HİDROLİK

AKIŞKANLAR
 HİDROLİK AKIŞKANLAR
• Hidrolik sistemler sıvılar iletim aracı olarak kullanılır.
• Hidrolik sistemlerde akışkanlar olarak hidrolik yağlar kullanılır.
Hidrolik sistemlerde kullanılan yağların temel özellikleri ve görevleri;

▪ Bir noktada uygulana enerjiyi, etkinin oluştuğu bir diğer noktaya iletmek
▪ Pompa hidrolik motor ve sistemdeki diğer
« çalışan elemanları yağlamak,

▪ Sıcaklık değişimlerinde, geniş bir çalışma aralığında yüksek performans sağlamak

▪ Korozyona karşı hidrolik devre elemanlarını korumak,
▪ Temas ettiği yüzeylerle kimyasal tepkimeye girmemek,
▪ Titreşimleri sönümlemek Antiwear (AW)
 HİDROLİK AKIŞKANLAR
❖ Yağların sınıflandırılması
➢ Petrol esaslı yağlar
Yağın sembolü Yağın Özellikleri Yağın Kullanıldığı Yerler
HH Katıksız madeni yağ Kritik olmayan sistemler
Korozyona karşı koruyuculuğu ve yaşlanmaya karşı dayanıklılığı
HL Su teması ve korozyon olasılığı olan yerler
arttırılmış yağ

HLP Aşınmaya karşı koruyuculuk özelliği arttırılmış yağ

« HL ek olarak aşırı derecede sürtünme olan yerler
HL yağlara ek olarak değişken ve düşük
HV Vizkozite sıcaklık davranış özelliği iyileştirilmiş yağ
sıcaklıklardaki yerler

• Temininin kolay olması, • Zehirli olabilmeleri

• Düşük maliyet, • İçinde su ve hava bulunduğunda korozyona neden olabilmeleri
• Korozyon koruyuculuğu • Vizkozite indeksinin düşük olması
• Yağ kalitesi iyi, • 40 °C’yi aşan sıcaklıklarda uzun ömürlü olmamaları
• Sızdırmazlık elemanlarıyla uyumu • Ateşe dayanıklılıklarının düşük olması
• Geniş bir vizkozite aralığında üretilebilmeleri
 HİDROLİK AKIŞKANLAR
❖ Yağların sınıflandırılması
➢ Ateşe dayanıklı yağlar
Yağın sembolü Yağın Özellikleri Yağın Kullanıldığı Yerler
Çok miktarda akışkan gereksinimi duyulan yerlerde
HFA %90-98 su
kullanılır.

HFB %60 yağ, %40 su « Ateşe dayanıklılık gerektiren yerlerde kullanılır.

HFC %40 su, glikol Ateşe dayanıklılık gerektiren yerlerde kullanılır.

HFD Su içermez Korozyon koruyuculuğu ve yağ kalitesi istenen yerler

 HİDROLİK AKIŞKANLAR
❖ Yağların temel özellikleri

• Vizkozite • Malzemelerde uyumluluk

• Su ve tuz • Ateşe dayanıklılık
• Oksitlenme « • Köpüklenmeme
• Yağlama özelliği • Polimerleşme
• Akma noktası • Sıkıştırılabilirlik
• Pas önleyici özellikler • Isıl genleşme
 HİDROLİK AKIŞKANLAR
❖ Yağların temel özellikleri
➢ Vizkozite
• Belirli bir basınç, sıcaklık ve hacimdeki akışkanın önceden belirlenmiş bir kesitten boşalma zamanının
ölçülmesiyle bulunur.
• Bir sıvının vizkozitesi artan sıcaklık ile azalmaktadır.
• Vizkozite değeri %10 azalmış veya %20 artmış hidrolik yağların kullanılmaması gerekmektedir.
«
• Düşük vizkoziteli yağ hızlı sistem yanıtı sağlamakta ancak pompa verimini de düşürmektedir.
• Yüksek vizkoziteli yağ yavaş sistem yanıtı sağlamakta ve enerji tüketimini arttırıyor.
• Bütün yağların durumlarına göre belirli sürelerde yenilenmeleri gerekmektedir.

15W/40
Kış Yaz
 HİDROLİK AKIŞKANLAR
❖ Yağların temel özellikleri
➢ Vizkozite
• HL, HLP, HV gibi hidrolik yağ çeşitleri için genellikle ISO VG 10, 22, 32, 46, 68, ve 100 vizkozite değeri
kullanılmaktadır.
• Çevre sıcaklığının uygunluğuna dikkat edilmelidir.
• Soğuk yerlerdeki hidrolik sistemlerde ISO VG 10 ve 22 45-55 °C
• Açık alanlardaki hareketli hidrolik sistemlerde ISO«VG 22 ve 32
• Normal sıcaklıklardaki yerlerde ISO VG 46 ve 68
• Yüksek sıcaklıklardaki kapalı alanlarda ISO VG 100
 HİDROLİK AKIŞKANLAR
❖ Yağların temel özellikleri
➢ Vizkozite
• Belirlenen iki sıcaklık arasındaki bir yağın sıcaklık değişimlerine karşı vizkozitesinin değişimini gösteren
ifadeye Vizkozite indeksi, VI denir.

• VI < 40 Vizkozite indeksi düşük

• 40 < VI < 80 vizkozite indeksi orta «
• VI > 80 vizkozite indeksi yüksek

❖ VI yüksekse sıcaklık arttıkça vizkozite değeri daha az değişmektedir.

❖ Hidrolik sistemlerde de VI 100 yağlar kullanılır.

 HİDROLİK AKIŞKANLAR
❖ Yağların temel özellikleri
➢ Vizkozite

«
 HİDROLİK AKIŞKANLAR
❖ Yağların temel özellikleri
➢ Su ve Tuz
• Yüksek su seviyeleri yağın vizkozitesini arttırır, sistemin korozyona uğramasını hızlandırır, yağın katkı
maddelerinin bozulmasına neden olur.
• Deniz suyundan kesinlikle kaçınılmalıdır.

• « geldiği, tatlı ve tuzlu su olup olmadığı öğrenilmeli ve

Hidrolik sistemlerde su görüldüğünde suyun nereden
daha sonra yağ boşaltılıp yenilenmelidir.

• 200 ppm su kabul edilebilir.

✓ Havadaki Nem
✓ Tank ve Hava firarlarındaki kaçaklar
✓ Isı değiştiricilerdeki soğutma veya ısıtma kangalları
 HİDROLİK AKIŞKANLAR
❖ Yağların temel özellikleri
➢ Oksitlenme
• Yağ bileşenlerinin oksijenle tepkimeye girerek bazıları erimeyen türden kimyasal bileşikler oluşturması
olayına oksitlenme adı verilmektedir.
• TAN; Toplam Asit Numarası Yeni yağlarda TAN; 0,01 – 2,00
TAN artması durumunda; « ❖ Eğer ölçümde bulunan değer,
• Vizkozite artar kullanılmamış yağdaki değerin 1,0
• Metal yüzeylerde sakızlaşma, reçineleşme meydana gelir fazlasına ulaşmışsa bu yağ yeterince
• Yağda su olması durumunda korozyon başlar oksitlenmiştir ve kullanılmaması
• TAN yüksek çalışma sıcaklığı, bazı metaller gerekir.
ve pislikler nedeniyle de artar.
✓ Yağın çalışma sıcaklığı 50 °C’yi geçmemelidir.
❖ Tanka gönderilen hidrolik yağ ömrü en az 1 yıl veya 2500 ✓ Sistem sızdırmazlığı iyi olmalıdır.
saattir. ✓ Yağın kimyasal yapısı denetlenmelidir.
 HİDROLİK AKIŞKANLAR
❖ Yağların temel özellikleri
➢ Akma Noktası
• Hidrolik yağın akıcılığının ortadan kalktığı sıcaklıktır.
• Akışkanın düşük sıcaklıklarda çok vizkoz olmaması istenmektedir.
• Akma noktası akışkanın maruz kaldığı sıcaklıktan en az 20 °C daha az olan bir akışkan seçilmelidir.
• Standart yağlardaki akma noktası -10 °C ile -30 °C «arasındadır.

➢ Ateşe Dayanıklılık
• Hidrolik sistemlerde güvenlik nedeniyle ateşe dayanıklı akışkan istenmektedir.
• Alev alma noktası yağların sis halde yandığı sıcaklık olup genelde 180-210 °C arasındadır.
 HİDROLİK AKIŞKANLAR
❖ Yağların temel özellikleri
➢ Köpüklenmeme
• Aşırı ses ve titreşim oluşturur.
• Hidrolik sistem elemanlarının ömrünü azaltmaktadır.
• Köpükleme kavitasyona neden olmaktadır.
«

➢ Ateşe Dayanıklılık
• Hidrolik sistemlerde güvenlik nedeniyle ateşe dayanıklı akışkan istenmektedir.
• Alev alma noktası yağların sis halde yandığı sıcaklık olup genelde 180-210 °C arasındadır.
 HİDROLİK AKIŞKANLAR
❖ Yağların temel özellikleri
➢ Polimerleşme
• Polimerleşme sonucunda yağ esas özelliğini kaybeder.
• Yağ içerisine değişik özellikteki diğer yağların karıştırılmaması gerekmektedir..

➢ Sıkıştırılabilirlik «
• 50 bar basınçta %0,36 kadar yağın hacmi küçülür.
• Sistemin maruz kaldığı darbeler karşısında sönümleyici etkisi bulunmaktadır.

➢ Isıl genleşme
• Hidrolik yağlarda sıcaklığın her 1 °C artmasıyla hacim %0,07 kadar artmaktadır.
 HİDROLİK AKIŞKANLAR
❖ Yağların Katkı madderi

«
 HİDROLİK AKIŞKANLAR
• ISO 44006:1999 kirlilik sınıflandırmasına göre 4µ (a), 6µ (b), 14µ (c)’ den büyük partiküllerin 1 ml’deki
sayıları tespit edilir
1 ml’deki
1 ml’deki ISO KODU
ISO KODU partikül sayısı
partikül sayısı

1 0,01 13 40

ISO 18/16/13 2 0,02 14 80

3 0,04 15 160

4-6 14 - 4 « 0,08 16 320

6 - 14
5 0,16 17 640
6 0,32 18 1300
7 0,64 19 2500
8 1,3 20 5000
9 2,5 21 10000
10 5 22 20000
11 10 23 40000
12 20 24 80000
 HİDROLİK AKIŞKANLAR
• ISO 44006:1999 kirlilik sınıflandırmasına göre 4µ (a), 6µ (b), 14µ (c)’ den büyük partiküllerin 1 ml’deki
sayıları tespit edilir