િસમે ટ વગેરન
ે ે એકજ યાએથી બી જ યાએ લઈજવા

માટે મટીરીયલ હે ડ લગ જ રી છે .

મ ટ રયલ હે ડ લગ િસ ટમના કાર

ઉપયોગમાં લેવાતી તમામ કારની સામ ી સંભાળવાના સાધનોનો ઉ લેખ કરવો મુ કેલ છે . જો કે, મટીરીયલ હે ડ લગ
સાધનો/િસ ટમને સામા ય રીતે નીચેની રીતે વગ કૃત કરી શકાય છે .

1. ચળવળના કારો અનુસાર:

a) હો ટગ સાધનો

b) વહનસાધનો
c) સપાટી અને ઓવરહેડ સાધનો

2. કાય ે મુજબ

a) મયા દત અથવા િતબંિધત ચળવળમાટે

િવ તાર િતબંિધત

લાઇન િતબંિધત

પોિઝશન િતબંિધત
b) અમયા દત અથવા અ િતબંિધત ચળવળમાટે

3. િ થિત અનુસાર
a) પોટબલ સાધનો

b) િ થર સાધનો

4. પાવર ોત મુજબ
a) િબન-સંચાિલત સાધનો

b) સંચાિલત સાધનો

5. ખાસ એિ લકેશન અનુસાર

a) ક વેયર કરી શકો છો

b) બોટલ ક વેયર

c) વાયર અને કેબલ ક વેયર

d) ક વેયર ખચો

e) વગ કરણ (સૉ ટગ= ુ પગ) ક વેયર

f) ોલી ક વેયર
 6. ચળવળની દશા અનુસાર

a) આડી ચળવળમાટે (પ રવહન સાધનો)

b) ઊભી િહલચાલ માટે (ઉપાડવું અને ઘટાડવુ)ં

c) હલનચલનની િમ દશા માટે (િલ ટગ અને લોઅ રગ વ ા પ રવહન સાધનો)

મ ટ રયલ હે ડ લગ ઇિ વપમે ટના કામ અને એિ લકેશનનો િસ ધાંત

1. આયોજન િસ ધાંત.

• યાં સુધી શ ય હોય યાં સુધી, સામ ીની સમ િહલચાલ દરિમયાન એકજક ટેનરનો ઉપયોગ કરો.

• ગિતના અથતં ના િસ ધાંતોનું અવલોકન કરો.

• જો શ ય હોય તો, સામ ીની િહલચાલ દરિમયાન ઉ પાદક કામગીરી અને િનરી ણોની યોજના બનાવો.

• મે યુઅલ હે ડ લગની િવવેકપૂણ મા ાનો ઉપયોગ કરો.

2. િસ ટ સ િસ ધાંત.

ાિ ત, સં હ, ઉ પાદન, િનરી ણ, પેકે જગ, વેરહાઉ સગ, િશ પગ/પ રવહન જે વી કામગીરીના સંપૂણ અવકાશને સમાવીને શ ય
તેટલી વધુ હે ડ લગ વૃિ ઓને એકીકૃત કરો. સૂચનો:

• તા કાિલક ચતાના અવકાશની બહાર, હે ડ લગ વૃિ ઓના સમ અવકાશને યાનમાં લો.

• યા, િનરી ણ, પેકે જગ વગેરે જે વી હે ડ લગ િસ ટ સમાં કામગીરીને એકીકૃત કરો.

• મ યવત સં હ ટાળો/ઓછો કરો.

• મ ટ રયલ હે ડ લગ િસ ટમ ડઝાઇન કરતી વખતે, સ લાયસ, લાય સ અને ા સપોટસની ેિ ટસ/જ રયાતો યાનમાં લેવામાં

આવે છે .

• ભાિવ આવ યકતાઓ/કટોકટીને યાનમાં રાખીને જ રી સુગમતાની મંજૂરી આપો.

3. સામ ી વાહ િસ ધાંત.

સામ ીના વાહને ઑિ ટમાઇઝ કરવા માટે કામગીરીના મ અને સાધનોની ગોઠવણીની યોજના બનાવો. સૂચનો:

સામ ીના વાહમાંથી અવરોધો દૂર કરો.

• સીધો માગ પર સામ ીની િહલચાલની યોજના બનાવો (બેક ે કગ, િઝગઝેગ હલનચલનવગેરે ટાળો.)

• યારે પણશ ય હોય યારે ઉ પાદન લેઆઉટનો ઉપયોગ કરો.

• સંબંિધત કાય ે ોને એકબી ની ન ક રાખો.

• સામ ીની િહલચાલ ઘટાડવા માટે કામગીરીને જોડો.

• લોર વ ચે હલનચલનઓછુ ં કરો.

• જ થાબંધ/ભારે સામ ીને ઓછામાં ઓછા અંતરે ખસેડો.

• ભારે/ભારે સામ ી મેળવવાની ન ક યા કરો

4. સરળીકરણ િસ ધાંત.

િબનજ રી િહલચાલ અને/અથવા સાધનોને ઘટાડવુ,ં જોડવું અથવા દૂર કરવુ.ં તે સામ ીના સંચાલનની કાય મતામાં વધારો કરે છે .

સૂચનો:

• ગિતના અથતં ના િસ ધાંતો લાગુ કરો. િબનજ રી હે ડ લગ ટાળો. શ ય તેટલું ફરીથી હે ડ લગ દૂર કરો.

• સીધી ચાલની યોજના બનાવો. લાંબી, બેડોળ અથવા જ ટલ ચાલને ઓછી કરો અથવા દૂર કરો.

• થમ વખતયો ય થાન પર સામ ી પહ ચાડો.

• મૂળ ક ટેનરમાંથી સામ ીનો ઉપયોગ કરો.

• સાધનોના િવિવધ કારો, કદ અને બનાવટનો ઉપયોગ ટાળો.

• પયા ત સામ ી હે ડ લગ સાધનોની મતાનું આયોજન કરો.

• િબનજ રી રીતે યાંિ કીકરણ કરશો નહ .

5. ગુ વાકષણ િસ ધાંત.

યારે પણ યવહા હોય યારે સામ ીને ખસેડવા માટે ગુ વાકષણનો ઉપયોગ કરો. સૂચનો:

• સાધનો/ યાઓ વ ચે રોલર ક વેયર, લાઇ સ, ચુ સનો ઉપયોગ કરો.

• િવિવધ કામ અથવા લોર લેવલ વ ચે રે પનો ઉપયોગ કરો.

યારે હે ડ ક વારા સામ ીની િહલચાલ મુ ય વે એક દશામાં હોય યારે ઢાળવાળી લોરનો ઉપયોગ કરો.

• જુ દા જુ દા માળે મશીનોને ખવડાવવા માટે સપાકાર યુ સનો ઉપયોગ કરો.

6. અવકાશ ઉપયોગ િસ ધાંત.

િબ ડગ વો યુમનો મહ મ ઉપયોગ કરો. સૂચનો:

• અવકાશ સાધનો/ યાઓ એકસાથે બંધ થાય છે .

• સામ ીનો અ થાયી સં હ દૂર કરો અથવા ઘટાડો.

• મકાનની ચાઈનો ઉપયોગ કરવા માટે સામ ીને ટેક કરો.

• ઉ ચ ટેક ગની પરવાનગી આપવા માટે રે સનો ઉપયોગ કરો.

• ટેક ગની પરવાનગી આપવા માટે ટેક ગ ક ટેનરનો ઉપયોગ કરો.

• ઈ વે ટરી ઘટાડવા માટે આ થક મની મા ાનો અ યાસ કરો.

• સં હ િવ તારોને સાફ કરો અને િનયિમતપણે ેપનો િનકાલ કરો.

• પાંખની પહોળાઈ ઘટાડવા માટે સાંકડી પાંખ હે ડ લગ સાધનોનો ઉપયોગ કરો.

7. એકમકદ િસ ધાંત.

જ થા, કદ, હે ડલ લો સનું વજનવધારો. સૂચનો:

• લોડના એકીકરણની શ યતા તપાસો.

• લોડના એકીકરણ માટે ક ટેનરનો ઉપયોગ કરો.

• મોટા એકમોમાં સામ ી મેળવો.

• હે ડ લગ સાધનોની મતાનો મહ મ ઉપયોગ કરવા માટે લોડનું કદ ડઝાઇન કરો.

8. સલામતી િસ ધાંત.
હે ડ લગ પ ધિતઓ અને હે ડ લગ સાધનોનો ઉપયોગ સલામત હોવો જોઈએ. સૂચનો:

• મ ટ રયલ હે ડ લગ સાધનો પર પયા ત ગાડ અને સલામતી ઉપકરણો દાન કરો.

• સામ ી હે ડ લગ સાધનોને ઓવરલોડ કરશો નહ .

• લોરને સારી િ થિતમાં ળવો.

• દુકાનની પૂરતી લાઇ ટગ દાન કરો.

• સારી હાઉસકી પગ પૂરી પાડો.

• પાંખના આંતરછે દ પર અરીસાનો ઉપયોગ કરો.

• મટીરીયલ હે ડ લગ ઈિ વપમે ટ ઓપરેટરો યો ય રીતે િશિ ત હોવા જોઈએ.

• ટેક/અન ટક સામ ી સુરિ ત રીતે.

• સામ ીને હે ડ લગ સાધનોને યો ય િ થિતમાં રાખો અને ખામીયુ ત સાધનોનો ઉપયોગ કરશો નહ .

• મુ કેલ હે ડ લગ વૃિ ઓ માટે અને જોખમી/જોખમી સામ ીને હે ડલ કરવા માટે યાંિ ક હે ડ લગ સાધનોનો ઉપયોગ કરો.

• સામ ી સંભાળતી વખતે યો ય યિ તગત ર ણા મક િગયસનો ઉપયોગ કરો

9. િમકેનાઇઝેશન/ઓટોમેશન િસ ધાંત.

યારે યો ય હોય યારે, િમકેનાઇ ડ અથવા ઓટોમે ટક મ ટ રયલ હે ડ લગ સાધનોનો ઉપયોગ કરો. સૂચનો:

• નીચેના કેસોમાં યાંિ ક ણાલીનો િવચાર કરો: મોટી મા ામાં અથવા સામ ીની મા ા, પુનરાવ તત હલનચલન
, લાંબી ચાલ, જોખમી
ચાલ/સામ ી, બે માણસો ઉપાડવા, ખસેડવાની યાઓ,

 વધુ પડતા મે યુઅલ હે ડ લગ,

 હે ડ લગમાં સામેલ મોટી સં યામાં યિ તઓને બદલીને,

 ભારે સામ ી, ેપ દૂર કરવાની હાઇ પીડ ઓટોમેટેડ ોડ શન મશીનોનું ફી ડગ/અનલો ડગ.
 વધારે યાંિ કીકરણ ન કરો.

10. સાધનોની પસંદગીનો િસ ધાંત.

મ ટ રયલ હે ડ લગ સાધનો પસંદ કરતાં પહેલાં, મ ટ રયલ હે ડ લગના તમામ પાસાઓને યાનમાં લો, દા.ત., હે ડલ કરવાની સામ ી,

બનાવવાની ચાલ, ઉપયોગ કરવાની પ ધિતઓ. સૂચનો:

• બહુ મુખી સાધનો પસંદ કરો.

• માણભૂત સાધનો પસંદ કરો.

• હે ડ લગ માટે લોડના એકીકરણને યાનમાં લો.

• મતાને સમજદારીથી પસંદ કરો. ભાિવ યોજનાના આધારે વધારાની મતા દાન કરો.

• હે ડ લગના ખચના આધારે િવક પોની તુલના કરો.

11. માનકીકરણ િસ ધાંત.

સામ ી સંભાળવાની પ ધિતઓ અને સાધનો શ ય તેટલા માિણત હોવા જોઈએ. સૂચનો:

• માણભૂત ક ટેનરનો ઉપયોગ કરો.

• સાધનોના માણભૂત કારો અને કદ ખરીદો.

• ઉ પાદનો, ખાડીના કદ, સાધનસામ ી અને પ રવહન કને ફટ કરવા માટે માણભૂત કદના પેલટે નો ઉપયોગ કરો.

12. લવચીકતા િસ ધાંત.

પ ધિતઓ અને સાધનોનો ઉપયોગ કરો, જે િવિવધ કાય અને કાય મો કરી શકે છે . સૂચનો:

• ફોક િલ ટ ક, ક વેયર વગેરે જે વા લવચીક સાધનો ખરીદો.

• વે રયેબલ પીડ ાઈવનો ઉપયોગ કરો.

• જોડાણ અને એસેસરીઝનો ઉપયોગ કરો.

• ચાર રીતે પેલટે , િ કડ અને ક ટેનરનો ઉપયોગ કરો.

• િનયત સાધનોની તરફેણમાં મોબાઇલનો ઉપયોગ કરો (દા.ત. િનયત ક વેયરની તરફેણમાં ક)

13. ડેડ-વેઇટ િસ ધાંત.

મૃત-વજનની િહલચાલ ઓછી કરો. સૂચનો:

• મૂવેબલ મ ટ રયલ હે ડ લગ ઇિ વપમે ટ એ યુિમિનયમ, મે નેિશયમ વગેરે જે વા હળવા વજનની સામ ીથી બનેલા હોવા જોઈએ.

• હળવા, પૅલે સ, િ કડ, ક ટેનર વગેરેનો ઉપયોગ કરો.

• ખચ શકાય તેવા પેલે સ, ક ટેનર વગેરેનો િવચાર કરો.

14. ગિત િસ ધાંત.

મોબાઇલ સાધનોનું ટોપેજ યૂનતમ હોવું જોઈએ. સૂચનો:

લો ડગ/અનલો ડગનો સમયઘટાડવો.

• જો શ ય હોય તો, યારે મ ટ રયલ હે ડ લગ સાધનો ગિતમાં હોય યારે લોડ/અનલોડ કરો.

• યાંિ ક લો ડગ/અનલો ડગ સાધનોનો ઉપયોગ કરો.

• િલ ટ ક જે વા વ-લો ડગ/અનલો ડગ સાધનોનો ઉપયોગ કરો.

 મ ટ રયલ હે ડ લગ સાધનોની બંને રીતે િહલચાલની યોજના બનાવો.

• સાધનસામ ીનો ઉપયોગ કરો યાં વહનઉપકરણમો ટવ યુિનટ સાથે જોડાયેલ હોય જે મ કે લેટફોમ-ટાઈપ ક, ેલર વગેર.ે

• લો ડગ/અનલો ડગ ઉતાવળ કરવા માટે પેલે સ, િ કડ વગેરન

ે ો ઉપયોગ કરો.

• ટીપલર, બોટમ ડ ચાજ ક ટેનર વગેરે જે વા ઉપકરણોનો ઉપયોગ કરો

15. િનિ ય સમયનો િસ ધાંત.

સાધનસામ ી અને મેનપાવરને હે ડલ કરતી સામ ી બંનન

ે ો િનિ ય અથવા િબનઉ પાદક સમયઘટાડવો. આિસ ધાંત ગિત િસ ધાંત
જે વો જછે , યાં સુધી મટીરીયલ હે ડ લગ સાધનોનો સંબંધ છે , તેથી તે જસૂચનો લાગુ પડે છે . ''મેનપાવર'' માટે વધારાના સૂચનો છે :

• યો ય દરે સામ ી પહ ચાડો જે થી ઓપરેટરો સામ ી માટે િનિ ય ન રહે.

સામ ીના સંચાલન માટે પરો મનો ઉપયોગ કરો.

મ ઘટાડવા માટે હે ડ લગ સાધનો થાિપત કરો.

• નોકરીઓ ભેગા કરો એટલે કે એકમાણસ બે કે તેથી વધુ મશીનો અથવા નોકરીઓ સંભાળે છે .

16. ળવણી િસ ધાંત.

આઉટેજ ઘટાડવા માટે તમામ સામ ી સંભાળતા સાધનોની ળવણી અને સમારકામનું શે યૂલ કરો. સૂચનો:

• ેન ઓપરેટરો/ ળવણી કમચારીઓને યો ય રીતે.

• ઉ પાદકોની ભલામણો અનુસાર ળવણી યાઓ અનુસરો.

• ઓપરેટરોએ દરરોજ પ રિ થિતઓ તપાસવી જોઈએ અને ણ કરવી જોઈએ.

• ભંગાણ ટાળવા માટે સમારકામ/ ળવણી કરો.

• િનવારક ળવણી કાય મની થાપના કરો.

• પૂરતા ફાજલ વ તુઓ ળવો.

• ફાજલ વ તુઓ ઘટાડવા માટે સાધનોને માનક બનાવો.

• વધુ પડતી ળવણી ટાળો.

• મ ટ રયલ હે ડ લગ સાધનોનું ઓવરલોડ કરવાનું ટાળો.

17. અ ચિલતતા િસ ધાંત.

કામગીરી સુધારવા માટે અ ચિલત હે ડ લગ પ ધિતઓ અને સાધનોને વધુ કાય મ પ ધિતઓ અથવા સાધનો વારા બદલો. સૂચનો:

• એકચો કસ ર લેસમે ટ પોિલસી થાિપત કરો.

• અજમાવવા માટે નવા સાધનો ભાડે આપો અથવા ભાડે આપો.

• પુ તકો, સામિયકો, દશનો, ફે ટરીની મુલાકાતો, કો ફર સ, ઉ પાદકોના િતિનિધઓ વગેરે વારા બ રમાં નવું શું છે તેની અપડેટ
રાખો.

18. િનયં ણ િસ ધાંત.

ઉ પાદન અને ઈ વે ટરી કં ોલ અને ઓડર હે ડ લગને સુધારવા માટે સામ ી હે ડ લગ સાધનોનો ઉપયોગ કરો. સૂચનો:
• સામ ીને પૂવિનધા રત જ થા અને કદના લોટ, બેચ, ક ટેનરમાં ખસેડો.

• િવ યુઅલ ચે કગ/ગણતરી માટે વાયર મેશવાળા ક ટેનરનો ઉપયોગ કરો.

• ઉ પાદન સાથે હે ડ લગ સામ ીને સ નાઇઝ કરો.

• ખરીદી અને ઉ પાદન સાથે સામ ી હે ડ લગ ો ામનું સંકલન કરો.

• િમકેનાઇ ડ હે ડ લગનો ઉપયોગ કરો.

19. મતા િસ ધાંત.

મ ટ રય સ હે ડ લગનો ઉપયોગ કરો જે થી સંપૂણ ઉ પાદન મતા ા ત કરી શકાય. સૂચનો:

• સામ ીના સમાન વાહ માટે યાંિ ક હે ડ લગ િસ ટ સનો ઉપયોગ કરો.

• ે દરે સાધનો ચલાવો.

• મ ટ રયલ હે ડ લગ સાધનોના રીટન રનનો ઉપયોગ કરવાની યોજના.

• િબ ડગ વો યુમનો સંપણ
ૂ ઉપયોગ કરો.

જ યા, સાધનસામ ી અને માનવબળનો ઉપયોગ કરવા માટે કદ, યુિનટ લોડનો આકાર બદલો.

• યારે જ રી હોય યારે આઉટડોર અથવા ભાડે આપેલ ટોરેજ પેસનો ઉપયોગ કરો.

• સામ ીની િહલચાલને ઝડપી બનાવવા માટે પાંખના માગ પહોળા કરો.

20. દશન િસ ધાંત.

ઉ ચ કાય મતા સાથે સામ ી હે ડ લગ િસ ટ સ પસંદ કરો, જે હે ડલ કરેલ યુિનટ લોડ દીઠ ખચના સંદભમાં માપવામાં આવે છે .
સૂચનો:

• તમામ સંભિવત એકમોને ઓળખો, જે નો ઉપયોગ સરખામણી માટે આધાર તરીકે થઈશકે.

• સામા ય, અનુકૂળ, માણભૂત સાધનો પસંદ કરો.

• બહુ મુખી સાધનોનો ઉપયોગ કરો.

હો ટગ સાધનો:

1. શુ ધ હો ટગ મશીનરી

 જે ક
 વચીસ
 હાથ હો સ
 પુલી લો સ

2. ે સ

 EOT ેન
 બ ેન
 કે ટીલીવર ેન

3. એિલવેટસ

 િલ ટ
 બકેટ એિલવેટસ

હોઇ ટ: હોઇ ટ એ મ અથવા િલ ટ- હીલ વારા ભારને ઉપાડવા અથવા ઘટાડવા માટે વપરાતું ઉપકરણછે જે ની આસપાસ દોરડું

અથવા સાંકળ લપેટી છે .

તે મે યુઅલી, હાઇ ોલીકલી, ઇલેિ કલી અથવા યુમેટીકલી ઓપરેટ થઈ શકે છે અને તેના િલ ટગ મા યમ તરીકે સાંકળ, ફાઈબર
અથવા વાયર દોરડાનો ઉપયોગ કરી શકે છે .
િલ ટગ હૂ ક વારા લોડને ફરકાવવું સાથે જોડવામાં આવે છે .

હો ટગ (િલ ટગ) સાધનો એકોઈપણ સાધન માટે સામા ય શ દ છે જે નો ઉપયોગ ભારને ઉપાડવા અથવા ઘટાડવા માટે થઈશકે છે .

આમાં જે ક, ચેઇન-પુલી લોક, ડફરિ સયલ પુલી લોક, લોક અને ટેકલ, હોઇ ટ, િજન પો સ, ાઇપોડ, શીયર લે સ, ફોકિલ સ,

એિલવેટર, િલ ટ, ે સ વગેરન
ે ો સમાવેશ થાય છે .

હોઇ ટ િનિ ચત કરી શકાય છે એટલે કે, િ થર, બેઝ માઉ ટેડ અથવા લેિવસ અથવા હૂ ક વારા ઓવરહેડથી સપોટડ. તે ેક પર માઉ ટ
થયેલ મુસાફરી કાર હોઈ શકે છે .

હોઇ ટ કઠોર, ભરોસાપા , ચલાવવામાં સરળઅને સ તા હોય છે .

તેમની થાપના સરળછે . હો ટનું સંચાલન હાથ વડે સાંકળ, સંકુિચત હવા અથવા વીજળી (પે ડ ટ વીચ બો સ વારા સંચાિલત)

વારા કરી શકાય છે .

વહનસાધનો

 સાંકળ ક વેયસ

 બે ટ ક વેયસ
 બકેટ ક વેયસ

 ૂ ક વેયસ

 વાયુયુ ત ક વેયસ
 ઓસીલેટ ગ ક વેયસ

સપાટી અને ઓવરહેડ સાધનો

 ક અને લોરીઓ

 રે વે કાર અને વેગન

 ફોક િલ સ

 ઓવરહેડ મોનોરેલ / સાધનો

 ેપસ અને િ કડસ

સામ ી હે ડ લગ સાધનોની પસંદગીને અસરકરતા પ રબળો.

1. સામ ીના ગુણધમ
ભલે તે ન કર હોય, વાહી હોય કે વાયુ હોય અને તેને કયા , આકાર અને વજનમાં ખસેડવામાં આવે તે મહ વપૂણ બાબતો છે
અને તે સમી ા હેઠળ ઉપલ ધ સાધનોની ેણીમાંથી પહેલાથી જ ારંિભક િનરાકરણ તરફ દોરી શકે છે . તેવી જ રીતે, જો સામ ી
નાજુ ક, િત ત અથવા ઝેરી હોય તો તેનો અથ એ થશે કે અમુક હે ડ લગ પ ધિતઓ અને ક ટેનર અ ય લોકો કરતાં વધુ
ાધા ય મ હશે.
2. િબ ડગનું લેઆઉટ અને લા િણકતાઓ
અ ય િતબંિધત પ રબળ હે ડ લગ માટે જ યાની ઉપલ ધતા છે . િન ન- તરની ટોચમયાદા હોઇ ટ અથવા ે સનો ઉપયોગ
અટકાવી શકે છે , અને બેડોળ થળોએ સહાયક તંભોની હાજરી સામ ી-હે ડ લગ સાધનોના કદને મયા દત કરી શકે છે . જો
ઈમારત બહુ માળી હોય, તો ઔ ોિગક કો માટે ચુ સ અથવા રે પનો ઉપયોગ થઈ શકે છે . લેઆઉટ પોતે ઉ પાદન કામગીરીના
કાર ( , તૂટક તૂટક, િનિ ચત િ થિત અથવા જૂ થ) સૂચવશે અને સાધનોની કેટલીક વ તુઓ સૂચવી શકે છે જે અ ય કરતા વધુ
યો ય હશે. લોરની મતા ે સામ ી હે ડ લગ સાધનો પસંદ કરવામાં પણ મદદ કરે છે .
3. ઉ પાદન વાહ
જો વાહ બદલાવાની શ યતા ન હોય તેવી બે િનિ ચત િ થિત વ ચે એકદમ િ થર હોય, તો ક વેયસ અથવા ચૂ સ જે વા િનિ ચત
સાધનોનો સફળતાપૂવક ઉપયોગ કરી શકાય છે . જો, બી , વાહ િ થર ન હોય અને દશા એક બદુથી બી બદુએ યારેક-
યારેક બદલાતી રહે કારણ કે એકસાથે અનેક ઉ પાદનોનું ઉ પાદન કરવામાં આવે છે , તો ક જે વા સાધનો ખસેડવાનું વધુ સા ં
રહેશે.
4. ખચની િવચારણાઓ
આ સૌથી મહ વપૂણ િવચારણાઓમાંની એક છે . ઉપરો ત પ રબળો યો ય સાધનોની ણ
ે ીને સાંકડી કરવામાં મદદ કરી શકે છે ,
યારે ખચ અંિતમ િનણય લેવામાં મદદ કરી શકે છે . યારે સમાન ભારને હે ડલ કરવામાં સ મ હોય તેવા ઉપકરણોની િવિવધ
વ તુઓ વ ચે સરખામણી કરવામાં આવે યારે કેટલાક ખચ ત વોને યાનમાં લેવાની જ ર છે . ારંિભક રોકાણ અને સંચાલન અને
ળવણી ખચ એ મુ ય ખચ છે જે ને યાનમાં લેવા જોઈએ. િવચારણા હેઠળના સાધનોની દરેક વ તુઓની કુલ કમતની ગણતરી
કરીને અને તેની સરખામણી કરીને, સૌથી યો ય પસંદગી પર વધુ તકસંગત િનણય લઈ શકાય છે .
5. કામગીરીની કૃિત
સાધનોની પસંદગી કામગીરીની કૃિત પર પણ આધાર રાખે છે જે મ કે હે ડ લગ કામચલાઉ છે કે કાયમી છે , વાહ સતત છે કે તૂટક
તૂટક છે અને સામ ી વાહ પેટન-ઊભી કે આડી છે .
6. ઇજનેરી પ રબળો
સાધનોની પસંદગી એ ઇજનેરી પ રબળો પર પણ આધાર રાખે છે જે મ કે દરવા અને છતનાં પ રમાણો, લોર પેસ, લોરની
િ થિત અને માળખાકીય શિ ત.
7. સાધનસામ ીની િવ વસનીયતા
સાધનસામ ી અને સ લાયરની િત ા અને વેચાણ પછીની સેવાની િવ વસનીયતા પણ સામ ી સંભાળવાના સાધનોની
પસંદગીમાં મહ વની ભૂિમકા ભજવે છે .