Elsevier Weekblad - Week 26 - 2022

Gebruiker
Visit to download the full and correct content document:
https://ebookmass.com/product/elsevier-weekblad-week-26-2022-gebruiker/
 NUMMER 26 * 78STE JAARGANG • 2 JULI 2022 • € 6,99

Intussen in Gastekort
Moskou: hoe vergaat Beter om industrie te
het de Russen? ontzien dan burgers

WEEKBLAD F 1 EW
' JSTUDI
IE
«'WER K
k J
Met deze 2022

studies Q
wacht een
mooie
toekomst
ONDERZOEKNAAR
DE BAANKANSEN
VAN 1.297 STUDIES

ANITA
 2 EW 2 JULI 2022

INHOUD Eerst de feiten.

Hoe het de Russen vergaat
Omslagillustratie YtjeVeenstro

EW is als Elseviers Weekblad opgericht in 1945 en is een voortzetting Maanden na de invoering van
van Elsevier's Geïllustreerd Maandschrift (1891-1940) de westerse sancties zijn de
gevolgen in Rusland merkbaar.
‘Iedereen zal armer worden.’
Verslag uit Moskou.

OMSLAGARTIKEL
Wie wachten een
mooie toekomst? Door en vooral vóór mensen
De meeste Voorzitter Jan Anthonie Bruijn
afgestudeerden over hoe de Eerste Kamer aan
vinden snel werk, het denken is gezet over het
vertrouwen in de politiek en haar
maar salaris en rol in het parlementaire stelsel.
baanzekerheid
blijven achter. EW-
onderzoek Studie &
Werk biedt zicht op
goede studiekeuze.

4 Brieven
6 Foto van de week
9 Commentaren Buurmans gek; Nuttige enquête; Liever naar
Artis; Borssele2en3
VERHAAL VAN DE WEEK
12 Sancties Hoe de Russen zich staande houden
21 Cartoon Eliane Gerrits
NEDERLAND
22 Stikstof De WD is weer eens de milieupartij
25 Gerry van der List Is Sigrid Kaag een prooi van vrouwenhaters?
26 In Mook en Middelaar Een speeltuin voor Mook Stijger/daler;
Quote; In Brussel; In Den Haag Kabinet zint op voltijdsbonus
28 Essay Mensenwerk door en vooral vóór mensen
35 Geerten Waling Waarin een kleiner land nog kleiner wordt
36 EW Po di u m Terecht bang voor de islam
38 Interview Huisarts Ahmed Athumani
WERELD
42 Oekraïne Ontwikkelingen waardoor Zelensky eenzamer wordt
45 Robbert de Witt Duitse burger voelt kou eerder dan de politiek
46 In Londen Een ode aan sir Harry Op de kaart; 5 vragen over
nieuw plan voor Duitse dienstplicht
ECONOMIE
50 Gastekort Industrie moet grootste klappen opvangen
52 Achter de komma Optimistisch zeuren is voorbij Op de ranglijst
Het stoutste jongetje? Cijfer van de week; M/V van de week
Alexander van der Lely, eigenaar en commissaris van Lely
54 11 vragen aan Stijn Nijhuis, CEO en oprichter van Enreach
UW GELD
58 Onderzoek Studie & Werk - Met deze studies wacht een mooie
toekomst
68 Huis te koop ‘Instant verliefd’ op huis met vakwerk
69 Lezersvragen; Beurs
 2 JULI 2022 EW 3

NONSOLUS
76

sea Jazz
Peter Beets LIVE FROM DE DOELEN ROTTERDAI
De pianovirtuoos houdt vol vuur
de jazz in leven. Hij speelt dan Qxx 9 SA- .
Personeel gevr.
ook weer op het North Sea Jazz
Festival. ‘Musiceren heeft iets e krapte op de arbeidsmarkt

D
goddelijks.’ dateert al van voor corona, maar
pas afgelopen week kwam het
kabinet met ‘maatregelen’. Dat had zich
wel wat eerder zorgen kunnen maken,
want door de krapte missen onder­
nemers omzet, valt als gevolg daarvan
de economische groei lager uit en krijgt
de overheid minder geld binnen. Geen
probleem om te laten versloffen, toch?
Bovendien heeft de overheid zelf ook
last van die krapte. De zorg, de politie,
het openbaar vervoer, defensie en het
onderwijs functioneren daardoor niet
optimaal, om het netjes te zeggen. Maar
gelukkig presenteerde minister Karien
Weer kolen stoken. En dan? van Gennip van Sociale Zaken eindelijk
Bij een gastekort moet de haar aanpak van de krapte in een brief.
industrie de grootste klappen Daarin staat een interessant staatje,
opvangen. Burgers worden zo waaruit je kunt leren dat Nederlanders
veel mogelijk ontzien. Maar is de kortste werkweek hebben van alle
dat wel verstandig? Europeanen. Dat is goed nieuws, want
dan valt er veel te winnen door simpel­
weg die werkweek te verlengen. Anders
gezegd, als deeltijders meer uren aan de
slag gaan, is een groot deel van het per­
soneelstekort al opgelost.
Dit bereik je vooral door er als over­
Ahmed Athumani heid voor te zorgen dat de deeltijders
Geboren in Tanzania, studie netto meer overhouden van het salaris
geneeskunde in China en al bijna dat bij zo’n langere werkweek hoort. En
25 jaar huisarts in Rotterdam. niet slechts 20 cent van elke extra euro,
‘Soms ben ik meer maatschap­ zoals soms het geval is. Maar helaas,
pelijk werker dan arts.’ echt prioriteit krijgt dit ei van Columbus
bij Van Gennip niet. Wacht maar op
Prinsjesdag, schrijft ze.
Ook ‘grappig’ is dat de overheid
KENNIS STECH als werkgever haar eigen perso­
70 Evolutie Resistentie tegen gif komt bij meer dieren voor neelstekort gaat oplossen door
72 Fotografie De relatie tussen mensen en vulkanen hogere lonen te bieden. Als je
74 Taal Olie en gas Spiritueel Een nietsnut als rolmodel eindeloos veel belastinggeld tot
75 Simon Rozendaal Kom van dat gas: zonde van tomeloze inzet je beschikking hebt, kun je dat
CULTUUR inderdaad doen.
76 Interview Pianovirtuoos Peter Beets houdt jazz in leven Dat er dan minder
80 Tekenkunst Joost Swarte bundelt tekeningen met boeken in de arbeidskrachten over­
hoofdrol schieten voor het be­
82 Film Elvis van Baz Luhrmann Boekentips; Expositie Goeten drijfsleven, deert de
Bloet in Kasteel Amerongen; Moord en brand in Slot Zuylen minister blijkbaar niet.
84 Culinair Crisispasta Wijn Bedeesde lieftalligheid Op de arbeidsmarkt
85 Sport Hugo Camps Roep van het heilige gras concurreert iedereen
87 Liesbeth Wytzes Houd die oudjes maar liever uit de buurt met iedereen.
88 Leven & dood Jan Lokin (1945-2022)
90 Bridge & puzzels Arendo Joustra,
hoofdredacteur
4 EW 2.JULI 2022
BRIEVEN
Brieven moeten gaan over recent
verschenen artikelen, niet langer zijn
dan 150 woorden en voorzien zijn van
naam en adres. Afzenders verlenen
onherroepelijk toestemming voor
redigeren en openbaarmaking.
EW • Postbus 11,1110 AA Diemen
ofbrieven@ewmagazine.nl. Graag uw
brief versturen in het e-mailbericht en
niet als bijlage.
Toeslagen
Hoofdredacteur Arendo Jou-
stra snijdt een belangrijk on­
derwerp aan in zijn Non Solus
‘Te laag betaald’ (18 juni,
pagina 5): het toeslagenbouw­
werk. Terecht merkt hij op dat
dit hele bouwwerk onhoud­
baar is. Maar ik verschil met
hem van mening wanneer hij
stelt dat we de lonen moeten
verhogen om van de toeslagen
af te komen. Veel beter zou het
zijn om de laagbetaalden uit te
50 JAAR GELEDEN
Herbert von Karajan
Dirigent Herbert von Karajan is
een levende legende. Zijn naam
heeft een magische klank en zijn
orkest, de Berliner Philharmoni-
ker, heeft hem tot dirigent voor
het leven benoemd. De klank van
het orkest is onder zijn leiding
opener, lichter en moderner
geworden. Karajan komt dit jaar
naar Nederland om met het
orkest drie concerten te geven.
Gérard Verlinden schetst een
beeld van de maestro.
LEES HET ARTIKEL UIT 1972
www.ewmagazine.nl/50jaar
sluiten van betaling van loon­
belasting. Voor hen zou moe­
ten gelden: bruto is netto.
Daarmee verhoog je het netto
besteedbaar inkomen en ben
je af van het buitengewoon in­
gewikkelde en fraudegevoelige
instrument toeslagen.
Wanneer de medewerker
door een loonsverhoging
boven de belastingvrije grens
komt, betaalt hij slechts belas­
ting over het gedeelte dat
boven die grens ligt. Daarmee
voorkom je een inkomensval.
Afhankelijk van waar je de
grens legt - ergens tussen
minimumloon en modaal -
kan dit budget neutraal wor­
den uitgevoerd en is de Belas­
tingdienst verlost van een ar­
beidsintensief en achterhaald
instrument.
Wilfred Mohr, Mexico-Stad
(Mexico)
25 JAAR GELEDEN
Lang leve de nerd!
De nerd schijnt de meelijwek­
kendste mens van het eind van
het fin de siècle te zijn. De bèta's
zijn de slimsten van het land,
maar gaan door voor contactge­
stoorde sukkels. In de twintigste
eeuw waren het helden en vonden
ze onder meer penicilline en de
radar uit. Nu maken snelle jon­
gens en meisjes de dienst uit die
kunnen netwerken en niks weten.
Maar de kenniseconomie van
morgen heeft de nerd hard nodig.
LEES HETARTIKEL UIT 1997
www.ewmagazine.nl/25jaar
Personeelstekort
Goede analyse van Geerten
Waling, ‘Personeelstekort is
gevolg van foute keuzes’ (25
juni, pagina 35). Er zijn inder­
daad tal van foute keuzes ge­
maakt in het volgen, en het
beschikbaar stellen, van oplei­
dingen.
Feitelijk hebben we niet te
maken met een personeels­
tekort, maar met verborgen
werkloosheid. Er zijn te veel
goedbetaalde betrekkingen
(banen wil ik het niet noemen)
in stuurgroepen, consultancy,
voor targetmanagers, en ga
maar door. Waarom zou ie­
mand dan kiezen om docent,
verpleegkundige of politie­
agent te worden?
Te veel mensen doen werk
waar we ook zonder kunnen
en de sectoren waar juist men­
sen nodig zijn, merken dat.
10 JAAR GELEDEN
ELSEVIER
GOED WONEN?
Beste gemeenten
Welke van de 415 gemeenten
scoort op alle fronten het hoogst
in het jaarlijkse onderzoek van
EWen Bureau Louter? Rust,
ruimte en groen worden vergele­
ken. Maar ook of er een ruime
keuze is in kinderopvang, scholen
en ziekenhuizen. En hoe is de be­
reikbaarheid? Nieuw dit jaar is
het onderzoek 'De beste buurten'.
De gemeente Haren in Groningen
is de beste gemeente. De beste
buurt is Brinkhoek in Zwolle.
LEES HET ARTIKEL UIT 2012
www.ewmagazine.nl/10jaar
Maar Walings opmerking dat
er te veel vrouwen in deeltijd
werken, klopt niet. Bedenk dat
het nog niet zo lang geleden is
dat iemand met een modaal in­
komen kostwinner kon zijn. In
het geval van een echtpaar kun
je dan stellen dat twee mensen
van een baan van 40 uur kon­
den leven. Nu zal door de vele
deeltijdwerkers voor een stel
het totaalaantal arbeidsuren
hoger liggen.
Het verdelen van werk on­
der mensen is dus niet het
probleem, het zit echt in foute
keuzes maken en veel te veel
mensen die werkzaam zijn in
niet-essentiële functies.
Erik Smid, Bilthoven
Jubileumnummer
Dank je wel redactie en felici­
taties voor het jubileumnum­
mer van EIV (25 juni). Waarde­
ring ook voor de wijze waarop
het getal 4.000 hét onderwerp
van deze uitgave is.
Ze heeft mij doen terug­
denken aan Kerst 1949, het
jaar waarin ik ben begonnen
met het lezen van Elsevier. Dat
betekent dat ik van de 4.000
nummers er 3.783 heb gelezen.
Ik heb hierover geschreven op
mijn website, nicolaasover-
beeke.nl, onder de titel ‘Non
Solus/4000 weken’.
Dat ik uw blad graag lees,
hoort bij de feiten.
Nicolaas Overbeeke,
Nieuwerkerk aan den IJssel
Zonnestroom
In ‘Opmars van zonnestroom’
(18 juni, pagina 66), over de
rentabiliteit van zonnepane­
len, wordt een belangrijk ele­
ment van het verdwijnen van
de saneringsregeling over het
hoofd gezien.
De jaarlijks opgewekte kilo­
watturen (kWh’s) worden gro­
tendeels overdag en ’s zomers
geproduceerd, tijdvakken
waarin net weinig eigen ge­
bruik optreedt. Die kWh’s wor­
den dus het net opgestuurd.

Doordat de netbeheerders
heel slim en heel actief ieder­
een slimme meters hebben
aangepraat, kunnen ze het
onderscheid zien tussen geïm­
porteerde en geëxporteerde
kilowatturen (met heel ver­
schillende waarden, respectie­
velijk 50 en 7 cent).
De dure, grote hoeveelheid
in de winter geïmporteerde
stroom wordt lang niet gecom­
penseerd door de goedkope ge­
ëxporteerde zomerstroom.
Het economische plaatje
gaat er na het verdwijnen van
de jaarlijkse saldering echt
heel wat beroerder uitzien.
Maar daaraan wordt, begrijpe­
lijk, weinig ruchtbaarheid ge­
geven.
A. Tervoort, Elsloo
Schiphol
Suggestief, arrogant en inhou­
delijk zwak is het om eerst een
negatief tegenbeeld te schet­
sen van groepen mensen die
anders zouden denken dan jij,
om dan vervolgens je eigen
‘waarheid’ te presenteren als
de enige echt zinnige.
Eric Vrijsen schrijft in zijn
commentaar ‘Kostbare krimp’
(25 juni, pagina 9) over Schip­
hol: ‘Actievoerders en linkse
fracties juichen.’ Verderop in
zijn commentaar voegt hij daar
aan toe: ‘de linkse milieuhaan
kraait reeds victorie’.
Dat is toch gewoon retoriek
van de laagste plank?
F.M. Boon, Delft
Huizentekort
Er zijn 300.000 nieuwe huizen
nodig in Nederland, volgend
jaar nog veel meer (‘Het aller­
domste is nu doorrammen om
een getal te halen’, 4 juni,
pagina 36).
Voor deze nieuwbouw­
huizen is geen plaats op de
begane grond. Het worden dus
hoogbouwflats. Een elf verdie­
pingen hoge flat telt circa hon­
derd woningen - 300.000 ge­
deeld door 100 betekent dus
2.JULI 2022 EW 5
Johan de Witt-scnptiepnjs
Voor de negende keer reikt de terscripties, in het Neder­
historische vereniging Vrien­ lands en in het Engels, komen
den van De Witt een prijs uit in aanmerking. Ze mogen niet
voor de beste universitaire ge­ ouder zijn dan drie jaar en
schiedenisscriptie die betrek­ kunnen slechts één keer wor­
king heeft op de Republiek den ingediend.
der Nederlanden in de zeven­ De prijs voor de beste
tiende eeuw. Dat gebeurt sa­ masterscriptie bestaat uit een
men met Uitgeverij Verloren oorkonde, 1.500 euro, een
en mediapartner EW. De prijs ÊW-boekenpakket inclusief
heeft als doel historisch on­ jaarabonnement op het week­
derzoek naar dit belangrijke blad, én een jaar lidmaat­
tijdvak te stimuleren. schap Vrienden van De Witt. Johan de Witt
Studenten die willen mee­ Voor de beste bachelorscrip-
dingen naar deze prijs dienen tie geldt een aanmoedigings­ De overige genomineerde
hun afgeronde scriptie (in prijs van 200 euro. scripties ontvangen het boe­
Word of als pdf) vóór 24 sep­ Een samenvatting van de kenpakket. De feestelijke
tember 2022 te mailen naar winnende scriptie wordt gepu­ prijsuitreiking is op zaterdag
scriptieprijs@vriendenvande- bliceerd in EW en op de web­ 28 januari 2023.
witt.nl. site van Uitgeverij Verloren, Meer info: vriendenvande-
Zowel bachelor- als mas- EW en Vrienden van De Witt. witt.nl.
3.000 woontorens. En waar
komen die dan te staan? Wel,
in alle steden en dorpen, dus
ook tientallen in de Betuwe, op
de Veluwe, in het Gooi en in
natuurgebieden.
Nederland wordt hoog-
bouwland met nergens vrij uit­
zicht meer. In de media wordt
hier vrijwel niet over gespro­
ken en geschreven, maar het
gaat wel gebeuren.
A. Schipper, Grave
Geweten
De column ‘Hirsch Ballin
ondermijnt de rechtsstaat’ van
Gerry van der List (25 juni,
pagina 23) lijkt als vervolg op
‘De inclusieve cultuurpolitiek
van Gunay Uslu’ (11 juni,
pagina 25) nummer twee in
een serie.
Opnieuw een smakelijk ver­
haal met puntige en to-the-
point-opmerkingen over het
‘geweten’ van het CDA.
Of moet ik zeggen: ‘het
naïeve geweten’?
A.M.G.B. de Wit, Eindhoven
6 EW 2 JULI 2022
 2 JULI 2022 EW 7

ZIERIKZEE
MauricevandenNouweland/ANP

Naderend
onheil
Het is, denk je haast, mis­
schien maar goed dat de
Sint-Lievensmonsterto-
ren nooit zijn ooit voor­
ziene hoogte van 130 me­
ter heeft bereikt. Zelfs in
zijn huidige formaat oogt
de ‘Dikke Toren’ van Zie-
rikzee kwetsbaar onder
het naderende geweld
van een windhoos. De
tornado die 27 juni aan
land kwam op Schouwen-
Duiveland spaarde de
kerk, maar niet de stad.
Eén slachtoffer over­
leefde de wervelwind
niet, negen anderen raak­
ten gewond. Een wind­
hoos ontstaat vaak door
extreme temperatuurver­
schillen tussen warm zee­
water en de koude lucht
in een onweersbui.

COMMENTAREN
Buurmans gek
Eerst strenger, dan weer coulant:
met de bijstand blijft het zwalken.
n 2013 publiceerde het financiële weblogDasKa-
I
pital een artikel over bijstandsuitkeringen die in
sommige gevallen nogal royaal uitpakten. Zo
kon een bijstandsgezin met twee ouders en twee
meerderjarige kinderen rekenen op een net-
to-inkomen van 3.255 euro per maand. Een ge­
zinsinkomen dat hoger lag dan het inkomen
van menig werkend echtpaar met twee stu­
derende kinderen.
Het artikel van de site, die niet meer be­
staat, trok meer dan een half miljoen lezers,
en leverde ongeloof en veel boze reacties op. Zo zou de
site uitkeringsgerechtigden onterecht in een kwaad
daglicht zetten. Maar het bedrag bleek te kloppen.
Ook al kostte het meerdere factchecks, inclusief con-
troleberekeningen van budgetvoorlichter Nibud, om
iedereen van de juistheid van de berekeningen te over­
tuigen.
Aan de riante mogelijkheid om bijstandsuitkeringen
in een gezin te stapelen, kwam in 2015 (deels) een eind
met de invoering van de kostendelersnorm. Hoe meer
volwassenen er in een huis wonen, hoe lager de uitke­
ring, luidt sindsdien de logische regel. Die regel paste in
een rijtje met andere aanscherpingen van de Participa­
tiewet, zoals ‘de bijstand’ sinds 2015 heet.
Een uitkering aanscherpen om werken lonender te
maken - dat was eerder ook al gelukt met de invoering
van de nieuwe wet voor de arbeidsongeschikte werkne­
mer, de WIA. Die werd van kracht in 2006, en kende veel
meer ingebouwde financiële prikkels dan de WAO, haar
voorloper. De WIA zorgde voor een forse stijging in de
arbeidsdeelname van (voormalig) arbeidsongeschikten.
n de praktijk leiden aanscherpingen van de bijstand
I
helaas ook tot problemen. Dat blijkt uit een afgelo­
pen week geopenbaard onderzoek van het ministe­
rie van Sociale Zaken naar de Participatiewet. De bij­
stand is ‘een oerwoud’, waar je zonder goede begelei­
ding niet meer uitkomt, schrijft minister Carola Schou­
ten (Christenunie) in de begeleidende brief bij het on­
derzoek.
Neem bijvoorbeeld de situatie waarin de thuiswo­
nende zoon of dochter meerderjarig wordt. Dan daalt
niet alleen de bijstandsuitkering van de ouder, maar
ook de huurtoeslag. Het zijn vaak onvoorziene finan­
ciële veranderingen die zorgen voor financiële proble­
men.
Als het aan de minister ligt, wordt de Participatiewet
daarom versoepeld. Bijstandsgerechtigden mogen bij­
2 JULI 2022 EW 9
voorbeeld meer bijverdienen, de kostendelersnorm
wordt afgezwakt, en ook giften komen niet meer in min­
dering op de uitkering (die versoepeling komt te laat
voor de vrouw die werd gekort op haar uitkering omdat
haar moeder de boodschappen betaalde).
De Toeslagenaffaire heeft duidelijk gemaakt dat de
wetgever ook rekening moet houden met ‘de menselijke
maat’, schrijft Schouten. Langs die lat heeft de minis­
ter de Participatiewet gelegd. Met als uitkomst een
‘Breed Offensief’ - de naam voor het pakket met
vereenvoudigingen, die de wet begrijpelijker en
makkelijker uitvoerbaar maken, en ook minder
streng.
Het zijn goede voornemens. Toch mag het ka­
binet niet uit het oog verliezen dat de bijstand
een tijdelijk vangnet is. Hoe soepeler de regels,
hoe groter de financiële teruggang als mensen
weer zonder uitkering aan het werk gaan. Ook
in dat geval blijft de bijstand een oerwoud,
maar dan één met een grote armoedeval
waarin velen blijven hangen. Dat is onnodig in
deze krappe arbeidsmarkt.
Jeroen van Wensen
Minister Carola Schouten (CU)
noemt bijstand 'een oerwoud'
Cl
Nuttige enquête
<
2c
Onderzoek naar Gronings gas leert
p
g
kiezer meer dan Tweede Kamer.
-5
C
cn
e Tweede Kamer grijpt het scherpste mes uit de
D
parlementaire la om de Groningse gaswinning te
onderzoeken. De parlementaire enquête onder
leiding van Tom van der Lee (GroenLinks) moet ophel­
deren hoe de besluitvorming over de aardgaswinning de
afgelopen zestig jaar verliep en vooral waarom het met
de schadeafhandeling in Groningen zo misging. Met
veel leed en geschonden vertrouwen tot gevolg. Deze
week begonnen de openbare verhoren van de commis­
sie, die al ruim zeshonderdduizend documenten onder­
zocht. Eind augustus gaat de commissie daarmee ver­
der. Een conclusie wordt begin 2023 verwacht.
De Kamer zet enquêtes graag in, op het gevaar af dat
het mes bot wordt - dit is alweer de vijfde sinds 2010.
Vaak rolt na zo’n enquête het hoofd van één of meerdere
bewindslieden. En de Kamer ontdekt weer eens dat zij
zelf steeds achter de feiten aanloopt. De Groningers we­
ten dat al lang en hun huizen worden er niet steviger
door. Toch is de enquête erkenning voor de omvang van
de problematiek. De kiezer leert bovendien dat Den
Haag zelden bijleert. Een waardevol inzicht. Victor Pak
10 EW 2 JULI 2022
Liever naar Artis
Over de fatale misvatting achter
het debacle van Floriade Expo 2022.
an uitroeptekens geen gebrek in de communica­
A
tie van Floriade Expo 2022 in Almere. ‘Kom ge­
nieten van het groene leven!’ ‘Neem de boot naar
het Floriadepark!’ Vreemd genoeg ontbreken ze op de
plek waar ze zeker ook op hun plaats waren geweest:
achter de entreeprijzen. Volwassenen betalen aan de
kassa 35 euro, kinderen 23 euro. Voor 116 euro is een mo­
daal gezin dus net binnen. Het eten en drinken in
‘pop-up-restaurant’ Dutch - tweegangenmenuutje met
wijn 70 euro - dan wel Snackboutique het Puntje - friet-
jemayo 5 euro - moet dan nog beginnen.
Komt bij dat het thema van de expo - Growing Green
Cities - eerder een duur dagje opvoeding in de groene
leer en inprenting van het wereldwijde belang van de
Nederlandse tuinbouwsector belooft, dan een dagje ver­
maak. Prima. Nuttig. Maar om daar nou zulke pretpark-
prijzen voor te vragen... Voor veel minder kun je naar Ar­
tis of Blijdorp, voor iets meer naar de Efteling. Is het héél
raar dat het aantal bezoekers dan zwaar tegenvalt?
Nee dus. En dus is het ook niet heel verrassend dat
Floriade afstevent op een financiële flop. De eerste twee
maanden kwamen er ruim 100.000 bezoekers per
maand en dat hadden er 300.000 moeten zijn om in ok­
tober het begrote aantal van 2 miljoen bezoekers te ha­
len. Het doel is nu 1,2 miljoen bezoekers, maar of dat
realistisch is, is twijfelachtig.
De extra schadepost voor de gemeente - 33,8 miljoen
euro belastinggeld boven op de eerdere kostenpost van
41,5 miljoen euro belastinggeld - was voor het voltallige
demissionaire college van B en W van Almere reden tot
aftreden. Terecht, maar het geeft ook een al te beperkte
indruk van de politieke verantwoordelijkheid. Tien jaar
geleden gaven toenmalig burgemeester Annemarie Jor-
ritsma (VVD) en wethouder Adri Duivesteijn (PvdA) al
hoog op van de economische voordelen van een Flo­
c.
riade in Almere, hoewel de
Floriades van 2002 en 2012
ook al in een financieel de­
bacle waren geëindigd.
e overheid, zo is de les, kan
D
maar beter geen pretparkje
spelen van andermans geld.
Zéker niet als die overheid een ver­
lekkerde gemeente uit de subtop is
die ‘op de kaart’ wil staan. Er speelt
Voor 116 euro is een
modaal gezin net binnen
nog iets mee. Er is niks mis met ‘groene’ innovatie of pro­
motie van de tuinbouwsector. Maar je moet toch wel
heel erg bij de overheid werken om te denken dat men­
sen massaal bereid zijn om pretparktarieven te betalen
voor een aangeklede tentoonstelling over zo’n onder­
werp. Okay, mét kabelbaan. Maar dan nog. Er is sprake
geweest van fatale overschatting van de interesse - om­
dat de overheid ‘groene’ thema’s zélf zo belangrijk vindt.
Bij elk bedrijf had de tucht van de markt korte met­
ten gemaakt met deze misvatting. Eftelingprijzen voor
een groene tentoonstelling? Waanidee! Maar bij de over­
heid kan zoiets blijkbaar onweersproken doorwoekeren.
Omdat wij het belangrijk vinden, vindt iederéén het be­
langrijk. De bezoekcijfers van Floriade vertellen een an­
der verhaal. Helaas voor de burgers van Almere, die de
prijs zullen betalen. Gertjan van Schoonhoven
Borssele 2 en 3
Opwarming aarde noodzaakt snel
besluit over locatie kerncentrales.
ob Jetten, D66-minister voor Klimaat en Energie,
R
was bijna uitgegroeid tot minister tegen Klimaat
en Energie. Na 24 februari, de dag dat Rusland
buurland Oekraïne binnenviel, leek hij verlamd. Niets
deed hij om het land voor te bereiden op de voorspel­
bare energiecrisis als gevolg van die oorlog.
Ook het klimaat liet hem blijkbaar koud. Want hij
leek geen haast te maken met de afspraak in het Coali­
tieakkoord om twee nieuwe kerncentrales te bouwen.
Maar gelukkig gaat het kabinet daar eindelijk werk van
maken, als we Jetten mogen geloven.
Dit weekblad pleit al vele decennia voor nucleaire
energie. Deels om minder afhankelijk te zijn van het bui­
tenland, een argument dat sinds de oorlog alleen maar
sterker is geworden. Later kwam daar als argument kli­
maatverandering bij. Kerncentrales stoten immers nau­
welijks C02 uit, het gas dat medeverantwoordelijk is
voor de opwarming van de aarde.
Daarbij zijn kerncentrales veilig en nemen ze, be­
langrijk voor een klein land, weinig ruimte in
beslag in vergelijking met windmolens en
vooral zonnepanelen. Ook is de aanvoer van
de grondstof minder belastend voor de omge­
ving. Een vrachtwagen uraniumerts staat gelijk
aan 22.000 vrachtwagens kolen.
De kerncentrale Borssele in Zeeland heeft al la­
ten weten dat ze ruimte heeft voor twee nieuwe cen­
trales. Dit bespaart het kabinet een lange zoektocht
naar een geschikte locatie. Waar wachten we nog
op, minister Jetten? Arendo Joustra
VERHAAL
VAN DE WEEK

Vier maanden na het invoeren van de zware westerse sancties,

zijn in Rusland de gevolgen merkbaar. De meeste winkels
liggen nog vol en Vladimir Poetin roept dat de sancties zijn
mislukt. Toch heerst onzekerheid. Verslag uit Moskou.

Joost Bosman
in Moskou

♦
 2 JULI 2022
EW
13

Natolio Kolesnikova/AFP/Getty Images

14 EW 2 JULI 2022

0 leg (55, niet zijn echte

naam) uit Moskou
heeft een slecht hu­
meur. De laatste der­
tig jaar heeft hij door
hard werken een stevig vermogen opge­
bouwd met de in- en verkoop van luxe­
goederen uit Zwitserland. Eerst in loon­
dienst, maar de laatste jaren samen met
een compagnon. Hij heeft er een kapitale
villa van laten optrekken, even buiten de

tty Images
Russische hoofdstad.
Maar nu de sancties Rusland treffen,
stokt de aanvoer vanuit Europa. ‘We heb­ Na 32 jaar is
ben nog voor een half jaar liggen aan het logo van
producten,’ sombert Oleg. ‘Daarna weet McDonald's
ik het niet. Misschien moet ik mijn huis verdwenen uit
verkopen.’ het straatbeeld
Aanvankelijk is de zakenman nog
strijdvaardig. ‘Hoe gaan jullie het in
Europa doen zonder onze olie en ons
gas?’ smaalt hij. Maar even later moet hij
bekennen dat zijn zorgen groter zijn dan
hij doet voorkomen. ‘Ik ben half Joods, ik
overweeg een Israëlisch paspoort aan te
vragen voor mij en mijn gezin.’
Ook Oksana (51, naam is gefingeerd)

In donkere ruimten liggen 2

kleren in stapels. Alsof het Legewinkelsinhet

personeel net is weggerend
in Sint-Petersburg is gedeprimeerd. Als
freelance-producer en -redacteur voor
een reisprogramma reisde ze veel, zowel
binnen als buiten Rusland en de voorma­
lige Sovjet-Unie. Ze betaalde er een één-
kamerflatje in aanbouw mee aan. Maar
sinds de Russische inval in Oekraïne
hebben de Russische staatszenders de
verstrooiende programma’s in het uit­
zendschema geschrapt en is het ruim
baan voor de talkshows, die alleen maar
over Oekraïne en de NAVO gaan. En dus
heeft Oksana geen werk meer.
‘Ik zou wel cameravrouw willen wor­
den,’ zegt ze. ‘Maar daarvoor heb je een
opleiding nodig die zeker vijf maanden
duurt. Waarvan moet ik in de tussentijd
dan leven?’ pruilt ze.
Dit zijn zo de micro-economische pro­
blemen waarmee Russen kampen, als ge­
volg van de ongekende golf aan sancties
die het Westen tegen Rusland invoerde,
centrum van Moskou
nadat de Russische president Vladimir
Poetin zijn troepen op 24 februari Oekra-
ine in stuurde.
In Moskou merk je op het eerste ge­
zicht nog maar weinig van de misère die
de strafmaatregelen zouden moeten ver­
oorzaken. Westerse bankpassen zijn niet
meer bruikbaar, doordat grote Russische
banken van het internationale betalings­
systeem SWIFT zijn afgesloten. Dus moet
je voortdurend roebels wisselen.
Iïl het enorme, oranje geblokte
warenhuis Columbus in Tsjertanovo, een
wijk in het zuiden van Moskou, is
het voor een gemiddelde zomeravond
nog verrassend druk. Honderden klan­
ten flaneren over de marmeren plavui­
zen, likken aan een ijsje en zeulen tassen
met zich mee met zojuist aangeschafte
waar.
Toch is het er anders dan voorheen.
De meeste winkels met westerse merken
zijn nog open, zoals Miss Etam, Armani
Exchange, Lacoste, Samsonite, Marks &
Spencer en Hunkemöller. Maar bij an­
dere kledingzaken (waaronder Mango,
Uniqlo, Tommy Hilfiger, Adidas, ZARA,
H&M, Levi’s) zijn de rolluiken neergela­
ten.
Ervoor staat een bordje met overal
hetzelfde eufemisme: ‘Om technische re­
denen gesloten’. Achter de ramen staan
nog aangeklede etalagepoppen, in de
akelig donkere winkelruimten liggen kle­
ren in nette stapeltjes. Alsof het perso­
neel eind februari is weggerend.
In de foodcourt op de bovenste etage
zijn er misschien wat minder klanten
dan voorheen, maar echt leeg is het er
niet. ‘Zolang we nog werk hebben, kun­
nen we hier eten,’ zegt Igor (42), een gra­
fisch vormgever die met zijn vriendin een
vorkje prikt bij de Italiaanse keten II Pa-

tio. ‘Wat er in het verschiet ligt, zullen we
zien.’ Echt zorgen lijkt Igor zich niet te
maken.
‘Iedereen zal armer worden. Al
kennen we de omvang van de krimp nog
niet,’ zegt geograaf Natalja Zoebarevitsj
(68), hoogleraar aan de Moskouse staats­
universiteit en gespecialiseerd in de eco­
nomie van de Russische regio’s. De ver­
wachte teloorgang van de werkgelegen­
heid wordt pas in september zichtbaar,
denkt ze. ‘In de zomer zijn veel mensen
met vakantie, op hun datsja, en blijft het
rustig.’
Ongeveer de helft van de Russen
werkt voor de overheid of semi-overheid.
Daardoor zal de werkloosheid meeval­
len, denkt Zoebarevitsj. ‘In Rusland be­
staan alternatieve mechanismen: men­
sen worden niet ontslagen, maar ieder­
een krijgt gewoon minder salaris.’
De eerste plaag die Rusland trof toen
het in maart met de westerse kastijding
werd geconfronteerd, was een direct kel­
derende roebel. Vlak voor de militaire
campagne in Oekraïne telde je voor een
euro zo’n 80 roebel neer. Drie weken la­
ter was dat al 130 roebel.
In een poging de vrije val van de eigen
munt te stuiten, verhoogde de Centrale
Bank van Rusland de rente van 9,5 pro­
cent naar liefst 20 procent. En dat werkte.
De roebel werd zelfs de best presterende
munteenheid ter wereld. Hij staat nu
rond de 60 roebel voor 1 euro. Dat was in
vijfjaar al niet meer gebeurd (zie ‘Roebel
herstelt zich’ op pagina 17). Inmiddels
De handelsbalans is
ongekend positief, want
import is er bijna niet meer
Kirill Kudryovtsev/AFP/ANP
heeft de Centrale Bank de rente stapsge­
wijs weer verlaagd tot 11 procent. Missie
geslaagd, zo lijkt het.
Het herstel van de roebel is eigenlijk
heel logisch, zegt onafhankelijk eco­
noom Andrej Movtsjan (54). ‘Rusland ex­
porteert vrijwel alleen nog maar en krijgt
daardoor harde valuta binnen. Het is
door de sancties beperkt in het uitgeven
van zijn vreemde valuta en die stapelen
zich dus op. Dat versterkt de munt.’ Het
maakt ook de handelsbalans ongekend
positief, want import is er bijna niet
meer.
Maar, waarschuwt de econoom, de
roebel kent geen internationale koers
meer, doordat hij voor 90 pro­
cent alleen nog in Rusland
wordt verhandeld. ‘De waar­
devastheid van de roebel is
kunstmatig door ingrepen van
de Centrale Bank en de wes-
16 EW 2 JULI 2022

Onder de oppervlakte
van de Russische
economie gist en broeit het

terse sancties. Hij volgt niet langer de

wetten van de markt,’ aldus Movtsjan.
In een fel anti-westerse toespraak tij­
dens het Internationale Economisch Fo­
rum van Sint-Petersburg (het Russische
equivalent van Davos) verklaarde presi­
dent Vladimir Poetin eerder deze maand
dat de ‘economische blitzkrieg’ tegen
Rusland is mislukt. ‘Het is duidelijk hun
bedoeling om de Russische economie te
vernietigen door de logistieke ketens te
doorbreken, nationale activa te bevrie­
zen en de levensstandaard te ondermij­
nen. Maar ze waren niet succesvol!’
brieste de Russische leider, die en pas­
sant het einde van de unipolaire wereld­
orde afkondigde. Lees: van de Ameri­
kaanse.
Vier maanden na het opleggen van de
sancties lijkt de Russische economie in­
derdaad veerkrachtig. Naast het herstel
van de roebel loopt de schatkist van het
Kremlin over door de recordverkoop van
olie en gas. En van enige terughoudend­
heid van het Russische leger in Oekraïne
lijkt geen sprake, terwijl de westerse
strafexpeditie tegen Rusland toch juist
ook de militaire industrie moest raken.
Op het Amerikaanse ministerie van
Financiën beschouwen sanctie-experts een krimp van 7 procent van het Russi­ gen, maar na de inval in Oekraïne ging
de flexibiliteit van de Russische econo­ sche nationaal inkomen en in 2023 een de geldontwaarding door het dak. Ter­
mie als een fata morgana. In interviews verdere achteruitgang met ruim 10,3 pro­ wijl de Centrale Bank mikte op 4 procent
met CNN zeiden enkelen van hen dat ze cent ten opzichte van 2021. Dat jaar eind 2022, bereikte de inflatie in april al
er zeker van zijn dat de sancties werken groeide het nationaal inkomen nog met een twintigjarig diepterecord van 17,8
en dat het onder de oppervlakte van de 4,7 procent tot 1,77 biljoen dollar (bijna procent. De Centrale Bank vreest dat ze
Russische economie gist en broeit. 1.680 miljard euro). aan het eind van het jaar tussen de 18 en
Ook Elvira Nabioellina (58), directeur 23 procent zal bedragen.
Tijdens het Forum in Sint Peters van de Centrale Bank, kwam tijdens het ‘Ach, dit is al de vijfde geldcrisis van
burg toonden ook hooggeplaatste Rus­ Forum met een jobstijding. Kennelijk zag de afgelopen ruim twintig jaar,’ verzucht
sen zich aanzienlijk minder optimistisch ze vlak na de Russische inval in Oekraïne geograaf Natalja Zoebarevitsj. ‘Mensen
dan hun leider. German Gref (58), oud- de bui al hangen, want ze wilde toen per zijn het gewend en nemen een pauze. De
minister van Economische Ontwikkeling direct ontslag nemen. Naar verluidt heeft non-foodhandel krimpt daardoor sterk,
en al jaren de baas van Ruslands groot­ Poetin dat simpelweg niet geaccepteerd. met 17 procent tussen april 2021 en 2022.
ste bank Sberbank, waarschuwde dat de Nabioellina wees de Russen er in Sint-Pe- Want de burger bezuinigt op aankopen.’
Russische economie niet binnen tien jaar tersburg op dat het nog lang tobben zal En dat brengt de handel in proble­
terugkeert naar het niveau van 2021, als blijven en drukte haar landgenoten op men. Er zal immers minder worden ge­
het land - ervan uitgaande dat de sanc­ het hart om flink werk te maken van de produceerd, afgezien van de voedingsin­
ties aanhouden - geen hervormingen binnenlandse productie. dustrie, zegt de wetenschapper. Rusland
doorvoert. Een groot probleem voor de bevolking is wat eten betreft redelijk zelfvoorzie­
Blijft de regering op haar handen zit­ is de sterk groeiende inflatie. De Russen nend. ‘In de winkel is alles nog te krijgen.
ten, dan voorspelt de Sberbank dit jaar Waagden al twee jaar over prijsstijgin­ Gadgets zijn evenwel schaars, maar die
 2 JULI 2022 EW 17

Sombere Russen

omdat de werkloosheid nog niet sterk

oploopt. En de prijzen voor gadgets da­
len alweer vergeleken met maart toen ze
nog peperduur waren. In Rusland begint
de grijze markt weer te werken.’
Grote problemen zijn er in elk geval in
de Russische transport- en logistieksec-
tor. Door de sancties zijn reserveonder­
®ew BRON TRAOlNCeCONOMICS CON
delen schaars geworden of zelfs onver­
krijgbaar. Naar verluidt worden er net als
in de jaren negentig alweer op grote
Alles wordt duurder schaal auto’s gestolen om die in delen te
Inflatie in Rusland verkopen. ‘De negatieve effecten zullen
eminent zijn,’ voorspelt Movtsjan. ‘Ze
doen zich nu al voor en over een jaar of
anderhalf raken ze de economie met
volle kracht.’
Volgens de econoom zal het transport
duurder worden en de capaciteit veel la­
ger. ‘Het aantal inzetbare vliegtuigen zal
dramatisch teruglopen,’ zegt Movtsjan.
‘De productie van auto’s is al beperkt en
er komt geheid een tekort aan. Ook aan
nw BRON: TRAOINGCCONOH1CS CON locomotieven en vrachtwagens. Er ver­
schijnen straks simpelere, maar tegelijk
veel duurdere modellen op de markt.
Roebel herstelt zich Wellicht kunnen de Chinezen auto’s le­
veren, maar onzeker is of hun productie­
capaciteit groot genoeg is om aan de Rus­
sische vraag te voldoen.’

Ook bij de hogesnelheidstreinen tus­

sen de grote steden in West-Rusland tre­
den complicaties op. Ze werden onder­
houden door het Duitse concern Sie­
mens, dat na 180 jaar recent de Russische
kun je via internet kopen. Bijvoorbeeld markt verliet. ‘Onderhoud buiten de
via Kazachstan. Je betaalt er natuurlijk 23jum 2021 23 juni 2022 grens is verboden en onderdelen voor de
wel veel meer voor.’ treinen zijn simpelweg te groot om ze via
de grijze markt binnen te krijgen,’ zegt
De barre tijden zijn al aangebroken Zoebarevitsj.
voor de auto-industrie. Volkswagen, de Russische overheid duizenden banen Overigens, vervolgt ze, zal het vertrek
Volvo en Stellantis hebben hun activitei­ te redden. van bedrijven als Siemens en het Japanse
ten voorlopig opgeschort en Renault liet Zoebarevitsj verwacht door het inmid­ Hitachi niet alleen de transport- en ener­
onlangs weten de tent definitief te slui­ dels door de Europese Unie ingevoerde gie-industrie raken, maar ook de machi­
ten. ‘De productie is sinds januari met 85 steenkoolembargo eveneens grote pro­ nerie ernstig ondermijnen in de ijzererts­
procent gedaald en 6,5 keer gekrompen,’ blemen in de Siberische regio Kemerovo, winning van Rusland. ‘Sommige techno­
zegt Zoebarevitsj. ‘Een snelle verande­ van oudsher het belangrijkste gebied logie kunnen we kopen van China, maar
ring zal daarin niet optreden, de auto-in­ voor steenkoolwinning. Toch zien de lang niet alles.’
dustrie is ingestort.’ meeste Russen nog geen grote verande­ China (en in iets mindere mate India)
Het verleidde burgemeester Sergej ringen, constateert ze. ‘Mensen hebben ziet de Russen ook als redder in de nood
Sobjanin tot de mededeling dat in de het idee dat de ergste crisis voorbij is, waar het gaat om de olie- en gasverkoop.
Renault-fabriek in Moskou de Al weken bakkeleit de Europese Unie over
goede, oude Moskvitsj - een een boycot van fossiele brandstoffen uit
Sovjetwagentje waarvan de ‘Sommige technologie Rusland.
productie al in 1991 werd ge­ kunnen we kopen van Aleksej Grivatsj (42) van het Nationaal
staakt - weer van de band zal Fonds voor Energieveiligheid in Moskou
rollen. Op die manier probeert China, maar lang niet alles’ beziet de energieproblemen in Europa
 18 EW 2 JULI 2022
Ludovic Morin/AFP/ANP
niet met leedvermaak. Wel met onbegrip.
‘Europese landen hebben langlopende
contracten met Rusland, maar voelen
zich nu niet langer verplicht om zich
daaraan te houden,’ zegt hij. ‘Als Rus­
land in roebels betaald wil krijgen, dan
verwijzen ze ineens wél weer naar het
contract.’
Volgens een analyse van Sberbank
heeft Rusland in april en mei al zo’n drie­
kwart van zijn olieleveranties kunnen
‘omleggen’ naar Aziatische landen. ‘Rus­
land levert nu al waar technisch moge­
lijk,’ zegt Grivatsj. ‘En als Europa straks
olie gaat kopen in het Midden-Oosten,
zal er niet voldoende zijn om
ook Azië te voorzien. Die lan­
den gaan zeker bij ons aan­
‘Om ouderwetse tanks
kloppen.’ te maken, heb je geen
Met gas is het lastiger, harde valuta nodig’
geeft de energie-expert toe.
Gas loopt door pijpleidingen en die lig­
gen er - op de eind 2019 geopende gas­
buis ‘Kracht van Siberië’ na - nog niet
tussen Rusland en China. Het zal zo’n
vier jaar duren voordat de infrastructuur
is aangelegd, schatten deskundigen. ‘Zo
lastig als het wordt voor Europa om van
het gas af te zien, zo moeilijk wordt het
voor Rusland om af te buigen naar een
nieuwe markt,’ erkent Grivatsj.
Maar dat zijn vooral praktische pro­
blemen, denkt hij. ‘Ik kan me niet voor­
stellen dat als Europa het Russische gas
weigert er geen nieuwe gegadigden zul­
len zijn. Zij krijgen betere voorwaarden.
Zeker, ook Rusland zal daardoor lijden,
maar vooral Europa berooft zichzelf van
goedkope energiebronnen. Het zal zijn
concurrentiepositie verliezen.’
Ook Movtsjan voorspelt dat China ze­
ker van Rusland gaat kopen, maar voor
een veel lagere prijs, omdat het land door
het wegvallen van de Europese markt
een zeer gunstige onderhandelingsposi­
tie heeft ten aanzien van Moskou. ‘En de
leveranciers zullen beperkt zijn, want
het is heel moeilijk om olie met tankers
aan te voeren. Die zullen de halve wereld
over moeten. En de pijpleidingcapaciteit
is heel beperkt.’
Met andere woorden: een goede klant
als Europa zal China voor Rusland niet
worden.
Volgens Zoebarevitsj is er gewoonweg
geen zicht op de toekomstige export van
Russische energie. ‘Deels zal Rusland
vervangende markten vinden, maar hoe­
veel weten we niet. En blijven de prijzen
zo hoog als nu of dalen ze aan het eind
van het jaar?’ vraagt de wetenschapper
zich af.
Europese leiders willen
Rusland raken met boycots
Ze wijst erop dat het Russische fede­
rale budget nog altijd voor ongeveer de
helft afhangt van de olie- en gasexport.
‘Als het jaar wordt afgesloten met een te­
kort van 1,5 biljoen roebel, bijna 25 mil­
jard euro, een begrotingsgat van zo’n
6 procent, is dat geen ramp. Het zogehe­
ten Welvaartsfonds kan dat compense­
ren, waardoor er tot eind 2022 geld is.’
Maar wat er daarna gebeurt, is in neve­
len gehuld, erkent Zoebarevitsj.
Intussen stelt de regering steunpak-
ketten samen: de pensioenen zijn geïn­
dexeerd met 10 procent, het bestaans­
minimum is verhoogd met 10 procent,
net als het nominale loon. ‘Het zijn maat­
regelen voor de armen, maar de inflatie
is al hoger. De koopkracht zal dus blijven
dalen,’ zegt Zoebarevitsj.
Ze denkt dat de sancties de stedelin­
gen ook psychologisch harder zullen ra­
ken dan de Russen in de regio’s, omdat
die geen westerse levensstijl gewend wa­
ren. ‘Daarnaast hebben ze hun eigen
moestuinen en eigen vee. De eigen eco­
nomie voedt hen.’
Zoebarevitsj noch Movtsjan maakt
zich enige illusie dat de sancties de
strijd in Oekraïne uiteindelijk zullen
stoppen. ‘Zeker, Rusland zal op tech­
nologisch vlak meer en meer achterblij­
ven bij de ontwikkelde landen. Maar
het zal geen invloed hebben op de “mili­
taire operatie” in Oekraïne,’ zegt Zoeba­
revitsj.
Movtsjan: ‘Om ouderwetse tanks te
maken, heb je geen harde valuta nodig.
Maar voor de productie van precisie-
wapens is toegang tot westerse technolo­
gie vereist en dat is nu het probleem van
Rusland.’ Daarom schakelt het nu over
op de productie van heel basale wapens,
zegt Movtsjan. ‘Oude modellen. Goed ge­
noeg om de oorlog in Oekraïne voort te
zetten.’
Hoe Rusland er over een jaar uitziet?
Movtsjan denkt dat de Russen door de
transportproblemen vooral minder mo­
biel worden. ‘Ze zullen regionaler gaan
leven, zoals in de Sovjet-tijd, toen ver­
voer niet efficiënt en relatief duur was.
Maar ook dat hebben de mensen over­
leefd.’
Zoebarevitsj heeft geen idee. ‘Alles
hangt af van de vraag wanneer de “spe­
ciale operatie” zal eindigen.’ Pas daarna
weten de Russen hoe het verder zal gaan
met hun land. ew
 2 JULI 2022 EW 21

Eliane Gerrits
 De VVD is weer eens de milieupartij. Minister
NEDERLAND Van der Wal voegt zich met haar stikstofplan
in een rijtje van illustere liberale voorgangers.

Hoofdrolspelers in het Kamerdebat na het

boerenprotest in Stroe. Van'li. .\_ af: "
links ____
Kamerlid
Caroline van der Plag en.de ministers Henk
Staghouwer en Christianne vartder Wal

I ■ X ' ' • -
’ >.
an Ed Nijpels tot Pieter Win-

Niet bang
V semius en van Neelie Kroes
tot Johan Remkes: allemaal
‘groene’ WD-politici. Ze

voerden beleid uit of schreven er, zoals
Remkes, een rapport over: Niet alles kan
overal. In 1989 botsten Nijpels en Kroes
met de WD-Kamerfractie. De twee mi­
nisters steunden het kabinetsplan voor
afschaffing van het reiskostenforfait. Het
kabinet-Lubbers II viel erover.
En nu is er Christianne van der Wal.
VVD-minister voor Natuur en Stikstof die
de stikstofneerslag omlaag moet brengen
door te snijden in de veestapel zonder
het boerenbedrijf de nek om te draaien.
Een minister met een sterk verdeelde
achterban. De voormalige partijvoorzit­
ter en gedeputeerde van Gelderland valt
op door de stoerheid waarmee ze haar
plannen verdedigt. Tegenover boeren,
maar ook in de Kamer. Ze twijfelt niet
over de door velen te rigoureus geachte
stikstofregels en weigert in Brussel te
gaan praten over vermindering van door
Den Haag bedachte 162 Natura 2000-ge-
bieden die de landbouw belemmeren.
Van der Wal zei dat Nederland zich al
decennia niet aan de regels houdt. ‘We
zijn in heel Europa het slechtste jongetje
voor kiezer
Carla Joosten
in Den Haag
van de klas. We bungelen onder aan de
lijstjes als het gaat om de staat van onze
natuur. Als ik in Brussel om coulance
vraag, is het enige wat ik terugkrijg: ga je
huiswerk doen. Laat zien dat je minder
stikstof uitstoot en dat je na twintig, der­
tig jaar de natuur eindelijk eens echt gaat
herstellen.’ Ze duidde op kabinetten die
veertig jaar lang niet doorpakten.
Of de minister wel wist dat 15 maart
2023 verkiezingen voor Provinciale Sta­
ten zijn, vroeg JA2i-Kamerlid Derk Jan
Eppink en hij voorspelde een debacle
voor de VVD. ‘Dat zou betekenen dat ik
kijk naar achterban en kiezers, in plaats
van verantwoordelijkheid te nemen voor
de keuzes die nodig zijn voor Nederland.
‘Ik heb dit vak gekozen om keuzes te
maken waarvan ik tot op het bot over­
tuigd ben dat die nodig zijn. Ik laat me
niet leiden door wat een achterban ervan
vindt. Dat is niet de manier waarop ik wil
werken,’ zei Van der Wal tegen de rechtse
concurrent van de VVD.
De kabinetsplannen volgen op de
stikstofuitspraak van de Raad van State
in 2019. Die legde tal van activiteiten stil,
waaronder infrastructuur en duizenden
woningbouwprojecten. Het kabinet re­
serveerde 25 miljard euro voor verminde­
ring van de stikstofneerslag in combina­
tie met een omslag in de landbouw. Dat
laatste blijkt nog niet zo eenvoudig.
Minister van Landbouw, Natuur en
Voedselkwaliteit Henk Staghouwer (CU)

is vaag over de transitie naar kringloop-
landbouw, landschaps- en natuurbeheer
en hoe hij boeren perspectief gaat bie­
den. Van links tot rechts eist de Kamer
snel een concreet toekomstplan. In de
grensstreek heerst onbegrip over soepe­
ler regels aan de andere kant van de
grens. Maar volgens Van der Wal zijn de
oosterburen ook bezig met strenger be­
leid. En in Vlaanderen botst de regering
al net zo met de boeren als in Nederland.
Ook daar lopen de boeren te hoop tegen
het stikstofbeleid van de regering.
Van der Wal spreekt binnenkort haar
Duitse collega’s. Onafhankelijk Kamerlid
Pieter Omtzigt wist nog dat Ne­
derland ooit afspraken met
Duitsland maakte over de Betu­
‘In voedselketen van boer
welijn. Dat goederenspoor is na tot supermarkt pikken
25 jaar nog steeds niet doorge­
trokken. veel partijen graantje mee’
Opmerkelijk is de slordig­
heid waarmee het kabinetsbeleid wordt
gepresenteerd. Dat blijkt bijvoorbeeld uit
de landkaart bij de stikstofplannen. Zo
zou tot Vlieland aan toe de uitstoot om­
laag moeten, terwijl daar geen enkele
boer zit. De kaart bleek niet de laatste
versie, maar een ‘praatplaat’ die ergernis
opriep in de Kamer. Volgens Van der Wal
is elke kaart een tussenstand en wordt
toegewerkt naar een definitieve kaart op
1 juli 2023. ‘Dit is een proces van continu
verfijnen.’
De coalitie van WD, D66, CDA en
Christenunie zit grotendeels op één lijn.
Ze is kritisch, maar het kabinet mag
doorgaan met de stikstofplannen. D66-
Kamerlid Tjeerd de Groot, die al jaren
spreekt over halvering van de veestapel,
is de kwade pier bij de boeren, maar zijn
coalitiecollega’s staan er bij hen niet veel
fraaier op. Dit in tegenstelling tot Caro­
line van der Plas (BBB), die in het boe­
rendossier optrekt met JA21. Collega’s
ondervroegen haar in de Kamer bijna
twee uur lang als was ze minister. Ze
bleef er ontspannen onder en genoot
zichtbaar van alle aandacht.
Kamerbreed is de kritiek op de rol van
de banken. Boeren hebben zich in de
schulden gestoken om te investeren en te
intensiveren, maar nu de verduurzaming
2 JULI 2022 EW 23
o.
menens wordt, maken de banken terug­
trekkende bewegingen. Tegelijkertijd
wordt gevreesd dat de stikstofmiljarden,
deels bedoeld voor uitkoop van boeren,
rechtstreeks naar de banken vloeien.
Waar de politiek nooit vat op kreeg,
en de boeren evenmin, is het verdienver-
mogen van de boer die veel te lage prij­
zen voor zijn producten krijgt. ‘In de
voedselketen van boer tot supermarkt en
tot uw en mijn bord, zitten heel veel par­
tijen die een graantje meepikken van de
prijs die we in de supermarkt betalen,’
zei VVD-Kamerlid Thom van Campen.
‘Die prijs moet bij de boer terechtkomen.
Daar wordt het hardst gewerkt.’ De in­
dustrie financierde de boerenacties.
De druk om vaart te maken met het
beleid is groot. Op 1 juli 2023 moeten alle
provincies een plan hebben om de uit­
stoot te verminderen. Dat de landbouw
als enige leek te moeten bloeden, irri­
teert de Kamer. Prompt kwam een andere
VVD-minister, Mark Harbers van Infra­
structuur en Waterstaat, een dag na het
stikstofdebat met een plan voor krimp
van Schiphol. Van der Wal is er ook nog
niet. Zij moet snel vertellen hoe ze de uit­
stoot door de industrie en het vervoer
gaat verminderen. ew

GERRYVAN
DER LIST
Is Sigrid Kaag
een prooi van
vrouwenhaters?
et eisen en aanbieden van excuses begint
H
steeds mallere vormen aan te nemen. In
maart dit jaar bood de Schotse premier
Nicola Sturgeon haar verontschuldigin­
plaatsen van vrouwen die voor heks werden aangezien.
De Belgische gemeente Lier ging haar voor. Vorig jaar
besloot het lokale bestuur door het stof te gaan omdat
gen aan voor het in een ver verleden op de brandstapel
eind zestiende (!) eeuw drie zogenaamde heksen in
vlammen opgingen.
Dit zal Susan Smit ongetwijfeld deugd doen. De
schrijfster die zich gretig profileert als heks, breekt een
lans voor een postuum pardon van de Nederlandse over­
heid voor alle vrouwen die tijdens heksenvervolgingen
zijn gemarteld, berecht en vermoord.
Mark Rutte krijgt het zo wel erg druk. De VVD-pre-
mier is al veel tijd kwijt met het excuses aanbieden voor
eigen wanbeleid, moet daarnaast een knieval maken
voor Indonesiërs, Dutchbatters en andere verongelijkte
groepen die toch echt niet getroffen zijn door zijn beleid,
en zou dan ook nog het boetekleed dienen aan te trek­
ken voor mishandeling van vrouwen in een periode dat
Nederland nog niet eens bestond. Dwaas gedoe.
ot de serieuze, moderne ongemakken behoort wel
T het beschimpen van als vervelend ervaren vrou­
wen. In het bijzonder Sigrid Kaag
heeft daar last van. De zanger Ge-
rard Joling noemde de minister
word je immers beschuldigd van vrouwenhaat.
van Financiën onlangs een ‘heks’.
Hij volgde daarmee PW-leider
Middeleeuwse misogynie doet zich vooral
Geert Wilders na, die overigens la­ voor in de islam, waar D66 nooit over klaagt
2 JULI 2022 EW 25
ter zijn excuses aanbood aan alle heksen omdat hij ze
niet had willen beledigen. Daar moet Susan Smit blij
mee zijn geweest.
Kaag heeft hier inmiddels zo haar buik van vol dat ze
in juni op een congres van haar partij, D66, klaagde over
een vrouwenhaat die middeleeuwse vormen zou aanne­
men. Nu zijn zeker op sociale media seksistische opmer­
kingen aan de orde van de dag en wordt in het geval van
Kaag vaak erg op de vrouw gespeeld. Maar haar tirade
doet toch overdreven aan.
Kaag zelf lijkt niet zozeer een prooi van vrouwenha­
ters als wel van Kaag-haters. Zij boezemt door vertoon
van morele superioriteit, kille hooghartigheid en gebrek
aan wapenfeiten vrij veel weerzin in. Haar eigen kiezers
lijken ook de sympathie te verliezen. In peilingen levert
D66 de helft van de vorig jaar verworven stemmen in.
Over het geheel genomen kan niet worden gezegd dat
vrouwelijke leiders steeds langs een masculiene meet­
lat worden gelegd. Lilianne Ploumen deed het slecht als
leider van de PvdA en Lilian Marijnissen voert haar SP
van de ene na de andere nederlaag. Maar hun wanpres­
taties worden praktisch nooit gekoppeld aan hun sekse.
Een ‘middeleeuwse’ misogynie kan hoogstens in is­
lamitische kringen worden gesignaleerd. De Koran geeft
vrouwen een tweederangsstatus en de aanbevelingen
uit dit boek uit de zevende eeuw worden nog door een
verontrustend deel van de wereldbevolking serieus ge­
nomen. Maar over dit probleem hoor je D66 nooit.
at het met de haat buiten orthodoxe religies erg
D
meevalt, blijkt ook uit allerlei vormen van posi­
tieve discriminatie. In het kabinet en het parlement val­
len moeiteloos vrouwen aan te wijzen die het ambt
hoogstwaarschijnlijk niet hadden bekleed als zij andere
geslachtskenmerken hadden gehad. En in het bedrijfs­
leven geldt een vrouwenquotum. Een dubieuze mater-
nalistische maatregel. Want bij vrouwen aan de top van
ondernemingen rijst voortaan de vraag of zij hun posi­
tie vooral te danken hebben aan overheidsdwang.
Af en toe slaat de vrouwenliefde zelfs om in evidente
onbillijkheid. Zo gaat de KNVB de dames van het Neder­
landse elftal even hoge premies betalen als de heren. In
het tennis is deze gelijkstelling al de norm. Daarom
kreeg de kleurloze Iga Swiatek, die alle partijen wegens
gebrek aan tegenstand makkelijk won, na haar titel op
Roland Garros dit jaar eenzelfde geldbedrag (2,2 miljoen
euro) als de alom geadoreerde Rafael Nadal, die miljoe­
nen kijkers boeide met heroïsche gevechten.
Protesteren tegen deze gelijke materiële beloning van
inspanningen van duidelijk uiteenlopend niveau en
aanzien durft bijna niemand meer. Voordat je het weet,
ew
26 EW 2 JULI 2022

Minister van Binnenlandse Zaken

Hanke Bruins Slot (44) liep als eer­
ste bewindspersoon in de geschie­
denis mee als veteraan in het défilé
van de Veteranendag. Bruins Slot
diende in 2008 in Uruzgan bij de
eenheid Korps Rijdende Artillerie.

Er was een burgerinitiatief voor nodig om Mook en Middelaar speelplek voor kinderen te bezorgen

Een speeltuin voor Mook De kritiek op Mark Parsons (35),

of Nijmegen,’ zegt Van den Heuvel. Voor
IN MOOK EN MIDDELAAR het burgerinitiatief heeft ze met Albers-
Sanders sponsors en donateurs gezocht.
Thieu Schraven Ook de gemeente droeg bij. Het resultaat
is een speelplek met onder meer een wip-
en rood lint hangt tussen de PvdA- wap en een trapveldje.
bondscoach van het Nederlandse
vrouwenvoetbalelftal, was niet mals
na de verpletterende 5-1 nederlaag
tegen Engeland. Het was zijn tactiek
die de Oranje Leeuwinnen op hun
kwetsbaarst deed voetballen.

E
burgemeester van Mook en Midde­
laar en een groep kinderen. Opge­
wekt vraagt Willem Gradisen of ze hem
willen helpen het lint door te knippen.
De kinderen kwamen zojuist aangelopen
vanuit basisschool Adalbert voor de offi­
ciële opening van de nieuwe speeltuin
aan de straat Mortel.
De speeltuin is het resultaat van een
burgerinitiatief van Mookenaren Jessica
Albers-Sanders (42) en Eefje van den
Heuvel (41). Hij is al een tijdje in gebruik, daarvoor verantwoordelijk is.
maar de officiële opening is op een zon­
nige vrijdagmiddag in juni met een dele­
gatie van de gemeente, buurtbewoners
en leerlingen van Adalbert.
Meteen na het doorknippen laten
aanwezigen een confettikanon knallen.
Een gejuich barst los, de muziek van Kin­
deren voor Kinderen dendert door de
speeltuin en de toestellen zijn al snel be­
zet door lachende kinderen. De initiatief­
nemers omhelzen elkaar.
‘Er was echt behoefte aan een speel-
gelegenheid. Vaak gingen ouders en hun
‘Dit is nog maar het begin,’ zegt
Albers-Sanders. ‘De gemeente Mook en
Middelaar vroeg of we de handen ineen PRINSES AMALIA
konden slaan om meerdere speeltuinen
in het dorp te realiseren. Dat vonden we KROONPRINSES WORDT
een mooie geste.’ STUDENT IN AMSTERDAM
Van den Heuvel vertelt ook over de ONDANKS WONINGNOOD
veiligheidsafspraken. In de overeen­
komst die met de gemeente is gesloten, ‘Ik ben ontzettend
ligt vast wat er gebeurt wanneer iemand
in de speeltuin gewond raakt en wie
dankbaar dat ik
wel een kamer heb
Ruim 70.000 euro is inmiddels opge­
haald voor het initiatief Spelen in Mook,
kunnen vinden’
waarvan diverse speeltuinen moeten
worden gebouwd. De initiatiefnemers
spreken van een trend: hun idee is door
de gemeente opgepikt, wordt verder uit­
gewerkt en de gemeente staat door het
succes open voor nieuwe initiatieven.
Albers-Sanders en Van den Heuvel
hebben hun zinnen inmiddels gezet op
een speeltuin aan de Cuijksesteeg, op
loopafstand van de straat Mortel. Daar
moet een grotere speeltuin komen. De
Elione Gerrits Bron citaat: nu.nl

kinderen met de auto naar andere plaat­
sen met een speeltuin, zoals Groesbeek
Mook en Middelaar staat 32ste in EW's Beste
gemeenten ewmagazine.nl/bestegemeenten/
verwachting is dat ook kinderen van bui­
ten het dorp daarnaartoe zullen komen
om te spelen. De initiatiefnemers gaan
door met geld werven: rond de 90.000
euro is hun voorlopige doel.

Met z'n tienen in
de wachtkamer
IN BRUSSEL
Het wordt druk in de wachtkamer. Vo­
rige week gingen de regeringsleiders
van de Europese Unie in Brussel ak­
koord met de status van kandidaat-lid
voor Oekraïne en Moldavië en die van
potentiële kandidaat voor Georgië. Sa­
men met Turkije en de landen van de
Westelijke Balkan, hopen nu tien lan­
den toe te treden tot de EU.
Het is een bijzondere wachtkamer.
Want de patiënt moet eerst zijn wonden
genezen, voordat hij wordt toegelaten
tot de dokter. Die van Turkije zijn sinds
1999 alleen maar meer ontstoken, dus
Recep Tayyip Erdogan kan lidmaat­
schap voorlopig vergeten. Van de negen
andere wachtenden, voldoen Albanië
en Noord-Macedonië al aan de zoge­
noemde Kopenhagen-criteria: goed be­
stuur, voldoen aan beginselen van de
rechtsstaat en geen corruptie. Maar hun
lidmaatschap wordt gedwarsboomd
door lidstaat Bulgarije, wegens andere
inzichten over de status van de Noord-
Macedonische taal - een
dialect van het Bulgaars
vinden ze in Sofia.
Het zal nog zeker tien
jaar duren voordat Oekra-
ine zo ver zal zijn dat het
lid kan worden, is de ver­
onderstelling in Brussel.
Als Oekraïne dan nog een
eigenstandig land is. Toch
wil een hoge EU-diplomaat
de uitbreidingsplannen
niet alleen symbolisch
noemen. ‘Het is een be­
langrijke beweging op het
Europese continent en een
grote stap voor deze drie landen.’
Al tien jaar kandidaat-lid is het rus-
sofiele Servië. Met de Poetin- Verstehers
uit Belgrado is tijdens de top een hartig
woordje gesproken. Al is er ook enig be­
grip voor de historische (geloofs)ver-
bondenheid tussen Belgrado en Mos­
kou. Als Servië straks aan alle Brusselse
eisen voldoet, is steun voor Rusland
geen reden om de deur dicht te gooien.
Formeel moet een nieuwe lidstaat het
buitenlandse- en veiligheidsbeleid pas
overnemen na toetreding.
SusanTop
(ex-Groninger
Gasberaad)
meldt zich op
eerste dag
parlementaire
enquête
gaswinning
Groningen
EU-correspondent
Renévan
Kabinet zint op
Rijckevorsel over
het besluit om
Oekraïne, Moldavië
voltij dsbonus
en Georgië de
status van
kandidaat te geven.
IN DEN HAAG
Arbeidsmarkt
Het kabinet vreest dat perso­
neelstekort de welvaart be­
dreigt en wil de arbeidsmarkt
beter laten werken. Minister
Karien van Gennip (CDA) denkt
aan fiscale maatregelen om
meer uren werken of langer
doorwerken te stimuleren en
onderzoekt een 'voltijdsbonus'
in onderwijs en zorg. In 2019
nam de Kamer al een motie
aan over een bonus in het on­
derwijs van Harm Beertema
(PVV). Er gebeurde niets mee.
Dieren
De Partij voorde Dieren (PvdD)
levert voor het eerst bestuur­
ders: één wethouder in Gronin­
gen en één in Arnhem. De par­
tij onderhandelt ook nog in
Amersfoort en Almere. In Gro­
Brussel denkt dat ningen bestuurt de PvdD met
EU-lidmaatschap GroenLinks, PvdA, SP en
Oekraïne nog Christenunie, in Arnhem met
zeker tien jaar op GroenLinks, D66, Arnhem
zich laat wachten Centraal, PvdA en Volt.
Elektrisch
Het in het Klimaatakkoord
vastgelegde doel dat in 2030
alleen nog elektrische auto's
worden verkocht, wordt niet
gehaald. Het wordt naar
schatting 42 procent, meldt
staatssecretaris Vivianne
2 jul i 2022 EW 27
Koen von Weel/ANP
Heijnen (CDA). Redenen zijn
het aflopen van subsidies voor
de aanschaf van nieuwe en
gebruikte elektrische auto's
en de motorrijtuigenbelasting.
Asiel
Kabinet en veiligheidsregio's
spraken af 7.500 statushou­
ders tijdelijk onderkomen te
bieden in hotels, kantoren en
omgebouwde verpleeghuizen.
De veiligheidsregio's zouden
ook 225 extra opvangplaatsen
regelen om aanmeldcentrum
Ter Apel te ontlasten. Niet alle
regio's werken mee.
BUI
Voorzitter Jursica Mills van de
partij BUI stapte op omdat de
partij, aldus haar afscheids­
brief, 'vol is van toxiciteit,
vriendjespolitiek en tegen­
strijdigheden'. Partijleider Syl-
vana Simons reageerde niet.
Bedrijfsleven
Minister Liesje Schreinema-
cher(VVD) investeert extra in
de combinatie buitenlandse
handel en ontwikkelingssa­
menwerking. Ze komt terug op
het beleid van haar voorgan­
ger Sigrid Kaag (D66) en wil
'de kennis, kunde en onderne­
mingszin' benutten door in­
vesteren in ontwikkelingslan­
den te stimuleren.
Carla Joosten
28 EW 2.JULI 2022

ESSAY

Mensenwerk
door en
vooral vóór
mensen
Hoe ook de Eerste Kamer aan
het denken is gezet over het
vertrouwen in de politiek en haar
rol in het parlementaire stelsel.

Jan Anthonie Bruijn

e Eerste Kamer wordt in toenemende

mate politieker, omdat de Tweede Ka­

D
mer haar primaat heeft losgelaten.
Nooit eerder in de parlementaire ge­
schiedenis vormde de senaat zo’n bol­
werk van halsstarrig en structureel verzet.’
Wie denkt dat dit een recent citaat is, komt bedrogen
uit. Dit schreef journalist Jan Hoedeman op 1 februari
1992 in Elsevier. Dertig jaar geleden publiceerde dit
weekblad namelijk de resultaten van een enquête onder
de leden van de Eerste Kamer. Van de 75 leden hadden
er 71 meegewerkt. ‘Al was de senaat niet eerder in de ge­
schiedenis zo vol verzet, de meeste leden vinden zich­
zelf voldoende terughoudend,’ schreef Hoedeman. Hij
constateerde dat het zelfbeeld van de senatoren haaks Jan
stond op het beeld van de Eerste Kamer in de samenle­ Anthonie
ving. Bruijn
Onlangs nog kreeg de Eerste Kamer vergelijkbare (VVD, 64)
kwalificaties toen de senaat na het debat over de rege­ is voorzitter
ringsverklaring van kabinet-Rutte IV verschillende mo­ van de Eerste
ties aannam die het kabinet opriepen om voornemens Kamer.
 2.JULI 2022 EW 29

’W 1
*
30 EW 2.JULI 2022
Dat de senaat meer
invloed krijgt, kan
in het Regeerakkoord met betrekking tot
bijvoorbeeld de jeugdzorg en de AOW niet
ook als democratisch
uit te voeren. Moties met een vergelijk­ worden gezien
bare strekking waren eerder in de Tweede
Kamer niet aanvaard. De reden: dit kabi­
net heeft, net als vorige kabinetten-Rutte, een meerder­
heid in de Tweede maar niet in de Eerste Kamer, wat tij -
dens de formatie aanvaardbaar en werkbaar werd ge­
acht.
Discussies over de Eerste Kamer zijn er sinds het ont­
staan ervan. In de jaren na 1815, toen het tweekamerstel­
sel zijn intrede deed in Nederland, kreeg de Eerste Ka­
mer de bijnaam ‘dierentuin van de Koning’ vanwege de
grote invloed die de Koning had op de senaat, doordat
hij zelf de leden kon aanwijzen. Na invoering van de
Grondwet van 1848 was dat niet langer mogelijk: de Eer­
ste Kamerleden werden voortaan gekozen. Niet recht­
streeks, maar indirect, door de leden van Provinciale
Staten, zoals dat tot op de dag van vandaag gebeurt.
at de Eerste Kamer in 1848 niet werd afgeschaft,
D
waarvan destijds wel sprake was, werd door
toenmalig minister Dirk Donker Curtius gemoti­
veerd met de stelling dat de taak van de Eerste Kamer
lag ‘niet in het stichten van het goede, maar in het voor­
komen van het kwade’.
In de jaren zeventig van de twintigste eeuw sneu­
velde een voorstel van het kabinet-Den Uyl om de Eerste
Kamer rechtstreeks te verkiezen. Niet alles bleef het­
zelfde. Sinds 1983 worden Eerste Kamerleden voor een
periode van vier jaar gekozen in plaats van zes jaar zo­
als tot die tijd het geval was.
In 2014 opperde toenmalig VVD-fractievoorzitter in
de Eerste Kamer Loek Hermans tijdens de Algemene Po­
litieke Beschouwingen het idee om een staatscommis­
sie in te stellen die het functioneren van het parlemen­
taire stelsel zou onderzoeken. De staatscommissie Par­
lementair Stelsel die hieruit ontstond, bracht op 18
december 2018 haar rapport Lage drempels, hoge dijken
uit. Ook nu was de conclusie dat afschaffing van de Eer­
ste Kamer niet gewenst is, maar dat het parlementair
stelsel wel aan onderhoud toe was. Ook ten aanzien van
de Eerste Kamer.
Zo stelde de staatscommissie onder leiding van oud-
minister Johan Remkes (VVD) bijvoorbeeld voor om de
Eerste Kamer als extra instrument een terugzendrecht
te geven. De Eerste Kamer heeft grotendeels dezelfde
rechten als de Tweede Kamer, met uitzondering van het
initiatiefrecht en het amendementsrecht.
Dit laatste betekent dat de Eerste Kamer
een wetsvoorstel slechts kan aannemen
of verwerpen. Dit leidt zo nu en dan tot di­
Partijbelangen
lemma’s en ongemak, omdat de Eerste kunnen in de
Kamer geen onnodige vertraging wil door
een wetsvoorstel te verwerpen maar an­
praktijk wringen met
derzijds ook twijfels over een wetsvoor­ de kwaliteitstoets
stel graag gehonoreerd wil zien.
Een terugzendrecht zou de Eerste Ka­
mer mogelijk een uitweg bieden uit dit di­
lemma. Immers, de Eerste Kamer krijgt
dan het recht om wetsvoorstellen gewij­
zigd terug te zenden aan de Tweede Kamer, zodat in be­
paalde gevallen niet naar het ultieme middel, een veto,
hoeft te worden gegrepen. Volgens de staatscommissie
kan de Eerste Kamer op die manier meer invloed uitoe­
fenen op wetsvoorstellen ‘met respect voor het politieke
primaat van de Tweede Kamer’.
De vraag is dan wel wie bij gebruikmaking van een in
te voeren terugzendrecht uiteindelijk het laatste woord
moet hebben over een wetsvoorstel: de Tweede of, zoals
in de huidige situatie, de Eerste Kamer. De staatscom­
missie en het vorige kabinet neigden ertoe dit bij de
Tweede Kamer te leggen, maar de huidige minister
Hanke Bruins Slot (CDA) van Binnenlandse Zaken en Ko­
ninkrijksrelaties moet het wetsvoorstel hierover nog in­
dienen; het is dus nog afwachten.
Een terugzendrecht waarbij geen recht wordt gedaan
aan bezwaren vanuit de Eerste Kamer - omdat de
Tweede Kamer die negeert - verliest al snel z’n beteke­
nis en zal mogelijk spoedig in onbruik raken. Het wordt
in elk geval een boeiend en stevig debat in beide Ka­
mers, waarbij ik hoop dat respect voor ieders rol voorop
zal staan.
iscussies over nut en noodzaak van de Eerste Ka­
D
mer lijken vaak de kop op te steken wanneer de
Eerste Kamer als lastig wordt ervaren, bijvoor­
beeld als coalitiepartijen er een minderheid hebben, zo­
als nu het geval is, en het kabinet voor elk voorstel apart
een meerderheid in de senaat moet zien te vinden, of -
tegenovergesteld - als de senaat juist het verwijt krijgt
als mak schaap het kabinet te volgen.
Veelgehoorde klacht in het eerste geval is dat de Eer­
ste Kamer politieker zou zijn geworden en het werk van
de Tweede Kamer, waar het politieke primaat ligt, nog
eens overdoet. Daar wordt door anderen tegenin ge­
bracht dat de Eerste Kamer nu eenmaal uit politici, na­
melijk gekozen volksvertegenwoordigers, bestaat en,
juist als het kabinet geen meerderheid heeft, niet-coali-
tiepartijen meer invloed krijgen. Dit kan juist ook als de­
mocratisch worden gezien. Het ontbreken van amende­
ments- en initiatiefrecht weerhoudt de Eerste Kamer er
sowieso van het werk van de Tweede Kamer te kopiëren.
Het gaat er uiteindelijk om voldoende evenwicht tussen
beide benaderingen te houden en, waar
nodig, te brengen.
De discussies gaan in elk geval meestal
over alles wat de Eerste Kamer niet zou
moeten doen, maar om dat goed te kun­
nen wegen, moet wel eerst duidelijk zijn
wat de rol van de senaat dan wél is. Kort
en goed is de Eerste Kamer, net als in veel
 2 JULI 2022 EW 31
Vergadering over
coronacrisis. Hier
met minister Kajsa
Ollongren (D66)

senatoren wetsvoorstellen namelijk wel met een poli­

tieke bril. Wat vanuit de ene ideologie rechtmatig wordt
geacht, hoeft dat vanuit een andere ideologie niet altijd
te zijn. Ook kunnen partijbelangen, coalitie- dan wel op-
positiebelangen, in de praktijk wringen met de meer
technische kwaliteitstoets die de Eerste Kamer uitvoert.
Die afweging kan soms knap lastig zijn: stemt men
voor de, volgens de eigen partij inhoudelijk wenselijke,
maar technisch misschien niet perfecte wet, of laat men
de kwaliteit van wetgeving prevaleren en stemt men te­
gen, met het risico dat het wetsvoorstel wordt verwor­
pen en het inhoudelijke doel uit zicht raakt. Uiteindelijk
is iedere senator uiteraard altijd zelf individueel verant­
woordelijk voor die afweging en voor zijn of haar stem­
gedrag.
Daarnaast kan een wetsvoorstel uit balans raken
door amendementen, dat wil zeggen wijzigingen of aan­
vullingen die door de Tweede Kamer worden aange­
bracht. Nadere reflectie is dan nodig om te bepalen wat
de wetgever met de betreffende wet nu precies wil. Hier
komt de bijnaam van de Eerste Kamer dan ook vandaan:
Chambre de Réflexion.
Ten slotte is het van belang om te beseffen dat de
Raad van State in beginsel advies uitbrengt over het oor­
spronkelijke door het kabinet ingediende wetsvoorstel,
maar niet over het door de Tweede Kamer gewijzigde
voorstel. Dat maakt een goede beoordeling soms lastig.
En daarom vraagt de Eerste Kamer soms noodgedwon­
gen een nader advies aan de Raad van State (voorlich­
ting) over de aanpassingen.
andere landen met een tweekamerstelsel, medewetge­
ver en controleur van de regering. Een vraag die de laat­ ertig jaar geleden werd de manier waarop de Eer­

D
ste tijd geregeld opkomt, is of de Eerste Kamer die rol ste Kamer omgaat met wetsvoorstellen min of
voldoende waarmaakt, vooral op het punt van uitvoer­ meer gecodificeerd. De toenmalige Eerste Kamer
baarheid. Dat is een criterium waar de Eerste Kamer uit­ legde onder leiding van Kamervoorzitter Herman Tjeenk
drukkelijk op toetst. Daarbij spelen diverse aspecten een Willink (PvdA) een reeks toetsingscriteria vast waarmee
rol. de Eerste Kamerleden tot op de dag van vandaag wets­
Om te beginnen leert de praktijk dat heroverweging voorstellen beoordelen. Daarvan is in latere jaren de
of toetsing van een wet, na aanvaarding ervan in de drieslag rechtmatigheid, handhaafbaarheid en uitvoer­
Tweede Kamer, waardevol is. Maar door (ingrijpende) baarheid de kern gaan vormen.
aanpassingen vanuit louter politieke overwegingen Daarnaast kijkt de Eerste Kamer ook naar de doelma­
kunnen aspecten als uitvoerbaarheid in het parlement tigheid, doeltreffendheid en proportionaliteit van de in­
soms op de achtergrond raken. gediende wetsvoorstellen. Hierbij wordt onder meer ge­
Het onderscheidende van de Eerste Kamer is dat zij keken naar mogelijke gewenste én ongewenste effecten
vanwege haar deeltijdkarakter - de senaat vergadert in van een voorgestelde maatregel en de kosten-baten-ver-
beginsel één dag in de week - bestaat uit politici die houding. Bij de proportionaliteit van een maatregel kijkt
vanwege hun andere functie(s) direct actief zijn in bij­ de Eerste Kamer naar de mate waarin de eventuele in­
voorbeeld de wetenschap, het onderwijs, de zorg, het breuk op een individueel, al of niet grondwettelijk of
openbaar bestuur of het bedrijfsleven. verdragsrechtelijk verankerd, belang pro­
Vanuit die rollen en posities midden in de portioneel is ten opzichte van het be­
samenleving worden senatoren geacht
wetsvoorstellen goed te kunnen beoorde­
Tussen 2012 en 2014 oogde legitieme doel van een voorge­
stelde maatregel.
len op de werking ervan in de praktijk. werd aanpak fraude Zo heeft de Eerste Kamer het kabinet in
Soms pakt de beschreven rol van de de coronatijd kritisch gevolgd bij het in­
Eerste Kamer in de praktijk anders uit. Als
maatschappelijk en perken van (grond)rechten van burgers
gekozen volksvertegenwoordigers bezien politiek gesteund door noodmaatregelen, maar wel in het
32 EW 2 JULI 2022
De Eerste Kamer
heeft vastgesteld dat
besef dat een crisis moest worden bestre­
een zelfbeperkende
den.
Vorige maand nog ging de Eerste Ka­ rol op zijn plaats is
mer niet akkoord met de vijfde verlenging
van de coronaspoedwet die het de rege­
ring mogelijk maakte om ingrijpende maatregelen met
minimale betrokkenheid van en controle door het par­
lement te kunnen treffen.
ver de uitvoerbaarheid van wetgeving is de laat­
O
ste jaren, terecht, veel te doen. Zo was de Toesla­
genaffaire voor de Eerste Kamer, net als voor de
Raad van State en de Raad voor de Rechtspraak, aanlei­
ding tot zelfonderzoek. Het afgelopen jaar heeft een
werkgroep van de Eerste Kamer onder leiding van sena­
tor Jeroen Recourt (PvdA) in opdracht van een aantal
vakcommissies in de Eerste Kamer gekeken naar de rol
van de senaat in de Toeslagenaffaire en in het bijzonder
bij de behandeling van ter zake relevante wetgeving die
tussen 2003 en 2019 tot stand is gekomen.
In het rapport concludeert de werkgroep onder meer
dat de problemen die uiteindelijk de Toeslagenaffaire
hebben veroorzaakt destijds bij de Eerste Kamer niet op
de radar stonden: ‘De Kamerleden controleerden wel op
de rechtmatigheid, uitvoerbaarheid en handhaafbaar­
heid en andere facetten van de behandelde wetsvoor­
stellen, maar ze hadden daarbij onvoldoende aandacht
voor de punten die er, achteraf gezien, het meest toe de­
den.’
Problemen bij de Belastingdienst werden niet diep­
gaander onderzocht. Er werden wel zorgen geuit, die
met de kennis van nu, de vinger precies op de zere plek
legden, maar geregeld kregen wetsvoorstellen bij de
eindafweging het voordeel van de twijfel en werden ze
door een politieke meerderheid aanvaard. Die politieke
eindafweging stond vooral in de periode 2012-2014 erg
in het teken van het saneren van de overheidsfinanciën,
waarbij het aanpakken van fraude politiek en maat­
schappelijk breed werd gesteund. Bij het onderzoek viel
op dat de Eerste Kamer toezeggingen snel uit het oog
verloor, in het bijzonder na een Kamerwisseling, waar­
door die toezeggingen soms onterecht als ‘voldaan’ wer­
den gekwalificeerd. Evaluaties die de Eerste Kamer ont­
Bestel het boek:
NEGENMANNEN, ORANJES EN MATPARTIJEN
Het Groot Politiek Lijstenboek van EW is een kloeke bundel
voor politieke junkies, journalisten, politici en andere geïn­
teresseerden. Dit gebonden naslagwerk telt 564 pagina's
en bevat 526 lijstjes die in de afgelopen 25 jaar zijn verza­
meld door de redactie van EW. Deze uitgave kost € 24,95.
Bestellen kan op tijdschriftnu.nl of bel 020-8947553.
ving, werden niet in behandeling geno­
Sem van der Wal/ANP
men. Kortom, het legitieme doel van
fraudebestrijding kreeg alle aandacht,
maar het individuele belang verdween
daarbij te veel uit het oog. De proportio­
naliteit was uit balans.
Op basis van het rapport heeft de werkgroep-Recourt
aanbevelingen gedaan. De Eerste Kamer debatteert na
de zomer over het rapport en de adviezen. Een aantal
aanbevelingen raakt aan de toetsingscriteria. Zo stelt de
werkgroep voor om meer nadruk te leggen op de uitvoer­
baarheid van wetgeving: de toets op uitvoerbaarheid
nog grondiger uit te voeren, meer aandacht te besteden
aan de wetsevaluaties, het burgerperspectief in de Eer­
ste Kamer te vergroten en te spreken over de rolopvat­
ting van de Eerste Kamer en hoe deze zich verhoudt tot
het deeltijdkarakter van het Eerste Kamerwerk. De laat­
ste aanbeveling heeft de Eerste Kamer, vooruitlopend
op het plenaire debat dit najaar, inmiddels al opgepakt.
We hebben recent in de Eerste Kamer met elkaar vastge­
steld dat een meer zelfbeperkende rol op zijn plaats is,
waarbij de nadruk moet liggen op het toetsen van de
kwaliteit van wetgeving.
De aanbeveling om meer aandacht te besteden aan
het burgerperspectief, kan bijvoorbeeld worden gerea­
liseerd door het actief uitnodigen van belangengroepen
wanneer een wetsvoorstel in behandeling wordt geno­
men. Dat gebeurt nu deels al in de vorm van deskundi­
genbijeenkomsten, maar daaraan zou het perspectief
van de burger meer expliciet kunnen worden toege­
voegd. Dit kan bijvoorbeeld door samen te werken met
de Nationale Ombudsman, zoals de werkgroep voor­
stelt, maar natuurlijk ook door nog meer gebruik te ma­
ken van het feit dat wij als parttime-Kamerleden met
functies elders ook met beide benen in de samenleving
staan.
n het debat na de zomer zullen ongetwijfeld twee an­
I
dere aanbevelingen - een grondiger toets op uitvoer­
baarheid en meer aandacht voor de evaluaties van
wetten na invoering ervan - ook uitvoerig de revue pas­
seren. Ik wil daar niet op vooruitlopen. Wel constateer
ik dat bijvoorbeeld in het Europees Parlement met rap­
porteurs wordt gewerkt bij de behandeling van nieuwe
Europese voorstellen, en ook in de Tweede Kamer wordt
zo nu en dan een rapporteur op een bepaald onderwerp
aangesteld, zoals ten tijde van Brexit.
Negenmannen,
Oranjes &
Een rapporteur is een parlementariër die door colle­
matpartijen ga’s wordt benoemd om zich voorafgaand aan de behan­
deling in de Kamer te verdiepen in een bepaald wets­
voorstel en die de betrokken Kamercommissie(s) advi­
seert over de behandeling. Hierdoor komt voor alle
parlementariërs tegelijkertijd meer en betere informatie
beschikbaar, die zij kunnen gebruiken bij hun eigen in­
houdelijke en politieke afweging tijdens de feitelijke be­
handeling van het wetsvoorstel.

Wegens de renovatie van het Binnenhof vergadert de senaat in deze zaal
Na aanvaarding van de wet zou de rapporteur een rol
kunnen spelen bij het monitoren van de invoering er­
van. Het mes snijdt dan aan twee kanten: het houdt de
werkdruk van fracties beheersbaar en het draagt bij aan
de controlerende positie van het parlement tegenover
de regering. Die positie is van groot belang voor het
evenwicht in de trias politica en de democratische
rechtsorde.
Een ander instrument waarmee de Eerste Kamer haar
taken uitvoert, is dat van het parlementair onderzoek.
Zo heeft op initiatief van GroenLinks en VVD een parle­
mentaire onderzoekscommissie (POC) onder voorzitter­
schap van senator Ruard Ganzevoort (GroenLinks) het
afgelopen jaar onderzoek gedaan naar de effectiviteit
van antidiscriminatiewetgeving, bijvoorbeeld in het on­
derwijs, bij de politie en op de arbeidsmarkt.
anleiding voor de instelling van de commissie en
het onderzoek is het onderscheid
tussen personen en groepen dat in
het dagelijks verkeer in Nederland veel­
vuldig wordt gemaakt. Onderscheid
Weten over wie
waarvoor geen objectieve en redelijke wetgeving gaat,
rechtvaardiging bestaat, is problematisch
en op grond van nationaal en internatio­
is helaas soms uit
naal recht verboden. het oog verloren
2 JULI 2022 EW 33
De POC heeft onderzoek gedaan naar zowel de oor­
zaken van het gat tussen wetgeving op papier en in de
praktijk als de oplossingen daarvoor, waarbij het in het
bijzonder gaat om de rol die het parlement speelt of kan
spelen, zowel in het wetgevingsproces als bij de controle
van het beleid waarvoor bewindslieden in de Kamers
verantwoording afleggen.
In het rapport wordt onder meer een afwegingskader
voor regering en parlement voorgesteld dat met enige re­
gelmaat kan worden geëvalueerd en bijgesteld. Het be­
treft vragen die de wetgever zichzelf in het wetgevings­
proces kan stellen om discriminatie te voorkomen of te­
gen te gaan.
Het middel van een parlementair onderzoek is een
nuttig aanvullend instrument met wel als nadeel dat het
vaak pas plaatsheeft wanneer de wetgeving is gepas­
seerd. Het is vooral ook zaak om te komen tot betere con­
trole van wetgeving vooraf, zoals de POC voorstelt.
olumnist en sociaal dienstverlener Emine Ugur
schreef eerder dit jaar in Trouw over de rondlei­
ding die zij ooit als gemeentelijk bijstandsmede-
werker gaf aan beleidsmedewerkers van het ministerie
van Sociale Zaken. Ze beschrijft de verbijstering over de
bijstandspraktijk die zij zag bij haar gasten en haar ei­
gen realisatie dat ‘de mensen die de belangrijkste beslis­
singen nemen, bar weinig weten over de mensen over
wie zij beslissen en de effecten ervan’.
Weten over wie het gaat en welk effect wetgeving
heeft op de levens van mensen, dat alles heeft te maken
met het werk van de Eerste Kamer. En ook daar lijkt dat
helaas soms uit het oog te zijn verloren, zoals ook de
werkgroep-Recourt constateerde ten aanzien van de
parlementaire controle op de (uitwerking van) de toe­
slagenwetgeving.
Bij het toetsen van wetsvoorstellen op rechtmatig­
heid, uitvoerbaarheid en handhaafbaarheid moeten de
gevolgen van de voorstellen voor mens en samenleving
altijd centraal staan. Dat lijkt een open deur, maar ge­
zien de gebeurtenissen van de afgelopen jaren en het
grote wantrouwen van mensen in de politiek en de over­
heid, is het geen overbodige luxe dat nog eens te herha­
len.
et heeft ook alles te maken met het vertrouwen
H
dat de samenleving moet kunnen hebben in
de kwaliteit van de parlementaire democratie
en de robuustheid van de democratische rechtsstaa
waarin de burger wordt beschermd. Het ver­
trouwen dat altijd weer moet worden ver­
diend. Met die hernieuwde opdracht gaat de
Eerste Kamer als medewetgever en contro­
leur van de regering aan de slag. Wetgeving
is mensenwerk. Wetten worden door men­
sen gemaakt, maar zijn er bovenal vóór
mensen. ew

GEERTEN
WALING
Waarin een
klein land nog
kleiner wordt
erboden te roken. Overtreders zijn
W ƒ strafbaar onder Nederlands recht.’ Zo
Wƒ stond, vrij vertaald, want uiteraard in
W het Engels, te lezen op een sticker in de
wc van een oude KLM-cityhopper die mij vorige week
van Bordeaux terug naar Schiphol bracht.
Ooit was een dergelijke verwijzing naar het Neder­
landse recht - Dutch law, op die oude sticker in dat be­
jaarde vliegtuig - bedoeld om ontzag in te boezemen. In
een ander tijdperk, decennia geleden, toen het nog voor­
stelbaar was dat iemand een sigaretje zou opsteken in
een vliegtuig. En vooral: toen het Nederlandse recht nog
iets voorstelde.
Anno 2022 moest ik vooral gniffelen om de verma­
ning. Het is tegenwoordig überhaupt nog maar de vraag
of overtreding van de wet wordt bestraft. Opsporings­
diensten en bestuursorganen zoals de Belastingdienst
zijn organisatorische puinhopen en zwaar onderbe­
mand bovendien.
Onlangs besloot de rechtbank Gelderland zelfs om
wegens personeelstekort 1.500 wachtende strafzaken te
schrappen. Deze ‘eenvoudige misdrijven’ worden afge­
daan met een strafbeschikking, straf zonder tussen­
komst van de rechter, of zelfs met een straffeloos sepot.
Niet getreurd, slachtoffers mogen hun beklag doen bij
de rechtbank - als er personeel is om de klachtenbus te
legen.
Nee, ontzag inboezemen be­
hoort niet tot de competenties van
de Nederlandse rechtsstaat. Eigen­
lijk geldt dat voor de hele politiek-
Het doet denken aan Jan Saliegeest, al is die
bestuurlijke kaste, die zelf nog het naam nu natuurlijk veel te gendernormatief
2 JULI 2022 EW 35
meest verbaasd is dat het land van crisis naar crisis
René van Asselt
struikelt.
In dat KLM-vliegtuig kwam ik tot een ontdekking: ik
keer al lang niet meer zo blijmoedig terug naar Neder­
land als vroeger. Dat kwam niet alleen door de gedachte
aan de uitverkoop van de nationale luchtvaartmaat­
schappij, met een aandelenkoers die parallel loopt aan
de waarde van de Turkse lira of de aanstaande kwellin­
gen op Schiphol.
et pessimisme zit dieper. Enkele jaren geleden
H lachten mijn half-geëmigreerde vrienden en ikzelf
die malle Fransen nog uit. Die deden alles ‘met de
Franse slag’ en liepen altijd achter met de modernise­
ring. Ze lunchten lang, werkten weinig en gingen bela­
chelijk vroeg met pensioen. Intussen bezorgde hun
bureaucratische overheid de burger alleen maar kopzor­
gen en hoge belastingen. Ja okay, het weer, het eten en
de wijn waren onovertroffen, maar verder had Neder­
land alles toch stukken beter voor elkaar.
Dat tijdperk is voorbij. De kwaliteit van de zorg, het
onderwijs en andere overheidstaken in Nederland steekt
schril af bij Frankrijk en andere EU-landen. Hoewel de
innovatiekracht van Nederland nog niet geheel is uitge­
werkt, dreigt het een vermoeid, lui landje van culturele
kaalslag en collectief defaitisme te worden.
Het doet denken aan de Jan Saliegeest, over wie de
negentiende-eeuwse pessimist Potgieter dichtte - al is
die naam inmiddels natuurlijk veel te gendernormatief
in dit tijdsgewricht. Net als tweehonderd jaar geleden
dreigt Nederland verwend en klagerig weg te zakken in
zijn eigen moerasdelta.
De Tsjechische schrijver Milan Kundera merkte ooit
op dat het idee van ‘kleine naties’ niet kwantitatief is,
maar een beschrijving van een situatie, van een lotsbe­
schikking. ‘Grote landen’ kunnen nog zoveel crises door­
maken, nog zo zwak staan, maar zij twijfelen niet aan
hun eigen bestaansrecht. Terwijl kleine landen ‘hun be­
staan voortdurend ter discussie gesteld zien’. Dat geldt
vandaag de dag voor landen aan de randen van de
Europese Unie, maar ook in het hart ervan.
‘Waarin een klein land groot kan zijn,’ was zo onge­
veer de nationale slogan van Nederland in de afgelopen
twee eeuwen. Maar nu lijkt het steeds meer op weg om
van een klein land een nog kleiner landje te worden.
De moderne Jan Saliegeest vraagt om verzet. Ook en
vooral van pessimistische columnisten. Daarom trek ik
hier een streep onder mijn gemopper en beloof ik u dat
er komende weken op deze pagina vooral opbeurende
verhalen verschijnen. Want er zijn genoeg lichtpuntjes:
signalen dat een klein land best mag blijven dromen van
een grote toekomst. ew
Another random document with
no related content on Scribd:
commission, appointed in 1893, had already examined with great
thoroughness and no definite result, was referred in 1896 to a
committee of financial experts, with Lord Rothschild at their
head. This committee reported that it could recommend no
scheme as satisfactory, though it put forward that of Sir
Spencer Walpole as open to less objection than others. The
scheme in question was as follows:

"1. Any person at 65 having an assured income of not less than

2s. 6d. and not more than 5s. may apply for a pension.

2. If the pensioning authority is satisfied as to the income a

pension may be granted.

3. The applicant must not be physically or mentally infirm.

4. To an income of 2s. 6d. 2s. 6d. is to be added.

To an income of 3s. 0d. 2s. 0d. is to be added.
To an income of 4s. 0d. 1s. 0d. is to be added.

5. 'Assured income' includes real estate, leasehold property,

securities, or annuities (Government, friendly society, or
insurance office), but not out-relief.

6. The guardians are to be the pensioning authority.

7. Not more than half of the pension is to be paid out of

Imperial taxation, the remainder out of local rates.

8. The pension is not to involve disenfranchisement."

The committee, however, pointed out some very strong

objections to this scheme, which they roughly estimated as
likely to apply to 443,333 persons, and to cost £2,300,000 a
year. On the whole, while they regarded the Walpole scheme as
the best suggested, the Rothschild committee held that, like
the rest, its inherent disadvantages outweighed its merits. In
 effect, they pronounced the establishment of old-age pensions
to be impracticable.

{205}

ENGLAND: A. D. 1896.
Report of Royal Commission on the financial relations
between Great Britain and Ireland.

See (in this volume)

IRELAND: A. D. 1896-1897.

ENGLAND: A. D. 1896 (January).

Agreement with France concerning Siam.

See (in this volume)

SIAM: A. D. 1896-1899.

ENGLAND: A. D. 1896 (January).

Excitement over the German Emperor's message to President
Kruger on the Jameson Raid.

See (in this volume)

SOUTH AFRICA (THE TRANSVAAL): A. D. 1896 (JANUARY).

ENGLAND: A. D. 1896 (January-February).

Appointment of United States Commission to investigate
the Venezuela boundary.
Reopening of discussion with the government of the United
States on the arbitration of the dispute.

See (in this volume)

VENEZUELA: A. D. 1896-1899.

ENGLAND: A. D. 1896 (February).

New treaty with the United States for arbitration of
Bering Sea claims.
 See (in this volume)
BERING SEA QUESTIONS.

ENGLAND: A. D. 1896 (March-September).

Expedition to Dongola.
Beginning of an Anglo-Egyptian movement for the
recovery of the Sudan.

See (in this volume)

EGYPT: A. D. 1885-1896.

ENGLAND: A. D. 1896 (May).

The New Radical party.

A New Radical party, under the leadership of Sir Charles Dilke

and Mr. Labouchere, issued a statement of its policy (May 19),
setting forth as its chief aim "the democritisation and
devolution of Parliament."

ENGLAND: A. D. 1896 (June).

The Agricultural Land Bill.

Among the measures brought forward in Parliament this year and

carried by the Conservative government was one which aroused
bitter feeling and was sharply denounced, as being legislation
in the interest of the landholding class, at the expense of
the community at large. A ground of justice for it was found
by its supporters, however, in the extreme agricultural
depression of the time. This Agricultural Land Bill, as it was
styled, provided that, in the case of every rate to which it
applied, agricultural land should be assessed in future on
half its ratable value, while houses and buildings would still
be assessed on the whole of their ratable value. The bill
passed the Commons near the end of June, and went speedily
through the House of Lords.
ENGLAND: A. D. 1896 (July).
Parliamentary movement to investigate the
British South Africa Company.

See (in this volume)

SOUTH AFRICA (BRITISH SOUTH AFRICA COMPANY);
A. D. 1896 (JULY).

ENGLAND: A. D. 1896 (August).

Suppression of an usurper in Zanzibar.

See (in this volume)

AFRICA: A. D. 1896 (ZANZIBAR).

ENGLAND: A. D. 1896 (September).

Papal Bull declaring Anglican orders invalid.

See (in this volume)

PAPACY: A. D. 1896 (SEPTEMBER).

ENGLAND: A. D. 1896 (November).

Agreement with the United States for the settlement of the
Venezuela dispute.

See (in this volume)

VENEZUELA: A. D. 1896-1899.

ENGLAND: A. D. 1896-1897.
"The Voluntary Schools Act" and
"The Elementary Education Act."

The Conservative Ministry of Lord Salisbury came to power, in

England, in 1895, under pledges to the Church that it would
revise the educational system in the interest of the
"Voluntary Schools" (mostly Church schools), as against the
secular or non-sectarian "Board Schools" which were steadily
gaining ground from the former, and proving superior
efficiency.

See, in volume 1,
EDUCATION, MODERN: ENGLAND: A. D. 1699-1870.

A bill to that end, for England and Wales, was introduced at

the end of March, 1896. In support of the bill it was stated
that, in the previous year, the voluntary schools educated
2,445,812 children, as against 1,879,218 educated in the board
schools, though the voluntary schools were, as a rule,
"understaffed," had less qualified teachers, and labored
generally under financial difficulties; but that a large
proportion of the members of the Church of England, as well as
Roman Catholics, made it a point of conscience that their
children should be educated by teachers of their own
denomination, and could not be forced to send them to board
schools without a gross exercise of religious intolerance;
that, finally, it would cost £25,345,635 to replace the
voluntary schools, and £2,250,000 yearly to maintain board
schools in their place, if they were not kept up. Therefore,
it was contended that they should receive a more liberal
allowance of state aid by parliamentary grant, to keep them
alive and improve their efficiency. Connected with provisions
to that effect were others which would completely reorganize
the system of school administration and control. They proposed
to take the administration to a great extent from the
Committee of Council on Education, where it had been
centralized, and to place it in the County Councils, to be
exercised by statutory educational committees appointed by
each Council. By what was called a "conscience clause," the
bill required separate religious instruction to be given to
children in schools (board or voluntary) wherever a
"reasonable number of parents" required it. The measure was
strenuously opposed on the ground that its aim was the
extinction of the board schools; that it would give them only
£17,000 out of £500,000, and give it, said Lord Rosebery,
"without any vestige of control, so that in 8,000 places where
 only Church of England schools existed the Nonconformists
would have only the vague protection of the conscience
clause." So much debate was provoked by the bill, and so much
time was being consumed by it, that the Government was forced
to drop the measure in June, in order to save the other
business of the session from being spoiled,—promising,
however, to bring it forward again the next January. The
promise was redeemed, on the convening of Parliament in
January, 1897, in so far that a new Education Bill was brought
forward by the government; but the measure was very different
from that of the previous session. It was addressed solely to
the end of strengthening the voluntary or Church schools
against the board schools, firstly by increasing the aid to
them from public funds, and secondly by uniting them in
organized associations, under stronger governing bodies. The
main provisions of the bill were as follows:

"(1.) For aiding voluntary schools there shall be annually

paid out of moneys provided by Parliament an aid grant, not
exceeding in the aggregate five shillings per scholar for the
whole number of scholars in those schools.

{206}

"(2.) The aid grant shall be distributed by the Education

Department to such voluntary schools and in such manner and
amounts, as the Department think best for the purpose of
helping necessitous schools and increasing their efficiency,
due regard being had to the maintenance of voluntary
subscriptions.

"(3.) If associations of schools are constituted in such

manner in such areas and with such governing bodies
representative of the managers as are approved by the
Education Department, there shall be allotted to each
association while so approved, (a) a share of the aid
grant to be computed according to the number of scholars in
the schools of the association at the rate of five shillings
per scholar, or, if the Department fix different rates for
town and country schools respectively (which they are hereby
empowered to do) then at those rates; and (b) a
corresponding share of any sum which may be available out of
the aid grant after distribution has been made to unassociated
schools.

"(4.) The share so allotted to each such association shall be

distributed as aforesaid by the Education Department after
consulting the governing body of the association, and in
accordance with any scheme prepared by that body which the
Department for the time being approve.

"(5.) The Education Department may exclude a school from any

share of the aid grant which it might otherwise receive, if,
in the opinion of the Department, it unreasonably refuses or
fails to join such an association, but the refusal or failure
shall not be deemed unreasonable if the majority of the
schools in the association belong to a religious denomination
to which the school in question does not itself belong.

"(6.) The Education Department may require, as a condition of

a school receiving a share of the aid grant, that the accounts
of the receipts and expenditure of the school shall be
annually audited in accordance with the regulations of the
Department.

"(7.) The decision of the Education Department upon any

question relating to the distribution or allotment of the aid
grant, including the question whether an association is or is
not in conformity with this Act, and whether a school is a
town or a country school, shall be final."

The passage of the bill was resisted strenuously by the

Liberals in the House of Commons. "Whether they regarded the
bill from an educational, a constitutional, a parliamentary,
 or a social aspect," said Mr. John Morley, in his concluding
speech in the debate, "he and his friends regarded it as a
mischievous and reactionary measure." But the opposition was
of no avail. The bill passed its third reading in the House of
Commons, on the 25th of March, with a majority of 200 in its
favor, the Irish Nationalists giving it their support. In the
House of Lords it was ruled to be a money bill, which their
lordships could not amend, and they passed it with little
debate. In April, the government brought forward a second
school bill, which increased the parliamentary grant to Board
schools by £110,000. The sum was so trivial that it excited
the scorn of the friends of the Board schools, and did nothing
towards conciliating them. It became a law on the 3d of June.

ENGLAND: A. D. 1896-1897 (May-April).

Continued controversies with the South African Republic.

See (in this volume)

SOUTH AFRICA (THE TRANSVAAL): A. D. 1896-1897 (MAY-
APRIL).

ENGLAND: A. D. 1897 (January-May).

Arbitration Treaty with the United States defeated in
the United States Senate.

See (in this volume)

UNITED STATES OF AMERICA: A. D. 1897 (JANUARY-MAY).

ENGLAND: A. D. 1897 (February).

Indemnity for Jameson Raid claimed
by the South African Republic.

See (in this volume)

SOUTH AFRICA (THE TRANSVAAL):
A. D. 1897 (FEBRUARY).

ENGLAND: A. D. 1897 (February).

 Loan for national defense.
Purchase of 60 square miles on Salisbury Plain.

A bill which authorized a loan of £5,458,000 for purposes of

national defense was passed rapidly through both Houses of
Parliament in February. It included an item of £450,000 for
the purchase of 40,000 acres (60 square miles) on Salisbury
Plain, for military manœuvres.

ENGLAND: A. D. 1897 (February).

Punitive expedition against Benin.

See (in this volume)

NIGERIA: A. D. 1897.

ENGLAND: A. D. 1897 (February-July).

Parliamentary investigation of the Jameson Raid.

See (in this volume)

SOUTH AFRICA (THE TRANSVAAL): A. D. 1897 (FEBRUARY-
JULY).

ENGLAND: A. D. 1897 (April).

Increase of armament in South Africa.
The Government accused of a war policy.

See (in this volume)

SOUTH AFRICA (THE TRANSVAAL): A. D. 1897 (APRIL).

ENGLAND: A. D. 1897 (May).

Treaty with Menelek of Abyssinia.

See (in this volume)

ABYSSINIA: A. D. 1897.

ENGLAND: A. D. 1897 (May-June).

New cessions and concessions from China.
 See (in this volume)
CHINA: A. D. 1897 (MAY-JUNE).

ENGLAND: A. D. 1897 (May-July).

The Workmen's Compensation Act.

A subject which had grown urgent, in England, for

parliamentary attention, was that of a better provision in law
for securing proper compensation to workmen for accidental
injuries suffered in the course of their employment. The
measure was not one that a Conservative government would be
likely, under ordinary circumstances, to take up; since the
class of large employers of labor, from which opposition to it
came, were mostly in the Conservative ranks. But the Liberal
Unionists, now in parliamentary coalition with the
Conservatives, were called upon to favor such a piece of
legislation by their creed, and rumor said that they bargained
for it with their political partners, in exchange for the
support they gave unwillingly to the Voluntary Schools Bill.
At all events, a bill which was first called the Employers'
Liability Bill, but finally named the Workmen's Compensation
Bill, was brought in to the House of Commons, by the
government, in May, and was carried, after much debate,
through both Houses in July. The essential provisions of the
Act as passed are the following:

"I.
(1.) If in any employment to which this Act applies personal
injury by accident arising out of and in the course of the
employment is caused to a workman, his employer shall, subject
as herein-after mentioned, be liable to pay compensation in
accordance with the First Schedule to this Act.

{207}

(2.) Provided that:

 (a.) The employer shall not be liable under this Act in
respect of any injury which does not disable the workman
for a period of at least two weeks from earning full wages
at the work at which he was employed;

(b.) When the injury was caused by the personal negligence

or wilful act of the employer, or of some person for whose
act or default the employer is responsible, nothing in this
Act shall affect any civil liability of the employer, but in
that case the workman may, at his option, either claim
compensation under this Act, or take the same proceedings as
were open to him before the commencement of this Act; but
the employer shall not be liable to pay compensation for
injury to a workman by accident arising out of and in the
course of the employment both independently of and also
under this Act, and shall not be liable to any proceedings
independently of this Act, except in case of such personal
negligence or wilful act as aforesaid;

(c.) If it is proved that the injury to a workman is

attributable to the serious and wilful misconduct of that
workman, any compensation claimed in respect of that injury
shall be disallowed.

(3.) If any question arises in any proceedings under this Act

as to the liability to pay compensation under this Act
(including any question as to whether the employment is one to
which this Act applies), or as to the amount or duration of
compensation under this Act, the question, if not settled by
agreement, shall, subject to the provisions of the First
Schedule to this Act, be settled by arbitration, in accordance
with the Second Schedule to this Act. …

"2.
(1.)
Proceedings for the recovery under this Act of compensation
for an injury shall not be maintainable unless notice of the
accident has been given as soon as practicable after the
happening thereof and before the workman has voluntarily left
the employment in which he was injured, and unless the claim
for compensation with respect to such accident has been made
within six months from the occurrence of the accident causing
the injury, or, in case of death, within six months from the
time of death. …

"3.
(1.)
If the Registrar of Friendly Societies, after taking steps to
ascertain the views of the employer and workmen, certifies
that any scheme of compensation, benefit, or insurance for the
workmen of an employer in any employment, whether or not such
scheme includes other employers and their workmen, is on the
whole not less favourable to the general body of workmen and
their dependants than the provisions of this Act, the employer
may, until the certificate is revoked, contract with any of
those workmen that the provisions of the scheme shall be
substituted for the provisions of this Act, and thereupon the
employer shall be liable only in accordance with the scheme,
but, save as aforesaid, this Act shall apply notwithstanding
any contract to the contrary made after the commencement of
this Act. …

"7.
(1.)
This Act shall apply only to employment by the undertakers as
herein-after defined, on or in or about a railway, factory,
mine, quarry, or engineering work, and to employment by the
undertakers as herein-after defined on, in or about any
building which exceeds thirty feet in height, and is either
being constructed or repaired by means of a scaffolding, or
being demolished, or on which machinery driven by steam,
water, or other mechanical power, is being used for the
purpose of the construction, repair, or demolition thereof.
(2.)
In this Act— … 'Undertakers' in the case of a railway means
the railway company; in the case of a factory, quarry, or
laundry means the occupier thereof within the meaning of the
Factory and Workshop Acts, 1878 to 1895; in the case of a mine
means the owner thereof within the meaning of the Coal Mines
Regulation Act, 1887, or the Metalliferous Mines Regulation
Act, 1872, as the case may be, and in the case of an
engineering work means the person undertaking the
construction, alteration, or repair; and in the case of a
building means the persons undertaking the construction,
repair, or demolition. … 'Workman' includes every person who
is engaged in an employment to which this Act applies, whether
by way of manual labour or otherwise, and whether his
agreement is one of service or apprenticeship or otherwise,
and is expressed or implied, is oral or in writing."

The "First Schedule" referred to in the first section of the

Act prescribes rules for determining compensation, those
principally important being as follows; "The amount of
compensation under this Act shall be—(a) where death results
from the injury—(i) if the workman leaves any dependants
wholly dependent upon his earnings at the time of his death, a
sum equal to his earnings in the employment of the same
employer during the three years next preceding the injury, or
the sum of one hundred and fifty pounds, whichever of those
sums is the larger, but not exceeding in any case three
hundred pounds, provided that the amount of any weekly
payments made under this Act shall be deducted from such sum,
and if the period of the workman's employment by the said
employer has been less than the said three years, then the
amount of his earnings during the said three years shall be
deemed to be 156 times his average weekly earnings during the
period of his actual employment under the said employer;

(ii)
 if the workman does not leave any such dependants, but leaves
any dependants in part dependent upon his earnings at the time
of his death, such sum, not exceeding in any case the amount
payable under the foregoing provisions, as may be agreed upon,
or, in default of agreement, may be determined, on arbitration
under this Act, to be reasonable and proportionate to the
injury to the said dependants; and

(iii)
if he leaves no dependants, the reasonable expenses of his
medical attendance and burial, not exceeding ten pounds; (b)
where total or partial incapacity for work results from the
injury, a weekly payment during the incapacity after the
second week not exceeding fifty per cent. of his average
weekly earnings during the previous twelve months, if he has
been so long employed, but if not, then for any less period
during which he has been in the employment of the same
employer, such weekly payment not to exceed one pound."

60 & 61 Victoria, chapter 37.

ENGLAND: A. D. 1897 (May-October).

Reassertion of suzerainty over the South African Republic.
Refusal of arbitration.

See (in this volume)

SOUTH AFRICA (THE TRANSVAAL):
A. D. 1897 (MAY-OCTOBER); and 1898-1899.

{208}

ENGLAND: A. D. 1897 (June).

The "Diamond Jubilee" of Queen Victoria.

The sixtieth anniversary of the coronation of Queen Victoria

was celebrated in London on the 20th of June, by religious
services of great solemnity and impressiveness, and, two days
 later, by pageants of extraordinary pomp and magnificence, in
which representatives of every people who acknowledge the
queen's supremacy bore a part. Numerous functions and
ceremonies followed, to many of which the aged sovereign was
able to lend her presence. At the end of all, on the 15th of
July, she addressed the following letter to the millions of
her subjects throughout the world: "I have frequently
expressed my personal feelings to my people, and though on
this memorable occasion there have been many official
expressions of my deep sense of the unbounded loyalty evinced
I cannot rest satisfied without personally giving utterance to
these sentiments. It is difficult for me on this occasion to
say how truly touched and grateful I am for the spontaneous
and universal outburst of loyal attachment and real affection
which I have experienced on the completion of the sixtieth
year of my reign. During my progress through London on the
22nd of June this great enthusiasm was shown in the most
striking manner, and can never be effaced from my heart. It is
indeed deeply gratifying, after so many years of labour and
anxiety for the good of my beloved country, to find that my
exertions have been appreciated throughout my vast empire. In
weal and woe I have ever had the true sympathy of all my
people, which has been warmly reciprocated by myself. It has
given me unbounded pleasure to see so many of my subjects from
all parts of the world assembled here, and to find them
joining in the acclamations of loyal devotion to myself, and I
would wish to thank them all from the depth of my grateful
heart. I shall ever pray God to bless them and to enable me
still to discharge my duties for their welfare as long as life
lasts.
VICTORIA, R. I."

ENGLAND: A. D. 1897 (June-July).

Conference of colonial premiers with the Secretary of
State for the Colonies.
Discussion of important questions.
Denunciation of commercial treaties with Germany and Belgium.
"On Thursday, the 24th of June, the Prime Ministers of Canada,
New South Wales, Victoria, New Zealand, Queensland, Cape
Colony, South Australia, Newfoundland, Tasmania, Western
Australia, and Natal, assembled at the Colonial Office,
Downing Street, for the discussion of certain Imperial
questions with the Secretary of State for the Colonies. It was
decided that the proceedings should be informal and that the
general results only should be published. With the view of
giving a definite direction to the discussion, the Secretary
of State, in opening the proceedings, set forth the subjects
which he considered might usefully be discussed, so as to
secure an interchange of views upon them, and where they were
ripe for a statement of opinion, a definite resolution in
regard to them. [He did so in a speech of some length, after
which the several questions brought forward in his remarks
were discussed in succession at a series of meetings in the
Colonial Office.] The commercial relations of the United
Kingdom and the self-governing Colonies were first considered,
and the following resolutions were unanimously adopted:

1. That the Premiers of the self-governing Colonies

unanimously and earnestly recommend the denunciation, at the
earliest convenient time, of any treaties which now hamper the
commercial relations between Great Britain and her Colonies.

2. That in the hope of improving the trade relations between

the mother country and the Colonies, the Premiers present
undertake to confer with their colleagues with the view to
seeing whether such a result can be properly secured by a
preference given by the Colonies to the products of the United
Kingdom. Her Majesty's Government have already [July 31, 1897]
given effect to the first of these resolutions by formally
notifying to the Governments concerned their wish to terminate
the commercial treaties with Germany and Belgium, which alone
of the existing commercial treaties of the United Kingdom are
a bar to the establishment of preferential tariff relations
between the mother country and the Colonies. From and after
the 30th July 1898, therefore, there will be nothing in any of
Her Majesty's treaty obligations to preclude any action which any
of the Colonies may see fit to take in pursuance of the second
resolution. It is, however, right to point out that if any
Colony were to go farther and to grant preferential terms to
any Foreign Country, the provisions of the most favoured
nation clauses in many treaties between Her Majesty and other
powers, in which the Colonies are included, would necessitate
the concession of similar terms to those countries.

"On the question of the political relations between the mother

country and the self-governing Colonies, the resolutions
adopted were as follows:

1. The Prime Ministers here assembled are of opinion that the

present political relations between the United Kingdom and the
self-governing Colonies are generally satisfactory under the
existing condition of things. Mr. Seddon and Sir E. N. C.
Braddon dissented.

2. They are also of opinion that it is desirable, whenever and

wherever practicable, to group together under a federal union
those colonies which are geographically united. Carried
unanimously.

3. Meanwhile, the Premiers are of opinion that it would be

desirable to hold periodical conferences of representatives of
the Colonies and Great Britain for the discussion of matters
of common interest. Carried unanimously. Mr. Seddon and Sir E.
N. C. Braddon dissented from the first resolution because they
were of opinion that the time had already come when an effort
should be made to render more formal the political ties
between the United Kingdom and the Colonies. The majority of
the Premiers were not yet prepared to adopt this position, but
there was a strong feeling amongst some of them that with the
rapid growth of population in the Colonies, the present
 relations could not continue indefinitely, and that some means
would have to be devised for giving the Colonies a voice in
the control and direction of those questions of Imperial
interest in which they are concerned equally with the mother
country. It was recognised at the same time that such a share
in the direction of Imperial policy would involve a
proportionate contribution in aid of Imperial expenditure, for
which at present, at any rate, the Colonies generally are not
prepared.

"On the question of Imperial defence, the various points

raised in the speech of the Secretary of State were fully
discussed;" but on this, and on some questions of minor
importance, no conclusions were definitely formulated.

Great Britain, Parliamentary Publications

(Papers by Command, C.-8596, 1897).

{209}

The following reference to the "denunciation" of the treaties

appeared in the "London Statist" of August 7, 1897: "Last week
the British Government gave notice to Germany and Belgium of
its intention to terminate the commercial treaties with those
countries at the end of July next year, at the same time
expressing its willingness to conclude fresh treaties. This
important step is a fitting sequel to the jubilee festivities.
It is a graceful recognition of the great loyalty displayed by
our colonies toward the mother country and prepares the way to
that closer union which this paper has strongly advocated. In
twelve months' time, therefore, we shall be free from our
embarrassing engagements not to permit our colonies to place
higher or other import duties on the produce of Germany and
Belgium than upon the produce of the United Kingdom. Our
colonies will thus have complete freedom to place what duties
they choose on any produce they care to purchase from the
United Kingdom or from any other country, and if they so
 desire they may place discriminating duties on their own
exports. The action taken indicates no change in the policy of
this country, and foreign nations need have no fear that
British markets will be closed to their produce. It is quite
possible that at some future time, when the colonies have much
further developed their resources and the struggle for
existence becomes still keener, we may be disposed to give a
greater preference to colonial than to foreign produce, but
that period has not yet come. Of course, the time may be
greatly hastened by the attitude of foreign countries. The
unfriendliness of Germany last year caused a wave of feeling
in this country in favor of a duty upon German goods, and the
Canadian offer of preferential duties to the mother country
has created a responsive desire to assist Canadian trade.
Should our other colonies follow the lead of Canada, which,
from Mr. Chamberlain's statement, appears most likely, a
strong movement might arise for giving them preferential
treatment, especially if, at the same time, Germany, Belgium,
or anyone else were disposed to raise their duties on British
goods."

ENGLAND: A. D. 1897 (July-October).

Discussion with American envoys of a bi-metallic agreement.

See (in this volume)

MONETARY QUESTIONS: A. D. 1897 (APRIL-OCTOBER).

ENGLAND: A. D. 1897 (August).

Report on condition and prospects of West India colonies,
and Parliamentary action.

See (in this volume)

WEST INDIES, THE BRITISH: A. D. 1897.

ENGLAND: A. D. 1897-1898.
Campaigns on the Nile.
Anglo-Egyptian conquest of the Sudan.
 See (in this volume)
EGYPT: A. D. 1897-1898.

ENGLAND: A. D. 1897-1898.
Insurrections and mutiny in Uganda.

See (in this volume)

UGANDA: A. D. 1897-1898.

ENGLAND: A. D. 1897-1898 (June-April).

Wars on the Afghan frontier of India.

See (in this volume)

INDIA: A. D. 1897-1898.

ENGLAND: A. D. 1897-1898 (July-January).

The great strike and lock-out in the engineering trades.

See (in this volume)

INDUSTRIAL DISTURBANCES:
A. D. 1897 (GREAT BRITAIN).

ENGLAND: A. D. 1898.
Alleged treaty with Portugal.

See (in this volume)

PORTUGAL: A. D. 1898.

ENGLAND: A. D. 1898.
Results of British occupation of Egypt.

See (in this volume)

EGYPT: A. D. 1898.

ENGLAND: A. D. 1898 (February).

British troops fighting in eight regions of the world.