Pedosfera

Gleba to najbardziej zewnętrzna warstwa litosfery, ma grubość od kilkunastu centymetrów do kilku

metrów, składa się z cząsteczek mineralnych i organicznych, a także z wody i powietrza.

Powstaje w wyniku procesów glebotwórczych, w których najczęściej wyróżnia się 3 procesy:

1.Wietrzenie podłoża skalnego
2.Akumulacja i przekształcanie materii organicznej
3.zaawansowane procesy glebotwórcze
We wszystkich glebach zachodzą również różne przemiany materii np.
-Humifikacja, czyli proces proces rozkładania się materii pod wpływem bakterii i grzybów,
powstaje wtedy próchnica
-Mineralizacja, czyli przemiana związków organicznych w proste związki np. Wodę, CO2, metan
Ponadto w glebach dochodzi do różnych procesów zależnych m.in. od klimatu, szaty roślinnej czy
rodzaju podłoża skalnego. Do tych procesów zalicza się:
-Bielicowanie, czyli wymywanie w głąb gleby związków mineralnych i organicznych. W wyniku
tego powstają charakterystyczne bardzo jasne i ubogie w substancje odżywcze poziom gleby
-Brunatnienie, to stopniowy rozkład złożonych związków chemicznych zawierających glin i
krzem, w tym procesie uwalniają się żelazo i glin nadając glebie charakterystyczną barwę brunatną
-Płowienie jest związany z wymywaniem w głąb gleby części ilastych. W wyniku tego procesu
powstaje jasny ( płowy ) poziom wymywania, a pod nim znajduje się ciemniejsza warstwa

Czynniki glebotwórcze – to elementy środowiska geograficznego, które mają wpływ na

powstawanie gleby. Wyróżnia się siedem czynników glebotwórczych:
-klimat -rodzaj skały macierzystej rośliny i zwierzęta -rzeźba terenu
-warunki wodne -działalność człowieka -czas

1 – Ściółka – płytka warstwa szczątków

organicznych
2 – Poziom próchniczny – powstaje z
rozkładu szczątków roślinnych i zwierząt
3 – Poziom wymywania – to poziom, z
ㅤ którego wody opadowe wsiąkają w glebę ㅤ
wymywając związki mineralne i organiczne
4 – Poziom wymywania – Najbogatsza w ㅤㅤ
ㅤ związki mineralne i organiczne warstwa gleby
5 – Rozdrobniona skała macierzysta – ma postać
ㅤ luźnych okruchów skalnych, które powstają w
ㅤ wyniku wietrzenia
6 – Skała macierzysta stanowi litą część skały. ㅤ
ㅤ Nie ulega ona procesom glebotwórczym

Dzięki temu na różnych obszarach kuli ziemskiej wykształcają się rozmaite typy gleb. Najczęściej
wydziela się je na:
- gleby strefowe – Cechą gleb strefowych jest wyraźna zależność od klimatu i roślinności -
( czarnoziemy, gleby brunatne, gleby bielicowe, gleby czerwone i czerwono żółte, kasztanowe itp. )
-gleby śródstrefowe – Zalezie od warunków klimatycznych oraz szaty roślinnej. Jednak uległy
silnemu modyfikowaniu przez pozostałe czynniki glebotwórcze np. wodne - ( mady, rędziny )
-gleby niestrefowe – Najczęściej gleby o słabo wykształconym profili oraz przekształcone w
wyniku działań człowieka - ( gleby górskie )

Najbardziej żyzne gleby to : czarnoziem, bielicowe, kasztanowe

Biosfera, zwana też strefą życia obejmuje organizmy żywe zamieszkujące naszą planetę

Rozmieszczenie stref roślinnych na Ziemi zależy od warunków klimatycznych. W każdej strefie

występują charakterystyczne dla niej typy roślinności oraz rodzaje gleb

Strefy roślinne podobnie jak strefy klimatyczne, wkładają się pasowo, w miarę symetrycznie na
północ i południe od równika

Główne strefy roślinne na ziemi to:

Wilgotny las równikowy – Wysoka temperatura powietrza i duże sumy opadów, są gęsto
porośnięte drzewami, takimi jak mahoniowiec, hebanowiec i kauczukowiec, bogata roślinność
Występują czerwonożółte gleby ferralitowe

Sawanna – W strefie klimatów równikowych cały rok, wysoka temperatura powierza oraz dwie
pory roku : sucha i deszczowa, głównie trawy i pojedyncze drzewa ( np. akacja, baobab )
Występują gleby cynamonowoczerwone i czerwonobure

Pustynie i półpustynie – strefa klimatów zwrotnikowych, ciepłe powietrze dnia, chłodne nocą,
mało opadów, Bardzo Uboga roślinność, występują sukulenty np. kaktusy,
występują szaroziemy, buroziemy, i gleby pustynne
Roślinność typu śródziemnomorskiego – W strefie klimatów podzwrotnikowych, gorące i suche
lato oraz wilgotna i łagodna zimna, Wiecznie zielone gęste zarośla krzewów np. oleandrów i
mirtów ) oraz rzadko występujące drzewa, ( sosny pinie ) występują gleby cynamonowe

Step – W strefie klimatów umiarkowanych, gorące lato i mroźna zima, mała suma opadów,
dominują trawy, ( w Amr. Południowej stepy nazywane są pampą , a w Amr. Północnej – prerią )
Występuje czarnoziem
Lasy liściaste i mieszane – W strefie klimatów umiarkowanych, ciepłe lato i łagodna zima ,
Dominują lasy liściaste z przewagę buku, dębu, klonu oraz lasy mieszane z udziałem sosny, świerka
i modrzewia. Występują gleby brunatne i płowe

Tajga – W strefie klimatów umiarkowanych wystęoują krótkie i ciepłe lato oraz długa i mroźna
zima, niewielkie opady, głównie występują lasy ilaste z przewagą świerka i modrzewia,
Występują gleby bielicowe oraz marzłociowe gleby tajgi

Tundra – W strefie klimatów okołobiegunowych, krótkie i chłodne lata oraz długa i mroźna zima,
mała suma opadów, występują liczne mchy, porosty i krzewinki, gleby tundrowe
Pustynie lodowe – strefa okołobiegunowa, długa i mroźna zima, niewiele opadów i bardzo silny
wiatr, na niepokrytych lodem skałach rosną mchy i porosty, gleby arktyczne
Na obszarach górskich wraz ze wzrostem wysokości nad poziomem morza zmianie ulega szata
roślinna. Jest to skutkiem zmieniających się warunków klimatycznych ( spadku temperatury,
powietrza i wzrost opadów atmosferycznych ) Układa się ona w charakterystyczne piętra roślinne.
Zmiany na mapie politycznej
Państwo jest podstawową jednostką podziału politycznego świata. To suwerenna, czyli samodzielna
i niezależna od innych krajów organizacja terytorialna. Na państwo składają się trzy zasadnicze
elementy: terytorium wyznaczone przez granice ludność zamieszkująca to terytorium
suwerenna władza, która utrzymuje relacje międzynarodowe
Na świecie występują również terytoria zależna. Mają one pewną autonomię, czyli mogę między
innymi samodzielnie przeprowadzać lokalne wybory, jednak pozostają w strefie wpływów innego
państwa.

Aneksja – Zakazane prawem przyłączenie części lub całości terytorium drugiego państwa np. Krym

Największa państwa na świecie: 1 – Rosja – 17,1 mln km2 2 – Kanada – 9,9 mln km2
3 – Stany Zjednoczone 9,8 mln km2 4 - Chiny – 9,6 mln km2 5 – Brazylia – 8,5 mln km2
Najmniejsze państwa świata: 1 – Watykan – 0,44 km2 2 – Monako – 1,95 km2
3 – Nauru – 21,3 km2 4 – Tuwalu – 26 km2 5 – San Marino – 61, 6 km 2
Polska jest 69 na świecie i ma 312,7 tyś km2
Przyjmuje się że na świecie jest obecnie 195 państw ( na 2019 r, ) Jednak dokładne ich określenie
nie jest proste. Najczęściej, uznaje się, że aby państwo mogło istnieć muszą być spełnione trzy
kryteria:
-Formalnie ogłoszona lub historycznie uzyskana niepodległość
-Uznanie międzynarodowe, czyli przynależność do ONZ
-Sprawowanie realnej władzy, przynajmniej na części terytorium

Pierwsze ważne zmiany na mapie geograficznej dokonały się w okresie wielkich odkryć
geograficznych, a więc na przełomie XV i XVI w. rozpoczną się wtedy proces kolonializmu, na
nowo odkrytych terenach Europejczycy zaczynali budować osady oraz podporządkowywać
miejscową ludność i eksploatować zasoby naturalne. W ten sposób powstały wielkie imperia
kolonialne np. Wielka Brytania, Hiszpania, Portugalia czy Francji. Ten układ zależności przetrwał
niemal do połowy XX w.

Skutki kolonizacji
- Rozwój na dużą skalę procederu handlu ludźmi ( niewolnictwo )
-Wśród rdzennych mieszkańców koloni pojawiła się biała odmiana człowieka, wzrósł udział religii
dominującej w państwach kolonialnych np. Chrześcijaństwa, w koloniach wprowadzono język jaki
używali kolonizatorzy np. Francuski, Angielski, Hiszpański
-Narzucenie Europejski wzorców życia
-Intensywne eksploatowanie surowców naturalnych

Dekolonizacja – Rozpad kolonii i utrzymanie niepodległości nowego państwa

Najwięcej krajów na skutek dekolonizacji powstało w 1960 r. ( zwanym też rokiem Afryki ), to
wtedy w Afryce nasępił proces dekolonizacji

Obszary kolonialne w połowie XX w.

Francja – Maroko, Algieria, Niger, Madagaskar
Wielka Brytania – Rpa, Nigeria, Sudan
Portugalskie – Angola, Mozambik
Przyczyny dekolonizacji:
-Osłabienie gospodarcze i polityczne kolonialnych mocarstw
-Podważanie idei wyższości cywilizacyjnej Europejczyków nad podbitymi ludami
-Wzrost świadomości narodowej w społeczeństwach kolonialnych
-Przyjęcie w 1960r. Przez ONZ deklaracji o przyznaniu niepodległości terytoriom kolonialnym
-Rywalizacja Stanów Zjednoczonych i ZSRR o wpływy na świecie po II wojnie światowej
Skutki dekolonizacji :
-Zwiększenie się liczby suwerennych państw do niemal 140, gdzie w 1900 r. było ich 55.
-Odzyskanie przez nowo powstałe kraje dostępu do własnych zasobów naturalnych
-Liczne konflikty na tle etnicznym, religijnym, krwawe walki plemienne o władzę
-Załamywanie się gospodarek niektórych krajów pod odzyskaniu niepodległości
-Migracja ludności, w tym również do dawnych imperiów kolonialnych, z uwagi na złą sytuację
gospodarczą i licznych konfliktów nowo powstałego państwa.

Zjednoczenie Niemiec RFN ( Republiki Federalnej Niemiec ) zjednoczyła się z NRD ( Niemiecka
republika demokratyczna ) - 1990 Integracja

Powstanie Timoru Wschodniego – 2002 – odłączenie się od Indonezji Dezintegracja

Rozpad Sudanu na: Sudan i Sudan Południowy – 2011r.

Rozpad czecho-Słowacji ( aksamitna rewolucja ) powstanie Republiki Czeskiej ( Praga ) i

Słowacji ( Bratysława ) - 1993 Dezintegracja

Rozpad ZSRR ( Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich ) - 1991 19 państw

Dezintegracja Część Europejska:
-Litwa ( Wilno ), -Łotwa ( Ryga ) -Estonia ( Tallinn ) - Republika nad Bałtycka
-Ukraina ( Kijów ) -Białoruś ( Mińsk ) Rosja ( Moskwa ) -Mołdawia ( Kiszyniów )
Część Azjatycka: -Gruzja ( Tbilisi ) Armenia ( Baku ) Azerbejdżan ( Erywań ) - Republika -
zakaukaska
Kazachstan, Uzbekistan, Kirgistan, Tadżykistan, Turkmenistan – Republika środkowo Azjatycka

Rozpad Jugosławii -początek 1991 – Koniec 2008 : -Dezintegracja

Słowenia ( Lublana ) Chorwacja ( Zagrzeb ) Republika Macedonii Północnej ( Skopje )
Bośnia i Hercegowina ( Sarajewo ) Serbia ( Belgrad ) Czarnogóra (Podgorica )
Kosowo ( Prisztina )

Przyczyny Integracji:
-Polityczne ( wspólne działania wobec innych państw, Prowadzenie wspólnej polityki wew. )
-Militarne ( zapewnienie bezpieczeństwa krajom członkowskim, wspólny rozwój technologi milit. )
-Gospodarcze ( Ułatwienie w handlu międzynarodowym, poszerzanie rynku zbytu, wspólna waluta)

Organizacje pozarządowe międzynarodowe:

NATO Unia Afrykańska ( UA ) Wspólnota niepodległych państw ( WNP ), ONZ
Organizacje międzynarodowe do których należy Polska:
NATO, ONZ, Unia Europejska OECD ( Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju )
Organizacje pozaeuropejskie :
OPEC ( Organizacja Krajów Eksportujących Ropę Naftową ), UA, NAFTA
( Północnoamerykański Układ Wolnego Handlu )
Przyczyny i skutki integracji europejskiej:
Przyczyny:
-Konieczność odbudowy gospodarek po II wojnie światowej oraz podniesienie poziomu życia
-Utworzenie Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali ( EWWiS ) jako pierwszy krok ku integracji
-Polityczne zbliżenie dawnych wrogów Francji i Niemiec
-Powstanie organizacji Europejskiej zajmującej się pomocą finansową ze Stanów Zjednoczonych
( powstanie Europejskiej Organizacji Współpracy Ekonomicznej, później przekształcona w OECD )
Skutki:
Pozytywne:
-Wspólny rynek -Zniesienie formalności przy przekraczaniu granic -Wspólna waluta
-Ochrona przedsiębiorców z Unii Europejskiej przed konkurencją spoza wspólnoty
-Wsparcie rolnictwa oraz inwestycje środkami unijnymi
-Poszerzenie praw obywatelskich
Negatywne:
-Zbiurokratyzowanie administracji unijnej, generującą duże koszty
-Bardzo wysokie koszty prowadzenie niektórych polityk, np. Wspólnoty polityki Rolnej
-Ogromne koszty związane ze wsparciem państw w trudnej sytuacji finansowej
-Zobowiązanie przez państwa wysoko rozwinięte przekazywanie części dochodów tym mniej rozw,
-Wyludnianie się niektórych krajów spowodowane możliwością uzyskania np. lepszej pracy
-Nadmierne i częste nielegalne migracje do krajów Unii z biedniejszych regionów

Najczęściej wyodrębniamy 3 przyczyny wybuchania konfliktów:

-ekonomiczne ( sprzeczne interesy gosp. , dostęp do zasobów naturalnych i surowców mineralnych)
np. Turcja z Syrią i Irakiem ( o wody Eufratu ) , Sudan z Egiptem ( o Nil )
-polityczne ( zajęcie terytorium, rozpad imperium kolonialnego, dążenie do niepodległości ) np.
Przyłączenie Krymu do Rosji
-społeczne ( różnice Religi, różne spory między grupami etnicznymi, próby usamodzielnienia się
danego regionu np. Katalonia )

Wybrane konflikty:
Irak – Kuwejt i wojska koalicji – 1990 – 1991
Serbia – Słowenia, Chorwacja, Bośnia i Hercegowina – 1991 – 1995
Sudan – Wojna domowa – 1991 – 2005 Skutkiem jest w 2011 r. powstanie Sudanu Południowego
Izrael – Palestyna – 2000 – do dziś
Irak – Stany zjednoczone i wojska koalicji – 2003 – 2011
Ukraina – Rosja, przyłączenie Krymu do Rosji – Od 2004 – do dziś

Najwięcej konfliktu wybucha w Afryce, jest to spowodowane tym, że wiele granic wytyczono bez
uwzględnienia podziałów etnicznych i religijnych, a także historycznych. Takie konflikty to np.
Sudan, konflikt ma podłoże religijne (Część północną - muzułmanie Południowa - chrześcijanie )
Poza Afryką najwięcej konfliktów wybucha jeszcze w Azji Południowo-Wschodniej, oraz na
Bliskim Wschodzie.
Konflikty zbrojne prowadzą między innymi do wyniszczenia społeczeństw, uchodźstwa, głodu i
chorób ludności, a także do zapaści gospodarki, zniszczenia dorobku kulturowego oraz środowiska
przyrodniczego

Terroryzm – to forma walki zbrojne, w której określone cele są osiągane poprzez stosowanie
przemocy , zastraszania i ataków na niewinne osoby. Wybrane Zamachy terrorystyczne :
11.09.2001 – Zamach na World Trade Center, Pentagon i Departament stanów zjednoczonych w
Waszyngtonie za pomocą porwanych samolotów z pasażerami Liczba ofiar 3k Liczba rannych 6,3k
23-26 10.2002r. - Moskwa – Czeczeńscy terroryści zaatakowali Centrum Teatralne na Dubrowce
Liczba ofiar 170 – był to element walki Czeczeńców z Rosją
11.0.2004 – Madryt – 4 eksplozje na stacjach kolejowych w godzinach porannego szczytu .
Liczba ofiar 198 Liczba rannych – 1,5k - Święta wojna islamu przeciwko zachodowi
07.07.2005 – Mumbaj – Zdetonowanie 7 bomb w pociągach i na peronach stacji kolejowych
Liczba ofiar 200 Liczba rannych ok. 700 - Konflikt między Pakistanem a Indiami
14.07.2016r – Nicea – Zamachowiec wjechał ciężarówką w tłum na Promenadzie Anglików w
Nicei, gdzie mieszkańcy i turyści podziwiali pokaz sztucznych ogni z okazji święta narodowego
- Święta wojna islamistów przeciwko światu zachodniemu
Media mają ogromny wpływ na społeczny odbiór konfliktów zbrojnych czy ataków
terrorystycznych

+Mapa ( nie chce mi się jej robić, sprawdź w necie wszystkie kraje gdzie były konflikty i ataki
terrorystyczne )