Prawo karne

30 pytań test a,b,c,d – jedna odpowiedź prawidłowa

Kazusy- Zaliczenie ćwiczeń
10 pytań odpowiedź krótka
Egzamin 13 lipca – zaliczenie na ostatnich zajęciach 6 lipca
Wykład 1
Co to jest przestępstwo?
Podział na zbrodnie i występki:
Występki – to czyn zabroniony zagrożony grzywną powyżej 30 stawek dziennych. – karę
ograniczenia wolności albo karę pozbawienia wolności

Do Sądu Rejonowego występek

Do Sądu Okręgowego zbrodnie

Areszt –d 5 dni do 30

Co decyduje że czyn jest zbrodnią czy występkiem. – KARA

Przestępstwo ma podwójną naturę:

 Ontologiczną – związaną ze zmianą w świecie wywołaną zachowaniem człowieka ( w

tym znaczeniu zmianą jest także ruch czy nawet odbiór przez obserwatora przekazu o
określonej treści)
 Normatywną – związaną z naruszaniem normy nakazującej lub zakazującej danego
zachowania pod groźbą kary.

Przestępstwo tworzy ustawodawca przez wprowadzenie określonych przepisów z zakresu

prawa karnego;

Np. dzisiaj uprawianie prostytucji nie realizuje znamion żadnego tytułu czynu zabronionego.
Dopiero wprowadzenie do ustawy takiego typu spowoduje, że taki czyn stanie się
przestępstwem.

PRZESTĘPSTWO

 Przestępstwo- czyn bezprawny zabroniony pod groźbą kary (jako zbrodnia lub
występek),karygodny, którego sprawcy można postawić zarzut, że mógł zachować się
zgodnie z nakazem lub zakazem zawartym w normie prawnej (sankcjonowanej)

 Struktura przestępstwa (elementy składowe przestępstwa):

1. Czyn człowieka
2. Bezprawny
3. Zabroniony (karalny)
4. Społecznie szkodliwy w stopniu wyższym niż znikomy (karalny)
5. Zawiniony
KAZUS
 W dniu 15 lipca 2021r. 16 letni Mar M, posiadający podwójne obywatelstwo: Polskie i
Niemieckie, przebywający w Jastarni na obozie sportowym, chcąc zemścić si na Jakubie J. za
to, że odbił mu dziewczynę, ukradł mu z pokoju , w którym mieszkali telefon, komputer oraz
pieniądze w kwocie 850 zł. Okazało się, że w momencie zdarzenia Mark M. był pod wpływem
środków odurzających i alkoholu i nie pamięta w ogóle całego zajęcia.
 Czy Mark M. może ponosić odpowiedzialność karną za popełnione przestępstwo na
podstawie polskich ustaw karnych?

CZY MARK.M POPEŁNIŁ PRZESTĘPSTWO?
a) ZE WZGLĘDU NA WIEK NIE MOŻNA MU PRZYPISAĆ WINY – WINA
b) CZYN SPOŁEEECZNIE SZKODLIWY W STOPNIU WYŻSZYM NIŻ ZNIKOMY – KARYGODNY
c) ART. 278 § 1 K.K „KTO ZABIERA W CELU PRZYWŁASZCZENIA RZECZY RUCHOMYCH…” –
ZABRONIONY
d) NIE ZACHODZI NP. STAN WYŻSZEJ KKONIECZNOŚCI CZY OBRONA KONIECZNA – BEEZPRAWNY
e) ZABRANIE W CELU PRZYWŁASZCZENIA RZECZY RUCHOMYCH – CZYN CZŁOWIEKA
f) CZY MARK M. POPEŁNIŁ PRZESTĘPSTWO?

 Mark M. nie może ponosić odpowiedzialności za przestępstwo, ponieważ nie można mu

przypisać WINY ze względu na wiek – w czasie popełnienia czynu miał 16 lat, a granica
odpowiedzialności karnej za przestępstwo określona została w kk na 17 lat (art. 10 kk.)
NIE MA WINY NIE MA PRZESTĘPSTWA
 Jego czyn nie pozostaje bez reakcji – ponosi on odpowiedzialność na podstawie ustawy z dnia
9 czerwca 2022r. o wspieraniu i resocjalizacji nieletnich (np. środki wychowawcze, w
niektórych wypadkach środki zapobiegawcze).

PODZIAŁ PRZESTĘPSTW NA ZBRODNIE I WYSTĘPKI

CZYN ZABRONIONY

PRZESTĘPSTWO WYKROCZENIE

ZBRODNIA WYSTĘPEK
Art. 7 kk
§ 1. Przestępstwo jest zbrodnią albo występkiem.

§ 2. Zbrodnią jest czyn zabroniony zagrożony karą pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 3
albo karą surowszą.

§ 3. Występkiem jest czyn zabroniony zagrożony grzywną powyżej 30 stawek dziennych albo powyżej
5000 zł, karą ograniczenia wolności przekraczającą miesiąc albo karą pozbawienia wolności
przekraczającą miesiąc.

Dla ustalenia czy przestępstwo jest zbrodnią czy występkiem istotne są granice ustawowego
zagrożenia karą.

Art. 197 § 1. Kto przemocą, groźbą bezprawną lub podstępem doprowadza inną osobę do
obcowania płciowego podlega karze pozbawienia wolności od 2 do 15 lat.

„od” - dolna granica zagrożenia ustawowego

„do” – górna granica zagrożenia ustawowego

Art. 32 kk
Karami są:
1. Grzywna (występek)
2. Ograniczenie wolności (występek)
3. Pozbawienie wolności (występek lub zbrodnia)
4. Dożywotnie pozbawienie wolności (zbrodnia)

Art. 134 Kto dopuszcza się zamachu na życie Prezydenta RP, podlega karze pozbawienia wolności na
czas nie krótszy niż 12 lat albo karze dożywotniego pozbawienia wolności.

Art. 133 Kto publicznie znieważa Naród lub RP, podlega każe pozbawienia wolności do lat 3.

Art. 137 § 1 Kto publicznie znieważa, niszczy, uszkadza lub usuwa godło, sztandar, chorągiew,
banderę, flagę lub inny znak państwowy, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo
pozbawienia wolności do roku.

Art. 189a § 1 Kto dopuszcza się handlu ludzi, podlega karze pozbawienia wolności od 3 lat do 20.

§ 2. Kto czyni przygotowania do popełnienia przestępstwa określonego w § 1 podlega karze

pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

KARY ZA WYKROCZENIA

Art. 18 Kodeksu wykroczeń

Karami są:
1. Areszt
2. Ograniczenie wolności
3. Grzywna
4. Nagana
Wykład 2. 13.04.2024r.

Prawo karne materialne – stawa z dnia 6 czerwca 1997r. Kodeks karny

Prawo procesowe – ustawa z dnia 6 czerwca 1997 Kodeksu postępowania karnego

Prawo wykroczeń materialnych – ustawa z dnia 20 maja 1997r. Kodeksu wykroczeń

Prawo wykroczeń procesowych – stawa z dnia 24 sierpnia 2001r. – Kodeks postepowania w sprawach
o wykroczenia.

Podstawowe pojęcia:
 Prawo karne (sensu largo) dziedzina prawa stanowionego przez powołaną do tego władzę
państwową, która określa jakie zachowanie naruszające normy postępowania zostają uznane
za czyny karalne, jakie są zasady pociągania sprawców takich czynów do odpowiedzialności
karnej i jakie kary lub inne środki mają być stosowane wobec sprawców czynów karalnych.
 Zalicza się tu prawo karne i prawo wykroczeń.
 Prawo karne nie może być traktowane jako „lek” na całe zło tego świata.
 Ze względów kulturowych oraz cywilizacyjnych można wskazać takie zachowania, które
wykraczają poza akceptację normy postepowania, ale do zwalczania których środki, jakimi
dysponuje prawo karne, nie są właściwe. Np. włóczęgostwo, prostytucja, nadużywane
alkoholu.
 Kryminalizacja zjawisk patologii społecznej nie prowadzi w istotny sposób do
wyeliminowania, ani nawet ograniczenia problemu ( np. prohibicja)
 Granice przysługującego państwu prawa karania wyznaczają gwarantowane Konstytucją
wolności i prawa człowieka, wynikające z jego przyrodzonej niezbywalnej godności.
 Prawo ma karne na charakter subsydialny ( pomocniczy) w stosunku do pozostałych dziedzin
prawa.
 Oznacza to że prawo karne nie powinno interweniować gdy inne rodzaje relacji społecznej są
wystarczające.
 W związku z powyższym, prawo karne powinno stanowić ULTIMO RATIO w rozwiązywaniu
jakiegoś problemu.

AKTY PRAWNE

 Ustawa z dnia 6 czerwca 1997r. Kodeks karny (Dz.U. 1997 nr 88 poz 553 tj. Dz. U. 2019 poz
1950)
OKREŚLA CZYNY ZABRONIONE JAKO PRZESTĘPSTWA
 Ustawa z dnia 20 maja 1971r. Kodeks wykroczeń (Dz.U. 1971 nr 12 poz. 114 tj. Dz.U. 2019
poz 821)
OKREŚLA CZYNY ZABRONIONE JAKO WYKROCZENIA

Podstawowe pojęcia związane z prawem karnym

1. Czyn zabroniony- jest to zachowanie o znamionach określonych w ustawie karnej ( art.115 §
1 k.k. art. 47 § 1 k.w)
Aby stwierdzić czy dane zachowanie stanowi czyn zabroniony, należy porównać cechy tego
zachowania z zawartym w ustawie karnej opisem typu (wzorca) czynu zabronionego.
 CZYNY ZABRONIONE

Przestępstwa Wykroczenia

Zbrodnie Występki

ZBRODNIA – czyn zabroniony karą pozbawienia wolności na czas nie krótszy od 3 lat, albo karą
surowszą (art.7 §2 k.k.)

WYSTĘPEK – czyn zabroniony zagrożony grzywną powyżej 30 stawek dziennych albo powyżej 5000 zł
karą ograniczenia wolności przekraczającą miesiąc albo karą pozbawienia wolności przekraczającą
miesiąc ( art. 7 § 2 k.k.)

Zgodnie z art. 7 § 1 k.k. przestępstwo jest zbrodnią albo występkiem.

Przy tym podziale znaczenie ma ustawowe zagrożenie, a nie wymiar kary orzeczony przez sąd.

Art. 278 § 1 k.k Kto zabiera w celu przywłaszczenia cudzą rzecz ruchomą, podlega karze pozbawienia
wolności od 3 miesięcy do 5 lat.

Ten cyn zabroniony zawsze pozostanie występkiem, nawet jeśli sąd wymierzy karę 5 lat pozbawienia
wolności.

PRZESTĘPSTWO – DEFINICJA

Przestępstwo – czyn bezprawny zabroniony pod groźbą kary ( jako zbrodnia lub występek) którego
sprawcy można postawić zarzut, że mógł zachować się zgodnie z nakazem lub zakazem zawartym w
normie prawnej (sankcjonowanej).

PRZESTĘPSTWO to ( struktura przestępstwa):

 Czyn człowieka
 Bezprawny
 Zabroniony (karalny)
 Społecznie szkodliwy w stopniu wyższym niż znikomy (karygodny)
 Zawiniony

WYKROCZENIE – DEFINICJA

Wykroczenie- czyn bezprawny, społecznie szkodliwy, zabroniony, pod groźbą kary aresztu,
ograniczenia wolności, grzywny do 5.000 zł lub nagany, którego sprawcy można postawić zarzut, że
mógł zachować się zgodnie z nakazem lub zakazem zawartym w normie prawnej (zawiniony).

WYKROCZENIE to ( struktura wykroczenia):

 Czyn człowieka
 Bezprawny
 Zabroniony
 Społecznie szkodliwy
 Zawiniony
PRZESTĘPSTWO WYKROCZENIE

Wykroczenie ma wiele cech wspólnych z przestępstwem.

 Najważniejsze różnice są następujące:

- kary
-element społecznej szkodliwości czynów (karygodność)

Administracyjne kary pieniężne

Za niepodporządkowanie się określonym normom o charakterze administracyjnym

przewidziane może być stosowanie represji w postaci dolegliwości finansowej.

W tym postępowaniu nie bada się zawinienia zobowiązanego podmiotu, a jednak fakt
naruszenia norm administracyjnych (np.. samowola budowana i opłata legalizacyjna)

PRZEWIDZENIA DYSCYPLINARNE

Przewinienia dyscyplinarne są skierowane przeciwko godności wykonywanego zawodu

(funkcji, stanowiska) lub sprawowanej służby publicznej.

Nie ma katalogu tych czynów, są czasami tworzone kodeksy etyczne.

Brak ukarania za przestępstwo w tym nawet wyrok uniewinniający, nie wyłącza

odpowiedzialności dyscyplinarnej.

POSTĘPOWANIE KARNE

1. Prawo karne procesowe- ( formalne) uregulowane jest w ustawie z dnia 6 czerwca 1977
r. Kodeksu postępowania karnego.
2. Prawo karne procesowe – zespół norm prawnych regulujących czynności procesowe
zmierzające do realizacji prawa karnego materialnego. Jego głównym celem jest
ustalenie czy zaistniał czyn zabroniony mając postać przestępstwa, a następnie wykrycie
jego sprawcy i pociągnięcie go do odpowiedzialności karnej.
3. Normy postępowania karnego określają prawa i obowiązki organów procesowych (sądu,
prokuratora w postępowaniu przygotowawczym), stron i innych uczestników tego
postępowania oraz warunki i formy ich działania,, które muszą mieć określoną formę
zawierającą się w ramach określonych przez ustawę.

FUNKCJA [RAWA KARNEGO

Normy prawa karnego mają… do spełnienia w porządku prawnym wiele funkcji. Możemy wyróżnić
funkcję:
a. Ochronną (ochrona dóbr)
b. Sprawiedliwościową (reakcja na wyrządzone zło)
c. Gwarancyjną (ochrona jednostki rzez nadużyciem władzy przez organy państwa)
d. Kompensacyjną (naprawienie wyrządzonej szkody)

Prawo karne z zawartymi w nim nakazami i zakazami pod groźbą kary, odgrywa rolę prewencyjną,
chroniąc dobra prawne przed przyszłymi atakami.
Prewencja ogólne- (generalna) – oddziaływanie na społeczeństwo ( wymierzona kara ma odstraszyć
innych, ale jednocześnie ma też edukować społeczeństwo)

Prewencja indywidualna (szczególna) – oddziaływanie na sprawcę (odstraszanie, uniemożliwienie

(znaczne utrudnienie) ponownego popełnienia przestępstwa, wychowanie (resocjalizacja)

Zasady odpowiedzialności karnej

Przez zasadę rozumie się określone dyrektywy postępowania. Uważane są one najczęściej jako
prawna prawidłowość będąca w opozycji do wyjątku.

Zasada praworządności (legalizmu)- rozumie się przez nią postpowania zgodne z prawem,. Kierowana
jest głównie do ustawodawcy i organów państwa, a w mniejszym stopniu także do obywateli.

Zgodnie z tą zasadą ustawodawca może ustanowić typy czynów zabronionych oraz odpowiadające im
sankcję tylko w ustawach i powinien to robić w sposób ścisły.

Art. 1 k.k
§ 1. Odpowiedzialności karnej podlega ten tylko kto popełnia czyn zabroniony pod groźbą kary przez
ustawę obowiązującą w czasie jego popełnienia.

§ 2 Nie stanowi przestępstwa czyn zabroniony, którego społeczna szkodliwość jest znikoma.

§ 3 Nie popełnia przestępstwa sprawca czynu zabronionego, jeżeli nie można m przypisać winy w
czasie czynu.

ZASADA NULLUM CRIMEN SINE LEGE

-Zasada nullum crimen sine lege- „nie ma przestępstwa bez ustawy”, zasada ustawowej określoności
czynu zabronionego
-Zasada ta wyrażona jest w art. 42 ust. 1 oraz 31 ust 3 Konstytucji i w art. 1 § 1 k.k
-Jest to najważniejsza zasada współczesnego prawa karnego, która chroni jednostkę przed
arbitralnym posługiwaniem się represją karną przez państwo (funkcja gwarancyjna)
-Zasada ta jest składnikiem idei państwa prawa (od Oświecenia 1789r. Deklaracja Praw Człowieka i
Obywatelaart.8)
-Z punktu widzenia porządku prawnego jednostka może robić to wszystko co nie jest wyraźnie przez
prawo zabronione.

Od zasady Nullum crimen sine lege nie są przewidziane żadne wyjątki nawet w czasie stanu
wojennego lub wyjątkowego (art. 233 ust. 1 Konstytucji).
Z zasady nullum crimen sine lege wynikają trzy postulaty ( zasady):

NULLUM CRIMEN SINE LEGE SCRIPTA

- zasada nullum crimen sine lege scripta – „postulat wyłącznie ustawowej typizacji przestępstw”

-Prawo karne musi być prawem pisanym i zawartym w ustawie. Ustawa zgodnie z Konstytucją to akt
prawny uchwalony przez parlament w przewidzianym przez Konstytucję trybie i opublikowanym w
Dz. U. RP.

-Nie można ustanowić czynu zabronionego w rozporządzeniu.

NULLUM CRIMEN SINE LEGE CERTA

zasada nullum crimen sine lege certa – przepisy karne muszą opisywać tym czynu zabronionego w
sposób maksymalnie precyzyjny.

Ustawa musi określić zachowanie zabronione w taki sposób, aby można było jednoznacznie odróżnić
typy zachowań zabronionych przez ustawę od zachowań niezabronionych oraz żeby można było
odróżnić od siebie poszczególne typy czynów zabronionych.

„Niejasne przepisy karne są jak zaminowane pole, na które wstęp jest wzbroniony., ale nie wiadomo
jakie są odkładnie wyznaczone granice tego pola” (prof. L. Gardocki)

Ustawa posługuje się najczęściej językiem potocznym., który jest powszechnie zrozumiały, ale
jednocześnie w wysokim stopniu nieostry. Najczęstszą przyczyną wadliwej określoności przestępstwa
jest używanie przez ustawodawcę znamion ocennych, które mogą być różnie rozumiane np.
zeszpecone” art. 156”znieważa” art. 216.

NULLUM CRIMEN SINE LEGE STRICTA

Zasady nullum crimen sine lege stricta „zakaz stosowana niekorzystnej dla sprawcy analogii oaz
wykładni rozszerzającej”

Jeżeli dany czyn nie jest przez ustawę zabroniony, oznacza to że jest on uznany za dozwolony tzn.
brak uznania określonego czynu za zabroniony nie oznacza luk prawnych w prawie karym. W innych
dziedzinach prawa analogia jest dozwolona.

Możliwe i dopuszczalne jest stosowanie analogii na korzyść sprawcy.

………………………………………………………………

Przestępstwa skutkowe (materialne) – np. art. 148 - zabójstwo, 156, 161 – ciężki uszczerbek,
206 - bigamia, 160 – konkretnego narażenie na niebezpieczeństwo np. na zarażenie HIV
Przestępstwa bez skutkowe (formalne) – np. 162 – nieudzielenie pomocy, 192 – zabieg bez
zgody, 233 – fałszywe zeznania
Zabójstwo  skutkiem jest śmierć

Uszczerbek na zdrowiu:
 Lekki – do 7 dni
 Średni – powyżej 7, ale nie kwalifikuje się do ciężkich
 Ciężki
Wypadek – co najmniej średni uszczerbek na zdrowiu; 5 albo 9 osób
Wielu osób – co najmniej 6 albo 10
Forma czynu:
 Działania np. 158, 197, 278
 Zaniechania (musi być obowiązek) np. 162
 Z działania lub zaniechania np. 233, 148
Gwarant – ktoś na kim ciąży prawny szczególny obowiązek zapobiegania skutkowi

Wykład 3
Podział przestępstw ze względu na podmiot czynu
PRZESTĘPSTWA:
a) Powszechne – podmiotem może być każdy człowiek; każda osoba fizyczna, która
osiągnęła określony wiek; najczęściej określone pojęciem „kto” (czy ja mogę być
sprawcą tego przestępstwa?) np. art. 148, 156, 157, 177, 278, 31KK
b) Indywidualne – sprawcą czynu może być jedynie podmiot o pewnych określonych
właściwościach, posiadający określoną cechę np. żołnierz art. 339, matka art. 149,
funkcjonariusz publiczny art. 231, osoba uprawniona do wystawienia dokumentu
art. 271, pełniący funkcję kierowniczą art. 296a…
- właściwe – kto + jakieś zachowanie (czyn właściwy dla określonego pomiotu)
- niewłaściwe – jak podmiot nie odpowiada czynowi opisanemu w przepisie można stosować
przepis inny odpowiadający temu czynowi
*nie zawsze „kto” to powszechne; jeśli są doprecyzowane cechy to mimo słowa „kto” może
być indywidualne
Intraneus  np. w przypadku dzieciobójstwa jest to matka – posiada cechę właściwą
Extraneus  każda inna osoba inna niż matka, która urodziła dziecko – nie posiada cechy
właściwej
Podział ze względu na typy przestępstw:
PRZESTĘPSTWA:
a) Typ podstawowy - zasadniczy – opisuje w sposób bardziej ogólny zachowania
naruszające daną normę sankcjonowaną odnoszącą się do konkretnego dobra
prawnego. Odwołuje się do typowego stopnia społecznej szkodliwości tych zachowań
*Kto dopuszcza się czynu „A”, podlega karze „B”
Zmodyfikowane:
b) Typ kwalifikowany – jeżeli występują dodatkowe znamiona; szczególne okrucieństwo
itp.
*Kto dopuszcza się czynu „A1”, podlega karze „B+”
c) Typ uprzywilejowany –
*kto dopuszcza się czynu „A2”, podlega karze „B-”
Podział przestępstw ze względu na przedmiot ochrony:
PRZESTĘPSTWA:
a) Polegające na naruszeniu dobra prawnego – przestępstwa, do których ustawowych
znamion należy uszczerbek wyrządzony określonemu dobru prawnemu;
b) Polegające na narażeniu dobra prawnego na konkretne niebezpieczeństwo –
przestępstwa polegające na narażeniu dobra prawnego na konkretne

niebezpieczeństwo (tzw. Konkretnego narażenia); stan niebezpieczeństwa musi zostać

udowodniony w postępowaniu karnym (np. art. 16§1, 164§1, 158§1KK)
c) Przestępstwa abstrakcyjnego narażenia dobra prawnego – zachowanie, które jest
niebezpieczne dla określonego dobra prawnego, bez uszczerbku i konkretnego
niebezpieczeństwa dla dobra prawnego; nie wymaga udowodnienia w procesie
karnym (art. 178a, 162, 200KK); w większości przestępstwa formalne

wykład 4

Podział ze względu na tryb ścigania:

I. Ścigane z oskarżenia publicznego
- ścigane bezwarunkowo (z urzędu) – jeżeli nie jest napisane w przepisie w jakim trybie –
może się toczyć niezależnie od woli stron
- ścigane warunkowo (na wniosek) – np. art. 192, bez wniosku postępowanie nie może być
prowadzone; dopiero jak pokrzywdzony złoży wniosek, prokurator może przeprowadzić
śledztwo i złożyć akt oskarżenia
II. Ścigane z oskarżenia prywatnego – (art. 217, 212) wniosek + ktoś kto ma immunitet
(bez prokuratora; po złożeniu wniosku może zacząć prowadzić postępowanie)
Organy ścigania - Prokurator i policja
Oskarżyciel publiczny w sprawach karnych – prokurator
Tylko prokurator może złożyć akt oskarżenia
 Prokurator jest gospodarzem i prowadzi postępowanie przygotowawcze, ale może
zlecić niektóre działania policji. Stroną w postępowaniu przygotowawczym jest
podejrzany i pokrzywdzony
 Sąd jest gospodarzem postępowania sądowego, a stronami są oskarżony i
oskarżyciel
Oskarżyciel posiłkowy uboczny – jako pomocnik prokuratora; może brać aktywny udział w
postępowaniu
ZASADA LEGALIZMU – organ jest obowiązany do ścigania przestępstw ściganych z urzędu
Czyny przepołowione/ bitypy – takie, w których od wymierzonej kary zależne jest działania
np. prowadzenie po użyciu alkoholu; kradzież powyżej 500zł jest przestępstwem, a poniżej
wykroczeniem; np.:
KK  art. 178a; art. 177, art. 292
KW  art. 87; art. 86; art. 122
! art. 115 §16 !
Kolos za tydzień – scharakteryzować dane przestępstwo zgodnie z poznanymi podziałami

Wykład 5

Skutek stanowi jedno ze znamion zaliczanych do strony przedmiotowej czynu

zabronionego np. znamię sposobu popełnienia czynu.
 Skutek to zmiana w świecie zewnętrznym różna od samej wywołującej ją czynności
 Skutek musi zostać przypisany konkretnemu człowiekowi jako sprawcy
 Konieczne jest ustalenie naruszenia normy sankcjonowanej przez sprowadzenie
zagrożenia dla dobra i naruszenie reguł postępowania z dobrem, a więc np. że
sprawca „powoduje”, „uszkadza”.
Powiązanie skutku z zachowaniem się podmiotu czynu przebiega inaczej w przypadku:
1. Działania – istotą powiązania jest tu przekaz energetyczny lub informacyjny między
poszczególnymi ogniwami drogi prowadzącej od aktywności sprawny do powstałego
skutku  ZWIĄZEK PRZYCZYNOWY
2. Zaniechania – powiązania pomiędzy zachowaniem charakteryzującym się brakiem
aktywności w określonym kierunku, a skutkiem nie stwierdza się braku związku
przyczynowego
Powiązanie działanie ze skutkiem wymaga stwierdzenia związku przyczynowego
TEORIA WARUNKOWOŚCI – przyczyną zmiany w świecie zewnętrznym jest suma warunków
koniecznych np. za warunek konieczny przy zabójstwie z użyciem broni palnej uznać należy
wynalezienie tej broni, jej wyprodukowanie itp.
TEORIA EKWIWALENCJI – powiązanie przyczynowe zachodzi już wtedy, gdy badany czyn jest
warunkiem koniecznym nastąpienia skutku. Ustalenia czy warunek jest konieczny następuje
za pomocą testu sine qua non – polega na sprawdzeniu, czy bez danego czynu (warunku)
skutek by nastąpił. Służy on do potwierdzenia przyjętej tezy.
Ustalenie przyczynowości ma charakter obiektywny i polega na ustaleniu, czy istnieje przekaz
energetyczny lub informatyczny między poszczególnymi ogniwami drogi prowadzącej od
aktywności sprawcy do powstałego skutku.
Powiązanie przyczynowe zachodzi wówczas, gdy pomiędzy skutkiem, a badanym
zachowaniem można odtworzyć nieprzerwany łańcuch zdarzeń, w których wcześniejsze
oddziałuje na późniejsze przez przekazanie energii lub informacji.
Jest to tzw. PŁASZCZYZNA PRZYCZYNOWA (ontologiczna, empiryczna) obiektywnego
przypisania.
TEST WARUNKU WŁAŚCIWEGO
Ilekroć nastąpi zjawisko A, to wystąpi z prawdopodobieństwem graniczącym z pewnością
zjawisko B
Czyli jeśli wystąpi takie samo działanie, to opierając się na prawach znanych w przyrodzie lub
prawidłach statystycznych, można stwierdzić, że nastąpi taki sam skutek.
Płaszczyzna normatywna – Spośród powiązanych przyczynowo zachowań pozwala wskazać
tylko te, które z kryminalno- politycznego punktu widzenia zasługują na karanie.

Przypisywany jest tylko ten stan rzeczy, który został przez dany podmiot spowodowany w
wyniku sprowadzenia niedozwolonego niebezpieczeństwa (ryzyka) jego powstania lub
istotnego zwiększenia ryzyka już istniejącego w razie zrealizowania się tego właśnie
niebezpieczeństwa (ryzyka) w postaci skutku spełniającego znamiona typu czynu.
BEZPRAWNOŚĆ – czyn, który narusza norę sankcjonowaną przy braku okoliczności
uzasadniających takie naruszenia np. kontratypy.
Np. co do zasady czyn będzie bezprawny, jeżeli ktoś np. naruszy normę sankcjonowaną z art.
148 §1KK
Jednym z głównych zadań prawa karnego jest ochrona dóbr prawnych przed działaniami,
które mogą w nie godzić. Dobra prawne (tj. życie, zdrowie, mienie, wolność), które są
chronione przez normy sankcjonowane uczestniczą w codziennym obrocie prawnym. Udział
w obrocie naraża te dobra na niebezpieczeństwo, a czasem może prowadzić też do ich
zniszczenia.
Stopień zagrożenia tego dobra prawnego, które uczestniczy w obrocie prawnym musi być
akceptowany lub co najmniej tolerowany.
Norma prawna nie zakazuje naruszania lub tworzenia zagrożenia dobra prawnego w sposób
generalny, ale zakazuje zachowań, które prowadzą do zagrożenia tych dóbr w stopniu, który
przekracza wynikający z potrzeb życia stopień akceptacji lub tolerancji wobec zachowań
ryzykownych.
Do naruszenia normy sankcjonowanej dochodzi wtedy, gdy:
1. Czyn człowieka zagraża dobru chronionemu daną normą
2. Naruszone zostają reguły postępowania z dobrem prawnym
Osiągnięta o naturze dobra prawnego wiedza o zdobyte doświadczenie z obchodzeniem się z
tym dobrem pozwalają określić reguły postępowania z tym dobrem.
Te reguły postępowania dotyczą trzech zagadnień:
- kwalifikacji podmiotu wchodzącego w kontakt z dobrem prawnym (np. prawo jazdy,
uprawnienia zawodowe, trzeźwość kierowcy)
- cech narzędzia użytego w kontakcie z dobrem prawnym (np. samochód dopuszczony do
ruchu, sprawny technicznie, użyte narzędzia)
- sposobu wykonywania czynności w kontakcie z dobrem prawnym (np. przestrzeganie zasad
ruchu drogowego, zasad sztuki lekarskiej)
Czyn będzie bezprawny, jeżeli narusza normę sankcjonowaną, a więc:
1. Narusza dobro prawne lub naraża je na niebezpieczeństwo i jednocześnie
2. Narusza wykształconą przez wiedze i doświadczenie regułę postępowania z tym
dobrem
Jeżeli za zgodą właściciela niszczę należące do niego rzeczy, to nie dochodzi na naruszenia
normy sankcjonowanej chroniącej własność. Zniszczenie rzeczy za zgodą właściciela nie jest
naruszeniem dobra prawnego. Takie zachowanie nie będzie bezprawne.

Wykład 6

ĆWICZENIA 22.12.2021r
PŁASZCZYZNA NORMATYWNA
Spośród powiązanych przyczynowo zachowań pozwala wskazać te, które z kryminalno-
politycznego punktu widzenia zasługują na karanie.
Przypisywalny jest tylko ten stan rzeczy, który został przez dany podmiot spowodowany w
wyniku sprowadzenia niedozwolonego niebezpieczeństwa (ryzyka) jego powstania lub
istotnego zwiększenia ryzyka już istniejącego w razie zrealizowania się tego ryzyka w
postaci skutku spełniającego znamiona typu czynu.
Obiektywne przypisane skutku na płaszczyźnie normatywnej jest warunkowane wykazaniem,
że sprawca swoim zachowaniem (naruszającym reguły postępowania z dobrem prawnym)
stwarza rozpoznawalne ex ante (a nie ex post) niebezpieczeństwo dla dobra prawnego (czyli
sprawca narusza normę sankcjonowaną), które to niebezpieczeństwo urzeczywistniło się
następnie w skutku.
Działający podmiot musi naruszyć te regułę postępowania, która miała zapobiec nastąpienia
skutku na tej drodze, na której w rzeczywistości skutek nastąpił np. kierowca, który nie miał
zapiętych pasów bezpieczeństwa narusza reguły ruchu drogowego, ale trudno stwierdzić, że
ma to związek z wjechaniem na skrzyżowanie na czerwonym świetle i spowodowaniem
wypadku.
Naruszenie reguły postępowania z dobrem musi zwiększyć w sposób istotny zagrożenie dla
dobra w porównaniu ze stanem, w którym nie doszłoby do naruszenia reguły postępowania.
Jeśli okaże się, że zachowanie reguł postępowania nie zapobiegłoby skutkowi, wykluczone
jest przyjęcie powiązania normatywnego, z w konsekwencji obiektywnego przypisania skutku
np. kierowca jadąc z dozwoloną prędkością i tak spowodowałby wypadek.
WŁĄCZENIE SIĘ W PRZEBIEGU ZWIĄZKU PRZYCZYNOWEGO OSÓB TRZECICH
Np. Jan spowodował wypadek, w którym Lech doznał uszczerbku na zdrowiu (art. 177§1KK).
Ranny trafił do szpitala, gdzie nie było zapasu jego rzadkiej grupy krwi (choć szpital miał
obowiązek taki zapas posiadać), zmarł właśnie z powodu braku tej krwi.
Czy Jan ponosi odpowiedzialność za śmierć Lecha?
Janowi można przypisać jedynie skutek w postaci spowodowania wypadku i uszczerbku na
zdrowiu.
 Nie można przypisać skutku działającemu podmiotowi, jeżeli przed jego
nastąpieniem
w przebieg związku przyczynowego włączył się inny podmiot naruszający regułę
postępowania, doprowadził do znacznego zwiększenia niebezpieczeństwa nastąpienia
skutku

wykład 7

PRZYPISANIE SKUTKU PRZY ZANIECHANIU

Zaniechanie to brak aktywności w kierunku nakazanym przez normę sankcjonowaną
Istotą powiązania zaniechania ze skutkiem może być tylko powiązanie o charakterze
normatywnym, sprowadzają się do niewykonania obowiązku zapobiegnięcia skutkowi
Przestępstwo formalne przez zaniechanie może być popełnione przez każdy podmiot np. art.
162kk
Przestępstwo materialne przez zaniechanie może być popełnione wyłącznie przez osobę, na
której ciążył prawny, szczególny obowiązek zapobiegnięcia skutkowi (tzw. Gwarant) art. 2KK
W obowiązującej normie prawnej o charakterze abstrakcyjnym (ustawa, rozporządzenie)
W obowiązującej normie prawnej o charakterze indywidualnym i konkretnym np. umowy,
aktu mianowania na stanowisko, powołania do służby. Staje się gwarantem z chwilą
przystąpienia do wykonywania obowiązków.
Sprowadzenie swoim zachowaniem zagrożenia dla dobra rodzi obowiązek zapobiegnięciu
ujemnemu skutkowi pochodzącemu z rozwoju spowodowanego niebezpieczeństwem (nie
jest to prawne źródło obowiązku więc wychodzi poza zakres art. 2kk)
GWARANT MUSI MIEĆ:
 Obiektywna możliwość wykonania obowiązku
 Obiektywną możliwość rozpoznania zachodzenia okoliczności aktywujących
realizację
obowiązku zapobiegnięcia skutkowi
np. dróżnik, który nie został powiadomiony o nadjeżdżającym pociągu technicznym i nie
opuścił rogatek, w wyniku czego doszło do zderzenia samochodu z pociągiem, nie może
być przypisany skutek
 Materialne środki umożliwiające mu wykonanie obowiązku w momencie jego
aktualizacji
np. w karetce pogotowia zepsuł się jedyny sprzęt, który w danym momencie był
niezbędny dla ratowania życia pacjenta
Przypisanie skutku osobie gwaranta będzie możliwe tylko wtedy, jeżeli na podstawie wiedzy i
doświadczenia można stwierdzić, że gdyby zobowiązany podjął działanie zgodnie z regułami
postepowania, to nie doszłoby do nastąpienia skutku
wykład 8 – semestr IV

FORMY STADIALNE POPEŁNIANIA PRZESTĘPSTWA

1. Przygotowanie – art. 16kk
2. Usiłowanie – art. 13kk
3. Dokonanie
Mogą występować wszystkie na raz, ale kombinacji jest wiele
FORMY ZJAWISKOWE – art. 18kk – jaka jest rola podmiotowa; kim jestem w popełnionym
przestępstwie
1. Sprawstwo
2. Współsprawstwo
3. Sprawstwo kierownicze
4. Sprawstwo polegające
5. Podżeganie
6. Pomocnictwo
1 – 4  sprawcze formy współdziałania
5 i 6  formy nie sprawcze
Pochód przestępstwa:
 Zamiar (nie jest formą stadialną, bo nie jest czynem)
CZYN CZŁOWIEKA – uzewnętrznione zachowanie sterowane wolą (działanie, zaniechanie)
- Przymus bezpośredni - nie będą czynami zachowania podjęte pod wpływem przymusu
bezwzględnego vis absoluta
- Przymus względny – oddziaływanie na wole osoby psychicznie albo fizycznie vis
compulsiva
(Jest to czyn, ale nie ponosimy za niego odpowiedzialności karnej)
DOKONANIE – wypełnienie wszystkich znamion przestępstwa
Zabójstwo będzie dokonane z chwilą śmierci pokrzywdzonego. Jeśli do kogoś strzelę chcąc
go
zabić, ale skutku w postaci śmierci nie spowoduje to odpowiadam za usiłowanie zabójstwa
PRZYGOTOWANIE – art. 16kk
Przygotowanie to działanie, które pośrednio prowadzi do działania; ma ono stworzyć warunki
do podjęcia działań prowadzących bezpośrednio do dokonania (do usiłowania lub do
dokonania)
1. Przygotowanie w formie rzeczowej (w sensie ścisłym) – np. uzyskanie lub
przysposobienie środków do popełnienia przestępstwa, zbieranie informacji,
sporządzanie planu

Przygotowanie w formie porozumienia (w formie osobowej) – wejście w

porozumienie z inna osobą, którego treścią ma być wspólne popełnienie
przestępstwa. Należy przez to rozumieć wspólne podjęcie decyzji i omówienie i
podział ról, a nie jedynie ogólnie uzgodnienie zamiaru popełnienia przestępstwa w
przyszłości
USIŁOWANIE – prowadzi bezpośrednio do zachowania
Brunon Kwiecień
Aby określone w przepisie czynności mogły być uznane za przygotowanie muszą być podjęte
w celu popełnienia czynu zabronionego
KARALNOŚĆ PRZYGOTOWANIA art. 16 §2kk – przygotowanie jest karalne tylko wtedy,
gdy
ustawa tak stanowi!
CZYNNY ŻAL art. 17kk + art. 17 pkt. 4 kpk
„nie podlega karze” – nie można wszcząć postępowania; jakby postępowanie się toczyło to
umorzenie
DOBROWOLNIE – sprawca miał świadomość możliwości kontynuowania czynności
przygotowawczych i stworzenia warunków do przejścia w stadium usiłowania, ale od zamiaru
kontynuowania przygotowania i popełnienia czynu odstępuje
Usiłowanie nieudolne:
Art. 13 par 2 k
 Art. 13 §2 kk
Art. 14

Wykład 9

BEZPOŚREDNIOŚĆ:
 Obiektywna – początek dokonania (dochodzi do popełnienia czynu)
 Subiektywna – wola, zamiar sprawcy
Przekształcenie z abstrakcyjnego w konkretne
Zagrożenie konkretnego dobra
KAZUS I  Art. 13 §2 wzw z art. 351
KAZUS II  Art. 118 §1 wzw z art. 126c §1

ĆWICZENIA 20.10.2021r
Prawo karne międzyczasowe/ intertemporalne  określa sytuacje dotyczące zmiany ustawy
karnej po dokonaniu czynu zabronionego
 Przed wydaniem prawomocnego orzeczenia
 Po wydaniu prawomocnego orzeczenia
Zmiana nie musi dotyczyć całej ustawy, może obejmować tylko poszczególne przepisy.
Zmiana prawa karnego może przybrać postać:
 Penalizacji – w starej ustawie dany czyn nie był zagrożony karą, a jego karalność
wprowadzono dopiero nową ustawą
 Depenalizacji – zrezygnowanie w nowej ustawie z karalności czynu dotychczas
zabronionego pod groźbą kary w starej ustawie
- częściowa – np. coś co było przestępstwem staje się wykroczeniem
- całkowita
 Modyfikacja penalizacji – zmiana w nowej ustawie konsekwencji karnoprawnych
popełnionego czynu w stosunku do starej ustawy
 Stabilizacja penalizacji – nic się nie zmienia
ETAPY POSTĘPOWANIA KARNEGO
1. Postępowanie przygotowawcze (dochodzenie albo śledztwo) – wszczęcie
postępowania w sprawie, kończy się wniesieniem do sądu aktu oskarżenia
2. Postępowanie sądowe – kończy się uprawomocnieniem wyroku
- postepowanie główne – pierwsza instancja
- postępowanie odwoławcze – odwołanie/ apelacja się do sądu drugiej instancji
3. Postępowanie wykonawcze
Podczas wybierania ustawy względniejszej dla sprawcy możemy brać pod uwagę wszystkie
ustawy obowiązujące między czasem popełnieniem czynu zabronionego a czasem orzekania.
Ustawa względniejsza – stosowanie obligatoryjne
Lex severior retro non agit – prawo surowsze nie działa wstecz
Lex mitior retro agit – prawo względniejsze dla sprawcy działa wstecz

Ustalenie miejsca popełnienia czynu zabronionego jest ważne dla wyznaczenia organu, który
ma się zająć sprawą i dla ustalenia czy na terenie popełnienia przestępstwa obowiązuje
ustawa polska czy może ustawa karna innego kraju.
Przy ustalaniu miejsca popełnienia przestępstwa skutek ma znaczenie.
Podział przestępstw
1. Skutkowe (materialne) - działanie albo zaniechanie, które prowadzi do skutku
2. Bez skutkowe (formalne) – samo zachowanie jest czynem zabronionym. Nie ma
skutku.
SKUTEK – zmiana w świecie zewnętrznym (w układzie elementów rzeczywistości) różna od
samego czynu.
Miejsce popełnienia czynu zabronionego to miejsce:
1. W którym sprawca działał
2. Zaniechał działania, do którego był obowiązany
3. Gdzie skutek stanowiący znamię czynu zabronionego nastąpił (dokonane
przestępstwo skutkowe)
4. Gdzie według zamiaru sprawcy skutek miał nastąpić (usiłowane przestępstwo
skutkowe)
Wystarczy jeden z punktów wyżej popełniony na terytorium Polski, żeby zastosować polską
ustawę karną
Zasada wielomiejscowości  miejsce, w którym sprawca działał i miejsce, w którym nastąpił
skutek
Zasada terytorialności – art. 5KK
Art. 109 – 113KK – jeżeli przestępstwo zostało popełnione za granicą PRZECZYTAĆ!!!
Terytorium RP:
 Terytorium lądowe wraz ze śródlądowymi wodami
 Wnętrze ziemi znajdujące się pod terytorium (do jądra ziemi)
 Morskie wody wewnętrzne (zatoki, porty)
 Morze terytorialne (do 12 mil morskich – 22.224m)
 Dno i wnętrze ziemi znajdujące się pod tymi terytoriami
 Przestrzeń powietrzna nad terytorium lądowym, morskimi wodami wewnętrznymi i
morzem terytorialnym do 90km
Zasada terytorialności rozciąga się także w stosunku do czynów zabronionych popełnionych
na polskim statku wodnym lub powietrznym bez względu na to, gdzie te statki znajdują się w
chwili czynu.
Statek nie jest częścią terytorium państwa, jest to jedynie obowiązująca na statku
jurysdykcja
polska. Statek żeby był uznany za polski, musi być zarejestrowany i oznaczony znakami
przynależności państwowej oraz znakami rejestracyjnymi. Podobnie ambasady i konsulaty
czy
bazy sił zbrojnych są jedynie jurysdykcją danego państwa.

Miejscowy zakres obowiązywania ustaw karnych

Art. 109 – 113  odpowiedzialność za przestępstwa popełnione za granicą
Art. 109 – zasada obywatelstwa, podmiotowa, narodowości
Art. 115 §20  terrorystyczny charakter przestępstwa
Zasada obywatelstwa [art. 109]:
1. Musi być popełnione za granicą (działanie nie jest objęte zasadą terytorialności)
2. Sprawcą jest obywatel polski
3. Warunek podwójnej karalności/ podwójnej przestępności [art. 111]
Zasada ochronna zwykła/ względna/ narodowości przedmiotowej ochronna ograniczona
[art. 110 §1]
1. Musi być popełnione za granicą
2. Sprawcą musi być cudzoziemiec (bezpaństwowiec też)
3. Przeciwko osobom wymienionym w art. 110 §1
4. Nie musi być o charakterze terrorystycznym
5. Warunek podwójnej karalności
Zasada odpowiedzialności zastępczej [art. 110 §2]
1. Czyn popełniony za granicą
2. Sprawcą jest cudzoziemiec
3. Przeciwko osobie innej niż w art. 110 §1
4. Podwójna karalność art. 111
5. Sprawca przebywa na terytorium RP
6. Nie postanowiono wydać sprawcy
7. Kara za przestępstwo musi przekraczać 2lata (nie może być do lat 2 tylko więcej)
Art. 197 §1 – gwałt
Zasada narodowości przedmiotowej nieograniczona [art. 112]
1. Nie musi być podwójnej karalności
2. Niezależnie od obywatelstwa
Zasada represji wszechświatowej [art. 113]
1. Nie musi być podwójnej karalności
2.
Mtk w hadze – ludobójstwo, zbrodnie wojenne, najcięższe zbrodnie, zbrodnie przeciwko
ludzkości