CO SO KHOA HOC CUA HIEN TUONG BONG TINH LUYEN Al Hoang Xuan Dung Trung tam Neghién citu vé Phu nit, Dai hoc Quéc gia Ha Noi. Cfc nha khoa hoc trén thé gidi udéc tinh ngudi déng tinh luyén di (DTLA) chiém khoang 5% - 10% dan s6 cia mdi quéc gia. Ti lé nay gan nhu khong thay déi gitta cdc quéc gia, cc thdi dai hodc cdc nén van hod. Mac dit ngudi DTLA 1a mot bo phan hgp thanh nén nhan loai, nhung 6 nhiéu noi trén thé gidi ho vin 14 nan nhan cha tinh trang ngugc dai. Tai nhing nudc theo dao Héi, déng tinh 1a van dé khong thé khoan dung. Ngudi DTLA thuing bi lang ma, bi cdm dodn, bi trimg phat, tham chi bi tip hinh chi vi cé xu huéng tinh duc khdc biet. O mot s6 nudc phuong Tay nhu My va Anh hang nam van cé hang chuc ngudi DTLA bi sat hai. Ngudi ta nhan thay tat ca nhiing truéng hop trén déu chita dung chung mot yéu té 14 thanh kién chong lai sy bat thudng vé gidi va xu huGng tinh duc cla nhiing ngudi déng tinh. Tai Viet Nam, DTLA 18 mot chi dé nhay cam, mdi ndi lén va bat ddu thu hit su chit ¥ cia du luan. Chua bao gid hoat déng cilia ngudi DTLA va sé lugng cdc xuat ban phdm vé ho lai gia tang manh nhy théi gian vita qua. Do la bang ching vé su quan tam cia x4 hdi déi véi van dé nay. Tuy nhién, nhing gi ma xa hoi biét vé ngudi DTLA hdu nhu chi gidi han trong nhimg phong su, bai viet hodc ban tin cé tinh chat “phat hi¢n” duoc dang tai trén cdc phuong tién truyén thong. Trong mot sé truéng hgp, muc dich cia nhig san phdm nay nham Jam thoa min tinh hiéu ky cha déc gia, hon 1a hudng ho t6i su hiéu biét nghiém tic va nhan van vé ngudi déng tinh. Hién dang cé rat nhiéu cudc tranh luan xung quanh van dé nguén géc cia hién tugng DTLA. M6t s6 nguti tin rang dé 1a chuyén binh thudng, trong khi mt s6 khéc thi cho d6 14 mét loai bénh hoac 14 mot dang té nan xa hdi. Mot s6 t6n gido !6n trén thé gidi (nh Do Thai gido, Thién Chiia gido va Héi giao) cho déng tinh li do quy Saian xti duc, cém dé, dé chéng lai nhimg day dé cia Thién Chua. Phai Thién Chia gido bao thi chil truong déng tinh 14 mot chon lua cha cA nhan do anh hudng cia méi truéng va chon lua nay trai v6i ¥ muGn cia Thién Chia. Bac bé nhimg cdo budc trén, gidi khoa hoc chttng minh rang DTLA 1a mét khuynh hu6ng tinh duc ty nhién, khong phai 14 mot loai bénh r6i loan tam than hay mot dang té nan x4 hoi cén phai loai bd. Bai viét nay trinh bay co sé khoa hoc cia hién tugng DTLA duéi quan diém sinh hoc va tam ly hoc, déng thoi dua ra nhiing khuyén nghi gitip phu huyah Viet Nam hidu ding va ton trong xu hung tinh duc ty nhién cia con em minh. TAP CHI TAM LY HOC, S6 4 (121), 4 - 2009 431. Quan diém sinh hoe vé déng tinh luyén di Hanh vi tinh duc déng gidi khong phai la hién tugng duy nhat chi c6 & con ngudi. Theo théng ké cla cdc nha sinh hoc, trén thé gidi, cé téng cong khoang 450 loai 6 théi quen quan hé tinh duc déng gidi. Geoff McFarlane - nha sinh vat hoc thugc tung DH Newcastle (Anh) nhan thay hanh vi tinh duc déng gidi 6 cdc lodi linh truéng phé bién hon so véi cdc dong vat c6 vii khéc, nhung khong phai 14 khong 6 6 chim chéc, bd sat, ludng cu, cd, con tring va cdc loai dong vat kh6ng xuong séng. Khong phai chi & dong vat hoang da, ma cA gia stic gia cdm ciing tén tai hién tuong nay. Hau hét cdc hanh vi tinh duc déng gidi mo ta trong sdch vo déu xuat hién & dong vat cé vi. Dac biét, cdc loai linh trudng cé nhing méi quan hé tinh duc ng gidi rat phic tap. Khodng 30 loai linh truéng da duge ghi nhan Ja cé quan hé déng tinh, tham chi cé nhing di cdn quan hé véi nhau rat lau dai. Vé hanh vi tinh duc déng gidi & ngudi, nhimg nghién ctu vé di truyén hoc khang dinh ring nguyen nhan cia DTLA bit nguén tir nhing xung dot vé gen. Mot trong nhing nghién cifu quan trong thuéng duoc vién dan la cOng trinh khao ctu cla GS John Michael Bailey thugc DH Northwestern, Chicago vao thap nién 1990. Gido su Bailey khao sat 110 cap song sinh déng trimg va déng phai da duoc tach ri tit so sinh, nudi riéng biét trong nhiing moi trudng khdc nhau. Két qua tim ra 1a néu trong nhimg cap song sinh nay cé mot ngudi déng tinh thi kha nang ngudi kia cing déng tinh 18 52%. So véi cdc céip song sinh khéc tring, kha nang nay chi 12 22%. Doi voi anh chi em déng phdi khong song sinh, kha nang nay giam xudng cdn 11%. Diéu ndy ndi len y nghia quan trong cia yéu t6 di truyén trong viéc hinh thinh tinh duc cla cd nhan “?. Bac si Simon Le Vay, khoa Than kinh, Vien Salk (1991) da céng bé nghién citu giai phdu mot phdn ndo ving dudi dau cia 41 wr thi. Day 14 nhiing ngudi da tir vong do nhiéu nguyén nhan khdc nhau. Trong sé ho, cé 16 ngudi déng tinh luyén ai. Bac si phat hign ra ring, nhing ngudi déng tinh luyén di, thanh phin INAH3 (cau triic nho duge biét dén nhu mét yéu t6 diéu khién thai dé tinh duc & dong vat c6 vi) nhé hon hai lan so vi nhing ngudi khdc, Cling théi gian nay, mot nhom nghién ctu y hoc khac do Dean Harner diing dau da tim mdi lién hé gitta gene va ching DTLA. Ho tim thay mot diém dac biét trén nhdnh dai ciia nhiém sc thé X, dugc truyén tix me sang con va thutmg gap o nhing ngudi DTLA ®, Céc nghién city khdc nhau déu nham muc dich ching miah tir lic chao déi, khuynh huéng tinh duc cia con ngudi ta di duoc dinh san. Cho di nghién ciu gi phdu, nghien ctu gen hay nghién ctu noi tit, cdc nha khoa hoc déu khang dinh ring, mot ngudi c6 quan hé tinh duc déng giéi hay c6 quan hé tinh duc khéc gidi (hoac tham chi c6 ca hai thdi do nay) déu 1a do cha sinh me dé, chit khong lién quan t6i chuyén gido duc hay moi trudng séng cla ngudi dé. 2. Quan diém tam I¥ hoc vé déng tinh Iuyén di Sigmund Freud khong coi déng tinh 1 mét bénh ma quan niém con ngudi sinh ra bam sinh cé ca hai tinh duc 1a déng tinh va di tinh. Méi quan hé trong tudi 4u the v6i cha me déng phi va anh huéng cla mdi trudng sé day con ngudi phat trién tinh 44 TAP CH TAM LY HOC, S64 (121), 4 - 2009duc theo huéng déng tinh hay di tinh. Tir ly thuyét nay nay sinh thanh kién vé ngudi cha thu dong va ngudi me dp dao Ia tién dé cho dita con déng tinh. Trong mot cong trinh khdo cifu duge tién hanh vao nam 1954, nha tam I¥ hoc ngudi My Evelyn Hooker da chon mau khao ctu gém 30 ngudi déng tinh nam trong cong déng (khéng phai Ja khdch hang ciia ba) va 30 ngudi di tinh nam trong cdc t6 chic cong déng. Sau khi 4p dung déng nhat ba trac nghiém (Rorschach, Thematic Apperception Test, va Make-A-Picture-Story Test) cho tat ca moi ngudi trong hai nhém, dé khao sat tam ly, do lng kha nang hoi nhap, kha nang tri tué... ba nhap’ chung ho lai va phan nhém theo tuéi tac, chi s6 thong minh va trinh d6 gido duc. Khong dugc cho biét vé tinh duc cia c4c déi tong, hai chuyén gia Rorschach doc lap 1a Bruno Klopfer va Edwin Schneidman phan tich két qua khao cttu di khong phan biét duoc ngudi nao déng tinh ngudi nao di tinh. Mot chuyén gia thit ba 1a Mortimer Mayer duyét xét kha nang hdi nhap vé tam ly cia cdc déi tuong cing khong thay dugc su khde biét dang ké nao gitia hai nhém déng tinh va di tinh. Evelynn Hooker két ludn déng tinh khong phai 18 mot trang thai }am sang va khong lién quan gi dén khoa tam ly bénh hoc. Dua trén kién nghi cua Evelyn Hooker va nhiing két qua nghién cfu khoa hoc khdc, Hiép hoi Tam thin hoc Hoa Ky (American Psychiatric Association, APA) tir nam 1973 da loai DTLA ra khdi danh sdch céc triéu chting va bénh réi oan tam than (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders). Té chttc Y té Thé gidi (Word Health Organization, WHO) cing da lam diéu tuong ty vao nam 1992 trong phién ban thit 10 cla danh sdch phan loai cdc ching bénh trén thé gidi (International Classification of Diseases, 10th Edition). Nam 1980, APA dua mét trigu chimg mdi vao danh sdch bénh hoc. D6 1a chimg déng tinh di tw hai (ego-dystonic homosexuality), dugc dinh nghia la cé6 & “nhimg ngudi ma su quan tam tinh duc nguyén thi cia ho hudng vé nguvi cing gidi, nhung hoac bat an, hofic xung d6t, hofc mu6n thay déi khuynh huéng tinh duc dé”. Vay 1a vao lic dé, duéi cdi nhin tam than hoc, ngudi DTLA thi binh thudng, chi nhiing ngudi DTLA dang trong giai doan bat én v6i khuynh hung tinh cam cia minh hodc trén trénh n6, méi 1a cé ben. Nhung vao nam 1987, déng tinh i ty hai cling khong con bi xem 1a bénh nila, vi cde nha tam than hoc cho rang hau nhu ngudi DTLA nao ciing trai qua giai doan tu xung d6t dé. APA (1992) da dua ra tuyén bé chinh thie v6i 18i kéu goi rang: “Luyéa & Ai déng gidi tu than né khong hé ham chiia viéc cé hay khong su thiét hai, tinh én dinh, su tin cay trong nang lyc x4 hoi chung hay kha nang téc nghiép (6 ngud dong tinh i). Hiép hoi Tam than hoc Hoa Ky kéu goi cdc t6 chtic y té tren thé gidi va cd nhan cdc nha tam thn hoc 6 cdc quéc gia hay thtic day trén dat nude minh viée bai bé nhiing irimg phat phap ly déi véi tinh cam va tinh duc déng Bid o6 sit dong thuan gitta nhimg nguéi truéng thanh. Ngoai_ ra, APA ciing kéu goi cdc t6 chtte va cé nhan nay hay thuc hién moi viéc cé thé dé giam di nhimg xi nhuc c6 lién quan dén luyén di déng gidi, 6 bat ctr dau va bat ctr khi nao”. Nhu vay, ket qua ciia nhimg nghién ottu khoa hoc va két ludn cilia céc 16 chute Khoa hoc uy tin tén thé gidi déu khang dinh DTLA chi 1a mét khuynh hung tinh TAP CHi TAM LY HOC, Sé 4 (121), 4 - 2009 45duc, 1a mot biéu hign ciia sy da dang sinh hoc vé mat tinh duc cia con ngudi. Ngudi d6ng tinh chi 1 nan nhan cla mot cau tric sinh hoc khong thé thay déi dugc. Nhiing ngudi cé xu hudng tinh duc nay hoan toan khoe manh, ho cé nang lyc thé chat nhy nhiéu ngudi khac (phan 1én cé kha nang hoat dong tinh duc binh thudng va co thé sinh san, chi cé diéu ho bi chi phéi bdi xu hudng tinh duc nén khéng thay bi hap din bdi ngudi khdc gidi) va nhiéu ngudi cd nang luc tri tué cha nha khoa hoc, nha van, nha tho. Ho van cé nhitng dam mé cong viéc, yeu qug ngudi than va cing biét nudi day con cdi nhu nhimg bac cha me tot. Nhing tre dugc nhitng ngudi tinh duc déng gidi nudi day khong thay c6-su phat trién khéc thudng vé chi s6 thong minh, tam Ly, vai trd x hi, ban sac gidi, quan hé ban bé... so véi nhiing uré khac. Do hoan canh xa hdi chua cé thai dé dung nap, ma nguogc lai, con ky thi mot cach nghiét nga véi ngudi DTLA nén nhiéu ngudi trong sé ho c6 cudc sOng cach biét, cé tam trang mac cam va hoai nghi xa hoi. Do vay, ho cing c6 thé mac mot s6 réi loan tam ly nao do hoac cé hanh vi vi pham phap luat. Tuy nhién, ty 1é nhiing réi loan nay 6 ngubi tinh duc déng gidi khong khdc gi so véi quan thé tinh duc khac gidi. 3. Thai d6 cia phy huynh khi cé con em 1A ngudi déng tinh luyén ai Khi biét con em minh 1a ngudi DTLA, cam gidc thudng cé cia phu huynh JA kinh ngac, hoang so cho tuong lai cla con va lo lang cho danh dy gia dinh. Ho ty hdi minh da lam gi sai trdi khién con minh tro thanh ngudi déng tinh. Ho buén khé vi con ho sé khong c6 mot cu6c séng “binh thudng” nhu nhiéu ngudi khdc hodc khéng co mot cudc séng nhu ho mong mu6n va du dinh. Tir cam gidc that vong d6, ho cé thé phan ting manh mé bang cach khéc léc, la hét, van xin, Khuyén lon, duéi con ra khéi nha hoac tuyén bé tit con. Giai thich cho tinh trang DTLA ctia con minh, két luan cha khong ft phy huynh 1a do con ho da chay theo theo m6t 1éi sng hu héng, bénh hoan hoac hiéu lam 1a con da mac “bénh déng tinh”. Néu bénh duge hiéu 1a tinh tang xéo tron vé thé chat hay tam ly c6 thé gay ra tir vong, dau dén, khé chiu, khé so hodc gay wé ngai dén kha nang lam viéc, hoc hanh, vui s6ng cla ngudi bénh thi DTLA khong phi 1A mét xdo tron vé thé chat hay tam ly, khong gay ra dau don, khé chiu, khé sé, va khong hé gay suy gidm cho kha nang lam viéc, hoc hanh, hodc vui s6ng cua ngudi déng tinh, cling chang gay hai cho bat cit ai nén khong duge coi 1a bénh. Vi khong phai 18 bénh nén DTLA khong thé “chia tri” va khong can phai chita tri bang thudc hay cdc biég phap tam ly tri ligu. Vi khong phai bénh nén cdc bac phu huynh nén tir bd ¥ nghi cé thé “chifa tri” cho con em déng tinh cla minh thanh dj tinh. Trong qua khit, ngudi ta da thir tat cd nhiing c4ch cé thé tuéng tugng ra duoc dé “chita tri” “bénh déng tinh” ké cd phuong phdp chita tri bang gidt dién man rg, bang thuéc, bang tam ly, bang tn gido... Dé 1a chua ké nhing bién phap trimg phat da man théi trung cé & chau Au va Trung Dong dé tiéu diét va ran de ngudi déng tinh. Tat ca déu V6 ich, ngudi déng tinh van déng tinh va van t6n tai nhu nhimg ngudi cé tinh due khac. cia nhan loai. Mét sé phu huynh Viet Nam nghi con minh déng tinh vi anh hudng xdu cia van ho suy ddi hoac bi “lay” tir nhing ngudi déng tinh khdc. C6 ngudi khong ngén 46 TAP CHi TAMLY HOC, Sé 4 (121), 4 - 2009gai don nha di noi khac hodc cdm con giao du véi ban bé dé tach con minh ra. “méi trudng xdu”, Diéu nay khong mang lai két qua gi vi trang’thdi déng tinh hay tinh la bam sinh. Néu méi trudng sOng cé thé anh hudng dén tinh duc thi cé lé da. kh6ng cé ngudi déng tinh, vi ngudi déng tinh dil 6 bat cit noi nao ciing séng trong anh huéng dp dao cia vin hod di tinh. Nhiéu phy huynh khdc lai tin rang néu con minh lap gia dinh véi ngudi khdc gidi thi sé hét “bénh” d6ng tinh. Niém tin nay dan dén nhimg cudc hén nhan déi tr va hau qua tai hai. Cudng ép, truc tiép hay gidn uigp, mot ngudi déng tinh lay vo hay lay chéng 1a hanh dong pha hoai cugc doi cha khéng chi riéng ngudi dé, ma ca cla ngudi phu nit hay cia ngudi dan 6ng ma ngudi dé mién cudng két hén. Ban tinh tinh duc dong gidi cua ho sé lam cho ngudi phu nii/ dan 6ng ho cudéi tro nén bat hanh va dita iré ra doi cing chiu nhimg thiét thdi khong ludng trudc duge. Vi nhing ly do ké trén, da dén Itic phu huynh co con em bi déng tinh nén gat bé cach nhin nhan duéi géc 6 “dao ditc” va “ton gido” ma quan tam dén cdc yéu 16 di truyén, sinh hoc mot céch nghiém ic dé hiéu ré hon xu hudng tinh duc dong gidi cia con em minh. Cha me nén nhan thiic rang con em ho khéng cé 1éi trong viée tro thanh ngudi déng tinh. Va ho di dau khé, lo lang dén may cing chi bang mot phin nhé néi khé cia con. Truéc khi néi ra, con ho da phai trai qua mot thdi gian dai nghi ng&, dan vat ri méi c6 thé khang dinh va chap nhan khuynh huéng tinh duc cua chung. Khi quyét dinh ni sy that voi bé me, tic 14 khi con can mot ché dua tinh than, c4n mot su chia sé va trén hét 1a muGn bé me chap nhan con ngudi that cia minh, khi chting da bi hat hii ngoai x4 hdi. Do vay, cha me nén hoc cach dan dan chap nhan va tén trong xu hucng tinh duc tu nhién ctia con, tao | cho con niém hanh phiic duoc song that vGi gidi tinh cha minh. Chi thich 1. Bailey JM (1993). “Do gene determine if we are lesbian, biscxual, gay, or straight?” (http://www.gene-watch.org/404.html). 2. LeVay S (1993). The Sexual Brain. Cambridge: MIT Press. ttp://www.apa.org/topics/sorientation htm] Tai liéu tham khao L. http://www.apa.org/topics/sorientation.htm! 2. Bailey JM (1993). “Do gene determine if we are lesbian, bisexual, gay, or straight?” (http://www.gene-watch.org/404.html). 3. Evelyn Hooker (1961), "Homosexuality: Summary of studies". In E. M. Duvall & S. M. Duvail (curr.), Sex ways in fact and faith, Association Press, New York 1961. 4. LeVay S (1996). Queer Science: The Use and Abuse of Research into Homosexuality. Cambridge: MIT Press. ISBN 0-262-62119-3. TAP CHI TAM LY HOC, Sé 4 (121), 4 - 2009 : - 47