Postępowanie cywilne 2022 / 2023

Zakład Postępowania Cywilnego WPiA UJ

DOWODY I POSTĘPOWANIE DOWODOWE

SEMESTR II WYKŁAD 2
 MATERIAŁ PROCESOWY
❖ POJĘCIE „MATERIAŁU PROCESOWEGO” OBEJMUJE
NASTĘPUJĄCE ELEMENTY:
➢ TWIERDZENIA STRON (INTERWENIENTÓW
UBOCZNYCH, UCZESTNIKÓW POSTĘPOWANIA
NIEPROCESOWEGO) O FAKTACH;
➢ FAKTY BRANE PRZEZ SĄD POD ROZWAGĘ
Z URZĘDU;
➢ DOWODY PRZEPROWADZONE (NA WNIOSEK
STRON LUB Z URZĘDU) W CELU USTALENIA
FAKTÓW ISTOTNYCH DLA ROZSTRZYGNIĘCIA
SPRAWY (I SPORNYCH).
❖ POJĘCIE „MATERIAŁ PROCESOWY” JEST SZERSZE
OD POJĘCIA „MATERIAŁ DOWODOWY”.
 PODSTAWA FAKTYCZNA PROCESU
❖ PODSTAWA FAKTYCZNA PROCESU TO FAKTY:
➢ PRZYTOCZONE PRZEZ STRONY W FORMIE TWIERDZEŃ
O FAKTACH ZAWARTYCH W PISMACH PROCESOWYCH
ORAZ OŚWIADCZENIACH SKŁADANYCH PODCZAS
POSIEDZEŃ (REGUŁA – GDYŻ OBOWIĄZUJE ZASADA
KONTRADYKTORYJNOŚCI ZGODNIE, Z KTÓRĄ ZBIERANIE
MATERIAŁU PROCESOWEGO, A WIĘC FAKTÓW
I DOWODÓW ISTOTNYCH DLA ROZSTRZYGNIĘCIA
SPRAWY, ORAZ PRZEDSTAWIANIE GO SĄDOWI NALEŻY
DO STRON, A NIE DO SĄDU);
➢ WZIĘTE PRZEZ SĄD POD ROZWAGĘ Z URZĘDU
(WYJĄTEK – FAKTY NOTORYJNE, FAKTY ZNANE SĄDOWI
Z URZĘDU, FAKTY USTALONE NA PODSTAWIE
DOWODÓW PRZEPROWADZONYCH PRZEZ SĄD
Z URZĘDU, FAKTY O KTÓRYCH INFORMACJA JEST
POWSZECHNIE DOSTĘPNA).
 PODSTAWA FAKTYCZNA ROZSTRZYGNIĘCIA

❖ PODSTAWA FAKTYCZNA ROZSTRZYGNIĘCIA SPRAWY

TO USTALONE PRZEZ SĄD W RAMACH POSTĘPOWANIA
FAKTY ISTOTNE DLA ROZSTRZYGNIĘCIA SPRAWY,
TJ. FAKTY, Z KTÓRYCH W ŚWIETLE ADEKWATNYCH
NORM PRAWNYCH MOGĄ WYNIKAĆ SKUTKI PRAWNE
OKREŚLONE W:
➢ ŻĄDANIU POZWU (UZASADNIAJĄCE ZGŁOSZONE
POZWEM ROSZCZENIE PROCESOWE) LUB
➢ ZARZUTACH POZWANEGO (UZASADNIAJĄCE
SKUTEK SKIEROWANY PRZECIWKO ŻĄDANIU
POZWU).
ZASADA KONCENTRACJI MATERIAŁU PROCESOWEGO

❖ ART. 6 KPC
§ 1. SĄD POWINIEN PRZECIWDZIAŁAĆ PRZEWLEKANIU
POSTĘPOWANIA I DĄŻYĆ DO TEGO, ABY
ROZSTRZYGNIĘCIE NASTĄPIŁO NA PIERWSZYM
POSIEDZENIU, JEŻELI JEST TO MOŻLIWE BEZ SZKODY
DLA WYJAŚNIENIA SPRAWY.
➢ CELEM REALIZACJA KONSTYTUCYJNEGO (ART. 45
KONSTYTUCJI RP) I KONWENCYJNEGO (ART. 6 EKPCZ)
PRAWA DO ZAŁATWIENIA SPRAWY W ROZSĄDNYM
TERMINIE, BEZ ZBĘDNEJ ZWŁOKI
§ 2. STRONY I UCZESTNICY POSTĘPOWANIA
OBOWIĄZANI SĄ PRZYTACZAĆ WSZYSTKIE FAKTY
I DOWODY BEZ ZWŁOKI, ABY POSTĘPOWANIE MOGŁO
BYĆ PRZEPROWADZONE SPRAWNIE I SZYBKO.
 ZASADA KONCENTRACJI MATERIAŁU PROCESOWEGO

❖ ART. 6 § 2 KPC - STRONY I UCZESTNICY POSTĘPOWANIA

OBOWIĄZANI SĄ PRZYTACZAĆ WSZYSTKIE FAKTY
I DOWODY BEZ ZWŁOKI, ABY POSTĘPOWANIE MOGŁO
BYĆ PRZEPROWADZONE SPRAWNIE I SZYBKO.

TZW. CIĘŻAR WSPIERANIA POSTĘPOWANIA PRZEZ

STRONY, NA KTÓRY SKŁADA SIĘ:
➢ CIĘŻAR PRZYTOCZENIA TWIERDZEŃ O FAKTACH,
Z KTÓRYCH WYWODZI SIĘ SKUTKI PRAWNE
(ONUS PROFERENDI);
➢ CIĘŻAR PRZYTOCZENIA DOWODÓW (UDOWODNIENIA)
CO DO FAKTÓW, Z KTÓRYCH WYWODZI SIĘ SKUTKI
PRAWNE (ONUS PROBANDI).
 ŚRODKI SŁUŻĄCE USTALENIU PRAWDZIWOŚCI
TWIERDZEŃ (INFORMACJI) O FAKTACH
NIEDOWODOWE ŚRODKI
USTALANIA FAKTÓW
DOWODY (USTALENIE FAKTÓW
ISTOTNYCH DLA
ROZSTRZYGNIĘCIA SPRAWY
NIE ZAWSZE WYMAGA
DOWODU)
➢NOTORYJNOŚĆ, POSIADANIE
PRZEDMIOTEM DOWODU SĄ INFORMACJI O FAKTACH Z
FAKTY MAJĄCE DLA URZĘDU PRZEZ SAD,
ROZSTRZYGNIĘCIA SPRAWY POWSZECHNA DOSTĘPNOŚĆ
ISTOTNE ZNACZENIE INFORMACJI O FAKTACH
(ART. 227 KPC) ➢PRZYZNANIE
➢DOMNIEMANIA FAKTYCZNE
➢DOMNIEMANIA PRAWNE
 FAKTY NIEPODLEGAJĄCE DOWODZENIU

❖ FAKTY KTÓRE NIE WYMAGAJĄ DOWODU:

1. FAKTY POWSZECHNIE ZNANE (NOTORYJNE)
- ART. 228 § 1 KPC;
2. FAKTY O KTÓRYCH INFORMACJA JEST
POWSZECHNIE DOSTĘPNA – ART. 228 § 2 KPC;
3. FAKTY ZNANE SĄDOWI Z URZĘDU - ART. 228 § 2
KPC;
4. FAKTY PRZYZNANE - ART. 229 KPC;
5. FAKTY UZNANE ZA PRZYZNANE - ART. 230 KPC.
 POSTĘPOWANIE DOWODOWE – ZMIANY Z 2019 R.
❖ ZASTĄPIENIE POJĘCIA „OKOLICZNOŚCI FAKTYCZNE”
JEDNOZNACZNYM POJECIEM „FAKTÓW”
❖ WPROWADZENIE NOWEJ KATEGORII FAKTÓW
NIEWYMAGAJĄCYCH DOWODU, TJ. FAKTÓW, O KTÓRYCH
INFORMACJA JEST POWSZECHNIE DOSTĘPNA
ART. 228 KPC
§ 1. FAKTY POWSZECHNIE ZNANE NIE WYMAGAJĄ DOWODU. SĄD
BIERZE JE POD ROZWAGĘ NAWET BEZ POWOŁANIA SIĘ NA NIE
PRZEZ STRONY.
§ 2. NIE WYMAGAJĄ DOWODU RÓWNIEŻ FAKTY, O KTÓRYCH
INFORMACJA JEST POWSZECHNIE DOSTĘPNA ORAZ FAKTY
ZNANE SĄDOWI Z URZĘDU, JEDNAKŻE SĄD POWINIEN ZWRÓCIĆ
NA NIE UWAGĘ STRON.
❖ „POWSZECHNOŚĆ DOSTĘPU DO INFORMACJI JEST OCZYWIŚCIE
KWESTIĄ WZGLĘDNĄ I W PEWNEJ MIERZE ZALEŻY OD
PRZEDSIĘBIORCZOŚCI INDYWIDUALNEJ SĘDZIEGO”
(UZASADNIENIE PROJEKTU NOWELIZACJI Z 4 LIPCA 2019 R.)
 FAKTY NIEPODLEGAJĄCE DOWODZENIU

ZAMIESZCZENIE W INTERNECIE INFORMACJI O FAKCIE NIE

OZNACZA, ŻE JEST ON POWSZECHNIE ZNANY
W ROZUMIENIU ART. 228 § 1 KPC. SAMO ZAMIESZCZENIE
W INTERNECIE INFORMACJI O FAKCIE NIE NADAJE MU
CECHY FAKTU POWSZECHNIE ZNANEGO; O UZNANIU
OKREŚLONEGO FAKTU ZA FAKT POWSZECHNIE ZNANY
NIE PRZESĄDZA ŹRÓDŁO WIEDZY O TYM FAKCIE, LECZ
RODZAJ FAKTU, KTÓRY CHARAKTERYZUJE SIĘ TYM, ŻE
WIADOMOŚĆ O NIM POWINIEN POWZIĄĆ Z RÓŻNYCH
ŹRÓDEŁ KAŻDY ROZSĄDNY I MAJĄCY DOŚWIADCZENIE
ŻYCIOWE MIESZKANIEC MIEJSCOWOŚCI, W KTÓREJ
ZNAJDUJE SIĘ SIEDZIBA SĄDU. DOTYCZY TO WIĘC
OGÓLNIE ZNANYCH WYDARZEŃ HISTORYCZNYCH,
POLITYCZNYCH, ZJAWISK EKONOMICZNYCH,
PRZYRODNICZYCH ITP. (WYROK SN Z 10 LUTEGO 2010 R.,
V CSK 269/09, OSNC 2010, NR 9, POZ. 127).
 FAKTY NIEPODLEGAJĄCE DOWODZENIU
WIEDZA O FAKTACH POWINNA MIEĆ CHARAKTER
POWSZECHNY W ODNIESIENIU DO OBU STRON PROCESU,
ZARÓWNO POD WZGLĘDEM MIEJSCA, JAK I CZASU, CHOĆ
MOŻE POCHODZIĆ Z RÓŻNYCH ŹRÓDEŁ (WYROK SA
W KRAKOWIE Z 28 GRUDNIA 2016 R., I ACA 1067/16).

POWSZECHNA DOSTĘPNOŚĆ INFORMACJI POWINNA BYĆ

BADANA ZARÓWNO W ASPEKCIE PODMIOTOWYM, JAK
I W ASPEKCIE SPOSOBU JEJ UZYSKANIA. OZNACZA TO, ŻE
KAŻDA OSOBA MA MOŻLIWOŚĆ UZYSKANIA DANEJ
INFORMACJI BEZ KONIECZNOŚCI PODJĘCIA SZCZEGÓLNYCH
ŚRODKÓW W TYM CELU. DECYDUJĄCE ZNACZENIE MA
WYZNACZENIE GRANICY POMIĘDZY INFORMACJĄ
POWSZECHNIE DOSTĘPNĄ A WIEDZĄ SPECJALISTYCZNĄ,
GDYŻ ROZSTRZYGA ONO O MOŻLIWOŚCI WERYFIKACJI
PRZEZ STRONY, CZY POTRZEBNA JEST WIEDZA
SPECJALISTYCZNA BIEGŁEGO.
 PRZYZNANIE FAKTÓW (CONFESSIO)
❖ PRZYZNANIE FAKTÓW STANOWI PRZECIWIEŃSTWO
ZAPRZECZENIA FAKTÓW. NALEŻY WYRÓŻNIĆ PRZYZNANIE:
➢ WYRAŹNE – NIE WYMAGAJĄ RÓWNIEŻ DOWODU FAKTY
PRZYZNANE W TOKU POSTĘPOWANIA PRZEZ STRONĘ
PRZECIWNĄ, JEŻELI PRZYZNANIE NIE BUDZI WĄTPLIWOŚCI
(ART. 229 KPC);
➢ MILCZĄCE (DOROZUMIANE) - GDY STRONA NIE WYPOWIE
SIĘ CO DO TWIERDZEŃ STRONY PRZECIWNEJ O FAKTACH,
SĄD, MAJĄC NA UWADZE WYNIKI CAŁEJ ROZPRAWY, MOŻE
FAKTY TE UZNAĆ ZA PRZYZNANE (ART. 230 KPC).
❖ UWAGA!!!: NIE NALEŻY MYLIĆ PRZYZNANIA [OŚWIADCZENIE
WIEDZY POZWALAJĄCE UZNAĆ PRZYZNANE FAKTY (A WIĘC
FAKTY BEZSPORNE) ZA USTALONE BEZ POTRZEBY
PROWADZENIA DOWODÓW] Z UZNANIEM ŻĄDANIA
POZWU (OŚWIADCZENIE WOLI, PRZEJAW DYSPOZYCYJNOŚCI
MATERIALNEJ) JAKO PODSTAWY WYROKU Z UZNANIA
[ART. 213 § 2 W ZW. Z ART. 1481 § 1 i 3 KPC].
 POSTĘPOWANIE DOWODOWE – ZMIANY 2019 R.
❖ WPROWADZENIE OBOWIĄZKU WYSZCZEGÓLNIENIA FAKTÓW,
KTÓRYM STRONA ZAPRZECZA
➢ REGULACJA ART. 230 KPC JEST OPARTA NA ZAŁOŻENIU, ŻE
STRONA KWESTIONUJE JEDYNIE TE FAKTY, KTÓRE
RZECZYWIŚCIE SĄ MIĘDZY NIĄ A DRUGĄ STRONĄ SPORNE.
TYMCZASEM W PRAKTYCE REGUŁĄ STAŁO SIĘ ZAPRZECZANIE
„HURTEM” WSZELKIM TWIERDZENIOM STRONY PRZECIWNEJ
Z WYJĄTKIEM WYRAŹNIE PRZYZNANYCH. KONSEKWENCJĄ
BYŁO POSZERZENIE ZAKRESU FAKTÓW PODLEGAJĄCYCH
DOWODZENIU NA NIEMAL CAŁOKSZTAŁT TWIERDZEŃ STRONY
PRZECIWNEJ (Z WYJĄTKIEM TYCH KILKU PRZYZNANYCH), CO
PROWADZIŁO DO NIEUZASADNIONEGO POSZERZENIA
ZAKRESU POSTĘPOWANIA DOWODOWEGO, A TYM SAMYM
STANOWIŁO OBSTRUKCJĘ PROCESOWĄ.
❖ ART. 210 § 2 KPC: KAŻDA ZE STRON JEST OBOWIĄZANA DO
ZŁOŻENIA OŚWIADCZENIA CO DO TWIERDZEŃ STRONY
PRZECIWNEJ DOTYCZĄCYCH FAKTÓW. STRONA JEST PRZY TYM
OBOWIĄZANA WYSZCZEGÓLNIĆ FAKTY, KTÓRYM ZAPRZECZA.
 CIĘŻAR DOWODU

• OKREŚLA KTÓRA ZE STRON

CIEŻAR PONIESIE NEGATYWNE
DOWODU W KONSEKWENCJE
NIEUDOWODNIENIA FAKTÓW
ZNACZENIU – ART. 6 KC
MATERIALNYM

• OKREŚLA KTÓRA ZE STRON

CIEŻAR POWINNA PRZEDSTAWIĆ
ŚRODKI DOWODOWE -
DOWODU W ART. 232 ZD. 1 KPC
(ZASADA
ZNACZENIU KONTRADYKTORYJNOŚCI)
FORMALNYM
 DOMNIEMANIA

• SĄD WNIOSKUJE O FAKTACH

NA PODSTAWIE INNYCH,
USTALONYCH FAKTÓW
DOMNIEMANIE (ART. 231 KPC)
• NIE OGRANICZAJĄ
FAKTYCZNE SWOBODNEJ OCENY
DOWODÓW

• WYNIKAJĄ Z PRAWA
MATERIALNEGO
DOMNIEMANIE • OGRANICZAJĄ SWOBODNĄ
OCENĘ DOWODÓW - WIĄŻĄ SĄD
PRAWNE (ART. 234 KPC)
 DOMNIEMANIA FAKTYCZNE

❖ ART. 231 KPC - SĄD MOŻE UZNAĆ ZA USTALONE FAKTY

MAJĄCE ISTOTNE ZNACZENIE DLA ROZSTRZYGNIĘCIA
SPRAWY, JEŻELI WNIOSEK TAKI MOŻNA WYPROWADZIĆ
Z INNYCH USTALONYCH FAKTÓW.
➢ DOMNIEMANIE FAKTYCZNE POLEGA NA (BEZDOWODOWYM)
PRZYJĘCIU WNIOSKU O ISTNIENIU OKREŚLONEGO FAKTU
W OPARCIU O OKREŚLONE LOGICZNE ROZUMOWANIE
(INDUKCJĘ LUB DEDUKCJĘ) Z INNEGO USTALONEGO
WCZEŚNIEJ FAKTU
❖ NP. JEŻELI DNIACH OD 8.03.2020 R. DO 15.03.2020 R.
MĘŻCZYZNA A I KOBIETA B (NIE BĘDĄCY MAŁŻEŃSTWEM)
PRZEBYWALI ODOSOBNIENI W POKOJU HOTELOWYM Z
POWODU KWARANTANNY, A DZIEWIĘĆ MIESIĘCY PÓŹNIEJ
KOBIETA B URODZIŁA DZIECKO C, TO W OPARCIU O
POWYŻSZE FAKTY MOŻNA SFORMUŁOWAĆ DOMNIEMANIE, ŻE
MĘŻCZYZNA A JEST OJCEM DZIECKA C (DOMNIEMANIE
FAKTYCZNE)
 DOMNIEMANIA PRAWNE
❖ CIĘŻAR DOWODU (UDOWODNIENIA) - ONUS PROBANDI
➢ SPOCZYWA NA OSOBIE, KTÓRA Z POWOŁYWANEGO FAKTU
WYWODZI SKUTKI PRAWNE (EI INCUBIT PROBATIO QUI
DICIT NON QUI NEGAT) – ART. 6 KC
➢ ODWRÓCENIE CIĘŻARU DOWODU NASTĘPUJE
W PRZYPADKU DOMNIEMAŃ PRAWNYCH WZRUSZALNYCH
(PRAESUMPTIO IURIS TANTUM) – W TAKIM WYPADKU
PODMIOT PRZECZĄCY MUSI PRZEPROWADZIĆ DOWÓD
PRZECIWNY:
ART. 234 KPC: DOMNIEMANIA USTANOWIONE PRZEZ
PRAWO (DOMNIEMANIA PRAWNE) WIĄŻĄ SĄD; MOGĄ BYĆ
JEDNAK OBALONE, ILEKROĆ USTAWA TEGO NIE
WYŁĄCZA.
❖ DOMNIEMANIA PRAWNE NIEOBALALNE (PRAESUMPTIO IURIS
AC DE IURE) – NIE MOGĄ BYĆ OBALONE PRZEZ DOWÓD
PRZECIWNY; WSPÓŁCZEŚNIE W ZASADZIE NIE WYSTĘPUJĄ.
 DOMNIEMANIA PRAWNE

PRZYKŁADY DOMNIEMAŃ PRAWNYCH:

➢ ART. 7 KC - JEŻELI USTAWA UZALEŻNIA SKUTKI PRAWNE
OD DOBREJ LUB ZŁEJ WIARY, DOMNIEMYWA SIĘ
ISTNIENIE DOBREJ WIARY.
➢ ART. 9 KC - W RAZIE URODZENIA SIĘ DZIECKA
DOMNIEMYWA SIĘ, ŻE PRZYSZŁO ONO NA ŚWIAT ŻYWE.
➢ ART. 3 UKWH
1. DOMNIEMYWA SIĘ, ŻE PRAWO JAWNE Z KSIĘGI
WIECZYSTEJ JEST WPISANE ZGODNIE
Z RZECZYWISTYM STANEM PRAWNYM.
2. DOMNIEMYWA SIĘ, ŻE PRAWO WYKREŚLONE NIE
ISTNIEJE.
 UPRAWDOPODOBNIENIE ZAMIAST DOWODU
❖ ART. 243 KPC - ZACHOWANIE SZCZEGÓŁOWYCH PRZEPISÓW
O POSTĘPOWANIU DOWODOWYM NIE JEST KONIECZNE,
ILEKROĆ USTAWA PRZEWIDUJE UPRAWDOPODOBNIENIE
ZAMIAST DOWODU
❖ KPC WPROWADZA RYGOR UPRAWDOPODOBNIENIA ZAMIAST
DOWODU W NIEKTÓRYCH KWESTIACH WPADKOWYCH LUB
UBOCZNYCH, TJ. NIE DOTYCZĄCYCH ISTOTY SPRAWY.
PRZYKŁADY:
ART. 50 KPC
§ 1. WNIOSEK O WYŁĄCZENIE SĘDZIEGO STRONA ZGŁASZA
NA PIŚMIE LUB USTNIE DO PROTOKOŁU W SĄDZIE, W KTÓRYM
SPRAWA SIĘ TOCZY, UPRAWDOPODABNIAJĄC PRZYCZYNY
WYŁĄCZENIA.
§ 2. STRONA, KTÓRA PRZYSTĄPIŁA DO ROZPRAWY, POWINNA
UPRAWDOPODOBNIĆ PONADTO, ŻE PRZYCZYNA
WYŁĄCZENIA DOPIERO PÓŹNIEJ POWSTAŁA LUB STAŁA SIĘ
JEJ ZNANA.
 UPRAWDOPODOBNIENIE ZAMIAST DOWODU
ART. 78 § 2 KPC: SĄD ODDALI OPOZYCJĘ, JEŻELI
INTERWENIENT UBOCZNY UPRAWDOPODOBNI, ŻE MA
INTERES PRAWNY WE WSTĄPIENIU DO SPRAWY.
ART. 144 § 1 ZD. 1 KPC: PRZEWODNICZĄCY USTANOWI
KURATORA, JEŻELI WNIOSKODAWCA UPRAWDOPODOBNI, ŻE
MIEJSCE POBYTU STRONY NIE JEST ZNANE.
ART. 169 KPC
§ 1. PISMO Z WNIOSKIEM O PRZYWRÓCENIE TERMINU WNOSI
SIĘ DO SĄDU, W KTÓRYM CZYNNOŚĆ MIAŁA BYĆ DOKONANA,
W CIĄGU TYGODNIA OD CZASU USTANIA PRZYCZYNY
UCHYBIENIA TERMINU.
§ 2. W PIŚMIE TYM NALEŻY UPRAWDOPODOBNIĆ
OKOLICZNOŚCI UZASADNIAJĄCE WNIOSEK
ART. 7301 § 1 KPC: UDZIELENIA ZABEZPIECZENIA MOŻE
ŻĄDAĆ KAŻDA STRONA LUB UCZESTNIK POSTĘPOWANIA,
JEŻELI UPRAWDOPODOBNI ROSZCZENIE ORAZ INTERES
PRAWNY W UDZIELENIU ZABEZPIECZENIA.
 CIĘŻAR DOWODU A DOPUSZCZENIE
DOWODU PRZEZ SĄD Z URZĘDU
❖ ART. 232 KPC: STRONY SĄ OBOWIĄZANE WSKAZYWAĆ
DOWODY DLA STWIERDZENIA FAKTÓW, Z KTÓRYCH
WYWODZĄ SKUTKI PRAWNE. SĄD MOŻE DOPUŚCIĆ
DOWÓD NIEWSKAZANY PRZEZ STRONĘ.
➢ UPRAWNIENIE SĄDU DO DOPUSZCZENIA DOWODU
Z URZĘDU JEST ODSTĘPSTWEM OD ZASADY
KONTRADYKTORYJNOŚCI PROCESU I JAKO TAKIE
POWINNO BYĆ STOSOWANE TYLKO WYJĄTKOWO.
➢ DOPUSZCZENIE DOWODU Z URZĘDU MOŻE
PROWADZIĆ DO NARUSZENIA PRAWA DO
BEZSTRONNEGO SĄDU I ODPOWIADAJĄCEGO MU
OBOWIĄZKU PRZESTRZEGANIA ZASADY RÓWNEGO
TRAKTOWANIA STRON, WYNIKAJĄCYCH Z ART. 32
UST. 1 i ART. 45 UST. 1 KONSTYTUCJI RP ORAZ Z ART. 6
EKPCZ.
 DOPUSZCZENIE DOWODU PRZEZ SĄD Z URZĘDU
➢ MOŻLIWOŚĆ DOPUSZCZENIA DOWODU NIEWSKAZANEGO PRZEZ
STRONĘ CO DO ZASADY STANOWI DYSKRECJONALNE
UPRAWNIENIE, A NIE OBOWIĄZEK SĄDU. ZATEM PODNIESIENIE
PRZEZ STRONĘ ZARZUTU NIEDOPUSZCZENIA PRZEZ SĄD DOWODU
Z URZĘDU MOŻE BYĆ SKUTECZNE TYLKO WYJĄTKOWO (CO DO
ZASADY SĄD NIE MA OBOWIĄZKU ZASTĘPOWANIA INICJATYWY
DOWODOWEJ STRON).
➢ MOŻLIWOŚĆ DOPUSZCZENIA DOWODU Z URZĘDU OZNACZA
POWINNOŚĆ TAKIEGO DZIAŁANIA TYLKO WÓWCZAS GDY ISTNIEJĄ
SZCZEGÓLNIE UZASADNIONE PRZYCZYNY (NP. POTRZEBA
OCHRONY INTERESU PUBLICZNEGO, A WYJĄTKOWO TAKŻE
INTERESU STRONY NP. NIEPORADNEJ) NAKAZUJĄCE PODJĘCIE
INICJATYWY PRZEZ SĄD W CELU PRAWIDŁOWEGO WYJAŚNIENIA
SPRAWY.
➢ ZASADNICZO PROWADZENIE DOWODÓW Z URZĘDU AKCEPTUJE SIĘ
SZERZEJ W POSTĘPOWANIU NIEPROCESOWYM Z UWAGI NA
SPECYFIKĘ ROZPOZNAWANYCH W NIM SPRAW (NP. USTALENIE
Z URZĘDU KRĘGU SPADKOBIERCÓW W SPRAWACH O UZNANIE ZA
ZMARŁEGO, USTALENIE OSOBY LEGITYMOWANEJ W SPRAWACH
O ZASIEDZENIE).
 PRZEDMIOT DOWODU

• FAKTY (ISTOTNE I SPORNE)

1

• USTALONE ZWYCZAJE
2

• ZASADY DOŚWIADCZENIA
3

• OBCE PRAWO MATERIALNE, OBCA PRAKTYKA

4 LUB ISTNIENIE WZAJEMNOŚCI
 PRZEDMIOT DOWODU
❖ CZY PRZEDMIOTEM DOWODU MOGĄ BYĆ WYŁACZNIE
FAKTY? NIE – PRZEDMIOTEM DOWODU (NA OGÓŁ
DOWODU Z OPINII BIEGŁEGO) MOGĄ BYĆ RÓWNIEŻ:
➢ ZASADY DOŚWIADCZENIA ŻYCIOWEGO, TJ. ZASADY
UKSZTAŁTOWANE W RAMACH OGÓLNEGO LUDZKIEGO
DOŚWIADCZENIA, JAK I POSZCZEGÓLNYCH DZIEDZIN
NAUKI, SZTUKI, PRZEMYSŁU, HANDLU;
➢ USTALONE ZWYCZAJE (NP. ZWYCZAJE HANDLOWE);
➢ PRAWO - TYLKO WYJĄTKOWO, BO SĄD ZNA PRAWO
(IURA NOVIT CURIA / DA MIHI FACTUM, DABO TIBI IUS) –
CHODZI O PRAWO OBCE, EWENTUALNIE O OBCĄ
PRAKTYKĘ LUB ISTNIENIE WZAJEMNOŚCI.
 PRZEDMIOT DOWODU
❖ ART. 51A USTAWY Z DNIA 27 LIPCA 2001 R. - PRAWO O USTROJU
SĄDÓW POWSZECHNYCH [DO 2017 R. ART. 1143 KPC].
1. SĄD Z URZĘDU USTALA I STOSUJE WŁAŚCIWE PRAWO OBCE.
SĄD MOŻE ZWRÓCIĆ SIĘ DO MINISTRA SPRAWIEDLIWOŚCI
O UDZIELENIE TEKSTU TEGO PRAWA ORAZ WYJAŚNIENIE
OBCEJ PRAKTYKI SĄDOWEJ.
2. SĄD MOŻE ZWRÓCIĆ SIĘ DO MINISTRA SPRAWIEDLIWOŚCI
RÓWNIEŻ O UDZIELENIE INFORMACJI CO DO ISTNIENIA
WZAJEMNOŚCI W STOSUNKACH Z PAŃSTWEM OBCYM.
3. CELEM USTALENIA TREŚCI PRAWA OBCEGO LUB OBCEJ
PRAKTYKI SĄDOWEJ ALBO ISTNIENIA WZAJEMNOŚCI SĄD
MOŻE ZASTOSOWAĆ TAKŻE INNE ŚRODKI, W TYM ZASIĘGNĄĆ
OPINII BIEGŁYCH.
❖ ART. 51B PUSP: W RAZIE WĄTPLIWOŚCI CO DO ISTNIENIA
PRZYWILEJU LUB IMMUNITETU WYNIKAJĄCEGO Z PRAWA
MIĘDZYNARODOWEGO SĄD MOŻE ZWRÓCIĆ SIĘ DO MINISTRA
WŁAŚCIWEGO DO SPRAW ZAGRANICZNYCH O INFORMACJĘ.
 POSTĘPOWANIE DOWODOWE – I INSTANCJA
CZYNNOŚCI PRZYGOTOWAWCZE

➢PRZEWODNICZĄCY ZARZĄDZA DORĘCZENIE POZWU POZWANEMU

I WZYWA GO DO ZŁOŻENIA ODPOWIEDZI NA POZEW (ART. 2051 § 1 KPC)
➢PRZEWODNICZĄCY MOŻE WYZNACZYĆ POSIEDZENIE
1 PRZYGOTOWAWCZE I WEZWAĆ NA NIE STRONY- (ART. 2054 § 1 KPC)

➢ PRZEWODNICZĄCY MOŻE ZARZĄDZIĆ WYMIANĘ PRZEZ

2 STRONY PISM PRZYGOTOWAWCZYCH (ART. 2053 KPC)

➢ PRZEWODNICZĄCY WYDAJE ZARZĄDZENIA MAJĄCE NA

CELU PRZYGOTOWANIE ROZPRAWY – NA PODSTAWIE
PLANU ROZPRAWY ALBO NA PODSTAWIE POZWU I INNYCH
3 PISM PROCESOWYCH (ART. 208 KPC)

➢ WYSŁUCHANIE INFORMACYJNE STRON -

PRZEPROWADZANE PRZEZ SĄD NA ROZPRAWIE
4 (ART. 212 KPC)
POSTĘPOWANIE DOWODOWE – I INSTANCJA
PRZEDSTAWIENIE DOWODU

• DOKŁADNE
OZNACZENIE ŚRODKA
ZŁOŻENIE DOWODOWEGO,
O KTÓREGO
WNIOSKU PRZEPROWADZENIE
DOWODOWEGO WNIOSKUJE STRONA
• TEZA DOWODOWA
– W PIŚMIE (WSKAZANIE FAKTÓW,
PROCESOWYM KTÓRE MAJĄ BYĆ
WYKAZANE ZA
ALBO USTNIE NA POMOCĄ TEGO
ROZPRAWIE ŚRODKA
DOWODOWEGO)
 POSTĘPOWANIE DOWODOWE - WNIOSEK DOWODOWY

❖ ART. 2351 KPC

WE WNIOSKU O PRZEPROWADZENIE DOWODU STRONA
JEST OBOWIĄZANA OZNACZYĆ DOWÓD W SPOSÓB
UMOŻLIWIAJĄCY PRZEPROWADZENIE GO ORAZ
WYSZCZEGÓLNIĆ FAKTY, KTÓRE MAJĄ ZOSTAĆ
WYKAZANE TYM DOWODEM.

❖ WNIOSEK DOWODOWY POWINIEN ZAWIERAĆ:

1. DOKŁADNE WSKAZANIE ŚRODKA DOWODOWEGO,
2. DOKŁADNE SFORMUŁOWANIE TEZY DOWODOWEJ,
3. EWENTUALNIE UZASADNIENIE DOPUSZCZALNOŚCI
ORAZ CELOWOŚCI PRZEPROWADZENIA DANEGO
DOWODU.
 UREGULOWANIE TREŚCI WNIOSKU DOWODOWEGO –
ZMIANY Z 2019 R.
❖ NOWELIZACJĄ KPC Z 4 LIPCA 2019 R. WPROWADZONO
NASTĘPUJĄCE ZMIANY:
➢ UREGULOWANO TREŚĆ WNIOSKU DOWODOWEGO
W ART. 2351 KPC, POSŁUGUJĄC SIĘ W SZCZEGÓLNOŚCI
SFORMUŁOWANIEM „WYSZCZEGÓLNIĆ” W ODNIESIENIU DO
FAKTÓW, KTÓRE MAJĄ ZOSTAĆ WYKAZANE DANYM
ŚRODKIEM DOWODOWYM;
➢ WPROWADZONO MOŻLIWOŚĆ POWOŁANIA SIĘ NA TREŚĆ
WNIOSKU DOWODOWEGO W POSTANOWENIU
DOWODOWYM (EKONOMIA PROCESOWA).

ART. 236 § 2 KPC

JEŻELI O WYDANIE POSTANOWIENIA W PRZEDMIOCIE
DOPUSZCZENIA DOWODU WNOSIŁA STRONA,
W POSTANOWIENIU WYSTARCZY POWOŁAĆ SIĘ NA TREŚĆ JEJ
WNIOSKU.
ZŁOŻENIE WNIOSKU DOWODOWEGO NIESPEŁNIAJĄCEGO
WYMOGÓW Z ART. 2351 KPC
❖ KONSEKWENCJĄ ZŁOŻENIA WNIOSKU DOWODOWEGO
NIESPEŁNIAJĄCEGO WYMOGÓW Z ART. 2351 KPC JEST WEZWANIE
DO UZUPEŁNIENIA BRAKU WNIOSKU DOWODOWEGO POD
RYGOREM POMINIĘCIA W TRYBIE ART. 2352 § 1 PKT 6 KPC
ART. 2352 § 1 KPC - SĄD MOŻE W SZCZEGÓLNOŚCI POMINĄĆ
DOWÓD: (…) 6) GDY WNIOSEK STRONY NIE ODPOWIADA
WYMOGOM ART. 2351, A STRONA MIMO WEZWANIA NIE
USUNĘŁA TEGO BRAKU.
❖ WZYWAJĄC DO USUNIĘCIA BRAKU WNIOSKU DOWODOWEGO,
PRZEWODNICZĄCY ZAKREŚLA TERMIN SĄDOWY, KTÓRY NIE
JEST TOŻSAMY Z TERMINEM Z ART. 130 KPC (MOŻE TO BYĆ
NP. JEDEN DZIEŃ, TRZY DNI).
❖ JEŻELI WNIOSEK DOWODOWY SKŁADANY JEST USTNIE NA
ROZPRAWIE, TO DOPUSZCZALNE JEST WEZWANIE PRZEZ
PRZEWODNICZĄCEGO DO NATYCHMIASTOWEGO
UZUPEŁNIENIA TEGO WNIOSKU.
 ROZSTRZYGNIĘCIA DOWODOWE

W FORMIE POSTANOWIEŃ DOWODOWYCH

• WYDAWANE PODCZAS ROZPRAW ORAZ INNYCH POSIEDZEŃ (JAWNYCH

I NIEJAWNYCH) – ZA WYJĄTKIEM POSIEDZEŃ PRZYGOTOWAWCZYCH

ZAWARTE W PLANIE ROZPRAWY - ART. 2059 KPC

• SPORZĄDZANYM PODCZAS POSIEDZEŃ PRZYGOTOWAWCZYCH

„AUTOMATYCZNE” DOPUSZCZENIE DOWODU

Z DOKUMENTU ZNAJDUJĄCEGO SIĘ W AKTACH SPRAWY
(POMINIĘCIE DOWODU Z TAKIEGO DOKUMENTU WYMAGA
POSTANOWIENIA) - ART. 2432 KPC
 POSTĘPOWANIE DOWODOWE – I INSTANCJA
DOPUSZCZENIE DOWODU

DOPUSZCZENIE DOWODU NASTĘPUJE W ZASADZIE NA WNIOSEK STRONY

(WYJĄTKOWO SĄD MOŻE DOPUŚCIĆ DOWÓD Z URZĘDU, ALE TYLKO DLA
WYKAZANIA FAKTÓW POWOŁANYCH PRZEZ STRONY – ART. 232 ZD. 2 KPC)

POSTANOWIENIE DOWODOWE:
1. POSTANOWIENIE O DOPUSZCZENIU DOWODU (ART. 236 KPC)
ALBO
2. POSTANOWIENIE O POMINIĘCIU DOWODU (ART. 2352 KPC)

POSTANOWIENIE DOWODOWE NIE WIĄŻE SĄDU, KTÓRY JE WYDAŁ –

MOŻE BYĆ W KAŻDEJ CHWILI UCHYLONE LUB ZMIENIONE (ART. 240 §
1 KPC).
NA TO POSTANOWIENIE NIE PRZYSŁUGUJE ZAŻALENIE (ALE JEST
MOŻLIWOŚĆ WYNIKAJĄCA Z ART. 380 KPC).
 POSTANOWIENIA DOWODOWE – DOPUSZCZENIE DOWODU

❖ DOPUSZCZENIE DOWODU NASTĘPUJE POPRZEZ WYDANIE PRZEZ

SĄD POSTANOWIENIA O DOPUSZCZENIU DOWODU (RODZAJ
POSTANOWIENIA DOWODOWEGO).
ART. 236 KPC
§ 1. W POSTANOWIENIU O DOPUSZCZENIU DOWODU SĄD OZNACZY
ŚRODEK DOWODOWY (NP. DOWÓD Z ZEZNANIA ŚWIADKA „X”,
DOWÓD Z DOKUMENTU „Z”) I FAKTY, KTÓRE MAJĄ NIM ZOSTAĆ
WYKAZANE (TZW. TEZA DOWODOWA – NP. NA FAKT: WYKONANIA
UMOWY, WYSTĄPIENIA SZKODY), A W MIARĘ POTRZEBY
I MOŻLIWOŚCI – TAKŻE TERMIN I MIEJSCE PRZEPROWADZENIA
DOWODU.
§ 2. JEŻELI O WYDANIE POSTANOWIENIA W PRZEDMIOCIE
DOPUSZCZENIA DOWODU WNOSIŁA STRONA, W POSTANOWIENIU
WYSTARCZY POWOŁAĆ SIĘ NA TREŚĆ JEJ WNIOSKU.
§ 3. ZLECAJĄC PRZEPROWADZENIE DOWODU SĘDZIEMU
WYZNACZONEMU ALBO SĄDOWI WEZWANEMU, SĄD OZNACZY TEGO
SĘDZIEGO ALBO TEN SĄD. JEŻELI NIE OZNACZONO TERMINU LUB
MIEJSCA PRZEPROWADZENIA DOWODU, OZNACZY JE SĘDZIA
WYZNACZONY ALBO SĄD WEZWANY.
 POSTĘPOWANIE DOWODOWE - POMINIĘCIE DOWODU
❖ ART. 2352 KPC
§ 1. SĄD MOŻE W SZCZEGÓLNOŚCI POMINĄĆ DOWÓD:
1) KTÓREGO PRZEPROWADZENIE WYŁĄCZA PRZEPIS KODEKSU
[NIEDOPUSZCZALNY];
2) MAJĄCY WYKAZAĆ FAKT BEZSPORNY, NIEISTOTNY DLA
ROZSTRZYGNIĘCIA SPRAWY LUB UDOWODNIONY ZGODNIE
Z TWIERDZENIEM WNIOSKODAWCY [NARUSZENIE WYMOGÓW
Z ART. 227 KPC DOTYCZĄCYCH PRZEDMIOTU DOWODU];
3) NIEPRZYDATNY DO WYKAZANIA DANEGO FAKTU;
4) NIEMOŻLIWY DO PRZEPROWADZENIA;
5) ZMIERZAJĄCY JEDYNIE DO PRZEDŁUŻENIA POSTĘPOWANIA
[NADUŻYCIE UPRAWNIEŃ PROCESOWYCH – ART. 41 KPC];
6) GDY WNIOSEK STRONY NIE ODPOWIADA WYMOGOM ART. 2351, A
STRONA MIMO WEZWANIA NIE USUNĘŁA TEGO BRAKU.
§ 2. POMIJAJĄC DOWÓD, SĄD WYDAJE POSTANOWIENIE, W KTÓRYM
WSKAZUJE PODSTAWĘ PRAWNĄ TEGO ROZSTRZYGNIĘCIA.
POSTANOWIENIA DOWODOWE – KWESTIA ZASKARŻALNOŚCI
❖ POSTANOWIENIA DOWODOWE NIE SĄ ZASKARŻALNE
ZAŻALENIEM!!!
❖ KONTROLA ZASADNOŚCI DOPUSZCZENIA ALBO ODMOWY
DOPUSZCZENIA (TJ. POMINIĘCIA) DOWODU MOŻE NASTĄPIĆ
PRZY OKAZJI ROZPOZNANIA APELACJI (ART. 380 KPC) - CO
DO ZASADY POD WARUNKIEM ZGŁOSZENIA WE WŁAŚCIWYM
CZASIE ZASTRZEŻENIA DO PROTOKOŁU DOTYCZĄCEGO
NARUSZENIA PRZEPISÓW POSTĘPOWANIA (ART. 162 KPC)
❖ ART. 240 § 1 KPC
SĄD NIE JEST ZWIĄZANY SWYM POSTANOWIENIEM
DOWODOWYM I MOŻE JE STOSOWNIE DO OKOLICZNOŚCI
UCHYLIĆ LUB ZMIENIĆ [WYJĄTEK OD ZASADY ZWIĄZANIA
SĄDU SWOIM POSTANOWIENIEM – ART. 358 - 359 KPC].
❖ ZGŁASZAJĄC ZASTRZEŻENIE NA PODSTAWIE ART. 162 KPC NA
NIEUZASADNIONE DOPUSZCZENIE LUB ODMOWĘ
DOPUSZCZENIA (POMINIĘCIE) DOWODU MOŻNA WNOSIĆ
O REASUMPCJĘ (ZMIANĘ) WYDANEGO PRZEZ SĄD
POSTANOWIENIA DOWODOWEGO.
 ROZSTRZYGNIĘCIA DOWODOWE W PLANIE ROZPRAWY

❖ ART. 2059 § 1 KPC

PLAN ROZPRAWY ZAWIERA ROZSTRZYGNIĘCIA CO DO
WNIOSKÓW DOWODOWYCH STRON [ELEMENT
OBLIGATORYJNY PLANU ROZPRAWY], ZASTĘPUJĄC W TYM
ZAKRESIE POSTANOWIENIE DOWODOWE. PRZEPISY ART. 236
I ART. 2432 STOSUJE SIĘ ODPOWIEDNIO.

AUTOMATYCZNE DOPUSZCZENIE DOWODU

Z DOKUMENTÓW TEKSTOWYCH

❖ ART. 2432 KPC

DOKUMENTY ZNAJDUJĄCE SIĘ W AKTACH SPRAWY LUB DO
NICH DOŁĄCZONE STANOWIĄ DOWODY BEZ WYDAWANIA
ODRĘBNEGO POSTANOWIENIA. POMIJAJĄC DOWÓD
Z TAKIEGO DOKUMENTU, SĄD WYDAJE POSTANOWIENIE.
 POSTĘPOWANIE DOWODOWE – I INSTANCJA
❖ PRZEPROWADZENIE DOWODU
➢ NASTĘPUJE CO DO ZASADY NA ROZPRAWIE (WYJĄTEK:
ART. 208 § 2 KPC – PRZED ROZPRAWĄ ORAZ ART. 224 § 2
KPC – PO ZAMKNIĘCIU ROZPRAWY)
➢ NASTĘPUJE CO DO ZASADY PRZED SĄDEM ORZEKAJĄCYM
(WYJĄTEK: ZLECENIE PRZEPROWADZENIA DOWODU
SĘDZIEMU WYZNACZONEMU ALBO SĄDOWI WEZWANEMU –
ART. 235 § 1 I ART. 236 § 3 KPC)
➢ SZCZEGÓŁOWY SPOSÓB PRZEPROWADZENIA DOWODU
UREGULOWANY JEST ODMIENNIE W STOSUNKU DO
POSZCZEGÓLNYCH ŚRODKÓW DOWODOWYCH

❖ ROZTRZĄSANIE WYNIKÓW POSTĘPOWANIA

DOWODOWEGO
➢ PRZYBIERA POSTAĆ WYWODÓW KOŃCOWYCH STRON
(ART. 210 § 3 KPC )
POSTĘPOWANIE DOWODOWE - ZASADA BEZPOŚREDNIOŚCI

ZAŁOŻENIE: BEZPOŚREDNI
KONTAKT SĄDU Z
MATERIAŁEM PROCESOWYM

POSTĘPOWANIE
DOWODOWE ODBYWA SIĘ CO DO
ZASADY PRZED SĄDEM ORZEKAJĄCYM
(ART. 235 § 1 KPC)

WYROK MOGĄ WYDAĆ WYŁĄCZNIE

SĘDZIOWIE, PRZED KTÓRYMI ODBYŁA SIĘ
OSTATNIA ROZPRAWA (ART. 323 KPC)
 POSTĘPOWANIE DOWODOWE – I INSTANCJA
❖ ART. 235 KPC
§ 1. POSTĘPOWANIE DOWODOWE ODBYWA SIĘ PRZED
SĄDEM ORZEKAJĄCYM [ZASADA BEZPOŚREDNIOŚCI],
CHYBA ŻE SPRZECIWIA SIĘ TEMU CHARAKTER DOWODU
ALBO WZGLĄD NA POWAŻNE NIEDOGODNOŚCI LUB
NIEWSPÓŁMIERNOŚĆ KOSZTÓW W STOSUNKU DO
PRZEDMIOTU SPORU. W TAKICH WYPADKACH SĄD
ORZEKAJĄCY ZLECI PRZEPROWADZENIE DOWODU
JEDNEMU ZE SWYCH CZŁONKÓW (SĘDZIA WYZNACZONY)
ALBO INNEMU SĄDOWI (SĄD WEZWANY) [TZW. POMOC
PRAWNA].
§ 2. JEŻELI CHARAKTER DOWODU SIĘ TEMU NIE
SPRZECIWIA, SĄD ORZEKAJĄCY MOŻE POSTANOWIĆ, ŻE
JEGO PRZEPROWADZENIE NASTĄPI PRZY UŻYCIU
URZĄDZEŃ TECHNICZNYCH UMOŻLIWIAJĄCYCH
DOKONANIE TEJ CZYNNOŚCI NA ODLEGŁOŚĆ.
 POSTĘPOWANIE DOWODOWE – I INSTANCJA

❖ ART. 239 KPC: SĘDZIA WYZNACZONY I SĄD WEZWANY

MAJĄ W ZAKRESIE ZLECONEGO IM POSTĘPOWANIA
DOWODOWEGO PRAWA PRZEWODNICZĄCEGO I PRAWA
SĄDU ORZEKAJĄCEGO. NA ICH UCHYBIENIA STRONY
MOGĄ ZWRÓCIĆ UWAGĘ SĄDU NIE PÓŹNIEJ NIŻ NA
NAJBLIŻSZEJ ROZPRAWIE.
❖ ART. 241 KPC: SĄD ORZEKAJĄCY MOŻE ZARZĄDZIĆ
POWTÓRZENIE LUB UZUPEŁNIENIE POSTĘPOWANIA
DOWODOWEGO.
❖ ART. 242 KPC: JEŻELI POSTĘPOWANIE DOWODOWE
NAPOTYKA PRZESZKODY O NIEOKREŚLONYM CZASIE
TRWANIA, SĄD MOŻE OZNACZYĆ TERMIN, PO KTÓREGO
UPŁYWIE DOWÓD MOŻE BYĆ PRZEPROWADZONY TYLKO
WÓWCZAS, GDY NIE SPOWODUJE TO ZWŁOKI
W POSTĘPOWANIU.
 POSTĘPOWANIE DOWODOWE – ZMIANY 2019 R.

❖ AKTYWIZACJA STRON PRZY PRZEPROWADZANIU DOWODU

ART. 2421 KPC: STRONA, KTÓRA WNOSIŁA O WEZWANIE NA
ROZPRAWĘ ŚWIADKA, BIEGŁEGO LUB INNEJ OSOBY,
POWINNA DOŁOŻYĆ STARAŃ, BY OSOBA TA STAWIŁA SIĘ
W WYZNACZONYM CZASIE I MIEJSCU, W SZCZEGÓLNOŚCI
ZAWIADOMIĆ JĄ O OBOWIĄZKU, CZASIE I MIEJSCU
STAWIENNICTWA.
➢ ZNACZENIE TEJ ZASADY JEST WIĘKSZE NIŻ TYLKO TO,
ŻE NIE POZWALA OBARCZAĆ WYŁĄCZNIE SĄDU WINĄ ZA
NIESKUTECZNOŚĆ DORĘCZEŃ. PRZEPIS TEN CZYNI
STRONĘ WSPÓŁODPOWIEDZIALNĄ ZA SPRAWNE
PROWADZENIE POSTĘPOWANIA DOWODOWEGO,
A W EFEKCIE – PROCESU W OGÓLE.
➢ PRZEPIS TEN NIE ZAWIERA JEDNAK FORMALNEJ
SANKCJI.
 POSTĘPOWANIE DOWODOWE – II INSTANCJA
❖ DOKONANIE WŁASNYCH USTALEŃ FAKTYCZNYCH
PRZEZ SĄD II INSTANCJI
➢ NASTĘPUJE NA PODSTAWIE MATERIAŁU ZEBRANEGO
W POSTĘPOWANIU W I INSTANCJI ORAZ
W POSTĘPOWANIU APELACYJNYM (ART. 382 KPC)
➢ DO POSTĘPOWANIA DOWODOWEGO PRZED SĄDEM II
INSTANCJI ZNAJDUJĄ ODPOWIEDNIE ZASTOSOWANIE
PRZEPISY O POSTĘPOWANIU DOWODOWYM PRZED
SĄDEM I INSTANCJI (ART. 391 § 1 KPC)
➢ POSTĘPOWANIE DOWODOWE MOŻE OBEJMOWAĆ
ZARÓWNO DOWODY JUŻ PRZEPROWADZONE PRZEZ
SĄD I INSTANCJI, JAK RÓWNIEŻ NOWE DOWODY
ZGŁOSZONE DOPIERO W APELACJI (SĄD MOŻE JE
POMINĄĆ – ART. 381 KPC)
 OCENA DOWODÓW

❖ OCENA DOWODÓW TO OCENA WYNIKÓW POSTĘPOWANIA

DOWODOWEGO, CZYLI TREŚCI PRZEPROWADZONYCH
ŚRODKÓW DOWODOWYCH.
❖ ZASADA SWOBODNEJ OCENY DOWODÓW
(PRZECIWIEŃSTWO ZASADY LEGALNEJ [INACZEJ
USTAWOWEJ, FORMALNEJ] OCENY DOWODÓW OPARTEJ
NA TEORIACH DOWODOWYCH UREGULOWANYCH
W PRZEPISACH).
❖ ART. 233 KPC
§ 1. SĄD OCENIA WIAROGODNOŚĆ I MOC DOWODÓW
WEDŁUG WŁASNEGO PRZEKONANIA, NA PODSTAWIE
WSZECHSTRONNEGO ROZWAŻENIA ZEBRANEGO MATERIAŁU.
§ 2. SĄD OCENI NA TEJ SAMEJ PODSTAWIE, JAKIE ZNACZENIE
NADAĆ ODMOWIE PRZEDSTAWIENIA PRZEZ STRONĘ
DOWODU LUB PRZESZKODOM STAWIANYM PRZEZ NIĄ
W JEGO PRZEPROWADZENIU WBREW POSTANOWIENIU SĄDU.
ZASADA SWOBODNEJ OCENY DOWODÓW (ART. 233 KPC)

• WEDŁUG WŁASNEGO
PRZEKONANIA

SĄD OCENIA • NA PODSTAWIE

WIARYGODNOŚĆ WSZECHSTRONNEGO
I MOC ROZWAŻENIA
ZEBRANEGO
DOWODÓW MATERIAŁU (OCENA
SWOBODNA, ALE
NIE DOWOLNA)
 ZASADA SWOBODNEJ OCENY DOWODÓW

❖ SWOBODNA OCENA DOWODÓW NIE MOŻE OZNACZAĆ OCENY

DOWOLNEJ (ARBITRALNEJ), GDYŻ:
➢ MUSI ODPOWIADAĆ ZASADOM LOGIKI, DOŚWIADCZENIA
ŻYCIOWEGO ORAZ BYĆ OPARTA NA WSZECHSTRONNYM
ROZWAŻENIU CAŁOŚCI MATERIAŁU DOWODOWEGO;
➢ MUSI BYĆ OPARTA NA KRYTERIACH PODDAJĄCYCH SIĘ
KONTROLI INSTANCYJNEJ (DOKONANA OCENA DOWODÓW
MUSI BYĆ WYRAŻONA W UZASADNIENIU ORZECZENIA).

❖ ART. 3271 § 1 KPC: UZASADNIENIE WYROKU POWINNO

ZAWIERAĆ:
1) WSKAZANIE PODSTAWY FAKTYCZNEJ ROZSTRZYGNIĘCIA,
OBEJMUJĄCEJ USTALENIE FAKTÓW, KTÓRE SĄD UZNAŁ ZA
UDOWODNIONE, DOWODÓW, NA KTÓRYCH SIĘ OPARŁ,
I PRZYCZYN, DLA KTÓRYCH INNYM DOWODOM ODMÓWIŁ
WIARYGODNOŚCI I MOCY DOWODOWEJ;
2) WYJAŚNIENIE PODSTAWY PRAWNEJ WYROKU
Z PRZYTOCZENIEM PRZEPISÓW PRAWA.
 OGRANICZENIE SWOBODNEJ OCENY DOWODÓW
(ELEMENTY LEGALNEJ TEORII DOWODOWEJ)

❖ ZWIĄZANIE SĄDU CYWILNEGO WYROKAMI SĄDÓW KARNYCH

➢ ART. 11 ZD. 1 KPC: USTALENIA WYDANEGO
W POSTĘPOWANIU KARNYM PRAWOMOCNEGO WYROKU
SKAZUJĄCEGO CO DO POPEŁNIENIA PRZESTĘPSTWA
WIĄŻĄ SĄD W POSTĘPOWANIU CYWILNYM.
❖ DOMNIEMANIA PRAWNE;
❖ OGRANICZENIA DOWODOWE, M. IN.:
➢ ART. 246 KPC: JEŻELI USTAWA LUB UMOWA STRON
WYMAGA DLA CZYNNOŚCI PRAWNEJ ZACHOWANIA FORMY
PISEMNEJ, DOWÓD ZE ŚWIADKÓW LUB Z PRZESŁUCHANIA
STRON W SPRAWIE MIĘDZY UCZESTNIKAMI TEJ
CZYNNOŚCI NA FAKT JEJ DOKONANIA JEST DOPUSZCZALNY
W WYPADKU, GDY DOKUMENT OBEJMUJĄCY CZYNNOŚĆ
ZOSTAŁ ZAGUBIONY, ZNISZCZONY LUB ZABRANY PRZEZ
OSOBĘ TRZECIĄ, A JEŻELI FORMA PISEMNA BYŁA
ZASTRZEŻONA TYLKO DLA CELÓW DOWODOWYCH, TAKŻE
W WYPADKACH OKREŚLONYCH W KODEKSIE CYWILNYM.
 ZABEZPIECZENIE DOWODÓW
❖ ART. 310 KPC
PRZED WSZCZĘCIEM POSTĘPOWANIA NA WNIOSEK, A W TOKU
POSTĘPOWANIA RÓWNIEŻ Z URZĘDU, MOŻNA ZABEZPIECZYĆ
DOWÓD, GDY ZACHODZI OBAWA, ŻE JEGO PRZEPROWADZENIE
STANIE SIĘ NIEWYKONALNE LUB ZBYT UTRUDNIONE, ALBO GDY
Z INNYCH PRZYCZYN ZACHODZI POTRZEBA STWIERDZENIA
ISTNIEJĄCEGO STANU RZECZY.
❖ ART. 311 KPC
WNIOSEK O ZABEZPIECZENIE DOWODU SKŁADA SIĘ W SĄDZIE
WŁAŚCIWYM DO ROZPOZNANIA SPRAWY, A W WYPADKACH
NIECIERPIĄCYCH ZWŁOKI LUB GDY POSTĘPOWANIE NIE ZOSTAŁO
JESZCZE WSZCZĘTE, W SĄDZIE REJONOWYM, W KTÓREGO
OKRĘGU DOWÓD MA BYĆ PRZEPROWADZONY.
❖ ART. 312 KPC: WNIOSEK POWINIEN ZAWIERAĆ:
1. OZNACZENIE WNIOSKODAWCY I PRZECIWNIKA ORAZ INNYCH
OSÓB ZAINTERESOWANYCH, JEŻELI SĄ ZNANE;
2. WSKAZANIE FAKTÓW ORAZ DOWODÓW;
3. PRZYCZYNY UZASADNIAJĄCE POTRZEBĘ ZABEZPIECZENIA
DOWODU.
 ZABEZPIECZENIE DOWODÓW

❖ ART. 313 KPC

ZABEZPIECZENIE DOWODU MOŻE BYĆ DOPUSZCZONE BEZ
WEZWANIA PRZECIWNIKA TYLKO W WYPADKACH
NIECIERPIĄCYCH ZWŁOKI ALBO GDY PRZECIWNIK NIE MOŻE
BYĆ WSKAZANY LUB GDY MIEJSCE JEGO POBYTU NIE JEST
ZNANE.

❖ ART. 314 KPC

SĄD WZYWA ZAINTERESOWANYCH NA TERMIN WYZNACZONY DO
PRZEPROWADZENIA DOWODU; JEDNAKŻE W WYPADKACH
NIECIERPIĄCYCH ZWŁOKI PRZEPROWADZENIE DOWODU MOŻE
BYĆ ROZPOCZĘTE NAWET PRZED DORĘCZENIEM WEZWANIA
PRZECIWNIKOWI.

❖ ART. 315 § 1 KPC

STRONY MAJĄ PRAWO WSKAZYWAĆ PRZED SĄDEM
ORZEKAJĄCYM UCHYBIENIA POPEŁNIONE PRZY
ZABEZPIECZENIU DOWODU.
 POJĘCIE DOWODU

• ŚRODEK DOWODOWY (ŚRODEK,

1 KTÓRY UMOŻLIWIA DOWODZENIE)

• ŹRÓDŁO DOWODOWE (OSOBA LUB

RZECZ)
2

• MATERIAŁ DOWODOWY
(MATERIALNA FORMA
3 PRZEKAZYWANIA INFORMACJI)
 ŚRODKI DOWODOWE
❖ DOWODY TO ŚRODKI POZWALAJĄCE NA USTALENIE
OKREŚLONYCH FAKTÓW W POSTĘPOWANIU (TJ. ŚRODKI
UMOŻLIWIAJĄCE DOWODZENIE). DZIELIMY JE NA:
1. BEZPOŚREDNIE – OGLĘDZINY ORAZ DOKUMENT
(W ZAKRESIE JEGO ZEWNĘTRZNEJ FORMY ORAZ TREŚCI
DOKUMENTU),
2. POŚREDNIE (RELACJA O FAKTACH) – OPINIA BIEGŁEGO,
ZEZNANIA ŚWIADKÓW, PRZESŁUCHANIE STRON,
DOKUMENT CO DO FAKTÓW STWIERDZONYCH W JEGO
TREŚCI (PRZEDMIOTU ZAWARTYCH W NIM OŚWIADCZEŃ);
1. RZECZOWE (OGLĘDZINY, DOKUMENT – CO DO FORMY),
2. OSOBOWE (USTNE I PISEMNE – ZEZNANIA ŚWIADKÓW,
PRZESŁUCHANIE STRON, OPINIA BIEGŁEGO, DOKUMENT -
CO DO TREŚCI ZAWARTEGO W NIM OŚWIADCZENIA, BO
POCHODZI OD CZŁOWIEKA).
❖ W POLSKIM KPC NIE MA: 1) ZAMKNIĘTEGO KATALOGU
ŚRODKÓW DOWODOWYCH (ART. 309 KPC) ORAZ –
ZASADNICZO – 2) HIERARCHII ŚRODKÓW DOWODOWYCH.
 RODZAJE DOWODÓW

ZE WZGLĘDU NA
ZE WZGLĘDU SPOSÓB
NA ŹRÓDŁO ZETKNIĘCIA SIĘ
DOWODOWE SĄDU Z
PRZEDMIOTEM
DOWODU

OSOBOWE
BEZPOŚREDNIE

RZECZOWE
POŚREDNIE
 RODZAJE DOWODÓW

ZE WZGLĘDU NA
ZE WZGLĘDU KRYTERIUM
NA FORMĘ REGULACJI
W USTAWIE
PROCESOWEJ

USTNE
UREGULOWANE
W KPC

PISEMNE
POZAUSTAWOWE
 ŚRODKI DOWODOWE
❖ DOWÓD Z DOKUMENTU – W TYM Z DOKUMENTU TEKSTOWEGO
(ART. 2431 – ART. 257 KPC) ORAZ
Z DOKUMENTÓW INNYCH NIŻ TEKSTOWE (ART. 308 KPC)
➢ WŚRÓD DOKUMENTÓW TEKSTOWYCH W KPC WYRÓŻNIONO:
▪ DOKUMENT URZĘDOWY – SŁUŻY MU DOMNIEMANIE
PRAWDZIWOŚCI (AUTENTYCZNOŚCI) ORAZ DOMNIEMANIE
ZGODNOŚCI Z PRAWDĄ OŚWIADCZENIA ORGANU OD
KTÓREGO DOKUMENT POCHODZI (ART. 252 KPC)
▪ DOKUMENT PRYWATNY KORZYSTA JEDYNIE Z DOMNIEMANIA
AUTENTYCZNOŚCI (ART. 253 KPC)
❖ DOWÓD Z ZEZNAŃ ŚWIADKÓW – ART. 258 – ART. 277 KPC
❖ DOWÓD Z OPINII BIEGŁEGO – ART. 278 – ART. 291 KPC
❖ DOWÓD Z OGLĘDZIN – ART. 292 – ART. 298 KPC
❖ DOWÓD Z PRZESŁUCHANIA STRON – ART. 299 – ART. 304 KPC
❖ INNE ŚRODKI DOWODOWE (W TYM DOWÓD Z GRUPOWEGO
BADANIA KRWI – ART. 305 – ART. 309 KPC)
 POSTĘPOWANIE DOWODOWE
– ZMIANY OD 7 LISTOPADA 2019 R.
❖ UPROSZCZONE DOPUSZCZENIE DOWODU Z DOKUMENTU
ART. 2432 KPC: DOKUMENTY ZNAJDUJĄCE SIĘ W AKTACH
SPRAWY LUB DO NICH DOŁĄCZONE STANOWIĄ DOWODY
BEZ WYDAWANIA ODRĘBNEGO POSTANOWIENIA.
POMIJAJĄC DOWÓD Z TAKIEGO DOKUMENTU, SĄD WYDAJE
POSTANOWIENIE.

❖ POSZERZENIE MOŻLIWOŚCI PRZESŁUCHANIA ŚWIADKA

W MIEJSCU POBYTU
ART. 263 KPC: ŚWIADKA, KTÓRY NIE MOŻE SIĘ STAWIĆ NA
WEZWANIE Z POWODU CHOROBY, NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI
LUB INNEJ NIEDAJĄCEJ SIĘ POKONAĆ PRZESZKODY,
PRZESŁUCHUJE SIĘ W MIEJSCU JEGO POBYTU.
 POSTĘPOWANIE DOWODOWE
– ZMIANY OD 7 LISTOPADA 2019 R.
❖ WPROWADZENIE MOŻLIWOŚCI ZŁOŻENIA ZEZNAŃ NA
PIŚMIE
ART. 2711 KPC: ŚWIADEK SKŁADA ZEZNANIE NA PIŚMIE,
JEŻELI SĄD TAK POSTANOWI. W TAKIM PRZYPADKU
ŚWIADEK SKŁADA PRZYRZECZENIE PRZEZ PODPISANIE
TEKSTU PRZYRZECZENIA. ŚWIADEK JEST OBOWIĄZANY
ZŁOŻYĆ TEKST ZEZNANIA W SĄDZIE W TERMINIE
WYZNACZONYM PRZEZ SĄD. (…)
❖ WPROWADZENIE MOŻLIWOŚCI PRZESŁUCHANIA
ŚWIADKA W OBECNOŚCI BIEGŁEGO
ART. 2721 KPC: JEŻELI SĄD POWEŹMIE WĄTPLIWOŚĆ CO
DO ZDOLNOŚCI SPOSTRZEGANIA LUB KOMUNIKOWANIA
SPOSTRZEŻEŃ PRZEZ ŚWIADKA, MOŻE ZARZĄDZIĆ
PRZESŁUCHANIE GO Z UDZIAŁEM BIEGŁEGO LEKARZA
LUB PSYCHOLOGA, A ŚWIADEK NIE MOŻE SIĘ TEMU
SPRZECIWIĆ.
 POSTĘPOWANIE DOWODOWE
– ZMIANY OD 7 LISTOPADA 2019 R.
❖ UCHYLENIE ZAKAZU ŁĄCZENIA RÓL ŚWIADKA
I BIEGŁEGO – TYLKO W POSTĘPOWANIU
UPROSZCZONYM
Z ART. 5057 § 3 KPC WYNIKA, ŻE ŚWIADEK, KTÓRY MA
WIADOMOŚCI SPECJALNE ODNOSZĄCE SIĘ DO FAKTÓW,
O KTÓRYCH ZEZNAJE – „ŚWIADEK-EKSPERT”, MOŻE
RÓWNIEŻ PRZEDSTAWIĆ OPINIĘ ZAWIERAJĄCĄ OCENĘ
TYCH FAKTÓW JAKO BIEGŁY.
ART. 5057 § 3 KPC: ZŁOŻENIE ZEZNAŃ PRZEZ ŚWIADKA
NIE STOI NA PRZESZKODZIE ZASIĘGNIĘCIU JEGO OPINII
JAKO BIEGŁEGO, TAKŻE CO DO FAKTÓW, O KTÓRYCH
ZEZNAŁ JAKO ŚWIADEK, NAWET JEŻELI UPRZEDNIO
SPORZĄDZIŁ OPINIĘ NA ZLECENIE PODMIOTU INNEGO
NIŻ SĄD.
 POSTĘPOWANIE DOWODOWE
– ZMIANY OD 7 LISTOPADA 2019 R.
❖ DOPUSZCZENIE UMÓW DOWODOWYCH
W POSTĘPOWANIU W SPRAWACH GOSPODARCZYCH
ART. 4589 KPC
§ 1. STRONY MOGĄ SIĘ UMÓWIĆ O WYŁĄCZENIE
OKREŚLONYCH DOWODÓW W POSTĘPOWANIU
W SPRAWIE Z OKREŚLONEGO STOSUNKU PRAWNEGO
POWSTAŁEGO NA PODSTAWIE UMOWY (UMOWA
DOWODOWA).
§ 2. UMOWĘ DOWODOWĄ ZAWIERA SIĘ NA PIŚMIE POD
RYGOREM NIEWAŻNOŚCI ALBO USTNIE PRZED SĄDEM.
W PRZYPADKU WĄTPLIWOŚCI UWAŻA SIĘ, ŻE UMOWA
PÓŹNIEJSZA UTRZYMUJE W MOCY TE POSTANOWIENIA
UMOWY WCZEŚNIEJSZEJ, KTÓRE DA SIĘ Z NIĄ
POGODZIĆ.
§ 3. UMOWA DOWODOWA ZAWARTA POD WARUNKIEM
LUB Z ZASTRZEŻENIEM TERMINU JEST NIEWAŻNA.
 POSTĘPOWANIE DOWODOWE
– ZMIANY OD 7 LISTOPADA 2019 R.
❖ DOPUSZCZENIE UMÓW DOWODOWYCH W POSTĘPOWANIU
W SPRAWACH GOSPODARCZYCH – C.D.
§ 4. ZARZUT NIEWAŻNOŚCI LUB BEZSKUTECZNOŚCI UMOWY
DOWODOWEJ MOŻNA PODNIEŚĆ NAJPÓŹNIEJ NA POSIEDZENIU, NA
KTÓRYM POWOŁANO SIĘ NA TĘ UMOWĘ, A JEŚLI UCZYNIONO TO
W PIŚMIE PROCESOWYM – NAJPÓŹNIEJ W NASTĘPNYM PIŚMIE
PROCESOWYM ALBO NA NAJBLIŻSZYM POSIEDZENIU.
§ 5. OBJĘCIE UMOWĄ DOWODOWĄ DOWODU
PRZEPROWADZONEGO PRZED SĄDEM PRZED JEJ ZAWARCIEM NIE
POZBAWIA GO MOCY DOWODOWEJ.
§ 6. SĄD NIE DOPUŚCI Z URZĘDU DOWODU WYŁĄCZONEGO UMOWĄ
DOWODOWĄ. (OGRANICZENIE UPRAWNIENIA Z ART. 232 ZD. 2 KPC)
§ 7. FAKTY, KTÓRE MIAŁYBY ZOSTAĆ WYKAZANE DOWODAMI
WYŁĄCZONYMI PRZEZ UMOWĘ DOWODOWĄ, SĄD MOŻE USTALIĆ
NA PODSTAWIE TWIERDZEŃ STRON, BIORĄC POD UWAGĘ
CAŁOKSZTAŁT OKOLICZNOŚCI SPRAWY. JEŻELI USTALENIA
WYMAGA ROZMIAR NALEŻNEGO ŚWIADCZENIA, PRZEPIS ART. 322
STOSUJE SIĘ ODPOWIEDNIO.