Vi sinh vật nhân thật

5 (Eukaryotic Microorganisms)

1
 Vi sinh vật nhân thật
• Thành viên nổi bật của hệ sinh thái
• Hữu ích dưới dạng hệ thống mô hình cho
nghiên cứu và cho công nghiệp
• Một số là mầm bệnh ở con người
• Vi sinh vật nhân thật thường có các thành
viên:
– Nguyên sinh động vật
– Tảo
– Nấm
2
 Đặc điểm chung của tế bào nhân thật

• Các nhân được phân cách (giới hạn) bởi

màng.

• Các bào quan có màng bao bọc thực

hiện các chức năng cụ thể.

• Phức hợp màng tế bào chất bên trong

đóng vai trò như hệ thống vận chuyển.

• Cấu trúc phức tạp hơn và thường lớn

hơn tế bào vi khuẩn thật hoặc vi khuẩn
cổ.

3
Đặc điểm chung của tế bào nhân thật

4
 Tế bào sinh vật nhân sơ

Tế bào sinh vật nhân thật 5

Chức năng của các bào quan ở tế bào eukaryote
Màng sinh chất Hàng rào cơ học của tế bào, màng ngăn có tính thấm chọn lọc với các hệ
(plasma membrane) thống vận chuyển, trung gian trong tương tác tế bào-tế bào và gắn tới các
bề mặt, tham gia vào qúa trình tiết.
Chất nền tế bào chất Là môi trường cho các bào quan khác, là nơi diễn ra nhiều quá trình trao
(cytoplasmic matrix) đổi chất.

Vi sợi, vi ống Tham gia hình thành khung xương – cấu trúc tế bào.
(microfilament, microtubule)
Ribosome Tham gia tổng hợp protein

Phức hệ Golgi Đóng gói và tiết các nguyên liệu cho các mục đích khác nhau, hình thành
(Golgi appatatus) lysosome.

Lysosome Tham gia tiêu hóa nội bào.

Ty thể (mitochondria) Phát sinh năng lượng thông qua chu trình Krebs, chuỗi vận chuyển điện
tử, phosphoryl hóa oxi hóa.

Nhân (nucleus) Dự trữ thông tin di truyền, trung tâm điều hành tế bào

Hạch nhân (nucleolus) Sinh tổng hợp rRNA, cấu trúc ribosome

Thành tế bào (cell wall) Làm chắc và tạo hình tế bào

Tiêm mao (cilia) và tiên mao Tham gia chuyển đông của tế bào
(flagella)

Không bào (vacuole) Nơi dự trữ tạm thời, vận chuyển thức ăn hoặc tạo sự cân bằng về nước.

Lưới nội chất (endoplasmic Vận chuyển nguyên liệu, sinh tổng hợp lipid
reticulum)
 Lớp vỏ tế bào sinh vật nhân thật
(Eukaryotic Cell Envelopes)

• Bao gồm màng sinh chất và tất cả các lớp bao phủ
bên ngoài nó.

• Màng sinh chất là một lớp kép lipid.

– Các loại lipid chính của màng bao gồm phosphoglycerid,

sphingolipid và cholesterol, tất cả đều góp phần vào mức
độ vững chắc của màng.

– Tham gia vào nhiều quá trình tế bào.

7
8
 Lớp vỏ tế bào sinh vật nhân thật
(Eukaryotic Cell Envelopes)

• Không giống như peptidoglycan trong thành tế bào

của vi khuẩn thật và vi khuẩn cổ, nhiều vi sinh vật
nhân thật thiếu hoặc có thành tế bào khác biệt về
mặt hóa học.

• Thành tế bào của tảo quang hợp có cellulose, pectin

và silica.

• Thành tế bào của nấm bao gồm chitin, glucan,

mannan.
9
 Tế bào chất của sinh vật nhân thật

• Bao gồm dịch tế bào và nhiều bào quan

• Khung xương tế bào
– mạng lưới rộng lớn các sợi liên kết với nhau trong
chất nền (matrix) tế bào chất

– các sợi hình thành nên bộ xương tế bào: vi sợi

(actin), vi ống, sợi trung gian và protein vận động

– đóng vai trò trong cả hình dạng tế bào và chuyển

động của tế bào
10
11
 Sợi trung gian
• Các phần tử không đồng nhất của
bộ khung xương tế bào, đường
kính ~ 10 nm
• Lớp keratin và vimentin
• Vai trò trong tế bào là không rõ
ràng
‒ đóng vai trò cấu trúc
‒ một số để hình thành mạng lưới hình sợi
bên trong nhân
‒ một số khác giúp liên kết các tế bào với
nhau để tạo thành các mô

12
 Vi ống

• Có hình dạng như hình trụ mỏng có đường kính ~ 25 nm

của σ- và β-tubulin
• Giúp duy trì hình dạng tế bào
• Tham gia với các vi sợi trong chuyển động của tế bào
• Tham gia vào các quá trình vận chuyển nội bào
17
Lưới nội chất (Endoplasmic Reticulum, ER)

• Mạng lưới phân nhánh và kết hợp không đều của các
ống có màng và các túi dẹt
• Lưới nội chất có hạt
– gắn ribosom
– tổng hợp các protein nhờ ribosome liên kết ER

• Lưới nội chất trơn

– không có ribosome
– tổng hợp lipid nhờ các enzym liên kết ER

• Chức năng
– Vận chuyển protein, lipid và các vật chất khác bên trong tế bào
– Vị trí chính của tổng hợp màng tế bào 14
 Bộ máy Golgi
• Bào quan có màng bao bọc được hình thành từ các túi dẹt
(cisternae) chồng lên nhau.
• Bề mặt cis và trans.
• Dictyosomes= một chồng gồm các cisternae.
• Tham gia vào việc cải biến, đóng gói và tiết các vật chất.

15
Lysosomes

• Các túi (vesicle) được bao bọc bởi màng có ở hầu

hết các sinh vật nhân chuẩn.

• Tham gia vào quá trình tiêu hóa nội bào

• Chứa hydrolase, các enzym thủy phân các phân tử

và hoạt động tốt nhất trong điều kiện axit nhẹ

• Duy trì môi trường axit bằng cách bơm proton vào
bên trong của chúng

16
 Con đường tiết
• Được sử dụng để di chuyển vật chất đến các vị trí
khác nhau trong tế bào, cũng như đến màng sinh
chất hoặc ra bên ngoài tế bào

• Các protein dành cho màng tế bào, endosome và

lysosome hoặc bài tiết được tổng hợp bởi các
ribosome trên lưới nội chất có hạt (RER)

• Được giải phóng trong các túi nhỏ nảy chồi từ RER

17
 chemically modified and packaged into vesicles* that can be used ceed without a constant s
by the cell in a variety of ways. Some of the vesicles contain ated in most eukaryotes
microscopy, mitochondri
Bộ máy sinh tổng hợp và vận chuyển ở eukaryote
* vesicle (ves9-ik-l) L. vesios, bladder. A small sac containing fluid. scattered throughout the
that a mitochondrion co
brane that forms the exte
Nucleolus nestled neatly within the
Ribosome
parts
on the inner membrane
Rough among eukaryotic cell ty
Nucleus endoplasmic have lamellar cristae fold
reticulum
protozoa are tubular, fing
The cristae membra
of aerobic respiration. T
chemical energy contain
Transport form of high-energy mo
vesicles
mitochondria are covere
tae are filled with a che
which holds ribosomes
Golgi compounds involved in
apparatus with chloroplasts) are u
Condensing independently of the ce
vesicles
have prokaryote-sized 7
support to the endosym
discussed in 5.1 Making

Secretion by exocytosis
Chloroplasts: Pho
Cell membrane
Chloroplasts are remar
Secretory vesicle cells that are capable o
chemical energy throug
Figure 5.8 The synthesis and transport machine. Function
requires cooperation and interaction among the system of organelles.
 Con đường tiết
• Được giải phóng trong các túi/bọng nhỏ à bề mặt cis
của bộ máy Golgi à bề mặt trans của Golgi
– Cải biến protein diễn ra ở Golgi

• Vận chuyển các túi được giải phóng từ bề mặt bộ máy

Golgi.
• Sau khi giải phóng, một số túi sẽ vận chuyển thành phần
của chúng tới endosome và lysosome.

19
 Nhân tế bào
• Cấu trúc hình cầu bao bọc bởi màng, chứa vật
liệu di truyền của tế bào nhân thực
• Chứa vật liệu dạng sợi dày đặc gọi là chất nhiễm
sắc (chromatin)
– Phức hệ DNA, histones, các protein khác
– 5 loại histones hình thành nucleosomes
• H1, H2A, H2B, H3, and H4
– chromatin cô đặc thành chromosomes trong quá
trình phân chia

20
Nhân tế bào

• Màng nhân
– Cấu trúc màng kép
– Kết nối liền kề với ER
– Các lỗ trên màng
nhân cho phép vận
chuyển các nguyên
liệu ra/vào nhân.

21
22
 Nấm (Fungi)
Vi sinh vật nhân thật điển hình

23
Giới thiệu về giới nấm
- Giới nấm (Kingdom Fungi) đã tồn tại trên trái đất khoảng 650 triệu năm.

- Dự đoán có khoảng 2,8-3,2 triệu loài khác nhau, trong đó mới chỉ hơn
120.000-150.000 loài được mô tả.

- Dựa theo mục đích thực tế, nấm có thể được chia thành nấm lớn
(macroscopic fungi) và vi nấm (microscopic fungi).
- Nấm chủ yếu là các sinh vật trên cạn, một số ít ở nước ngọt và nước
mặn. Chúng phân bố toàn cầu và nhiều loài gây bệnh cho động-thực
vật.
- Nấm hoạt động với vai là sinh vật phân hủy, một vai trò vô cùng quan
trọng trong tuần hoàn vật chất.

- Nấm cần thiết cho nhiều quá trình công nghiệp như sản xuất bánh mỳ,
rượu vang, bia, phó mát, nước tương, axit hữu cơ (citric, gallic), một số
thuốc và chất kháng sinh (ergometrine, cortisone, penicillin,
griseofulvin, cephalosporin).

- Nấm là những công cụ nghiên cứu quan trọng trong nhiều lĩnh vực như
tế bào học, di truyền học, hóa sinh học, vi sinh vật học, …
 Sự đa dạng của nấm trong tự nhiên

Nấm độc Nấm ăn Nấm mối

Nấm quả thể Nấm san hô Nấm mốc Nấm bệnh đạo ôn
bes and Cellular
Hình Biology
thái và cấu trúc tế bào nấm

d to as plants. Khuẩn
Ye aslạc
t c onấm
lo nymen Khuẩn
Mo ldlạcc onấm
lo nymốc
(hệ sợilium)
(myce nấm)
gi differ from Sợi
Ae ria l
Môi Culture
trường
ynthetic; they nuôi dium
me cấy
khí sinh
hypha e
hyll or other
igments. T he
and plant cells Đĩa Petri
Pe tri dis h
(a polysac-
gal cell walls Sợi sinh
Ve ge ta tive
dưỡng e /sợi
cell walls do hypha
cơ chất
charide called S e ptum
s of any other
e exoskeletons
S e pta te As e pta te hypha
., yeasts), oth- hypha (multinucle a te d)
hypha), which Sinh trưởng của nấm men và nấm mốc
Fig ure 5-9. Fung a l cmôi
trên o lo nie s a nd dinh
trường te rm sdưỡng
re la ting to hyp ha e .
um (pl., myce- 27
from bacteria,
 558


6 / * 5

t
M I C R O B I A L
Nấm men Saccharomyces cerevisiae DIVERSITY

J. Forsdyke/SPL/Photo Researchers
Figure 17.22 The common baker’s and brewer’s yeast Saccharomyces
cerevisiae (ascomycetes). In this colorized scanning electron micrograph, note the
budding division and scars from previous buds. A single cell is about 6 μm in diameter.

Sexual Spores of Fungi

Some fungi produce spores as a result of sexual reproduction.
The spores develop from the fusion of either unicellular gam-
etes or specialized hyphae called gametangia. Alternatively,
sexual spores can originate from the fusion of two haploid cells
to yield a diploid cell; this then undergoes meiosis and mito-
sis to yield individual haploid spores. Depending on the group,
different types of sexual spores are produced. Spores formed
within an enclosed sac (ascus) are called ascospores. Many yeasts
produce ascospores, and we consider sporulation in the com-
mon baker’s yeast Saccharomyces cerevisiae in Section 17.13.
Sexual spores produced on the ends of a club-shaped structure
(basidium) are basidiospores (Figure 17.21 and see Figure 17.30c).
Zygospores, produced by zygomycetous fungi such as the com-
mon bread mold Rhizopus (Section 17.12), are macroscopically
visible structures that result from the fusion of hyphae and Figure 17.23 P
genetic exchange. Eventually the zygospore matures and pro- 18S ribosomal RNA g
duces asexual spores that are dispersed by air and germinate to (phyla) of fungi. A typ
form new fungal mycelia. Chytrid fungi produce motile sexual
spores called zoospores.
Sexual spores of fungi are typically resistant to drying, heating, fungal groups:
freezing, and some chemical agents. However, neither sexual nor mycetes, ascom
Nấm gây bệnh cơ hội ở người
Trạng thái lưỡng hình ở nấm
638 Chapter 26 The Fungi (Eumycota)

Ascus containing 4
haploid ascospores

α
a-mating type a α-mating type
ascospore released ascospore released
Sinh sản ở S. cerevisiae a α a
α
Germination Germination

Vegetative life Vegetative life

cycle a α cycle
(haploid) (haploid)
a α
Meiosis
Budding Budding

a/α

Ghi chú: (a) Khi

Saccharomyces
dinh dưỡng cerevisiae:
dư thừa, các tế bào
budding division
đơn bội và lưỡng bội trải qua nguyên phân và
Figure 26.12sinh Thetrưởng
Life Cyclesinh dưỡng.
of the Khi các chất dinh
Yeast Saccharomyces a/α
cerevisiae. (a)dưỡng
Budding bịdivision
giới hạn,
resultscác tế bào S. cerevisiae
in asymmetric a/α Zygote formed

septation and lưỡng bội trải

the formation qua giảm
of a smaller phân
daughter cell.để hình thành 4
Vegetative life
tế bào
(b) When nutrients đơn bộihaploid
are abundant, đượcand baodiploid
bọc cells
trong một thành cycle
undergo mitosistếandbào grow vegetatively.
chung gọi là When
ascus nutrients
(bào arenang). Khi các (diploid)
limited, diploid S. cerevisiae cells undergo meiosis to produce
chất dinh dưỡng được bổ sung, 2 tế bào đơn Budding
four haploid cells that remain bound within a common cell
bội với giới tính đối ngược (a và α) sẽ dung
wall, the ascus. Upon the addition of nutrients, two haploid cells
hợptypes
of opposite mating để tạo thành
(a and !) fusemột tế bào
to create lưỡng
a diploid cell.bội.(b) S.cereviseae life cycle

32

nucleus of each pair originates from a “male” mycelium (an-

theridium) or cell and the other from a “female” organ or cell
Dung hợp các tế bào đơn bội (1n) để hình thành tế
bào lưỡng bội (2n) ở nấm men S. cerevisiae
(Thụ thể)

(Tế bào nấm men, (Tế bào nấm men,

kiểu mating a) kiểu mating α)
Gene MATa Gene MATα

Tế bào lưỡng bội (diploid, 2n)

 Nấm men bánh mì S. cerevisiae
Kết lắng tế bào ở nấm men Gắn bề mặt ở nấm men
(Yeast flocculation) (Yeast adhesion)
 Nấm mốc / Nấm sợi
¡ Tế bào dạng sợi, phân nhánh tạo thành hệ sợi
¡ Bao gồm 2 loại sợi: Không và có vách ngăn
¡ Sinh trưởng tại đỉnh của sợi nấm
¡ Sống kí sinh hoặc hoại sinh trên cơ thể động
thực vật
¡ Ứng dụng rộng rãi trong công nghiệp chế biến
thực phẩm
¡ Một số gây bệnh cho người, động thực vật
Cấu trúc và sinh trưởng của nấm mốc

Nấm mốc trên

đĩa môi trường

Cấu trúc hiển vi Sinh trưởng và phát tán bào tử

 Reproduction 633

Nucleus Cell wall

Plasma membrane

Nấm sợi /nấm mốcMeshwork of

(a) microfilaments
(a) (filamentous fungi /mold)
Cytoplasmic
mictotubule

Nucleus Septum Cluster of ribosomes

(b)

Smooth endoplasmic
Sợi nấm. Hình vẽ sơi nấmreticulumkhông

vách ngăn (a) và sợi nấm được

Mitochondria

chia thành các tế bào nhờ vách

Rough ER
ngăn (b). (c) Ảnh hiển vi điện tử
(x40,000) một phân vùng Golgicủa sợi
apparatus

(c) nấm Drechslera sorokiniana thể

Pores hiện sự biệt hóa thành tế bào và
một lỗ đơn trên vách ngăn. (d) Ảnh
Plasma membrane
invaginations
vẽ vách ngăn có nhiều lỗ trên bề
mặt.
Figure 26.7 Hyphal Morphology. Diagrammatic representation
of a hyphal tip showing typical organelles and other structures.

(d)
Figure 26.6 Hyphae. Drawings of (a) coenocytic hyphae
(aseptate) and (b) hyphae divided into cells by septa. (c) Electron
micrograph (!40,000) of a section of Drechslera sorokiniana showing
fungus through mitosis and subsequent cell division. There are
several types of asexual spores, each with its own name:37
a. A hypha can fragment (by the separation of hyphae
through splitting of the cell wall or septum) to form cells
that behave as spores. These cells are called arthroconi-
 Nucleus Thành tế bào
Cell wall
Plasma
Màng tế bào membrane

Mạng lưới vi sợi

Meshwork of
(a) Nấm sợi /nấm mốc (microfilament)
microfilaments
(a)
(filamentous fungi /mold) Cytoplasmic
Vi ống (microtubule)
mictotubule
trong tế bào chất
Nucleus Septum Cluster
Nhóm cácofribosome
ribosomes

(b)

Lưới nội chất

Smooth trơn
endoplasmic
reticulum

Mitochondria
Ty thể

Lưới
RoughnộiER
chất gắn
ribosome
Hình thái của sợi nấm. Hình
Golgi apparatus
Phức hệ Golgi
vẽ minh họa phần đỉnh sợi
(c) nấm với các bào quan điển
hình và các cấu trúc khác.
Pores
Plasma membrane
invaginations
(Cấu trúc lõm vào của
màng sinh chất liên quan
đến nhập bào)
38

Figure 26.7 Hyphal Morphology. Diagrammatic representation

So sánh tế bào nấm và tế bào vi khuẩn
Cấu trúc thành tế bào nấm
 Sinh trưởng sợi từ bào tử

Bào tử
nảy chồi

Hệ sợi
Sinh trưởng đỉnh sợi ở nấm mốc
Sinh trưởng đỉnh sợi

43
Chu kỳ sống của nấm
Aspergillus và các ứng
dụng

-Trong lên men chìm, sinh

trưởng phân cực của bào tử
nấm sẽ hình thành hệ sợi
nấm.

-Sự tập hợp của hệ sợi nấm

tạo thành các viên hệ sợi có
độ dày đặc hơn.
The fungal life cycle
45
Cuống sinh bào tử là
đặc điểm quan trọng
giúp nhận dạng nấm
A B
Aspergillus flavus
Aspergillus fumigatus

C D Curvularia sp.
Penicillium sp.

E Scopulariopsis sp. F Histoplasma capsulatum

Fig ure 5-10. Mic ro s c o p ic a p p e a ra nc e o f va rio us fung i. A. Aspergillus fumigatus. B. Aspergillus flavus. C. Penicillium s p. D.
Curvularia s p. E. Scopulariopsis s p. F. H. capsulatum. (Redrawn from Winn WC J r, et al. Koneman’s Color Atlas and Textbook of
Diagnostic Microbiology. 6th ed. Philadelphia, PA: Lippincott Williams & Wilkins ; 2006.)

83
Hình dạng hiển vi của nấm gây bệnh thực vật P. digitatum
Hình dạng hiển vi của nấm gây bệnh thực vật P. digitatum
 84

wil92913_ch26.qxd 9/21/06 1:36 PM Page 638

S e ptum
(infre que nt)
Sinh sảnSe

638 Chapter 26 The Fungi (Eumycota)

Rhizoids

(Rễ giả)
vôc tio

Ascus contai
tính

a Zygomyce te

haploid asco
Rhizop us s pe cie s

α
a-mating type a
S po rang io s po re s

ascospore released
a α
Colume lla Germination
n IIở •nấm

S pora ngiophore
S pora ngios pore

S pora ngium

Vegetative life
cycle a
(haploid)
a
Meio
Introduction

Budding

a/α
Ve s icle

(a) Saccharomyces cerevisiae:

budding division
mốc Rhizopus

Figure 26.12 The Life Cycle of the Yeast Saccharomyces a/α

cerevisiae. (a) Budding division results in asymmetric a/α
Conidia

S e pta te hypha e
to Microbes

septation and the formation of a smaller daughter cell.

Co nidia

(b) When nutrients are abundant, haploid and diploid cells Vegetat
cyc
undergo mitosis and grow vegetatively. When nutrients are (dipl
As p e rg illus s pe cie s

limited, diploid S. cerevisiae cells undergo meiosis to produce

(Sợi có vách ngăn)

four haploid cells that remain bound within a common cell

wall, the ascus. Upon the addition of nutrients, two haploid cells
P hia lide s

of opposite mating types (a and !) fuse to create a diploid cell. (b) S.cereviseae life cycle
lu s m ould s . Illustrating the types of structures within and upon

biology. 6th ed. Philadelphia, PA: Lippincott Williams & Wilkins;

et al. Koneman’s Color Atlas and Textbook of Diagnostic Micro-
Conidiophore

Figure 5-11. As e xua l re p ro d uc tio n in Rhizopus a nd As pe rgil-

which asexual spores are produced. (Redrawn from Winn WC J r,

và Aspergillus.

nucleus of each pair originat

theridium) or cell and the ot
(ascogonium) that has fused
grow, the paired nuclei divide
in each cell. After the ascogen
fusion occurs at the hyphal ti
diploid zygote nucleus then un
and Cellular Biology

four haploid nuclei divide mit

eight nuclei in each developing
from one another. Thousands o
cup- or flask-shaped fruiting
26.14b). When the ascospore
phóng đại 1.200 lần).

from the asci with great force.

may appear to belch puffs of “
hiển vi điện tử (độ
quan sát dưới kính
Aspergillus được
Bào tử vô tính của

polys accharide

ascospores. Upon reaching

cospores germinate and start t
Figure 26.13 Asexual Reproduction in Ascomyota. Char- The genomes of three A
acteristic conidiospores of Aspergillus as viewed with the electron quenced, annotated, and comp
microscope ("1,200). portant for a number of reas
commonly found in homes an
involves ascus formation, with each ascus usually bearing eight to trigger allergic responses an
d ing ye a s ts , s ug g e s tive
Fig ure 5-12. Gra m -s ta in

49 caps ules .
SD. Direct Smear Atlas. P
m e n c o nta ining fo ur d a r

negatively s tained halos s

Cấu trúc sinh sản vô tính ở nấm mốc

50
 62 sản vô tính ở nấm mốc Aspergillus
Sinh E.M. Johnson and A.M. Borman

a b

Fig. 2 Aspergillus versicolor (a) colonial form; (b) “spoon-shaped” vesicle; (c) reduced or
Penicillium-type heads

51
 and haploid nuclei fuse immediately to produce the diploid zy-
gote. Usually, however, there is a delay between cytoplasmic and
nuclear fusion. This produces a dikaryotic stage in which cells
contain two separate haploid nuclei (N ! N), one from each par-
ent (figure 26.9). After a period of dikaryotic existence, the two
Sinh sản vô tính ở nấm và một số dạng bào tử đại diện.
are often small and light, spores can remain suspended in air for
long periods. Thus they frequently aid in fungal dissemination, a
significant factor that helps explain the wide distribution of many
fungi. Fungal spores often spread by adhering to the bodies of in-
sects and other animals. The bright colors and fluffy textures of
many molds often are due to their aerial hyphae and spores. The

Arthroconidia
(arthrospores) Terminal chlamydospores
(a) Phân cắt ngang.
(b) Phân đoạn sợi nấm tạo
thành các bào tử đốt
Transverse
arthroconidia fissure forming
Fragmenting hypha
new cell wall
(arthrospores).
(c) Bào tử vách dày Chlamydospore within
a hypha
(Chlamydospores). (a)

(d) Bào tử nang chứa trong

nang.
(e) Bào tử đính xếp thành
chuỗi ở đầu cuối của Sporangiospores (b) (c)
cuống mang bào tử.
Blastospores
(f) Bào tử chồi Conidiospores

(blastospores) được Sporangium

hình thành từ các chồi
tách ra khỏi tế bào bố
mẹ. Sporangiophore
Vegetative mother cell
Conidiophore

(d) (e) (f)

52
Figure 26.8 Diagrammatic Representation of Asexual Reproduction in the Fungi and Some Representative Spores.
(a) Transverse fission. (b) Hyphal fragmentation resulting in arthroconidia (arthrospores) and (c) chlamydospores. (d) Sporangiospores in a
sporangium. (e) Conidiospores arranged in chains at the end of a conidiophore. (f) Blastospores are formed from buds off of the parent cell.
562


6 / * 5

t
M I C R O B I A L DIVERSITY

fungal pathogen, Cryptococcus ( Section 32.2). The defin-

ing characteristic of the basidiomycetes is the basidium (plural,
basidia), a structure in which haploid basidiospores are formed by
meiosis. The basidium, a word that means “little pedestal” (Figure
17.30c), gives the group its name.
Nấm lớn (Mushrooms)
During most of its existence, a mushroom fungus lives as a
simple haploid mycelium, growing vegetatively in soil, leaf litter,
or decaying logs. It is the sexual reproductive phase of basidio-
mycetes that produces the visible mushroom structure (Figures
17.21 and 17.30).(a) Nấm
In this độc
process, Amanita
mycelia of different mating types
fuse, and the faster growth of the dikaryotic (two nuclei per cell)
mycelium formed (b) Mang
from (gills)
that fusion ở bề
overgrows andmặt
crowdsphía
out the
parental haploid mycelia. Then, when environmental conditions
dướifollowing
are favorable, usually của quả thể
periods nấm
of wet (fruiting
and cool weather,
body) develops
the dikaryotic mycelium chứa rapidly
các đảminto the(basidia)
fruiting body. Gills

USDA
A mushroommang bàocalled
fruiting body, tử a basidiocarp, begins as a
mycelium that differentiates into a small button-shaped struc- (a) (b)
ture underground that then expands into the full-grown basidi-
ocarp that we (c) Ảnh hiểnthevimushroom
see aboveground, về đảm và bào
(Figures 17.21 Basidiospore
and 17.30). Thetử dikaryotic basidia are borne on the
đảm (basidiospore) ở underside
nấm
of the basidiocarp on flat plates called gills, which are attached
to the cap of theCoprinus.
mushroom (Figure 17.30b, c). The basidia then
Basidium
undergo a fusion of the two nuclei, forming basidia with dip-
loid nuclei. The two rounds of meiotic division generate four
haploid nuclei in the basidia, and each of the nuclei becomes
a basidiospore. The genetically distinct basidiospores can then
be dispersed by wind to new habitats to begin the cycle again,
germinating under favorable conditions and growing as haploid
mycelia (Figure 17.21).

MINIQUIZ (c)

t
Which basidiomycetes are edible? Figure 17.30 Mushrooms. (a) Amanita, a highly poisonous mushroom. (b) Gills
 Vòng đời
của nấm lớn
Sinh sản hữu tính ở nấm lớn
powdery mildews that attack plant leaves and the fungi that cause Filamentous ascomycetes form sept
chestnut blight and Dutch elm disease are ascomycetes. Many production is common in these ascomyc
yeasts as well as edible morels and truffles are ascomycetes. The means of conidiospores (figure 26.13). S
Ngành nấm nang Ascomycota.

Figure 26
(a) The com
esculenta, i
edible fung
(b) Scarlet
coccinea, w
(apothecia
Tuber brum
flavor by go
mycorrhiza
trees.

(a) Morchella esculenta (b) Sarcoscypha coccinea Tuberbrumale

(c) Tuber magnatum

Ghi chú: (a) Nấm morel, Morchella esculenta, là một trong những nấm ăn được ưa
chuộng nhất. Quả thể của nấm này thường thu nhận vào mùa xuân. (b) Nấm chén
đỏ (scarlet cups), Sarcoscypha coccinea, với quả thể mang bào tử mở (apothecia).
(c) Nấm truýp trắng, Tuber magnatum, có giá trị cao nhờ hương vị của nó đối với
món ăn. Nấm truýp là các nấm rễ cộng sinh với cây sồi.

56
 630 Chapter 26 The Fungi (Eumycota)
Mito
teria
Phân loại nấm
ce s
chondrion

my
Rhodocyclus
Escheric fovibrio

ac ncto
m
riu
xib Pla m

t e
eriu

c
ba
sul

r
te

vo
act

Mito
hia

Fla Bacteria

ces
rob

chondrion

my
Rhodocyclus
Methanoba
Fle

Syn

Escheric ovibrio
Chlo
Ag

ac ncto
m
Ascomycota

eriu p
riu

xib Pla m
Thermococcus

ech loeo

rob tem
Desu t s
cte

ropla cus ter

ccu
a

r
oco ba
b
C

te
Me

vo
h

act
Ch

w
G ydia

Basidiomycota
lf
hia
Fla
la

lor

lo
o co
s
c
m
th

o
Lep bium

Methanoba
ine

Fle
an

s
ma lobu

Ag
ton
cterium s
M

Ascomycota
c
than

p
e
Glomeromycota
o

ar s

Thermococcus
Clo ma

m
et

s
l g
t he

ccu
op eo

te
M
strid
h

Me
ermArcha
an

ium

w
Basidiomycota
Me
rm

lo
o co
tha
h
op

Bacillu
T Zygomycota

i ne
s
loferax
s
u

ma bu

cterium s
no
M
yr

than
Heliobacterium a Glomeromycota

ar
H las oglo
et

the
us

M
h
r o e
Arthrobacte erm cha
an

Me
rm
a pOPS1
9 Methanospirillu Th Ar op rax Chytridiomycetes
Zygomycota

u
6 flexus Marine G m yr Halofe
S6 Chloro hermus p. 1 low us
Gp Methanospirillum Chytridiomycetes
ife
x
T
Ther
ga
motopS66 pS Gp. . 1 lo
L L 2 w
temp Marine G Microsporidia
Ro S
2 tem pS pS GpGp. 1 l
p. 1 low
ex 2 12 Rlow
P
ot pO Gifp p . 2 ow t
temp Microsporidia
. t
oo e m
L L
17

u
AqS 3l
ulf ow p .
2
Gp 2 12 low
tem
emp
(b)
Py Th mofilurm

t
17
EM

olo Su 3 lo p (b)
Py Th mofilum
tem
EM
The

lfo w t
ro erm

The
bu lob em
ro erm
pSL 50

p
di op

pSL 50

us p
s di op
pJP 27
pJP

pJP 27
pJP
ct

ct
r Cop in

iu rote
iu rote

m Archaea
m

78

Archaea
78

Ho
u

mo
s
us

us

Zea
Cryptomonas
Achlyaia 0.1 changes per site
r
sta a
Co phyr
r 0.1 changes per site Figure 26.1 The Fungi. (a) The Universal Tree of Life, an
Babe m

Po
sia
iu
ec

Gi unrooted tree, divides fungi so that with the exception of the

m

ar
ra

dia
Figure 26.1 Microsporidia,
TheCây Fungi.
m

all are(a) The Universal Tree of(Homo).

Life, an
Pa

closely to the Metazoa Coprinus

sinhrelated
u

phát chủng loại: Các mối

osteli
Entamoeba

unrooted tree, divides

is shown as fungi so that with
the representative thedựa
fungal exception
group. of the
The Microsporidia have
Phy

Gi
quan hệ về tiến hóa trên so sánh
Dicty

ar
Tr
Naegleria

dia
um

ic
sar

a confused taxonomic history but are now considered by most to be

ho
Euglena

Microsporidia, all are(b)closely related to the Metazoa (Homo). Coprinus

Tryp

um

fungi.trình tự rRNA. Chiềumostdài của các nhánh

m
Ence

on

A rooted tree showing of the fungal groups discussed

as
ano
Entamoeba

Va
phal

is shown as theinrepresentative
thisthể hiện fungal
mối thequan group.
hệthreeThe
tiến Microsporidia
(a),hóa giữa các have
Phy

irim

chapter. Unlike unrooted here the Microsporidia

som

Eucarya
Tr
Naegleria

it

orp
ic
sar

ozoo

sinhhistory
tovật.
a

are shown
a confused taxonomic be closely
butrelated to other
are now fungal groups.
considered byMany
most to be
ho

ha
Euglena
Tryp

um

m
Ence

consider Urediniomycetes and the Ustilaginomycetes to be

on

ia
sporid fungi. (b) A rooted tree showing most of the fungal groups discussed
Micro
as
ano

Va

(a) Basidiomycota.
phal

57
ir

in this chapter. Unlike the unrooted three (a), here the Microsporidia
som

im

Eucarya
itozo

orp
a

are shown to be closely related to other fungal groups. Many

ha
on

that the Fungi constitute a monophyletic group. They are some- isms, fungi act as decomposers, a role of enormous significance.
Ứng dụng của nấm trong công nghiệp
Nấm dùng làm thực phẩm

Nấm đầu khỉ Nấm rơm Nấm hương Nấm mỡ

(Hericium erinaceus) (Volvariella volvacea) (Lentinula edodes) (Agaricus bisporus)

Nấm kim châm Nấm sò Mộc nhĩ

(Flammulina velutipes) (Pleurotus ostreatus) (Auricularia auricula-judae)
59
Nấm dùng làm thực phẩm

Different mushroom species

cultivated worldwide.
a, b Hymenopellis sp.,
c, e Pleurotus sp. (Oyster
mushrooms),
f Ganoderma sp. (Lingzhi).
 Nấm dược liệu
Ganoderma sp.
- Thuộc nấm đảm, ngành Basidiomycota
- Sinh enzym phân hủy lignin, cellulose
- Một số loài Ganoderma chứa nhiều hợp chất có
hoạt tính sinh học (kháng vi sinh vật, chống ôxi -
hóa, giảm cholesterol, điều hòa miễn dịch, …):
triterpenoids (ganoderic acid) và
polysaccharides.
- Dùng trong y học Phương Đông: Ganoderma -
lucidum, Ganoderma tsugae, Ganoderma
sichuanense
Cordyceps sp.
- Thuộc nấm túi, ngành Ascomycota
- Chủ yếu ký sinh trên côn trùng và một
số động vật chân khớp.
Một số loài sinh các hợp chất có hoạt
tính sinh học quý như polysaccharide
và cordycepin có hoạt tính kháng ung
thư ở quy mô in vitro.
Hai loài được dùng nhiều trong y học
Phương Đông: Cordyceps sinensis,
Cordyceps militaris.
61
Nấm dược liệu: Ganoderma lucidum

62
Nấm dược liệu: Cordyceps militaris

63
Sinh sản bằng hình thành quả thể và sinh tổng hợp các
chất có hoạt tính sinh học ở nấm dược liệu Cordyceps

Cordyceps sinensis
(Ophiocordyceps sinensis )

Cordyceps
militaris

64
Cordyceps sinensis

65
Cordyceps sinensis

66
Nuôi Cordyceps sinensis ở điều kiện phòng thí nghiệm

67
Cordyceps sinensis (DongChongXiaCao)
Cordyceps militaris (North DongChongXiaCao, BeiChongCao, Yong Chong Cao)

68
Nấm Cordyceps militaris nuôi tại phòng thí nghiệm
Nấm dược liệu “Thảo trùng hoa” Cordyceps cicadae

70
Các đích tấn công của chất kháng kháng nấm

71