Z Niemiec tego wieku wygrał 4 i oni stworzyli osady walcząc z czarnymi mieszkańcami totalni na

przykład z no to mi bardzo odważnie przedsiębiorcy czy pracownik ci bardzo ludzie którzy założyli
osady w kraju przylądkowej i trwali tam aż do początku 8/19 wieku kiedy narzucili im swoją
hegemonię na mocy postanowień Kongresu wiedeńskiego ta strefa przypadła Wielkiej Brytanii
właśnie zjednoczonemu królestwu a jednocześnie pojawili się tam mniej więcej w tym samym czasie
zulusi z którymi zarówno Anglii też wojowali natomiast borowie nie nie znieśli tej hegemonii
brytyjskiej przesunęli się bardziej na północ tworząc 2 Republiki transwalu i ochronię które były jak
się uznawały dominację w tamtym rejonie brytyjską ale nie były wcale koloniami brytyjskimi i tak to
trwało mniej więcej do połowy lat osiemdziesiątych kiedy znaczy ta w połowie między
dziewiętnastego wieku takie zwroty są Party między tymi burakami a chłopak zwyczajnie flamy
ziemiach te liderlamp się języka tam taki powstał język afrikaans który jest taką mieszaniną
niderlandzkiego angielskiego do dzisiaj są bezpośredni potomkowie burów przykładnie tak tak no i
oni nam trwali w ten transwalu i oranii tymczasem w transwalu odkryta w połowie lat
osiemdziesiątych złoto Brytyjczyków nie zaczęło się tak jak w kalifornie na przykład napływali
Brytyjczycy w końcu za tym tymi władze brytyjskiej yy zapragnęły stworzyć do minimum rosyjskie styl
wolnych kolonii nawet ci burowie którzy mieli samodzielność i dążenie do suwerenności niemal we
krwi sprzeciwili się temu transwal wymówił posłuszeństwo oraz jako wsparła i rozpoczęła się wojna
byli świetnie uzbrojeni dlatego że nie kupili nowoczesne mauzer w Niemczech nowoczesna działa w
Niemczech zresztą Niemcy bardzo wspierali w ogóle tego Republiki czując prawda ten jakieś
powinowactwo dusz prawda a jednocześnie i nawet etniczne z wieloma asystami a poza tym mogli
adoptować odcięcie Brytanii co też zawsze było to Brytyjczycy mieli już też równie dobre swojej
produkcji karabiny piechoty jedna i druga strona działa bo robię też mieli działa działa na ogół 75 mm
większe działa nawet demontowali działa z okrętów i zobacz ciężka bardza tyle mieli też ale tyle jest
to motorową no i mieli wojsko zdyscyplinowane regularne natomiast mieli fatalnego dowódce
burnera który właśnie trafił pod koledzu kolendo było pierwszą bitwą wygraną przez burów ale
potem nastąpiły 2 dalsze pod starnberg nie mogę fountain i to były bitwy gdzie oni zdecydowanie
wygrywali na przykład pod kolędą zaczęło się 6000 buchów pod dowództwem Luisa bo zrobili
zasadzkę zwyczajnie oddziały brytyjskie które liczyły kilkanaście 1000 ludzi przekraczały rzekę tak jak
mówiłeś bardzo celnie strzelającymi górami z karabinów i z ukrytych zamaskowanych dział i 1200
ludzi stracili Brytyjczycy w deny mówię o zabitych rannych i wziętych do niewoli bo bo i tacy byli
tymczasem straty to były kilkudziesięciu ludzi na uranowych tych bogów więc to była niebywałe
druzgoczące zwycięstwo i ten buller w ten sposób postępował tam i to się nazywało Czarny tydzień
Czarny tydzień wojsk brytyjskich który zresztą między nami mówiąc się nie skończył dlatego że bula to
chociaż został odwołany to jednak nadal został przy wojsku a takie stosunki jakie panowały w
korpusie oficerskim brytyjskim były takie że jeszcze go słuchaliście oficerowie i on dokładnie w bardzo
podobny sposób podprowadził Brytyjczyków do Żydzi nas pion kop takim wzgórzu gdzie 24 stycznia
zakończyło się potworną rzezią Brytyjczyków znowu i to muszę cię o coś ciebie topy no tak było że
wojny buskie to jest czas narodzin munduru kaki yy spk powodzenie podobno taki mundur stosowali
burowie byli niewidoczni dla swoich przeciwników co też ułatwia o te sukcesy o których wspomniałeś
natomiast Brytyjczycy przynajmniej w pierwszej fazie wojny występowali w tych kolorowych bardzo
jaskrawych mundurach jakby wystawiając się na cel znakomitą strzelcom znaczy oni mieli 10 lat
wcześniej w walce z kursami po z Polski i sandal wanną natomiast tutaj to już te mundury kratki bo
wprowadzane do wojsk kolonialnych i część oczywiście bo miała jeszcze czerwone kurtki zwłaszcza z
garnizonów tych południowoafrykańskich natomiast te oddziały regularnej armii sprowadzane z Indii
Australii wszystko co tylko mieli wtedy ludzie sprowadzali żeby pokonać prawda te kraki już cudek
żołnierza mimo tych sukcesów o których mówimy ta wojna nie mogli zwyciężyć w tej wojnie różnica
potencjałów była miażdżąca na korzyść Wielkiej Brytanii zwłaszcza że Brytyjczycy zaczęli z czasem
stosowali taktykę spalonej ziemi po prostu palili farmy buskie które były zapleczem dla ludności
spędzali do obozów koncentracyjnych głównie kobiet główne miasta obozów i walki partyzanckie
trwały do 1902 roku ale później to jest właśnie faktycznie tutaj zmysł praktyczny Brytyjczyków oni
zaproponowali biurom właściwie daleko posuniętą autonomię a w każdym razie samorząd swój
własny założyli związek południowej Afryki burowie tam objęli urzędy i tak dalej uznaje dominium
brytyjskiej potem ten luis bota był najwierniejszym zwolennikiem Brytyjczyków w czasie pierwszej
wojny światowej Z Niemcami którzy tam byli w yy prawda dzisiejszej na mimi z powodzeniem prawda
jako jako generał brytyjską dzisiaj obicie podkolan są obicia które mam fragmentem armią brytyjską

,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,

Część tu Mateusz grzeszczuk na podróż bez paszportu to podcast i społeczność słuchaczy którzy chcą
o świecie wiedzieć więcej audycja o geopolityce podróżach historię w stosunkach międzynarodowych
jeżeli podoba ci się to co robię możesz mnie wesprzeć dobrowolną wpłatą na serwisie patronajest.pl
serdecznie za to dziękuję bo właśnie dzięki temu mam szansę rozwijać to miejsce Obserwuj Polub i
udostępniaj dalej zapinamy pasy czas na kolejny odcinek podróży dzień dobry wszystkim słuchaczom
na początku tego odcinka chciałbym podziękować litza wsparcie serwisie patronite jeżeli chcecie
dołączyć do grona patronów zapraszam do linku w opisie a dzisiaj moim gościem jest pan profesor
Michał leśniewski z wydziału historycznego Uniwersytet dzień dobry panie profesorze dziękuję za
przyjęcie zaproszenia Witam pana dzień dobry pani dzień dobry Witam państwa dzisiaj temat
afrykański temat z tego kontynentu nie goszczą stałe na podkaście mam nadzieję że to się zmieni
dzięki właśnie panu profesorowi będziemy mogli odkryć cząstkę historii tego co się właśnie tam
działo w takim długim wykładzie dół dzisiaj wojnę buskie przeglądałem media yy takie opracowania
historyczne nazywany jest ten konflikt takim starciem Dawida z goliatem eksperci przekonywali że
była to najbardziej krwawa i kosztowna wojna imperium brytyjskiego od zwycięstwa z napoleonem
1815 roku ona profesora krążenia układa się prosić o tego konfliktu który rozpala umysły ludzi na
całym świecie właściwie burowie jaka jest charakterystyka tej grupy społecznej pan zadaje pan
pytanie któremu w czasie wykładów uniwersyteckich poświęcam czasami yy 3 zajęcia więc 4,5
godziny więc nie nie będę gadał 4,5 godziny znaczy pokrótce znaczy sprawa nie jest prosta zwłaszcza
że też nie oszukujmy się jest obciążone i do logicznie i to od dawna jest obciążone ideologicznie to
jest tylko kwestia dzisiejszych czasów kim są burowie no burowie są ludnością pochodzenia
europejskiego która tak naprawdę jako społeczność narodziła się w południowej Afryce bo narodziła
się jako mieszanka 3 3 podstawowych grup etnicznych tak się najczęściej przyjmuje czyli holendrów
Niemców tylko ważne jest podkreślenie że są byli to Niemcy głównie z północy Niemiec czyli z
hanower czy z okolic dzisiejszego hanoweru prawda niedaleko Holandii to jest dość istotne dlatego że
tamtejszy niemieckie czyli tak zwany plac do ich jest bardzo podobny do niderlandzkiego to znaczy są
ułatwiała asymilację wzajemnym stąd tym dominującym językiem stało się holenderskie a potem
wywodzący się z holenderskiego africa i wreszcie grupa która była najmniej liczebna ale która chyba
wymarła największe wpływ na społeczności to są francuscy hugenoci pod sam koniec siedemnastego
wieku grupa nie była bardzo duża ale już spodnie charakterystyczne początku rodziny o ile w
przypadku zwłaszcza Niemców mamy klasyczną przewagę mężczyzn nad kobietami w przypadku
holendrów to jest trochę bardziej wyrównane ale nadal było znacznie więcej mężczyzn niż kobiet to
w przypadku Francuzów właściwie możemy mówić o tym że przybywają zrównoważona grupa
rodzinna to jest ważne dzisiaj nazwiska wywodzące się z nazwisk francuskich stanowią znaczną część
polityków nazwisk afrykanskich dużo większą niż wynikałoby to z procentu ja tyle o tym mówię to
gorzka nie zdarzało się dieta witajcie kuchnia gracka kojarzy mi się z pewną i właśnie ona

To znaczy że elementem etnicznym tej grupy też byli kolorowi yy i tak naprawdę nawet według
danych te czy według opracowań stworzonych w okresie apartheidu więc które no nie były
zainteresowane zwracaniem uwagi na ten element oni przyznają że mniej więcej około 8 te 10%
genotypu dzisiaj byśmy powiedzieli genotypu wtedy mówiono krwi była kolorowa prawdopodobnie
czy było to dużo więcej nie wiem znaczy problem polega na tym że nikt nie prowadzi pan że mało kto
prowadzi badania bo wszyscy trochę się boją wyników boją się wyników współcześni decydenci bo
mogłoby się okazać że jednak burowie mają rację mówiąc że są miejscowi i w związku z tym nie
należy ich traktować tak jak innych społeczności osadniczych nie a znowu sami afrykanerzy na trochę
jednak gdzieś tam może wstydzą się za duże słowo ale nie lubią bardzo przyznawać się do tego że pik
żyłach płynie net nie tylko europejska krew o tak to nazwijmy więc przyjmuje się że zasadniczo są to
te 3 grupy europejskie czyli Holendrzy Niemcy Francuzi plus bliżej nieokreślona do mieszka ludności
poza Europejskiej nie tylko afrykańskiej żeby było jasne to byli także malai owie znaczna część a także
ludność tubylcza czyli tak zwana kiedyś my nazywaliśmy hotel wchodzi buszmeni teraz się mówi kois
san i koikoi czyli hodowcy i sam dżingiel dość nazwijmy to zbieracko łowiecka która nie ma nic
wspólnego znaczy jest tak samo genetycznie odległa od ludności czarnej Afryki jak od nas nie to
znaczy czy to ogólnie oprócz menach wielu antropologów uważa że to jest w ogóle najstarsza ludność
najstarsza odmiana jakaś czy taka najbliższa temu jak pierwotnie wyglądał homo sapiens no czy to
prawda nie wiem następcą afrykanerzy i jakby to są podstawy natomiast są 2 rzeczy które trzeba
jeszcze tutaj dodać to znaczy jedna rzecz to jest tak że taka nowoczesna tożsamość afrykanka jako
wspólnoty byśmy powiedzieli narodowej takie to jest tak naprawdę dopiero zł wtedy to zaczyna się
rodzić yy w Kolonii przylądkowej nie w republikach żeby było śmieszniej tylko w Kolonii przylądkowej
gdzie zresztą istniała w prostego powodu tam istniały miejscowe nazwijmy to Afryka męskie elity
intelektualne a to zawsze jak okręgu ellis urodził się identyfikacja narodowa najpierw a dopiero
potem jakby jest rozprzestrzenia się w dół drabiny społecznej natomiast to nie zmienia faktu że już
gdzieś tam pod koniec osiemnastego wieku ta grupa miała pewien rodzaj tożsamości negatywnej
znaczy wiedzieli że są kimś innym niż tubylcy czy afrykanie czy właśnie ludów bantu i kimś innym niż
przybysze z Europy czyli Holendrzy którzy na przykład przyjechali urzędnicy holenderskie
holenderskiej Kompanii wschodnio z końca osiemnastego wieku to ewidentnie jakby podkreślano
swą odrębność wobec nie była to pozytywna identyfikacja taka nazwijmy to negatywna nie jesteśmy
nimi jesteśmy miejscowi wtedy zresztą po raz pierwszy zaczyna się rzadko jeszcze potem termin
upowszechnił się dopiero później czyli na przełomie dziewiętnastego dwudziestego wieku ale zaczyna
się terminu afrykanskim jako mo się ktoś to jest właśnie jednej strony innych niż Holender czy potem
Brytyjczyk a z drugiej strony kimś innym niż miejscowi czyli afrykanie czy właśnie a więc i to jest taki
rodzaj tożsamości chociaż właśnie takiej trochę tożsamości na bazie jak czasami się śmiejemy w
historii Polski że przez długi czas nie wiem mieszkańcy Podlasia mówili a ty kto jesteś tutejszy no to
właśnie oni tacy byli tutaj znajdują się że ta kolonialna prowadziła politykę która w niektórych
rozwiązaniach faworyzowała brytyjskich osadników którzy akurat napływali burowie się wybieranie
dało początek wielkiemu takowi mogłem poprosić o profesor wyjaśnienie o tym jakie rozwiązania
sprawiły że rzeczywiście opuścili kolonię i chciałby założyć drobny błąd to nie holenderska kompania
władze brytyjskie od 1795 był taki krótki moment przerwy kiedy jeszcze Holendrzy wrócił do władzy
ale już od 1806 znaczy mimo wszystko zacznę od w ogóle problemem tejże kolonii było to że
właściwie tak dla Holandii czy właśnie holenderskie Kompanii wschodniej jak i później zabierali
pytanie właściwie jedynym wartościowym miejscem jako port przystankowy na drodze czy Afryka ma
mało naturalnych przestań taki kontent jako że stary kontynent to tak naprawdę taki naturalny
przystani postaci zatok krakus jest mało jeżeli ktoś uważnie popatrzy na mapę Afryki nie wiem to
zobaczy że na przykład na odcinku między granicą angoli z jednej strony a gdzieś tam ujściem zambezi
z drugiej strony i naturalnych portów jest a olbrzymim odcinku więc ten ważniejszy był takie miejsce
jak kapsztad gdzie które było ważnym punktem przystankowym tak naprawdę ta cholera jaki ludzie
nawet jeśli to był momencie to znaczy ta społeczność yy to już nie chcę wchodzić kwestię że Afryka to
jest bardzo sprytne kuchniowo na bardzo specyficznym terenie w zachodniej prowincji przylądkowej
czy przez znacznej części ci Holendrzy którzy zawsze jesteśmy przyzwyczajeni że Holendrzy to taka
intensywna nowoczesna uprawa rolnictwa znaczy ziemia rolnictwo i tak ani tam zamienili się w takich
u koczowniczych normanów dlaczego dlatego w okresie i nic innego nie dawało się robić w związku z
tym oni byli wymagania na czym hodowla ona była trochę za dużo powiedziane no jest taki oficjalny
termin mądry i ubrani i byłby lepszy tu nie tylko wchodzi tu można powiedzieć przeciętna farma taka
hodowlana to było około 3000 ha ja i w ogóle i to jest jedno z drugiej strony ja nie powiedziałem o
tym wcześniej a trochę szkoda ale teraz to znaczy burowie mieli to jest około 2 2,5 pod koniec wieku
osiągnie to nie nie nie to jakiś profesor na sześciokrotnie tak żeby sobie uświadomić to tak jakby nie
wiem na początku dwudziestego wieku Polaków było nie wiem 10 milionów a pod koniec
dwudziestego było 60 minut jak wiemy jest nas trochę mniej nie więc to tak na marginesie da i to i to
jest zresztą Fenomen nie do końca wyjaśniony Dlaczego nie będziemy się natomiast ważne było że ta
przystań przyrost naturalny w olbrzymi w związku z tym presja się wykorzystanie ziemi bardzo
ekstensywne kolonia bardzo szybko rosła wbrew dużej mierze wbrew woli władz które nie były tym
zainteresowane interesował kapsuł Brytyjczycy przybyli tam ograniczyc tego żeby swoje rozwiązania
przede wszystkim zadbać o to żeby ta granica przestała się przesuwać nie cały czas to oczywiście były
też czynniki naturalne znaczy na północy burowie napotkali bariery w postaci takich rejonów
pustynnych które zupełnie nie nadawały się no nawet ekstensywnego wykorzystania rolniczego z
drugiej strony na wschodzie napotkali się na taki zwarty blok ludów stanowili znacznie
poważniejszego przeciwnika niż ludność kojca i te wszystkie razem czynniki sprawiły że na ta kolonia i
rozwój terytorialny zaczął zatrzymał się natomiast rozwój demograficzny nie jest takie że jeżeli sobie
uświadomisz 1795 kiedy Brytyjczycy po raz pierwszy okupują kolonie porządkową to burów jest
więcej 13,5 tysiąca takie są mniej więcej 10 lat później w 1806 jest 25000 prawie dwukrotnie bo to
jest taki przyrost naturalny to jest po prostu permanentna eksplozja populacyjna myśmy powiedzieli i
rzeczywiście pojawia się problem niedoboru ziemi znaczy niedoboru tak bo z jednej strony
Brytyjczycy administracja brytyjska próbowała wprowadzić ona taka post oświeceniowa jeszcze jakiś
systematyczność żeby to był systematyczny żeby zwiększyć intensywność poprawy ziemi i jej
wykorzystania żeby tych ludzi skłonić do bardziej próbowano na różne sposoby tylko że w tym
momencie kiedy Brytyjczycy zaczęli to robić na to jakby walczyli przeciw pewnym pielę już
wielopokoleniowy w tym momencie nawykom bo to pamiętajmy już było często czwarte piąte
pokolenie ludzi mieszkających na miejscu i rzeczywiście był problem a z drugiej strony Brytyjczycy
chcą umocnić wschodnią granicę gdzie toczono wojnę właśnie z kosa i one pamiętajmy będą trwały
100 lat to jest taki najdłuższy konflikt bo zaczyna się jeszcze w latach siedemdziesiątych osiemnastego
wieku a kończy się ostatecznie w latach siedemdziesiątych wieku dziewiętnastego kompletnym
podporządkowaniem głosa ministra i brytyjskiej jako że ta granica zawsze była taką niespokojną
trochę dzikimi polami powstał pomysł żeby sprowadzić praktycznie nie było nie tak dużo bo
ostatecznie było koło 4 4,5 tysiąca miało być pięcioro ostatecznie to było 4 4,5 tysiąca to znaczy
osadników on jest nie do końca się uda bo oni większości wylądowali ostatecznie w miastach
miastach we wsiach miasteczkach dlatego że okazało się że jednak tych południowo afrykańskich
warunkach jednak taki taka wizja zagospodarowania ziemi jaką minusem jednak się nie sprawdzała
no tak tak tak były inne warunki niż w Wielkiej Brytanii czy w czoło ogólnie w Europie zwłaszcza
Północnej to były problemy ale tak czy inaczej rzeczywiście to było popieranie swoich do jakiegoś
stopnia tak nie natomiast bardziej było to taka chęć zaprowadzenia ładu i porządku takiego
stworzenia sytuacji kiedy taka takie pragnienie każdego urzędnika żeby społeczeństwo było takie by
pasowało do wszystkich tabelek które ma do wypełnienia nie żeby wiadomo było kto ile ma ziemi i ile
za to płaci podatku nie prawda kto ile ma nie wiem krów i co z tego wynika kto ile ma owiec i tak
dalej rozumiem jak taka marzenie każdego biurokraty społeczeństwa które no właśnie pasuje do
wszystkich schematów modeli bo wtedy łatwiej nim rządzić a rzeczywiście burowie już wtedy byli
taką społecznością dość anarchistyczną myśmy powiedzieć czy oni mieli swoje formy organizacji takie
bazujące na związkach rodzinnych klienta palnych sąsiedzkich nieformalnych w każdym razie no i nie
za bardzo chcieli się do tego dopasowywać znaczy łatwiej było wschodniej części kolonii gdzie jest jak
właśnie winnicę istnieją taki trochę bardziej plantacje inny model gospodarki chociaż południowej
Afryce takiego klasycznie plantacji innego modelu właśnie były winnice bardziej intensywna uprawa
ziemi tak dalej tam powiedzmy ta w społeczność górska mieszkająca tak szybko jakby wypracowała
sobie pewien modus vivendi brytyjczykami bo i brytyjczykom zależało na tym żeby z nimi się jakoś
dogadać natomiast rzeczywiście ci którzy mieszkali na terenach szeroko pojętych pogranicznych na to
było więcej 3/5 terytorium i 2/5 ludności burskiej no pani rzeczywiście dla nich wszystkie takie
ograniczenia były odbierane jako zamach na ich wolność i swobodę więc a na to jeszcze nałoży się
później kwestia zniesienia niewolnictwa przy czym problemem nie było samo niewolnictwa bo tak
naprawdę ci którzy emigrowali niewolników pewnie nie wielu panie że na tych obszarach gdzie
dominowała hodowla no tak niewolnictwo tak naprawdę nie za bardzo się opłacałem znaczy jak
upilnować niewolnika nie wiem który jest pasterzem tak no nie da się po prostu nie trzeba aby przy
każdym postawić strażnika to jest oczywiście kontrproduktywne nie więc niewolnicy byli oczywiście
na Ukrainie czyli byli raczej służbą domową i oznaką statusu niż niż rzeczywiście niezbędnymi
pracownikami w tym procesie likwidacji niewolnictwa to było to że zasady wypracowania
odszkodowań były takie że na mocno świeciły afrykańskich właściciel niewolników żeby było jasne to
nie było zrobione przeciwnie to było zrobione pod karaimskich właścicieli z jamajki oni najczęściej
mieszkali w Londynie oni nawet swoich praw na karierach rzadko kiedy bywali a nie mieszkali w
Londynie tam mieli swoich nadzorców którzy nie wiem pilnowali ich interesowało to trochę tak jak
dzisiaj wielu nie wiem akcjonariuszy różnych różnych firm nie interesuje jak mają tylko co roku dostać
dywidend i to działa mniej więcej na takiej zasadzie że oni co roku mnie spodziewali się określonej
wysokości a na tych karaibach bywali czasami i to nie za często w związku z tym oni jako że byli w
Londynie więc oczywiście odszkodowania wypłacano w Londynie oni byli w Londynie to nie był
problem moja mama miała nas czworo jeszcze to trochę jak wraca na 4 etaty i tak dalej natomiast
południowym w przypadku południowej Afryki ci ludzie mieszkali na miejscu no nie byli no i teraz
pozyskanie tych środków żeby z Londynu je prze przetransferować do południowej Afryki pamiętajmy
w czasach kiedy nie było internetu a nawet telegrafu a całe wiązało się z konkretnymi kosztami więc
w ostatecznym rozrachunku oni dostawali mniej więcej a teraz mogę się mylić ale w granicach od 30
do 40% realnej wartości straconych oczywiście to też wzbudziło niezadowolenie nie bo no bo tam też
byłby nieszczęśliwy jakby panu nie wiem zamieszkania o wartości 100000 zapłaci 40000 i powiedział a
teraz pan stąd się wynosić prawda to trochę na tej na tej zasadzie i to są takie oczywiście nie
wszystkie ale powiedzmy ogólne podstawy niezadowolenia które doprowadzi do tej migracji którą
nazywamy wielkim trenerem jak u formę przyjęła tego typu wędrówka ludności rozumiem że to było
skierowane od razu do utworzenia nowej państwowości jak kształtowała się ta burska odrębność
etniczna i w wyniku tego powstały oczywiście te niezależne buskie Republiki natal transwal oranie
dobrze znaczy znaczy zacznijmy od tego no bo to co było przestać to jest taki klasyczny standardowy
obraz nie wiem przeczytamy w książce jana balickiego nie na przykład właśnie taki obraz ten obraz
żeby było śmieszniej to w tym momencie kiedy jan balicki pisał tą swoją książkę to on już wtedy był
przestarzały znaczy już wtedy nie wiem historiografia i brytyjska i południowoafrykańska nawet ta
nacjonalistyczna Afryka męska jakby odrzucała ten obraz mówiąc że to jednak było trochę inaczej to
trochę inaczej polega na czym znaczy pamiętajmy ja o tym wspomniałem burowie byli społecznością
zasadniczo tak wbrew pozorom nie była egalitarna zacznijmy od tego bo jest taki mit że byli
egalitarny ten mit wynika z tego że rzeczywiście aniżeli na pograniczu i w takiej zewnętrznej formie to
rzeczywiście ta różnica standardu życia między wpływowym i zamożnym farmerem a jakimś tam
połowy wynikiem czy innym sługą nie była wielka nie bo to były takie warunki bardzo pionierskie
musimy powiedzieć ale to nie zmienia faktu że to była społeczność bardzo silnie zróżnicowana
ekonomicznie i społecznie i ona właśnie funkcjonowała już mówiłem o tym w takich grupach rodzinną
klientach to znaczy jako że to były duże rodziny pamiętajmy to były naprawdę duże rodziny znaczy
prezydent kruger w momencie kiedy umierał miał dzieci wnuków i prawnuków liczbie wyniesieniem
mylę on dzieci jeżeli dobrze pamiętam ją albo jedenaścioro albo dwanaścioro nie tak teraz z głowy
mówię więc mogę się mylić nie ale to był ten rząd wielkości i to nie była nietypowa rodzina
przeciwnie to była typowa rodzina znaczy normalne były że te rodziny były duże naprawdę duże
najczęściej wielopokoleniowe składały się z seniora rodu jego synów wnuków prawnuków i tak dalej
to była jeden to jest ten poziom nazwijmy to rodzinny kłamała się służba nie służba i biała czyli tacy z
upokarzali burowie którzy nie mieli swojej ziemi którzy właśnie trochę jak nie szlachta gołota w
rzeczypospolitej czepiali się paska bogatszego pana czy kogoś komu mogli służyć jako właśnie
hołowni cy czyli ktoś turysta należało do niego a co drugi należał do tego co mu dzierżawił te kropy
prawda na przykład taki rozszerzonej rodziny często nie mając bezpośredni związków krwi żeby było
jasne znowu tacy ludzie funkcjonujący trochę nie wiem pomagający w hodowli krów jakby
nadzorujący służbę i tak dalej byli wreszcie kolorowi służąc którzy też mieli bardzo często status dość
wysoki to znaczy takich członków taki jak w starożytnym bardzo często status dość wysoki to znaczy
takich członków takich jak ze starożytnym Rzymie właśnie familii rzymskiej nie tak jak niewolnica
niewolnikami w tym wypadku chociaż tutaj są dyskusjach ze statusem było już jest osobny temat ale
oni też należeli do takiego zestawu nie właśnie szeroko pojętej właśnie w familii 1/2 krok to byli różni
biedniejsi sąsiedzi którzy albo byli zadłużeniu takiego bogatszego albo po prostu uważali że związek z
kimś bogatszym będzie jakby formą będzie się po prostu zwyczajnie opłaca taka grupa i tworzyło taką
takimi krostkami takie wspomnienia niemieckiego podróżnika Haiti który mówi że farmaceuta jest
takie państwo w miniaturze dołącz do nas przećwicz nowy karnet fitness i pakiet zaczynaj podnieść
formę z planem treningowym i wsparciem przesadę uproszczenie no trochę tak jest że tego typu
grupy i w takich grupach oni migrowali nie w takich grupach emigrowali oni raczej wzorowali się na
wcześniejszych emigrantach także wszystko by wyemigrował grupy ludności mieszanego pochodzenia
oni chcieli nas dzisiaj określa kopuła wtedy określana qastrod nie czyli bękarty gdzie ludzie którzy
najczęściej szarego pochodzenia pochodzenia nie europejsko no i tutaj możliwości mieszanych było
już chyba tak naprawdę pierwsza grupa grupa która pokazała ktoś kto ma konia ktoś kto ma broń
palną może dużo osiągnąć czy może może sobie wypracować niezależność w interiorze i oni w
pewnym sensie byli wzorem nawet jeżeli każdy by chciał tego czy po prostu migrowały grupy burów
które szukały sobie miejsca w interiorze gdzie mogłyby żyć tak jak chcą bez ograniczeń narzucanych
przez mistrza chcieli państwa nie żeby było jasne nie znaczy to bardzo wyraźnie nie widać bo pan
wymienił to znaczy my lubimy wszystko systematyzować nazywać określać wyznaczyć granicę oni
takiej potrzeby nie żeby były przynajmniej aż tak wielką ale nawet jeżeli przyjmiemy taką taki pogląd
że to były właśnie grupy że jakieś państwo to przykładem będzie Republika Natalii która teoretycznie
teoretycznie faktycznie powstała miała swoje władze konstytucje fills pisaną jakąś tam strukturę
bardzo prostą administracyjną ale nie byłam w stanie wyegzekwować od swoich poddanych i mówię
o bólach właściwie niczego który miał już teraz nie pamiętam potrzeby finansowe na poziomie
kilkuset funtów nie przesadzam żeby było jasne kilkuset funtów opartych urzędników była tu się
może kilkunastu najwyżej a ich pensje Najwyższego najwyższa pensja była funtów rocznie to nie było
mało żeby było jasne tamtych czasach funtów to trochę coś innego niż dzisiaj ten obciążenia w
ówczesnej warunki były na poziomie kilkuset funtów to inni 50 £ 25 full wychodzi że to nie było 1000
£ i to państwo nie było w stanie zebrać pieniędzy dlaczego dlatego bo każdy uważał że już tego nie
uchodzi a swoje ma i reszta to jest jego chata z kraja ja oczywiście upraszczam żeby było jasne o czym
problem po części także wynikał z tego że oni często nie mieli pieniędzy w sensie gotówki więc nawet
jakby chcieli zapłacić to niby mieli nie byli w stanie zapłacić nie to jest problemem ale nie
charakterystyczne że rzeczywiście te społeczności nie miały poczucia potrzeby bycia jakby tworzenia
większych zorganizowanych struktur co może wydawać się dziwne jak to w morzu obcych wrogich nie
wiem ludów afrykańskich no właśnie o to chodzi że oni b pozorom umiem się do przesyłania frank
dogadać to znaczy będą różne natomiast mieli sobie że pamiętajmy że jeden jest na całym obszarze
powiedzmy taki jak dzisiaj Jestem wyłącznie ze suazi ile są to mieszkało wtedy żebym nie skłamał
milion ludzi żeby było jasne nie wtedy mieszkał może milion yy więc więc to był ten bardzo rzadko
zaludniony raczej wysłał więc burowie potrafi znaleźć sobie miejsce tak żeby nie wchodzić w jakieś
wielkie konflikty z tubylcami oczywiście są wyjątki od tego to nie tak że to bezkonfliktowy natomiast
oni nie znaczy paradoksalnie tak nadal jako rynki bardzo YouTube upada na skutek własnej
niewydolności on faktycznie istnieje jako państwo ja zależy jak liczyć ale bardziej optymistycznie 7 lat
nie wiem licząc nie optymistycznie nie na to wszystko zależy jak przyjmiemy nie ten temat nie ma 4 5
więc to jest w ogóle trochę inaczej jest z nią tylko krótko dlatego że Unia rzeczywiście jest
najważniejszym i najlepiej zorganizowanych państw to jest w dużej mierze zasługa instytucja
instytucje w Kolonii na terenie ograniczonym zwierzchnictwem rzeczywiście Republika po prostu
odziedziczyła pewno struktur administracyjnych do tego miała szczęście że w latach sześćdziesiątych
został jej prezydentem jak Henryk bardzo dobrym administratorem i bardzo dobrym politykiem był
bardzo długo prezydent był prezydentem przez żebym nie skłamał na ponad 30 lat będzie
przewodniczył tak naprawdę regularnie po prostu ją sobie pozyskać ludzi rzeczywiście w dużej mierze
to on sami on i jego współpracownicy taką małą najbardziej zabawne uznają suwerenność
społeczności burskich żyjących na północ od oczekiwań społeczności w liczbie mnogiej tak naprawdę
jeżeli nawet przyjmować taki katalog zaistniały jak się publikatorów 1010 roku na północ od rzeki
walki z nią 3 lub w zależności 3 lub 4 Republiki które na ten proces jednoczenia transwalu będzie
trwał długo faktycznie do końca tak że zjednoczenie dokonało dlaczego sąsiedzkich które gdzieś tam
na jakimś poziomie się identyfikowały jako transfer ale tak naprawdę ogólnie nie wymagały tego
żebym się nie funkcjonowali państwem jest trochę nadużyciem znaczy oczywiście ten prezydent był
instytucje ale ich realna kontrola nad terytorium była iluzoryczna to jest tak że to nie chodzi o ludność
afrykańską tam zamieszkało która potrafiła także w przypadku haendla na północy kraju wręcz
pokonać zmusić do wycofania się dalej na płótnie ale raczej same społeczności polskiej one po prostu
nie czułem Wielkiej potrzeby instytucjonalizacji bolały jakby dogadywać się na lokalnym poziomie
znaczy właśnie trochę na zasadzie no może trochę prostackiego porównania ale myślę że jeszcze
znaczy pójść na piwo się dogadać nie na zasadzie czasami to się kończyło konfrontacją zbrojną i tak
wygrał oczywiście ale najczęściej kończyło się jakimś tam wypracowaniem jakiegoś tam na zasadzie
żyj i pozwól żyć innym tak naprawdę możemy mówić oczywiście i dla takiego porządku możemy
mówić o tym że był to ten trzeba pamiętać że przed konwencją w tym roku to było takie państwo nie
powiem że państwo upadłe ale takie państwo nie do końca istniejącej funkcjonujące to jeden dobry
przykład kiedy 1877 roku politycy postanowili anektować nazwa dokonał tego jakiś szepnął na czele
25 policjantów dlaczego mógł to zrobić pierwszy i mniej ważne dlatego że populacja miejska wykazać
miejska jest dużo powiedziane bo wtedy duża wieś była albo ogólniej trochę Żydów trochę tam było
też trochę holendrów właśnie wszyscy woleli władzę brytyjską nie no bo ona zaczęła jakieś łatwo
rządek przewidywalność świata większość bólów taki a wystarczyło zrobić taki interwencji więc 400
ludzi tak każdy co się zmieniło prezydenta będzie tak naprawdę kiedy wybucha bunt bunt który jest
początkiem i wojny burskiej a właśnie powinno się mówić nazwa z przełomu roku 1880 i
osiemdziesiątego pierwszego to nie jest wynikiem tego że nagle do nich dotarło że w liczy są
efektywni sprawowaniu władzy że on się wiązał z tym że rzeczywiście gdzieś tam w roku 1880
ówczesny gubernator Legion okazało się że jest w stanie na przykład egzekwować fillm płacenie
podatków po prostu jak chcieli jak wcześniej niż tak no bo tak wszystkim zwolennikom do płacenia
podatków jak nie musi płacić to zazwyczaj nie chce płacić bo to co na końcu pieniądze im się lepiej
przydadzą niż niż ten zwłaszcza tych pieniędzy nie ma bardzo dużo nie jest bardzo dużo więc ani do
tej pory państwo z tych podatków wała nie zazwyczaj nie płaciłam tam się okazało że nie wiem
wszyscy żołnierze zajęli mienie jednego z takich co nie płacili podatków i dalej policję na poczet spłaty
podatków przecież nigdy tak nie było to jest tak naprawdę to jest właśnie ta nowa brytyjska władza
jest efektywna jest w stanie egzekwować to co uchwala a to była natomiast my do tego nie byli
przyzwyczajeni bo już za pasem nadmieniam że ten rzeczywiście był się rozpoczyna na przeciw siebie
stają 2 różne armie chciałbym poprosić pana profesora charakterystyka powstańców polskich pod
kątem posługiwania się bronią palną w pierwszej wojnie burskiej ciekawe dlatego że podstawą
systemu buskiego był tak zwany system comand komanda jest formą organizacji pospolitego ruszenia
to znaczy formalnie było to jeszcze uchwalone było w wieku osiemnastym czy każdy chłopak i
mężczyzna 16 między szesnastym a sześćdziesiątym rokiem życia miał obowiązek służby w punkcie
paczka nie była służba permanentna tylko na wyzwanie urzędników miał się stawić i nie wiem
słoniem bronią palną zapasami na 30 dni i od czynieniu dobra natomiast już powyżej 30 dni czy
ponad ten już państwo miał zapewnić wyżywienie i mówił coś o walcu to taka która była niezwykle
prosta znaczy tak naprawdę była struktura nazwijmy to to był komendant i jego zastępca oraz
dowódcy poszczególnych komnat i wszystko nie ma tam nie ma sztabu generalnego nie ma stałej
struktury oficerów oficerów ten sposób pamiętajmy że przez naszą część osiemnastego i
przynajmniej połowę przynajmniej połowie dziewiętnastego wieku Komenda liczą od kilkudziesięciu
do kilkuset osób nie przekraczam ja nie pamiętam żeby mogę się przekroczyły przynajmniej do
połowy dziewiętnastego wieku 1000 więc to nie są też duże formacje co składa się na co składało się
na skuteczne skuteczne składały się właściwie czy no właśnie 3 lub 4 rzeczy zależności z kim walczy
nie bo to jednak było pewne dopasowanie znaczy bronie tworzy kiedy powstawał ten system który
znamy jako komandor i nie świadomość jednak zwłaszcza momentu zetknięcia się z kokosa czyli z
lodami pan tu że nie walczą z przeciwnikiem znacznie cieńszy często też może zacząć dziwnie lepiej
zorganizowany pamiętajmy że wojnie yy szacuje się że z ludzi byli stanie zmobilizować między 20/30
1000 bojowników tymczasem no burowie którzy z nimi walczą prawdopodobnie maksymalna
możliwość inflacyjna było około 1,5 tysiąca ludzi przy czym nigdy tyle nie zmobilizowana największe
komendy jakie wysłali ze wszystkimi nie wiem licząc wszystko co można tam liczyć to było 900 ludzi
świadomość że przeciwnik jest dużo liczniejszym w związku z tym znaczy wytworzyli system walki
który był kompletnie odmienny niż jakby który choć gdzieś tam wywodzi się z Europejskiej tradycji
wykorzystuje europejskie urządzenia i i sprzęt jednak został dopasowany do lokalnych warunków po
pierwsze w ogóle nie walczyli wręcz czy zasada była taka że walczy się wręcz tylko w sytuacjach
przymusowych bez wyjściu tak naprawdę nawet nie mieli broni do walki wręcz na czyli nie używali
bagnetów nie wiem PICSEL takie duże noże myśliwskie w stylu amerykańskiego to one są duże
rzeczywiście ale to już który mam nie wiem najlepszym wypadku z długości 30 30% metrów do końca
nie można się bronić ale do traktowanego ostatecznie tak naprawdę waga bazowała na ruchu i sile
ognia podstawą była dobra opanowanie jeździectwo na koniec stał się kluczowym elementem przy
czym nie walczono z koni nie służył to walczy dalej służył sporadycznie dlaczego bo np ceny
pamiętajmy że mimo że południowa Afryka jest terenem ogólnie że świat jest przyjaznym koniom nie
przeciwieństwie do reszty Afryki gdzie konie kiedy przeżywają więcej niż kilka lat ze względu na
nagrane nie czyli na tą zwierzęcą wersję książki jednak to jest tak że jest obszar wolny od różnych
afrykańskich także zwierzęcych więc te konie były zawsze dość ceny koni było dość dużo południowej
Afryce dziewiętnastym wieku to już dla koni wyhodowano wyszły setki 1000 sztuk natomiast to nie
zmienia faktu że koń był zbyt cenny żeby tak po prostu poświęcać banku to już nie potrafi
przemieszczali się konno walczyli pieszo czym ten był zawsze na podorędziu bo był ważnym
elementem praktyki chodziło o to żeby podjechać na odległość strzału do nie wiem oddziałów
amerykańskich na przykład oddać salwę dobry dosiąść konia i odjechać na bezpieczny dystans żeby
móc ładować pamiętamy że mówimy jeszcze o czasach kiedy ta broń była głównie z naukowa potem
kapiszon nowa dziewiętnastego wieku kiedy to ładowanie broni nawet strzelca oni byli sprawni
trwało przynajmniej 10 do kilkunastu sekund nie więc nie można było nie wiem czy kilkudziesięciu
kroków strzelało i później zasiadał konia i jakby wycofywano na taką odległość żeby móc w spokoju tą
bronią naładować ważne w tej praktyce była więc umiejętności dobrej jazdy konnej szybkiego
przeładowywania broni nawet tej odpadowej i celnego strzelania i to oczywiście tu pomagały
umiejętności łowieckie łowiectwo było jakby zajęciem codziennie po pierwsze obrona przed
kradzieżą wynikami tego wymagała po drugie łowiectwo było ważnym elementem uzupełnienia
zarówno diety jak i zdobywania pewnych produktów którymi można było handlować nie skór
zwierzęcych nie wiem rogów zwierzęcych oczywiście pół słoni ciosów słoni więc to wszystko po takim
elementem jest wybór albo znaczy w niektórych wypadkach farmer bulski był dobrym strzelcem bo
musiał być nie musi być nawet nie ze względu na konieczność swojej obrony przed nie wiem
tubylcami bo to też ja oczywiście jakiś ale przed tym ze względów potrzeby na potrzebę nie wiem
właśnie potrzeby łowieckie nie wiem czy oni byli dobrymi strzelcami dobrymi jeźdźcami to są
prowadzili walkę na dystans wreszcie nauczyli się wykorzystywać warunki terenowe czy
wykorzystywać nie wiem właśnie zasadzki walczyć nie wiem z ukrycia stosować właśnie jakiegoś
rodzaju wstępy podjazdy i tak dalej czyli taką prowadzi wojnę powiedzmy partyzancką swego rodzaju
znaczy podjazdową może nawet lepszy termin wreszcie w walce z afrykanami przynajmniej w
pierwszej połowie dziewiętnastego wieku używano powszechnie taboru czyli wozów lasami a mówi
się czytało czy w czworokąt różnie zaczyna się prawidłowo może miał w razie wstawiano taką
nazwijmy to nawet siłą po prostu taką rodzaj wiedzy której można było się bronić przed niczym tak
wyglądała między innymi w sumie było tam około 700 800 strzelców a czyli mniej więcej 12 1000
armią sówką jak wiemy wygrali tą bitwę ale właśnie to ale taboru nie używano przeciw brytyjczykom
zasadniczo poza wyjątkowymi sytuacjami dlaczego Brytyjczycy o walkach z afrykanami ja nie znam ani
jednego przypadku sobie nie przypominam żeby Amerykanie zdołali rozerwać tabor i rozpuszczał
tego właśnie chyba nie zdarzyło jeszcze co się dzieje chociaż nie chcę rysie wilki czy tam łosie i tak
dalej więc tak naprawdę to była broń o bardzo duże wrażenie to była broń rzeczywiście dobry jak
powiedziałem koledze jak jesteśmy teraz nie chce podać z pamięci mówić bo to trochę tak było jako
właśnie w ładunku takich było 5 czy 6 więc można sobie wyobrazić że na przykład 300 czegoś takiego
w odległości 30 m od przeciwnika nie w tym wypadku afrykanów no po prostu masakra no bo to
każdy pocisk no nawet jeżeli nie zabił nikogo nie zabiją dodał tego typu rany zwłaszcza że to była
paniczna brochowa więc pociski leciały relatywnie niską prędkością początkową ale paradoksalnie to
jest gorzej dlatego że one dużo większą część swojej energii kinetycznej zranienie wyeliminowało z
jakimiś czy na trafienie nie wiem nazwijmy to w korpus nawet nieśmiertelny nie powiemy żeby
pokazał się wielu potrzebnych później zrobiło i tak dalej ale każdy się eliminowało w danym
momencie zważyć bo ma broni tego rodzaju to bardzo duży kaliber pociski właśnie najczęściej trudno
to nazwać szczerze mówiąc nie mam pocisku nie wiem z parabellum nad albo połowy pocisku z
panelu nawet trudno uznać że rzeczywiście było skuteczne niezwykle dla pamiętajmy to było do
polowania na słonie wysłania nie zatrzymamy jego życie nosorożca wyleczymy to musi być nabój
skuteczny bo pamiętamy zwłaszcza że mamy broń która to nie przelatujemy szybko więc jak mamy to
mamy to musimy mieć taką broń która go zatrzyma nie bo inaczej jest niemy więc to jest tego rodzaju
wybuchnie wieku się południowej Afryce i w bardziej szczelna ale oni lubili amunicję którą później
nazywa się dumnie czyli taką rozszerzającą się przez ale znowu dlatego brak kupowana z myślą o
polowania na bardzo grubą zwierzynę czy chodzi o coś takiego co co zatrzyma słonia na Sorosa zabije
hipopotama więc wiemy o co chodzi człowiek trafiony czymś takim no nie czuł się dobrze a do tego
pamiętajmy że pojawiła się ona no to siłą rzeczy rzeczywiście to co zwłaszcza w bitwie to jest
umiejętność krycia się jedną kluczową rzecz jakby miała polecić każdemu w szkoleniach terminacji dla
niej on to na pewno za wiedzę Artura i cierpliwość do początkujących czyli normalnie moglibyśmy
pójść tak i tak dobre była pod koma ja tu proponuję zrobić kwadratową separację czyli tak i tak
względem tego jak Słownik fajne jest to ludzie często po ponad 10 latach służby uciekali z tego
wzgórza jak się upomina pan profesor o reakcji dzieciaków no właśnie miałam zapytać jak
zareagowały na to że mają sprawnych przeciwników interesuje mnie oczywiście też dyplomatyczny
kiedy dochodziły wieści do Europy że Brytyjczycy nie radzą sobie z trudnym przeciwnikiem także na
razie ma tak zwanej pierwszej wojnie dalej nie wiemy czy dlatego że politycy przede wszystkim
ówczesny premier lecą podjęli decyzję że nie ma sensu się od razu nie i tak naprawdę ta wojna wtedy
nigdy nie wyszła nigdy nie stała się konfliktem takim na wielką skalę nie to była tak naprawdę bardzo
lokalna wojna po stronie brytyjskiej ja nie chcę teraz znowu do pamięci mówię po stronie brytyjskiej
było zaangażowanych nie wiem należnościach do 3000 ludzi nie to nie było po stronie buskiej trochę
więcej powiedzmy 7000 liczy się że w sumie oczywiście w żadnym stopniu nie walczyło w starciu w
bitwie na wzgórzu maju ba teraz przyznam się nie pamięta mnie ile to dokładnie było ale było kilkuset
żołnierzy brytyjskich i nieco ponad 1000 burnie więc były de facto z perspektywy Europejskiej
potyczki także z perspektywy jest to znaczy dyplomacja brytyjska uznała że nie ma sensu dlaczego bo
pamiętajmy że ówczesna południowa Afryka była brytyjskiej biednym i właściwie niewartym uwagi to
ja wiem że to może być już komentarze dlatego to troszkę tak oczywiście sytuacja się zmieniła o tyle
że w 1860 roku odkryto złoże diamentów to jest fakt sobie uznano że wydobycie diamentów
sfinansuje ten projekt a jednocześnie uważam że istnienie niezależnych republik burskich przez
transwalu nie destabilizuje sytuację w regionie natomiast warto pamiętać że to jest tak południowa
Afryka eksportowała wtedy żebym nie skłamał diamenty bez pierwsze Towar eksportowy i
najważniejsze nie potem długo długo nic mamy 3 kolejne towary to jest wełna z merynosów nie była
wielkim dostawcą głównie to była bawełna zwłaszcza na balu i cukier bo tam też trochę w natalu
wydobywano węgla paradoksalnie nie wymieniam wina które było produkowane w Kolonii
przylądkowej od przełomu siedemnastego osiemnastego wieku ale wina południowoafrykańskie nie
cieszyło się w domu i uznanie a ona raczej było jakby na rynek lokalny więc więc ona oczywiście była
cały czas właściwie ważne były 3 rzeczy 2 porty wtedy ani jeden czyli turban i totalnie diamentów
kimberley a cała reszta właściwie z perspektywy imperium była problemem i obciążeniem a nie
korzyścią w związku z tym oczywiście były głosy mówiące o tym że należy zemścić się za zemstę pod
zakrętkę że należałoby wziąć że że duma imperium została jakoś tam splamiona były takie głosy
nawet dość głośne ale to nie zmieniło faktu że rząd liberalny uznał że nie ma sensu toczyć wielki
kolejny Wielkiej kampanii południowej Afryce pamiętajmy że dopiero co skończone siedemdziesiąty
dziewiąty roku kampanii przeciw przyniosła dużo poważniejszą klęskę natomiast tam tak wojna była
mała mało znacząca marginalna ile uważa że to nie jest gra warta świeczki że po prostu nie ma o co
się bić tym bardziej że jakby dyplomatycznie się pierwszym roku pamiętajmy że sytuacja tak że
właśnie tak zwany uzyskał niepodległość formalnie rzecz biorąc na mocy tego traktatu
osiemdziesiątego pierwszego roku trwał się autonomiczny znaczy miał prawo jakby do pełna
prezydenta że tak powiem sam stanowić prawo ogólnie polityce wewnętrznej miał pełną
samodzielność ale tak w polityce zagranicznej jak w polityce wobec tubylców teoretycznie miał
konsultować z brytyjskim rezydentem w pretorii nie więc de facto nie było to państwo w pełni
suwerenne a ty się osiemdziesiątym czwartym roku kiedy zawarto z kolejna konwencja w Londynie
krytyce Polski na dalsze ustępstwa to nadal jest tak że owszem zlikwidowano większość ograniczeń
suwerenności transwalu ale formalnie rzecz biorąc w zakresie polityki zagranicznej porozumienia
powinny być z wyjątkiem tych zawartych musiał konsultować i mieć zgodę Wielkiej Brytanii więc
formalnie nawet po osiemdziesiątym czwartym roku nazwal nie był do końca suwerennym państwem
był państwem może nie był protektoratem bo to byłaby przesada brytyjskim ale rzeczywiście
państwem jednak ograniczoną suwerennością z perspektywy burskiej czy trans wtedy to nie był
wielki problem nie dlatego że w tym roku właśnie poza Wielką Brytanią i o nikim stosunków nie
utrzymywał no Holandią jeszcze jeszcze tego nie odczuwano jako czegoś bardzo istotnego że
Brytyjczycy wycofując się z transwalu w latach 1 8 4 czyli formalnie zachowali nad nim pewną dozę
kontroli oczywiście de facto w górę znaczy to jest taki spór historycy toczą ten ból od teraz już nie
toczą ale to nie znaczy że doszli do ustalenia lekarze właściwie od lat sześćdziesiątych dwudziestego
wieku a niektórzy wiedzą że nawet wcześniej do pakiecie końca dwudziestego wieku czyli przez
prawie 40 lat czyli spór czy to wielki kapitał był narzędziem w rękach Wielkiej Brytanii czy Wielka
Brytania była narzędziem w rękach wielkiego kapitału powiedzieć tak że problem polegał na tym że
osiemdziesiątym piątym nad się zmieniło i to co się zmieniło to było odkrycie złóż złota w bitterfeld
pamiętać że raczej żeby było jasne tak naprawdę to niesienia o tym że tam są czy możliwe że są złoża
złota były wcześniejsze nie mamy na przykład niemiecki taki podróżnik karoutchi o tym mówił że
znaczy się do wniosku czekam żeby powinno być złoto i tak dalej więc były tanie doniesienia tyle że
jakby szacowano że są nieopłacalne jest to że to złoto które jest jest wzgórza tu ono jest to nie są
samorodki to jest takie złoto nie na filmach nie mamy płuczemy i mamy winie tak naprawdę był złoty
rozproszony w skalę coś takiego że po to żeby uzyskać już dokładnie żeby uzyskać kilogram złota
trzeba przerobić ileś ton skał nie chemicznie mówię o tym dlatego że na tyle olbrzymie że przededniu
wojny bulski transwal Republika był afrykańska oficjalnie nazywało produkował ponad 25% całej
światowej produkcji złota złota podkowa w tej małej publice a jednocześnie dlatego że było to tak
trudne technologicznie to w przeciwieństwie na przykład tego co mamy nie Stanach Zjednoczonych w
Kanadzie prawda Australii tam właściwie nie ma okresu gorączki złota jest gorączka diamentów były
wcześniej natomiast nie ma gorączki nie są w stanie nic zrobić mogą sobie nie wiem w wodach
pływających szukać złota i znajdowano złota żeby było jasne i tam nie było dużo tam od razu że do
opłacalnego wydobycia złota musi zaangażować się w wielki kapitał dysponujący olbrzymimi
środkami które był w stanie zainwestować wielkie pieniądze w nadziei na to że jak już cała cały
system produkcji ruszy no to odzyska to co zainwestuję jakie firmy które wtedy powstały z nich do
dzisiaj tak jak takie od początku była to zabawa dla bogatych chłopców nie dla kogoś wielkim
kapitałem niezgodnym kapitał zainwestować wiedząc że zyski przyjdą dopiero za jakiś czas mnie od
razu że zyski nie pojawią się z dnia na dzień trzeba będzie czekać na zyski oczywiście pewność zysku
była powiedziano że złota są bardzo duże a na początku lat dziewięćdziesiątych potwierdzono że są
dużo większe niż się spodziewano więc rzeczywiście to było opłacalne nagle mamy jakby można aby
obywatele mogli nie płacić podatków owoce znaczy to firmy i korporacje płaciły w opłatach różnego
rodzaju to znaczy państwa ponosiły takie pieniądze że taki już niepotrzebne że rzeczywiście tam
kruger bo trzeba powiedzieć że bóg był osobą która w pewnym sensie poszanowania do jakiego
upadku czyli przez 20 lat wybieranym żeby była znowu nie ma żadnych natura nawet by to nie
przeszło natomiast rzeczywiście Roger i jego ludzie stworzyli bardzo sprawny system partycypowania
w dochodach wielkich korporacji i tak naprawdę stworzyli system który to główne koszty utrzymania
państwa ponosiły wielkie korporacje na zasadzie czerpiecie zyski z tego że możecie pewno musicie za
to zapłacić to było zarówno w podatkach kopalnianych jak i w monopolu dynamit owym to znaczy że
mogli kupować materiał od firmy kontrolowane przez państwo cały system taki trochę bazujący na
tradycyjne rozwiązania macie pasujący do siedemnastego osiemnastego wieku współczesności ale
faktem jest że rzeczywiście ten system przynosił skarbowi państwa transwalu olbrzymie środki w
olszynie środki nawet się zajmowali że wyrasta im może konkurencja ta duże słowo ale rzeczywiście
to już nie jest mała źle zorganizowana Republika która właśnie jest irytująca i problematyczna ale
ogólnie rzecz niegodna uwagi tylko wyrosło państwo które może jest trochę na chroniczne w tej
strukturze ale dysponuje olbrzymimi środkami jak zacznie wykorzystywać te środki umiejętnie nie
miał jakiejś wizji na przykład ekspansji transport ten aby podejmował transport częściowo udane
nieukształtowaną ostatecznie granice tego państwa w latach dziewięćdziesiątych ale to nie był jakiś
taki zasadniczy cel miał też wiem zjednoczenia wszystkich afrykanerów południowej Afryce nie też nie
wiem ale jego otoczeniu taki człowiek wtedy był młody wówczas jan móc później będziemy wiele lat
później Afryki yy bliski doradca w czasie drugiej wojny światowej czy co mam nie wiem pewnie jeden
z autorów on zaczynał właśnie karierę jaką bardzo młody to młody prokurator generalny wokół
krugera i on już miał takie pomysły nie on i jemu podobni którzy należeli do młodszej temu kruger
wtedy było sobą 60 lat i więcej 70 letnią był starej daty tak naprawdę taki był właśnie ostatnim z
uczestników wielkiego treku pamiętajmy że on jakby zaczął się wielki dyrektor miał nie wiemy
dokładnie ile bo sam nie wiedział kiedy się urodził ale mniej więcej tak 10 12 lat nie więcej zaczynał
był już w latach czterdziestych dziewiętnastego wieku dyrektyw aktywnym uczestnikiem tego co się
działo i one raczej naszą tamtej epoki natomiast jakby u jego boku byli ludzie czy to Holendrzy czy to
właśnie należący do elity intelektualne afrykanskiej wykształconej na Uniwersytecie w stellenbosch
albo na uczelni brytyjskich już myśleli innymi kategoriami właśnie myśli kategoriami narodowymi
państwa Narodowego myślę myślę kategoriami stworzenia właśnie Wielkiej afrykańskiej Republiki
obejmującej jeżeli nie całą to znaczną część południowej Afryki i to jak Brytyjczycy jak się wydaje
zauważyli że że teraz jeszcze może nie jest tak dramatycznie ale jeżeli po śmierci blogera właśnie
dopłaty dojdzie młode pokolenie czy młodsze pokolenie chociażby tacy ludzie jak wszyscy prezydent
o tej który jakby był 21 lat młodszy od kuriera możemy się zmierzyć z taką rzeczywistością może
niewielkiego może nie ma zadnego ale bardzo bogatego kraju który rzuci nam wyzwanie i co wtedy i
jakby trzeba wziąć to pod uwagę wszystkie pana pytania kiedy podejmują decyzję czy moim zdaniem
już 1005 szóstym roku a ówczesny minister do spraw Polonii nie chamberlain wiedział że to znaczy
albo transwal dobrowolnie ugnie się i uzna brytyjską dominację w rejonie i wtedy wojna będzie
można uniknąć albo będzie wojna wtedy jeszcze ojciec a on jakby widział jeszcze alternatywę to
znaczy że być może da się dogadać nie ale ta wojna wtedy znalazła znalazła się w pakiecie znaczy
jasne było że albo burowie ustąpią i zgodzą się na podporządkowanie brytyjskiej polityce w tym
rejonie ostatecznie myślę takim momentem kiedy jasne było że wojna będzie pytanie tylko kiedy było
wyznaczenie na wysokiego komisarza w południowej Afryce późniejszego lorda milnera wtedy ofeta
Millera który nam przybywa w 1810 roku i on jest ewidentnie zwolennikiem rozwiązań siłowych to
bardzo wyraźnie widać podczas negocjacji tak zwanej ostatniej szansy jak wiemy dyplomacji nie ma
czegoś takiego zawsze ktoś jest kiedy już 1010 roku kiedy kruger w którymś momencie godzi się na
prawie wszystko on tylko na jedną rzecz nie chce się zgodzić związaną tam z ustaleniami nadania
praw dla tak zwanych liderów czyli brytyjskich mieszkańców transwalu on się godzi na przyznanie
praw politycznych na skrócenie tego okresu naturalizacji godzi się na bardzo wiele ale w zamian żąda
ostatecznego zniesienia wszystkich ograniczeń które były zawarte w deklaracjach trakcie londyńskim
osiemdziesiątego mówi że na wszystko się da ale coś zawsze wtedy mówi kategorycznie nie mówi że
jakby wtedy staje się jasne czy wojna wiemy że wojna wybuchłaby w październiku 1890 roku skąd to
wiemy że stosował wystosowałem i pół afrykańska ale wiemy też brytyjskich przygotowany Tekst
który miał być wysłane chyba 2 dni później teraz znowu nie pamiętam dokładnie ale jeśli dobrze
pamiętam dni później że ona już było gotowe przygotowane i ono miało zostać wysłane po prostu
burowie czy wcześniej nie ale w każdym razie była wojna o złoto jakieś mierze tak ale przede
wszystkim była to wojna o o brytyjską demonizują jak wygląda początkowo pierwsze dni konfliktu czy
początkowo wydawało się że robili go później przewaga była po stronie Brytyjczyków znaczy
zacznijmy od czegoś takiego bardzo często bardzo negatywnie ocenia się wszystkie działania jest
niestety nie do końca prawda zwracam uwagę na to że żaden inny nie byłby w stanie zrobić tak
Wielkiej wojny w takiej odległości swego terenu dla tego Wielka Brytania była w stanie logistycznie to
w tym czasie zrobić potem to się zmienia ale to było natomiast z czego wynikają te sukcesy polski nie
przede wszystkim wynikają z tego że w pierwszych tygodniach przewagę liczebną mają urodziny siły
brytyjskie które są w momencie wybuchu wojny w południowej Afryce 30 kilka 1000 ludzi nawet nie
wiem czy tyle powiedział 30000 ludzi w pierwszym etapie zmobilizowanych 40000 ludzi faktem jest
to że właśnie zachwycamy się polskimi zwycięstwami na początku one rzeczywiście były ale
jednocześnie trzeba jasno powiedzieć burowie nie wykorzystali tego okresu przewagi znaczy oni
odnieśli wiele ładniej wyglądających sukcesów z których właściwie nic nie wynikało znaczy odnieśli
parę zwycięstw ja nie mówię o takich czarnego tygodnia bo jest nieudana w pierwszym momencie
natomiast początkowo to jest tak że burowie znaczy czego to wynika tak naprawdę czy ta wojna
będzie w jakiejś mierze powtórzeniem tej wojny na większą skalę zaangażuje więcej sił ale ogólnie to
wyobrażenie mieli takie że tak jak wtedy zajmą pograniczne tereny brytyjskie zdobędą łatwe do
obrony rubieże pokonają atakujących Brytyjczyków w 1 2 3 czy 5 bitwach brytyjczykom po iluś
porażkach się znudzi i w związku z tym usiądą do stolika negocjacji wtedy ostatecznie ustali się zasady
wspólnej konsystencji i tak jak miało to miejsce w latach 1881 jakby nie doceniono w pretorii wszyscy
byli zdeterminowani żeby ten konflikt ostatecznie rozstrzygnąć i go jak i sytuację rozwiązać finalnie
do tego kompletnie niedoceniona do tego na to się nałożyło się to co już mówiłem się że armia siły
obu republik to były siły pospolitego ruszenia nie i to znaczy nie tak dawno była mowa o panelu no bo
była rocznica powstania skautingu i tak dalej ale tak naprawdę to jest zadziwiające że licząca nie
wiem ileś 1000 ludzi nie była w stanie zdobyć mały pierścień a nie była w stanie to było pospolite że ci
ludzie nie wiedzieli jak się do tego zabrać czy nie mieli w ogóle pomysłu naprawdę zrobić dlaczego to
było pospolite tam było trochę zawodowy żołnierz dlatego że Republika oranii i transwalu miały
niewielkie siły regularne to były główne siły związane no ale to rodowód to tak na zasadzie jakby nie
wiem dzisiaj no żeby nie używać polskich forów to zaraz polityczne konotacje się za wezmą no to tak
jakbyśmy Boris Johnson stanął nie wiem nagle na czele dywizji armii brytyjskiej poprowadził tak było
nie wiem żeby było jasne bo tego nikt nie wie natomiast trochę z jednej strony ma żołnierzy których
pospolite ruszenie dyscypliny to wszyscy po książę był kompletny brak dyscypliny a do tego dowódcy
wasza w pierwszej fazie potem pojawi się cała grupa naprawdę bardzo zdolny to są ludzie dobrze
ustosunkowani politycznie lwowi i tak dalej ale niekoniecznie wie co się robi z wojskiem siłą zbrojną
jakiegokolwiek rodzaju w związku z tym rzeczywiście odniosą ale sukcesywnie sukcesów zablokują
kimberley zablokują manekin nie wiem zajmą południowo na północno wschodnie pogranicza kolonii
przylądkowej zajmą tereny natalu naszą część terenu natalu na północ od rzeki tui to będą żeby
pojazd nie należy tego deprecjonować ale faktem jest że gdyby na czele tych sił i tak to jak te sukcesy
mogą być dużo większe mogły być dużo większe nie wiem prawdopodobnie w zasięgu sił burskich
było przy dobrym dniu gdy chociażby dowodził wtedy dowodził tylko jeden z komend a nie całą armią
dowodził joubert który był już starszym człowiekiem niewiele może między 10 lat młodszym od
kuriera i który w czasach młodości może i nie był dowódcą landu dowodził siłami że w kilkuset 1000
ludzi tego nie zrobione dlatego że nie umiano tego zrobić to jest raz a 2 i ważniejsze w ogóle tego nie
przewidywała założenie było takie zajmujemy korzystne do obrony rubieży otwieramy kilka ataków
brytyjski brytyjczykom się nudzi i przystępujemy do negocjacji koniec moich problemów czy tak nie
będą to części to zostało zrealizowane przez czarnego tygodnia pokonani ponoszą znaczące straty i to
są już sukcesy w waszym przypadku fontann i collinsowi właśnie innej generacji do kolejnego
zwycięstwa późniejszy premier związku południowej Afryki Putin jako obóz z którego w ogóle uważa
się za najwybitniejszego polskiego dowódcy tej wojny był zarówno świetnym taktykiem w bitwach
pod tym polu jak się później okazało wybitnym taktykiem wojny partyzanckiej więc rzeczywiście on
pokazał talent dorobek pokazali tym polegał na tym że już w tym momencie jasne było że w tej wojny
burowie raczej nie wygrają także tak burowie w tym czasie osiągając apogeum swoich sił w obronie
trochę ponad 50000 ludzi mniej niż 60 a siły brytyjskie już w tym czasie południowej Afryce sięgają
150000 było jasne że oczywiście głowie mogą odeprzeć jeszcze ileś ataków nie tak będzie podstawą
już w styczniu 1900 roku możliwości yy nie mieli szans dostać Wielkiej pomocy z zewnątrz cały a co
prawda sami uruchomili korzystając z zasobów przedsiębiorstw więc brytyjski zostaje lord Robert z
jego szefem sztabu specjalistów od wojen kolonialnych nie oni znaczy oni nie nie błyskotliwi żeby
pojazd ale wykorzystać podstawowy atut jak nie to znaczy gigantyczną przewagę i rzeczywiście jest
tak że właściwie od marca czy atakować od marca tego roku ta faza wojny regularnej zamienia się w
stały od wojsku zwłaszcza że po pierwszych klęskach burów porażce i dostał się do niewoli co się
dzieje siłą typu pospolite ruszenie to znaczy straciły swoistość znaczy mamy cały szereg kolejnych
starć w których burowie próbują się bronić zazwyczaj w pierwszej chwili jest to nawet skuteczne ale
na pierwszą wieść o tym że na przykład siły brytyjskie zaczynają je okrążać to te siły uciekają po
prostu bez walki i właśnie jest tak że lunt zostaje zajęte bez żadnych problemów to co zatrzymało
armię brytyjską gdzieś tam się noszą nie ma choroba to znaczy wojska brytyjskie dopadła seria mimo
przyjaznego klimatu Afryki jest przyjazny ale flora bakteryjna jest inna niż u nas sam tego
doświadczyłem więc brytyjscy żołnierze zapomnieli że gotują wodę na wysokości tysiąca postów na
poziom meczu na poziomie morza nie wystarczy 5 minut do wody trwają 15 minut żeby wszystkie
zarazki dlatego że podam że w temperaturze 100 ° tylko 80 więc trzeba dłużej gotować żeby
skutecznie pozbyć się mikrobów ofiarą niejakiego Christiana de beta które przyczynią się do serii
wrzucając do zbiorników retencyjnych których Frontex wodę trochę truchła padłego wykładnia więc
tak przy okazji pogorszył jakość wody ale przede wszystkim był pierwszym dowódcą górskim który z
całą świadomością i premedytacją ze sobą partyzanckie metody walki to znaczy uznał że patrzenie jak
do tej pory jest po prostu bez sensu że w ten sposób niczego się nie osiągnie i teraz mamy drugą fazę
wojny zaczyna się gdzieś nie ma nie znaczy w czerwcu 1900 roku to nie jest tak dlatego że oczywiście
działania partyzanckie zaczynam się martwić dziewiątego roku mamy pierwsze działania polski
głównie w stylu partyzancki ale mniej więcej do listopada 1900 roku jeszcze ostatnia bitwa regularne
stoczona już niedaleko granicy między tramwajem a portugalskim mozambikiem że pana początek
listopada 1900 więc jest tak że mamy kilka miesięcy kiedy rzeczywiście od listopada tego roku od
półtorej roku wszyscy toczą tam wojnę partyzancką ta wojna partyzancka tak naprawdę to co
najbardziej nam kojarzy się z wojną górską tego roku nauki 1800 900 tak na zakończenie chciałbym
zapytać pana profesora poprosić o taki skondensowany skrót tego jak dzisiaj współcześnie myślał o
tym co się wydarzyło kto jest największym przegranym wygranym jak sami Brytyjczycy oceniają bo
sporo kontrowersji wokół tych obozów koncentracyjnych czy traktowanie swoich przeciwników
zacznijmy tak czy to jest rzeczywiście pierwszy we wymiar że rzeczywiście czyli obozy koncentracyjne
znaczy ostatnio właśnie pan zychowicz wypuścił tekst na temat tego że te obozy śmierci jednak nie
będę komentował bo musiałbym zacząć że zmarło tam dużo ludzi pamiętajmy że są różne ale żeby
było jasne nie mamy jednolitych danych i według takich było więcej 26 28000 kobiet głównie kobiet
dzieci miały umrzeć to jest dużo dlatego że 20 28000 to mniej więcej 1/10 całej Polski populacją
republik więc to jest może liczbowo nie tak dużo populacyjnie to było bardzo dużo zwłaszcza że były
Kobiety i dzieci więc przykro mi w imieniu mężczyzn z perspektywy demograficznej znacznie
ważniejsze jednostki niż mężczyźni więc w tym sensie to było dużo i profesorze trzeba jasno
powiedzieć że nie taki cel był tych obozów zostały stworzone z myślą o tych bólach którzy się poddali
po to żeby ich chronić przed odwetem ze strony tych pobratymców którzy dopiero gdzieś tam
właśnie na jesieni 1900 roku właśnie pod koniec dziewiętnastego roku kitchener stwierdził że ma się
można by zastosować nawozy także bez przecinka też założenie było takie pierwotnie jak to zawsze
mi przy tym co powiedział że właściwie chodziło o to że Brytyjczycy w ramach walki z partyzantką
takim podstawowym elementem walki partyzantką jest odcięcie partyzantów od zaplecza w tym
wypadku zapleczem było każdy więc Brytyjczycy przyjęli politykę spalonej ziemi to znaczy kolumny ne
brytyjskie przemieszczały się przez dany teren i miały konie Diana zwierzyna wybija nam zabierana
zwierzę tylko co zrobić z tymi ludźmi którzy zostali postrzeleni to znaczy uznano że to paradoksalnie
młodych humanitarnych jakby to nie miało że no nie można ich zostawić na wstępie bo uno trzeba się
nimi zająć dlatego zaczęli gromadzić w obozach stąd koncentracyjny czyli tam gdzie koncentrujemy
ludzie zbieramy problem polegał na tym że armia brytyjska była kompletnie przygotowana do takiego
wyzwania logistyczne i bardzo szybko jak okazało się że nie umie sobie poradzić z problemem jakim
jest właściwa organizacja tych owoców i rzeczywiście w roku 1901 zwłaszcza w pierwszej połowie
mamy apogeum śmiertelności w tych obozach w kilku przypadkach w kilku przypadkach da się
udowodnić poszczególnym brytyjskim komendantom owoców owoców złą wolę to znaczy że oni po
prostu czego frustracji czy to z nienawiści czy to z innych powodów czy z tego powodu uważali burów
za gorszy bo to też by było że najlepszą metodą prowadzenia w ogóle będzie wyeliminowanie jak
największej części polskiej populacji że to Bolek takie przypadki były ale nie był rozkaz odgórny rozkaz
trenera to nie był rozkaz nie wiem dowództwa armii brytyjskiej czy to bardziej precyzyjnie
administracji jak tego nie da się udowodnić i to akurat nikt tego właśnie nigdy nie sugerował że
najbardziej skrajnymi przypadkami jakieś tam w walce politycznej natomiast to co się działo to po
prostu skrajne nieprzygotowanie taka kwestia dlatego że na jesieni 1901 roku jest taka praca dość już
artykuł Jarosława żukowskiego na temat bardzo dokładnie przeanalizował różnego rodzaju teksty na
właśnie związanym z historią obozu koncentracyjnego w niewoli ale zarządzanie obozami przejęła
administracja cywilna że ta gra i właściwie ciągu 2 miesięcy skończył się problem bo oczywiście już po
wizytach reinhold wielki szum bardziej konserwatywnych które to prawda w tonie łagodniejszym ale
de facto potwierdziły to co napisałem i horskiej niekompetencji administracji wojskowej w momencie
kiedy zarząd nawozami przejęła administracja cywilna gilera w ciągu 2 miesięcy problemy się
skończyły wszystko się załatwi że śmiertelność była była raczej skutkiem niekompetencji a nie
zamierzona i złej woli co mówię nie wyklucza że pojedynczych przypadkach pojedynczych dowódców
czy komendantów obozów to są kolega się do tego nie ma wątpliwości natomiast obozy
koncentracyjne są ważne z powodów po pierwsze w takiej narodowej w nacjonalistycznej tradycji
polskiej afrykanskiej już pojawiła się w ogóle teza że znaczna część późniejszych problemów w tym
także problemu nie wiem z ludnością afrykańską była skutkiem wojny burskiej dlatego że tak
naprawdę biorąc pod uwagę obozy koncentracyjne obozy jenieckie straty wojenne burowie stracili
kilkanaście naszych burowie republikańscy żeby było jasne że teren Republiki stracimy kilkanaście
procent swojej populacji i gdyby nie te straty ta populacja Polska czy tam afrykańska na przykład
20/30 lat później byłaby znacznie liczniejsza a w związku z tym i problem z ludnością afrykańską
miałby innego rodzaju nie nie jest ale taki takie przekonanie znaczy sam jeszcze w roku
dziewięćdziesiątym dziewiątym na konferencji usłyszałem takie zdanie wypowiedziane jakby podczas
konferencji w jednym z referatów przez jednego z uczestników konferencji które właśnie związane z
tą tradycyjną nacjonalistyczną historyczną uważam że wojna burska odpowiada za to co potem się
wydarzyło bo gdyby nie wojna burska to afrykanerów byłoby kilka milionów więc ja w związku z tym
cała sytuacja byłaby trochę inna gdzieś tam w tym odrobina prawdy jest to nie jest tak że takie
stwierdzenie zupełnie pozbawione podstaw natomiast trzeba pamiętać że w apogeum że w takim
momencie kiedy te proporcje biały stosunku ludności były najlepsze gdzieś tam w pierwszej połowie
lat dwudziestych dwudziestego wieku jak 26% populacji w Afryce nawet gdyby założyć tego burowie
to 60% między danych które procent stanowi więc gdyby nawet założyć że tych butów byłoby nie
wiem o połowę więcej niż było to byśmy mówili o 26 30 30% ludności pewnie coś tam by zmieniało
ale nie byłaby to zmiana radykalna to nie było tak że to zasadniczo zmieniła więc to jest oczywiście
teza to trzeba powiedzieć tyle że rzeczywiście no takie przekonanie jej drugi element związany po
części stworzyły pewien specyficzny typ nacjonalizmu u którego podstaw stoi martyrologia to znaczy
ta obozy koncentracyjne stał się takim tłumaczenie doświadczenia obozów koncentracyjnych w
duchu takiego konserwatywnego kalwinizmu centralnym punktem kształtującym nowoczesny
afrykanski nacjonalizm nadając mu takiego bardzo plemiennego charakteru bo wcześniejszy
nacjonalizm afrykanski się rodził on nie był bardzo fajny żeby było jasne ale jednak tym nacjonalizmie
była nawet miejsce na dyskusję czy na przykład kolegi która w większości mówiła w języku afrikaans
większości należała do kościołów reformowanych jednego z holenderskich kościół reformowany czy
jednak nie powinna zostać jakby zasymilowana jako część wspólnoty narodowej znaczy to nie było
tak że wszyscy mówili że tak koniecznie trzeba ale powiedzmy był to przedmiot dyskusji nie na ile ta
ludność mieszanego pochodzenia jest powinna być częścią wspólnoty wspólnoty narodowej na
skutek tego doświadczenia które dotknęło przede wszystkim republikański gór i burów przede
wszystkim ale rzeczywiście było nacjonalizm który rodził się już takie ostatecznej formie po wojnie
polski takim bardzo plemiennym kierunku to znaczy jako wspólnoty dość wyraźnie określony właśnie
jako wspólnota nie tylko techniczna nie tylko językowa kulturowa ale także rasowa co wcześniej nie
było takiej jednoznacznej takie oczywiste chociażby dlatego że wiem że miał świadomość że no tak
naprawdę niemal każda rodzina afrykańska trochę kolorowej krwi nie że nie jest tak naprawdę
niewiele rodzin może pochwalić się czystością krwi wiem jak to brzmi nie więc to jest jedna strona
medalu jest druga strona medalu jeszcze w Europie przegrali wojnę to fakt ale wygrali pokój znaczy
jak jesteś uwagę że od momentu powstania związku uniwerki dziewięćdziesiątym roku zawsze
premierem był afrykaninem zawsze czy to był Nissan czy potem jagód czy będzie to heca potem
znowu końcu Daniel malak ale zawsze tym premierem będzie rzeczywiście taki kształt południowej
Afryki takiego takiego kraju zdeterminowanego przez kwestie etniczne rasowe jest także obecny
polski panie profesorze dziękuję za ten wykład dziękuję za nasze spotkanie również w imieniu
słuchacze myślę że ten wątek jeszcze może zapytam Jestem bardzo interesuje mnie właśnie pan
profesor Michał leśniewski błyskawicznie dobrze dziękuję bardzo dziękuję państwu dziękuję panu i
być może przyszedł