Ekonomika gospodarki żywnościowej (II rok) Mierniki efektywności

EFEKTYWNOŚĆ GOSPODAROWANIA I JEJ MIERNIKI

Działalność gospodarczą prowadzi się dla osiągnięcia określonych efektów w dziedzinie:
 Produkcyjnej – fizyczne rozmiary produkcji i jej jakość,
 Ekonomicznej – przyrost wartości – dochody, zyski.

EFEKTYWNOŚĆ – efekt jednostkowy (skutek), jaki zawdzięczamy jednostce czynnika,

który ten skutek spowodował.
MIERNIK EFEKTYWNOŚCI – stosunek między efektem a jego przyczyną, którą w działalności
gospodarczej jest nakład pracy i kapitału
Efekt (osiągnię ty skutek)
Efektywność 
Nakł ad (przyczyna wywoł ująca skutek)

RACHUNEK EFEKTYWNOŚCI – pozwala na ocenę sprawności gospodarowania oraz stwarza

podstawę do podejmowania decyzji umożliwiających
realizację zasad gospodarności, którymi są:
 Minimalizacja nakładów na osiągnięcie celu,
 Maksymalizacja efektów z posiadanych zasobów środków lub strumienia nakładów.

RODZAJE MIERNIKÓW EFEKTYWNOŚCI

I. Według sposobu wyrażania efektów i nakładów

w jednostkach naturalnych
Efekt (ilościowe)
ujęcie
Nakład
wartościowe
Przypadki

1. Efekt jednostki naturalne Wskaźnik efektywności technicznej

Nakład jednostki naturalne

2. Efekt jednostki naturalne Wskaźnik efektywności

Nakład jednostki wartościowe techniczno-ekonomicznej

3. Efekt jednostki wartościowe Wskaźnik efektywności

Nakład jednostki naturalne ekonomiczno-technicznej

4. Efekt jednostki wartościowe

Wskaźnik efektywności ekonomicznej
Nakład jednostki wartościowe

1
 Ekonomika gospodarki żywnościowej (II rok) Mierniki efektywności

II. Kryterium rachunkowo-analityczne

1. Efektywność przeciętna (Ep)

E cały efekt
Ep 
N
całe nakłady
Efektywność przeciętna to efektywność średnia w całej dozie nakładów

2. Efektywność krańcowa (marginalna, przyrostowa) (Ek)

E
Ek 
N

Efektywność krańcowa to efektywność dodanych (dodatkowych) jednostek nakładu.

Efektywność krańcową można liczyć w 3 formach:

1. Jako efektywność ostatniej dozy zastosowanego nakładu
2. Jako efektywność kolejnych dawek (poziomów) nakładów
3. Średnią efektywność krańcową w danym przedziale nakładów

III. Według treści rzeczowej

Produkcja
E
(efekt) Dochód, zysk

Zasoby czynników produkcji (P, Z, K)

N
(nakład) Nakłady, koszty

Produkcja
Zasoby efektywność produkcyjna zasobów czynników produkcji

Produkcja
Nakłady efektywność produkcyjna nakładów czynników produkcji

Dochód
Zasoby efektywność ekonomiczna zasobów czynników produkcji

Dochód, zysk
Nakłady efektywność ekonomiczna nakładów czynników produkcji

2
 Ekonomika gospodarki żywnościowej (II rok) Mierniki efektywności

Mierniki cząstkowe

1. Produktywność zasobów ziemi (wydajność ziemi)

P
Pz 
Z
P = produkcja, Z = ziemia zaangażowana (zasoby ziemi)

2. Produktywność zasobów kapitału (wydajność kapitału trwałego) lub produktywność

nakładów kapitału
P
Pk 
K
P = produkcja, K = kapitał zaangażowany (zasoby)

3. Społeczna wydajność pracy (produktywność zasobów pracy)

P
Pp 
L
P = wartość produkcji,
L = liczba zatrudnionych w produkcji w danym czasie (zaangażowana siła robocza)

4. Ekonomiczna wydajność pracy (produktywność nakładów pracy)

P
Wep 
T
P – wartość produkcji, T - czas pracy

5. Technologiczna wydajność pracy

F
Wtp 
T
F - ilość wykonanej pracy, T - czas jej wykonania

6. Opłacalność produkcji rolniczej

P – wartość produkcji, K- koszty produkcji

Wskaźnik opłacalności produkcji wyraża stopień pokrycia wartością produkcji kosztów

poniesionych na jej wytworzenie i wyrażany jest w procentach.

3
 Ekonomika gospodarki żywnościowej (II rok) Mierniki efektywności

Mierniki ZASOBOCHŁONNOŚCI I NAKŁADOCHŁONNOŚCI umożliwiają realizację II

ZASADY GOSPODARNOŚCI – MINIMALIZACJI NAKŁADÓW.
7. Ziemiochłonność produkcji (odwrotność produktywności ziemi)
Z
Pz 1czyli Zp 
P
8. Kapitałochłonność produkcji (odwrotność produktywności kapitału)
K
Pk 1 czyli Kp 
P
gdzie K - wartość środków trwałych, P - wytworzona produkcja (PG, PK lub wartość dodana)
9. Pracochłonność produkcji (odwrotność produktywności pracy)

L, T
Pp 1 czyli Pp 
P
10. Wskaźnik względnej wysokości kosztów (odwrotność opłacalności produkcji)
N,K
Op 1 czyli Wwwk   100%
P

Mierniki rentowności i opłacalności służą do analizy kondycji finansowej firmy (analizy

wskaźnikowej).

1. Wskaźnik rentowności bieżącej

Zysk (dochod czysty)
Rb   100%
Naklady, koszty

2. Wskaźnik rentowności przedsiębiorstwa (pełni rolę stopy zysku w rolnictwie)

Zysk (dochod czysty)
Rp   100%
sr. trwale + sr.obrotowe
3. Stopa zysku (efekt ekonomiczny zasobów)
Zysk (dochod czysty)
Sz   100%
Majatek (sr. trwale + sr.obrotowe + ziemia)

4. Wskaźnik opłacalności Op (i jego odwrotność Wwwk)

P
Op   100%
N,K
N,K
Wwwk   100%
P
gdzie N – nakłady, K – koszty (wszystkie wydatki)