‫ﺳﻨﻦ اﻟﻨﺒﯽ ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ‪ :‬آداب و ﺳﻨﻦ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ص( ‪ -‬آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎرى ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﻰ

اﺳﻼم‬

‫ﻧﻮﯾﺴﻨﺪه‪:‬‬

‫ﻣﺤﻤﺪ ﺣﺴﯿﻦ ﻃﺒﺎﻃﺒﺎﯾﯽ‬

‫ﻧﺎﺷﺮ ﭼﺎﭘﯽ‪:‬‬

‫ﭘﯿﺎم آزادي‬

‫ﻧﺎﺷﺮ دﯾﺠﯿﺘﺎﻟﯽ‪:‬‬
‫ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت راﯾﺎﻧﻪاي ﻗﺎﺋﻤﯿﻪ اﺻﻔﻬﺎن‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ‪ 5‬از ‪129‬‬ ‫‪www.Ghaemiyeh.com‬‬ ‫ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت راﯾﺎﻧﻪاي ﻗﺎﺋﻤﯿﻪ اﺻﻔﻬﺎن‬ ‫ﻓﻬﺮﺳﺖ‬

‫ﻓ ﻬ ﺮﺳ ﺖ‬
‫‪5‬‬ ‫ﻓ ﻬ ﺮﺳ ﺖ‬
‫‪11‬‬ ‫ﺳﻨﻦ اﻟﻨﺒﯽ ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ‪ :‬آداب و ﺳﻨﻦ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ص( ‪ -‬آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم‬
‫‪11‬‬ ‫ﻣ ﺸ ﺨ ﺼ ﺎ ت ﮐﺘ ﺎ ب‬
‫‪11‬‬ ‫ﺳﺨﻦ ﻣﺘﺮﺟﻢ‬
‫‪13‬‬ ‫ﻣﻘّﺪﻣﻪ ﻣﺆﻟّﻒ‬
‫‪14‬‬ ‫‪ 1‬ﺷﻤﺎﯾﻞ و ﮐّﻠّﯿﺎت اﺧﻼق ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺻّﻠﯽ اﻟﱠﻠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ‬
‫‪14‬‬ ‫اﺷﺎره‬
‫‪17‬‬ ‫وﺿﻊ داﺧﻠﯽ آن ﺣﻀﺮت‬
‫‪18‬‬ ‫وﺿﻊ ﺧﺎرج از ﻣﻨﺰل ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺻّﻠﯽ اﻟﱠﻠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ‬
‫‪18‬‬ ‫وﺿﻊ ﻣﺠﻠﺲ آن ﺣﻀﺮت‬
‫‪19‬‬ ‫اﺧﻼق ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺻّﻠﯽ اﻟﱠﻠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ‬
‫‪25‬‬ ‫‪ 2‬آداب ﻣﻌﺎﺷﺮت ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺻّﻠﯽ اﻟﱠﻠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ‬
‫‪25‬‬ ‫اﺷﺎره‬
‫‪30‬‬ ‫ﻣ ﻠﺤﻘﺎ ت‬
‫‪38‬‬ ‫‪ 3‬آداب و ﺳﻨﻦ آن ﺣﻀﺮت در ﻧﻈﺎﻓﺖ و آراﯾﺶ و ﻣﺎﻧﻨﺪ آن‬
‫‪38‬‬ ‫اﺷﺎره‬
‫‪40‬‬ ‫ﻣ ﻠﺤﻘﺎ ت‬
‫‪42‬‬ ‫‪ 4‬آداب و ﺳﻨﻦ آن ﺣﻀﺮت در ﺳﻔﺮ و ﻟﻮاﺣﻖ آن‬
‫‪42‬‬ ‫اﺷﺎره‬
‫‪44‬‬ ‫ﻣ ﻠﺤﻘﺎ ت‬
‫‪45‬‬ ‫‪ 5‬آداب و ﺳﻨﻦ آن ﺣﻀﺮت در ﻟﺒﺎس‬
‫‪45‬‬ ‫اﺷﺎره‬
‫‪48‬‬ ‫ﻣ ﻠﺤﻘﺎ ت‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ‪ 6‬از ‪129‬‬ ‫‪www.Ghaemiyeh.com‬‬ ‫ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت راﯾﺎﻧﻪاي ﻗﺎﺋﻤﯿﻪ اﺻﻔﻬﺎن‬ ‫ﻓﻬﺮﺳﺖ‬

‫‪49‬‬ ‫‪ 6‬آداب و ﺳﻨﻦ آن ﺣﻀﺮت در ﻣﺴﮑﻦ‬

‫‪49‬‬ ‫اﺷﺎره‬
‫‪49‬‬ ‫ﻣ ﻠﺤﻘﺎ ت‬
‫‪50‬‬ ‫‪ 7‬آداب و ﺳﻨﻦ آن ﺣﻀﺮت در ﺧﻮاﺑﯿﺪن و ﺑﺴﺘﺮ ﺧﻮاب‬
‫‪50‬‬ ‫اﺷﺎره‬
‫‪50‬‬ ‫ﻣ ﻠﺤﻘﺎ ت‬
‫‪52‬‬ ‫‪ 8‬آداب و ﺳﻨﻦ آن ﺣﻀﺮت در زﻧﺎﺷﻮﯾﯽ و ﺗﺮﺑﯿﺖ ﻓﺮزﻧﺪ‬
‫‪52‬‬ ‫اﺷﺎره‬
‫‪53‬‬ ‫ﻣ ﻠﺤﻘﺎ ت‬
‫‪55‬‬ ‫‪ 9‬آداب و ﺳﻨﻦ آن ﺣﻀﺮت در ﺧﻮردﻧﯽﻫﺎ و آﺷﺎﻣﯿﺪﻧﯽﻫﺎ و آداب ﺳﻔﺮه‬
‫‪55‬‬ ‫اﺷﺎره‬
‫‪60‬‬ ‫ﻣ ﻠﺤﻘﺎ ت‬
‫‪63‬‬ ‫‪ 10‬آداب و ﺳﻨﻦ آن ﺣﻀﺮت در ﺑﯿﺖ اﻟﺨﻼء‬
‫‪63‬‬ ‫اﺷﺎره‬
‫‪65‬‬ ‫ﻣ ﻠﺤﻘﺎ ت‬
‫‪65‬‬ ‫‪ 11‬آداب و ﺳﻨﻦ آن ﺣﻀﺮت در اﻣﻮر اﻣﻮات‬
‫‪65‬‬ ‫اﺷﺎره‬
‫‪67‬‬ ‫ﻣ ﻠﺤﻘﺎ ت‬
‫‪69‬‬ ‫‪ 12‬آداب و ﺳﻨﻦ آن ﺣﻀﺮت در ﻣﻌﺎﻟﺠﻪ و ﻣﺪاوا‬
‫‪69‬‬ ‫اﺷﺎره‬
‫‪70‬‬ ‫ﻣ ﻠﺤﻘﺎ ت‬
‫‪71‬‬ ‫‪ 13‬آداب و ﺳﻨﻦ آن ﺣﻀﺮت در ﻣﺴﻮاك ﮐﺮدن‬
‫‪71‬‬ ‫اﺷﺎره‬
‫‪71‬‬ ‫ﻣ ﻠﺤﻘﺎ ت‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ‪ 7‬از ‪129‬‬ ‫‪www.Ghaemiyeh.com‬‬ ‫ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت راﯾﺎﻧﻪاي ﻗﺎﺋﻤﯿﻪ اﺻﻔﻬﺎن‬ ‫ﻓﻬﺮﺳﺖ‬
‫‪72‬‬ ‫‪ 14‬آداب و ﺳﻨﻦ آن ﺣﻀﺮت در وﺿﻮ‬
‫‪72‬‬ ‫اﺷﺎره‬
‫‪73‬‬ ‫ﻣ ﻠﺤﻘﺎ ت‬
‫‪73‬‬ ‫‪ 15‬آداب و ﺳﻨﻦ آن ﺣﻀﺮت در ﻏﺴﻞ‬
‫‪73‬‬ ‫اﺷﺎره‬
‫‪74‬‬ ‫ﻣ ﻠﺤﻘﺎ ت‬
‫‪74‬‬ ‫‪ 16‬آداب و ﺳﻨﻦ آن ﺣﻀﺮت در ﻧﻤﺎز‬
‫‪74‬‬ ‫اﺷﺎره‬
‫‪83‬‬ ‫ﻣ ﻠﺤﻘﺎ ت‬
‫‪89‬‬ ‫‪ 17‬آداب و ﺳﻨﻦ آن ﺣﻀﺮت در روزه‬
‫‪89‬‬ ‫اﺷﺎره‬
‫‪91‬‬ ‫ﻣ ﻠﺤﻘﺎ ت‬
‫‪92‬‬ ‫‪ 18‬آداب و ﺳﻨﻦ آن ﺣﻀﺮت در اﻋﺘﮑﺎف‬
‫‪93‬‬ ‫‪ 19‬آداب و ﺳﻨﻦ آن ﺣﻀﺮت در ﺻﺪﻗﻪ دادن‬
‫‪93‬‬ ‫اﺷﺎره‬
‫‪93‬‬ ‫ﻣ ﻠﺤﻘﺎ ت‬
‫‪94‬‬ ‫‪ 20‬آداب و ﺳﻨﻦ آن ﺣﻀﺮت در ﻗﺮاﺋﺖ ﻗﺮآن‬
‫‪94‬‬ ‫اﺷﺎره‬
‫‪95‬‬ ‫ﻣ ﻠﺤﻘﺎ ت‬
‫‪96‬‬ ‫‪ 21‬آداب و ﺳﻨﻦ آن ﺣﻀﺮت در دﻋﺎ و ذﮐﺮ ﭘﺎرهاي از ادﻋﯿﻪ و اذﮐﺎر او‬
‫‪96‬‬ ‫اﺷﺎره‬
‫‪96‬‬ ‫دﻋﺎي آن ﺣﻀﺮت وﻗﺘﯽ ﮐﻪ در آﯾﻨﻪ ﻧﮕﺎه ﻣﯽﮐﺮد‬
‫‪96‬‬ ‫دﻋﺎي آن ﺣﻀﺮت وﻗﺘﯽ ﮐﻪ ﺑﺮ ﻣﺮﮐﺐ ﺳﻮاري ﻣﯽﻧﺸﺴﺖ‬
‫‪97‬‬ ‫دﻋﺎي آن ﺣﻀﺮت در ﺳﻔﺮ ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺷﺐ ﻓﺮا ﻣﯽرﺳﯿﺪ‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ‪ 8‬از ‪129‬‬ ‫‪www.Ghaemiyeh.com‬‬ ‫ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت راﯾﺎﻧﻪاي ﻗﺎﺋﻤﯿﻪ اﺻﻔﻬﺎن‬ ‫ﻓﻬﺮﺳﺖ‬
‫‪97‬‬ ‫دﻋﺎي آن ﺣﻀﺮت وﻗﺘﯽ ﮐﻪ ﻟﺒﺎس ﻧﻮ ﻣﯽﭘﻮﺷﯿﺪ‬
‫‪98‬‬ ‫دﻋﺎي آن ﺣﻀﺮت وﻗﺘﯽ ﮐﻪ از ﻣﺠﻠﺴﯽ ﺑﺮﻣﯽﺧﺎﺳﺖ‬
‫‪98‬‬ ‫دﻋﺎي آن ﺣﻀﺮت ﻫﻨﮕﺎم داﺧﻞ ﺷﺪن ﺑﻪ ﻣﺴﺠﺪ و ﺧﺮوج از آن‬
‫‪98‬‬ ‫دﻋﺎي آن ﺣﻀﺮت ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺑﺴﺘﺮ ﺧﻮاب ﻣﯽرﻓﺖ‬
‫‪99‬‬ ‫دﻋﺎي آن ﺣﻀﺮت وﻗﺘﯽ ﮐﻪ ﺳﻔﺮه ﻏﺬا را ﻧﺰد او ﻣﯽﻧﻬﺎدﻧﺪ‬
‫‪99‬‬ ‫دﻋﺎي آن ﺣﻀﺮت ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺳﻮي ﻏﺬا دﺳﺖ ﻣﯽﺑﺮد‬
‫‪99‬‬ ‫دﻋﺎي آن ﺣﻀﺮت ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺳﻔﺮه را ﺑﺮﻣﯽﭼﯿﺪﻧﺪ‬
‫‪100‬‬ ‫دﻋﺎي آن ﺣﻀﺮت ﻫﻨﮕﺎم ﻏﺬا ﺧﻮردن و ﺷﯿﺮ ﻧﻮﺷﯿﺪن‬
‫‪100‬‬ ‫دﻋﺎي آن ﺣﻀﺮت ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﻣﯿﻮه ﺗﺎزه ﻣﯽدﯾﺪ‬
‫‪100‬‬ ‫دﻋﺎي آن ﺣﻀﺮت ﻫﻨﮕﺎم داﺧﻞ ﺷﺪن ﺑﻪ دﺳﺘﺸﻮﯾﯽ‬
‫‪101‬‬ ‫دﻋﺎي آن ﺣﻀﺮت وﻗﺘﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻗﺒﺮﺳﺘﺎن ﻣﯽﮔﺬﺷﺖ‬
‫‪101‬‬ ‫دﻋﺎي آن ﺣﻀﺮت در زﯾﺎرت اﻫﻞ ﻗﺒﻮر‬
‫‪101‬‬ ‫دﻋﺎي آن ﺣﻀﺮت ﭼﻮن از ﭼﯿﺰي ﺧﻮﺷﺤﺎل ﻣﯽﺷﺪ‬
‫‪102‬‬ ‫دﻋﺎي آن ﺣﻀﺮت وﻗﺖ دﯾﺪن ﭼﯿﺰي ﮐﻪ آن را دوﺳﺖ ﻣﯽداﺷﺖ‬
‫‪102‬‬ ‫ذﮐﺮي ﮐﻪ آن ﺣﻀﺮت ﻣﻮﻗﻊ ﺷﻨﯿﺪن »اذان« ﻣﯽﮔﻔﺖ‬
‫‪102‬‬ ‫ذﮐﺮي ﮐﻪ آن ﺣﻀﺮت در رﮐﻌﺖ آﺧﺮ ﻧﻤﺎز ﻣﻐﺮب ﻣﯽﮔﻔﺖ‬
‫‪102‬‬ ‫ذﮐﺮ و دﻋﺎي آن ﺣﻀﺮت در ﻗﻨﻮت ﻧﻤﺎز وﺗﺮ‬
‫‪103‬‬ ‫دﻋﺎي آن ﺣﻀﺮت ﻣﻮﻗﻊ اﻓﻄﺎر‬
‫‪103‬‬ ‫دﻋﺎي آن ﺣﻀﺮت در ﺗﻌﻘﯿﺐ ﻧﻤﺎز‬
‫‪103‬‬ ‫دﻋﺎي دﯾﮕﺮ آن ﺣﻀﺮت در ﺗﻌﻘﯿﺐ ﻧﻤﺎز‬
‫‪104‬‬ ‫دﻋﺎي آن ﺣﻀﺮت ﺑﻌﺪ از ﻧﺎﻓﻠﻪ ﺻﺒﺢ‬
‫‪105‬‬ ‫دﻋﺎي آن ﺣﻀﺮت در ﺗﻌﻘﯿﺐ ﻧﻤﺎز ﺻﺒﺢ‬
‫‪105‬‬ ‫ذﮐﺮ آن ﺣﻀﺮت ﺑﻌﺪ از ﻧﻤﺎز ﺻﺒﺢ‬
‫‪105‬‬ ‫دﻋﺎي آن ﺣﻀﺮت ﺑﻌﺪ از ﻧﻤﺎز ﻇﻬﺮ‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ‪ 9‬از ‪129‬‬ ‫‪www.Ghaemiyeh.com‬‬ ‫ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت راﯾﺎﻧﻪاي ﻗﺎﺋﻤﯿﻪ اﺻﻔﻬﺎن‬ ‫ﻓﻬﺮﺳﺖ‬
‫‪106‬‬ ‫دﻋﺎي آن ﺣﻀﺮت در ﺳﺠﺪه‬
‫‪106‬‬ ‫دﻋﺎي آن ﺣﻀﺮت آنﮔﺎه ﮐﻪ ﻣﯽﺧﻮاﺳﺖ از ﻧﻤﺎز ﺑﺎز ﮔﺮدد‬
‫‪106‬‬ ‫دﻋﺎي آن ﺣﻀﺮت ﺑﻌﺪ از ﻫﺮ ﻧﻤﺎز‬
‫‪107‬‬ ‫ﻧﻤﺎز و دﻋﺎي آن ﺣﻀﺮت در آﻏﺎز ﺳﺎل ﺟﺪﯾﺪ‬
‫‪107‬‬ ‫دﻋﺎي آن ﺣﻀﺮت در ﺷﺐ ﻧﯿﻤﻪ ﻣﺎه ﺷﻌﺒﺎن‬
‫‪108‬‬ ‫دﻋﺎي آن ﺣﻀﺮت ﻣﻮﻗﻊ دﯾﺪن ﻣﺎه ﻧﻮ‬
‫‪108‬‬ ‫دﻋﺎي آن ﺣﻀﺮت ﻣﻮﻗﻊ دﯾﺪن ﻫﻼل ﻣﺎه رﻣﻀﺎن‬
‫‪108‬‬ ‫ذﮐﺮ آن ﺣﻀﺮت در ﻫﺮ روز‬
‫‪109‬‬ ‫ﻋﻤﻞ دﯾﮕﺮي از آن ﺣﻀﺮت در ﺷﺐ ﻧﯿﻤﻪ ﺷﻌﺒﺎن‬
‫‪110‬‬ ‫ذﮐﺮ آن ﺣﻀﺮت در ﻫﺮ ﺻﺒﺢ و ﺷﺎم‬
‫‪111‬‬ ‫دﻋﺎ و ﺗﻌﻮﯾﺬ آن ﺣﻀﺮت ﺑﺮاي ﺳﺮ درد‬
‫‪111‬‬ ‫دﻋﺎ و ﺗﻌﻮﯾﺬ آن ﺣﻀﺮت ﺑﺮاي ﺗﺐ و ﺳﺎﯾﺮ دردﻫﺎ‬
‫‪111‬‬ ‫دﻋﺎ و ﺗﻌﻮﯾﺬ آن ﺣﻀﺮت ﺑﺮاي ﺗﺐ‬
‫‪112‬‬ ‫دﻋﺎ و ﺗﻌﻮﯾﺬ آن ﺣﻀﺮت ﺑﺮاي دﻓﻊ ﺳﺤﺮ‬
‫‪112‬‬ ‫دﻋﺎ و ﺗﻌﻮﯾﺬي دﯾﮕﺮ‬
‫‪112‬‬ ‫دﻋﺎي آن ﺣﻀﺮت ﻣﻮﻗﻊ ﮔﺮﻓﺘﺎري و ﻏﻢ‬
‫‪113‬‬ ‫د ﻋ ﺎ ي آ ن ﺣ ﻀ ﺮ ت ﺑ ﺮا ي ﺣ ﻔ ﻆ ﻗ ﺮ آ ن‬
‫‪113‬‬ ‫دﻋﺎي آن ﺣﻀﺮت ﺑﺮاي ﻣﺤﻔﻮظ ﻣﺎﻧﺪن از ﺷّﺮ دﺷﻤﻨﺎن‬
‫‪114‬‬ ‫ﻣ ﻠﺤﻘﺎ ت‬
‫‪114‬‬ ‫اﺷﺎره‬
‫‪115‬‬ ‫دﻋﺎي آن ﺣﻀﺮت ﻫﻨﮕﺎم ﺻﺒﺢ‬
‫‪115‬‬ ‫ﺗﻌﻮﯾﺬ رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﱠﻠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ‬
‫‪116‬‬ ‫ﺗﻌﻮﯾﺬ دﯾﮕﺮ در ﮔﺮﻓﺘﺎريﻫﺎ و در ﮐﻠﯿﻪ ﻧﺎراﺣﺘﯽﻫﺎ و ﺷﺪاﯾﺪ‬
‫‪116‬‬ ‫دﻋﺎي آن ﺣﻀﺮت ﭼﻮن از اﻣﺮي ﻣﺤﺰون ﻣﯽﮔﺸﺖ )دﻋﺎي ﻓﺮج(‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ‪ 10‬از ‪129‬‬ ‫‪www.Ghaemiyeh.com‬‬ ‫ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت راﯾﺎﻧﻪاي ﻗﺎﺋﻤﯿﻪ اﺻﻔﻬﺎن‬ ‫ﻓﻬﺮﺳﺖ‬
‫‪117‬‬ ‫دﻋﺎي آن ﺣﻀﺮت ﻣﻮﻗﻊ دﯾﺪن ﻫﻼل‬
‫‪117‬‬ ‫ﻣ ﻠ ﺤ ﻘ ﺎ ت ﺣﺞ‬
‫‪118‬‬ ‫ﻧﻮادر ﻣﻠﺤﻘﺎت‬
‫‪119‬‬ ‫ﻣﻠﺤﻘﺎت ﺷﻤﺎﯾﻞ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺻّﻠﯽ اﻟﱠﻠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ‬
‫‪126‬‬ ‫درﺑﺎره ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت راﯾﺎﻧﻪاي ﻗﺎﺋﻤﯿﻪ اﺻﻔﻬﺎن‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ‪ 11‬از ‪129‬‬ ‫ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت راﯾﺎﻧﻪاي ﻗﺎﺋﻤﯿﻪ‬ ‫ﺳﻨﻦ اﻟﻨﺒﯽ ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ‪ :‬آداب و ﺳﻨﻦ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ص( ‪ -‬آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ‬
‫اﺻﻔﻬﺎن ‪www.Ghaemiyeh.com‬‬ ‫ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم‬

‫ﺳﻨﻦ اﻟﻨﺒﯽ ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ‪ :‬آداب و ﺳﻨﻦ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ص( ‪ -‬آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم‬
‫ﻣﺸﺨﺼﺎت ﮐﺘﺎب‬
‫ﺳﺮﺷﻨﺎﺳﻪ ‪ :‬ﻃﺒﺎﻃﺒﺎﺋﯽ‪ ،‬ﺳﯿﺪﻣﺤﻤﺪﺣﺴﯿﻦ‪.1360 - 1281 ،‬‬
‫ﻋﻨﻮان ﻗﺮاردادي ‪ :‬ﺳﻨﻦ اﻟﻨﺒﯽ ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ‪.‬ﻓﺎرﺳﯽ‬
‫ﻋﻨﻮان و ﻧﺎم ﭘﺪﯾﺪآور ‪ :‬ﺳﻨﻦاﻟﻨﺒﯽ‪ :‬آداب و ﺳﻨﻦ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ص(‪ /‬ﺗﺎﻟﯿﻒ ﻣﺤﻤﺪ ﻃﺒﺎﻃﺒﺎﯾﯽ؛ ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺣﺴﯿﻦ اﺳﺘﺎدوﻟﯽ‪.‬‬
‫وﺿﻌﯿﺖ وﯾﺮاﺳﺖ ‪] :‬وﯾﺮاﺳﺖ ‪[2‬‬
‫ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻧﺸﺮ ‪ :‬ﺗﻬﺮان‪ :‬ﭘﯿﺎم آزادي‪.1379 ،‬‬
‫ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻇﺎﻫﺮي ‪ 212 :‬ص‪.‬‬
‫ﺷﺎﺑﮏ ‪8000 :‬رﯾﺎل ‪ :5-424-302-964‬؛ ‪ 9000‬رﯾﺎل )ﭼﺎپ دوم ( ؛ ‪ 9000‬رﯾﺎل )ﭼﺎپ ﺳﻮم ( ؛ ‪ 10000‬رﯾﺎل )ﭼﺎپ ﭘﻨﺠﻢ( ؛ ‪12000‬‬
‫رﯾﺎل )ﭼﺎپ دوازدﻫﻢ ( ؛ ‪ 12000‬رﯾﺎل ) ﭼﺎپ ﺳﯿﺰدﻫﻢ(‬
‫ﯾﺎدداﺷﺖ ‪ :‬ﭼﺎپ دوم‪.1380 :‬‬
‫ﯾﺎدداﺷﺖ ‪ :‬ﭼﺎپ ﺳﻮم‪.1381 :‬‬
‫ﯾﺎدداﺷﺖ ‪ :‬ﭼﺎپ ﭘﻨﺠﻢ‪.1383 :‬‬
‫ﯾﺎدداﺷﺖ ‪ :‬ﭼﺎپ دوازدﻫﻢ‪ :‬ﻣﻬﺮ ‪. 1385‬‬
‫ﯾﺎدداﺷﺖ ‪ :‬ﭼﺎپ ﺳﯿﺰدﻫﻢ ‪ :‬آﺑﺎن ‪. 1385‬‬
‫ﯾﺎدداﺷﺖ ‪ :‬ﻋﻨﻮان روي ﺟﻠﺪ‪ :‬ﺳﻨﻦاﻟﻨﺒﯽ)ص(‪ :‬آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم‪.‬‬
‫ﯾﺎدداﺷﺖ ‪ :‬ﮐﺘﺎﺑﻨﺎﻣﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮﻧﻮﯾﺲ‪.‬‬
‫ﻣﻮﺿﻮع ‪ :‬ﻣﺤﻤﺪ )ص(‪ ،‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم‪ 53 ،‬ﻗﺒﻞ از ﻫﺠﺮت ‪11 -‬ق‪ -- .‬اﺣﺎدﯾﺚ‪ --‬اﺣﺎدﯾﺚ‬
‫ﻣﻮﺿﻮع ‪Muhammad, Prophet -- Hadiths :‬‬
‫ﻣﻮﺿﻮع ‪ :‬ﺳﻨﺖ ﻧﺒﻮي‬
‫ﻣﻮﺿﻮع ‪ :‬ﻣﺴﺘﺤﺐ )ﻓﻘﻪ(‬
‫ﻣﻮﺿﻮع ‪ :‬اﺣﺎدﯾﺚ ﺷﯿﻌﻪ ‪ --‬ﻗﺮن ‪14‬‬
‫ﺷﻨﺎﺳﻪ اﻓﺰوده ‪ :‬اﺳﺘﺎدوﻟﯽ‪ ،‬ﺣﺴﯿﻦ‪ ،- 1331 ،‬ﻣﺘﺮﺟﻢ‬
‫رده ﺑﻨﺪي ﮐﻨﮕﺮه ‪/BP24/46 :‬ط‪2‬س‪1379 9041‬‬
‫رده ﺑﻨﺪي دﯾﻮﯾﯽ ‪297/93 :‬‬
‫ﺷﻤﺎره ﮐﺘﺎﺑﺸﻨﺎﺳﯽ ﻣﻠﯽ ‪ :‬م‪14883-79‬‬
‫ﺳﺨﻦ ﻣﺘﺮﺟﻢ‬
‫ﺑ ِْﺴِﻢ اﻟﻠﱠِﻪ اﻟﱠﺮْﺣﻤِﻦ اﻟﱠﺮِﺣﯿِﻢ‬
‫ﺑﺸـﺮ در زﻧﺪﮔﯽ ﺧﻮد ﻫﻤﻮاره ﺑﻪ ﯾﮏ ﺳﻠﺴﻠﻪ آداب و رﺳﻮم ﭘﺎﯾﺒﻨﺪ ﺑﻮده و ﺷﯿﻮهاي را ﺑﺮاي ﺧﻮﯾﺶ ﺑﺮﮔﺰﯾﺪه و زﻧﺪﮔﯽ ﺧﻮد را ﺑﺮ اﺳﺎس‬
‫ﻫﻤﯿﻦ آداب و رﺳﻮم اداﻣﻪ ﻣﯽدﻫـﺪ‪ ،‬ﺧﻮاه آﻧﻬﺎ را ﺧﻮد اﺧﺘﺮاع ﮐﺮده و ﯾﺎ از دﯾﮕﺮان اﻗﺘﺒﺎس ﻧﻤﻮده ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻣﺎ از آن رو ﮐﻪ اﻧﺴﺎن آﻓﺮﯾﺪه‬
‫ﺧـﺪاﺳﺖ‪ ،‬ﺑﯽﺗﺮدﯾـﺪ ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ ﺑﺮﻧـﺎﻣﻪ ﺑﺮاي ﮐﻤﺎل ﺟﺴﻢ و روح او ﺑﺮﻧﺎﻣﻪاي اﺳﺖ ﮐﻪ از ﺳﻮي ﺧﺪاوﻧـﺪ ﺗﻨﻈﯿﻢ ﯾﺎﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬و اﯾﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ در‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ‪ 12‬از ‪129‬‬ ‫ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت راﯾﺎﻧﻪاي ﻗﺎﺋﻤﯿﻪ‬ ‫ﺳﻨﻦ اﻟﻨﺒﯽ ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ‪ :‬آداب و ﺳﻨﻦ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ص( ‪ -‬آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري‬
‫اﺻﻔﻬﺎن ‪www.Ghaemiyeh.com‬‬ ‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم‬
‫آداب و رﺳﻮم ﭘﯿﺎﻣﺒﺮان ﺑﺰرگ ﺧﺪا و اوﺻـﯿﺎي ﮔﺮاﻣﯽ اﯾﺸﺎن ﻣﺘﺠﻠّﯽ اﺳﺖ‪ ،‬و ﮐﺎﻣﻞﺗﺮﯾﻦ آﻧﻬﺎ ﻫﻤﺎن راه و روش ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ اﺳـﻼم ﺻﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ‬
‫ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﻨـﺎن ﮐﻪ در ﺳﻮره ﻣﺒﺎرﮐﻪ اﺣﺰاب‪ ،‬آﯾﻪ ‪ ،21‬راه و روش آن ﺣﻀـﺮت‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ اﻟﮕﻮ و ﺳﺮﻣﺸﻖ زﻧﺪﮔﯽ ﺑﺮاي ﻫﺮ ﮐﺲ‬
‫ﮐﻪ ﺑﻪ ﺧﺪا و روز ﻗﯿﺎﻣﺖ اﯾﻤﺎن دارد ﻣﻌﺮﻓﯽ ﮔﺮدﯾﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫از اﯾﻦ رو‪ ،‬ﻫﺮ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﯽ ﺷﺎﺋﻖ اﺳﺖ ﮐﻪ از رﻓﺘﺎر ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺧﻮﯾﺶ آﮔﺎه ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﯽﺧﻮاﻫﺪ ﺑﺪاﻧﺪ ﺳﯿﻤﺎي ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ او ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﻮده؛ آداب ﺷﺨﺼﯽ آن ﺣﻀﺮت از ﻗﺒﯿﻞ ﺧﻮردن و آﺷﺎﻣﯿﺪن‪ ،‬ﺧﻮاﺑﯿﺪن و ﺑﯿﺪار ﺷﺪن‪ ،‬رﻓﺖ و‬
‫آﻣﺪ‪ ،‬ﻧﺸﺴﺖ و ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻈﺎﻓﺖ‪ ،‬ﺳﻔﺮ‪ ،‬ﻟﺒﺎس و ﻣﺴﮑﻦ‪ ،‬ﻣﻌﺎﻟﺠﻪ و درﻣﺎن و ‪ ،...‬و آداب ﻋﺒﺎدي اﯾﺸﺎن ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﻤﺎز و روزه‪ ،‬ﺣﺞ و ﺻﺪﻗﻪ‪،‬‬
‫دﻋـﺎ و ﻗﺮآن ﺧﻮاﻧـﺪن و ‪ ،...‬و آداب ﺧـﺎﻧﻮادﮔﯽ او ﻫﻤﭽﻮن ازدواج‪ ،‬ﻫﻤﺴـﺮداري و ﺗﺮﺑﯿﺖ ﻓﺮزﻧـﺪ و ‪ ،...‬و آداب اﺟﺘﻤـﺎﻋﯽ و ﻣﻌﺎﺷـﺮت‬
‫ﺣﻀﺮﺗﺶ ﺑﺎ ﻣﺮدم و دوﺳﺘﺎن و ﯾﺎران‪ ،‬و دهﻫﺎ آداب و‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪8:‬‬
‫ﺳﻨﻨﯽ ﮐﻪ آن ﺑﺰرﮔﻮار رﻋﺎﯾﺖ ﻣﯽﮐﺮده‪ ،‬ﭼﻪ ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ دﻟﯿﻞ ﮔﺮدآوري آﻧﻬﺎ از ﻻﺑﻼي ﮐﺘﺐ اﺧﺒﺎر و ﺗﺎرﯾﺦ و ﺳـﯿﺮه‪ ،‬و ﻧﮕﺎرش ﮐﺘﺎب در اﯾﻦ زﻣﯿﻨﻪ ﺑﺴـﯿﺎر ﺿـﺮوري ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﺪ‪ ،‬آن ﻫﻢ‬
‫از ﺳﻮي ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻋﻠﻢ ﺣﺪﯾﺚ آﺷﻨﺎﯾﻨﺪ و ﻃﺮﯾﻖ اﺳﺘﻨﺒﺎط اﺣﮑﺎم را ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ ﻣﯽداﻧﻨﺪ‪.‬‬
‫اﯾﻦ ﮐﺘـﺎب ﺑﺎﯾـﺪ داﻧﺴﺖ ﮐﻪ آداب و ﺳـﻨﻦ و رﻓﺘـﺎر و رﺳﻮم ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ ﺻـﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪاي از اﻋﻤﺎل واﺟﺐ و ﻣﺴـﺘﺤﺐ‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ ﻗﺴﻤﺖ اﻋﻈﻢ ﻓﻘﻪ و اﺧﻼق اﺳﻼم را ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﯽدﻫﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺮﺣـﻮم آﯾـﮥ اﷲ‪ ،‬اﺳـﺘﺎد ﻋﻼـﻣﻪ ﻃﺒﺎﻃﺒـﺎﺋﯽ )رﺿﻮان اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ( ﺳﺎﻟﻬـﺎ ﻗﺒـﻞ‪ ،‬ﺑﻪ اﻧﮕﯿﺰه اﺳـﺘﻔﺎده ﻋﻤﻠﯽ ﺧﻮد و دﯾﮕﺮان‪ ،‬ﺑﺨﺶ ﻣﻬﻤﯽ از اﯾﻦ‬
‫آداب و ﺳـﻨﻦ را در ﮐﺘﺎﺑﯽ ﺑﻪ ﻧﺎم ﺳﻨﻦ اﻟﻨﺒﯽ ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﮔﺮد آورد‪ .‬اﻫﻤﯿﺖ اﯾﻦ ﮐﺘﺎب در آن اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻫﻤﺖ و دﻗﺖ ﻋﺎﻟﻤﯽ‬
‫ﺟﺎﻣﻊ‪ ،‬ﻣﺠﺘﻬـﺪي ﮐﺎﻣﻞ و ﻣﺤـﺪﺛﯽ ﻣﺘﺘﺒﻊ ﺗﺄﻟﯿﻒ ﯾﺎﻓﺘﻪ ﮐﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ رﺳﺎﻟﻪ ﻋﻤﻠﯿﻪاي ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺮاي ﻫﻤﻪ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻣﯽﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻪ ﺷـﯿﻮه رﺳﻮل‬
‫ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ زﻧـﺪﮔﯽ ﮐﻨﻨـﺪ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ آن ﺣﻀـﺮت را ﺣﺘﯽ اﻟﻤﻘﺪور دﺳـﺘﻮر اﻟﻌﻤﻞ زﻧﺪﮔﯽ ﻓﺮدي و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺧﻮﯾﺶ ﻗﺮار‬
‫د ﻫﻨ ﺪ ‪.‬‬
‫ﭘﺲ از آﻧﮑﻪ اﺳـﺘﺎد ﻋﻼـﻣﻪ‪ ،‬اﯾﻦ ﮐﺘـﺎب را ﺑﺮاي ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺑﻪ داﻧﺸـﻤﻨﺪ ﮔﺮاﻣﯽ‪ ،‬آﻗـﺎي ﻣﺤﻤـﺪ ﻫـﺎدي ﻓﻘﻬﯽ ﺳﭙﺮد‪ ،‬ﻣﺘﺮﺟﻢ ﮔﺮاﻧﻘـﺪر ﻫﻨﮕـﺎم‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻫﺮ ﺑﺎب‪ ،‬ﺑﻪ اﺣﺎدﯾﺚ ﺑﺴـﯿﺎر دﯾﮕﺮي ﺑﺮﺧﻮرد ﻧﻤﻮد ﮐﻪ از اﻋﺘﺒﺎر ﻻزم ﻧﯿﺰ ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮد و از ﻗﻠﻢ ﺷﺮﯾﻒ ﻋﻼﻣﻪ اﻓﺘﺎده ﺑﻮد‪ .‬ﻟﺬا آﻧﻬﺎ‬
‫را ﮔﺮدآوري ﻧﻤﻮده‪ ،‬از ﻣﺆﻟﻒ اﺟﺎزه ﮔﺮﻓﺖ و آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﻠﺤﻘﺎت ﺑﻪ اﺻﻞ ﮐﺘﺎب اﻓﺰود و ﺑﺪﯾﻦ وﺳﯿﻠﻪ ﮐﺘﺎب را ﮐﺎﻣﻞ ﺳﺎﺧﺖ‪.‬‬
‫اﯾﻦ ﮐﺘﺎب ﺑﺎ ﻫﻤﻪ ﻓﺨﺎﻣﺖ و اﻋﺘﺒﺎري ﮐﻪ دارد ﮐﻤﺘﺮ در دﺳﺘﺮس ﻋﻼﻗﻤﻨﺪان ﻗﺮار داﺷﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ ﺟﻬﺖ ﺑﻪ ﭘﯿﺸﻨﻬﺎد ﻧﺎﺷﺮ ﻣﻮﻓﻖ و ﺑﺎ ﺳﺎﺑﻘﻪ‬
‫اﺳـﻼﻣﯽ‪ ،‬ﻣـﺪﯾﺮ ﻣﺤﺘﺮم اﻧﺘﺸﺎرات ﭘﯿﺎم آزادي‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﺮﺟﻤﻪ آن اﻗـﺪام ﺷﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﺗﺮﺟﻤﻪ‪ ،‬اﻣﻮر زﯾﺮ اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺘﻪ ﮐﻪ ﻻزم اﺳﺖ ﺧﻮاﻧﻨﺪﮔﺎن‬
‫ﮔﺮاﻣﯽ در ﺟﺮﯾﺎن آن ﻗﺮار ﮔﯿﺮﻧﺪ‪:‬‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪9:‬‬
‫‪ (1‬ﺑﻪ ﺟﻬﺖ اﺳﺘﻔﺎده ﻋﻤﻮم از اﯾﻦ ﮐﺘﺎب‪ ،‬آوردن ﻣﺘﻦ ﻋﺮﺑﯽ رواﯾﺎت ﺿﺮوري ﻧﻤﯽﻧﻤﻮد‪ ،‬ﻟﺬا ﺑﻪ ﺗﺮﺟﻤﻪ آﻧﻬﺎ اﮐﺘﻔﺎ ﮔﺮدﯾﺪ‪.‬‬
‫‪ (2‬ﻣﺆﻟﻒ ﮔﺮاﻣﯽ ﻧـﺎم ﻣﻨـﺎﺑﻊ ﺧﻮد را ذﮐﺮ ﻧﻤﻮده ﺗـﺎ ﻫﻢ اﻋﺘﺒﺎر ﮐﺘﺎب ﻣﺤﻔﻮظ ﺑﻤﺎﻧـﺪ و ﻫﻢ راه ﺑﺮاي ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻣﺤﻘﻘﺎن ﻫﻤﻮار ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬اﻣﺎ در‬
‫اﯾﻦ ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻧﺎم ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺣﺬف ﺷﺪ‪ ،‬زﯾﺮا اﻋﺘﻤﺎد ﺧﻮاﻧﻨﺪﮔﺎن ﻋﺰﯾﺰ ﺑﺮ ﻧﻮﺷﺘﺎر ﻣﺮﺣﻮم ﻋﻼﻣﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ (3‬ﯾـﮏ ﻣﻮرد در اﺻﻞ ﮐﺘﺎب‪ ،‬و ﺣـﺪود ده‪ -‬دوازده ﻣﻮرد در ﻣﻠﺤﻘﺎت ﯾﺎ ﻋﯿﻨﺎ ﺗﮑﺮاري ﺑﻮد و ﯾﺎ ﻣﻀـﻤﻮن آﻧﻬﺎ ﺗﮑﺮار ﺷـﺪه ﺑﻮد ﮐﻪ آﻧﻬﺎ‬
‫ﺣـﺬف ﺷـﺪ‪ ،‬وﻟﯽ ﺷـﻤﺎرهﻫﺎ در ﻣﺘﻦ ﺑﻪ ﺟﺎي ﻧﻬﺎده ﺷـﺪ ﺗﺎ ﺑﺮاي ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﺨﻮاﻫﻨـﺪ ﺑﻪ اﺻﻞ ﻋﺮﺑﯽ ﮐﺘﺎب ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﮐﻨﻨـﺪ اﺷـﮑﺎﻟﯽ ﭘـﺪﯾﺪ‬
‫ﻧﯿﺎﯾﺪ‪.‬‬
‫‪ (4‬ﺗﻌﺪاد ‪ 23‬رواﯾﺖ )‪ (399 -377‬از ﻣﻠﺤﻘﺎت آداب دﻋﺎ ﺣﺬف ﺷﺪ‪ ،‬زﯾﺮا اوﻻ دﻋﺎﻫﺎي آن ﺣﻀـﺮت ﻣﻨﺤﺼﺮ ﺑﻪ دﻋﺎﻫﺎي ﻣﺬﮐﻮر ﻧﯿﺴﺖ‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ‪ 13‬از ‪129‬‬ ‫ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت راﯾﺎﻧﻪاي ﻗﺎﺋﻤﯿﻪ‬ ‫ﺳﻨﻦ اﻟﻨﺒﯽ ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ‪ :‬آداب و ﺳﻨﻦ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ص( ‪ -‬آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري‬
‫اﺻﻔﻬﺎن ‪www.Ghaemiyeh.com‬‬ ‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم‬
‫و اﮔﺮ ﺑﻨـﺎ ﺑﺮ ﺗﺘﺒﻊ ﺑﺎﺷـﺪ ﺑﺎﯾـﺪ ﻫﻤﻪ دﻋﺎﻫـﺎ ذﮐﺮ ﺷﻮد و ﮔﺮ ﻧﻪ ﻫﻤـﺎن اﻧـﺪازه ﮐﻪ ﻧﻘـﻞ ﺷـﺪه ﮐـﺎﻓﯽ اﺳﺖ و ﻧﻘـﻞ اﯾﻦ دﻋﺎﻫـﺎ ﺑﺮ ﺣﺠﻢ ﮐﺘﺎب‬
‫ﻣﯽاﻓﺰود و ﮐﺘـﺎب را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﮐﺘـﺎب دﻋـﺎ در ﻣﯽآورد‪ .‬ﺛﺎﻧﯿﺎ ﺧﻮد ﮔﺮدآورﻧـﺪه ﻣﺤﺘﺮم ﻧﯿﺰ ﺗﺮﺟﻤﻪ آﻧﻬﺎ را ﺿـﺮوري ﻧﺪﯾـﺪه و در ﭼﺎپ‬
‫ﺧﻮد ﺑﻪ آن اﻗﺪام ﻧﻨﻤﻮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ (5‬ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﯿﺎﻧﺎت ﻣﺆﻟﻒ رﺣﻤﻪ اﻟﻠﱠﻪ ﺑﻪ ﭘﺎورﻗﯽ ﺑﺮده ﺷﺪه و ﺑﺎ اﻣﻀﺎي ﻣﺆﻟﻒ از ﺳﺎﯾﺮ ﭘﺎورﻗﯿﻬﺎ ﻣﺸﺨﺺ ﮔﺮدﯾﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ (6‬در اﯾﻦ ﺗﺮﺟﻤﻪ‪ ،‬ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻗﺒـﻞ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ و در ﺑﺴـﯿﺎري ﻣﻮارد از اﻟﻔﺎظ و ﺗﻌﺎﺑﯿﺮ آﻧﮑﻪ زﯾﺒﺎ و رﺳﺎ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳـﯿﺪ اﺳـﺘﻔﺎده‬
‫ﮔﺮدﯾﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ اﺷـﮑﺎﻻﺗﯽ ﮐﻪ در آن ﺗﺮﺟﻤﻪ رخ داده ﺑﻮد‪ -‬و اﻧـﺪك ﻫﻢ ﻧﺒﻮد‪ -‬ﺑﺮ ﻃﺮف ﮔﺮدﯾـﺪ‪ .‬ﻣﺜﻼـ در ﺑـﺎب آداب ﻣﻌﺎﺷـﺮت‪ ،‬رواﯾﺖ ‪،61‬‬
‫ﻋﺒـﺎرت آن اﯾﻦ اﺳﺖ‪ :‬و اذا ﺟﻠﺲ ﻟﻢ ﯾﺤـّﻞ ﺣﺒﻮﺗﻪ ﺣـّﺘﯽ ﯾﻘﻮم ﺟﻠﯿﺴﻪ‪ ،‬و ﭼﻨﯿﻦ ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺷـﺪه‪» :‬وﻗﺘﯽ رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺑﺎ‬
‫ﮐﺴﯽ ﻣﯽﻧﺸﺴﺖ ﺗﺎ او ﺣﻀﻮر داﺷﺖ‪ ،‬ﺣﻀﺮت ﻟﺒﺎس و زﯾﻨﺖ ﺧﻮد را از ﺗﻦ ﺧﺎرج ﻧﻤﯽﺳﺎﺧﺖ‪ «.‬در ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ ﻣﻌﻨﺎي ﺻﺤﯿﺢ آن ﭼﻨﯿﻦ‬
‫اﺳﺖ‪» :‬وﻗﺘﯽ رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺑﺎ ﮐﺴﯽ ﻣﯽﻧﺸﺴﺖ ﺗﺎ او از ﻣﺠﻠﺲ ﺑﺮ ﻧﻤﯽﺧﺎﺳﺖ‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪10:‬‬
‫آن ﺣﻀـﺮت ﻫﻢ ﺑﺮ ﻧﻤﯽﺧﺎﺳﺖ و ﻣﺠﻠﺲ را ﺗﺮك ﻧﻤﯽﮐﺮد )ﭼﻨﺎن ﮐﻪ وﻗﺘﯽ ﺣﻀﺮﺗﺶ ﺑﺎ ﮐﺴﯽ دﺳﺖ ﻣﯽداد ﺗﺎ ﻃﺮف ﻣﻘﺎﺑﻞ دﺳﺖ ﺧﻮد‬
‫را ﻧﻤﯽﮐﺸﯿﺪ آن ﺣﻀﺮت دﺳﺖ ﺧﻮد را ﻧﻤﯽﮐﺸﯿﺪ(‪«.‬‬
‫در ﭘﺎﯾﺎن‪ ،‬اﻣﯿﺪ اﺳﺖ ﻧﺸـﺮ اﯾﻦ ﮐﺘﺎب‪ ،‬ﻣﺮدم ﻋﺰﯾﺰ ﮐﺸﻮر اﺳـﻼﻣﯽ و اﯾﻤﺎﻧﯽ ﻣﺎ را ﻫﺮ ﭼﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﺎ راه و روش و آداب و ﺳـﻨﻦ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﻋﻈﯿﻢ‬
‫اﻟﺸﺄن ﺧﻮد آﺷـﻨﺎ ﺳﺎزد ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻨـﺪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ زﻧـﺪﮔﯽ ﺧﻮﯾﺶ را ﺑﺮ اﺳﺎس آن ﺗﻨﻈﯿﻢ ﮐﻨﻨـﺪ و از اﯾﻦ رﻫﮕـﺬر ﺟﺎﻣﻌﻪاي آدابدان و ﻣﺘﺨﻠﻖ ﺑﻪ‬
‫اﺧﻼق اﻟﻬﯽ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﻢ‪.‬‬
‫ﺣ ﺴﯿ ﻦ ا ﺳﺘ ﺎ د و ﻟ ﯽ‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪11:‬‬
‫)‪(1‬‬
‫ﻣﻘّﺪﻣﻪ ﻣﺆّﻟﻒ‬
‫)‪ (2‬ﺑﻪ ﻧﺎم ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺨﺸﻨﺪه ﻣﻬﺮﺑﺎن ﺳﭙﺎس و ﺳﺘﺎﯾﺶ ﺧﺪاي را ﮐﻪ ﭘﺮوردﮔﺎر ﺟﻬﺎﻧﯿﺎن اﺳﺖ‪ ،‬و ﺳﻼم و درود ﺑﺮ ﺳﺮور و ﺳﺎﻻرﻣﺎن ﻣﺤّﻤﺪ‬
‫ﻣﺼﻄﻔﯽ‪ ،‬و ﻫﻤﻪ ﺧﺎﻧﺪان ﭘﺎﮐﺶ ﺑﺎد‪.‬‬
‫اﯾﻦ ﮐﺘـﺎب ﻣﺤﺼﻮل اﻣﮑﺎﻧﺎﺗﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺧـﺪاي ﺳـﺒﺤﺎن در اﺧﺘﯿﺎر ﻣﺎ ﻧﻬﺎد و ﻓﺮﺻﺘﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﺎ ﺑﺨﺸـﯿﺪ ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﯿﻢ ﺑﺨﺸـﯽ از رواﯾﺎﺗﯽ را ﮐﻪ‬
‫ﻣﺤﺪﺛﺎن ﻣﺴـﻠﻤﺎن از آداب و ﺳﻨﻦ ﺳﺮورﻣﺎن رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ رواﯾﺖ ﮐﺮدهاﻧﺪ ﺑﻪ اﻧﺪازهاي ﮐﻪ وﻗﺖ اﻧﺪك اﺟﺎزه داده و‬
‫دﺳﺖ ﮐﻮﺗـﺎه ﭘﮋوﻫﺶ ﺑـﺪان رﺳـﯿﺪه ﮔﺮد آورﯾﻢ‪ ،‬و از ﺧـﺪاي ﺳـﺒﺤﺎن ﻣﯽﺧﻮاﻫﯿﻢ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻓﻀـﻞ ﺧﻮﯾﺶ ﻣـﺎ را در ﻋﻤـﻞ ﺑﻪ ﺑﯿﺶ و ﮐﻢ و‬
‫ﺳﺨﺖ و آﺳﺎن و ﻣﻬﻢ و ﻏﯿﺮ ﻣﻬﻢ آن ﻣﻮﻓﻖ ﺑﺪارد‪.‬‬
‫ﺧﺪاي ﺳﺒﺤﺎن ﻓﺮﻣﻮده‪ :‬ﻟﻘﺪ ﮐﺎن ﻟﮑﻢ ﻓﯽ رﺳﻮل اﻟّﻠﻪ اﺳﻮة ﺣﺴﻨﮥ »‪» «1‬ﻫﻤﺎﻧﺎ ﺑﺮاي ﺷﻤﺎ در روش رﺳﻮل ﺧﺪا ﺳﺮﻣﺸﻘﯽ ﻧﯿﮑﻮﺳﺖ«‪.‬‬
‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺻـﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ در ﺿـﻤﻦ ﺳـﻔﺎرﺷﺎت ﺧﻮد ﺑﻪ ﻋﻠﯽ ﻋﻠﯿﻪ اﻟـّﺴ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ ... :‬ﺷﺸﻢ آﻧﮑﻪ از روش ﻣﻦ در ﻧﻤﺎز و روزه و ﺻﺪﻗﻪ‬
‫ﭘﯿﺮوي ﮐﻨﯽ‪.‬‬
‫ﻋﻠﯽ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻫﺮ ﮐﻪ ﺑﻪ آداب اﻟﻬﯽ آراﺳﺘﻪ ﮔﺮدد‪ ،‬اﯾﻦ ﮐﺎر او را ﺑﻪ رﺳﺘﮕﺎري‬
‫______________________________‬
‫)‪ (1‬اﺣﺰاب‪.21 /‬‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ‪ 14‬از ‪129‬‬ ‫ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت راﯾﺎﻧﻪاي ﻗﺎﺋﻤﯿﻪ‬ ‫ﺳﻨﻦ اﻟﻨﺒﯽ ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ‪ :‬آداب و ﺳﻨﻦ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ص( ‪ -‬آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري‬
‫اﺻﻔﻬﺎن ‪www.Ghaemiyeh.com‬‬ ‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪12:‬‬
‫ﻫ ﻤﯿ ﺸ ﮕ ﯽ ﻣ ﯽ ر ﺳ ﺎ ﻧ ﺪ ‪.‬‬
‫)‪ (1‬اﻣـﺎم ﺻـﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟـّﺴ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻣﻦ ﺑﺮاي ﻓﺮد ﻣﺴـﻠﻤﺎن ﺧﻮش ﻧـﺪارم ﮐﻪ ﺑﻤﯿﺮد در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﻫﻨﻮز ﺑﺮﺧﯽ از آداب ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ‬
‫ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ را ﺑﻪ ﺟﺎ ﻧﯿﺎورده ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﯽﺷـﮏ ﺧﻮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺑـﺎ آداب ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺻـﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ و آراﺳـﺘﮕﯽ ﺑﻪ اﺧﻼق و ﺳـﻨﻦ ﻇﺎﻫﺮي و ﺑﺎﻃﻨﯽ آن ﺣﻀـﺮت‪ ،‬ﮐﻤﺎل ﻧﻬﺎﯾﯽ و‬
‫آﺧﺮﯾﻦ ﻫﺪف زﻧﺪﮔﯽ اﺳﺖ و ﺳﻌﺎدت دﻧﯿﺎ و آﺧﺮت را ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه دارد‪.‬‬
‫ﻣـﺎ در اﯾﻦ ﮐﺘـﺎب ﺑﻪ اﯾﺮاد ﻣﮑﺮوﻫـﺎت ﻧﭙﺮداﺧﺘﯿﻢ‪ ،‬زﯾﺮا ﻣـﺬﻫﺐ ﺷـﯿﻌﻪ ﺑﺮ اﯾﻦ ﭘـﺎﯾﻪ ﻧﻬﺎده اﺳﺖ ﮐﻪ ﻫﯿـﭻ ﻣﮑﺮوه و ﻣﺒﺎﺣﯽ از آن ﺟﻬﺖ ﮐﻪ‬
‫ﻣﮑﺮوه و ﻣﺒﺎح اﺳﺖ از آن ﺣﻀـﺮت ﺳـﺮ ﻧﺰده ]ﻣﮕﺮ آﻧﮑﻪ آن ﻋﻤﻞ ﻣﮑﺮوه ﯾﺎ ﻣﺒﺎح ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﺧﺎﺻـﯽ از اﯾﻦ ﻋﻨﻮان ﺑﯿﺮون آﻣـﺪه ﺑﺎﺷـﺪ[‪ ،‬و‬
‫ﻋﻘﻞ و ﻧﻘﻞ ﻧﯿﺰ ﮔﻮاه اﯾﻦ ﻣﻄﻠﺐاﻧﺪ‪.‬‬
‫و ﺑﺎ ﺧﻮد ﺷـﺮط ﮐﺮدﯾﻢ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺟﻬﺖ رﻋﺎﯾﺖ اﺧﺘﺼﺎر‪ ،‬ﺳـﻨﺪ رواﯾﺎت را ﺣﺬف ﮐﻨﯿﻢ‪ ،‬وﻟﯽ ﻧﺎم ﮐﺘﺎﺑﻬﺎﯾﯽ را ﮐﻪ از آﻧﻬﺎ ﻧﻘﻞ ﮐﺮدهاﯾﻢ و ﻧﺎم‬
‫ﻣﺆﻟﻔـﺎن آﻧﻬـﺎ را آورده و ﻣﯿـﺎن رواﯾﺎﺗﯽ ﮐﻪ ﺳـﻨﺪ داﺷـﺘﻪ و رواﯾﺎﺗﯽ ﮐﻪ ﺳـﻨﺪ آﻧﻬﺎ ﻣـﺬﮐﻮر ﻧﺒﻮده ﻓﺮق ﻧﻬﺎدﯾﻢ ﺗﺎ ﮐﺴـﯽ ﮐﻪ ﺟﻮﯾﺎي اﺻـﻞ‬
‫آﻧﻬﺎﺳﺖ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺑﻪ آﺳﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﻣﺪارك و ﻣﻨﺎﺑﻊ آﻧﻬﺎ ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻧﻤﺎﯾﺪ »‪.«1‬‬
‫و ﻧﯿﺰ ﺷـﻤﺎﯾﻞ آن ﺣﻀـﺮت را‪ -‬ﺑـﺎ اﯾﻨﮑﻪ از ﻣﻮﺿﻮع ﮐﺘﺎب ﺧﺎرج اﺳﺖ‪ -‬آوردﯾﻢ ﻫﻢ ﺑﻪ ﺟﻬﺖ ﺗﺒﺮك و ﺗﯿّﻤﻦ و ﻫﻢ ﺑـﺪان ﺟﻬﺖ ﮐﻪ ذﮐﺮ‬
‫ﺑﺴـﯿﺎري از اﺧﻼق ﺣﻀﺮﺗﺶ در ﺿﻤﻦ آﻧﻬﺎ ﻧﻬﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ وﻗﺎﯾﻊ ﺟﺰﺋﯽ را ﻧﯿﺎوردﯾﻢ و ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﺟﻮاﻣﻊ و ﮐﻠﯿﺎت اﺧﻼق آن ﺣﻀﺮت‬
‫ﺑﺴﻨﺪه ﮐﺮدﯾﻢ‪ .‬و ﺗﻨﻬﺎ ﺧﺪاﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ از او ﯾﺎري ﺟﺴﺖ‪.‬‬
‫______________________________‬
‫)‪ (1‬در ﺗﺮﺟﻤﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺟﻬﺖ اﺧﺘﺼﺎر و ﻋـﺪم ﻓﺎﯾﺪه ﺑﺮاي ﺧﻮاﻧﻨﺪﮔﺎن ﻣﺤﺘﺮم ﭘﺎرﺳـﯽ زﺑﺎن‪ ،‬ﻧﺎم ﻣﺪارك ﻧﯿﺰ آورده ﻧﺸﺪ و ﻃﺎﻟﺒﯿﻦ ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ‬
‫اﺻﻞ ﻋﺮﺑﯽ ﮐﺘﺎب ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻓﺮﻣﺎﯾﻨﺪ‪.‬‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪13:‬‬
‫)‪(1‬‬
‫‪ 1‬ﺷﻤﺎﯾﻞ و ﮐّﻠّﯿﺎت اﺧﻼق ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺻّﻠﯽ اﻟﱠﻠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ‬
‫اﺷﺎره‬
‫)‪ .1 ( 2‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻـﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺑﺴﯿﺎر ﺑﺰرگ و ﮔﺮاﻧﻘﺪر ﺑﻮد‪ .‬در دﯾﺪﮔﺎن ﻋﻈﯿﻢ و ﻣﻮﻗّﺮ ﻣﯽﻧﻤﻮد و در دﻟﻬﺎ ﻋﺰﯾﺰ و ﮔﺮاﻣﯽ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﭼﻬﺮه ﻣﺒﺎرﮐﺶ ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﻣﺎه ﺷﺐ ﭼﻬﺎرده ﻣﯽﺗﺎﺑﯿـﺪ و درﺧﺸﺎن و ﻧﻮراﻧﯽ ﺑﻮد‪ .‬رﻧﮓ ﭼﻬﺮهاش ﺳـﻔﯿﺪ ﻣﺎﯾﻞ ﺑﻪ ﺳـﺮﺧﯽ ﺑﻮد‪ .‬ﻧﻪ از ﻻﻏﺮي در‬
‫دﯾـﺪهﻫﺎ ﺣﻘﯿﺮ ﻣﯽﻧﻤﻮد‪ ،‬و ﻧﻪ از ﻓﺮﺑﻬﯽ اﻧﮕﺸﺖﻧﻤـﺎ ﺑﻮد‪ .‬ﭼﻬﺮهاي ﺳﭙﯿـﺪ و ﻧﻮراﻧﯽ‪ ،‬دﯾـﺪﮔﺎﻧﯽ درﺷﺖ و ﺳـﯿﺎه‪ ،‬اﺑﺮواﻧﯽ ﺑﺎرﯾـﮏ و ﮐﻤﺎﻧﯽ‪،‬‬
‫ﺟﻤﺠﻤﻪاي ﺑﺰرگ و ﻗﺎﻣﺘﯽ ﻣﻌﺘﺪل و ﻣﯿﺎﻧﻪ داﺷﺖ‪.‬‬
‫ﭘﯿﺸﺎﻧﯽ ﻣﺒﺎرﮐﺶ ﺑﻠﻨﺪ‪ ،‬و ﺑﯿﻨﯽاش ﺑﺎرﯾﮏ و ﮐﺸﯿﺪه ﺑﻮد‪ .‬در ﺳﻔﯿﺪي ﭼﺸﻤﺎﻧﺶ اﻧﺪﮐﯽ ﺳﺮﺧﯽ دﯾﺪه ﻣﯽﺷﺪ‪ .‬اﯾﺮواﻧﯽ ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ و ﮔﻮﻧﻪﻫﺎﯾﯽ‬
‫ﺻﺎف و ﻫﻤﻮار داﺷﺖ‪.‬‬
‫ﻣﭻﻫﺎﯾﺶ درﺷﺖ‪ ،‬ﺳﺎﻗﻬﺎي دﺳـﺘﺶ ﺑﻠﻨﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﻔﺼﻞ ﺷﺎﻧﻪﻫﺎ ﺑﺰرگ و ﺧﻮد ﺷﺎﻧﻪﻫﺎ ﭘﻬﻦ ﺑﻮد‪ .‬ﮐﻔﻬﺎي دﺳﺖ و ﭘﺎﯾﺶ ﮐﻠﻔﺖ و ﭘﺮ ﮔﻮﺷﺖ‬
‫ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺑﺮآﻣﺪﮔﯽﻫﺎي دو ﻃﺮف ﺳـﯿﻨﻪاش ﻣﻮ ﻧﺪاﺷﺖ‪ ،‬ﮔﻮدي ﮐﻒ ﭘﺎﯾﺶ ﺑﯿﺶ از ﺣﺪ ﻣﺘﻌﺎرف ]‪ [...‬ﻣﮋهﻫﺎﯾﺶ ﺑﻠﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺤﺎﺳﻨﺶ ﭘﺮ ﭘﺸﺖ و اﻓﺘﺎده‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ‪ 15‬از ‪129‬‬ ‫ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت راﯾﺎﻧﻪاي ﻗﺎﺋﻤﯿﻪ‬ ‫ﺳﻨﻦ اﻟﻨﺒﯽ ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ‪ :‬آداب و ﺳﻨﻦ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ص( ‪ -‬آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري‬
‫اﺻﻔﻬﺎن ‪www.Ghaemiyeh.com‬‬ ‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم‬
‫و ﺷﺎرﺑﺶ ﭘﺮ ﭘﺸﺖ ﺑﻮد‪.‬‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪14:‬‬
‫ﻣﻮﻫـﺎي ﺳـﻔﯿﺪ ﭼﻨـﺪي ﮐﻪ در ﺳـﺮ و روﯾﺶ ﭘﯿـﺪا ﺷـﺪه ﺑﻮد ﺑﻪ واﺳـﻄﻪ ﺧﻀﺎب‪ ،‬ﺳﺒﺰ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳـﯿﺪ‪ .‬دﻫﺎﻧﺶ ﻓﺮاخ »‪ «1‬و ﺷـﯿﺮﯾﻦ‪ ،‬ﻣﯿﺎن‬
‫ﺑﯿﻨﯽاش ﺑﺮ آﻣـﺪه‪ ،‬دﻧـﺪاﻧﻬﺎﯾﺶ ﺳﭙﯿـﺪ و از ﻫـﻢ ﺑـﺎز‪ ،‬و ﻣـﻮﯾﺶ آوﯾﺨﺘـﻪ ﺑـﻮد‪ ،‬از ﻣﯿـﺎن ﺳـﯿﻨﻪ ﺗـﺎ ﻧـﺎف ﺧﻄﯽ ﺑﺎرﯾـﮏ از ﻣـﻮ داﺷﺖ‪ .‬ﺗﻤـﺎم‬
‫اﻧﺪاﻣﻬﺎﯾﺶ ﻣﻌﺘﺪل ﺑﻮد‪ .‬ﺷﮑﻤﺶ ﺑﺎ ﺳﯿﻨﻪ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﻮد‪ ،‬ﺳﯿﻨﻪاش ﭘﻬﻦ و ﮔﺮدﻧﺶ در زﯾﺒﺎﯾﯽ ﭼﻮن ﺑﺘﯽ ﻧﮕﺎرﯾﻦ و ﺑﻪ ﺳﭙﯿﺪي ﻧﻘﺮه ﺑﻮد‪.‬‬
‫)‪ (1‬دﺳـﺘﻬﺎ و ﭘﺎﻫﺎﯾﺶ ﮐﺸـﯿﺪه‪ ،‬و ﺳﺎﻗﻬﺎ و ﭘﺎﺷـﻨﻪﻫﺎﯾﺶ ﮐﻢ ﮔﻮﺷﺖ ﺑﻮد‪ .‬ﭼﺎﻧﻪاي ﮐﻮﺗﺎه و ﭘﯿﺸﺎﻧﯽ ﺑﺮ آﻣﺪه داﺷﺖ‪ .‬راﻧﻬﺎﯾﺶ ﺧﯿﻠﯽ ﮐﻠﻔﺖ‬
‫ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﻟﮕﻦ ﺧﺎﺻـﺮهاش ]ﻣﺎﻧﻨـﺪ دﻻوران[ ﭘﻬﻦ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻨﺪﻫﺎﯾﺶ ﻗﺮص و ﻣﺤﮑﻢ ﺑﻮد‪ .‬ﻧﻪ ﺑﺴـﯿﺎر ﺑﻠﻨﺪ ﻗﺪ و ﺑﯽﻗﻮاره‪ ،‬و ﻧﻪ ﺧﯿﻠﯽ ﮐﻮﺗﺎه و زﻧﻨﺪه‬
‫ﺑﻮد‪ .‬ﻣﻮي ﺳـﺮش ﻧﻪ ﻣﺠّﻌﺪ و ﭘﯿﭽﯿﺪه و ﻧﻪ ﻟﺨﺖ و اﻓﺘﺎده ﺑﻮد‪ .‬ﭼﻬﺮهاش ﻧﻪ ﮐﻢ ﮔﻮﺷﺖ ﺑﻮد و ﻧﻪ ﭘﺮ ﮔﻮﺷﺖ و ﻧﻪ ﺳﭙﯿﺪ زﻧﻨﺪه‪ .‬اﺳـﺘﺨﻮاﻧﻬﺎي‬
‫ﻣﻔﺼـﻠﺶ درﺷﺖ و ﺳـﺮ اﺳـﺘﺨﻮاﻧﻬﺎﯾﺶ ﭘﻬﻦ و ﺑﯿﻨﯽاش ﮐﺸﯿﺪه ﺑﻮد‪ .‬ﺷﮑﻢ و ﺳﯿﻨﻪاش ﻣﻮﯾﯽ ﻧﺪاﺷﺖ ﺟﺰ ﺧﻂ ﺑﺎرﯾﮑﯽ از ﻣﻮ ﮐﻪ از ﺳﯿﻨﻪ ﺗﺎ‬
‫ﻧﺎﻓﺶ ﮐﺸـﯿﺪه ﺷـﺪه ﺑﻮد‪ .‬ﭼﻬﺎر ﺷﺎﻧﻪ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑـﺪﻧﯽ ﺑﯽﻣﻮ داﺷﺖ ﺟﺰ ﻫﻤﺎن ﻣﻮﯾﯽ ﮐﻪ از ﺳـﯿﻨﻪ ﺗﺎ ﻧﺎف ﮐﺸـﯿﺪه ﺑﻮد‪ .‬ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﻮﻫﺎي ﺳﭙﯿﺪي ﮐﻪ‬
‫ﻧﺸﺎن ﭘﯿﺮي اﺳﺖ در دو ﻃﺮف ﺳﺮ او ﺑﻪ ﭼﺸﻢ ﻣﯽﺧﻮرد‪.‬‬
‫ﮐﻒ دﺳﺘﻬﺎﯾﺶ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮐﻒ دﺳﺖ ﻋﻄﺮ ﻓﺮوﺷﺎن ﻣﻌّﻄﺮ ﺑﻮد‪ .‬ﮐﻒ دﺳﺘﺶ ﮔﺸﺎده‪ ،‬اﺳﺘﺨﻮاﻧﻬﺎي ﻗﻠﻢ دﺳﺖ و ﭘﺎﯾﺶ ﺑﻠﻨﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﻫﻨﮕﺎم رﺿﺎ و‬
‫ﺷـﺎدي ﭼﻬﺮهاش ﭼﻮن آﯾﻨﻪاي رﻧﮕﺎرﻧـﮓ درﺧﺸﺎن و ﺟـّﺬاب ﺑﻮد‪ .‬ﮐﺸـﯿﺪه ﮔﺎم ﺑﺮ ﻣﯽداﺷﺖ و آرام و ﺑﺎ وﻗﺎر راه ﻣﯽرﻓﺖ‪ .‬در ﮐﺎرﻫﺎي‬
‫ﺧﯿﺮ از ﻫﻤﻪ ﭘﯿﺸـﻘﺪم ﺑﻮد‪ .‬ﻫﻨﮕﺎم راه رﻓﺘﻦ ﭼﻨﺎن ﮔﺎم ﻣﯽزد ﮔﻮﯾﯽ از ﺳﺮاﺷـﯿﺒﯽ ﻓﺮود ﻣﯽآﯾـﺪ‪ .‬در ﺣﯿﻦ ﺗﺒّﺴﻢ دﻧـﺪاﻧﻬﺎﯾﺶ ﺑﺴﺎن داﻧﻪﻫﺎي‬
‫ﺗﮕﺮگ ﻧﻤﺎﯾﺎن ﻣﯽﺷﺪ‪ ،‬و در ﻫﻨﮕﺎم ﺧﻨﺪه دﻧﺪاﻧﻬﺎﯾﺶ ﭼﻮن ﺑﺮق ﺟﻬﻨﺪه ﻣﯽدرﺧﺸﯿﺪ‪.‬‬
‫اﻧﺪاﻣﯽ زﯾﺒﺎ و ﺧﻮﯾﯽ ﭘﺴﻨﺪﯾﺪه داﺷﺖ‪ .‬ﺧﻮش ﺑﺮﺧﻮرد و ﺧﻮش ﻣﺠﻠﺲ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻣﺮدم رو ﺑﻪ رو ﻣﯽﺷﺪ ﭘﯿﺸﺎﻧﯿﺶ ﭼﻮن ﭼﺮاﻏﯽ ﻓﺮوزان ﻧﻈﺮ آﻧﺎن را ﺟﻠﺐ‬
‫______________________________‬
‫)‪ (1‬ﻓﺮاﺧﯽ دﻫﺎن در ﻋﺮب از ﮐﻤﺎﻻت ﺑﻪ ﺣﺴﺎب ﻣﯽآﯾﺪ‪.‬‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪15:‬‬
‫ﻣﯽﮐﺮد‪ .‬داﻧﻪﻫـﺎي ﻋﺮق ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﻣﺮوارﯾـﺪ ﺑﺮ ﭼﻬﺮهاش ﻣﯽﻏﻠﺘﯿـﺪ و ﺑﻮي ﻋﺮﻗﺶ ﺧﻮﺷـﺒﻮﺗﺮ از ﻣﺸـﮏ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﻬﺮ ﻧﺒﻮت در ﻣﯿـﺎن ﺷﺎﻧﻪﻫـﺎﯾﺶ‬
‫ﻧﻤﺎﯾﺎن ﺑﻮد‪.‬‬
‫)‪ .2 (1‬اﺑﻮ ﻫﺮﯾﺮه ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬آن ﺣﻀﺮت ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﻣﯽﺧﻮاﺳﺖ ﺑﻪ ﺳﻮي ﺟﻠﻮ ﯾﺎ ﭘﺸﺖ ﺳﺮ ﺧﻮد ﺑﻨﮕﺮد ﺑﺎ ﺗﻤﺎم ﺑﺪن ﺑﺮ ﻣﯽﮔﺸﺖ‪.‬‬
‫)‪ .3 (2‬ﺟﺎﺑﺮ ﺑﻦ ﺳﻤﺮه ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ﺳﺎﻗﻬﺎي ﭘﺎي آن ﺣﻀﺮت ﺑﺎرﯾﮏ و ﻟﻄﯿﻒ ﺑﻮد‪.‬‬
‫)‪ .4 (3‬اﺑﻮ ﺟﺤﯿﻔﻪ ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ﻣﻮﻫﺎي ﮔﻮﻧﻪ آن ﺣﻀﺮت ﺟﻮ ﮔﻨﺪﻣﯽ و ﻣﻮي ﺑﺎﻻي زﻧﺨﺪاﻧﺶ ﺳﭙﯿﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫)‪ .5 (4‬اّم ﻫﺎﻧﯽ ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ را دﯾﺪم ﮐﻪ ﭼﻬﺎر ﮔﯿﺴﻮي ﺑﺎﻓﺘﻪ داﺷﺖ‪.‬‬
‫اﺑﻦ ﺷﻬﺮآﺷﻮب ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬درﺳﺖ آن اﺳﺖ ﮐﻪ آن ﺣﻀﺮت دو ﮔﯿﺴﻮ داﺷﺖ و آن رﺳﻤﯽ ﺑﻮد از ﻫﺎﺷﻢ ﺟّﺪ اﻋﻼي آن ﺣﻀﺮت‪.‬‬
‫)‪ .6 (5‬اﻧﺲ ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬در ﺳﺮ و ﺻﻮرت رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺑﯿﺶ از ﭼﻬﺎرده ﺗﺎر ﻣﻮي ﺳﻔﯿﺪ ﻧﺸﻤﺮدم‪.‬‬
‫)‪ .7 (6‬و ﮔﻮﯾﻨﺪ‪ :‬ﻫﻔﺪه ﺗﺎر ﻣﻮي ﺳﭙﯿﺪ داﺷﺖ‪.‬‬
‫)‪ .8 (7‬ﻋﺒﺪ اﻟﻠﱠﻪ ﺑﻦ ﻋﻤﺮ ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ﻣﻮي ﺳﭙﯿﺪ آن ﺣﻀﺮت ﻧﺰدﯾﮏ ﺑﻪ ﺑﯿﺴﺖ ﺗﺎر ﻣﻮ ﺑﻮد‪.‬‬
‫)‪ .9 (8‬ﺑﺮاء ﺑﻦ ﻋﺎزب ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ﺑﻠﻨﺪي ﻣﻮي ﺳﺮ آن ﺣﻀﺮت ﺑﻪ ﻗﺪري ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﻪ دوﺷﻬﺎ ﻣﯽرﺳﯿﺪ‪.‬‬
‫)‪ .10 (9‬اﻧﺲ ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ﻣﻮي ﺳﺮ آن ﺣﻀﺮت ﺑﻪ ﺑﻨﺎ ﮔﻮش ﻣﯽرﺳﯿﺪ‪.‬‬
‫)‪ .11 (10‬ﻋﺎﯾﺸﻪ ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ﺑﻠﻨﺪي ﻣﻮي ﺳﺮ آن ﺣﻀﺮت از ﺑﻨﺎ ﮔﻮش ﻣﯽﮔﺬﺷﺖ وﻟﯽ ﺑﻪ دوﺷﻬﺎ ﻧﻤﯽرﺳﯿﺪ »‪.«1‬‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ‪ 16‬از ‪129‬‬ ‫ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت راﯾﺎﻧﻪاي ﻗﺎﺋﻤﯿﻪ‬ ‫ﺳﻨﻦ اﻟﻨﺒﯽ ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ‪ :‬آداب و ﺳﻨﻦ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ص( ‪ -‬آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري‬
‫اﺻﻔﻬﺎن ‪www.Ghaemiyeh.com‬‬ ‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم‬
‫)‪ .12 (11‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺻﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ از راﻫﯽ ﻧﻤﯽﮔﺬﺷﺖ ﻣﮕﺮ اﯾﻨﮑﻪ ﻫﺮ ﮐﻪ از آﻧﺠﺎ ﻋﺒﻮر ﻣﯽﮐﺮد از‬
‫______________________________‬
‫)‪ (1‬ﺷﺎﯾﺪ اﺧﺘﻼف رواﯾﺖ ‪ 11‬ﺑﺎ ‪ 9‬ﺑﺪان ﺟﻬﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ آراﯾﺶ ﻣﻮي ﺳـﺮ آن ﺣﻀـﺮت ﯾﮑﺴﺎن ﻧﺒﻮده‪ ،‬ﮔﺎه ﻣﻮي ﺳﺮش ﺑﻠﻨﺪ ﻣﯽﺷﺪ و ﺑﺮ‬
‫دوﺷـﻬﺎ ﻣﯽرﯾﺨﺖ‪ ،‬و ﮔﺎه ﮐﻮﺗﺎه ﻣﯽﮐﺮد و ﺗﺎ ﺑﻨﺎ ﮔﻮش ﻣﯽرﺳﯿﺪ‪ ،‬و ﮔﺎه در ﺣﺞ از ﻧﻪ ﻣﯽﺗﺮاﺷﯿﺪ‪ .‬و ﻧﯿﺰ ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ‪ :‬ﻫﺮ ﮔﺎه ﻣﻮي ﺳﺮ را رﻫﺎ‬
‫ﻣﯽﮐﺮد ﺗﺎ ﺑﻨﺎ ﮔﻮش ﻣﯽرﺳﯿﺪ و ﻫﺮ ﮔﺎه ﺷﺎﻧﻪ ﻣﯽزد و ﻓﺮق ﺑﺎز ﻣﯽﮔﺮد از ﺑﻨﺎ ﮔﻮش ﻣﯽﮔﺬﺷﺖ‪.‬‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪16:‬‬
‫ﻋﻄﺮ ﻋﺮق آن ﺣﻀــﺮت ﭘﯽ ﻣﯽﺑﺮد ﮐـﻪ اﯾﺸـﺎن از آﻧﺠـﺎ ﮔﺬﺷـﺘﻪ اﺳـﺖ‪ .‬و ﺑـﻪ ﻫﺮ ﺳـﻨﮓ و درﺧـﺘﯽ ﻣﯽﮔـﺬﺷﺖ ﺑﺮ آن ﺣﻀـﺮت ﺳـﺠﺪه‬
‫ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫)‪ .13 ( 1‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺻـﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻣﺎ ﮔﺮوه ﭘﯿﺎﻣﺒﺮان دﯾـﺪهﻫﺎﯾﻤﺎن ﻣﯽﺧﻮاﺑـﺪ وﻟﯽ دﻟﻬﺎﯾﻤﺎن ﻧﻤﯽﺧﻮاﺑﺪ‪ ،‬و از ﭘﺸﺖ ﺳـﺮ ﻣﯽﺑﯿﻨﯿﻢ‬
‫ﭼﻨﺎن ﮐﻪ از ﭘﯿﺶ رو ﻣﯽﺑﯿﻨﯿﻢ‪.‬‬
‫)‪ .14 ( 2‬ﯾﮑﯽ از ﻣﻌﺠﺰات ﭘﯿـﺎﻣﺒﺮ ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﮐﻪ اﺧﺒﺎر ﻣﺘﻮاﺗﺮ ﺑﺮ آن دﻻﻟﺖ دارد و ﮐﺎﻓﺮ و ﻣﺆﻣﻦ ﺑﻪ آن اﻋﺘﺮاف ﻧﻤﻮدهاﻧـﺪ ﻣﻬﺮ‬
‫ﻧﺒﻮت اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮ ﻣﻮﻫﺎي ﻣﺘﺮاﮐﻢ ﻣﯿﺎن دو ﮐﺘﻒ آن ﺣﻀﺮت ﻧﻤﺎﯾﺎن ﺑﻮد‪.‬‬
‫)‪ .15 (3‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺳﺎﯾﻪاش ﺑﺮ زﻣﯿﻦ ﻧﻤﯽاﻓﺘﺎد )ﺳﺎﯾﻪ ﻧﺪاﺷﺖ(‪.‬‬
‫)‪ .16 ( 4‬ﻧﻮﻓﻠﯽ ﮔﻮﯾـﺪ‪ :‬در ﻧﺰد ﺣﻀـﺮت اﻣﺎم ﻫﺎدي ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم از ﺻﺪا و آﻫﻨﮓ ﺧﻮش ﮔﻔﺘﮕﻮ ﮐﺮدم‪ ،‬ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬اﻣﺎم ﺳـﺠﺎد ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم‬
‫ﻗﺮآن ﺗﻼوت ﻣﯽﮐﺮد و ﮔﺎﻫﯽ ﻣﺮدم از ﺻـﺪاي زﯾﺒﺎي او ﺑﯿﻬﻮش ﻣﯽﺷﺪﻧـﺪ‪ ،‬و اﮔﺮ اﻣﺎم اﻧﺪﮐﯽ از ﺻﺪاي زﯾﺒﺎي ﺧﻮد را ﻇﺎﻫﺮ ﮐﻨﺪ ﻣﺮدم‬
‫ﻃﺎﻗﺖ ﺷﻨﯿﺪن آن ﺻﻮت زﯾﺒﺎ را ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬آﯾﺎ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺑﺎ ﻣﺮدم ﻧﻤﺎز ﻧﻤﯽﺧﻮاﻧﺪ و ﺻﺪاي ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺗﻼوت ﻗﺮآن‬
‫ﺑﻠﻨﺪ ﻧﻤﯽﺳﺎﺧﺖ ]ﭘﺲ ﭼﺮا ﻣﺮدم ﺑﯿﻬﻮش ﻧﻤﯽﺷﺪﻧﺪ[؟‬
‫ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺑﻪ اﻧﺪازه ﻃﺎﻗﺖ ﻣﺮدﻣﯽ ﮐﻪ ﭘﺸﺖ ﺳﺮ او ﺑﻮدﻧﺪ ﺻﺪاي ﺧﻮد را آﺷﮑﺎر ﻣﯽﺳﺎﺧﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺆﻟﻒ‪ :‬اﯾﻦ اﺧﺒﺎر ﺑﻪ ﺳﻨﺪﻫﺎي ﺑﺴﯿﺎر دﯾﮕﺮي ﻧﯿﺰ رواﯾﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫)‪ .17 ( 5‬اﻣﺎم ﺣﺴﻦ ﻣﺠﺘﺒﯽ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬از داﯾﯽ ﺧﻮد ﻫﻨـﺪ ﺑﻦ اﺑﯽ ﻫﺎﻟﻪ ﮐﻪ از وﺻﻒﮐﻨﻨـﺪﮔﺎن رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ‬
‫ﺑﻮد ﺧﻮاﺳـﺘﻢ و دوﺳﺖ داﺷـﺘﻢ ﮐﻪ ﻣﻘـﺪاري از اوﺻﺎف آن ﺣﻀـﺮت را ﺑﺮاﯾﻢ ﺑﯿﺎن ﮐﻨـﺪ ﺗﺎ ﺑﺪان در آوﯾﺰم و ﺑﻪ ﺳـﻬﻢ ﺧﻮد از آن ﭘﯿﺮوي‬
‫ﻧﻤﺎﯾﻢ‪ ،‬ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ در دل و دﯾﺪه ﻫﺮ ﮐﺲ ﻣﻮّﻗﺮ و ﺑﺎ ﻋﻈﻤﺖ ﻣﯽﻧﻤﻮد‪ ،‬روي ﻧﮑﻮﯾﺶ ﭼﻮن ﻣﺎه ﺷﺐ ﭼﻬﺎرده ﻣﯽدرﺧﺸﯿﺪ‪،‬‬
‫از ﻣﯿﺎن ﻗﺎﻣﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻨﺪﺗﺮ و از دراز ﻗﺎﻣﺖ‪ ،‬ﮐﻮﺗﺎهﺗﺮ ﺑﻮد‪ .‬ﺳﺮي ﻧﺴﺒﺘﺎ ﺑﺰرگ و ﻣﻮﻫﺎﯾﯽ ﻧﻪ ﭘﯿﭽﯿﺪه و ﻧﻪ ﻟﺨﺖ و اﻓﺘﺎده داﺷﺖ‪ .‬اﮔﺮ‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪17:‬‬
‫ﻣﻮي ﺳـﺮش ژوﻟﯿـﺪه ﻣﯽﺷـﺪ ﻓﺮق ﺑـﺎز ﻣﯽﮐﺮد و ﻫﺮ ﮔﺎه آن را ﺑﻠﻨـﺪ ﻣﯽﻧﻤﻮد از ﻧﺮﻣﻪ ﮔﻮش ﺗﺠﺎوز ﻧﻤﯽﮐﺮد‪ .‬ﭼﻬﺮهاي درﺧﺸﺎن‪ ،‬ﭘﯿﺸﺎﻧﯽ‬
‫ﺑﻠﻨﺪ‪ ،‬اﺑﺮواﻧﯽ ﺑﻠﻨﺪ و ﮐﺸـﯿﺪه و ﭘﺮ ﭘﺸﺖ و ﻧﺎﭘﯿﻮﺳـﺘﻪ داﺷﺖ‪ .‬ﻣﯿﺎن اﺑﺮواﻧﺶ رﮔﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﺧﺸﻢ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﻣﯽﺷﺪ‪ .‬ﻫﺎﻟﻪاي از ﻧﻮر ﺑﺮ‬
‫ﭼﻬﺮهاش ﭘﺮﺗﻮ اﻓﮑﻨﺪه ﺑﻮد ﺑﻪ ﻃﻮري ﮐﻪ اﮔﺮ ﮐﺴﯽ دﻗﺖ ﻧﻤﯽﮐﺮد ﻣﯽﭘﻨﺪاﺷﺖ ﮐﻪ ﻣﯿﺎن ﺑﯿﻨﯽاش ﺑﺮآﻣﺪﮔﯽ دارد‪.‬‬
‫)‪ (1‬ﻣﺤﺎﺳـﻨﺶ ﮐﻮﺗﺎه و ﭘﺮ ﭘﺸﺖ‪ ،‬ﮔﻮﻧﻪﻫﺎﯾﺶ ﺻﺎف‪ ،‬دﻫﺎﻧﺶ اﻧﺪﮐﯽ ﺑﺰرگ‪ ،‬ﻣﯿﺎن دﻧﺪاﻧﻬﺎﯾﺶ ﺑﺎز و ﺷـﯿﺮﯾﻦ دﻫﺎن ﺑﻮد‪ ،‬از ﺳﯿﻨﻪ ﺗﺎ ﻧﺎﻓﺶ‬
‫ﺧﻄﯽ ﺑﺎرﯾﮏ از ﻣﻮ ﮐﺸﯿﺪه ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﮔﺮدﻧﺶ ﮔﻮﯾﯽ ﮔﺮدن ﻧﮕﺎرﯾﻨﯽ اﺳﺖ از ﻧﻘﺮه ﺳﭙﯿﺪ و درﺧﺸﺎن‪ .‬اﻧﺪاﻣﻬﺎﯾﺶ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﻮد‪ .‬ﺗﻨﻮﻣﻨﺪ و‬
‫ﻋﻀـﻠﻪﻫﺎﯾﺶ ﻣﺤﮑﻢ ﺑﻮد‪ .‬ﺳـﯿﻨﻪ و ﺷـﮑﻤﺶ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﻮد‪ .‬ﭼﻬﺎرﺷﺎﻧﻪ و درﺷﺖ اﺳـﺘﺨﻮان ﺑﻮد‪ .‬ﭘﻬﻦ ﺳﯿﻨﻪ و ﺳﻔﯿﺪ ﭘﻮﺳﺖ ﺑﻮد و ﺑﺮآﻣﺪﮔﯽﻫﺎي‬
‫دو ﻃﺮف ﺳﯿﻨﻪ و ﺷﮑﻢ او ﻣﻮ ﻧﺪاﺷﺖ‪.‬‬
‫ﺳﺎﻗﻬـﺎي دﺳﺖ و ﺷﺎﻧﻪﻫﺎ و ﺑﺎﻻي ﺳـﯿﻨﻪاش ﭘﺮ ﻣﻮ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﭽﻬﺎ ﺑﺰرگ‪ ،‬ﮐﻒ دﺳـﺘﻬﺎ ﭘﻬﻦ و ﮐﻒ دﺳـﺘﻬﺎ و ﭘﺎﻫﺎﯾﺶ ﮐﻠﻔﺖ و ﭘﺮﮔﻮﺷﺖ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ‪ 17‬از ‪129‬‬ ‫ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت راﯾﺎﻧﻪاي ﻗﺎﺋﻤﯿﻪ‬ ‫ﺳﻨﻦ اﻟﻨﺒﯽ ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ‪ :‬آداب و ﺳﻨﻦ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ص( ‪ -‬آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري‬
‫اﺻﻔﻬﺎن ‪www.Ghaemiyeh.com‬‬ ‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم‬
‫اﻧﺪاﻣﻬﺎﯾﺶ ﻣﯿﺎﻧﻪ و ﺑﻪ اﻧﺪازه ﺑﻮد‪ ،‬اﺳـﺘﺨﻮاﻧﻬﺎي دﺳﺖ و ﭘﺎﯾﺶ ﮐﺸﯿﺪه‪ ،‬ﮔﻮدي ﮐﻒ ﭘﺎﻫﺎ ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﻣﻌﻤﻮل و ﭘﺎﺷﻨﻪﻫﺎي ﭘﺎﯾﺶ ﺻﺎف و ﻧﺮم‬
‫ﺑﻮد ﺑﻪ ﻃﻮري ﮐﻪ آب از آن ﻣﯽﭼﮑﯿـﺪ‪ .‬اﺳـﺘﻮار ﻗـﺪم ﺑﺮ ﻣﯽداﺷﺖ و آرام و ﺑـﺎ وﻗﺎر راه ﻣﯽرﻓﺖ و ﮔﺎﻣﻬﺎي ﺑﻠﻨـﺪ ﺑﺮ ﻣﯽداﺷﺖ‪ .‬ﭼﻨﺎن راه‬
‫ﻣﯽرﻓﺖ ﮐﻪ ﮔﻮﯾﯽ از ﺳـﺮازﯾﺮي ﻓﺮود ﻣﯽآﯾﺪ‪ .‬ﭼﻮن ﺑﻪ ﮐﺴـﯽ رو ﻣﯽﮐﺮد ﺑﺎ ﺗﻤﺎم ﺑﺪن رو ﻣﯽﮐﺮد‪ .‬دﯾﺪﮔﺎﻧﺶ را ﻓﺮو ﻣﯽاﻓﮑﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ زﻣﯿﻦ‬
‫ﺑﯿﺶ از آﺳـﻤﺎن ﻧﮕﺎه ﻣﯽﮐﺮد‪ .‬ﺑﻪ ﮐﺴـﯽ ﺧﯿﺮه ﻧﻤﯽﺷـﺪ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﮐﻮﺗﺎه ﻧﻈﺮ ﻣﯽﮐﺮد‪ .‬ﺑﺎ ﻫﺮ ﮐﺲ روﺑﺮو ﻣﯽﺷﺪ در ﺳـﻼم ﮐﺮدن ﺑﺮ او ﭘﯿﺸـﯽ‬
‫ﻣﯽﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫اﻣﺎم ﺣﺴﻦ ﻣﺠﺘﺒﯽ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﮔﻔﺘﻢ از ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻨﺶ ﺑﺮاﯾﻢ ﺑﮕﻮ‪ .‬ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫آن ﺣﻀﺮت ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ اﻧﺪوﻫﮕﯿﻦ و در ﺗﻔﮑﺮ ﺑﻮد‪ .‬آﺳﺎﯾﺶ ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ ﺧﻤﻮش ﺑﻮد و ﺟﺰ ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﻧﯿﺎز ﺳﺨﻦ ﻧﻤﯽﮔﻔﺖ‪ .‬ﻟﺐ ﺑﻪ ﺳﺨﻦ‬
‫ﻣﯽﮔﺸﻮد و آن را ﺑﻪ ﻧﺤﻮي ﺑﻠﯿﻎ ﺑﻪ ﭘﺎﯾﺎن ﻣﯽﺑﺮد‪ .‬ﺳﺨﻨﺎن ﮐﻮﺗﺎه و ﺟﺎﻣﻊ ﻣﯽﮔﻔﺖ و ﮐﻢ و زﯾﺎد در ﺟﻤﻼت او ﻧﺒﻮد‪ .‬ﺧﻮﯾﯽ ﻧﺮم‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪18:‬‬
‫داﺷﺖ‪ .‬ﻧﻪ ﺧﺸﻦ ﺑﻮد‪ ،‬ﻧﻪ ﺧﻮار و زﯾﺮ دﺳﺖ‪.‬‬
‫)‪ (1‬ﻫﺮ ﻧﻌﻤﺘﯽ در ﻧﻈﺮش ﺑﺰرگ ﻣﯽﻧﻤﻮد ﮔﺮ ﭼﻪ اﻧـﺪك ﺑﺎﺷـﺪ و ﻫﺮﮔﺰ ﻧﻌﻤﺘﯽ را ﻣﺬّﻣﺖ ﻧﻤﯽﮐﺮد؛ آري از ﻫﯿﭻ ﻃﻌﺎﻣﯽ ﺑﺪ ﻧﻤﯽﮔﻔﺖ و‬
‫ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻫﻢ ﻧﻤﯽﮐﺮد‪.‬‬
‫دﻧﯿﺎ و ﻧﺎﻣﻼﯾﻤﺎﺗﺶ او را ﺑﻪ ﺧﺸﻢ ﻧﻤﯽآورد وﻟﯽ ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﭘﺎي ﺣﻖ در ﻣﯿﺎن ﺑﻮد از ﺷﺪت ﺧﺸﻢ ﮐﺴﯽ او را ﻧﻤﯽﺷﻨﺎﺧﺖ و ﭼﯿﺰي ﻣﺎﻧﻊ‬
‫او ﻧﺒﻮد ﺗﺎ آﻧﮑﻪ ﺣﻖ را ﺑﺎزﺳـﺘﺎﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻤﺎم دﺳﺖ اﺷﺎره ﻣﯽﮐﺮد ]ﻧﻪ ﺑﺎ اﻧﮕﺸﺖ[ و ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﺗﻌﺠﺐ دﺳﺖ را ﭘﺸﺖ و رو ﻣﯽﮐﺮد‪ .‬زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ‬
‫ﺳﺨﻦ ﻣﯽﮔﻔﺖ دﺳـﺘﻬﺎ را ﺑﻪ ﻫﻢ ﻣﯽﭼﺴـﺒﺎﻧﺪ و ﺷﺴﺖ دﺳﺖ ﭼﭗ را ﺑﻪ ﮐﻒ دﺳﺖ راﺳﺖ ﻣﯽزد‪ .‬ﭼﻮن ﺧﺸﻢ ﻣﯽﮔﺮﻓﺖ روي ﺧﻮد را ﺑﺮ‬
‫ﻣﯽﮔﺮداﻧﺪ و ﭼﺸﻢ را ﻓﺮو ﻣﯽﺧﻮاﺑﺎﻧﺪ‪ .‬ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺧﻨﺪهاش ﺗﺒّﺴﻢ ﺑﻮد و ﭼﻮن ﻣﯽﺧﻨﺪﯾﺪ دﻧﺪاﻧﻬﺎﯾﺶ ﻣﺎﻧﻨﺪ داﻧﻪﻫﺎي ﺗﮕﺮگ ﻧﻤﺎﯾﺎن ﻣﯽﺷﺪ‪.‬‬
‫اﻣﺎم ﻣﺠﺘﺒﯽ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻣﺪﺗﯽ اﯾﻦ ﻣﻄﺎﻟﺐ را از ﺣﺴـﯿﻦ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﭘﻨﻬﺎن ﮐﺮدم ﺳﭙﺲ ﺑﺮاي او ﺑﺎزﮔﻔﺘﻢ‪ ،‬دﯾﺪم او ﭘﯿﺶ از ﻣﻦ از‬
‫آﻧﻬﺎ آﮔﺎه ﺑﻮده اﺳﺖ! در اﯾﻦ ﺑﺎره از او ﭘﺮﺳـﯿﺪم‪ ،‬دﯾﺪم او از ﭘﺪر ﺑﺰرﮔﻮارش از وﺿﻊ داﺧﻠﯽ و ﺧﺎرﺟﯽ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ و از‬
‫ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ ﻣﺠﻠﺲ و ﺷﮑﻞ و ﺷﻤﺎﯾﻞ آن ﺣﻀﺮت ﭘﺮﺳﯿﺪه ﺑﻮد و ﻫﻤﻪ را ﺑﺎز ﮔﻔﺖ و ﭼﯿﺰي را ﻓﺮو ﻧﮕﺬاﺷﺖ‪.‬‬
‫وﺿﻊ داﺧﻠﯽ آن ﺣﻀﺮت‬
‫)‪ (2‬اﻣﺎم ﺣﺴـﯿﻦ ﻋﻠﯿﻪ اﻟـّﺴ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬از ﭘﺪرم از وﺿﻊ داﺧﻠﯽ رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﭘﺮﺳﯿﺪم‪ ،‬ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺑﻪ ﻣﻨﺰل رﻓﺘﻨﺶ ﺑﻪ اﺧﺘﯿﺎر‬
‫ﺧﻮد ﺑﻮد و ﭼﻮن ﺑﻪ ﻣﻨﺰل ﻣﯽرﻓﺖ اوﻗﺎت ﺧﻮﯾﺶ را ﺳﻪ ﻗﺴـﻤﺖ ﻣﯽﮐﺮد‪ :‬ﻗﺴـﻤﺘﯽ ﺑﺮاي ﻋﺒﺎدت ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﻗﺴـﻤﺘﯽ ﺑﺮاي ﺧﺎﻧﻮاده و ﻗﺴﻤﺘﯽ‬
‫ﺑﺮاي ﺧﻮد‪ .‬اﻣﺎ ﻗﺴﻤﺖ ﺧﻮدش را ﺑﺎز ﻣﯿﺎن ﺧﻮد و ﻣﺮدم ﻗﺴﻤﺖ ﻣﯽﮐﺮد و ﭘﺲ از ﻓﺮاﻏﺖ از ﮐﺎر ﺧﻮاص ﺑﻪ ﮐﺎرﻫﺎي ﻋﻤﻮم ﻣﯽﭘﺮداﺧﺖ و‬
‫ﭼﯿﺰي از آن وﻗﺖ را ﺑﺮاي‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪19:‬‬
‫ﺧﻮد ﺑﺎﻗﯽ ﻧﻤﯽﻧﻬﺎد‪ .‬و از ﺟﻤﻠﻪ روش آن ﺣﻀـﺮت در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ اّﻣﺖ اﯾﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ اﻫﻞ ﻓﻀﻞ را ﺑﻪ ﻋﻨﺎﯾﺖ ﺧﻮد وﯾﮋه ﻣﯽداﺷﺖ‪ ،‬و ﻫﺮ ﮐﺲ‬
‫را ﺑـﻪ ﻣﻘـﺪار ﻓﻀـﯿﻠﺘﯽ ﮐـﻪ در دﯾﻦ داﺷﺖ اﺣـﺘﺮام ﻣﯽﮐﺮد‪ .‬ﺑﺮﺧﯽ ﯾـﮏ ﺣـﺎﺟﺖ‪ ،‬ﺑﺮﺧﯽ دو ﺣـﺎﺟﺖ و ﺑﺮﺧﯽ ﭼﻨـﺪﯾﻦ ﺣـﺎﺟﺖ داﺷـﺘﻨﺪ و‬
‫ﺣﻀـﺮت ﺑﻪ رﺳﯿﺪﮔﯽ آﻧﻬﺎ ﻣﯽﭘﺮداﺧﺖ و آﻧﺎن را ﺳﺮ ﮔﺮم اﺻﻼح ﮐﺎر ﺧﻮدﺷﺎن و ﻣﺮدم ﻣﯽﮐﺮد‪ ،‬از ﮐﺎر و ﺑﺎرﺷﺎن ﻣﯽﭘﺮﺳﯿﺪ و آﻧﭽﻪ را‬
‫ﻻـزم ﺑﻮد ﺑﻪ آﻧـﺎن ﺧﺒﺮ ﻣﯽداد و ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﺑﺎﯾـﺪ ﺣﺎﺿـﺮان ﺑﻪ ﻏﺎﯾﺒـﺎن ﺑﺮﺳﺎﻧﻨـﺪ‪ ،‬و ﺣﺎﺟﺖ ﮐﺴﺎﻧﯽ را ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﻦ دﺳﺘﺮﺳـﯽ ﻧﺪارﻧـﺪ ﺑﻪ ﻣﻦ‬
‫ﺑﺮﺳﺎﻧﯿـﺪ‪ ،‬زﯾﺮا ﻫﺮ ﮐﻪ ﺣﺎﺟﺖ ﮐﺴﺎﻧﯽ را ﮐﻪ دﺳﺘﺮﺳـﯽ ﺑﻪ ﺳـﻠﻄﺎن ﻧﺪارﻧـﺪ ﺑﻪ ﮔﻮش ﺳـﻠﻄﺎن ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻗﺪﻣﻬﺎي او را در روز ﻗﯿﺎﻣﺖ‬
‫ﺛﺎﺑﺖ و اﺳـﺘﻮار ﺳﺎزد‪ «.‬در ﻣﺠﻠﺲ آن ﺣﻀﺮت ﺟﺰ اﯾﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﮔﻔﺘﻪ ﻧﻤﯽﺷﺪ و از ﮐﺴﯽ ﻏﯿﺮ آن را ﻧﻤﯽﭘﺬﯾﺮﻓﺖ‪ .‬آﻧﺎن ﺑﺮاي درك‬
‫ﻓﯿﺾ و ﻃﻠـﺐ ﻋﻠـﻢ ﺧــﺪﻣﺖ ﺣﻀــﺮﺗﺶ ﺷــﺮﻓﯿﺎب ﻣﯽﺷﺪﻧـﺪ و ﺑﯽآﻧﮑـﻪ ﭼﯿﺰي ﻓﺮا ﮔﯿﺮﻧـﺪ ﭘﺮاﮐﻨـﺪه ﻧﻤﯽﺷﺪﻧـﺪ‪ ،‬و ﭼـﻮن از آن ﻣﺠﻠﺲ‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ‪ 18‬از ‪129‬‬ ‫ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت راﯾﺎﻧﻪاي ﻗﺎﺋﻤﯿﻪ‬ ‫ﺳﻨﻦ اﻟﻨﺒﯽ ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ‪ :‬آداب و ﺳﻨﻦ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ص( ‪ -‬آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري‬
‫اﺻﻔﻬﺎن ‪www.Ghaemiyeh.com‬‬ ‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم‬
‫ﺑﺎزﻣﯽﮔﺸﺘﻨﺪ ﺧﻮد رﻫﻨﻤﺎﯾﺎﻧﯽ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫وﺿﻊ ﺧﺎرج از ﻣﻨﺰل ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺻّﻠﯽ اﻟﱠﻠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ‬
‫)‪ (1‬و از ﭘﺪرم اﻣﯿﺮ ﻣﺆﻣﻨﺎن ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم از وﺿﻊ رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ در ﺧﺎرج از ﻣﻨﺰل ﭘﺮﺳـﯿﺪم ﮐﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ رﻓﺘﺎر ﻣﯽﮐﺮد؟‬
‫ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ زﺑﺎن ﺧﻮد را از ﺳﺨﻨﺎن ﻏﯿﺮ ﻻزم ﺑﺎز ﻣﯽداﺷﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﻣﺮدم اﻧﺲ ﻣﯽﮔﺮﻓﺖ و آﻧﺎن را از ﺧﻮد رﻣﯿﺪه‬
‫ﻧﻤﯽﺳﺎﺧﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺰرگ ﻫﺮ ﻗﻮﻣﯽ را ﮔﺮاﻣﯽ ﻣﯽداﺷﺖ و او را ﺑﺮ آﻧﺎن ﻣﯽﮔﻤﺎﺷﺖ‪ .‬از ﻣﺮدم ﻣﯽﭘﺮﻫﯿﺨﺖ و ﺧﻮد را از آﻧﺎن ﻣﯽﭘﺎﯾﯿـﺪ ﺑـﺪون آﻧﮑﻪ از آﻧﺎن‬
‫روي ﮔﺮداﻧﺪ ﯾﺎ ﺑﺎ آﻧﺎن ﺑﺪ ﺧﻠﻘﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬از ﯾﺎران ﺧﻮد ﺳـﺮاغ ﻣﯽﮔﺮﻓﺖ و از ﻣﺮدم از آﻧﭽﻪ در ﻣﯿﺎن آﻧﺎن ﻣﯽﮔﺬﺷﺖ ﭘﺮﺳﺶ ﻣﯽﻧﻤﻮد‪ .‬ﻫﺮ‬
‫ﮐـﺎر ﻧﯿﮑﯽ را ﺗﺤﺴـﯿﻦ و ﺗﻘﻮﯾﺖ ﻣﯽﮐﺮد و ﻫﺮ ﮐـﺎر زﺷﺘﯽ را ﺗﻘﺒﯿـﺢ ﻣﯽﮐﺮد و ﺧﻮار ﻣﯽﺷـﻤﺮد‪ .‬در ﮐﺎرﻫﺎ ﻣﯿﺎﻧﻪ رو ﺑﻮد و اﻓﺮاط و ﺗﻔﺮﯾﻂ‬
‫ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬از‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪20:‬‬
‫ﻣﺮدم ﻏﺎﻓﻞ ﻧﻤﯽﺷـﺪ ﻣﺒﺎدا آﻧﺎن ﻏﻔﻠﺖ ورزﻧـﺪ و ﺑﻪ اﻧﺤﺮاف ﮔﺮاﯾﻨـﺪ‪ .‬در ﺑﺎره ﺣﻖ ﻧﻪ ﮐﻮﺗﺎﻫﯽ داﺷﺖ و ﻧﻪ از آن ﺗﺠﺎوز ﻣﯽﮐﺮد‪ .‬اﻃﺮاﻓﯿﺎن‬
‫آن ﺣﻀﺮت ﻧﯿﮑﺎن ﻣﺮدم ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬و ﺑﺮﺗﺮﯾﻦ آﻧﺎن در ﻧﻈﺮ او ﮐﺴﺎﻧﯽ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺧﯿﺮﺧﻮاه و دﻟﺴﻮزﺗﺮ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬و ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ‬
‫آﻧﺎن ﮐﺴﺎﻧﯽ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺑﺮادران دﯾﻨﯽ ﺧﻮد ﺑﻬﺘﺮ ﻫﻤﺪردي و ﻫﻤﮑﺎري داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫وﺿﻊ ﻣﺠﻠﺲ آن ﺣﻀﺮت‬
‫)‪ (1‬اﻣﺎم ﺣﺴـﯿﻦ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬از ﭘﺪرم از وﺿﻊ ﻣﺠﻠﺲ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﭘﺮﺳﯿﺪم‪ ،‬ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬آن ﺣﻀﺮت در ﻫﯿﭻ ﻣﺠﻠﺴﯽ‬
‫ﻧﻤﯽﻧﺸـﺴﺖ و ﺑﺮ ﻧﻤﯽﺧﺎﺳﺖ ﻣﮕﺮ ﺑﻪ ﯾﺎد ﺧﺪا‪ .‬در ﻣﺠﺎﻟﺲ ﺟﺎي ﻣﺨﺼﻮﺻـﯽ ﺑﺮاي ﺧﻮد اﻧﺘﺨﺎب ﻧﻤﯽﮐﺮد و از اﯾﻦ ﮐﺎر ﻧﯿﺰ ﻧﻬﯽ ﻣﯽﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫ﻫﺮ ﮔﺎه ﺑﻪ ﮔﺮوﻫﯽ ﻣﯽﭘﯿﻮﺳﺖ ﻫﺮ ﺟﺎ ﮐﻪ ﺧﺎﻟﯽ ﺑﻮد ﻣﯽﻧﺸﺴﺖ و دﯾﮕﺮان را ﻧﯿﺰ دﺳﺘﻮر ﻣﯽداد ﮐﻪ ﭼﻨﯿﻦ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺣﻖ ﻫﺮ ﯾﮏ از اﻫﻞ ﻣﺠﻠﺲ را ادا ﻣﯽﮐﺮد و ﮐﺴـﯽ از آﻧﺎن ﻧﻤﯽﭘﻨـﺪاﺷﺖ ﮐﻪ دﯾﮕﺮي ﻧﺰد آن ﺣﻀـﺮت از او ﮔﺮاﻣﯽﺗﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﻫﺮ ﮐﺲ‬
‫ﻣﯽﻧﺸـﺴﺖ ﺑﻪ ﻗﺪري ﺻﺒﺮ ﻣﯽﮐﺮد ﺗﺎ ﺧﻮد آن ﺷﺨﺺ ﺑﺮ ﺧﯿﺰد و ﺑﺮود‪ .‬ﻫﺮ ﮐﺲ از او ﺣﺎﺟﺘﯽ ﻣﯽﺧﻮاﺳﺖ ﺑﺎز ﻧﻤﯽﮔﺸﺖ ﻣﮕﺮ آﻧﮑﻪ ﯾﺎ ﺑﻪ‬
‫ﺣـﺎﺟﺖ ﺧﻮد رﺳـﯿﺪه ﺑﻮد ﯾـﺎ ﺑﻪ ﺑﯿﺎن ﺧﻮﺷـﯽ از آن ﺣﻀـﺮت دﻟﺨﻮش ﮔﺸـﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬ﺧﻮي ﻧﯿﮑﺶ ﺷﺎﻣﻞ ﻫﻤﻪ ﺑﻮد ﺑﻪ ﺣـّﺪي ﮐﻪ ﻣﺮدم او را‬
‫ﭘـﺪري ﻣﻬﺮﺑﺎن ﻣﯽداﻧﺴـﺘﻨﺪ و ﻫﻤﻪ در ﺣﻖ‪ ،‬ﻧﺰد او ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﻮدﻧـﺪ‪ .‬ﻣﺠﻠﺲ او ﻣﺠﻠﺲ ﺣﻠﻢ و ﺣﯿﺎ و ﺻﺪاﻗﺖ و اﻣﺎﻧﺖ ﺑﻮد‪ .‬در آن آوازﻫﺎ ﺑﻠﻨﺪ‬
‫ﻧﻤﯽﺷـﺪ و ﻋﺮض و آﺑﺮوي ﮐﺴـﯽ ﻧﻤﯽرﯾﺨﺖ و اﮔﺮ از ﮐﺴـﯽ ﻟﻐﺰﺷـﯽ ﺳـﺮ ﻣﯽزد ﺟﺎي دﯾﮕﺮ ﺑﺎزﮔﻮ ﻧﻤﯽﺷـﺪ‪ .‬اﻫﻞ ﻣﺠﻠﺲ ﺑﺎ ﯾﮏ دﮔﺮ‬
‫ﻋﺎدﻻﻧﻪ رﻓﺘﺎر ﻣﯽﮐﺮدﻧـﺪ و ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻘﻮا ﺑﺎ ﻫﻢ رﻓﺎﻗﺖ و دوﺳﺘﯽ ﻣﯽﻧﻤﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﯾﮏ دﮔﺮ ﻓﺮوﺗﻦ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻬﺘﺮان را اﺣﺘﺮام ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ و ﺑﺎ‬
‫ﮐﻬﺘﺮان ﻣﻬﺮﺑﺎن ﺑﻮدﻧﺪ و ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪان را ﺑﺮ ﺧﻮد ﻣﻘﺪم‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪21:‬‬
‫ﻣﯽداﺷﺘﻨﺪ و از ﻏﺮﯾﺒﺎن ﻧﮕﻬﺪاري ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫)‪ (1‬ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬روش رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺑﺎ ﻫﻤﻨﺸـﯿﻨﺎن ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﻮد؟ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻫﻤﯿﺸﻪ ﺧﻮﺷﺮو و ﺧﻮشﺧﻠﻖ و ﻧﺮﻣﺨﻮ ﺑﻮد‪ .‬ﺧﺸﻦ و‬
‫درﺷﺖﺧﻮ و ﭘﺮﺧﻨـﺪه و ﺳﺒﮑﺴـﺮ و ﺑـﺪزﺑﺎن و ﻋﯿﺒﺠﻮ و ﭼﺎﭘﻠﻮس ﻧﺒﻮد‪ .‬از آﻧﭽﻪ ﺑﻪ آن ﻣﯿﻞ و رﻏﺒﺖ ﻧـﺪاﺷﺖ ﻏﻔﻠﺖ ﻣﯽورزﯾﺪ‪ .‬ﻃﻮري ﺑﻮد‬
‫ﮐﻪ آرزوﻣﻨـﺪان از او ﻣـﺄﯾﻮس و ﻧﻮﻣﯿـﺪ ﻧﻤﯽﺷﺪﻧـﺪ‪ .‬ﺧﻮد را از ﺳﻪ ﭼﯿﺰ ﺑﻪ ﺳـﺨﺘﯽ دور ﻣﯽداﺷﺖ‪» :‬ﺟـﺪال و ﮐﺸـﻤﮑﺶ‪ ،‬ﭘﺮﺣﺮﻓﯽ و ذﮐﺮ‬
‫ﻣﻄـﺎﻟﺐ ﺑﯽﻓﺎﯾـﺪه«‪ .‬ﻧﺴـﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺮدم ﻧﯿﺰ از ﺳﻪ ﭼﯿﺰ ﭘﺮﻫﯿﺰ داﺷﺖ‪» :‬ﮐﺴـﯽ را ﻧﮑـﻮﻫﺶ و ﺳـﺮزﻧﺶ ﻧﻤﯽﮐﺮد‪ .‬ﻟﻐﺰﺷـﻬﺎي ﮐﺴـﯽ را ﺟﺴـﺘﺠﻮ‬
‫ﻧﻤﯽﻧﻤﻮد و ﻋﯿﺐ ﮐﺴﯽ را ﭘﯽ ﻧﻤﯽﮔﺮﻓﺖ«‪.‬‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ‪ 19‬از ‪129‬‬ ‫ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت راﯾﺎﻧﻪاي ﻗﺎﺋﻤﯿﻪ‬ ‫ﺳﻨﻦ اﻟﻨﺒﯽ ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ‪ :‬آداب و ﺳﻨﻦ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ص( ‪ -‬آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري‬
‫اﺻﻔﻬﺎن ‪www.Ghaemiyeh.com‬‬ ‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم‬
‫ﺳﺨﻦ ﻧﻤﯽﮔﻔﺖ ﻣﮕﺮ در ﺟﺎﯾﯽ ﮐﻪ اﻣﯿﺪ ﺛﻮاب در آن ﻣﯽداﺷﺖ‪ .‬ﻫﻨﮕﺎم ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻦ ﭼﻨﺎن اﻫﻞ ﻣﺠﻠﺲ را ﺟﺬب ﻣﯽﮐﺮد ﮐﻪ ﻫﻤﻪ ﺳﺮ ﺑﻪ‬
‫زﯾﺮ اﻓﮑﻨـﺪه‪ ،‬ﮔﻮﯾﯽ ﭘﺮﻧـﺪه ﺑﺮ ﺳـﺮﺷﺎن ﻧﺸﺴـﺘﻪ‪ ،‬آرام و ﺑﯽﺣﺮﮐﺖ ﻣﯽﻣﺎﻧﺪﻧـﺪ‪ ،‬و ﭼﻮن ﺳـﺎﮐﺖ ﻣﯽﺷـﺪ آﻧـﺎن ﺳـﺨﻦ ﻣﯽﮔﻔﺘﻨـﺪ و ﻧﺰد آن‬
‫ﺣﻀـﺮت ﺑﺮ ﺳـﺮ ﺳـﺨﻨﯽ ﻧﺰاع ﻧﻤﯽﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﮐﻪ ﺳـﺨﻦ ﻣﯽﮔﻔﺖ ﻫﻤﻪ ﺳﺎﮐﺖ ﺑﻪ ﺳـﺨﻨﺎﻧﺶ ﮔﻮش ﻣﯽدادﻧﺪ ﺗﺎ ﺳﺨﻨﺶ ﭘﺎﯾﺎن ﯾﺎﺑﺪ‪ .‬و در‬
‫ﻣﺤﻀـﺮ ﺣﻀـﺮﺗﺶ ﺑﻪ ﻧﻮﺑﺖ ﺳﺨﻦ ﻣﯽﮔﻔﺘﻨﺪ‪ .‬از ﭼﯿﺰي ﮐﻪ اﻫﻞ ﻣﺠﻠﺲ ﻣﯽﺧﻨﺪﯾﺪﻧﺪ ﻣﯽﺧﻨﺪﯾﺪ و از آﻧﭽﻪ آﻧﺎن ﺗﻌﺠﺐ ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ ﺗﻌﺠﺐ‬
‫ﻣﯽﮐﺮد‪ .‬ﺑﺮ ﺑﯽادﺑﯽ ﻏﺮﯾﺒﺎن در ﺧﻮاﺳﺘﻪﻫﺎ و ﮔﻔﺘﺎرﺷﺎن ﺻﺒﺮ ﻣﯽﮐﺮد ﺗﺎ ﺟﺎﯾﯽ ﮐﻪ اﺻﺤﺎب در ﺻﺪد ﺟﻠﺐ اﺷﺨﺎص ﻣﺰاﺣﻢ ﺑﺮﻣﯽآﻣﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﭼﻮن ﺣﺎﺟﺘﻤﻨـﺪي را دﯾﺪﯾـﺪ او را ﮐﻤﮏ ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬ﻣﺪح و ﺛﻨﺎي ﮐﺴـﯽ را ﻧﻤﯽﭘﺬﯾﺮﻓﺖ ﻣﮕﺮ از ﮐﺴـﯽ ﮐﻪ ﺑﺨﻮاﻫﺪ ﺗﺸـﮑﺮ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪.‬‬
‫ﺳﺨﻦ ﮐﺴﯽ را ﻧﻤﯽﺑﺮﯾﺪ ﻣﮕﺮ آﻧﮑﻪ از ﺣﺪ ﻣﯽﮔﺬﺷﺖ ﮐﻪ در آن ﺻﻮرت ﺑﺎ ﻧﻬﯽ او ﯾﺎ ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻦ‪ ،‬ﺳﺨﻦ او را ﻗﻄﻊ ﻣﯽﮐﺮد‪.‬‬
‫اﻣﺎم ﺣﺴﯿﻦ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺳﭙﺲ از ﺳﮑﻮت رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﭘﺮﺳﯿﺪم‪ ،‬ﭘﺪرم ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫ﺳﮑﻮت آن ﺣﻀـﺮت ﺑﺮ ﭼﻬﺎر ﭘﺎﯾﻪ اﺳـﺘﻮار ﺑﻮد‪ :‬ﺣﻠﻢ‪ ،‬ﺣﺬر‪ ،‬ﺗﻘﺪﯾﺮ و ﺗﻔﮑﺮ‪ .‬ﺳﮑﻮﺗﺶ در ﺗﻘﺪﯾﺮ و اﻧﺪازهﮔﯿﺮي در اﯾﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻫﻤﻪ ﻣﺮدم‬
‫را ﺑﻪ ﯾﮏ ﭼﺸﻢ ﺑﺒﯿﻨﺪ و ﺑﻪ ﮔﻔﺘﺎر ﻫﻤﻪ ﯾﮑﺴﺎن ﮔﻮش دﻫﺪ‪ .‬و ﺳﮑﻮﺗﺶ در ﺗﻔﮑﺮ آن ﺑﻮد ﮐﻪ در ﭼﯿﺰﻫﺎي ﻓﻨﺎﭘﺬﯾﺮ و ﻓﻨﺎﻧﺎﭘﺬﯾﺮ‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪22:‬‬
‫اﻧﺪﯾﺸﻪ ﻣﯽﮐﺮد‪ .‬و ﺳﮑﻮﺗﺶ در ﺣﻠﻢ آن ﺑﻮد ﮐﻪ ﺣﻠﻢ و ﺻﺒﺮ را ﺑﺎ ﻫﻢ داﺷﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮري ﮐﻪ ﭼﯿﺰي او را ﺑﻪ ﺧﺸﻢ ﻧﻤﯽآورد و از ﮐﻮره ﺑﻪ‬
‫در ﻧﻤﯽﺑﺮد‪ .‬و ﺳﮑﻮﺗﺶ در ﺣﺬر در ﭼﻬﺎر ﻣﻮرد ﺑﻮد‪ :‬ﺑﻪ ﮐﺎرﻫﺎي ﻧﯿﮏ ﻣﯽﭘﺮداﺧﺖ ﺗﺎ دﯾﮕﺮان ﻧﯿﺰ از او ﭘﯿﺮوي ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﮐﺎرﻫﺎي زﺷﺖ را ﺗﺮك ﻣﯽﮐﺮد ﺗﺎ دﯾﮕﺮان ﻧﯿﺰ از آن ﺑﭙﺮﻫﯿﺰﻧﺪ‪ .‬ﮐﻮﺷـﺶ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣﯽﺑﺮد ﺗﺎ ﺑﺮاي اﺻﻼح اﻣﺖ ﺧﻮد ﻧﻈﺮي درﺳﺖ‬
‫اراﺋﻪ دﻫﺪ‪ .‬و ﺑﻪ آﻧﭽﻪ ﺧﯿﺮ دﻧﯿﺎ و آﺧﺮت در آن ﺑﻮد اﻗﺪام ﻣﯽﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫)‪ .18 ( 1‬أﻧﺲ ﺑﻦ ﻣﺎﻟﮏ ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﭼﻬﺮهاي درﺧﺸﺎن داﺷﺖ و رﻧﮕﺶ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺮوارﯾﺪ ﺳﭙﯿﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﻫﻨﮕﺎم راه‬
‫رﻓﺘﻦ اﻧـﺪﮐﯽ ﺑﻪ ﺟﻠﻮ ﻣﺘﻤﺎﯾﻞ ﻣﯽﺷـﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﻫﺮﮔﺰ ﻣﺸﮏ و ﻋﻨﺒﺮي را ﻧﺒﻮﯾﯿـﺪم ﮐﻪ از ﻋﻄﺮ ﺑـﺪن آن ﺣﻀـﺮت ﺧﻮﺷـﺒﻮﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ و ﻫﯿﭻ دﯾﺒﺎ و‬
‫اﺑﺮﯾﺸﻤﯽ را دﺳﺖ ﻧﮑﺸﯿﺪم ﮐﻪ از ﮐﻒ دﺳﺖ آن ﺣﻀﺮت ﻧﺮمﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ ‪...‬‬
‫)‪ .19 ( 2‬ﮐﻌﺐ ﺑﻦ ﻣﺎﻟﮏ ﮔﻮﯾـﺪ‪ :‬ﻫﺮ ﮔﺎه ﭼﯿﺰي رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ را ﺧﻮﺷـﺤﺎل ﻣﯽﮐﺮد ﭼﻬﺮه ﻣﺒﺎرﮐﺶ ﭼﻮن ﻗﺮص ﻗﻤﺮ‬
‫روﺷﻦ ﻣﯽﺷﺪ‪.‬‬
‫)‪ .20 (3‬ﻏﺰاﻟﯽ ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ از ﻫﻤﻪ ﺷﯿﻮا ﮔﻔﺘﺎرﺗﺮ و ﺷﯿﺮﯾﻦ ﺳﺨﻦﺗﺮ ﺑﻮد و ﺧﻮد ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻣﻦ ﺷﯿﻮاﺗﺮﯾﻦ ﻣﺮدم‬
‫ﻋﺮب ﻫﺴـﺘﻢ و ﺑﻬﺸﺘﯿـﺎن ﺑـﺎ ﻟﻐﺖ ﻣﺤّﻤـ ﺪ ﺳـﺨﻦ ﻣﯽﮔﻮﯾﻨـﺪ ‪ ...‬آن ﺣﻀـﺮت ﺑـﺎ ﮐﻮﺗـﺎهﺗﺮﯾﻦ و در ﻋﯿﻦ ﺣـﺎل ﭘﺮﻣﻌﻨﯽﺗﺮﯾﻦ ﺟﻤﻼـت ﺳـﺨﻦ‬
‫ﻣﯽﮔﻔﺖ و زﯾـﺎد و ﮐﻢ در ﺳـﺨﻨﺎﻧﺶ ﻧﺒـﻮد‪ .‬ﻗﻄﻌـﺎت ﮔﻔﺘـﺎرش ﺑﻪ ﯾـﮏ دﯾﮕﺮ ﭘﯿﻮﺳـﺘﻪ ﺑـﻮد و ﺳـﺨﻦ را ﺑﻪ ﻃﻮري ﺷـﻤﺮده ادا ﻣﯽﮐﺮد ﮐﻪ‬
‫ﺷﻨﻮﻧﺪه آن را ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ در ﻣﯽﯾﺎﻓﺖ و ﺑﻪ ﺣﺎﻓﻈﻪ ﻣﯽﺳﭙﺮد‪ .‬ﺟﻮﻫﺮه ﺻﺪاﯾﺶ ﺑﻠﻨﺪ و آﻫﻨﮓ ﺻﺪاﯾﺶ از ﻫﻤﻪ ﻣﺮدم زﯾﺒﺎﺗﺮ ﺑﻮد‪.‬‬
‫)‪ .21 ( 4‬ﻋﺎﯾﺸﻪ ﮔﻮﯾـﺪ‪ :‬ﺑﻪ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻋﺮض ﮐﺮدم‪ :‬ﯾﺎ رﺳﻮل اﻟﻠﱠﻪ‪ ،‬ﺷـﻤﺎ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺑﯿﺖ اﻟﺨﻼء ﻣﯽروﯾﺪ و ﺑﯿﺮون ﻣﯽآﯾﯿﺪ ﻣﻦ‬
‫ﺑﯽدرﻧـﮓ ﺑﻪ آﻧﺠـﺎ ﻣﯽروم وﻟﯽ ﭼﯿﺰي ﺟﺰ ﺑﻮي ﻣﺸﮏ ﻧﻤﯽﯾﺎﺑﻢ؟! ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻣﺎ ﮔﺮوه ﭘﯿﺎﻣﺒﺮان ﺑـﺪﻧﻬﺎي ﻣﺎ ﺑﺮ ﻧﺴـﯿﻢﻫﺎي ﺑﻬﺸﺘﯽ ﻣﯽروﯾـﺪ و‬
‫ﺧﻮﺷﺒﻮﺳﺖ‪ ،‬از اﯾﻦ رو ﭼﯿﺰي از آن ﺧﺎرج ﻧﻤﯽﺷﻮد ﻣﮕﺮ آﻧﮑﻪ زﻣﯿﻦ آن را در ﺧﻮد ﻓﺮو ﻣﯽﺑﺮد‪.‬‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪23:‬‬
‫اﺧﻼق ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺻّﻠﯽ اﻟﱠﻠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ‬
‫)‪ .22 ( 1‬رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺧﺪاوﻧـﺪ ﻋﻘﻞ را آﻓﺮﯾﺪ و ﺑﻪ او ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻋﻘﺐ ﺑﺮو‪ ،‬ﻋﻘﺐ رﻓﺖ‪ .‬ﺳـﭙﺲ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﭘﯿﺶ ﺑﯿﺎ‪،‬‬
‫ﭘﯿﺶ آﻣـﺪ‪ .‬آنﮔﺎه ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻣﺨﻠﻮﻗﯽ را ﻧﯿﺎﻓﺮﯾـﺪم ﮐﻪ ﻧﺰد ﻣﻦ ﻣﺤﺒﻮﺑﺘﺮ از ﺗﻮ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﻧﻮد و ﻧﻪ ﺟﺰء از آن را ﺑﻪ ]ﻣﻦ[ ﻣﺤّﻤـ ﺪ ﺑﺨﺸـﯿﺪ‪ ،‬و‬
‫ﯾﮏ ﺟﺰء دﯾﮕﺮ را ﻣﯿﺎن ﻫﻤﻪ ﺑﻨﺪﮔﺎن ﻗﺴﻤﺖ ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ‪ 20‬از ‪129‬‬ ‫ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت راﯾﺎﻧﻪاي ﻗﺎﺋﻤﯿﻪ‬ ‫ﺳﻨﻦ اﻟﻨﺒﯽ ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ‪ :‬آداب و ﺳﻨﻦ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ص( ‪ -‬آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري‬
‫اﺻﻔﻬﺎن ‪www.Ghaemiyeh.com‬‬ ‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم‬
‫)‪ .23 (2‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻣﻦ ﺑﻪ اﺧﻼق ﻧﯿﮏ و ﭘﺴﻨﺪﯾﺪه ﺑﺮاﻧﮕﯿﺨﺘﻪ ﺷﺪهام‪.‬‬
‫)‪ .24 ( 3‬اﻣـﺎم ﺻـﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺧﺪاوﻧـﺪ رﺳﻮل ﺧﻮﯾﺶ را ﺑﻪ اﺧﻼق ﻧﯿﮏ و ﭘﺴـﻨﺪﯾﺪه ﻣﺨﺼﻮص ﮔﺮداﻧﯿـﺪ‪ ،‬ﺷـﻤﺎ ﻫﻢ ﺧﻮد را‬
‫ﺑﯿﺎزﻣﺎﯾﯿـﺪ‪ ،‬اﮔﺮ آن اﺧﻼق ﻧﯿﮏ در ﺷـﻤﺎ ﺑﻮد ﺧﺪاي را ﺳـﭙﺎس ﮔﻔﺘﻪ و از او ﺑﺨﻮاﻫﯿﺪ ﺗﺎ آن را در ﺷـﻤﺎ ﺑﯿﻔﺰاﯾﺪ‪ .‬ﺳـﭙﺲ اﻣﺎم ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم‬
‫آﻧﻬﺎ را ﺑﺪﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ده ﺧﺼﻠﺖ ﺷﻤﺮد‪ :‬ﯾﻘﯿﻦ‪ ،‬ﻗﻨﺎﻋﺖ‪ ،‬ﺻﺒﺮ‪ ،‬ﺷﮑﺮ‪ ،‬ﺑﺮدﺑﺎري‪ ،‬ﺧﻮشﺧﻠﻘﯽ‪ ،‬ﺳﺨﺎوت‪ ،‬ﻏﯿﺮت‪ ،‬ﺷﺠﺎﻋﺖ و ﺟﻮاﻧﻤﺮدي‪.‬‬
‫)‪ .25 (4‬اﻧﺲ ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺷﺠﺎعﺗﺮﯾﻦ‪ ،‬ﻧﯿﮑﻮﺗﺮﯾﻦ و ﺳﺨﯽﺗﺮﯾﻦ ﻣﺮدم ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺷﺒﯽ ﺻـﺪاي ﻫﻮﻟﻨﺎﮐﯽ ﺑﻪ ﮔﻮش ﻣﺮدم ﻣﺪﯾﻨﻪ رﺳـﯿﺪ ﮐﻪ ﻫﻤﻪ وﺣﺸﺘﺰده ﺑﻪ ﺳﻮي آن ﺻﺪا ﺷـﺘﺎﻓﺘﻨﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﻣﯿﺎن دﯾﺪﻧﺪ رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻـّﻠﯽ‬
‫اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﭘﯿﺶ از ﻫﻤﻪ ﺑﯿﺮون آﻣـﺪه در ﺣـﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺳﻮار ﺑﺮ اﺳﺐ اﺑﻮ ﻃﻠﺤﻪ ﺷـﺪه و ﺷﻤﺸـﯿﺮ ﺑﺮ ﮔﺮدن اﻧـﺪاﺧﺘﻪ و ﺑﻪ ﻣﺮدم ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾـﺪ‪:‬‬
‫ﻧﺘﺮﺳﯿﺪ‪ ،‬ﭼﯿﺰي ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﻋﺠﺐ اﺳﺐ ﺗﯿﺰ ﺗﮑﯽ اﺳﺖ!‬
‫)‪ .26 ( 5‬ﻋﻠﯽ ﻋﻠﯿﻪ اﻟـّﺴ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﭼﻮن ﺗﻨﻮر ﺟﻨﮓ ﮔﺮم ﻣﯽﺷـﺪ و دو ﻟﺸـﮑﺮ ﺑﻪ ﻫﻢ ﻣﯽرﺳـﯿﺪﻧﺪ ﻣﺎ ﺑﻪ رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ‬
‫ﭘﻨﺎﻫﻨﺪه ﻣﯽﺷﺪﯾﻢ و ﻫﯿﭻ ﮐﺲ ﺑﻪ دﺷﻤﻦ ﻧﺰدﯾﮑﺘﺮ از آن ﺣﻀﺮت ﻧﺒﻮد‪.‬‬
‫)‪ .27 (6‬اﺑﻮ ﺳﻌﯿﺪ ﺧﺪري ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ از دﺧﺘﺮان ﭘﺮدهﻧﺸﯿﻦ ﺑﺎﺣﯿﺎﺗﺮ ﺑﻮد‪.‬‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪24:‬‬
‫و ﻫﺮ ﮔﺎه ﭼﯿﺰي را دوﺳﺖ ﻧﻤﯽداﺷﺖ از ﻗﯿﺎﻓﻪ آن ﺣﻀﺮت درﻣﯽﯾﺎﻓﺘﯿﻢ‪.‬‬
‫)‪ .28 ( 1‬اﻣـﺎم ﺻـﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟـّﺴ ﻼم ﺑﻪ ﺣﻔﺺ ﺑﻦ ﻏﯿـﺎث ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬اي ﺣﻔﺺ‪ ،‬ﻫﺮ ﮐﻪ ﺻـﺒﺮ ﮐﻨـﺪ اﻧـﺪﮐﯽ ﺻـﺒﺮ ﮐﺮده و ﻫﺮ ﮐﻪ ﺑﯽﺗـﺎﺑﯽ ﮐﻨﺪ‬
‫اﻧـﺪﮐﯽ ﺑﯽﺗـﺎﺑﯽ ﮐﺮده اﺳـﺖ‪ .‬ﺳـﭙﺲ ﻓﺮﻣـﻮد‪ :‬در ﻫﻤﻪ ﮐﺎرﻫـﺎﯾﺖ ﺻـﺒﺮ ﭘﯿﺸﻪﺳـﺎز‪ ،‬زﯾﺮا ﺧـﺪاي ﺑﺰرگ ﻣﺤّﻤـ ﺪ ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ را ﺑﻪ‬
‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮي ﺑﺮاﻧﮕﯿﺨﺖ و او را اﻣﺮ ﺑﻪ ﺻﺒﺮ و ﻣﺪارا ﻧﻤﻮد و ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﺑﺮ آﻧﭽﻪ ﻣﯽﮔﻮﯾﻨﺪ ﺻﺒﺮ ﮐﻦ و ﺑﻪ ﻃﻮري ﺷﺎﯾﺴـﺘﻪ از آﻧﺎن دوري ﮔﺰﯾﻦ‪ ،‬و‬
‫ﻣﺮا ﺑﺎ ﺗﮑﺬﯾﺐﮐﻨﻨـﺪﮔﺎن ﺗﻮاﻧﮕﺮ و ﻣﺮّﻓﻪ واﮔـﺬار »‪ ،««1‬و ﻧﯿﺰ ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﺑـﺪي دﯾﮕﺮان را ﺑـﺎ ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ روش دور ﮐﻦ‪ ،‬ﺗـﺎ آن ﮐﻪ ﻣﯿـﺎن ﺗﻮ و او‬
‫دﺷـﻤﻨﯽ اﺳﺖ ﮔـﻮﯾﯽ دوﺳﺖ ﮔﺮم و ﺻـﻤﯿﻤﯽ اﺳﺖ‪ .‬و از اﯾﻦ ﺧﺼـﻠﺖ ﺑﺮﻧﺨﻮرﻧـﺪ ﺟﺰ ﮐﺴـﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺻـﺒﺮ ﭘﯿﺸﻪ ﮐﻨﻨـﺪ و ﮐﺴـﯽ ﮐﻪ داراي‬
‫ﺑﻬﺮهاي ﺑﺰرگ ]از اﻧﺪﯾﺸﻪ و ﺧﺮد[ اﺳﺖ« »‪ «2‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻫﻢ ﺻﺒﺮ ﻧﻤﻮد ﺗﺎ او را ﺑﻪ ﭼﯿﺰﻫﺎي ﺑﺰرگ ﻣﺘﻬﻢ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬از‬
‫اﯾﻦ رو دﻟﺘﻨﮓ ﺷـﺪ و ﺧﺪاوﻧـﺪ اﯾﻦ آﯾﻪ را ﻧﺎزل ﻧﻤﻮد‪» :‬و ﻣﺎ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ ﻣﯽداﻧﯿﻢ ﮐﻪ ﺗﻮ ﺳـﯿﻨﻪات از آﻧﭽﻪ ﻣﯽﮔﻮﯾﻨﺪ ﺗﻨﮓ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﭘﺲ ﺑﻪ‬
‫ﻫﻤﺮاه ﺳـﺘﺎﯾﺶ ﭘﺮوردﮔﺎرت ﺗﺴﺒﯿﺢﮔﻮي و از ﺳﺠﺪهﮔﺰاران ﺑﺎش »‪ «.«3‬ﺑﺎز ﻫﻢ او را ﺗﮑﺬﯾﺐ ﮐﺮدﻧﺪ و ﻣﺘﻬﻢ ﻧﻤﻮدﻧﺪ و ﺣﻀـﺮت ﻏﻤﮕﯿﻦ‬
‫ﺷـﺪ و ﺧﺪاوﻧـﺪ اﯾﻦ آﯾﻪ را ﻓﺮﺳـﺘﺎد‪» :‬ﻣﺎ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ ﻣﯽداﻧﯿﻢ ﮐﻪ آﻧﭽﻪ ﻣﯽﮔﻮﯾﻨـﺪ ﺗﻮ را ﻏﻤﮕﯿﻦ ﻣﯽﮐﻨـﺪ‪ .‬اﻣﺎ آﻧﺎن ﺗﻮ را ﺗﮑـﺬﯾﺐ ﻧﻤﯽﮐﻨﻨﺪ‬
‫ﺑﻠﮑﻪ اﯾﻦ ﺳﺘﻤﮕﺮان آﯾﺎت ﺧﺪا را ﺗﮑﺬﯾﺐ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻟﺒﺘﻪ ﭘﯿﺶ از ﺗﻮ ﻧﯿﺰ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮاﻧﯽ ﺗﮑﺬﯾﺐ ﺷﺪﻧﺪ و ﺑﺮ ﺗﮑﺬﯾﺐ ﺷﺪن ﺻﺒﺮ ﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬و آزارﻫﺎ دﯾﺪﻧﺪ ﺗﺎ آﻧﮑﻪ ﯾﺎري ﻣﺎ ﺑﻪ آﻧﺎن رﺳﯿﺪ »‪«.«4‬‬
‫ﭘﺲ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺻﺒﺮ ﻣﻠﺰم ﺳﺎﺧﺖ‪ ،‬ﺗﺎ آﻧﮑﻪ آﻧﻬﺎ ﭘﺎ را ﻓﺮاﺗﺮ ﻧﻬﺎده و ﻧﺎم ﺧـﺪا را ﺑﺮ زﺑﺎن آورده‪ ،‬او را ﺗﮑـﺬﯾﺐ‬
‫ﻧﻤﻮدﻧـﺪ‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺻـﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬در ﺑﺎره ﺧﻮدم و ﺧﺎﻧـﺪان و آﺑﺮوﯾﻢ ﺻﺒﺮ ﮐﺮدم وﻟﯽ در ﺑﺎره ﺑﺪﮔﻔﺘﻦ ﺑﻪ ﻣﻌﺒﻮدم ﺻﺒﺮ ﻧﺪارم‪.‬‬
‫آنﮔﺎه ﺧﺪاوﻧﺪ‬
‫______________________________‬
‫)‪ (1‬ﻣّﺰّﻣﻞ‪ 10 /‬و ‪.11‬‬
‫)‪ (2‬ﻓّﺼﻠﺖ‪ 34 /‬و ‪.35‬‬
‫)‪ (3‬ﺣﺠﺮ‪ 97 /‬و ‪.98‬‬
‫)‪ (4‬اﻧﻌﺎم‪ 33 /‬و ‪.34‬‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪25:‬‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ‪ 21‬از ‪129‬‬ ‫ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت راﯾﺎﻧﻪاي ﻗﺎﺋﻤﯿﻪ‬ ‫ﺳﻨﻦ اﻟﻨﺒﯽ ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ‪ :‬آداب و ﺳﻨﻦ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ص( ‪ -‬آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري‬
‫اﺻﻔﻬﺎن ‪www.Ghaemiyeh.com‬‬ ‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم‬
‫اﯾﻦ آﯾﻪ را ﻧﺎزل ﮐﺮد‪» :‬ﻣﺎ آﺳـﻤﺎﻧﻬﺎ و زﻣﯿﻦ و آﻧﭽﻪ را ﻣﯿﺎن آﻧﻬﺎﺳﺖ در ﺷـﺶ روز آﻓﺮﯾـﺪﯾﻢ و ﻫﯿﭻ ﺧﺴـﺘﮕﯽ ﺑﻪ ﻣﺎ ﻧﺮﺳـﯿﺪ‪ ،‬ﭘﺲ ]ﺗﻮ ﻫﻢ‬
‫ﺧﺴﺘﻪ ﻧﺸﻮ و[ ﺑﺮ آﻧﭽﻪ ﻣﯽﮔﻮﯾﻨﺪ ﺻﺒﺮ ﮐﻦ »‪«.«1‬‬
‫)‪ (1‬ﭘﺲ ﭘﯿـﺎﻣﺒﺮ ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ در ﻫﻤﻪ اﺣﻮال ﺻﺒﺮ ﮐﺮد ﺗـﺎ او را ﺑﻪ اﻣﺎﻣـﺎن از ﻋﺘﺮﺗﺶ ﻣﮋده دادﻧـﺪ و آﻧـﺎن ﺑﻪ داﺷـﺘﻦ ﺻﺒﺮ ﻣﻌﺮﻓﯽ‬
‫ﮔﺮدﯾﺪﻧـﺪ‪ .‬ﺧﺪاوﻧـﺪ واﻻﻣﻘـﺎم ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬و از آﻧـﺎن ﭘﯿﺸﻮاﯾـﺎﻧﯽ ﺳﺎﺧﺘﯿﻢ ﮐﻪ ﺑﻪ اﻣﺮ ﻣﺎ ﻫـﺪاﯾﺖ ﮐﻨﻨـﺪ‪ ،‬ﭼﻮن ﺻﺒﺮ ﮐﺮدﻧـﺪ و ﺑﻪ آﯾﺎت ﻣﺎ ﯾﻘﯿﻦ‬
‫داﺷﺘﻨﺪ »‪«.«2‬‬
‫اﯾﻨﺠﺎ ﺑﻮد ﮐﻪ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﺻﺒﺮ ﻧﺴـﺒﺖ ﺑﻪ اﯾﻤﺎن ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﺳـﺮ اﺳﺖ ﻧﺴـﺒﺖ ﺑﻪ ﺑﺪن‪ «.‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻫﻢ از ﺻﺒﺮ او ﻗﺪرداﻧﯽ‬
‫ﮐﺮد و اﯾﻦ آﯾﻪ را ﻧﺎزل ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﮐﻠﻤﻪ ﻧﯿﮑﻮي ﭘﺮوردﮔﺎرت ]و وﻋﺪهﻫﺎي ﻧﺠﺎت و ﭘﯿﺮوزي او[ در ﺑﺎره ﺑﻨﯽ اﺳـﺮاﺋﯿﻞ اﻧﺠﺎم ﯾﺎﻓﺖ ﺑﻪ ﭘﺎداش‬
‫ﺻﺒﺮي ﮐﻪ ﮐﺮدﻧـﺪ‪ ،‬و آﻧﭽﻪ را ﻓﺮﻋﻮن و ﻗﻮﻣﺶ ﻣﯽﺳﺎﺧﺘﻨـﺪ و آﻧﭽﻪ را ﺑﺮﻣﯽاﻓﺮاﺷـﺘﻨﺪ واژﮔﻮن ﻧﻤﻮدﯾﻢ »‪ «.«3‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ‬
‫ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬اﯾﻦ ﻫﻢ ﺑﺸﺎرت اﺳﺖ و ﻫﻢ اﻧﺘﻘﺎم«‪.‬‬
‫آنﮔﺎه ﺧﺪاوﻧﺪ ﭘﯿﮑﺎر ﺑﺎ ﻣﺸﺮﮐﺎن را ﺑﺮاي او روا داﻧﺴﺖ و اﯾﻦ آﯾﻪ را ﻧﺎزل ﮐﺮد‪:‬‬
‫»ﻫﺮ ﮐﺠﺎ ﻣﺸﺮﮐﺎن را ﯾﺎﻓﺘﯿﺪ ﺑﮑﺸﯿﺪ و آﻧﺎن را ﺑﮕﯿﺮﯾﺪ و ﻣﺤﺎﺻﺮه ﮐﻨﯿﺪ و در ﻫﺮ ﮐﻤﯿﻨﮕﺎﻫﯽ ﺑﺮ ﺳﺮ راﻫﺸﺎن ﺑﻨﺸﯿﻨﯿﺪ »‪ .«4‬و ﻫﺮ ﮐﺠﺎ ﺑﺮ آﻧﺎن‬
‫دﺳﺖ ﯾﺎﻓﺘﯿﺪ ﺑﮑﺸﯿﺪﺷﺎن »‪ «.«5‬ﭘﺲ ﺧﺪاوﻧﺪ آﻧﺎن را ﺑﻪ دﺳﺖ رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ و دوﺳـﺘﺎﻧﺶ ﺑﻪ ﻗﺘﻞ رﺳﺎﻧﺪ و ﭘﺎداش ﺻﺒﺮ‬
‫آن ﺣﻀـﺮت را ﺑـﻪ او ﻋﻨـﺎﯾﺖ ﻓﺮﻣـﻮد‪ ،‬ﻋﻼـوه ﺑﺮ آﻧﭽـﻪ در آﺧﺮت ﺑﺮاﯾﺶ ذﺧﯿﺮه ﮐﺮده اﺳـﺖ‪ .‬ﭘﺲ ﻫﺮ ﮐﻪ ﺻـﺒﺮ ﮐﻨـﺪ و ﺑﻪ ﺣﺴـﺎب ﺧـﺪا‬
‫ﮔﺬارد‪ ،‬از دﻧﯿﺎ ﺑﯿﺮون ﻧﺮود ﺗﺎ آﻧﮑﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﭼﺸﻢ او را در ﺑﺎره دﺷـﻤﻨﺎﻧﺶ روﺷﻦ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻋﻼوه ﺑﺮ آﻧﭽﻪ در آﺧﺮت ﺑﺮاﯾﺶ ذﺧﯿﺮه ﺧﻮاﻫﺪ‬
‫ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫)‪ .29 ( 2‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻓﺮﻣﻮد ﮐﻪ ﺟﺒﺮﺋﯿﻞ ﻧﺰد او آﻣﺪ و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﯾﺎ رﺳﻮل اﻟﻠﱠﻪ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺮا ﺑﺎ ﻫﺪﯾﻪاي ﺑﻪ ﺳﻮي ﺗﻮ ﻓﺮﺳﺘﺎده ﮐﻪ‬
‫ﭼﻨﯿﻦ ﻫﺪﯾﻪاي را ﭘﯿﺶ از ﺷﻤﺎ ﺑﻪ ﻫﯿﭻ ﮐﺲ ﻋﻄﺎ‬
‫______________________________‬
‫)‪ (1‬ق‪ 38 /‬و ‪.39‬‬
‫)‪ (2‬ﺳﺠﺪه‪.24 /‬‬
‫)‪ (3‬اﻋﺮاف‪.137 /‬‬
‫)‪ (4‬ﺗﻮﺑﻪ‪.6 /‬‬
‫)‪ (5‬ﺑﻘﺮه‪.191 /‬‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪26:‬‬
‫ﻧﮑﺮده اﺳﺖ‪ .‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬آن ﻫﺪﯾﻪ ﭼﯿﺴﺖ؟ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺻﺒﺮ‪ ،‬و ﻧﯿﮑﻮﺗﺮ از ﺻﺒﺮ‪.‬‬
‫ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬آن ﭼﯿﺴﺖ؟ ﮔﻔﺖ‪ :‬رﺿﺎ‪ ،‬و ﻧﯿﮑﻮﺗﺮ از آن‪ .‬ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬أن ﭼﯿﺴﺖ؟ ﮔﻔﺖ‪ :‬زﻫـﺪ‪ ،‬و ﺑﻬﺘﺮ از آن‪ .‬ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬آن ﭼﯿﺴﺖ؟ ﮔﻔﺖ‪ :‬اﺧﻼص‪،‬‬
‫و ﺑﻬﺘﺮ از آن‪ .‬ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬آن ﭼﯿﺴﺖ؟‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬ﯾﻘﯿﻦ‪ ،‬و ﺑﻬﺘﺮ از آن‪ .‬ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬آن ﭼﯿﺴﺖ اي ﺟﺒﺮﺋﯿﻞ؟ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻧﺮدﺑﺎن آن ﺗﻮﮐﻞ ﺑﺮ ﺧـﺪاﺳﺖ‪ .‬ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﺗﻮﮐﻞ ﺑﺮ ﺧـﺪا ﭼﯿﺴﺖ؟‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬داﻧﺴـﺘﻦ آﻧﮑﻪ ﻣﺨﻠﻮق ]ﺑـﺪون ﺧﻮاﺳﺖ ﺧـﺪا[ ﻧﻪ زﯾﺎﻧﯽ ﺗﻮاﻧﺪ زد و ﻧﻪ ﺳﻮدي ﺗﻮاﻧﺪ رﺳﺎﻧﺪ‪ .‬ﻧﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﻋﻄﺎ ﮐﻨﺪ و ﻧﻪ ﻣﻨﻊ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬و‬
‫ﻧﯿﺰ ﻧﻮﻣﯿـﺪ ﺑﻮدن از ﻣﺨﻠﻮق‪ .‬ﻫﺮ ﮔـﺎه ﺑﻨـﺪه ﭼﻨﯿﻦ ﺑﺎﺷـﺪ دﯾﮕﺮ ﺑﺮاي ﻫﯿـﭻ ﮐﺲ ﺟﺰ ﺧـﺪا ﻋﻤﻠﯽ اﻧﺠﺎم ﻧﻤﯽدﻫـﺪ و ﺟﺰ ﺧـﺪا ﺑﻪ ﮐﺴـﯽ اﻣﯿﺪ‬
‫ﻧﻤﯽﺑﻨﺪد و از ﮐﺴﯽ ﻧﻤﯽﺗﺮﺳﺪ و ﺑﻪ ﻫﯿﭻ ﮐﺲ ﺟﺰ ﺧﺪا ﭼﺸﻢ ﻃﻤﻊ ﻧﻤﯽدوزد؛ اﯾﻦ اﺳﺖ ﺗﻮﮐﻞ‪.‬‬
‫)‪ (1‬ﭘﯿـﺎﻣﺒﺮ ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬اي ﺟﺒﺮﺋﯿـﻞ‪ ،‬ﺗﻔﺴـﯿﺮ ﺻـﺒﺮ ﭼﯿﺴﺖ؟ ﮔﻔﺖ‪ :‬آن اﺳﺖ ﮐﻪ آدﻣﯽ در ﺳـﺨﺘﯽ ﺷـﮑﯿﺒﺎﯾﯽ ﮐﻨﺪ‬
‫ﻫﻤﺎن ﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ در ﺷﺎدي ﺷـﮑﯿﺒﺎﯾﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬و در ﻫﻨﮕﺎم ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪي ﺷـﮑﯿﺒﺎﯾﯽ ﮐﻨﺪ ﭼﻨﺎن ﮐﻪ در وﻗﺖ ﺑﯽﻧﯿﺎزي ﺷـﮑﯿﺒﺎﯾﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬و در‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ‪ 22‬از ‪129‬‬ ‫ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت راﯾﺎﻧﻪاي ﻗﺎﺋﻤﯿﻪ‬ ‫ﺳﻨﻦ اﻟﻨﺒﯽ ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ‪ :‬آداب و ﺳﻨﻦ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ص( ‪ -‬آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري‬
‫اﺻﻔﻬﺎن ‪www.Ghaemiyeh.com‬‬ ‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم‬
‫ﺑﻼ و ﮔﺮﻓﺘﺎري ﺷـﮑﯿﺒﺎﯾﯽ ﮐﻨـﺪ ﭼﻨﺎن ﮐﻪ در ﻋﺎﻓﯿﺖ و ﺳـﻼﻣﺘﯽ ﺷـﮑﯿﺒﺎﯾﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎ ﺑﺮ اﯾﻦ از ﺣﺎل ﺧﻮد از ﺑﻼﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ او ﻣﯽرﺳﺪ ﻧﺰد‬
‫ﮐﺴﯽ ﺷﮑﺎﯾﺖ ﻧﮑﻨﺪ‪.‬‬
‫ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﺗﻔﺴـﯿﺮ ﻗﻨـﺎﻋﺖ ﭼﯿﺴﺖ؟ ﮔﻔﺖ‪ :‬آن اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ آﻧﭽﻪ از دﻧﯿـﺎ ﺑﻪ او ﻣﯽرﺳـﺪ ﻗﻨـﺎﻋﺖ ورزد؛ ﺑـﺎ ﭼﯿﺰ ﮐﻢ ﺑﺴـﺎزد و ﺑﺮ ﻋﻄﺎي اﻧـﺪك‬
‫ﺳﭙﺎس ﮔﺰارد‪.‬‬
‫ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﺗﻔﺴـﯿﺮ رﺿﺎ ﭼﯿﺴﺖ؟ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﮐﺴـﯽ ﮐﻪ از آﻗﺎي ﺧﻮد راﺿـﯽ اﺳﺖ ﺑﺮ او ﺧﺸﻢ ﻧﻤﯽﮔﯿﺮد‪ ،‬ﭼﻪ ﺑﻪ ﻧﻌﻤﺘﻬﺎي دﻧﯿﺎ ﺑﺮﺳـﺪ ﭼﻪ ﻧﺮﺳﺪ‪ .‬و‬
‫ﻫﯿﭻ ﮔﺎه ﺑﻪ ﻋﻤﻞ اﻧﺪك ﺧﻮد راﺿﯽ ﻧﻤﯽﮔﺮدد‪.‬‬
‫ﮔﻔﺘـﻢ‪ :‬ﺗﻔﺴـﯿﺮ زﻫـﺪ ﭼﯿﺴـﺖ؟ ﮔﻔـﺖ‪ :‬زاﻫـﺪ دوﺳﺖ ﻣﯽدارد ﮐﺴـﯽ را ﮐﻪ ﺧـﺎﻟﻘﺶ را دوﺳﺖ ﻣﯽدارد‪ ،‬و دﺷـﻤﻦ ﻣﯽدارد ﮐﺴـﯽ را ﮐﻪ‬
‫ﺧﺎﻟﻘﺶ را دﺷﻤﻦ ﻣﯽدارد‪ .‬از ﺣﻼل دﻧﯿﺎ اﺣﺘﯿﺎط و دوري ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﺑﻪ ﺣﺮام آن اﻋﺘﻨﺎ ﻧﻤﯽﻧﻤﺎﯾﺪ‪ ،‬زﯾﺮا ﺣﻼل آن ﺣﺴﺎب دارد و ﺣﺮاﻣﺶ‬
‫ﻋﻘﺎب‪ .‬ﺑﺮ ﻫﻤﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻣﻬﺮ ﻣﯽورزد ﭼﻨﺎن ﮐﻪ ﺑﻪ ﺧﻮد ﻣﻬﺮ ﻣﯽورزد‪.‬‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪27:‬‬
‫از ﺳـﺨﻦ ]ﺑﯿﻬﻮده[ ﺧﻮدداري ﻣﯽﮐﻨـﺪ ﭼﻨﺎن ﮐﻪ از ﻣﺮداري ﮐﻪ ﺑﻮي ﮔﻨـﺪش ﺑﻠﻨﺪ ﺷﺪه دوري ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬از ﮐﺎﻻي ﺑﯽارزش دﻧﯿﺎ و زرق و‬
‫ﺑﺮق آن دوري ﻣﯽﮐﻨﺪ ﭼﻨﺎن ﮐﻪ از آﺗﺶ دوري ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﺪ ﮐﻪ ﻣﺒﺎدا ﺷـﻌﻠﻪاش او را ﻓﺮا ﮔﯿﺮد‪ .‬آرزوي ﺧﻮد را ﮐﻮﺗﺎه ﻣﯽﺳﺎزد و ﻣﺮگ او‬
‫ﭘﯿﺶ ﭼﺸﻤﺶ ﻣﺠّﺴﻢ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬اي ﺟﺒﺮﺋﯿﻞ‪ ،‬ﺗﻔﺴـﯿﺮ اﺧﻼص ﭼﯿﺴﺖ؟ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﺎ اﺧﻼص ﮐﺴـﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ از ﻣﺮدم ﭼﯿﺰي ﻧﺨﻮاﻫـﺪ ﺗﺎ ﺧﻮد ﺑـﺪان دﺳﺖ ﯾﺎﺑـﺪ‪ ،‬و ﻫﺮ‬
‫ﮔﺎه ﺑﻪ دﺳﺖ آورد ﺑﺪان راﺿـﯽ ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬و اﮔﺮ ﭼﯿﺰي در دﺳﺘﺶ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﺎﻧﺪ در راه ﺧﺪا ﻣﯽﺑﺨﺸﺪ‪ .‬و ﭼﻮن از ﻣﺮدم درﺧﻮاﺳﺘﯽ ﻧﮑﺮد ﺑﻪ‬
‫ﺑﻨﺪﮔﯽ ﺧﻮد در ﺑﺮاﺑﺮ ﺧﺪاوﻧﺪ اﻗﺮار ﻧﻤﻮده‪ ،‬و اﮔﺮ ﺑﻪ ﭼﯿﺰي دﺳﺖ ﯾﺎﻓﺖ و ﺑﺪان راﺿـﯽ ﺷﺪ ﭘﺲ از ﺧﺪاوﻧﺪ راﺿﯽ ﺷﺪه و ﺧﺪاي ﺑﺰرگ‬
‫ﻧﯿﺰ از او راﺿﯽ اﺳﺖ‪ .‬و اﮔﺮ ﭼﯿﺰي در راه ﺧﺪا ﺑﺨﺸﯿﺪ در ﺣّﺪ وﺛﻮق و اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪ ﺧﺪاي ﺧﻮد ﻗﺮار دارد‪.‬‬
‫ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﺗﻔﺴـﯿﺮ ﯾﻘﯿﻦ ﭼﯿﺴﺖ؟ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﺆﻣﻦ ﭼﻨﺎن ﺑﺮاي ﺧـﺪا ﮐﺎر ﻣﯽﮐﻨـﺪ ﮐﻪ ﮔﻮﯾﯽ ﺧﺪا را ﻣﯽﺑﯿﻨﺪ‪ ،‬و اﮔﺮ او ﺧﺪا را ﻧﻤﯽﺑﯿﻨﺪ‪ .‬ﺧﺪا او را‬
‫ﻣﯽﺑﯿﻨﺪ و ﺑﻪ ﻃﻮر ﯾﻘﯿﻦ ﻣﯽداﻧﺪ ﮐﻪ آﻧﭽﻪ ﺑﻪ او رﺳﯿﺪه ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺴﺖ از او ﺧﻄﺎ ﺑﺮود‪ ،‬و آﻧﭽﻪ از او ﺧﻄﺎ رﻓﺘﻪ ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﻪ او ﺑﺮﺳﺪ‪ .‬اﯾﻨﻬﺎ‬
‫ﮐﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ ﺷﺎﺧﻪﻫﺎي ﺗﻮﮐﻞ و ﻧﺮدﺑﺎن زﻫﺪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫)‪ .30 (1‬اﻣﺎم ﺑﺎﻗﺮ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻓﺮﺷﺘﻪاي ﻧﺰد رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ آﻣﺪ و ﮔﻔﺖ‪ :‬اي ﻣﺤّﻤﺪ‪ ،‬ﺧﺪاﯾﺖ ﺳﻼم ﻣﯽرﺳﺎﻧﺪ‬
‫و ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾـﺪ‪ :‬اﮔﺮ ﺑﺨـﻮاﻫﯽ ﻫﻤﻪ رﯾﮕﻬـﺎي ﻣﮑﻪ را ﺑﺮاﯾﺖ ﻃﻼـ ﺳـﺎزم! آن ﺣﻀـﺮت ﺳـﺮ ﺑﻪ ﺳﻮي آﺳـﻤﺎن ﺑﺮداﺷﺖ و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭘﺮوردﮔـﺎرا‪،‬‬
‫ﻣﯽﺧﻮاﻫﻢ روزي ﺳﯿﺮ ﺑﺎﺷﻢ و ﺳﭙﺎس ﺗﻮ ﮔﻮﯾﻢ‪ ،‬و روزي ﮔﺮﺳﻨﻪ ﺑﺎﺷﻢ و از ﺗﻮ درﺧﻮاﺳﺖ ﻧﻤﺎﯾﻢ‪.‬‬
‫)‪ .31 (2‬اﻣﺎم ﺑﺎﻗﺮ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻓﺮﺷﺘﻪاي ﻧﺰد رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ آﻣﺪ و ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﺗﻮ را ﻣﺨﺘﺎر ﻓﺮﻣﻮده ﮐﻪ ﺑﻨﺪهاي ﻓﺮوﺗﻦ و رﺳﻮل ﺑﺎﺷـﯽ ﯾﺎ ﭘﺎدﺷﺎه و رﺳﻮل! آن ﺣﻀـﺮت ﺑﻪ ﺟﺒﺮﺋﯿﻞ ﻋﻠﯿﻪ اﻟﺴـﻼم ﻧﮕﺎه ﮐﺮد و او ﺑﺎ‬
‫دﺳﺖ اﺷﺎره ﮐﺮد ﮐﻪ ﻓﺮوﺗﻨﯽ اﺧﺘﯿﺎر ﮐﻦ‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﺣﻀﺮت ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻣﯽﺧﻮاﻫﻢ ﺑﻨﺪهاي ﻓﺮوﺗﻦ و رﺳﻮل ﺑﺎﺷﻢ‪ .‬آن ﻓﺮﺷﺘﻪ در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪28:‬‬
‫ﮐﻠﯿﺪﻫﺎي ﺧﺰاﺋﻦ زﻣﯿﻦ را در دﺳﺖ داﺷﺖ ﮔﻔﺖ‪ :‬اﮔﺮ ﭘﺎدﺷﺎﻫﯽ را ﻫﻢ ﺑﭙﺬﯾﺮي از ﻣﻘﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﻧﺰد ﺧﺪا داري ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﮐﺎﺳﺖ‪.‬‬
‫)‪ .32 ( 1‬ﻋﻠﯽ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم در وﺻﻒ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺻـﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ و ﺗﺄّﺳـ ﯽ ﺑﻪ آن ﺣﻀـﺮت ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﭘﺎك و ﭘﺎﮐﯿﺰه ﺧﻮد را ﺳﺮﻣﺸـﻖ‬
‫ﮔﯿﺮ ‪ ...‬ﮐﻪ از دﻧﯿﺎ ﻧﯿﻢ ﻟﻘﻤﻪاي ﺑﺮﮔﺮﻓﺖ و ﭼﺸﻤﯽ ﺑﺪان ﻧﺪوﺧﺖ‪.‬‬
‫از ﻫﻤﻪ ﮐﺲ ﭘﻬﻠﻮﯾﺶ از دﻧﯿﺎ ﻻﻏﺮﺗﺮ و ﺷـﮑﻤﺶ از دﻧﯿﺎ ﺧﺎﻟﯽﺗﺮ ﺑﻮد‪ .‬دﻧﯿﺎ ﺑﺮ او ﻋﺮﺿﻪ ﺷـﺪ وﻟﯽ ﻧﭙـﺬﯾﺮﻓﺖ‪ .‬و ﻫﺮ ﮔﺎه داﻧﺴﺖ ﮐﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ‬
‫ﭼﯿﺰي را دﺷـﻤﻦ دارد او ﻧﯿﺰ آن را دﺷﻤﻦ داﺷﺖ و ﭼﯿﺰي را ﮐﻪ ﺧﺪا ﺣﻘﯿﺮ داﻧﺴﺖ او ﻧﯿﺰ ﺣﻘﯿﺮ ﺷﻤﺮد‪ .‬و اﮔﺮ ﺧﺼﻠﺘﯽ ﺟﺰ اﯾﻦ در ﻣﺎ ﻧﺒﻮد‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ‪ 23‬از ‪129‬‬ ‫ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت راﯾﺎﻧﻪاي ﻗﺎﺋﻤﯿﻪ‬ ‫ﺳﻨﻦ اﻟﻨﺒﯽ ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ‪ :‬آداب و ﺳﻨﻦ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ص( ‪ -‬آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري‬
‫اﺻﻔﻬﺎن ‪www.Ghaemiyeh.com‬‬ ‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم‬
‫ﮐﻪ دوﺳﺖ ﻣﯽدارﯾﻢ آﻧﭽﻪ را ﺧﺪا دﺷﻤﻦ داﺷﺘﻪ‪ ،‬و ﺑﺰرگ ﻣﯽدارﯾﻢ ﭼﯿﺰي را ﮐﻪ ﺧﺪا ﮐﻮﭼﮏ ﺷﻤﺮده‪ ،‬ﻫﻤﯿﻦ در ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ و دﺷﻤﻨﯽ ﻣﺎ‬
‫ﺑﺎ ﺧﺪا و ﺳﺮﭘﯿﭽﯽ از ﻓﺮﻣﺎن او ﺑﺲ ﺑﻮد! ﻫﻤﺎﻧﺎ رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺑﺮ روي زﻣﯿﻦ ﻏﺬا ﻣﯽﺧﻮرد‪ .‬ﭼﻮن ﺑﻨﺪﮔﺎن ﻣﯽﻧﺸﺴﺖ‪.‬‬
‫ﮐﻔﺶ ﺧﻮد را ﺑﻪ دﺳﺖ ﺧﻮﯾﺶ ﭘﯿﻨﻪ ﻣﯽزد و ﻟﺒﺎﺳﺶ را وﺻﻠﻪ ﻣﯽدوﺧﺖ‪ .‬ﺑﺮ اﻻغ ﺑﯽﭘﺎﻻن ﺳﻮار ﻣﯽﺷﺪ و دﯾﮕﺮي را ﻫﻢ در ردﯾﻒ ﺧﻮد‬
‫ﺳﻮار ﻣﯽﮐﺮد‪ .‬و ﭼﻮن دﯾـﺪ ﭘﺮﻧـﺪهاي ﺑـﺎ ﻧﻘﺶ و ﻧﮕﺎر ﺑﺮ در اﺗﺎﻗﺶ آوﯾﺨﺘﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﯾﮑﯽ از زﻧﺎن ﺧﻮد ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬اي ﻓﻼﻧﯽ‪ ،‬اﯾﻦ ﭘﺮده را از ﻧﻈﺮم‬
‫دور دار‪ ،‬ﮐﻪ ﻫﺮ ﮔﺎه ﺑﻪ آن ﻣﯽﻧﮕﺮم ﺑﻪ ﯾﺎد دﻧﯿﺎ و زرق و ﺑﺮق آن ﻣﯽاﻓﺘﻢ! ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺻـﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻗﻠﺒﺎ از دﻧﯿﺎ روي ﮔﺮداﻧﺪ و ﯾﺎد آن‬
‫را در درون ﺧﻮد ﺑﮑﺸﺖ‪ .‬او دوﺳﺖ داﺷﺖ زﯾﻨﺘﻬﺎي دﻧﯿﺎ از ﻧﻈﺮش ﭘﻨﻬﺎن ﺑﺎﺷـﺪ ﺗﺎ ﻣﺒﺎدا ﺟﺎﻣﻪاي زﯾﺒﺎ و ﻓﺎﺧﺮ از آن ﺑﺮﮔﯿﺮد و آن را ﺧﺎﻧﻪ‬
‫ﻫﻤﯿﺸﮕﯽ ﺧﻮد ﭘﻨﺪارد و اﻣﯿﺪ اﻗﺎﻣﺖ در آن را در ﺳﺮ ﺑﭙﺮوراﻧﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺲ دﻧﯿـﺎ را ﺑﻪ ﮐﻠﯽ از ﺟـﺎن ﺧﻮد ﺑﯿﺮون ﮐﺮد و ﯾﺎد آن را از دل ﺑﺮاﻧـﺪ و آن را از ﻧﻈﺮ ﭘﻨﻬﺎن داﺷﺖ‪ .‬آري ﻫﺮ ﮐﻪ ﭼﯿﺰي را دﺷـﻤﻦ دارد‬
‫ﻧﮕﺎه ﺑﻪ آن را ﻧﯿﺰ دﺷﻤﻦ دارد و ﺧﻮش ﻧﺪارد ﻧﺎﻣﯽ از آن در ﻧﺰد او ﺑﻪ ﻣﯿﺎن آﯾﺪ‪.‬‬
‫)‪ .33 ( 2‬اﻣـﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﭼﯿﺰي از دﻧﯿﺎ ﺑﺮاي رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺧﻮﺷﺘﺮ از آن ﻧﺒﻮد ﮐﻪ در دﻧﯿﺎ ﮔﺮﺳـﻨﻪ و‬
‫ﺗﺮﺳﻨﺎك ]از ﺧﺪا و ﻧﮕﺮان از اوﺿﺎع[ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪29:‬‬
‫)‪ .34 ( 1‬ﺣﻀـﺮت ﺣﺴـﯿﻦ ﺑﻦ ﻋﻠﯽ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﺿﻤﻦ ﺧﺒﺮي ﻃﻮﻻﻧﯽ در ﺷﺮح ﺣﺎل رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬آن ﺣﻀﺮت‬
‫از ﺗﺮس ﺧﺪا ﭼﻨﺪان ﻣﯽﮔﺮﯾﺴﺖ ﮐﻪ ﺟﺎي ﻧﻤﺎزش ﺗﺮ ﻣﯽﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎ آﻧﮑﻪ ﮔﻨﺎﻫﯽ ﻧﺪاﺷﺖ‪.‬‬
‫)‪ .35 (2‬رواﯾﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﭼﻨﺪان ﻣﯽﮔﺮﯾﺴﺖ ﮐﻪ ﺑﯿﻬﻮش ﻣﯽﮔﺸﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻪ آن ﺣﻀﺮت ﻋﺮض ﺷﺪ‪ :‬ﻣﮕﺮ ﺧﺪاوﻧﺪ ﮔﻨﺎﻫﺎن ﮔﺬﺷﺘﻪ و آﯾﻨﺪه ﺷﻤﺎ را ﻧﺒﺨﺸﻮده اﺳﺖ؟‬
‫ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬آﯾﺎ ﺑﻨﺪه ﺷﮑﺮﮔﺰار ﺧﺪا ﻧﺒﺎﺷﻢ؟ ‪ ...‬ﺑﯿﻬﻮﺷﯽﻫﺎي ﻋﻠﯽ ﺑﻦ اﺑﯽ ﻃﺎﻟﺐ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﻧﯿﺰ در ﻣﻘﺎﻣﺎت ﻋﺒﺎدت و ﺑﻨﺪﮔﯽ ﭼﻨﯿﻦ ﺑﻮد‪.‬‬
‫)‪ .36 ( 3‬رواﯾﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ اﺑﺮاﻫﯿﻢ ﺧﻠﯿﻞ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻧﻤﺎز ﻣﯽاﯾﺴﺘﺎد از ﺗﺮس ﺧﺪا ﺻﺪاﯾﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺻﺪاي ﺟﻮﺷﺶ دﯾﮓ از‬
‫او ﺷﻨﯿﺪه ﻣﯽﺷﺪ‪ ،‬و رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻧﯿﺰ ﭼﻨﯿﻦ ﺑﻮد‪.‬‬
‫)‪ .37 ( 4‬اﺑﻮ ﺳﻌﯿﺪ ﺧﺪري ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ﭼﻮن آﯾﻪ ﺷﺮﯾﻔﻪ اذﮐﺮوا اﻟّﻠﻪ ذﮐﺮا ﮐﺜﯿﺮا »‪) «1‬ﺧﺪا را ﻓﺮاوان ﯾﺎد ﮐﻨﯿﺪ( ﻧﺎزل ﺷﺪ‪ ،‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ‬
‫ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ آن ﻗﺪر ﺑﻪ ذﮐﺮ ﺧﺪا ﻣﺸﻐﻮل ﺷﺪ ﮐﻪ ﮐّﻔﺎر ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬او ﺟﻦ زده و دﯾﻮاﻧﻪ ﮔﺸﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫)‪ .38 ( 5‬اﻣـﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟـّﺴ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ روزي ﻫﻔﺘﺎد ﺑﺎر ﺑﻪ درﮔﺎه ﺧـﺪا ﺗﻮﺑﻪ ﻣﯽﮐﺮد‪ .‬راوي ﮔﻮﯾـﺪ‪:‬‬
‫ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬آﯾﺎ آن ﺣﻀﺮت ﻣﯽﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫»اﺳﺘﻐﻔﺮ اﻟﻠﱠﻪ و أﺗﻮب اﻟﯿﻪ«؟‬
‫ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻧﻪ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﻣﯽﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫»أﺗﻮب اﻟﯽ اﻟﻠﱠﻪ«‬
‫‪ .‬ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺗﻮﺑﻪ ﻣﯽﮐﺮد و ﻫﯿـﭻ ﮔـﺎه ﺑﺮﻧﻤﯽﮔﺸﺖ وﻟﯽ ﻣـﺎ ﺗﻮﺑﻪ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ و ﺑـﺎز ﺑﻪ ﮔﻨﺎه ﺑﺮﻣﯽﮔﺮدﯾﻢ! اﻣﺎم‬
‫ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺑﺎﯾﺪ از ﺧﺪا ﮐﻤﮏ ﺧﻮاﺳﺖ‪.‬‬
‫)‪ .39 ( 6‬اﻣـﺎم ﺻـﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ از ﻫﯿـﭻ ﻣﺠﻠﺴـﯽ‪ -‬ﮔﺮﭼﻪ ﮐﻮﺗﺎه‪ -‬ﺑﺮﻧﻤﯽﺧﺎﺳﺖ ﻣﮕﺮ اﯾﻨﮑﻪ‬
‫ﺑﯿﺴﺖ و ﭘﻨﺞ ﺑﺎر اﺳﺘﻐﻔﺎر ﻣﯽﮐﺮد‪.‬‬
‫)‪ .40 (7‬اﻣﯿﺮ ﻣﺆﻣﻨﺎن ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﻫﺮ ﮔﺎه ﺑﻪ وﺻﻒ رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻣﯽﭘﺮداﺧﺖ ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ از ﻫﻤﻪ ﻣﺮدم ﺑﺨﺸﻨﺪهﺗﺮ‪ ،‬دﻟﯿﺮﺗﺮ‪ ،‬راﺳﺘﮕﻮﺗﺮ‪ ،‬ﺑﺎوﻓﺎﺗﺮ‪ ،‬ﻧﺮﻣﺨﻮﺗﺮ و‬
‫______________________________‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ‪ 24‬از ‪129‬‬ ‫ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت راﯾﺎﻧﻪاي ﻗﺎﺋﻤﯿﻪ‬ ‫ﺳﻨﻦ اﻟﻨﺒﯽ ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ‪ :‬آداب و ﺳﻨﻦ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ص( ‪ -‬آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري‬
‫اﺻﻔﻬﺎن ‪www.Ghaemiyeh.com‬‬ ‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم‬
‫)‪ (1‬اﺣﺰاب‪.41 /‬‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪30:‬‬
‫ﺧـﻮش ﻣﻌﺎﺷـﺮتﺗﺮ ﺑﻮد‪ .‬ﻫﺮ ﮐﻪ در اﺑﺘـﺪا او را ﻣﯽدﯾـﺪ ﻫﯿﺒﺘﺶ او را ﻣﯽﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬و ﻫﺮ ﮐﻪ ﺑـﺎ ﺣﻀـﺮﺗﺶ آﻣﯿﺰش ﻣﯽﻧﻤﻮد و ﺷـﻨﺎﺧﺖ ﭘﯿـﺪا‬
‫ﻣﯽﮐﺮد ﺑﻪ او ﻋﻼﻗﻤﻨﺪ ﻣﯽﮔﺮدﯾﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﮐﻪ ﭘﯿﺶ از او و ﺑﻌﺪ از او ﻣﺎﻧﻨﺪش را ﻧﺪﯾﺪهام‪.‬‬
‫)‪ .41 ( 1‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻـﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺑﻪ اﺧﻼق ﻧﯿﮏ آراﺳـﺘﻪ ﮔﺮدﯾﺪ‪ ،‬ﮐﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺮا ﺑﻪ اﺧﻼق ﻧﯿﮏ ﺑﺮاﻧﮕﯿﺨﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬و از‬
‫اﺧﻼﻗﻬﺎي ﻧﯿﮏ آن اﺳﺖ ﮐﻪ آدﻣﯽ ﮔـﺬﺷﺖ ﮐﻨـﺪ از ﮐﺴـﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ او ﺳـﺘﻢ ﮐﺮده‪ ،‬و ﺑﺨﺸـﺶ ﮐﻨـﺪ ﺑﻪ ﮐﺴـﯽ ﮐﻪ او را ﻣﺤﺮوم ﺳﺎﺧﺘﻪ‪ ،‬و‬
‫ﺑﭙﯿﻮﻧﺪد ﺑﺎ ﮐﺴﯽ ﮐﻪ از او ﺑﺮﯾﺪه‪ ،‬و ﻋﯿﺎدت ﮐﻨﺪ از ﮐﺴﯽ ﮐﻪ او را ﻋﯿﺎدت ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫)‪ .42 (2‬اﻣﯿﺮ ﻣﺆﻣﻨﺎن ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬از ﺳﻮﮔﻨﺪﻫﺎي رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ اﯾﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻣﯽﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫»ﻻ‪ ،‬و اﺳﺘﻐﻔﺮ اﻟﻠﱠﻪ«‬
‫ﻧﻪ‪ ،‬و از ﺧﺪا آﻣﺮزش ﻣﯽﺧﻮاﻫﻢ »‪.«1‬‬
‫)‪ .43 ( 3‬ﻋﺒـﺪ اﻟﻠﱠﻪ ﺑﻦ ﻋﻤﺮ ﮔﻮﯾـﺪ‪ :‬رﺳـﻮل ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﭼﻨـﺎن ﺑـﻮد ﮐﻪ ﺧﺸـﻨﻮدي و ﺧﺸﻢ از ﭼﻬﺮهاش ﺷـﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﯽﺷـﺪ‪ .‬ﺑﻪ‬
‫ﻫﻨﮕـﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺧﺸـﻨﻮد ﻣﯽﺷـﺪ ﭼﻬﺮهاش ﭼـﻮن آﯾﻨﻪ ﻣﯽدرﺧﺸـﯿﺪ ﺑﻪ ﺣـّﺪي ﮐﻪ ﻣﯽﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﻧﻘﺶ دﯾﻮار در ﭼﻬﺮهاش ﻣﯽاﻓﺘـﺎد‪ .‬و ﭼﻮن‬
‫ﺧﺸﻢ ﻣﯽﮔﺮﻓﺖ رﻧﮓ ﻣﺒﺎرﮐﺶ ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺗﯿﺮه ﻣﯽﮔﺸﺖ‪.‬‬
‫)‪ .44 ( 4‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬آﯾﺎ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﺧﺒﺮ ﻧﺪﻫﻢ ﮐﻪ ﮐﺪاﻣﺘﺎن ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﻣﻦ ﺷﺒﺎﻫﺖ دارﯾﺪ؟ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﭼﺮا‪ ،‬اي رﺳﻮل‬
‫ﺧـﺪا‪ .‬ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﮐﺴـﯽ ﮐﻪ ﺧﻠﻘﺶ ﻧﯿﮑﻮﺗﺮ‪ ،‬و ﺑﺮﺧﻮردش ﺑـﺎ ﻣﺮدم ﻣﻼـﯾﻢﺗﺮ‪ ،‬و ﺑﺎ ﺧﻮﯾﺸﺎﻧﺶ ﻧﯿﮑﻮﮐﺎرﺗﺮ ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬و ﺑﺮادران دﯾﻨﯿﺶ را ﺑﯿﺶ از‬
‫ﻫﻤﻪ دوﺳﺖ داﺷـﺘﻪ‪ ،‬و ﺑﺮ ﺣﻖ ﺻـﺒﻮرﺗﺮ‪ ،‬و ﺧﺸﻢ ﺧﻮد را ﻓﺮوﺧﻮرﻧـﺪهﺗﺮ‪ ،‬و ﮔﺬﺷـﺘﺶ از ﻫﻤﻪ ﺑﻬﺘﺮ‪ ،‬و در ﺣـﺎل ﺧﺸـﻨﻮدي و ﺧﺸﻢ از ﻫﻤﻪ‬
‫ﺑﺎاﻧﺼﺎفﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫)‪ .45 (5‬ﻏﺰاﻟﯽ ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺧﯿﻠﯽ ﺧﻮﺷﺤﺎل ﻣﯽﺷﺪ ﻣﺤﺎﺳﻦ ﺧﻮﯾﺶ را زﯾﺎد دﺳﺖ ﻣﯽﮐﺸﯿﺪ‪.‬‬
‫______________________________‬
‫)‪ (1‬در ﻋﺮب رﺳﻢ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﺳﻮﮔﻨﺪ ﮐﻠﻤﻪ »ﻻ« ﻣﯽﮔﻮﯾﻨﺪ ﺳﭙﺲ ﺳﻮﮔﻨﺪ ﻣﯽﺧﻮرﻧﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪ‪» :‬ﻻ و رﺑّﮏ«‪.‬‬
‫و در اﯾﻨﺠﺎ ﻣﺮاد اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ آن ﺣﻀـﺮت ﭘﺲ از ﮔﻔﺘﻦ »ﻻ« ﺳﻮﮔﻨﺪ ﻧﻤﯽﺧﻮرد و ﺑﻪ ﺟﺎي آن اﺳﺘﻐﻔﺎر ﻣﯽﮐﺮد‪) .‬اﻗﺘﺒﺎس از ﻣﺮآة اﻟﻌﻘﻮل‬
‫ﻋﻠّﺎﻣﻪ ﻣﺠﻠﺴﯽ(‪.‬‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪31:‬‬
‫)‪ .46 ( 1‬و ﻧﯿﺰ ﮔﻮﯾـﺪ‪ :‬رﺳـﻮل ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺑﺨﺸـﻨﺪهﺗﺮﯾﻦ ﻣﺮدم ﺑﻮد‪ ،‬ﻫﺮﮔﺰ ﺷـﺒﯽ ﻧﻤﯽﮔـﺬﺷﺖ ﮐﻪ درﻫﻢ و دﯾﻨـﺎري ﻧﺰد او‬
‫ﺑﻤﺎﻧـﺪ‪ ،‬و اﮔﺮ ﭼﯿﺰي زﯾـﺎد ﻣﯽآﻣـﺪ و ﺗﺎ ﺷﺐ ﮐﺴـﯽ را ﻧﻤﯽﯾﺎﻓﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ او ﺑﺒﺨﺸـﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ ﻧﻤﯽرﻓﺖ ﺗﺎ آن را ﺑﻪ ﻣﺴـﺘﺤﻘﺶ ﺑﺮﺳﺎﻧـﺪ‪ .‬از‬
‫آﻧﭽﻪ ﺧﺪاوﻧـﺪ روزﯾﺶ ﮐﺮده ﺑﻮد ﺑﯿﺶ از آذوﻗﻪ ﻫﻤـﺎن ﺳـﺎل ﺑﺮﻧﻤﯽداﺷﺖ‪ ،‬آن ﻫﻢ از ﻣﯿﺴﻮرﺗﺮﯾﻦ ﭼﯿﺰي ﮐﻪ ﻣﯽﯾـﺎﻓﺖ از ﺧﺮﻣﺎ و ﺟﻮ‪ ،‬و‬
‫ﺑﻘﯿﻪ را در راه ﺧﺪا ﻣﺼﺮف ﻣﯽﮐﺮد‪.‬‬
‫ﻫﺮ ﭼﻪ از او ﻣﯽﺧﻮاﺳـﺘﻨﺪ ﻋﻄﺎ ﻣﯽﮐﺮد‪ ،‬آﻧﮕﺎه ﺳﺮاغ آذوﻗﻪ ﺳﺎل ﺧﻮد ﻣﯽرﻓﺖ و از آن ﻫﻢ اﯾﺜﺎر ﻣﯽﻧﻤﻮد‪ ،‬و ﺑﺴﺎ ﭘﯿﺶ از ﺗﻤﺎم ﺷﺪن ﺳﺎل‬
‫اﮔﺮ ﭼﯿﺰي ﺑﻪ دﺳﺘﺶ ﻧﻤﯽرﺳﯿﺪ ﺧﻮدش ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ آذوﻗﻪ ﻣﯽﺷﺪ ‪ ...‬ﺣﻖ را ﺟﺎري ﻣﯽﮐﺮد ﮔﺮﭼﻪ ﺑﺮاي او ﯾﺎ ﺑﺮاي ﯾﺎراﻧﺶ زﯾﺎن داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‬
‫‪ ...‬در ﻣﯿـﺎن دﺷــﻤﻨﺎن ﺑـﺪون ﻧﮕﻬﺒـﺎن آﻣـﺪ و ﺷـﺪ ﻣﯽﮐﺮد ‪ ...‬ﻫﺮﮔﺰ ﭼﯿﺰي از اﻣـﻮر دﻧﯿـﺎ او را ﺑـﻪ ﺗﺮس و وﺣﺸـﺖ ﻧﻤﯽاﻓﮑﻨـﺪ ‪ ...‬ﺑـﺎ ﻓﻘﺮا‬
‫ﻣﯽﻧﺸـﺴﺖ و ﺑـﺎ ﺗﻬﯿﺪﺳـﺘﺎن ﻫﻢ ﻏـﺬا ﻣﯽﺷـﺪ‪ .‬اﻫﻞ ﻓﻀﻞ را ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ اﺧﻼﻗﺸﺎن اﺣﺘﺮام ﻣﯽﮐﺮد‪ ،‬و ﺑﺎ ﻧﯿﮑﯽ ﮐﺮدن ﺑﻪ اﺷـﺨﺎص آﺑﺮوﻣﻨـﺪ ﺑﺎ‬
‫آﻧﺎن ﺧﻮ ﻣﯽﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﺧﻮﯾﺸﺎﻧﺶ ﭘﯿﻮﻧـﺪ و رﻓﺖ و آﻣـﺪ داﺷﺖ ﺑـﺪون آﻧﮑﻪ آﻧﺎن را ﺑﺮ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ از آﻧﺎن ﺑﺮﺗﺮ ﺑﻮدﻧـﺪ‪ ،‬ﻣﻘـﺪم ﺑﺪارد‪ .‬ﺑﻪ‬
‫ﻫﯿﭻ ﮐﺲ ﺳـﺘﻢ ﻧﻤﯽﮐﺮد‪ ،‬و ﭘﻮزش ﻋﺬرﺧﻮاﻫﺎن را ﻣﯽﭘﺬﯾﺮﻓﺖ ‪ ...‬آن ﺣﻀﺮت ﻏﻼﻣﺎن و ﮐﻨﯿﺰاﻧﯽ داﺷﺖ وﻟﯽ در ﺧﻮراك و ﭘﻮﺷﺎك ﺑﺮ‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ‪ 25‬از ‪129‬‬ ‫ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت راﯾﺎﻧﻪاي ﻗﺎﺋﻤﯿﻪ‬ ‫ﺳﻨﻦ اﻟﻨﺒﯽ ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ‪ :‬آداب و ﺳﻨﻦ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ص( ‪ -‬آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري‬
‫اﺻﻔﻬﺎن ‪www.Ghaemiyeh.com‬‬ ‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم‬
‫آﻧﺎن ﺑﺮﺗﺮي ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬ﺳﺎﻋﺘﯽ از وﻗﺖ او در ﻏﯿﺮ ﺑﻨﺪﮔﯽ ﺧﺪا و ﻏﯿﺮ ﮐﺎر ﻻزﻣﯽ ﮐﻪ ﺻﻼح او در آن ﺑﻮد ﻧﻤﯽﮔﺬﺷﺖ‪ .‬ﮔﺎه ﺑﻪ ﺑﺎغ و ﺑﺴﺘﺎن‬
‫ﯾﺎران ﺧﻮد ﺳـﺮ ﻣﯽزد‪ .‬ﻫﯿـﭻ ﮔﺎه ﻣﺴـﮑﯿﻨﯽ را ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺗﻬﯿـﺪﺳﺘﯽ ﯾﺎ ﺑﯿﻤﺎرﯾﺶ ﮐﻮﭼﮏ ﻧﻤﯽﺷـﻤﺮد‪ ،‬و از ﻫﯿﭻ ﭘﺎدﺷﺎﻫﯽ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻣﻠﮏ و‬
‫ﺳﻠﻄﻨﺘﺶ ﻧﻤﯽﺗﺮﺳﯿﺪ‪ .‬ﻓﻘﯿﺮ و ﭘﺎدﺷﺎه را ﯾﮑﺴﺎن ﺑﻪ ﺳﻮي ﺧﺪا دﻋﻮت ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد‪.‬‬
‫)‪ .47 ( 2‬و ﻧﯿﺰ ﮔﻮﯾـﺪ‪ :‬رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ از ﻫﻤﻪ ﮐﺲ دﯾﺮﺗﺮ ﺑﻪ ﺧﺸﻢ ﻣﯽآﻣﺪ و زودﺗﺮ ﺧﺸـﻨﻮد ﻣﯽﺷﺪ‪ .‬وي ﻣﻬﺮﺑﺎﻧﺘﺮﯾﻦ و‬
‫ﺧﯿﺮﺧﻮاهﺗﺮﯾﻦ و ﺳﻮدﻣﻨﺪﺗﺮﯾﻦ ﮐﺲ ﺑﺮاي ﻣﺮدم ﺑﻮد‪.‬‬
‫)‪ .48 ( 3‬و ﻧﯿﺰ ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻫﺮ ﮔﺎه ﺧﻮﺷـﺤﺎل و ﺧﺸﻨﻮد ﻣﯽﺷﺪ ﺧﺸﻨﻮدﯾﺶ از ﻫﻤﻪ ﮐﺲ ﻧﯿﮑﻮﺗﺮ ﺑﻮد‪ .‬در ﭘﻨﺪ‬
‫و ﻣﻮﻋﻈﻪ ﺟﺪي ﺑﻮد‪ .‬ﻫﻨﮕﺎم ﺧﺸﻢ‪ -‬ﮐﻪ ﺟﺰ ﺑﺮاي ﺧﺪا‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪32:‬‬
‫ﺧﺸـﻢ ﻧﻤﯽﮔﺮﻓـﺖ‪ -‬ﭼﯿﺰي ﺗـﺎب ﻣﻘـﺎوﻣﺖ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺧﺸـﻢ او را ﻧـﺪاﺷﺖ‪ .‬آن ﺣﻀـﺮت در ﻫﻤﻪ ﮐﺎرﻫـﺎﯾﺶ اﯾﻦ ﭼﻨﯿﻦ ﺟـﺪي ﺑـﻮد‪ .‬ﭼـﻮن‬
‫ﻣﺼـﯿﺒﺘﯽ ﺑﻪ او ﻣﯽرﺳـﯿﺪ ﮐﺎرش را ﺑﻪ ﺧﺪاوﻧـﺪ واﮔﺬار ﻣﯽﮐﺮد و از ﺣﻮل و ﻗﻮت ﺧﻮﯾﺶ ﺑﯿﺰاري ﻣﯽﺟﺴﺖ و از ﺧﺪاوﻧﺪ راه ﭼﺎره ﻃﻠﺐ‬
‫ﻣﯽﮐﺮد‪.‬‬
‫)‪ .49 ( 1‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺑﺪاﻧﯿﺪ ﮐﻪ ﻫﺮ ﻋﺒﺎدﺗﯽ در آﻏﺎز اﻓﺮاﻃﯽ دارد‪ ،‬ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﻓﺘﺮت و ﺳﺴﺘﯽ ﻣﯽﮔﺮاﯾﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﮐﻪ‬
‫اﻓﺮاط در ﻋﺒﺎدﺗﺶ ﺑﻪ ﺳـّﻨﺖ ﻣﻦ ﺑﯿﻨﺠﺎﻣﺪ راه را ﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬و ﻫﺮ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺳـّﻨﺖ ﻣﻦ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ورزد ﮔﻤﺮاه ﮔﺸـﺘﻪ و ﻋﻤﻠﺶ ﺗﺒﺎه ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺪاﻧﯿـﺪ ﮐﻪ ﻣﻦ ﻫﻢ ﻧﻤﺎز ﻣﯽﺧﻮاﻧﻢ و ﻫﻢ ﻣﯽﺧﻮاﺑﻢ‪ ،‬ﻫﻢ روزه ﻣﯽﮔﯿﺮم و ﻫﻢ اﻓﻄﺎر ﻣﯽﮐﻨﻢ‪ ،‬ﻫﻢ ﻣﯽﺧﻨـﺪم و ﻫﻢ ﻣﯽﮔﺮﯾﻢ‪ .‬ﭘﺲ ﻫﺮ ﮐﻪ از‬
‫راه روﺷﻦ و ﺳّﻨﺖ ﻣﻦ روي ﮔﺮداﻧﺪ از ﻣﻦ ﻧﯿﺴﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺆﻟﻒ‪ :‬اﺧﺒﺎر در ﻣﻄﺎﻟﺐ ﮔﺬﺷـﺘﻪ ﺑﯿﺶ از ﺣـّﺪ ﺷـﻤﺎر اﺳﺖ‪ ،‬و ﻣﺎ از ﻫﺮ ﺑﺎﺑﯽ ﯾﮏ ﯾﺎ دو ﺧﺒﺮ آوردﯾﻢ‪ .‬اﻣﺎ ﺟﺰﺋﯿﺎت زﻧﺪﮔﺎﻧﯽ آن ﺣﻀـﺮت‬
‫ﺑﺴﯿﺎر اﺳﺖ »‪.«1‬‬
‫______________________________‬
‫)‪ (1‬ﺑﻪ ﻣﻠﺤﻘﺎت ﺷﻤﺎﯾﻞ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ در آﺧﺮ ﮐﺘﺎب ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻓﺮﻣﺎﯾﯿﺪ‪.‬‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪33:‬‬
‫)‪(1‬‬
‫‪ 2‬آداب ﻣﻌﺎﺷﺮت ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺻّﻠﯽ اﻟﱠﻠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ‬
‫اﺷﺎره‬
‫)‪ .50 ( 2‬اﻣـﺎم ﺻـﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟـّﺴ ﻼم ﺑﻪ ﺑﺤﺮ ﺳـّﻘﺎء ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬اي ﺑﺤﺮ‪ ،‬ﺧﻮش ﺧﻠﻘﯽ ﻣـﺎﯾﻪ آﺳـﺎﻧﯽ اﻣﻮر و ﺷﺎديزاﺳﺖ ‪ ...‬ﺳـﭙﺲ ﺣـﺪﯾﺜﯽ ﻧﻘﻞ‬
‫ﻓﺮﻣﻮد ﮐﻪ ﻣﯽرﺳﺎﻧﺪ رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺧﻮش ﺧﻠﻖ ﺑﻮد‪.‬‬
‫)‪ .51 (3‬اﻣﯿﺮ ﻣﺆﻣﻨﺎن ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﭼﻨﺎن ﺑﻮد ﮐﻪ از ﻧﯿﮑﯽﻫﺎﯾﺶ ﻗﺪرداﻧﯽ ﻧﻤﯽﺷﺪ‪ ،‬در ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ‬
‫ﻧﯿﮑﯽﻫﺎي آن ﺣﻀـﺮت ﺑﺮ ﻗﺮﺷـﯽ و ﺑﺮ ﻋﺮب و ﻋﺠﻢ ﺟﺎري ﺑﻮد‪ .‬ﮐﯿﺴﺖ ﮐﻪ ﺑﯿﺶ از رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻـﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﺮدم ﻧﯿﮑﯽ‬
‫ﮐﺮده ﺑﺎﺷـﺪ؟! ﻣﺎ اﻫﻞ ﺑﯿﺖ ﻧﯿﺰ از ﻧﯿﮑﯽﻫﺎي ﻣﺎ ﻗـﺪرداﻧﯽ ﻧﻤﯽﺷﻮد‪ ،‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻣﺆﻣﻨﺎن ﺑﺮﮔﺰﯾـﺪه ﻧﯿﺰ از ﻧﯿﮑﯽﻫﺎﺷﺎن ﻗﺪرداﻧﯽ ﻧﻤﯽﮔﺮدد )ﺑﻨﺎ‬
‫ﺑﺮ اﯾﻦ ﻧﺒﺎﯾﺪ دﻟﺴﺮد ﺷﺪ و دﺳﺖ از ﻧﯿﮑﯽ ﺑﻪ دﯾﮕﺮان ﮐﺸﯿﺪ(‪.‬‬
‫)‪ .52 ( 4‬ﺑﻪ رواﯾﺖ دﯾﻠﻤﯽ‪ ،‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻟﺒﺎس ﺧﻮد را وﺻـﻠﻪ ﻣﯽزد‪ ،‬ﮐﻔﺶ ﺧﻮد را ﻣﯽدوﺧﺖ‪ ،‬ﮔﻮﺳﻔﻨﺪان ﺧﻮد را‬
‫ﻣﯽدوﺷﯿﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺑﺮدﮔﺎن ﻏﺬا ﻣﯽﺧﻮرد‪ ،‬ﺑﺮ زﻣﯿﻦ ﻣﯽﻧﺸﺴﺖ‪ ،‬ﺑﺮ درازﮔﻮش ﺳﻮار ﻣﯽﺷﺪ و دﯾﮕﺮي را ﻧﯿﺰ ﺗﺮك ﺧﻮد ﺳﻮار ﻣﯽﮐﺮد‪ .‬ﺣﯿﺎ‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ‪ 26‬از ‪129‬‬ ‫ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت راﯾﺎﻧﻪاي ﻗﺎﺋﻤﯿﻪ‬ ‫ﺳﻨﻦ اﻟﻨﺒﯽ ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ‪ :‬آداب و ﺳﻨﻦ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ص( ‪ -‬آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري‬
‫اﺻﻔﻬﺎن ‪www.Ghaemiyeh.com‬‬ ‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪34:‬‬
‫ﻣـﺎﻧﻊ ﻧﻤﯽﺷـﺪ ﮐﻪ ﺷـﺨﺼﺎ ﻧﯿﺎزﻣﻨـﺪﯾﻬﺎي ﺧﻮد را از ﺑﺎزار ﺗﻬﯿﻪ ﮐﻨـﺪ و ﺧﻮد ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ ﺑﺮد‪ .‬ﺑﺎ ﺛﺮوﺗﻤﻨـﺪ و ﻓﻘﯿﺮ دﺳﺖ ﻣﯽداد و دﺳﺖ ﺧﻮد را‬
‫ﻧﻤﯽﮐﺸﯿﺪ ﺗﺎ ﻃﺮف ﻣﻘﺎﺑﻞ دﺳﺖ ﺧﻮد را ﺑﮑﺸﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﻫﺮ ﮐﺲ روﺑﺮو ﻣﯽﺷﺪ از ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪ و ﻓﻘﯿﺮ و ﺑﺰرگ و ﮐﻮﭼﮏ ﺳﻼم ﻣﯽﮐﺮد‪.‬‬
‫ﭼﯿﺰي را ﮐﻪ ﺑﻪ آن دﻋﻮت ﻣﯽﺷﺪ ﮐﻮﭼﮏ ﻧﻤﯽﺷﻤﺮد ﮔﺮﭼﻪ ﭘﺴﺖﺗﺮﯾﻦ ﻧﻮع ﺧﺮﻣﺎ ﺑﻮد‪.‬‬
‫آن ﺣﻀـﺮت ﮐﻢ ﺧﺮج‪ ،‬ﺑﻠﻨـﺪ ﻃﺒﻊ‪ ،‬ﺧﻮش ﻣﻌﺎﺷـﺮت و ﺧﻮﺷـﺮو ﺑﻮد‪ .‬ﻫﻤﯿﺸﻪ ﻟﺒﺨﻨـﺪ ﺑﺮ ﻟﺐ داﺷﺖ وﻟﯽ ﺑﻠﻨﺪ ﻧﻤﯽﺧﻨﺪﯾﺪ‪ ،‬و ﻏﻤﮕﯿﻦ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ‬
‫ﻣﯽرﺳـﯿﺪ اﻣﺎ ﻋﺒﻮس و دژم ﻧﺒﻮد‪ .‬ﻓﺮوﺗﻦ ﺑﻮد اﻣﺎ ﺧﻮد را ﮐﻮﭼﮏ ﻧﻤﯽﻧﻤﻮد‪ ،‬ﺑﺨﺸـﻨﺪه ﺑﻮد اﻣﺎ اﺳـﺮاف ﻧﻤﯽورزﯾﺪ‪ ،‬و ﻧﺎزﮐﺪل و ﻣﻬﺮﺑﺎن ﺑﺎ‬
‫ﻫﻤﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﻮد‪ .‬ﻫﺮﮔﺰ از روي ﺳﯿﺮي ﺑﺎد ﮔﻠﻮ ﻧﺰد‪ ،‬و ﻫﺮﮔﺰ دﺳﺖ ﻃﻤﻊ ﺑﻪ ﺳﻮي ﮐﺴﯽ ﻧﮕﺸﻮد‪.‬‬
‫)‪ .53 ( 1‬ﺑﻪ رواﯾﺖ ﻃﺒﺮﺳـﯽ‪ ،‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ در آﯾﻨﻪ ﻧﮕﺎه ﻣﯽﮐﺮد و ﻣﻮي ﺳﺮ را ﺻﺎف ﻣﯽﮐﺮد و ﺷﺎﻧﻪ ﻣﯽزد‪ ،‬و ﺑﺴﺎ ﺑﻪ‬
‫آب ﻧﮕـﺎه ﻣﯽﮐﺮد و ﻣـﻮي ﺳـﺮ را ﻣﺮﺗﺐ ﻣﯽﺳـﺎﺧﺖ‪ .‬ﻧﻪ ﺗﻨﻬـﺎ ﺑﺮاي ﺧـﺎﻧﻮاده ﺧﻮد ﮐﻪ ﺑﺮاي ﯾـﺎراﻧﺶ ﻧﯿﺰ ﺧﻮد را ﻣﯽآراﺳﺖ‪ ،‬و ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ دوﺳﺖ دارد ﮐﻪ ﺑﻨﺪهاش ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺑﺮاي دﯾﺪن ﺑﺮادران از ﺧﺎﻧﻪ ﺑﯿﺮون ﻣﯽرود ﺧﻮد را آﻣﺎده و آراﺳﺘﻪ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪.‬‬
‫)‪ .54 ( 2‬رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﭘﻨـﺞ ﭼﯿﺰ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﺎ دم ﻣﺮگ از آﻧﻬﺎ دﺳﺖ ﺑﺮ ﻧﻤﯽدارم‪ :‬روي زﻣﯿﻦ ﺑﺎ ﺑﺮدﮔﺎن ﻏـﺬا‬
‫ﺧﻮردن‪ ،‬ﺑﺮ اﻻغ ﭘﺎﻻﻧﺪار ﺳﻮار ﺷﺪن‪ ،‬ﺷـﯿﺮ ﺑﺰ را ﺑﺎ دﺳﺖ ﺧﻮد دوﺷـﯿﺪن‪ ،‬ﻟﺒﺎس ﭘﺸﻤﯿﻨﻪ ﭘﻮﺷﯿﺪن و ﺑﻪ ﮐﻮدﮐﺎن ﺳﻼم ﮐﺮدن‪ ،‬ﺗﺎ آﻧﮑﻪ ﭘﺲ‬
‫از ﻣﻦ ﺳّﻨﺖ ﺷﻮد‪.‬‬
‫)‪ .55 (3‬ﺑﻪ رواﯾﺖ ﻗﻄﺐ راوﻧﺪي‪ ،‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺑﺮ ﮐﻮﭼﮏ و ﺑﺰرگ ﺳﻼم ﻣﯽﮐﺮد‪.‬‬
‫)‪ .56 ( 4‬اﻣﯿﺮ ﻣﺆﻣﻨﺎن ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﺑﻪ ﻣﺮدي از ﻗﺒﯿﻠﻪ ﺳـﻌﺪ ﻓﺮﻣﻮد‪ ... :‬ﺻـﺒﺢ ﯾﮑﯽ از روزﻫﺎ رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺑﻪ ﺳﺮاغ ﻣﻦ و‬
‫ﻓﺎﻃﻤﻪ آﻣﺪ و ﻣﺎ ﻫﻨﻮز در ﺑﺴﺘﺮ ﺧﻮاب ﺑﻮدﯾﻢ‪ ،‬ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫ﺳﻼم ﺑﺮ ﺷﻤﺎ‪ .‬ﻣﺎ در آن ﺷﺮاﯾﻂ ﺷﺮم ﮐﺮده‪ ،‬ﺟﻮاب ﻧﮕﻔﺘﯿﻢ‪ .‬ﺑﺎر دﯾﮕﺮ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺳﻼم ﺑﺮ‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪35:‬‬
‫ﺷﻤﺎ‪ .‬ﺑﺎز ﺟﻮاب ﻧﺪادﯾﻢ‪ .‬ﺑﺎر ﺳﻮم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺳﻼم ﺑﺮ ﺷﻤﺎ‪ .‬ﻣﺎ ﺗﺮﺳﯿﺪﯾﻢ ﮐﻪ اﮔﺮ ﺟﻮاب ﻧﮕﻮﯾﯿﻢ آن ﺣﻀﺮت ﺑﺎز ﮔﺮدد‪ ،‬زﯾﺮا ﻋﺎدت ﺣﻀﺮﺗﺶ‬
‫ﭼﻨﯿﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺳﻪ ﺑـﺎر ﺳـﻼم ﻣﯽﮐﺮد‪ ،‬اﮔﺮ ﺟﻮاب ﻣﯽﺷـﻨﯿﺪ داﺧﻞ ﻣﯽﺷـﺪ و ﮔﺮ ﻧﻪ ﺑﺎزﻣﯽﮔﺸﺖ‪ .‬ﭘﺲ ﮔﻔﺘﯿﻢ‪ :‬و ﺳـﻼم ﺑﺮ ﺷـﻤﺎ اي رﺳﻮل‬
‫ﺧﺪا‪ ،‬ﺑﻔﺮﻣﺎﯾﯿﺪ‪ ،‬و ﺣﻀﺮت داﺧﻞ ﺷﺪ ‪...‬‬
‫)‪ .57 ( 1‬اﻣـﺎم ﺻـﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺑﻪ زﻧـﺎن ﺳـﻼم ﻣﯽﮐﺮد و آﻧﺎن ﻧﯿﺰ ﭘﺎﺳـﺦ ﻣﯽﮔﻔﺘﻨـﺪ‪ .‬و اﻣﯿﺮ‬
‫ﻣﺆﻣﻨـﺎن ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﺑﻪ زﻧﺎن ﺳـﻼم ﻣﯽﮐﺮد وﻟﯽ ﮐﺮاﻫﺖ داﺷﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ زﻧﺎن ﺟﻮان ﺳـﻼم ﮐﻨـﺪ و ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻣﯽﺗﺮﺳﻢ از آﻫﻨﮓ ﺻـﺪاي‬
‫آﻧﺎن ﺧﻮﺷﻢ آﯾﺪ‪ ،‬آنﮔﺎه زﯾﺎن اﯾﻦ ﮐﺎر ﺑﯿﺶ از اﺟﺮي ﮐﻪ در ﻧﻈﺮ دارم ﺑﺮ ﻣﻦ وارد ﺷﻮد‪.‬‬
‫)‪ .58 ( 2‬ﺑﻪ رواﯾﺖ ﻋﺒﺪ اﻟﻌﻈﯿﻢ ﺣﺴـﻨﯽ رﺣﻤﻪ اﻟﻠﱠﻪ‪ ،‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺳﻪ ﮔﻮﻧﻪ ﻣﯽﻧﺸﺴﺖ‪ :‬ﮔﺎه ]ﮐﻒ ﭘﺎﻫﺎ را زﻣﯿﻦ ﻧﻬﺎده[‬
‫ﺳﺎﻗﻬﺎي ﭘﺎﻫﺎ را ﺑﻠﻨـﺪ ﻣﯽﮐﺮد و دو دﺳﺖ ﺧﻮد را ﺟﻠﻮ آن ﻗﺮار ﻣﯽداد و ﺳﺎق دﺳﺖ را در ﮐﻒ دﺳﺖ دﯾﮕﺮ ﻣﯽﮔﺮﻓﺖ )ﭼﻨﺒﮏ ﻣﯽزد(‪،‬‬
‫و ﮔـﺎه دو زاﻧﻮ ﻣﯽﻧﺸـﺴﺖ‪ ،‬و ﮔﺎه ﯾﮏ ﭘﺎ را ﺗﺎ ﮐﺮده زﯾﺮ ران ﻣﯽﻧﻬﺎد و ﭘﺎي دﯾﮕﺮ را روي آن ﻣﯽﺧﻮاﺑﺎﻧـﺪ‪ ،‬و ﻫﺮﮔﺰ دﯾـﺪه ﻧﺸـﺪ ﮐﻪ آن‬
‫ﺣﻀﺮت ]ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺘﮑﺒﺮان[ ﭼﻬﺎر زاﻧﻮ ﺑﻨﺸﯿﻨﺪ‪.‬‬
‫)‪ .59 ( 3‬ﻋﻠﯽ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻫﺮﮔﺰ ﻧﺸﺪ ﮐﻪ رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺑﺎ ﮐﺴـﯽ دﺳﺖ دﻫﺪ و زودﺗﺮ از او دﺳﺘﺶ را ﺑﮑﺸﺪ‪،‬‬
‫ﺑﻠﮑﻪ درﻧﮓ ﻣﯽﮐﺮد ﺗﺎ او دﺳـﺘﺶ را ﺑﯿﺮون ﮐﺸﺪ‪ .‬و ﻫﺮﮔﺰ ﮐﺴﯽ ﺑﺎ آن ﺣﻀﺮت در ﮐﺎري ﯾﺎ ﺳﺨﻨﯽ ﻣﺸﺎرﮐﺖ ﻧﮑﺮد ﮐﻪ ﺣﻀﺮت زودﺗﺮ‬
‫از او دﺳﺖ از ﮐﺎر ﮐﺸـﺪ ﺑﻠﮑﻪ ﺻﺒﺮ ﻣﯽﮐﺮد ﺗﺎ وي دﺳﺖ از ﮐﺎر ﺑﮑﺸـﺪ‪ .‬و ﻧﺸـﺪ ﮐﺴـﯽ ﺑﺎ آن ﺣﻀـﺮت ﮔﻔﺘﮕﻮ را آﻏﺎز ﮐﻨﺪ و ﺣﻀـﺮت‬
‫ﭘﯿﺶ از او ﺳــﮑﻮت ﮐﻨــﺪ‪ .‬و ﻫﺮﮔﺰ دﯾـﺪه ﻧﺸـﺪ ﮐـﻪ ﻧﺰد ﮐﺴــﯽ ﭘـﺎي ﺧـﻮد را دراز ﮐﻨـﺪ‪ .‬و ﻫﺮﮔﺰ ﻣﯿـﺎن دو ﮐـﺎر ﻣﺨّﯿﺮ ﻧﺸـﺪ ﻣﮕﺮ اﯾﻨﮑﻪ‬
‫دﺷﻮارﺗﺮﯾﻦ آﻧﻬﺎ را اﺧﺘﯿﺎر ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد‪ .‬و در ﺳـﺘﻤﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ او ﻣﯽﺷﺪ در ﺻﺪد اﻧﺘﻘﺎم ﺑﺮ ﻧﻤﯽآﻣﺪ ﻣﮕﺮ آﻧﮑﻪ ﻣﺤﺎرم ﺧﺪا ﻫﺘﮏ ﺷﻮد‪ ،‬ﮐﻪ در‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ‪ 27‬از ‪129‬‬ ‫ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت راﯾﺎﻧﻪاي ﻗﺎﺋﻤﯿﻪ‬ ‫ﺳﻨﻦ اﻟﻨﺒﯽ ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ‪ :‬آداب و ﺳﻨﻦ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ص( ‪ -‬آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري‬
‫اﺻﻔﻬﺎن ‪www.Ghaemiyeh.com‬‬ ‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم‬
‫اﯾﻦ ﺻﻮرت ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺧﺪا ﺧﺸﻢ ﻣﯽﮔﺮﻓﺖ‪ .‬و ﻫﺮﮔﺰ در ﺣﺎل ﺗﮑﯿﻪ دادن ﭼﯿﺰي ﻧﺨﻮرد ﺗﺎ از دﻧﯿﺎ رﺣﻠﺖ ﻓﺮﻣﻮد‪.‬‬
‫و ﭼﯿﺰي از آن ﺟﻨﺎب درﺧﻮاﺳﺖ ﻧﺸﺪ ﮐﻪ »ﻧﻪ« ﺑﮕﻮﯾﺪ‪ .‬و ﻫﺮﮔﺰ ﺣﺎﺟﺘﻤﻨﺪي را‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪36:‬‬
‫رد ﻧﮑﺮد ﺟﺰ آﻧﮑﻪ ﯾﺎ ﺣﺎﺟﺖ او را ﺑﺮ ﻣﯽآورد‪ ،‬ﯾﺎ او را ﺑﺎ ﺳـﺨﻨﯽ ﻧﺮم و دﻟﻨﻮاز ﺧﺮﺳـﻨﺪ ﻣﯽﺳﺎﺧﺖ‪ .‬ﻧﻤﺎزش در ﻋﯿﻦ ﺗﻤﺎﻣﯿﺖ از ﻧﻤﺎز ﻫﻤﻪ‬
‫ﻣﺮدم ﺳـﺒﮑﺘﺮ‪ ،‬و ﺧﻄﺒﻪاش از ﻫﻤﻪ ﮐﻮﺗـﺎهﺗﺮ و از ﺑﯿﻬﻮده ﮔﻮﯾﯽ ﺑﺮ ﮐﻨﺎر ﺑﻮد‪ .‬و ﭼﻮن از راه ﻣﯽرﺳـﯿﺪ از ﺑﻮي ﺧﻮﺷـﺶ ﺷـﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﯽﺷـﺪ‪ .‬و‬
‫ﭼﻮن ﺑﺎ دﯾﮕﺮان ﺑﺮ ﺳـﺮ ﯾﮏ ﺳـﻔﺮه ﻣﯽﻧﺸـﺴﺖ اول ﮐﺴـﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺷـﺮوع ﺑﻪ ﻏﺬا ﺧﻮردن ﻣﯽﮐﺮد و آﺧﺮﯾﻦ ﮐﺴـﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ از ﻏﺬا دﺳﺖ‬
‫ﻣﯽﮐﺸﯿﺪ‪ ،‬و ﻫﻨﮕﺎم ﻏﺬا ﺧﻮردن از ﺟﻠﻮ ﺧﻮد ﻣﯿﻞ ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد‪ ،‬و ﺗﻨﻬﺎ ﻫﻨﮕﺎم ﺧﻮردن رﻃﺐ و ﺧﺮﻣﺎ دﺳﺖ ﺑﻪ ﺳﻮي دﯾﮕﺮ ﻫﻢ ﻣﯽﺑﺮد‪.‬‬
‫)‪ (1‬آﺷﺎﻣﯿﺪﻧﯽ را ﺑﺎ ﺳﻪ ﻧﻔﺲ ﻣﯽآﺷﺎﻣﯿﺪ‪ ،‬و آب را ﻣﯽﻣﮑﯿﺪ و ﯾﮑﺒﺎره ﺳﺮ ﻧﻤﯽﮐﺸﯿﺪ‪.‬‬
‫دﺳﺖ راﺳـﺘﺶ ﺑﻪ ﺧﻮردن و آﺷﺎﻣﯿـﺪن و ﮔﺮﻓﺘﻦ و دادن اﺧﺘﺼـﺎص داﺷﺖ و ﺟﺰ ﺑﺎ دﺳﺖ راﺳﺖ ﭼﯿﺰي ﻧﻤﯽﮔﺮﻓﺖ و ﻧﻤﯽداد‪ ،‬و دﺳـﺖ‬
‫ﭼﭙﺶ ﺑﺮاي ﺳﺎﯾﺮ اﻋﻀﺎي ﺑﺪﻧﺶ ﺑﻮد »‪ .«1‬در ﻫﻤﻪ ﮐﺎرﻫﺎ ﭼﻮن ﻟﺒﺎس ﭘﻮﺷـﯿﺪن‪ ،‬ﮐﻔﺶ ﭘﻮﺷﯿﺪن و از ﻣﺮﮐﺐ ﭘﯿﺎده ﺷﺪن ﺷﺮوع ﺑﺎ دﺳﺖ ﯾﺎ‬
‫ﭘﺎي راﺳﺖ را دوﺳﺖ داﺷﺖ‪.‬‬
‫ﭼﻮن ﮐﺴـﯽ را ﺻـﺪا ﻣﯽزد ﺳﻪ ﺑـﺎر ﺗﮑﺮار ﻣﯽﮐﺮد‪ ،‬وﻟﯽ در ﺳـﺨﻦ ﮔﻔﺘﻦ ﯾﮏ ﺑﺎر ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻧﻤﯽﮔﻔﺖ‪ .‬و اﮔﺮ اذن دﺧﻮل ﻣﯽﮔﺮﻓﺖ ﺳﻪ ﺑﺎر‬
‫ﺗﮑﺮار ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد‪ .‬ﮐﻼﻣﺶ روﺷﻦ ﺑﻮد و ﻫﺮ ﺷـﻨﻮﻧﺪهاي آن را ﻣﯽﻓﻬﻤﯿﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﺳـﺨﻦ ﮔﻔﺘﻦ ﺳﻔﯿﺪي دﻧﺪاﻧﺶ ﺑﺮق ﻣﯽزد‪ ،‬و اﮔﺮ او را‬
‫ﻣﯽدﯾﺪي ﻣﯽﮔﻔﺘﯽ دﻧﺪاﻧﻬﺎي ﭘﯿﺶ او ﻓﺎﺻﻠﻪ دارد وﻟﯽ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻧﺪاﺷﺖ‪.‬‬
‫ﻧﮕﺎه ﮐﺮدﻧﺶ ﮐﻮﺗﺎه ﺑﻮد و ﺑﻪ ﮐﺴـﯽ ﺧﯿﺮه ﻧﻤﯽﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﮐﺴـﯽ ﺳـﺨﻨﯽ را ﮐﻪ او ﺧﻮش ﻧﻤﯽداﺷﺖ ﻧﻤﯽﮔﻔﺖ‪ .‬ﻫﻨﮕﺎم راه رﻓﺘﻦ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮐﺴﯽ‬
‫ﮐﻪ از ﺳﺮاﺷـﯿﺒﯽ ﻓﺮود ﻣﯽآﯾـﺪ ﻗﺪم ﺑﺮ ﻣﯽداﺷﺖ‪ .‬ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ ﺷـﻤﺎ ﺧﻮﺷـﺨﻮﺗﺮﯾﻦ ﺷـﻤﺎﺳﺖ‪ .‬ﻫﯿﭻ ﺧﻮراﮐﯽ را ﻧﮑﻮﻫﺶ ﯾﺎ ﺳـﺘﺎﯾﺶ‬
‫ﻧﻤﯽﮐﺮد‪ .‬ﯾﺎران آن ﺣﻀﺮت در ﺣﻀﻮر او ﮐﺸﻤﮑﺶ و ﺑﮕﻮ ﻣﮕﻮ ﻧﻤﯽﮐﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻫﺮ ﮐﺲ از او ﺳﺨﻦ ﻣﯽﮔﻔﺖ‪ ،‬ﻣﯽﮔﻔﺖ‪ :‬ﻫﯿﭻ ﮐﺲ را ﻣﺎﻧﻨﺪ آن ﺟﻨﺎب ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﭘﯿﺶ از آن و‬
‫______________________________‬
‫)‪ (1‬در رواﯾﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ‬
‫اﻟﯿﻤﯿﻦ ﻟﻠﻮﺟﻪ‪ ،‬و اﻟﯿﺴﺎر ﻟﻠﻔﺮج‬
‫»دﺳﺖ راﺳﺖ ﺑﺮاي ﺻﻮرت و ﺑﺎﻻﺗﻨﻪ اﺳﺖ‪ ،‬و دﺳﺖ ﭼﭗ ﺑﺮاي ﭘﺎﯾﯿﻦ ﺗﻨﻪ«‪.‬‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪37:‬‬
‫ﺑﻌﺪ از آن ﻧﺪﯾﺪه و ﻧﺨﻮاﻫﻢ دﯾﺪ‪.‬‬
‫)‪ .60 ( 1‬اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻧﮕﺎﻫﺶ را ﻣﯿﺎن ﯾﺎراﻧﺶ ﺗﻘﺴـﯿﻢ ﻣﯽﮐﺮد و ﺑﻪ اﯾﻦ و آن ﯾﮏ‬
‫ﻧﻮاﺧﺖ ﻣﯽﻧﮕﺮﯾﺴﺖ‪ .‬آن ﺣﻀـﺮت در ﻣﯿـﺎن ﯾـﺎران ﻫﺮﮔﺰ ﭘـﺎي ﺧﻮد را دراز ﻧﮑﺮد‪ .‬و اﮔﺮ ﻣﺮدي ﺑـﺎ آن ﺣﻀـﺮت دﺳﺖ ﻣﯽداد ﺣﻀـﺮت‬
‫دﺳﺖ او را رﻫﺎ ﻧﻤﯽﮐﺮد ﺗﺎ او دﺳﺖ ﺧﻮد را ﻋﻘﺐ ﺑﮑﺸﺪ‪ ،‬و ﭼﻮن ﻣﺮدم اﯾﻦ ﻧﮑﺘﻪ را ﻓﻬﻤﯿﺪﻧﺪ ﭼﻮن ﺑﺎ آن ﺣﻀـﺮت دﺳﺖ ﻣﯽدادﻧﺪ ﻓﻮرا‬
‫دﺳﺖ ﺧﻮد را از دﺳﺖ ﺣﻀﺮﺗﺶ ﺑﯿﺮون ﻣﯽﮐﺸﯿﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ رواﯾﺘﯽ دﯾﮕﺮ‪ :‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻫﺮﮔﺰ ﺳﺎﺋﻠﯽ را رد ﻧﮑﺮد‪ ،‬اﮔﺮ ﭼﯿﺰي داﺷﺖ ﻣﯽداد‪ ،‬و ﮔﺮ ﻧﻪ ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺧﺪا ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫)‪ .61 ( 2‬اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻـﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻫﺮ ﮔﺎه ﺑﺎ ﮐﺴﯽ ﻣﯽﻧﺸﺴﺖ از ﺟﺎ ﺑﺮ ﻧﻤﯽﺧﺎﺳﺖ ﺗﺎ ﻫﻤﻨﺸﯿﻦ او‬
‫از ﺟﺎ ﺑﺮﺧﯿﺰد‪.‬‬
‫)‪ .62 (3‬ﺑﻪ رواﯾﺖ ﻃﺒﺮﺳﯽ‪ :‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻦ ﻟﺒﺨﻨﺪ ﻣﯽزد‪.‬‬
‫)‪ .63 ( 4‬ﯾﻮﻧﺲ ﺷـﯿﺒﺎﻧﯽ ﮔﻮﯾـﺪ‪ :‬اﻣـﺎم ﺻـﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﺑﻪ ﻣﻦ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺷـﻤﺎ ﺑﺎ ﯾﮏ دﯾﮕﺮ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺷﻮﺧﯽ ﻣﯽﮐﻨﯿـﺪ؟ ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﺧﯿﻠﯽ ﮐﻢ!‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ‪ 28‬از ‪129‬‬ ‫ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت راﯾﺎﻧﻪاي ﻗﺎﺋﻤﯿﻪ‬ ‫ﺳﻨﻦ اﻟﻨﺒﯽ ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ‪ :‬آداب و ﺳﻨﻦ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ص( ‪ -‬آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري‬
‫اﺻﻔﻬﺎن ‪www.Ghaemiyeh.com‬‬ ‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم‬
‫ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﭼﺮا ﺷﻮﺧﯽ ﻧﻤﯽﮐﻨﯿـﺪ؟! ﺷﻮﺧﯽ از ﺧﻮﺷـﺨﻮﯾﯽ اﺳﺖ‪ .‬و ﺑـﺎ ﺷﻮﺧﯽ ﻣﯽﺗﻮاﻧﯽ ﺑﺮادر دﯾﻨﯽ ﺧﻮد را ﺷـﺎد ﺳـﺎزي‪ .‬ﻫﻤﺎﻧﺎ رﺳﻮل ﺧـﺪا‬
‫ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺑﺎ ﻣﺮدم ﺷﻮﺧﯽ ﻣﯽﮐﺮد و ﻣﯽﺧﻮاﺳﺖ ﺑﺪﯾﻦ وﺳﯿﻠﻪ آﻧﺎن را ﺷﺎد ﺳﺎزد‪.‬‬
‫)‪ .64 (5‬اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻣﺆﻣﻨﯽ ﻧﯿﺴﺖ ﻣﮕﺮ آﻧﮑﻪ از ﺷﻮﺧﯽ ﺑﻬﺮهاي دارد‪.‬‬
‫رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻧﯿﺰ ﺷﻮﺧﯽ ﻣﯽﮐﺮد وﻟﯽ ﺟﺰ ﺳﺨﻦ ﺣﻖ ﭼﯿﺰي ﻧﻤﯽﮔﻔﺖ‪.‬‬
‫)‪ .65 ( 6‬ﻣﻌّﻤﺮ ﺑﻦ ﺧﻠّﺎد ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬از ﺣﻀـﺮت رﺿﺎ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﭘﺮﺳـﯿﺪم و ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﻗﺮﺑﺎﻧﺖ ﮔﺮدم‪ ،‬آدﻣﯽ در ﻣﯿﺎن ﮔﺮوﻫﯽ ﻗﺮار دارد‪ ،‬ﺳﺨﻨﯽ‬
‫ﺑﻪ ﻣﯿﺎن ﻣﯽآﯾﺪ ﮐﻪ ﻫﻤﻪ ﺷﻮﺧﯽ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ و ﻣﯽﺧﻨﺪﻧﺪ‪ ،‬اﯾﻦ ﭼﻪ ﺻﻮرت دارد؟ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻣﺎﻧﻌﯽ ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬اﮔﺮ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ -‬و ﻣﻦ ﯾﻘﯿﻦ ﮐﺮدم ﻣﻨﻈﻮر‬
‫آن ﺣﻀـﺮت آن اﺳﺖ ﮐﻪ ﻓﺤﺶ و ﻧﺎﺳـﺰاﯾﯽ در ﻣﯿﺎن ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ -‬ﺳـﭙﺲ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻣﺮدي از اﻋﺮاب ﺑﺎدﯾﻪﻧﺸﯿﻦ ﻧﺰد رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و‬
‫آﻟﻪ ﻣﯽآﻣﺪ و ﺑﺮاي آن ﺣﻀﺮت ﻫﺪﯾﻪ ﻣﯽآورد و ﻫﻤﺎن ﺟﺎ ﻣﯽﮔﻔﺖ‪ :‬ﭘﻮل ﻫﺪﯾﻪ ﻣﺮا ﻣﺮﺣﻤﺖ ﮐﻦ! و رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ از‬
‫اﯾﻦ ﺳﺨﻦ‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪38:‬‬
‫ﻣﯽﺧﻨﺪﯾﺪ‪ .‬و ﻫﺮ ﮔﺎه ﻏﻤﮕﯿﻦ ﻣﯽﺷﺪ ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد‪ :‬اﻋﺮاﺑﯽ ﭼﻪ ﻣﯽﮐﻨﺪ؟ ﮐﺎش ﻧﺰد ﻣﺎ ﻣﯽآﻣﺪ ]و ﺑﺎ ﺳﺨﻨﺎﻧﺶ ﻣﺎ را ﻣﯽﺧﻨﺪاﻧﯿﺪ[‪.‬‬
‫)‪ .66 (1‬اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮ اوﻗﺎت رو ﺑﻪ ﻗﺒﻠﻪ ﻣﯽﻧﺸﺴﺖ‪.‬‬
‫)‪ .67 ( 2‬ﺑﻪ رواﯾﺖ ﻃﺒﺮﺳـﯽ‪ :‬رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﭼﻨﺎن ﺑﻮد ﮐﻪ ﮐﻮدك را ﺑﺮاي دﻋﺎي ﺑﺮﮐﺖ ﯾﺎ ﻧﺎﻣﮕـﺬاري ﺣﻀﻮر اﻧﻮرش‬
‫ﻣﯽآوردﻧـﺪ و آن ﺣﻀـﺮت ﺑﻪ اﺣﺘﺮام ﮐﺴـﺎﻧﺶ او را در داﻣﻦ ﺧﻮد ﻣﯽﻧﺸﺎﻧﯿـﺪ‪ ،‬و ﮔـﺎه ﻣﯽﺷـﺪ ﮐﻪ ﮐﻮدك در داﻣﺎن آن ﺣﻀـﺮت ادرار‬
‫ﻣﯽﮐﺮد‪ ،‬ﺑﺮﺧﯽ از ﮐﺴـﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻧـﺎﻇﺮ ﺑﻮدﻧـﺪ ﺑﻪ روي ﮐـﻮدك ﻓﺮﯾـﺎد ﻣﯽزدﻧـﺪ‪ ،‬ﭘﯿـﺎﻣﺒﺮ ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺑـﺎ ﺗﻨـﺪي از ادرار‬
‫ﮐـﻮدك ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي ﻧﮑﻨﯿـﺪ‪ ،‬او را رﻫـﺎ ﮐﻨﯿـﺪ ﺗـﺎ ﮐﺎﻣﻼـ ادرار ﮐﻨـﺪ‪ .‬آنﮔـﺎه ﺑﻪ دﻋـﺎ و ﻧﺎﻣﮕـﺬاري وي ﻣﯽﭘﺮداﺧﺖ و ﮐﺴـﺎن ﮐﻮدك ﻧﯿﺰ‬
‫ﺧﻮﺷـﺤﺎل ﻣﯽﺷﺪﻧـﺪ و آزردﮔﯽ و ﻣﻼﻟﺖ ﺧﺎﻃﺮي از اﯾﻦ ﺣﺎدﺛﻪ در ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺻـﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻧﻤﯽدﯾﺪﻧﺪ‪ ،‬و ﭼﻮن از ﻧﺰد آن ﺣﻀـﺮت‬
‫ﺑﺎزﻣﯽﮔﺸﺘﻨﺪ اﯾﺸﺎن ﻟﺒﺎس ﺧﻮد را آب ﻣﯽﮐﺸﯿﺪ‪.‬‬
‫)‪ .68 ( 3‬و ﻧﯿﺰ ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺳﻮاره ﺑﻮد ﻧﻤﯽﮔﺬاﺷﺖ ﮐﺴﯽ ﭘﯿﺎده ﻫﻤﺮاه او ﺣﺮﮐﺖ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﯾﺎ او را ﺑﺎ‬
‫ﺧﻮد ﺳﻮار ﻣﯽﮐﺮد‪ ،‬و اﮔﺮ وي ﻧﻤﯽﭘﺬﯾﺮﻓﺖ ﺣﻀﺮت ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺟﻠﻮﺗﺮ ﺑﺮو و ﻫﺮ ﺟﺎ در ﻧﻈﺮ داري ﻣﻨﺘﻈﺮ ﻣﻦ ﺑﻤﺎن‪.‬‬
‫)‪ .69 ( 4‬در اﺧﺒﺎر آﻣﺪه‪ :‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻫﯿﭻ ﮔﺎه ﺑﺮاي ﺧﻮد از ﮐﺴﯽ اﻧﺘﻘﺎم ﻧﮕﺮﻓﺖ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ آزار دﻫﻨﺪﮔﺎن را ﻣﯽﺑﺨﺸﯿﺪ‬
‫و از آﻧﺎن ﮔﺬﺷﺖ ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد‪.‬‬
‫)‪ .70 (5‬ﺑﻪ رواﯾﺖ ﻃﺒﺮﺳﯽ‪) ... :‬ﻣﺎﻧﻨﺪ رواﯾﺖ ‪ 61‬اﺳﺖ(‬
‫)‪ .71 ( 6‬و ﻧﯿﺰ ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ اﮔﺮ ﯾﮑﯽ از ﯾﺎراﻧﺶ را ﺳﻪ روز ﭘﯿﺎﭘﯽ ﻧﻤﯽدﯾﺪ از ﺣﺎل وي ﺟﻮﯾﺎ ﻣﯽﺷﺪ‪ ،‬اﮔﺮ در‬
‫ﺳﻔﺮ ﺑﻮد ﺑﺮاﯾﺶ دﻋﺎ ﻣﯽﮐﺮد‪ ،‬اﮔﺮ در ﺷﻬﺮ ﺑﻮد ﺑﻪ دﯾﺪارش ﻣﯽرﻓﺖ‪ ،‬و اﮔﺮ ﺑﯿﻤﺎر ﺑﻮد از او ﻋﯿﺎدت ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد‪.‬‬
‫)‪ .72 ( 7‬اﻧﺲ ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ﻧﻪ ﺳﺎل ﺧﺪﻣﺘﮕﺰاري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺻﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﮐﺮدم‪ ،‬ﻫﺮﮔﺰ ﯾﺎد ﻧﺪارم ﮐﻪ در اﯾﻦ ﻣﺪت ﺑﻪ ﻣﻦ ﻓﺮﻣﻮده ﺑﺎﺷﺪ‪ :‬ﭼﺮا‬
‫ﻓﻼن ﮐﺎر را ﻧﮑﺮدي؟! و ﻫﺮﮔﺰ در ﮐﺎري ﺑﺮ ﻣﻦ اﯾﺮاد ﻧﮕﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪39:‬‬
‫)‪ .73 ( 1‬اﻧﺲ ﮔﻮﯾـﺪ‪ :‬ﺑﻪ ﺧـﺪاﯾﯽ ﮐﻪ ﭘﯿـﺎﻣﺒﺮ را ﺑﻪ ﺣﻖ ﻣﺒﻌﻮث ﮐﺮد‪ ،‬ﻫﺮﮔﺰ ﻧﺸـﺪ ﮐﻪ آن ﺣﻀـﺮت در ﮐـﺎري ﮐﻪ ﺧﻮﺷﺎﯾﻨـﺪش ﻧﺒﻮد ﺑﻪ ﻣﻦ‬
‫ﻓﺮﻣﻮده ﺑﺎﺷـﺪ‪ :‬ﭼﺮا ﭼﻨﯿﻦ ﮐﺮدي؟! و ﻫﯿـﭻ ﮔﺎه ﻫﻤﺴـﺮاﻧﺶ ﻣﺮا ﻣﻼﻣﺖ ﻧﮑﺮدﻧﺪ ﺟﺰ آﻧﮑﻪ ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﮐﺎري ﺑﻪ او ﻧﺪاﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﯿﺪ‪ ،‬ﺗﻘﺪﯾﺮ و‬
‫ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﭼﻨﯿﻦ ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫)‪ .74 (2‬و ﻧﯿﺰ ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ را ﮐﺴﯽ از ﯾﺎران ﯾﺎ دﯾﮕﺮان ﺻﺪا ﻧﻤﯽزد ﺟﺰ آﻧﮑﻪ در ﺟﻮاب ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻟّﺒﯿﮏ‪.‬‬
‫)‪ .75 ( 3‬و ﻧﯿﺰ ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬آن ﺣﻀﺮت ﺑﺮاي اﺣﺘﺮام و ﺑﻪ دﺳﺖ آوردن دﻟﻬﺎي ﯾﺎران ﺧﻮد آﻧﺎن را ﺑﻪ ﮐﻨﯿﻪ ﺻﺪا ﻣﯽزد »‪ ،«1‬و ﺑﺮاي ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ‪ 29‬از ‪129‬‬ ‫ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت راﯾﺎﻧﻪاي ﻗﺎﺋﻤﯿﻪ‬ ‫ﺳﻨﻦ اﻟﻨﺒﯽ ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ‪ :‬آداب و ﺳﻨﻦ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ص( ‪ -‬آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري‬
‫اﺻﻔﻬﺎن ‪www.Ghaemiyeh.com‬‬ ‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم‬
‫ﮐﻨﯿﻪ ﻧﺪاﺷـﺘﻨﺪ ﮐﻨﯿﻪ ﻗﺮار ﻣﯽداد و ﻣﺮدم ﻧﯿﺰ او را ﺑﻪ ﻫﻤﺎن ﮐﻨﯿﻪ ﻣﯽﺧﻮاﻧﺪﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﺮاي زﻧﺎن ﻓﺮزﻧﺪدار و ﺑﯽﻓﺮزﻧﺪ و ﺣﺘﯽ ﺑﭽﻪﻫﺎ ﮐﻨﯿﻪ‬
‫ﻗﺮار ﻣﯽداد و ﺑﺪﯾﻦ وﺳﯿﻠﻪ دﻟﻬﺎي آﻧﺎن را ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽآورد‪.‬‬
‫)‪ .76 ( 4‬ﻫﺮ ﮔﺎه ﮐﺴﯽ ﺑﺮ آن ﺣﻀﺮت وارد ﻣﯽﺷﺪ ﺣﻀﺮت ﺗﺸﮑﭽﻪاش را ﺑﻪ او ﻣﯽداد‪ ،‬و اﮔﺮ ﺷﺨﺺ ﺗﺎزه وارد ﻧﻤﯽﺧﻮاﺳﺖ ﻗﺒﻮل ﮐﻨﺪ‬
‫او را ﺳﻮﮔﻨﺪ ﻣﯽداد ﺗﺎ ﺑﭙﺬﯾﺮد‪.‬‬
‫)‪ .77 ( 5‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻـﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ در ﻣﺎه ﻣﺒﺎرك رﻣﻀﺎن ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﺎد ﺗﻨﺪ و ﺳـﺮﯾﻊ ﺑﻮد ﮐﻪ ﭼﯿﺰي در دﺳـﺘﺶ ﻗﺮار ﻧﻤﯽﮔﺮﻓﺖ و ﻫﺮ‬
‫ﭼﻪ داﺷﺖ اﻧﻔﺎق ﻣﯽﮐﺮد‪.‬‬
‫)‪ .78 ( 6‬ﻋﺠﻼن ﮔﻮﯾـﺪ‪ :‬ﺧـﺪﻣﺖ اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﺑﻮدم ﮐﻪ ﺳﺎﺋﻠﯽ آﻣـﺪ‪ ،‬اﻣﺎم ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ و از ﺳـﺒﺪي ﮐﻪ در آن ﺧﺮﻣﺎ ﺑﻮد دﺳـﺖ‬
‫ﺧﻮد را ﭘﺮ ﮐﺮد و ﺑﻪ ﺳﺎﺋـﻞ داد‪ .‬ﺳـﺎﺋﻠﯽ دﯾﮕﺮ آﻣـﺪ‪ ،‬اﻣـﺎم دوﺑـﺎره ﺑﺮﺧـﺎﺳﺖ و ﻣﺸﺘﯽ ﺧﺮﻣـﺎ ﺑﺮداﺷﺖ و ﺑﻪ او داد‪ .‬ﺳﺎﺋـﻞ ﺳﻮﻣﯽ آﻣـﺪ‪ ،‬ﺑﺎز‬
‫ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ و ﻣﺸﺘﯽ ﺧﺮﻣﺎ ﺑﺮداﺷﺖ و ﺑﻪ او داد‪ .‬ﺑﺎر ﭼﻬﺎرم ﺳﺎﺋﻞ دﯾﮕﺮ آﻣﺪ‪ ،‬اﻣﺎم ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ روزيرﺳﺎن ﻣﺎ و ﺷـﻤﺎﺳﺖ! ﺳـﭙﺲ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﮐﺴـﯽ از رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﭼﯿﺰي از دﻧﯿﺎ ﻧﻤﯽﺧﻮاﺳﺖ ﻣﮕﺮ اﯾﻨﮑﻪ ﻋﻄﺎ‬
‫ﻣﯽﻓﺮﻣـﻮد‪ ،‬ﺗـﺎ آﻧﮑﻪ زﻧﯽ ﭘﺴـﺮ ﺧـﻮد را ﻧﺰد آن ﺣﻀـﺮت ﻓﺮﺳـﺘﺎد و ﺑﻪ او ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻧﺰد ﺣﻀـﺮت ﺑﺮو و از او ﭼﯿﺰي ﺑﺨـﻮاه‪ ،‬اﮔﺮ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻓﻌﻼ‬
‫ﭼﯿﺰي ﻧﺪارﯾﻢ‪ ،‬ﺑﮕﻮ‪ :‬ﭘﯿﺮاﻫﻦ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻣﻦ ﺑﺪه‪ .‬اﻣﺎم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬آن ﺣﻀﺮت ﭘﯿﺮاﻫﻦ ﺧﻮﯾﺶ را‬
‫______________________________‬
‫)‪ (1‬ﺑﻪ ﭘﺎورﻗﯽ ﺻﻔﺤﻪ ‪ 86‬رﺟﻮع ﺷﻮد‪.‬‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪40:‬‬
‫در آورد و ﻧﺰد ﭘﺴـﺮ اﻓﮑﻨـﺪ )و ﺑﻪ او ﻋﻄـﺎ ﻓﺮﻣﻮد(‪ ،‬آنﮔـﺎه ﺧﺪاوﻧـﺪ آن ﺣﻀـﺮت را ﺑﻪ ﻣﯿـﺎﻧﻪروي ادب ﻓﺮﻣﻮد و اﯾﻦ آﯾﻪ را ﻓﺮﺳـﺘﺎد‪ :‬و ﻻ‬
‫ﺗﺠﻌﻞ ﯾﺪك ﻣﻐﻠﻮﻟﮥ اﻟﯽ ﻋﻨﻘﮏ »‪» «1‬دﺳﺖ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﮔﺮدﻧﺖ ﻣﺒﻨﺪ )ﺑﺨﻞ ﻣﻮرز( و ﻧﯿﺰ ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﻠﯽ ﺑﺎز ﻣﮑﻦ )ﻫﺮ ﭼﻪ داري ﻣﺪه( ﮐﻪ در‬
‫ﻏﯿﺮ اﯾﻦ ﺻﻮرت ﻣﻠﻮل و دﻟﺘﻨﮓ ﺧﻮاﻫﯽ ﻧﺸﺴﺖ«‪.‬‬
‫)‪ .79 (1‬اﻣﺎم ﺑﺎﻗﺮ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ از ﻫﺪّﯾﻪ ﻣﯿﻞ ﻣﯽﮐﺮد و از ﺻﺪﻗﻪ ﻣﯿﻞ ﻧﻤﯽﻓﺮﻣﻮد‪.‬‬
‫)‪ .80 ( 2‬ﻣﻮﺳﯽ ﺑﻦ ﻋﻤﺮان ﺑﻦ ﺑﺰﯾﻊ ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ﺑﻪ اﻣﺎم رﺿﺎ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﻋﺮض ﮐﺮدم‪ :‬ﻗﺮﺑﺎﻧﺖ ﮔﺮدم‪ ،‬ﻣﺮدم رواﯾﺖ ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ‬
‫اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿـﻪ و آﻟـﻪ ﻫﺮ ﮔـﺎه از راﻫﯽ ﻣﯽرﻓـﺖ‪ ،‬در ﻫﻨﮕـﺎم ﻣﺮاﺟﻌـﺖ از راﻫﯽ دﯾﮕﺮ ﺑـﺎزﻣﯽﮔﺸﺖ‪ ،‬آﯾـﺎ ﭼﻨﯿـﻦ اﺳﺖ؟ ﻓﺮﻣـﻮد‪ :‬آري‪ ،‬ﻣﻦ ﻫﻢ‬
‫ﺑﺴﯿﺎري از اوﻗﺎت ﭼﻨﯿﻦ ﻣﯽﮐﻨﻢ‪ ،‬ﺗﻮ ﻧﯿﺰ ﭼﻨﯿﻦ ﮐﻦ‪ ،‬و آﮔﺎه ﺑﺎش ﮐﻪ اﯾﻦ ﮐﺎر ﺑﺮاﯾﺖ روزيآورﺗﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫)‪ .81 (3‬اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﭘﺲ از ﻃﻠﻮع آﻓﺘﺎب از ﺧﺎﻧﻪ ﺑﯿﺮون ﻣﯽرﻓﺖ‪.‬‬
‫)‪ .82 ( 4‬اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻫﺮ ﮔﺎه داﺧﻞ ﻣﻨﺰﻟﯽ )ﯾﺎ ﻣﺠﻠﺴﯽ( ﻣﯽﺷﺪ در ﻧﺰدﯾﮑﺘﺮﯾﻦ ﺟﺎ ﺑﻪ‬
‫ﻣﺤﻞ ورود ﺧﻮد ﻣﯽﻧﺸﺴﺖ‪.‬‬
‫)‪ .83 (5‬در ﮐﺘﺎب »ﻋﻮاﻟﯽ اﻟﻠﺌﺎﻟﯽ« ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ﻧﻘﻞ اﺳﺖ ﮐﻪ رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺧﻮش ﻧﻤﯽداﺷﺖ ﮐﺴﯽ ﭘﯿﺶ ﭘﺎي وي ﺑﺮﺧﯿﺰد‪،‬‬
‫و ﻣﺮدم ﻧﯿﺰ از اﯾـﻦ ﺟﻬـﺖ ﭘﯿﺶ ﭘـﺎي ﺣﻀـﺮﺗﺶ ﺑﺮ ﻧﻤﯽﺧﺎﺳـﺘﻨﺪ‪ ،‬وﻟﯽ ﻫﻨﮕـﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺣﻀـﺮت ﺑﺮاي رﻓﺘﻦ ﺑﺮ ﻣﯽﺧـﺎﺳﺖ آﻧـﺎن ﻧﯿﺰ ﺑـﺎ او ﺑﺮ‬
‫ﻣﯽﺧﺎﺳﺘﻨﺪ و ﺗﺎ در ﻣﻨﺰل ﺑﺪرﻗﻪاش ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫)‪ .84 ( 6‬اﺳـﺤﺎق ﺑﻦ ﻋّﻤـ ﺎر ﮔﻮﯾـﺪ‪ :‬رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻫﺮ ﮔـﺎه اراده ﺟﻨﮓ ﻣﯽﮐﺮد زﻧﺎن ﺧﻮد را ﻓﺮا ﻣﯽﺧﻮاﻧـﺪ و ﺑﺎ آﻧﺎن‬
‫ﻣﺸﻮرت ﻣﯽﮐﺮد‪ ،‬ﺳﭙﺲ ﺧﻼف ﻧﻈﺮ آﻧﺎن ﻋﻤﻞ ﻣﯽﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫______________________________‬
‫)‪ (1‬اﺳﺮاء‪.29 /‬‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪41:‬‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ‪ 30‬از ‪129‬‬ ‫ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت راﯾﺎﻧﻪاي ﻗﺎﺋﻤﯿﻪ‬ ‫ﺳﻨﻦ اﻟﻨﺒﯽ ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ‪ :‬آداب و ﺳﻨﻦ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ص( ‪ -‬آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري‬
‫اﺻﻔﻬﺎن ‪www.Ghaemiyeh.com‬‬ ‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم‬
‫)‪ .85 ( 1‬در »ﻣﻨﺎﻗﺐ« ﮔﻮﯾـﺪ‪ :‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺻـﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ در وﻗﺖ ﻧﯿﻢ روز در اﺗﺎق اّم ﺳـﻠﻤﻪ ﻣﯽﺧﻮاﺑﯿﺪ‪ ،‬و او ﻋﺮق آن ﺣﻀـﺮت را ﺟﻤﻊ‬
‫ﻣﯽﮐﺮد و داﺧﻞ ﻋﻄﺮ ﻣﯽﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫ﻣﻠﺤﻘﺎت‬
‫)‪ (1 ( 2‬اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻫﯿﭻ ﮔﺎه رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺑﺎ ﺑﻨﺪﮔﺎن ﺧﺪا ﺑﻪ اﻧﺪازه ﻋﻘﻞ ﺧﻮد ﺳﺨﻦ ﻧﮕﻔﺖ‪ .‬ﺧﻮد‬
‫آن ﺣﻀﺮت ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪ :‬ﻣﺎ ﮔﺮوه ﭘﯿﺎﻣﺒﺮان ﻣﺄﻣﻮرﯾﻢ ﺑﺎ ﻣﺮدم ﺑﻪ اﻧﺪازه ﻋﻘﻞ آﻧﺎن ﺳﺨﻦ ﮔﻮﯾﯿﻢ‪.‬‬
‫)‪ (2 (3‬و ﻧﯿﺰ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻣﺎ ﮔﺮوه ﭘﯿﺎﻣﺒﺮان ﻫﻤﺎن ﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ ﻣﺄﻣﻮرﯾﻢ واﺟﺒﺎت را ﺑﺮ ﭘﺎ دارﯾﻢ ﻣﺄﻣﻮرﯾﻢ ﺑﺎ ﻣﺮدم ﺑﻪ ﻣﺪارا رﻓﺘﺎر ﮐﻨﯿﻢ‪.‬‬
‫)‪) (3 (4‬ﺗﮑﺮار رواﯾﺖ ‪ 2‬اﺳﺖ(‪.‬‬
‫)‪ (4 ( 5‬ﺳـﻌﺪ ﺑﻦ ﻫﺸـﺎم ﮔﻮﯾـﺪ‪ :‬ﻧﺰد ﻋـﺎﯾﺸﻪ رﻓﺘﻢ و از وي در ﺑـﺎره اﺧﻼـق رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﭘﺮﺳـﯿﺪم‪ ،‬ﮔﻔﺖ‪ :‬آﯾﺎ ﻗﺮآن‬
‫ﻧﻤﯽﺧﻮاﻧﯽ؟ ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﭼﺮا‪ ،‬ﮔﻔﺖ‪ :‬اﺧﻼق رﺳﻮل ﺧﺪا ]ﻫﻤﺎن دﺳﺘﻮرات اﺧﻼﻗﯽ[ ﻗﺮآن اﺳﺖ‪.‬‬
‫)‪ (5 ( 6‬ﭘﯿـﺎﻣﺒﺮ ﺻـﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻣﺮداﻧﮕﯽ و ﺟﻮاﻧﻤﺮدي ﻣـﺎ ﺧﺎﻧـﺪان‪ ،‬در ﮔﺬﺷـﺘﻦ از ﮐﺴﺎﻧﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﺎ ﺳـﺘﻢ ﮐﺮدهاﻧـﺪ و‬
‫ﺑﺨﺸﺶ ﺑﻪ ﮐﺴﺎﻧﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺎ را ﻣﺤﺮوم ﺳﺎﺧﺘﻪاﻧﺪ‪.‬‬
‫)‪ (6 (7‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﭘﺮوردﮔﺎرم ﻣﺮا دﺳﺘﻮر داده ﮐﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻓﻘﯿﺮ را دوﺳﺖ ﺑﺪارم‪.‬‬
‫)‪ (7 (8‬اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺻﺒﺮ‪ ،‬راﺳﺘﮕﻮﯾﯽ‪ ،‬ﺑﺮدﺑﺎري و ﺧﻮشﺧﻠﻘﯽ از اﺧﻼق ﭘﯿﺎﻣﺒﺮان ﻋﻠﯿﻬﻢ اﻟّﺴﻼم اﺳﺖ‪.‬‬
‫)‪ (8 ( 9‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻـﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺑﺴـﯿﺎر ﺑﻪ درﮔﺎه ﺧﺪا ﺗﻀّﺮع و زاري ﻣﯽﻧﻤﻮد و ﻫﻤﯿﺸﻪ از ﺧﺪاوﻧﺪ درﺧﻮاﺳﺖ ﻣﯽﮐﺮد ﮐﻪ او را‬
‫ﺑﻪ آداب ﭘﺴﻨﺪﯾﺪه و اﺧﻼق ﻧﯿﮏ زﯾﻨﺖ ﺑﺨﺸﺪ‪ ،‬از اﯾﻦ رو در دﻋﺎي ﺧﻮد ﻣﯽﮔﻔﺖ‪ :‬ﺧﺪاﯾﺎ اﺧﻼق ﻣﺮا ﻧﯿﮑﻮ ﺳﺎز ‪ ...‬ﺧﺪاﯾﺎ ﻣﺮا از اﺧﻼق‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪42:‬‬
‫ﻧﺎﭘﺴﻨﺪ دور ﺳﺎز‪.‬‬
‫)‪ (9 ( 1‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻓﺮﺷﺘﻪ روح اﻻﻣﯿﻦ‪ -‬ﺟﺒﺮﺋﯿﻞ‪ -‬از ﺳﻮي ﭘﺮوردﮔﺎر ﺟﻬﺎﻧﯿﺎن ﺑﺮ ﻣﻦ ﻧﺎزل ﺷﺪ و ﮔﻔﺖ‪» :‬اي‬
‫ﻣﺤّﻤـ ﺪ‪ ،‬ﺑﺮ ﺗﻮ ﺑـﺎد ﺑﻪ اﺧﻼق ﺧﻮش‪ ،‬زﯾﺮا‪ -‬ﺑـﺪﺧﻠﻘﯽ ﺧﯿﺮ دﻧﯿﺎ و آﺧﺮت را از ﺑﯿﻦ ﻣﯽﺑﺮد‪ «.‬آﮔﺎه ﺑﺎﺷـﯿﺪ ﮐﻪ ﺷﺒﯿﻪﺗﺮﯾﻦ ﺷـﻤﺎ ﺑﻪ ﻣﻦ ﮐﺴﺎﻧﯽ‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ اﺧﻼﻗﺸﺎن از ﻫﻤﻪ ﻧﯿﮑﻮﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫)‪ (10 ( 2‬ﺣﺴـﯿﻦ ﺑﻦ زﯾـﺪ ﮔﻮﯾـﺪ‪ :‬ﺑﻪ اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﻓـﺪاﯾﺖ ﺷﻮم‪ ،‬آﯾﺎ رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻫﺮﮔﺰ ﺑﺎ ﮐﺴـﯽ‬
‫ﺷﻮﺧﯽ ﻣﯽﮐﺮد؟ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺧﺪاوﻧﺪ او را ﺑﻪ داﺷـﺘﻦ ﺧﻠﻘﯽ ﺑﺰرگ ﺳﺘﻮده اﺳﺖ‪ ،‬در ﻫﻤﻪ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮاﻧﯽ ﮐﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺮاﻧﮕﯿﺨﺖ ﻧﻮﻋﯽ ﺧﺸﻮﻧﺖ و‬
‫ﮔﺮﻓﺘﮕﯽ وﺟﻮد داﺷﺖ‪ ،‬وﻟﯽ ﻣﺤّﻤﺪ ﺻـﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ را ﺑﺎ ﻣﻬﺮ و رأﻓﺖ آن ﺣﻀـﺮت ﺑﻪ اﻣﺘﺶ اﯾﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﺎ آﻧﺎن ﺷﻮﺧﯽ ﻣﯽﮐﺮد ﺗﺎ‬
‫ﻣﺒﺎدا ﻋﻈﻤﺘﺶ ﭼﻨﺪان در آﻧﺎن ﺗﺄﺛﯿﺮ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﻧﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ او ﻧﮕﺎه ﮐﻨﻨﺪ! ﺟّﺪم ﻋﻠﯽ ﻋﻠﯿﻪ اﻟـّﺴ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻫﺮ ﮔﺎه رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و‬
‫آﻟﻪ ﯾﮑﯽ از ﯾـﺎراﻧﺶ را ﻏﻤﮕﯿﻦ ﻣﯽدﯾـﺪ ﺑـﺎ ﺷـﻮﺧﯽ ﮐﺮدن دل او را ﺷـﺎد ﻣﯽﺳـﺎﺧﺖ‪ .‬آن ﺣﻀـﺮت ﻣﯽﻓﺮﻣـﻮد‪ :‬ﺧﺪاوﻧـﺪ ﮐﺴـﯽ را ﮐﻪ ﺑﺎ‬
‫ﺗﺮﺷﺮوﯾﯽ ﺑﺎ ﺑﺮادراﻧﺶ دﯾﺪار ﮐﻨﺪ دﺷﻤﻦ ﻣﯽدارد‪.‬‬
‫)‪ (11 ( 3‬زﯾﺪ ﺑﻦ ﺛﺎﺑﺖ ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ﭼﻮن ﺑﺎ رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻـﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻣﯽﻧﺸـﺴﺘﯿﻢ‪ ،‬اﮔﺮ از آﺧﺮت ﺷـﺮوع ﺑﻪ ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻦ ﻣﯽﮐﺮدﯾﻢ او‬
‫ﻧﯿﺰ ﺑﺎ ﻣﺎ ﻫﻤﺴـﺨﻦ ﻣﯽﺷﺪ‪ ،‬و اﮔﺮ از دﻧﯿﺎ ﺳﺨﻦ ﻣﯽﮔﻔﺘﯿﻢ ﺑﺎز ﻫﻢ ﺑﺎ ﻣﺎ ﻫﻤﺴﺨﻦ ﻣﯽﺷﺪ‪ ،‬و اﮔﺮ از ﺧﻮردﻧﯿﻬﺎ و آﺷﺎﻣﯿﺪﻧﯿﻬﺎ ﺳﺨﻦ ﻣﯽﮔﻔﺘﯿﻢ‬
‫ﺑﺎز ﻫﻢ ﺑﺎ ﻣﺎ در آن زﻣﯿﻨﻪ ﺳﺨﻦ ﻣﯽﮔﻔﺖ‪.‬‬
‫)‪ (12 (4‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺑﺎ ﭼﺸﻢ و اﺑﺮو و دﺳﺖ اﺷﺎره ﻧﻤﯽﮐﺮد‪.‬‬
‫)‪ (13 ( 5‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻـﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺑﻪ ﯾﮑﯽ از زﻧﺎن ﺧﻮد ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬آﯾﺎ ﺗﻮ را ﻧﻬﯽ ﻧﮑﺮدم ﮐﻪ ﭼﯿﺰي را ﺑﺮاي ﻓﺮدا ذﺧﯿﺮه ﻧﮑﻨﯽ؟! زﯾﺮا‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ روزي ﻫﺮ ﻓﺮداﯾﯽ را ﺧﻮاﻫﺪ رﺳﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ‪ 31‬از ‪129‬‬ ‫ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت راﯾﺎﻧﻪاي ﻗﺎﺋﻤﯿﻪ‬ ‫ﺳﻨﻦ اﻟﻨﺒﯽ ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ‪ :‬آداب و ﺳﻨﻦ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ص( ‪ -‬آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري‬
‫اﺻﻔﻬﺎن ‪www.Ghaemiyeh.com‬‬ ‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم‬
‫)‪ (14 ( 6‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ و ﮔﺮاﻣﯽﺗﺮﯾﻦ ﺧﻮي ﭘﯿﺎﻣﺒﺮان و راﺳﺘﺎن و ﺷﻬﺪا و ﺻﺎﻟﺤﺎن‪ ،‬ﺑﻪ دﯾﺪار ﯾﮏ دﯾﮕﺮ‬
‫رﻓﺘﻦ ﺑﺮاي ﺧﺪاﺳﺖ‪.‬‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪43:‬‬
‫)‪ (15 ( 1‬رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬از اﺧﻼـق ﭘﯿـﺎﻣﺒﺮان و راﺳـﺘﺎن ﺧﻮﺷـﺮوﯾﯽ ﺑﻪ ﻫﻨﮕـﺎم دﯾـﺪار و دﺳﺖ دادن ﺑﻪ ﻫﻨﮕـﺎم‬
‫ﻣﻼﻗﺎت اﺳﺖ‪.‬‬
‫)‪ (16 (2‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻫﺮ ﮔﺎه ﺑﺎ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﯽ دﯾﺪار ﻣﯽﮐﺮد ﻧﺨﺴﺖ ﺑﺎ او دﺳﺖ ﻣﯽداد‪.‬‬
‫)‪ (17 ( 3‬رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻫﯿـﭻ ﯾﮏ از ﺷـﻤﺎ ﯾﺎراﻧﻢ از دﯾﮕﺮي ﻧﺰد ﻣﻦ ﺑﺪﮔﻮﯾﯽ ﻧﮑﻨﺪ‪ ،‬زﯾﺮا ﻣﻦ دوﺳﺖ دارم‬
‫ﮐﻪ ﺑﺎ دﻟﯽ ﺻﺎف و ﭘﺎك ﻧﺰد ﺷﻤﺎ ﺑﯿﺎﯾﻢ )و از ﮐﺴﯽ دﻟﮕﯿﺮ ﻧﺒﺎﺷﻢ(‪.‬‬
‫)‪ (18 ( 4‬ﭘﯿـﺎﻣﺒﺮ ﺻـﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻓﺮﻣـﻮد‪ :‬ﻣـﺎ ﮔﺮوه ﭘﯿـﺎﻣﺒﺮان و اﻣﯿﻨـﺎن و ﭘﺮﻫﯿﺰﮔـﺎران از ﺗﮑﻠّـﻒ و زﺣﻤﺖ ﺑﯽﺟـﺎ ﺑﻪ ﺧﻮد دادن ﺑﺮي‬
‫ﻫ ﺴﺘﯿﻢ ‪.‬‬
‫)‪ (19 (5‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻣﻦ ﺑﺮاﻧﮕﯿﺨﺘﻪ ﺷﺪهام ﺗﺎ ﻣﺮﮐﺰ ﺣﻠﻢ و ﻣﻌﺪن ﻋﻠﻢ و ﻣﺴﮑﻦ ﺻﺒﺮ ﺑﺎﺷﻢ‪.‬‬
‫)‪ (20 ( 6‬اﺑﻮ ذر رﺣﻤﻪ اﻟﻠﱠﻪ ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺑﺪون اﻣﺘﯿﺎز در ﻣﯿﺎن اﺻﺤﺎب ﺧﻮد ﻣﯽﻧﺸﺴﺖ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي ﮐﻪ ﻫﺮ ﮔﺎه‬
‫ﺷﺨﺺ ﻏﺮﯾﺒﯽ وارد ﻣﯽﺷـﺪ ﻧﻤﯽداﻧﺴﺖ ﭘﯿـﺎﻣﺒﺮ ﮐـﺪام اﺳﺖ ﺗﺎ آﻧﮑﻪ ﺑﭙﺮﺳـﺪ‪ .‬ﻣﺎ از ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺻـﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺧﻮاﻫﺶ ﮐﺮدﯾﻢ ﮐﻪ ﺑﺮاي‬
‫ﺧﻮد ﺟـﺎي ﺧﺎﺻـﯽ ﻗﺮار دﻫـﺪ ﺗـﺎ ﺷـﺨﺺ ﺗـﺎزه وارد آن ﺣﻀـﺮت را ﺑﺸـﻨﺎﺳﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﺑﺮاﯾﺶ ﺳـﮑﻮﯾﯽ از ﮔـﻞ ﺳـﺎﺧﺘﯿﻢ و ﺣﻀـﺮت ﺑﺮ آن‬
‫ﻣﯽﻧﺸﺴﺖ و ﻣﺎ در دو ﻃﺮف او ﻣﯽﻧﺸﺴﺘﯿﻢ‪.‬‬
‫)‪ (21 ( 7‬رواﯾﺖ ﺷﺪه ﮐﻪ از ﺳـﻨﻦ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ آن اﺳﺖ ﮐﻪ ﭼﻮن ﺑﺎ ﮔﺮوﻫﯽ ﺳـﺨﻦ ﻣﯽﮔﻮﯾﯽ در ﻣﯿﺎن آﻧﺎن ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﯾﮏ‬
‫ﻓﺮد ﻣﻌﯿﻦ رو ﻧﮑﻨﯽ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﻫﻤﮕﺎن را ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار دﻫﯽ‪.‬‬
‫)‪ (22 ( 8‬و ﻧﯿﺰ رواﯾﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻟﺒـﺎس ﺧﻮد را ﻣﯽدوﺧﺖ و ﮐﻔﺶ ﺧﻮد را ﭘﯿﻨﻪ ﻣﯽزد‪ ،‬و ﺑﯿﺸﺘﺮ ﮐـﺎري‬
‫ﮐﻪ در ﺧﺎﻧﻪ اﻧﺠﺎم ﻣﯽداد ﺧﯿﺎﻃﯽ ﺑﻮد‪.‬‬
‫)‪ (23 ( 9‬و ﻧﯿﺰ رواﯾﺖ ﺷـﺪه ﮐﻪ رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻫﺮﮔﺰ ﻏﻼم و ﮐﻨﯿﺰ و ﻏﯿﺮ آﻧﺎن را ﻧﺰد ﻣﮕﺮ در راه ﺧـﺪا‪ ،‬و ﻫﺮﮔﺰ ﺑﺮاي‬
‫ﺷﺨﺺ ﺧﻮد از ﮐﺴﯽ اﻧﺘﻘﺎم ﻧﮕﺮﻓﺖ و اﻧﺘﻘﺎم او ﺗﻨﻬﺎ‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪44:‬‬
‫ﺑﺮاي آن ﺑﻮد ﮐﻪ ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﯾﮑﯽ از ﻣﺠﺎزاﺗﻬﺎي اﻟﻬﯽ را در ﺑﺎره ﮐﺴﯽ اﺟﺮا ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫)‪ (24 ( 1‬اﻣـﺎم ﺻـﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺧـﺪاي ﻣﺘﻌـﺎل ﻫﯿـﭻ ﭘﯿـﺎﻣﺒﺮي را ﻣﺒﻌﻮث ﻧﮑﺮد ﻣﮕﺮ ﺑﻪ راﺳـﺘﮕﻮﯾﯽ و اداي اﻣﺎﻧﺖ ﺑﻪ ﺻﺎﺣﺒﺶ‪،‬‬
‫ﻧﯿﮑﻮﮐﺎر ﺑﺎﺷﺪ ﯾﺎ ﺑﺪﮐﺎر‪.‬‬
‫)‪ (25 ( 2‬اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬اﻣﺎﻧﺖ را ﺑﻪ ﺻﺎﺣﺒﺶ ﺑﺎزﮔﺮداﻧﯿـﺪ‪ ،‬زﯾﺮا رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻـﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺣﺘﯽ ﻧﺦ و ﺳﻮزﻧﯽ را‬
‫ﮐﻪ ﺑﻪ او ﺳﭙﺮده ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﻪ ﺻﺎﺣﺒﺶ ﺑﺎز ﻣﯽﮔﺮداﻧﺪ‪.‬‬
‫)‪ (26 ( 3‬اﻣـﺎم ﺻـﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺑﺎ ﻣﺮدي وﻋـﺪه ﻧﻬﺎد ﮐﻪ در ﮐﻨﺎر ﻓﻼن ﺻـﺨﺮه در اﻧﺘﻈﺎر او‬
‫ﺑﻤﺎﻧـﺪ ﺗﺎ ﺑﯿﺎﯾـﺪ‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ در آﻧﺠﺎ ﻣﺎﻧـﺪ و ﺷـﺪت ﮔﺮﻣﯽ آﻓﺘﺎب در آن ﻣﮑﺎن ﺣﻀـﺮت را رﻧﺞ ﻣﯽداد‪ ،‬ﯾﺎراﻧﺶ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﯾﺎ رﺳﻮل اﻟﻠﱠﻪ‪ ،‬ﺧﻮب‬
‫اﺳﺖ زﯾﺮ ﺳﺎﯾﻪ ﺑﺮوﯾﺪ! ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻣﻦ در اﯾﻨﺠﺎ ﺑﺎ او وﻋﺪه ﻧﻬﺎدهام‪ ،‬و اﮔﺮ ﻧﯿﺎﻣﺪ ﺧﻠﻒ وﻋﺪه از او ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫)‪ (27 ( 4‬اﻣﯿﺮ ﻣﺆﻣﻨﺎن ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻣﺎ ﺧﺎﻧﺪان ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ دﺳﺘﻮر دارﯾﻢ ﺑﯿﻨﻮاﯾﺎن را ﻃﻌﺎم دﻫﯿﻢ‪ ،‬ﮔﺮﻓﺘﺎران را در ﺳﺨﺘﯽﻫﺎ ﭘﻨﺎه دﻫﯿﻢ و‬
‫آنﮔﺎه ﮐﻪ ﻣﺮدم در ﺧﻮاﺑﻨﺪ ﺑﻪ ﻧﻤﺎز ﺑﺮﺧﯿﺰﯾﻢ‪.‬‬
‫)‪ (28 ( 5‬در رواﯾﺖ آﻣﺪه‪ :‬ﺑﺮاي ﺣﻀﺮت رﺿﺎ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﻣﻬﻤﺎﻧﯽ رﺳﯿﺪ‪ ،‬اﻣﺎم ﻣﻘﺪاري از ﺷﺐ را ﺑﺎ او ﻧﺸﺴﺘﻪ و ﮔﻔﺘﮕﻮ ﻣﯽﮐﺮد‪ ،‬در اﯾﻦ‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ‪ 32‬از ‪129‬‬ ‫ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت راﯾﺎﻧﻪاي ﻗﺎﺋﻤﯿﻪ‬ ‫ﺳﻨﻦ اﻟﻨﺒﯽ ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ‪ :‬آداب و ﺳﻨﻦ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ص( ‪ -‬آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري‬
‫اﺻﻔﻬﺎن ‪www.Ghaemiyeh.com‬‬ ‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم‬
‫ﻣﯿـﺎن ﻧﻮر ﭼﺮاغ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﮐﺮد و ﮐﻢﺳﻮ ﺷـﺪ‪ ،‬ﻣﻬﻤﺎن دﺳﺖ دراز ﮐﺮد ﺗﺎ ﭼﺮاغ را اﺻـﻼح ﮐﻨـﺪ‪ ،‬ﺣﻀـﺮت رﺿﺎ ﻋﻠﯿﻪ اﻟـّﺴ ﻼم ﺟﻠﻮ دﺳﺖ او را‬
‫ﮔﺮﻓﺖ و ﭘﯿﺸﺪﺳﺘﯽ ﻧﻤﻮده‪ ،‬ﺧﻮد ﺑﻪ اﺻﻼح ﭼﺮاغ ﭘﺮداﺧﺖ‪ ،‬ﺳﭙﺲ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻣﺎ ﻣﺮدﻣﯽ ﻫﺴﺘﯿﻢ ﮐﻪ ﻣﻬﻤﺎﻧﺎن ﺧﻮد را ﺑﻪ ﮐﺎر ﻧﻤﯽﮔﯿﺮﯾﻢ‪.‬‬
‫)‪ (29 ( 6‬ﺣﺮﯾﺰ ﺑﻦ ﻋﺒـﺪ اﻟﻠﱠﻪ ﮔﻮﯾـﺪ‪ :‬ﮔﺮوﻫﯽ از ﻗﺒﯿﻠﻪ ﺟﻬﯿﻨﻪ ﺑﺮ اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم وارد ﺷﺪﻧﺪ و آن ﺣﻀـﺮت از آﻧﺎن ﭘﺬﯾﺮاﯾﯽ ﮐﺮد‪.‬‬
‫ﭼﻮن ﺧﻮاﺳـﺘﻨﺪ از ﺣﻀﻮرش ﻣﺮﺧﺺ ﺷﻮﻧﺪ اﻣﺎم ﺗﻮﺷﻪ راه ﺑﺮاﯾﺸﺎن ﻓﺮاﻫﻢ ﺳﺎﺧﺖ و ﺑﻪ آﻧﺎن ﺻـﻠﻪ داد و ﺑﺨﺸـﺶ ﻧﻤﻮد‪ ،‬ﺳـﭙﺲ ﺑﻪ ﻏﻼﻣﺎن‬
‫ﺧﻮد ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬از آﻧﺎن دور ﺷﻮﯾـﺪ و در ﺑﺴـﺘﻦ ﺑﺎرﻫﺎﺷﺎن ﮐﻤﮏ ﻧﮑﻨﯿـﺪ‪ .‬ﭼﻮن ﻣﻬﻤﺎﻧﺎن از ﺑﺴـﺘﻦ ﺑﺎر و ﺑﻨﻪ ﻓﺎرغ ﺷﺪﻧـﺪ و ﺑﺮاي ﺧـﺪاﺣﺎﻓﻈﯽ‬
‫ﺧﺪﻣﺖ آن ﺣﻀﺮت آﻣﺪﻧﺪ‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪45:‬‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﯾﺎ ﺑﻦ رﺳﻮل اﻟﻠﱠﻪ‪ ،‬ﻣﺎ را ﺑﻪ ﻣﻬﻤﺎﻧﯽ ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﯽ و ﺧﻮب ﻫﻢ ﭘﺬﯾﺮاﯾﯽ ﻓﺮﻣﻮدي‪ ،‬اﻣﺎ در آﺧﺮ ﺑﻪ ﻏﻼﻣﺎن ﺧﻮد دﺳﺘﻮر دادي ﮐﻪ در ﺑﺴﺘﻦ‬
‫ﺑﺎرﻫﺎ ﺑﻪ ﻣﺎ ﮐﻤﮏ ﻧﮑﻨﻨﺪ؟! ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻣﺎ ﺧﺎﻧﺪان ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﻣﻬﻤﺎﻧﺎن را ﺑﺮاي رﻓﺘﻦ از ﻧﺰد ﺧﻮد ﮐﻤﮏ ﻧﻤﯽﮐﻨﯿﻢ‪.‬‬
‫)‪ (30 ( 1‬ﻣﻮﺳـﯽ ﺑﻦ ﺟﻌﻔﺮ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺑﺮاي رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻣﻬﻤﺎن ﻣﯽرﺳﯿﺪ ﺣﻀﺮت ﺑﺎ او ﻫﻢ ﻏﺬا‬
‫ﻣﯽﺷﺪ‪ ،‬و ﺗﺎ ﻣﻬﻤﺎن از ﻏﺬا ﺧﻮردن دﺳﺖ ﻧﻤﯽﮐﺸﯿﺪ آن ﺣﻀﺮت ﻧﯿﺰ دﺳﺖ ﻧﻤﯽﮐﺸﯿﺪ‪.‬‬
‫)‪ (31 (2‬ﻏﺰاﻟﯽ ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬از ﺳﻨﻦ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ در ﺑﺎره ﻣﻬﻤﺎن آن اﺳﺖ ﮐﻪ او را ﺗﺎ دم درب ﺧﺎﻧﻪ ﻣﺸﺎﯾﻌﺖ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫)‪ (32 ( 3‬ﯾﮑﯽ از ﯾﺎران اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ﺑﺴﺎ اﺗﻔﺎق ﻣﯽاﻓﺘﺎد ﮐﻪ اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم از ﻣﺎ ﺑﺎ ﻧﺎن روﻏﻨﯽ و ﺣﻠﻮاي روﻏﻦ‬
‫و ﺧﺮﻣـﺎ ﭘـﺬﯾﺮاﯾﯽ ﻣﯽﮐﺮد و ﺳـﭙﺲ ﻧـﺎن و زﯾﺘﻮن ﺑﻪ ﻣﺎ ﻣﯽﺧﻮراﻧﯿـﺪ‪ .‬ﺑﻪ آن ﺣﻀـﺮت ﻋﺮض ﺷـﺪ‪ :‬ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﺣﺴﺎبﺷـﺪهﺗﺮ ﮐﺎر ﮐﻨﯿـﺪ ﺗﺎ‬
‫اﻋﺘـﺪال رﻋـﺎﯾﺖ ﺷﻮد! ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻣـﺎ ﺑﻪ ﺣﺴـﺎب و ﺗـﺪﺑﯿﺮ ﺧـﺪا ﮐـﺎر ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ؛ وﻗﺘﯽ ﺧـﺪا ﺑﻪ ﻣـﺎ ﮔﺸـﺎﯾﺶ دﻫـﺪ ﻣـﺎ ﻧﯿﺰ در زﻧـﺪﮔﯽ ﮔﺸﺎﯾﺶ‬
‫ﻣﯽدﻫﯿﻢ‪ ،‬و ﻫﺮ ﮔﺎه ﺗﻨﮓ ﮔﯿﺮد ﻣﺎ ﻧﯿﺰ ﺟﻤﻊ و ﺟﻮرﺗﺮ ﺧﺮج ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪.‬‬
‫)‪ (33 (4‬اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﺑﻪ ﯾﺎراﻧﺶ ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ اﻇﻬﺎر دوﺳﺘﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺑﺎ ذﮐﺮ ﻋﯿﺒﻬﺎﯾﺶ ﺑﻪ او ﻃﻌﻨﻪ ﻧﺰﻧﯿﺪ و ﺧﻮي‬
‫زﺷـﺘﯽ را ﮐﻪ ﮔﺮﻓﺘـﺎر آن اﺳﺖ ﺑﻪ رخ او ﻧﮑﺸـﯿﺪ‪ ،‬زﯾﺮا اﯾﻦ ﮐـﺎر ﻧﻪ از اﺧﻼـق رﺳـﻮل ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ و ﻧﻪ از اﺧﻼـق اوﻟﯿـﺎي‬
‫ﺧﺪاﺳﺖ‪.‬‬
‫)‪ (34 ( 5‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬اﮔﺮ ﻣﺮا ﺑﺮاي ﺧﻮردن ﭘﺎﭼﻪ ﮔﻮﺳﻔﻨﺪي ﻫﻢ دﻋﻮت ﮐﻨﻨﺪ ﻣﯽﭘﺬﯾﺮم‪ ،‬و ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ آن را ﺑﻪ‬
‫ﻣﻦ ﻫﺪﯾﻪ دﻫﻨﺪ ﻗﺒﻮل ﻣﯽﮐﻨﻢ‪.‬‬
‫)‪ (35 ( 6‬ﻣﻌّﻤﺮ ﺑﻦ ﺧﻠّﺎد ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ﯾﮑﯽ از ﻏﻼﻣﺎن ﺣﻀـﺮت رﺿﺎ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﺑﻪ ﻧﺎم ﺳﻌﺪ از دﻧﯿﺎ رﻓﺖ‪ ،‬ﺣﻀﺮت ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻣﺮدي ﺻﺎﺣﺐ ﻓﻀﻞ‬
‫و اﻣﺎﻧﺖ را ﺑﻪ ﻣﻦ ﻣﻌﺮﻓﯽ ﮐﻦ‪ .‬ﻋﺮض ﮐﺮدم‪ :‬ﻣﻦ ﺑﻪ ﺷـﻤﺎ ﻣﻌﺮﻓﯽ ﮐﻨﻢ؟! اﻣﺎم ﺑﺴﺎن ﻣﺮدي ﺧﺸـﻤﮕﯿﻦ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و‬
‫آﻟﻪ ﺑﺎ ﯾﺎران ﺧﻮد ﻣﺸﻮرت ﻣﯽﮐﺮد‪ ،‬ﺳﭙﺲ ﺑﻪ آﻧﭽﻪ ﺗﺼﻤﯿﻢ ﻣﯽﮔﺮﻓﺖ ﻋﻤﻞ ﻣﯽﮐﺮد‪.‬‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪46:‬‬
‫)‪ (36 ( 1‬اﻣﺎم ﻋﺴـﮑﺮي ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺑﻪ ﭘﺪر ﺑﺰرﮔﻮارم ﻋﺮض ﮐﺮدم‪ :‬ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﯾﻬﻮد و ﻣﺸﺮﮐﺎن ﺑﺎ رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و‬
‫آﻟﻪ ﻋﻨﺎد و ﻟﺠﺎﺟﺖ ﻣﯽورزﯾﺪﻧﺪ‪ ،‬آﯾﺎ آن ﺣﻀﺮت ﺑﺎ آﻧﺎن ﻣﻨﺎﻇﺮه و اﺣﺘﺠﺎج ﻣﯽﮐﺮد؟ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬آري‪ ،‬ﺑﺎرﻫﺎ و ﺑﺎرﻫﺎ اﯾﻦ اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎد‪.‬‬
‫)‪ (37 (2‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ اﮐﺮم ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬از ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﭼﯿﺰﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺮا از آﻧﻬﺎ ﻧﻬﯽ ﮐﺮد ﻧﺰاع و ﮐﺸﻤﮑﺶ ﺑﺎ ﻣﺮدم ﺑﻮد‪.‬‬
‫)‪ (38 ( 3‬اﻣﯿﺮ ﻣﺆﻣﻨـﺎن ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬وﻗﺘﯽ از رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﭼﯿﺰي ﻣﯽﺧﻮاﺳـﺘﻨﺪ‪ ،‬اﮔﺮ ﻣﯽﺧﻮاﺳﺖ آن را اﻧﺠـﺎم‬
‫دﻫﺪ ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد‪ :‬آري )ﺑﻪ ﭼﺸﻢ(‪ ،‬و اﮔﺮ ﻧﻤﯽﺧﻮاﺳﺖ اﻧﺠﺎم دﻫﺪ ﺳﮑﻮت ﻣﯽﮐﺮد‪ ،‬و ﻫﺮﮔﺰ در ﺑﺎره ﭼﯿﺰي »ﻧﻪ« ﻧﻤﯽﮔﻔﺖ‪.‬‬
‫)‪ (39 (4‬اﻧﺲ ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ﻫﺮ ﮔﺎه ﺧﺪﻣﺖ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻣﯽرﺳﯿﺪﯾﻢ ﺣﻠﻘﻪوار دور ﻫﻢ ﻣﯽﻧﺸﺴﺘﯿﻢ‪.‬‬
‫)‪ (40 ( 5‬ﺟﺎﺑﺮ ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ﻫﺮ ﮔﺎه رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺑﯿﺮون ﻣﯽﺷﺪ ﯾﺎراﻧﺶ ﭘﯿﺸﺎﭘﯿﺶ آن ﺣﻀـﺮت راه ﻣﯽرﻓﺘﻨﺪ و ﭘﺸﺖ ﺳﺮ او‬
‫را ﺑﺮاي ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن ﻣﯽﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ‪ 33‬از ‪129‬‬ ‫ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت راﯾﺎﻧﻪاي ﻗﺎﺋﻤﯿﻪ‬ ‫ﺳﻨﻦ اﻟﻨﺒﯽ ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ‪ :‬آداب و ﺳﻨﻦ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ص( ‪ -‬آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري‬
‫اﺻﻔﻬﺎن ‪www.Ghaemiyeh.com‬‬ ‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم‬
‫)‪ (41 ( 6‬ﺟـﺎﺑﺮ ﺑﻦ ﻋﺒـﺪ اﻟﻠﱠﻪ اﻧﺼـﺎري در ﺣـﺪﯾﺜﯽ ﮐﻪ ﺑﺮﺧﯽ از آداب ﺟﻨﮓ رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ را ﺑﺮ ﺷـﻤﺮده ﮔﻮﯾـﺪ‪ :‬آن‬
‫ﺣﻀـﺮت در ﺟﻨﮕﻬـﺎ آﺧﺮ ﻫﻤﻪ ﻣﺮدم ﺣﺮﮐﺖ ﻣﯽﮐﺮد‪ ،‬و اﮔﺮ ﺷـﺨﺺ ﻧﺎﺗﻮاﻧﯽ از رﻓﺘﻦ ﺑﺎز ﻣﺎﻧـﺪه ﺑﻮد او را ﺑﻪ ﻧﺮﻣﯽ و آراﻣﯽ ردﯾﻒ ﺧﻮد‬
‫ﺳﻮار ﻣﯽﮐﺮد؛ و ﺑﺮاي ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن دﻋﺎ ﻣﯽﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫)‪ (42 (7‬رواﯾﺖ ﺷﺪه ﮐﻪ رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ از ﮐﺎﻻي دﻧﯿﺎ ﺑﻪ آﻧﭽﻪ در ﻧﻈﺮ دﯾﮕﺮان ﻧﯿﮑﻮ و ﻓﺮﯾﺒﻨﺪه ﺑﻮد ﻧﮕﺎه ﻧﻤﯽﮐﺮد‪.‬‬
‫)‪ (43 ( 8‬و ﻧﯿﺰ رواﯾﺖ ﺷـﺪه ﮐﻪ رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﭼﻮن از ﭼﯿﺰي ﻧـﺎراﺣﺖ و ﻏﻤﮕﯿﻦ ﻣﯽﺷـﺪ ﺑﻪ ﻧﻤﺎز و ﻋﺒﺎدت ﺧـﺪا ﭘﻨﺎه‬
‫ﻣﯽﺑﺮد‪.‬‬
‫)‪ (44 ( 9‬و ﻧﯿﺰ رواﯾﺖ ﺷـﺪه ﮐﻪ رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺑﺎ ﺧﻮي ﺧﻮش ﺧﻮد ﺑﺎ ﻣﺮدم ﻣﻌﺎﺷـﺮت ﻣﯽﮐﺮد وﻟﯽ دﻟﺶ از آﻧﺎن ﺟﺪا‬
‫ﺑﻮد؛ ﻇﺎﻫﺮش ﺑﺎ ﺧﻠﻖ ﺧﺪا و ﺑﺎﻃﻨﺶ ﺑﺎ ﺣﻖ ﺗﻌﺎﻟﯽ ﺑﻮد‪.‬‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪47:‬‬
‫)‪ (45 (1‬و ﻧﯿﺰ رواﯾﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺗﻨﻬﺎﯾﯽ و ﺧﻠﻮت ﺑﺎ ﺧﺪا را دوﺳﺖ داﺷﺖ‪.‬‬
‫)‪ (46 (2‬اّم ﺳﻠﻤﻪ ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ در اواﺧﺮ ﻋﻤﺮ ﻫﻤﻮاره در ﺣﺎل ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻦ و ﻧﺸﺴﺘﻦ و رﻓﺘﻦ و آﻣﺪن ﻣﯽﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫»ﺳﺒﺤﺎن اﻟﻠﱠﻪ و ﺑﺤﻤﺪه‪ ،‬اﺳﺘﻐﻔﺮ اﻟﻠﱠﻪ و اﺗﻮب اﻟﯿﻪ«‬
‫‪ .‬ﭼﻮن ﻋﻠﺖ آن را ﭘﺮﺳـﯿﺪﯾﻢ‪ ،‬ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬از ﺳﻮي ﺧﺪاوﻧﺪ دﺳـﺘﻮر دارم؛ ﺳـﭙﺲ ﺳﻮره إذا ﺟﺎء ﻧﺼـﺮ اﻟﻠّﻪ را ﻣﯽﺧﻮاﻧﺪ ]ﮐﻪ در آن دﺳـﺘﻮر ﺑﻪ‬
‫ﺗﺴﺒﯿﺢ ﮔﻔﺘﻦ و اﺳﺘﻐﻔﺎر ﮐﺮدن ﺑﻪ آن ﺣﻀﺮت داده ﺷﺪه اﺳﺖ[‪.‬‬
‫)‪ (47 ( 3‬رﺳـﻮل ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﭘﺮوردﮔـﺎرم ﻣﺮا ﺑﻪ ﻫﻔﺖ ﭼﯿﺰ دﺳـﺘﻮر ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪ :‬ﻣﺮا ﺳـﻔﺎرش ﮐﺮده ﮐﻪ در ﺗﻤـﺎم‬
‫ﮐﺎرﻫﺎي ﭘﻨﻬﺎن و آﺷﮑﺎرم اﺧﻼص ورزم‪ ،‬و از ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﺑﺮ ﻣﻦ ﺳﺘﻢ ﻧﻤﺎﯾﺪ درﮔﺬرم‪ ،‬و ﺑﻪ ﻫﺮ ﮐﻪ ﻣﺮا ﻣﺤﺮوم ﺳﺎزد ﺑﺨﺸﺶ ﮐﻨﻢ‪ ،‬و ﺑﺎ ﻫﺮ‬
‫ﮐﻪ ﺑﺎ ﻣﻦ ﻗﻄﻊ راﺑﻄﻪ ﮐﺮد راﺑﻄﻪ ﺑﺮﻗﺮار ﺳﺎزم‪ ،‬و ﺳﮑﻮﺗﻢ ﺑﺮاي ﺗﻔﮑﺮ‪ ،‬و ﻧﮕﺎﻫﻢ ﺑﺮاي ﭘﻨﺪ و ﻋﺒﺮت ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫)‪ (48 ( 4‬در رواﯾﺖ آﻣﺪه ﮐﻪ رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﮐﻔﺶ ﺧﻮد را ﭘﯿﻨﻪ ﻣﯽزد‪ ،‬و ﻟﺒﺎﺳﺶ را وﺻﻠﻪ ﻣﯽﮐﺮد‪ ،‬و ﺧﻮد در ﺧﺎﻧﻪ را‬
‫ﺑﺎز ﻣﯽﮐﺮد‪ ،‬و ﺷـﯿﺮ ﮔﻮﺳـﻔﻨﺪان را ﻣﯽدوﺷـﯿﺪ‪ ،‬و ﺷﺘﺮ را ﻣﯽﺑﺴﺖ ﺳـﭙﺲ ﺷﯿﺮ آن را ﻣﯽدوﺷﯿﺪ‪ ،‬و ﭼﻮن ﺧﺎدﻣﺶ از آﺳﯿﺎب ﮐﺮدن ﺧﺴﺘﻪ‬
‫ﻣﯽﺷﺪ ﺑﻪ او ﮐﻤﮏ ﻣﯽﮐﺮد و ﺧﻮد آﺳﯿﺎب ﻣﯽﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫آب وﺿﻮي ﺷـﺒﺶ را ﺧﻮد ﺗﻬﯿﻪ ﻣﯽﮐﺮد؛ ﻫﯿﭻ ﮐﺲ در ﺷـﺮم و ﺣﯿﺎ ﺑﺮ او ﭘﯿﺸـﯽ ﻧﺪاﺷﺖ؛ ﻫﻨﮕﺎم ﻧﺸﺴﺘﻦ ﺗﮑﯿﻪ ﻧﻤﯽﮐﺮد در ﮐﺎرﻫﺎ ﺑﻪ اﻫﻞ‬
‫ﺧﺎﻧﻪ ﮐﻤﮏ ﻣﯽﻧﻤﻮد و ﺑﺎ دﺳﺖ ﺧﻮد ﮔﻮﺷﺖ ﺧﺮد ﻣﯽﮐﺮد‪.‬‬
‫ﭼﻮن ﺑﺮ ﺳـﺮ ﺳـﻔﺮه ﻏﺬا ﺣﺎﺿﺮ ﻣﯽﺷﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﻨﺪﮔﺎن ﻣﯽﻧﺸﺴﺖ؛ ﺑﻌﺪ از ﻏﺬا اﻧﮕﺸﺘﺎن ﺧﻮد را ﻣﯽﻟﯿﺴﯿﺪ‪ ،‬و ﻫﺮﮔﺰ در اﺛﺮ ﭘﺮﺧﻮري ﺑﺎد ﮔﻠﻮ‬
‫ﻧﺰد‪.‬‬
‫دﻋﻮت ﻫﺮ ﮐﺴـﯽ را‪ -‬آزاد ﺑﺎﺷﺪ ﯾﺎ ﺑﻨﺪه‪ -‬ﻣﯽﭘﺬﯾﺮﻓﺖ اﮔﺮ ﭼﻪ ﺑﺮاي ﺧﻮردن دﺳﺖ و ﭘﺎﭼﻪ ﮔﻮﺳﻔﻨﺪي ﺑﻮد‪ .‬ﻫﺪﯾﻪ را ﻗﺒﻮل ﻣﯽﮐﺮد ﮔﺮﭼﻪ‬
‫ﺟﺮﻋﻪاي ﺷﯿﺮ ﺑﻮد و از ﻏﺬاي ﻫﺪﯾﻪ ﻣﯽﺧﻮرد وﻟﯽ از ﻏﺬاي ﺻﺪﻗﻪ ﻧﻤﯽﺧﻮرد‪ .‬ﺑﻪ ﭼﻬﺮه ﮐﺴﯽ ﺧﯿﺮه ﻧﻤﯽﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮاي‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪48:‬‬
‫ﺧﺪا ﺧﺸﻢ ﻣﯽﮔﺮﻓﺖ اﻣﺎ ﺑﺮاي ﺧﻮﯾﺶ ﺧﺸﻢ ﻧﻤﯽﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫ﮔﺎﻫﯽ از ﮔﺮﺳﻨﮕﯽ ﺳﻨﮓ ﺑﺮ ﺷﮑﻢ ﻣﯽﺑﺴﺖ‪ .‬ﻫﺮ ﻃﻌﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺣﺎﺿﺮ ﻣﯽﺷﺪ ﻣﯿﻞ ﻣﯽﮐﺮد‪ ،‬و ﻫﺮ ﻏﺬاﯾﯽ ﮐﻪ ﻣﯽﯾﺎﻓﺖ رد ﻧﻤﯽﮐﺮد‪.‬‬
‫)‪ (1‬دو ﻟﺒـﺎس روي ﻫﻢ ﻧﻤﯽﭘﻮﺷـﯿﺪ‪ ،‬ﮔـﺎه ﯾـﮏ ﻧﻮع ﺑﺮد راه راه ﯾﻤـﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﺗﻦ ﻣﯽﮐﺮد‪ ،‬ﮔـﺎه ﻋﺒﺎﯾﯽ ﭘﺸـﻤﯿﻨﻪ روي دوش ﻣﯽاﻓﮑﻨـﺪ‪ ،‬و ﮔﺎه‬
‫ﻟﺒﺎﺳـﻬﺎي ﮐﻠﻔﺖ از ﭘﻨﺒﻪ و ﮐﺘﺎن ﻣﯽﭘﻮﺷـﯿﺪ‪ ،‬و ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﻟﺒﺎﺳﻬﺎي ﺣﻀﺮﺗﺶ ﺳﻔﯿﺪ ﺑﻮد‪ .‬زﯾﺮ ﻋﻤﺎﻣﻪ ﺷﺒﮑﻼه ﺑﻪ ﺳﺮ ﻣﯽﮔﺬاﺷﺖ‪ .‬ﭘﯿﺮاﻫﻦ را از‬
‫ﺳﻤـﺖ راﺳﺖ آن ﻣﯽﭘﻮﺷـﯿﺪ‪ .‬ﯾـﮏ ﻟﺒـﺎس ﻣﺨﺼـﻮص روز ﺟﻤﻌﻪ داﺷﺖ‪ .‬ﻫﺮ ﮔـﺎه ﭘﯿﺮاﻫﻦ ﻧـﻮ ﻣﯽﭘﻮﺷـﯿﺪ ﭘﯿﺮاﻫﻦ ﮐﻬﻨﻪ ﺧـﻮد را ﺑﻪ ﻓﻘﯿﺮي‬
‫ﻣﯽداد‪ .‬ﻋﺒﺎﯾﯽ داﺷﺖ ﮐﻪ ﻫﺮ ﺟﺎ ﻣﯽرﻓﺖ آن را ﺑﺮاﯾﺶ دو ﺗﺎ ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ و ﺑﺮ روي آن ﻣﯽﻧﺸﺴﺖ‪.‬‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ‪ 34‬از ‪129‬‬ ‫ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت راﯾﺎﻧﻪاي ﻗﺎﺋﻤﯿﻪ‬ ‫ﺳﻨﻦ اﻟﻨﺒﯽ ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ‪ :‬آداب و ﺳﻨﻦ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ص( ‪ -‬آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري‬
‫اﺻﻔﻬﺎن ‪www.Ghaemiyeh.com‬‬ ‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم‬
‫اﻧﮕﺸﺘﺮي ﻧﻘﺮه در اﻧﮕﺸﺖ ﮐﻮﭼﮏ دﺳﺖ راﺳﺖ ﻣﯽﮐﺮد‪.‬‬
‫ﻫﻨﺪواﻧﻪ و ﺧﺮﺑﺰه را دوﺳﺖ ﻣﯽداﺷﺖ‪ ،‬و از ﺑﻮﻫﺎي ﻧﺎﺧﻮش ﺑﺪش ﻣﯽآﻣﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻨﮕـﺎم وﺿـﻮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻣﺴـﻮاك ﻣﯽﮐﺮد‪ .‬ﻣﻮﻗـﻊ ﺳﻮار ﺷـﺪن‪ ،‬ﻏﻼـم ﺧﻮد و ﯾـﺎ ﮐﺲ دﯾﮕﺮي را ردﯾﻒ ﺧﻮد ﺳﻮار ﻣﯽﮐﺮد‪ ،‬ﻫﺮ ﺣﯿﻮاﻧﯽ ﮐﻪ‬
‫ﺑﺮاﯾﺶ ﻣﯿّﺴﺮ ﺑﻮد ﺳﻮار ﻣﯽﺷﺪ‪ :‬اﺳﺐ‪ ،‬اﺳﺘﺮ‪ ،‬اﻻغ‪ .‬ﺑﺮ اﻻغ ﺑﯽﭘﺎﻻن ﮐﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻟﮕﺎﻣﯽ ﺑﺮ آن ﺑﻮد ﻧﯿﺰ ﺳﻮار ﻣﯽﺷﺪ‪.‬‬
‫ﮔﺎﻫﯽ ﭘﯿﺎده ﻧﯿﺰ و ﭘﺎﺑﺮﻫﻨﻪ و ﺑﺪون ﭘﻮﺷﯿﺪن ﻋﺒﺎ و ﻋﻤﺎﻣﻪ و ﻋﺮﻗﭽﯿﻦ راه ﻣﯽرﻓﺖ‪.‬‬
‫ﺗﺸﯿﯿﻊ ﺟﻨﺎزه ﻣﯽﮐﺮد‪ ،‬و در دورﺗﺮﯾﻦ ﻧﻘﺎط ﺷﻬﺮ از ﺑﯿﻤﺎران ﻋﯿﺎدت ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﻓﻘﺮا ﻣﯽﻧﺸـﺴﺖ‪ ،‬و ﺑﺎ ﺗﻬﯿﺪﺳـﺘﺎن ﻫﻢﻏـﺬا ﻣﯽﺷـﺪ و ﺑﺎ دﺳﺖ ﺧﻮد ﺑﺮاي آﻧﺎن ﻟﻘﻤﻪ ﻣﯽﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺑﻪ اﻫﻞ ﻓﻀـﯿﻠﺖ اﺣﺘﺮام ﻣﯽﮔﺬاﺷﺖ‪ ،‬و ﺑﺎ‬
‫ﻧﯿﮑﻮﯾﯽ ﮐﺮدن ﺑﻪ اﺷـﺨﺎص آﺑﺮوﻣﻨـﺪ ﺑـﺎ آﻧﺎن اﻧﺲ ﻣﯽﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﺧﻮﯾﺸﺎوﻧـﺪان ﺧﻮد ﺻـﻠﻪ رﺣﻢ ﻣﯽﮐﺮد ﺑـﺪون آﻧﮑﻪ آﻧﺎن را ﺑﺮ دﯾﮕﺮان‬
‫ﻣﻘﺪم دارد ﻣﮕﺮ ﺑﻪ آﻧﭽﻪ ﺧﺪا اﻣﺮ ﻓﺮﻣﻮده ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮ ﮐﺴـﯽ ﺳﺘﻢ و درﺷﺘﯽ ﻧﻤﯽﮐﺮد‪ .‬ﭘﻮزش ﻋﺬرﺧﻮاﻫﺎن را ﻣﯽﭘﺬﯾﺮﻓﺖ‪ .‬ﺑﯿﺶ از ﻫﻤﻪ ﮐﺲ ﻟﺒﺨﻨﺪ ﺑﺮ ﻟﺐ داﺷﺖ ﻣﮕﺮ زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻗﺮآن ﺑﺮ او‬
‫ﻧﺎزل ﻣﯽﺷﺪ و ﯾﺎ ﻣﺮدم را ﻣﻮﻋﻈﻪ ﻣﯽﮐﺮد‪ .‬و ﺧﻨﺪهاش ﺑﺪون ﻗﻬﻘﻬﻪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪49:‬‬
‫)‪ (1‬در ﺧـﻮراك و ﭘﻮﺷـﺎك از ﻏﻼﻣـﺎن و ﮐﻨﯿﺰان ﺧـﻮد ﺑﺮﺗﺮي ﻧﻤﯽﺟﺴـﺖ‪ .‬ﻫﺮﮔﺰ ﺑـﻪ ﮐﺴـﯽ ﻓﺤﺶ و ﻧﺎﺳـﺰا ﻧﮕﻔﺖ‪ ،‬و ﻫﯿـﭻ ﮔـﺎه زن ﯾﺎ‬
‫ﺧﺎدﻣﯽ را ﻟﻌﻦ و ﻧﻔﺮﯾﻦ ﻧﮑﺮد‪ ،‬و ﻫﯿﭻ ﮔﺎه ﮐﺴـﯽ را در ﺣﻀﻮر آن ﺣﻀـﺮت ﺳـﺮزﻧﺶ ﻧﮑﺮدﻧﺪ ﺟﺰ آﻧﮑﻪ ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد‪ :‬رﻫﺎﯾﺶ ﮐﻨﯿﺪ و ﺑﻪ او‬
‫ﮐ ﺎ ر ﻧ ﺪا ﺷ ﺘ ﻪ ﺑ ﺎ ﺷ ﯿ ﺪ ‪.‬‬
‫ﮐﺴـﯽ ﻧﺰد او ﻧﻤﯽآﻣﺪ‪ -‬آزاد ﺑﺎﺷﺪ ﯾﺎ ﻏﻼم ﯾﺎ ﮐﻨﯿﺰ‪ -‬ﺟﺰ آﻧﮑﻪ در ﭘﯽ ﺣﺎﺟﺖ او ﺑﺮ ﻣﯽﺧﺎﺳﺖ‪ .‬ﺧﺸﻦ و درﺷـﺘﺨﻮ ﻧﺒﻮد‪ ،‬و در ﺑﺎزارﻫﺎ ﺟﺎر‬
‫ﻧﻤﯽزد‪ .‬در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺑـﺪي دﯾﮕﺮان ﺑـﺪي ﻧﻤﯽﮐﺮد‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺑـﺪي آﻧﺎن را ﻧﺎدﯾـﺪه ﻣﯽﮔﺮﻓﺖ و از آﻧﺎن در ﻣﯽﮔـﺬﺷﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﺮ ﮐﺲ ﻣﯽرﺳـﯿﺪ‬
‫آﻏﺎز ﺑﻪ ﺳﻼم ﻣﯽﮐﺮد‪.‬‬
‫ﻫﺮ ﮐﺲ ﺑﺮاي ﮐـﺎري ﻧﺰد او ﻣﯽآﻣـﺪ ﺑـﺎ وي ﻫﻤﮑﺎري ﻣﯽﮐﺮد ﺗﺎ آﻧﮑﻪ ﺧﻮد آن ﺷـﺨﺺ ﻣﻨﺼـﺮف ﮔﺮدد‪ .‬ﻫﺮﮔﺰ ﻧﺸـﺪ ﮐﺴـﯽ دﺳﺖ آن‬
‫ﺣﻀﺮت را ﺑﮕﯿﺮد و اﯾﺸﺎن ﭘﯿﺶ از وي دﺳﺘﺶ را از دﺳﺖ او ﺑﯿﺮون ﮐﺸﺪ‪ .‬و ﭼﻮن ﺑﻪ ﻣﺮد ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﯽ ﻣﯽرﺳﯿﺪ ﻧﺨﺴﺖ ﺑﺎ او دﺳﺖ ﻣﯽداد‪.‬‬
‫رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻـﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺑﺮ ﻧﻤﯽﺧﺎﺳﺖ و ﻧﻤﯽﻧﺸـﺴﺖ ﺟﺰ ﺑﻪ ﯾﺎد ﺧﺪا‪ .‬و ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ در ﻧﻤﺎز ﺑﻮد ﮐﺴـﯽ ﻧﺰد او ﻧﻤﯽﻧﺸـﺴﺖ ﺟﺰ‬
‫آﻧﮑﻪ ﻧﻤﺎزش را ﮐﻮﺗﺎه ﻣﯽﮐﺮد و ﺑﻪ وي رو ﻧﻤﻮده ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد‪ :‬آﯾﺎ ﺣﺎﺟﺘﯽ داري؟‬
‫در ﻧﺸﺴﺘﻦ اﮐﺜﺮا ﮐﻒ ﭘﺎﻫﺎ را ﺑﺮ زﻣﯿﻦ ﻣﯽﮔﺬاﺷﺖ و زاﻧﻮﻫﺎ را در ﺑﻐﻞ ﻣﯽﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫ﻫﻨﮕﺎم ورود ﺑﻪ ﻣﺠﻠﺲ در ﻧﺰدﯾﮑﺘﺮﯾﻦ ﺟﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺧﺎﻟﯽ ﺑﻮد ﻣﯽﻧﺸﺴﺖ‪ ،‬و ﺑﯿﺸﺘﺮ اوﻗﺎت رو ﺑﻪ ﻗﺒﻠﻪ ﻣﯽﻧﺸﺴﺖ‪.‬‬
‫ﻫﺮ ﮐﺲ را ﮐﻪ ﺑﺮ او وارد ﻣﯽﺷـﺪ اﺣﺘﺮام ﻣﯽﮐﺮد و ﺑﺴـﺎ ﻟﺒﺎس ﺧﻮد را زﯾﺮ او ﻣﯽﮔﺴﺘﺮد و ﺷـﺨﺺ ﺗﺎزه وارد را ﺑﺮ ﺧﻮد ﺗﺮﺟﯿـﺢ داده‪ ،‬ﺑﺮ‬
‫ﺗﺸﮑﭽﻪاش ﻣﯽﻧﺸﺎﻧﺪ‪ .‬در ﺣﺎل ﺧﺸﻨﻮدي و ﺧﺸﻢ ﺟﺰ ﺑﻪ ﺣﻖ ﺳﺨﻦ ﻧﻤﯽﮔﻔﺖ‪.‬‬
‫آن ﺣﻀـﺮت ﺧﯿﺎر را ﮔﺎه ﺑﺎ ﺧﺮﻣﺎ و ﮔﺎه ﺑﺎ ﻧﻤﮏ ﻣﯿﻞ ﻣﯽﮐﺮد‪ .‬در ﻣﯿﺎن ﻣﯿﻮهﻫﺎي ﺗﺎزه ﻫﻨﺪواﻧﻪ و ﺧﺮﺑﺰه و اﻧﮕﻮر را ﺑﯿﺶ از ﻫﻤﻪ دوﺳـﺖ‬
‫ﻣﯽداﺷﺖ‪ .‬ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺧﻮراك‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪50:‬‬
‫آن ﺣﻀـﺮت آب و ﺧﺮﻣﺎ ﺑﻮد‪ .‬ﺷﯿﺮ را ﺑﺎ ﺧﺮﻣﺎ ﻣﯿﻞ ﻣﯽﮐﺮد و آن را دو ﻏﺬاي ﭘﺎﮐﯿﺰه ﻣﯽﻧﺎﻣﯿﺪ‪ .‬ﮔﻮﺷﺖ را ﺑﯿﺶ از ﻏﺬاﻫﺎي دﯾﮕﺮ دوﺳﺖ‬
‫داﺷﺖ‪ ،‬و ﺗﺮﯾﺪ را ﺑﺎ ﮔﻮﺷﺖ ﺗﻨﺎول ﻣﯽﮐﺮد‪ .‬ﮐﺪو را دوﺳﺖ داﺷﺖ‪ .‬از ﮔﻮﺷﺖ ﺷﮑﺎر ﻣﯽﺧﻮرد وﻟﯽ ﺧﻮد ﺷﮑﺎر ﻧﻤﯽﮐﺮد‪.‬‬
‫ﻧـﺎن و روﻏﻦ ﻣﯿـﻞ ﻣﯽﮐﺮد‪ .‬از ﮔـﻮﺷﺖ ﮔﻮﺳـﻔﻨﺪ‪ ،‬ﻣـﺎﻫﯿﭽﻪ و ﺳـﺮدﺳﺖ را دوﺳﺖ داﺷﺖ‪ ،‬و از ﭘﺨﺘﻨﯽﻫـﺎ »ﮐـﺪو ﺣﻠـﻮاﯾﯽ«‪ ،‬از ﺧﻮرشﻫﺎ‬
‫»ﺳﺮﮐﻪ«‪ ،‬از ﺧﺮﻣﺎ »ﻋﺠﻮه« )ﮐﻪ ﻧﻮﻋﯽ ﺧﺮﻣﺎي ﭘﺮﮔﻮﺷﺖ اﺳﺖ(‪ ،‬و از ﺳﺒﺰيﻫﺎ »ﮐﺎﺳﻨﯽ و رﯾﺤﺎن ﮐﻮﻫﯽ و ﮐﻠﻢ« را دوﺳﺖ داﺷﺖ‪.‬‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ‪ 35‬از ‪129‬‬ ‫ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت راﯾﺎﻧﻪاي ﻗﺎﺋﻤﯿﻪ‬ ‫ﺳﻨﻦ اﻟﻨﺒﯽ ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ‪ :‬آداب و ﺳﻨﻦ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ص( ‪ -‬آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري‬
‫اﺻﻔﻬﺎن ‪www.Ghaemiyeh.com‬‬ ‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم‬
‫)‪ (49 ( 1‬رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ در دﻋﺎي ﺧﻮد ﻣﯽﮔﻔﺖ‪ :‬ﺧﺪاﯾﺎ‪ ،‬ﻣﺮا ﻣﺴـﮑﯿﻦ و ﺗﻬﯿﺪﺳﺖ زﻧﺪه ﺑﺪار‪ ،‬و ﻣﺴـﮑﯿﻦ و ﺗﻬﯿﺪﺳـﺖ‬
‫ﺑﻤﯿﺮان‪ ،‬و در زﻣﺮه ﻣﺴﮑﯿﻨﺎن و ﺗﻬﯿﺪﺳﺘﺎن ﻣﺤﺸﻮر ﻓﺮﻣﺎ ‪...‬‬
‫)‪ (50 ( 2‬ﻋﺒﺪ اﻟﻠﱠﻪ ﺑﻦ اﺑﯽ اوﻓﯽ ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ﻫﺮ ﮔﺎه ﮐﺴﯽ زﮐﺎﺗﯽ ﻧﺰد رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻣﯽآورد‪ ،‬آن ﺣﻀﺮت ﻗﻮم و ﻗﺒﯿﻠﻪ او را‬
‫دﻋﺎ ﻣﯽﮐﺮد و ﻣﯽﮔﻔﺖ‪ :‬ﺧﺪاوﻧﺪا‪ ،‬ﺑﺮ آل ﻓﻼن درود ﻓﺮﺳﺖ‪.‬‬
‫)‪ (51 ( 3‬در رواﯾﺖ آﻣـﺪه ﮐﻪ رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻓﺎل ﻧﯿﮏ را دوﺳﺖ داﺷﺖ و از ﻓﺎل ﺑـﺪ ﺑـﺪش ﻣﯽآﻣـﺪ )ﯾﻌﻨﯽ دوﺳـﺖ‬
‫ﻧﺪاﺷﺖ ﮐﺴﯽ ﻓﺎل ﺑﺪ ﺑﺰﻧﺪ(‪.‬‬
‫)‪ (52 ( 4‬ﻋﻠﯽ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻫﺮ ﮔﺎه ﮐﺴﯽ ﻧﺰد رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺳﺨﻦ دروﻏﯽ ﻣﯽﮔﻔﺖ‪ ،‬آن ﺣﻀﺮت ﻟﺒﺨﻨﺪ ﻣﯽزد‬
‫و ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد‪ :‬او ﯾﮏ ﺣﺮﻓﯽ ﻣﯽزﻧﺪ!‬
‫)‪ (53 ( 5‬رواﯾﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻫﺮ ﮔﺎه رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻـﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺳﺨﻨﯽ ﻣﯽﮔﻔﺖ ﯾﺎ ﭼﯿﺰي از او ﻣﯽﭘﺮﺳﯿﺪﻧﺪ ﺳﻪ ﻣﺮﺗﺒﻪ ﺗﮑﺮار ﻣﯽﮐﺮد‬
‫ﺗﺎ ﻫﻢ ﺣﺮف ﻃﺮف ﮐﺎﻣﻼ روﺷﻦ ﺷﻮد و ﻫﻢ دﯾﮕﺮان ﻓﺮﻣﺎﯾﺶ او را درﺳﺖ ﺑﻔﻬﻤﻨﺪ‪.‬‬
‫)‪ (54 ( 6‬رواﯾﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ ﭼﻮن ﯾﺎران رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺧﺪﻣﺖ اﯾﺸﺎن ﻣﯽرﺳـﯿﺪﻧﺪ ]ﺑﻪ ﺟﺎي ﺳـﻼم[ ﻣﯽﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﺻـﺒﺢ ﺑﻪ‬
‫ﺧﯿﺮ و ﺷﺐ ﺑﻪ ﺧﯿﺮ« و اﯾﻦ ﺳﻼم و ﺗﺤّﯿﺖ ﻣﺮدم زﻣﺎن ﺟﺎﻫﻠﯿﺖ ﺑﻮد‪ ،‬ﭘﺲ ﺧﺪاوﻧﺪ اﯾﻦ آﯾﻪ را ﻓﺮﺳﺘﺎد‪» :‬و ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﻧﺰد ﺗﻮ ﻣﯽآﯾﻨﺪ ﺗﻮ را‬
‫ﺑﻪ‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪51:‬‬
‫ﭼﯿﺰي ﺗﺤّﯿﺖ ﮔﻮﯾﻨـﺪ ﮐﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺗﻮ را ﺑﺎ آن ﺗﺤّﯿﺖ ﻧﮕﻔﺘﻪ اﺳﺖ »‪ «.«1‬آنﮔﺎه رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺑﻪ آﻧﺎن ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺧﺪاوﻧﺪ‬
‫ﺑﻬﺘﺮ از اﯾﻦ را ﮐﻪ ﺗﺤّﯿﺖ ﺑﻬﺸﺘﯿﺎن اﺳﺖ ﺑﻪ ﻣﺎ ارزاﻧﯽ داﺷﺘﻪ و آن‬
‫»اﻟﺴﻼم ﻋﻠﯿﮑﻢ«‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫)‪ (55 (1‬ﻫﺮ ﮔﺎه ﯾﮑﯽ از ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﻪ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺳﻼم ﻣﯽﮐﺮد و ﻣﯽﮔﻔﺖ‪» :‬ﺳﻼم ﻋﻠﯿﮏ« در ﭘﺎﺳﺦ ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫»و ﻋﻠﯿﮏ اﻟﺴﻼم و رﺣﻤﮥ اﻟﻠﱠﻪ«‬
‫‪ ،‬و ﭼﻮن ﻣﯽﮔﻔﺖ‪» :‬اﻟﺴﻼم ﻋﻠﯿﮏ و رﺣﻤﮥ اﻟﻠﱠﻪ« ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫»و ﻋﻠﯿﮏ اﻟﺴﻼم و رﺣﻤﮥ اﻟﻠﱠﻪ و ﺑﺮﮐﺎﺗﻪ«‬
‫‪ ،‬و آن ﺣﻀﺮت ﺑﺪﯾﻦ ﮔﻮﻧﻪ در ﭘﺎﺳﺦ ﺳﻼم ﺳﻼمﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﻣﯽاﻓﺰود‪.‬‬
‫)‪ (56 ( 2‬ﻋﻠﯽ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻫﺮ ﮔﺎه ﺗﻮﻟﺪ دﺧﺘﺮي را ﺑﻪ رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻣﮋده ﻣﯽدادﻧﺪ ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺷﺎﺧﻪ ﮔﻠﯽ اﺳﺖ‬
‫و روزﯾﺶ ﺑﺮ ﺧﺪاﺳﺖ‪.‬‬
‫)‪ (57 (3‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻣﻦ ﻣﺄﻣﻮرم ﮐﻪ زﮐﺎت را از ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪاﻧﺘﺎن ﺑﮕﯿﺮم و ﺑﻪ ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪاﻧﺘﺎن ﺑﺮﺳﺎﻧﻢ‪.‬‬
‫)‪ (58 ( 4‬اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ زﮐﺎت روﺳﺘﺎﯾﯿﺎن را ﻣﯿﺎن روﺳﺘﺎﯾﯿﺎن‪ ،‬و زﮐﺎت ﺷﻬﺮﯾﺎن را ﻣﯿﺎن‬
‫ﺷﻬﺮﯾﺎن ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻣﯽﮐﺮد ‪...‬‬
‫)‪ (59 ( 5‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻣﻦ ﺗﺮﺑﯿﺖﺷﺪه ﺧﺪا ﻫﺴـﺘﻢ‪ ،‬و ﻋﻠﯽ ﺗﺮﺑﯿﺖﺷﺪه ﻣﻦ اﺳﺖ؛ ﭘﺮوردﮔﺎرم ﻣﺮا ﺑﻪ ﺑﺨﺸﺶ و‬
‫ﻧﯿﮑﯽ ﮐﺮدن دﺳﺘﻮر داده‪ ،‬و از ﺑﺨﻞ و ﺟﻔﺎ ﮐﺮدن ﻧﻬﯽ ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫)‪ (60 (6‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻫﺮ ﮐﻪ از ﻣﺎ ﭼﯿﺰي ﺑﺨﻮاﻫﺪ‪ ،‬اﮔﺮ آن را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﻢ از وي درﯾﻎ ﻧﻤﯽﮐﻨﯿﻢ‪.‬‬
‫)‪ (61 ( 7‬ﻋﻠﯽ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣـﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻫﺮ ﮔـﺎه ﭼﯿﺰي را ﻓﺮاﻣﻮش ﻣﯽﮐﺮد ﭘﯿﺸـﺎﻧﯽ ﺧﻮد را در ﻣﯿـﺎن ﮐﻒ‬
‫دﺳﺘﺶ ﻣﯽﮔﺬاﺷﺖ و ﻣﯽﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺎر اﻟﻬﺎ‪ ،‬ﺳﭙﺎس و ﺳﺘﺎﯾﺶ وﯾﮋه ﺗﻮﺳﺖ‪ ،‬اي ﺑﻪ ﯾﺎدآورﻧﺪه ﻫﺮ ﭼﯿﺰ و اﻧﺠﺎم دﻫﻨﺪه آن‪ ،‬آﻧﭽﻪ را ﻓﺮاﻣﻮﺷﻢ‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ‪ 36‬از ‪129‬‬ ‫ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت راﯾﺎﻧﻪاي ﻗﺎﺋﻤﯿﻪ‬ ‫ﺳﻨﻦ اﻟﻨﺒﯽ ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ‪ :‬آداب و ﺳﻨﻦ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ص( ‪ -‬آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري‬
‫اﺻﻔﻬﺎن ‪www.Ghaemiyeh.com‬‬ ‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم‬
‫ﺷﺪه ﺑﻪ ﯾﺎدم آر«‪.‬‬
‫______________________________‬
‫)‪ (1‬ﻣﺠﺎدﻟﻪ‪.8 /‬‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪52:‬‬
‫)‪ (62 ( 1‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺧﺪاي ﺗﺒﺎرك و ﺗﻌﺎﻟﯽ ﺷﺶ ﺧﺼﻠﺖ را ﺑﺮاي ﻣﻦ ﺧﻮش ﻧﺪاﺷﺖ و ﻣﻦ ﻧﯿﺰ آﻧﻬﺎ را ﺑﺮاي‬
‫ﺟﺎﻧﺸﯿﻨﺎن ﭘﺲ از ﺧﻮد از ﻓﺮزﻧﺪاﻧﻢ و ﭘﯿﺮواﻧﺸﺎن ﺧﻮش ﻧﻤﯽدارم‪ :‬ﺑﺎزي ﮐﺮدن در ﻧﻤﺎز ]ﺑﺎ اﻋﻀﺎي ﺑﺪن ﯾﺎ ﻟﺒﺎس[‪ ،‬ﺑﺪزﺑﺎﻧﯽ در ﺣﺎل روزه‪،‬‬
‫ﻣّﻨﺖ ﻧﻬﺎدن ﭘﺲ از ﺻﺪﻗﻪ دادن‪ ،‬ﺑﺎ ﺟﻨﺎﺑﺖ ﺑﻪ ﻣﺴﺠﺪ رﻓﺘﻦ‪ ،‬ﺳﺮﮐﺸﯽ در ﺧﺎﻧﻪﻫﺎي ﻣﺮدم‪ ،‬و ﺧﻨﺪﯾﺪن در ﮔﻮرﺳﺘﺎن‪.‬‬
‫)‪ (63 ( 2‬اﻣـﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﭼﻬﺎر ﭼﯿﺰ از اﺧﻼق ﭘﯿﺎﻣﺒﺮان اﺳﺖ‪ :‬ﻧﯿﮑﯽ‪ ،‬ﺑﺨﺸـﺶ‪ ،‬ﺻﺒﺮ ﺑﺮ ﭘﯿﺸﺎﻣـﺪ ﻧﺎﮔﻮار‪ ،‬و اﻗـﺪام ﺑﻪ اداي‬
‫ﺣﻖ ﻣﺆﻣﻦ‪.‬‬
‫)‪ (64 ( 3‬ﻋﻠﯽ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺑﺴﯿﺎري از اوﻗﺎت‪ ،‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻧﮕﯿﻦ اﻧﮕﺸﺘﺮﯾﺶ را در ﮐﻒ دﺳﺖ ﻗﺮار ﻣﯽداد و‬
‫ﺑﻪ آن ﻣﯽﻧﮕﺮﯾﺴﺖ‪.‬‬
‫)‪ (65 ( 4‬اﻣـﺎم ﺑﺎﻗﺮ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﭼﯿـﺪن ﺧﺮﻣﺎ و درو ﮐﺮدن زراﻋﺖ را در ﺷﺐ ﮐﺮاﻫﺖ داﺷـﺖ‬
‫]زﯾﺮا ﻧﻤﯽﺧﻮاﺳﺖ ﻓﻘﺮا و ﺗﻬﯿﺪﺳﺘﺎن ﺑﯽﺑﻬﺮه ﺑﻤﺎﻧﻨﺪ[‪.‬‬
‫)‪ (66 ( 5‬رواﯾﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ ﭘﯿـﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﻣﯿﻮهﻫﺎ ﻣﯽرﺳـﯿﺪ دﺳـﺘﻮر ﻣﯽداد در دﯾﻮار ﺑﺎغ ﺷـﮑﺎﻓﯽ اﯾﺠﺎد‬
‫ﮐﻨﻨﺪ ]ﺗﺎ دﯾﮕﺮان ﻧﯿﺰ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ از ﻣﯿﻮهﻫﺎي آن اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﻨﺪ[‪.‬‬
‫)‪ (67 ( 6‬ﻋﻠﯽ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﮐﺴﺎﻧﯽ ﺧﺪﻣﺖ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻣﯽرﺳـﯿﺪﻧﺪ و ﮔﺮد او ﺟﻤﻊ ﻣﯽﺷﺪﻧﺪ ﮐﻪ ﭼﯿﺰي ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ؛‬
‫اﻧﺼﺎر ]ﮐﻪ اﻫﻞ ﻣﺪﯾﻨﻪ ﺑﻮدﻧﺪ[ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﺧﻮب اﺳﺖ از ﻫﺮ ﻧﺨﻠﺴـﺘﺎﻧﯽ ﯾﮏ ﺧﻮﺷﻪ از ﺧﺮﻣﺎ ﺑﻪ اﯾﻨﺎن اﺧﺘﺼﺎص دﻫﯿﻢ‪ .‬و اﯾﻦ ﺳّﻨﺖ ﺟﺎري ﺷﺪ‬
‫و ﺗﺎ اﻣﺮوز اداﻣﻪ ﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫)‪ (68 ( 7‬ﻧﻘﻞ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺟﺒﺮﺋﯿﻞ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﮔﻔﺖ‪ :‬در روي زﻣﯿﻦ ﺧﺎﻧﻮادهاي ﻧﻤﺎﻧﺪ ﺟﺰ اﯾﻨﮑﻪ آﻧﻬﺎ را زﯾﺮ و رو و ﺑﺮرﺳﯽ ﻧﻤﻮدم و ﮐﺴﯽ‬
‫را ﺑﺨﺸﻨﺪهﺗﺮ از رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺎل دﻧﯿﺎ ﻧﯿﺎﻓﺘﻢ‪.‬‬
‫)‪ (69 ( 8‬ﻋﻠﯽ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻫﺮ ﮔـﺎه ﺳـﺎﺋﻠﯽ ﻧﺰد رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻣﯽآﻣـﺪ ]و درﺧﻮاﺳـﺘﯽ ﻣﯽﮐﺮد[ آن ﺣﻀـﺮت‬
‫ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻣﺎﻧﻌﯽ ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻌﯽ ﻧﯿﺴﺖ ‪...‬‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪53:‬‬
‫)‪ (70 ( 1‬ﺟﺎﺑﺮ ﮔﻮﯾـﺪ‪ :‬ﻫﺮﮔﺰ ﻧﺸـﺪ ﮐﻪ ﭼﯿﺰي از رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ درﺧﻮاﺳﺖ ﺷﻮد و آن ﺣﻀـﺮت »ﻧﻪ« ﺑﮕﻮﯾﺪ‪ .‬اﺑﻦ ﻋﺘﯿﺒﻪ‬
‫ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬اﮔﺮ ﭼﯿﺰي ﺣﺎﺿﺮ ﻧﺪاﺷﺖ وﻋﺪه آن را ﻣﯽداد‪.‬‬
‫)‪ (71 (2‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻫﺮ ﮔﺎه ﻣﯽﺧﻮاﺳﺖ ﻟﺸﮑﺮي ﺑﻪ ﺳﻮﯾﯽ ﺑﻔﺮﺳﺘﺪ اول روز اﻋﺰام ﻣﯽﮐﺮد‪.‬‬
‫)‪ (72 (3‬اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﭼﻮن ﻟﺸﮑﺮي را رواﻧﻪ ﻣﯽﺳﺎﺧﺖ ﺑﺮاي آﻧﻬﺎ دﻋﺎ ﻣﯽﮐﺮد‪.‬‬
‫)‪ (73 ( 4‬ﺣﻀﺮت رﺿﺎ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻫﺮ ﮔﺎه رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻟﺸﮑﺮي را ﺑﻪ‪ ،‬ﺳﻮﯾﯽ ﻣﯽﻓﺮﺳﺘﺎد و ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﯽ ﺑﺮ آﻧﺎن‬
‫ﭘﯿﺸﻮاﯾﯽ ﻣﯽﮐﺮد‪ ،‬آن ﺣﻀﺮت ﯾﮏ ﻧﻔﺮ از ﻣﻌﺘﻤﺪﯾﻦ ﺧﻮد را ﺑﺎ وي ﻣﯽﻓﺮﺳﺘﺎد ﺗﺎ اﺧﺒﺎر او را ﮔﺰارش دﻫﺪ‪.‬‬
‫)‪ (74 (5‬اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻫﺮ ﮔﺎه رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﯽ را ﺑﺎ ﻟﺸﮑﺮي ﮔﺴﯿﻞ ﻣﯽداﺷﺖ‪ ،‬ﻧﺨﺴﺖ او را‬
‫ﺑﻪ رﻋﺎﯾﺖ ﺗﻘﻮاي اﻟﻬﯽ در ﺑﺎره ﺧﻮد و ﻋﻤﻮم ﯾﺎراﻧﺶ ﺳـﻔﺎرش ﻣﯽﮐﺮد‪ ،‬ﺳﭙﺲ ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺑﻪ ﻧﺎم ﺧﺪا و در راه ﺧﺪا ﭘﯿﮑﺎر ﮐﻦ‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﻨﮑﺮان‬
‫ﺧﺪا ﺑﺠﻨﮕﯿﺪ‪ ،‬ﻣﮑﺮ ﻧﮑﻨﯿﺪ‪ ،‬ﺧﯿﺎﻧﺖ ﻧﮑﻨﯿﺪ‪ ،‬ﮐﺸـﺘﮕﺎن را ﻣﺜﻠﻪ ﻧﮑﻨﯿﺪ )ﮔﻮش و ﺑﯿﻨﯽ و اﻧﮕﺸـﺘﺎن آﻧﺎن را ﻧﺒﺮﯾﺪ( ﮐﻮدﮐﺎن و ﮐﺴﺎﻧﯽ را ﮐﻪ در‬
‫ﺳﺮ ﮐﻮﻫﯽ ﺑﻪ ﻋﺒـﺎدت ﻣﺸـﻐﻮﻟﻨﺪ )راﻫﺒـﺎن را( ﻧﮑﺸـﯿﺪ‪ ،‬درﺧﺘﺎن ﺧﺮﻣﺎ را آﺗﺶ ﻧﺰﻧﯿـﺪ و در آب ﻏﺮق ﻧﺴﺎزﯾـﺪ‪ ،‬ﻫﯿـﭻ درﺧﺖ ﻣﯿﻮهداري را‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ‪ 37‬از ‪129‬‬ ‫ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت راﯾﺎﻧﻪاي ﻗﺎﺋﻤﯿﻪ‬ ‫ﺳﻨﻦ اﻟﻨﺒﯽ ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ‪ :‬آداب و ﺳﻨﻦ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ص( ‪ -‬آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري‬
‫اﺻﻔﻬﺎن ‪www.Ghaemiyeh.com‬‬ ‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم‬
‫ﻧﺒﺮﯾـﺪ و زراﻋﺘﯽ را آﺗﺶ ﻧﺰﻧﯿـﺪ‪ ،‬زﯾﺮا ﺷـﻤﺎ ﻧﻤﯽداﻧﯿـﺪ‪ ،‬ﺷﺎﯾﺪ ﺑﻪ آن ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ ﺷﻮﯾﺪ‪ .‬و از ﭼﻬﺎرﭘﺎﯾﺎن ﺣﻼل ﮔﻮﺷﺖ ﻏﯿﺮ آن را ﮐﻪ ﻧﺎﭼﺎر از‬
‫ﺧﻮردن آﻧﯿﺪ ﭘﯽ ﻧﮑﻨﯿﺪ‪ ،‬و ﭼﻮن ﺑﺎ دﺷـﻤﻦ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن روﺑﺮو ﺷﺪﯾﺪ آﻧﺎن را ﺑﻪ ﯾﮑﯽ از ﺳﻪ ﭼﯿﺰ )ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺷﺪن‪ ،‬ﺟﺰﯾﻪ دادن‪ ،‬ﺗﺮك ﺟﻨﮓ(‬
‫ﻓﺮاﺧﻮاﻧﯿﺪ‪ ،‬ﭘﺲ اﮔﺮ در ﻣﻮرد ﻫﺮ ﯾﮏ از آﻧﻬﺎ ﭘﺎﺳﺦ ﻣﺜﺒﺖ دادﻧﺪ از آﻧﺎن ﺑﭙﺬﯾﺮﯾﺪ و دﺳﺖ از ﺳﺮ آﻧﺎن ﺑﺮدارﯾﺪ‪.‬‬
‫)‪ (75 ( 6‬ﻋﻠﯽ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻫﺮ ﮔﺎه رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺑﺎ دﺷﻤﻦ روﺑﺮو ﻣﯽﺷﺪ ﭘﯿﺎدﮔﺎن و ﺳﻮارﮔﺎن و ﺷﺘﺮ ﺳﻮاران را‬
‫آﻣﺎده ﻣﯽﮐﺮد‪ ،‬آنﮔﺎه ﻣﯽﮔﻔﺖ‪ :‬ﺧﺪاوﻧﺪا‪ ،‬ﺗﻮ ﭘﻨﺎه و ﯾﺎور و ﺣﺎﻓﻆ ﻣﻦ از ﺧﻄﺮﻫﺎﯾﯽ؛ ﺧﺪاوﻧﺪا‪ ،‬ﺑﻪ ﯾﺎري ﺗﻮ ﺣﻤﻠﻪ ﻣﯽﮐﻨﻢ و ﻣﯽﺟﻨﮕﻢ‪.‬‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪54:‬‬
‫)‪ (76 (1‬ﻗﺘﺎده ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ﻫﺮ ﮔﺎه رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ در ﻣﯿﺪان ﺟﻨﮓ ﺣﻀﻮر ﻣﯽﯾﺎﻓﺖ ﻣﯽﮔﻔﺖ‪ :‬ﺧﺪاوﻧﺪا‪ ،‬ﺑﻪ ﺣﻖ ﺣﮑﻢ ﻓﺮﻣﺎ!‬
‫)‪ (77 ( 2‬در ﯾﮑﯽ از ﻧﺎﻣﻪﻫـﺎي ﻋﻠﯽ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﺑﻪ ﻣﻌـﺎوﯾﻪ آﻣـﺪه اﺳﺖ‪ :‬ﻫﺮ ﮔـﺎه ﺗﻨﻮر ﺟﻨـﮓ ﮔﺮم ﻣﯽﺷـﺪ و ﻣﺮدم از ﺗﺮس ﻋﻘﺐﻧﺸـﯿﻨﯽ‬
‫ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻـﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ اﻫﻞ ﺑﯿﺖ ﺧﻮد را ﭘﯿﺸﺎﭘﯿﺶ ﻟﺸـﮑﺮ ﻗﺮار ﻣﯽداد و ﯾﺎراﻧﺶ را ﺑﻪ وﺳﯿﻠﻪ ﺧﻮﯾﺸﺎن ﺧﻮد از ﺳﻮز‬
‫ﺷﻤﺸﯿﺮﻫﺎ و ﻧﯿﺰهﻫﺎ ﻧﮕﺎه ﻣﯽداﺷﺖ ‪...‬‬
‫)‪ (78 (3‬ﺣﻀﺮت رﺿﺎ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم در ﻫﻨﮕﺎم ﺑﯿﻌﺖ ﺑﺎ ﻣﺮدم ﺑﺮ وﻻﯾﺘﻌﻬﺪي ﺧﻮﯾﺶ ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺑﺎ ﻣﺮدم اﯾﻦ ﭼﻨﯿﻦ ﺑﯿﻌﺖ ﻣﯽﮐﺮد؛ آنﮔﺎه ﺧﻮد آن ﺣﻀـﺮت از ﻣﺮدم ﺑﯿﻌﺖ ﮔﺮﻓﺖ در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ دﺳـﺖ‬
‫ﻣﺒﺎرﮐﺶ ﺑﺎﻻي دﺳﺖ آﻧﺎن ﻗﺮار داﺷﺖ‪.‬‬
‫)‪ (79 ( 4‬ﻋﻠﯽ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺑـﺎ زﻧـﺎن دﺳﺖ ﻧﻤﯽداد و ﻫﺮ ﮔـﺎه ﻣﯽﺧﻮاﺳﺖ از آﻧﺎن ﺑﯿﻌﺖ ﺑﮕﯿﺮد‬
‫ﻇﺮف آﺑﯽ را ﻣﯽآوردﻧﺪ‪ ،‬آن ﺣﻀـﺮت دﺳﺖ ﺧﻮد را در آب ﻓﺮو ﻣﯽﺑﺮد ﺳـﭙﺲ ﺑﯿﺮون ﻣﯽآورد‪ ،‬آنﮔﺎه ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺷـﻤﺎ ﻫﻢ دﺳﺘﻬﺎﯾﺘﺎن‬
‫را در آب ﻓﺮو ﺑﺮﯾﺪ‪ ،‬ﮐﻪ ﻣﻦ ﺑﺎ ﺷﻤﺎ ﺑﯿﻌﺖ ﮐﺮدم‪.‬‬
‫)‪ (80 ( 5‬از ﺟﻤﻠﻪ اﻣﻮري ﮐﻪ رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻـﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ در ﺑﯿﻌﺖ ﺑﺎ زﻧﺎن ﺷـﺮط ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد اﯾﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺟﺰ ﺑﺎ ﻣﺮدان ﻣﺤﺮم ﺑﺎ ﻣﺮدان‬
‫دﯾﮕﺮ ﺳﺨﻦ ﻧﮕﻮﯾﻨﺪ‪.‬‬
‫)‪ (81 ( 6‬اﺑﻦ ﻋّﺒﺎس ﮔﻮﯾـﺪ‪ :‬ﻫﺮ ﮔﺎه رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺑﻪ ﻣﺮدي ﻣﯽﻧﮕﺮﯾﺴﺖ و از او ﺧﻮﺷـﺶ ﻣﯽآﻣﺪ‪ ،‬ﻣﯽﭘﺮﺳـﯿﺪ‪ :‬آﯾﺎ او‬
‫ﺷﻐﻠﯽ دارد؟ اﮔﺮ ﻣﯽﮔﻔﺘﻨـﺪ‪ :‬ﻧﻪ‪ ،‬ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد‪ :‬از ﭼﺸـﻤﻢ اﻓﺘﺎد! ﻣﯽﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﯾﺎ رﺳﻮل اﻟﻠﱠﻪ‪ ،‬ﭼﺮا از ﭼﺸـﻤﺘﺎن اﻓﺘﺎد؟ ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد‪ :‬زﯾﺮا وﻗﺘﯽ ﻣﺆﻣﻦ‬
‫ﺑﯿﮑﺎر ﺑﻮد دﯾﻦ ﺧﻮد را ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ زﻧﺪﮔﺎﻧﯿﺶ ﻗﺮار ﻣﯽدﻫﺪ‪.‬‬
‫)‪ (82 (7‬اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻗﺮض و ﻋﺎرﯾﻪ و ﭘﺬﯾﺮاﯾﯽ ﻣﻬﻤﺎن از ﺳﻨﻦ رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫)‪ (83 ( 8‬رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ در ﻫﻨﮕـﺎم ﻗﺮض اﮔﺮ درﻫﻤﻬـﺎي ﻓﺎﺳـﺪ ﻣﯽﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬در ﻫﻨﮕـﺎم ﭘﺮداﺧﺖ درﻫﻤﻬﺎي ﺻـﺤﯿﺢ و‬
‫ﺳ ﺎ ﻟ ﻢ ﻣ ﯽ دا د ‪.‬‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪55:‬‬
‫)‪ (84 ( 1‬رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺧﺪاوﻧـﺪ ﺑﻪ ﻣﻦ وﺣﯽ ﮐﺮد ﮐﻪ ﭼﻬـﺎر ﮐﺲ را دوﺳﺖ ﺑـﺪارم‪ :‬ﻋﻠﯽ‪ ،‬اﺑـﺎ ذر‪ ،‬ﺳـﻠﻤﺎن و‬
‫ﻣﻘﺪاد را ‪...‬‬
‫)‪ (85 ( 2‬رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺟﺒﺮﺋﯿﻞ ﻧﺰد ﻣﻦ آﻣﺪ و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﺗﻮ را اﻣﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﻋﻠﯽ را دوﺳﺖ ﺑﺪاري‪ ،‬و‬
‫دﯾﮕﺮان را ﻧﯿﺰ ﺑﻪ دوﺳﺘﯽ و وﻻﯾﺖ او اﻣﺮ ﻧﻤﺎﯾﯽ‪.‬‬
‫)‪ (86 (3‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﭘﺮوردﮔﺎرم ﻣﺮا ﺑﻪ ﻫﻔﺖ ﺧﺼﻠﺖ دﺳﺘﻮر ﻓﺮﻣﻮده‪:‬‬
‫دوﺳﺖ داﺷﺘﻦ ﻣﺴﺎﮐﯿﻦ و ﺗﻬﯿﺪﺳﺘﺎن و ﻧﺰدﯾﮏ ﺷﺪن ﺑﻪ آﻧﺎن‪ ،‬و اﯾﻨﮑﻪ ﻓﺮاوان ذﮐﺮ‬
‫»ﻻ ﺣﻮل و ﻻ ﻗّﻮة اﻟّﺎ ﺑﺎﻟﻠﱠﻪ«‬
‫ﺑﮕﻮﯾﻢ‪ ،‬و ﺑـﺎ ﺧﻮﯾﺸﺎن ﺧﻮد ﺻـﻠﻪ رﺣﻢ ﮐﻨﻢ اﮔﺮ ﭼﻪ آﻧﺎن ﺑﺎ ﻣﻦ ﻗﻄﻊ راﺑﻄﻪ ﮐﺮده ﺑﺎﺷـﻨﺪ‪ ،‬و ]در اﻣﻮر ﻣﺎدي[ ﺑﻪ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﭘﺎﯾﯿﻦﺗﺮ از ﻣﻦ‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ‪ 38‬از ‪129‬‬ ‫ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت راﯾﺎﻧﻪاي ﻗﺎﺋﻤﯿﻪ‬ ‫ﺳﻨﻦ اﻟﻨﺒﯽ ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ‪ :‬آداب و ﺳﻨﻦ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ص( ‪ -‬آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري‬
‫اﺻﻔﻬﺎن ‪www.Ghaemiyeh.com‬‬ ‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم‬
‫ﻗﺮار دارﻧـﺪ ﺑﻨﮕﺮم و ﺑﻪ ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﺧﻮد ﻧﮕﺎه ﻧﮑﻨﻢ‪ ،‬و در راه ﺧﺪا ﺳـﺮزﻧﺶ ﺳـﺮزﻧﺶﮐﻨﻨﺪه ﻣﺮا دﻟﺴـﺮد ﻧﮑﻨﺪ‪ ،‬و ﺣﻖ را ﺑﮕﻮﯾﻢ اﮔﺮ ﭼﻪ ﺗﻠﺦ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬و از ﮐﺴﯽ ﭼﯿﺰي درﺧﻮاﺳﺖ ﻧﮑﻨﻢ‪.‬‬
‫)‪ (87 (4‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬اﮔﺮ ﺗﻮاﻧﺴﺘﯽ ﮐﻪ در ﺗﻤﺎم روز و ﺷﺐ ﺧﻮد ﺣﻘﺪ و ﮐﯿﻨﻪاي از ﮐﺴﯽ ﺑﻪ دل ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯽ‬
‫ﭼﻨﯿﻦ ﮐﻦ‪ ،‬زﯾﺮا اﯾﻦ از ﺳـّﻨﺖ ﻣﻦ اﺳﺖ‪ ،‬و ﻫﺮ ﮐﻪ ﺳـّﻨﺖ ﻣﺮا زﻧـﺪه ﮐﻨـﺪ ﻣﺮا زﻧـﺪه ﮐﺮده‪ ،‬و ﻫﺮ ﮐﻪ ﻣﺮا زﻧﺪه ﮐﻨﺪ در ﺑﻬﺸﺖ ﺑﺎ ﻣﻦ ﺧﻮاﻫﺪ‬
‫ﺑﻮد‪.‬‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪56:‬‬
‫)‪(1‬‬
‫‪ 3‬آداب و ﺳﻨﻦ آن ﺣﻀﺮت در ﻧﻈﺎﻓﺖ و آراﯾﺶ و ﻣﺎﻧﻨﺪ آن‬
‫اﺷﺎره‬
‫)‪ .86 (2‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻫﺮ ﮔﺎه ﻣﯽﺧﻮاﺳﺖ ﻣﻮي ﺳﺮ و ﻣﺤﺎﺳﻦ ﺧﻮد را ﺑﺸﻮﯾﺪ ﺑﺎ ﺳﺪر ﻣﯽﺷﺴﺖ‪.‬‬
‫)‪ .87 ( 3‬ﻋﻠﯽ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻣﻮي ﺧﻮد را ﺷﺎﻧﻪ ﻣﯽزد و ﺑﯿﺸﺘﺮ اوﻗﺎت آن را ﺑﺎ آب ﺻﺎف و ﻣﺮﺗﺐ‬
‫ﻣﯽﮐﺮد‪ ،‬و ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد‪ :‬آب ﺑﺮاي ﺧﻮﺷﺒﻮ ﮐﺮدن ﻣﺆﻣﻦ ﮐﺎﻓﯽ اﺳﺖ‪.‬‬
‫)‪ .88 (4‬اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم در ﺗﻔﺴﯿﺮ اﯾﻦ آﯾﻪ‪» :‬ﻧﺰد ﻫﺮ ﻣﺴﺠﺪي زﯾﻨﺖ ﮐﻨﯿﺪ »‪ ««1‬ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫ﻣﺮاد از زﯾﻨﺖ ﺷـﺎﻧﻪزدن اﺳﺖ؛ زﯾﺮا ﺷـﺎﻧﻪزدن روزي را ﺟﻠﺐ ﻣﯽﮐﻨـﺪ‪ ،‬ﻣﻮي را ﻧﯿﮑﻮ و ﺣـﺎﺟﺖ را ﺑﺮ آورده ﻣﯽﺳﺎزد؛ ﺑﺮ ﻗّﻮت ﻣﺮداﻧﮕﯽ‬
‫ﻣﯽاﻓﺰاﯾﺪ و ﺑﻠﻐﻢ را ﺑﺮﻃﺮف ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ زﯾﺮ ﻣﺤﺎﺳﻦ ﺧﻮد را ﭼﻬﻞ ﺑﺎر و روي آن را ﻫﻔﺖ ﺑﺎر ﺷﺎﻧﻪ ﻣﯽزد‪ ،‬و‬
‫______________________________‬
‫)‪ (1‬اﻋﺮاف‪.31 /‬‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪57:‬‬
‫ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد‪ :‬اﯾﻦ ﮐﺎر ﺣﺎﻓﻈﻪ را زﯾﺎد ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﺑﻠﻐﻢ را از ﺑﯿﻦ ﻣﯽﺑﺮد‪.‬‬
‫)‪ .89 (1‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﮔﺮﻓﺘﻦ از ﻣﻮي ﺷﺎرب ﺑﻪ ﺣﺪي ﮐﻪ ﺧﻂ ﻟﺐ آﺷﮑﺎر ﺷﻮد از ﺳّﻨﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫)‪ .90 ( 2‬رﺳـﻮل ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻣﺠﻮس )زرﺗﺸﺘﯿـﺎن( رﯾﺶ ﺧﻮد را ﻣﯽﺗﺮاﺷـﻨﺪ و ﺳﺒﯿـﻞ را ﭘﺮ ﭘﺸﺖ ﻣﯽﮔﺬارﻧـﺪ‪ ،‬و ﻣﺎ‬
‫ﺳﺒﯿﻞ ﺧﻮد را ﻣﯽزﻧﯿﻢ و رﯾﺶ ﺧﻮد را ﺑﻠﻨﺪ ﻣﯽﮔﺬارﯾﻢ‪.‬‬
‫)‪ .91 (3‬رواﯾﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ دﻓﻦ ﮐﺮدن ﻣﻮ و ﻧﺎﺧﻦ و ﺧﻮن از ﺳّﻨﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫)‪ .92 (4‬اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻧﺎﺧﻦﻫﺎ از ﺳّﻨﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫)‪ .93 (5‬ﻣﺤّﻤﺪ ﺑﻦ ﻣﺴﻠﻢ از اﻣﺎم ﺑﺎﻗﺮ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم از ﺧﻀﺎب ﮐﺮدن )رﻧﮓ ﮐﺮدن ﻣﻮي ﺳﺮ و ﺻﻮرت( ﭘﺮﺳﯿﺪ‪ ،‬آن ﺣﻀﺮت ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬رﺳﻮل‬
‫ﺧﺪا ﺻﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺧﻀﺎب ﻣﯽﮐﺮد‪ ،‬و اﮐﻨﻮن ﻣﻮي ﺧﻀﺎبﺷﺪه آن ﺣﻀﺮت ﻧﺰد ﻣﺎﺳﺖ‪.‬‬
‫)‪ .94 ( 6‬رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ و ﺣﺴـﯿﻦ ﺑﻦ ﻋﻠﯽ و اﻣـﺎم ﺑـﺎﻗﺮ ﻋﻠﯿﻬﻢ اﻟّﺴـ ﻼم ﺑـﺎ رﻧـﮓ ﻣﺨﺼﻮﺻـﯽ ﺑﻪ ﻧﺎم »ﮐﺘﻢ« )ﺑﺮگ ﻧﯿﻞ‪،‬‬
‫وﺳﻤﻪ( ﺧﻀﺎب ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬و اﻣﺎم ﺳﺠﺎد ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﺑﺎ ﺣﻨﺎ و ﮐﺘﻢ ﺧﻀﺎب ﻣﯽﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫)‪ .95 ( 7‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻧﻮره ﻣﯽﮐﺸﯿﺪ‪ ،‬و ﺗﺎ ﺣﺪي ﮐﻪ ﻟﻨﮓ ﺑﻪ ﮐﻤﺮ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻮد دﯾﮕﺮي ﺑﺮاي آن ﺣﻀﺮت ﻧﻮره ﻣﯽﻣﺎﻟﯿﺪ‬
‫و آن ﻣﻘﺪار را ﮐﻪ زﯾﺮ ﻟﻨﮓ ﭘﻮﺷﯿﺪه ﺑﻮد ﺧﻮد ﻧﻮره ﻣﯽﮐﺸﯿﺪ‪.‬‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ‪ 39‬از ‪129‬‬ ‫ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت راﯾﺎﻧﻪاي ﻗﺎﺋﻤﯿﻪ‬ ‫ﺳﻨﻦ اﻟﻨﺒﯽ ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ‪ :‬آداب و ﺳﻨﻦ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ص( ‪ -‬آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري‬
‫اﺻﻔﻬﺎن ‪www.Ghaemiyeh.com‬‬ ‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم‬
‫)‪ .96 ( 8‬اﻣـﺎم ﺻـﺎدق ﻋﻠﯿـﻪ اﻟـّﺴ ﻼم ﻣﯽﻓﺮﻣـﻮد‪ :‬رﺳـﻮل ﺧـﺪا ﺻـﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻣﻮﻫـﺎي زﯾﺮ ﻧـﺎف و ﻣﯿـﺎن ﭘﺎﻫـﺎ را در ﻫﺮ ﺟﻤﻌﻪ ﻧـﻮره‬
‫ﻣﯽﮐﺸﯿﺪ‪.‬‬
‫)‪ .97 (9‬اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻧﻮره ﮐﺸﯿﺪن در ﻫﺮ ﭘﺎﻧﺰده روز ﯾﮏ ﺑﺎر ﺳّﻨﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫و اﮔﺮ ﮐﺴـﯽ ﺑﯿﺴﺖ روز ﺑﺮ او ﺑﮕـﺬرد و ﭘـﻮل ﻧﺪاﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺿـﻤﺎﻧﺖ ﺧﺪاوﻧـﺪ ﻗﺮض ﮐﻨـﺪ و ﻧﻮره ﺑﮑﺸـﺪ‪ .‬و ﻫﺮ ﮐﻪ ﭼﻬـﻞ روز ﺑﺮ او‬
‫ﺑﮕﺬرد و ﻧﻮره ﻧﮑﺸﺪ ﻧﻪ ﻣﺆﻣﻦ اﺳﺖ و ﻧﻪ ﮐﺎﻓﺮ‪ ،‬و ارج و ﻗﺮﺑﯽ ﻧﺪارد‪.‬‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪58:‬‬
‫)‪ .98 ( 1‬ﻋﻠﯽ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬زدن ﻣﻮي زﯾﺮ ﺑﻐـﻞ‪ ،‬ﺑﻮي ﮔﻨـﺪ را از اﻧﺴﺎن دور ﻣﯽﮐﻨـﺪ‪ ،‬و آن ﻧﻈﺎﻓﺖ و ﺳـّﻨﺘﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﭘﺎك‬
‫ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺑﻪ آن دﺳﺘﻮر داده اﺳﺖ‪.‬‬
‫)‪ .99 ( 2‬اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﭼﻮن ﺑﻪ ﺑﺴﺘﺮ ﺧﻮاب ﻣﯽرﻓﺖ ﺑﺎ »ﺳﻨﮓ ﺳﺮﻣﻪ« ﺳﺮﻣﻪ ﻣﯽﮐﺸﯿﺪ‬
‫و ﻋﺪد آن را ﻃﺎق ﻗﺮار ﻣﯽداد )ﺳﻪ ﯾﺎ ﭘﻨﺞ ﯾﺎ ﻫﻔﺖ ﺑﺎر(‪.‬‬
‫)‪ .100 ( 3‬اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟـّﺴ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﭘﯿﺶ از ﺧﻮاب ﺳـﺮﻣﻪ ﻣﯽﮐﺸﯿﺪ‪ ،‬ﭼﻬﺎر ﺑﺎر ﺑﻪ ﭼﺸﻢ راﺳﺖ و‬
‫ﺳﻪ ﺑﺎر ﺑﻪ ﭼﺸﻢ ﭼﭗ‪.‬‬
‫)‪ .101 ( 4‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻـﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺳﻪ ﺑﺎر ﺑﻪ ﭼﺸﻢ راﺳﺖ و دو ﺑﺎر ﺑﻪ ﭼﺸﻢ ﭼﭗ ﺳـﺮﻣﻪ ﻣﯽﮐﺸـﯿﺪ ‪ ...‬و آن ﺣﻀﺮت ﺳﺮﻣﻪداﻧﯽ‬
‫داﺷﺖ ﮐﻪ ﻫﺮ ﺷﺐ ﺑﺎ آن ﺳﺮﻣﻪ ﻣﯽﮐﺸﯿﺪ‪ ،‬و ﺳﺮﻣﻪاش ﺳﻨﮓ ﺳﺮﻣﻪ ﺑﻮد )ﮐﻪ آن را ﻧﺮم ﮐﻨﻨﺪ و ﺑﻪ ﭼﺸﻢ ﮐﺸﻨﺪ(‪.‬‬
‫)‪ .102 ( 5‬اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺳﺮﻣﻪداﻧﯽ داﺷﺖ ﮐﻪ ﻫﺮ ﺷﺐ ﻫﻨﮕﺎم ﺧﻮاب ﺳﻪ ﻣﯿﻠﻪ از آن‬
‫ﺑﻪ ﻫﺮ ﯾﮏ از ﭼﺸﻤﻬﺎي ﺧﻮد ﻣﯽﮐﺸﯿﺪ‪«1» .‬‬
‫)‪ .103 ( 6‬اﻣـﺎم ﺻـﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﭼﻬﺎر ﭼﯿﺰ از اﺧﻼق ﭘﯿﺎﻣﺒﺮان اﺳﺖ‪ :‬ﻋﻄﺮ زدن‪ ،‬ﺗﺮاﺷـﯿﺪن ﻣﻮي ﺳـﺮ ﺑﺎ ﺗﯿﻎ‪ ،‬ازاﻟﻪ ﻣﻮي ﺑـﺪن ﺑﺎ‬
‫ﻧﻮره‪ ،‬و ﮐﺜﺮت آﻣﯿﺰش ﺟﻨﺴﯽ‪«2» .‬‬
‫)‪ .104 ( 7‬اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻣﺸﮑﺪاﻧﯽ داﺷﺖ ﮐﻪ ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﭘﺲ از وﺿﻮ ﺑﺎ ﻫﻤﺎن دﺳﺖ ﺗﺮ‬
‫آن را ﻣﯽﮔﺮﻓﺖ و ﺧﻮد را ﺧﻮﺷـﺒﻮ ﻣﯽﺳﺎﺧﺖ‪ ،‬و ﭼﻮن از ﺧﺎﻧﻪ ﺑﯿﺮون ﻣﯽﺷﺪ ﻣﺮدم از ﺑﻮي ﺧﻮش آن ﻣﯽداﻧﺴـﺘﻨﺪ ﮐﻪ آن ﺣﻀﺮت آﻣﺪه‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫)‪ .105 ( 8‬ﻃﺒﺮﺳﯽ ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ﻫﯿﭻ ﮔﺎه ﻋﻄﺮي ﺑﻪ آن ﺣﻀﺮت ﺗﻌﺎرف ﻧﻤﯽﺷﺪ ﻣﮕﺮ آﻧﮑﻪ ﺧﻮد را ﺑﻪ آن ﻣﻌﻄﺮ ﻣﯽﺳﺎﺧﺖ و ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺑﻮﯾﺶ‬
‫ﺧﻮش و ﺣﻤﻞ ﮐﺮدﻧﺶ آﺳﺎن اﺳﺖ‪.‬‬
‫و اﮔﺮ ]ﺑﻪ ﺟﻬﺖ ﻋﺬري[ از آن ﻋﻄﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﯽﮐﺮد اﻧﮕﺸﺖ ﻣﺒﺎرك را در ﻇﺮف ﻋﻄﺮ ﻣﯽﮐﺮد و ﺳﺮ اﻧﮕﺸﺖ را ﺑﻪ آن ﻣﯽآﻣﯿﺨﺖ‪.‬‬
‫______________________________‬
‫)‪ (1‬اﺧﺘﻼف اﺧﺒﺎر در ﺗﻌﺪاد ﺳﺮﻣﻪﮐﺸـﯿﺪن آن ﺣﻀـﺮت ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ ﮐﻪ در ﻫﺮ وﻗﺘﯽ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي ﻋﻤﻞ ﻣﯽﮐﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎ ﺑﺮ اﯾﻦ اﺻـﻞ‬
‫ﺳﺮﻣﻪﮐﺸﯿﺪن در ﻫﻨﮕﺎم ﺧﻮاب ﺳّﻨﺖ اﺳﺖ ﻧﻪ ﺗﻌﺪاد ﺧﺎص آن‪) .‬ﻣﺆﻟﻒ ره(‬
‫)‪ (2‬رواﯾﺎت در اﯾﻦ ﺑﺎره ﻓﺮاوان اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﺎرهاي در ﮔﺬﺷﺘﻪ ذﮐﺮ ﺷﺪ‪ ،‬و ﭘﺎرهاي ﻫﻢ در آﯾﻨﺪه ذﮐﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪) .‬ﻣﺆﻟﻒ ره(‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪59:‬‬
‫)‪ .106 (1‬و ﻧﯿﺰ ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺑﺎ »ﻋﻮد ﻗﻤﺎري« ﺧﻮد را ﺑﺨﻮر ﻣﯽداد‪.‬‬
‫)‪ .107 (2‬در ذﺧﯿﺮة اﻟﻤﻌﺎد ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ﻣﺤﺒﻮﺑﺘﺮﯾﻦ ﻋﻄﺮﻫﺎ ﻧﺰد آن ﺣﻀﺮت ﻣﺸﮏ ﺑﻮد‪.‬‬
‫)‪ .108 ( 3‬اﻣـﺎم ﺻـﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣـﻮد‪ :‬رﺳـﻮل ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺑﯿﺶ از ﻣﻘـﺪاري ﮐﻪ ﺧﺮج ﺧـﻮراك ﻣﯽﮐﺮد ﺧﺮج ﻋﻄﺮ‬
‫ﻣﯽﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ‪ 40‬از ‪129‬‬ ‫ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت راﯾﺎﻧﻪاي ﻗﺎﺋﻤﯿﻪ‬ ‫ﺳﻨﻦ اﻟﻨﺒﯽ ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ‪ :‬آداب و ﺳﻨﻦ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ص( ‪ -‬آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري‬
‫اﺻﻔﻬﺎن ‪www.Ghaemiyeh.com‬‬ ‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم‬
‫)‪ .109 (4‬اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻋﻄﺮ زدن ﺑﻪ ﺷﺎرب از اﺧﻼق ﭘﯿﺎﻣﺒﺮان و اﺣﺘﺮام ﺑﻪ ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن ﻧﻮﯾﺴﻨﺪه اﻋﻤﺎل اﺳﺖ‪.‬‬
‫)‪ .110 ( 5‬اﻣـﺎم ﺻـﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺑﺮ ﻫﺮ ﻣﮑّﻠﻔﯽ ﻻـزم اﺳﺖ ﮐﻪ در ﻫﺮ ﺟﻤﻌﻪ ﺷﺎرب و ﻧﺎﺧﻨﻬﺎي ﺧﻮد را ﺑﮕﯿﺮد و ﻣﻘـﺪاري ﻋﻄﺮ‬
‫ﻣﺼـﺮف ﮐﻨﺪ‪ .‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﭼﻮن ﺟﻤﻌﻪ ﻓﺮا ﻣﯽرﺳـﯿﺪ و ﻋﻄﺮي ﻧﺰد او ﻧﺒﻮد ﺑﺮﺧﯽ از روﺳـﺮيﻫﺎي زﻧﺎن ﺧﻮد را ]ﮐﻪ‬
‫ﻣﻌﻄﺮ ﺑﻮد[ ﻣﯽﮔﺮﻓﺖ و ﺑﺎ آب ﻧﻢ ﻣﯽزد و ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺧﻮد ﻣﯽﮔﺬاﺷﺖ‪.‬‬
‫)‪ .111 ( 6‬ﺷـﯿﺦ ﺻﺪوق ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻـﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﭼﻮن روز ﺟﻤﻌﻪ ﻓﺮا ﻣﯽرﺳـﯿﺪ و ﻋﻄﺮي ﭘﯿﺪا ﻧﻤﯽﮐﺮد‪ ،‬ﻟﺒﺎﺳـﯽ را ﮐﻪ ﺑﺎ‬
‫زﻋﻔﺮان رﻧﮓ ﺷﺪه ﺑﻮد ﻣﯽﺧﻮاﺳﺖ و ﺑﺮ آن آب ﻣﯽﭘﺎﺷﯿﺪ‪ ،‬آنﮔﺎه آن را ﺑﻪ دﺳﺖ و ﺻﻮرت ﺧﻮد ﻣﯽﮐﺸﯿﺪ‪.‬‬
‫)‪ .112 ( 7‬اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﭼﻮن در روز ﻋﯿـﺪ ﻓﻄﺮ ﺑﺮاي رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻋﻄﺮ ﻣﯽآوردﻧﺪ‪ ،‬اول ﺑﻪ زﻧﺎن‬
‫ﺧﻮد ﻣﯽداد‪.‬‬
‫)‪ .113 (8‬ﻋﻠﯽ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻫﺪّﯾﻪ ﻋﻄﺮ و ﺣﻠﻮا را رد ﻧﻤﯽﮐﺮد‪.‬‬
‫)‪ .114 ( 9‬ﻏﺰاﻟﯽ در ﺷـﻤﺎر اﺧﻼـق رﺳـﻮل ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿـﻪ و آﻟﻪ ﮔﻮﯾـﺪ‪ :‬آن ﺣﻀـﺮت ﻋﻄﺮﯾـﺎت را دوﺳﺖ داﺷﺖ‪ ،‬و از ﺑﻮيﻫـﺎي‬
‫ﻧﺎﺧﻮش ﺑﺪش ﻣﯽآﻣﺪ »‪.«1‬‬
‫)‪ .115 ( 10‬ﻃﺒﺮﺳـﯽ ﮔﻮﯾـﺪ‪ :‬رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ روﻏﻦ زدن ﺑﻪ ﻣﻮ را دوﺳﺖ ﻣﯽداﺷﺖ‪ ،‬و از ژوﻟﯿـﺪﮔﯽ ﺑـﺪش ﻣﯽآﻣﺪ‪ ،‬و‬
‫ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد‪ :‬روﻏﻦ زدن ﻏﻢ و ﭘﺮﯾﺸﺎﻧﯽ را ﺑﺮ ﻃﺮف ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫)‪ .116 (11‬و ﻧﯿﺰ ﮔﻮﯾـﺪ‪ :‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ از اﻧﻮاع روﻏﻦﻫﺎ اﺳـﺘﻔﺎده ﻣﯽﮐﺮد و ﭘﯿﺶ از ﻣﺤﺎﺳﻦ‪ ،‬ﺳـﺮ را روﻏﻦ ﻣﯽزد‪ ،‬و‬
‫ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺑﺎﯾﺪ ﺳﺮ ﭘﯿﺶ از ﻣﺤﺎﺳﻦ روﻏﻦ زده ﺷﻮد‪.‬‬
‫______________________________‬
‫)‪ (1‬از ﻣﺤﺘﻮاي اﯾﻦ اﺧﺒﺎر ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪ ﮐﻪ آن ﺣﻀﺮت از اﻧﻮاع ﻋﻄﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮐﺮده اﺳﺖ )ﻣﺆﻟﻒ(‪.‬‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪60:‬‬
‫)‪ .117 (1‬و ﻧﯿﺰ ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬آن ﺣﻀﺮت ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﺎ »روﻏﻦ ﺑﻨﻔﺸﻪ« روﻏﻦ ﻣﯽزد‪ ،‬و ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد‪ :‬اﯾﻦ روﻏﻦ ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ روﻏﻨﻬﺎﺳﺖ‪.‬‬
‫)‪ .118 ( 2‬و ﻧﯿﺰ ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬آن ﺣﻀﺮت اول اﺑﺮوان ﺧﻮد را روﻏﻦ ﻣﯽزد و ﺑﻌﺪ ﺷﺎرب را‪ ،‬آنﮔﺎه روﻏﻦ را ﺑﻪ داﺧﻞ ﺑﯿﻨﯽ ﻣﯽﺑﺮد و ﻣﯽﺑﻮﯾﯿﺪ‪،‬‬
‫ﺳﭙﺲ ﻣﻮي ﺳﺮ را روﻏﻦ ﻣﯽزد‪.‬‬
‫)‪ .119 ( 3‬و ﻧﯿﺰ ﮔﻮﯾـﺪ‪ :‬رﺳـﻮل ﺧـﺪا ﺻـﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺑﺮاي رﻓﻊ ﺳـﺮ درد‪ ،‬اﺑﺮوان ﺧﻮد را روﻏﻦ ﻣﯽزد‪ ،‬و ﺷـﺎرب ﺧﻮﯾﺶ را ﺑـﺎ ﻏﯿﺮ‬
‫روﻏﻨﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﺤﺎﺳﻦ ﻣﺎﻟﯿﺪه ﺑﻮد روﻏﻦ ﻣﯽﻣﺎﻟﯿﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻠﺤﻘﺎت‬
‫)‪ (88 (4‬ﺣﻀﺮت رﺿﺎ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﯾﮑﯽ از اﺧﻼق ﭘﯿﺎﻣﺒﺮان ﻧﻈﺎﻓﺖ ﮐﺮدن اﺳﺖ‪.‬‬
‫)‪ (89 ( 5‬اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﭼﻬﺎر ﭼﯿﺰ از ﺳﻨﻦ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮان اﺳﺖ‪ :‬ﻋﻄﺮ زدن‪ ،‬ﻣﺴﻮاك ﮐﺮدن‪ ،‬آﻣﯿﺰش ﺑﺎ ﻫﻤﺴﺮان و ﺑﺎ ﺣﻨﺎ رﻧﮓ‬
‫ﮐﺮدن‪.‬‬
‫)‪ (90 ( 6‬رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻓﺮاوان ﻋﻄﺮ ﻣﺼـﺮف ﻣﯽﻧﻤﻮد ﺗﺎ آﻧﺠﺎ ﮐﻪ ﻋﻄﺮ‪ ،‬رﻧﮓ ﻣﺤﺎﺳﻦ و ﻣﻮي ﺳـﺮ آن ﺣﻀـﺮت را ﺑﻪ‬
‫زردي ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﯽداد‪.‬‬
‫)‪ (91 ( 7‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺷﺎﻧﻪ ﻣﯽزد و ﺳﺮ ﺧﻮد را ﺑﺎ ﺷﺎﻧﻪ ﻣﺮﺗﺐ ﻣﯽﮐﺮد‪ ... ،‬و ﺑﺴﺎ در روز دو ﺑﺎر ﻣﺤﺎﺳﻦ ﺧﻮد را ﺷﺎﻧﻪ‬
‫ﻣﯽزد‪ ،‬و ﭘﺲ از ﺷﺎﻧﻪ زدن ﺷﺎﻧﻪ را زﯾﺮ ﺗﺸﮏ ﺧﻮد ﻣﯽﻧﻬﺎد‪.‬‬
‫)‪ (92 ( 8‬ﻋﻤﺮو ﺑﻦ ﺛـﺎﺑﺖ ﮔﻮﯾـﺪ‪ :‬ﺑﻪ اﻣـﺎم ﺻـﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﻣﺮدم ﭼﻨﯿﻦ رواﯾﺖ ﮐﻨﻨـﺪ ﮐﻪ ﻓﺮق ﺑﺎز ﮐﺮدن در ﻣﻮي ﺳـﺮ از ﺳـّﻨﺖ‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ‪ 41‬از ‪129‬‬ ‫ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت راﯾﺎﻧﻪاي ﻗﺎﺋﻤﯿﻪ‬ ‫ﺳﻨﻦ اﻟﻨﺒﯽ ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ‪ :‬آداب و ﺳﻨﻦ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ص( ‪ -‬آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري‬
‫اﺻﻔﻬﺎن ‪www.Ghaemiyeh.com‬‬ ‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم‬
‫اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎم ﺑﺎ ﺗﻌﺠﺐ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬از ﺳّﻨﺖ اﺳﺖ؟! ﮔﻔﺘﻢ‪:‬‬
‫ﮔﻤﺎن ﻣﺮدم آن اﺳﺖ ﮐﻪ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻓﺮق ﺑﺎز ﻣﯽﮐﺮد‪ .‬ﺣﻀـﺮت ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻫﺮﮔﺰ رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻓﺮق ﺑﺎز‬
‫ﻧﮑﺮد و ﭘﯿﺎﻣﺒﺮان ﻫﻢ ﻣﻮي ﺳﺮﺷﺎن را ﭼﻨﺪان ﺑﻠﻨﺪ ﻧﻤﯽﮐﺮدﻧﺪ ]ﮐﻪ ﻣﺤﺘﺎج ﻓﺮق ﺑﺎز ﮐﺮدن ﺑﺎﺷﻨﺪ[‪.‬‬
‫)‪ (93 (9‬اﯾﻮب ﺑﻦ ﻫﺎرون ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ﺑﻪ اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬آﯾﺎ رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ از‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪61:‬‬
‫ﻣﯿﺎن ﻣﻮي ﺳـﺮ ﺧﻮد ﻓﺮق ﺑﺎز ﻣﯽﮐﺮد؟ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻧﻪ‪ ،‬زﯾﺮا رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻫﺮ ﮔﺎه ﻣﻮي ﺳـﺮش ﺑﻠﻨـﺪ ﻣﯽﺷﺪ ﺗﺎ ﻧﺮﻣﻪ ﮔﻮش‬
‫ﻣﯽرﺳﯿﺪ ]و ﭼﻨﺪان ﺑﻠﻨﺪ ﻧﺒﻮد ﮐﻪ ﺑﺨﻮاﻫﺪ ﻓﺮق ﺑﺎز ﮐﻨﺪ[‪.‬‬
‫)‪ (94 ( 1‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﺗﺮاﺷـﯿﺪن ﻣﻮي ﺳـﺮ از ﺟﻠﻮ ﺳـﺮ ﺷﺮوع ﻣﯽﮐﺮد‪ ،‬زﯾﺮا اﯾﻦ از ﺳﻨﻦ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮان ﻋﻠﯿﻬﻢ اﻟّﺴﻼم‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫)‪ (95 ( 2‬اﺑﻮ ﺑﺼﯿﺮ ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ﺑﻪ اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﻓﺮق ﺑﺎز ﮐﺮدن در ﻣﻮي ﺳﺮ از ﺳّﻨﺖ اﺳﺖ؟ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻧﻪ‪ ،‬ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬آﯾﺎ رﺳﻮل ﺧﺪا‬
‫ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻫﺮﮔﺰ ﻓﺮق ﺳﺮ را ﺑﺎز ﮐﺮد؟ ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫آري‪ ،‬ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﭼﮕﻮﻧﻪ رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻓﺮق ﺑـﺎز ﻣﯽﮐﺮد در ﺣـﺎﻟﯽ ﮐﻪ از ﺳـّﻨﺖ ﻧﯿﺴﺖ؟! ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻫﺮ ﮐﻪ در ﺷـﺮاﯾﻄﯽ ﮐﻪ‬
‫رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ ﻗﺮار ﮔﯿﺮد و ﻣﺎﻧﻨﺪ آن ﺣﻀـﺮت ﻓﺮق ﺑﺎز ﮐﻨﺪ ﺑﻪ ﺳـّﻨﺖ او ﻋﻤﻞ ﮐﺮده اﺳﺖ و اﻟّﺎ ﻧﻪ‪ .‬ﮔﻔﺘﻢ‪:‬‬
‫ﭼﮕﻮﻧﻪ؟ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ]در ﺳﺎل ﺷـﺸﻢ ﻫﺠﺮت[ ﺑﺮاي ﻋﻤﺮه اﺣﺮام ﺑﺴﺖ و ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ ﻫﻤﺮاه ﺑﺮد وﻟﯽ‬
‫ﺗﻮﺳـﻂ ﮐﻔـﺎر ﻣﮑﻪ از رﻓﺘﻦ ﺑﻪ ﻣﮑﻪ ﺑـﺎز داﺷـﺘﻪ ﺷـﺪ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧـﺪ رؤﯾﺎﯾﯽ را ﺑﻪ او ﻧﻤﻮد ﮐﻪ در ﻗﺮآن ﮐﺮﯾﻢ از آن ﯾﺎد ﮐﺮده و ﻓﺮﻣﻮده‪» :‬ﻫﻤﺎﻧﺎ‬
‫ﺧﺪاوﻧـﺪ رؤﯾﺎي رﺳﻮل ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺣﻖ راﺳﺖ آورد ﮐﻪ ﺑﻪ ﺧﻮاﺳﺖ ﺧـﺪا ﺑﺎ اﻣﻨﯿﺖ ﮐﺎﻣﻞ ﺑﻪ ﻣﺴـﺠﺪ اﻟﺤﺮام در ﺧﻮاﻫﯿـﺪ آﻣﺪ در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ‬
‫ﺳﺮ ﺗﺮاﺷـﻨﺪه و ﻧﺎﺧﻦﮔﯿﺮﻧﺪه ﺑﺎﺷـﯿﺪ و ﻫﯿﭻ ﺑﯿﻤﯽ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﺪ‪ «1» «.‬از اﯾﻦ رو رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ داﻧﺴﺖ ﮐﻪ ﺧﺪاوﻧـﺪ ﺑﻪ‬
‫آﻧﭽﻪ ﺑﻪ او ﻧﻤﻮده وﻓـﺎ ﺧﻮاﻫـﺪ ﮐﺮد ]و در آﯾﻨـﺪه ﻧﺰدﯾﮏ ﺑﻪ ﺳـﻼﻣﺖ وارد ﻣّﮑﻪ ﻣﻌﻈﻤﻪ ﺧﻮاﻫـﺪ ﺷـﺪ[‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ دﻟﯿﻞ از زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ اﺣﺮام‬
‫ﺑﺴـﺘﻪ ﺑﻮد ﻣﻮي ﺳـﺮش را ﻧﺰد و آن را ﺑﻠﻨـﺪ ﻧﻤﻮد ﺗﺎ در ﻣّﮑﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﻋﻤﺮه ﺑﺘﺮاﺷـﺪ ﭼﻨﺎن ﮐﻪ ﺧﺪاوﻧـﺪ وﻋـﺪه ﻓﺮﻣﻮده ﺑﻮد‪] ،‬ﻟـﺬا ﺑﻪ ﻧﺎﭼﺎر ﺑﻪ‬
‫ﺧﺎﻃﺮ ﺑﻠﻨﺪي ﻣﻮ ﻓﺮق ﺳـﺮ را ﺑﺎز ﻣﯽﮐﺮد‪ [.‬اﻣﺎ ﭘﺲ از اﻧﺠﺎم ﻋﻤﺮه ﮐﻪ آن را ﺗﺮاﺷﯿﺪ دﯾﮕﺮ ﻣﻮي ﺳﺮش را ﺑﻠﻨﺪ ﻧﮑﺮد و ﻧﻪ ﭘﯿﺶ از آن زﻣﺎن‬
‫ﻣﻮي ﺳﺮ ﺧﻮد را ﺑﻠﻨﺪ ﻣﯽﮔﺬاﺷﺖ ]ﺗﺎ ﻣﺤﺘﺎج ﺑﻪ ﺑﺎز ﮐﺮدن ﻓﺮق ﺑﺎﺷﺪ[‪.‬‬
‫)‪ (96 (3‬ﺣﻔﺺ اﻋﻮر ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬از اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﭘﺮﺳﯿﺪم‪ :‬آﯾﺎ ﺧﻀﺎب ﮐﺮدن ﻣﺤﺎﺳﻦ و ﺳﺮ از ﺳّﻨﺖ اﺳﺖ؟ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺑﻠﯽ ‪...‬‬
‫______________________________‬
‫)‪ (1‬ﻓﺘﺢ‪.27 /‬‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪62:‬‬
‫)‪ (97 ( 1‬ﻋﺎﯾﺸﻪ ﮔﻮﯾـﺪ‪ :‬رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ دﺳـﺘﻮر ﻣﯽداد ﻫﻔﺖ ﭼﯿﺰ از اﺟﺰاء ﺑﺪن اﻧﺴﺎن را دﻓﻦ ﮐﻨﻨﺪ‪ :‬ﻣﻮ‪ ،‬ﻧﺎﺧﻦ‪ ،‬ﺧﻮن‪،‬‬
‫ﭼﯿﺰي ﮐﻪ اﯾﺎم ﺣﯿﺾ از زن ﺧﺎرج ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬ﺑﭽﻪدان‪ ،‬دﻧﺪان و ﺧﻮن ﺑﺴﺘﻪﺷﺪه ﻫﻨﮕﺎم ﺳﻘﻂ ﺟﻨﯿﻦ‪.‬‬
‫)‪ (98 ( 2‬ﻋﺒـﺪ اﻟﻠﱠﻪ ﺑﻦ اﺑﯽ ﯾﻌﻔﻮر ﮔﻮﯾـﺪ‪ :‬ﻣﺎ در ﻣﺪﯾﻨﻪ ﺑﻮدﯾﻢ ﮐﻪ زراره ﺑﺎ ﻣﻦ در ﺑﺎره ﮐﻨﺪن ﯾﺎ ﺗﺮاﺷـﯿﺪن ﻣﻮي زﯾﺮ ﺑﻐﻞ ﺑﻪ ﺑﺤﺚ ﭘﺮداﺧﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻦ ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﺗﺮاﺷـﯿﺪن آن ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ و زراره ﮔﻔﺖ‪ :‬ﮐﻨـﺪن آن ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺑـﺎ ﻫﻢ ﺑﻪ در ﺧـﺎﻧﻪ اﻣـﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم رﻓﺘﻪ‪ ،‬اﺟﺎزه ورود‬
‫ﺧﻮاﺳـﺘﯿﻢ و ﺣﻀـﺮت ﺑﻪ ﻣـﺎ اﺟـﺎزه داد‪ .‬ﭘﺲ از ورود دﯾـﺪﯾﻢ ﮐﻪ ﺣﻀـﺮت در ﺣﻤـﺎم اﺳﺖ و زﯾﺮ ﺑﻐﻠﻬـﺎﯾﺶ ﻧﻮره ﮐﺸـﯿﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ زراره‬
‫ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﻫﻤﯿﻦ ]ﻋﻤﻞ اﻣﺎم[ ﺗﻮ را ﮐﺎﻓﯽ اﺳﺖ؟‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻧﻪ‪ ،‬ﺷﺎﯾـﺪ اﯾﻦ ﻋﻤﻞ ﻣﺨﺼﻮص آن ﺣﻀـﺮت ﺑﺎﺷـﺪ و ﺑﺮاي ﻣﻦ ﺟﺎﯾﺰ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ .‬ﺣﻀـﺮت ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﭼﻪ ﺑﺤﺜﯽ دارﯾﺪ؟ ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬زراره ﺑﺎ ﻣﻦ‬
‫در ﺑﺎره ﮐﻨﺪن ﯾﺎ ﺗﺮاﺷﯿﺪن ﻣﻮي زﯾﺮ ﺑﻐﻞ ﺑﻪ ﺑﺤﺚ ﭘﺮداﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻦ ﮔﻮﯾﻢ‪ :‬ﺗﺮاﺷﯿﺪن آن ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ و او ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ﮐﻨﺪن آن ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ‪ 42‬از ‪129‬‬ ‫ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت راﯾﺎﻧﻪاي ﻗﺎﺋﻤﯿﻪ‬ ‫ﺳﻨﻦ اﻟﻨﺒﯽ ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ‪ :‬آداب و ﺳﻨﻦ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ص( ‪ -‬آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري‬
‫اﺻﻔﻬﺎن ‪www.Ghaemiyeh.com‬‬ ‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم‬
‫ﺣﻀـﺮت ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺳـﺨﻦ ﺗﻮ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺳـّﻨﺖ اﺳﺖ و زراره از راه ﺳـّﻨﺖ ﺑﻪ ﺧﻄﺎ رﻓﺘﻪ؛ ﺗﺮاﺷﯿﺪن آن از ﮐﻨﺪن ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ‪ ،‬و ازاﻟﻪ آن ﺑﺎ ﻧﻮره از‬
‫ﺗﺮاﺷﯿﺪن ﺑﻬﺘﺮ ‪...‬‬
‫)‪ (99 ( 3‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺣﺒﯿﺒﻢ ﺟﺒﺮﺋﯿﻞ ﺑﻪ ﻣﻦ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﯾﮏ روز در ﻣﯿﺎن ﺧﻮد را ﻣﻌّﻄﺮ ﺳﺎز‪ ،‬و در روزﻫﺎي ﺟﻤﻌﻪ‬
‫ﻫﺮﮔﺰ آن را ﺗﺮك ﻣﮑﻦ‪.‬‬
‫)‪ (100 ( 4‬رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺑﻪ ﻋﻠﯽ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬اي ﻋﻠﯽ‪ ،‬ﺑﺮ ﺗﻮ ﺑﺎد ﮐﻪ ﻫﺮ ﺟﻤﻌﻪ ﺧﻮد را ﺧﻮﺷـﺒﻮ ﮐﻨﯽ‪ ،‬زﯾﺮا ﮐﻪ‬
‫اﯾﻦ از ﺳّﻨﺖ ﻣﻦ اﺳﺖ و ﺗﺎ زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﻮي آن از ﺗﻮ ﺷﻨﯿﺪه ﺷﻮد ﺑﺮاﯾﺖ ﺣﺴﻨﻪ ﻣﯽﻧﻮﯾﺴﻨﺪ‪.‬‬
‫)‪ (101 ( 5‬اﻧﺲ ﮔﻮﯾـﺪ‪ :‬ﻫﺮ ﮔﺎه ﺑﻪ رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﮔﯿﺎه ﺧﻮﺷـﺒﻮﯾﯽ ﺗﻘـﺪﯾﻢ ﻣﯽﺷـﺪ آن را ﻣﯽﺑﻮﯾﯿـﺪ و ﺑﻪ ﺻﺎﺣﺒﺶ ﺑﺎز‬
‫ﻣﯽﮔﺮداﻧﺪ‪ ،‬ﻣﮕﺮ ﻣﺮزﻧﺠﻮش »‪ «1‬را ﮐﻪ ﭘﺲ از ﺑﻮﯾﯿﺪن ﺑﺎز ﻧﻤﯽﮔﺮداﻧﺪ‪.‬‬
‫______________________________‬
‫)‪ (1‬ﻣﺮزﻧﺠﻮش‪ :‬ﮔﯿﺎﻫﯽ اﺳﺖ ﺧﻮﺷﺒﻮ‪ ،‬داراي ﺷﺎﺧﻪﻫﺎي ﺑﻠﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮﮔﻬﺎي آن ﺑﺎرﯾﮏ و ﺷﺒﯿﻪ ﮔﻮش ﻣﻮش اﺳﺖ و ﺧﻂ و ﺧﺎل ﻣﻌﺸﻮق را ﺑﻪ‬
‫آ ن ﺗ ﺸﺒﯿ ﻪ ﮐﻨﻨ ﺪ ‪.‬‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪63:‬‬
‫)‪ (102 ( 1‬رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ در روز ﺟﻤﻌﻪ ﭘﯿﺶ از ﺧـﺎرج ﺷـﺪن ﺑﺮاي ﻧﻤـﺎز‪ ،‬ﻧﺎﺧﻨﻬـﺎي ﺧﻮد را ﻣﯽﮔﺮﻓﺖ و ﺷﺎرﺑﺶ را‬
‫ﮐﻮﺗﺎه ﻣﯽﮐﺮد‪.‬‬
‫)‪ (103 ( 2‬ﻣﺮدي ﻧﺼـﺮاﻧﯽ ﮔﻮﯾـﺪ‪ :‬از اﺻـﺤﺎب رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﭘﺮﺳـﯿﺪم‪ :‬ﮐﺪام ﻫﺪّﯾﻪ ﻧﺰد آن ﺣﻀـﺮت از ﻫﻤﻪ ﻣﺤﺒﻮﺑﺘﺮ‬
‫اﺳﺖ؟ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﻋﻄﺮ ﻧﺰد آن ﺣﻀﺮت از ﻫﻤﻪ ﭼﯿﺰ ﻣﺤﺒﻮﺑﺘﺮ اﺳﺖ و رﻏﺒﺖ زﯾﺎدي ﺑﻪ آن دارد‪.‬‬
‫)‪ (104 (3‬اﻣﺎم ﮐﺎﻇﻢ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﭘﻨﺞ ﭼﯿﺰ در ﺳﺮ و ﭘﻨﺞ ﭼﯿﺰ در ﺑﺪن از ﺳّﻨﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻣـﺎ آﻧﭽﻪ در ﺳـﺮ اﺳﺖ ﻣﺴﻮاك ﮐﺮدن‪ ،‬ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺷﺎرب‪ ،‬ﻓﺮق ﺑﺎز ﮐﺮدن در ﻣﻮي ﺳـﺮ‪ ،‬ﻣﻀـﻤﻀﻪ و اﺳـﺘﻨﺸﺎق اﺳﺖ »‪ .«1‬اﻣﺎ آﻧﭽﻪ در ﺑـﺪن‬
‫اﺳﺖ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از‪ :‬ﺧﺘﻨﻪ ﮐﺮدن‪ ،‬زدودن ﻣﻮي زﯾﺮ ﺷﮑﻢ‪ ،‬زدودن ﻣﻮي زﯾﺮ ﺑﻐﻞﻫﺎ‪ ،‬ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻧﺎﺧﻨﻬﺎ و ﻃﻬﺎرت ﮔﺮﻓﺘﻦ‪.‬‬
‫)‪ (105 ( 4‬ﺣﻀـﺮت رﺿﺎ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺑﺮ ﺷـﻤﺎ ﺑﺎد ﺑﻪ ﺳـّﻨﺘﻬﺎي روز ﺟﻤﻌﻪ و آن ﻫﻔﺖ ﭼﯿﺰ اﺳﺖ‪ :‬آﻣﯿﺰش ﺑﺎ ﻫﻤﺴﺮان‪ ،‬ﺷﺴﺘﻦ ﺳﺮ و‬
‫ﻣﺤﺎﺳﻦ ﺑﺎ ﮔﻞ ﺧﺘﻤﯽ‪ ،‬ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺷﺎرب‪ ،‬ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻧﺎﺧﻦﻫﺎ‪ ،‬ﻋﻄﺮ زدن »‪.«2‬‬
‫)‪ (106 (5‬ﺗﮑﺮار رواﯾﺖ ‪ (102‬اﺳﺖ‪.‬‬
‫)‪ (107 (6‬ﺗﮑﺮار رواﯾﺖ ‪ (99‬اﺳﺖ‪.‬‬
‫)‪ (108 ( 7‬اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺻـﻠﻮات ﻓﺮﺳﺘﺎدن ﺑﺮ ﻣﺤّﻤﺪ و آل ﻣﺤّﻤﺪ در روز ﺟﻤﻌﻪ ﻫﺰار ﻣﺮﺗﺒﻪ‪ ،‬و در ﻏﯿﺮ روز ﺟﻤﻌﻪ ﺻﺪ‬
‫ﻣﺮﺗﺒﻪ از ﺳّﻨﺖ اﺳﺖ ‪...‬‬
‫______________________________‬
‫)‪ (1‬ﻣﻀﻤﻀﻪ‪ :‬ﺷﺴﺘﻦ دﻫﺎن‪ .‬اﺳﺘﻨﺸﺎق‪ :‬ﺷﺴﺘﻦ ﺑﯿﻨﯽ‪.‬‬
‫)‪ (2‬در اﯾﻨﺠﺎ ﭘﻨﺞ ﭼﯿﺰ ﺷﻤﺮده ﺷﺪه‪ ،‬و در ﮐﺘﺎب ﻓﻘﻪ اﻟﺮﺿﺎ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻟﺒﺎس )ﻟﺒﺎس ﺗﻤﯿﺰ ﭘﻮﺷﯿﺪن( و ﻏﺴﻞ ﻫﻢ ذﮐﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪64:‬‬
‫)‪(1‬‬
‫‪ 4‬آداب و ﺳﻨﻦ آن ﺣﻀﺮت در ﺳﻔﺮ و ﻟﻮاﺣﻖ آن‬
‫اﺷﺎره‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ‪ 43‬از ‪129‬‬ ‫ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت راﯾﺎﻧﻪاي ﻗﺎﺋﻤﯿﻪ‬ ‫ﺳﻨﻦ اﻟﻨﺒﯽ ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ‪ :‬آداب و ﺳﻨﻦ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ص( ‪ -‬آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري‬
‫اﺻﻔﻬﺎن ‪www.Ghaemiyeh.com‬‬ ‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم‬

‫)‪ .120 (2‬اﻣﺎم ﺑﺎﻗﺮ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ روز ﭘﻨﺠﺸﻨﺒﻪ ﻣﺴﺎﻓﺮت ﻣﯽﮐﺮد »‪.«1‬‬
‫)‪ .121 (3‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﺳﻔﺮ ﭘﻨﺞ ﭼﯿﺰ را ﺑﺎ ﺧﻮد ﺑﺮﻣﯽداﺷﺖ‪ :‬آﯾﻨﻪ‪ ،‬ﺳﺮﻣﻪدان‪ ،‬ﺷﺎﻧﻪ‪ ،‬ﻣﺴﻮاك و ﻗﯿﭽﯽ‪.‬‬
‫)‪ .122 (4‬اﺑﻦ ﻋﺒﺎس ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﭼﻨﺎن راه ﻣﯽرﻓﺖ ﮐﻪ ﻧﺎﺗﻮان و ﮐﺴﻞ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻧﻤﯽرﺳﯿﺪ »‪.«2‬‬
‫)‪ .123 (5‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺳﻮار ﺷﺪن ﺑﺮ درازﮔﻮﺷﯽ را ﮐﻪ ﻓﻘﻂ ﭘﺎﻻﻧﯽ روي آن اﻧﺪاﺧﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ دوﺳﺖ داﺷﺖ‪.‬‬
‫)‪ .124 ( 6‬ﺣﻀﺮت رﺿﺎ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ در ﺳﻔﺮ ﺣﺞ ﺧﻮد ﺻﺒﺤﮕﺎﻫﺎن ﮐﻪ از ﻣﻨﯽ ﺣﺮﮐﺖ ﻓﺮﻣﻮد از‬
‫راه »ﺿّﺐ« آﻣﺪ و ﻫﻨﮕﺎم ﺑﺎزﮔﺸﺖ از راه ﻣﯿﺎن ﻣﺸﻌﺮ و‬
‫______________________________‬
‫)‪ (1‬اﺣﺎدﯾﺚ در اﯾﻦ ﻣﻌﻨﯽ ﻓﺮاوان اﺳﺖ‪) .‬ﻣﺆﻟﻒ(‬
‫)‪ (2‬در اﺣﺎدﯾﺚ ﭼﻨﺪي ﮔﺬﺷﺖ ﮐﻪ آن ﺣﻀﺮت ﻫﻨﮕﺎم راه رﻓﺘﻦ ﮐﻤﯽ ﺑﻪ ﺟﻠﻮ ﺗﻤﺎﯾﻞ داﺷﺖ ﮔﻮﯾﯽ از ﺳﺮاﺷﯿﺒﯽ ﻓﺮود ﻣﯽآﯾﺪ‪) .‬ﻣﺆﻟﻒ(‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪65:‬‬
‫ﻋﺮﻓﻪ ﺑﺮﮔﺸﺖ‪ .‬و ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐّﻠﯽ آن ﺣﻀﺮت از راﻫﯽ ﮐﻪ ﻣﯽرﻓﺖ از ﻫﻤﺎن راه ﺑﺎز ﻧﻤﯽﮔﺸﺖ‪.‬‬
‫)‪ .125 ( 1‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻫﺮ ﮔﺎه ﻣﯽﺧﻮاﺳﺖ ﺑﻪ ﺟﻨﮓ رود‪ ،‬ﻣﻘﺼﺪ ﺧﻮد را ﻃﻮري ﺑﯿﺎن ﻣﯽداﺷﺖ ﮐﻪ ﮐﺴﯽ ﺑﻪ آن ﭘﯽ‬
‫ﻧﺒﺮد‪.‬‬
‫)‪ .126 (2‬اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ در ﺳﻔﺮ ﻫﺮ ﮔﺎه از ﺑﻠﻨﺪي ﺳﺮازﯾﺮ ﻣﯽﺷﺪ‬
‫»ﺳﺒﺤﺎن اﻟﻠﱠﻪ«‬
‫ﻣﯽﮔﻔﺖ‪ ،‬و ﭼﻮن ﺑﻪ ﺑﻠﻨﺪي ﺑﺎﻻ ﻣﯽرﻓﺖ‬
‫»اﻟﻠﱠﻪ اﮐﺒﺮ«‬
‫ﻣﯽﮔﻔﺖ‪.‬‬
‫)‪ .127 ( 3‬رﺳـﻮل ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿـﻪ و آﻟـﻪ در ﺳـﻔﺮ از ﻣﻨﺰﻟﯽ ﺑـﻪ ﻣﻨﺰل دﯾﮕﺮ ﮐـﻮچ ﻧﻤﯽﮐﺮد ﺟﺰ آﻧﮑﻪ در آن ﻣﻨﺰل دو رﮐﻌﺖ ﻧﻤـﺎز‬
‫ﻣﯽﮔﺰارد و ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻣﯽﺧﻮاﻫﻢ اﯾﻦ ﻣﮑﺎن ﺑﺮاﯾﻢ ﺑﻪ ﻧﻤﺎز ﺧﻮاﻧﺪن ﮔﻮاﻫﯽ دﻫﺪ‪.‬‬
‫)‪ .128 (4‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻫﻨﮕﺎم وداع ﺑﺎ ﻣﺆﻣﻨﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻋﺎزم ﺳﻔﺮ ﺑﻮدﻧﺪ ﻣﯽﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪:‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﺗﻘﻮا را ﺗﻮﺷﻪ ﺷـﻤﺎ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺷـﻤﺎ را ﺑﺎ ﻫﺮ ﺧﯿﺮي ﻣﻮاﺟﻪ ﺳﺎزد‪ ،‬ﻫﻤﻪ ﺣﺎﺟﺎﺗﺘﺎن را ﺑﺮآورد‪ ،‬دﯾﻦ و دﻧﯿﺎي ﺷﻤﺎ را ﺑﺮاﯾﺘﺎن ﺳﺎﻟﻢ ﺑﺪارد و‬
‫ﺷﻤﺎ را ﺳﺎﻟﻢ ﺑﻪ ﻣﻦ ﺑﺎز ﮔﺮداﻧﺪ‪.‬‬
‫)‪ .129 ( 5‬اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﺑﺎ ﻣﺮدي ﺧـﺪاﺣﺎﻓﻈﯽ ﮐﺮد و در ﺣﻖ وي ﭼﻨﯿﻦ دﻋﺎ ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬دﯾﻦ و اﻣﺎﻧﺘﺖ را ﺑﻪ ﺧـﺪا ﺳﭙﺮدم‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ‬
‫ﺗﻘﻮا را ﺗﻮﺷﻪ ﺗﻮ ﮐﻨﺪ‪ ،‬و ﻫﺮ ﺟﺎ رو ﮐﻨﯽ ﺑﺎ ﺧﯿﺮت ﻣﻮاﺟﻪ ﺳﺎزد‪ «.‬ﺳـﭙﺲ رو ﺑﻪ ﺣﺎﺿﺮان ﮐﺮد و ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬اﯾﻦ ﺑﻮد وداع رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ‬
‫ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺑﺎ ﻋﻠﯽ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﻫﺮ ﮔﺎه ﮐﻪ وي را ﺑﻪ ﺟﺎﯾﯽ رواﻧﻪ ﻣﯽﺳﺎﺧﺖ »‪.«1‬‬
‫)‪ .130 ( 6‬ﻋﻠﯽ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺑﻪ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ از ﺳﻔﺮ ﻣﮑﻪ ﺑﺎزﻣﯽﮔﺸﺘﻨﺪ ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﺧﺪاوﻧﺪ اﻋﻤﺎل‬
‫ﺣّﺞ ﺗﻮ را ﻗﺒﻮل ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﮔﻨﺎﻫﺖ را ﺑﯿﺎﻣﺮزد‪ ،‬و آﻧﭽﻪ ﺧﺮج ﮐﺮدهاي ﺑﻪ ﺗﻮ ﺑﺎز ﮔﺮداﻧﺪ‪«.‬‬
‫______________________________‬
‫)‪ (1‬رواﯾـﺎت در دﻋﺎﻫـﺎي آن ﺣﻀـﺮت در ﻫﻨﮕـﺎم وداع ﻣﺨﺘﻠﻒ اﺳﺖ و اﺧﺘﻼﻓـﺎت زﯾـﺎدي دارﻧـﺪ‪ ،‬وﻟﯽ در ﻫﻤﻪ آﻧﻬﺎ دﻋﺎ ﺑﻪ ﺳـﻼﻣﺘﯽ و‬
‫ﻏﻨﯿﻤﺖ ﻧﻬﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪) .‬ﻣﺆﻟﻒ(‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪66:‬‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ‪ 44‬از ‪129‬‬ ‫ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت راﯾﺎﻧﻪاي ﻗﺎﺋﻤﯿﻪ‬ ‫ﺳﻨﻦ اﻟﻨﺒﯽ ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ‪ :‬آداب و ﺳﻨﻦ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ص( ‪ -‬آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري‬
‫اﺻﻔﻬﺎن ‪www.Ghaemiyeh.com‬‬ ‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم‬
‫ﻣﻠﺤﻘﺎت‬
‫)‪) (109‬اﯾﻦ ﺷﻤﺎره در ﻣﺘﻦ از ﻗﻠﻢ اﻓﺘﺎده(‪.‬‬
‫)‪ (110 ( 1‬اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﺑﻪ ﻣﺤّﻤﺪ ﺑﻦ اﺑﯽ اﻟﮑﺮام ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻣﻦ دوﺳﺖ دارم ﮐﻪ روز ﭘﻨﺠﺸﻨﺒﻪ ﺑﺮاي ﺳﻔﺮ ﺑﯿﺮون ﺷﻮي‪ ،‬زﯾﺮا رﺳﻮل‬
‫ﺧﺪا ﺻﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﻣﯽﺧﻮاﺳﺖ ﺑﻪ ﺟﻨﮓ دﺷﻤﻦ رود در اﯾﻦ روز ﺑﯿﺮون ﻣﯽﺷﺪ‪.‬‬
‫)‪ (111 ( 2‬رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﻣﯽﺧﻮاﺳﺖ ﺳـﻔﺮ ﮐﻨـﺪ ﻣﯿﺎن زﻧﺎن ﺧﻮد ﻗﺮﻋﻪ ﻣﯽﮐﺸـﯿﺪ ]و ﺑﻪ ﻗﯿﺪ ﻗﺮﻋﻪ ﯾﮑﯽ از‬
‫آﻧﺎن را ﺑﺎ ﺧﻮد ﻫﻤﺮاه ﻣﯽﺑﺮد[‪.‬‬
‫)‪ (112 (3‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ دوﺳﺖ ﻧﺪاﺷﺖ ﮐﺴﯽ ﺑﺪون ﻫﻤﺴﻔﺮ ﻣﺴﺎﻓﺮت ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫)‪ (113 ( 4‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬از ﺳّﻨﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ ﭼﻮن ﮔﺮوﻫﯽ ﺑﻪ ﺳﻔﺮ روﻧﺪ زاد و ﺗﻮﺷﻪ ﺧﻮﯾﺶ را ﺑﺎ ﺧﻮد ﺑﺮدارﻧﺪ‪،‬‬
‫زﯾﺮا اﯾﻦ ﮐﺎر ﺳﺒﺐ دﻟﺨﻮﺷﯽ و دﻟﮕﺮﻣﯽ و ﺧﻮش ﺧﻠﻘﯽ آﻧﺎن ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫)‪ (114 ( 5‬رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ در ﻣﺴﺎﻓﺮﺗﻬﺎ ﭼﻨـﺪ ﭼﯿﺰ از او ﺟـﺪا ﻧﺒﻮد‪ :‬ﺷـﯿﺸﻪ روﻏﻦ )ﮐﻪ ﺳـﺮ و ﻣﻮي ﺧﻮد را روﻏﻦ زﻧﺪ(‪،‬‬
‫ﺳﺮﻣﻪدان‪ ،‬ﻗﯿﭽﯽ‪ ،‬ﻣﺴﻮاك‪ ،‬ﺷﺎﻧﻪ‪ ،‬ﻧﺦ و ﺳﻮزن ﺧﯿﺎﻃﯽ‪ ،‬درﻓﺶ ﮐﻔﺎﺷـﯽ‪ ،‬ﺑﻨﺪ ﭼﺮﻣﯽ ﮐﻔﺶ‪ .‬و آن ﺣﻀﺮت در ﺳﻔﺮ ﻟﺒﺎﺳﺶ را ﻣﯽدوﺧﺖ‬
‫و ﮐﻔﺶ ﺧﻮد را ﭘﯿﻨﻪ ﻣﯽزد‪.‬‬
‫)‪ (115 ( 6‬اﻧﺲ ﺑﻦ ﻣﺎﻟـﮏ ﮔﻮﯾـﺪ‪ :‬ﻫﯿـﭻ ﮔـﺎه رﺳـﻮل ﺧـﺪا ﺻـﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻗﺼـﺪ ﺳـﻔﺮ ﻧﻤﯽﮐﺮد ﺟﺰ آﻧﮑﻪ ﻫﻨﮕـﺎم ﺑﺮﺧﺎﺳـﺘﻦ از ﺟﺎ‬
‫ﻣﯽﮔﻔﺖ‪» :‬ﺧـﺪاﯾﺎ ﺑﻪ ﯾـﺎري ﺗﻮ ﺳـﻔﺮ ﻣﯽﮐﻨﻢ‪ ،‬و ﺑﻪ ﺳﻮي ﺗﻮ روي ﻣﯽآورم‪ ،‬و ﺑﻪ داﻣﻦ رﺣﻤﺖ ﺗﻮ ﭼﻨـﮓ ﻣﯽزﻧﻢ‪ ،‬ﺗﻮ ﭘﺸﺘﯿﺒﺎن و ﻧﻘﻄﻪ اﻣﯿﺪ‬
‫ﻣﻨ ﯽ ‪.‬‬
‫ﺧﺪاوﻧـﺪا‪ ،‬ﻣﺮا در آﻧﭽﻪ ﺑﺮاﯾﻢ ﻣﻬﻢ اﺳﺖ و آﻧﭽﻪ ﻣﻬﻢ ﻧﻤﯽﺷـﻤﺎرم و آﻧﭽﻪ ﮐﻪ ﺗـﻮ ﺧﻮد ﺑﻬـﺘﺮ از ﻣﻦ ﻣﯽداﻧﯽ ﮐﻔـﺎﯾﺖ ﮐﻦ‪ .‬ﺧـﺪاﯾﺎ‪ ،‬ﺗﻘﻮا را‬
‫ﺗﻮﺷﻪ ﻣﻦ ﮐﻦ و ﮔﻨﺎﻫﻢ را ﺑﯿﺎﻣﺮز‪ ،‬و ﺑﻪ ﻫﺮ ﺳﻮ رو ﮐﻨﻢ ﻣﺮا ﺑﺎ ﺧﯿﺮ ﻣﻮاﺟﻪ ﺳﺎز«‪ .‬اﯾﻦ دﻋﺎ را ﻣﯽﺧﻮاﻧﺪ و ﺑﺮاي ﺳﻔﺮ ﺑﯿﺮون ﻣﯽﺷﺪ‪.‬‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪67:‬‬
‫)‪ (116 (1‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ در ﻣﺴﺎﻓﺮتﻫﺎ ﺳﺮﯾﻊ راه ﻣﯽﭘﯿﻤﻮد و ﭼﻮن ﺑﻪ راه ﭘﻬﻨﺎوري ﻣﯽرﺳﯿﺪ ﺑﺮ ﺳﺮﻋﺖ ﺧﻮد ﻣﯽاﻓﺰود‪.‬‬
‫)‪ (117 ( 2‬اﻣﺎم ﺑﺎﻗﺮ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﭼﻮن ﻣﯽﺧﻮاﺳﺖ ﺑﺎ ﻣﺴﺎﻓﺮي وداع ﮐﻨﺪ دﺳﺖ او را ﻣﯽﮔﺮﻓﺖ‬
‫)ﺳﭙﺲ ﺑﻪ آﻧﭽﻪ در ﻧﻈﺮ داﺷﺖ در ﺣﻖ او دﻋﺎ ﻣﯽﮐﺮد(‪.‬‬
‫)‪ (118 ( 3‬ﻋﻠﯽ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻋﺼﺎﯾﯽ داﺷﺖ ﮐﻪ ﺗﻪ آن آﻫﻦ ﻧﻮك ﺗﯿﺰي ﻗﺮار داﺷﺖ‪ ،‬ﺑﺮ آن ﺗﮑﯿﻪ‬
‫ﻣﯽﮐﺮد و روزﻫﺎي ﻋﯿﺪ ]ﻓﻄﺮ و ﻗﺮﺑﺎن[ و در ﺳﻔﺮﻫﺎ آن را ﻫﻤﺮاه ﻣﯽﺑﺮد و در ﻧﻤﺎز ﺟﻠﻮ ﺧﻮد ﻣﯽﻧﻬﺎد ]ﺗﺎ ﺣﺮﯾﻢ ﻧﻤﺎزش ﺑﺎﺷﺪ[‪.‬‬
‫)‪ (119 (4‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻋﺼﺎ ﺑﺮداﺷﺘﻦ ﻧﺸﺎﻧﻪ ﻣﺆﻣﻦ و ﺳّﻨﺖ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮان اﺳﺖ »‪.«1‬‬
‫)‪ (120 (5‬ﺑﺮ ﻋﺼﺎ ﺗﮑﯿﻪ ﮐﺮدن از اﺧﻼق ﭘﯿﺎﻣﺒﺮان ﻋﻠﯿﻬﻢ اﻟّﺴﻼم اﺳﺖ‪.‬‬
‫)‪ (121 (6‬ﮐﻌﺐ ﺑﻦ ﻣﺎﻟﮏ ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ از ﺳﻔﺮ ﺑﺎز ﻧﻤﯽﮔﺸﺖ ﻣﮕﺮ ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ روز ﺑﺮ آﻣﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫)‪ (122 ( 7‬ﺳـّﻨﺖ آن اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺴﺎﻓﺮ ﺑﺮاي اﺳﺘﺮاﺣﺖ ﻓﺮود ﻧﯿﺎﯾـﺪ ﻣﮕﺮ ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﻫﻮا ﻣﻘﺪاري ﮔﺮم ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ؛ و ﺑﺎﯾﺪ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺳـﯿﺮش در‬
‫ﺷﺐ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫)‪ (123 ( 8‬رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ در ﺳـﻔﺮﻫﺎ ﻫﺮ ﮔـﺎه اول ﺷﺐ ﻣﯽﺧﻮاﺑﯿـﺪ دﺳـﺘﺶ را دراز ﻣﯽﮐﺮد و ﺳﺎق دﺳﺖ را زﯾﺮ ﺳـﺮ‬
‫ﻣﯽﻧﻬﺎد‪ .‬و ﻫﺮ ﮔﺎه در آﺧﺮ ﺷﺐ ﻣﯽﺧﻮاﺑﯿﺪ دﺳﺘﺶ را ﺑﻠﻨﺪ ﻣﯽﮐﺮد و ﺳﺮ ﻣﺒﺎرﮐﺶ را روي ﮐﻒ دﺳﺖ ﻣﯽﻧﻬﺎد‪.‬‬
‫)‪ (124 (9‬ﺳّﻨﺖ آن اﺳﺖ ﮐﻪ از ﻣﻨﺎزل ﺻﺒﺢ زود ﺣﺮﮐﺖ ﮐﻨﻨﺪ و آﻏﺎز ﺳﻔﺮ روز ﭘﻨﺠﺸﻨﺒﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫)‪ (125 (10‬در ﺳﻔﺮﻫﺎ ﻫﻤﺮاه ﺑﺮدن ﻣﺸﮏ آب و اﻣﺜﺎل آن از ﺳّﻨﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫______________________________‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ‪ 45‬از ‪129‬‬ ‫ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت راﯾﺎﻧﻪاي ﻗﺎﺋﻤﯿﻪ‬ ‫ﺳﻨﻦ اﻟﻨﺒﯽ ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ‪ :‬آداب و ﺳﻨﻦ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ص( ‪ -‬آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري‬
‫اﺻﻔﻬﺎن ‪www.Ghaemiyeh.com‬‬ ‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم‬
‫)‪ (1‬ﮔﻔﺘﻪاﻧـﺪ‪ :‬ﻋﺼـﺎ ﺑﻪ دﺳﺖ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻧﺸـﺎﻧﻪ ﺳـﻔﺮ رﻓﺘﻦ اﺳﺖ‪ ،‬و ﻋﺼـﺎ ﺑﻪ دﺳﺖ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻣﺆﻣﻦ ﻧﺸﺎﻧﻪ آن اﺳﺖ ﮐﻪ وي آﻣﺎده ﺳـﻔﺮ آﺧﺮت‬
‫اﺳﺖ و زاد و ﺗﻮﺷﻪ آن را ﺗﻬﯿﻪ دﯾـﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﯾـﺎ آﻧﮑﻪ ﻋﺼـﺎ داﺷـﺘﻦ ﻧﺸﺎﻧﻪ ﺿـﻌﻒ اﺳﺖ و ﺑﻪ دﺳﺖ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻋﺼﺎ ﺑﺮاي اﻇﻬﺎر ﺗﻮاﺿﻊ و ﻓﺮو‬
‫ﮐﺎﺳﺘﻦ ﺗﮑﺒﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪68:‬‬
‫)‪ (126 (1‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﭼﻮن از ﺟﻨﮓ ﯾﺎ ﺳﻔﺮ ﺣﺞ ﺑﺎزﻣﯽﮔﺸﺖ ﺑﻪ ﻫﺮ ﺑﻠﻨﺪﯾﯽ از زﻣﯿﻦ ﻣﯽرﺳﯿﺪ ﺳﻪ ﺑﺎر‬
‫»اﻟﻠﱠﻪ اﮐﺒﺮ«‬
‫ﻣﯽﮔﻔﺖ و اﯾﻦ دﻋﺎ را ﻣﯽﺧﻮاﻧﺪ‪:‬‬
‫ﻻ اﻟﻪ اﻟّﺎ اﻟﻠﱠﻪ وﺣﺪه ﻻ ﺷﺮﯾﮏ ﻟﻪ‪ ،‬ﻟﻪ اﻟﻤﻠﮏ و ﻟﻪ اﻟﺤﻤﺪ‪ ،‬ﯾﺤﯿﯽ و ﯾﻤﯿﺖ‪ ،‬و ﻫﻮ ﻋﻠﯽ ﮐّﻞ ﺷﯽء ﻗﺪﯾﺮ‪.‬‬
‫آﺋﺒﻮن ﻋﺎﺑﺪون ﺳﺎﺟﺪون رﺑّﻨﺎ ﺣﺎﻣﺪون‪ .‬ﺻﺪق اﻟﻠﱠﻪ وﻋﺪه‪ ،‬و ﻧﺼﺮ ﻋﺒﺪه‪ ،‬و ﻫﺰم اﻻﺣﺰاب وﺣﺪه‪.‬‬
‫»ﻣﻌﺒـﻮدي ﺟﺰ اﻟﻠﱠﻪ ﻧﯿﺴـﺖ ﮐﻪ ﯾﮕـﺎﻧﻪ و ﺑﯽﺷـﺮﯾﮏ اﺳﺖ‪ ،‬ﻓﺮﻣـﺎﻧﺮواﯾﯽ و ﺳـﺘﺎﯾﺶ وﯾﮋه اوﺳﺖ‪ ،‬زﻧـﺪه ﻣﯽﮐﻨـﺪ و ﻣﯽﻣﯿﺮاﻧـﺪ و ﺑﺮ ﻫﺮ ﭼﯿﺰي‬
‫ﺗﻮاﻧﺎﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ ﺑﺎز ﮔﺮدﻧﺪه ﺑﻪ ﺳﻮي ﭘﺮوردﮔﺎرﻣﺎن‪ ،‬و ﭘﺮﺳﺘﺸﮕﺮ و ﺳﺠﺪهﮐﻨﻨﺪه و ﺳﺘﺎﯾﻨﺪه ﭘﺮوردﮔﺎرﻣﺎن ﻫﺴﺘﯿﻢ‪.‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ وﻋﺪهاش وﻓﺎ ﮐﺮد‪ ،‬ﺑﻨﺪهاش را ﯾﺎري داد و ﺧﻮد ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﯾﯽ اﺣﺰاب ﮐﻔﺮ را در ﻫﻢ ﺷﮑﺴﺖ‪«.‬‬
‫)‪ (127 ( 2‬رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻫﻨﮕـﺎﻣﯽ ﮐﻪ از ﺳـﻔﺮ ﺑـﺎزﻣﯽﮔﺸﺖ ﻧﺨﺴﺖ ﺑﻪ ﻣﺴـﺠﺪ ﻣﯽرﻓﺖ و دو رﮐﻌﺖ ﻧﻤﺎز ﻣﯽﺧﻮاﻧﺪ‬
‫ﺳﭙ ﺲ ﺑ ﻪ ﺧ ﺎ ﻧ ﻪ د ر ﻣ ﯽ آ ﻣ ﺪ ‪.‬‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪69:‬‬
‫)‪(1‬‬
‫‪ 5‬آداب و ﺳﻨﻦ آن ﺣﻀﺮت در ﻟﺒﺎس‬
‫اﺷﺎره‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪ 5 69‬آداب و ﺳﻨﻦ آن ﺣﻀﺮت در ﻟﺒﺎس‬
‫‪ .131 ( 2‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻـﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻫﺮ ﻧﻮع ﻟﺒﺎﺳﯽ ﮐﻪ دﺳﺘﺮﺳﯽ داﺷﺖ ﻣﯽﭘﻮﺷﯿﺪ از روﭘﻮش و ﻋﺒﺎ و ﭘﯿﺮاﻫﻦ و ﺟّﺒﻪ و اﻣﺜﺎل آن‪ .‬و‬
‫از ﻟﺒﺎس ﺳﺒﺰ ﺧﻮﺷـﺶ ﻣﯽآﻣﺪ‪ ،‬و ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻟﺒﺎﺳـﻬﺎﯾﺶ ﺳﻔﯿﺪ ﺑﻮد‪ ،‬و ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد‪ :‬زﻧﺪﮔﺎن ﺧﻮد را ﺳﻔﯿﺪ ﺑﭙﻮﺷﺎﻧﯿﺪ و ﻣﺮدﮔﺎﻧﺘﺎن را در آن ﮐﻔﻦ‬
‫ﮐﻨﯿـﺪ‪ .‬آن ﺣﻀـﺮت ﭼﻪ در ﺟﻨﮓ و ﭼﻪ در ﻏﯿﺮ ﺟﻨﮓ ﻟﺒﺎس ﻻﯾﻪدار ﻣﯽﭘﻮﺷـﯿﺪ‪ .‬و ﻗﺒﺎﯾﯽ از ﺳـﻨﺪس »‪ «1‬داﺷﺖ ﮐﻪ ﭼـﻮن ﺑﻪ ﺗﻦ ﻣﯽﮐﺮد‬
‫رﻧﮓ ﺳﺒﺰ آن ﺑﺮ ﺳﭙﯿﺪي روي ﺣﻀﺮﺗﺶ ﻏﻠﺒﻪ داﺷﺖ و روي ﻫﻢ رﻓﺘﻪ زﯾﺒﺎ ﺟﻠﻮه ﻣﯽﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫ﺑﻠﻨـﺪي ﻟﺒﺎﺳـﻬﺎي آن ﺣﻀـﺮت ﺗﺎ ﺑﺎﻻي ﻗﻮزك ﭘﺎﻫﺎ ﺑﻮد‪ ،‬و روﭘﻮﺷـﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺗﻦ ﻣﯽﮐﺮد از آن ﮐﻮﺗﺎهﺗﺮ ﺑﻮد و ﺗﺎ ﻧﺼﻒ ﺳﺎق ﭘﺎ ﻣﯽرﺳـﯿﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻤﯿﺸﻪ ﻣﯿـﺎن ﮐﻤﺮ را ﻣﯽﺑﺴﺖ و ﺑﺴﺎ در ﺣﺎل ﻧﻤﺎز و ﻏﯿﺮ ﻧﻤﺎز آن را ﻣﯽﮔﺸﻮد‪ .‬آن ﺣﻀـﺮت روﭘﻮﺷـﯽ داﺷﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ زﻋﻔﺮان رﻧﮓ ﺷـﺪه‬
‫ﺑﻮد و ﺑﺴﺎ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻫﻤﺎن ﯾﮏ ﭘﻮﺷﺶ ﺑﺎ ﻣﺮدم ﻧﻤﺎز ﺟﻤﺎﻋﺖ‬
‫______________________________‬
‫)‪ (1‬ﺳﻨﺪس‪ :‬دﯾﺒﺎ و اﺑﺮﯾﺸﻢ ﻟﻄﯿﻒ‪ .‬و در اﯾﻨﺠﺎ ﻣﻨﻈﻮر اﺑﺮﯾﺸﻢ ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ اﺳﺖ‪ ،‬زﯾﺮا ﭘﻮﺷﯿﺪن اﺑﺮﯾﺸﻢ ﺧﺎﻟﺺ ﺑﺮاي ﻣﺮدان ﺣﺮام اﺳﺖ‪.‬‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪70:‬‬
‫ﻣﯽﮔﺰاﺷﺖ‪ .‬و ﮔﺎﻫﯽ ﺗﻨﻬﺎ ﯾﮏ ﻋﺒﺎ ﺑﻪ ﺗﻦ داﺷﺖ‪.‬‬
‫و ﻧﯿﺰ ﻋﺒﺎي ﮐﻬﻨﻪ وﺻﻠﻪداري داﺷﺖ ﮐﻪ آن را ﻣﯽﭘﻮﺷﯿﺪ و ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻣﻦ ﺑﻨﺪهام و ﻟﺒﺎس ﺑﻨﺪﮔﺎن ﻣﯽﭘﻮﺷﻢ‪ .‬و دو ﺟﺎﻣﻪ داﺷﺖ ﻣﺨﺼﻮص‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ‪ 46‬از ‪129‬‬ ‫ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت راﯾﺎﻧﻪاي ﻗﺎﺋﻤﯿﻪ‬ ‫ﺳﻨﻦ اﻟﻨﺒﯽ ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ‪ :‬آداب و ﺳﻨﻦ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ص( ‪ -‬آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري‬
‫اﺻﻔﻬﺎن ‪www.Ghaemiyeh.com‬‬ ‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم‬
‫روزﻫﺎي ﺟﻤﻌﻪ‪ ،‬ﻏﯿﺮ از ﻟﺒﺎﺳـﻬﺎي دﯾﮕﺮي ﮐﻪ در ﻏﯿﺮ ﺟﻤﻌﻪ ﻣﯽﭘﻮﺷـﯿﺪ‪ .‬و ﺑﺴﺎ ﮐﻪ ﻓﻘﻂ ﯾﮏ روﭘﻮش ﺑﺪون ﻟﺒﺎﺳﻬﺎي دﯾﮕﺮ ﺑﻪ ﺗﻦ ﻣﯽﮐﺮد‪،‬‬
‫و دو ﻃﺮف آن را ﻣﯿـﺎن دو ﺷـﺎﻧﻪ ﺧﻮد ﮔﺮه ﻣﯽزد و ﺑـﺎ ﻫﻤـﺎن ﻟﺒﺎس ﺑﺎ ﻣﺮدم ﺑﺮ ﺟﻨﺎزهﻫﺎ ﻧﻤﺎز ﻣﯽﺧﻮاﻧـﺪ‪ .‬و ﺑﺴﺎ ﻫﻤﺎن روﭘﻮش را ﺑﻪ ﺧﻮد‬
‫ﻣﯽﭘﯿﭽﯿـﺪ و آن را از ﭼﭗ و راﺳﺖ ﺑﺮ دوش ﻣﯽاﻓﮑﻨـﺪ و ﺑﺎ آن در ﺧﺎﻧﻪ ﺧﻮد ﻧﻤﺎز ﻣﯽﺧﻮاﻧﺪ و اﯾﻦ ﻟﺒﺎﺳـﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ در ﻫﻤﺎن روز در آن‬
‫ﻣﺠﺎﻣﻌﺖ ﮐﺮده ﺑﻮد‪ .‬ﮔﺎﻫﯽ در ﻫﻤﺎن ازار ﻧﻤﺎز ﺷﺐ ﻣﯽﺧﻮاﻧﺪ‪ ،‬ﯾﮏ ﻃﺮف ﭘﺎرﭼﻪ را ﺑﻪ روي ﺧﻮد و ﻃﺮف دﯾﮕﺮش را ﺑﻪ روي ﺑﻌﻀﯽ از‬
‫زﻧﺎن ﺧﻮد ﻣﯽاﻧﺪاﺧﺖ و ﺑﻪ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ در آن ﻧﻤﺎز ﻣﯽﺧﻮاﻧﺪ‪.‬‬
‫)‪ (1‬آن ﺣﻀـﺮت ﻋﺒﺎي ﺳﯿﺎه رﻧﮕﯽ داﺷﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﮐﺴﯽ ﺑﺨﺸﯿﺪ‪ .‬اّم ﺳﻠﻤﻪ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭘﺪر و ﻣﺎدرم ﻓﺪاﯾﺖ! آن ﻋﺒﺎي ﺳﯿﺎه ﭼﻪ ﺷﺪ؟ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬آن‬
‫را ]ﺑﻪ ﺑﺮﻫﻨﻪاي[ ﭘﻮﺷﺎﻧﺪم‪ .‬اّم ﺳﻠﻤﻪ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻫﺮﮔﺰ ﭼﯿﺰي زﯾﺒﺎﺗﺮ از ﺳﻔﯿﺪي ﺷﻤﺎ ﺑﺮ ﺳﯿﺎﻫﯽ آن ﻋﺒﺎ ﻧﺪﯾﺪم‪.‬‬
‫اﻧﺲ ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ﺑﺴﺎ آن ﺣﻀﺮت در ﻗﻄﯿﻔﻪاي ﮐﻪ دو ﻃﺮف آن را ]ﭘﺸﺖ ﮔﺮدن[ ﮔﺮه زده ﺑﻮد ﺑﺎ ﻣﺎ ﻧﻤﺎز ﻇﻬﺮ ﻣﯽﺧﻮاﻧﺪ‪.‬‬
‫و آن ﺣﻀـﺮت اﻧﮕﺸﺘﺮ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽﮐﺮد ‪ ...‬و ﺑﺎ ﻫﻤﺎن اﻧﮕﺸﺘﺮ ﻧﺎﻣﻪﻫﺎ را ﻣﻬﺮ ﻣﯽﮐﺮد‪ ،‬و ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻣﻬﺮ ﮐﺮدن ﻧﺎﻣﻪﻫﺎ ﺑﻬﺘﺮ از اﯾﺠﺎد ﺷـﮏ‬
‫و ﺗﻬﻤﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫آن ﺣﻀـﺮت ﺷﺐ ﮐﻼـه ﺑﻪ ﺳـﺮ ﻣﯽﮔـﺬاﺷﺖ‪ ،‬ﮔـﺎه زﯾﺮ ﻋﻤﺎﻣﻪ و ﮔﺎه ﺑـﺪون ﻋﻤﺎﻣﻪ‪ .‬و ﮔﺎﻫﯽ آن را از ﺳـﺮ ﺑﺮ ﻣﯽداﺷﺖ و ﺟﻠﻮي ﺧﻮد ﺑﻪ‬
‫ﻋﻨﻮان ﺣﺮﯾﻢ ﻧﻤﺎز ﻣﯽﻧﻬﺎد و ﺑﻪ ﺳﻮي آن ﻧﻤﺎز ﻣﯽﺧﻮاﻧﺪ‪ .‬و ﺑﺴﺎ ﻋﻤﺎﻣﻪ ﻧﺪاﺷﺖ و ﺷﺎل را ﺑﺮ ﺳﺮ و ﭘﯿﺸﺎﻧﯽ ﻣﯽﺑﺴﺖ‪ .‬ﻋﻤﺎﻣﻪاي داﺷﺖ ﺑﻪ ﻧﺎم‬
‫ﺳﺤﺎب و آن را ﺑﻪ ﻋﻠﯽ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﺑﺨﺸـﯿﺪ‪ .‬ﺑﺴﺎ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻋﻠﯽ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﺑﺎ آن ﻋﻤﺎﻣﻪ ﻣﯽآﻣﺪ و ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺻﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫ﻋﻠﯽ در ﺳﺤﺎب ﻧﺰد ﺷﻤﺎ آﻣﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻤﯿﺸﻪ ﻟﺒﺎس را از ﻃﺮف راﺳﺖ ﻣﯽﭘﻮﺷﯿﺪ و ﭼﻨﯿﻦ ﻣﯽﺧﻮاﻧﺪ‪:‬‬
‫اﻟﺤﻤﺪ ﻟﻠﱠﻪ اﻟّﺬي‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪71:‬‬
‫ﮐﺴﺎﻧﯽ ﻣﺎ اواري ﺑﻪ ﻋﻮرﺗﯽ‪ ،‬و اﺗﺠّﻤﻞ ﺑﻪ ﻓﯽ اﻟّﻨﺎس‬
‫»ﺳـﭙﺎس و ﺳـﺘﺎﯾﺶ ﺧـﺪاﯾﯽ را ﮐﻪ ﺑﺮ ﻣﻦ ﺟﺎﻣﻪاي ﭘﻮﺷﺎﻧﯿـﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ آن ﺷـﺮﻣﮕﺎﻫﻢ را ﺑﭙﻮﺷﺎﻧﻢ و آراﺳـﺘﻪ در ﻣﯿﺎن ﻣﺮدم ﻇﺎﻫﺮ ﺷﻮم‪ «.‬و ﭼﻮن‬
‫ﻟﺒﺎس را در ﻣﯽآورد از ﺳﻤﺖ ﭼﭗ ﺑﯿﺮون ﻣﯽآورد‪.‬‬
‫ﭼﻮن ﻟﺒﺎس ﻧﻮ ﻣﯽﭘﻮﺷـﯿﺪ‪ ،‬ﻟﺒﺎﺳـﻬﺎي ﮐﻬﻨﻪ را ﺑﻪ ﻓﻘﯿﺮ ﻣﯽداد و ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻫﯿـﭻ ﻣﺴـﻠﻤﺎﻧﯽ ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ ﻟﺒﺎس ﮐﻬﻨﻪ ﺧﻮد را ﻓﻘﻂ ﺑﺮاي رﺿﺎي‬
‫ﺧـﺪا ﺑﻪ ﻓﻘﯿﺮي ﺑﭙﻮﺷﺎﻧـﺪ ﻣﮕﺮ آﻧﮑﻪ در ﭘﻨﺎه و ﺧﯿﺮ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ﺗﺎ زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ آن ﻟﺒﺎس ﺑﺮ ﺗﻦ ﻓﻘﯿﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﺧﻮاه ﺑﺨﺸـﻨﺪه ﻟﺒﺎس زﻧﺪه‬
‫ﺑﺎﺷﺪ ﯾﺎ ﻣﺮده‪.‬‬
‫)‪ (1‬ﺗﺸـﮑﯽ از ﭘﻮﺳﺖ داﺷﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻟﯿﻒ ﺧﺮﻣﺎ ﭘﺮ ﺷـﺪه ﺑﻮد و ﻃﻮل آن ﺣﺪود دو ذراع و ﻋﺮض آن ﺣﺪود ﯾﮏ ذراع و ﯾﮏ وﺟﺐ ﺑﻮد‪.‬‬
‫و ﻧﯿﺰ ﻋﺒـﺎﯾﯽ داﺷﺖ ﮐﻪ ﻫﺮ ﺟﺎ ﻣﯽرﻓﺖ آن را دو ﺗﺎ ﮐﺮده ﺑﻪ زﯾﺮ آن ﺣﻀـﺮت ﻣﯽاﻧﺪاﺧﺘﻨـﺪ‪ .‬و ﻧﯿﺰ روي ﺣﺼـﯿﺮ ﺑـﺪون آﻧﮑﻪ ﭼﯿﺰ دﯾﮕﺮي‬
‫زﯾﺮ ﺧﻮد ﺑﯿﻨﺪازد ﻣﯽﺧﻮاﺑﯿﺪ‪.‬‬
‫از اﺧﻼق آن ﺟﻨﺎب اﯾﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ ﭼﻬﺎرﭘﺎﯾﺎن و اﺳﻠﺤﻪ و اﺛﺎث ﺧﻮد را ﻧﺎﻣﮕﺬاري ﻣﯽﻧﻤﻮد‪ .‬ﻧﺎم ﭘﺮﭼﻤﺶ ﻋﻘﺎب‪ ،‬و ﻧﺎم ﺷﻤﺸﯿﺮش ﮐﻪ ﺑﺎ آن‬
‫در ﺟﻨﮕﻬﺎ ﺣﺎﺿﺮ ﻣﯽﺷﺪ ذو اﻟﻔﻘﺎر‪ ،‬و ﻧﺎم ﺷﻤﺸﯿﺮﻫﺎي دﯾﮕﺮش ﻣﺨﺬم‪ ،‬رﺳﻮب و ﻗﻀﯿﺐ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻗﺒﻀﻪ ﺷﻤﺸـﯿﺮش ﺑﻪ ﻧﻘﺮه آراﺳـﺘﻪ ﺑـﻮد‪ ،‬و ﮐﻤﺮﺑﻨـﺪي ﮐﻪ ﻣﯽﺑﺴﺖ از ﭼﺮم ﺑﻮد و ﺳﻪ ﺣﻠﻘﻪ ﻧﻘﺮه در آن ﺑﻮد‪ .‬ﮐﻤـﺎﻧﺶ ﮐﺘﻮم‪ ،‬و ﺟﻌﺒﻪ ﺗﯿﺮش‬
‫ﮐﺎﻓﻮر ﻧﺎم داﺷﺖ‪ .‬ﻧﺎم ﺷﺘﺮ آن ﺣﻀﺮت ﻗﺼﻮي ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﻪ آن ﻋﻀﺒﺎء ﻣﯽﮔﻔﺘﻨﺪ‪ .‬و ﻧﺎم اﺳﺘﺮش دﻟﺪل‪ ،‬و درازﮔﻮﺷﺶ ﯾﻌﻔﻮر‪ ،‬و ﮔﻮﺳﻔﻨﺪي‬
‫ﮐﻪ از ﺷﯿﺮ آن ﻣﯽآﺷﺎﻣﯿﺪ ﻋﯿﻨﻪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫آن ﺣﻀـﺮت ﺳـﺒﻮﯾﯽ از ﺳـﻔﺎل داﺷﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ آب آن وﺿﻮ ﻣﯽﮔﺮﻓﺖ و از آن ﻣﯽﻧﻮﺷﯿﺪ‪ ،‬و ﻣﺮدم ﮐﻮدﮐﺎن ﺧﺮدﺳﺎل ﺧﻮد را ﮐﻪ ﺧﻮب و‬
‫ﺑﺪ را ﻣﯽﻓﻬﻤﯿﺪﻧﺪ ﻣﯽﻓﺮﺳﺘﺎدﻧﺪ و آﻧﺎن داﺧﻞ ﻣﻨﺰل آن ﺣﻀﺮت ﻣﯽﺷﺪﻧﺪ ﺑﺪون آﻧﮑﻪ ﮐﺴﯽ ﻣﺎﻧﻊ آﻧﻬﺎ ﺷﻮد‪ ،‬آنﮔﺎه اﮔﺮ در آن ﺳﺒﻮ آﺑﯽ‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ‪ 47‬از ‪129‬‬ ‫ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت راﯾﺎﻧﻪاي ﻗﺎﺋﻤﯿﻪ‬ ‫ﺳﻨﻦ اﻟﻨﺒﯽ ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ‪ :‬آداب و ﺳﻨﻦ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ص( ‪ -‬آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري‬
‫اﺻﻔﻬﺎن ‪www.Ghaemiyeh.com‬‬ ‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم‬
‫ﻣﯽﯾﺎﻓﺘﻨﺪ ﻣﯽآﺷﺎﻣﯿﺪﻧﺪ و ﺑﺮاي ﺗﺒّﺮك ﺑﺮ ﺻﻮرت و ﺑﺪن ﺧﻮد ﻣﯽﻣﺎﻟﯿﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪72:‬‬
‫)‪ .132 (1‬رواﯾﺖ ﺷﺪه ﮐﻪ ﻋﻤﺎﻣﻪ آن ﺣﻀﺮت ﺑﻪ اﻧﺪازهاي ﺑﻮد ﮐﻪ ﺳﻪ دور ﯾﺎ ﭘﻨﺞ دور ﺑﻪ ﺳﺮش ﻣﯽﭘﯿﭽﯿﺪ‪.‬‬
‫)‪ .133 (2‬رواﯾﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ آن ﺣﻀﺮت ﻋﻤﺎﻣﻪ ﺳﯿﺎﻫﯽ داﺷﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺳﺮ ﻣﯽﺑﺴﺖ و در آن ﻧﻤﺎز ﻣﯽﺧﻮاﻧﺪ‪.‬‬
‫)‪ .134 ( 3‬ﻋﻠﯽ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺷﺐ ﮐﻼهﻫﺎي راه راه ﺑﻪ ﺳﺮ ﻣﯽﻧﻬﺎد ‪ ...‬و زرﻫﯽ داﺷﺖ ﺑﻪ ﻧﺎم ذات‬
‫اﻟﻔﻀﻮل ﮐﻪ داراي ﺳﻪ ﺣﻠﻘﻪ از ﻧﻘﺮه ﺑﻮد‪ ،‬ﯾﮑﯽ در ﺟﻠﻮ و دو ﺗﺎ در ﭘﺸﺖ ‪...‬‬
‫)‪ .135 ( 4‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺷـﻤﻠﻪ و ﻧﻤﺮه »‪ «1‬ﺑﻪ ﺧﻮد ﻣﯽﭘﯿﭽﯿـﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻧﻤﺮه از آن ﺟﻬﺖ ﮐﻪ ﺧﻄﻮط ﺳـﯿﺎه آن ﺑﺮ ﺳـﻔﯿﺪي‬
‫ﺳﺎﻗﻬﺎ و ﻗﺪﻣﻬﺎي ﻧﻤﺎﯾﺎن آن ﺣﻀﺮت ﻗﺮار ﻣﯽﮔﺮﻓﺖ ﺑﺮ اﻧﺪام او زﯾﺒﺎ ﻣﯽﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫)‪ .136 (5‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ در ﯾﮏ ﻟﺒﺎس ﮔﺸﺎد ﻧﻤﺎز ﻣﯽﺧﻮاﻧﺪ‪.‬‬
‫)‪ .137 ( 6‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ دو ﺑﺮد )ﺟﺎﻣﻪ راه راه( )ﻋﺒﺎي ﭘﺸـﻤﯽ ﺳﯿﺎه( داﺷﺖ ﮐﻪ ﻓﻘﻂ در ﺣﺎل ﻧﻤﺎز ﻣﯽﭘﻮﺷﯿﺪ‪ ،‬و اﻣﺘﺶ‬
‫را ﺑﻪ ﻧﻈﺎﻓﺖ ﺗﺮﻏﯿﺐ ﻣﯽﻧﻤﻮد و ﺑﻪ آن دﺳﺘﻮر ﻣﯽداد‪.‬‬
‫)‪ .138 ( 7‬اﻣﯿﺮ ﻣﺆﻣﻨﺎن ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻟﺒﺎس ﭘﻨﺒﻪ ﺑﭙﻮﺷـﯿﺪ ﮐﻪ ﻟﺒﺎس رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ از ﭘﻨﺒﻪ ﺑﻮد و ﻟﺒﺎس ﻣﺎ اﻫﻞ ﺑﯿﺖ‬
‫ﻧﯿﺰ از ﭘﻨﺒﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫)‪ .139 ( 8‬ﻋﻠﯽ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻟﺒﺎس ﭘﻨﺒﻪ ﺑﭙﻮﺷـﯿﺪ ﮐﻪ آن ﻟﺒﺎس رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺑﻮد‪ .‬و آن ﺣﻀـﺮت ﻟﺒﺎس ﻣﻮﯾﯿﻦ و‬
‫ﭘﺸﻤﯿﻦ ﻧﻤﯽﭘﻮﺷﯿﺪ ﻣﮕﺮ آﻧﮑﻪ ﻋﻠﺖ و ﺿﺮورﺗﯽ ﭘﯿﺪا ﻣﯽﺷﺪ »‪.«2‬‬
‫)‪ .140 (9‬آن ﺣﻀﺮت ﮐﻤﺮﺑﻨﺪي داﺷﺖ از ﭼﺮم دﺑﺎﻏﯽ ﺷﺪه ﮐﻪ در ﺳﺮ آن ﻗّﻠﺎب‬
‫______________________________‬
‫)‪ (1‬ﺷﻤﻠﻪ ﻟﺒﺎﺳﯽ اﺳﺖ ﮐﻮﭼﮑﺘﺮ از ﻗﻄﯿﻔﻪ‪ .‬و ﻧﻤﺮه ﻟﺒﺎﺳﯽ اﺳﺖ از ﭘﺸﻢ ﮐﻪ داراي ﺧﻄﻮط ﺳﻔﯿﺪ و ﺳﯿﺎه ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫)‪ (2‬از اﯾﻦ ﺧﺒﺮ ﻣﻌﻨﺎي آﻧﭽﻪ در ﺑﺎب ﻣﻌﺎﺷـﺮت آن ﺣﻀـﺮت ﮔـﺬﺷﺖ ﮐﻪ ﻟﺒﺎس ﭘﺸـﻤﯿﻨﻪ ﻣﯽﭘﻮﺷـﯿﺪ روﺷﻦ ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﺣﻀـﺮت در ﺣﺎل‬
‫ﺿﺮورت ﻟﺒﺎس ﭘﺸﻤﯿﻨﻪ ﻣﯽﭘﻮﺷﯿﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻨﺎ ﺑﺮ اﯾﻦ ﻣﻨﺎﻓﺎﺗﯽ ﻣﯿﺎن اﯾﻦ اﺧﺒﺎر ﻧﯿﺴﺖ‪) .‬ﻣﺆﻟﻒ(‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪73:‬‬
‫داﺷﺖ و ﻃﺮف دﯾﮕﺮش از ﻧﻘﺮه ﺑـﻮد‪ .‬و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺳﻪ ﺣﻠﻘﻪ ﻧﻘﺮهاي در آن ﺑـﻮد‪ .‬و ﻧﯿﺰ آن ﺣﻀـﺮت ﻗـﺪﺣﯽ داﺷﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺳﻪ ﻗﻄﻌﻪ از ﻧﻘﺮه‬
‫ﺑﻨﺪ زده ﺷﺪه ﺑﻮد‪.‬‬
‫)‪ .141 ( 1‬ﻋﻠﯽ ﻋﻠﯿـﻪ اﻟـّﺴ ﻼم ﻓﺮﻣـﻮد‪ :‬ﺗـﻪ ﻏﻼـف و ﻗﺒﻀـﻪ ﺷﻤﺸـﯿﺮ رﺳـﻮل ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ از ﻧﻘﺮه ﺑـﻮد و ﻣـﺎ ﺑﯿﻦ آن دو ﻧﯿﺰ ﺑﺎ‬
‫ﺣﻠﻘﻪﻫﺎﯾﯽ از ﻧﻘﺮه ﻣﺰّﯾﻦ ﺑﻮد‪.‬‬
‫)‪ .142 ( 2‬اﻣﺎم ﺑﺎﻗﺮ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻋﺼﺎﯾﯽ داﺷﺖ ﮐﻪ در ﺗﻪ آن آﻫﻦ ﻧﻮك ﺗﯿﺰي ﺑﻮد و ﺑﺮ آن ﺗﮑﯿﻪ‬
‫ﻣﯽﮐﺮد و روزﻫﺎي ﻋﯿﺪ ﻓﻄﺮ و ﻋﯿﺪ ﻗﺮﺑﺎن آن را ﺑﺎ ﺧﻮد ﻣﯽﺑﺮد و در ﻧﻤﺎز ﺟﻠﻮي ﺧﻮد ﻣﯽﮔﺬاﺷﺖ‪.‬‬
‫)‪ .143 (3‬اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬اﻧﮕﺸﺘﺮ رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ از ﻧﻘﺮه ﺑﻮد‪.‬‬
‫)‪ .144 (4‬اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻧﮕﯿﻦ اﻧﮕﺸﺘﺮ ﺑﺎﯾﺪ ﮔﺮد ﺑﺎﺷﺪ و اﻧﮕﺸﺘﺮ رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻧﯿﺰ ﻫﻤﯿﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫)‪ .145 (5‬اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻧﻘﺶ ﻧﮕﯿﻦ اﻧﮕﺸﺘﺮ رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ‬
‫»ﻣﺤّﻤﺪ رﺳﻮل اﻟّﻠﻪ«‬
‫ﺑﻮد‪.‬‬
‫)‪ .146 (6‬اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ دو اﻧﮕﺸﺘﺮ داﺷﺖ ﮐﻪ ﺑﺮ ﯾﮑﯽ‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ‪ 48‬از ‪129‬‬ ‫ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت راﯾﺎﻧﻪاي ﻗﺎﺋﻤﯿﻪ‬ ‫ﺳﻨﻦ اﻟﻨﺒﯽ ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ‪ :‬آداب و ﺳﻨﻦ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ص( ‪ -‬آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري‬
‫اﺻﻔﻬﺎن ‪www.Ghaemiyeh.com‬‬ ‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم‬
‫»ﻻ اﻟﻪ اﻟّﺎ اﻟﻠﱠﻪ‪ ،‬ﻣﺤّﻤﺪ رﺳﻮل اﻟﻠﱠﻪ«‬
‫و ﺑﺮ دﯾﮕﺮي‬
‫»ﺻﺪق اﻟﻠﱠﻪ«‬
‫ﻧﻘﺶ ﺷﺪه ﺑﻮد‪.‬‬
‫)‪ .147 ( 7‬ﺣﻀـﺮت رﺿﺎ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ‪ ،‬اﻣﯿﺮ ﻣﺆﻣﻨﺎن‪ ،‬اﻣﺎم ﺣﺴﻦ‪ ،‬اﻣﺎم ﺣﺴﯿﻦ و ﺳﺎﯾﺮ اﻣﺎﻣﺎن ﻋﻠﯿﻬﻢ‬
‫اﻟّﺴﻼم اﻧﮕﺸﺘﺮ ﺑﻪ دﺳﺖ راﺳﺖ ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺆﻟّـﻒ‪ :‬ﮐﻠﯿﻨﯽ در ﮐـﺎﻓﯽ اﻧﮕﺸـﺘﺮ ﺑﻪ دﺳﺖ راﺳﺖ ﮐﺮدن رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ و ﻧﯿﺰ ﻧﻘﺶ ﺧـﺎﺗﻢ آن ﺣﻀـﺮت را ﺑـﺎ اﻧـﺪك‬
‫اﺧﺘﻼﻓﯽ ﻧﻘﻞ ﮐﺮده و ﺷـﯿﺦ ﺻﺪوق در ﮐﺘﺎﺑﻬﺎي ﺧﻮد و دﯾﮕﺮان ﻧﯿﺰ ﻫﻤﺎنﻫﺎ را ﻧﻘﻞ ﮐﺮدهاﻧﺪ‪ .‬و ﻧﯿﺰ ﮐﻠﯿﻨﯽ رواﯾﺖ ﮐﺮده ﮐﻪ ﻋﻠﯽ و ﺣﺴﻦ‬
‫و ﺣﺴـﯿﻦ و ﺑﺮﺧﯽ از اﻣﺎﻣـﺎن ﺑﻌـﺪ ﻋﻠﯿﻬـﻢ اﻟّﺴـ ﻼم اﻧﮕﺸـﺘﺮ ﺑـﻪ دﺳـﺖ ﭼـﭗ ﻣﯽﮐﺮدﻧـﺪ وﻟﯽ اﯾـﻦ رواﯾـﺎت ﺑـﺎ ﻫﻢ ﻣﻨﺎﻓـﺎت ﻧﺪارﻧـﺪ‪ ،‬زﯾﺮا ﯾﺎ‬
‫ﻣﯽﺧﻮاﺳـﺘﻨﺪ ﺑﯿﺎن ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ اﻧﮕﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﻫﺮ ﯾﮏ از دﺳﺘﻬﺎ ﮐﺮدن ﺟﺎﯾﺰ اﺳﺖ‪ ،‬ﯾﺎ آﻧﮑﻪ زﻣﺎﻧﻬﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﭼﻨﯿﻦ اﻗﺘﻀﺎﯾﯽ داﺷﺘﻪ )ﻣﺜﻼ از روي‬
‫ﺗﻘّﯿﻪ اﻧﮕﺸﺘﺮ ﺑﻪ دﺳﺖ ﭼﭗ ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ(‪ .‬اﻣﺎ در ﺑﺎره ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ رواﯾﺖ ﻧﺸﺪه ﮐﻪ اﻧﮕﺸﺘﺮ ﺑﻪ دﺳﺖ ﭼﭗ‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪74:‬‬
‫ﮐﺮده ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ در ﮐﺎﻓﯽ از اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم رواﯾﺖ ﮐﺮده ﮐﻪ »رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺟﺰ اﻧـﺪك زﻣﺎﻧﯽ اﻧﮕﺸﺘﺮ ﺑﻪ‬
‫دﺳﺖ ﻧﮑﺮد« )ﮐﻪ ﺷﺎﯾﺪ ﻣﻨﻈﻮر آن ﺑﻮده ﮐﻪ ﻣﺪت ﮐﻤﯽ اﻧﮕﺸﺘﺮ ﺑﻪ دﺳﺖ ﭼﭗ ﮐﺮد و ﺳﭙﺲ آن را ﺗﺮك ﻧﻤﻮد(‪ .‬ﺑﻪ ﻫﺮ ﺣﺎل ﻣﻨﻈﻮر ﻣﺎ در‬
‫اﯾﻦ ﮐﺘﺎب ﺑﯿﺎن ﺑﺮﺧﯽ از اوﺻﺎف اﻧﮕﺸﺘﺮ آن ﺣﻀﺮت اﺳﺖ‪.‬‬
‫)‪ .148 (1‬ﻋﻠﯽ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮان ﭘﯿﺮاﻫﻦ را ﭘﯿﺶ از ﺷﻠﻮار ﺑﻪ ﺗﻦ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫)‪(2‬‬
‫ﻣﻠﺤﻘﺎت‬
‫)‪ (128 ( 3‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻـﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ در ﺳﻔﺎرﺷـﻬﺎي ﺧﻮد ﺑﻪ اﺑﻮ ذر ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬اي اﺑﺎ ذر‪ ،‬ﻣﻦ ﻟﺒﺎس زﺑﺮ و ﺧﺸﻦ ﺑﻪ ﺗﻦ ﻣﯽﮐﻨﻢ‪ ،‬روي‬
‫زﻣﯿﻦ ﻣﯽﻧﺸـﯿﻨﻢ‪ ،‬اﻧﮕﺸـﺘﺎن ﺧﻮد را ﭘﺲ از ﻏـﺬا ﺧﻮردن ﻣﯽﻟﯿﺴﻢ‪ ،‬و ﺑﺮ اﻻغ ﺑﯽﭘﺎﻻن ﺳﻮار ﻣﯽﺷﻮم و دﯾﮕﺮي را ﻧﯿﺰ در ردﯾﻒ ﺧﻮد ﺳﻮار‬
‫ﻣﯽﮐﻨﻢ‪ ،‬ﭘﺲ ﻫﺮ ﮐﻪ از ﺳّﻨﺖ ﻣﻦ روي ﮔﺮداﻧﺪ از ﻣﻦ ﻧﯿﺴﺖ‪.‬‬
‫)‪ (129 ( 4‬اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟـّﺴ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺷﺐ ﮐﻼﻫﯽ ﮐﻪ ﺳـﻔﯿﺪ و راه راه ﺑﻮد ﺑﻪ ﺳـﺮ ﻣﯽﻧﻬﺎد‪ ،‬و در‬
‫ﺟﻨﮓ ﮐﻼﻫﯽ ﮐﻪ دو ﮔﻮش ﻣﺎﻧﻨﺪ داﺷﺖ‪.‬‬
‫)‪ (130 ( 5‬اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ از ﭘﻮﺷﺎك ﺳﯿﺎه ﮐﺮاﻫﺖ داﺷﺖ ﻣﮕﺮ ﺳﻪ ﭼﯿﺰ‪ :‬ﻋﻤﺎﻣﻪ‪ ،‬ﮐﻔﺶ‬
‫و ﻋﺒ ﺎ ‪.‬‬
‫)‪ (131 ( 6‬اﻣﺎم ﺑﺎﻗﺮ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬از ﺳّﻨﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﮐﻔﺶ ﭘﻮﺷﯿﺪن اول ﭘﺎي راﺳﺖ را در ﮐﻔﺶ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬و ﻫﻨﮕﺎم در آوردن‬
‫اول ﭘﺎي ﭼﭗ را در آورﻧﺪ‪.‬‬
‫)‪ (132 ( 7‬اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻫﻨﮕﺎم ﻏﺬا ﺧﻮردن ﮐﻔﺸﻬﺎي ﺧﻮد را از ﭘﺎ در آورﯾﺪ‪ ،‬زﯾﺮا ﻫﻢ ﭘﺎﻫﺎي ﺷﻤﺎ راﺣﺖﺗﺮ ﻣﯽﺷﻮد و‬
‫ﻫﻢ ﺳّﻨﺖ ﻧﯿﮑﻮﯾﯽ اﺳﺖ‪.‬‬
‫)‪ (133 (8‬اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﭘﻮﺷﯿﺪن ﮐﻔﺶ ﺳﯿﺎه و ﻧﻌﻠﯿﻦ زرد از ﺳّﻨﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫)‪ (134 (9‬اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﮐﺘﺎن از ﭘﻮﺷﺎك ﭘﯿﺎﻣﺒﺮان اﺳﺖ‪.‬‬
‫)‪ (135 (10‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ از ﻟﺒﺎس ﺳﺮخ رﻧﮓ ﮐﺮاﻫﺖ داﺷﺖ‪.‬‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ‪ 49‬از ‪129‬‬ ‫ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت راﯾﺎﻧﻪاي ﻗﺎﺋﻤﯿﻪ‬ ‫ﺳﻨﻦ اﻟﻨﺒﯽ ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ‪ :‬آداب و ﺳﻨﻦ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ص( ‪ -‬آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري‬
‫اﺻﻔﻬﺎن ‪www.Ghaemiyeh.com‬‬ ‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪75:‬‬
‫)‪ (136 (10‬اﻣﺎم ﺑﺎﻗﺮ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺧﯿﻤﻪاي داﺷﺖ ﮐﻪ آن را ﮐّﻦ »‪ «1‬ﻣﯽﮔﻔﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫)‪ (137 ( 2‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ در روز ﺟﻤﻌﻪ ﺑﺮد ﺳـﺮخ رﻧﮓ ﺧﻮد را ﻣﯽﭘﻮﺷـﯿﺪ و ﻋﻤﺎﻣﻪ »ﺳـﺤﺎب« را ﺑﺮ ﺳـﺮ ﻣﯽﻧﻬﺎد‪ .‬در‬
‫روز ﻓﺘﺢ ﻣﮑﻪ ﺑﺎ ﻋﻤﺎﻣﻪ ﺳـﯿﺎﻫﯽ ﮐﻪ ﺑﺮ ﺳـﺮ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻮد وارد ﻣﮑﻪ ﻣﻌّﻈﻤﻪ ﺷﺪ‪ .‬آن ﺣﻀﺮت ﺟﻌﺒﻪاي داﺷﺖ ﮐﻪ ﺷﺎﻧﻪ ﻋﺎج‪ ،‬ﺳﺮﻣﻪدان‪ ،‬ﻗﯿﭽﯽ و‬
‫ﻣﺴﻮاﮐﺶ را در آن ﻣﯽﻧﻬـﺎد ‪ ...‬رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻫﻨﮕـﺎﻣﯽ ﮐﻪ از دﻧﯿـﺎ رﻓﺖ ﯾﮏ روﭘﻮش زﺑﺮ ﯾﻤﺎﻧﯽ و ﻋﺒﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ آن‬
‫»ﻣﻠﺒـﺪه« ﻣﯽﮔﻔﺘﻨـﺪ ﺑﺮ ﺗﻦ داﺷﺖ‪ .‬ﺑﺮاي آن ﺣﻀـﺮت ﺗﺨﺘﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ اﺳـﻌﺪ ﺑﻦ زراره آن را اﻫـﺪا ﮐﺮده ﺑﻮد‪ .‬ﻣﻨﺒﺮ آن ﺣﻀـﺮت ﺳﻪ ﭘّﻠﻪ و از‬
‫ﭼﻮب »ﻃﺮﻓﺎء« ﺑﻮد ﮐﻪ زﻧﯽ ﺗﻮﺳﻂ ﻏﻼم ﻧّﺠﺎر ﺧﻮد ﺑﻪ ﻧﺎم ﻣﯿﻤﻮن ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﺴﺠﺪش ﻣﻨﺎره ﻧﺪاﺷﺖ و ﺑﻼل روي زﻣﯿﻦ اذان ﻣﯽﮔﻔﺖ‪.‬‬
‫)‪ (138 ( 3‬اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ روﭘﻮﺷـﯽ داﺷﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ ﮔﯿﺎﻫﯽ ﺧﻮﺷﺒﻮ رﻧﮓ ﺷﺪه ﺑﻮد و آن‬
‫را در ﺧﺎﻧﻪ ﻣﯽﭘﻮﺷﯿﺪ و رﻧﮓ آن ﺑﺮ ﺑﺪن ﺣﻀﺮت اﺛﺮ ﻣﯽﮔﺬاﺷﺖ‪.‬‬
‫)‪ (139 (4‬اﻣﺎم ﺑﺎﻗﺮ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻣﺎ در ﺧﺎﻧﻪ ﻟﺒﺎس زرد رﻧﮓ ﻣﯽﭘﻮﺷﯿﻢ‪.‬‬
‫______________________________‬
‫)‪ (1‬ﯾﻌﻨﯽ ﺳﺮ ﭘﻨﺎه‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪76:‬‬
‫)‪(1‬‬
‫‪ 6‬آداب و ﺳﻨﻦ آن ﺣﻀﺮت در ﻣﺴﮑﻦ‬
‫اﺷﺎره‬
‫)‪ .149 (2‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ از دﻧﯿﺎ رﻓﺖ در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺧﺸﺘﯽ ﺑﺮ روي ﺧﺸﺘﯽ ﻧﻨﻬﺎد‪.‬‬
‫)‪ .150 (3‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻣﺴﺠﺪﻫﺎ ﻣﺠﺎﻟﺲ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮان اﺳﺖ‪.‬‬
‫)‪ .151 ( 4‬اﻣـﺎم ﺻـﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺻـﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻫﺮ ﮔﺎه ﻣﯽﺧﻮاﺳﺖ در ﮔﺮﻣﺎي ﺗﺎﺑﺴـﺘﺎن از ﺧﺎﻧﻪ ﺑﯿﺮون رود روز‬
‫ﭘﻨﺠﺸﻨﺒﻪ ﻣﯽرﻓﺖ‪ ،‬و ﻫﺮ ﮔﺎه ﻣﯽﺧﻮاﺳﺖ در ﺳﺮﻣﺎي زﻣﺴﺘﺎن ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ ﺑﺎز ﮔﺮدد روز ﺟﻤﻌﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ ﺑﺎزﻣﯽﮔﺸﺖ‪.‬‬
‫)‪ .152 ( 5‬ﺣﻀـﺮت ﺧـﺪﯾﺠﻪ ﻋﻠﯿﻬﺎ اﻟّﺴـ ﻼم ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ وارد ﺧﺎﻧﻪ ﻣﯽﺷﺪ ﻇﺮف آب ﻃﻠﺐ ﻣﯽﮐﺮد و‬
‫ﺑﺮاي ﻧﻤﺎز وﺿﻮ ﻣﯽﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬آنﮔﺎه ﺑﺮ ﻣﯽﺧﺎﺳﺖ و دو رﮐﻌﺖ ﻧﻤﺎز ﮐﻮﺗﺎه ﻣﯽﮔﺰاﺷﺖ‪ ،‬ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﺑﺴﺘﺮ ﺧﻮاب ﻣﯽرﻓﺖ‪.‬‬
‫)‪ .153 (6‬اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻫﺮﮔﺰ ﺑﺮ دﺷﻤﻦ ﺷﺒﯿﺨﻮن ﻧﺰد »‪.«1‬‬
‫______________________________‬
‫)‪ (1‬ﻣﻨﺎﺳـﺒﺖ اﯾﻦ ﺣﺪﯾﺚ ﺑﺎ آداب ﻣﺴـﮑﻦ و ﺧﺎﻧﻪ آن اﺳﺖ ﮐﻪ ﻫﯿﭻ ﮔﺎه ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ص( ﺷﺐ ﻫﻨﮕﺎم ﮐﻪ دﺷﻤﻦ در ﻣﻨﺰل ﯾﺎ اردوﮔﺎه ﺧﻮاب‬
‫اﺳﺖ ﺑﺮ او ﺣﻤﻠﻪ ﻧﻤﯽﮐﺮد‪.‬‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪77:‬‬
‫)‪(1‬‬
‫ﻣﻠﺤﻘﺎت‬
‫)‪ (140 (2‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺧﺮوس ﺳﻔﯿﺪ دوﺳﺖ ﻣﻦ اﺳﺖ و دﺷﻤﻦ آن دﺷﻤﻦ ﺧﺪاﺳﺖ؛ اﯾﻦ ﺣﯿﻮان ﺻﺎﺣﺒﺶ را‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ‪ 50‬از ‪129‬‬ ‫ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت راﯾﺎﻧﻪاي ﻗﺎﺋﻤﯿﻪ‬ ‫ﺳﻨﻦ اﻟﻨﺒﯽ ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ‪ :‬آداب و ﺳﻨﻦ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ص( ‪ -‬آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري‬
‫اﺻﻔﻬﺎن ‪www.Ghaemiyeh.com‬‬ ‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم‬
‫و ﺗـﺎ ﻫﻔﺖ ﺧـﺎﻧﻪ از ﻫﻤﺴﺎﯾﮕـﺎن را ﭘﺎﺳـﺒﺎﻧﯽ ﻣﯽﮐﻨـﺪ‪) .‬اﻧﺲ ﮔﻮﯾـﺪ( رﺳـﻮل ﺧـﺪا ﺻـﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ آن را ﺷـﺒﻬﺎ در ﺧـﺎﻧﻪ ﺧﻮد ﻧﮕـﺎه‬
‫ﻣﯽداﺷﺖ‪.‬‬
‫)‪ (141 ( 3‬ﺣﻀـﺮت رﺿﺎ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬در ﺧﺮوس ﺳـﻔﯿﺪ ﭘﻨﺞ ﺻـﻔﺖ از ﺻﻔﺎت ﭘﯿﺎﻣﺒﺮان وﺟﻮد دارد‪ :‬ﺷﻨﺎﺧﺘﻦ اوﻗﺎت ﻧﻤﺎز‪ ،‬ﻏﯿﺮت‬
‫ﻣﺮداﻧﻪ‪ ،‬ﺳﺨﺎوت‪ ،‬ﺷﺠﺎﻋﺖ و ﮐﺜﺮت آﻣﯿﺰش ﺑﺎ ﻫﻤﺴﺮ‪.‬‬
‫)‪ (142 ( 4‬اﻣـﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺧﺎﻧﻪ ﻫﯿـﭻ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮي ﻧﺒﻮد ﻣﮕﺮ آﻧﮑﻪ در آن ﮐﺒﻮﺗﺮي ﻧﮕﻬـﺪاري ﻣﯽﺷـﺪ‪ ،‬زﯾﺮا ﺳـﻔﯿﻬﺎن ﺟّﻦ ﺑﺎ‬
‫ﺑﭽﻪﻫﺎي ﺧﺎﻧﻪ ﺳﺮ ﺑﻪ ﺳﺮ ﻣﯽﮔﺬارﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ وﻗﺘﯽ ﮐﺒﻮﺗﺮ در ﺧﺎﻧﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﺑﺎزي ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ و ﺑﻪ اﻫﻞ ﺧﺎﻧﻪ ﮐﺎري ﻧﺪارﻧﺪ‪.‬‬
‫)‪ (143 (5‬اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬در ﺧﺎﻧﻪ رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﯾﮏ ﺟﻔﺖ ﮐﺒﻮﺗﺮ ﺳﺮخ رﻧﮓ ﺑﻮد‪.‬‬
‫)‪ (144 (6‬اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﮐﺮاﻫﺖ داﺷﺖ ﮐﻪ ﺑﺪون ﭼﺮاغ وارد ﺧﺎﻧﻪ ﺗﺎرﯾﮏ ﺷﻮد‪.‬‬
‫)‪ (145 ( 7‬اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ دوﺳﺖ داﺷﺖ ﮐﻪ در زﻣﺴﺘﺎن دﺧﻮل و ﺧﺮوﺟﺶ از ﺧﺎﻧﻪ در‬
‫ﺷﺐ ﺟﻤﻌﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫)‪ (146 (8‬ﻋﻠﯽ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬از ﺳّﻨﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ ﭼﻮن وارد ﻣﺴﺠﺪ ﺷﺪي رو ﺑﻪ ﻗﺒﻠﻪ ﺑﻨﺸﯿﻨﯽ‪.‬‬
‫)‪ (147 ( 9‬اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺳﻘﻒ ﺧﺎﻧﻪﻫﺎ را ]ﺑﺎ ﻋﮑﺲﻫﺎي ﺣﯿﻮاﻧﺎت و ﺻﻮرت ﺟﺎﻧﺪاران[ ﻧﻘﺎﺷﯽ ﻧﮑﻨﯿﺪ‪ ،‬زﯾﺮا رﺳﻮل ﺧﺪا‬
‫ﺻﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ از اﯾﻦ ﮐﺎر ﮐﺮاﻫﺖ داﺷﺖ‪.‬‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪78:‬‬
‫)‪(1‬‬
‫‪ 7‬آداب و ﺳﻨﻦ آن ﺣﻀﺮت در ﺧﻮاﺑﯿﺪن و ﺑﺴﺘﺮ ﺧﻮاب‬
‫اﺷﺎره‬
‫)‪ .154 ( 2‬ﺑﺴﺘﺮ رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﯾﮏ ﻋﺒﺎ ﺑﻮد و ﻣﺘﮑﺎﯾﺶ از ﭘﻮﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻟﯿﻒ ﺧﺮﻣﺎ ﭘﺮ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ .‬ﺷﺒﯽ ﻫﻤﺎن ﻋﺒﺎ را دو ﺗﺎ‬
‫ﮐﺮده‪ ،‬زﯾﺮ آن ﺣﻀـﺮت اﻧﺪاﺧﺘﻨﺪ‪ .‬ﭼﻮن ﺻـﺒﺢ ﺑﯿﺪار ﺷﺪ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬اﯾﻦ ﺑﺴﺘﺮ دﯾﺸﺐ ﻣﺮا از ﻧﻤﺎز ]ﺷﺐ[ ﺑﺎز داﺷﺖ‪ .‬از آن ﭘﺲ دﺳـﺘﻮر داد ﺗﺎ‬
‫زﯾﺮاﻧـﺪاز او را ﯾـﮏ ﻻـﯾﻪ اﻧﺪازﻧـﺪ‪ .‬و زﯾﺮاﻧـﺪاز دﯾﮕﺮي از ﭘﻮﺳﺖ داﺷﺖ ﮐﻪ از ﻟﯿﻒ ﺧﺮﻣﺎ ﭘﺮ ﺷـﺪه ﺑﻮد‪ .‬و ﻧﯿﺰ ﻋﺒﺎﯾﯽ داﺷﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻫﺮ ﺟﺎ‬
‫ﻧﻘﻞ ﻣﮑﺎن ﻣﯽﮐﺮد آن را دو ﺗﺎ ﮐﺮده زﯾﺮ آن ﺣﻀﺮت ﻣﯽاﻧﺪاﺧﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫)‪ .155 (3‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﮔﺎﻫﯽ روي ﺣﺼﯿﺮ ﻣﯽﺧﻮاﺑﯿﺪ ﺑﺪون آﻧﮑﻪ زﯾﺮاﻧﺪاز دﯾﮕﺮي زﯾﺮ او ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫)‪ .156 ( 4‬اﻣﺎم ﺑﺎﻗﺮ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻫﯿﭻ ﮔﺎه رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻـﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ از ﺧﻮاب ﺑﯿﺪار ﻧﺸﺪ ﻣﮕﺮ آﻧﮑﻪ ﺑﺮ زﻣﯿﻦ ﻣﯽاﻓﺘﺎد و در‬
‫ﺑﺮاﺑﺮ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺳﺠﺪه ﻣﯽﮐﺮد‪.‬‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪79:‬‬
‫)‪(1‬‬
‫ﻣﻠﺤﻘﺎت‬
‫)‪ (148 (2‬ﻋﻠﯽ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮان ﻋﻠﯿﻬﻢ اﻟّﺴﻼم ﻃﺎﻗﺒﺎز ﺑﺮ ﭘﺸﺖ ﻣﯽﺧﻮاﺑﻨﺪ‪.‬‬
‫)‪ (149 ( 3‬رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻧﻪ زن داﺷﺖ و ﻫﻤﮕﯽ ﯾﮏ رواﻧﺪاز داﺷـﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﮔﯿﺎه ﺧﻮﺷـﺒﻮ و رﻧﮕﯿﻦ ورس ﯾﺎ زﻋﻔﺮان‬
‫رﻧﮓ ﺷﺪه ﺑﻮد؛ ﻧﻮﺑﺖ ﻫﺮ ﯾﮏ ﮐﻪ ﻣﯽرﺳﯿﺪ آن را ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ او ﻣﯽﻓﺮﺳﺘﺎدﻧﺪ و ﻧﻢزده ﻣﯽﺷﺪ ﺗﺎ ﺑﻮﯾﺶ ﭘﺨﺶ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ‪ 51‬از ‪129‬‬ ‫ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت راﯾﺎﻧﻪاي ﻗﺎﺋﻤﯿﻪ‬ ‫ﺳﻨﻦ اﻟﻨﺒﯽ ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ‪ :‬آداب و ﺳﻨﻦ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ص( ‪ -‬آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري‬
‫اﺻﻔﻬﺎن ‪www.Ghaemiyeh.com‬‬ ‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم‬
‫)‪ (150 ( 4‬ﻋﻠﯽ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺷﺐزﻧﺪهداري ﺳﺒﺐ ﺗﻨﺪرﺳﺘﯽ و ﺧﺸﻨﻮدي ﭘﺮوردﮔﺎر و در ﻣﻌﺮض رﺣﻤﺖ ﺣﻖ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻦ اﺳﺖ و‬
‫ﺗﻤّﺴﮏ ﺑﻪ اﺧﻼق و ﺷﯿﻮه ﭘﯿﺎﻣﺒﺮان اﺳﺖ‪.‬‬
‫)‪ (151 (5‬اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﭼﻮن ﺑﻪ ﺑﺴﺘﺮ ﺧﻮاب ﻣﯽرﻓﺖ ﻣﯽﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫اﻟّﻠﻬﻢ ﺑﺎﺳﻤﮏ اﺣﯿﯽ‪ ،‬و ﺑﺎﺳﻤﮏ اﻣﻮت‬
‫)ﺧﺪاوﻧﺪا‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﺎم ﺗﻮ زﻧﺪه ﻣﯽﮔﺮدم و ﺑﻪ ﻧﺎم ﺗﻮ ﻣﯽﻣﯿﺮم(‪ .‬و ﭼﻮن از ﺧﻮاب ﺑﺮ ﻣﯽﺧﺎﺳﺖ ﻣﯽﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫اﻟﺤﻤﺪ ﻟﻠﱠﻪ اﻟّﺬي اﺣﯿﺎﻧﯽ ﺑﻌﺪ ﻣﺎ اﻣﺎﺗﻨﯽ و اﻟﯿﻪ اﻟّﻨﺸﻮر‬
‫)ﺳﭙﺎس و ﺳﺘﺎﯾﺶ ﺧﺪاي را ﮐﻪ ﻣﺮا ﭘﺲ از ﻣﯿﺮاﻧﺪن زﻧﺪه ﮐﺮد »‪ «1‬و ﻫﻤﻪ ﭘﺲ از ﻣﺮگ ﺑﻪ ﺳﻮي او زﻧﺪه و ﻣﺤﺸﻮر ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ(‪.‬‬
‫)‪ (152 ( 6‬ﻣﺤّﻤـ ﺪ ﺑﻦ ﻣﺮوان ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬آﯾﺎ ﺷـﻤﺎ را ﺧﺒﺮ ﻧﺪﻫﻢ ﮐﻪ رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﭼﻮن ﺑﻪ‬
‫ﺑﺴﺘﺮ ﺧﻮاب ﻣﯽرﻓﺖ ﭼﻪ ﻣﯽﮔﻔﺖ؟ ﻣﻦ ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﭼﺮا‪ ،‬ﺑﻔﺮﻣﺎﯾﯿﺪ‪.‬‬
‫ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬آن ﺣﻀﺮت آﯾﮥ اﻟﮑﺮﺳﯽ ﻣﯽﺧﻮاﻧﺪ و ﻣﯽﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫ﺑﺴﻢ اﻟﻠﱠﻪ‪ ،‬آﻣﻨﺖ ﺑﺎﻟﻠﱠﻪ‪ ،‬و ﮐﻔﺮت ﺑﺎﻟّﻄﺎﻏﻮت‪ ،‬اﻟّﻠﻬّﻢ اﺣﻔﻈﻨﯽ ﻓﯽ ﻣﻨﺎﻣﯽ و ﻓﯽ ﯾﻘﻈﺘﯽ‬
‫)ﺑﻪ ﻧﺎم ﺧﺪا‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺪا اﯾﻤﺎن دارم‪ ،‬و از ﻃﺎﻏﻮت ﺑﯿﺰارم‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪا ﻣﺮا در ﺧﻮاب و ﺑﯿﺪاري ﺣﻔﻆ ﻓﺮﻣﺎ(‪.‬‬
‫)‪ (153 (7‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮ اوﻗﺎت ﺑﺎﻟﺸﯽ را از ﭘﻮﺳﺖ ﮐﻪ از ﻟﯿﻒ ﺧﺮﻣﺎ ﭘﺮ ﺷﺪه ﺑﻮد زﯾﺮ ﺳﺮ ﻣﯽﻧﻬﺎد و ﻫﻢ روي آن‬
‫ﻣﯽﻧﺸﺴﺖ‪.‬‬
‫)‪ (154 (8‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻫﺮ ﮔﺎه ﺧﻮاب ﻫﻮﻟﻨﺎﮐﯽ ﻣﯽدﯾﺪ ﻣﯽﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫ﻫﻮ اﻟﻠﱠﻪ اﻟّﺬي‬
‫______________________________‬
‫)‪ (1‬در اﯾﻦ ﺣﺪﯾﺚ از ﺧﻮاب ﺑﻪ ﻣﺮگ ﺗﻌﺒﯿﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ ﭼﻨﺎن ﮐﻪ در ﺳﻮره زﻣﺮ آﯾﻪ ‪ 42‬آﻣﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪80:‬‬
‫ﻻ ﺷﺮﯾﮏ ﻟﻪ‬
‫ا)و ﺧﺪاﯾﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺷﺮﯾﮏ ﻧﺪارد(‪ .‬و ﭼﻮن ﺑﺮاي ﻧﻤﺎز ]ﺷﺐ[ ﺑﺮ ﻣﯽﺧﺎﺳﺖ ﻣﯽﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫اﻟﺤﻤـﺪ ﻟﻠﱠﻪ ﻧﻮر اﻟـّﺴ ﻤﺎوات و اﻻرض‪ ،‬و اﻟﺤﻤـﺪ ﻟﻠﱠﻪ ﻗّﯿﻮم اﻟـّﺴ ﻤﺎوات و اﻻرض‪ ،‬و اﻟﺤﻤﺪ ﻟﻠﱠﻪ رّب اﻟـّﺴ ﻤﺎوات و اﻻرض و ﻣﻦ ﻓﯿﻬّﻦ‪ ،‬و اﻧﺖ‬
‫اﻟﺤّﻖ‪ ،‬و ﻗﻮﻟﮏ اﻟﺤّﻖ‪ ،‬و ﻟﻘﺎؤك اﻟﺤّﻖ‪ ،‬و اﻟﺠّﻨـﮥ ﺣّﻖ‪ ،‬و اﻟّﻨﺎر ﺣّﻖ‪ ،‬و اﻟّﺴﺎﻋـﮥ ﺣّﻖ‪ .‬اﻟّﻠﻬّﻢ ﻟﮏ اﺳـﻠﻤﺖ‪ ،‬و ﺑﮏ آﻣﻨﺖ‪ ،‬و ﻋﻠﯿﮏ ﺗﻮّﮐﻠﺖ‪ ،‬و‬
‫اﻟﯿﮏ اﻧﯿﺐ‪ ،‬و ﺑﮏ ﺧﺎﺻﻤﺖ‪ ،‬و اﻟﯿﮏ ﺣﺎﮐﻤﺖ‪ ،‬ﻓﺎﻏﻔﺮ ﻟﯽ ﻣﺎ ﻗّﺪﻣﺖ و ﻣﺎ اّﺧﺮت‪ ،‬و ﻣﺎ اﺳﺮرت و ﻣﺎ اﻋﻠﻨﺖ‪ .‬اﻧﺖ اﻟﻬﯽ‪ ،‬ﻻ اﻟﻪ اﻟّﺎ اﻧﺖ‬
‫)ﺳـﭙﺎس و ﺳـﺘﺎﯾﺶ ﺧﺪاي را ﮐﻪ ﻧﻮر آﺳـﻤﺎﻧﻬﺎ و زﻣﯿﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﺳﭙﺎس و ﺳﺘﺎﯾﺶ ﺧﺪاي را ﮐﻪ ﺑﺮﭘﺎ دارﻧﺪه آﺳﻤﺎﻧﻬﺎ و زﻣﯿﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﺳﭙﺎس و‬
‫ﺳﺘﺎﯾﺶ ﺧﺪاي را ﮐﻪ ﭘﺮوردﮔﺎر آﺳـﻤﺎﻧﻬﺎ و زﻣﯿﻦ و ﻫﻤﻪ آﻓﺮﯾﺪﮔﺎﻧﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ در آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺳـﺮ ﻣﯽﺑﺮﻧﺪ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪا ﺗﻮ ﺑﺮ ﺣّﻘﯽ‪ ،‬و ﮔﻔﺘﺎر ﺗﻮ‬
‫و دﯾـﺪار ﺗﻮ و ﺑﻬﺸﺖ و دوزخ و ﻗﯿـﺎﻣﺖ ﺣﻖ اﺳﺖ‪ .‬ﺧﺪاوﻧـﺪا ﺗﺴـﻠﯿﻢ ﺗﻮ ﺷـﺪم‪ ،‬و ﺑﻪ ﺗﻮ اﯾﻤﺎن آوردم‪ ،‬و ﺑﺮ ﺗﻮ ﺗﻮﮐﻞ ﻧﻤﻮدم‪ ،‬و ﺑﻪ ﺳﻮي ﺗﻮ‬
‫ﺑﺎزﻣﯽﮔﺮدم‪ ،‬و ﺑﻪ ﻧﯿﺮوي ﺗﻮ ﺑﺎ دﺷـﻤﻦ ﻣﺒﺎرزه و ﺳﺘﯿﺰ ﮐﺮدم‪ ،‬و ﺑﻪ ﺳﻮي ﺗﻮ داوري ﻧﻤﻮدم‪ ،‬ﭘﺲ ﮔﻨﺎﻫﺎن ﮔﺬﺷـﺘﻪ و آﯾﻨﺪه و ﻧﻬﺎن و آﺷﮑﺎر‬
‫ﻣﺮا ﺑﯿﺎﻣﺮز‪ ،‬ﺗﻮ ﺧﺪاي ﻣﻨﯽ‪ ،‬ﺟﺰ ﺗﻮ ﻣﻌﺒﻮدي ﻧﯿﺴﺖ(‪.‬‬
‫آنﮔﺎه ﭘﯿﺶ از وﺿﻮ ﻣﺴﻮاك ﻣﯽﮐﺮد »‪.«1‬‬
‫)‪ (155 ( 1‬اﻣـﺎم ﻫـﺎدي ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻣـﺎ اﻫﻞ ﺑﯿﺖ ﻫﻨﮕﺎم ﺧﻮاﺑﯿـﺪن ده ﭼﯿﺰ را ﻣﺮاﻋﺎت ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪ :‬ﻃﻬﺎرت داﺷـﺘﻦ‪ ،‬ﺻﻮرت ﺑﺮ ﮐﻒ‬
‫دﺳﺖ راﺳﺖ ﻧﻬﺎدن‪ ،‬ﺳﯽ و ﺳﻪ ﻣﺮﺗﺒﻪ‬
‫ﺳﺒﺤﺎن اﻟﻠﱠﻪ‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ‪ 52‬از ‪129‬‬ ‫ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت راﯾﺎﻧﻪاي ﻗﺎﺋﻤﯿﻪ‬ ‫ﺳﻨﻦ اﻟﻨﺒﯽ ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ‪ :‬آداب و ﺳﻨﻦ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ص( ‪ -‬آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري‬
‫اﺻﻔﻬﺎن ‪www.Ghaemiyeh.com‬‬ ‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم‬
‫‪ ،‬ﺳﯽ و ﺳﻪ ﻣﺮﺗﺒﻪ‬
‫اﻟﺤﻤﺪ ﻟﻠﱠﻪ‬
‫‪ ،‬و ﺳﯽ و ﭼﻬﺎر ﻣﺮﺗﺒﻪ‬
‫اﻟﻠﱠﻪ اﮐﺒﺮ‬
‫ﮔﻔﺘﻦ‪ ،‬رو ﺑﻪ ﻗﺒﻠﻪ ﺧﻮاﺑﯿﺪن ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي ﮐﻪ ﺻﻮرﺗﻬﺎﻣﺎن رو ﺑﻪ ﻗﺒﻠﻪ ﻗﺮار ﮔﯿﺮد‪ ،‬ﺧﻮاﻧﺪن ﺳﻮره ﺣﻤﺪ و آﯾﮥ اﻟﮑﺮﺳـﯽ و آﯾﻪ ﺷﻬﺪ اﻟﻠّﻪ ‪«2» ...‬‬
‫و »‪ .«3‬ﭘﺲ ﻫﺮ ﮐﻪ ﭼﻨﯿﻦ ﮐﻨﺪ ﺑﻬﺮه ﺧﻮد را از آن ﺷﺐ ﺧﻮد ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫______________________________‬
‫)‪ (1‬دﻋﺎﻫﺎي دﯾﮕﺮي ﺑﺮاي ﻫﻨﮕﺎم ﺧﻮاب و ﺑﯿﺪار ﺷﺪن ﻫﺴﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺧﻮاﺳﺖ ﺧﺪا در ﺑﺎب دﻋﺎﻫﺎ ﺧﻮاﻫﺪ آﻣﺪ‪.‬‬
‫)‪ (2‬آل ﻋﻤﺮان‪.18 /‬‬
‫)‪ (3‬اﯾﻨﻬﺎ ﻧﻪ ﻣﻮرد اﺳﺖ و ﻣﻮرد دﻫﻢ ذﮐﺮ ﻧﺸﺪه‪.‬‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪81:‬‬
‫)‪ (156 (1‬ﺗﮑﺮار رواﯾﺖ ‪ (152‬اﺳﺖ‪.‬‬
‫)‪ (157 (2‬اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺑﺮ ﺷﻤﺎ ﺑﺎد ﺑﻪ ﻧﻤﺎز ﺷﺐ‪ ،‬ﮐﻪ آن از ﺳّﻨﺖ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺷﻤﺎﺳﺖ‪.‬‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪82:‬‬
‫)‪(1‬‬
‫‪ 8‬آداب و ﺳﻨﻦ آن ﺣﻀﺮت در زﻧﺎﺷﻮﯾﯽ و ﺗﺮﺑﯿﺖ ﻓﺮزﻧﺪ‬
‫اﺷﺎره‬
‫)‪ .157 ( 2‬ﻋﻠﯽ ﻋﻠﯿـﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣـﻮد‪ :‬ازدواج ﮐﻨﯿـﺪ‪ ،‬ﮐـﻪ ازدواج ﺳـّﻨﺖ رﺳـﻮل ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿـﻪ و آﻟﻪ اﺳﺖ‪ ،‬زﯾﺮا ﮐﻪ آن ﺣﻀـﺮت‬
‫ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻫﺮ ﮐﻪ دوﺳﺖ دارد از ﺳّﻨﺖ ﻣﻦ ﭘﯿﺮوي ﮐﻨﺪ‪ ،‬از ﺟﻤﻠﻪ ﺳّﻨﺖ ﻣﻦ ازدواج اﺳﺖ‪.‬‬
‫)‪ .158 ( 3‬ﺣﻀـﺮت رﺿـﺎ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺳﻪ ﭼﯿﺰ از ﺳـّﻨﺖ ﭘﯿـﺎﻣﺒﺮان اﺳﺖ‪ :‬ﻋﻄﺮ زدن‪ ،‬زدودن ﻣﻮﻫـﺎي زاﯾـﺪ ﺑـﺪن و آﻣﯿﺰش زﯾﺎد ﺑﺎ‬
‫ﻫﻤﺴﺮان‪.‬‬
‫)‪ .159 ( 4‬ﻋﻠﯽ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﮔﺮوﻫﯽ از اﺻـﺤﺎب ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ آﻣﯿﺰش ﺑﺎ زﻧﺎن‪ ،‬ﻏﺬا ﺧﻮردن در روز و ﺧﻮاﺑﯿﺪن در‬
‫ﺷﺐ را ﺑﺮ ﺧﻮد ﺣﺮام ﮐﺮده ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬اّم ﺳـﻠﻤﻪ اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع را ﺑﻪ رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻـﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺧﺒﺮ داد‪ ،‬آن ﺣﻀـﺮت ﺑﻪ ﺳﻮي اﺻﺤﺎب‬
‫آﻣـﺪ و ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬آﯾﺎ ﺑﻪ زﻧﺎن ﺑﯽرﻏﺒﺖ ﺷﺪهاﯾـﺪ ﺑﺎ آﻧﮑﻪ ﻣﻦ ﺑﺎ زﻧﺎن آﻣﯿﺰش ﻣﯽﮐﻨﻢ‪ ،‬و روز ﻏـﺬا ﻣﯽﺧﻮرم‪ ،‬و در ﺷﺐ ﻣﯽﺧﻮاﺑﻢ؟! ﭘﺲ ﻫﺮ‬
‫ﮐﻪ از ﺳّﻨﺖ روي ﮔﺮداﻧﺪ از ﻣﻦ ﻧﯿﺴﺖ »‪.«1‬‬
‫)‪ .160 (5‬اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬از اﺧﻼق ﭘﯿﺎﻣﺒﺮان دوﺳﺖ داﺷﺘﻦ زﻧﺎن اﺳﺖ‪.‬‬
‫______________________________‬
‫)‪ (1‬اﯾﻦ ﻣﻌﻨﯽ در ﮐﺘﺎﺑﻬﺎي ﺷﯿﻌﻪ و ﻏﯿﺮ آﻧﺎن از ﻃﺮق ﺑﺴﯿﺎري رواﯾﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ‪) .‬ﻣﺆﻟﻒ(‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪83:‬‬
‫)‪ .161 (1‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬روﺷﻨﯽ ﭼﺸﻢ ﻣﻦ در ﻧﻤﺎز‪ ،‬و ﻟّﺬﺗﻢ در زﻧﺎن ﻗﺮار داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫)‪ .162 (2‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻫﺮ ﮔﺎه ﻣﯽﺧﻮاﺳﺖ ﺑﺎ زﻧﯽ ازدواج ﮐﻨﺪ ﮐﺲ ﻣﯽﻓﺮﺳﺘﺎد ﺗﺎ او را ﺑﺒﯿﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ‪ 53‬از ‪129‬‬ ‫ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت راﯾﺎﻧﻪاي ﻗﺎﺋﻤﯿﻪ‬ ‫ﺳﻨﻦ اﻟﻨﺒﯽ ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ‪ :‬آداب و ﺳﻨﻦ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ص( ‪ -‬آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري‬
‫اﺻﻔﻬﺎن ‪www.Ghaemiyeh.com‬‬ ‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم‬
‫)‪ .163 ( 3‬ﺣﻀـﺮت رﺿﺎ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﺷﺐ را و ﻧﯿﺰ زﻧﺎن را ﻣﺎﯾﻪ آراﻣﺶ ﻗﺮار داده‪ .‬و از ﺳـّﻨﺖ اﺳﺖ در ﺷﺐ ازدواج‬
‫ﮐﺮدن و ﻃﻌﺎم دادن‪.‬‬
‫)‪ .164 (4‬ﻫﺎرون ﺑﻦ ﻣﺴﻠﻢ ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ﺑﻪ ﺻﺎﺣﺐ اﻟﺪار )اﻣﺎم( ﻋﺴﮑﺮي ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﻧﻮﺷﺘﻢ‪:‬‬
‫ﻓﺮزﻧﺪي ﺑﺮاي ﻣﻦ ﺑﻪ دﻧﯿﺎ آﻣﺪه‪ ،‬ﺳﺮ او را ﺗﺮاﺷﯿﺪم و ﺑﻪ وزن ﻣﻮي ﺳﺮش درﻫﻢ ﺻﺪﻗﻪ دادم‪ .‬در ﭘﺎﺳﺦ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬وزن ﮐﺮدن ﻣﻮي ﺳﺮ ﺑﭽﻪ ﺑﻪ‬
‫ﻃﻼ و ﻧﻘﺮه ﺟﺎﯾﺰ ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬و ﺳّﻨﺖ ﭼﻨﯿﻦ ﺟﺎري ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫)‪ .165 ( 5‬ﻋﻠﯽ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺑﺮاي ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺘﺎن روز ﻫﻔﺘﻢ ﻋﻘﯿﻘﻪ ﮐﻨﯿﺪ‪ ،‬و ﺑﻪ وزن ﻣﻮي ﺳﺮﺷﺎن ﻧﻘﺮه ﺑﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﯽ ﺻﺪﻗﻪ دﻫﯿﺪ؛ رﺳﻮل‬
‫ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ در ﺑﺎره ﺣﺴﻦ و ﺣﺴﯿﻦ و ﺳﺎﯾﺮ ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺶ اﯾﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻋﻤﻞ ﮐﺮد‪.‬‬
‫)‪(6‬‬
‫ﻣﻠﺤﻘﺎت‬
‫)‪ (158 ( 7‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬آﮔﺎه ﺑﺎﺷﯿﺪ ﮐﻪ ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ ﺷﻤﺎ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ زﻧﺎن ﺧﻮد ﺧﻮﺑﺘﺮ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬و ﻣﻦ از ﻫﺮ‬
‫ﮐﺲ ﺑﺎ زﻧﺎن ﺧﻮد ﺧﻮﺑﺘﺮم‪.‬‬
‫)‪ (159 (8‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬اﺑﺮاﻫﯿﻢ ﺧﻠﯿﻞ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﻣﺮدي ﻏﯿﺮﺗﻤﻨﺪ ﺑﻮد‪ ،‬و ﻣﻦ از او ﻏﯿﺮﺗﻤﻨﺪﺗﺮم‪.‬‬
‫)‪ (160 ( 9‬اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم در ﺑﯿﺎن داﺳـﺘﺎن ﻣﻮﺳﯽ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم )ﮐﻪ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل دﺧﺘﺮ ﺷﻌﯿﺐ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم روان ﺷﺪ ﺗﺎ ﺧﺪﻣﺖ‬
‫ﺷﻌﯿﺐ ﺑﺮﺳﺪ( ﻓﺮﻣﻮد ﮐﻪ ﻣﻮﺳﯽ ﺑﻪ وي ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭘﺸﺖ ﺳﺮ ﻣﻦ ﺣﺮﮐﺖ ﮐﻦ و راه را ﺑﻪ ﻣﻦ ﻧﺸﺎن ده‪ ،‬زﯾﺮا ﻣﺎ )ﭘﯿﺎﻣﺒﺮان( ﻣﺮدﻣﯽ ﻫﺴﺘﯿﻢ ﮐﻪ ﺑﻪ‬
‫ﭘﺸﺖ‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪84:‬‬
‫ﺳﺮ زﻧﺎن ﻧﮕﺎه ﻧﻤﯽﮐﻨﯿﻢ‪.‬‬
‫)‪ (161 ( 1‬ﺑﮑﺮ ﺑﻦ ﻣﺤّﻤﺪ ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬از اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم در ﺑﺎره ازدواج ﻣﻮﻗﺖ ﭘﺮﺳﯿﺪم‪ ،‬ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻣﻦ دوﺳﺖ ﻧﺪارم ﮐﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﯽ ﺑﻤﯿﺮد‬
‫در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺳّﻨﺘﯽ از رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻣﺎﻧﺪه ﺑﺎﺷﺪ و او ﺑﺪان ﻋﻤﻞ ﻧﮑﺮده ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫)‪ (162 ( 2‬اﺑﻮ ﻗﻼﺑﻪ ﮔﻮﯾـﺪ‪ :‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻫﺮ ﮔﺎه ﺑﺎ زن ﺑﺎﮐﺮه ازدواج ﻣﯽﮐﺮد ﻫﻔﺖ روز ﻧﺰد او ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ‪ ،‬و ﻫﺮ ﮔﺎه ﺑﺎ‬
‫زن ﺑﯿﻮه ازدواج ﻣﯽﮐﺮد ﺳﻪ روز ﻧﺰد او ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫)‪ (163 ( 3‬ﺣﻀـﺮت رﺿﺎ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﻧﺠﺎﺷـﯽ »اّم ﺣﺒﯿﺒﻪ دﺧﺘﺮ اﺑﻮ ﺳـﻔﯿﺎن« را ﺑﺮاي رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ‬
‫ﺧﻮاﺳﺘﮕﺎري ﮐﺮد و ﺑﻪ ﻫﻤﺴﺮي آن ﺣﻀﺮت در آورد ﺳﻮري ﺗﺮﺗﯿﺐ داد و ﮔﻔﺖ‪ :‬از ﺳّﻨﺘﻬﺎي ﭘﯿﺎﻣﺒﺮان ﺳﻮر دادن در ازدواج اﺳﺖ‪.‬‬
‫)‪ (164 ( 4‬اﺑﻮ ﻗﻼـﺑﻪ ﮔﻮﯾـﺪ‪ :‬ﭘﯿـﺎﻣﺒﺮ ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ اوﻗـﺎت ﺧﻮد را ﻣﯿـﺎن زﻧﺎن ﺧﻮﯾﺶ ﺗﻘﺴـﯿﻢ ﻣﯽﮐﺮد و ﻣﯽﮔﻔﺖ‪» :‬ﺧﺪاوﻧـﺪا‪ ،‬اﯾﻦ‬
‫ﻗﺴﻤﺘﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ در اﺧﺘﯿﺎر ﻣﻦ اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﺲ ﻣﺮا در آﻧﭽﻪ ﺗﻨﻬﺎ در اﺧﺘﯿﺎر ﺗﻮﺳﺖ و در اﺧﺘﯿﺎر ﻣﻦ ﻧﯿﺴﺖ ﺳﺮزﻧﺶ ﻣﮑﻦ«‪.‬‬
‫)‪ (165 ( 5‬اّم ﺳـﻠﻤﻪ ﻫﻤﺴـﺮ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ در ﺣﺠﮥ اﻟﻮداع زﻧﺎن ﺧﻮد را ﻫﻤﺮاه ﺑﺮد و‬
‫در ﻫﺮ ﺷﺒﺎﻧﻪ روز ﻧﺰد ﯾﮑﯽ از زﻧﺎﻧﺶ ﺑﻪ ﺳﺮ ﻣﯽﺑﺮد‪ ،‬و ﺑﺪﯾﻦ وﺳﯿﻠﻪ ﻣﯽﺧﻮاﺳﺖ ﻣﯿﺎن آﻧﺎن ﻋﺪاﻟﺖ را ﻣﺮاﻋﺎت ﻧﻤﺎﯾﺪ‪.‬‬
‫)‪ (166 ( 6‬رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﭼﻮن ﻧﻤـﺎز ﺻـﺒﺢ را ﻣﯽﺧﻮاﻧـﺪ ﺑﻪ ﯾـﮏ ﯾـﮏ زﻧﺎن ﺧﻮد ﺳـﺮ ﻣﯽزد ]و از آﻧﺎن اﺣﻮاﻟﭙﺮﺳـﯽ‬
‫ﻣﯽﻧﻤﻮد[‪.‬‬
‫)‪ (167 ( 7‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻫﺮ ﺑﺎزي و ﺳﺮﮔﺮﻣﯽ ﺑﺎﻃﻞ و ﻧﺎرواﺳﺖ ﻣﮕﺮ ﺳﻪ ﺑﺎزي‪ :‬ﺗﯿﺮاﻧﺪازي‪ ،‬ﺗﻌﻠﯿﻢ اﺳﺐ و ﺑﺎزي‬
‫و ﺷﻮﺧﯽ ﺑﺎ ﻫﻤﺴﺮ ﮐﻪ از ﺳّﻨﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫)‪ (168 (8‬اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم از ﭘﺪران ﺑﺰرﮔﻮارش رواﯾﺖ ﮐﺮده ﮐﻪ ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪:‬‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ‪ 54‬از ‪129‬‬ ‫ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت راﯾﺎﻧﻪاي ﻗﺎﺋﻤﯿﻪ‬ ‫ﺳﻨﻦ اﻟﻨﺒﯽ ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ‪ :‬آداب و ﺳﻨﻦ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ص( ‪ -‬آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري‬
‫اﺻﻔﻬﺎن ‪www.Ghaemiyeh.com‬‬ ‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم‬
‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺻـﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ در ﻫﻨﮕﺎم ﺑﯿﻤﺎري ﻧﯿﺰ اوﻗﺎت ﺧﻮد را ﻣﯿﺎن ﻫﻤﺴـﺮان ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻣﯽﮐﺮد و آن ﺣﻀﺮت را ﺑﻪ ﻣﻨﺰل زﻧﯽ ﮐﻪ ﻧﻮﺑﺘﺶ‬
‫ﺑﻮد اﻧﺘﻘﺎل ﻣﯽدادﻧﺪ‪.‬‬
‫)‪ (169 (9‬اﻣﺎم ﺑﺎﻗﺮ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻣﯿﻤﻮﻧﻪ )ﻫﻤﺴﺮ رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( ﻣﯽﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪85:‬‬
‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺻﻠّﯽ ﻟا ﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺑﻪ ﻣﻦ در اّﯾﺎم ﻣﺎﻫﺎﻧﻪام دﺳﺘﻮر ﻣﯽداد ﮐﻪ ﻟﻨﮕﯽ ﺑﻪ ﺧﻮد ﺑﭙﯿﭽﻢ و در ﺑﺴﺘﺮ در ﮐﻨﺎر آن ﺣﻀﺮت ﺑﺨﻮاﺑﻢ‪.‬‬
‫)‪ (170 ( 1‬اﻣﺎم ﺑﺎﻗﺮ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺑﺮاي ﻫﯿﭻ ﯾﮏ از دﺧﺘﺮان و زﻧﺎن ﺧﻮد ﺑﯿﺶ از دوازده اوﻗﯿﻪ و‬
‫ﯾﮏ ﻧّﺶ ﻣﻬﺮﯾﻪ ﻗﺮار ﻧﺪاد‪ .‬و اوﻗﯿﻪ ﭼﻬﻞ درﻫﻢ و ﻧّﺶ ﺑﯿﺴﺖ درﻫﻢ اﺳﺖ )ﮐﻪ ﻣﺠﻤﻮﻋﺎ ﭘﺎﻧﺼﺪ درﻫﻢ ﻣﯽﺷﻮد(‪.‬‬
‫)‪ (171 (2‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ در دﻋﺎي ﺧﻮد ﻣﯽﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫اﻟﻠّﻬّﻢ اﻧّﯽ اﻋﻮذ ﺑﮏ ﻣﻦ وﻟﺪ ﯾﮑﻮن ﻋﻠّﯽ رﺑّﺎ‪ ،‬و ﻣﻦ ﻣﺎل ﯾﮑﻮن ﻋﻠّﯽ ﺿﯿﺎﻋﺎ‪ ،‬و ﻣﻦ زوﺟﮥ ﺗﺸّﯿﺒﻨﯽ ﻗﺒﻞ اوان ﻣﺸﯿﺒﯽ‪.‬‬
‫»ﺧﺪاوﻧﺪا‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﻮ ﭘﻨﺎه ﻣﯽآورم از ﻓﺮزﻧﺪي ﮐﻪ ﺑﺮ ﻣﻦ ﺣﺎﮐﻢ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬و از ﻣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﻫﻼﮐﺘﻢ ﺷﻮد )ﯾﺎ از ﻣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﻣﻔﺖ از دﺳـﺘﻢ ﺑﯿﺮون‬
‫رود( و از ﻫﻤﺴﺮي ﮐﻪ ﻣﺮا ﭘﯿﺮ ﺳﺎزد ﭘﯿﺶ از آﻧﮑﻪ ﺑﻪ ﭘﯿﺮي ﺑﺮﺳﻢ«‪.‬‬
‫)‪ (172 ( 3‬ﺣﻀـﺮت رﺿﺎ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻫﯿـﭻ ﻓﺮزﻧـﺪي ﺑﺮاي ﻣﺎ ﺧﺎﻧـﺪان ﺑﻪ دﻧﯿﺎ ﻧﻤﯽآﯾـﺪ ﺟﺰ آﻧﮑﻪ او را ﻣﺤّﻤﺪ ﻣﯽﻧﺎﻣﯿﻢ‪ ،‬و ﭘﺲ از‬
‫ﻫﻔﺖ روز اﮔﺮ ﺑﺨﻮاﻫﯿﻢ ﻧﺎﻣﺶ را ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﯽدﻫﯿﻢ و اﮔﺮ ﻧﻪ ﺑﻪ ﻫﻤﺎن ﻧﺎم ﺻﺪا ﻣﯽزﻧﯿﻢ‪.‬‬
‫)‪ (173 (4‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﭼﻮن ﺻﺒﺢ ﻣﯽﮐﺮد دﺳﺖ ﻧﻮازش ﺑﺮ ﺳﺮ ﻓﺮزﻧﺪان و ﻧﻮهﻫﺎي ﺧﻮد ﻣﯽﮐﺸﯿﺪ‪.‬‬
‫)‪ (174 ( 5‬اﻣـﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﻓﺎﻃﻤﻪ ﻋﻠﯿﻬﺎ اﻟّﺴـ ﻼم را ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ ﻫﻤﺴـﺮش ﻋﻠﯽ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻣﯽﺑﺮدﻧـﺪ ﺟﺒﺮﺋﯿﻞ و‬
‫ﻣﯿﮑﺎﺋﯿﻞ و اﺳـﺮاﻓﯿﻞ ﻓﺮود آﻣﺪﻧﺪ ‪ ...‬ﭘﺲ آن ﺳﻪ ﻓﺮﺷـﺘﻪ ﺗﮑﺒﯿﺮ ﮔﻔﺘﻨﺪ و ﻓﺮﺷـﺘﮕﺎن دﯾﮕﺮ ﻧﯿﺰ ﺑﻪ ﭘﯿﺮوي آﻧﻬﺎ ﺗﮑﺒﯿﺮ ﮔﻔﺘﻨﺪ؛ از اﯾﻦ رو ﺗﺎ روز‬
‫ﻗﯿﺎﻣﺖ ﺗﮑﺒﯿﺮ ﮔﻔﺘﻦ در ﺷﺐ زﻓﺎف ﺳّﻨﺖ ﺷﺪ‪.‬‬
‫)‪ (175 ( 6‬ﻋﻠﯽ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﮐﺎم ﻓﺮزﻧـﺪان ﺧﻮد را ﺑﺎ ﺧﺮﻣﺎ ﺑﺮدارﯾﺪ‪ ،‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻧﯿﺰ در ﺑﺎره ﺣﺴﻦ و ﺣﺴـﯿﻦ‬
‫ﭼﻨﯿﻦ ﮐﺮد‪.‬‬
‫)‪ (176 (7‬اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻫﻔﺖ ﭼﯿﺰ در ﺑﺎره ﻧﻮزاد از ﺳّﻨﺖ اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪ (1‬ﻧﺎﻣﮕﺬاري‪ (2 ،‬ﺗﺮاﺷﯿﺪن ﻣﻮي ﺳﺮ او‪ (3 ،‬در ﺻﻮرت اﻣﮑﺎن ﺑﻪ وزن ﻣﻮي ﺳﺮش‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪86:‬‬
‫ﻧﻘﺮه ﯾﺎ ﻃﻼ ﺻـﺪﻗﻪ دادن‪ (4 ،‬ﺑﺮاي او ﻋﻘﯿﻘﻪ ﮐﺮدن‪ (5 ،‬ﺑﻪ ﺳﺮ او زﻋﻔﺮان ﻣﺎﻟﯿﺪن‪ (6 ،‬ﭘـﺎﮐﯿﺰه ﺳﺎﺧﺘﻦ او ﺑﺎ ﺧﺘﻨﻪ ﮐﺮدن‪ (7 ،‬از ﻋﻘﯿﻘﻪ او ﺑﻪ‬
‫ﻫﻤﺴﺎﯾﮕﺎن ﺧﻮراﻧﺪن‪.‬‬
‫)‪ (177 (1‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺧﺘﻨﻪ ﺑﺮاي ﻣﺮدان ﺳّﻨﺖ اﺳﺖ و ﺑﺮاي زﻧﺎن ﮐﺮاﻣﺖ‪.‬‬
‫)‪ (178 ( 2‬اﻣـﺎم ﺻـﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣـﻮد‪ :‬ﺳﻮراخ ﮐﺮدن ﮔﻮش ﭘﺴـﺮ ﺑﭽﻪ از ﺳـّﻨﺖ اﺳﺖ‪ ،‬و ﺧﺘﻨﻪ ﮐﺮدن او ﻧﯿﺰ در روز ﻫﻔﺘﻢ از ﺳـّﻨﺖ‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫)‪ (179 ( 3‬ﻣﺤّﻤﺪ ﺑﻦ زﯾﺎد ازدي ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺣﻀـﺮت رﺿﺎ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﺑﻪ دﻧﯿﺎ آﻣﺪ‪ ،‬از ﻣﻮﺳـﯽ ﺑﻦ ﺟﻌﻔﺮ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﺷﻨﯿﺪم ﮐﻪ‬
‫ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد‪ :‬اﯾﻦ ﻓﺮزﻧـﺪم ﺧﺘﻨﻪ ﺷﺪه و ﭘﺎك و ﭘﺎﮐﯿﺰه ﺑﻪ دﻧﯿﺎ آﻣﺪه اﺳﺖ و ﻫﯿﭻ ﯾﮏ از اﻣﺎﻣﺎن ﻣﺘﻮﻟﺪ ﻧﺸﻮﻧﺪ ﻣﮕﺮ آﻧﮑﻪ ﺧﺘﻨﻪ ﺷﺪه و ﭘﺎك و‬
‫ﭘـﺎﮐﯿﺰه ﺑﺎﺷـﻨﺪ‪ ،‬وﻟﯽ ﻣـﺎ ﺑﺮاي ﻋﻤـﻞ ﮐﺮدن ﺑﻪ ﺳـّﻨﺖ ﻧﺒﻮي و ﭘﯿﺮوي ﮐﺮدن از آﯾﯿﻦ ﭘـﺎك و ﻣﻌﺘـﺪل اﺑﺮاﻫﯿﻤﯽ‪ ،‬در ﺟﺎي ﺧﺘﻨﻪ ﮐﻮدك ﺗﯿﻎ‬
‫ﻣﯽﮐﺸﯿﻢ‪.‬‬
‫)‪ (180 ( 4‬اﻣـﺎم ﺑـﺎﻗﺮ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻣﺎ اﻫﻞ ﺑﯿﺖ ﺑﺮاي ﻓﺮزﻧـﺪان ﺧﻮد در ﮐﻮدﮐﯽ آﻧﻬﺎ ﮐﻨﯿﻪ »‪ «1‬ﻧﯿﮑﻮ ﻣﯽﮔـﺬارﯾﻢ‪ ،‬ﻣﺒﺎدا ﮐﻪ ﻧﺎﻣﻬﺎ و‬
‫اﻟﻘﺎب زﺷﺖ روي آﻧﺎن ﺑﮕﺬارﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ‪ 55‬از ‪129‬‬ ‫ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت راﯾﺎﻧﻪاي ﻗﺎﺋﻤﯿﻪ‬ ‫ﺳﻨﻦ اﻟﻨﺒﯽ ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ‪ :‬آداب و ﺳﻨﻦ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ص( ‪ -‬آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري‬
‫اﺻﻔﻬﺎن ‪www.Ghaemiyeh.com‬‬ ‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم‬
‫)‪ (181 (5‬اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬از ﺳّﻨﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺷﺨﺺ را ﺑﻪ ﻧﺎم ﭘﺪرش )ﯾﺎ ﺑﻪ ﻧﺎم ﭘﺴﺮش( ﮐﻨﯿﻪ ﺑﮕﺬارﻧﺪ‪.‬‬
‫)‪ (182 ( 6‬اﻣـﺎم ﺻـﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻣـﺎ ﺧﺎﻧـﺪان ﮐﻮدﮐـﺎن ﺧﻮد را ﭼﻮن ﺑﻪ ﺳّﻦ ﭘﻨـﺞ ﺳـﺎﻟﮕﯽ رﺳـﯿﺪﻧﺪ ﺑﻪ ﻧﻤﺎز ﺧﻮاﻧـﺪن دﺳـﺘﻮر‬
‫ﻣﯽدﻫﯿﻢ‪ ،‬ﺷـﻤﺎ ﻫﻢ ﮐﻮدﮐﺎن ﺧﻮد را از ﻫﻔﺖ ﺳﺎﻟﮕﯽ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻧﻤﺎز ﺧﻮاﻧـﺪن ﮐﻨﯿـﺪ‪ .‬و ﻣﺎ ﮐﻮدﮐﺎن ﺧﻮد را در ﻫﻔﺖ ﺳﺎﻟﮕﯽ اﻣﺮ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ ﺑﻪ‬
‫ﻫﺮ اﻧـﺪازه ﮐﻪ ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ دارﻧﺪ ﻧﺼﻒ روز ﯾﺎ ﺑﯿﺸﺘﺮ و ﯾﺎ ﮐﻤﺘﺮ روزه ﺑﮕﯿﺮﻧﺪ و ﻫﺮ ﮔﺎه ﺗﺸـﻨﮕﯽ و ﮔﺮﺳـﻨﮕﯽ ﺑﺮ آﻧﺎن ﻏﺎﻟﺐ آﻣﺪ اﻓﻄﺎر ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫اﯾﻦ دﺳﺘﻮر ﺑﺮاي آن اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ روزه ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻋﺎدت ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ و ﻃﺎﻗﺖ ﭘﯿﺪا ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﻧﯿﺰ ﮐﻮدﮐﺎن ﺧﻮد را در ﻧﻪ ﺳﺎﻟﮕﯽ‬
‫______________________________‬
‫)‪ (1‬ﮐﻨﯿﻪ ﻧـﺎﻣﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮاي ﻣﺮدان ﺑـﺎ »اﺑﻮ« ﯾـﺎ »اﺑﻦ« و ﺑﺮاي زﻧـﺎن ﺑـﺎ »اّم« ﯾـﺎ »ﺑﻨﺖ« ﺷـﺮوع ﻣﯽﺷﻮد و ﺑﺮاي اﺣﺘﺮام روي اﻓﺮاد ﮔﺬاﺷـﺘﻪ‬
‫ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ اﺑﻮ اﻟﻘﺎﺳﻢ‪ ،‬اﺑﻦ اﻟﻔﺎرض‪ ،‬اّم ﺳﻠﻤﻪ‪ ،‬ﺑﻨﺖ اﻟﺸﺎﻃﯽ‪.‬‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪87:‬‬
‫ﺑﻪ ﻫﺮ اﻧﺪازه ﮐﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ اﻣﺮ ﺑﻪ روزه ﮔﺮﻓﺘﻦ ﮐﻨﯿﺪ و ﭼﻮن ﺗﺸﻨﮕﯽ ﺑﺮ آﻧﺎن ﻏﺎﻟﺐ آﻣﺪ اﻓﻄﺎر ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫)‪ (183 ( 1‬از رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ رواﯾﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻫﺮ ﮔﺎه ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻮادهﺷﺎن ﺳـﺨﺘﯽ و ﺗﻨﮕﺪﺳﺘﯽ ﻣﯽرﺳـﯿﺪ ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺑﻪ ﻧﻤﺎز‬
‫ﺑﺮﺧﯿﺰﯾـﺪ‪ ،‬زﯾﺮا ﭘﺮوردﮔﺎرم ﻣﺮا ﺑﻪ اﯾﻦ ﮐﺎر اﻣﺮ ﮐﺮده اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﻨﺎن ﮐﻪ ﻓﺮﻣﻮده‪» :‬ﺧﺎﻧﻮاده ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻧﻤﺎز ﻓﺮﻣﺎن ده و ﺑﺮ آن ﺷـﮑﯿﺒﺎ ﺑﺎش‪ ،‬ﻣﺎ‬
‫روزﯾﯽ از ﺗﻮ ﻧﻤﯽﺧﻮاﻫﯿﻢ ﺑﻠﮑﻪ ﺗﻮ را ﻫﻢ ﻣﺎ روزي ﻣﯽدﻫﯿﻢ‪ ،‬و ﻓﺮﺟﺎم ﻧﯿﮑﻮ از آن ﭘﺮﻫﯿﺰﮔﺎري اﺳﺖ«‪.‬‬
‫)‪ (184 ( 2‬از رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ رواﯾﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ ﭼﻮن ﻣﯽﺧﻮاﺳﺖ ﺑﺎ ﺑﺎﻧﻮﯾﯽ ازدواج ﮐﻨﺪ زﻧﯽ را ﻧﺰد او ﻣﯽﻓﺮﺳﺘﺎد و ﺑﻪ او‬
‫ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺻﻔﺤﻪ ﮔﺮدن او را ﺑﻮ ﮐﻦ‪ ،‬زﯾﺮا اﮔﺮ ﺑﻮي ﮔﺮدﻧﺶ ﭘﺎﮐﯿﺰه ﺑﻮد ﻋﺮق ﺑﺪﻧﺶ ﻧﯿﺰ ﭘﺎﮐﯿﺰه ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ‪...‬‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪88:‬‬
‫)‪(1‬‬
‫‪ 9‬آداب و ﺳﻨﻦ آن ﺣﻀﺮت در ﺧﻮردﻧﯽﻫﺎ و آﺷﺎﻣﯿﺪﻧﯽﻫﺎ و آداب ﺳﻔﺮه‬
‫اﺷﺎره‬
‫)‪ .166 ( 2‬اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻧﺰد رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﭼﯿﺰي ﻣﺤﺒﻮﺑﺘﺮ از اﯾﻦ ﻧﺒﻮد ﮐﻪ ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ در راه ﺧﺪا ﮔﺮﺳﻨﻪ‬
‫و ﺗﺮﺳﺎن ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫)‪ .167 ( 3‬ﻋﯿﺺ ﺑﻦ ﻗﺎﺳﻢ ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ﺑﻪ اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﻋﺮض ﮐﺮدم‪ :‬ﺣﺪﯾﺜﯽ از ﭘﺪر ﺑﺰرﮔﻮارﺗﺎن رواﯾﺖ ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﻓﺮﻣﻮده‪ :‬ﻫﺮﮔﺰ‬
‫رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻـﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ از زﻧﺎن ﮔﻨﺪم ﺳـﯿﺮ ﻧﺨﻮرد؛ آﯾﺎ اﯾﻦ ﻣﻄﻠﺐ درﺳﺖ اﺳﺖ؟ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻧﻪ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و‬
‫آﻟﻪ ﻫﺮﮔﺰ ﻧﺎن ﮔﻨﺪم ﻧﺨﻮرد‪ ،‬و از ﻧﺎن ﺟﻮ ﻧﯿﺰ ﻫﺮﮔﺰ ﺳﯿﺮ ﻧﺨﻮرد‪.‬‬
‫)‪ .168 ( 4‬ﯾﮑﯽ از ﭘﺮﺳﺸـﻬﺎﯾﯽ ﮐﻪ آن ﻣﺮد ﯾﻬﻮدي ﺷﺎﻣﯽ از اﻣﯿﺮ ﻣﺆﻣﻨﺎن ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﮐﺮد آن اﺳﺖ ﮐﻪ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﺮدم ﭘﻨﺪارﻧـﺪ ﮐﻪ ﻋﯿﺴـﯽ‬
‫ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﻣﺮدي زاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﻋﻠﯽ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﺑﻪ او ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫آري‪ ،‬ﭼﻨﯿﻦ ﺑـﻮد و ﻣﺤّﻤـ ﺪ ﺻـﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ از ﻫﻤﻪ ﭘﯿـﺎﻣﺒﺮان زاﻫـﺪﺗﺮ ﺑﻮد‪ ،‬زﯾﺮا آن ﺣﻀـﺮت ﻋﻼـوه ﺑﺮ ﮐﻨﯿﺰﻫـﺎﯾﯽ ﮐﻪ داﺷﺖ داراي‬
‫ﺳﯿﺰده ﺗﻦ زن )در زﻣﺎﻧﻬﺎي ﻣﺘﻔﺎوت( ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺎ اﯾﻦ ﺣﺎل ﻫﯿـﭻ ﮔﺎه ﺳـﻔﺮهاي از ﻧﺰد آن ﺣﻀـﺮت ﺑﺮﭼﯿﺪه ﻧﺸﺪ ﮐﻪ در آن ﻃﻌﺎﻣﯽ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﺎﻧﺪه‬
‫ﺑ ﺎﺷ ﺪ و‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪89:‬‬
‫ﻫﺮﮔﺰ ﻧﺎن ﮔﻨﺪم ﻧﺨﻮرد و از ﻧﺎن ﺟﻮ ﻧﯿﺰ ﺳﻪ ﺷﺒﺎﻧﻪ روز ﭘﯿﺎﭘﯽ ﺳﯿﺮ ﻧﺨﻮرد‪.‬‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ‪ 56‬از ‪129‬‬ ‫ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت راﯾﺎﻧﻪاي ﻗﺎﺋﻤﯿﻪ‬ ‫ﺳﻨﻦ اﻟﻨﺒﯽ ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ‪ :‬آداب و ﺳﻨﻦ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ص( ‪ -‬آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري‬
‫اﺻﻔﻬﺎن ‪www.Ghaemiyeh.com‬‬ ‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم‬
‫)‪ .169 ( 1‬ﻋﻠﯽ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﭘﺎك و ﭘﺎﮐﯿﺰه ﺧﻮد را ﺳـﺮﻣﺸﻖ ﻗﺮار ده ‪ ...‬ﮐﻪ ﭘﻬﻠﻮﯾﺶ از ﻫﻤﻪ اﻫﻞ دﻧﯿﺎ ﻻﻏﺮﺗﺮ‪ ،‬و ﺷﮑﻤﺶ از‬
‫ﻫﻤﻪ آﻧﺎن ﺗﻬﯽﺗﺮ ﺑﻮد ‪ ...‬ﺑﺎ ﺷﮑﻢ ﺧﺎﻟﯽ از دﻧﯿﺎ رﺧﺖ ﺑﺮﺑﺴﺖ‪ ،‬و ﺑﺎ ﺳﻼﻣﺖ ﺑﻪ ﺳﺮاي آﺧﺮت در آﻣﺪ‪.‬‬
‫)‪ .170 ( 2‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ در ﺣﺎل ﺗﮑﯿﻪ دادن ﻏﺬا ﻧﺨﻮرد ﻣﮕﺮ ﯾﮏ ﺑﺎر‪ ،‬آن ﻫﻢ ﭘﺲ از ﯾﺎدآور ﺷﺪن ﻧﺸﺴﺖ و ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫ﺧﺪاﯾﺎ‪ ،‬ﻣﻦ ﺑﻨﺪه و ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺗﻮ ﻫﺴﺘﻢ‪.‬‬
‫)‪ .171 ( 3‬اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ از روزي ﮐﻪ ﺧﺪاوﻧـﺪ او را ﺑﻪ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮي ﺑﺮاﻧﮕﯿﺨﺖ ﺗﺎ روزي‬
‫ﮐﻪ ﺟﺎن او را ﮔﺮﻓﺖ در ﺣﺎل ﺗﮑﯿﻪ دادن ﻏﺬا ﻧﺨﻮرد‪.‬‬
‫آن ﺣﻀـﺮت ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﺑﺮدﮔـﺎن ﻏـﺬا ﻣﯽﺧـﻮرد و ﻣﺎﻧﻨـﺪ آﻧـﺎن ﻣﯽﻧﺸـﺴﺖ‪ .‬ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﭼﺮا ﭼﻨﯿﻦ ﻣﯽﮐﺮد؟ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺑﺮاي ﻓﺮوﺗﻨﯽ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺧـﺪاي‬
‫ﺑﺰرگ‪.‬‬
‫)‪ .172 ( 4‬اﺑﻮ ﺧﺪﯾﺠﻪ ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬در ﻣﺠﻠﺴـﯽ ﮐﻪ ﻣﻦ ﺣﺎﺿـﺮ ﺑﻮدم ﺑﺸـﯿﺮ دﻫﺎن از اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﭘﺮﺳـﯿﺪ‪ :‬آﯾﺎ رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ‬
‫ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺑﺮ دﺳﺖ راﺳﺖ ﯾﺎ ﭼﭗ ﺗﮑﯿﻪ ﮐﺮده ﺑﺎﺷـﺪ ﻏـﺬا ﻣﯿﻞ ﻣﯽﮐﺮد؟ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻫﯿﭻ ﮔﺎه‬
‫در ﺣﺎل ﺗﮑﯿﻪ دادن ﺑﺮ دﺳﺖ راﺳﺖ ﯾﺎ ﭼﭗ ﻏـﺬا ﻣﯿﻞ ﻧﻤﯽﮐﺮد‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﺑﺮدﮔﺎن ﻣﯽﻧﺸـﺴﺖ‪ .‬ﻣﻦ ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﭼﺮا ﭼﻨﯿﻦ ﺑﻮد؟ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺑﺮاي‬
‫ﻓﺮوﺗﻨﯽ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺧﺪاي ﺑﺰرگ‪.‬‬
‫)‪ .173 ( 5‬اﻣﺎم ﺑﺎﻗﺮ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﺮدﮔﺎن ﻏﺬا ﻣﯽﺧﻮرد و ﻣﺎﻧﻨﺪ آﻧﺎن ﻣﯽﻧﺸﺴﺖ‪ .‬و ﺑﺮ زﻣﯿﻦ‬
‫ﭘﺴﺖ ﻏﺬا ﻣﯽﺧﻮرد و ﻣﯽﺧﻮاﺑﯿﺪ‪.‬‬
‫)‪ .174 ( 6‬رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﭼﻮن ﺑﺮاي ﻏـﺬا ﺧﻮردن ﻣﯽﻧﺸـﺴﺖ‪ ،‬زاﻧﻮﻫﺎ و ﻗـﺪﻣﻬﺎي ﺧﻮد را ﺟﻤﻊ ﻣﯽﮐﺮد آن ﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ‬
‫ﻧﻤـﺎزﮔﺰار دو زاﻧﻮ ﻣﯽﻧﺸـﯿﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ اﯾﻦ ﻓﺮق ﮐﻪ ﯾﮑﯽ از زاﻧﻮﻫﺎ و ﻗـﺪﻣﻬﺎ را روي زاﻧﻮ و ﻗـﺪم دﯾﮕﺮ ﻣﯽﻧﻬﺎد‪ ،‬و ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻫﻤﺎﻧﺎ ﻣﻦ ﺑﻨـﺪهام‪،‬‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﻨﺪﮔﺎن ﻏﺬا ﻣﯽﺧﻮرم و ﻣﺎﻧﻨﺪ آﻧﺎن ﻣﯽﻧﺸﯿﻨﻢ‪.‬‬
‫)‪ .175 ( 7‬اﻣﯿﺮ ﻣﺆﻣﻨﺎن ﻋﻠﯿﻪ اﻟـّﺴ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﭼﻮن ﺑﺮ ﺳـﺮ ﺳـﻔﺮه ﻣﯽﻧﺸﺴﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﻨﺪﮔﺎن ﻣﯽﻧﺸﺴﺖ و ﺑﺮ‬
‫ران ﭼﭗ ﺧﻮد ﺗﮑﯿﻪ ﻣﯽﮐﺮد‪.‬‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪90:‬‬
‫)‪ .176 ( 1‬اﺑﻦ ﻋﺒﺎس ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻـﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ روي زﻣﯿﻦ ﻣﯽﻧﺸـﺴﺖ‪ ،‬و ﮔﻮﺳﻔﻨﺪان را ﺑﻪ دﺳﺖ ﺧﻮد ﻣﯽﺑﺴﺖ‪ ،‬و دﻋﻮت‬
‫ﻏﻼﻣﺎن را ﺑﺮاي ﺧﻮردن ﻧﺎن ﺟﻮ ﻣﯽﭘﺬﯾﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫)‪ .177 ( 2‬اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﻨﺪﮔﺎن ﻣﯽﻧﺸﺴﺖ و دﺳﺖ ﺧﻮد را ﺑﺮ زﻣﯿﻦ ﻣﯽﻧﻬﺎد )ﺑﻪ‬
‫آن ﺗﮑﯿﻪ ﻣﯽﮐﺮد »‪ ،(«1‬و ﺑﺎ ﺳﻪ اﻧﮕﺸﺖ ﻏـﺬا ﻣﯽﺧﻮرد‪ .‬و ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ اﯾﻦ ﭼﻨﯿﻦ ﻏـﺬا ﻣﯿﻞ ﻣﯽﮐﺮد ﻧﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫ﺟّﺒﺎران ﮐﻪ ﺑﺎ دو اﻧﮕﺸﺖ ﻏﺬا ﻣﯽﺧﻮرﻧﺪ‪.‬‬
‫)‪ .178 (3‬اﻣﺎم ﺑﺎﻗﺮ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﭘﺲ از ﻏﺬا ﺧﻮردن‪ ،‬اﻧﮕﺸﺘﺎن ﺧﻮد را ﻣﯽﻟﯿﺴﯿﺪ‪.‬‬
‫)‪ .179 (4‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻫﺮ ﮔﺎه اﻧﺎر ﻣﯽﺧﻮرد ﮐﺴﯽ را در آن ﺷﺮﮐﺖ ﻧﻤﯽداد‪.‬‬
‫)‪ .180 ( 5‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ از ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﻏـﺬا ﻣﯿﻞ ﻣﯽﮐﺮد‪ ،‬و ﻫﺮ ﻏـﺬاﯾﯽ را ﮐﻪ ﺧﺪاوﻧـﺪ ﺑﺮاي او ﺣﻼل ﮐﺮده ﺑﻮد ﺑﺎ ﺧﺎﻧﻮاده و‬
‫ﭘﯿﺸـﮑﺎران ﺧﻮد ﻣﯽﺧﻮرد‪ ،‬و ﻧﯿﺰ ﺑﺎ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ اﯾﺸﺎن را دﻋﻮت ﻣﯽﮐﺮدﻧـﺪ ﺑﺮ روي زﻣﯿﻦ و ﯾﺎ ﻫﺮ ﭼﻪ ﻓﺮش ﻧﻤﻮده ﺑﻮدﻧﺪ ﻣﯽﻧﺸـﺴﺖ و از‬
‫ﻫﺮ ﻏـﺬاﯾﯽ ﮐﻪ داﺷـﺘﻨﺪ ﺑـﺎ آﻧـﺎن ﻣﯿﻞ ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد‪ ،‬ﻣﮕﺮ آﻧﮑﻪ ﻣﻬﻤﺎﻧﯽ ﺑﺮاي آﻧﺎن ﺑﺮﺳـﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻣﻬﻤﺎن ﻏـﺬا ﻣﯽﺧﻮرد‪ .‬و ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ ﻏـﺬا ﻧﺰد آن‬
‫ﺣﻀﺮت ﻏﺬاﯾﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن در آن ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫)‪ .181 ( 6‬اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﭼﻮن ﺑﺎ ﻣﺮدم ﻏﺬا ﻣﯽﺧﻮرد ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﮐﺴﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ دﺳﺖ ﺑﻪ‬
‫ﻏﺬا دراز ﻣﯽﮐﺮد و آﺧﺮﯾﻦ ﮐﺴﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ دﺳﺖ ﺑﺮ ﻣﯽداﺷﺖ ﺗﺎ ﻣﺮدم ﻫﻢ ]ﺷﺮم ﻧﮑﻨﻨﺪ و[ ﻏﺬا ﺑﺨﻮرﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ‪ 57‬از ‪129‬‬ ‫ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت راﯾﺎﻧﻪاي ﻗﺎﺋﻤﯿﻪ‬ ‫ﺳﻨﻦ اﻟﻨﺒﯽ ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ‪ :‬آداب و ﺳﻨﻦ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ص( ‪ -‬آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري‬
‫اﺻﻔﻬﺎن ‪www.Ghaemiyeh.com‬‬ ‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم‬
‫)‪ .182 (7‬ﻋﻠﯽ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﻧﺰد ﻗﻮﻣﯽ اﻓﻄﺎر ﻣﯽﮐﺮد‬
‫______________________________‬
‫)‪ (1‬از اﯾﻦ ﺟﻤﻠﻪ روﺷﻦ ﻣﯽﺷـﻮد ﮐﻪ ﻣﺴـﺄﻟﻪ ﺗﮑﯿﻪ ﻧﮑﺮدن رﺳـﻮل ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ در ﺣـﺎل ﻏـﺬا ﺧﻮردن ﻏﯿﺮ از ﺗﮑﯿﻪ دادن ﺑﺮ‬
‫دﺳﺖ ﺑﺮ روي زﻣﯿﻦ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﻣﺮاد ﺗﮑﯿﻪ ﻧﮑﺮدن ﺑﺮ ﭘﺸﺘﯽ و ﺑـﺎﻟﺶ و اﻣﺜـﺎل آن اﺳﺖ ﭼﻨـﺎن ﮐﻪ رﺳﻢ ﭘﺎدﺷﺎﻫـﺎن و ﺳﺎﯾﺮ ﻣﺘﮑﺒﺮان اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺷﺎﻫﺪ اﯾﻦ ﻣﻄﻠﺐ ﻓﺮﻣﺎﯾﺶ اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺷﺨﺼـﯽ ﮐﻪ آن ﺣﻀﺮت را از ﺗﮑﯿﻪ دادن ﺑﺮ دﺳﺖ در ﺣﺎل ﻏﺬا ﺧﻮردن‬
‫ﻧﻬﯽ ﮐﺮد‪ ،‬در ﺑﺎر ﺳﻮم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺑﻪ ﺧﺪا ﺳﻮﮔﻨﺪ رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻫﺮﮔﺰ از ﭼﻨﯿﻦ ﭼﯿﺰي ﻧﻬﯽ ﻧﮑﺮده اﺳﺖ‪) .‬ﻣﺆﻟﻒ(‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪91:‬‬
‫ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد‪ :‬روزه داران ﻧﺰد ﺷـﻤﺎ اﻓﻄﺎر ﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻧﯿﮑﺎن از ﻏﺬاي ﺷـﻤﺎ ﺧﻮردﻧﺪ و ﺑﺮﮔﺰﯾﺪﮔﺎن ﺑﺮ ﺷـﻤﺎ درود ﻓﺮﺳـﺘﺎدﻧﺪ و در ﺣﻖ ﺷـﻤﺎ دﻋﺎ‬
‫ﮐﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫)‪ .183 ( 1‬اﻣﯿﺮ ﻣﺆﻣﻨﺎن ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺷﺎم ﭘﯿﺎﻣﺒﺮان ﭘﺲ از ﻧﻤﺎز ﻋﺸﺎ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ ،‬ﺷﻤﺎ ﻧﯿﺰ ﺷﺎم ﺧﻮردن را ﺗﺮك ﻧﮑﻨﯿﺪ‪ ،‬زﯾﺮا ﺗﺮك آن‬
‫ﺑﺎﻋﺚ ﺧﺮاﺑﯽ ﺑﺪن اﺳﺖ‪.‬‬
‫)‪ .184 ( 2‬اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻇﺮف ﻃﻌﺎﻣﯽ ﮐﻪ در آن ]ﻋﻼوه ﺑﺮ ﺳﺎﯾﺮ ﻏـﺬاﻫﺎ[ ﺧﺮﻣﺎ ﺑﺎﺷﺪ ﻧﺰد رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و‬
‫آﻟﻪ ﻧﯿﺎوردﻧﺪ ﻣﮕﺮ آﻧﮑﻪ از ﺧﺮﻣﺎ ﺷﺮوع ﻣﯽﮐﺮد‪.‬‬
‫)‪ .185 (3‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻣﯿﺎن ﻫﺮ دو ﻟﻘﻤﻪ ﺣﻤﺪ ﺧﺪا ﻣﯽﮐﺮد‪.‬‬
‫)‪ .186 (4‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻫﺮ ﮔﺎه ﺧﺮﻣﺎ ﻣﯽﺧﻮرد ﻫﺴﺘﻪ آن را ﭘﺸﺖ دﺳﺖ ﻣﯽﻧﻬﺎد ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﺳﻮﯾﯽ ﭘﺮﺗﺎب ﻣﯽﮐﺮد‪.‬‬
‫)‪ .187 (5‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻫﺮ ﮔﺎه ﺷﯿﺮ ﻣﯽﻧﻮﺷﯿﺪ ﻣﻀﻤﻀﻪ ﻣﯽﮐﺮد و ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺷﯿﺮ ﭼﺮﺑﯽ دارد‪.‬‬
‫)‪ .188 ( 6‬وﻫﺐ ﺑﻦ ﻋﺒﺪ رﺑّﻪ ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم را دﯾﺪم ﺧﻼل ﻣﯽﮐﺮد‪ ،‬ﭼﻮن ﺑﻪ اﯾﺸﺎن ﻧﮕﺎه ﮐﺮدم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻﻠّﯽ‬
‫اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺧﻼل ﻣﯽﮐﺮد؛ ﺧﻼل دﻫﺎن را ﭘﺎﮐﯿﺰه ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫)‪ .189 ( 7‬رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺑﺎ ﻫﺮ ﭼﻪ ﺑﻪ دﺳـﺘﺶ ﻣﯽرﺳـﯿﺪ ﺧﻼل ﻣﯽﮐﺮد‪ ،‬ﻣﮕﺮ ﺑﺎ ﺑﺮگ درﺧﺖ ﺧﺮﻣﺎ و ﭼﻮب ﺗﻮ ﺧﺎﻟﯽ‬
‫ﮔﯿﺎﻫﺎن )زﯾﺮا اﯾﻨﻬﺎ ﺧﺮد ﺷﺪه‪ ،‬ﻣﯽﺷﮑﻨﺪ و ﻻي دﻧﺪان ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ(‪.‬‬
‫)‪ .190 (8‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺻﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻫﺮ ﮔﺎه آب ﻣﯽﻧﻮﺷﯿﺪ اول‬
‫»ﺑﺴﻢ اﻟﻠﱠﻪ«‬
‫ﻣﯽﮔﻔـﺖ ‪ ...‬و آب را ﻣﯽﻣﮑﯿـﺪ و آن را ﺑـﻪ ﯾـﮏ ﻧﻔﺲ ﻧﻤﯽﻧﻮﺷـﯿﺪ‪ ،‬و ﻣﯽﻓﺮﻣـﻮد‪ :‬درد ﮐﺒـﺪ از آب را ﺑـﻪ ﯾـﮏ ﻧﻔﺲ ﺧـﻮردن ﺣﺎﺻـﻞ‬
‫ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫)‪ .191 ( 9‬اﺑﻦ ﻣﺴـﻌﻮد ﮔﻮﯾـﺪ‪ :‬رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ در ﻫﻨﮕـﺎم ﺧﻮردن آب از ﻇﺮف آن را ﺑﺎ ﺳﻪ ﻧﻔﺲ ﻣﯽﻧﻮﺷـﯿﺪ و در ﻫﺮ‬
‫ﻧﻔ ﺲ‬
‫»ﺑﺴﻢ اﻟﻠﱠﻪ«‬
‫ﻣﯽﮔﻔﺖ‪ ،‬و در آﺧﺮ ﺷﮑﺮ ﺧﺪا ﻣﯽﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫)‪ .192 (10‬ﺑا ﻦ ﻋﺒﺎس ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬دﯾﺪم رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺑﺎ دو ﻧﻔﺲ آب ﻧﻮﺷﯿﺪ‪.‬‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪92:‬‬
‫)‪ .193 ( 1‬ﻋﻠﯽ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺑﺎرﻫـﺎ ﭘﯿـﺎﻣﺒﺮ ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ را زﯾﺮ ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻢ دﯾـﺪم ﻫﻨﮕـﺎم ﻧﻮﺷـﯿﺪن آب آن را ﺑﺎ ﺳﻪ ﻧﻔﺲ‬
‫ﻣﯽﻧﻮﺷﯿﺪ و در ﻫﺮ ﻧﻔﺲ‬
‫»ﺑﺴﻢ اﻟﻠﱠﻪ«‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ‪ 58‬از ‪129‬‬ ‫ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت راﯾﺎﻧﻪاي ﻗﺎﺋﻤﯿﻪ‬ ‫ﺳﻨﻦ اﻟﻨﺒﯽ ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ‪ :‬آداب و ﺳﻨﻦ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ص( ‪ -‬آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري‬
‫اﺻﻔﻬﺎن ‪www.Ghaemiyeh.com‬‬ ‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم‬
‫ﻣﯽﮔﻔﺖ و در آﺧﺮ ﺣﻤﺪ ﺧﺪا ﻣﯽﮐﺮد‪ .‬از ﺳﺒﺐ آن ﭘﺮﺳﯿﺪم‪ ،‬ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﯾﺎ ﻋﻠﯽ‪،‬‬
‫»ﺣﻤﺪ«‬
‫ﺑﺮاي اداي ﺷﮑﺮ ﺧﺪا‪ ،‬و‬
‫»ﺑﺴﻢ اﻟﻠﱠﻪ«‬
‫ﺑﺮاي اﯾﻤﻨﯽ از درد اﺳﺖ‪.‬‬
‫)‪ .194 ( 2‬رﺳـﻮل ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ در ﻫﻨﮕـﺎم آب ﺧـﻮردن در ﻇﺮف آب ﻧﻔﺲ ﻧﻤﯽﮐﺸـﯿﺪ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﻫﺮ وﻗﺖ ﻣﯽﺧﻮاﺳﺖ ﻧﻔﺲ‬
‫ﺑﮑﺸﺪ ﻇﺮف را از دﻫﺎن دور ﻣﯽداﺷﺖ‪.‬‬
‫)‪ .195 ( 3‬ﻋﻠﯽ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﭼﻮن ﺑﺮاي »اﺳﺘﺸﻔﺎ« در آﺑﯽ دﻋﺎ ﻣﯽﺧﻮاﻧﺪ ﻇﺮف را ﻧﺰدﯾﮏ دﻫﺎن‬
‫ﻣﯽﺑﺮد و ﺗﺎ آﻧﺠﺎ ﮐﻪ ﺧﺪا ﻣﯽﺧﻮاﺳﺖ ﺑﻪ آن دﻋﺎ ﻣﯽﺧﻮاﻧﺪ وﻟﯽ در آن آب دﻫﺎن ﻧﻤﯽاﻧﺪاﺧﺖ‪.‬‬
‫)‪ .196 ( 4‬اﻣﺎم ﺑﺎﻗﺮ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬اﻣﯿﺮ ﻣﺆﻣﻨﺎن ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم اﯾﺴﺘﺎده آب ﻣﯽﺧﻮرد‪ .‬روزي از ﺑﻘﯿﻪ آب وﺿﻮي ﺧﻮﯾﺶ در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ‬
‫اﯾﺴـﺘﺎده ﺑﻮد ﻧﻮﺷـﯿﺪ‪ ،‬ﺳـﭙﺲ رو ﺑﻪ اﻣﺎم ﺣﺴﻦ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﮐﺮد و ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬اي ﭘﺴﺮﮐﻢ‪ ،‬ﺟّﺪت رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ را دﯾﺪم ﮐﻪ‬
‫ﭼﻨﯿﻦ ﮐﺮد‪.‬‬
‫)‪ .197 ( 5‬رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺧﺮﻣـﺎي ﻧﻮرس و ﭘﯿﻪ درﺧﺖ ﺧﺮﻣـﺎ را ﺑـﺎ ﺧﺮﻣـﺎ ﻣﯽﺧﻮرد‪ ،‬و ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺷـﯿﻄﺎن‪ -‬ﻟﻌﻨﻪ اﻟﻠﱠﻪ‪-‬‬
‫ﺳﺨﺖ ﺑﻪ ﺧﺸﻢ ﻣﯽآﯾﺪ و ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪ :‬آدﻣﯿﺰاده زﻧﺪه ﻣﺎﻧﺪ ﺗﺎ ﮐﻬﻨﻪ را ﺑﺎ ﺗﺎزه ﺧﻮرد!‬
‫)‪ .198 ( 6‬رﺳـﻮل ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﭼـﻮن ﮔﻮﺷﺖ ﻣﯽﺧﻮرد ﺳـﺮ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺳﻮي آن ﭘـﺎﯾﯿﻦ ﻧﻤﯽﺑﺮد‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﮔﻮﺷﺖ را ﺑﻪ ﺳﻮي‬
‫دﻫـﺎن ﺑﺎﻻـ ﻣﯽآورد و آن را ﺑﻪ دﻧـﺪان ﭘـﺎره ﻣﯽﮐﺮد ‪ ...‬و ﻫﺮ ﮔﺎه ﮔﻮﺷﺖ ﻣﯽﺧﻮرد ﺑﻪ ﺧﺼﻮص دﺳـﺘﻬﺎي ﺧﻮﯾﺶ را ﺧﻮب ﻣﯽﺷـﺴﺖ‪،‬‬
‫آنﮔﺎه دﺳﺖ ﺗﺮ را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﯽﮐﺸﯿﺪ‪.‬‬
‫)‪ .199 (7‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﻏﺬاﯾﯽ را ﻣﯿﻞ ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد‪.‬‬
‫)‪ .200 ( 8‬ﭘﯿـﺎﻣﺒﺮ ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻫﻤﻪ ﻧﻮع ﻏـﺬا را ﻣﯽﺧﻮرد ‪ ...‬و ﺧﯿﺎر را ﺑﺎ ﺧﺮﻣﺎ ﻣﯽﺧﻮرد‪ ،‬و ﻣﺤﺒﻮﺑﺘﺮﯾﻦ ﻣﯿﻮهﻫﺎ ﻧﺰد آن ﺣﻀـﺮت‬
‫ﻫﻨـﺪواﻧﻪ و اﻧﮕﻮر ﺑﻮد‪ .‬ﻫﻨـﺪواﻧﻪ را ﺑـﺎ ﺧﺮﺑﺰه و ﮔـﺎه ﺑـﺎ ﺷـﮑﺮ و ﺑﺴـﯿﺎري اوﻗﺎت ﺑﺎ ﺧﺮﻣﺎ ﻣﯿﻞ ﻣﯽﮐﺮد ‪ ...‬و در ﻓﺼﻞ ﺧﺮﻣﺎ روزه را ﺑﺎ ﺧﺮﻣﺎ‬
‫اﻓﻄﺎر‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪93:‬‬
‫ﻣﯽﻧﻤـﻮد‪ .‬اﮐـﺜﺮا اﻧﮕﻮر را داﻧﻪ داﻧﻪ ﻣﯿـﻞ ﻣﯽﻧﻤﻮد‪ .‬آن ﺣﻀـﺮت ﭘﻨﯿﺮ ﻫﻢ ﻣﯽﺧﻮرد ‪ ...‬و ﭼﻮن ﺧﺮﻣـﺎ ﻣﯽﺧﻮرد روي آن آب ﻣﯽﻧﻮﺷـﯿﺪ و‬
‫ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺧﻮراﮐﺶ ﺧﺮﻣﺎ و آب ﺑﻮد‪ .‬ﺷـﯿﺮ و ﺧﺮﻣﺎ و ﺣﻠﯿﻢ ﻣﯽﺧﻮرد‪ .‬ﮔﻮﺷﺖ را از ﻫﻤﻪ ﭼﯿﺰ ﺑﯿﺸﺘﺮ دوﺳﺖ داﺷﺖ‪ .‬ﮐﺪو را دوﺳﺖ داﺷﺖ ﺑﻪ‬
‫وﯾﮋه ﮐﺪو ﺣﻠﻮاﯾﯽ ﮐﻪ آن را زودﺗﺮ از ﻫﺮ ﭼﯿﺰ از ﺳﯿﻨﯽ ﻏﺬا ﺑﺮ ﻣﯽﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫ﮔـﻮﺷﺖ ﻣﺮغ و ﺣﯿﻮاﻧـﺎت وﺣﺸـﯽ ﺣﻼـل ﮔـﻮﺷﺖ و ﭘﺮﻧـﺪﮔﺎن و ﻧﯿﺰ ﻧـﺎن و روﻏﻦ و ﺳـﺮﮐﻪ و ﮐﺎﺳـﻨﯽ و رﯾﺤـﺎن ﮐـﻮﻫﯽ و ﮐﻠﻢ ﻧﯿﺰ ﻣﯿﻞ‬
‫ﻣﯽﮐﺮد‪.‬‬
‫)‪ .201 (1‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺧﯿﺎر را ﺑﺎ ﻧﻤﮏ ﻣﯽﺧﻮرد‪.‬‬
‫)‪ .202 ( 2‬رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ از ﮔﻮﺷﺖ ﭘﺮﻧـﺪه ﺷـﮑﺎر ﺷﺪه ﻣﯽﺧﻮرد وﻟﯽ ﺧﻮد در ﭘﯽ ﺷـﮑﺎر ﻧﻤﯽرﻓﺖ و ﺑﻪ دﺳﺖ ﺧﻮد‬
‫ﺷﮑﺎر ﻧﻤﯽﻧﻤﻮد و دوﺳﺖ داﺷﺖ ﮐﻪ دﯾﮕﺮان ﺑﺮاي آن ﺣﻀﺮت ﺷﮑﺎر ﮐﻨﻨﺪ و ﺑﯿﺎورﻧﺪ ﺗﺎ ﻣﯿﻞ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫)‪ .203 (3‬اﻣﯿﺮ ﻣﺆﻣﻨﺎن ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ از ﮔﻮﺷﺖ‪ ،‬ﻣﺎﻫﯿﭽﻪ دﺳﺖ را دوﺳﺖ داﺷﺖ‪.‬‬
‫)‪ .204 (4‬اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻋﺴﻞ را ﺑﺴﯿﺎر دوﺳﺖ داﺷﺖ‪.‬‬
‫)‪ .205 ( 5‬ﺳـﻠﯿﻤﺎن ﺑﻦ ﺟﻌﻔﺮ ﺟﻌﻔﺮي ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ﺑﺮ ﺣﻀـﺮت اﻣﺎم رﺿﺎ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم وارد ﺷﺪم و در ﺑﺮاﺑﺮ آن ﺣﻀﺮت ﺧﺮﻣﺎي ﺑﺮﻧﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﺎ‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ‪ 59‬از ‪129‬‬ ‫ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت راﯾﺎﻧﻪاي ﻗﺎﺋﻤﯿﻪ‬ ‫ﺳﻨﻦ اﻟﻨﺒﯽ ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ‪ :‬آداب و ﺳﻨﻦ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ص( ‪ -‬آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري‬
‫اﺻﻔﻬﺎن ‪www.Ghaemiyeh.com‬‬ ‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم‬
‫ﺟـّﺪ و اﺷـﺘﻬﺎي ﮐﺎﻣﻞ از آن ﻣﯽﺧﻮرد‪ ،‬و ﺑﻪ ﻣﻦ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬اي ﺳـﻠﯿﻤﺎن‪ ،‬ﻧﺰدﯾﮏ ﺑﯿﺎ و ﺑﺨﻮر‪ .‬ﻣﻦ ﻫﻢ ﺑﺎ آن ﺣﻀـﺮت از آن ﺧﻮردم و ﻋﺮض‬
‫ﻣﯽﮐﺮدم‪ :‬ﻓـﺪاﯾﺖ ﺷﻮم‪ ،‬ﻣﯽﺑﯿﻨﻢ از اﯾﻦ ﺧﺮﻣـﺎ ﺑـﺎ اﺷـﺘﻬﺎي ﮐﺎﻣـﻞ ﻣﯿﻞ ﻣﯽﮐﻨﯿـﺪ! ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺑﻠﯽ‪ ،‬ﻣﻦ آن را ﺑﺴـﯿﺎر دوﺳﺖ دارم‪ .‬ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﭼﺮا؟‬
‫ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬زﯾﺮا رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ‪ ،‬اﻣﯿﺮ ﻣﺆﻣﻨﺎن‪ ،‬اﻣﺎم ﺣﺴﻦ‪ ،‬اﻣﺎم ﺣﺴـﯿﻦ‪ ،‬اﻣﺎم زﯾﻦ اﻟﻌﺎﺑـﺪﯾﻦ‪ ،‬اﻣﺎم ﺑﺎﻗﺮ‪ ،‬اﻣﺎم ﺻﺎدق و ﭘـﺪرم‬
‫ﻋﻠﯿﻬﻢ اﻟّﺴـ ﻼم ﻫﻤﻪ‪ ،‬ﺧﺮﻣﺎ را ﺑﺴﯿﺎر دوﺳﺖ داﺷﺘﻨﺪ و ﻣﻦ ﻧﯿﺰ ﺑﺴﯿﺎر ﺧﺮﻣﺎ دوﺳﺘﻢ و ﺷﯿﻌﯿﺎن ﻣﺎ ﻧﯿﺰ ﺑﺴﯿﺎر ﺧﺮﻣﺎ دوﺳﺖاﻧﺪ‪ ،‬زﯾﺮا از ﺳﺮﺷﺖ ﻣﺎ‬
‫آﻓﺮﯾﺪه ﺷﺪهاﻧﺪ‪ ،‬و دﺷﻤﻨﺎن ﻣﺎ‪ -‬اي ﺳﻠﯿﻤﺎن‪ -‬ﺷﺮاب ﻣﺴﺖﮐﻨﻨﺪه را دوﺳﺖ دارﻧﺪ‪ ،‬زﯾﺮا آﻧﺎن از ﺷﻌﻠﻪاي از آﺗﺶ آﻓﺮﯾﺪه ﺷﺪهاﻧﺪ‪.‬‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪94:‬‬
‫)‪ .206 ( 1‬اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻏـﺬاي رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻧﺎن ﺟﻮ ﺑﻮد‪ -‬اﮔﺮ ﺑﻪ آن دﺳﺖ ﻣﯽﯾﺎﻓﺖ‪ -‬و ﺣﻠﻮاﯾﺶ‬
‫ﺧﺮﻣﺎ‪ ،‬و ﻫﯿﺰﻣﺶ ﭼﻮب درﺧﺖ ﺧﺮﻣﺎ ﺑﻮد‪.‬‬
‫)‪ .207 ( 2‬اﻣـﺎم ﺑﺎﻗﺮ و اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻬﻤﺎ اﻟّﺴـ ﻼم ﻣﯽﻓﺮﻣﻮدﻧـﺪ‪ :‬روي زﻣﯿﻦ ﻣﯿﻮهاي ﻧﺰد رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻣﺤﺒﻮﺑﺘﺮ از اﻧﺎر‬
‫ﻧﺒﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﺧﺪا ﺳﻮﮔﻨﺪ ﭼﻮن آن ﺣﻀﺮت اﻧﺎر ﻣﯿﻞ ﻣﯽﮐﺮد دوﺳﺖ داﺷﺖ ﮐﺴﯽ ﺑﺎ او در آن ﺷﺮﮐﺖ ﻧﮑﻨﺪ‪.‬‬
‫)‪ .208 (3‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻏﺬاي داغ را ﻧﻤﯽﺧﻮرد ﺗﺎ اﯾﻨﮑﻪ ﺳﺮد ﺷﻮد‪ ،‬و ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ ﻣﺎ آﺗﺶ ﻧﺨﻮراﻧﯿﺪه اﺳﺖ؛ ﻏﺬاي داغ ﺑﺮﮐﺖ ﻧﺪارد‪ ،‬ﭘﺲ آن را ﺳﺮد ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬
‫آن ﺣﻀﺮت ﻫﻨﮕﺎم ﻏﺬا ﺧﻮردن‬
‫»ﺑﺴﻢ اﻟﻠﱠﻪ«‬
‫ﻣﯽﮔﻔﺖ‪ ،‬و ﺑﺎ ﺳﻪ اﻧﮕﺸﺖ و از ﺟﻠﻮ ﺧﻮد ﻏﺬا ﻣﯽﺧﻮرد و از ﺟﻠﻮ ﮐﺴـﯽ دﯾﮕﺮ ﻏﺬا ﺑﺮﻧﻤﯽداﺷﺖ‪ .‬ﭼﻮن ﻏﺬا ﻣﯽآوردﻧﺪ ﭘﯿﺶ از دﯾﮕﺮان‬
‫ﺷﺮوع ﻣﯽﮐﺮد و ﺳـﭙﺲ دﯾﮕﺮان ﺷـﺮوع ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬و ﺑﺎ ﺳﻪ اﻧﮕﺸﺖ ﯾﻌﻨﯽ ﺷﺼﺖ و ﺳّﺒﺎﺑﻪ و اﻧﮕﺸﺖ وﺳﻂ دﺳﺖ ﻏﺬا ﻣﯽﺧﻮرد‪ ،‬و ﮔﺎه از‬
‫اﻧﮕﺸﺖ ﭼﻬﺎرم ﮐﻤﮏ ﻣﯽﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﮔﺎه ﻫﻢ ﺑﺎ ﺗﻤﺎم ﮐﻒ دﺳﺖ ﻏـﺬا ﻣﯽﺧﻮرد‪ ،‬وﻟﯽ ﺑﺎ دو اﻧﮕﺸﺖ ﻏﺬا ﻧﻤﯽﺧﻮرد و ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺧﻮردن ﺑﺎ‬
‫دو اﻧﮕﺸﺖ راه و رﺳﻢ ﺷﯿﻄﺎن اﺳﺖ‪.‬‬
‫روزي اﺻـﺤﺎب آن ﺣﻀـﺮت ﻓﺎﻟﻮدهاي آوردﻧـﺪ‪ ،‬ﺣﻀـﺮت ﺑﺎ اﯾﺸﺎن از آن ﻣﯿﻞ ﻓﺮﻣﻮد و ﭘﺮﺳـﯿﺪ‪ :‬اﯾﻦ از ﭼﻪ درﺳﺖ ﺷـﺪه اﺳﺖ؟ ﮔﻔﺘﻨـﺪ‪:‬‬
‫روﻏـﻦ و ﻋﺴـﻞ را ﺑـﻪ ﻫﻢ ﻣﯽآﻣﯿﺰﯾﻢ و ﻫﻤﯿﻦ ﭼﯿﺰي ﮐﻪ ﻣﺸﺎﻫـﺪه ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﯿـﺪ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽآﯾـﺪ‪ .‬ﻓﺮﻣـﻮد‪ :‬اﯾﻦ ﻏـﺬاي ﭘـﺎﮐﯿﺰهاي اﺳﺖ! آن‬
‫ﺣﻀﺮت ﻧﺎن ﺟﻮ اﻟﮏ ﻧﺸﺪه را ﻣﯽﺧﻮرد‪ ،‬و ﻫﺮﮔﺰ ﻧﺎن ﮔﻨﺪم ﻧﺨﻮرد‪ ،‬و از ﻧﺎن ﺟﻮ ﻧﯿﺰ ﺳﯿﺮ ﻧﺨﻮرد‪ ،‬و ﺗﺎ زﻧﺪه ﺑﻮد ﺑﺮ ﺳﺮ ﺳﻔﺮه رﻧﮕﯿﻦ ﻏﺬا‬
‫ﻧﺨـﻮرد‪ .‬ﻫﻨـﺪواﻧﻪ و ﺧﺮﺑﺰه و اﻧﮕﻮر ﻣﯽﺧﻮرد‪ ،‬و ﻧﯿﺰ ﺧﺮﻣـﺎ را ﻣﯽﺧﻮرد و ﻫﺴـﺘﻪاش را ﺑﻪ ﮔﻮﺳـﻔﻨﺪان ﻣﯽداد‪ .‬ﺳـﯿﺮ و ﭘﯿـﺎز و ﺗﺮه و ﻋﺴـﻞ‬
‫ﻣﻮمدار )ﮐﻪ ﺑﻮي ﺑﺪ آن در دﻫﺎن ﺑﺎﻗﯽ ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ( ﻧﻤﯽﺧﻮرد‪.‬‬
‫رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻫﺮﮔﺰ ﻃﻌﺎﻣﯽ را ﻧﮑﻮﻫﺶ ﻧﮑﺮد‪ ،‬اﮔﺮ دوﺳﺖ داﺷﺖ ﻣﯽﺧﻮرد و اﮔﺮ دوﺳﺖ ﻧﺪاﺷﺖ رﻫﺎ ﻣﯽﮐﺮد‪ ،‬وﻟﯽ‬
‫ﺑﺮ دﯾﮕﺮان ﺣﺮام ﻧﻤﯽﻧﻤﻮد‪ .‬ﻇﺮف ﻏﺬا را ﺑﺎ‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪95:‬‬
‫اﻧﮕﺸﺖ ﭘـﺎك ﻣﯽﮐﺮد و ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺗﻪﻣﺎﻧـﺪه ﻇﺮف ﺑﺎ ﺑﺮﮐﺖﺗﺮ اﺳﺖ‪ .‬و ﭼﻮن از ﻏـﺬا ﺧﻮردن دﺳﺖ ﻣﯽﮐﺸـﯿﺪ ﻫﺮ ﺳﻪ اﻧﮕﺸﺖ ﺧﻮد را ﺑﺎ‬
‫آن ﻏﺬا ﺧﻮرده ﺑﻮد ﯾﮑﯽ ﭘﺲ از دﯾﮕﺮي ﻣﯽﻟﯿﺴﯿﺪ‪ .‬ﭘﺲ از ﻏﺬا دﺳﺖ ﺧﻮد را ﻣﯽﺷﺴﺖ ﺗﺎ ﺧﻮب ﭘﺎك ﺷﻮد‪ .‬و ﺗﻨﻬﺎ ﻏﺬا ﻧﻤﯽﺧﻮرد‪.‬‬
‫)‪ .209 ( 1‬اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬در اﯾﻦ ﻣﯿﺎن ﮐﻪ اﻣﯿﺮ ﻣﺆﻣﻨﺎن ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم در رﺣﺒﻪ ﮐﻮﻓﻪ ﺑﺎ ﭼﻨـﺪ ﺗﻦ از ﯾﺎران ﻗﺮار داﺷﺖ ﻃﺒﻖ‬
‫ﻓـﺎﻟﻮدهاي ﺑﺮاي اﯾﺸـﺎن ﻫـﺪﯾﻪ آوردﻧـﺪ؛ ﺣﻀـﺮت ﺑﻪ ﯾـﺎران ﺧـﻮد ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬دﺳﺖ دراز ﮐﻨﯿـﺪ )و ﺑﺨﻮرﯾـﺪ( آﻧـﺎن دﺳﺖ دراز ﮐﺮدﻧـﺪ و آن‬
‫ﺣﻀﺮت ﻧﯿﺰ دﺳﺖ ﺑﻪ ﺳﻮي ﻇﺮف دراز ﻧﻤﻮد‪ ،‬ﺳﭙﺲ دﺳﺖ ﺧﻮد را ﻋﻘﺐ ﮐﺸﯿﺪ و ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ را ﺑﻪ ﯾﺎد آوردم ﮐﻪ ﻓﺎﻟﻮده ﻧﺨﻮرد »‪ ،«1‬ﻣﻦ ﻧﯿﺰ از ﺧﻮردن آن ﮐﺮاﻫﺖ دارم‪.‬‬
‫)‪ .210 (2‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻫﺮ ﮔﺎه ﻏﺬاي ﭼﺮب ﻣﯽﺧﻮرد ﮐﻤﺘﺮ آب ﻣﯽﻧﻮﺷﯿﺪ‪.‬‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ‪ 60‬از ‪129‬‬ ‫ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت راﯾﺎﻧﻪاي ﻗﺎﺋﻤﯿﻪ‬ ‫ﺳﻨﻦ اﻟﻨﺒﯽ ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ‪ :‬آداب و ﺳﻨﻦ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ص( ‪ -‬آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري‬
‫اﺻﻔﻬﺎن ‪www.Ghaemiyeh.com‬‬ ‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم‬
‫ﻋﺮض ﺷﺪ‪ :‬ﯾﺎ رﺳﻮل اﻟﻠﱠﻪ‪ ،‬ﺷﻤﺎ ﮐﻢ آب ﻣﯽﻧﻮﺷﯿﺪ! ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬اﯾﻦ ﺑﺮاي ﻏﺬاﯾﻢ ﮔﻮاراﺗﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫)‪ .211 ( 3‬اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺧﻮش ﻣﯽداﺷﺖ ﮐﻪ از ﻗﺪح ﺷﺎﻣﯽ آب ﺑﻨﻮﺷﺪ‪ ،‬و ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫اﯾﻦ ﭘﺎﮐﯿﺰهﺗﺮﯾﻦ ﻇﺮﻓﻬﺎي ﺷﻤﺎﺳﺖ‪.‬‬
‫)‪ .212 ( 4‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ از ﻗﺪﺣﻬﺎي ﺷﯿﺸﻪاي ﮐﻪ از ﺷﺎم ﻣﯽآوردﻧﺪ آب ﻣﯽﻧﻮﺷﯿﺪ‪ ،‬و از ﻗﺪﺣﻬﺎي ﭼﻮﺑﯿﻦ و ﭘﻮﺳﺘﯽ و‬
‫ﺳﻔﺎﻟﯽ ﻫﻢ آب ﻣﯽﻧﻮﺷﯿﺪ‪.‬‬
‫)‪ .213 ( 5‬ﭘﯿـﺎﻣﺒﺮ ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺑـﺎ ﮐﻒ دﺳﺖ ﻫﻢ آب ﻣﯽﻧﻮﺷـﯿﺪ؛ آب را ﮐﻒ دﺳﺖ ﻣﯽرﯾﺨﺖ و ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻇﺮﻓﯽ ﭘﺎﮐﯿﺰهﺗﺮ از‬
‫دﺳﺖ ﻧﯿﺴﺖ‪.‬‬
‫)‪ .214 ( 6‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ از دﻫﺎﻧﻪ ﻣﺸﮑﻬﺎي ﺑﺰرگ و ﮐﻮﭼﮏ آب ﻣﯽﻧﻮﺷﯿﺪ‪ ،‬وﻟﯽ در ﺣﺎل آب ﺧﻮردن دﻫﺎﻧﻪ آن را‬
‫ﺑﻪ ﺑﯿﺮون ﺑﺮ ﻧﻤﯽﮔﺮداﻧﯿﺪ‪ ،‬و ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد‪ :‬اﯾﻦ ﮐﺎر‬
‫______________________________‬
‫)‪ (1‬از رواﯾـﺎت دﯾﮕﺮي ﺑﺮ ﻣﯽآﯾـﺪ ﮐﻪ رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻓﺎﻟﻮده ﻣﯿﻞ ﮐﺮد وﻟﯽ ﺑﺴـﯿﺎر اﻧـﺪك‪ ،‬و ﺷﺎﯾـﺪ ﻣﺮاد اﯾﻦ ﺣـﺪﯾﺚ‬
‫ﻫ ﻤﯿ ﻦ ﺑ ﺎ ﺷ ﺪ ‪.‬‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪96:‬‬
‫آب ﻣﺸﮏ را ﺑﺪﺑﻮ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫)‪ .215 ( 1‬از ﻣﻄـﺎﻟﺒﯽ ﮐﻪ اﺑﻦ ﻃﺎوس رﺣﻤﻪ اﻟﻠﱠﻪ در ﮐﺘﺎب ﻣﻬـﺞ اﻟـﺪﻋﻮات از ﮐﺘﺎب زاد اﻟﻌﺎﺑـﺪﯾﻦ در ﺑﺎره ﮐﯿﻔﯿﺖ ﮔﺮﻓﺘﻦ آب ﻧﯿﺴﺎن ﻧﻘﻞ‬
‫ﮐﺮده ﻣﻌﻠﻮم ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ از آن آب اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮐﺮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫)‪ .216 (2‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ دو ﻗﻮچ ﺷﺎﺧﺪار اﺑﻠﻖ )ﺳﯿﺎه و ﺳﻔﯿﺪ( در ﻋﯿﺪ ﻗﺮﺑﺎن ذﺑﺢ ﻣﯽﮐﺮد‪.‬‬
‫)‪ .217 ( 3‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ در روز ﻋﯿﺪ ﻗﺮﺑﺎن دو ﻗﻮچ ذﺑﺢ ﻣﯽﮐﺮد‪ ،‬ﯾﮑﯽ از ﻃﺮف ﺧﻮد و دﯾﮕﺮي از ﻃﺮف ]ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪان[‬
‫اﻣﺖ ﺧﻮد‪.‬‬
‫)‪(4‬‬
‫ﻣﻠﺤﻘﺎت‬
‫)‪ (185 ( 5‬رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻣـﺎ ﻗﻮﻣﯽ ﻫﺴﺘﯿﻢ ﮐﻪ ﺗﺎ ﮔﺮﺳـﻨﻪ ﻧﺸﻮﯾﻢ ﻏـﺬا ﻧﻤﯽﺧﻮرﯾﻢ‪ ،‬و ﭼﻮن ﻏـﺬا ﺧﻮردﯾﻢ ﺳـﯿﺮ‬
‫ﻧﻤﯽﺧﻮرﯾﻢ‪.‬‬
‫)‪ (186 ( 6‬اﺑﻦ ﻋﺒـﺎس ﮔﻮﯾـﺪ‪ :‬رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺑﺴﺎ ﭼﻨـﺪ ﺷﺐ ﭘﯿﺎﭘﯽ ﮔﺮﺳـﻨﻪ ﻣﯽﻣﺎﻧـﺪ و ﺷﺎﻣﯽ ﺑﺮاي ﺧﻮد و ﺧﺎﻧﻮادهاش‬
‫ﻧﻤﯽﯾﺎﻓﺖ‪ ،‬و ﻋﻤﺪه ﺧﻮراﮐﺶ ﻧﺎن ﺟﻮ ﺑﻮد‪.‬‬
‫)‪ (187 ( 7‬ﻋﺎﯾﺸﻪ ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ﺳﻮﮔﻨﺪ ﺑﻪ ﺧﺪاﯾﯽ ﮐﻪ ﻣﺤّﻤﺪ ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ را ﺑﻪ ﺣﻖ ﺑﺮاﻧﮕﯿﺨﺖ ﻣﺎ اﻟﮏ ﻧﺪاﺷﺘﯿﻢ ]ﮐﻪ آرد را اﻟﮏ ﮐﻨﯿﻢ‬
‫و ﻧﺎن اﻟﮏ ﮐﺮده ﺑﺨﻮرﯾﻢ[ و آن ﺣﻀـﺮت از روزي ﮐﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ او را ﻣﺒﻌﻮث ﻓﺮﻣﻮد ﺗﺎ روزي ﮐﻪ از دﻧﯿﺎ رﻓﺖ ﻫﺮﮔﺰ ﻧﺎﻧﯽ ﮐﻪ آرد آن را‬
‫اﻟﮏ ﮐﺮده ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻣﯿﻞ ﻧﻔﺮﻣﻮد‪.‬‬
‫)‪ (188 ( 8‬اﻧﺲ ﮔﻮﯾـﺪ‪ :‬رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ از ﻏـﺬاﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﺮ ﻃﺒﻖ و ﻣﺠﻤﻌﻪ ﻧﻬـﺎده ﺷـﺪه ﺑﻮد ﻧﺨﻮرد‪ ،‬و ﻧﯿﺰ از ﻧـﺎن ﺳـﺒﻮس‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ )ﮐﻪ ﻧﺎن اﺷﺮاﻓﯽ آن روز ﺑﻮده( ﻧﺨﻮرد‪ .‬از او ﭘﺮﺳﯿﺪﻧﺪ‪ :‬آﻧﺎن ﻏﺬا را ﺑﺮ روي ﭼﻪ ﻣﯽﺧﻮردﻧﺪ؟ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﺮ ﺳﺮ ﺳﻔﺮه‪.‬‬
‫)‪ (189 (9‬ﻋﺎﯾﺸﻪ ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ﻫﺮﮔﺰ رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺷﮑﻢ را از ﺳﯿﺮي ﭘﺮ ﻧﮑﺮد‪.‬‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪97:‬‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ‪ 61‬از ‪129‬‬ ‫ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت راﯾﺎﻧﻪاي ﻗﺎﺋﻤﯿﻪ‬ ‫ﺳﻨﻦ اﻟﻨﺒﯽ ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ‪ :‬آداب و ﺳﻨﻦ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ص( ‪ -‬آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري‬
‫اﺻﻔﻬﺎن ‪www.Ghaemiyeh.com‬‬ ‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم‬
‫)‪ (190 ( 1‬اﻣﺎم ﺑﺎﻗﺮ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﺑﻪ ﻣﺤّﻤـ ﺪ ﺑﻦ ﻣﺴـﻠﻢ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬اي ﻣﺤّﻤﺪ‪ ،‬ﺷﺎﯾﺪ ﭘﻨﺪاري ﮐﻪ رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻـﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ از روزي ﮐﻪ‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ او را ﻣﺒﻌﻮث ﻧﻤﻮد ﺗﺎ روزي ﮐﻪ او را ﻗﺒﺾ روح ﻓﺮﻣﻮد ﮐﺴـﯽ آن ﺣﻀـﺮت را‪ -‬اﮔﺮ ﭼﻪ ﯾﮏ ﺑﺎر‪ -‬دﯾﺪه ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ در ﺣﺎل ﺗﮑﯿﻪ‬
‫دادن ﻏـﺬا ﺧﻮرده ﺑﺎﺷـﺪ؟ اي ﻣﺤّﻤـ ﺪ‪ ،‬ﺷﺎﯾﺪ ﮔﻤﺎن ﮐﻨﯽ ﮐﻪ رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ از روزي ﮐﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ او را ﻣﺒﻌﻮث ﻧﻤﻮد ﺗﺎ‬
‫روزي ﮐﻪ او را ﻗﺒﺾ روح ﻓﺮﻣﻮد ﺳﻪ روز ﭘﯿﺎﭘﯽ از ﻧﺎن ﮔﻨـﺪم ﺳـﯿﺮ ﺧﻮرده ﺑﺎﺷـﺪ؟ آنﮔﺎه ﺣﻀـﺮت ﭘﺎﺳﺦ ﺧﻮد را ﭼﻨﯿﻦ داد‪ :‬ﻧﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺪا‬
‫ﺳﻮﮔﻨﺪ ﺗﺎ روزي ﮐﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺟﺎن او را ﻗﺒﺾ ﻧﻤﻮد ﺳﻪ روز ﭘﯿﺎﭘﯽ از ﻧﺎن ﮔﻨﺪم ﺳﯿﺮ ﻧﺨﻮرد‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻧﻤﯽﮔﻮﯾﻢ آن ﺣﻀﺮت دﺳﺘﺮﺳﯽ ﺑﻪ آن‬
‫ﻧﺪاﺷﺖ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﮔﺎﻫﯽ ﺑﻪ ﯾﮏ ﻣﺮد ﺻﺪ ﺷﺘﺮ ﻣﯽﺑﺨﺸـﯿﺪ؛ و اﮔﺮ ﻣﯽﺧﻮاﺳﺖ ﺑﺨﻮرد ﺣﺘﻤﺎ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺴﺖ‪ .‬ﻫﻤﺎﻧﺎ ﺟﺒﺮﺋﯿﻞ ﺳﻪ ﺑﺎر ﮐﻠﯿﺪ ﮔﻨﺠﻬﺎي‬
‫زﻣﯿﻦ را ﻧﺰد آن ﺣﻀـﺮت آورد و او را در اﻧﺘﺨـﺎب آن ﻣﺨّﯿﺮ ﺳـﺎﺧﺖ ﺑـﺪون آﻧﮑﻪ ﺧﺪاوﻧـﺪ ﭼﯿﺰي از ﭘـﺎداش اﺧﺮوﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﺮاي او آﻣﺎده‬
‫ﺳـﺎﺧﺘﻪ ﺑﮑﺎﻫـﺪ‪ ،‬وﻟﯽ او در ﻫﺮ ﺑـﺎر ﺗﻮاﺿﻊ و ﻓﺮوﺗﻨﯽ در ﺑﺮاﺑﺮ ﭘﺮوردﮔـﺎرش را ]ﺑﺮ ﺗﻤـﺎم ﮔﻨﺠﻬﺎي زﻣﯿﻦ[ ﺑﺮﻣﯽﮔﺰﯾـﺪ‪ .‬ﻫﺮﮔﺰ ﭼﯿﺰي از او‬
‫درﺧﻮاﺳﺖ ﻧﺸﺪ ﮐﻪ در ﭘﺎﺳﺦ »ﻧﻪ« ﺑﮕﻮﯾﺪ‪ .‬اﮔﺮ داﺷﺖ ﻣﯽﺑﺨﺸﯿﺪ‪ ،‬و اﮔﺮ ﻧﺪاﺷﺖ ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺑﻪ ﺧﻮاﺳﺖ ﺧﺪا اﻧﺠﺎم ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫)‪ (191 ( 2‬ﻋﻠﯽ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻫﺮﮔﺰ ﺳﻪ روز ﭘﯿﺎﭘﯽ از ﻧﺎن ﮔﻨﺪم ﺳﯿﺮ ﻧﺨﻮرد ﺗﺎ ﺑﻪ رﺣﻤﺖ اﻟﻬﯽ‬
‫ﭘﯿﻮﺳﺖ‪.‬‬
‫)‪ (192 ( 3‬اﺑﻮ ﻫﺮﯾﺮه ﮔﻮﯾـﺪ‪ :‬ﻫﺮﮔﺰ رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ و ﺧـﺎﻧﻮاده او ﺗـﺎ ﻫﻨﮕـﺎم رﺣﻠﺖ آن ﺣﻀـﺮت ﺳﻪ روز ﭘﯿﺎﭘﯽ از ﻧﺎن‬
‫ﮔﻨﺪم ﺳﯿﺮ ﻧﺨﻮردﻧﺪ‪.‬‬
‫)‪ (193 ( 4‬ﻋﺎﯾﺸﻪ ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺗﺎ دم ﻣﺮگ ﻧﺸﺪ ﮐﻪ ﺳﻪ روز ﭘﯿﺎﭘﯽ از ﻃﻌﺎم ﺳﯿﺮ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬و اﮔﺮ ﻣﯽﺧﻮاﺳﺖ‬
‫ﻣﯽﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺧﻮد را ﺳﯿﺮ ﮐﻨﺪ‪ ،‬وﻟﯽ ﮔﺮﺳﻨﮕﺎن دﯾﮕﺮ را ﺑﺮ ﺧﻮد ﻣﻘﺪم ﻣﯽداﺷﺖ‪.‬‬
‫)‪ (194 ( 5‬ﻫﯿـﭻ ﮔﺎه دو رﻧﮓ ﻏـﺬا در ﯾﮏ ﻟﻘﻤﻪ رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺟﻤﻊ ﻧﺸـﺪ‪ ،‬اﮔﺮ ﮔﻮﺷﺖ ﺑﻮد ﻧﺎن ﻧﺪاﺷﺖ‪ ،‬و اﮔﺮ ﻧﺎن‬
‫ﺑﻮد ﮔﻮﺷﺖ ﻧﺪاﺷﺖ‪.‬‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪98:‬‬
‫)‪ (195 (1‬ﻫﯿﭻ ﮔﺎه دو ﻧﻮع ﻏﺬا ﻧﺰد رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺟﻤﻊ ﻧﺸﺪ ﻣﮕﺮ آﻧﮑﻪ ﯾﮑﯽ را ﺧﻮد ﺧﻮرد و دﯾﮕﺮي را ﺻﺪﻗﻪ داد‪.‬‬
‫)‪ (196 ( 2‬اﺑﻦ ﺧﻮﻟﯽ ﻇﺮﻓﯽ ﺑﺮاي رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ آورد ﮐﻪ در آن ﺷـﯿﺮ و ﻋﺴﻞ رﯾﺨﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬آن ﺣﻀﺮت از ﺧﻮردن آن‬
‫ﺧـﻮدداري ﮐﺮد و ﻓﺮﻣـﻮد‪ :‬دو ﻧﻮع ﻧﻮﺷـﯿﺪﻧﯽ در ﯾـﮏ ﺟـﺎ‪ ،‬و دو ﻇﺮف )دو ﻧﻮع( ﻏـﺬا در ﯾـﮏ ﻇﺮف؟! ﭘﺲ‪ ،‬از ﺧﻮردن آن ﺧﻮدداري‬
‫ﻧﻤﻮد‪ ،‬ﺳـﭙﺲ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬آن را ﺣﺮام ﻧﻤﯽﮐﻨﻢ‪ ،‬وﻟﯽ دوﺳﺖ ﻧـﺪارم در دﻧﯿﺎ ﻓﺨﺮ و ﻣﺒﺎﻫﺎت ﮐﻨﻢ و در ﻓﺮداي ﻗﯿﺎﻣﺖ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺑﻬﺮهﻣﻨـﺪي ﺑﯿﺶ‬
‫از ﺣﺪ از دﻧﯿﺎ ﺣﺴﺎب ﭘﺲ ﺑﺪﻫﻢ‪ .‬ﻣﻦ ﻓﺮوﺗﻨﯽ را دوﺳﺖ دارم‪ ،‬زﯾﺮا ﻫﺮ ﮐﻪ ﺑﺮاي ﺧﺪا ﻓﺮوﺗﻨﯽ ﮐﻨﺪ ﺧﺪاﯾﺶ ﺳﺮﺑﻠﻨﺪ ﮔﺮداﻧﺪ‪.‬‬
‫)‪ (197 ( 3‬ﻋﻠﯽ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم در ﻫﻨﮕـﺎم ﺷـﻬﺎدت ﺑﻪ دﺧﺘﺮش اّم ﮐﻠﺜﻮم ﻋﻠﯿﻬﺎ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻣﻦ ﻣﯽﺧﻮاﻫﻢ از ﺑﺮادر و ﭘﺴـﺮ ﻋﻤﻮﯾﻢ رﺳﻮل‬
‫ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﭘﯿﺮوي ﮐﻨﻢ ﮐﻪ ﺗﺎ زﻧﺪه ﺑﻮد ﻫﯿﭻ ﮔﺎه دو ﻧﻮع ﻏﺬا ﺑﺮاي او در ﻃﺒﻘﯽ ﻧﯿﺎوردﻧﺪ‪.‬‬
‫)‪ (198 (4‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺗﺎ آﻧﺠﺎ ﮐﻪ ﻣﻤﮑﻦ ﺑﻮد ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﯾﯽ ﻏﺬا ﻧﻤﯽﺧﻮرد‪.‬‬
‫)‪ (199 ( 5‬ﻋﻠﯽ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم در ﺳـﻔﺎرﺷﺎﺗﺶ ﺑﻪ ﮐﻤﯿـﻞ ﺑﻦ زﯾـﺎد ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬اي ﮐﻤﯿﻞ‪ ،‬در ﮐﯿﻔﯿﺖ ﻏـﺬاي ﺧﻮد زﯾﺎد دﻗﺖ ﻣﮑﻦ‪ ،‬زﯾﺮا رﺳﻮل‬
‫ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺧﯿﻠﯽ در ﮐﯿﻔﯿﺖ ﻏﺬا دﻗﺖ ﻧﻤﯽﮐﺮد‪.‬‬
‫)‪ (200 ( 6‬از اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﭘﺮﺳـﯿﺪﻧﺪ‪ :‬آﯾﺎ رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻮاده ﺧﻮد ﻏـﺬاي ﺑﺎب ﻣﯿﻞ و ﻣﻄﺒﻮﻋﺸﺎن را‬
‫ﻣﯽداد؟ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬آري‪ ،‬زﯾﺮا ﻫﺮ ﮔﺎه ﻧﻔﺲ آدﻣﯽ ﻏـﺬاي ﻣﻄﺒﻮع ﺧﻮد را ﺑﯿﺎﺑـﺪ ﺑﻪ آن ﻗﺎﻧﻊ ﺷﺪه‪ ،‬آن ﻏﺬا ﻣﻮﺟﺐ رﺷﺪ ﮔﻮﺷﺖ و ﭼﺎﻗﯽ وي‬
‫ﻣﯽﮔﺮدد‪.‬‬
‫)‪ (201 (7‬اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﮐﺎﺳﻪ ﻏﺬا را ]ﺑﺎ اﻧﮕﺸﺖ[ ﻣﯽﻟﯿﺴﯿﺪ‪.‬‬
‫)‪ (202 ( 8‬اﻣـﺎم ﺣﺴﻦ ﻣﺠﺘـﺒﯽ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣـﻮد‪ :‬دوازده ﺧﺼـﻠﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺳـﺰاوار اﺳﺖ ﻫﺮ ﻣﺴـﻠﻤﺎﻧﯽ آﻧﻬـﺎ را ﺑﺮاي ﻏـﺬا ﺧﻮردن ﻓﺮا‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ‪ 62‬از ‪129‬‬ ‫ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت راﯾﺎﻧﻪاي ﻗﺎﺋﻤﯿﻪ‬ ‫ﺳﻨﻦ اﻟﻨﺒﯽ ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ‪ :‬آداب و ﺳﻨﻦ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ص( ‪ -‬آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري‬
‫اﺻﻔﻬﺎن ‪www.Ghaemiyeh.com‬‬ ‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم‬
‫ﺑﮕﯿﺮد‪ ،‬ﭼﻬﺎر ﺗﺎي آﻧﻬﺎ واﺟﺐ‪ ،‬ﭼﻬﺎر ﺗﺎ ﺳّﻨﺖ و ﭼﻬﺎر ﺗﺎي دﯾﮕﺮ آداب اﺳﺖ ‪ ...‬اّﻣﺎ آﻧﭽﻪ ﺳّﻨﺖ اﺳﺖ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از‪ :‬ﺑﺮ ﭘﺎي ﭼﭗ‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪99:‬‬
‫ﻧﺸﺴﺘﻦ‪ ،‬ﺑﺎ ﺳﻪ اﻧﮕﺸﺖ ﻏﺬا ﺧﻮردن و از ﺟﻠﻮي ﺧﻮد ﻟﻘﻤﻪ ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻦ »‪.«1‬‬
‫)‪ (203 (1‬در ﺣﺪﯾﺚ ﺳّﻨﺖ ﻃﻌﺎم آﻣﺪه اﺳﺖ‪ :‬ﺷﺴﺘﻦ دﺳﺘﻬﺎ ﭘﯿﺶ از ﻏﺬا و ﺑﻌﺪ از ﻏﺬا ﺳّﻨﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫)‪ (204 ( 2‬ﭘﯿـﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ ﺻـﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻫﻨﮕـﺎم ﻏـﺬا ﺧـﻮردن ﺑﻪ ﮐﺴـﯽ ﮐﻪ ﭘﯿﺶ روي آن ﺣﻀـﺮت ﺑﻮد ﻟﻘﻤﻪ ﺗﻌـﺎرف ﻣﯽﮐﺮد‪ ،‬و‬
‫ﻫﻨﮕﺎم آب ﻧﻮﺷﯿﺪن ﺑﻪ ﮐﺴﯽ ﮐﻪ در ﺳﻤﺖ راﺳﺖ او ﺑﻮد آب را ﺗﻌﺎرف ﻣﯽﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫)‪ (205 ( 3‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ در ﺣﺎل اﯾﺴـﺘﺎده و ﺑﺴﺎ در ﺣﺎل ﺳﻮاره آب ﻣﯽﻧﻮﺷﯿﺪ‪ .‬و ﺑﺴﺎ اﯾﺴﺘﺎده از ﻣﺸﮏ و ﮐﻮزه ﯾﺎ ﻫﺮ‬
‫ﻇﺮف دﯾﮕﺮ و ﮔﺎه ﺑﺎ دﺳﺘﻬﺎي ﻣﺒﺎرﮐﺶ آب ﻣﯽﻧﻮﺷﯿﺪ‪.‬‬
‫)‪ (206 (4‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺑﺎ ﺳﻪ ﻧﻔﺲ آب ﻣﯽﻧﻮﺷﯿﺪ‪ ،‬و ﻫﺮ ﺑﺎر در اول‬
‫»ﺑﺴﻢ اﻟﻠﱠﻪ«‬
‫و در آﺧﺮ‬
‫»اﻟﺤﻤﺪ ﻟﻠﱠﻪ«‬
‫ﻣﯽﮔﻔﺖ‪ .‬ﺑﻌﺪ از ﻧﻔﺲ اول ﻣﯽﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫»اﻟﺤﻤﺪ ﻟﻠﱠﻪ«‬
‫‪ ،‬و ﺑﻌﺪ از ﻧﻔﺲ دوم ﻣﯽﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫»اﻟﺤﻤﺪ ﻟﻠﱠﻪ رّب اﻟﻌﺎﻟﻤﯿﻦ«‬
‫‪ ،‬و ﺑﻌﺪ از ﻧﻔﺲ ﺳﻮم ﻣﯽﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫»اﻟﺤﻤﺪ ﻟﻠﱠﻪ رّب اﻟﻌﺎﻟﻤﯿﻦ‪ ،‬اﻟﺮﺣﻤﻦ اﻟﺮﺣﯿﻢ«‬
‫‪ (207 (5) .‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻫﺮ ﮔﺎه آب ﻣﯽﻧﻮﺷﯿﺪ ﻣﯽﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫اﻟﺤﻤﺪ ﻟﻠﱠﻪ اﻟّﺬي ﻟﻢ ﯾﺠﻌﻠﻪ اﺟﺎﺟﺎ ﺑﺬﻧﻮﺑﻨﺎ‪ ،‬و ﺟﻌﻠﻪ ﻋﺬﺑﺎ ﻓﺮاﺗﺎ ﺑﻨﻌﻤﺘﻪ‬
‫»ﺳﭙﺎس ﺧﺪاﯾﯽ را ﮐﻪ آن را در اﺛﺮ ﮔﻨﺎﻫﺎن ﻣﺎ ﺗﻠﺦ ﻧﮑﺮد‪ ،‬و ﺑﻪ واﺳﻄﻪ ﻧﻌﻤﺖ ﺧﻮد آن را ﺷﯿﺮﯾﻦ و ﮔﻮارا ﻗﺮار داد«‪.‬‬
‫)‪ (208 (6‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ ﺻﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﭼﻮن ﻗﺴﻤﺘﯽ از ﻟﻘﻤﻪاش را ﻣﯽﺧﻮرد ﻣﯽﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫اﻟّﻠﻬّﻢ ﻟﮏ اﻟﺤﻤﺪ‪ ،‬اﻃﻌﻤﺖ و ﺳﻘﯿﺖ و اروﯾﺖ‪ ،‬ﻓﻠﮏ اﻟﺤﻤﺪ ﻏﯿﺮ ﻣﮑﻔﻮر و ﻻ ﻣﻮّدع و ﻻ ﻣﺴﺘﻐﻨﯽ ﻋﻨﮏ‬
‫»ﺧﺪاوﻧﺪا‪ ،‬ﺗﻮ را ﺳـﭙﺎس ﮐﻪ اﻃﻌﺎم ﮐﺮدي و ﻧﻮﺷﺎﻧﺪي و ﺳﯿﺮاب ﻧﻤﻮدي‪ ،‬ﭘﺲ ﺗﻮ را ﺳﭙﺎس ﺑﯽآﻧﮑﻪ ﺗﻮ را ﻧﺎﺳﭙﺎﺳﯽ ﮐﻨﯿﻢ و دﺳﺖ از ﺗﻮ ﺑﺎز‬
‫دارﯾﻢ و ﺧﻮد را از ﺗﻮ ﺑﯽﻧﯿﺎز ﺷﻤﺎرﯾﻢ‪«.‬‬
‫)‪ (209 (7‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺳﺮﮐﻪ ﺧﻮب ﺧﻮرﺷﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﺧﺪاﯾﺎ‪ ،‬ﺳﺮﮐﻪ را ﺑﺮ‬
‫______________________________‬
‫)‪ (1‬و در ﻧﻘﻞ دﯾﮕﺮ آﻣﺪه اﺳﺖ‪» :‬ﺷﺴﺘﻦ دﺳﺖ ﭘﯿﺶ از ﻏﺬا ‪ ...‬و ﻟﯿﺴﯿﺪن اﻧﮕﺸﺘﺎن ﭘﺲ از ﻏﺬا«‪) -‬ﻣﺆﻟﻒ(‪.‬‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪100:‬‬
‫ﻣﺎ ﻣﺒﺎرك ﮔﺮدان‪ ،‬زﯾﺮا ﮐﻪ آن ﺧﻮرش ﭘﯿﺎﻣﺒﺮان ﭘﯿﺶ از ﻣﻦ ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫)‪ (210 ( 1‬اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻣﺤﺒﻮﺑﺘﺮﯾﻦ ﺧﻮرﺷـﻬﺎ ﻧﺰد رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺳـﺮﮐﻪ و زﯾﺘﻮن ﺑﻮد‪ ،‬و ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫اﯾﻨﻬﺎ ﺧﻮراك ﭘﯿﺎﻣﺒﺮان ﻋﻠﯿﻬﻢ اﻟّﺴﻼم اﺳﺖ‪.‬‬
‫)‪ (211 ( 2‬ﻋﻠﯽ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﮔﻮﺷﺖ ﮐﻠﯿﻪ )ﻗﻠﻮه( ﻫﺎي ﺣﯿﻮان را ﻧﻤﯽﺧﻮرد‪ ،‬ﺑﺪون آﻧﮑﻪ آن را ﺑﺮ‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ‪ 63‬از ‪129‬‬ ‫ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت راﯾﺎﻧﻪاي ﻗﺎﺋﻤﯿﻪ‬ ‫ﺳﻨﻦ اﻟﻨﺒﯽ ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ‪ :‬آداب و ﺳﻨﻦ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ص( ‪ -‬آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري‬
‫اﺻﻔﻬﺎن ‪www.Ghaemiyeh.com‬‬ ‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم‬
‫دﯾﮕﺮان ﺣﺮام ﮐﻨﺪ‪ ،‬و ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ اﯾﻨﮑﻪ ﮐﻠﯿﻪﻫﺎ ﺑﻪ ﺑﻮل ﺣﯿﻮاﻧﺎت ﻧﺰدﯾﮏ اﺳﺖ‪.‬‬
‫)‪ (212 ( 3‬اﻣـﺎم ﺻـﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬از ﺳﻮي اﻧﺼـﺎر ﯾﮏ ﺳـﯿﻨﯽ ﺑﺰرگ ﺑﺮﻧـﺞ ﺧـﺪﻣﺖ رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻫـﺪﯾﻪ‬
‫آوردﻧـﺪ‪ ،‬آن ﺣﻀـﺮت ﺳـﻠﻤﺎن و ﻣﻘـﺪاد و اﺑﻮ ذر )رﺿـﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻨﻬﻢ( را ﻫﻢ دﻋﻮت ﮐﺮد و آﻧـﺎن ﮐﻤﯽ ﺧﻮردﻧـﺪ و زود دﺳﺖ ﮐﺸـﯿﺪﻧﺪ‪،‬‬
‫رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫ﺷﻤﺎ ﮐﻪ ﭼﯿﺰي ﻧﺨﻮردﯾﺪ! ﺳﭙﺲ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬از ﺷﻤﺎ آن ﮐﺲ ﮐﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﺎ را دوﺳﺖ دارد ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻧﺰد ﻣﺎ ﻏﺬا ﻣﯽﺧﻮرد‪.‬‬
‫)‪ (213 ( 4‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬اﮔﺮ ﻣﺆﻣﻨﯽ ﻣﺮا ﺑﺮاي ﺧﻮردن ﺳـﺮدﺳﺖ و ﭘﺎﭼﻪ ﮔﻮﺳـﻔﻨﺪي دﻋﻮت ﮐﻨﺪ ﻣﯽﭘﺬﯾﺮم‪ ،‬و‬
‫اﯾﻦ ﺧﻮد از دﯾﻦ ﻣﺤﺴﻮب اﺳﺖ‪ .‬و اﮔﺮ ﻣﺸـﺮك ﯾـﺎ ﻣﻨﺎﻓﻘﯽ ﻣﺮا ﺑﺮاي ﺧﻮردن ﺷﺘﺮي ﮐﻪ ﻧﺤﺮ ﮐﺮده دﻋﻮت ﮐﻨـﺪ ﻧﻤﯽﭘـﺬﯾﺮم‪ ،‬و اﯾﻦ ﻧﯿﺰ از‬
‫دﯾﻦ ﻣﺤﺴﻮب اﺳﺖ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻋﻄﺎ و ﻏﺬاي ﻣﺸﺮﮐﺎن و ﻣﻨﺎﻓﻘﺎن را ﺑﺮاي ﻣﻦ ﻧﺨﻮاﺳﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫)‪ (214 (5‬ﻣﺎﻧﻨﺪ رواﯾﺖ ‪ .208‬اﺳﺖ‪.‬‬
‫)‪ (215 ( 6‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻫﻨﮕﺎم ﻏﺬا ﺧﻮردن ﮐﻔﺸﻬﺎي ﺧﻮد را در آورﯾﺪ‪ ،‬زﯾﺮا ﮐﻪ اﯾﻦ ﮐﺎر ﺳّﻨﺖ ﺧﻮﺑﯽ اﺳﺖ‬
‫و ﭘﺎﻫﺎ را راﺣﺘﯽ ﻣﯽﺑﺨﺸﺪ‪.‬‬
‫)‪ (216 ( 7‬اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﮔﻮﺷﺖ ﻣﺎﻫﯿﭽﻪ و ﺳﺮدﺳﺖ را دوﺳﺖ داﺷﺖ و ﮔﻮﺷﺖ ران‬
‫را دوﺳﺖ ﻧﻤﯽداﺷﺖ‪ ،‬زﯾﺮا اﯾﻦ ﻗﺴﻤﺖ ﺑﻪ ﻣﺤﻞ ﺑﻮل ﺣﯿﻮان ﻧﺰدﯾﮏ اﺳﺖ‪.‬‬
‫)‪ (217 (8‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻫﺮﮔﺰ ﻃﻌﺎﻣﯽ را ﻧﮑﻮﻫﺶ ﻧﮑﺮد‪ ،‬اﮔﺮ ﻣﯿﻞ داﺷﺖ ﻣﯽﺧﻮرد و ﮔﺮ ﻧﻪ ﺗﺮك ﻣﯽﮐﺮد‪.‬‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪101:‬‬
‫)‪ (218 (1‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻏﺬا را ﻓﻮت ﻧﻤﯽﮐﺮد‪ ،‬و در ﻇﺮف آب ﻫﻢ ﻧﻤﯽدﻣﯿﺪ‪.‬‬
‫)‪ (219 (2‬ﺳﺮﮐﻪ و ﺳﺒﺰي ﺑﺮ ﺳﺮ ﺳﻔﺮه از ﺳّﻨﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫)‪ (220 ( 3‬اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻣﻘﺪاري ﺣﻠﻮاي روﻏﻦ و ﺧﺮﻣﺎ ﺧﺪﻣﺖ رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ آوردﻧﺪ‪ ،‬آن ﺣﻀﺮت‬
‫ﻣﯿـﻞ ﻧﮑﺮد‪ ،‬ﻋﺮض ﺷـﺪ‪ :‬آﯾـﺎ ﺧﻮردن آن را ﺣﺮام ﻣﯽداﻧﯿـﺪ؟ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻧﻪ‪ ،‬وﻟﯽ ﺧﻮش ﻧـﺪارم ﻧﻔﺴﻢ ﺑﻪ اﯾﻨﻬـﺎ ﺗﻤﺎﯾﻞ ﯾﺎﺑـﺪ‪ ،‬ﺳـﭙﺲ اﯾﻦ آﯾﻪ را‬
‫ﺗﻼوت ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﺷﻤﺎ از ﺧﻮﺑﯿﻬﺎ و ﺧﻮﺷﯿﻬﺎي ﺧﻮد در زﻧﺪﮔﺎﻧﯽ دﻧﯿﺎﺗﺎن ﺑﻬﺮهﻣﻨﺪ ﺷﺪﯾﺪ ‪.««1» ...‬‬
‫)‪ (221 (4‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻇﺮف ﻏﺬا را ﺑﺮاي ﮔﺮﺑﻪ ﮐﺞ ﻧﮕﺎه ﻣﯽداﺷﺖ ]ﺗﺎ ﺣﯿﻮان ﺑﺘﻮاﻧﺪ راﺣﺖ از آن ﺑﺨﻮرد[‪.‬‬
‫)‪ (222 (5‬اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﺑﺎ ﭘﻨﺞ اﻧﮕﺸﺖ ﻏﺬا ﻣﯽﺧﻮرد و ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ اﯾﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻏﺬا ﻣﯽﺧﻮرد ﻧﻪ آنﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ ﺟّﺒﺎران ]ﺑﺎ دو اﻧﮕﺸﺖ[ ﻣﯽﺧﻮرﻧﺪ‪.‬‬
‫)‪ (223 ( 6‬ﻋﻠﯽ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻣـﺎ ﮐﺸـﻤﺶ و ﺧﺮﻣـﺎ را ﺑﺮاي رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ در ﻇﺮف آب ﺧﯿﺲ ﻣﯽﮐﺮدﯾﻢ‪ ،‬در‬
‫روزﻫﺎي اول و دوم از آن ﻣﯿﻞ ﻣﯽﮐﺮد‪ ،‬و ﭼﻮن رﻧﮓ آن ﺑﺮ ﻣﯽﮔﺸﺖ دﺳﺘﻮر ﻣﯽداد آن را دور ﺑﺮﯾﺰﻧﺪ‪.‬‬
‫______________________________‬
‫)‪ (1‬اﺣﻘﺎف‪.20 /‬‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪102:‬‬
‫)‪(1‬‬
‫‪ 10‬آداب و ﺳﻨﻦ آن ﺣﻀﺮت در ﺑﯿﺖ اﻟﺨﻼء‬
‫اﺷﺎره‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ‪ 64‬از ‪129‬‬ ‫ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت راﯾﺎﻧﻪاي ﻗﺎﺋﻤﯿﻪ‬ ‫ﺳﻨﻦ اﻟﻨﺒﯽ ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ‪ :‬آداب و ﺳﻨﻦ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ص( ‪ -‬آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري‬
‫اﺻﻔﻬﺎن ‪www.Ghaemiyeh.com‬‬ ‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم‬
‫)‪ .218 (2‬ﻫﯿﭻ ﮔﺎه رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ در ﺣﺎل ﺑﻮل ﯾﺎ ﻏﺎﺋﻂ دﯾﺪه ﻧﺸﺪ‪.‬‬
‫)‪ .219 ( 3‬ﻋﻠﯽ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﭼﻮن ﻣﯽﺧﻮاﺳﺖ آب ﺑﯿﻨﯽ ﯾﺎ ﺧﻠﻂ ﺳﯿﻨﻪ ﺧﻮد را ﺑﮕﯿﺮد ﺳﺮ ﺧﻮد را‬
‫ﻣﯽﭘﻮﺷﺎﻧﯿﺪ و ﺳﭙﺲ آن را دﻓﻦ ﻣﯽﮐﺮد‪ .‬در ﻫﻨﮕﺎم آب دﻫﺎن اﻧﺪاﺧﺘﻦ ﻧﯿﺰ ﭼﻨﯿﻦ ﻣﯽﮐﺮد‪ .‬و ﭼﻮن ﻣﯽﺧﻮاﺳﺖ ﺑﻪ ﺑﯿﺖ اﻟﺨﻼء رود ﻧﯿﺰ ﺳﺮ‬
‫ﺧﻮد را ﻣﯽﭘﻮﺷﺎﻧﯿﺪ‪.‬‬
‫)‪ .220 ( 4‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ در ﺳﻔﺎرﺷﺎت ﺧﻮد ﺑﻪ اﺑﻮ ذر ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬اي اﺑﺎ ذر‪ ،‬از ﺧﺪا ﺷﺮم ﺑﺪار‪ ،‬ﮐﻪ ﻣﻦ‪ -‬ﺳﻮﮔﻨﺪ ﺑﻪ ﺧﺪاﯾﯽ‬
‫ﮐـﻪ ﺟـﺎﻧﻢ ﺑﻪ دﺳﺖ اوﺳﺖ‪ -‬ﭼـﻮن ﺑﻪ ﺑﯿﺖ اﻟﺨﻼـء ﻣﯽروم ﻟﺒـﺎس ﺧـﻮد را ﺑﺮ ﺳـﺮ ﻣﯽﮐﺸﻢ‪ ،‬زﯾﺮا از دو ﻓﺮﺷـﺘﻪاي ﮐﻪ ﺑـﺎ ﻣﻦ ﻫﺴـﺘﻨﺪ ﺷـﺮم‬
‫ﻣﯽﮐﻨﻢ‪.‬‬
‫)‪ .221 (5‬ﺷﯿﺦ ﻣﻔﯿﺪ رﺣﻤﻪ اﻟﻠﱠﻪ ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ﭘﻮﺷﺎﻧﯿﺪن ﺳﺮ‪ -‬در ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ ﺑﺮﻫﻨﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ -‬در ﻫﻨﮕﺎم ﻗﻀﺎء ﺣﺎﺟﺖ از ﺳﻨﻦ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ‬
‫و آﻟﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫)‪ .222 (6‬ﻋﻠﯽ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﭘﺲ از ﺑﻮل ﮐﺮدن ﺳﻪ ﺑﺎر دﺳﺖ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻣﺠﺮاي ﺑﻮل ﻣﯽﮐﺸﯿﺪ‪.‬‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪103:‬‬
‫)‪ .223 ( 1‬ﺣﺴـﯿﻦ ﺑﻦ ﺧﺎﻟﺪ ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ﺑﻪ ﺣﻀﺮت رﺿﺎ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﻋﺮض ﮐﺮدم‪ :‬ﺑﻪ ﻣﺎ ﺣﺪﯾﺚ رﺳﯿﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و‬
‫آﻟﻪ در ﺣـﺎﻟﯽ ﮐﻪ اﻧﮕﺸﺘﺮ در دﺳﺖ داﺷﺖ و ﻧﻘﺶ آن »ﻣﺤّﻤـ ﺪ رﺳﻮل اﻟﻠﱠﻪ« ﺑﻮد ﻃﻬـﺎرت ﻣﯽﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬و اﻣﯿﺮ ﻣﺆﻣﻨﺎن ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻧﯿﺰ ﭼﻨﯿﻦ‬
‫ﻣﯽﮐﺮد؟! ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬راوﯾﺎن راﺳﺖ ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﺑﺮاي ﻣﺎ ﻫﻢ ﺳﺰاوار اﺳﺖ ﮐﻪ ﭼﻨﯿﻦ ﮐﻨﯿﻢ؟ ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫آﻧـﺎن اﻧﮕﺸـﺘﺮ را ﺑـﻪ دﺳﺖ راﺳﺖ ﻣﯽﮐﺮدﻧـﺪ و ﺷـﻤﺎ ﺑﻪ دﺳﺖ ﭼﭗ ﻣﯽﮐﻨﯿـﺪ )ﺑﻨـﺎ ﺑﺮ اﯾﻦ ﺑﺎﯾـﺪ ﻫﻨﮕـﺎم ﻃﻬـﺎرت ﮔﺮﻓﺘﻦ اﻧﮕﺸـﺘﺮ را ﺑﯿﺮون‬
‫آورﯾﺪ(‪.‬‬
‫)‪ .224 ( 2‬اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺳﻪ ﺳـّﻨﺖ از ﺳﻨﻦ رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ در ﺑﺎره ﺑﺮاء ﺑﻦ ﻣﻌﺮور اﻧﺼﺎري ﺟﺎري ﺷﺪ‬
‫»‪ (1 : «1‬ﻣﺮدم ﻗﺒﻼـ ﺑـﺎ ﺳـﻨﮕﻬﺎ ﺧﻮد را ﭘـﺎك ﻣﯽﮐﺮدﻧـﺪ؛ ﯾـﮏ ﺑـﺎر ﺑﺮاء ﺑﻦ ﻣﻌﺮور ﮐـﺪو ﺧﻮرد و ﻣﺰاﺟﺶ ﻧﺮم ﺷـﺪ‪ ،‬ﭘﺲ ﺑﺎ آب ﻃﻬﺎرت‬
‫ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧـﺪ در ﺑﺎره او اﯾﻦ آﯾﻪ را ﻧﺎزل ﮐﺮد‪» :‬ﺧﺪاوﻧـﺪ ﺗﻮﺑﻪﮐﻨﻨﺪﮔﺎن و ﭘﺎﮐﯿﺰﮔﯽﺟﻮﯾﺎن را دوﺳﺖ دارد »‪ «.«2‬از آن وﻗﺖ ﻃﻬﺎرت‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺑﺎ آب ﺳـّﻨﺖ ﺷﺪ‪ (2 .‬ﻫﻨﮕـﺎم وﻓﺎت‪ ،‬او در ﻣـﺪﯾﻨﻪ ﺑﻮد ]و رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ در ﻣّﮑﻪ[‪ ،‬وﻟﯽ دﺳـﺘﻮر داد ﺗﺎ او را ﺑﻪ‬
‫ﻃﺮف ﻗﺒﻠﻪ )ﯾﻌﻨﯽ ﮐﻌﺒﻪ ﮐﻪ رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ در آﻧﺠﺎ ﺑﻮد( دﻓﻦ ﮐﻨﻨـﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ آﯾﻪ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻗﺒﻠﻪ ﻧﺎزل ﺷـﺪ ]و ﺗﻮﺟﯿﻪ‬
‫ﻣّﯿﺖ ﺑﻪ ﻗﺒﻠﻪ ﻧﯿﺰ از ﺳﻨﻦ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺻﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﮔﺮدﯾﺪ[‪ (3 .‬وﺻﯿﺖ ﮐﺮد ﺛﻠﺚ ﻣﺎﻟﺶ را ]ﺑﻪ رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ[ ﺑﺪﻫﻨﺪ‪،‬‬
‫در ﻧﺘﯿﺠﻪ وﺻﯿﺖ ﺑﻪ ﺛﻠﺚ ﺳّﻨﺖ ﮔﺮدﯾﺪ‪.‬‬
‫)‪ .225 ( 3‬اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺑﯿﺶ از ﻫﺮ ﮐﺲ از ﺗﺮﺷﺢ ﺑﻮل اﺟﺘﻨﺎب داﺷﺖ‪ ،‬از اﯾﻦ رو ﻫﺮ‬
‫ﮔﺎه ﻣﯽﺧﻮاﺳﺖ ﺑﻮل ﮐﻨﺪ ﺑﻪ زﻣﯿﻦ ﺑﻠﻨﺪي ﻣﯽرﻓﺖ ﯾﺎ زﻣﯿﻦ ﻧﺮم و ﭘﺮ ﺧﺎﮐﯽ را اﻧﺘﺨﺎب ﻣﯽﮐﺮد ﺗﺎ ﻣﺒﺎدا ﺑﻮل ﺑﻪ او ﺗﺮﺷﺢ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫)‪ .226 ( 4‬اﻣـﺎم ﺑـﺎﻗﺮ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﭘـﺪرم ﻋﻠﯽ ﺑﻦ اﻟﺤﺴـﯿﻦ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﺑﻪ ﻣﻦ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻓﺮزﻧـﺪم‪ ،‬ﺑﺮاي ﻣﻦ ﻟﺒﺎﺳـﯽ ﻣﺨﺼﻮص ﻗﻀـﺎء‬
‫ﺣﺎﺟﺖ آﻣﺎده ﮐﻦ‪ ،‬زﯾﺮا دﯾﺪم ﻣﮕﺲﻫﺎ ﭘﺲ از ﻧﺸﺴﺘﻦ روي ﻣﺎﯾﻌﺎت ﻧﺠﺲ ﺑﺮ ﺟﺎﻣﻪ ﻣﻦ ﻣﯽﻧﺸﯿﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﻫﻢ ﻟﺒﺎس را آﻣﺎده ﮐﺮده‪،‬‬
‫______________________________‬
‫)‪ (1‬ﯾﻌﻨﯽ ﺑﺮاء ﺑﻦ ﻣﻌﺮور ﺳﻪ ﮐﺎر ﮐﺮد ﮐﻪ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺳّﻨﺖ ﺣﺴﻨﻪ ﭘﺬﯾﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫)‪ (2‬ﺑﻘﺮه‪.222 /‬‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪104:‬‬
‫ﺧﺪﻣﺖ ﭘﺪرم ﺑﺮدم‪ ،‬اﻣﺎ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ و ﯾﺎران او ﯾﮏ ﺟﺎﻣﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻧﺪاﺷـﺘﻨﺪ ]ﮐﻪ در ﻫﻤﻪ اﺣﻮال ﻣﯽﭘﻮﺷـﯿﺪﻧﺪ[‪،‬‬
‫از اﯾﻦ رو آن را ﻗﺒﻮل ﻧﮑﺮد و ﮐﻨﺎر ﮔﺬاﺷﺖ »‪.«1‬‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ‪ 65‬از ‪129‬‬ ‫ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت راﯾﺎﻧﻪاي ﻗﺎﺋﻤﯿﻪ‬ ‫ﺳﻨﻦ اﻟﻨﺒﯽ ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ‪ :‬آداب و ﺳﻨﻦ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ص( ‪ -‬آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري‬
‫اﺻﻔﻬﺎن ‪www.Ghaemiyeh.com‬‬ ‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم‬
‫)‪(1‬‬
‫ﻣﻠﺤﻘﺎت‬
‫)‪ (224 ( 2‬ﺻﺪوق رﺣﻤﮥ اﻟﻠﱠﻪ ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ﺳـّﻨﺖ در ﺑﯿﺖ اﻟﺨﻼء آن اﺳﺖ ﮐﻪ ﻫﻨﮕﺎم ورود ﭘﺎي ﭼﭗ را ﻗﺒﻞ از ﭘﺎي راﺳﺖ ﭘﯿﺶ ﮔﺬارد‪ ،‬و ﺳﺮ‬
‫را ﺑﭙﻮﺷﺎﻧﺪ‪ ،‬و ﺧﺪا را ﯾﺎد ﮐﻨﺪ )ذﮐﺮ ﺑﮕﻮﯾﺪ(‪.‬‬
‫)‪ (225 ( 3‬ﻣﺮدي از اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﭘﺮﺳﯿﺪ‪ :‬آداب و ﺳﻨﻦ رﻓﺘﻦ ﺑﻪ ﺑﯿﺖ اﻟﺨﻼء ﭼﯿﺴﺖ؟ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺧﺪا را ﯾﺎد ﻣﯽﮐﻨﯽ‪ ،‬و از ﺷﯿﻄﺎن‬
‫راﻧﺪه ﺷﺪه ﺑﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﭘﻨﺎه ﻣﯽﺑﺮي‬
‫)اﻋﻮذ ﺑﺎﻟﻠﱠﻪ ﻣﻦ اﻟﺸﯿﻄﺎن اﻟﺮﺟﯿﻢ‬
‫ﻣﯽﮔﻮﯾﯽ( و ﭼﻮن ﻓﺎرغ ﺷﺪي ﻣﯽﮔﻮﯾﯽ‪:‬‬
‫اﻟﺤﻤﺪ ﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯽ ﻣﺎ اﺧﺮج ﻣّﻨﯽ ﻣﻦ اﻻذي ﻓﯽ ﯾﺴﺮ و ﻋﺎﻓﯿﮥ‬
‫»ﺳﭙﺎس و ﺳﺘﺎﯾﺶ ﺧﺪا را ﮐﻪ در آﺳﺎﻧﯽ و ﺳﻼﻣﺘﯽ‪ ،‬ﻓﻀﻮﻻت آزار دﻫﻨﺪه را از ﻣﻦ ﺧﺎرج ﺳﺎﺧﺖ«‪.‬‬
‫)‪ (226 ( 4‬اﻣـﺎم ﺑـﺎﻗﺮ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻧﻤـﺎزي ﻧﯿﺴﺖ ﻣﮕﺮ ﺑﺎ ﻃﻬﺎرت‪ ،‬و ﺑﺮاي »ﻃﻬﺎرت ﮔﺮﻓﺘﻦ« ﺳﻪ ﻋـﺪد ﺳـﻨﮓ ﮐﺎﻓﯽ اﺳﺖ‪ ،‬و ﺳـّﻨﺖ‬
‫رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻧﯿﺰ ﺑﺮ اﯾﻦ ﺟﺎري ﺑﻮده اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﻮل را ﺣﺘﻤﺎ ﺑﺎﯾﺪ آب ﮐﺸﯿﺪ‪.‬‬
‫)‪ (227 ( 5‬اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺳـّﻨﺖ در »ﻃﻬﺎرت ﮔﺮﻓﺘﻦ« ﺑﻪ ﺳﻪ ﻋـﺪد ﺳـﻨﮓ ﺗﻤﯿﺰ ﺟﺎري ﺷﺪه‪ ،‬و ﭘﺲ از آن ﺷﺴـﺘﻦ ﺑﺎ آب‬
‫»‪.«2‬‬
‫)‪ (228 ( 6‬ﻋﻠﯽ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺳّﻨﺖ در ﻃﻬﺎرت ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺑﺎ آب اﺳﺖ‪ ،‬اول ﻣﺤﻞ ﺑﻮل را ﺑﺸﻮﯾﺪ‪ ،‬ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﺷﺴﺘﻦ ﻣﻘﻌﺪ ﺑﭙﺮدازد‪ ،‬و ﻫﺮ‬
‫دو را ﺑﺎ ﻫﻢ ﻧﺸﻮﯾﺪ‪.‬‬
‫______________________________‬
‫)‪ (1‬ﻇـﺎﻫﺮا اﯾﻦ ﻋﻤـﻞ اﻣـﺎم ﺳـﺠﺎد ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﺑﺮاي آن ﺑﻮد ﺗﺎ ﻋﻤﻼ وﺳﻮاس را از ﺧﻮد دور ﮐﻨـﺪ و ﺑﻪ دﯾﮕﺮان ﻧﯿﺰ دوري از وﺳﻮاس را‬
‫ﺗﻌﻠﯿﻢ دﻫﺪ‪.‬‬
‫)‪ (2‬ﺷﺴﺘﻦ ﺑﺎ آب زﻣﺎﻧﯽ ﻻزم اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﺠﺎﺳﺖ ﺑﻪ اﻃﺮاف ﻣﻘﻌﺪ رﺳﯿﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬و ﮔﺮ ﻧﻪ ﻣﺴﺘﺤﺐ اﺳﺖ‪.‬‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪105:‬‬
‫)‪ (229 (1‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ در ﺳﻔﺮ ﺑﺮاي ﻗﻀﺎي ﺣﺎﺟﺖ‪ ،‬ﻣﻘﺪار زﯾﺎدي از ﻣﺮدم دور ﻣﯽﺷﺪ و ﺧﻮد را ﭘﻨﻬﺎن ﻣﯽﺳﺎﺧﺖ‪.‬‬
‫)‪ (230 ( 2‬رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻫﺮ ﮔـﺎه ﺑﻪ ﺑﯿﺖ اﻟﺨﻼء ﻣﯽرﻓﺖ ﺳـﺮش را ﻣﯽﭘﻮﺷﺎﻧﯿـﺪ‪ ،‬و ﻫﯿـﭻ ﮐﺲ او را ]در ﺣﺎل ﻗﻀﺎي‬
‫ﺣﺎﺟﺖ[ ﻧﺪﯾﺪ‪.‬‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪106:‬‬
‫)‪(1‬‬
‫‪ 11‬آداب و ﺳﻨﻦ آن ﺣﻀﺮت در اﻣﻮر اﻣﻮات‬
‫اﺷﺎره‬
‫)‪ .227 ( 2‬رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻫﺮ ﮔـﺎه ﺟﻮش ﮐﻮﭼﮑﯽ در ﺑـﺪن ﺧﻮد ﻣﯽدﯾـﺪ ﺑﻪ ﺧﺪاوﻧـﺪ ﭘﻨﺎه ﻣﯽﺑﺮد و اﻇﻬﺎر ﻣﺴـﮑﻨﺖ و‬
‫زاري در ﺑﺮاﺑﺮ او ﻣﯽﻧﻤـﻮد‪ .‬ﺑـﻪ او ﻋﺮﺿـﻪ ﻣﯽداﺷـﺘﻨﺪ‪ :‬ﯾـﺎ رﺳـﻮل اﻟﻠﱠﻪ‪ ،‬ﭼﯿﺰ ﻣﻬﻤﯽ ﻧﯿﺴﺖ؛ ﻣﯽﻓﺮﻣـﻮد‪ :‬ﺧـﺪا اﮔﺮ ﺑﺨﻮاﻫـﺪ ﭼﯿﺰ ﮐﻮﭼـﮏ را‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ‪ 66‬از ‪129‬‬ ‫ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت راﯾﺎﻧﻪاي ﻗﺎﺋﻤﯿﻪ‬ ‫ﺳﻨﻦ اﻟﻨﺒﯽ ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ‪ :‬آداب و ﺳﻨﻦ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ص( ‪ -‬آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري‬
‫اﺻﻔﻬﺎن ‪www.Ghaemiyeh.com‬‬ ‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم‬
‫ﺑﺰرگ‪ ،‬و ﭼﯿﺰ ﺑﺰرگ را ﮐﻮﭼﮏ ﺧﻮاﻫﺪ ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫)‪ .228 ( 3‬اﺑـﻮ ﺳـﻌﯿﺪ ﺧـﺪري در ﺣـﺎﻟﯽ ﮐـﻪ رﺳـﻮل ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺗﺐ داﺷﺖ‪ ،‬از روي ﻟﺤـﺎف دﺳﺖ ﺑﺮ ﺑـﺪن آن ﺣﻀـﺮت‬
‫ﮔـﺬاﺷﺖ و ﺣﺮارت ﺑـﺪن او را درﯾﺎﻓﺖ‪ ،‬ﮔﻔﺖ‪ :‬ﯾﺎ رﺳﻮل اﻟﻠﱠﻪ‪ ،‬ﭼﻘـﺪر ﺗﺐ ﺷـﻤﺎ ﺷﺪﯾﺪ اﺳﺖ! ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻣﺎ ﭼﻨﯿﻦ ﻫﺴﺘﯿﻢ‪ ،‬ﺑﻼﻫﺎ ﺑﺮ ﻣﺎ ﺳـﺨﺖ‬
‫ﻣﯽﺷﻮد و ﭘﺎداش ﻣﺎ ﻫﻢ دو ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ »‪.«1‬‬
‫)‪ .229 ( 4‬اﻣﺎم ﺑﺎﻗﺮ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺳّﻨﺖ در ﺣﻤﻞ ﺗﺎﺑﻮت آن اﺳﺖ ﮐﻪ ﺣﻤﻞﮐﻨﻨﺪه ﭼﻬﺎر ﻃﺮف آن را )ﺑﻪ ﺗﺮﺗﯿﺒﯽ ﮐﻪ در ﺣﺪﯾﺚ ﺑﻌﺪ‬
‫ذﮐﺮ ﺷﺪه( ﺑﻪ دوش ﮔﯿﺮد‪ .‬ﭘﺲ از آن‬
‫______________________________‬
‫)‪ (1‬در ﺑﺎب ﺷـﻤﺎﯾﻞ آن ﺣﻀﺮت‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ 40‬و در ﺑﺎب ﻣﻌﺎﺷـﺮت آن ﺣﻀﺮت‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ 70‬ﮔﺬﺷﺖ ﮐﻪ آن ﺣﻀـﺮت از ﺑﯿﻤﺎران ﻋﯿﺎدت‬
‫ﻣﯽﮐﺮد‪) .‬ﻣﺆﻟﻒ(‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪107:‬‬
‫ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﺣﻤﻞ دﯾﮕﺮي ﻣﺴﺘﺤﺐ اﺳﺖ »‪.«1‬‬
‫)‪ .230 ( 1‬اﻣـﺎم ﻣﻮﺳـﯽ ﺑﻦ ﺟﻌﻔﺮ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺣﻤـﻞ ﭼﻬﺎر ﮔﻮﺷﻪ ﺗﺎﺑﻮت ﮐﻪ ﺳـّﻨﺖ ﺑﺮ آن ﺟﺎري ﺷـﺪه ﭼﻨﺎن اﺳﺖ ﮐﻪ اول ﻃﺮف‬
‫دﺳﺖ راﺳﺖ ﻣﯿﺖ را ﺑﻪ دوش ﮔﯿﺮد‪ ،‬ﺳـﭙﺲ ﻃﺮف ﭘـﺎي راﺳﺖ‪ ،‬ﺳـﭙﺲ ﭘﺎي ﭼﭗ و در آﺧﺮ ﻃﺮف دﺳﺖ ﭼﭗ را ﺣﻤﻞ ﻧﻤﺎﯾـﺪ‪ ،‬ﺗﺎ ﺑﻪ اﯾﻦ‬
‫ﺗﺮﺗﯿﺐ ﭼﻬﺎر ﮔﻮﺷﻪ آن را ﺑﻪ دوش ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫)‪ .231 ( 2‬اﻣﺎم ﺑﺎﻗﺮ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬اﻣﺎم ﺣﺴﻦ ﻣﺠﺘﺒﯽ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﺑﺎ ﮔﺮوﻫﯽ از ﯾﺎران ﺧﻮد ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺟﻨﺎزهاي را از آﻧﺠﺎ ﻋﺒﻮر‬
‫دادﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮﺧﯽ از ﯾﺎران ﺑﺮﺧﺎﺳـﺘﻨﺪ و اﻣﺎم ﺣﺴﻦ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﺑﺮﻧﺨﺎﺳﺖ‪ .‬ﭼﻮن ﺟﻨﺎزه را ﺑﺮدﻧﺪ ﺑﺮﺧﯽ از ﯾﺎران ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﺧﺪا ﺷﻤﺎ را ﺳﻼﻣﺘﯽ‬
‫دﻫـﺪ‪ ،‬ﭼﺮا ﺑﺮﻧﺨﺎﺳﺘﯿـﺪ ﺣﺎل آﻧﮑﻪ رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ اﮔﺮ ﺟﻨﺎزهاي را ﺣﺮﮐﺖ ﻣﯽدادﻧـﺪ از ﺟﺎ ﺑﺮﻣﯽﺧﺎﺳﺖ؟! اﻣﺎم ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻓﻘﻂ ﯾﮏ ﺑﺎر ﺑﺮاي ﺟﻨﺎزه از ﺟﺎ ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ‪ ،‬آن ﻫﻢ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ آن ﺑﻮد ﮐﻪ ﺟﻨﺎزه ﯾﻬﻮدﯾﯽ را ﻋﺒﻮر ﻣﯽدادﻧﺪ‬
‫و ﺟﺎ ﻫﻢ ﺗﻨﮓ ﺑﻮد‪ ،‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ‪ ،‬زﯾﺮا ﻧﻤﯽﺧﻮاﺳﺖ ﮐﻪ ﺟﻨﺎزه ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﺳﺮ آن ﺣﻀﺮت ﺣﺮﮐﺖ داده ﺷﻮد‪.‬‬
‫)‪ .232 ( 3‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻫﺮ ﮔﺎه ﺟﻨﺎزهاي را ﺗﺸﯿﯿﻊ ﻣﯽﻧﻤﻮد اﻧﺪوه ﺑﺮ او ﻏﺎﻟﺐ ﻣﯽﺷﺪ و ﺑﺴﯿﺎر در ﺧﻮد ﻓﺮو ﻣﯽرﻓﺖ و‬
‫ﮐﻤﺘﺮ ﺳﺨﻦ ﻣﯽﮔﻔﺖ‪.‬‬
‫)‪ .233 (4‬ﻋﻠﯽ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﭘﺲ از دﻓﻦ ﻣﯿﺖ ﺳﻪ ﻣﺸﺖ ﺧﺎك ﺑﺮ روي ﻗﺒﺮ ﻣﯽرﯾﺨﺖ‪.‬‬
‫)‪ .234 (5‬اﻣﺎم ﺑﺎﻗﺮ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ در ﺧﺼﻮص اﻣﻮات ﺑﻨﯽ ﻫﺎﺷﻢ ﮐﺎري ﻣﯽﮐﺮد ﮐﻪ ﺑﺎ دﯾﮕﺮ اﻣﻮات‬
‫ﻣﺴـﻠﻤﺎﻧﺎن ﻧﻤﯽﮐﺮد‪ .‬ﻫﺮ ﮔـﺎه ﺑﺮ ﻣﺮدهاي از ﺑﻨﯽ ﻫـﺎﺷﻢ ﻧﻤـﺎز ﻣﯽﺧﻮاﻧـﺪ و آب ﺑﺮ روي ﻗـﺒﺮ او ﻣﯽﭘﺎﺷـﯿﺪ دﺳﺖ ﺧﻮد را ﺑﺮ ﻗـﺒﺮ ﻣﯽﻧﻬـﺎد ﺑﻪ‬
‫ﻃﻮري ﮐﻪ اﺛﺮ اﻧﮕﺸـﺘﺎﻧﺶ در ﮔﻞ دﯾـﺪه ﻣﯽﺷـﺪ‪ ،‬و ﭼﻮن ﺷـﺨﺺ ﻏﺮﯾﺐ ﯾﺎ ﻣﺴﺎﻓﺮ ﺑﻪ ﻣﺪﯾﻨﻪ وارد ﻣﯽﺷﺪ و ﻗﺒﺮ ﺗﺎزه را ﺑﺎ اﺛﺮ دﺳﺖ رﺳﻮل‬
‫ﺧﺪا ﺻﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺑﺮ آن ﻣﯽدﯾﺪ ﻣﯽﮔﻔﺖ‪ :‬ﺗﺎزﮔﯽ ﭼﻪ ﮐﺴﯽ از‬
‫______________________________‬
‫)‪ (1‬ﯾﻌﻨﯽ ﭘﺲ از آﻧﮑﻪ ﭼﻬﺎر ﻃﺮف را دور زد اﮔﺮ ﺑﺎز ﻫﻢ زﯾﺮ ﺗﺎﺑﻮت را ﺑﮕﯿﺮد ﻣﺴﺘﺤﺐ اﺳﺖ‪.‬‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪108:‬‬
‫آل ﻣﺤّﻤﺪ ﺻﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ از دﻧﯿﺎ رﻓﺘﻪ اﺳﺖ؟‬
‫)‪ .235 ( 1‬ﻋﺒـﺪ اﻟﺮﺣﻤﻦ ﺑﻦ اﺑﯽ ﻋﺒﺪ اﻟﻠﱠﻪ ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬از اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﭘﺮﺳـﯿﺪم‪ :‬دﺳﺖ ﮔﺬاردن آدﻣﯽ ﺑﺮ روي ﻗﺒﺮ ﭼﻪ ﻣﻌﻨﯽ دارد و‬
‫ﭼﺮا ﭼﻨﯿﻦ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ؟ ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﭘﺲ از آﻧﮑﻪ ﺑﺮ روي ﻗﺒﺮ ﭘﺴﺮش آب ﭘﺎﺷﯿﺪ ﭼﻨﯿﻦ ﮐﺮد‪ .‬ﭘﺮﺳﯿﺪم‪:‬‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ‪ 67‬از ‪129‬‬ ‫ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت راﯾﺎﻧﻪاي ﻗﺎﺋﻤﯿﻪ‬ ‫ﺳﻨﻦ اﻟﻨﺒﯽ ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ‪ :‬آداب و ﺳﻨﻦ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ص( ‪ -‬آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري‬
‫اﺻﻔﻬﺎن ‪www.Ghaemiyeh.com‬‬ ‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم‬
‫ﭼﮕﻮﻧﻪ دﺳـﺘﻢ را ﺑﺮ ﻗﺒﺮ ﻣﺴـﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﮕـﺬارم؟ ﺣﻀـﺮت در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻗﺒﻠﻪ ﺑﻮد ]اﻧﮕﺸـﺘﺎن[ دﺳﺖ ﺧﻮد را در زﻣﯿﻦ ﻓﺮو ﺑﺮد ﺳـﭙﺲ ﺑﺮ‬
‫آورد‪.‬‬
‫)‪ .236 (2‬ﻋﻠﯽ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻫﺮ ﮔﺎه ﺑﻪ ﮐﺴﯽ ﺗﺴﻠﯿﺖ ﻣﯽﮔﻔﺖ ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫آﺟﺮﮐﻢ اﻟﻠﱠﻪ و رﺣﻤﮑﻢ‬
‫»ﺧﺪا ﺷﻤﺎ را اﺟﺮ دﻫﺪ و ﺑﺮ ﺷﻤﺎ رﺣﻤﺖ آورد«‪ .‬و ﻫﺮ ﮔﺎه ﺗﺒﺮﯾﮏ و ﺗﻬﻨﯿﺖ ﻣﯽﮔﻔﺖ ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫ﺑﺎرك اﻟﻠﱠﻪ ﻟﮑﻢ و ﺑﺎرك اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﮑﻢ‬
‫»ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺮ ﺷﻤﺎ ﺑﺮﮐﺖ دﻫﺪ و ﺑﺮاي ﺷﻤﺎ ﻣﺒﺎرك ﮔﺮداﻧﺪ‪«.‬‬
‫)‪ .237 ( 3‬اﻣﺎم زﯾﻦ اﻟﻌﺎﺑﺪﯾﻦ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬اﻣﯿﺮ ﻣﺆﻣﻨﺎن ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﺑﻪ ﻣﺼﯿﺒﺘﯽ دﭼﺎر ﻧﺸﺪ ﺟﺰ آﻧﮑﻪ در آن روز ﻫﺰار رﮐﻌﺖ ﻧﻤﺎز‬
‫ﻣﯽﮔﺰاﺷﺖ و ﺑﺮ ﺷﺼﺖ ﻣﺴﮑﯿﻦ ﺻﺪﻗﻪ ﻣﯽداد و ﺳﻪ روز ﻫﻢ روزه ﻣﯽﮔﺮﻓﺖ‪ .‬و ﺑﻪ ﻓﺮزﻧﺪان ﺧﻮد ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻫﺮ ﮔﺎه ﺑﻪ ﻣﺼﯿﺒﺘﯽ دﭼﺎر ﺷﺪﯾﺪ‬
‫ﻫﻤﯿﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ ﻣﻦ ﻋﻤﻞ ﮐﺮدم ﻋﻤﻞ ﮐﻨﯿﺪ‪ ،‬زﯾﺮا رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ را دﯾﺪم ﮐﻪ ﭼﻨﯿﻦ ﻣﯽﮐﺮد‪.‬‬
‫ﭘﺲ از اﺛﺮ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮﺗﺎن ﭘﯿﺮوي ﮐﻨﯿﺪ و ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻧﻮرزﯾﺪ ﮐﻪ ﺧﺪا ﻫﻢ ﺑﺎ ﺷﻤﺎ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺧﻮاﻫﺪ ﮐﺮد‪ ،‬ﺧﺪاي ﻣﺘﻌﺎل ﻓﺮﻣﻮده‪» :‬و ﻫﺮ ﮐﻪ ﺻﺒﺮ ﮐﻨﺪ‬
‫و ﮔـﺬﺷﺖ ﻧﻤﺎﯾـﺪ ]ﺑﺴـﯿﺎر ﺷﺎﯾﺴـﺘﻪ اﺳﺖ[ ﮐﻪ اﯾﻦ از اﻣﻮر ﺟّﺪي اﺳﺖ‪ «.‬اﻣﺎم زﯾﻦ اﻟﻌﺎﺑﺪﯾﻦ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﭘﺲ ﻣﻦ ﻫﻤﯿﺸﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻣﯿﺮ‬
‫ﻣﺆﻣﻨﺎن ﻋﻠﯿﻪ ﻟا ّﺴﻼم ﻋﻤﻞ ﻣﯽﮐﻨﻢ‪.‬‬
‫)‪(4‬‬
‫ﻣﻠﺤﻘﺎت‬
‫)‪ (231 (5‬اﻧﺲ ﺑﻦ ﻣﺎﻟﮏ ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ از ﺑﯿﻤﺎر ﻋﯿﺎدت ﻣﯽﮐﺮد و ﺑﻪ ﺗﺸﯿﯿﻊ ﺟﻨﺎزه ﻣﯽرﻓﺖ‪.‬‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪109:‬‬
‫)‪ (232 (1‬ﻋﻠﯽ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻫﺮ ﮔﺎه ﺑﻪ ﻋﯿﺎدت ﺑﯿﻤﺎري ﻣﯽرﻓﺖ ﭼﻨﯿﻦ دﻋﺎ ﻣﯽﮐﺮد‪:‬‬
‫اذﻫﺐ اﻟﺒﺎس رّب اﻟﺒﺎس‪ ،‬و اﺷﻒ اﻧﺖ اﻟّﺸﺎﻓﯽ‪ ،‬ﻻ ﺷﺎﻓﯽ اﻟّﺎ اﻧﺖ‬
‫»ﺑﯿﻤﺎري را ﺑﺒﺮ اي ﮐﻪ ﺑﯿﻤﺎري در دﺳﺖ ﺗﻮﺳﺖ‪ ،‬و ﺷﻔﺎ ده ﮐﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺗﻮ ﺷﻔﺎ دﻫﻨﺪهاي‪ ،‬و ﺟﺰ ﺗﻮ ﺷﻔﺎ دﻫﻨﺪهاي ﻧﯿﺴﺖ«‪.‬‬
‫)‪ (233 ( 2‬اﻣـﺎم ﺑـﺎﻗﺮ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣـﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻫﺮ ﮔـﺎه ﺧﻮد ﯾـﺎ ﯾﮑﯽ از ﺧـﺎﻧﻮاده ﯾـﺎ اﺻـﺤﺎﺑﺶ ﭼﺸﻢ درد‬
‫ﻣﯽﮔﺮﻓﺘﻨﺪ اﯾﻦ دﻋﺎ را ﻣﯽﺧﻮاﻧﺪ‪:‬‬
‫اﻟﻠّﻬّﻢ ﻣّﺘﻌﻨﯽ ﺑﺴﻤﻌﯽ و ﺑﺼﺮي‪ ،‬و اﺟﻌﻠﻬﻤﺎ اﻟﻮارﺛﯿﻦ ﻣّﻨﯽ‪ ،‬و اﻧﺼﺮﻧﯽ ﻋﻠﯽ ﻣﻦ ﻇﻠﻤﻨﯽ‪ ،‬و ارﻧﯽ ﻓﯿﻪ ﺛﺎري‬
‫»ﺧﺪاوﻧـﺪا‪ ،‬ﻣﺮا از ﮔﻮش و ﭼﺸـﻤﻢ ﺑﻬﺮهﻣﻨﺪ ﮔﺮدان‪ ،‬و آن دو را وارث ﻣﻦ ﻗﺮار ده )ﭘﯿﺶ از ﻣﺮدﻧﻢ آﻧﻬﺎ را از ﻣﻦ ﻣﮕﯿﺮ(‪ ،‬و ﻣﺮا ﺑﺮ ﮐﺴـﯽ‬
‫ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﻦ ﺳﺘﻢ ﮐﺮده ﭘﯿﺮوز ﮐﻦ‪ ،‬و اﻧﺘﻘﺎﻣﻢ را از او ﺑﻪ ﻣﻦ ﺑﻨﻤﺎ«‪.‬‬
‫)‪ (234 (3‬اﺑﻦ ﻋﺒﺎس ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺑﺮاي رﻫﺎﯾﯽ از ﻫﻤﻪ دردﻫﺎ و ﺗﺐ و ﺳﺮدرد اﯾﻦ دﻋﺎ را ﻣﯽآﻣﻮﺧﺖ‪:‬‬
‫ﺑﺎﺳﻢ اﻟﻠﱠﻪ اﻟﮑﺒﯿﺮ‪ ،‬اﻋﻮذ ﺑﺎﻟﻠﱠﻪ اﻟﻌﻈﯿﻢ ﻣﻦ ﺷّﺮ ﮐّﻞ ﻋﺮق ﻧّﻌﺎر‪ ،‬و ﻣﻦ ﺷّﺮ ﺣّﺮ اﻟّﻨﺎر‬
‫»ﺑﻪ ﻧﺎم ﺧﺪاي ﺑﺰرگ‪ ،‬از ﺷّﺮ ﻫﺮ رگ زﻧﻨﺪه ﮐﻪ ﺧﻮن ﺑﻪ ﺷﺪت در آن ﺟﺮﯾﺎن دارد و از ﺷّﺮ آﺗﺶ دوزخ ﺑﻪ ﺧﺪاي ﺑﺰرگ ﭘﻨﺎه ﻣﯽﺑﺮم«‪.‬‬
‫)‪ (235 ( 4‬ﭘﯿـﺎﻣﺒﺮ ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿـﻪ و آﻟﻪ ﻫﺮ ﮔـﺎه ﭼﯿﺰي او را اﻧـﺪوﻫﮕﯿﻦ ﻣﯽﺳـﺎﺧﺖ ﺑـﺎ روزه ﮔﺮﻓﺘﻦ و ﻧﻤـﺎز ﺧﻮاﻧـﺪن ﺑﺮ دﻓـﻊ آن ﯾـﺎري‬
‫ﻣﯽﺟﺴﺖ‪.‬‬
‫)‪ (236 (5‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻫﺮ ﮔﺎه ﺑﻪ ﻣﺼﯿﺒﺘﯽ دﭼﺎر ﻣﯽﺷﺪ ﺑﺮﻣﯽﺧﺎﺳﺖ‪ ،‬وﺿﻮ ﻣﯽﮔﺮﻓﺖ و دو رﮐﻌﺖ ﻧﻤﺎز ﻣﯽﺧﻮاﻧﺪ و‬
‫ﭼﻨﯿﻦ دﻋﺎ ﻣﯽﮐﺮد‪:‬‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ‪ 68‬از ‪129‬‬ ‫ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت راﯾﺎﻧﻪاي ﻗﺎﺋﻤﯿﻪ‬ ‫ﺳﻨﻦ اﻟﻨﺒﯽ ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ‪ :‬آداب و ﺳﻨﻦ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ص( ‪ -‬آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري‬
‫اﺻﻔﻬﺎن ‪www.Ghaemiyeh.com‬‬ ‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم‬
‫اﻟﻠّﻬّﻢ ﻗﺪ ﻓﻌﻠﺖ ﻣﺎ اﻣﺮﺗﻨﺎ‪ ،‬ﻓﺎﻧﺠﺰ ﻟﻨﺎ ﻣﺎ وﻋﺪﺗﻨﺎ‬
‫»ﺧﺪاﯾﺎ‪ ،‬ﻣﻦ آﻧﭽﻪ را ﺑﻪ ﻣﺎ دﺳﺘﻮر داده ﺑﻮدي اﻧﺠﺎم دادم‪ ،‬ﭘﺲ آﻧﭽﻪ را ﺑﻪ ﻣﺎ وﻋﺪه دادهاي ﻣﺤﻘﻖ ﻓﺮﻣﺎ«‪.‬‬
‫)‪ (237 ( 6‬ﻋﻼء ﺑﻦ ﮐﺎﻣﻞ ﮔﻮﯾـﺪ‪ :‬ﻧﺰد اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻧﺸﺴـﺘﻪ ﺑﻮدم ﮐﻪ از درون ﺧﺎﻧﻪ زﻧﯽ ﺻﺪا ﺑﻪ ﺷـﯿﻮن ﺑﻠﻨﺪ ﮐﺮد‪ ،‬اﻣﺎم ﺻﺎدق‬
‫ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم )از ﻧﺎراﺣﺘﯽ( ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ‪ ،‬ﺳـﭙﺲ ﻧﺸﺴﺖ و ﮔﻔﺖ‪ :‬إﻧّﺎ ﻟّﻠﻪ و إﻧّﺎ اﻟﯿﻪ راﺟﻌﻮن‪ ،‬و ﺑﻪ ﺳﺨﻦ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺧﻮد اداﻣﻪ داد ﺗﺎ ﺣﺮﻓﺶ ﺗﻤﺎم‬
‫ﺷ ﺪ‪،‬‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪110:‬‬
‫ﺳﭙﺲ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻣﺎ دوﺳﺖ دارﯾﻢ ﮐﻪ ﺟﺎن و اوﻻد و اﻣﻮاﻟﻤﺎن ﺳﺎﻟﻢ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬وﻟﯽ ﻫﺮ ﮔﺎه ﺳـﺮﻧﻮﺷﺖ اﻟﻬﯽ واﻗﻊ ﺷﺪ دﯾﮕﺮ ﺳﺰاوار ﻣﺎ ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ‬
‫آﻧﭽﻪ را ﺧﺪا ﺑﺮاي ﻣﺎ دوﺳﺖ ﻧﺪاﺷﺘﻪ‪ ،‬دوﺳﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﻢ‪.‬‬
‫)‪ (238 ( 1‬اﻣـﺎم ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺳـّﻨﺖ در ﮐـﺎﻓﻮر ﺑﺮاي ﻣﯿﺖ ﺣـﺪ اﮐﺜﺮ ﻣﻘـﺪار ﺳـﯿﺰده درﻫﻢ و ﺛﻠﺚ درﻫﻢ اﺳﺖ ]زﯾﺮا[ ﺟﺒﺮﺋﯿـﻞ ﺑﺮاي‬
‫رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺣﻨﻮﻃﯽ آورد ﮐﻪ ﭼﻬﻞ درﻫﻢ وزن داﺷﺖ‪ ،‬آن ﺣﻀـﺮت آن را ﺳﻪ ﻗﺴﻤﺖ ﮐﺮد‪ ،‬ﯾﮏ ﺟﺰء ﺑﺮاي ﺧﻮد‪،‬‬
‫ﯾﮏ ﺟﺰء ﺑﺮاي ﻋﻠﯽ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم و ﺟﺰء دﯾﮕﺮ ﺑﺮاي ﻓﺎﻃﻤﻪ ﻋﻠﯿﻬﺎ اﻟّﺴﻼم‪.‬‬
‫)‪ (239 ( 2‬زراره و ﻣﺤّﻤـ ﺪ ﺑﻦ ﻣﺴـﻠﻢ ﮔﻮﯾﻨـﺪ‪ :‬ﺑﻪ اﻣـﺎم ﺑﺎﻗﺮ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﮔﻔﺘﯿﻢ‪ :‬آﯾﺎ ﻋﻤﺎﻣﻪ ﺑﺮاي ﻣﯿﺖ از ﮐﻔﻦ ﻣﺤﺴﻮب اﺳﺖ؟ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻧﻪ‪،‬‬
‫ﮐﻔﻦ واﺟﺐ ﺳﻪ ﭘﯿﺮاﻫﻦ اﺳﺖ )ﻟﻨﮓ‪ ،‬ﺟﺎﻣﻪ‪ ،‬ﺳﺮﺗﺎﺳﺮي( ﯾﺎ ﯾﮏ ﭘﻮﺷﺶ ﺳﺮﺗﺎﺳﺮي ﮐﻪ ﺗﻤﺎم ﺑﺪﻧﺶ را ﺑﭙﻮﺷﺎﻧﺪ ﻧﻪ ﮐﻤﺘﺮ از آن »‪ .«1‬و ﺑﯿﺶ‬
‫از اﯾﻨﻬﺎ ﺗﺎ ﭘﻨﺞ ﺟﺎﻣﻪ ﺳّﻨﺖ اﺳﺖ‪ ،‬و زﯾﺎدﺗﺮ از آن ﺑﺪﻋﺖ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ ،‬و ﻋﻤﺎﻣﻪ ﺳّﻨﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫)‪ (240 (3‬در ﺣﺪﯾﺜﯽ وارد اﺳﺖ ﮐﻪ ﺟﺮﯾﺪه )دو ﻗﻄﻌﻪ ﭼﻮب ﺗﺮ ﺧﺮﻣﺎ‪ ،‬ﮐﻪ ﻫﻤﺮاه ﻣﯿﺖ دﻓﻦ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ( از ﺳّﻨﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫)‪ (241 ( 4‬ﻣﻮﺳـﯽ ﺑﻦ ﺟﻌﻔﺮ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻣﺎ ﺧﺎﻧﺪاﻧﯽ ﻫﺴﺘﯿﻢ ﮐﻪ ﻣﻬﺮﯾﻪ زﻧﺎن و ﻣﺨﺎرج ﺣﺞ واﺟﺐ و ﮐﻔﻦ اﻣﻮاﺗﻤﺎن از ﭘﺎﮐﯿﺰهﺗﺮﯾﻦ‬
‫اﻣﻮال ﻣﺎ ﺗﻬﯿﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬و ﻣﻦ ﮐﻔﻦ ﺧﻮد را آﻣﺎده دارم‪.‬‬
‫)‪ (242 ( 5‬ﻋﻠﯽ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻫﺮ ﮔﺎه ﺑﺮ ﺟﻨﺎزهاي ﻧﻤﺎز ﻣﯽﺧﻮاﻧﺪ‪ ،‬اﮔﺮ ﻣﯿﺖ ﻣﺮد ﺑﻮد ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺳـﯿﻨﻪ‬
‫او‪ ،‬و اﮔﺮ زن ﺑﻮد ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺳﺮ او ﻣﯽاﯾﺴﺘﺎد‪.‬‬
‫)‪ (243 (6‬اﺑﻮ ﺳﻌﯿﺪ ﺧﺪري ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ در ﺗﺸﯿﯿﻊ ﺟﻨﺎزه و ﯾﺎ ﺑﯿﺮون رﻓﺘﻦ ﺑﺮاي ﻧﻤﺎز ﻋﯿﺪ ﻫﺮﮔﺰ ﺳﻮاره ﻧﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫)‪ (244 (7‬اﻣﯿﺮ ﻣﺆﻣﻨﺎن ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺳّﻨﺖ رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺑﺮ اﯾﻦ ﺟﺎري ﺷﺪه ﮐﻪ زن‬
‫______________________________‬
‫)‪ (1‬اﯾﻦ در ﺻﻮرﺗﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﭘﯿﺮاﻫﻦ ﭘﯿﺪا ﻧﺸﻮد‪.‬‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪111:‬‬
‫را ﮐﺴﯽ در ﻗﺒﺮ ﮔﺬارد ﮐﻪ در زﻣﺎن ﺣﯿﺎﺗﺶ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ او را ﺑﺒﯿﻨﺪ )ﻣﺤﺮم او ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬و ﺷﻮﻫﺮ از دﯾﮕﺮان اوﻟﻮﯾﺖ دارد(‪.‬‬
‫)‪ (245 ( 1‬اﻣﺎم ﮐﺎﻇﻢ ﻋﻠﯿﻪ اﻟـّﺴ ﻼم ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺑﺎ ﻋﻤﺎﻣﻪ و ﺷﺐ ﮐﻼه و ﻧﻌﻠﯿﻦ و ﻃﯿﻠﺴﺎن )ﺟﺎﻣﻪ ﮔﺸﺎد و ﺑﻠﻨﺪي ﮐﻪ ﺗﻤﺎم ﺑﺪن را ﻣﯽﭘﻮﺷﺎﻧﺪ(‬
‫وارد ﻗـﺒﺮ ﻧﺸـﻮ‪ ،‬و ﺑـﻪ ﻫﻨﮕـﺎم وارد ﺷـﺪن دﮐﻤﻪﻫـﺎﯾﺖ را ﺑـﺎز ﮐﻦ‪ ،‬زﯾﺮا ﺳـّﻨﺖ رﺳـﻮل ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺑﺮ اﯾﻦ ﺟـﺎري ﺷـﺪه‪ ،‬و‬
‫دﻓﻦﮐﻨﻨﺪه ﺑﺎﯾﺪ‬
‫»اﻋﻮذ ﺑﺎﻟﻠﱠﻪ ﻣﻦ اﻟﺸﯿﻄﺎن اﻟﺮﺟﯿﻢ«‬
‫ﺑﮕﻮﯾﺪ‪ ،‬و ﺳﻮره »ﻓﺎﺗﺤﻪ« و »ﻗﻞ اﻋﻮذ ﺑﺮّب اﻟﻨﺎس« و »ﻗﻞ اﻋﻮذ ﺑﺮّب اﻟﻔﻠﻖ« و »ﻗﻞ ﻫﻮ اﻟﻠّﻪ اﺣﺪ« و »آﯾﮥ اﻟﮑﺮﺳﯽ« ﺑﺨﻮاﻧﺪ‪.‬‬
‫)‪ (246 ( 2‬ﻋﻤﺮ ﺑﻦ اذﯾﻨﻪ ﮔﻮﯾـﺪ‪ :‬دﯾـﺪم اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟـّﺴ ﻼم ﺧﺎك ﺑﺮ ﻗﺒﺮ ﻣّﯿﺘﯽ ﻣﯽرﯾﺨﺖ و ﭘﯿﺶ از آن ﺧﺎك را ﻟﺤﻈﺎﺗﯽ در دﺳـﺖ‬
‫ﻧﮕـﺎه ﻣﯽداﺷﺖ ﺳـﭙﺲ روي ﻗـﺒﺮ ﻣﯽرﯾﺨﺖ و ﺑﯿﺶ از ﺳﻪ ﻣﺸﺖ ﻫﻢ ﺑﯿﺸـﺘﺮ ﻧﻤﯽرﯾﺨﺖ‪ .‬ﻋﻠﺖ آن را از اﯾﺸـﺎن ﭘﺮﺳـﯿﺪم‪ ،‬ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬اي ﻋﻤﺮ‪،‬‬
‫داﺷﺘﻢ اﯾﻦ دﻋﺎ را ﻣﯽﺧﻮاﻧﺪم‪:‬‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ‪ 69‬از ‪129‬‬ ‫ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت راﯾﺎﻧﻪاي ﻗﺎﺋﻤﯿﻪ‬ ‫ﺳﻨﻦ اﻟﻨﺒﯽ ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ‪ :‬آداب و ﺳﻨﻦ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ص( ‪ -‬آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري‬
‫اﺻﻔﻬﺎن ‪www.Ghaemiyeh.com‬‬ ‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم‬
‫اﯾﻤﺎﻧﺎ ﺑﮏ‪ ،‬و ﺗﺼﺪﯾﻘﺎ ﺑﺒﻌﺜﮏ‪ ،‬ﻫﺬا ﻣﺎ وﻋﺪ اﻟﻠّﻪ و رﺳﻮﻟﻪ‪ ،‬و ﺻﺪق اﻟﻠّﻪ و رﺳﻮﻟﻪ‪ ،‬و ﻣﺎ زادﻫﻢ اﻟّﺎ اﯾﻤﺎﻧﺎ و ﺗﺴﻠﯿﻤﺎ‪.‬‬
‫»ﺧﺪاوﻧـﺪا‪ ،‬ﺑﻪ ﺗـﻮ اﯾﻤـﺎن دارم و ﺑﻪ ﺑﺮاﻧﮕﯿﺨﺘﻦ ﺗـﻮ ﻣﺮدﮔـﺎن را در ﻗﯿـﺎﻣﺖ ﺑـﺎور دارم‪ .‬اﯾﻦ ﭼﯿﺰي اﺳﺖ ﮐﻪ ﺧـﺪا و رﺳـﻮﻟﺶ ﻣـﺎ را وﻋـﺪه‬
‫دادهاﻧـﺪ‪ ،‬و ﺧـﺪا و رﺳـﻮﻟﺶ راﺳﺖ ﮔﻔﺘﻪاﻧـﺪ‪ .‬و ﮔﻔﺘﻪ آﻧـﺎن ﺟﺰ ﺑﺮ اﯾﻤـﺎن و ﺗﺴـﻠﯿﻢ ﻣـﺎ ﻧﯿﻔﺰود«‪ .‬رﺳـﻮل ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﭼﻨﯿﻦ‬
‫ﻣﯽﮐﺮد و ﺳّﻨﺖ ﻫﻢ ﺑﺪان ﺟﺎري ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫)‪ (247 (3‬ﻋﻠﯽ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺳّﻨﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮ روي ﻗﺒﺮ آب ﺑﭙﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫)‪ (248 ( 4‬اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺳـّﻨﺖ در ﭘﺎﺷـﯿﺪن آب ﺑﺮ روي ﻗﺒﺮ آن اﺳﺖ ﮐﻪ رو ﺑﻪ ﻗﺒﻠﻪ ﺑﺎﯾﺴﺘﺪ و از ﻃﺮف ﺳﺮ ﻣّﯿﺖ ﺷﺮوع‬
‫ﮐﻨﺪ ﺑﻪ رﯾﺨﺘﻦ آب ﺗﺎ ﺑﻪ ﻃﺮف ﭘﺎﯾﺶ ﺑﺮﺳﺪ‪ ،‬ﺳﭙﺲ از ﻫﻤﺎن ﺟﺎ دور زﻧﺪ و آب ﺑﺮﯾﺰد ﺗﺎ ﺑﻪ ﻃﺮف دﯾﮕﺮ ﺳﺮ ﺑﺮد‪ ،‬و در آﺧﺮ ﻣﻘﺪاري آب‬
‫ﺑﺮ وﺳﻂ ﻗﺒﺮ ﺑﭙﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺳّﻨﺖ در اﯾﻦ ﮐﺎر ﭼﻨﯿﻦ اﺳﺖ‪.‬‬
‫)‪ (249 ( 5‬ﺣﻀﺮت رﺿﺎ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺳّﻨﺖ آن اﺳﺖ ﮐﻪ ﻗﺒﺮ ﺑﻪ ﻗﺪر ﭼﻬﺎر اﻧﮕﺸﺖ ﺑﺎز از زﻣﯿﻦ ﺑﻠﻨﺪﺗﺮ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﻮد و اﮔﺮ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻫﻢ‬
‫ﺷﺪ ﻣﺎﻧﻌﯽ ﻧﺪارد‪ ،‬و ﻧﯿﺰ ﺑﺎﯾﺪ ﻗﺒﺮ ﻣﺴﻄﺢ‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪112:‬‬
‫ﺑﺎﺷﺪ و ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮐﻮﻫﺎن ﺷﺘﺮ )ﯾﺎ ﮔﺮده ﻣﺎﻫﯽ( ﺑﺮآﻣﺪه ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻧﺸﻮد‪.‬‬
‫)‪ (250 ( 1‬اﻣـﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺟﻌﻔﺮ ﺑﻦ اﺑﯽ ﻃﺎﻟﺐ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﺷـﻬﯿﺪ ﺷـﺪ‪ ،‬رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ‬
‫ﻓﺎﻃﻤﻪ ﻋﻠﯿﻬﻤﺎ اﻟّﺴـ ﻼم را اﻣﺮ ﮐﺮد ﮐﻪ ﺳﻪ روز ﺑﺮاي اﺳـﻤﺎء ﺑﻨﺖ ﻋﻤﯿﺲ )ﻫﻤﺴﺮ ﺟﻌﻔﺮ( ﻏﺬا ﺗﻬﯿﻪ ﮐﻨﺪ و ﺧﻮدش ﺑﺎ زﻧﺎن دﯾﮕﺮ ﺳﻪ روز ﻧﺰد‬
‫او ﺑﻤﺎﻧﻨﺪ‪ .‬از اﯾﻦ رو ﺳّﻨﺖ ﺑﺮ اﯾﻦ ﺷﺪ ﮐﻪ ﺑﺮاي ﻣﺼﯿﺒﺖزدﮔﺎن ﺗﺎ ﺳﻪ روز ﻏﺬا ﺑﺒﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫)‪ (251 ( 2‬اﻣﺎم ﺑﺎﻗﺮ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم وﺻـﯿﺖ ﮐﺮد ﮐﻪ ﻫﺸـﺘﺼﺪ درﻫﻢ در ﻣﺨﺎرج ﻣﺎﺗﻢ او ﻣﺼـﺮف ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬و اﯾﻦ ﻋﻤﻞ را از ﺳـّﻨﺖ ﻣﯽداﻧﺴﺖ‪،‬‬
‫زﯾﺮا رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻓﺮﻣﻮده ﺑﻮد‪ :‬ﺑﺮاي ﺧﺎﻧﻮاده ﺟﻌﻔﺮ ]ﺑﻦ اﺑﯽ ﻃﺎﻟﺐ[ ﻏﺬا ﺗﻬﯿﻪ ﮐﻨﯿﺪ‪ ،‬ﮐﻪ آﻧﺎن ﮔﺮﻓﺘﺎر ﻣﺼﯿﺒﺖاﻧﺪ‪.‬‬
‫)‪ (252 ( 3‬اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻧﺰد ﻣﺼـﯿﺒﺖزدﮔﺎن ﻏـﺬا ﺧﻮردن از ﻋﻤﻞ ﺟﺎﻫﻠﯿﺖ اﺳﺖ‪ ،‬و ﺳـّﻨﺖ آن اﺳﺖ ﮐﻪ ﻏـﺬا ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ‬
‫آﻧﺎن ﺑﻔﺮﺳﺘﻨﺪ »‪.«1‬‬
‫______________________________‬
‫)‪ (1‬اﻣﺮوزه ﻣﺘﺄﺳـﻔﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﻋﮑﺲ اﯾﻦ دﺳـﺘﻮر ﻋﻤـﻞ ﻣﯽﺷـﻮد‪ ،‬از اﯾﻦ رو ﻣﺼـﯿﺒﺖزدﮔﺎن ﻣﺼـﯿﺒﺖ اﺻـﻠﯽ ﺧـﻮد را ﻓﺮاﻣﻮش ﻧﻤﻮده‪ ،‬ﮔﺮﻓﺘـﺎر‬
‫ﻣﺼﯿﺒﺘﯽ ﺑﺰرﮔﺘﺮ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﮐﻪ آن ﺧﺮج دادن ﺑﻪ ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن در ﺗﺸﯿﯿﻊ و ﻏﯿﺮه اﺳﺖ!‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪113:‬‬
‫)‪(1‬‬
‫‪ 12‬آداب و ﺳﻨﻦ آن ﺣﻀﺮت در ﻣﻌﺎﻟﺠﻪ و ﻣﺪاوا‬
‫اﺷﺎره‬
‫)‪ .238 ( 2‬اﻣﺎم ﺑﺎﻗﺮ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ وﺳﻂ ﺳـﺮ ﺧﻮد را ﺣﺠﺎﻣﺖ ﮐﺮد‪ ،‬و اﺑﻮ ﻇﺒﯿﻪ ﺑﺎ آﻟﺖ ﻣﺨﺼﻮص‬
‫ﺣﺠـﺎﻣﺖ ﮐﻪ از ﻣﺲ ﺑﻮد آن ﺣﻀـﺮت را ﺣﺠـﺎﻣﺖ ﻧﻤﻮد و رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﯾـﮏ ﺻـﺎع ﺧﺮﻣﺎ )ﮐﻪ ﺗﻘﺮﯾﺒﺎ ﺳﻪ ﮐﯿﻠﻮﮔﺮم‬
‫اﺳﺖ( ﺑﻪ او ﻋﻄﺎ ﻓﺮﻣﻮد‪ .‬و رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻫﺮ ﮔﺎه ﺳﺮدرد ﻣﯽﮔﺮﻓﺖ روﻏﻦ ﮐﻨﺠﺪ داﺧﻞ ﺑﯿﻨﯽ ﻣﯽﮐﺮد )ﯾﺎ ﺑﺎ ﺗﺨﻢ ﮔﺸﻨﯿﺰ‬
‫ﺑﺨﻮر ﻣﯽداد( »‪.«1‬‬
‫)‪ .239 ( 3‬اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻـﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ زﮐﺎم ﺧﻮد را ﻣﺪاوا ﻧﻤﯽﮐﺮد‪ ،‬و ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻫﯿﭻ ﮐﺲ ﻧﯿﺴﺖ‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ‪ 70‬از ‪129‬‬ ‫ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت راﯾﺎﻧﻪاي ﻗﺎﺋﻤﯿﻪ‬ ‫ﺳﻨﻦ اﻟﻨﺒﯽ ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ‪ :‬آداب و ﺳﻨﻦ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ص( ‪ -‬آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري‬
‫اﺻﻔﻬﺎن ‪www.Ghaemiyeh.com‬‬ ‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم‬
‫ﺟﺰ اﯾﻨﮑﻪ رﮔﯽ از ﺟﺬام دارد‪ ،‬و ﻫﺮ ﮔﺎه ﺑﻪ زﮐﺎم ﻣﺒﺘﻼ ﺷﻮد زﮐﺎم ﺑﯿﻤﺎري ﺟﺬام را رﯾﺸﻪﮐﻦ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫)‪ .240 ( 4‬ﻣﺤّﻤـ ﺪ ﺑﻦ ﻓﯿﺾ ﮔﻮﯾـﺪ‪ :‬ﺑﻪ اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬وﻗﺘﯽ ﮐﺴـﯽ از ﻣﺎ ﺑﯿﻤﺎر ﻣﯽﺷﻮد ﭘﺰﺷـﮑﺎن او را از ﺧﻮردﻧﯿﻬﺎ ﭘﺮﻫﯿﺰ‬
‫ﻣﯽدﻫﻨﺪ‪ .‬ﺣﻀﺮت ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬وﻟﯽ ﻣﺎ ﺧﺎﻧﺪان ﻓﻘﻂ از ﺧﺮﻣﺎ ﭘﺮﻫﯿﺰ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪ ،‬و ﺑﺎ ﺳﯿﺐ و آب ﺳﺮد ﺧﻮد را ﻣﻌﺎﻟﺠﻪ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﭼﺮا‬
‫______________________________‬
‫)‪ (1‬در ﺑﺎب ﻧﻈﺎﻓﺖ ﮔﺬﺷﺖ ﮐﻪ آن ﺣﻀﺮت ﺑﺮاي رﻓﻊ ﺳﺮدرد اﺑﺮوان ﺧﻮد را روﻏﻦ ﻣﯽﻣﺎﻟﯿﺪ‪) .‬ﻣﺆﻟﻒ(‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪114:‬‬
‫از ﺧﺮﻣﺎ ﭘﺮﻫﯿﺰ ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ؟ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬زﯾﺮا رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻋﻠﯽ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم را در زﻣﺎن ﺑﯿﻤﺎرﯾﺶ از آن ﭘﺮﻫﯿﺰ داد‪.‬‬
‫)‪(1‬‬
‫ﻣﻠﺤﻘﺎت‬
‫)‪ (253 ( 2‬اﻣـﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ وﺳﻂ ﺳـﺮش را ﺣﺠﺎﻣﺖ ﻣﯽﮐﺮد و آن را »ﭘﻨﺎه دﻫﻨـﺪه« ﯾﺎ‬
‫»ﻧﺠﺎت دﻫﻨﺪه« ﻣﯽﻧﺎﻣﯿﺪ‪.‬‬
‫)‪ (254 (3‬اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ در روز دوﺷﻨﺒﻪ ﺑﻌﺪ از ﻋﺼﺮ ﺣﺠﺎﻣﺖ ﻣﯽﮐﺮد‪.‬‬
‫)‪ (255 ( 4‬اﻣـﺎم ﮐـﺎﻇﻢ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺷﺴـﺘﻦ ﺳـﺮ ﺑﺎ ﺧﻄﻤﯽ در روز ﺟﻤﻌﻪ از ﺳـّﻨﺖ اﺳﺖ‪ ،‬روزي را ﻓﺮاوان‪ ،‬ﻓﻘﺮ را دور و ﻣﻮ و‬
‫ﭘﻮﺳﺖ ﺑﺪن را ﻧﯿﮑﻮ ﻣﯽﺳﺎزد‪ ،‬و اﯾﻦ ﮐﺎر اﻣﺎم از ﺳﺮدرد اﺳﺖ‪.‬‬
‫)‪ (256 ( 5‬اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺳـﺮ ﺧﻮد را ﺑﺎ ﺳﺪر ﻣﯽﺷـﺴﺖ‪ ،‬و ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻫﺮ ﮐﻪ ﺳـﺮ‬
‫ﺧﻮد را ﺑﺎ ﺳﺪر ﺑﺸﻮﯾﺪ ﺧﺪاوﻧﺪ وﺳﻮﺳﻪ ﺷـﯿﻄﺎن را از دور ﻣﯽﺳﺎزد‪ ،‬و ﻫﺮ ﮐﻪ وﺳﻮﺳﻪ ﺷﯿﻄﺎن از او دور ﺷﺪ ﮔﻨﺎه ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬و ﻫﺮ ﮐﻪ ﮔﻨﺎه‬
‫ﻧﮑﻨﺪ داﺧﻞ ﺑﻬﺸﺖ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫)‪ (257 (6‬اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬از دواﻫﺎي ﭘﯿﺎﻣﺒﺮان ﻋﻠﯿﻬﻢ اﻟّﺴﻼم ﺣﺠﺎﻣﺖ‪ ،‬ﻧﻮره ﮐﺸﯿﺪن و اﻧﻔّﯿﻪ ﮐﺸﯿﺪن اﺳﺖ »‪.«1‬‬
‫)‪ (258 ( 7‬رﺳـﻮل ﺧـﺪا ﺻـﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬آﯾـﺎ ﺑﻪ ﺷـﻤﺎ ﻧﯿـﺎﻣﻮزم داروﯾﯽ را ﮐﻪ ﺟﺒﺮﺋﯿـﻞ ﺑﻪ ﻣﻦ آﻣﻮﺧﺘﻪ‪ ،‬ﺗـﺎ دﯾﮕﺮ ﺑﻪ ﭘﺰﺷـﮏ و‬
‫داروﯾﯽ ﻣﺤﺘﺎج ﻧﺸﻮﯾﺪ؟ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﭼﺮا‪ ،‬ﯾﺎ رﺳﻮل اﻟﻠﱠﻪ‪.‬‬
‫ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬آب ﺑﺎران را ﺑﮕﯿﺮﯾﺪ و ﻫﻔﺘﺎد ﺑﺎر ﺳﻮره ﻓﺎﺗﺤﻪ‪ ،‬و ﻫﻔﺘﺎد ﺑﺎر ﺳﻮره ﻧﺎس‪ ،‬و ﻫﻔﺘﺎد‬
‫______________________________‬
‫)‪ (1‬اﻧﻔّﯿﻪ ﮔﺮدي ﻗﻬـﻮهاي رﻧـﮓ و ﻣﮑـّﯿ ﻒ و ﻋﻄﺴﻪآور اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﯿﺸـﺘﺮ از ﺗﻨﺒـﺎﮐﻮ ﺳـﺎﺧﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد و آن را ﺑﺮاي ﻋﻄﺴﻪ ﮐﺮدن ﺟﻠﻮ ﺑﯿﻨﯽ‬
‫ﻗﺮار ﻣﯽدﻫﻨﺪ و ﺑﺮﺧﯽ از ﻣﺮدم آن را داﺧﻞ ﺑﯿﻨﯽ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪115:‬‬
‫ﺑﺎر ﺳﻮره ﻓﻠﻖ‪ ،‬و ﻫﻔﺘﺎد ﺑﺎر ﺻﻠﻮات ﺑﺮ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ و ﻫﻔﺘﺎد ﺑﺎر‬
‫ﺳﺒﺤﺎن اﻟﻠﱠﻪ‬
‫ﺑﺮ آن ﺑﺨﻮاﻧﯿﺪ و ﻫﻔﺖ روز ﭘﯿﺎﭘﯽ ﻫﺮ ﺻﺒﺢ و ﺷﺎم از آن آب ﺑﯿﺎﺷﺎﻣﯿﺪ‪.‬‬
‫)‪ (259 ( 1‬اﻣـﺎم ﺻـﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟـّﺴ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ از درد ﮐﻤﺮ ﺑﻪ ﺧﺪاوﻧـﺪ ﺷـﮑﺎﯾﺖ ﮐﺮد‪ ،‬ﺧـﺪاي ﻣﺘﻌﺎل آن‬
‫ﺣﻀﺮت را دﺳﺘﻮر داد ﺑﻪ ﺧﻮردن ﮔﻨﺪم ﺑﺎ ﮔﻮﺷﺖ )ﯾﻌﻨﯽ ﺣﻠﯿﻢ(‪.‬‬
‫)‪ (260 (2‬ﻋﻠﯽ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻫﯿﭻ ﮔﺎه رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺑﯿﻤﺎر ﻧﺸﺪ ﻣﮕﺮ آﻧﮑﻪ ﺑﻪ ﺣﺠﺎﻣﺖ ﮐﺮدن ﭘﻨﺎه ﺑﺮد‪.‬‬
‫)‪ (261 ( 3‬اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺟّﺪ ﻣﺎ )رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( ﺑﺮاي ﻣﻌﺎﻟﺠﻪ ﺗﺐ ﻓﻘﻂ ده درﻫﻢ )ﺣﺪود دو ﺳﯿﺮ(‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ‪ 71‬از ‪129‬‬ ‫ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت راﯾﺎﻧﻪاي ﻗﺎﺋﻤﯿﻪ‬ ‫ﺳﻨﻦ اﻟﻨﺒﯽ ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ‪ :‬آداب و ﺳﻨﻦ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ص( ‪ -‬آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري‬
‫اﺻﻔﻬﺎن ‪www.Ghaemiyeh.com‬‬ ‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم‬
‫ﺷﮑﺮ را ﻣﯽﮔﺮﻓﺖ و ﺑﺎ آب ﺳﺮد ﻣﯽآﻣﯿﺨﺖ و ﻧﺎﺷﺘﺎ ﻣﯿﻞ ﻣﯽﮐﺮد‪.‬‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪116:‬‬
‫)‪(1‬‬
‫‪ 13‬آداب و ﺳﻨﻦ آن ﺣﻀﺮت در ﻣﺴﻮاك ﮐﺮدن‬
‫اﺷﺎره‬
‫)‪ .241 (2‬اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻣﺴﻮاك ﮐﺮدن از ﺳﻨﻦ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮان اﺳﺖ‪.‬‬
‫)‪ .242 (3‬ﻋﻠﯽ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻣﺴﻮاك ﮐﺮدن ﻣﻮﺟﺐ ﺧﺸﻨﻮدي ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬و ﺳّﻨﺖ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ‪ ،‬و ﺧﻮﺷﺒﻮﮐﻨﻨﺪه دﻫﺎن اﺳﺖ‪.‬‬
‫)‪ .243 ( 4‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻫﺮ ﺷﺐ ﺳﻪ ﺑﺎر ﻣﺴﻮاك ﻣﯽﮐﺮد‪ :‬ﯾﮏ ﺑﺎر ﭘﯿﺶ از ﺧﻮاب‪ ،‬ﯾﮏ ﺑﺎر وﻗﺘﯽ از ﺧﻮاب ﺑﺮاي ﻧﻤﺎز ﺷﺐ‬
‫ﺑﺮﻣﯽﺧﺎﺳﺖ‪ ،‬و ﯾﮏ ﺑﺎر ﭘﯿﺶ از آﻧﮑﻪ ﺑﺮاي ﻧﻤﺎز ﺻﺒﺢ از ﺧﺎﻧﻪ ﺑﯿﺮون رود‪.‬‬
‫)‪ .244 ( 5‬اﻣـﺎم ﺻـﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﭼﻮن ﻧﻤـﺎز ﻋﺸﺎ را ﻣﯽﺧﻮاﻧـﺪ دﺳـﺘﻮر ﻣﯽداد آب وﺿﻮ و‬
‫ﻣﺴﻮاﮐﺶ را آﻣـﺎده ﮐﻨﻨـﺪ و روي آن را ﭘﻮﺷﺎﻧﯿـﺪه ﻧﺰد ﺳـﺮ او ﺑﮕﺬارﻧـﺪ‪ .‬آنﮔﺎه ﻣﯽﺧﻮاﺑﯿـﺪ آﻧﻘـﺪر ﮐﻪ ﺧـﺪا ﺑﺨﻮاﻫـﺪ‪ .‬ﺳـﭙﺲ از ﺧﻮاب‬
‫ﺑﺮﻣﯽﺧـﺎﺳﺖ و ﻣﺴﻮاك ﻣﯽﮐﺮد و وﺿﻮ ﻣﯽﮔﺮﻓﺖ و ﭼﻬـﺎر رﮐﻌﺖ ﻧﻤـﺎز ﻣﯽﮔﺰارد‪ ،‬دوﺑـﺎره ﻣﯽﺧﻮاﺑﯿـﺪ و ﺑـﺎز از ﺧﻮاب ﺑﺮﻣﯽﺧﺎﺳﺖ و‬
‫ﻣﺴﻮاك ﻣﯽﮐﺮد و وﺿﻮ ﻣﯽﮔﺮﻓﺖ و ﻧﻤﺎز ﻣﯽﺧﻮاﻧﺪ‪.‬‬
‫آنﮔﺎه اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬در رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺑﺮاي ﺷﻤﺎ ﺳﺮﻣﺸﻖ ﺧﻮﺑﯽ اﺳﺖ )ﺷﻤﺎ‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪117:‬‬
‫ﻫﻢ ﺑﻪ او اﻗﺘﺪا ﮐﻨﯿﺪ(‪ .‬و در آﺧﺮ ﺳﺨﻦ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻫﺮ ﺑﺎر ﮐﻪ از ﺧﻮاب ﺑﺮﻣﯽﺧﺎﺳﺖ ﻣﺴﻮاك ﻣﯽﮐﺮد‪.‬‬
‫)‪ .245 (1‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺑﺮاي ﻫﺮ ﻧﻤﺎزي ﻣﺴﻮاك ﻣﯽﮐﺮد‪.‬‬
‫)‪ .246 (2‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ در ﻫﻨﮕﺎم ﻣﺴﻮاك ﮐﺮدن ﻣﺴﻮاك را ﺑﻪ ﻋﺮض دﻧﺪاﻧﻬﺎ ﻣﯽﮐﺸﯿﺪ‪.‬‬
‫)‪ .247 (3‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺑﺎ ﭼﻮب اراك ﻣﺴﻮاك ﻣﯽﮐﺮد‪ ،‬و ﺟﺒﺮﺋﯿﻞ او را ﭼﻨﯿﻦ دﺳﺘﻮر داده ﺑﻮد‪.‬‬
‫)‪(4‬‬
‫ﻣﻠﺤﻘﺎت‬
‫)‪ (262 (5‬اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻓﺮاوان ﻣﺴﻮاك ﻣﯽﮐﺮد‪.‬‬
‫)‪ (263 (6‬ﻣﺴﻮاك ﮐﺮدن در ﺳﺤﺮ ﭘﯿﺶ از وﺿﻮ‪ ،‬از ﺳّﻨﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫)‪ (264 (7‬ﻣﺎﻧﻨﺪ رواﯾﺖ ‪ (263‬اﺳﺖ‪.‬‬
‫)‪ (265 ( 8‬رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﭼﻮب درﺧﺖ ﻣﺒﺎرك زﯾﺘﻮن ﺑﺮاي ﻣﺴﻮاك ﺧﻮب اﺳﺖ‪ ،‬دﻫﺎن را ﺧﻮﺷـﺒﻮ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪،‬‬
‫ﺟﺮم دﻧﺪان را ﻣﯽﺑﺮد‪ ،‬و آن ﻣﺴﻮاك ﻣﻦ و ﻣﺴﻮاك ﭘﯿﺎﻣﺒﺮان ﭘﯿﺶ از ﻣﻦ اﺳﺖ‪.‬‬
‫)‪ (266 ( 9‬رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻫﺮ ﮐﻪ روزي دو ﺑﺎر ﻣﺴﻮاك ﮐﻨـﺪ ﺑﺮ ﺳـّﻨﺖ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮان ﻋﻠﯿﻬﻢ اﻟّﺴـ ﻼم ﻣﺪاوﻣﺖ ﻧﻤﻮده‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪118:‬‬
‫)‪(1‬‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ‪ 72‬از ‪129‬‬ ‫ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت راﯾﺎﻧﻪاي ﻗﺎﺋﻤﯿﻪ‬ ‫ﺳﻨﻦ اﻟﻨﺒﯽ ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ‪ :‬آداب و ﺳﻨﻦ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ص( ‪ -‬آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري‬
‫اﺻﻔﻬﺎن ‪www.Ghaemiyeh.com‬‬ ‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم‬
‫‪ 14‬آداب و ﺳﻨﻦ آن ﺣﻀﺮت در وﺿﻮ‬
‫اﺷﺎره‬
‫)‪ .248 (2‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺑﺮاي ﻫﺮ ﻧﻤﺎز واﺟﺐ و ﻣﺴﺘﺤﺒﯽ ﺗﺠﺪﯾﺪ وﺿﻮ ﻣﯽﮐﺮد‪.‬‬
‫)‪ .249 ( 3‬ﺑﺮﯾـﺪه ﮔﻮﯾـﺪ‪ :‬ﭘﯿـﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ ﺻـﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺑﺮاي ﻫﺮ ﻧﻤـﺎزي ﺟـﺪاﮔﺎﻧﻪ وﺿـﻮ ﻣﯽﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬اﻣـﺎ در ﺳـﺎل ﻓﺘـﺢ ﻣﮑﻪ ﺗﻤـﺎم‬
‫ﻧﻤﺎزﻫﺎي ﺷﺒﺎﻧﻪ روز را ﺑﺎ ﯾﮏ وﺿﻮ ﺧﻮاﻧﺪ‪ .‬ﻋﻤﺮ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﯾﺎ رﺳﻮل اﻟﻠﱠﻪ‪ ،‬ﮐﺎري ﮐﺮدﯾﺪ ﮐﻪ ﺗﺎﮐﻨﻮن ﻧﮑﺮده ﺑﻮدﯾﺪ! ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻋﻤﺪا ﭼﻨﯿﻦ ﮐﺮدم‬
‫)ﺗﺎ ﻣﺮدم ﻧﭙﻨﺪارﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺮاي ﻫﺮ ﻧﻤﺎزي وﺿﻮي ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ ﻻزم اﺳﺖ(‪.‬‬
‫)‪ .250 ( 4‬اﻣـﺎم ﺻـﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬اﻣﯿﺮ ﻣﺆﻣﻨـﺎن ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﺑﺮاي ﻫﺮ ﻧﻤـﺎزي وﺿﻮي ﺟـﺪاﮔﺎﻧﻪ ﻣﯽﮔﺮﻓﺖ و اﯾﻦ آﯾﻪ را ﺗﻼوت‬
‫ﻣﯽﮐﺮد‪» :‬اي ﻣﺆﻣﻨﺎن‪ ،‬ﻫﺮ ﮔﺎه ﺑﺮاي ﻧﻤﺎز ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﯿـﺪ ﺻﻮرﺗﻬﺎ و دﺳـﺘﻬﺎ را ﺗﺎ آرﻧﺞ ﺑﺸﻮﯾﯿﺪ ‪ ««1» ...‬و ﺑﺎ اﯾﻦ روش ﻣﯽﺧﻮاﺳﺖ ﺑﻪ ﻣﺴـﺘﺤﺐ‬
‫ﻋﻤﻞ ﮐﻨﺪ و ﻟا ّﺎ ﺧﻮد رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻـﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ و اﻣﯿﺮ ﻣﺆﻣﻨﺎن ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم و اﺻـﺤﺎب ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺻﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻧﻤﺎزﻫﺎي ﻣﺘﻌﺪد‬
‫را ﺑﺎ ﯾﮏ وﺿﻮ ﻫﻢ ﻣﯽﺧﻮاﻧﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫)‪ .251 (5‬زراره ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬اﻣﺎم ﺑﺎﻗﺮ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬آﯾﺎ وﺿﻮي رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ را ﺑﺮاﯾﺘﺎن‬
‫______________________________‬
‫)‪ (1‬ﻣﺎﺋﺪه‪.6 /‬‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪119:‬‬
‫ﺑﯿﺎن ﻧﮑﻨﻢ؟ ﮔﻔﺘﯿﻢ‪ :‬ﭼﺮا‪ .‬ﺣﻀـﺮت ﻇﺮﻓﯽ را ﮐﻪ ﻣﻘﺪاري آب در آن ﺑﻮد ﺧﻮاﺳﺖ و آن را ﺟﻠﻮ ﺧﻮد ﻧﻬﺎد‪ ،‬ﺳـﭙﺲ آﺳﺘﯿﻦﻫﺎي ﺧﻮد را ﺑﺎﻻ‬
‫زد‪ ،‬آنﮔـﺎه دﺳﺖ راﺳﺖ را در آن ﻓﺮو ﺑﺮد و ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬اﯾﻦ وﻗﺘﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ دﺳﺖ ﭘﺎك ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﺳـﭙﺲ ﮐﻒ ﺧﻮد را ﭘﺮ از آب ﮐﺮد و روي‬
‫ﭘﯿﺸﺎﻧﯽ رﯾﺨﺖ و ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫»ﺑﺴﻢ اﻟﻠﱠﻪ«‬
‫و آن را ﺑﻪ اﻃﺮاف ﻣﺤﺎﺳﻦ ﺧﻮد روان ﺳﺎﺧﺖ و ﯾﮏ ﺑﺎر دﺳﺖ ﺧﻮد را ﺑﺮ ﺻﻮرت و ﭘﯿﺸﺎﻧﯽ ﮐﺸﯿﺪ )ﺗﺎ ﻫﻤﻪ ﺟﺎي ﺻﻮرت را ﺷﺴﺖ(‪.‬‬
‫ﺳﭙﺲ دﺳـﺖ ﭼﭗ را در آب ﻓﺮو ﺑﺮد و آن را ﭘﺮ ﮐﺮد و ﺑﺮ آرﻧـﺞ دﺳﺖ راﺳﺖ رﯾﺨﺖ و ﺑـﺎ دﺳﺖ ﭼﭗ ﺑﺮ ﺳـﺎق دﺳﺖ راﺳﺖ ﮐﺸـﯿﺪ ﺗﺎ‬
‫آب ﺑﻪ ﺳـﺮ ﻧا ﮕﺸـﺘﺎن روان ﺷﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ دﺳﺖ راﺳﺖ را در آب ﻓﺮو ﺑﺮد و آن را ﭘﺮ ﮐﺮد و ﺑﺮ آرﻧﺞ دﺳﺖ ﭼﭗ رﯾﺨﺖ و دﺳﺖ راﺳﺖ را‬
‫ﺑﺮ ﺳﺎق دﺳﺖ ﭼﭗ ﮐﺸﯿﺪ ﺗﺎ آب ﺑﻪ ﺳﺮ اﻧﮕﺸﺘﺎن روان ﺷﺪ‪ .‬آنﮔﺎه ﺟﻠﻮ ﺳﺮ و ﭘﺸﺖ ﭘﺎﻫﺎ را ﺑﺎ ﺗﺮي دﺳﺖ ﭼﭗ و راﺳﺖ ﻣﺴﺢ ﮐﺮد‪.‬‬
‫ﺳﭙﺲ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺧﺪاوﻧـﺪ ﻓﺮد و ﯾﮑﺘـﺎﺳﺖ و ﻋـﺪد ﻓﺮد را دوﺳﺖ دارد‪ ،‬از اﯾﻦ رو ﺳﻪ ﻣﺸﺖ آب ﺑﺮاي وﺿﻮي ﺗﻮ ﮐـﺎﻓﯽ اﺳﺖ‪ :‬ﯾـﮏ ﻣﺸـﺖ‬
‫آب ﺑﺮاي ﺻـﻮرت‪ ،‬و دو ﻣﺸﺖ ﻫﻢ ﺑﺮاي ﺳﺎﻗﻬـﺎي دﺳﺖ؛ و ﺑـﺎ ﺗﺮي دﺳﺖ راﺳﺖ ﺟﻠﻮ ﺳـﺮ و روي ﭘـﺎي راﺳﺖ را‪ ،‬و ﺑـﺎ ﺗﺮي دﺳﺖ ﭼﭗ‬
‫روي ﭘﺎي ﭼﭗ را ﻣﺴﺢ ﻣﯽﮐﻨﯽ‪.‬‬
‫آنﮔﺎه ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻣﺮدي از اﻣﯿﺮ ﻣﺆﻣﻨﺎن ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم از ﮐﯿﻔﯿﺖ وﺿﻮي رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﭘﺮﺳـﯿﺪ و آن ﺣﻀﺮت ﻫﻤﯿﻦ ﮔﻮﻧﻪ‬
‫ﺑﺮاي او ﺑﯿﺎن داﺷﺖ »‪.«1‬‬
‫)‪ .252 (1‬اﺑﻮ ﻫﺮﯾﺮه ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻫﻨﮕﺎم وﺿﻮ ﮔﺮﻓﺘﻦ اول ﻃﺮفﻫﺎي راﺳﺖ ﺧﻮد را ﻣﯽﺷﺴﺖ‪.‬‬
‫)‪ .253 (2‬اﺑﻮ ﺑﺼﯿﺮ ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬از اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم از ﻣﻘﺪار آب وﺿﻮ ﭘﺮﺳﯿﺪم‪ ،‬ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺑـﺎ ﯾـﮏ ﻣـّﺪ )ﺗﻘﺮﯾﺒـﺎ ده ﺳـﯿﺮ( آب وﺿﻮ ﻣﯽﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬و ﺑـﺎ ﯾـﮏ ﺻﺎع )ﺗﻘﺮﯾﺒﺎ ﺳﻪ ﮐﯿﻠﻮﮔﺮم( آب ﻏﺴـﻞ‬
‫ﻣﯽﮐﺮد‪.‬‬
‫)‪ .254 (3‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻣﺎ ﺧﺎﻧﺪاﻧﯽ ﻫﺴﺘﯿﻢ ﮐﻪ ﺻﺪﻗﻪ ﺑﺮ ﻣﺎ ﺣﻼل ﻧﯿﺴﺖ‪،‬‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ‪ 73‬از ‪129‬‬ ‫ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت راﯾﺎﻧﻪاي ﻗﺎﺋﻤﯿﻪ‬ ‫ﺳﻨﻦ اﻟﻨﺒﯽ ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ‪ :‬آداب و ﺳﻨﻦ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ص( ‪ -‬آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري‬
‫اﺻﻔﻬﺎن ‪www.Ghaemiyeh.com‬‬ ‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم‬
‫______________________________‬
‫)‪ (1‬رواﯾﺎت اﻫﻞ ﺑﯿﺖ ﻋﻠﯿﻬﻢ اﻟّﺴﻼم در اﯾﻦ ﻣﻮرد ﻣﺴﺘﻔﯿﺾ ﺑﻠﮑﻪ ﻣﺘﻮاﺗﺮ اﺳﺖ‪) .‬ﻣﺆﻟﻒ(‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪120:‬‬
‫و دﺳﺘﻮر دارﯾﻢ ﮐﻪ ﺷﺎداب و ﭘﺮ آب وﺿﻮ ﺑﮕﯿﺮﯾﻢ‪ ،‬و اﻻغ را ﺑﺮاي ﺟﻔﺖﮔﯿﺮي ﺑﺮ ﻣﺎدﯾﺎن ﻧﻤﯽﮐﺸﯿﻢ‪.‬‬
‫)‪ .255 ( 1‬اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻣﻀـﻤﻀﻪ )آب در دﻫﺎن ﮔﺮداﻧﺪن( و اﺳـﺘﻨﺸﺎق )آب در ﺑﯿﻨﯽ ﮐﺸﯿﺪن( از ﭼﯿﺰﻫﺎﯾﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ‬
‫رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺳّﻨﺖ ﻧﻬﺎده اﺳﺖ‪.‬‬
‫)‪(2‬‬
‫ﻣﻠﺤﻘﺎت‬
‫)‪ (267 ( 3‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬دو ﭼﯿﺰ اﺳﺖ ﮐﻪ دوﺳﺖ ﻧﺪارم ﮐﺴـﯽ در آن ﺑﺎ ﻣﻦ ﺷﺮﮐﺖ ﮐﻨﺪ و در آﻧﻬﺎ ﻣﺮا ﯾﺎري‬
‫دﻫﺪ‪ :‬ﯾﮑﯽ وﺿﻮﯾﻢ ﮐﻪ ﺟﺰء ﻧﻤﺎز ﻣﻦ اﺳﺖ‪ .‬و دﯾﮕﺮ ﺻﺪﻗﻪام )ﮐﻪ دوﺳﺖ دارم ﺑﺎ دﺳﺖ ﺧﻮد ﺑﺪﻫﻢ( زﯾﺮا ﺻﺪﻗﻪ در دﺳﺖ ﺧﺪاي رﺣﻤﺎن‬
‫ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮد‪.‬‬
‫)‪ (268 (4‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺷﺒﻬﺎ آب وﺿﻮﯾﺶ را ﺑﺎ دﺳﺖ ﺧﻮد آﻣﺎده ﻣﯽﮐﺮد و ﺑﺎﻻي ﺳﺮ ﻣﯽﻧﻬﺎد‪.‬‬
‫)‪ (269 (5‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﭼﻮن ﺑﺮاي ﻧﻤﺎز وﺿﻮ ﻣﯽﮔﺮﻓﺖ ﺳﻪ ﺑﺎر اﻧﮕﺸﺘﺮ ﺧﻮد را در اﻧﮕﺸﺖ ﻣﯽﮔﺮداﻧﯿﺪ‪.‬‬
‫)‪ (270 ( 6‬رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ در وﺿﻮ ﺑﺮ ﻧﺎﺻـﯿﻪ‪ -‬ﯾﻌﻨﯽ ﺟﻠﻮ ﺳـﺮ ﮐﻪ ﺗﻘﺮﯾﺒـﺎ ﯾﮏ ﭼﻬﺎرم ﺗﻤﺎم ﻣﺴﺎﺣﺖ ﺳـﺮ اﺳﺖ‪ -‬ﻣﺴـﺢ‬
‫ﻣﯽﮐﺸﯿﺪ‪.‬‬
‫)‪ (271 ( 7‬ﻋﻠﯽ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم در ﺳـﻔﺎرش ﺑﻪ ﻣﺤّﻤـ ﺪ ﺑﻦ اﺑﯽ ﺑﮑﺮ ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم اﻋﺰام وي ﺑﻪ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﻣﺼـﺮ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺑﺮاي وﺿﻮ ﺳﻪ ﺑﺎر آب در‬
‫دﻫﺎن ﺑﮕﺮدان‪ ،‬و ﺳﻪ ﺑﺎر آب در ﺑﯿﻨﯽ ﺑﮑﺶ‪ ،‬و ﺻﻮرت ﺳﭙﺲ دﺳﺖ راﺳﺖ و ﺑﻌﺪ از آن دﺳﺖ ﭼﭗ را ﺑﺸﻮي‪ ،‬آنﮔﺎه ]ﺟﻠﻮ[ ﺳﺮ و روي‬
‫ﭘﺎﻫﺎ را ﻣﺴﺢ ﮐﻦ‪ ،‬زﯾﺮا ﻣﻦ دﯾﺪم رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﭼﻨﯿﻦ ﻣﯽﮐﺮد ‪...‬‬
‫)‪) (272 (8‬ﻧﺴﺨﻪ اﯾﻦ رواﯾﺖ اﺧﺘﻼف دارد و ﻣﺮاد از آن روﺷﻦ ﻧﯿﺴﺖ‪(.‬‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪121:‬‬
‫)‪(1‬‬
‫‪ 15‬آداب و ﺳﻨﻦ آن ﺣﻀﺮت در ﻏﺴﻞ‬
‫اﺷﺎره‬
‫)‪ .256 ( 2‬اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻـﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺑﺎ ﯾﮏ ﺻﺎع )ﺳﻪ ﮐﯿﻠﻮﮔﺮم( آب ﻏﺴﻞ ﻣﯽﮐﺮد‪ ،‬و اﮔﺮ ﺑﺎ‬
‫ﯾﮑﯽ از زﻧﺎﻧﺶ ﻏﺴﻞ ﻣﯽﮐﺮد ﯾﮏ ﺻﺎع و ﯾﮏ ﻣّﺪ )ﺳﻪ ﮐﯿﻠﻮ و ﯾﮏ ﭼﺎرك( آب ﻣﺼﺮف ﻣﯽﻧﻤﻮد »‪.«1‬‬
‫)‪ .257 ( 3‬ﺣﺴﻦ ﺑﻦ ﻣﺤّﻤﺪ از ﺟﺎﺑﺮ ﺑﻦ ﻋﺒﺪ اﻟﻠﱠﻪ در ﺑﺎره ﻏﺴﻞ رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﭘﺮﺳﯿﺪ‪ ،‬ﺟﺎﺑﺮ ﮔﻔﺖ‪ :‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ‬
‫ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺳﻪ ﺑﺎر آب ﺑﺮ ﺳﺮ ﻣﯽرﯾﺨﺖ‪ .‬ﺣﺴﻦ ﺑﻦ ﻣﺤّﻤﺪ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﻮي ﺳﺮ ﻣﻦ ﭼﻨﺎن ﮐﻪ ﻣﯽﺑﯿﻨﯽ ﺑﺴﯿﺎر اﺳﺖ؛ ﺟﺎﺑﺮ ﮔﻔﺖ‪ :‬اي آزاده‪ ،‬اﯾﻦ‬
‫را ﻣﮕﻮ‪ ،‬ﻫﻤﺎﻧﺎ ﻣﻮي ﺳﺮ رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮ و ﺧﻮﺷﺒﻮﺗﺮ ﺑﻮد‪.‬‬
‫)‪ .258 ( 4‬ﻋﻠﯽ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻏﺴﻞ ﮐﺮدن در ﻋﯿﺪﻫﺎ ﻣﻮﺟﺐ ﭘﺎﮐﯿﺰﮔﯽ ﮐﺴـﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﻃﻠﺐ ﺣﻮاﺋﺞ ﺧﻮد ﻣﯽرود‪ ،‬و ﻧﯿﺰ ﭘﯿﺮوي‬
‫از ﺳّﻨﺖ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ‪ 74‬از ‪129‬‬ ‫ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت راﯾﺎﻧﻪاي ﻗﺎﺋﻤﯿﻪ‬ ‫ﺳﻨﻦ اﻟﻨﺒﯽ ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ‪ :‬آداب و ﺳﻨﻦ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ص( ‪ -‬آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري‬
‫اﺻﻔﻬﺎن ‪www.Ghaemiyeh.com‬‬ ‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم‬
‫)‪ .259 (5‬اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻏﺴﻞ ﺟﻤﻌﻪ ﺳّﻨﺘﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ رﻋﺎﯾﺖ آن ﺑﺮ ﻫﺮ ﻣﺮد‬
‫______________________________‬
‫)‪ (1‬در رواﯾﺘﯽ دﯾﮕﺮ اﯾﻦ اﺿﺎﻓﻪ را دارد ﮐﻪ »ﻫﺮ دو از ﯾﮏ ﻇﺮف ﻏﺴﻞ ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ«‪) .‬ﻣﺆﻟﻒ(‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪122:‬‬
‫و زن‪ ،‬در ﺣﻀـﺮ و ﺳﻔﺮ ﻻزم اﺳﺖ »‪ ... «1‬ﻏﺴـﻞ ﺟﻤﻌﻪ وﺳـﯿﻠﻪ ﭘﺎﮐﯿﺰﮔﯽ و ﮐّﻔﺎره ﮔﻨﺎﻫﺎن از ﺟﻤﻌﻪ ﺗﺎ ﺟﻤﻌﻪ دﯾﮕﺮ اﺳﺖ‪ .‬و ﻋﻠﺖ ﺗﺸـﺮﯾﻊ‬
‫ﻏﺴﻞ ﺟﻤﻌﻪ آن اﺳﺖ ﮐﻪ اﻧﺼﺎر در اّﯾﺎم ﻫﻔﺘﻪ ﺑﻪ ﮐﺎر ﺷﺘﺮان آﺑﮑﺶ و ﺳﺎﯾﺮ ﺣﯿﻮاﻧﺎت ﺧﻮد ﺳﺮﮔﺮم ﺑﻮدﻧﺪ و ﭼﻮن روز ﺟﻤﻌﻪ ﻓﺮا ﻣﯽرﺳﯿﺪ‬
‫ﺑﻪ ﻣﺴـﺠﺪ ﻣﯽآﻣﺪﻧـﺪ و ﻣﺮدم از ﺑﻮي ﺑـﺪ زﯾﺮ ﺑﻐﻠﻬﺎي آﻧﺎن اذﯾﺖ ﻣﯽﺷﺪﻧـﺪ‪ ،‬ﺑﺪﯾﻦ ﺟﻬﺖ رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ دﺳـﺘﻮر داد ﺗﺎ‬
‫روزﻫﺎي ﺟﻤﻌﻪ ﻏﺴﻞ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺳّﻨﺖ ﺑﺮ آن ﺟﺎري ﺷﺪ‪.‬‬
‫)‪ .260 (1‬اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻏﺴﻞ در روز ﻋﯿﺪ ﻓﻄﺮ ﺳّﻨﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫)‪ .261 ( 2‬ﻋﻠﯽ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﺿـﻤﻦ ﺣـﺪﯾﺜﯽ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﭘﯿـﺎﻣﺒﺮ ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﭼﻮن دﻫﻪ آﺧﺮ ﻣـﺎه ﻣﺒـﺎرك رﻣﻀﺎن ﻓﺮا ﻣﯽرﺳـﯿﺪ ﺑﺮاي‬
‫ﻋﺒﺎدت آﻣﺎده ﻣﯽﺷﺪ و داﻣﻦ ﻫﻤﺖ ﺑﻪ ﮐﻤﺮ زده‪ ،‬از ﺧﺎﻧﻪ ﺑﯿﺮون ﻣﯽآﻣﺪ و در ﻣﺴﺠﺪ اﻋﺘﮑﺎف ﻣﯽﻧﻤﻮد و ﺷﺒﻬﺎ را ﺗﺎ ﺻﺒﺢ ﺑﯿﺪار ﺑﻮد و ﻫﺮ‬
‫ﺷﺐ ﺑﯿﻦ ﻧﻤﺎز ﻣﻐﺮب و ﻋﺸﺎ ﻏﺴﻞ ﻣﯽﮐﺮد »‪.«2‬‬
‫)‪(3‬‬
‫ﻣﻠﺤﻘﺎت‬
‫)‪ (273 ( 4‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺟﺒﺮﺋﯿﻞ ﻣﺮا دﺳﺘﻮر داد ﮐﻪ در ﻫﻨﮕﺎم وﺿﻮ و ﻏﺴﻞ ﺟﻨﺎﺑﺖ اﻧﮕﺸﺘﺮ ﺧﻮد را در اﻧﮕﺸﺖ‬
‫ﺑﮕﺮداﻧﻢ )ﺗﺎ آب ﺑﻪ زﯾﺮ آن رود(‪.‬‬
‫)‪ (274 ( 5‬رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺟﺒﺮﺋﯿـﻞ ﻣﺮا دﺳـﺘﻮر داد ﮐﻪ ﻫﻨﮕـﺎم ﻏﺴـﻞ ﺟﻨـﺎﺑﺖ‪ ،‬ﺑـﺎ اﻧﮕﺸﺖ ﺧﻮد داﺧـﻞ ﻧﺎف را‬
‫ﺑﺸﻮﯾﻢ‪.‬‬
‫______________________________‬
‫)‪ (1‬ﯾﻌﻨﯽ ﻣﺴﺘﺤﺐ ﻣﺆّﮐﺪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫)‪ (2‬ﺑﻪ ﺧﻮاﺳﺖ ﺧﺪا در ﺑﺎب ﻧﻤﺎز‪ ،‬ﺑﺮﺧﯽ ﻏﺴﻠﻬﺎي دﯾﮕﺮ ذﮐﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪) .‬ﻣﺆﻟﻒ(‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪123:‬‬
‫)‪(1‬‬
‫‪ 16‬آداب و ﺳﻨﻦ آن ﺣﻀﺮت در ﻧﻤﺎز‬
‫اﺷﺎره‬
‫)‪ .262 ( 2‬اﻣـﺎم ﺻـﺎدق ﻋﻠﯿـﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻣﯽﻓﺮﻣـﻮد‪ :‬رﺳـﻮل ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ دو ﺑﺮاﺑﺮ ﻧﻤﺎزﻫـﺎي واﺟﺐ ﺷـﺒﺎﻧﻪروز ﻧﻤـﺎز ﻣﺴـﺘﺤﺒﯽ‬
‫ﻣﯽﺧﻮاﻧﺪ‪ .‬و دو ﺑﺮاﺑﺮ روزه واﺟﺐ روزه ﻣﯽﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫)‪ .263 ( 3‬ﺣﻨﺎن ﺑﻦ ﺳﺪﯾﺮ ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ﻋﻤﺮو ﺑﻦ ﺣﺮﯾﺚ در ﻣﺠﻠﺴﯽ ﮐﻪ ﻣﻦ ﻫﻢ ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺑﻮدم از اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﭘﺮﺳﯿﺪ و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻓﺪاﯾﺖ‬
‫ﺷﻮم‪ ،‬ﻣﺮا از ﻧﻤﺎز رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺧﺒﺮ ده‪ .‬ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻫﺸﺖ رﮐﻌﺖ ﻧﻤﺎز ﻧﺎﻓﻠﻪ ﻇﻬﺮ و ﭼﻬﺎر‬
‫رﮐﻌﺖ ﻧﻤﺎز واﺟﺐ ﻇﻬﺮ‪ ،‬و ﻫﺸﺖ رﮐﻌﺖ ﻧﺎﻓﻠﻪ ﻋﺼﺮ و ﭼﻬﺎر رﮐﻌﺖ ﻧﻤﺎز واﺟﺐ ﻋﺼﺮ‪ ،‬و ﺳﻪ رﮐﻌﺖ ﻧﻤﺎز واﺟﺐ ﻣﻐﺮب و ﭼﻬﺎر رﮐﻌﺖ‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ‪ 75‬از ‪129‬‬ ‫ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت راﯾﺎﻧﻪاي ﻗﺎﺋﻤﯿﻪ‬ ‫ﺳﻨﻦ اﻟﻨﺒﯽ ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ‪ :‬آداب و ﺳﻨﻦ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ص( ‪ -‬آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري‬
‫اﺻﻔﻬﺎن ‪www.Ghaemiyeh.com‬‬ ‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم‬
‫ﻧﺎﻓﻠﻪ آن‪ ،‬و ﭼﻬﺎر رﮐﻌﺖ ﻧﻤﺎز ﻋﺸﺎ »‪ ،«1‬و ﻫﺸﺖ رﮐﻌﺖ ﻧﻤﺎز ﺷﺐ و ﺳﻪ رﮐﻌﺖ وﺗﺮ )دو رﮐﻌﺖ ﺑﻪ ﻧﺎم ﺷﻔﻊ و ﯾﮏ رﮐﻌﺖ ﺑﻪ ﻧﺎم وﺗﺮ( و‬
‫دو رﮐﻌﺖ ﻧﺎﻓﻠﻪ ﺻﺒﺢ و دو رﮐﻌﺖ ﻧﻤﺎز واﺟﺐ ﺻﺒﺢ ﻣﯽﺧﻮاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﻓـﺪاﯾﺖ ﺷﻮم‪ ،‬اﮔﺮ ﻣﻦ ﺗﻮاﻧﺴـﺘﻢ ﺑﯿﺶ از اﯾﻦ ﻣﻘﺪار ﻧﻤﺎز ﺑﺨﻮاﻧﻢ‪ ،‬آﯾﺎ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺮا ﺑﻪ زﯾﺎد ﺧﻮاﻧﺪن ﻧﻤﺎز ﻋﺬاب ﻣﯽﮐﻨﺪ؟ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻧﻪ‪،‬‬
‫وﻟﯽ ﺗﻮ را ﺑﻪ ﺗﺮك ﺳّﻨﺖ‬
‫______________________________‬
‫)‪ (1‬ﻧﺎﻓﻠﻪ ﻋﺸﺎ ﮐﻪ دو رﮐﻌﺖ ﻧﻤﺎز ﻧﺸﺴﺘﻪ اﺳﺖ ذﮐﺮ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪124:‬‬
‫ﻋﺬاب ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﺪ‪.‬‬
‫)‪ .264 ( 1‬اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم در ﺿـﻤﻦ ﺣـﺪﯾﺜﯽ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻـﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻧﻤﺎز ﻋﺘﻤﻪ )دو رﮐﻌﺖ ﻧﻤﺎز ﻧﺎﻓﻠﻪ ﻋﺸﺎ ﮐﻪ‬
‫ﻧﺸﺴـﺘﻪ ﻣﯽﺧﻮاﻧﻨﺪ( را ﻣﯽﺧﻮاﻧﺪ ﺳـﭙﺲ ﻣﯽﺧﻮاﺑﯿﺪ »‪ .«1‬آداب‪ ،‬ﺳـﻨﻦ و روش رﻓﺘـﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳـﻼم ‪ 16 124‬آداب و ﺳـﻨﻦ آن‬
‫ﺣﻀﺮت در ﻧﻤﺎز‬
‫‪ (2‬ﻣﺆﻟّﻒ‪ :‬رواﯾـﺎت در اﯾﻦ ﺑﺎره ﺑﯿﺶ از ﺣـﺪ ﺗﻮاﺗﺮ اﺳﺖ و ﻣﺎ ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ ﮐﻪ ذﮐﺮ ﺷـﺪ اﮐﺘﻔﺎ ﮐﺮدﯾﻢ‪ .‬و از اﯾﻦ رواﯾﺎت اﺳـﺘﻔﺎده ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ‬
‫ﻧﻤﺎز »وﺗﯿﺮه« از ﭘﻨﺠﺎه رﮐﻌﺖ ﻧﻤﺎز واﺟﺐ و ﻣﺴـﺘﺤﺒﯽ ﮐﻪ رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻣﯽﺧﻮاﻧﺪ ﺧﺎرج اﺳﺖ و دو رﮐﻌﺖ آن ﯾﮏ‬
‫رﮐﻌﺖ ﺣﺴﺎب ﻣﯽﺷﻮد و ﺑﻪ ﺟﺎي ﻧﻤﺎز »وﺗﺮ« ﺗﺸﺮﯾﻊ ﺷﺪه ﺗﺎ اﮔﺮ ﻣﺮگ ﻓﺮا رﺳﯿﺪ ﺑﻪ ﺟﺎي ﻧﻤﺎز »وﺗﺮ« آﺧﺮ ﺷﺐ ﺑﻪ ﺣﺴﺎب آﯾﺪ‪ .‬ﺷﺎﻫﺪ اﯾﻦ‬
‫ﻣﻄﻠﺐ رواﯾﺘﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺷـﯿﺦ ﺻﺪوق رﺣﻤﻪ اﻟﻠﱠﻪ از اﺑﻮ ﺑﺼﯿﺮ ﻧﻘﻞ ﮐﺮده ﮐﻪ اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺧﺪا و روز ﺟﺰا‬
‫اﯾﻤﺎن دارد ﺑﺎﯾـﺪ ﺑـﺪون ﺧﻮاﻧﺪن ﻧﻤﺎز وﺗﺮ ﻧﺨﻮاﺑﺪ‪ .‬اﺑﻮ ﺑﺼـﯿﺮ ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ﻋﺮض ﮐﺮدم‪ :‬ﻣﻘﺼﻮد ﻫﻤﺎن دو رﮐﻌﺘﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻌﺪ از ﻧﻤﺎز ﻋﺸﺎ ﺑﻪ‬
‫ﺣـﺎل ﻧﺸﺴـﺘﻪ ﺧﻮاﻧـﺪه ﻣﯽﺷﻮد؟ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬اري‪ ،‬آن دو رﮐﻌﺖ ﺑﻪ ﺟﺎي ﯾﮏ رﮐﻌﺖ ﺣﺴﺎب ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬و اﮔﺮ ﮐﺴـﯽ آن را ﺑﺨﻮاﻧـﺪ و در آن‬
‫ﺷﺐ ﻣﺮﮔﺶ ﻓﺮا رﺳـﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮐﺴـﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﻤﺎز وﺗﺮ آﺧﺮ ﺷﺐ را ﺧﻮاﻧﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬و اﮔﺮ ﻫﻢ ﻧﻤﺮد وﺗﺮ را در آﺧﺮ ﺷﺐ ﻣﯽﺧﻮاﻧﺪ‪ .‬ﮔﻔﺘﻢ‪:‬‬
‫آﯾﺎ رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻧﯿﺰ اﯾﻦ دو رﮐﻌﺖ را ﻣﯽﺧﻮاﻧﺪ؟ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻧﻪ‪ ،‬ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﭼﺮا؟ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺑﺮاي آﻧﮑﻪ ﺑﻪ رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ‬
‫ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ وﺣﯽ ﻣﯽرﺳـﯿﺪ و ﻣﯽداﻧﺴﺖ ﮐﻪ آﯾـﺎ آن ﺷﺐ از دﻧﯿﺎ ﺧﻮاﻫـﺪ رﻓﺖ ﯾﺎ ﻧﻪ؟ و دﯾﮕﺮان ﭼﻨﯿﻦ ﻋﻠﻤﯽ را ﻧﺪارﻧـﺪ‪ .‬از ﻫﻤﯿﻦ رو ﺑﻮد‬
‫ﮐﻪ ﺧﻮدش ﻧﻤﯽﺧﻮاﻧﺪ و ﺑﻪ دﯾﮕﺮان دﺳﺘﻮر ﻣﯽداد آن را ﺑﺨﻮاﻧﻨﺪ«‪.‬‬
‫اﻟﺒﺘﻪ ﻣﻌﻨﯽ اﯾﻦ ﮐﻪ راوي ﮔﻔﺖ‪» :‬آﯾﺎ رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻧﯿﺰ اﯾﻦ دو رﮐﻌﺖ را ﻣﯽﺧﻮاﻧـﺪ؟« اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ آﯾﺎ آن ﺣﻀـﺮت‬
‫آن را ﺑﺎ ﻋﻤﻞ ﺧﻮد ﺳّﻨﺖ ﻧﻬﺎد و ﺑﺮ آن‬
‫______________________________‬
‫)‪ (1‬ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﻣﻘﺼـﻮد از ﻋﺘﻤﻪ ﻧﻤـﺎز ﻋﺸـﺎ ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬زﯾﺮا در ﻗـﺪﯾﻢ ﻧﻤـﺎز ﻣﻐﺮب را در ﻣﺴـﺠﺪ ﻣﯽﺧﻮاﻧﺪﻧـﺪ آنﮔـﺎه ﺑﻪ ﻣﻨﺰل آﻣـﺪه ﺷـﺎم‬
‫ﻣﯽﺧﻮردﻧـﺪ و اﻧـﺪﮐﯽ اﺳﺘﺮاﺣﺖ ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺳـﭙﺲ ﺑﺮاي ﻧﻤﺎز ﻋﺸﺎ ﺑﻪ ﻣﺴـﺠﺪ ﻣﯽرﻓﺘﻨﺪ‪ .‬وﻟﯽ ﺑﺮﺧﯽ از آﻧﺎن ﭘﺲ از ﺷﺎم ﺑﻪ ﺧﻮاب ﻋﻤﯿﻖ‬
‫ﻓﺮو ﻣﯽرﻓﺘﻨﺪ ﺑﻪ ﻃﻮري ﮐﻪ ﻧﻤﺎز ﻋﺸﺎء آﻧﺎن ﺑﻪ دﯾﺮ وﻗﺖ ﻣﯽﮐﺸﯿﺪ‪.‬‬
‫و در اﯾﻦ ﺣﺪﯾﺚ ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺗﺎ ﻧﻤﺎز ﻋﺸﺎ را ﻧﺨﻮاﻧﺪه ﻧﻤﯽﺧﻮاﺑﯿﺪ‪.‬‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪125:‬‬
‫ﻣﺪاوﻣﺖ ﻣﯽﻧﻤﻮد ﯾﺎ ﻧﻪ؟‬
‫)‪ .265 ( 1‬اﻣـﺎم ﺑـﺎﻗﺮ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣـﻮد‪ :‬رﺳـﻮل ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ در ﺣﻀـﺮ و ﺳـﻔﺮ ]ﺳـﺤﺮﮔﺎه[ ﻫﺮ ﺷﺐ ﺳـﯿﺰده رﮐﻌﺖ ﻧﻤـﺎز‬
‫ﻣﯽﺧﻮاﻧﺪ ﮐﻪ از آن ﺟﻤﻠﻪ ﻧﻤﺎز وﺗﺮ و دو رﮐﻌﺖ ﻧﺎﻓﻠﻪ ﺻﺒﺢ ﺑﻮد‪.‬‬
‫)‪ .266 ( 2‬ﺣﻀـﺮت رﺿﺎ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬در ﺧﺮوس ﺳﻔﯿﺪ ﭘﻨﺞ ﺧﺼﻠﺖ از ﺧﺼﻠﺘﻬﺎي ﭘﯿﺎﻣﺒﺮان وﺟﻮد دارد‪ ،‬ﮐﻪ از ﺟﻤﻠﻪ آﻧﻬﺎ ﺷﻨﺎﺧﺘﻦ‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ‪ 76‬از ‪129‬‬ ‫ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت راﯾﺎﻧﻪاي ﻗﺎﺋﻤﯿﻪ‬ ‫ﺳﻨﻦ اﻟﻨﺒﯽ ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ‪ :‬آداب و ﺳﻨﻦ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ص( ‪ -‬آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري‬
‫اﺻﻔﻬﺎن ‪www.Ghaemiyeh.com‬‬ ‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم‬
‫اوﻗﺎت ﻧﻤﺎز اﺳﺖ‪.‬‬
‫)‪ .267 ( 3‬زراره ﮔﻮﯾـﺪ‪ :‬از اﻣـﺎم ﺑـﺎﻗﺮ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم از وﻗﺖ ﻧﻤـﺎز ﻇﻬﺮ ﭘﺮﺳـﯿﺪم‪ ،‬ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬وﻗﺘﯽ ﺳـﺎﯾﻪ ﺷـﺎﺧﺺ ﯾـﮏ ذراع از زوال آﻓﺘـﺎب‬
‫ﮔـﺬﺷﺖ وﻗﺖ )ﻓﻀـﯿﻠﺖ( ﻧﻤـﺎز ﻇﻬﺮ اﺳﺖ‪ .‬و وﻗﺖ )ﻓﻀـﯿﻠﺖ( ﻧﻤﺎز ﻋﺼـﺮ ﺑﻠﻨـﺪ ﺷـﺪن ﺳﺎﯾﻪ ﺑﻪ ﻣﻘـﺪار دو ذراع از اول ﻇﻬﺮ اﺳﺖ و آن ﺑﻪ‬
‫اﻧﺪازه ﭼﻬﺎر ﻗﺪم از ﺳﺎﯾﻪ زوال ﻇﻬﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺳـﭙﺲ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬دﯾﻮار ﻣﺴـﺠﺪ رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺑﻪ ﺑﻠﻨﺪي ﯾﮏ ﻗﺎﻣﺖ ﺑﻮد‪ ،‬وﻗﺘﯽ‬
‫ﺳﺎﯾﻪ آن ﺑﻪ اﻧﺪازه ﯾﮏ ذراع ﻣﯽﺷﺪ آن ﺣﻀـﺮت ﻧﻤﺎز ﻇﻬﺮ را ﻣﯽﺧﻮاﻧﺪ‪ ،‬و ﭼﻮن ﺑﻪ ﻗﺪر دو ذراع ﻣﯽﺷﺪ ﻧﻤﺎز ﻋﺼﺮ را ﻣﯽﺧﻮاﻧﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ‬
‫ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬آﯾﺎ ﻣﯽداﻧﯽ ﭼﺮا وﻗﺖ ﻧﻤﺎز ﺑﻪ اﻧﺪازه ﯾﮏ ذراع و دو ذراع ﺗﺄﺧﯿﺮ اﻓﺘﺎد؟ ﮔﻔﺘﻢ‪:‬‬
‫ﭼﺮا اﯾﻦ ﮔﻮﻧﻪ اﺳﺖ؟ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺧﻮاﻧﺪن ﻧﺎﻓﻠﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﯽﺗﻮاﻧﯽ از اول ﻇﻬﺮ ﺑﻪ ﺧﻮاﻧﺪن ﻧﺎﻓﻠﻪ ﻣﺸﻐﻮل ﺷﻮي ﺗﺎ وﻗﺘﯽ ﮐﻪ ﺳﺎﯾﻪ ﺷﺎﺧﺺ‬
‫ﺑﻪ ﯾـﮏ ذراع ﺑﺮﺳـﺪ‪ .‬ﭼﻮن ﺳـﺎﯾﻪ ﺑﻪ ﯾﮏ ذراع رﺳـﯿﺪ ﻧﻤﺎز واﺟﺐ را ﺷـﺮوع ﮐﺮده ﻧﺎﻓﻠﻪ را ﺗﺮك ﻣﯽﮐﻨﯽ‪ ،‬و ﭼﻮن ﺳﺎﯾﻪ ﺑﻪ ﻗـﺪر دو ذراع‬
‫رﺳﯿﺪ ﻧﻤﺎز واﺟﺐ ﻋﺼﺮ را ﺷﺮوع ﮐﺮده ﻧﺎﻓﻠﻪ را ﺗﺮك ﻣﯽﮐﻨﯽ‪.‬‬
‫)‪ .268 ( 4‬زراره ﮔﻮﯾـﺪ‪ :‬از اﻣـﺎم ﺑـﺎﻗﺮ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﺷـﻨﯿﺪم ﻣﯽﻓﺮﻣـﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ در روز ﺗـﺎ ﻫﻨﮕـﺎم ﻇﻬﺮ ﻧﻤـﺎزي‬
‫ﻧﻤﯽﺧﻮاﻧـﺪ‪ .‬ﭼﻮن ﻇﻬﺮ ﻣﯽﺷﺪ و ﺳﺎﯾﻪ ﺑﻪ اﻧﺪازه ﻧﺼﻒ اﻧﮕﺸﺖ ﻣﯽرﺳـﯿﺪ ﻫﺸﺖ رﮐﻌﺖ )ﻧﺎﻓﻠﻪ ﻇﻬﺮ( ﻣﯽﺧﻮاﻧﺪ‪ ،‬و ﭼﻮن ﺳﺎﯾﻪ ﺑﻪ ﻗﺪر ﯾﮏ‬
‫ذراع ﻣﯽﺷﺪ ﺑﻪ ﻧﻤﺎز ﻇﻬﺮ ﻣﯽﭘﺮداﺧﺖ‪ .‬آنﮔﺎه ﭘﺲ از ﻧﻤﺎز ﻇﻬﺮ دو رﮐﻌﺖ )از ﻧﺎﻓﻠﻪ ﻋﺼـﺮ( ﻣﯽﺧﻮاﻧﺪ و ﭘﯿﺶ از رﺳـﯿﺪن وﻗﺖ ﻋﺼـﺮ ﻧﯿﺰ‬
‫دو رﮐﻌﺖ ﻣﯽﺧﻮاﻧـﺪ‪ ،‬ﺗﺎ آﻧﮑﻪ ﺳﺎﯾﻪ ﺑﻪ ﻗﺪر دو ذراع ﻣﯽﺷﺪ‪ ،‬آن وﻗﺖ ﻧﻤﺎز ﻋﺼـﺮ را ﺑﻪ ﺟﺎ ﻣﯽآورد‪ .‬و وﻗﺘﯽ آﻓﺘﺎب ﻏﺮوب ﻣﯽﮐﺮد ﻧﻤﺎز‬
‫ﻣﻐﺮب را ﻣﯽﺧﻮاﻧﺪ‪ ،‬و ﺑﻌﺪ از ﭘﻨﻬﺎن ﺷﺪن ﺷﻔﻖ )ﺳﺮﺧﯽ ﻃﺮف ﻣﻐﺮب( وﻗﺖ ﻧﻤﺎز ﻋﺸﺎ‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪126:‬‬
‫ﻣﯽرﺳﯿﺪ و آﺧﺮ وﻗﺖ ﻣﻐﺮب ﭘﻨﻬﺎن ﺷﺪن ﺷﻔﻖ اﺳﺖ و ﭼﻮن ﺷﻔﻖ ﭘﻨﻬﺎن ﺷﺪ وﻗﺖ ﻋﺸﺎ ﻣﯽرﺳﺪ‪ .‬و وﻗﺖ ﻋﺸﺎ ﺗﺎ ﺛﻠﺚ ﺷﺐ اﻣﺘﺪاد دارد‪ .‬و‬
‫ﺑﻌﺪ از آن ﻧﻤﺎز دﯾﮕﺮي ﻧﻤﯽﺧﻮاﻧﺪ ﺗﺎ ﺷﺐ ﺑﻪ ﻧﺼﻒ ﻣﯽرﺳـﯿﺪ‪ ،‬آنﮔﺎه ﺑﺮﻣﯽﺧﺎﺳﺖ و ﺳﯿﺰده رﮐﻌﺖ ﻧﻤﺎز ﻣﯽﺧﻮاﻧﺪ ﮐﻪ ﻧﻤﺎز »وﺗﺮ« و دو‬
‫رﮐﻌﺖ »ﻧـﺎﻓﻠﻪ ﺻـﺒﺢ« از آن ﺳـﯿﺰده رﮐﻌﺖ ﺑـﻮد‪ .‬و ﭼـﻮن ﺳﭙﯿـﺪه ﺻـﺒﺢ ﻣﯽدﻣﯿـﺪ و ﻫﻮا روﺷﻦ ﻣﯽﺷـﺪ ﺑﻪ ﺧﻮاﻧـﺪن ﻧﻤـﺎز ﺻـﺒﺢ ﻣﺸـﻐﻮل‬
‫ﻣﯽﮔﺮدﯾﺪ »‪.«1‬‬
‫)‪ .269 ( 1‬اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم در ﺑﯿﺎن ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ ﻧﻤﺎز رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺷﺒﻬﺎ ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﺧﻮاب ﻇﺮف آﺑﯽ‬
‫را ﮐﻪ روي آن را ﭘﻮﺷﺎﻧـﺪه ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﺎﻻي ﺳـﺮ آن ﺣﻀـﺮت و ﻣﺴﻮاك او را زﯾﺮ ﺑﺴﺘﺮش ﻣﯽﻧﻬﺎدﻧﺪ و آن ﺣﻀـﺮت ﻣﯽﺧﻮاﺑﯿﺪ آن ﻗﺪر ﮐﻪ‬
‫ﺧـﺪا ﺑﺨﻮاﻫـﺪ‪ .‬ﭼـﻮن از ﺧـﻮاب ﺑﯿـﺪار ﻣﯽﺷـﺪ ﻣﯽﻧﺸـﺴﺖ و دﯾـﺪه ﺑﻪ آﺳـﻤﺎن ﻣﯽﮔﺮداﻧـﺪ و آﯾـﺎت آﺧﺮ ﺳـﻮره آل ﻋﻤﺮان‪ :‬اّن ﻓﯽ ﺧﻠﻖ‬
‫اﻟﺴـﻤﻮات و اﻻرض ‪) ...‬آﯾﺎت ‪ 190‬ﺗﺎ ‪ (194‬را ﺗﻼـوت ﻣﯽﻧﻤﻮد‪ .‬ﺳـﭙﺲ ﻣﺴﻮاك ﻣﯽﮐﺮد و وﺿﻮ ﻣﯽﮔﺮﻓﺖ و ﺑﻪ ﻣﺤـﻞ ﻧﻤﺎز ﻣﯽرﻓﺖ و‬
‫ﭼﻬﺎر رﮐﻌﺖ ]از ﻧﻤﺎز ﺷﺐ[ ﻣﯽﺧﻮاﻧـﺪ‪ ،‬و رﮐﻮع ﻫﺮ رﮐﻌﺘﺶ ﺑﻪ ﻗـﺪر ﺣﻤﺪ و ﺳﻮرهاي ﺑﻮد ﮐﻪ ﻣﯽﺧﻮاﻧﺪ‪ ،‬و ﺳـﺠﻮدش ﺑﻪ ﻗﺪر رﮐﻮع آن‬
‫ﻃﻮل ﻣﯽﮐﺸﯿﺪ ﺑﻪ ﺣﺪي ﮐﻪ ﻣﯽﮔﻔﺘﻨﺪ‪:‬‬
‫ﮐﯽ ﺳـﺮ از رﮐﻮع ﺑﺮﻣﯽدارد و ﺑﻪ ﺳـﺠﺪه ﻣﯽرود؟! و آن ﻗﺪر در ﺳﺠﺪه ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ ﮐﻪ ﻣﯽﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﮐﯽ ﺳﺮ از ﺳﺠﺪه ﺑﺮﻣﯽدارد؟! آنﮔﺎه ﺑﻪ‬
‫ﺑﺴﺘﺮ ﺧﻮد ﺑﺎزﻣﯽﮔﺸﺖ و دوﺑﺎره ﻣﯽﺧﻮاﺑﯿﺪ آن ﻗﺪر ﮐﻪ ﺧﺪا ﺑﺨﻮاﻫﺪ‪ ،‬ﺳـﭙﺲ ﺑﯿﺪار ﻣﯽﺷﺪ و ﻣﯽﻧﺸـﺴﺖ و دﯾﺪه ﺑﻪ آﺳﻤﺎن ﻣﯽﮔﺮداﻧﺪ و‬
‫آﯾـﺎت آﺧﺮ آل ﻋﻤﺮان را ﺗﻼـوت ﻣﯽﻧﻤـﻮد‪ .‬آنﮔـﺎه ﻣﺴـﻮاك ﻣﯽﮐﺮد و وﺿﻮ ﻣﯽﮔﺮﻓﺖ و ﺑﻪ ﻣﺤـﻞ ﻧﻤـﺎز ﻣﯽرﻓﺖ و ﺑﻪ ﺧﻮاﻧـﺪن ﭼﻬـﺎر‬
‫رﮐﻌﺖ دﯾﮕﺮ از ﻧﻤﺎز ﺷﺐ ﻣﯽﭘﺮداﺧﺖ ﺑﻪ ﻫﻤﺎن ﻧﺤﻮ ﮐﻪ ﻗﺒﻼ ﺧﻮاﻧـﺪه ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺎز ﺑﻪ ﺑﺴﺘﺮ ﻣﯽرﻓﺖ و ﻣﻘـﺪاري ﮐﻪ ﺧـﺪا ﺑﺨﻮاﻫـﺪ ﻣﯽﺧﻮاﺑﯿﺪ‬
‫ﺳﭙﺲ ﺑﯿﺪار ﻣﯽﺷﺪ و دﯾﺪه ﺑﻪ آﺳﻤﺎن ﻣﯽﮔﺮداﻧﺪ و ﻫﻤﺎن آﯾﺎت را‬
‫______________________________‬
‫)‪ (1‬راﺟﻊ ﺑﻪ وﻗﺖ ﻧﻤﺎز ﺷﺐ رواﯾﺎت دﯾﮕﺮي ﻧﯿﺰ رواﯾﺖ ﮐﺮدهاﻧـﺪ‪ ،‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ راﺟﻊ ﺑﻪ وﻗﺖ ﻧﺎﻓﻠﻪ ﻇﻬﺮ و ﻧﺎﮔﻔﺘﻪ ﻧﻤﺎﻧﺪ ﮐﻪ اﯾﻦ ﺣﺪﯾﺚ ﺗﻤﺎم‬
‫رﮐﻌﺎت ﻧﺎﻓﻠﻪ ﻋﺼـﺮ را ﻣﺘﺬﮐﺮ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪ ،‬و ﻇﺎﻫﺮا ﺟﻤﻠﻪ »ﭘﯿﺶ از رﺳـﯿﺪن وﻗﺖ ﻋﺼﺮ ﻧﯿﺰ دو رﮐﻌﺖ ﻣﯽﺧﻮاﻧﺪ« در ﺻﺪد ﺑﯿﺎن ﺟﻤﻠﻪ ﻗﺒﻞ‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ‪ 77‬از ‪129‬‬ ‫ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت راﯾﺎﻧﻪاي ﻗﺎﺋﻤﯿﻪ‬ ‫ﺳﻨﻦ اﻟﻨﺒﯽ ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ‪ :‬آداب و ﺳﻨﻦ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ص( ‪ -‬آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري‬
‫اﺻﻔﻬﺎن ‪www.Ghaemiyeh.com‬‬ ‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم‬
‫اﺳﺖ )ﻧﻪ ﺑﯿﺎن ﮐﺎﻣﻞ ﻧﺎﻓﻠﻪ ﻋﺼﺮ(‪) .‬ﻣﺆﻟﻒ(‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪127:‬‬
‫ﺗﻼوت ﻣﯽﻧﻤﻮد و ﺑﺎز ﻣﺴﻮاك ﮐﺮده‪ ،‬وﺿﻮ ﻣﯽﮔﺮﻓﺖ و )دو رﮐﻌﺖ ﺷﻔﻊ و ﯾﮏ رﮐﻌﺖ( وﺗﺮ را ﻣﯽﺧﻮاﻧﺪ و ﺑﻌﺪ از آن دو رﮐﻌﺖ ﻧﺎﻓﻠﻪ‬
‫ﺻﺒﺢ را ﻣﯽﮔﺰارد و ﺑﺮاي ﻧﻤﺎز ﺻﺒﺢ ﺑﻪ ﻣﺴﺠﺪ ﻣﯽرﻓﺖ »‪.«1‬‬
‫)‪ .270 ( 1‬و ﻧﯿﺰ رواﯾﺖ ﺷﺪه ﮐﻪ آن ﺣﻀـﺮت ﻧﺎﻓﻠﻪ ﺻـﺒﺢ را در اول ﺳﭙﯿﺪه دم ﺑﻪ ﻃﻮر اﺧﺘﺼﺎر ﻣﯽﺧﻮاﻧﺪ‪ ،‬ﺳﭙﺲ ﺑﺮاي اداي ﻧﻤﺎز ﺻﺒﺢ از‬
‫ﻣﻨﺰل ﺧﺎرج ﻣﯽﺷﺪ‪.‬‬
‫)‪ .271 ( 2‬ﺷﯿﺦ ﻃﻮﺳﯽ ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ﻧﻤﺎز رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ دو رﮐﻌﺖ اﺳﺖ‪ ،‬در ﻫﺮ رﮐﻌﺖ ﭘﺲ از »ﺣﻤﺪ« اﯾﺴﺘﺎده ﭘﺎﻧﺰده ﻣﺮﺗﺒﻪ‬
‫ﺳﻮره اﻧّـﺎ اﻧﺰﻟﻨـﺎه را ﻣﯽﺧﻮاﻧﯽ‪ ،‬ﭘـﺎﻧﺰده ﻣﺮﺗﺒﻪ دﯾﮕﺮ در رﮐﻮع‪ ،‬ﭘـﺎﻧﺰده ﻣﺮﺗﺒﻪ ﭘﺲ از آﻧﮑﻪ از رﮐﻮع ﺳـﺮ ﺑﺮداﺷﺘﯽ‪ ،‬ﭘﺎﻧﺰده ﻣﺮﺗﺒﻪ در ﺳـﺠﺪه‬
‫اول‪ ،‬ﭘـﺎﻧﺰده ﻣﺮﺗﺒـﻪ ﭘﺲ از ﺳـﺮ ﺑﺮداﺷـﺘﻦ از ﺳـﺠﺪه‪ ،‬ﭘـﺎﻧﺰده ﻣﺮﺗﺒﻪ در ﺳـﺠﺪه دوم و ﭘـﺎﻧﺰده ﻣﺮﺗﺒﻪ دﯾﮕﺮ ﭘﺲ از آﻧﮑﻪ ﺳـﺮ از ﺳـﺠﺪه دوم‬
‫ﺑﺮداﺷـﺘﯽ‪ .‬و ﺑـﻪ ﻫﻤﯿـﻦ ﮐﯿﻔﯿـﺖ رﮐﻌـﺖ دوم را ﻣﯽﺧـﻮاﻧﯽ‪ .‬ﭼـﻮن ﺳـﻼم ﻧﻤـﺎز دادي و آﻧﭽﻪ دﻟﺖ ﺧـﻮاﺳﺖ ﺗﻌﻘﯿﺐ ﺧﻮاﻧـﺪي و از ﻧﻤـﺎز‬
‫ﺑﺎزﮔﺸﺘﯽ‪ ،‬ﻫﯿﭻ ﮔﻨﺎﻫﯽ ﺑﯿﻦ ﺗﻮ و ﺧﺪاي ﻋﺰ و ﺟﻞ ﻧﻤﺎﻧﺪ ﺟﺰ آﻧﮑﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ آن را ﺑﺮ ﺗﻮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﺨﺸﯿﺪ‪.‬‬
‫)‪ .272 ( 3‬اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﭼﻮن ﻣﺎه رﻣﻀﺎن ﻓﺮا ﻣﯽرﺳﯿﺪ ﺑﻪ ﻧﻤﺎز ﺧﻮد ﻣﯽاﻓﺰود‪ ،‬ﻣﻦ ﻧﯿﺰ‬
‫ﺑﻪ آن ﻣﯽاﻓﺰاﯾﻢ‪ ،‬ﺷﻤﺎ ﻫﻢ ﺑﯿﻔﺰاﯾﯿﺪ‪.‬‬
‫)‪ .273 ( 4‬ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﯾﺤﯿﯽ ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ﺧﺪﻣﺖ اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﺑﻮدم ﮐﻪ از آن ﺟﻨﺎب ﺳﺆال ﺷﺪ‪ :‬آﯾﺎ در ﻣﺎه ﻣﺒﺎرك رﻣﻀﺎن ﻣﯽﺗﻮان‬
‫ﺑﻪ ﻧﻤﺎزﻫﺎي ﻧﺎﻓﻠﻪ اﻓﺰود؟ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬آري‪ ،‬رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ]ﺷـﺒﻬﺎي ﻣﺎه رﻣﻀﺎن[ ﭘﺲ از ﺧﻮاﻧـﺪن ﻧﻤﺎز »وﺗﯿﺮه« در ﻣﺼـّﻠﺎي‬
‫ﺧﻮد ﻣﺸﻐﻮل ﺧﻮاﻧﺪن ﻧﻮاﻓﻞ ]ﻣﺎه رﻣﻀﺎن[ ﻣﯽﺷﺪ و ﻓﺮاوان ﻧﻤﺎز ﻣﯽﺧﻮاﻧﺪ‪ ،‬ﺗﺎ اﯾﻨﮑﻪ ﻣﺮدم ﮐﻢﮐﻢ ﭘﺸﺖ ﺳﺮ آن ﺣﻀﺮت ﺟﻤﻊ ﻣﯽﺷﺪﻧﺪ و‬
‫ﻣﯽﺧﻮاﺳـﺘﻨﺪ ﺑـﺎ آن ﺣﻀـﺮت ﻧﻮاﻓـﻞ را ﺑﻪ ﻃﻮر ﺟﻤـﺎﻋﺖ ﺑﺨﻮاﻧﻨـﺪ‪ ،‬اﻣـﺎ ﭘﺲ از ﺟﻤﻊ ﺷـﺪن ﻣﺮدم‪ ،‬ﺣﻀـﺮت آﻧـﺎن را رﻫﺎ ﮐﺮده و ﺑﻪ ﻣﻨﺰل‬
‫ﻣﯽرﻓﺖ‪ .‬ﭼﻮن آﻧﺎن ﻣﺘﻔﺮق ﻣﯽﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬دوﺑﺎره ﺑﻪ ﻣﺼّﻠﺎي ﺧﻮد ﺑﺎزﻣﯽﮔﺸﺖ و‬
‫______________________________‬
‫)‪ (1‬ﺑﻪ زودي ﺗﻔﺼﯿﻞ ﻋﻤﻞ آن ﺣﻀﺮت در ﻧﻤﺎز وﺗﺮ ﺧﻮاﻫﺪ آﻣﺪ‪) .‬ﻣﺆﻟﻒ(‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪128:‬‬
‫ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﮔﺬﺷـﺘﻪ ﻣﺸـﻐﻮل ﺧﻮاﻧﺪن ﻧﻮاﻓﻞ ﻣﯽﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎز ﭼﻮن ﻣﺮدم ﭘﺸﺖ ﺳـﺮ آن ﺣﻀـﺮت ﺟﻤﻊ ﻣﯽﺷﺪﻧﺪ ]و ﻣﯽﺧﻮاﺳـﺘﻨﺪ ﺑﺎ آن ﺣﻀـﺮت ﺑﻪ‬
‫ﺟﻤﺎﻋﺖ ﻧﻤﺎز ﺑﺨﻮاﻧﻨﺪ[ ﺣﻀﺮت آﻧﺎن را ﺗﺮك ﻣﯽﮐﺮد و ﺑﻪ ﻣﻨﺰل ﺗﺸﺮﯾﻒ ﻣﯽﺑﺮد‪ .‬اﯾﻦ ﮐﺎر ﻣﮑﺮر از آن ﺣﻀﺮت ﺳﺮ ﻣﯽزد‪.‬‬
‫)‪ .274 ( 1‬ﮔﺮوﻫﯽ از اﺻـﺤﺎب اﺋّﻤﻪ ﻋﻠﯿﻬﻢ اﻟّﺴـ ﻼم ﮔﻮﯾﻨﺪ‪ :‬ﻣﺎ از اﻣﺎم ﺻﺎدق و ﺣﻀـﺮت رﺿﺎ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم از ﻧﻤﺎز ]رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ‬
‫ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ[ در ﻣـﺎه رﻣﻀـﺎن ﭘﺮﺳـﯿﺪﯾﻢ ﮐﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﻮد و آن ﺣﻀـﺮت ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻋﻤـﻞ ﻣﯽﮐﺮد؟ ﺳـﭙﺲ ﻫﻤﮕﯽ ﺑﺎﻻﺗﻔﺎق ﺣـﺪﯾﺚ ﻧﺎﻣﺒﺮده را‬
‫ﭼﻨﯿﻦ رواﯾﺖ ﮐﺮدهاﻧـﺪ‪ :‬ﭼﻮن ﺷﺐ اول ﻣﺎه رﻣﻀﺎن ﻓﺮا رﺳـﯿﺪ‪ ،‬رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻧﻤﺎز ﻣﻐﺮب و ﭼﻬﺎر رﮐﻌﺖ ﻧﺎﻓﻠﻪ ﺑﻌﺪ از‬
‫آن را ﮐﻪ ﻫﺮ ﺷﺐ ﻣﯽﺧﻮاﻧﺪ ﮔﺰارد‪ ،‬ﺳﭙﺲ ﻫﺸﺖ رﮐﻌﺖ دﯾﮕﺮ ﺑﺮ آن اﻓﺰود‪ .‬و ﭼﻮن از ﻧﻤﺎز ﻋﺸﺎ ﻓﺎرغ ﺷﺪ‪ ،‬دو رﮐﻌﺖ ﻧﻤﺎز ﻧﺸﺴﺘﻪ ﻧﺎﻓﻠﻪ‬
‫آن را ﺧﻮاﻧـﺪ‪ ،‬و ﺑﻌـﺪ از آن ﺑﻪ ﭘـﺎ اﯾﺴـﺘﺎد و دوازده رﮐﻌﺖ دﯾﮕﺮ ﻧﻤـﺎز ﻧﺎﻓﻠﻪ ﺑﻪﺟﺎ آورد‪ ،‬ﺳـﭙﺲ داﺧﻞ ﺧﺎﻧﻪ ﺷـﺪ‪ .‬ﭼﻮن ﻣﺮدم دﯾﺪﻧـﺪ ﮐﻪ‬
‫رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺑـﺎ ﻓﺮا رﺳـﯿﺪن ﻣـﺎه رﻣﻀـﺎن ﺑﺮ ﻧﻤﺎزﻫـﺎﯾﺶ اﻓﺰود‪ ،‬از ﻋﻠﺖ آن ﺟﻮﯾـﺎ ﺷﺪﻧـﺪ‪ ،‬ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬اﯾﻦ ﻧﻤﺎزﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ‬
‫ﺧﻮاﻧﺪم ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻓﻀﯿﻠﺖ ﻣﺎه رﻣﻀﺎن ﺑﺮ ﻣﺎهﻫﺎي دﯾﮕﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭼﻮن ﺷﺐ ﺑﻌﺪ ﻓﺮا رﺳـﯿﺪ و رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺧﻮاﺳﺖ ﻧﻤﺎز ﻧﺎﻓﻠﻪ ﺑﺨﻮاﻧﺪ ﻣﺮدم ﭘﺸﺖ ﺳـﺮ آن ﺣﻀـﺮت ﺻﻒ ﮐﺸـﯿﺪﻧﺪ ﺗﺎ‬
‫اﻗـﺎﻣﻪ ﺟﻤـﺎﻋﺖ ﮐﻨﻨـﺪ‪ ،‬رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺑﻪ ﺳﻮي آﻧـﺎن ﺑﺮﮔﺸﺖ و ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬اي ﻣﺮدم‪ ،‬اﯾﻦ ﻧﻤـﺎز ﻧـﺎﻓﻠﻪ اﺳﺖ و ﻧﻤﺎز ﻧﺎﻓﻠﻪ ﺑﺎ‬
‫ﺟﻤـﺎﻋﺖ ﺧﻮاﻧـﺪه ﻧﻤﯽﺷﻮد‪ ،‬ﻫﺮ ﯾـﮏ از ﺷـﻤﺎ ﺑﻪ ﺗﻨﻬـﺎﯾﯽ ﻧﻤـﺎز ﺑﺨﻮاﻧـﺪ و آﻧﭽﻪ را ﺧـﺪا در ﮐﺘﺎﺑﺶ ﺑﻪ او آﻣﻮﺧﺘﻪ ﺑﮕﻮﯾـﺪ‪ .‬ﺑﺪاﻧﯿـﺪ ﮐﻪ در‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ‪ 78‬از ‪129‬‬ ‫ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت راﯾﺎﻧﻪاي ﻗﺎﺋﻤﯿﻪ‬ ‫ﺳﻨﻦ اﻟﻨﺒﯽ ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ‪ :‬آداب و ﺳﻨﻦ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ص( ‪ -‬آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري‬
‫اﺻﻔﻬﺎن ‪www.Ghaemiyeh.com‬‬ ‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم‬
‫ﻧﻤﺎزﻫﺎي ﻧﺎﻓﻠﻪ ﺟﻤﺎﻋﺖ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﭘﺲ ﻣﺮدم ﻫﻤﮕﯽ ﻣﺘﻔﺮق ﺷﺪﻧﺪ و ﻫﺮ ﯾﮏ ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﯾﯽ ﻧﻤﺎز ﺧﻮد را ﺧﻮاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﭼﻮن ﺷﺐ ﻧﻮزدﻫﻢ ﻣﺎه رﻣﻀﺎن ﻓﺮا رﺳﯿﺪ‪ ،‬ﻣﻮﻗﻊ ﻏﺮوب آﻓﺘﺎب ﻏﺴﻞ ﮐﺮد و ﻧﻤﺎز ﻣﻐﺮب را ﺧﻮاﻧﺪ‪ ،‬ﺳﭙﺲ ﭼﻬﺎر رﮐﻌﺘﯽ ﮐﻪ ﻫﻤﯿﺸﻪ ﺑﻌﺪ از‬
‫ﻧﻤﺎز ﻣﻐﺮب ﻣﯽﺧﻮاﻧﺪ ﮔﺰارد‪ ،‬ﺑﻌﺪ وارد ﻣﻨﺰل ﺷﺪ‪ .‬ﭼﻮن ﺑﻼل اذان ﻧﻤﺎز ﻋﺸﺎ را ﮔﻔﺖ و ﻣﺮدم ﺑﺮاي ﻧﻤﺎز آﻣﺎده ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻـّﻠﯽ‬
‫اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺗﺸﺮﯾﻒ آورد و ﻧﻤﺎز ﻋﺸﺎ را ﺑﺎ ﻣﺮدم ﺑﻪ ﺟﻤﺎﻋﺖ ﺧﻮاﻧﺪ‪ .‬و ﭘﺲ‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪129:‬‬
‫از آن دو رﮐﻌﺖ ﻧﺎﻓﻠﻪ ﻋﺸﺎ را ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﺐﻫﺎي دﯾﮕﺮ ﻧﺸﺴـﺘﻪ اﻧﺠﺎم داد‪ ،‬ﺳﭙﺲ اﯾﺴﺘﺎد و ﺻﺪ رﮐﻌﺖ ﻧﻤﺎز ]ﻧﺎﻓﻠﻪ ﻣﺨﺼﻮص ﺷﺐ ﻗﺪر را[ ﺑﻪ‬
‫ﺟﺎ آورد‪ ،‬و در ﻫﺮ رﮐﻌﺖ از آن ﭘﺲ از »ﺣﻤـﺪ« ده ﻣﺮﺗﺒﻪ ﺳﻮره ﻗﻞ ﻫﻮ اﻟّﻠﻪ اﺣﺪ را ﻗﺮاﺋﺖ ﻓﺮﻣﻮد‪ .‬ﭘﺲ از آﻧﮑﻪ از ﺻﺪ رﮐﻌﺖ ﻧﻤﺎز ﻓﺎرغ‬
‫ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﻮاﻧﺪن ﻧﻤﺎز ﺷﺐ و وﺗﺮ ﮐﻪ در ﺳﺎﯾﺮ ﺷﺐﻫﺎ ﻣﯽﺧﻮاﻧﺪ ﻣﺸﻐﻮل ﮔﺮدﯾﺪ‪.‬‬
‫ﭼﻮن ﺷﺐ ﺑﯿﺴـﺘﻢ ﻣـﺎه رﻣﻀـﺎن ﻓﺮا رﺳـﯿﺪ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﺷﺐﻫـﺎي ﻗﺒـﻞ آن ﻣﺎه‪ ،‬ﭘﺲ از ﻧﻤﺎز ﻣﻐﺮب ﻫﺸﺖ رﮐﻌﺖ‪ ،‬و ﺑﻌـﺪ از ﻧﻤﺎز ﻋﺸﺎء دوازده‬
‫رﮐﻌﺖ ﻧﺎﻓﻠﻪ ﻣﺨﺼﻮص ﻣﺎه ﻣﺒﺎرك رﻣﻀﺎن را ﺧﻮاﻧﺪ‪.‬‬
‫در ﺷﺐ ﺑﯿﺴﺖ و ﯾﮑﻢ ﻫﻨﮕﺎم ﻏﺮوب آﻓﺘﺎب ﻏﺴﻞ ﮐﺮد و ﻋﻤﻞ ﺷﺐ ﻧﻮزدﻫﻢ را اﻧﺠﺎم داد‪.‬‬
‫در ﺷﺐ ﺑﯿﺴﺖ و دوم ﺑﻪ ﻧﻤﺎزﻫﺎي ﺧﻮد اﻓﺰود‪ ،‬ﻫﺸﺖ رﮐﻌﺖ ﭘﺲ از ﻧﻤﺎز ﻣﻐﺮب و ﺑﯿﺴﺖ و دو رﮐﻌﺖ ﺑﻌﺪ از ﻧﻤﺎز ﻋﺸﺎء ﻧﺎﻓﻠﻪ ﻣﺨﺼﻮص‬
‫ﺑﻪﺟﺎ آورد‪.‬‬
‫ﭼﻮن ﺷﺐ ﺑﯿﺴﺖ و ﺳﻮم ﻓﺮا رﺳﯿﺪ ﺑﺎز ﻫﻢ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﺐ ﻧﻮزدﻫﻢ و ﺑﯿﺴﺖ و ﯾﮑﻢ ﻏﺴﻞ ﮐﺮد و ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻋﻤﻞ آن دو ﺷﺐ را اﻧﺠﺎم داد‪.‬‬
‫ﺳﭙﺲ از ﺣﻀـﺮت راﺟﻊ ﺑﻪ ﻧﻮاﻓﻞ ﯾﻮﻣﯿﻪ )ﭘﻨﺠﺎه رﮐﻌﺘﯽ( ﭘﺮﺳـﯿﺪﻧﺪ ﮐﻪ در ﻣﺎه رﻣﻀﺎن ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺧﻮاﻧﺪه ﺷﻮد‪ .‬ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ‬
‫ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻧﻤﺎزﻫـﺎي ﺷـﺒﻬﺎي ﻣـﺎه رﻣﻀﺎن را ﺑﻪ اﺿﺎﻓﻪ ﻧﻮاﻓﻞ ﭘﻨﺠﺎه رﮐﻌﺘﯽ ﮐﻪ در ﻏﯿﺮ ﻣﺎه رﻣﻀﺎن ﻣﯽﺧﻮاﻧـﺪ ﺑﻪﺟﺎ ﻣﯽآورد و اﺑـﺪا از آن‬
‫ﭘﻨﺠﺎه رﮐﻌﺖ ﭼﯿﺰي ﮐﻢ ﻧﻤﯽﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫ﻣﺆﻟﻒ‪ :‬ﮐﯿﻔﯿﺖ اﻧﺠﺎم ﻧﻮاﻓﻞ ﺷﺐﻫﺎي دﯾﮕﺮ‪ ،‬از ﺷﺐ ﺑﯿﺴﺖ و ﭼﻬﺎرم ﺗﺎ آﺧﺮ ﻣﺎه‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﺐ ﺑﯿﺴﺖ و دوم ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭼﻨﺎن ﮐﻪ اﺧﺒﺎر دﯾﮕﺮ‬
‫ﺑﺮ آن دﻻﻟﺖ دارد‪.‬‬
‫)‪ .275 (1‬ﺣﻀﺮت رﺿﺎ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ در روز اول ﻣﺤﺮم دو رﮐﻌﺖ ﻧﻤﺎز ﻣﯽﺧﻮاﻧﺪ‪.‬‬
‫)‪ .276 (2‬ﯾﺰﯾﺪ ﺑﻦ ﺧﻠﯿﻔﻪ ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ﺑﻪ ﺣﻀﺮت ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﻋﺮض ﮐﺮدم‪ :‬ﻋﻤﺮ ﺑﻦ ﺣﻨﻈﻠﻪ‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪130:‬‬
‫در ﺑﺎره وﻗﺖ ﻧﻤﺎزﻫﺎ از ﺷـﻤﺎ ﺑﺮاي ﻣﺎ ﻣﻄﺎﻟﺒﯽ ﻧﻘﻞ ﮐﺮده‪ .‬ﺣﻀﺮت ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬او ﺑﺮ ﻣﺎ دروغ ﻧﻤﯽﺑﻨﺪد ‪ ...‬ﻋﺮض ﮐﺮدم‪ :‬ﻋﻤﺮ ﺑﻦ ﺣﻨﻈﻠﻪ ﮔﻮﯾﺪ‪:‬‬
‫وﻗﺖ ﻧﻤﺎز ﻣﻐﺮب ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻗﺮص آﻓﺘﺎب ﭘﻨﻬﺎن ﺷﻮد‪ ،‬وﻟﯽ رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ در ﻣﺴﺎﻓﺮت ﮔﺎﻫﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺷـﺘﺎب راه‬
‫ﻣﯽﭘﯿﻤﻮد ﻧﻤﺎز ﻣﻐﺮب را ﺗﺄﺧﯿﺮ ﻣﯽاﻧﺪاﺧﺖ و آن را ﺑﺎ ﻧﻤﺎز ﻋﺸﺎ ﻣﯽﺧﻮاﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎم ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫ﻋﻤﺮ ﺑﻦ ﺣﻨﻈﻠﻪ درﺳﺖ ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫)‪ .277 ( 1‬اﻣـﺎم ﺑـﺎﻗﺮ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ در ﺷﺐﻫـﺎي ﺑـﺎراﻧﯽ ﻧﻤﺎز ﻣﻐﺮب را ﺗﺄﺧﯿﺮ ﻣﯽاﻧـﺪاﺧﺖ و در‬
‫ﺧﻮاﻧـﺪن ﻧﻤﺎز ﻋﺸﺎء ﻋﺠﻠﻪ ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد و آن دو را ﺑﺎ ﻫﻢ ﯾﮏ ﺟﺎ ﻣﯽﺧﻮاﻧـﺪ و ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻫﺮ ﮐﻪ ﺑﻪ دﯾﮕﺮان رﺣﻢ ﻧﮑﻨـﺪ ﺑﻪ او رﺣﻢ ﻧﺨﻮاﻫﺪ‬
‫ﺷﺪ‪.‬‬
‫)‪ .278 ( 2‬اﻣـﺎم ﺻـﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ وﻗﺘﯽ ﮐﻪ در ﺳـﻔﺮ ﺑﻮد و ﯾﺎ ﮐﺎر ﻓﻮري داﺷﺖ‪ ،‬ﻧﻤﺎز ﻇﻬﺮ و‬
‫ﻋﺼﺮ را ﺑﺎ ﻫﻢ ﻣﯽﺧﻮاﻧﺪ‪ ،‬و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﯿﻦ ﻧﻤﺎز ﻣﻐﺮب و ﻋﺸﺎء ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻧﻤﯽاﻧﺪاﺧﺖ‪.‬‬
‫)‪ .279 ( 3‬اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬در روزﻫﺎي ﺑﺴـﯿﺎر ﮔﺮم ﭼﻮن ﻣﺆذن ﺑﺮاي ﮔﻔﺘﻦ اذان ﻧﻤﺎز ﻇﻬﺮ اﺟﺎزه ﻣﯽﺧﻮاﺳﺖ رﺳﻮل ﺧﺪا‬
‫ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ‪ 79‬از ‪129‬‬ ‫ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت راﯾﺎﻧﻪاي ﻗﺎﺋﻤﯿﻪ‬ ‫ﺳﻨﻦ اﻟﻨﺒﯽ ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ‪ :‬آداب و ﺳﻨﻦ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ص( ‪ -‬آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري‬
‫اﺻﻔﻬﺎن ‪www.Ghaemiyeh.com‬‬ ‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم‬
‫اﺑﺮد‪ ،‬اﺑﺮد‬
‫»ﺑﮕﺬار ﻫﻮا ﺧﻨﮏ ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﮕﺬار ﻫﻮا ﺧﻨﮏ ﺷﻮد«‪.‬‬
‫)‪ (4‬ﻣﺆﻟﻒ‪ :‬ﺷﯿﺦ ﺻﺪوق ﮔﻮﯾﺪ‪:‬‬
‫»اﺑﺮد‪ ،‬اﺑﺮد«‬
‫ﯾﻌﻨﯽ ﺷـﺘﺎب ﮐﻦ‪ ،‬ﺷـﺘﺎب ﮐﻦ‪ .‬و آن را از ﮐﻠﻤﻪ »ﺑﺮﯾـﺪ« ﯾﻌﻨﯽ ﻧﺎﻣﻪرﺳـﺎن ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺳـﺮﻋﺖ راه ﻣﯽﭘﻮﯾـﺪ‪ .‬وﻟﯽ ﻇﺎﻫﺮا ﻣﺮاد از آن‬
‫ﺗﺄﺧﯿﺮ اﻧـﺪاﺧﺘﻦ اذان اﺳﺖ ﺗﺎ ﻫﻮا ﺧﻨﮏ ﺷﻮد و ﺷـﺪت ﮔﺮﻣﺎ ﺑﮑﺎﻫـﺪ‪ ،‬ﭼﻨﺎن ﮐﻪ رواﯾﺘﯽ ﮐﻪ در ﮐﺘﺎب ﻋﻼء از ﻣﺤﻤـﺪ ﺑﻦ ﻣﺴـﻠﻢ ﻧﻘﻞ ﺷﺪه‬
‫اﯾﻦ ﻣﻌﻨﯽ را ﺗﺄﯾﯿـﺪ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﻣﺴـﻠﻢ ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬اﻣﺎم ﺑﺎﻗﺮ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم در ﻣﺴـﺠﺪ رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﻣﻦ‬
‫داﺷـﺘﻢ ﻧﻤﺎز ﻣﯽﺧﻮاﻧـﺪم ﻣﺮا دﯾﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪا روزي ﺑﻪ ﻣﻦ ﻓﺮﻣﻮد ﻫﯿﭻ وﻗﺖ ﻧﻤﺎز واﺟﺐ را در آن وﻗﺖ ﻧﺨﻮان‪ .‬آﯾﺎ ﻧﻤﺎز را در آن ﺷﺪت ﮔﺮﻣﺎ‬
‫ﻣﯽﺧﻮاﻧﯽ؟ ﻋﺮض ﮐﺮدم‪ :‬ﻧﻤﺎز ﻧﺎﻓﻠﻪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫)‪ .280 ( 5‬رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻫﺮ ﮔﺎه در ﻧﻤﺎز‪ ،‬ﮐﺴـﯽ ﺑﻪ ﺧـﺪﻣﺘﺶ ﻣﯽآﻣـﺪ و در ﮐﻨﺎرش ﻣﯽﻧﺸـﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ او ﻧﻤﺎز را‬
‫ﮐﻮﺗﺎه ﻣﯽﮐﺮد و ﻣﺘﻮﺟﻪ او ﻣﯽﺷﺪ و ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد‪ :‬آﯾﺎ‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪131:‬‬
‫ﺣﺎﺟﺘﯽ داري؟ ﭘﺲ از آﻧﮑﻪ ﺣﺎﺟﺎت او را ﺑﺮﻣﯽآورد‪ ،‬ﻣﺠﺪدا ﺑﻪ ﻧﻤﺎز ﻣﯽﭘﺮداﺧﺖ‪.‬‬
‫)‪ .281 ( 1‬رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﭼﻮن ﺑﻪ ﻧﻤﺎز ﻣﯽاﯾﺴـﺘﺎد‪ ،‬از ﺗﺮس ﺧـﺪا رﻧﮕﺶ ﻣﯽﭘﺮﯾـﺪ و ﺻـﺪاﯾﯽ ﺳﻮزﻧﺎك ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﺻﺪاي‬
‫ﺟﻮﺷﺶ دﯾﮓ از ﺳﯿﻨﻪ ﯾﺎ دروﻧﺶ ﺑﻪ ﮔﻮش ﻣﯽرﺳﯿﺪ‪.‬‬
‫)‪ .282 (2‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ وﻗﺘﯽ ﺑﻪ ﻧﻤﺎز ﻣﯽﭘﺮداﺧﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺟﺎﻣﻪاي ﺑﻮد ﮐﻪ روي زﻣﯿﻦ اﻓﺘﺎده ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫)‪ .283 ( 3‬ﻋﺎﯾﺸﻪ ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻـﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺑﺎ ﻣﺎ ﺳﺨﻦ ﻣﯽﮔﻔﺖ و ﻣﺎ ﺑﺎ او ﺳﺨﻦ ﻣﯽﮔﻔﺘﯿﻢ‪ ،‬ﻫﻤﯿﻦ ﮐﻪ وﻗﺖ ﻧﻤﺎز ﻣﯽرﺳﯿﺪ‬
‫او را ﺣﺎﻟﺘﯽ دﺳﺖ ﻣﯽداد ﮐﻪ ﮔﻮﯾﯽ ﻧﻪ او ﻣﺎ را ﻣﯽﺷﻨﺎﺳﺪ و ﻧﻪ ﻣﺎ او را ﻣﯽﺷﻨﺎﺳﯿﻢ‪.‬‬
‫)‪ .284 ( 4‬رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ در ﻧﻤـﺎز‪ ،‬ﮔﺎﻫﯽ ]اﻧـﺪﮐﯽ[ ﺑﻪ ﻃﺮف راﺳﺖ و ﭼﭗ ﺧﻮد ﻧﻈﺮ ﻣﯽاﻓﮑﻨـﺪ وﻟﯽ ﺑﻪ ﻋﻘﺐ ﮔﺮدن‬
‫ﻧﻤﯽﮐﺸﯿﺪ و روي ﺧﻮد را ﺑﺮﻧﻤﯽﮔﺮداﻧﺪ‪.‬‬
‫)‪ .285 ( 5‬ﻋﻠﯽ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﭼـﻮن ﻣﺤّﻤـ ﺪ ﺑﻦ أﺑﯽ ﺑﮑﺮ را واﻟﯽ ﻣﺼـﺮ ﻗﺮار داد‪ ،‬ﺿـﻤﻦ دﺳـﺘﻮر اﻟﻌﻤﻠﯽ ﮐﻪ ﺑﺮاي او ﻧﻮﺷﺖ‪ ،‬ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺳـﭙﺲ‬
‫ﻣﻮاﻇﺐ رﮐﻮع و ﺳـﺠﻮدت ﺑـﺎش‪ ،‬زﯾﺮا رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ از ﻫﻤﻪ ﻣﺮدم ﻧﻤـﺎزش ﮐﺎﻣﻞﺗﺮ و در ﻋﯿﻦ ﺣﺎل از ﻫﻤﻪ ﺳـﺒﮏﺗﺮ‬
‫ﺑﻮد‪.‬‬
‫)‪ .286 ( 6‬اﻣـﺎم ﺻـﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﺿـﻤﻦ ﺣـﺪﯾﺜﯽ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬وﻗﺘﯽ رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﮔﻮﺷﺖ ﻣﯿـﻞ ﻣﯽﮐﺮد‪ ،‬ﺑـﺪون آﻧﮑﻪ‬
‫دﺳﺖﻫﺎي ﺧﻮد را ﺑﺸﻮﯾـﺪ ﺑﻪ ﻧﻤﺎز ﻣﺸـﻐﻮل ﻣﯽﺷـﺪ‪ ،‬وﻟﯽ ﭼﻮن ﺷـﯿﺮ ﻣﯿﻞ ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد‪ ،‬ﭘﯿﺶ از آﻧﮑﻪ دﺳﺖ ﺧﻮد را ﺑﺸﻮﯾـﺪ و آب در دﻫﺎن‬
‫ﺑﮕﺮداﻧﺪ ﻧﻤﺎز ﻧﻤﯽﺧﻮاﻧﺪ‪.‬‬
‫)‪ .287 ( 7‬اﺑﻦ ﺳـﻨﺎن ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ﺑﻪ ﺣﻀﺮت ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﻋﺮض ﮐﺮدم‪ :‬ﻣﺎ ﻣﺆّذﻧﯽ دارﯾﻢ ﮐﻪ ﺻﺒﺢ ﻧﺸﺪه اذان ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪ .‬ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬اﮔﺮ ﭼﻪ‬
‫ﺻﺒـﺢ ﻧﺸـﺪه اذان ﮔﻔﺘﻦ ﺑﻪ ﻧﻔﻊ ﻫﻤﺴﺎﯾﮕﺎن اﺳﺖ‪ ،‬زﯾﺮا ﺑﺮاي ﻧﻤﺎز ﺷﺐ )ﯾﺎ آﻣﺎدﮔﯽ ﺑﺮاي ﻧﻤﺎز ﺻـﺒﺢ( ﺑﯿﺪار ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬و ﻟﯿﮑﻦ ﺳـّﻨﺖ اﯾﻦ‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﻃﻠﻮع ﻓﺠﺮ اذان ﮔﻔﺘﻪ ﺷﻮد و ﻣﯿﺎن اذان و اﻗﺎﻣﻪ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﻫﻤﺎن دو رﮐﻌﺖ ﻧﺎﻓﻠﻪ ﻓﺠﺮ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺷﻮد‪.‬‬
‫)‪ .288 (8‬اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﺿﻤﻦ ﺣﺪﯾﺜﯽ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﭼﻮن وﻗﺖ ﻧﻤﺎز داﺧﻞ ﻣﯽﺷﺪ‪،‬‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪132:‬‬
‫رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺑﻪ ﺑﻼل ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺑﺎﻻي دﯾﻮار ﺑﺮو و ﺑﺎ ﺻﺪاي ﺑﻠﻨﺪ اذان ﺑﮕﻮ‪.‬‬
‫)‪ .289 ( 1‬اﻣﺎم ﺑﺎﻗﺮ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ روزي ﺑﺮاي ﻧﻤﺎز از ﺧﺎﻧﻪ ﺑﯿﺮون آﻣﺪ در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺣﺴـﯿﻦ ﻋﻠﯿﻪ‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ‪ 80‬از ‪129‬‬ ‫ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت راﯾﺎﻧﻪاي ﻗﺎﺋﻤﯿﻪ‬ ‫ﺳﻨﻦ اﻟﻨﺒﯽ ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ‪ :‬آداب و ﺳﻨﻦ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ص( ‪ -‬آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري‬
‫اﺻﻔﻬﺎن ‪www.Ghaemiyeh.com‬‬ ‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم‬
‫اﻟّﺴـ ﻼم را ﺑﻪ دوش ﺧﻮد ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺑﻪ ﻣﺴـﺠﺪ آورد و در ﮐﻨﺎر ﺧﻮد اﯾﺴـﺘﺎﻧﺪ و ﻣﺮدم ﻧﯿﺰ ﭘﺸﺖ ﺳـﺮ آن ﺣﻀـﺮت ﺑﺮاي ﻧﻤﺎز ﺟﻤﺎﻋﺖ ﺻﻒ‬
‫ﮐﺸـﯿﺪﻧﺪ‪ -‬و ﺣﺴﯿﻦ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم دﯾﺮ ﺑﻪ ﺳﺨﻦ آﻣﺪه ﺑﻮد ﺑﻪ ﻃﻮري ﮐﻪ ﻣﯽﺗﺮﺳﯿﺪﻧﺪ زﺑﺎن ﺑﺎز ﻧﮑﻨﺪ‪ -‬ﭼﻮن رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ‬
‫ﺗﮑﺒﯿﺮ ﻧﻤﺎز ﮔﻔﺖ ﺣﺴـﯿﻦ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﺑﺎ آن ﺣﻀﺮت ﺗﮑﺒﯿﺮ ﮔﻔﺖ‪ .‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ وﻗﺘﯽ ﺗﮑﺒﯿﺮ ﻓﺮزﻧﺪش را ﺷﻨﯿﺪ دوﺑﺎره‬
‫ﺗﮑﺒﯿﺮ ﮔﻔﺖ‪ .‬ﺣﺴـﯿﻦ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻧﯿﺰ ﺗﮑﺒﯿﺮ ﮔﻔﺖ‪ ،‬ﺗﺎ آﻧﮑﻪ رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻫﻔﺖ ﺑﺎر ﺗﮑﺒﯿﺮ ﮔﻔﺖ و ﺣﺴﯿﻦ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم‬
‫ﻧﯿﺰ ﺗﮑﺒﯿﺮ ﮔﻔﺖ‪ .‬ﺑﻪ اﯾﻦ ﺳﺒﺐ ﻫﻔﺖ ﺑﺎر ﺗﮑﺒﯿﺮ ﮔﻔﺘﻦ در آﻏﺎز ﻧﻤﺎز ﺳّﻨﺖ ﮔﺮدﯾﺪ »‪.«1‬‬
‫)‪ .290 ( 2‬ﻋﻠﯽ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻣﻮﻗﻊ ﮔﻔﺘﻦ ﺗﮑـﺒﯿﺮة اﻻـﺣﺮام و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻫﻨﮕـﺎم ﮔﻔﺘﻦ ﺗﮑﺒﯿﺮ ﺑﺮاي‬
‫رﮐﻮع و ﻧﯿﺰ ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺳﺮ از رﮐﻮع ﺑﺮﻣﯽداﺷﺖ‪ ،‬دﺳﺖﻫﺎ را ﺗﺎ ﺑﺮاﺑﺮ ﮔﻮﺷﻬﺎ ﺑﻠﻨﺪ ﻣﯽﮐﺮد‪.‬‬
‫)‪ .291 (3‬اﻣﺎم ﺑﺎﻗﺮ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ در ﻧﻤﺎز‬
‫»ﺑﺴﻢ اﻟﻠﱠﻪ اﻟّﺮﺣﻤﻦ اﻟّﺮﺣﯿﻢ«‬
‫را آﺷﮑﺎر ﻣﯽﮐﺮد و ﺻﺪاﯾﺶ را ﺑﻪ آن ﺑﻠﻨﺪ ﻣﯽﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫)‪ .292 (4‬اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ وﻗﺘﯽ ﺑﺎ ﻣﺮدم ﻧﻤﺎز ﻣﯽﺧﻮاﻧﺪ‬
‫»ﺑﺴﻢ اﻟﻠﱠﻪ اﻟّﺮﺣﻤﻦ اﻟّﺮﺣﯿﻢ«‬
‫را آﺷﮑﺎر ﻣﯽﮐﺮد‪.‬‬
‫)‪ .293 ( 5‬ﻋﻠﯽ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻫﺮ ﮔﺎه ﺑﻪ رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ در ﻧﻤﺎز ﺣﺎﻟﺖ »ﺧﻤﯿﺎزه« دﺳﺖ ﻣﯽداد‪ ،‬دﺳﺖ راﺳﺘﺶ را‬
‫ﺟﻠﻮ دﻫﺎن ﻣﯽﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫)‪ .294 ( 6‬ﻋﻠﯽ ﻋﻠﯿﻪ اﻟـّﺴ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﮔﺎﻫﯽ در ﺣﺎل ﻧﻤﺎز دﺳﺖ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻣﺤﺎﺳﻦ ﺷﺮﯾﻒ ﻣﯽﮐﺸﯿﺪ؛ ﺑﻪ‬
‫آن ﺣﻀـﺮت ﻋﺮض ﮐﺮدﯾﻢ‪ :‬ﯾﺎ رﺳﻮل اﻟﻠﱠﻪ‪ ،‬ﺷـﻤﺎ را ﻣﯽﺑﯿﻨﯿﻢ ﮐﻪ ﮔﺎﻫﯽ در ﻧﻤﺎز ﺑﻪ ﻣﺤﺎﺳﻦ ﺧﻮد دﺳﺖ ﻣﯽﮐﺸﯿﺪ؟! ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬اﯾﻦ وﻗﺘﯽ اﺳﺖ‬
‫ﮐﻪ ﻏﻤﻢ زﯾﺎد ﻣﯽﺷﻮد و دﻟﻢ ﻣﯽﮔﯿﺮد‪.‬‬
‫______________________________‬
‫)‪ (1‬در ﺑﻌﻀﯽ رواﯾﺎت ﻟﻔﻆ »ﺣﺴﻦ« ﻧﻘﻞ ﺷﺪه وﻟﯽ »ﺣﺴﯿﻦ« ﻣﻌﺮوفﺗﺮ اﺳﺖ‪) .‬ﻣﺆﻟﻒ(‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪133:‬‬
‫)‪ .295 (1‬اﺑﻮ ﺳﻌﯿﺪ ﺧﺪري ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ در ﻧﻤﺎز ﻗﺒﻞ از اﺷﺘﻐﺎل ﺑﻪ ﻗﺮاﺋﺖ‬
‫»أﻋﻮذ ﺑﺎﻟﻠﱠﻪ ﻣﻦ اﻟﺸﯿﻄﺎن اﻟﺮﺟﯿﻢ«‬
‫ﻣﯽﮔﻔﺖ‪.‬‬
‫)‪ .296 ( 2‬ﺷـﯿﺦ ﺻﺪوق رﺣﻤﻪ اﻟﻠﱠﻪ ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ﻧﻤﺎز رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ از ﻫﻤﻪ ﻣﺮدم ﮐﺎﻣﻞﺗﺮ و ﻣﺨﺘﺼﺮﺗﺮ ﺑﻮد‪ ،‬وﻗﺘﯽ داﺧﻞ ﻧﻤﺎز‬
‫ﻣ ﯽ ﺷ ﺪ ﭘ ﺲ ا ز ﮔ ﻔﺘ ﻦ‬
‫»اﻟﻠﱠﻪ اﮐﺒﺮ«‬
‫ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﻣﯽﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫»ﺑﺴﻢ اﻟﻠﱠﻪ اﻟّﺮﺣﻤﻦ اﻟّﺮﺣﯿﻢ«‬
‫»‪.«1‬‬
‫)‪ .297 ( 3‬اﻣﺎم ﺑﺎﻗﺮ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬دو ﻧﻔﺮ از اﺻﺤﺎب رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ در ﮐﯿﻔﯿﺖ ﻗﺮاﺋﺖ ﻧﻤﺎز آن ﺣﻀﺮت اﺧﺘﻼف‬
‫ﮐﺮدﻧـﺪ‪ ،‬ﺑﺮاي روﺷﻦ ﺷـﺪن آن ﺑﻪ اﺑّﯽ ﺑﻦ ﮐﻌﺐ ﻧﺎﻣﻪ ﻧﻮﺷـﺘﻨﺪ ﮐﻪ رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﭼﻨـﺪ ﺑﺎر در ﻧﻤﺎز ﻣﮑﺚ ﻣﯽﮐﺮد؟ او‬
‫ﭘﺎﺳﺦ داد‪:‬‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ‪ 81‬از ‪129‬‬ ‫ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت راﯾﺎﻧﻪاي ﻗﺎﺋﻤﯿﻪ‬ ‫ﺳﻨﻦ اﻟﻨﺒﯽ ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ‪ :‬آداب و ﺳﻨﻦ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ص( ‪ -‬آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري‬
‫اﺻﻔﻬﺎن ‪www.Ghaemiyeh.com‬‬ ‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم‬
‫رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ در ﺣـﺎل ﻗﺮاﺋﺖ دو ﺟـﺎ ﻣﮑﺚ ﻣﯽﮐﺮد‪ :‬ﯾﮑﯽ ﭘﺲ از ﻓﺮاﻏﺖ از ﻓﺎﺗﺤـﮥ اﻟﮑﺘﺎب‪ ،‬و دﯾﮕﺮي ﭘﺲ از ﭘﺎﯾﺎن‬
‫ﯾﺎﻓﺘﻦ ﺳﻮره‪.‬‬
‫)‪ (4‬ﻣﺆﻟﻒ‪ :‬ﺻـﺪوق اﯾﻦ ﺣﺪﯾﺚ را ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻔﺼﻞ رواﯾﺖ ﮐﺮده و در آن آﻣﺪه ﮐﻪ ﻣﮑﺚ اول ﭘﺲ از ﺗﮑﺒﯿﺮة اﻻﺣﺮام‪ ،‬و ﻣﮑﺚ دوم ﭘﺲ‬
‫از ﻓﺮاغ از ﻗﺮاﺋﺖ و ﻗﺒﻞ از رﻓﺘﻦ ﺑﻪ رﮐﻮع ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫)‪ .298 ( 5‬ﺳـﻤﺮه و اﺑّﯽ ﺑﻦ ﮐﻌﺐ رواﯾﺖ ﮐﺮدهاﻧﺪ ﮐﻪ ﻣﮑﺚ اول رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻـﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﭘﺲ از ﺗﮑﺒﯿﺮة اﻻﺣﺮام و دوﻣﯽ ﺑﻌﺪ از‬
‫ﭘﺎﯾﺎن ﯾﺎﻓﺘﻦ ﺳﻮره ﺣﻤﺪ ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫)‪ .299 ( 6‬اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ در ﻧﻤﺎز »ﺻﺒﺢ« ﺳﻮرهﻫﺎﯾﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ »ﻋّﻢ ﯾﺘﺴﺎﺋﻠﻮن« و »ﻫﻞ اﺗﯿﮏ‬
‫ﺣـﺪﯾﺚ اﻟﻐﺎﺷـﯿﮥ« ]و »ﻫﻞ اﺗﯽ ﻋﻠﯽ اﻻﻧﺴﺎن«[ و »ﻻ اﻗﺴﻢ ﺑﯿﻮم اﻟﻘﯿﺎﻣـﮥ« و ﻣﺎﻧﻨـﺪ آن را ﻣﯽﺧﻮاﻧﺪ‪ .‬و در ﻧﻤﺎز »ﻇﻬﺮ« ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﻮرهﻫﺎي »ﺳـّﺒﺢ‬
‫اﺳـﻢ رﺑّـﮏ« و »و اﻟﺸــﻤﺲ و ﺿـﺤﯿﻬﺎ« و »ﻫـﻞ اﺗﯿـﮏ ﺣـﺪﯾﺚ اﻟﻐﺎﺷـﯿﮥ« و ﻣﺎﻧﻨـﺪ آن را ﻗﺮاﺋـﺖ ﻣﯽﮐﺮد‪ .‬و در ﻧﻤـﺎز »ﻣﻐﺮب« ﺳﻮرهﻫـﺎي‬
‫ﮐﻮﺗﺎﻫﺘﺮي ﭼﻮن »ﻗﻞ ﻫﻮ اﻟّﻠﻪ اﺣﺪ« و »اذا ﺟﺎء ﻧﺼﺮ اﻟّﻠﻪ و اﻟﻔﺘﺢ« و »اذا زﻟﺰﻟﺖ« را ﻣﯽﺧﻮاﻧﺪ‪ .‬و در ﻧﻤﺎز »ﻋﺸﺎء« آﻧﭽﻪ در ﻧﻤﺎز »ﻇﻬﺮ« و‬
‫______________________________‬
‫)‪ (1‬از اﯾﻦ رواﯾﺖ ﻣﻌﻠﻮم ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ آن ﺣﻀﺮت در ﻫﻨﮕﺎم ﻋﺠﻠﻪ و ﮔﺎه ﺑﺮاي رﻋﺎﯾﺖ ﺣﺎل ﻋﻤﻮم‪ ،‬أﻋﻮذ ﺑﺎﻟﻠﱠﻪ ﻧﻤﯽﮔﻔﺖ‪.‬‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪134:‬‬
‫در ﻧﻤﺎز »ﻋﺼﺮ« آﻧﭽﻪ در ﻧﻤﺎز »ﻣﻐﺮب« ﻣﯽﺧﻮاﻧﺪ‪ ،‬ﻗﺮاﺋﺖ ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد‪.‬‬
‫)‪ .300 ( 1‬اﻣـﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ در رﮐﻌﺖ آﺧﺮ ﻧﻤﺎز ﺷﺐ ﺳﻮره »ﻫﻞ أﺗﯽ ﻋﻠﯽ اﻻﻧﺴﺎن« را‬
‫ﻗﺮاﺋﺖ ﻣﯽﮐﺮد‪.‬‬
‫)‪ .301 (2‬رواﯾﺖ ﺷﺪه ﮐﻪ رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ در ﺳﻪ رﮐﻌﺖ آﺧﺮ ﻧﻤﺎز ﺷﺐ )ﺷﻔﻊ و وﺗﺮ( ﻧﻪ ﺳﻮره را ﻣﯽﺧﻮاﻧﺪ‪ :‬در رﮐﻌﺖ‬
‫اول ﺳﻮره »اﻟﻬﯿﮑﻢ اﻟﺘﮑـﺎﺛﺮ« و »اﻧـﺎ اﻧﺰﻟﻨﺎه« و »اذا زﻟﺰﻟﺖ«‪ ،‬و در رﮐﻌﺖ دوم‪» :‬اﻟﺤﻤـﺪ »‪ ««1‬و »و اﻟﻌﺼـﺮ« و »اذا ﺟﺎء ﻧﺼـﺮ اﻟّﻠﻪ«‪ ،‬و در ﯾﮏ‬
‫رﮐﻌﺖ وﺗﺮ »ﻗﻞ ﯾﺎ اﯾﻬﺎ اﻟﮑﺎﻓﺮون« و »ﺗّﺒﺖ« و »ﻗﻞ ﻫﻮ اﻟّﻠﻪ اﺣﺪ«‪.‬‬
‫)‪ .302 ( 3‬اﻣـﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻗﻨﻮت در ﺗﻤﺎم ﻧﻤﺎزﻫﺎ‪ ،‬در رﮐﻌﺖ دوم ﭘﯿﺶ از رﻓﺘﻦ ﺑﻪ رﮐﻮع و ﭘﺲ از ﻗﺮاﺋﺖ‪ ،‬ﺳـّﻨﺖ ﻻزﻣﯽ‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫)‪ .303 (4‬ﺑﺮاء ﺑﻦ ﻋﺎزب ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻫﯿﭻ ﻧﻤﺎز واﺟﺒﯽ را ﺑﺪون »ﻗﻨﻮت« اﻧﺠﺎم ﻧﻤﯽداد‪.‬‬
‫)‪ .304 ( 5‬ﻫﻔﺘﺎد و ﭼﻨﺪ ﺗﻦ از ﺷـﯿﻌﯿﺎن از اﻣﺎم ﺣﺴﻦ ﻋﺴـﮑﺮي ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم‪ -‬در ﯾﮏ ﺣﺪﯾﺚ ﻃﻮﻻﻧﯽ‪ -‬رواﯾﺖ ﮐﺮدهاﻧﺪ ﮐﻪ آن ﺣﻀـﺮت‬
‫ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺧـﺪاي ﻋّﺰ و ﺟـّﻞ ﺑﻪ ﺟـّﺪم رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ وﺣﯽ ﮐﺮد ﮐﻪ ﺗﻮ و ﻋﻠﯽ و ﺣﺠﺘﻬـﺎي دﯾﮕﺮم از ﻧﺴﻞ ﻋﻠﯽ را ﺗﺎ روز‬
‫ﻗﯿﺎﻣﺖ ﺑﻪ ده ﺧﺼﻠﺖ ﻣﺨﺼﻮص ﮐﺮدم‪ ،‬ﮐﻪ از ﺟﻤﻠﻪ آﻧﻬﺎﺳﺖ‪ :‬ﻗﻨﻮت ﺧﻮاﻧﺪن در رﮐﻌﺖ دوم از ﻫﺮ ﻧﻤﺎز‪.‬‬
‫)‪ .305 ( 6‬رﺳـﻮل ﺧـﺪا ﺻـﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺑﺮاي رﮐـﻮع ﺑﻪ ﻗـﺪري ﺧﻢ ﻣﯽﺷـﺪ ﮐﻪ اﮔﺮ ﻣﻘـﺪاري آب ﺑﺮ ﭘﺸﺖ او رﯾﺨﺘﻪ ﻣﯽﺷـﺪ ﺛـﺎﺑﺖ‬
‫ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ و از ﻫﯿﭻ ﻃﺮف ﻓﺮو ﻧﻤﯽرﯾﺨﺖ‪.‬‬
‫)‪ .306 ( 7‬ﻫﺸـﺎم ﺑﻦ ﺣﮑﻢ ﮔﻮﯾـﺪ‪ :‬ﺑﻪ اﻣﺎم ﮐﺎﻇﻢ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻋﺮض ﮐﺮدم‪ :‬ﺑﻪ ﭼﻪ ﻋﻠﺖ در رﮐﻮع »ﺳـﺒﺤﺎن رﺑّﯽ اﻟﻌﻈﯿﻢ و ﺑﺤﻤـﺪه« و در‬
‫ﺳﺠﺪه »ﺳـﺒﺤﺎن رﺑّﯽ اﻻﻋﻠﯽ و ﺑﺤﻤﺪه« ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد؟ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬اي ﻫﺸﺎم‪ ،‬ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ را ﺑﻪ ﻣﻌﺮاج ﺑﺮدﻧﺪ‬
‫و در آﻧﺠﺎ ﻧﻤﺎز ﮔﺰارد و ﻣﺘﺬﮐﺮ ﻋﻈﻤﺖ و ﺑﺰرﮔﯽ ﺣﻖ ﺗﻌﺎﻟﯽ‪ -‬ﮐﻪ در آن ﺷﺐ دﯾﺪه ﺑﻮد‪ -‬ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺪﻧﺶ‬
‫______________________________‬
‫)‪» (1‬اﻧﺎ اﻋﻄﯿﻨﺎك اﻟﮑﻮﺛﺮ« درﺳﺖ اﺳﺖ ﭼﻨﺎن ﮐﻪ در رواﯾﺖ دﯾﮕﺮ آﻣﺪه اﺳﺖ‪) .‬ﻣﺤﻤﺪ ﻫﺎدي ﻓﻘﻬﯽ(‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪135:‬‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ‪ 82‬از ‪129‬‬ ‫ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت راﯾﺎﻧﻪاي ﻗﺎﺋﻤﯿﻪ‬ ‫ﺳﻨﻦ اﻟﻨﺒﯽ ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ‪ :‬آداب و ﺳﻨﻦ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ص( ‪ -‬آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري‬
‫اﺻﻔﻬﺎن ‪www.Ghaemiyeh.com‬‬ ‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم‬
‫ﺑﻪ ﻟﺮزه اﻓﺘﺎد و ﺑﯽاﺧﺘﯿﺎر ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ رﮐﻮع در آﻣﺪ و در آن ﺣﺎل ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫»ﺳﺒﺤﺎن رﺑّﯽ اﻟﻌﻈﯿﻢ و ﺑﺤﻤﺪه«‬
‫‪ .‬و ﭼﻮن از رﮐﻮع ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﻮي ﺣﻖ ﺗﻌﺎﻟﯽ در ﻣﻘﺎم و ﺟﺎﯾﮕﺎﻫﯽ ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﺣﺎﻟﺖ ﻗﺒﻠﯽ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪ ]از ﺗﺮس و ﻋﻈﻤﺖ ﺣﻖ[ ﺑﻪ ﺳﺠﺪه‬
‫اﻓﺘﺎد و ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫»ﺳﺒﺤﺎن رﺑّﯽ اﻻﻋﻠﯽ و ﺑﺤﻤﺪه«‬
‫‪ .‬ﭼﻮن اﯾﻦ ذﮐﺮ را ﻫﻔﺖ ﺑﺎر ﺗﮑﺮار ﮐﺮد ﺣﺎﻟﺖ ﺧﻮف و ﺗﺮس از او زاﯾﻞ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ اﯾﻦ ﺟﻬﺖ »ﺳّﻨﺖ« ﺑﺮ آن ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫)‪ .307 ( 1‬ﻋﺒﺎﯾﻪ ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬اﻣﯿﺮ اﻟﻤﺆﻣﻨﯿﻦ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﺑﻪ ﻣﺤّﻤﺪ ﺑﻦ أﺑﯽ ﺑﮑﺮ ﻧﻮﺷﺖ‪ :‬ﻣﺮاﻗﺐ رﮐﻮع و ﺳـﺠﻮدت ﺑﺎش‪ ،‬زﯾﺮا رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻـّﻠﯽ‬
‫اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﮐﻪ ﻧﻤﺎزش را ﮐﺎﻣﻞﺗﺮ از ﻫﻤﻪ اﻧﺠﺎم ﻣﯽداد و ﺑﻬﺘﺮ از دﯾﮕﺮان ﻣﺮاﻋﺎت ﻣﯽﮐﺮد‪ ،‬ﭼﻮن ﺑﻪ رﮐﻮع ﻣﯽرﻓﺖ ﺳﻪ ﺑﺎر ﻣﯽﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫»ﺳﺒﺤﺎن رﺑّﯽ اﻟﻌﻈﯿﻢ و ﺑﺤﻤﺪه«‬
‫‪ ...‬و ﭼﻮن ﺑﻪ ﺳﺠﺪه ﻣﯽرﻓﺖ‪ ،‬ﻣﯽﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫»ﺳﺒﺤﺎن رﺑّﯽ اﻻﻋﻠﯽ و ﺑﺤﻤﺪه«‬
‫‪ .308 ( 2) .‬ﻋﻠﯽ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﭼﻮن ﺑﻪ ﺳـﺠﺪه ﻣﯽرﻓﺖ‪ ،‬دو زاﻧﻮي ﺧﻮد را ﻗﺒـﻞ از دﺳﺖﻫـﺎ ﺑﻪ‬
‫ﻃﺮف زﻣﯿﻦ ﭘﯿﺶ ﻣﯽﺑﺮد‪.‬‬
‫)‪ (3‬ﻣﺆﻟﻒ‪ :‬در اﺧﺒـﺎر زﯾﺎدي از اﻫﻞ ﺑﯿﺖ ﻋﻠﯿﻬﻢ اﻟّﺴـ ﻼم ذﮐﺮ ﺷـﺪه ﮐﻪ ﻣﺴـﺘﺤﺐ اﺳﺖ ﻫﻨﮕﺎم ﺳـﺠﺪه رﻓﺘﻦ دﺳﺖﻫﺎ را ﭘﯿﺶ از زاﻧﻮﻫﺎ ﺑﺮ‬
‫زﻣﯿﻦ ﺑﮕﺬارﻧﺪ‪ .‬و ﺷﺎﯾﺪ ﻣﺮاد از »اﺳﺘﻘﺒﺎل« زاﻧﻮﻫﺎ ﺑﻪ ﻃﺮف زﻣﯿﻦ‪ ،‬در اﯾﻦ ﺣﺪﯾﺚ‪ ،‬ﭘﯿﺶ ﺑﺮدن آن در ﻣﻮﻗﻊ ﺧﻢ ﺷﺪن ﺑﺎﺷﺪ ﻧﻪ آن ﮐﻪ آﻧﻬﺎ‬
‫را ﻗﺒﻞ از دﺳﺘﻬﺎ ﺑﺮ زﻣﯿﻦ ﮔﺬارد )ﺑﻪ اﯾﻦ ﺻﻮرت ﮐﻪ رﺳﻮل ﺧﺪا ﭼﻮن ﻣﯽﺧﻮاﺳﺖ ﺑﻪ ﺳﺠﺪه ﺑﺮود‪ ،‬اول ﺑﺎ زاﻧﻮ ﺑﻪ ﻃﺮف زﻣﯿﻦ ﺧﻢ ﻣﯽﺷﺪ‬
‫وﻟﯽ دﺳﺖﻫﺎي ﺧﻮد را ﭘﯿﺶ از زاﻧﻮان ﺑﺮ زﻣﯿﻦ ﻣﯽﻧﻬﺎد(‪.‬‬
‫)‪ .309 ( 4‬ﻋﻠﯽ ﻋﻠﯿـﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣـﻮد‪ :‬رﺳـﻮل ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿـﻪ و آﻟﻪ ﻣﻮﻗـﻊ ﺳـﺠﺪه ﮐﺮدن ﺑﺮ ﮐﻒﻫـﺎي دﺳﺖ ﺧـﻮد ﺗﮑﯿﻪ ﻣﯽﮐﺮد و‬
‫ﺑﺎزوﻫﺎي ﺧﻮد را ﺑﺎز ﻧﮕﻪ ﻣﯽداﺷﺖ ﺑﻪ ﻃﻮري ﮐﻪ زﯾﺮ ﺑﻐﻞﻫﺎﯾﺶ از ﭘﺸﺖ ﺳﺮ دﯾﺪه ﻣﯽﺷﺪ‪.‬‬
‫)‪ .310 ( 5‬رواﯾﺖ ﺷﺪه ﮐﻪ رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺑﺮ »ﺧﻤﺮه«‪ -‬ﯾﻌﻨﯽ ﺣﺼﯿﺮ ﮐﻮﭼﮑﯽ ﮐﻪ از ﺑﺮگ درﺧﺖ ﺧﺮﻣﺎ ﺑﺎﻓﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪-‬‬
‫ﺳﺠﺪه ﻣﯽﮐﺮد‪.‬‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪136:‬‬
‫)‪ .311 (1‬اﻣﺎم ﺑﺎﻗﺮ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺑﻪ ﻣﺤﻞ ﺳﺠﺪه ﺧﻮد آب ﻣﯽﭘﺎﺷﯿﺪ‪.‬‬
‫)‪ .312 ( 2‬اﻣـﺎم ﺑﺎﻗﺮ ﻋﻠﯿﻪ اﻟـّﺴ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻋﺼﺎي ﻧﻮك ﺗﯿﺰي داﺷﺖ ﮐﻪ ﺑﺮ آن ﺗﮑﯿﻪ ﻣﯽﮐﺮد و روزﻫﺎي‬
‫ﻋﯿﺪ آن را ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽﮔﺮﻓﺖ و ﻣﻮﻗﻊ ﻧﻤﺎز ﺧﻮاﻧﺪن آن را ﺟﻠﻮي ﺧﻮد ﻣﯽﻧﻬﺎد )ﯾﻌﻨﯽ ﺑﻪ زﻣﯿﻦ ﻓﺮو ﻣﯽﮐﺮد ﺗﺎ ﺣﺮﯾﻢ ﻧﻤﺎزش ﺑﺎﺷﺪ(‪.‬‬
‫)‪ .313 ( 3‬اﻣـﺎم ﺻـﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ وﻗﺘﯽ ﻧﻤـﺎز ﻣﯽﺧﻮاﻧـﺪ ﭼﻮﺑـﺪﺳﺘﯽ ﻣﺨﺼﻮص ﺧﻮد را ﺟﻠﻮ‬
‫ﺳﺠﺎدهاش ﻣﯽﻧﻬﺎد‪.‬‬
‫)‪ .314 ( 4‬اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ در ﻧﻤﺎز ﻋﯿﺪ ﻓﻄﺮ و ﻋﯿﺪ ﻗﺮﺑﺎن و ﻧﻤﺎز اﺳﺘﺴﻘﺎ )ﻃﻠﺐ ﺑﺎران( در‬
‫رﮐﻌﺖ اول ﻫﻔﺖ ﺗﮑﺒﯿﺮ )ﺗﮑﺒﯿﺮة اﻻـﺣﺮام ﺑﻪ اﺿﺎﻓﻪ ﭘﻨـﺞ ﺗﮑﺒﯿﺮ ﺑﺮاي ﻗﻨﻮتﻫﺎ‪ ،‬و ﺗﮑﺒﯿﺮ ﻫﻔﺘﻢ ﺑﺮاي رﻓﺘﻦ ﺑﻪ رﮐﻮع( و در‪ ،‬رﮐﻌﺖ دوم ﭘﻨﺞ‬
‫ﺗﮑﺒﯿﺮ )ﭼﻬﺎر ﺗﮑﺒﯿﺮ ﺑﺮاي ﭼﻬﺎر ﻗﻨﻮت و ﯾﮑﯽ ﻫﻢ ﺑﺮاي رﻓﺘﻦ ﺑﻪ رﮐﻮع( ﻣﯽﮔﻔﺖ‪.‬‬
‫)‪ .315 ( 5‬ﻋﻠﯽ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ در ﻧﻤﺎز ﻋﯿﺪ ﻓﻄﺮ و ﻗﺮﺑﺎن‪ ،‬ﺳﻮره »ﺳـّﺒﺢ اﺳﻢ رﺑّﮏ اﻻﻋﻠﯽ« و »ﻫﻞ‬
‫اﺗﯿﮏ ﺣﺪﯾﺚ اﻟﻐﺎﺷﯿﮥ« را ﻗﺮاﺋﺖ ﻣﯽﮐﺮد‪.‬‬
‫)‪ .316 ( 6‬اﻣـﺎم ﺑﺎﻗﺮ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ اول ﺑﺮاي اﺳﺘﺴـﻘﺎ و ﻃﻠﺐ ﺑﺎران دو رﮐﻌﺖ ﻧﻤﺎز ﻣﯽﺧﻮاﻧـﺪ‪ ،‬و‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ‪ 83‬از ‪129‬‬ ‫ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت راﯾﺎﻧﻪاي ﻗﺎﺋﻤﯿﻪ‬ ‫ﺳﻨﻦ اﻟﻨﺒﯽ ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ‪ :‬آداب و ﺳﻨﻦ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ص( ‪ -‬آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري‬
‫اﺻﻔﻬﺎن ‪www.Ghaemiyeh.com‬‬ ‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم‬
‫ﺳﭙﺲ ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﮐﻪ ﻧﺸﺴـﺘﻪ ﺑﻮد دﻋﺎ ﻣﯽﮐﺮد و از ﺧﺪاوﻧﺪ ﻃﻠﺐ ﺑﺎران ﻣﯽﻧﻤﻮد‪ .‬و ﻧﯿﺰ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻـﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ اول ﻧﻤﺎز‬
‫اﺳﺘﺴﻘﺎ را ﺗﻤﺎم ﻣﯽﮐﺮد و ﺑﻌﺪ از آن ﺧﻄﺒﻪ ﻣﯽﺧﻮاﻧﺪ‪ ،‬و در ﻧﻤﺎز ﻫﻢ ﻗﺮاﺋﺖ را ﺑﻠﻨﺪ ﻣﯽﺧﻮاﻧﺪ‪.‬‬
‫)‪ .317 ( 7‬اﻣﺎم ﺑﺎﻗﺮ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬از ﺳـّﻨﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ اﻫﻞ ﻫﺮ ﺷـﻬﺮي ﺑﺮاي ﻧﻤﺎز ﻋﯿﺪ ﻓﻄﺮ و ﻗﺮﺑﺎن ﺑﻪ ﺳﻮي ﺻـﺤﺮا ﺑﯿﺮون روﻧﺪ‪ ،‬ﻣﮕﺮ‬
‫اﻫﻞ ﻣﮑﻪ ﮐﻪ آﻧﺎن در ﻣﺴﺠﺪ اﻟﺤﺮام ﻧﻤﺎز ﻋﯿﺪ ﻣﯽﺧﻮاﻧﻨﺪ‪.‬‬
‫)‪ .318 ( 8‬ﻋﻠﯽ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻـﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺑﺮاي ﻧﻤﺎز از ﺷـﻬﺮ ﺧﺎرج ﻣﯽﺷﺪ و ﺑﻪ ﻣﺼﻠّﯽ ﻣﯽرﻓﺖ‪،‬‬
‫در رﻓﺘﻦ از ﻃﺮﯾﻖ »ﺷﺠﺮه« ﻣﯽرﻓﺖ و در ﻣﺮاﺟﻌﺖ از ﻃﺮﯾﻖ »ﻣﻌّﺮس« ﺑﺎزﻣﯽﮔﺸﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﻠﯽ آن ﺣﻀﺮت در رﻓﺘﻦ ﺑﻪ ﺳﻮي ﻣﺼّﻠﯽ راه‬
‫درازﺗﺮ‪ ،‬و در ﻫﻨﮕﺎم ﻣﺮاﺟﻌﺖ راه ﮐﻮﺗﺎهﺗﺮ را اﺧﺘﯿﺎر ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد‪.‬‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪137:‬‬
‫)‪ .319 ( 1‬أﻣﯿﺮ اﻟﻤﺆﻣﻨﯿﻦ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺳـّﻨﺖ آن اﺳﺖ ﮐﻪ ﺟﺰ در ﺻـﺤﺮاﻫﺎ ﻧﻤﺎز ﺑﺎران ﻧﺨﻮاﻧﻨﺪ‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ در آﻧﺠﺎ ﮐﻪ ﻣﺮدم ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ‬
‫آﺳـﻤﺎن ﻧﻈﺮ ﮐﻨﻨـﺪ‪ .‬و ﻫﯿـﭻ ﺟﺎ ﻧﺒﺎﯾـﺪ در ﻣﺴﺎﺟـﺪ ﻧﻤﺎز ﺑﺎران ﺑﺨﻮاﻧﻨﺪ و ﻃﻠﺐ ﺑﺎران ﮐﻨﻨﺪ ﺟﺰ در ﻣّﮑﻪ ﻣﻌﻈﻤﻪ )ﮐﻪ در ﻣﺴـﺠﺪ اﻟﺤﺮام ﻧﻤﺎز‬
‫اﺳﺘﺴﻘﺎ ﻣﯽﺧﻮاﻧﻨﺪ و ﻃﻠﺐ ﺑﺎران ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﻨﺪ(‪.‬‬
‫)‪ .320 ( 2‬ﻧﻌﻤﺎن ﮔﻮﯾـﺪ‪ :‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺻﻒﻫﺎي ﻧﻤﺎز ﻣﺎ را ﭼﻨﺎن ﻣﺮﺗﺐ و ﻣﻨﻈﻢ ﻣﯽﮐﺮد ﮐﻪ ﮔﻮﯾﯽ ﭼﻮبﻫﺎي ﺗﯿﺮ را‬
‫ﺟﻔﺖ و ﺟﻮر ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﻓﮑﺮ ﻣﯽﮐﺮد ﮐﻪ ﻣﺎ از اﯾﻦ ﮐﺎر او ﻏﺎﻓﻠﯿﻢ‪ .‬روزي ﺑﻪ ﻣﺴـﺠﺪ آﻣﺪ و ﺑﻪ ﻧﻤﺎز اﯾﺴـﺘﺎد‪ ،‬ﭼﻮن ﺧﻮاﺳﺖ ﺗﮑﺒﯿﺮة اﻻﺣﺮام‬
‫ﺑﮕﻮﯾـﺪ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪ ﮐﻪ ﻣﺮدي ﺳـﯿﻨﻪاش ﺟﻠﻮﺗﺮ از ﺳﺎﯾﺮﯾﻦ اﺳﺖ‪ ،‬ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺑﻨﺪﮔﺎن ﺧﺪا‪ ،‬ﺻـﻔﻮف ﺧﻮد را ﻣﻨﻈﻢ ﮐﻨﯿﺪ و ﮔﺮ ﻧﻪ ﻣﯿﺎن دﻟﻬﺎﯾﺘﺎن‬
‫اﺧﺘﻼف ﺧﻮاﻫﺪ اﻓﺘﺎد‪.‬‬
‫)‪ .321 ( 3‬اﺑﻦ ﻣﺴﻌﻮد ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﻧﻤﺎز دﺳﺖ ﺑﺮ ﺷﺎﻧﻪﻫﺎي ﻣﺎ ﻣﯽﮔﺬاﺷﺖ و ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻣﻨﻈﻢ ﺑﺎﯾﺴﺘﯿﺪ و‬
‫ﮐﺞ و راﺳﺖ ﻧﺎﯾﺴﺘﯿﺪ‪ ،‬ﮐﻪ دﻟﻬﺎﯾﺘﺎن ﻧﯿﺰ ﮐﺞ و راﺳﺖ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫)‪(4‬‬
‫ﻣﻠﺤﻘﺎت‬
‫)‪ (275 ( 5‬رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺑﺎ اﺷﺘﯿﺎق ﺗﻤﺎم اﻧﺘﻈﺎر وﻗﺖ ﻧﻤﺎز را ﻣﯽﮐﺸـﯿﺪ و ﭼﺸﻢ ﺑﻪ راه داﺧﻞ ﺷـﺪن وﻗﺖ ﺑﻮد و ]ﭼﻮن‬
‫وﻗﺖ ﻧﻤﺎز ﻣﯽرﺳﯿﺪ[ ﺑﻪ ﻣﺆذﻧﺶ ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد‪ :‬اي ﺑﻼل ]ﺑﺎ اذان ﮔﻔﺘﻦ[ راﺣﺘﻤﺎن ﮐﻦ‪.‬‬
‫)‪ (276 ( 6‬أﻣﯿﺮ اﻟﻤﺆﻣﻨﯿﻦ ﻋﻠﯿﻪ اﻟـّﺴ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻫﯿﭻ ﭼﯿﺰ را‪ -‬از ﺷﺎم و ﻏﯿﺮ آن‪ -‬ﺑﺮ ﻧﻤﺎز ﻣﻘﺪم ﻧﻤﯽداﺷﺖ‪،‬‬
‫و ﭼﻮن وﻗﺖ ﻧﻤﺎز ﻓﺮا ﻣﯽرﺳﯿﺪ ﮔﻮﯾﺎ ﻫﯿﭻ ﯾﮏ از ﺧﺎﻧﻮاده و دوﺳﺖ و رﻓﯿﻖ ﺧﻮد را ﻧﻤﯽﺷﻨﺎﺧﺖ‪.‬‬
‫)‪ (277 ( 7‬اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﭼﻮن ﺧﻮرﺷﯿﺪ ﻏﺮوب ﻣﯽﮐﺮد ﻫﯿﭻ ﮐﺎري را ﺑﺮ ﻧﻤﺎز ﻣﻐﺮب‬
‫ﻣﻘﺪم ﻧﻤﯽداﺷﺖ و در اول وﻗﺖ‪ ،‬ﻧﻤﺎز ﻣﻐﺮﺑﺶ را‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪138:‬‬
‫ﻣﯽﺧﻮاﻧﺪ‪.‬‬
‫)‪ (278 ( 1‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻧﻮر ﭼﺸﻢ ﻣﻦ در ﻧﻤﺎز و روزه ﻗﺮار داده ﺷﺪه )ﯾﻌﻨﯽ آن دو را از ﻫﺮ ﭼﯿﺰ دوﺳﺖﺗﺮ‬
‫ﻣﯽدارم(‪.‬‬
‫)‪ (279 ( 2‬رﺳـﻮل ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺑﻪ اﺑـﻮ ذر ﻓﺮﻣـﻮد‪ :‬اي اﺑـﺎ ذر‪ ،‬ﺧـﺪاي ﻣﺘﻌـﺎل روﺷـﻨﯽ ﭼﺸﻢ ﻣﺮا در ﻧﻤـﺎز ﻗﺮار داده و آن را‬
‫ﻣﺤﺒـﻮب ﻣﻦ ﮔﺮداﻧﯿـﺪه ﭼﻨـﺎن ﮐﻪ ﻃﻌـﺎم را ﺑﺮاي ﮔﺮﺳـﻨﻪ و آب را ﺑﺮاي ﺗﺸـﻨﻪ ﻣﺤﺒـﻮب ﺳـﺎﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬آدم ﮔﺮﺳـﻨﻪ ﺑـﺎ ﺧﻮردن ﻏـﺬا ﺳـﯿﺮ‬
‫ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬و ﺗﺸﻨﻪ ﺑﺎ ﻧﻮﺷﯿﺪن آب ﺳﯿﺮاب ﻣﯽﮔﺮدد‪ ،‬وﻟﯽ ﻣﻦ از ﺧﻮاﻧﺪن ﻧﻤﺎز ﺳﯿﺮ ﻧﻤﯽﺷﻮم‪.‬‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ‪ 84‬از ‪129‬‬ ‫ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت راﯾﺎﻧﻪاي ﻗﺎﺋﻤﯿﻪ‬ ‫ﺳﻨﻦ اﻟﻨﺒﯽ ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ‪ :‬آداب و ﺳﻨﻦ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ص( ‪ -‬آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري‬
‫اﺻﻔﻬﺎن ‪www.Ghaemiyeh.com‬‬ ‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم‬
‫)‪ (280 (3‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ در ﺣﺎل ﻧﻤﺎز ﻗﻠﺒﺶ ﭼﻮن دﯾﮓ ﺟﻮﺷﺎن‪ ،‬از ﺧﻮف ﺧﺪاي ﻣﺘﻌﺎل ﻣﯽﺟﻮﺷﯿﺪ‪.‬‬
‫)‪ (281 ( 4‬ﮔﻔﺘﻪاﻧـﺪ‪ :‬رﺳـﻮل ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻫﻨﮕـﺎم ﻧﻤـﺎز ﺧﻮاﻧـﺪن دﯾـﺪﮔﺎﻧﺶ را ﺑﻪ ﺳﻮي آﺳـﻤﺎن ﺑﺮﻣﯽداﺷﺖ‪ ،‬و ﭼﻮن آﯾﻪ‬
‫ﺷﺮﯾﻔﻪ‪ :‬اﻟّﺬﯾﻦ ﻫﻢ ﻓﯽ ﺻﻠﻮﺗﻬﻢ ﺧﺎﺷﻌﻮن »‪ «1‬ﻧﺎزل ﺷﺪ‪ ،‬ﺳﺮش را ﭘﺎﯾﯿﻦ آورد و ﺑﻪ ﺳﻮي زﻣﯿﻦ ﻧﻈﺮ اﻓﮑﻨﺪ‪.‬‬
‫)‪ (282 (5‬ﺷﯿﺦ ﺻﺪوق رﺣﻤﻪ اﻟﻠﱠﻪ ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬در ﺷﺶ ﻧﻤﺎز »ﺗﻮﺟﻪ« )ﺧﻮاﻧﺪن دﻋﺎي‬
‫وّﺟﻬﺖ وﺟﻬﯽ ﻟﻠّﺬي ﻓﻄﺮ اﻟّﺴﻤﺎوات و اﻻرض ‪...‬‬
‫»‪ «2‬ﺑﻌﺪ از ﺗﮑﺒﯿﺮة اﻻﺣﺮام( از ﺳّﻨﺖ اﺳﺖ‪:‬‬
‫رﮐﻌﺖ اول ﻧﻤﺎز ﺷﺐ‪ ،‬ﯾﮏ رﮐﻌﺖ ﻧﻤﺎز وﺗﺮ‪ ،‬رﮐﻌﺖ اول از ﻧﺎﻓﻠﻪ ﻇﻬﺮ‪ ،‬رﮐﻌﺖ اول ﻧﻤﺎز اﺣﺮام‪ ،‬رﮐﻌﺖ اول ﻧﺎﻓﻠﻪ ﻣﻐﺮب‪ ،‬رﮐﻌﺖ اول از‬
‫ﻫﺮ ﻧﻤﺎز واﺟﺐ‪.‬‬
‫)‪ (283 ( 6‬در ﺿـﻤﻦ ﭘﺎﺳـﺨﻬﺎﯾﯽ ﮐﻪ از ﻧﺎﺣﯿﻪ ﻣﻘـﺪﺳﻪ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺤّﻤﺪ ﺑﻦ ﻋﺒﺪ اﻟﻠﱠﻪ ﺣﻤﯿﺮي داده ﺷﺪه‪ ،‬ﭼﻨﯿﻦ آﻣﺪه‪ :‬ﻫﯿﭻ ﯾﮏ از دﻋﺎﻫﺎي‬
‫ﻣـﺬﮐﻮره در »ﺗﻮﺟﻪ« واﺟﺐ ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﻟﯿﮑﻦ ﺳـّﻨﺖ ﻣﺆّﮐـ ﺪ در آن‪ ،‬ﮐﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﺟﻤﺎع ﻫﻤﮕﯽ ﺑﺮ آن اﺗﻔﺎق دارﻧﺪ آن اﺳﺖ ﮐﻪ ]ﭘﺲ از ﺗﮑﺒﯿﺮة‬
‫اﻻﺣﺮام[ ﭼﻨﯿﻦ ﺑﮕﻮﯾﯽ‪:‬‬
‫وّﺟﻬﺖ وﺟﻬﯽ ﻟّﻠﺬي ﻓﻄﺮ اﻟّﺴﻤﻮات و اﻻرض ﺣﻨﯿﻔﺎ ﻣﺴﻠﻤﺎ‪ -‬ﻋﻠﯽ ﻣّﻠﮥ اﺑﺮاﻫﯿﻢ و دﯾﻦ ﻣﺤّﻤﺪ و ﻫﺪي ﻋﻠّﯽ أﻣﯿﺮ اﻟﻤﺆﻣﻨﯿﻦ‪ -‬و‬
‫______________________________‬
‫)‪ (1‬ﻣﺆﻣﻨﻮن‪.2 /‬‬
‫)‪ (2‬اﯾﻦ دﻋﺎ در ﺣﺪﯾﺚ ﺑﻌﺪ ذﮐﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪139:‬‬
‫ﻣﺎ أﻧﺎ ﻣﻦ اﻟﻤﺸـﺮﮐﯿﻦ‪ .‬اّن ﺻـﻼﺗﯽ و ﻧﺴـﮑﯽ و ﻣﺤﯿﺎي و ﻣﻤﺎﺗﯽ ﻟﻠّﻪ رّب اﻟﻌﺎﻟﻤﯿﻦ‪ ،‬ﻻ ﺷـﺮﯾﮏ ﻟﻪ و ﺑﺬﻟﮏ اﻣﺮت و اﻧﺎ ﻣﻦ اﻟﻤﺴﻠﻤﯿﻦ‪ .‬اﻟﻠّﻬّﻢ‬
‫اﺟﻌﻠﻨﯽ ﻣﻦ اﻟﻤﺴﻠﻤﯿﻦ‪ ،‬أﻋﻮذ ﺑﺎﻟﻠﱠﻪ اﻟّﺴﻤﯿﻊ اﻟﻌﻠﯿﻢ ﻣﻦ اﻟّﺸﯿﻄﺎن اﻟّﺮﺟﯿﻢ‪ ،‬ﺑﺴﻢ اﻟﻠﱠﻪ اﻟّﺮﺣﻤﻦ اﻟّﺮﺣﯿﻢ‪.‬‬
‫»روي ﺧـﻮد را ﺑﻪ ﺳـﻮي ﺧﺪاوﻧـﺪي ﮐﻪ آﺳـﻤﺎﻧﻬﺎ و زﻣﯿﻦ را آﻓﺮﯾـﺪه‪ ،‬ﺑﺮﮔﺮداﻧـﺪم در ﺣـﺎﻟﺘﯽ ﮐﻪ‪ -‬ﺑﺮ ﻃﺒـﻖ ﻣّﻠﺖ اﺑﺮاﻫﯿﻢ و دﯾﻦ ﻣﺤّﻤـ ﺪ و‬
‫ﻫﺪاﯾﺖ اﻣﯿﺮ ﻣﺆﻣﻨﺎن ﻋﻠﯽ‪ -‬ﯾﮑﺘﺎ ﭘﺮﺳﺖ و ﻣﺴـﻠﻤﺎﻧﻢ و ﻫﺮﮔﺰ از ﻣﺸـﺮﮐﺎن ﻧﯿﺴـﺘﻢ‪ .‬ﻫﻤﺎﻧﺎ ﻧﻤﺎز و ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ و زﻧﺪﮔﯽ و ﻣﺮﮔﻢ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮاي ﺧﺪا و‬
‫در اﺧﺘﯿﺎر ﭘﺮوردﮔﺎر ﺟﻬﺎﻧﯿﺎن اﺳﺖ ﮐﻪ ﺷﺮﯾﮑﯽ ﻧﺪارد‪ ،‬و ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ اﻋﺘﻘﺎد ﻣﺄﻣﻮرم و از ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻧﻢ‪.‬‬
‫ﺧﺪاﯾﺎ‪ ،‬ﻣﺮا از ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻗﺮار ده‪ .‬ﺑﻪ ﺧﺪاي ﺷﻨﻮا و داﻧﺎ از ﺷﺮ ﺷﯿﻄﺎن راﻧﺪه ﺷﺪه ﭘﻨﺎه ﻣﯽﺑﺮم ‪ «...‬ﺳﭙﺲ ﺷﺮوع ﺑﻪ ﺧﻮاﻧﺪن ﺳﻮره ﺣﻤﺪ ﮐﻦ‪.‬‬
‫)‪ (284 ( 1‬اﺑﻮ اﻟﺤﺴﻦ ﺑﻦ راﺷـﺪ ﮔﻮﯾـﺪ‪ :‬از اﻣـﺎم رﺿـﺎ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم راﺟﻊ ﺑﻪ »ﺗﮑـﺒﯿﺮات اﻓﺘﺘـﺎﺣﯿﻪ« ﺳﺆال ﮐﺮدم‪ ،‬ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻫﻔﺖ ﺗﮑﺒﯿﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻋﺮض ﮐﺮدم‪ :‬از رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ رواﯾﺖ ﺷـﺪه ﮐﻪ در اﻓﺘﺘﺎح ﻧﻤﺎز ﯾﮏ ﺗﮑﺒﯿﺮ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻧﻤﯽﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧﺪا‬
‫ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﯾﮏ ﺗﮑﺒﯿﺮ را ﺑﻠﻨﺪ و ﺷﺶ ﺗﮑﺒﯿﺮ دﯾﮕﺮ را آﻫﺴﺘﻪ ﻣﯽﮔﻔﺖ‪.‬‬
‫)‪ (285 ( 2‬ﺳـﯿﺪ ﺑﻦ ﻃﺎوس ﮔﻮﯾـﺪ‪ :‬ﻧﻤﺎزﮔﺰار ﭘﺲ از ﺗﻤﺎم ﺷـﺪن ﺳـﻼم ﻧﻤﺎز‪ ،‬ﺳﻪ ﺑﺎر ﺗﮑﺒﯿﺮ ﺑﮕﻮﯾـﺪ‪ ،‬و در ﻫﺮ ﺑﺎر دﺳـﺘﻬﺎ را ﺗﺎ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻧﺮﻣﻪ‬
‫ﮔﻮش ﺑﻠﻨﺪ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪ ،‬زﯾﺮا آن ﺳّﻨﺖ ﻣﺆّﮐﺪي اﺳﺖ ﮐﻪ رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺑﻪ ﺷﮑﺮاﻧﻪ ﺑﻌﻀﯽ ﺑﺸﺎرﺗﻬﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ او رﺳﯿﺪ‪ ،‬آن را‬
‫ﺳّﻨﺖ ﻗﺮار داد‪.‬‬
‫)‪ (286 ( 3‬اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد‪ :‬از ﺳّﻨﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﻧﻤﺎز ﺻﺒﺢ و ﻣﻐﺮب و ﻋﺸﺎ‪ ،‬ﺑﯿﻦ اذان و اﻗﺎﻣﻪ ﺑﻨﺸﯿﻨﺪ و ﻧﺎﻓﻠﻪ ﻧﺨﻮاﻧﺪ‪ .‬و‬
‫از ﺳّﻨﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﻧﻤﺎز ﻇﻬﺮ و ﻋﺼﺮ ﺑﯿﻦ اذان و اﻗﺎﻣﻪ دو رﮐﻌﺖ ﻧﺎﻓﻠﻪ ﺑﺨﻮاﻧﺪ‪.‬‬
‫)‪ (287 (4‬اﻣﺎم ﺑﺎﻗﺮ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم در ﺿﻤﻦ ﺣﺪﯾﺜﯽ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺳّﻨﺖ ﺑﺮ آن ﺟﺎري ﺷﺪه ﮐﻪ زﻧﺎن در ﻧﻤﺎز ﺟﻤﺎﻋﺖ‪ ،‬ﭘﺲ از ﻣﺮدان ﺳﺮ از ﺳﺠﺪه‬
‫ﺑﺮدارﻧﺪ‪.‬‬
‫)‪ (288 (5‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﭼﻮن رﮐﻮع ﻣﯽﮐﺮد‪ ،‬ﺳﺮش را ﻧﻪ ﭘﺎﯾﯿﻦ ﻣﯽاﻧﺪاﺧﺖ و ﻧﻪ‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ‪ 85‬از ‪129‬‬ ‫ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت راﯾﺎﻧﻪاي ﻗﺎﺋﻤﯿﻪ‬ ‫ﺳﻨﻦ اﻟﻨﺒﯽ ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ‪ :‬آداب و ﺳﻨﻦ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ص( ‪ -‬آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري‬
‫اﺻﻔﻬﺎن ‪www.Ghaemiyeh.com‬‬ ‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪140:‬‬
‫ﻃﻮري ﺑﻠﻨﺪ ﻣﯽﮐﺮد ﮐﻪ از ﺑﺪﻧﺶ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺣﺪ وﺳﻂ را رﻋﺎﯾﺖ ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد‪.‬‬
‫)‪ (289 ( 1‬اﻣـﺎم ﺑـﺎﻗﺮ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم در ﺿـﻤﻦ ﺣـﺪﯾﺜﯽ ﻓﺮﻣـﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﭼﻮن در ﻧﻤـﺎز ﻣﯽﺷـﻨﯿﺪ ﮐﻪ ﻃﻔﻠﯽ ﮔﺮﯾﻪ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻤﺎزش را ﺗﺨﻔﯿﻒ ﻣﯽداد ﺗﺎ ﻣﺎدرش )ﮐﻪ در ﺟﻤﺎﻋﺖ ﺑﻪ ﺣﻀﺮت اﻗﺘﺪا ﮐﺮده( ﺑﻪ او رﺳﯿﺪﮔﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫)‪ (290 ( 2‬اﻣـﺎم ﺻـﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﮔﺎﻫﯽ )ﻇﺎﻫﺮا در اوﻗﺎت ﺳـﻔﺮ ﺑﻮده( ﺧﻮرﺟﯿﻦ )و ﯾﺎ ﭘﺎﻻن‬
‫ﺷﺘﺮ( ﺧﻮد را ﮐﻪ ﻃﻮﻟﺶ ﯾﮏ ذراع ﺑﻮد )ﻋﻮض ﭼﻮﺑـﺪﺳﺘﯽ ﮐﻪ در رواﯾﺎت دﯾﮕﺮ ذﮐﺮ ﺷﺪه( ﺟﻠﻮي ﺧﻮد ﻗﺮار ﻣﯽداد و ﻧﻤﺎز ﻣﯽﺧﻮاﻧﺪ ﺗﺎ‬
‫ﺣﺎﯾﻠﯽ ﻣﯿﺎن او و ﻋﺎﺑﺮﯾﻦ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫)‪ (291 ( 3‬اﺑـﺎن ﺑﻦ ﺗﻐﻠﺐ ﮔﻮﯾـﺪ‪ :‬ﺑﻪ اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻋﺮﺿﻪ داﺷـﺘﻢ‪ :‬رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ در ﭼﻪ ﺳﺎﻋﺘﯽ ﻧﻤﺎز »وﺗﺮ«‬
‫ﻣﯽﺧﻮاﻧـﺪ؟ ﺣﻀـﺮت اﻇﻬـﺎر داﺷﺖ ﺑﻪ اﻧـﺪازه ﻓﺎﺻـﻠﻪاي ﮐﻪ ﻣﯿﺎن ﻏﺮوب ﺧﻮرﺷـﯿﺪ و وﻗﺖ ﻧﻤﺎز ﻣﻐﺮب ﻫﺴﺖ )ﯾﻌﻨﯽ ﻗﺒﻞ از ﻃﻠﻮع ﻓﺠﺮ ﺑﻪ‬
‫ﻃﻮري ﮐﻪ ﺗﻤﺎم ﺷﺪن ﻧﻤﺎز »وﺗﺮ« ﺑﺎ ﻃﻠﻮع ﻓﺠﺮ ﻣﺘﺼﻞ ﺑﺎﺷﺪ(‪.‬‬
‫)‪ (292 ( 4‬اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﺿـﻤﻦ ﺣﺪﯾﺜﯽ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺳّﻨﺖ ﺑﺮ آن ﺟﺎري ﺷﺪه ﮐﻪ آدﻣﯽ روز ﻋﯿﺪ ﻓﻄﺮ‪ ،‬ﻗﺒﻞ از رﻓﺘﻦ ﺑﻪ ﻣﺼّﻠﯽ‪ ،‬ﺑﺮاي‬
‫ﺧﻮاﻧﺪن ﻧﻤﺎز ﻋﯿﺪ اﻓﻄﺎر ﮐﻨﺪ‪ .‬وﻟﯽ در ﻋﯿﺪ ﻗﺮﺑﺎن ﺑﻌﺪ از رﻓﺘﻦ ﺑﻪ ﻣﺼﻠﯽ‪] ،‬و ﺧﻮاﻧﺪن ﻧﻤﺎز[ ﭼﯿﺰ ﺑﺨﻮرد‪.‬‬
‫)‪ (293 ( 5‬اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬در روز ﻋﯿﺪ ﻓﻄﺮ ﺑﺮاي ﭘﺪرم ﺣﺼﯿﺮ ﮐﻮﭼﮑﯽ آوردﻧﺪ ﮐﻪ زﯾﺮ ﭘﺎ ﺑﯿﻨﺪازد‪ ،‬ﭘﺪرم آن را رد ﮐﺮد‬
‫و ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬اﯾﻦ روزي اﺳﺖ ﮐﻪ رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ دوﺳﺖ داﺷﺖ در ﻓﻀـﺎي ﺑـﺎز ﺑﺎﺷـﺪ ﺗـﺎ ﺑﻪ آﻓـﺎق آﺳـﻤﺎن ﺑﻨﮕﺮد و ﺟﺒﻬﻪ‬
‫ﺷﺮﯾﻔﺶ را روي زﻣﯿﻦ ﺑﻨﻬﺪ‪.‬‬
‫)‪ (294 ( 6‬اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬در روز ﻋﯿﺪ ﻓﻄﺮ ﯾﺎ ﻗﺮﺑﺎن ﺑﻪ رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﮐﺎش در ﻣﺴﺠﺪ ﺧﻮدﺗﺎن‬
‫ﻧﻤﺎز ﻋﯿﺪ ﻣﯽﺧﻮاﻧﺪﯾﺪ! ﭘﺎﺳﺦ داد‪ :‬دوﺳﺖ دارم ﺑﻪ ﻓﻀﺎي ﺑﺎز ﺑﺮوم ﺗﺎ آﻓﺎق آﺳﻤﺎن را ﻧﻈﺎره ﮐﻨﻢ‪.‬‬
‫)‪ (295 (7‬رواﯾﺖ ﺷﺪه ﮐﻪ رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ در ﻋﯿﺪ ﻓﻄﺮ و ﻗﺮﺑﺎن‪ -‬ﻫﺮ اﻧﺪازه ﻫﻮا‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪141:‬‬
‫ﺳﺮد و ﯾﺎ ﮔﺮم ﺑﻮد‪ -‬ﺑﺮد ﻣﯽﭘﻮﺷﯿﺪ و ﻋﻤﺎﻣﻪ ﺑﻪ ﺳﺮ ﻣﯽﻧﻬﺎد‪.‬‬
‫)‪ (296 ( 1‬رواﯾﺖ ﺷـﺪه ﮐﻪ رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ روز ﻋﯿـﺪ ﻓﻄﺮ و ﻗﺮﺑﺎن ﭼﻮن ﺑﺮاي ﻧﻤﺎز ﻋﯿـﺪ ﺧﺎرج ﻣﯽﺷﺪ‪ ،‬ﺻﺪاﯾﺶ را ﺑﻪ‬
‫ﺗﮑﺒﯿﺮ ﺑﻠﻨﺪ ﻣﯽﮐﺮد‪.‬‬
‫)‪ (297 ( 2‬اﻣـﺎم ﺻـﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺗﻨﻬـﺎ در ﻣـﺪﯾﻨﻪ ﻧﻪ در ﻏﯿﺮ آن‪ ،‬ﻗﺒـﻞ از رﻓﺘﻦ ﺑﻪ ﻣﺼـّﻠﯽ ﺑﺮاي اﻧﺠـﺎم ﻧﻤـﺎز ﻋﯿـﺪ ﻓﻄﺮ و ﻗﺮﺑـﺎن‪،‬‬
‫ﺧﻮاﻧﺪن دو رﮐﻌﺖ ﻧﺎﻓﻠﻪ در ﻣﺴـﺠﺪ ﭘﯿﻐﻤﺒﺮ ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ از ﺳـّﻨﺖ اﺳﺖ‪ ،‬زﯾﺮا رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ آن را اﻧﺠﺎم داده‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫)‪ (298 ( 3‬در ﺣﺪﯾﺜﯽ ﭼﻨﯿﻦ ذﮐﺮ ﺷﺪه‪ :‬ﭼﻮن ﻋﯿﺪ ﻓﺮا رﺳـﯿﺪ‪ ،‬ﻣﺄﻣﻮن از ﺣﻀـﺮت رﺿﺎ ﻋﻠﯿﻪ اﻟـّﺴ ﻼم ﺧﻮاﺳﺖ ﺗﺎ ﺳﻮار ﺷﺪه ﺑﺮاي اداي ﻧﻤﺎز‬
‫ﻋﯿﺪ و ﺧﻄﺒﻪ ﺧﻮاﻧﺪن ﺑﻪ ﻣﺼّﻠﯽ ﺑﺮود ‪...‬‬
‫ﭼﻮن ﻣﺄﻣﻮن اﺻﺮار زﯾﺎد ﮐﺮد‪ ،‬ﺣﻀﺮت اﻇﻬﺎر داﺷﺖ‪ :‬ﯾﺎ اﻣﯿﺮ اﻟﻤﺆﻣﻨﯿﻦ‪ ،‬اﮔﺮ ﻣﺮا از اﯾﻦ ﮐﺎر ﻣﻌﺎف داري ﺑﯿﺸﺘﺮ دوﺳﺖ دارم‪ ،‬و اﮔﺮ ﻣﻌﺎف‬
‫ﻧـﺪاري ﻣﻦ ﺑﻪ ﻫﻤـﺎن وﺿﻊ و ﻫﯿﺌـﺘﯽ ﮐﻪ رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ و اﻣﯿﺮ اﻟﻤﺆﻣﻨﯿﻦ ﻋﻠﯽ ﺑﻦ اﺑﯽ ﻃـﺎﻟﺐ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﺑﻪ ﻧﻤـﺎز ﻋﯿﺪ‬
‫ﻣﯽرﻓﺘﻨﺪ ﻣﯽروم ‪...‬‬
‫ﺻﺒﺢ روز ﻋﯿﺪ ﭼﻮن آﻓﺘﺎب ﻃﻠﻮع ﮐﺮد‪ ،‬ﺣﻀـﺮت رﺿﺎ ﻋﻠﯿﻪ اﻟـّﺴ ﻼم ﻏﺴﻞ ﮐﺮد و ﻋﻤﺎﻣﻪ ﺳـﻔﯿﺪي ﮐﻪ ﭘﺎرﭼﻪاش از ﭘﻨﺒﻪ ﺑﻮد ﺑﻪ ﺳﺮ ﺑﺴﺖ و‬
‫ﯾﮏ ﻃﺮف آن را ﺑﻪ روي ﺳـﯿﻨﻪ و ﻃﺮف دﯾﮕﺮ را ﺑﻪ ﭘﺸﺖ ﺳـﺮ اﻧـﺪاﺧﺖ و آﺳﺘﯿﻦﻫﺎ را ﺑﺎﻻ زد و ﺑﻪ ﺗﻤﺎم ﻏﻼﻣﺎن و ﺧﺪﻣﺘﮕﺰاران ﺧﻮد ﻧﯿﺰ‬
‫ﻓﺮﻣﻮد ﮐﻪ ﺷـﻤﺎ ﻫﻢ ﻣﺜﻞ ﻣﻦ ﻋﻤﻞ ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﻋﺼﺎي ﻧﻮك ﺗﯿﺰي را ﺑﻪ دﺳﺖ ﮔﺮﻓﺖ و ﭘﺎي ﺑﺮﻫﻨﻪ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﻟﺒﺎﺳﻬﺎﯾﺶ را ﺑﺎﻻ زده و‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ‪ 86‬از ‪129‬‬ ‫ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت راﯾﺎﻧﻪاي ﻗﺎﺋﻤﯿﻪ‬ ‫ﺳﻨﻦ اﻟﻨﺒﯽ ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ‪ :‬آداب و ﺳﻨﻦ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ص( ‪ -‬آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري‬
‫اﺻﻔﻬﺎن ‪www.Ghaemiyeh.com‬‬ ‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم‬
‫ﺳﺎق ﭘﺎﯾﺶ ﻧﻤﺎﯾﺎن ﺑﻮد و ﻣﺎ ﻫﻢ در ﺧﺪﻣﺖ او ﺑﻮدﯾﻢ‪ ،‬آﻣﺎده ﺑﯿﺮون رﻓﺘﻦ ﺷﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﭼﻮن اﯾﺴـﺘﺎد و ﻣﺎ ﻫﻢ در ﺑﺮاﺑﺮ او ﺑﻪ راه اﻓﺘﺎدﯾﻢ‪ ،‬ﺳﺮ ﺑﻪ‬
‫ﺳﻮي آﺳﻤﺎن ﺑﺮداﺷﺖ و ﭼﻬﺎر ﺑﺎر ﺗﮑﺒﯿﺮ ﮔﻔﺖ ‪ ...‬اﻣﺎم ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﺑﺎ ﻫﻤﺎن ﺟﻼل و ﻋﻈﻤﺖ ﺑﺮ ﻣﺮدم ﻧﻤﺎﯾﺎن ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺮ در ﺧﺎﻧﻪ اﯾﺴﺘﺎد و ﺳﻪ‬
‫ﺑﺎر ﺑﺎ ﺻﺪاي ﺑﻠﻨﺪ ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫»اﻟﻠﱠﻪ اﮐﺒﺮ‪ ،‬اﻟﻠﱠﻪ اﮐﺒﺮ‪ ،‬اﻟﻠﱠﻪ اﮐﺒﺮ ﻋﻠﯽ ﻣﺎ ﻫﺪاﻧﺎ‪ ،‬اﻟﻠﱠﻪ اﮐﺒﺮ ﻋﻠﯽ ﻣﺎ رزﻗﻨﺎ ﻣﻦ ﺑﻬﯿﻤﮥ اﻻﻧﻌﺎم‪ ،‬و اﻟﺤﻤﺪ ﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯽ ﻣﺎ اﺑﻼﻧﺎ«‬
‫و ﻣﺎ ﻧﯿﺰ ﺑﺎ او ﻫﻤﺼﺪا ﺷﺪﯾﻢ ‪ ...‬ﺣﻀﺮت در ﻫﺮ ده ﻗﺪم ﯾﮏ ﺑﺎر ﺗﻮﻗﻒ ﻣﯽﮐﺮد و ﭼﻬﺎر ﺗﮑﺒﯿﺮ را )ﺑﺎ ﺻﺪاي ﺑﻠﻨﺪ( ﻣﯽﮔﻔﺖ ‪...‬‬
‫)‪ (299 (4‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ وﻗﺘﯽ ﺑﺮاي ﻧﻤﺎز ﻋﯿﺪ از راﻫﯽ ﻣﯽرﻓﺖ‪ ،‬ﻫﻨﮕﺎم ﺑﺮﮔﺸﺘﻦ‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪142:‬‬
‫از راه دﯾﮕﺮ ﺑﺎزﻣﯽﮔﺸﺖ‪.‬‬
‫)‪ (300 ( 1‬ﻋﻠﯽ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ در ﻧﻤﺎز ﻋﯿـﺪ ﻓﻄﺮ و ﻗﺮﺑﺎن ﻓﻘﻂ ﯾﮏ ﺗﮑﺒﯿﺮ ﻣﯽﮔﻔﺖ‪ :‬ﺣﺴـﯿﻦ ﻋﻠﯿﻪ‬
‫اﻟّﺴـ ﻼم دﯾﺮ ﺑﻪ ﺳـﺨﻦ آﻣﺪه ﺑﻮد‪ .‬روزي ﻣﺎدرش )ﻓﺎﻃﻤﻪ( ﻋﻠﯿﻬﺎ اﻟّﺴﻼم ﻟﺒﺎس ﺑﻪ ﺗﻨﺶ ﮐﺮد و ﻫﻤﺮاه ﺟﺪش ﻓﺮﺳﺘﺎد‪ .‬ﭼﻮن رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ‬
‫اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺗﮑﺒﯿﺮ ﮔﻔﺖ ﺣﺴـﯿﻦ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻫﻢ ﺑﺎ آن ﺣﻀﺮت ﺗﺎ ﻫﻔﺖ ﺑﺎر ﻣﻮاﻓﻘﺖ ﮐﺮد و ﺗﮑﺒﯿﺮ ﮔﻔﺖ‪ .‬ﺳﭙﺲ رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ‬
‫ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺑﺮاي رﮐﻌﺖ دوم ﺑﻠﻨﺪ ﺷﺪ و ﺗﮑﺒﯿﺮ ﮔﻔﺖ‪ ،‬و ﺣﺴﯿﻦ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﻧﯿﺰ ﺗﺎ ﭘﻨﺞ ﻣﺮﺗﺒﻪ ﻣﻮاﻓﻘﺖ ﮐﺮد و ﺗﮑﺒﯿﺮ ﮔﻔﺖ‪.‬‬
‫ﭘﺲ رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ اﯾﻦ ﻋﻤﻞ را ﺳّﻨﺖ ﻗﺮار داد و اﯾﻦ ﺳّﻨﺖ ﺗﺎ ﺑﻪ اﻣﺮوز ﺛﺎﺑﺖ و ﺑﺮﻗﺮار اﺳﺖ‪.‬‬
‫)‪ (301 ( 2‬ﻋﻠﯽ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬در ﻧﻤﺎز اﺳﺘﺴﻘﺎ ﺳّﻨﺖ ﭼﻨﺎن اﺳﺖ ﮐﻪ اﻣﺎم ﺑﺮﺧﯿﺰد و دو رﮐﻌﺖ ﻧﻤﺎز ﺑﺨﻮاﻧﺪ‪ ،‬ﺳﭙﺲ دﺳﺘﻬﺎ را ﺑﮕﺸﺎﯾﺪ‬
‫و دﻋﺎ ﮐﻨﺪ )و از ﺧﺪاوﻧﺪ ﻃﻠﺐ ﺑﺎران ﻧﻤﺎﯾﺪ(‪.‬‬
‫)‪ (302 ( 3‬اﻣـﺎم ﺑـﺎﻗﺮ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﭼﻮن ﺑﺮاي اﺳﺘﺴـﻘﺎ و ﻃﻠﺐ ﺑﺎران ﺑﻪ ﺑﯿﺎﺑﺎن ﻣﯽرﻓﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﻮي‬
‫آﺳﻤﺎن ﻧﻈﺮ ﻣﯽﮐﺮد و ﻋﺒﺎي ﻣﺒﺎرﮐﺶ را ﭘﺸﺖ و رو ﻣﯽﭘﻮﺷﯿﺪ‪.‬‬
‫راوي ﮔﻮﯾـﺪ‪ :‬ﺑـﻪ ﺣﻀـﺮت ﻋﺮض ﮐﺮدم‪ :‬ﻣﻌﻨﯽ اﯾـﻦ ﮐـﺎر ﭼﯿﺴـﺖ؟ ﻓﺮﻣـﻮد‪ :‬اﯾـﻦ ﻧﺸـﺎﻧﻪاي ﺑﯿـﻦ آن ﺣﻀـﺮت و اﺻـﺤﺎﺑﺶ ﺑـﻮد ﮐﻪ )وﻗﺖ‬
‫اﺳﺘﺠﺎﺑﺖ دﻋﺎ رﺳﯿﺪه و( ﺧﺸﮑﺴﺎﻟﯽ ﺑﻪ ﻓﺮاواﻧﯽ ﻧﻌﻤﺖ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ »‪.«1‬‬
‫)‪ (303 (4‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ در دﻋﺎي اﺳﺘﺴﻘﺎ ﺳﻪ ﺑﺎر ﻣﯽﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫اﻟﻠّﻬّﻢ اﺳﻖ ﻋﺒﺎدك و ﺑﻬﺎﺋﻤﮏ‪ ،‬و اﻧﺸﺮ رﺣﻤﺘﮏ‪ ،‬و اﺣﯽ ﺑﻼدك اﻟﻤﯿﺘﮥ‪.‬‬
‫»ﺧﺪاﯾﺎ‪ ،‬ﺑﻨﺪﮔﺎن و ﺣﯿﻮاﻧﺎﺗﺖ را ﺳﯿﺮاب ﮐﻦ‪ ،‬و رﺣﻤﺘﺖ را ﺑﺮ آﻧﺎن ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺳﺎز‪ ،‬و ﺳﺮزﻣﯿﻦﻫﺎي ﻣﺮدهات را زﻧﺪه ﮐﻦ«‪.‬‬
‫)‪ (304 ( 5‬ﻋﻠﯽ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺑـﺎراﻧﯽ ﮐﻪ روزي ﺣﯿﻮاﻧـﺎت از آن ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﯽآﯾـﺪ از زﯾﺮ ﻋﺮش ﻧﺎزل ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬و از اﯾﻦ ﺟﻬﺖ ﺑﻮد‬
‫ﮐﻪ رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﺑﺎرﻧﺪﮔﯽ‪ ،‬زﯾﺮ‬
‫______________________________‬
‫)‪ (1‬ﯾـﺎ آﻧﮑﻪ اﯾﻦ ﻋﻤﻠﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺣﺎﻟﺖ اﻧﮑﺴﺎر و ﺷﮑﺴـﺘﮕﯽ را ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫـﺪ و رﺣﻤﺖ ﺣﻖ را ﺑﻪ ﺟﻮش ﻣﯽآورد و ﻣﻮﺟﺐ ﻣﯽﺷﻮد ﺗﺎ‬
‫ﺧﺸﮑﺴﺎﻟﯽ را ﺑﻪ ﻓﺮاواﻧﯽ ﻧﻌﻤﺖ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺳﺎزد‪.‬‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪143:‬‬
‫ﻗﻄﺮات اوﻟﯿﻪ ﺑﺎران ﻣﯽاﯾﺴﺘﺎد ﺗﺎ آﻧﮑﻪ ﺳﺮ و ﻣﺤﺎﺳﻦ ﺷﺮﯾﻔﺶ از آب ﺑﺎران ﺗﺮ ﻣﯽﺷﺪ ‪...‬‬
‫)‪ (305 (1‬ﻋﻠﯽ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﭼﻮن ﺑﻪ ﺑﺎران ﻧﻈﺮ ﻣﯽﮐﺮد‪ ،‬ﻣﯽﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫اﻟّﻠﻬّﻢ اﺟﻌﻠﻪ ﺻّﺒﺎ ﻧﺎﻓﻌﺎ‬
‫»ﺧﺪاﯾﺎ‪ ،‬اﯾﻦ ﺑﺎرﻧﺪﮔﯽ را ﻓﺮاوان و ﺳﻮدﻣﻨﺪ ﻗﺮار ده«‪.‬‬
‫)‪ (306 ( 2‬اﻣﺎم ﺑﺎﻗﺮ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﭼﻮن رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺑﺮاي ﻧﻤﺎز ﺟﻤﻌﻪ ﺑﯿﺮون ﻣﯽرﻓﺖ ﺑﺎﻻي ﻣﻨﺒﺮ ﻣﯽﻧﺸـﺴﺖ ﺗﺎ‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ‪ 87‬از ‪129‬‬ ‫ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت راﯾﺎﻧﻪاي ﻗﺎﺋﻤﯿﻪ‬ ‫ﺳﻨﻦ اﻟﻨﺒﯽ ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ‪ :‬آداب و ﺳﻨﻦ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ص( ‪ -‬آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري‬
‫اﺻﻔﻬﺎن ‪www.Ghaemiyeh.com‬‬ ‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم‬
‫آﻧﮑﻪ ﻣﺆّذنﻫﺎ از ﮔﻔﺘﻦ اذان ﻓﺎرغ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫)‪ (307 ( 3‬ﻋﻠﯽ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬از ﺳـّﻨﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ ﭼﻮن اﻣﺎم ﺟﻤﻌﻪ ﺑﺎﻻي ﻣﻨﺒﺮ رﻓﺖ ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ روي ﺑﻪ ﺟﻤﻌﯿﺖ ﮐﺮد ﺑﺮ آﻧﺎن ﺳﻼم‬
‫ﮐﻨ ﺪ ‪.‬‬
‫)‪ (308 ( 4‬ﺣﻀـﺮت ﺳـﺠﺎد ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ )در ﻧﻤﺎز ﺟﻤﻌﻪ( دو ﺧﻄﺒﻪ ﻣﯽﺧﻮاﻧﺪ‪ .‬ﭘﺲ از ﺧﻄﺒﻪ اول‬
‫روي ﻣﻨﺒﺮ ﻣﯽﻧﺸﺴﺖ‪ ،‬ﺳﭙﺲ ﺑﻠﻨﺪ ﻣﯽﺷﺪ و ﺧﻄﺒﻪ دوم را ﻣﯽﺧﻮاﻧﺪ‪.‬‬
‫)‪ (309 (5‬اﻣﺎم ﺑﺎﻗﺮ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬در ﻧﻤﺎز ﺟﻤﻌﻪ ﺣﻤﺪ و ﺳﻮره را ﺑﻠﻨﺪ ﺑﺨﻮاﻧﯿﺪ‪ ،‬زﯾﺮا ﮐﻪ آن ﺳّﻨﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫)‪ (310 ( 6‬اﻣﺎم ﺑﺎﻗﺮ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ آﻓﺘﺎب از وﺳﻂ آﺳـﻤﺎن رد ﻣﯽﺷﺪ ﻧﻤﺎز ﺟﻤﻌﻪ را‬
‫ﻣﯽﺧﻮاﻧﺪ‪.‬‬
‫)‪ (311 (7‬اﻣﺎم زﯾﻦ اﻟﻌﺎﺑﺪﯾﻦ ﻋﻠﯽ ﺑﻦ اﻟﺤﺴﯿﻦ ﻋﻠﯿﻬﻤﺎ اﻟّﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻗﻨﻮت ﺧﻮاﻧﺪن در ﻧﻤﺎز ﺟﻤﻌﻪ ﺳّﻨﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫)‪ (312 ( 8‬اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬در ﻧﻤﺎز ﺟﻤﻌﻪ ﺳّﻨﺖ ﺑﺮ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ اﻣﺎم در رﮐﻌﺖ اول ﺳﻮره ﺟﻤﻌﻪ و در رﮐﻌﺖ دوم ﺳﻮره‬
‫ﻣﻨﺎﻓﻘﻮن ﺑﺨﻮاﻧﺪ‪.‬‬
‫)‪ (313 ( 9‬ﻋﻠﯽ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﭼﻮن رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ وارد ﻣﺴﺠﺪ ﻣﯽﺷﺪ و ﺑﻼل ﻣﺸﻐﻮل ﮔﻔﺘﻦ اﻗﺎﻣﻪ ﻧﻤﺎز ﺑﻮد‪ ،‬آن‬
‫ﺣﻀﺮت ﻣﯽﻧﺸﺴﺖ‪.‬‬
‫)‪ (314 (10‬ﺳﻬﻞ ﺳﺎﻋﺪي ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ﻣﯿﺎن ﺟﺎي ﻧﻤﺎز رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ و دﯾﻮار ﺑﻪ اﻧﺪازه ﻋﺒﻮر ﮔﻮﺳﻔﻨﺪ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫)‪ (315 (11‬ﻫﺸﺎم ﺑﻦ ﺳﺎﻟﻢ از اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم از ﺗﺴﺒﯿﺢ )در رﮐﻮع و ﺳﺠﻮد( ﭘﺮﺳﯿﺪ‪،‬‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪144:‬‬
‫آن ﺣﻀﺮت ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬در رﮐﻮع‬
‫»ﺳﺒﺤﺎن رﺑّﯽ اﻟﻌﻈﯿﻢ«‬
‫و در ﺳﺠﺪه‬
‫»ﺳﺒﺤﺎن رﺑّﯽ اﻻﻋﻠﯽ«‬
‫ﺑﮕﻮ‪ .‬ﺳـﭙﺲ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﯾﮏ ﺑﺎر ذﮐﺮ ﮔﻔﺘﻦ واﺟﺐ اﺳﺖ و ﺳﻪ ﻣﺮﺗﺒﻪ ﺳـّﻨﺖ‪ ،‬و ﻓﻀﯿﻠﺖ در اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ذﮐﺮ رﮐﻮع و ﺳﺠﺪه ﻫﻔﺖ ﺑﺎر ﮔﻔﺘﻪ‬
‫ﺷﻮد‪.‬‬
‫)‪ (316 ( 1‬اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ در ﻫﺮ رﮐﻌﺘﯽ از ﻧﻤﺎز ﭘﺎﻧﺰده آﯾﻪ ﻗﺮاﺋﺖ ﻣﯽﮐﺮد‪ ،‬و رﮐﻮﻋﺶ‬
‫ﺑﻪ اﻧﺪازه ﻗﯿﺎﻣﺶ‪ ،‬و ﺳﺠﺪهاش ﺑﻪ اﻧﺪازه رﮐﻮﻋﺶ ﻃﻮل ﻣﯽﮐﺸﯿﺪ‪ ،‬و ﺳﺮ ﺑﺮداﺷﺘﻦ آن ﺣﻀﺮت از رﮐﻮع و ﺳﺠﺪه ﻣﺴﺎوي ﺑﻮد‪.‬‬
‫)‪ (317 ( 2‬اﻣﺎم ﺑﺎﻗﺮ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻧﻤﺎز واﺟﺐ ﺻـﺒﺢ را ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﻫﻮا ﺧﻮب روﺷﻦ ﺷـﺪه ﺑﻮد‬
‫ﻣﯽﺧﻮاﻧﺪ‪.‬‬
‫)‪ (318 ( 3‬اﺳـﺤﺎق ﺑﻦ ﻓﻀﻞ از اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم از ﺳﺠﺪه ﮐﺮدن ﺑﺮ ﺣﺼﯿﺮ و ﺑﻮرﯾﺎ ﭘﺮﺳﯿﺪ‪ ،‬آن ﺣﻀﺮت ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬اﺷﮑﺎل ﻧﺪارد‪ ،‬اﻣﺎ‬
‫ﻣﻦ ﺑﯿﺸﺘﺮ دوﺳﺖ دارم ﮐﻪ ﺑﺮ زﻣﯿﻦ ﺳﺠﺪه ﺷﻮد‪ ،‬زﯾﺮا رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ دوﺳﺖ داﺷﺖ ﮐﻪ ﭘﯿﺸﺎﻧﯽ ﺧﻮد را ﺑﺮ زﻣﯿﻦ ﻧﻬﺪ‪ ،‬و‬
‫ﻣﻦ دوﺳﺖ دارم ﺑﺮاي ﺗﻮ آﻧﭽﻪ را ﮐﻪ رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ دوﺳﺖ داﺷﺖ‪.‬‬
‫)‪ (319 ( 4‬در ﺑﺎره ﻧﻤﺎز ﻧﺎﻓﻠﻪ از اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم رواﯾﺖ ﺷﺪه ﮐﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺳـّﻨﺖ آن اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﻮاﻓﻞ روز آﻫﺴﺘﻪ و ﻧﻮاﻓﻞ ﺷﺐ ﺑﻠﻨﺪ‬
‫ﺧﻮاﻧﺪه ﺷﻮد‪.‬‬
‫)‪ (320 ( 5‬از ﻣﻌﺼﻮم ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم رواﯾﺖ ﺷـﺪه ﮐﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺳﻮره »ﻗﻞ ﻫﻮ اﻟّﻠﻪ اﺣـﺪ« ﯾﮏ ﺳﻮم ﻗﺮآن‪ ،‬و ﺳﻮره »ﻗﻞ ﯾﺎ أّﯾﻬﺎ اﻟﮑﺎﻓﺮون« ﺑﺮاﺑﺮ‬
‫ﯾـﮏ ﭼﻬـﺎرم ﻗﺮآن اﺳﺖ و رﺳـﻮل ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ »ﻗـﻞ ﻫﻮ اﻟّﻠﻪ أﺣـﺪ« را در ﻧﻤـﺎز وﺗﺮ )ﯾـﮏ رﮐﻌـﺘﯽ آﺧﺮ ﻧﻤـﺎز ﺷﺐ( ﺟﻤﻊ‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ‪ 88‬از ‪129‬‬ ‫ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت راﯾﺎﻧﻪاي ﻗﺎﺋﻤﯿﻪ‬ ‫ﺳﻨﻦ اﻟﻨﺒﯽ ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ‪ :‬آداب و ﺳﻨﻦ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ص( ‪ -‬آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري‬
‫اﺻﻔﻬﺎن ‪www.Ghaemiyeh.com‬‬ ‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم‬
‫ﻣﯽﮐﺮد ﺗﺎ آﻧﮑﻪ ﻫﻤﻪ ﻗﺮآن را ﺧﻮاﻧﺪه ﺑﺎﺷﺪ »‪.«1‬‬
‫)‪ (321 ( 6‬اﻣﺎم ﺑﺎﻗﺮ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد‪ :‬دﻋﺎ ﺧﻮاﻧﺪن ﭘﺲ از ﻧﻤﺎز واﺟﺐ ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﺧﻮاﻧﺪن ﻧﻤﺎز ﻣﺴﺘﺤﺒﯽ ﺛﻮاب دارد و ﺳّﻨﺖ ﻧﯿﺰ ﺑﺮ اﯾﻦ‬
‫ﺟﺎري ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫)‪ (322 ( 7‬اﺑﻮ ﻫﺎرون ﻣﮑﻔﻮف‪ ،‬از اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم رواﯾﺖ ﮐﺮده اﺳﺖ ﮐﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬اي اﺑﺎ ﻫﺎرون‪ ،‬ﻣﺎ )اﻫﻞ ﺑﯿﺖ( ﻓﺮزﻧـﺪان ﺧﻮﯾﺶ‬
‫را ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻦ ﺗﺴﺒﯿﺢ ﺣﻀﺮت ﻓﺎﻃﻤﻪ ﻋﻠﯿﻬﺎ اﻟّﺴﻼم اﻣﺮ‬
‫______________________________‬
‫)‪ (1‬ﻇﺎﻫﺮا ﻣﺮاد اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ آن ﺣﻀﺮت در ﻧﻤﺎز وﺗﺮ ﺳﻪ ﻣﺮﺗﺒﻪ »ﻗﻞ ﻫﻮ اﻟّﻠﻪ أﺣﺪ« را ﻣﯽﺧﻮاﻧﺪ‪.‬‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪145:‬‬
‫ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ ﻫﻤﺎن ﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺧﻮاﻧﺪن ﻧﻤﺎز اﻣﺮ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪ ،‬ﺗﻮ ﻧﯿﺰ ﺑﺮ آن ﻣﻮاﻇﺒﺖ ﮐﻦ‪ ،‬زﯾﺮا ﻫﺮ ﮐﻪ ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻦ ﺗﺴﺒﯿﺢ آن ﺣﻀﺮت ﻣﺪاوﻣﺖ ﮐﻨﺪ‬
‫ﺷﻘﯽ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫)‪ (323 ( 1‬رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺑﻪ ﻋﻠﯽ ﻋﻠﯿﻪ اﻟـّﺴ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﯾـﺎ ﻋﻠﯽ‪ ،‬ﺑﺮ ﺗﻮ ﺑـﺎد در ﺗﻌﻘﯿﺐ ﻧﻤﺎزﻫـﺎي واﺟﺐ ﺑﻪ ﺧﻮاﻧـﺪن آﯾﮥ‬
‫اﻟﮑﺮﺳﯽ‪ ،‬زﯾﺮا ﺑﺮ اﯾﻦ ﻋﻤﻞ ﻏﯿﺮ از ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ و ﯾﺎ ﺻّﺪﯾﻖ و ﺷﻬﯿﺪ ﻣﻮاﻇﺒﺖ ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫)‪ (324 ( 2‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻـﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ در ﻧﻤﺎزﻫﺎي ﺷـﻔﻊ و وﺗﺮ‪ ،‬در رﮐﻌﺖ اول »ﺳـّﺒﺢ اﺳﻢ رﺑّﮏ اﻻﻋﻠﯽ« و در رﮐﻌﺖ دوم »ﻗﻞ ﯾﺎ‬
‫أّﯾﻬﺎ اﻟﮑﺎﻓﺮون« و در رﮐﻌﺖ ﺳﻮم ﮐﻪ )ﯾﮏ رﮐﻌﺘﯽ اﺳﺖ و( ﺑﺎﯾـﺪ در آن ﻗﻨﻮت ﺧﻮاﻧـﺪ »ﻗﻞ ﻫﻮ اﻟّﻠﻪ أﺣـﺪ« را ﻗﺮاﺋﺖ ﻣﯽﮐﺮد‪ .‬و ﺧﻮاﻧـﺪن‬
‫ﻫﻤﻪ اﯾﻦ ﺳﻮرهﻫﺎ ﺑﻌﺪ از ﺧﻮاﻧﺪن ﺳﻮره ﺣﻤﺪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫)‪ (325 (3‬اﻣﯿﺮ اﻟﻤﺆﻣﻨﯿﻦ ﻋﻠﯽ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم رواﯾﺖ ﻧﻤﻮده ﮐﻪ رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ در ﺳﺠﺪه اﯾﻦ دﻋﺎ را ﻣﯽﺧﻮاﻧﺪ‪:‬‬
‫اﻟﻠّﻬّﻢ ﻟـﮏ ﺳـﺠﺪت‪ ،‬و ﺑـﮏ آﻣﻨﺖ‪ ،‬و ﻟـﮏ اﺳـﻠﻤﺖ‪ ،‬ﺳـﺠﺪ وﺟﻬﯽ ﻟﻠّـﺬي ﺧﻠﻘﻪ و ﺻـّﻮره‪ ،‬و ﺷّﻖ ﺳـﻤﻌﻪ و ﺑﺼـﺮه‪ ،‬ﻓﺘﺒـﺎرك اﻟﻠّﻪ أﺣﺴـﻦ‬
‫اﻟﺨﺎﻟﻘﯿﻦ‬
‫‪» .‬ﺑﺎر اﻟﻬﺎ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺗﻮ ﺳـﺠﺪه ﮐﺮدم‪ ،‬و ﺑﻪ ﺗﻮ اﯾﻤﺎن آوردم‪ ،‬و ﺗﺴﻠﯿﻢ ﺗﻮ ﻫﺴﺘﻢ‪ .‬ﭼﻬﺮه )و ﺣﻘﯿﻘﺖ( ﻣﻦ ﺑﺮ ﮐﺴﯽ ﺳﺠﺪه ﮐﺮد ﮐﻪ آن را آﻓﺮﯾﺪ‬
‫و ﺗﺼﻮﯾﺮش ﻧﻤﻮد‪ ،‬و ﭼﺸﻢ و ﮔﻮش ﺑﺮاﯾﺶ ﺷﮑﺎﻓﺖ‪ ،‬ﭘﺲ ﻣﻘﺪس و واﻻﺳﺖ ﺧﺪاي ﯾﮑﺘﺎ ﮐﻪ ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ آﻓﺮﯾﻨﻨﺪﮔﺎن اﺳﺖ«‪.‬‬
‫)‪ (326 ( 4‬اﻣﯿﺮ اﻟﻤﺆﻣﻨﯿﻦ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﺑﻪ ﻣﺤّﻤﺪ ﺑﻦ أﺑﯽ ﺑﮑﺮ )ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ او را واﻟﯽ ﻣﺼـﺮ ﻧﻤﻮد( ﻧﻮﺷﺖ‪ :‬ﻣﻮاﻇﺐ رﮐﻮع ﻧﻤﺎزت ﺑﺎش‪ -‬ﺗﺎ‬
‫آﻧﺠﺎ ﮐﻪ ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪ -:‬ﭼﻮن رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ از رﮐﻮع ﺑﻠﻨﺪ ﻣﯽﺷﺪ‪ ،‬ﻣﯽﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫ﺳﻤﻊ اﻟﻠﱠﻪ ﻟﻤﻦ ﺣﻤﺪه‪ .‬ﻟﮏ اﻟﺤﻤﺪ ﻣﻸ ﺳﻤﺎواﺗﮏ و ﻣﻸ أرﺿﮏ‪ ،‬و ﻣﻸ ﻣﺎ ﺷﺌﺖ ﻣﻦ ﺷﯽء‪.‬‬
‫»ﺧﺪاوﻧﺪ ﺳﺘﺎﯾﺶ ﮐﺴﯽ را ﮐﻪ او را ﺳﺘﻮد ﺑﺸﻨﻮد و اﺟﺎﺑﺖ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪا‪ ،‬ﺗﻮ را ﺳﭙﺎس و ﺳﺘﺎﯾﺶ ﺑﻪ ﺣﺠﻢ آﺳﻤﺎﻧﻬﺎ و زﻣﯿﻨﺖ‪ ،‬و ﺣﺠﻢ ﻫﺮ‬
‫ﭼﻪ ﮐﻪ ﺧﻮاﻫﯽ«‪.‬‬
‫)‪ (327 (5‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻣﯿﺎن دو ﺳﺠﺪه ﻧﻤﺎز اﯾﻦ دﻋﺎ را ﻣﯽﺧﻮاﻧﺪ‪:‬‬
‫اﻟّﻠﻬّﻢ اﻏﻔﺮ ﻟﯽ و ارﺣﻤﻨﯽ‪ ،‬و اﺟﺮﻧﯽ و ﻋﺎﻓﻨﯽ‪ ،‬اﻧّﯽ ﻟﻤﺎ اﻧﺰﻟﺖ اﻟّﯽ ﻣﻦ ﺧﯿﺮ ﻓﻘﯿﺮ‪ ،‬ﺗﺒﺎرك اﻟّﻠﻪ رّب‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪146:‬‬
‫ا ﻟ ﻌ ﺎ ﻟ ﻤﯿ ﻦ ‪.‬‬
‫»ﺧﺪاوﻧﺪا‪ ،‬ﻣﺮا ﺑﯿﺎﻣﺮز و ﺑﺮ ﻣﻦ رﺣﻤﺖ آر‪ ،‬و ﻣﺮا ﭘﻨﺎه ده و ﻋﺎﻓﯿﺖ ﺑﺨﺶ‪ ،‬ﻣﻦ ﺑﻪ ﺧﯿﺮي ﮐﻪ ﺑﺮ ﻣﻦ ﻓﺮو ﻓﺮﺳﺘﯽ ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪم‪ ،‬ﻣﻘﺪس و واﻻﺳﺖ‬
‫ﺧﺪاي ﯾﮑﺘﺎ ﮐﻪ ﭘﺮوردﮔﺎر ﻋﺎﻟﻤﯿﺎن اﺳﺖ«‪.‬‬
‫)‪ (328 ( 1‬ﻣﯿﻤﻮﻧﻪ ﻫﻤﺴﺮ رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ﺑﺮاي آن ﺣﻀﺮت ﺣﺼﯿﺮ ﮐﻮﭼﮑﯽ ﮐﻪ از ﺑﺮگ درﺧﺖ ﺧﺮﻣﺎ ﺑﺎﻓﺘﻪ ﺷﺪه‬
‫ﺑﻮد در ﻣﺴﺠﺪ ﭘﻬﻦ ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﺮ آن ﻧﻤﺎز ﺑﺨﻮاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ‪ 89‬از ‪129‬‬ ‫ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت راﯾﺎﻧﻪاي ﻗﺎﺋﻤﯿﻪ‬ ‫ﺳﻨﻦ اﻟﻨﺒﯽ ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ‪ :‬آداب و ﺳﻨﻦ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ص( ‪ -‬آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري‬
‫اﺻﻔﻬﺎن ‪www.Ghaemiyeh.com‬‬ ‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم‬
‫)‪ (329 ( 2‬اﻣﺎم ﺣﺴﻦ ﻋﺴـﮑﺮي ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺧـﺪاي ﺑﺰرگ ﺑﻪ ﺟّﺪم رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻـﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ وﺣﯽ ﮐﺮد ﮐﻪ ﺗﻮ و ﻋﻠﯽ و‬
‫ﺣﺠﺖﻫﺎي دﯾﮕﺮم از ﻧﺴﻞ ﻋﻠﯽ و ﺷـﯿﻌﯿﺎن ﺷﻤﺎ را ﺗﺎ روز ﻗﯿﺎﻣﺖ ﺑﻪ ده ﺧﺼﻠﺖ ﻣﺨﺼﻮص ﮔﺮداﻧﯿﺪهام‪ ،‬ﮐﻪ از ﺟﻤﻠﻪ آﻧﻬﺎ ﭘﯿﺸﺎﻧﯽ ﺑﺮ ﺧﺎك‬
‫ﻧﻬﺎدن اﺳﺖ ﺑﻌﺪ از ﻫﺮ ﻧﻤﺎز )ﺑﺮاي ﺳﺠﺪه ﺷﮑﺮ(‪.‬‬
‫)‪ (330 (3‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﭼﻮن ﻧﻤﺎز ﻣﯽﺧﻮاﻧﺪ آن را ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﺎﻣﻞ اﻧﺠﺎم ﻣﯽداد‪.‬‬
‫)‪ (331 ( 4‬رواﯾﺖ ﺷـﺪه‪ :‬ﻣﺤﺒﻮبﺗﺮﯾﻦ ﻧﻤﺎزﻫـﺎ ﻧﺰد رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻧﻤـﺎزي ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﺮ آن ﻣـﺪاوﻣﺖ ﺷﻮد اﮔﺮ ﭼﻪ ﻧﻤـﺎز‬
‫ﻣﺨﺘﺼﺮي ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬و آن ﺣﻀﺮت ﭼﻮن ﺷﺮوع ﺑﻪ ﺧﻮاﻧﺪن ﻧﻤﺎزي ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد ﺑﺮ آن ﻣﺪاوﻣﺖ ﻣﯽﮐﺮد‪.‬‬
‫)‪ (332 (5‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد‪ :‬دو رﮐﻌﺖ ﻧﻤﺎز در دل ﺷﺐ‪ ،‬ﻧﺰد ﻣﻦ ﻣﺤﺒﻮبﺗﺮ اﺳﺖ از دﻧﯿﺎ و آﻧﭽﻪ در آن اﺳﺖ‪.‬‬
‫)‪ (333 ( 6‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺳﻮﮔﻨﺪ ﺑﻪ ﺧﺪاﯾﯽ ﮐﻪ ﻣﺮا ﺑﺮاﻧﮕﯿﺨﺖ‪ ،‬ﺟﺒﺮﺋﯿﻞ از اﺳـﺮاﻓﯿﻞ‪ ،‬از ﺧﺪاي ﺗﺒﺎرك و ﺗﻌﺎﻟﯽ‬
‫ﺑﻪ ﻣﻦ ﺧﺒﺮ داد ﮐﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻫﺮ ﮐﺲ در ﺷﺐ آﺧﺮ ﻣـﺎه ﻣﺒـﺎرك رﻣﻀﺎن ده رﮐﻌﺖ ﻧﻤﺎز ﺑﺨﻮاﻧـﺪ‪ ،‬در ﻫﺮ رﮐﻌﺖ ﺳﻮره ﺣﻤـﺪ ﯾﮏ ﻣﺮﺗﺒﻪ و‬
‫ﺳﻮره »ﻗﻞ ﻫﻮ اﻟّﻠﻪ أﺣﺪ« را ده ﺑﺎر ﺑﺨﻮاﻧﺪ و در رﮐﻮع و ﺳﺠﺪه آن ده ﻣﺮﺗﺒﻪ‬
‫»ﺳﺒﺤﺎن اﻟﻠﱠﻪ و اﻟﺤﻤﺪ ﻟﻠﱠﻪ و ﻻ اﻟﻪ اﻟّﺎ اﻟﻠﱠﻪ و اﻟﻠﱠﻪ اﮐﺒﺮ«‬
‫ﺑﮕﻮﯾـﺪ‪ ،‬و در ﻫﺮ دو رﮐﻌﺖ ﺗﺸـﻬﺪ ﺑﺨﻮاﻧـﺪ و ﺳـﻼم دﻫـﺪ‪ ،‬و ﭼﻮن از ده رﮐﻌﺖ ﻧﻤـﺎز ﻓﺎرغ ﺷـﺪ ﻫﺰار ﻣﺮﺗﺒﻪ اﺳـﺘﻐﻔﺎر ﮐﻨـﺪ )اﺳـﺘﻐﻔﺮ اﻟﻠﱠﻪ‬
‫ﺑﮕﻮﯾﺪ( و ﭘﺲ از اﺳﺘﻐﻔﺎر ﺑﻪ ﺳﺠﺪه رﻓﺘﻪ ﺑﮕﻮﯾﺪ‪:‬‬
‫ﯾﺎ ﺣّﯽ ﯾﺎ ﻗّﯿﻮم‪ ،‬ﯾﺎ ذا اﻟﺠﻼل و اﻻﮐﺮام‪ ،‬ﯾﺎ رﺣﻤﺎن اﻟّﺪﻧﯿﺎ و اﻵﺧﺮة و رﺣﯿﻤﻬﻤﺎ‪ ،‬ﯾﺎ أرﺣﻢ اﻟّﺮاﺣﻤﯿﻦ‪ ،‬ﯾﺎ اﻟﻪ اﻻّوﻟﯿﻦ و اﻵﺧﺮﯾﻦ‪ ،‬اﻏﻔﺮ ﻟﻨﺎ‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪147:‬‬
‫ذﻧﻮﺑﻨﺎ‪ ،‬و ﺗﻘّﺒﻞ ﻣّﻨﺎ ﺻﻼﺗﻨﺎ و ﺻﯿﺎﻣﻨﺎ و ﻗﯿﺎﻣﻨﺎ‬
‫)ﺑﻌﺪ در ﺑﺎره اﺟﺮ ﮐﺴـﯽ ﮐﻪ اﯾﻦ ﻋﻤﻞ را اﻧﺠﺎم دﻫﺪ و در ﻓﻀﯿﻠﺖ اﯾﻦ ﻧﻤﺎز ﺑﯿﺎﻧﺎت زﯾﺎدي ﻓﺮﻣﻮد ﺗﺎ آﻧﺠﺎ ﮐﻪ رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و‬
‫آﻟﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪ (:‬اﯾﻦ ﻧﻤﺎزي اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺧﺪاي ﻣﺘﻌﺎل ﺑﻪ ﻣﻦ و اّﻣﺘﻢ از ﻣﺮدان و زﻧﺎن ﻫﺪﯾﻪ ﻓﺮﻣﻮده و ﺑﻪ اﺣﺪي از ﭘﯿﻐﻤﺒﺮان و ﻏﯿﺮ آﻧﺎن ﭘﯿﺶ‬
‫از ﻣﻦ ﻋﻄﺎ ﻧﮑﺮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫)‪ (334 ( 1‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﭼﻮن وارد ﺧﺎﻧﻪ ﻣﯽﺷﺪ ﭘﯿﺶ از آﻧﮑﻪ ﺑﻨﺸـﯿﻨﺪ اول ﮐﺎري ﮐﻪ اﻧﺠﺎم ﻣﯽداد اﯾﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ ﭼﻬﺎر‬
‫رﮐﻌﺖ ﻧﻤﺎز )ﺑﻪ دو ﺳﻼم( ﻣﯽﺧﻮاﻧﺪ‪ ،‬در رﮐﻌﺖ اول ﺳﻮره »ﻟﻘﻤﺎن« و در رﮐﻌﺖ دوم ﺳﻮره »ﯾﺲ« و در رﮐﻌﺖ ﺳﻮم ﺳﻮره »ﺣﻢ دﺧﺎن«‬
‫و در رﮐﻌﺖ ﭼﻬﺎرم ﺳﻮره »ﺗﺒﺎرك اﻟﻤﻠﮏ« را ﻗﺮاﺋﺖ ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد‪.‬‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪148:‬‬
‫)‪(1‬‬
‫‪ 17‬آداب و ﺳﻨﻦ آن ﺣﻀﺮت در روزه‬
‫اﺷﺎره‬
‫)‪ .322 ( 2‬اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ آن ﻗﺪر ﭘﯽ در ﭘﯽ روزه ﻣﯽﮔﺮﻓﺖ ﮐﻪ ﻣﯽﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬دﯾﮕﺮ‬
‫اﻓﻄـﺎر ﻧﻤﯽﮐﻨـﺪ‪ .‬ﺳـﭙﺲ آن ﻗـﺪر ﭘﺸﺖ ﺳـﺮ ﻫﻢ اﻓﻄﺎر ﻣﯽﮐﺮد ﮐﻪ ﻣﯽﮔﻔﺘﻨـﺪ‪ :‬دﯾﮕﺮ روزه ﻧﻤﯽﮔﯿﺮد‪ .‬ﭘﺲ از آن ﯾﮏ روز در ﻣﯿﺎن روزه‬
‫ﻣﯽﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫ﺳﭙﺲ روزﻫﺎي دوﺷـﻨﺒﻪ و ﭘﻨﺠﺸـﻨﺒﻪ از ﻫﺮ ﻫﻔﺘﻪ را روزه ﻣﯽﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺳـﺮاﻧﺠﺎم ﺳّﻨﺖ ﺑﺮ آن ﺟﺎري ﺷﺪ ﮐﻪ آن ﺣﻀﺮت در ﻫﺮ ﻣﺎه ﺳﻪ روز‪:‬‬
‫ﭘﻨﺠﺸـﻨﺒﻪ اول ﻣﺎه‪ ،‬و ﭼﻬﺎرﺷـﻨﺒﻪ وﺳﻂ‪ ،‬و ﭘﻨﺠﺸـﻨﺒﻪ آﺧﺮ ﻣﺎه را روزه ﻣﯽﮔﺮﻓﺖ‪ .‬و آن ﺣﻀـﺮت ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد‪ :‬اﯾﻦ روزه ﻫﻤﻪ ﻋﻤﺮ اﺳﺖ )اﮔﺮ‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ‪ 90‬از ‪129‬‬ ‫ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت راﯾﺎﻧﻪاي ﻗﺎﺋﻤﯿﻪ‬ ‫ﺳﻨﻦ اﻟﻨﺒﯽ ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ‪ :‬آداب و ﺳﻨﻦ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ص( ‪ -‬آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري‬
‫اﺻﻔﻬﺎن ‪www.Ghaemiyeh.com‬‬ ‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم‬
‫ﮐﺴﯽ ﭼﻨﯿﻦ ﮐﻨﺪ ﻣﺜﻞ آن اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﻤﺎم ﻋﻤﺮش روزه ﺑﺎﺷﺪ(‪.‬‬
‫اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﭘـﺪرم ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻫﯿـﭻ ﮐﺲ ﻧﺰد ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺒﻐﻮضﺗﺮ از ﮐﺴـﯽ ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ وﻗﺘﯽ ﺑﻪ او ﻧﮕﻮﯾﻨﺪ‪ :‬رﺳﻮل ﺧﺪا‬
‫ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﭼﻨﺎن و ﭼﻨﺎن ﻣﯽﮐﺮد‪ ،‬او در ﺟﻮاب ﺑﮕﻮﯾـﺪ‪ :‬ﺧـﺪا ﻣﺮا ﺑﻪ ﺧﻮاﻧـﺪن ﻧﻤﺎز و روزه ﺑﺴـﯿﺎر ﻋـﺬاب ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﮐﺮد )ﻧﻤﺎز و‬
‫روزه ﺣﺪ ﻣﻌﯿﻨﯽ ﻧﺪارد و ﻫﺮ ﭼﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﻬﺘﺮ!(‪ .‬زﯾﺮا ﻣﻌﻨﯽ اﯾﻦ ﺣﺮف اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﮔﻮﯾﺎ رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ از اﻧﺠﺎم ﺑﯿﺶ از‬
‫آن ﻋﺎﺟﺰ ﺑﻮد‪.‬‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪149:‬‬
‫)‪ .323 ( 1‬اﻣـﺎم ﺻـﺎدق ﻋﻠﯿـﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣـﻮد‪ :‬رﺳـﻮل ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ در آﻏـﺎز ﺑﻌﺜﺖ آن ﻗـﺪر ﭘﯽ در ﭘﯽ روزه ﻣﯽﮔﺮﻓﺖ ﮐﻪ‬
‫ﻣﯽﮔﻔﺘﻨﺪ دﯾﮕﺮ اﻓﻄﺎر ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ آن ﻗﺪر اﻓﻄﺎر ﻣﯽﮐﺮد ﮐﻪ ﻣﯽﮔﻔﺘﻨﺪ دﯾﮕﺮ روزه ﻧﻤﯽﮔﯿﺮد‪ .‬آنﮔﺎه از اﯾﻦ روش دﺳﺖ ﺑﺮداﺷﺖ و‬
‫ﯾﮏ روز در ﻣﯿﺎن روزه ﻣﯽﮔﺮﻓﺖ ﮐﻪ روزه ﺣﻀـﺮت داود ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺳـﭙﺲ آن را ﺗﺮك ﮐﺮد و ﺳﻪ روز اﯾﺎم اﻟﺒﯿﺾ )ﺳـﯿﺰده و‬
‫ﭼﻬﺎرده و ﭘﺎﻧﺰدﻫﻢ ﻫﺮ ﻣﺎه( را روزه ﻣﯽﮔﺮﻓﺖ‪ .‬و ﺳﺮاﻧﺠﺎم از آن ﻫﻢ ﺻﺮف ﻧﻈﺮ ﮐﺮد و ﺳﻪ روز را در دﻫﻪﻫﺎي ﻣﺎه ﭘﺨﺶ ﮐﺮد‪ :‬ﭘﻨﺠﺸﻨﺒﻪ‬
‫دﻫﻪ اول‪ ،‬و ﭼﻬﺎرﺷﻨﺒﻪ دﻫﻪ دوم‪ ،‬و ﭘﻨﺠﺸﻨﺒﻪ دﻫﻪ ﺳﻮم‪ .‬و ﺗﺎ زﻧﺪه ﺑﻮد اﯾﻦ روش را اداﻣﻪ داد‪.‬‬
‫)‪ .324 ( 2‬ﻋﻠﯽ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬روزه ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺳﻪ روز از ﻫﺮ ﻣﺎه ﮐﻪ ﭘﻨﺠﺸـﻨﺒﻪ اول و ﭼﻬﺎرﺷﻨﺒﻪ وﺳﻂ و ﭘﻨﺠﺸﻨﺒﻪ آﺧﺮ ﺑﺎﺷﺪ و روزه ﻣﺎه‬
‫ﺷﻌﺒﺎن‪ ،‬وﺳﻮﺳﻪ را از دل‪ ،‬و ﻏﻢ و ﻏﺼﻪ را از ﻗﻠﺐ آدﻣﯽ ﻣﯽزداﯾﺪ ‪ ...‬ﻣﺎ اﻫﻞ ﺑﯿﺖ ﭘﻨﺠﺸﻨﺒﻪ اول و آﺧﺮ و ﭼﻬﺎرﺷﻨﺒﻪ وﺳﻂ ﻫﺮ ﻣﺎه را روزه‬
‫ﻣﯽدارﯾﻢ‪.‬‬
‫)‪ .325 ( 3‬ﻋﻨﺒﺴﻪ ﻋﺎﺑﺪ ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ رﺣﻠﺖ ﻓﺮﻣﻮد در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﻫﻤﯿﺸﻪ ﻣﺎه ﺷـﻌﺒﺎن و ﻣﺎه رﻣﻀﺎن و ﺳﻪ روز از‬
‫ﻫﺮ ﻣﺎه را روزه ﻣﯽﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫)‪ .326 ( 4‬روزي رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺑﻪ ﯾﺎران ﺧﻮد ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﮐﺪام ﯾﮏ از ﺷﻤﺎ ﺗﻤﺎم روزﻫﺎ را روزه ﻣﯽدارﯾﺪ؟ ﺳﻠﻤﺎن ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫ﯾﺎ رﺳﻮل اﻟﻠﱠﻪ‪ ،‬ﻣﻦ‪ .‬ﯾﮑﯽ از ﺣﺎﺿـﺮان ﮔﻔﺖ‪ :‬اي ﺳـﻠﻤﺎن‪ ،‬اﮐﺜﺮ روزﻫﺎ ﺗﻮ را دﯾﺪهام ﮐﻪ ﻏﺬا ﻣﯽﺧﻮري! ﺳـﻠﻤﺎن ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭼﻨﺎن ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ ﺗﻮ‬
‫ﮔﻤـﺎن ﮐﺮدهاي‪ ،‬ﻣﻦ در ﻫﺮ ﻣـﺎه ﺳﻪ روز آن را روزه ﻣﯽﮔﯿﺮم‪ ،‬و ﺧـﺪا ﻓﺮﻣﻮده‪» :‬ﻫﺮ ﮐﻪ ﯾـﮏ ﻋﻤـﻞ ﺧﻮﺑﯽ اﻧﺠﺎم دﻫـﺪ ده ﺑﺮاﺑﺮ آن ﺛﻮاب‬
‫داده ﻣﯽﺷـﻮد«‪ .‬و از ﻃﺮﻓﯽ ﻫﻢ روزه ﻣـﺎه ﺷـﻌﺒﺎن را ﺑﻪ ﻣـﺎه رﻣﻀـﺎن وﺻـﻞ ﻣﯽﮐﻨﻢ‪ ،‬و ﻫﺮ ﮐﻪ ﭼﻨﯿﻦ ﮐﻨـﺪ ﺛـﻮاب روزه ﺗﻤـﺎم دﻫﺮ را دارد‪.‬‬
‫رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻـﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺑﻪ آن ﻣﺮد ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﮐﺠﺎ دﯾﮕﺮ ﺑﺎ ﻣﺜﻞ ﻟﻘﻤﺎن ﺣﮑﯿﻢ ﺑﺮﺧﻮرد ﺧﻮاﻫﯽ ﮐﺮد؟ آﻧﭽﻪ ﺧﻮاﻫﯽ از او ﺑﭙﺮس ﮐﻪ‬
‫ﺗﻮ را ﭘﺎﺳﺦ ﺧﻮاﻫﺪ داد‪.‬‬
‫)‪ .327 ( 5‬ﺳـﻤﺎﻋﻪ ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬از اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﭘﺮﺳﯿﺪم‪ :‬آﯾﺎ رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻣﺎه ﺷﻌﺒﺎن را روزه ﻣﯽﮔﺮﻓﺖ؟ ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫آري‪ ،‬وﻟﯽ ﺗﻤﺎم آن را روزه ﻧﺒﻮد‪ .‬ﭘﺮﺳﯿﺪم‪ :‬ﭼﻨﺪ روز از آن‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪150:‬‬
‫را اﻓﻄـﺎر ﻣﯽﮐﺮد؟ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬اﻓﻄـﺎر ﻣﯽﮐﺮد‪ .‬اﯾﻦ ﺳﺆال را ﺳﻪ ﺑﺎر ﺗﮑﺮار ﮐﺮدم و آن ﺣﻀـﺮت ﺑﺠﺰ ﮐﻠﻤﻪ »اﻓﻄﺎر ﻣﯽﮐﺮد« ﭼﯿﺰي ﻧﻤﯽﻓﺮﻣﻮد‪،‬‬
‫ﺳﭙﺲ ﺳﺎل ﺑﻌﺪ ﻧﯿﺰ ﻫﻤﺎن ﺳﺆال را از ﺣﻀﺮت ﮐﺮدم و ﺑﺎز ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﭘﺎﺳﺦ ﻓﺮﻣﻮد‪.‬‬
‫)‪ .328 ( 1‬اﻣﺎم ﺑﺎﻗﺮ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻣﺎه ﺷـﻌﺒﺎن و ﻣﺎه رﻣﻀﺎن را روزه ﻣﯽﮔﺮﻓﺖ و آن دو را ﺑﻪ ﻫﻢ‬
‫وﺻـﻞ ﻣﯽﮐﺮد‪ ،‬وﻟﯽ دﯾﮕﺮان را از اﯾﻦ ﮐـﺎر ﻧﻬﯽ ﻣﯽﻧﻤﻮد‪ ،‬و ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد‪ :‬اﯾﻦ دو ﻣـﺎه‪ ،‬ﻣـﺎه ﺧـﺪاﺳﺖ و روزه آن ﮐﻔﺎره ﮔﻨﺎﻫﺎن ﻗﺒﻞ و ﺑﻌﺪ‬
‫آﻧﻬﺎ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫)‪ (2‬ﻣﺆﻟﻒ‪ :‬ﺷﺎﯾـﺪ ﻣﺮاد از ﻧﻬﯽ اﯾﻦ ﺑﺎﺷـﺪ ﮐﻪ آن ﺣﻀـﺮت ﺧﻮش ﻧﺪاﺷﺖ ﻣﺮدم ﺗﻤﺎم ﻣﺎه ﺷـﻌﺒﺎن را روزه ﺑﮕﯿﺮﻧﺪ‪ ،‬ﭼﻨﺎن ﮐﻪ در ﭘﺎرهاي از‬
‫اﺧﺒﺎر اﻣﺮ ﺷﺪه ﮐﻪ ﻣﯿﺎن روزه ﻣﺎه ﺷﻌﺒﺎن و ﻣﺎه رﻣﻀﺎن و ﻟﻮ ﺑﻪ ﯾﮏ روز در اواﺳﻂ آن اﻓﻄﺎر ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫)‪ .329 ( 3‬اﻧﺲ ﺑﻦ ﻣﺎﻟﮏ ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ﻃﻌﺎم رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺷﺮﺑﺘﯽ در اﻓﻄﺎر و ﺷﺮﺑﺘﯽ در ﺳﺤﺮ ﺑﻮد‪ ،‬و ﺑﺴﺎ اﺗﻔﺎق ﻣﯽاﻓﺘﺎد ﮐﻪ‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ‪ 91‬از ‪129‬‬ ‫ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت راﯾﺎﻧﻪاي ﻗﺎﺋﻤﯿﻪ‬ ‫ﺳﻨﻦ اﻟﻨﺒﯽ ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ‪ :‬آداب و ﺳﻨﻦ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ص( ‪ -‬آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري‬
‫اﺻﻔﻬﺎن ‪www.Ghaemiyeh.com‬‬ ‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم‬
‫ﺷﺒﺎﻧﻪروز ﺟﺰ ﯾﮏ ﺑﺎر ﺧﻮردﻧﯽ ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬و ﺧﯿﻠﯽ از اوﻗﺎت اﯾﻦ ﺷﺮﺑﺖ ﺷﯿﺮ ﺑﻮد و ﮔﺎﻫﯽ ﻏﺬاي آن ﺣﻀﺮت ﻧﺎن ﺧﯿﺲ ﺧﻮرده ﺑﻮد‪.‬‬
‫)‪ .330 ( 4‬اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ رﻃﺐ )ﺧﺮﻣﺎي ﺗﺎزه( وﺟﻮد داﺷﺖ اول ﭼﯿﺰي ﮐﻪ‬
‫ﺑﺎ آن اﻓﻄﺎر ﻣﯽﮐﺮد رﻃﺐ ﺑﻮد و در زﻣﺎن ﺗﻤﺮ )ﺧﺮﻣﺎي ﺧﺸﮏ( ﺑﺎ ﺗﻤﺮ اﻓﻄﺎر ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد‪.‬‬
‫)‪ .331 ( 5‬اﻣـﺎم ﺑـﺎﻗﺮ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ وﻗـﺘﯽ روزه ﻣﯽﮔﺮﻓﺖ و ﺑﺮاي اﻓﻄـﺎر ﺑﻪ ﭼﯿﺰ ﺷـﯿﺮﯾﻨﯽ دﺳـﺖ‬
‫ﻧﻤﯽﯾﺎﻓﺖ ﺑﺎ آب اﻓﻄﺎر ﻣﯽﮐﺮد‪.‬‬
‫)‪ .332 (6‬و در ﺑﻌﺾ رواﯾﺎت وارد اﺳﺖ‪ :‬آن ﺣﻀﺮت ﮔﺎﻫﯽ ﺑﺎ ﮐﺸﻤﺶ اﻓﻄﺎر ﻣﯽﮐﺮد‪.‬‬
‫)‪ .333 (7‬ﺷﯿﺦ ﻣﻔﯿﺪ رﺣﻤﻪ اﻟﻠﱠﻪ ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬از آل ﻣﺤّﻤﺪ ﻋﻠﯿﻬﻢ اﻟّﺴﻼم رواﯾﺖ ﺷﺪه ﮐﻪ ﺳﺤﺮي ﺧﻮردن ﻣﺴﺘﺤﺐ اﺳﺖ اﮔﺮ ﭼﻪ ﺑﺎ ﯾﮏ ﺷﺮﺑﺖ‬
‫آب ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬و رواﯾﺖ ﺷﺪه ﮐﻪ ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ ﻏﺬاي ﺳـﺤﺮ »ﺧﺮﻣﺎ« و »ﻗﺎووت« اﺳﺖ‪ ،‬زﯾﺮا رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ در ﺳﺤﺮﻫﺎ از آن ﻣﯿﻞ‬
‫ﻣﯽﮐﺮد‪.‬‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪151:‬‬
‫)‪ .334 (1‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮ اوﻗﺎت ﺣﻠﯿﻢ ﻣﯽﺧﻮرد و ﮔﺎﻫﯽ ﻧﯿﺰ آن را ﻏﺬاي ﺳﺤﺮ ﻗﺮار ﻣﯽداد‪.‬‬
‫)‪ .335 (2‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﭼﻮن ﻣﺎه رﻣﻀﺎن ﻓﺮا ﻣﯽرﺳﯿﺪ ﺗﻤﺎﻣﯽ اﺳﯿﺮان را آزاد ﻣﯽﮐﺮد‪ ،‬و ﺑﻪ ﻫﺮ ﺳﺎﺋﻠﯽ ﭼﯿﺰي ﻣﯽداد‪.‬‬
‫‪6‬‬
‫)‪ .33 (3‬ﻋﻠﯽ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ دﻫﻪ آﺧﺮ ﻣﺎه ﻣﺒﺎرك رﻣﻀﺎن ﺑﺴﺘﺮ ﺧﻮد را ﺟﻤﻊ ﻣﯽﮐﺮد و ﮐﻤﺮ ﻫّﻤﺖ‬
‫ﺑﺮاي ﻋﺒـﺎدت ﻣﺤﮑﻢ ﻣﯽﺑﺴﺖ‪ .‬و در ﺷﺐ ﺑﯿﺴﺖ و ﺳـﻮم اﻫـﻞ ﺑﯿﺖ ﺧﻮد را ﺑﯿـﺪار ﻧﮕﻪ ﻣﯽداﺷﺖ و ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻫﺮ ﮐـﺪام ﮐﻪ ﺧﻮاب ﺑﺮ او‬
‫ﻏﻠﺒـﻪ ﻣﯽﮐﺮد آب ﻣﯽﭘﺎﺷــﯿﺪ ﺗـﺎ ﺧـﻮاب از ﭼﺸــﻤﺶ ﺑﺮود‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿـﻦ ﺣﻀـﺮت ﻓـﺎﻃﻤﻪ ﻋﻠﯿﻬـﺎ اﻟّﺴـ ﻼم ﻫﯿـﭻ ﯾـﮏ از اﻫـﻞ ﺧـﺎﻧﻪ ﺧـﻮد را‬
‫ﻧﻤﯽﮔـﺬاﺷﺖ ﮐﻪ در آن ﺷﺐ ﺑﺨﻮاﺑﻨﺪ و ﺑﺮاي اﯾﻨﮑﻪ ﺧﻮاﺑﺸﺎن ﻧﺒﺮد ﻏﺬاي ﮐﻤﺘﺮي ﺑﻪ آﻧﺎن ﻣﯽداد و از روز‪ ،‬ﺧﻮد را ﺑﺮاي ﺷﺐزﻧﺪهداري‬
‫آﻣﺎده ﻣﯽﮐﺮد‪ ،‬و ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻣﺤﺮوم اﺳﺖ ﮐﺴﯽ ﮐﻪ از ﺧﯿﺮ اﯾﻦ ﺷﺐ ﺑﯽﺑﻬﺮه ﻣﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫)‪ .337 ( 4‬ﻋﻠﯽ ﻋﻠﯿﻪ اﻟـّﺴ ﻼم ﻓﺮﻣـﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ روز ﻋﯿـﺪ ﻓﻄﺮ ﻫﻨﮕـﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﻣﯽﺧﻮاﺳﺖ ﺑﺮاي ﻧﻤـﺎز ﻋﯿـﺪ ﺑﻪ ﺳﻮي‬
‫ﻣﺼّﻠﯽ ﺑﯿﺮون رود ﻗﺒﻼ ﺑﺎ ﭼﻨﺪ داﻧﻪ ﺧﺮﻣﺎ ﯾﺎ ﮐﺸﻤﺶ اﻓﻄﺎر ﻣﯽﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫)‪ .338 (5‬ﺷﯿﺦ ﺻﺪوق رﺣﻤﮥ اﻟﻠﱠﻪ ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ﺳّﻨﺖ آن اﺳﺖ ﮐﻪ آدﻣﯽ در ﻋﯿﺪ ﻗﺮﺑﺎن ﺑﻌﺪ از ﻧﻤﺎز‪ ،‬و در ﻋﯿﺪ ﻓﻄﺮ ﻗﺒﻞ از ﻧﻤﺎز ﭼﯿﺰي ﺑﺨﻮرد‪.‬‬
‫)‪(6‬‬
‫ﻣﻠﺤﻘﺎت‬
‫)‪ (335 ( 7‬از ﺑﺮﺧﯽ زﻧﺎن ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ رواﯾﺖ ﺷﺪه ﮐﻪ آن ﺣﻀـﺮت روز ﻧﻬﻢ ﻣﺎه ذي ﺣﺠﻪ و ﺳﻪ روز از ﻫﺮ ﻣﺎه )ﭘﻨﺠﺸﻨﺒﻪ‬
‫اول ﻣﺎه و ﭼﻬﺎرﺷﻨﺒﻪ وﺳﻂ و ﭘﻨﺠﺸﻨﺒﻪ آﺧﺮ ﻣﺎه( را روزه ﻣﯽﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫)‪ (336 (8‬ﭼﻮن ﻣﺎه ﻣﺒﺎرك رﻣﻀﺎن ﻓﺮا ﻣﯽرﺳﯿﺪ رﻧﮓ رﺧﺴﺎر رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪152:‬‬
‫ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﯽﮐﺮد و ﻧﻤﺎز ﺧﻮاﻧﺪﻧﺶ زﯾﺎد ﻣﯽﺷﺪ‪ ،‬و در دﻋﺎ و درﺧﻮاﺳﺖ از ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺴﯿﺎر زاري و ﺗﻀﺮع ﻣﯽﮐﺮد و از ﺧﺪا ﺗﺮﺳﺎن ﺑﻮد‪.‬‬
‫)‪ (337 ( 1‬رﺳـﻮل ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻫﺮ ﮔـﺎه از اﻣﺮي ﻏﻤﮕﯿﻦ ﻣﯽﺷـﺪ‪ ،‬ﺑـﺎ ﻧﻤـﺎز ﺧﻮاﻧـﺪن و روزه ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺑﺮ دﻓـﻊ آن ﻏﻢ ﯾـﺎري‬
‫ﻣﯽﺟﺴﺖ‪.‬‬
‫)‪ (338 ( 2‬ﻋﻠﯽ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﭼﻮن ﻣﺎه ﺷﻌﺒﺎن ﻓﺮا ﻣﯽرﺳﯿﺪ‪ ،‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ در اول آن‪ ،‬ﺳﻪ روز‪ ،‬و در وﺳﻂ آن‬
‫ﺳﻪ روز‪ ،‬و در آﺧﺮ آن ﺳﻪ روز روزه ﻣﯽﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬و دو روز ﺑﻪ ﻣـﺎه ﻣﺒـﺎرك رﻣﻀﺎن ﻣﺎﻧـﺪه روزه ﻧﻤﯽﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﺳـﭙﺲ ﻣﺎه رﻣﻀﺎن را روزه‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ‪ 92‬از ‪129‬‬ ‫ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت راﯾﺎﻧﻪاي ﻗﺎﺋﻤﯿﻪ‬ ‫ﺳﻨﻦ اﻟﻨﺒﯽ ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ‪ :‬آداب و ﺳﻨﻦ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ص( ‪ -‬آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري‬
‫اﺻﻔﻬﺎن ‪www.Ghaemiyeh.com‬‬ ‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم‬
‫ﻣﯽداﺷﺖ‪.‬‬
‫)‪ (339 ( 3‬اﻣـﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﭼﻮن ﻣﯽﺧﻮاﺳﺖ اﻓﻄﺎر ﮐﻨـﺪ ﺑﺎ ﺣﻠﻮا آﻏﺎز ﻣﯽﮐﺮد‪ ،‬و اﮔﺮ‬
‫ﺣﻠﻮا ﻧﺒﻮد ﺑﺎ ﯾﮏ ﺣّﺒﻪ ﻗﻨﺪ ﯾﺎ ﺧﺮﻣﺎ اﻓﻄﺎر ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد‪ ،‬و اﮔﺮ ﻫﯿﭻ ﮐﺪام ﻧﺒﻮد ﺑﺎ آب ﻧﯿﻢ ﮔﺮم اﻓﻄﺎر ﻣﯽﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫)‪ (340 ( 4‬ﺟﺎﺑﺮ ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬اﻣﺎم ﺑﺎﻗﺮ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺑﺎ دو ﭼﯿﺰ ﺳﯿﺎه اﻓﻄﺎر ﻣﯽﮐﺮد‪ .‬ﭘﺮﺳﯿﺪم‪ :‬دو ﭼﯿﺰ ﺳﯿﺎه‬
‫ﭼﯿﺴﺖ؟ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﯾﮑﯽ ﺧﺮﻣﺎي ﺧﺸﮏ و آب‪ ،‬و دﯾﮕﺮي ﺧﺮﻣﺎي ﺗﺎزه و آب‪.‬‬
‫)‪ (341 (5‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺑﺎ ﺧﺮﻣﺎ اﻓﻄﺎر ﻣﯽﮐﺮد‪ ،‬و ﻫﺮ ﮔﺎه ﺷﮑﺮ ﻣﯽﯾﺎﻓﺖ ﺑﺎ آن اﻓﻄﺎر ﻣﯽﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫)‪ (342 ( 6‬اﻣـﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﭼﻮن دﻫﻪ آﺧﺮ ﻣﺎه ﻣﺒﺎرك رﻣﻀﺎن ﻣﯽرﺳـﯿﺪ‪ ،‬رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﮐﻤﺮ ﻫّﻤﺖ‬
‫ﻣﯽﺑﺴﺖ و از ﻧﺰدﯾﮑﯽ ﮐﺮدن ﺑﺎ زﻧﺎﻧﺶ اﺣﺘﺮاز ﻣﯽﮐﺮد و ﺷﺐزﻧﺪهداري ﻣﯽﻧﻤﻮد و ﺧﻮد را ﺑﺮاي ﻋﺒﺎدت ﻓﺎرغ ﻣﯽﺳﺎﺧﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻪ رواﯾﺖ دﯾﮕﺮ‪ :‬ﺧﻮد ﺑﻪ ﻋﺒﺎدت ﻣﯽﮐﻮﺷﯿﺪ و ﺧﺎﻧﻮادهاش را ﻧﯿﺰ ﺑﻪ ﮐﻮﺷﺶ واﻣﯽداﺷﺖ و آﻧﺎن را از ﺧﻮاب ﺑﯿﺪار ﻣﯽﮐﺮد‪.‬‬
‫)‪ (343 ( 7‬ﺷـﯿﺦ ﻃﻮﺳـﯽ رﺣﻤﻪ اﻟﻠﱠﻪ ﮔﻮﯾـﺪ‪ :‬آﻧﭽﻪ از ﺳـّﻨﺖ رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺛﺎﺑﺖ ﺷﺪه اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ آن ﺣﻀـﺮت ﺧﻮد‬
‫ﻣﺘﺼﺪي رؤﯾﺖ ﻫﻼل ﻣﺎه ﻣﺒﺎرك رﻣﻀﺎن ﻣﯽﺷﺪ و در ﺟﺴﺘﺠﻮي آن ﺑﺮﻣﯽآﻣﺪ‪.‬‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪153:‬‬
‫)‪ (344 (1‬ﻋﻠﯽ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺟﺪا ﮐﺮدن زﮐﺎت ﻓﻄﺮه ﭘﯿﺶ از ]ﻧﻤﺎز[ ﻓﻄﺮ از ﺳّﻨﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫)‪ (345 ( 2‬ﺷـﯿﺦ ﺻـﺪوق رﺣﻤﻪ اﻟﻠﱠﻪ ﮔﻮﯾـﺪ‪ :‬ﮔﻔﺘﻦ ﺗﮑﺒﯿﺮ ]ﻫﺎي ﻣﺨﺼﻮص[ ﭘﺲ از ده ﻧﻤﺎز‪ ،‬از ﺷﺐ ﻋﯿﺪ ﻓﻄﺮ ﺑﻌﺪ از ﻧﻤﺎز ﻣﻐﺮب و ﻋﺸﺎ ﺗﺎ‬
‫ﺑﻌﺪ از ﻧﻤﺎز ﻋﺼـﺮ روز دوم ﺷﻮال‪ ،‬و ﭘﺲ از ده ﻧﻤﺎز‪ ،‬از روز ﻋﯿﺪ ﻗﺮﺑﺎن ﭘﺲ از ﻧﻤﺎز ﻇﻬﺮ و ﻋﺼﺮ ﺗﺎ ﺑﻌﺪ از ﻧﻤﺎز ﺻﺒﺢ روز دوازدﻫﻢ ذي‬
‫ﺣّﺠﻪ ]ﺑﺮاي ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ در ﻣﮑﻪ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ[ از ﺳّﻨﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫)‪ (346 ( 3‬ﺳـﻌﯿﺪ ﻧّﻘﺎش ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﺑﻪ ﻣﻦ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬آﮔﺎه ﺑﺎش ﮐﻪ در ﻋﯿﺪ ﻓﻄﺮ ﺗﮑﺒﯿﺮ ﮔﻔﺘﻦ از ﺳـّﻨﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﭼﻪ‬
‫زﻣﺎﻧﯽ ﺑﺎﯾﺪ ﮔﻔﺖ؟ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺑﻌﺪ از ﻧﻤﺎز ﻣﻐﺮب و ﻋﺸﺎء ﺷﺐ ﻋﯿﺪ ﻓﻄﺮ و ﺑﻌﺪ از ﻧﻤﺎز ﺻـﺒﺢ ﻋﯿﺪ و ﺑﻌﺪ از ﻧﻤﺎز ﻋﯿﺪ ﻓﻄﺮ‪ ،‬ﺳـﭙﺲ ﺗﮑﺒﯿﺮات را‬
‫ﻗﻄﻊ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫)‪ (347 ( 4‬ﻋﻠﯽ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺗﻌﺠﯿﻞ در اﻓﻄﺎر روزه و ﺗﺄﺧﯿﺮ در ﺧﻮردن ﺳـﺤﺮي و ﺧﻮاﻧﺪن ﻧﻤﺎز ﻣﻐﺮب ﭘﯿﺶ از اﻓﻄﺎر ﺳـّﻨﺖ اﺳﺖ‬
‫‪...‬‬
‫)‪ (348 ( 5‬اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺳّﻨﺖ ﺑﺮ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ زﮐﺎت ﻓﻄﺮه ﯾﮏ ﺻﺎع )ﮐﻪ ﺗﻘﺮﯾﺒﺎ ﺳﻪ ﮐﯿﻠﻮﮔﺮم اﺳﺖ از ﯾﮏ ﺟﻨﺲ‪،‬‬
‫ﻣﺜﻼ( از ﺧﺮﻣﺎ ﯾﺎ ﮐﺸﻤﺶ و ﯾﺎ ﺟﻮ داده ﺷﻮد‪.‬‬
‫)‪ (349 ( 6‬رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺧﺪاي ﻣﺘﻌﺎل ﺷـﺶ ﺧﺼـﻠﺖ را ﺑﺮاي ﻣﻦ ﻧﭙﺴـﻨﺪﯾﺪ و ﻣﻦ ﻧﯿﺰ آﻧﻬﺎ را ﺑﺮاي ﺟﺎﻧﺸـﯿﻨﺎن‬
‫ﺧﻮد و ﭘﯿﺮوان آﻧﺎن ﻧﻤﯽﭘﺴﻨﺪم‪ ،‬ﮐﻪ از ﺟﻤﻠﻪ آﻧﻬﺎ‪:‬‬
‫روزه‪ ،‬ﺑﺎزي ﮐﺮدن ﺑﺎ زن )ﯾﺎ ﺑﺪ زﺑﺎﻧﯽ( در ﺣﺎل روزه اﺳﺖ‪.‬‬
‫)‪ (350 (7‬ﻣﺮدي ﺑﻪ اﻣﺎم رﺿﺎ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم در روز ﻋﯿﺪ ﻓﻄﺮ ﻋﺮض ﮐﺮد‪ :‬ﻣﻦ اﻣﺮوز ﺑﺎ ﺧﺮﻣﺎ و ﺑﺎ ﺧﺎك ﻗﺒﺮ )ﺗﺮﺑﺖ اﻣﺎم ﺣﺴﯿﻦ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم(‬
‫اﻓﻄﺎر ﮐﺮدم‪ .‬آن ﺣﻀﺮت ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺳّﻨﺖ و ﺑﺮﮐﺖ را ﺑﺎ ﻫﻢ ﺟﻤﻊ ﮐﺮدهاي‪.‬‬
‫)‪ (351 (8‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺑﺎ ﺟﺮﻋﻪاي آب‪ ،‬ﯾﺎ ﮐﻤﯽ ﺷﯿﺮ و ﯾﺎ ﭼﻨﺪ داﻧﻪ ﺧﺮﻣﺎ اﻓﻄﺎر ﻣﯽﮐﺮد‪.‬‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪154:‬‬
‫)‪(1‬‬
‫‪ 18‬آداب و ﺳﻨﻦ آن ﺣﻀﺮت در اﻋﺘﮑﺎف‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ‪ 93‬از ‪129‬‬ ‫ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت راﯾﺎﻧﻪاي ﻗﺎﺋﻤﯿﻪ‬ ‫ﺳﻨﻦ اﻟﻨﺒﯽ ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ‪ :‬آداب و ﺳﻨﻦ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ص( ‪ -‬آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري‬
‫اﺻﻔﻬﺎن ‪www.Ghaemiyeh.com‬‬ ‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم‬
‫)‪ .339 ( 2‬اﻣـﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ در ﻣﺎه رﻣﻀﺎن )ﺳﺎل اول ﻫﺠﺮت( در دﻫﻪ اول در ﻣﺴـﺠﺪ‬
‫اﻋﺘﮑـﺎف ﮐﺮد‪ ،‬و ﺳـﺎل دوم در دﻫﻪ دوم و در ﺳـﺎل ﺳﻮم در دﻫﻪ آﺧﺮ اﻋﺘﮑـﺎف ﻧﻤﻮد‪ ،‬وﻟﯽ ﭘﺲ از آن ﻫﻤﯿﺸﻪ در دﻫﻪ آﺧﺮ ﻣﺎه رﻣﻀﺎن‬
‫اﻋﺘﮑﺎف ﻣﯽﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫)‪ .340 ( 3‬اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺟﻨﮓ »ﺑـﺪر« در ﻣﺎه رﻣﻀﺎن )ﺳﺎل دوم ﻫﺠﺮت( اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎد‪ ،‬ﺑﻪ اﯾﻦ ﺟﻬﺖ رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ‬
‫اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ در آن ﺳﺎل در ﻣﺴﺠﺪ ﻣﻌﺘﮑﻒ ﻧﺸﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﺳﺎل ﺑﻌﺪ‪ ،‬آن ﺣﻀﺮت دو دﻫﻪ اﻋﺘﮑﺎف ﮐﺮد‪ :‬ﯾﮏ دﻫﻪ ﺑﺮاي ﻫﻤﺎن ﺳﺎل‪ ،‬و دﻫﻪ‬
‫دﯾﮕﺮ ﺑﺮاي ﻗﻀﺎء اﻋﺘﮑﺎف ﺳﺎل ﻗﺒﻞ‪.‬‬
‫)‪ .341 ( 4‬اﻣـﺎم ﺻـﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﭼﻮن دﻫﻪ آﺧﺮ ﻣـﺎه رﻣﻀـﺎن ﻣﯽﺷـﺪ در ﻣﺴـﺠﺪ اﻋﺘﮑﺎف‬
‫ﻣﯽﮐﺮد؛ ﺑﺮاﯾﺶ ﺧﯿﻤﻪاي ﻣﻮﯾﯿﻦ ﻣﯽزدﻧﺪ و ﺣﻀﺮت ﮐﻤﺮ ﻫّﻤﺖ ﺑﺮاي ﻋﺒﺎدت ﻣﯽﺑﺴﺖ و ﺑﺴﺘﺮ ﺧﻮاﺑﺶ را ﺑﺮﻣﯽﭼﯿﺪ‪ .‬ﯾﮑﯽ ﮔﻔﺖ‪ :‬از زﻧﺎن‬
‫ﻧﯿﺰ ﮐﻨﺎره ﻣﯽﮔﺮﻓﺖ؟ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻧﻪ‪ ،‬از زﻧﺎن ﮐﻨﺎره ﻧﻤﯽﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪155:‬‬
‫)‪ (1‬ﻣﺆﻟﻒ‪ :‬اﯾﻦ ﻣﻌﻨﯽ در رواﯾـﺎت زﯾـﺎدي ﻧﻘـﻞ ﺷـﺪه ﮐﻪ ﺑﻌﻀـﯽ از آﻧﻬـﺎ در ﺑـﺎب ﻫﻔـﺪﻫﻢ ﮔـﺬﺷﺖ‪ .‬و ﮔﻔﺘﻪاﻧـﺪ ﮐﻪ ﻣﻘﺼﻮد از »ﻋﺰﻟﺖ«‬
‫ﮐﻨﺎرهﮔﯿﺮي از آﻧﺎن در ﺑﺴﺘﺮ ﺑﻮده اﺳﺖ ﻧﻪ در ﻣﻌﺎﺷﺮت و ﻣﺼﺎﺣﺒﺖ ﺑﺎ آﻧﺎن‪.‬‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪156:‬‬
‫)‪(1‬‬
‫‪ 19‬آداب و ﺳﻨﻦ آن ﺣﻀﺮت در ﺻﺪﻗﻪ دادن‬
‫اﺷﺎره‬
‫)‪ .342 ( 2‬در وﺻﯿﺖ رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺑﻪ ﻋﻠﯽ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم آﻣﺪه اﺳﺖ‪ :‬ﺷﺸﻢ آﻧﮑﻪ در ﻧﻤﺎز و روزه و ﺻﺪﻗﻪ از ﺳّﻨﺖ ﻣﻦ‬
‫ﭘﯿﺮوي ﮐﻨﯽ ‪ ...‬و اﻣﺎ راﺟﻊ ﺑﻪ ﺻﺪﻗﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻗﺪري در آن ﮐﻮﺷﺎ ﺑﺎﺷﯽ ﮐﻪ ﮔﻤﺎن ﮐﻨﯽ در ﺻﺮف ﻣﺎل ﺑﺮاي ﺻﺪﻗﻪ اﺳﺮاف ﮐﺮدهاي‪.‬‬
‫)‪ .343 ( 3‬اﻣـﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻫﯿـﭻ ﮔﺎه ﺳﺎﺋﻠﯽ را از ﺧﻮد ﻧﺮاﻧـﺪ‪ ،‬اﮔﺮ ﭼﯿﺰي داﺷﺖ ﺑﻪ او‬
‫ﻣﯽداد‪ ،‬و اﮔﺮ ﻧﺪاﺷﺖ ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺧﺪا ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫)‪ (4‬ﻣﺆﻟﻒ‪ :‬اﯾﻦ ﻣﻄﻠﺐ در اﺧﺒﺎر ﺷـﯿﻌﻪ و ﺳّﻨﯽ ﺑﻪ ﻗﺪري زﯾﺎد ﻧﻘﻞ ﺷﺪه ﮐﻪ ﺷﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﺣﺪ ﺗﻮاﺗﺮ رﺳﯿﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﺑﻌﺾ از آن رواﯾﺎت را در‬
‫ﺑﺎب دوم )آداب ﻣﻌﺎﺷﺮت( و ﻏﯿﺮ آن ذﮐﺮ ﮐﺮدﯾﻢ‪.‬‬
‫)‪ .344 (5‬اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﺿﻤﻦ ﺣﺪﯾﺜﯽ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻣﺎ اﻫﻞ ﺑﯿﺖ آﻧﭽﻪ در راه ﺧﺪا دادهاﯾﻢ ﭘﺲ ﻧﻤﯽﮔﯿﺮﯾﻢ‪.‬‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪157:‬‬
‫)‪(1‬‬
‫ﻣﻠﺤﻘﺎت‬
‫)‪ (352 ( 2‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻣﻦ ﭼﻨﺪ ﭼﯿﺰ را ﺗﺮك ﻧﻤﯽﮐﻨﻢ‪ .‬ﺳﻮار ﺷﺪن ﺑﺮ اﻻغ ﭘﺎﻻندار‪ ،‬ﺑﺎ ﺑﺮدﮔﺎن روي ﺣﺼﯿﺮ‬
‫ﻏﺬا ﺧﻮردن‪ ،‬و ﺑﺎ دﺳﺖ ﺧﻮد ﺑﻪ ﺳﺎﺋﻞ ﮐﻤﮏ ﮐﺮدن‪.‬‬
‫)‪ (353 ( 3‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻـﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺟﻮاﻧﻤﺮدي ﻣﺎ اﻫﻞ ﺑﯿﺖ در اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ از آن ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﺎ ﺳـﺘﻢ ﮐﺮده درﻣﯽﮔﺬرﯾﻢ‪ ،‬و‬
‫ﺑﻪ آن ﮐﻪ ﻣﺎ را ﻣﺤﺮوم ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺑﺨﺸﺶ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪.‬‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ‪ 94‬از ‪129‬‬ ‫ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت راﯾﺎﻧﻪاي ﻗﺎﺋﻤﯿﻪ‬ ‫ﺳﻨﻦ اﻟﻨﺒﯽ ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ‪ :‬آداب و ﺳﻨﻦ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ص( ‪ -‬آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري‬
‫اﺻﻔﻬﺎن ‪www.Ghaemiyeh.com‬‬ ‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم‬
‫)‪ (354 ( 4‬رواﯾﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺟﻮد و ﺑﺨﺸـﺶ رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻـﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ در ﺧﯿﺮ از ﻫﻤﻪ ﻣﺮدم ﺑﯿﺸﺘﺮ و از ﺗﻨﺪﺑﺎد ﺳﺮﯾﻊﺗﺮ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺬل و‬
‫ﻋﻄﺎﯾﺶ اداﻣﻪ داﺷﺖ و ﺑﺨﻠﯽ از او ﻧﻤﻮدار ﻧﻤﯽﺷﺪ و ﻣﻤﺎﻧﻌﺘﯽ ﺳﺮ ﻧﻤﯽزد‪.‬‬
‫)‪ (355 ( 5‬ﻋﻠﯽ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻣـﺎ اﻫـﻞ ﺑﯿﺖ‪ ،‬ﮐﺴـﺎﻧﯽ را ﮐﻪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳـﺪ ﻏﯿﺮ ﻣﺴـﺘﺤﻖ ﻫﺴـﺘﻨﺪ رد ﻧﻤﯽﮐﻨﯿﻢ از ﺗﺮس اﯾﻨﮑﻪ ﻣﺒﺎدا‬
‫ﻣﺴﺘﺤﻖ واﻗﻌﯽ را رد ﮐﺮده ﺑﺎﺷﯿﻢ‪.‬‬
‫)‪ (356 ( 6‬اﻣﯿﺮ اﻟﻤﺆﻣﻨﯿﻦ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﭼﻮن ﭼﯿﺰي از رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻣﯽﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ‪ ،‬اﮔﺮ ﻗﺼﺪ اﻧﺠﺎم آن را داﺷﺖ‬
‫ﺟﻮاب ﻣﺜﺒﺖ ﻣﯽداد‪ ،‬و اﮔﺮ ﻗﺼﺪ اﻧﺠﺎم آن را ﻧﺪاﺷﺖ ﺳﮑﻮت ﻣﯽﮐﺮد و ﮐﻠﻤﻪ »ﻧﻪ« ﺑﺮ زﺑﺎن ﺟﺎري ﻧﻤﯽﺳﺎﺧﺖ‪.‬‬
‫)‪ (357 ( 7‬ﺣﺴﻦ ﺑﻦ ﻋﻠﯽ ﺑﻦ ﻓـّﻀ ﺎل ﮔﻮﯾـﺪ‪ :‬از ﺣﻀـﺮت رﺿـﺎ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﭘﺮﺳـﯿﺪم‪ :‬ﭼﺮا وﻗـﺘﯽ اﻣﯿﺮ اﻟﻤـﺆﻣﻨﯿﻦ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم در ﻇـﺎﻫﺮ ﺑﻪ‬
‫ﺧﻼﻓﺖ رﺳـﯿﺪ »ﻓﺪك« را ]ﺑﻪ ﺑﻨﯽ ﻓﺎﻃﻤﻪ ﻋﻠﯿﻬﻢ اﻟّﺴﻼم[ ﺑﺮﻧﮕﺮداﻧﯿﺪ؟! ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬زﯾﺮا ﻣﺎ ﺧﺎﻧﺪاﻧﯽ ﻫﺴﺘﯿﻢ ﮐﻪ ﻓﻘﻂ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺣﻘﻮق ﻏﺼﺐﺷﺪه‬
‫ﻣـﺎ را از ﺳـﺘﻤﮕﺮان ﻣﯽﮔﯿﺮد‪ .‬ﻣـﺎ ﺳـﺮﭘﺮﺳﺖ ﻣﺆﻣﻨـﺎن ﻫﺴـﺘﯿﻢ‪ ،‬ﺑـﻪ ﻧﻔـﻊ آﻧـﺎن ﺣﮑﻢ ﮐﺮده‪ ،‬ﺣﻘﻮﻗﺸـﺎن را از ﺳـﺘﻤﮕﺮان ﮔﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬ﺑﻪ آﻧـﺎن ﺑـﺎز‬
‫ﻣﯽﮔﺮداﻧﯿﻢ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﺮاي ﺑﺎزﮔﺮﻓﺘﻦ ﺣﻘﻮق ﺧﻮد اﻗﺪام ﻧﻤﯽﮐﻨﯿﻢ‪.‬‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪158:‬‬
‫)‪(1‬‬
‫‪ 20‬آداب و ﺳﻨﻦ آن ﺣﻀﺮت در ﻗﺮاﺋﺖ ﻗﺮآن‬
‫اﺷﺎره‬
‫)‪ .345 ( 2‬اﻣﯿﺮ اﻟﻤـﺆﻣﻨﯿﻦ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﭼﯿﺰي ﺟﺰ ﺣـﺎﻟﺖ ﺟﻨـﺎﺑﺖ‪ ،‬ﻣـﺎﻧﻊ رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ از ﺗﻼـوت ﮐﺮدن ﻗﺮآن‬
‫ﻧ ﻤ ﯽﺷ ﺪ ‪.‬‬
‫)‪ .346 (3‬اّم ﺳﻠﻤﻪ ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ در ﻗﺮاﺋﺖ ﻗﺮآن ﻫﺮ آﯾﻪ را از آﯾﻪ دﯾﮕﺮ ﺟﺪا ﻣﯽﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫)‪ .347 (4‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻧﻤﯽﺧﻮاﺑﯿﺪ ﺗﺎ »ﻣﺴّﺒﺤﺎت« را ﻗﺮاﺋﺖ ﮐﻨﺪ‪ ،‬و ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫در اﯾﻦ ﺳﻮرهﻫـﺎ آﯾﻪاي اﺳﺖ ﮐﻪ از ﻫﺰار آﯾﻪ ﺑﺮﺗﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﮔﻔﺘﻨـﺪ‪» :‬ﻣﺴـّﺒﺤﺎت« ﮐـﺪام ﺳﻮرهﻫـﺎﺳﺖ؟ ﻓﺮﻣـﻮد‪ :‬ﺳﻮره ﺣﺪﯾـﺪ‪ ،‬ﺣﺸـﺮ‪ ،‬ﺻﻒ‪،‬‬
‫ﺟﻤ ﻌ ﻪ و ﺗ ﻐ ﺎ ﺑ ﻦ ‪.‬‬
‫)‪ .348 (5‬ﺟﺎﺑﺮ ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻧﻤﯽﺧﻮاﺑﯿﺪ ﺗﺎ ﺳﻮره »ﺗﺒﺎرك« و »اﻟﻢ‪ ،‬ﺗﻨﺰﯾﻞ« را ﻗﺮاﺋﺖ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫)‪ .349 ( 6‬ﻋﻠﯽ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ اﯾﻦ ﺳﻮره »ﺳـّﺒﺢ اﺳﻢ رﺑّـﮏ اﻻـﻋﻠﯽ« را دوﺳﺖ ﻣﯽداﺷﺖ‪ .‬و اول‬
‫ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫»ﺳﺒﺤﺎن رﺑّﯽ اﻻﻋﻠﯽ«‬
‫ﻣﯿﮑﺎﺋﯿﻞ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﺑﻮد‪.‬‬
‫)‪ .350 (7‬اﺑﻦ ﻋﺒﺎس ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ وﻗﺘﯽ ﺳﻮره »ﺳّﺒﺢ اﺳﻢ رﺑّﮏ اﻷﻋﻠﯽ«‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪159:‬‬
‫را ﻗﺮاﺋﺖ ﻣﯽﮐﺮد‪ ،‬ﻣﯽﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫»ﺳﺒﺤﺎن رﺑّﯽ اﻷﻋﻠﯽ«‬
‫‪ .‬اﯾﻦ ﻣﻌﻨﯽ از ﻋﻠﯽ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﻧﯿﺰ رواﯾﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫)‪ .351 ( 1‬اﺑﯽ اﻣﺎﻣﻪ ﮔﻮﯾـﺪ‪ :‬ﺑﻌﺪ از ﺣّﺠﮥ اﻟﻮداع ﺑﺎ رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻـﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻧﻤﺎز ﻣﯽﺧﻮاﻧﺪم و آن ﺣﻀـﺮت زﯾﺎد ﺳﻮره »ﻻ اﻗﺴـﻢ‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ‪ 95‬از ‪129‬‬ ‫ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت راﯾﺎﻧﻪاي ﻗﺎﺋﻤﯿﻪ‬ ‫ﺳﻨﻦ اﻟﻨﺒﯽ ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ‪ :‬آداب و ﺳﻨﻦ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ص( ‪ -‬آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري‬
‫اﺻﻔﻬﺎن ‪www.Ghaemiyeh.com‬‬ ‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم‬
‫ﺑﯿﻮم اﻟﻘﯿﺎﻣﮥ« را ﻗﺮاﺋﺖ ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد‪ ،‬و ﭼﻮن آﯾﻪ‪:‬‬
‫ا ﻟﯿﺲ ذﻟﮏ ﺑﻘﺎدر ﻋﻠﯽ أن ﯾﺤﯿﯽ اﻟﻤﻮﺗﯽ )آﯾﺎ آن ﺧﺪا ﻗﺎدر ﻧﯿﺴﺖ ﻣﺮدﮔﺎن را زﻧﺪه ﮐﻨﺪ؟( را ﻣﯽﺧﻮاﻧﺪ‪ ،‬ﺷﻨﯿﺪم ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫ﺑﻠﯽ و اﻧﺎ ﻋﻠﯽ ذﻟﮏ ﻣﻦ اﻟّﺸﺎﻫﺪﯾﻦ‪.‬‬
‫»ﭼﺮا ﻗﺎدر اﺳﺖ؛ ﻣﻦ ﻧﯿﺰ ﺑﻪ آن ﮔﻮاﻫﯽ ﻣﯽدﻫﻢ«‪.‬‬
‫)‪ (2‬ﻣﺆﻟّﻒ‪ :‬در اﯾﻦ ﻣﻌﻨﯽ رواﯾﺎت دﯾﮕﺮي ﻧﯿﺰ وﺟﻮد دارد ﺑﺎ ﻣﺨﺘﺼﺮ اﺧﺘﻼﻓﯽ در آﻧﭽﻪ آن ﺣﻀﺮت ﻣﯽﮔﻔﺖ‪.‬‬
‫)‪ .352 ( 3‬اﺑـﻮ ﻫﺮﯾﺮه ﮔﻮﯾـﺪ‪ :‬رﺳـﻮل ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﭼـﻮن آﯾﻪ‪ :‬و ﻧﻔﺲ و ﻣـﺎ ﺳّﻮاﻫـﺎ‪ ،‬ﻓﺄﻟﻬﻤﻬـﺎ ﻓﺠﻮرﻫـﺎ و ﺗﻘﻮﯾﻬـﺎ را ﺗﻼـوت‬
‫ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد‪ ،‬اﻧﺪﮐﯽ ﻣﮑﺚ ﻣﯽﮐﺮد‪ ،‬ﺑﻌﺪ ﻣﯽﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫اﻟّﻠﻬّﻢ آت ﻧﻔﺴﯽ ﺗﻘﻮﯾﻬﺎ‪ ،‬و زّﮐﻬﺎ أﻧﺖ ﺧﯿﺮ ﻣﻦ زّﮐﺎﻫﺎ‪ ،‬أﻧﺖ وﻟّﯿﻬﺎ و ﻣﻮﻟﯿﻬﺎ‪.‬‬
‫»ﺧـﺪاﯾﺎ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻦ ﭘﺮﻫﯿﺰﮐﺎري ده‪ ،‬و ﺟﺎﻧﻢ را ﭘﺎﮐﯿﺰه ﮐﻦ‪ ،‬ﮐﻪ ﺗﻮ ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ ﭘﺎﮐﯿﺰهﮐﻨﻨـﺪه آن‪ ،‬و ﺗﻮ ﺳـﺮﭘﺮﺳﺖ و ﻣﻮﻻي آﻧﯽ«‪ .‬اﯾﻦ را ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد‬
‫در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﻣﺸﻐﻮل ﻧﻤﺎز ﺑﻮد‪.‬‬
‫)‪(4‬‬
‫ﻣﻠﺤﻘﺎت‬
‫)‪ (358 (5‬اﺑﻮ ﺳﻌﯿﺪ ﺧﺪري ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﭘﯿﺶ از ﺧﻮاﻧﺪن ﻗﺮآن ﻣﯽﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫اﻋﻮذ ﺑﺎﻟﻠﱠﻪ ﻣﻦ اﻟّﺸﯿﻄﺎن اﻟّﺮﺟﯿﻢ‬
‫»ﭘﻨﺎه ﻣﯽﺑﺮم ﺑﻪ ﺧﺪا از ﺷﯿﻄﺎن راﻧﺪه ﺷﺪه«‪.‬‬
‫)‪ (359 ( 6‬اﻣﺎم ﺑﺎﻗﺮ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﺿـﻤﻦ ﺣـﺪﯾﺜﯽ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺻـﺪاي رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ در ﺧﻮاﻧﺪن ﻗﺮآن از ﻫﻤﻪ ﻣﺮدم دﻟﺮﺑﺎﺗﺮ‬
‫ﺑﻮد‪.‬‬
‫)‪ (360 (7‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺟﺒﺮﺋﯿﻞ ﺑﻪ ﻣﻦ دﺳﺘﻮر داد اﯾﺴﺘﺎده ﻗﺮآن ﺑﺨﻮاﻧﻢ ‪...‬‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪160:‬‬
‫)‪ (361 (1‬اﻧﺲ ﺑﻦ ﻣﺎﻟﮏ ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻣﻮﻗﻊ ﻗﺮآن ﺧﻮاﻧﺪن‪ ،‬ﺻﺪاﯾﺶ را ﻣﯽﮐﺸﯿﺪ‪.‬‬
‫)‪ (362 (2‬اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﺿﻤﻦ ﺣﺪﯾﺜﯽ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻣﺎ اﻫﻞ ﺑﯿﺖ‪ ،‬ﻗﺮآن را ﻣﻮاﻓﻖ ﻗﺮاﺋﺖ »اﺑّﯽ« ﻣﯽﺧﻮاﻧﯿﻢ‪.‬‬
‫)‪ (3‬ﻣﺆﻟّﻒ‪ :‬در ﺑﻌﻀﯽ رواﯾﺎت اﻫﻞ ﺑﯿﺖ ﻋﻠﯿﻬﻢ اﻟّﺴﻼم از ﺟﻤﻠﻪ در ﮐﺘﺎب ﺧﺼﺎل‪ ،‬ﺳﺎﯾﺮ ﻗﺮاﺋﺖﻫﺎي ﻫﻔﺘﮕﺎﻧﻪ ﻧﯿﺰ ﺗﺠﻮﯾﺰ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫)‪ (363 ( 4‬ﻗﺘـﺎده ﮔﻮﯾـﺪ‪ :‬رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ وﻗﺘﯽ ﺳﻮره »ﺗﯿﻦ« را ﺗﻤـﺎم ﻣﯽﮐﺮد )آن ﺟـﺎ ﮐﻪ ﻓﺮﻣﻮده‪» :‬آﯾﺎ ﺧﺪاوﻧـﺪ اﺣﮑﻢ‬
‫اﻟﺤﺎﮐﻤﯿﻦ ﻧﯿﺴﺖ؟«( ﻣﯽﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫ﺑﻠﯽ و اﻧﺎ ﻋﻠﯽ ذﻟﮏ ﻣﻦ اﻟّﺸﺎﻫﺪﯾﻦ‪.‬‬
‫»ﭼﺮا‪ ،‬ﻫﺴﺖ؛ و ﻣﻦ ﻧﯿﺰ ﺑﻪ آن ﮔﻮاﻫﯽ ﻣﯽدﻫﻢ«‪.‬‬
‫)‪) (364 (5‬ﺗﮑﺮار ‪ .351‬اﺳﺖ(‬
‫)‪ (365 ( 6‬در ذﯾﻞ ﺗﻔﺴـﯿﺮ آﯾﻪ ‪ 61‬ﺳﻮره ﯾﻮﻧﺲ‪» :‬ﺗﻮ‪ -‬اي رﺳﻮل ﻣـﺎ‪ -‬در ﻫﯿـﭻ ﮐﺎري ﻧﺒﺎﺷـﯽ و ﻫﯿـﭻ آﯾﻪاي از ﻗﺮآن ﻧﺨﻮاﻧﯽ و ﺷـﻤﺎ ﻫﯿﭻ‬
‫ﻋﻤﻠﯽ را اﻧﺠـﺎم ﻧﺪﻫﯿـﺪ ﻣﮕﺮ آﻧﮑﻪ ﻣـﺎ ﺷﺎﻫـﺪ و ﮔﻮاه ﺑﺮ ﺷـﻤﺎﯾﯿﻢ آنﮔـﺎه ﮐﻪ ﺳـﺮﮔﺮم آﻧﯿـﺪ‪ ،‬و ﺑﻪ ﻗـﺪر ذره ﮐﻮﭼﮑﯽ از آﻧﭽﻪ در زﻣﯿﻦ و‬
‫آﺳـﻤﺎن اﺳﺖ از ﭘﺮوردﮔﺎرت ﭘﻨﻬﺎن ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬و ﭼﯿﺰي ﮐﻮﭼﮏﺗﺮ و ﯾﺎ ﺑﺰرگﺗﺮ از آن ﻧﯿﺴﺖ ﺟﺰ آﻧﮑﻪ در ﮐﺘﺎب آﺷـﮑﺎر ﺣﻖ ﺛﺒﺖ اﺳﺖ«‬
‫رواﯾﺖ ﺷﺪه ﮐﻪ رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﭼﻮن اﯾﻦ آﯾﻪ ﺷﺮﯾﻔﻪ را ﻗﺮاﺋﺖ ﻣﯽﮐﺮد‪ ،‬ﮔﺮﯾﻪ ﺷﺪﯾﺪي ﺑﻪ آن ﺣﻀﺮت دﺳﺖ ﻣﯽداد‪.‬‬
‫)‪ (366 ( 7‬رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ وﻗﺘﯽ ﺳﻮره »ﻗـﻞ ﻫﻮ اﻟّﻠﻪ أﺣـﺪ« را ﻣﯽﺧﻮاﻧـﺪ‪ ،‬ﺑﻌـﺪ از ﻫﺮ آﯾﻪ وﻗﻒ ﻣﯽﮐﺮد )آن را ﺑﻪ ﯾﮏ‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ‪ 96‬از ‪129‬‬ ‫ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت راﯾﺎﻧﻪاي ﻗﺎﺋﻤﯿﻪ‬ ‫ﺳﻨﻦ اﻟﻨﺒﯽ ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ‪ :‬آداب و ﺳﻨﻦ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ص( ‪ -‬آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري‬
‫اﺻﻔﻬﺎن ‪www.Ghaemiyeh.com‬‬ ‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم‬
‫ﻧﻔﺲ ﻧﻤﯽﺧﻮاﻧﺪ(‪.‬‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪161:‬‬
‫)‪(1‬‬
‫‪ 21‬آداب و ﺳﻨﻦ آن ﺣﻀﺮت در دﻋﺎ و ذﮐﺮ ﭘﺎرهاي از ادﻋﯿﻪ و اذﮐﺎر او‬
‫اﺷﺎره‬
‫)‪ .353 ( 2‬رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺟﺒﺮﺋﯿﻞ ﺑﻪ ﻣﻦ دﺳـﺘﻮر داد ﮐﻪ ﻗﺮآن را اﯾﺴـﺘﺎده ﺑﺨﻮاﻧﻢ‪ ،‬و ﺣﻤﺪ ﺧﺪا را در رﮐﻮع‪ ،‬و‬
‫ﺗﺴﺒﯿﺢ او را در ﺳﺠﺪه اﻧﺠﺎم دﻫﻢ‪ ،‬و او را ﻧﺸﺴﺘﻪ دﻋﺎ ﮐﻨﻢ و ﺑﺨﻮاﻧﻢ‪.‬‬
‫)‪ .354 (3‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ در ﻫﻨﮕﺎم اﺑﺘﻬﺎل و دﻋﺎ دﺳﺘﻬﺎ را ﺑﻠﻨﺪ ﻣﯽﻧﻤﻮد ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻓﻘﯿﺮي ﮐﻪ ﻏﺬا ﻃﻠﺐ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫)‪(4‬‬
‫دﻋﺎي آن ﺣﻀﺮت وﻗﺘﯽ ﮐﻪ در آﯾﻨﻪ ﻧﮕﺎه ﻣﯽﮐﺮد‬
‫)‪ .355 (5‬ﻋﻠﯽ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ وﻗﺘﯽ در آﯾﻨﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽﮐﺮد ﻣﯽﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫اﻟﺤﻤﺪ ﻟﻠﱠﻪ اﻟّﺬي أﮐﻤﻞ ﺧﻠﻘﯽ‪ ،‬و أﺣﺴﻦ ﺻﻮرﺗﯽ‪ ،‬و زان ﻣّﻨﯽ ﻣﺎ ﺷﺎن ﻣﻦ ﻏﯿﺮي‪ ،‬و ﻫﺪاﻧﯽ ﻟﻼﺳﻼم‪ ،‬و ﻣّﻦ ﻋﻠّﯽ ﺑﺎﻟّﻨﺒّﻮة‪.‬‬
‫»ﺳﺘﺎﯾﺶ ﺧﺪاﯾﯽ راﺳﺖ ﮐﻪ آﻓﺮﯾﻨﺶ ﻣﺮا ﮐﺎﻣﻞ‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪162:‬‬
‫ﺳﺎﺧﺖ‪ ،‬ﺻﻮرﺗﻢ را ﻧﯿﮑﻮ آﻓﺮﯾـﺪ‪ ،‬در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻋﯿﺐ دﯾﮕﺮان ﻣﺮا زﯾﻨﺖ داد‪ ،‬ﺑﻪ اﺳـﻼم ﻫـﺪاﯾﺘﻢ ﮐﺮد و ﺑﺎ ﺑﺮاﻧﮕﯿﺨﺘﻦ ﻣﻦ ﺑﻪ ﻣﻘﺎم ﻧﺒﻮت ﻧﻌﻤﺘﯽ‬
‫ﺑﺰرگ ﺑﺮ ﻣﻦ ﺑﺨﺸﯿﺪ«‪.‬‬
‫)‪ .356 (1‬اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ وﻗﺘﯽ ﺑﻪ آﯾﻨﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽﮐﺮد ﻣﯽﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫اﻟﺤﻤﺪ ﻟﻠﱠﻪ اﻟّﺬي أﺣﺴﻦ ﺧﻠﻘﯽ و ﺧﻠﻘﯽ‪ ،‬و زان ﻣّﻨﯽ ﻣﺎ ﺷﺎن ﻣﻦ ﻏﯿﺮي‪.‬‬
‫»ﺳﺘﺎﯾﺶ ﺧﺪاﯾﯽ راﺳﺖ ﮐﻪ آﻓﺮﯾﻨﺸﻢ را زﯾﺒﺎ‪ ،‬و اﺧﻼﻗﻢ را ﻧﯿﮑﻮ ﺳﺎﺧﺖ‪ ،‬و ﻣﺮا در ﺑﺮاﺑﺮ ﻋﯿﺐ دﯾﮕﺮان زﯾﻨﺖ ﺑﺨﺸﯿﺪ«‪.‬‬
‫)‪(2‬‬
‫دﻋﺎي آن ﺣﻀﺮت وﻗﺘﯽ ﮐﻪ ﺑﺮ ﻣﺮﮐﺐ ﺳﻮاري ﻣﯽﻧﺸﺴﺖ‬
‫)‪ .357 (3‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﺳﻔﺮ ﮐﺮدن ﭼﻮن ﺑﺮ ﻣﺮﮐﺐ ﺳﻮاري ﺧﻮد ﻣﺴﺘﻘﺮ ﻣﯽﺷﺪ‪ ،‬ﺳﻪ ﺑﺎر‬
‫»اﻟﻠﱠﻪ اﮐﺒﺮ«‬
‫ﻣﯽﮔﻔﺖ‪ ،‬ﺳﭙﺲ آﯾﻪ ﺷﺮﯾﻔﻪ‪ :‬ﺳﺒﺤﺎن اﻟّﺬي ﺳّﺨﺮ ﻟﻨﺎ ﻫﺬا و ﻣﺎ ﮐّﻨﺎ ﻟﻪ ﻣﻘﺮﻧﯿﻦ‪ ،‬و اﻧّﺎ اﻟﯽ رﺑّﻨﺎ ﻟﻤﻨﻘﻠﺒﻮن »‪ «1‬را ﺗﻼوت ﻣﯽﮐﺮد و ﻣﯽﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫اﻟّﻠﻬّﻢ إﻧّﺎ ﻧﺴﺄﻟﮏ ﻓﯽ ﺳـﻔﺮﻧﺎ ﻫـﺬا اﻟﺒّﺮ و اﻟّﺘﻘﻮي‪ ،‬و ﻣﻦ اﻟﻌﻤﻞ ﻣﺎ ﺗﺮﺿـﯽ‪ .‬اﻟّﻠﻬّﻢ ﻫّﻮن ﻋﻠﯿﻨﺎ ﺳـﻔﺮﻧﺎ‪ ،‬و اﻃﻮ ﻋّﻨﺎ ﺑﻌﺪه‪ .‬اﻟّﻠﻬّﻢ أﻧﺖ اﻟّﺼﺎﺣﺐ ﻓﯽ‬
‫اﻟّﺴﻔﺮ‪ ،‬و اﻟﺨﻠﯿﻔﮥ ﻓﯽ اﻻﻫﻞ‪ .‬اﻟﻠّﻬّﻢ إﻧّﯽ أﻋﻮذ ﺑﮏ ﻣﻦ وﻋﺜﺎء اﻟّﺴﻔﺮ‪ ،‬و ﮐﺂﺑﮥ اﻟﻤﻨﻘﻠﺐ‪ ،‬و ﺳﻮء اﻟﻤﻨﻈﺮ ﻓﯽ اﻻﻫﻞ و اﻟﻤﺎل‪.‬‬
‫»ﺧﺪاﯾﺎ‪ ،‬ﻣﺎ در اﯾﻦ ﺳـﻔﺮ از ﺗﻮ ﻧﯿﮑﯽ ﮐﺮدن و ﭘﺮﻫﯿﺰﮔﺎري و ﻧﯿﺰ ﮐﺎري را ﮐﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﺧﺸـﻨﻮدي ﺗﻮﺳﺖ ﻃﻠﺐ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﺧﺪاﯾﺎ‪ ،‬اﯾﻦ ﺳﻔﺮ را‬
‫ﺑﺮ ﻣـﺎ آﺳـﺎن ﮔﺮدان و دوري آن را ﺑﺮ ﻣـﺎ ﻧﺰدﯾـﮏ ﺳﺎز‪ .‬ﺧـﺪاﯾﺎ‪ ،‬ﺗﻮ در ﺳـﻔﺮ ﯾﺎر ﻣﺎ‪ ،‬و در ﺧﺎﻧﻮاده ﺟﺎﻧﺸـﯿﻦ ﻣﺎ ﻫﺴﺘﯽ‪ .‬ﺧـﺪاﯾﺎ‪ ،‬از رﻧـﺞ و‬
‫ﮔﺮﻓﺘﺎري ﺳﻔﺮ‪ ،‬و ﻏﻢ و ﻏﺼﻪ ﺑﺎزﮔﺸﺖ‪ ،‬و دﯾﺪن ﺑﺪي در ﺑﺎره اﻫﻞ و ﻣﺎل ﺑﻪ ﺗﻮ ﭘﻨﺎه ﻣﯽﺑﺮم«‪ .‬و ﭼﻮن از ﺳﻔﺮ ﺑﺎزﻣﯽﮔﺸﺖ ﻣﯽﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ‪ 97‬از ‪129‬‬ ‫ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت راﯾﺎﻧﻪاي ﻗﺎﺋﻤﯿﻪ‬ ‫ﺳﻨﻦ اﻟﻨﺒﯽ ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ‪ :‬آداب و ﺳﻨﻦ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ص( ‪ -‬آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري‬
‫اﺻﻔﻬﺎن ‪www.Ghaemiyeh.com‬‬ ‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم‬
‫آﺋﺒﻮن ﺗﺎﺋﺒﻮن‪ ،‬ﻋﺎﺑﺪون ﻟﺮﺑّﻨﺎ ﺣﺎﻣﺪون‪.‬‬
‫»در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺳﻮي ﭘﺮوردﮔﺎرﻣﺎن ﺗﻮﺑﻪ و ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﮐﺮده و ﭘﺮﺳﺘﺶ او ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ و‬
‫______________________________‬
‫)‪ (1‬زﺧﺮف‪ 13 /‬و ‪» :14‬ﺳـﭙﺎس ﺧﺪاﯾﯽ راﺳﺖ ﮐﻪ اﯾﻦ ﺣﯿﻮان را ﻣﺴـّﺨﺮ ﻣﺎ ﮔﺮداﻧﯿﺪ ﺑﺎ اﯾﻨﮑﻪ ﻣﺎ ﻃﺎﻗﺖ ﻣﻬﺎر آن را ﻧﺪاﺷﺘﯿﻢ‪ ،‬و ﻣﺎ ﺑﻪ ﺳﻮي‬
‫ﭘﺮوردﮔﺎرﻣﺎن ﺑﺎزﻣﯽﮔﺮدﯾﻢ«‪.‬‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪163:‬‬
‫ﺳﭙﺎﺳﮕﺰار اوﯾﯿﻢ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻨﺰل ﺧﻮد ﺑﺎز ﮔﺸﺘﯿﻢ«‪.‬‬
‫)‪(1‬‬
‫دﻋﺎي آن ﺣﻀﺮت در ﺳﻔﺮ ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺷﺐ ﻓﺮا ﻣﯽرﺳﯿﺪ‬
‫)‪ .358 (2‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ وﻗﺘﯽ در ﺳﻔﺮ ﺑﻮد و ﺷﺐ ﻓﺮا ﻣﯽرﺳﯿﺪ ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫ارض‪ ،‬رﺑّﯽ و رﺑّﮏ اﻟﻠﱠﻪ‪ ،‬أﻋﻮذ ﻣﻦ ﺷـّﺮك و ﺷـّﺮ ﻣﺎ ﻓﯿﮏ و ﺷـّﺮ ﻣﺎ ﯾﺪّب ﻋﻠﯿﮏ‪ ،‬و أﻋﻮذ ﺑﺎﻟﻠﱠﻪ ﻣﻦ أﺳﺪ و أﺳﻮد و ﻣﻦ اﻟﺤّﯿﮥ و اﻟﻌﻘﺮب‪ ،‬و‬
‫ﻣﻦ ﺳﺎﮐﻦ اﻟﺒﻠﺪ‪ ،‬و واﻟﺪ و ﻣﺎ وﻟﺪ‪.‬‬
‫ا»ي زﻣﯿﻦ‪ ،‬ﭘﺮوردﮔﺎر ﻣﻦ و ﺗﻮ ﺧﺪاي ﻣﺘﻌﺎل اﺳﺖ‪ ،‬از ﺷﺮ ﺗﻮ و آﻧﭽﻪ در ﺗﻮ ﻫﺴﺖ و ﯾﺎ ﺑﺮ روي ﺗﻮ در ﺣﺮﮐﺖ اﺳﺖ ﺑﻪ ﺧﺪا ﭘﻨﺎه ﻣﯽﺑﺮم‪ .‬و‬
‫ﻧﯿﺰ از ﺷـﺮ ﻫﺮ درﻧﺪه و ﮔﺰﻧﺪه‪ ،‬و از ﺷـﺮ ﻫﺮ ﻣﺎر و ﻋﻘﺮب‪ ،‬و از ﮐﺴـﯽ ﮐﻪ ﺳﺎﮐﻦ در اﯾﻦ دﯾﺎر اﺳﺖ‪ ،‬و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ از ﺷﺮ ﻫﺮ ﭘﺪر و ﻓﺮزﻧﺪش‬
‫ﺑﻪ ﺧﺪاي ﻣﺘﻌﺎل ﭘﻨﺎه ﻣﯽﺑﺮم«‪.‬‬
‫)‪(3‬‬
‫دﻋﺎي آن ﺣﻀﺮت وﻗﺘﯽ ﮐﻪ ﻟﺒﺎس ﻧﻮ ﻣﯽﭘﻮﺷﯿﺪ‬
‫)‪ .359 (4‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﻟﺒﺎس ﻧﻮ ﻣﯽﭘﻮﺷﯿﺪ‪ ،‬ﻣﯽﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫اﻟﺤﻤﺪ ﻟﻠﱠﻪ اﻟّﺬي ﮐﺴﺎﻧﯽ ﻣﺎ ﯾﻮاري ﻋﻮرﺗﯽ و اﺗﺠّﻤﻞ ﺑﻪ ﻓﯽ اﻟّﻨﺎس‪.‬‬
‫»ﺳﺘﺎﯾﺶ ﺧﺪاﯾﯽ راﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺮا ﻟﺒﺎﺳﯽ ﭘﻮﺷﺎﻧﯿﺪ ﮐﻪ ﻋﻮرﺗﻢ را ﻣﺴﺘﻮر ﻣﯽدارد‪ ،‬و ﺑﺎ آن در ﻣﯿﺎن ﻣﺮدم آراﺳﺘﻪ ﻣﯽﮔﺮدم«‪.‬‬
‫)‪ .360 ( 5‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﭼﻮن ﻣﯽﺧﻮاﺳﺖ ﻟﺒﺎس ﺧﻮد را از ﺗﻦ درآورد‪ ،‬اﺑﺘﺪا آن را از ﻃﺮف ﭼﭗ ﺑﯿﺮون ﻣﯽآورد‪ .‬و‬
‫از ﮐﺎرﻫﺎﯾﺶ ﻫﻨﮕﺎم ﭘﻮﺷـﯿﺪن ﻟﺒﺎس ﺟﺪﯾﺪ اﯾﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺣﻤﺪ و ﺳـﺘﺎﯾﺶ ﺧﺪا ﻣﯽﻧﻤﻮد‪ ،‬ﺳـﭙﺲ ﻓﻘﯿﺮي را ﻃﻠﺐ ﻣﯽﮐﺮد و ﻟﺒﺎس ﮐﻬﻨﻪ ﺧﻮد‬
‫را ﺑﻪ او ﻣﯽداد و ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻫﺮ ﻣﺴـﻠﻤﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮاي ﺧﺸـﻨﻮدي ﺧﺪا‪ ،‬ﻟﺒﺎس ﮐﻬﻨﻪ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺗﻦ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻓﻘﯿﺮي ﭘﻮﺷﺎﻧﺪ‪ ،‬در ﺿﻤﺎﻧﺖ و‬
‫ﭘﻨﺎه و ﺧﯿﺮ ﺧﺪاي ﻣﺘﻌﺎل ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ﺗﺎ زﻣﺎﻧﯽ‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪164:‬‬
‫ﮐﻪ آن ﻟﺒﺎس ﺑﻪ ﺗﻦ آن ﻓﻘﯿﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﺧﻮاه دﻫﻨﺪه ﻟﺒﺎس زﻧﺪه ﺑﺎﺷﺪ ﯾﺎ ﻣﺮده‪.‬‬
‫)‪ .361 (1‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﭼﻮن ﻟﺒﺎس ﻣﯽﭘﻮﺷﯿﺪ و ﺑﻪ ﭘﺎ ﻣﯽﺧﺎﺳﺖ ﭘﯿﺶ از آﻧﮑﻪ از ﻣﻨﺰل ﺧﺎرج ﺷﻮد‪ ،‬ﻣﯽﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫اﻟﻠّﻬّﻢ ﺑﮏ اﺳﺘﺘﺮت‪ ،‬و اﻟﯿﮏ ﺗﻮّﺟﻬﺖ‪ ،‬و ﺑﮏ اﻋﺘﺼﻤﺖ‪ ،‬و ﻋﻠﯿﮏ ﺗﻮّﮐﻠﺖ‪ .‬اﻟﻠّﻬّﻢ أﻧﺖ ﺛﻘﺘﯽ و أﻧﺖ رﺟﺎﺋﯽ‪ .‬اﻟﻠّﻬّﻢ اﮐﻔﻨﯽ ﻣﺎ اﻫّﻤﻨﯽ و ﻣﺎ ﻻ‬
‫اﻫﺘّﻢ ﺑﻪ و ﻣﺎ اﻧﺖ اﻋﻠﻢ ﺑﻪ ﻣّﻨﯽ‪ .‬ﻋّﺰ ﺟﺎرك‪ ،‬و ﺟّﻞ ﺛﻨﺎؤك‪ ،‬و ﻻ اﻟﻪ ﻏﯿﺮك‪ .‬اﻟّﻠﻬّﻢ زّودﻧﯽ اﻟّﺘﻘﻮي‪ ،‬و اﻏﻔﺮ ﻟﯽ ذﻧﺒﯽ‪ ،‬و وّﺟﻬﻨﯽ ﻟﻠﺨﯿﺮ ﺣﯿﺚ‬
‫ﻣﺎ ﺗﻮّﺟﻬﺖ‪.‬‬
‫»ﺧﺪاوﻧﺪا‪ ،‬ﺑﻪ واﺳﻄﻪ ﺗﻮ ﺧﻮد را ﭘﻮﺷﺎﻧﺪم‪ ،‬و ﺑﻪ ﺳﻮي ﺗﻮ رو ﮐﺮدم‪ ،‬و ﺑﻪ ﺗﻮ ﭼﻨﮓ زدم‪ ،‬و ﺑﺮ ﺗﻮ ﺗﻮﮐﻞ ﻧﻤﻮدم‪.‬‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ‪ 98‬از ‪129‬‬ ‫ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت راﯾﺎﻧﻪاي ﻗﺎﺋﻤﯿﻪ‬ ‫ﺳﻨﻦ اﻟﻨﺒﯽ ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ‪ :‬آداب و ﺳﻨﻦ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ص( ‪ -‬آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري‬
‫اﺻﻔﻬﺎن ‪www.Ghaemiyeh.com‬‬ ‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم‬
‫ﺧـﺪاﯾﺎ‪ ،‬ﺗﻮ ﻣﻮرد اﻋﺘﻤﺎد و اﻣﯿـﺪ ﻣﻨﯽ‪ .‬ﺧـﺪاﯾﺎ‪ ،‬آﻧﭽﻪ ﺑﺮاﯾﻢ ﻣﻬﻢ اﺳﺖ و آﻧﭽﻪ ﺑـﺪان اﻫﺘﻤﺎﻣﯽ ﻧـﺪارم و آﻧﭽﻪ ﺗﻮ ﺑﺪان داﻧﺎﺗﺮي ﻫﻤﻪ را ﺑﺮاﯾﻢ‬
‫ﮐﻔﺎﯾﺖ ﮐﻦ‪ .‬ﭘﻨﺎﻫﻨـﺪه ﺑﻪ ﺗﻮ ﻋﺰﯾﺰ اﺳﺖ‪ ،‬و ﺛﻨﺎ و ﺣﻤﺪ ﺗﻮ ﺑﺰرگ اﺳﺖ و ﺟﺰ ﺗﻮ ﺧﺪاﯾﯽ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﺧﺪاﯾﺎ‪ ،‬ﭘﺮﻫﯿﺰﮐﺎري را زاد و ﺗﻮﺷﻪ ﻣﻦ ﻗﺮار‬
‫ده‪ ،‬و ﮔﻨﺎﻫﻢ را ﺑﺒﺨﺶ‪ ،‬و ﻣﺮا ﺑﻪ ﻫﺮ ﺳﻮ ﮐﻪ رو آورم ﺑﻪ ﺧﯿﺮ و ﺧﻮﺑﯽ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺳﺎز«‪ .‬ﭘﺲ از اﯾﻦ دﻋﺎ دﻧﺒﺎل ﮐﺎر ﺧﻮد ﻣﯽرﻓﺖ‪.‬‬
‫)‪(2‬‬
‫دﻋﺎي آن ﺣﻀﺮت وﻗﺘﯽ ﮐﻪ از ﻣﺠﻠﺴﯽ ﺑﺮﻣﯽﺧﺎﺳﺖ‬
‫)‪ .362 (3‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻫﺮ وﻗﺖ از ﻣﺠﻠﺴﯽ ﺑﺮﻣﯽﺧﺎﺳﺖ ﻣﯽﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫ﺳﺒﺤﺎﻧﮏ اﻟّﻠﻬّﻢ و ﺑﺤﻤﺪك‪ .‬أﺷﻬﺪ أن ﻻ إﻟﻪ إﻟّﺎ أﻧﺖ‪ ،‬اﺳﺘﻐﻔﺮك و أﺗﻮب اﻟﯿﮏ‪.‬‬
‫»ﺧﺪاﯾﺎ‪ ،‬ﺗﻮ از ﻫﺮ ﻋﯿﺒﯽ ﻣﻨﺰﻫﯽ‪ ،‬و ﺣﻤﺪ و ﺳﺘﺎﯾﺶ از آن ﺗﻮﺳﺖ‪ .‬ﮔﻮاﻫﯽ ﻣﯽدﻫﻢ ﮐﻪ ﺟﺰ ﺗﻮ ﺧﺪاﯾﯽ ﻧﯿﺴﺖ؛ از ﺗﻮ آﻣﺮزش ﻣﯽﺧﻮاﻫﻢ و ﺑﻪ‬
‫ﺳﻮي ﺗﻮ ﺑﺎزﻣﯽﮔﺮدم«‪.‬‬
‫)‪(4‬‬
‫دﻋﺎي آن ﺣﻀﺮت ﻫﻨﮕﺎم داﺧﻞ ﺷﺪن ﺑﻪ ﻣﺴﺠﺪ و ﺧﺮوج از آن‬
‫)‪ .363 (5‬ﻋﻠﯽ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﭼﻮن ﻣﯽﺧﻮاﺳﺖ وارد ﻣﺴﺠﺪ ﺷﻮد‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪165:‬‬
‫ﻣﯽﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫اﻟّﻠﻬّﻢ اﻓﺘﺢ ﻟﯽ أﺑﻮاب رﺣﻤﺘﮏ‪.‬‬
‫»ﺧﺪاﯾﺎ‪ ،‬درﻫﺎي رﺣﻤﺘﺖ را ﺑﻪ روي ﻣﻦ ﺑﮕﺸﺎي«‪ .‬و ﭼﻮن ﻣﯽﺧﻮاﺳﺖ از ﻣﺴﺠﺪ ﺑﯿﺮون رود‪ ،‬ﻣﯽﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫اﻟّﻠﻬّﻢ اﻓﺘﺢ ﻟﯽ أﺑﻮاب رزﻗﮏ‪.‬‬
‫»ﺧﺪاﯾﺎ‪ ،‬درﻫﺎي روزﯾﺖ را ﺑﻪ روي ﻣﻦ ﺑﮕﺸﺎي«‪.‬‬
‫)‪ .364 (1‬ﺣﻀﺮت ﻓﺎﻃﻤﻪ ﻋﻠﯿﻬﺎ اﻟّﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﭘﯿﻐﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﭼﻮن داﺧﻞ ﻣﺴﺠﺪ ﻣﯽﺷﺪ ﻣﯽﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫ﺑﺴﻢ اﻟﻠﱠﻪ‪ .‬اﻟﻠّﻬّﻢ ﺻّﻞ ﻋﻠﯽ ﻣﺤّﻤﺪ و آل ﻣﺤّﻤﺪ‪ ،‬و اﻏﻔﺮ ﻟﯽ ذﻧﻮﺑﯽ‪ ،‬و اﻓﺘﺢ ﻟﯽ أﺑﻮاب رﺣﻤﺘﮏ‪.‬‬
‫»ﺑﻪ ﻧﺎم ﺧـﺪا‪ .‬ﺧـﺪاﯾﺎ‪ ،‬ﺑﺮ ﻣﺤّﻤـ ﺪ و آل ﻣﺤّﻤـ ﺪ درود ﺑﻔﺮﺳﺖ‪ ،‬و ﮔﻨﺎﻫﺎن ﻣﺮا ﺑﯿﺎﻣﺮز‪ ،‬و درﻫﺎي رﺣﻤﺘﺖ را ﺑﻪ روي ﻣﻦ ﺑﮕﺸﺎي«‪ .‬و ﭼﻮن از‬
‫ﻣﺴﺠﺪ ﺧﺎرج ﻣﯽﺷﺪ ﻣﯽﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫ﺑﺴﻢ اﻟﻠﱠﻪ‪ .‬اﻟّﻠﻬّﻢ ﺻّﻞ ﻋﻠﯽ ﻣﺤّﻤﺪ و آل ﻣﺤّﻤﺪ‪ ،‬و اﻏﻔﺮ ﻟﯽ ذﻧﻮﺑﯽ‪ ،‬و اﻓﺘﺢ ﻟﯽ أﺑﻮاب ﻓﻀﻠﮏ‪.‬‬
‫»ﺑﻪ ﻧﺎم ﺧﺪا‪ .‬ﺧﺪاﯾﺎ‪ ،‬ﺑﺮ ﻣﺤّﻤﺪ و آل ﻣﺤّﻤﺪ درود ﻓﺮﺳﺖ‪ ،‬و ﮔﻨﺎﻫﺎن ﻣﺮا ﺑﯿﺎﻣﺮز‪ ،‬و درﻫﺎي ﻓﻀﻞ و ﮐﺮﻣﺖ را ﺑﻪ روي ﻣﻦ ﺑﮕﺸﺎي«‪.‬‬
‫)‪(2‬‬
‫دﻋﺎي آن ﺣﻀﺮت ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺑﺴﺘﺮ ﺧﻮاب ﻣﯽرﻓﺖ‬
‫)‪ .365 ( 3‬رﺳـﻮل ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿـﻪ و آﻟﻪ ﭼـﻮن ﺑﻪ ﺑﺴـﺘﺮ ﺧـﻮاب ﻣﯽرﻓﺖ ﺑﻪ ﭘﻬﻠـﻮي راﺳﺖ ﻣﯽﺧﻮاﺑﯿـﺪ و ﮐـﻒ دﺳﺖ راﺳﺖ را زﯾﺮ‬
‫ﺻﻮرت ﻣﯽﻧﻬﺎد‪ ،‬ﺳﭙﺲ ﻣﯽﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫اﻟّﻠﻬّﻢ ﻗﻨﯽ ﻋﺬاﺑﮏ ﯾﻮم ﺗﺒﻌﺚ ﻋﺒﺎدك‪.‬‬
‫»ﺧﺪاﯾﺎ‪ ،‬روزي ﮐﻪ ﺑﻨﺪﮔﺎﻧﺖ را ]از ﻗﺒﺮﻫﺎ[ ﺑﺮﻣﯽاﻧﮕﯿﺰي ﻣﺮا از ﻋﺬاب ﺧﻮد ﻧﮕﺎه دار«‪.‬‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ‪ 99‬از ‪129‬‬ ‫ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت راﯾﺎﻧﻪاي ﻗﺎﺋﻤﯿﻪ‬ ‫ﺳﻨﻦ اﻟﻨﺒﯽ ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ‪ :‬آداب و ﺳﻨﻦ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ص( ‪ -‬آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري‬
‫اﺻﻔﻬﺎن ‪www.Ghaemiyeh.com‬‬ ‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم‬
‫)‪ .366 ( 4‬رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺑﺴﺘﺮ ﺧﻮاب ﻣﯽرﻓﺖ دﻋﺎﻫﺎﯾﯽ داﺷﺖ ﮐﻪ ﻣﯽﺧﻮاﻧـﺪ‪ ،‬از ﺟﻤﻠﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﺧﻮاب‬
‫ﻣﯽﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫ﺑﺴﻢ اﻟﻠﱠﻪ اﻣﻮت و اﺣﯿﯽ‪ ،‬و اﻟﯽ اﻟﻠﱠﻪ اﻟﻤﺼﯿﺮ‪ .‬اﻟّﻠﻬّﻢ آﻣﻦ روﻋﺘﯽ‪ ،‬و اﺳﺘﺮ ﻋﻮرﺗﯽ‪ ،‬و أّد ﻋّﻨﯽ اﻣﺎﻧﺘﯽ‪.‬‬
‫»ﺑﻪ ﻧﺎم ﺧـﺪا ﻣﯽﻣﯿﺮم و زﻧـﺪه ﻣﯽﺷﻮم‪ ،‬و ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﻫﻤﻪ ﺧﻼﯾﻖ ﺑﻪ ﺳﻮي اوﺳﺖ‪ .‬ﺧﺪاﯾﺎ‪ ،‬ﺗﺮﺳﻢ را ﺑﻪ اﻣﻦ و آراﻣﺶ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻓﺮﻣﺎ‪ ،‬و ﻋﯿﺒﻢ را‬
‫ﺑﭙﻮﺷﺎن‪ ،‬و اﻣﺎﻧﺘﯽ را ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﻦ ﺳﭙﺮدهاي ﺧﻮدت ادا ﻓﺮﻣﺎ«‪.‬‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪166:‬‬
‫)‪ .367 ( 1‬رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﺧﻮاب »آﯾـﮥ اﻟﮑﺮﺳـﯽ« را ﻗﺮاﺋﺖ ﻣﯽﮐﺮد‪ .‬و ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺟﺒﺮﺋﯿﻞ ﻧﺰد ﻣﻦ آﻣﺪ و ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫اي ﻣﺤّﻤﺪ‪ ،‬ﻋﻔﺮﯾﺘﯽ از ﻃﺎﺋﻔﻪ ﺟﻦ ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﺧﻮاﺑﺖ ﺑﺮاي ﺗﻮ ﺣﯿﻠﻪ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﭘﺲ ﺑﺮ ﺗﻮ ﺑﺎد ﮐﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﺧﻮاب »آﯾﮥ اﻟﮑﺮﺳﯽ« ﺑﺨﻮاﻧﯽ‪.‬‬
‫)‪(2‬‬
‫دﻋﺎي آن ﺣﻀﺮت وﻗﺘﯽ ﮐﻪ ﺳﻔﺮه ﻏﺬا را ﻧﺰد او ﻣﯽﻧﻬﺎدﻧﺪ‬
‫)‪ .368 (3‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ وﻗﺘﯽ ﺳﻔﺮه ﻏﺬا را ﻧﺰد او ﻣﯽﻧﻬﺎدﻧﺪ‪ ،‬ﻣﯽﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫ﺳﺒﺤﺎﻧﮏ اﻟّﻠﻬّﻢ ﻣﺎ أﺣﺴﻦ ﻣﺎ ﺗﺒﺘﻠﯿﻨﺎ‪ ،‬ﺳﺒﺤﺎﻧﮏ ﻣﺎ أﮐﺜﺮ ﻣﺎ ﺗﻌﻄﯿﻨﺎ‪ ،‬ﺳﺒﺤﺎﻧﮏ ﻣﺎ أﮐﺜﺮ ﻣﺎ ﺗﻌﺎﻓﯿﻨﺎ‪.‬‬
‫اﻟّﻠﻬّﻢ اوﺳﻊ ﻋﻠﯿﻨﺎ و ﻋﻠﯽ ﻓﻘﺮاء اﻟﻤﺆﻣﻨﯿﻦ و اﻟﻤﺆﻣﻨﺎت و اﻟﻤﺴﻠﻤﯿﻦ و اﻟﻤﺴﻠﻤﺎت‪.‬‬
‫»ﺧﺪاﯾﺎ ﺗﻮ ﻣﻨﺰﻫﯽ‪ ،‬ﭼﻪ ﻧﯿﮑﻮﺳﺖ آﻧﭽﻪ ﻣﺎ را ﺑﻪ آن آزﻣﻮدهاي! ﺗﻮ ﻣﻨﺰﻫﯽ‪ ،‬ﭼﻪ ﺑﺴـﯿﺎر اﺳﺖ آﻧﭽﻪ ﺑﻪ ﻣﺎ ﺑﺨﺸـﯿﺪهاي! ﺗﻮ ﻣﻨﺰﻫﯽ‪ ،‬ﭼﻪ ﻓﺮاوان‬
‫اﺳﺖ ﺳﻼﻣﺘﯽﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﺎ دادهاي! ﺧﺪاﯾﺎ‪ ،‬ﺑﺮ ﻣﺎ و ﺑﺮ ﻓﻘﺮاء اﻫﻞ اﯾﻤﺎن و اﺳﻼم ﮔﺸﺎﯾﺶ در روزي ﮐﺮاﻣﺖ ﻓﺮﻣﺎ«‪.‬‬
‫)‪ .369 (4‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ وﻗﺘﯽ ﺳﻔﺮه ﻏﺬا را ﻧﺰد او ﻣﯽﻧﻬﺎدﻧﺪ‪ ،‬ﻣﯽﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫ﺑﺴﻢ اﻟﻠﱠﻪ‪.‬‬
‫اﻟّﻠﻬّﻢ اﺟﻌﻠﻬﺎ ﻧﻌﻤﮥ ﻣﺸﮑﻮرة ﺗﺼﻞ ﺑﻬﺎ ﻧﻌﻤﮥ اﻟﺠّﻨﮥ‪.‬‬
‫»ﺑـﻪ ﻧـﺎم ﺧـﺪا‪ .‬اﻟﻬﯽ‪ ،‬اﯾـﻦ ﻏـﺬا را از ﻧﻌﻤﺖﻫـﺎﯾﯽ ﻗﺮار ده ﮐﻪ ﺷـﮑﺮش ﺑﻪ ﺟـﺎ آورده ﺷـﻮد ﺑﻪ ﻃـﻮري ﮐﻪ آن را ﺑﻪ ﻧﻌﻤﺖ ﺑﻬﺸـﺘﯽ ﻣﺘﺼـﻞ‬
‫ﻓﺮﻣﺎﯾﯽ«‪.‬‬
‫)‪(5‬‬
‫دﻋﺎي آن ﺣﻀﺮت ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺳﻮي ﻏﺬا دﺳﺖ ﻣﯽﺑﺮد‬
‫)‪ .370 (6‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ وﻗﺘﯽ ﺑﻪ ﺳﻮي ﻏﺬا دﺳﺖ ﻣﯽﺑﺮد‪ ،‬ﻣﯽﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫ﺑﺴﻢ اﻟﻠﱠﻪ‪.‬‬
‫ﺑﺎرك ﻟﻨﺎ ﻓﯿﻤﺎ رزﻗﺘﻨﺎ‪ ،‬و ﻋﻠﯿﮏ ﺧﻠﻔﻪ‪.‬‬
‫»ﺑﻪ ﻧﺎم ﺧﺪا‪] .‬ﭘﺮوردﮔﺎرا[ آﻧﭽﻪ را ﺑﻪ ﻣﺎ روزي دادهاي ﺑﺮﮐﺖ ده و در ﭘﯽ آن روزي ﺗﺎزهاي ﻫﻢ ﻣﺮﺣﻤﺖ ﻓﺮﻣﺎ«‪.‬‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪167:‬‬
‫)‪(1‬‬
‫دﻋﺎي آن ﺣﻀﺮت ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺳﻔﺮه را ﺑﺮﻣﯽﭼﯿﺪﻧﺪ‬
‫)‪ .371 (2‬اﻣﺎم ﺑﺎﻗﺮ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ وﻗﺘﯽ ﺳﻔﺮه ﻏﺬا را ﺑﺮﻣﯽﭼﯿﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻣﯽﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ‪ 100‬از ‪129‬‬ ‫ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت راﯾﺎﻧﻪاي ﻗﺎﺋﻤﯿﻪ‬ ‫ﺳﻨﻦ اﻟﻨﺒﯽ ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ‪ :‬آداب و ﺳﻨﻦ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ص( ‪ -‬آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري‬
‫اﺻﻔﻬﺎن ‪www.Ghaemiyeh.com‬‬ ‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم‬
‫اﻟﻠّﻬّﻢ اﮐﺜﺮت و اﻃﺒﺖ‪ ،‬و ﺑﺎرﮐﺖ ﻓﺎﺷﺒﻌﺖ و اروﯾﺖ‪ .‬اﻟﺤﻤﺪ ﻟﻠﱠﻪ اﻟّﺬي ﯾﻄﻌﻢ و ﻻ ﯾﻄﻌﻢ‪.‬‬
‫»ﺧـﺪاﯾﺎ‪ ،‬ﻧﻌﻤﺘﺖ را ﺑﺮ ﻣـﺎ ﻓﺮاوان ﮐﺮدي و ﭘـﺎﮐﯿﺰه ﻧﻤﻮدي‪ ،‬و ﻣﺒـﺎرك ﺳـﺎﺧﺘﯽ ﭘﺲ ﺳـﯿﺮ ﮔﺮداﻧﯿـﺪي و ﺳـﯿﺮاب ﻧﻤﻮدي‪ .‬ﺣﻤـﺪ و ﺳـﺘﺎﯾﺶ‬
‫ﺧﺪاﯾﯽ راﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﯽﺧﻮراﻧﺪ وﻟﯽ ﺧﻮد ﻧﯿﺎزي ﺑﻪ ﺧﻮردن ﻧﺪارد«‪.‬‬
‫)‪(3‬‬
‫دﻋﺎي آن ﺣﻀﺮت ﻫﻨﮕﺎم ﻏﺬا ﺧﻮردن و ﺷﯿﺮ ﻧﻮﺷﯿﺪن‬
‫)‪ .372 ( 4‬اﻣﺎم ﺑﺎﻗﺮ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻫﯿﭻ ﮔﺎه ﻏﺬاﯾﯽ ﻣﯿﻞ ﻧﻤﯽﮐﺮد و ﯾﺎ ﭼﯿﺰي ﻧﻤﯽﻧﻮﺷﯿﺪ ﻣﮕﺮ آﻧﮑﻪ‬
‫ﻣﯽﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫اﻟّﻠﻬّﻢ ﺑﺎرك ﻟﻨﺎ ﻓﯿﻪ‪ ،‬و اﺑﺪﻟﻨﺎ ﺑﻪ ﺧﯿﺮا ﻣﻨﻪ‪.‬‬
‫»ﺧﺪاﯾﺎ‪ ،‬اﯾﻦ ﻏﺬا را ﺑﺮاي ﻣﺎ ﺑﺮﮐﺖ ده‪ ،‬و ﺑﻬﺘﺮ از آن را ﺑﻪ ﻣﺎ روزي ﻓﺮﻣﺎ«‪ .‬وﻟﯽ ﭼﻮن ﺷﯿﺮ ﻣﯽﻧﻮﺷﯿﺪ ﻣﯽﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫اﻟﻠّﻬّﻢ ﺑﺎرك ﻟﻨﺎ ﻓﯿﻪ‪ ،‬و زدﻧﺎ ﻣﻨﻪ‪.‬‬
‫»ﺧﺪاﯾﺎ اﯾﻦ ﺷﯿﺮ را ﺑﺮاي ﻣﺎ ﺑﺮﮐﺖ ده‪ ،‬و روزي ﻣﺎ را از آن زﯾﺎد ﮔﺮدان«‪.‬‬
‫)‪ .373 (5‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﻣﻘﺪاري از ﻏﺬا ﻣﯿﻞ ﻣﯽﮐﺮد ﻣﯽﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫اﻟّﻠﻬّﻢ ﻟﮏ اﻟﺤﻤﺪ‪ ،‬أﻃﻌﻤﺖ و اﺳﻘﯿﺖ و رّوﯾﺖ‪ ،‬ﻓﻠﮏ اﻟﺤﻤﺪ ﻏﯿﺮ ﻣﮑﻔﻮر و ﻻ ﻣﻮّدع و ﻻ ﻣﺴﺘﻐﻨﯽ ﻋﻨﮏ‪.‬‬
‫»ﺧﺪاﯾﺎ‪ ،‬ﺣﻤﺪ و ﺳـﺘﺎﯾﺶ ﺗﻮ راﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺮا ﻃﻌﺎم و ﺷـﺮاب دادي و ﺳـﯿﺮاب ﻧﻤﻮدي‪ ،‬ﺗﻮ را ﻣﯽﺳـﺘﺎﯾﻢ ﺳـﺘﺎﯾﺶ ﮐﺴـﯽ ﮐﻪ ﮐﻔﺮان ﻧﻌﻤﺘﺖ را‬
‫ﻧﮑﺮده و ﺗﻮ را وداع ﻧﮕﻔﺘﻪ و از ﺗﻮ ﺑﯽﻧﯿﺎزي ﻧﺠﺴﺘﻪ اﺳﺖ«‪.‬‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪168:‬‬
‫)‪(1‬‬
‫دﻋﺎي آن ﺣﻀﺮت ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﻣﯿﻮه ﺗﺎزه ﻣﯽدﯾﺪ‬
‫)‪ .374 ( 2‬ﻋﻠﯽ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﭼﻮن ﻣﯿﻮه ﺗﺎزهاي ﻣﯽدﯾﺪ‪ ،‬آن را ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﯽﺑﻮﺳـﯿﺪ و ﺑﺮ دﯾﺪﮔﺎن و‬
‫دﻫﺎن ﺧﻮد ﻣﯽﻧﻬﺎد و ﻣﯽﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫اﻟّﻠﻬّﻢ ﮐﻤﺎ ارﯾﺘﻨﺎ أّوﻟﻬﺎ ﻓﯽ ﻋﺎﻓﯿﮥ ﻓﺎرﻧﺎ آﺧﺮﻫﺎ ﻓﯽ ﻋﺎﻓﯿﮥ‪.‬‬
‫»ﺧﺪاﯾﺎ‪ ،‬ﭼﻨﺎن ﮐﻪ آﻏﺎز آن را در ﺳﻼﻣﺘﯽ ﺑﻪ ﻣﺎ ﻧﺸﺎن دادي‪ ،‬آﺧﺮ آن را ﻧﯿﺰ در ﺳﻼﻣﺘﯽ ﺑﻪ ﻣﺎ ﻧﺸﺎن ده«‪.‬‬
‫)‪(3‬‬
‫دﻋﺎي آن ﺣﻀﺮت ﻫﻨﮕﺎم داﺧﻞ ﺷﺪن ﺑﻪ دﺳﺘﺸﻮﯾﯽ‬
‫)‪ .375 (4‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻫﺮ ﮔﺎه ﻣﯽﺧﻮاﺳﺖ ﺑﻪ دﺳﺘﺸﻮﯾﯽ )ﻣﺴﺘﺮاح( وارد ﺷﻮد‪ ،‬ﻣﯽﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫اﻟﻠّﻬّﻢ اﻧّﯽ أﻋﻮذ ﺑﮏ ﻣﻦ اﻟّﺮﺟﺲ اﻟّﻨﺠﺲ اﻟﺨﺒﯿﺚ اﻟﻤﺨﺒﺚ اﻟّﺸﯿﻄﺎن‪ .‬اﻟﻠّﻬّﻢ اﻣﻂ ﻋّﻨﯽ اﻻذي‪ ،‬و اﻋﺬﻧﯽ ﻣﻦ اﻟّﺸﯿﻄﺎن اﻟّﺮﺟﯿﻢ‪.‬‬
‫»ﺧﺪاﯾﺎ‪ ،‬از ﺷﯿﻄﺎن ﭘﻠﯿﺪ ﻧﺠﺲ ﺧﺒﯿﺚ ﻧﺎﭘﺎك ﺑﻪ ﺗﻮ ﭘﻨﺎه ﻣﯽﺑﺮم‪ .‬ﺧﺪاﯾﺎ‪ ،‬ﻧﺎراﺣﺘﯽ را از ﻣﻦ دور ﮐﻦ‪ ،‬و ﻣﺮا از ﺷﯿﻄﺎن راﻧﺪه ﺷﺪه ﭘﻨﺎه ده«‪.‬‬
‫و ﭼﻮن ﺑﺮاي ﻗﻀﺎي ﺣﺎﺟﺖ ﻣﯽﻧﺸﺴﺖ ﻣﯽﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫اﻟّﻠﻬّﻢ اذﻫﺐ ﻋّﻨﯽ اﻟﻘﺬي و اﻻذي‪ ،‬و اﺟﻌﻠﻨﯽ ﻣﻦ اﻟﻤﺘﻄّﻬﺮﯾﻦ‪.‬‬
‫»ﺧﺪاﯾﺎ ﻧﺎراﺣﺘﯽ و ﻧﺎﭘﺎﮐﯽ را از ﻣﻦ ﺑﺒﺮ‪ ،‬و ﻣﺮا از ﭘﺎﮐﯿﺰﮔﺎن ﻗﺮار ده«‪.‬‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ‪ 101‬از ‪129‬‬ ‫ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت راﯾﺎﻧﻪاي ﻗﺎﺋﻤﯿﻪ‬ ‫ﺳﻨﻦ اﻟﻨﺒﯽ ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ‪ :‬آداب و ﺳﻨﻦ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ص( ‪ -‬آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري‬
‫اﺻﻔﻬﺎن ‪www.Ghaemiyeh.com‬‬ ‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم‬
‫و ﻣﻮﻗﻊ ﺧﺎرج ﺷﺪن ﻣﺪﻓﻮع ﻣﯽﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫اﻟّﻠﻬّﻢ ﮐﻤﺎ اﻃﻌﻤﺘﻨﯿﻪ ﻃّﯿﺒﺎ ﻓﯽ ﻋﺎﻓﯿﮥ ﻓﺎﺧﺮﺟﻪ ﻣّﻨﯽ ﺧﺒﯿﺜﺎ ﻓﯽ ﻋﺎﻓﯿﮥ‪.‬‬
‫»ﺧﺪاﯾﺎ‪ ،‬ﭼﻨﺎن ﮐﻪ در ﻋﺎﻓﯿﺖ و ﺳﻼﻣﺘﯽ ﺑﻪ ﻣﻦ ﻏﺬاي ﭘﺎﮐﯿﺰه دادي‪ ،‬ﻓﻀﻮﻻت آن را ﻧﯿﺰ در ﺳﻼﻣﺘﯽ از ﻣﻦ دﻓﻊ ﻓﺮﻣﺎ«‪.‬‬
‫و ﮔﺎﻫﯽ دﻋﺎي آن ﺣﻀﺮت ﻣﻮﻗﻊ داﺧﻞ ﺷﺪن ﺑﻪ دﺳﺘﺸﻮﯾﯽ اﯾﻦ ﺑﻮد‪:‬‬
‫اﻟﺤﻤﺪ ﻟﻠﱠﻪ اﻟﺤﺎﻓﻆ اﻟﻤﺆّدي‪.‬‬
‫»ﺣﻤﺪ و ﺳﺘﺎﯾﺶ ﺧﺪاﯾﯽ راﺳﺖ ﮐﻪ ﺣﺎﻓﻆ آدﻣﯽ و ﺑﺮآورﻧﺪه ﺣﺎﺟﺎت اوﺳﺖ«‪.‬‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪169:‬‬
‫و ﭼﻮن از آﻧﺠﺎ ﺑﯿﺮون ﻣﯽﺷﺪ‪ ،‬دﺳﺖ روي ﺷﮑﻢ ﺧﻮد ﻣﯽﮐﺸﯿﺪ و ﻣﯽﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫اﻟﺤﻤﺪ ﻟﻠﱠﻪ اﻟّﺬي اﺧﺮج ﻋّﻨﯽ اذاه‪ ،‬و اﺑﻘﯽ ﻓّﯽ ﻗّﻮﺗﻪ‪ ،‬ﻓﯿﺎ ﻟﻬﺎ ﻣﻦ ﻧﻌﻤﮥ ﻻ ﯾﻘﺪر اﻟﻘﺎدرون ﻗﺪرﻫﺎ‪.‬‬
‫»ﺣﻤـﺪ و ﺳـﺘﺎﯾﺶ ﺧـﺪاﯾﯽ راﺳﺖ ﮐﻪ ﻓﻀﻮﻻت ﻧﺎراﺣﺖﮐﻨﻨﺪه ﻏﺬا را از ﻣﻦ ﺧﺎرج ﺳﺎﺧﺖ و ﻧﯿﺮوي آن را در ﺑﺪﻧﻢ ﺑﺎﻗﯽ ﻧﻬﺎد‪ .‬ﭼﻪ ﻧﻌﻤﺖ‬
‫ﺑﺰرﮔﯽ ﮐﻪ ﻫﯿﭻ ﮐﺲ ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ اﻧﺪازه ﮔﺮﻓﺘﻨﺶ را ﻧﺪارد«‪.‬‬
‫)‪(1‬‬
‫دﻋﺎي آن ﺣﻀﺮت وﻗﺘﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻗﺒﺮﺳﺘﺎن ﻣﯽﮔﺬﺷﺖ‬
‫)‪ .376 (2‬اﻣﺎم ﺑﺎﻗﺮ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﭼﻮن ﺑﻪ ﻗﺒﺮﺳﺘﺎن اﻫﻞ اﯾﻤﺎن ﻣﯽﮔﺬﺷﺖ ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫اﻟّﺴﻼم ﻋﻠﯿﮑﻢ ﻣﻦ دﯾﺎر ﻗﻮم ﻣﺆﻣﻨﯿﻦ‪ ،‬و اﻧّﺎ ان ﺷﺎء اﻟﻠﱠﻪ ﺑﮑﻢ ﻻﺣﻘﻮن‪.‬‬
‫»ﺳﻼم ﺑﺮ ﺷﻤﺎ ﺑﺎد اي آرﻣﯿﺪﮔﺎن دﯾﺎر اﻫﻞ اﯾﻤﺎن‪ ،‬و ﻣﺎ ﻧﯿﺰ ﺑﻪ ﺧﻮاﺳﺖ ﺧﺪا ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻣﻠﺤﻖ ﺧﻮاﻫﯿﻢ ﺷﺪ«‪.‬‬
‫)‪(3‬‬
‫دﻋﺎي آن ﺣﻀﺮت در زﯾﺎرت اﻫﻞ ﻗﺒﻮر‬
‫)‪ .377 ( 4‬اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ در ﻋﺼـﺮ ﻫﺮ ﭘﻨﺠﺸـﻨﺒﻪاي ﺑﺎ ﻋﺪهاي از اﺻـﺤﺎب ﺧﻮد ﺑﻪ‬
‫ﻗﺒﺮﺳﺘﺎن ﺑﻘﯿﻊ ﻣﯽرﻓﺖ و ﺳﻪ ﺑﺎر ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫اﻟّﺴﻼم ﻋﻠﯿﮑﻢ ﯾﺎ اﻫﻞ اﻟّﺪﯾﺎر‪.‬‬
‫»ﺳﻼم ﺑﺮ ﺷﻤﺎ اي آرﻣﯿﺪﮔﺎن در اﯾﻦ دﯾﺎر« و ﺑﻌﺪ ﺳﻪ ﻣﺮﺗﺒﻪ ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫رﺣﻤﮑﻢ اﻟﻠﱠﻪ‬
‫‪» .‬ﺧﺪا ﺷﻤﺎ را رﺣﻤﺖ ﮐﻨﺪ«‪.‬‬
‫)‪(5‬‬
‫دﻋﺎي آن ﺣﻀﺮت ﭼﻮن از ﭼﯿﺰي ﺧﻮﺷﺤﺎل ﻣﯽﺷﺪ‬
‫)‪ .378 (6‬اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬وﻗﺘﯽ ﺑﻪ رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻣﻮﺿﻮع‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪170:‬‬
‫ﺧﻮﺷﺤﺎلﮐﻨﻨﺪهاي ﻣﯽرﺳﯿﺪ‪ ،‬ﻣﯽﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫اﻟﺤﻤﺪ ﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯽ ﻫﺬه اﻟّﻨﻌﻤﮥ‪.‬‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ‪ 102‬از ‪129‬‬ ‫ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت راﯾﺎﻧﻪاي ﻗﺎﺋﻤﯿﻪ‬ ‫ﺳﻨﻦ اﻟﻨﺒﯽ ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ‪ :‬آداب و ﺳﻨﻦ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ص( ‪ -‬آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري‬
‫اﺻﻔﻬﺎن ‪www.Ghaemiyeh.com‬‬ ‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم‬
‫»ﺣﻤﺪ و ﺳﺘﺎﯾﺶ ﺧﺪاﯾﯽ راﺳﺖ ﮐﻪ اﯾﻦ ﻧﻌﻤﺖ را ﺑﻪ ﻣﺎ ارزاﻧﯽ داﺷﺖ«‪ .‬و وﻗﺘﯽ اﻣﺮي ﻏﻤﻨﺎك ﺑﻪ او ﻣﯽرﺳﯿﺪ‪ ،‬ﻣﯽﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫اﻟﺤﻤﺪ ﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯽ ﮐّﻞ ﺣﺎل‪.‬‬
‫»ﺣﻤﺪ و ﺳﺘﺎﯾﺶ ﺧﺪاي را در ﻫﻤﻪ ﺣﺎل«‪.‬‬
‫)‪(1‬‬
‫دﻋﺎي آن ﺣﻀﺮت وﻗﺖ دﯾﺪن ﭼﯿﺰي ﮐﻪ آن را دوﺳﺖ ﻣﯽداﺷﺖ‬
‫)‪ .379 (2‬اﻣﯿﺮ اﻟﻤﺆﻣﻨﯿﻦ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ وﻗﺘﯽ ﻣﯽدﯾﺪ آﻧﭽﻪ را ﮐﻪ دوﺳﺖ ﻣﯽداﺷﺖ‪ ،‬ﻣﯽﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫اﻟﺤﻤﺪ ﻟﻠﱠﻪ اﻟّﺬي ﺑﻨﻌﻤﺘﻪ ﺗﺘّﻢ اﻟّﺼﺎﻟﺤﺎت‪.‬‬
‫»ﺣﻤﺪ و ﺳﺘﺎﯾﺶ ﺧﺪاﯾﯽ راﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻧﻌﻤﺖ او‪ ،‬ﺧﻮﺑﯽﻫﺎ ﺗﻤﺎم و ﮐﺎﻣﻞ ﻣﯽﮔﺮدد«‪.‬‬
‫)‪(3‬‬
‫ذﮐﺮي ﮐﻪ آن ﺣﻀﺮت ﻣﻮﻗﻊ ﺷﻨﯿﺪن »اذان« ﻣﯽﮔﻔﺖ‬
‫)‪ .380 ( 4‬اﻣـﺎم زﯾﻦ اﻟﻌﺎﺑـﺪﯾﻦ ﻋﻠﯿﻪ اﻟـّﺴ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﭼﻮن ﺻـﺪاي ﻣﺆّذن را ﻣﯽﺷـﻨﯿﺪ ﺟﻤﻼت او را ﻋﯿﻨﺎ‬
‫ﺑﺎزﮔﻮ ﻣﯽﮐﺮد‪ .‬و ﭼﻮن ﻣﺆذن ﺟﻤﻼت‬
‫»ﺣّﯽ ﻋﻠﯽ اﻟّﺼﻼة‪ ،‬ﺣّﯽ ﻋﻠﯽ اﻟﻔﻼح‪ ،‬ﺣّﯽ ﻋﻠﯽ ﺧﯿﺮ اﻟﻌﻤﻞ«‬
‫را ﻣﯽﮔﻔﺖ‪ ،‬ﺣﻀﺮت ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫ﻻ ﺣﻮل و ﻻ ﻗّﻮة اﻟّﺎ ﺑﺎﻟﻠﱠﻪ‪.‬‬
‫»ﻫﯿﭻ ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ و ﻧﯿﺮوﯾﯽ ﺑﺮ ﺗﺮك و ﻋﻤﻞ ﻧﯿﺴﺖ ﺟﺰ ﺑﻪ ﺧﺪا«‪ .‬و ﭼﻮن اﻗﺎﻣﻪ ﻧﻤﺎز ﭘﺎﯾﺎن ﻣﯽﯾﺎﻓﺖ‪ ،‬ﻣﯽﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫اﻟّﻠﻬّﻢ رّب ﻫﺬه اﻟّﺪﻋﻮة اﻟّﺘﺎّﻣﮥ و اﻟّﺼﻼة اﻟﻘﺎﺋﻤﮥ‪ ،‬اﻋﻂ ﻣﺤّﻤﺪا ﺳﺆﻟﻪ ﯾﻮم اﻟﻘﯿﺎﻣﮥ‪ ،‬و ﺑّﻠﻐﻪ اﻟّﺪرﺟﮥ اﻟﻮﺳﯿﻠﮥ ﻣﻦ اﻟﺠّﻨﮥ‪ ،‬و ﺗﻘّﺒﻞ ﺷﻔﺎﻋﺘﻪ ﻓﯽ اّﻣﺘﻪ‪.‬‬
‫»ﺧﺪاوﻧـﺪا‪ ،‬اي ﭘﺮوردﮔـﺎر اﯾﻦ دﻋﻮت ﺗﺎم و ﻧﻤﺎز ﺑﺮﭘﺎ ﺷـﺪه‪ ،‬ﺧﻮاﻫﺶﻫﺎي ﻣﺤّﻤـ ﺪ را در روز ﻗﯿﺎﻣﺖ ﺑﺮآور‪ ،‬و او را ﺑﻪ درﺟﻪ »وﺳـﯿﻠﻪ« در‬
‫ﺑﻬﺸﺖ ﺑﺮﺳﺎن‪ ،‬و ﺷﻔﺎﻋﺖ او را در ﺑﺎره اﻣﺘﺶ ﺑﭙﺬﯾﺮ«‪.‬‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪171:‬‬
‫)‪(1‬‬
‫ذﮐﺮي ﮐﻪ آن ﺣﻀﺮت در رﮐﻌﺖ آﺧﺮ ﻧﻤﺎز ﻣﻐﺮب ﻣﯽﮔﻔﺖ‬
‫)‪ .381 (2‬ﻋﻠﯽ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ در رﮐﻌﺖ ﺳﻮم ﻧﻤﺎز ﻣﻐﺮب ﻣﯽﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫رﺑّﻨﺎ ﻻ ﺗﺰغ ﻗﻠﻮﺑﻨﺎ ﺑﻌﺪ اذ ﻫﺪﯾﺘﻨﺎ‪ ،‬و ﻫﺐ ﻟﻨﺎ ﻣﻦ ﻟﺪﻧﮏ رﺣﻤﮥ‪ ،‬اﻧّﮏ اﻧﺖ اﻟﻮّﻫﺎب‪«1» .‬‬
‫»ﭘﺮوردﮔﺎرا‪ ،‬دﻟﻬﺎي ﻣﺎ را ﭘﺲ از آﻧﮑﻪ ﻫﺪاﯾﺘﻤﺎن ﮐﺮدي ﻣﻠﻐﺰان‪ ،‬و از ﻧﺰد ﺧﻮد رﺣﻤﺘﯽ ﺑﻪ ﻣﺎ ارزاﻧﯽ دار‪ ،‬ﮐﻪ ﺗﻮ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺨﺸﻨﺪهاي«‪.‬‬
‫)‪(3‬‬
‫ذﮐﺮ و دﻋﺎي آن ﺣﻀﺮت در ﻗﻨﻮت ﻧﻤﺎز وﺗﺮ‬
‫)‪ .382 (4‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ در ﻧﻤﺎز وﺗﺮ ﻫﻔﺘﺎد ﺑﺎر اﺳﺘﻐﻔﺎر ﻣﯽﮐﺮد‪ ،‬و ﻫﻔﺖ ﻣﺮﺗﺒﻪ ﻣﯽﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫ﻫﺬا ﻣﻘﺎم اﻟﻌﺎﺋﺬ ﺑﮏ ﻣﻦ اﻟّﻨﺎر‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ‪ 103‬از ‪129‬‬ ‫ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت راﯾﺎﻧﻪاي ﻗﺎﺋﻤﯿﻪ‬ ‫ﺳﻨﻦ اﻟﻨﺒﯽ ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ‪ :‬آداب و ﺳﻨﻦ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ص( ‪ -‬آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري‬
‫اﺻﻔﻬﺎن ‪www.Ghaemiyeh.com‬‬ ‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم‬
‫»اﯾﻦ ﺟﺎ ﺟﺎﯾﮕﺎه ﮐﺴﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ از آﺗﺶ ﺑﻪ ﺗﻮ ﭘﻨﺎه آورده اﺳﺖ«‪.‬‬
‫)‪ .383 (5‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ در ﻗﻨﻮت ﻧﻤﺎز وﺗﺮ ﻣﯽﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫اﻟّﻠﻬّﻢ اﻫﺪﻧﯽ ﻓﯿﻤﻦ ﻫﺪﯾﺖ‪ ،‬و ﻋﺎﻓﻨﯽ ﻓﯿﻤﻦ ﻋﺎﻓﯿﺖ‪ ،‬و ﺗﻮﻟّﻨﯽ ﻓﯿﻤﻦ ﺗﻮﻟّﯿﺖ‪ ،‬و ﺑﺎرك ﻟﯽ ﻓﯿﻤﺎ اﻋﻄﯿﺖ‪ ،‬و ﻗﻨﯽ ﺷـّﺮ ﻣﺎ ﻗﻀـﯿﺖ‪ ،‬إﻧّﮏ ﺗﻘﻀـﯽ و‬
‫ﻻ ﯾﻘﻀﯽ ﻋﻠﯿﮏ‪ ،‬ﺳﺒﺤﺎﻧﮏ رّب اﻟﺒﯿﺖ‪ ،‬اﺳﺘﻐﻔﺮك و اﺗﻮب اﻟﯿﮏ‪ ،‬و أوﻣﻦ ﺑﮏ و اﺗﻮّﮐﻞ ﻋﻠﯿﮏ‪ ،‬و ﻻ ﺣﻮل و ﻻ ﻗّﻮة اﻟّﺎ ﺑﮏ ﯾﺎ رﺣﯿﻢ‬
‫»ﺧـﺪاﯾﺎ ﻣﺮا در زﻣﺮه ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻫﺪاﯾﺖ ﮐﺮدهاي ﻫﺪاﯾﺖ ﻓﺮﻣﺎ‪ ،‬و در زﻣﺮه ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻋﺎﻓﯿﺘﺸﺎن دادهاي ﻋﺎﻓﯿﺖ ده‪ ،‬و در ﻣﯿﺎن ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ‬
‫ﮐﺎرﺷﺎن را ﺑﻪ ﻋﻬـﺪه ﮔﺮﻓﺘﻪاي ﺳـﺮﭘﺮﺳﺘﯽ ﻧﻤﺎ‪ ،‬و در آﻧﭽﻪ ﺑﻪ ﻣﻦ ﺑﺨﺸـﯿﺪهاي ﺑﺮﮐﺖ ده‪ ،‬و ﻣﺮا از ﺷـﺮ آﻧﭽﻪ ﻣﻘّﺪر ﻓﺮﻣﻮدهاي ﻧﮕﺎه دار‪ ،‬ﮐﻪ‬
‫ﻓﺮﻣـﺎن ﺗﻨﻬـﺎ از آن ﺗـﻮﺳﺖ و ﮐﺴـﯽ ﺑﺮ ﺗـﻮ ﺣﮑـﻮﻣﺖ ﻧﻤﯽﮐﻨـﺪ‪ .‬ﺗـﻮ ﻣﻨﺰﻫﯽ اي ﭘﺮوردﮔـﺎر ﮐﻌﺒﻪ‪ ،‬از ﺗـﻮ آﻣﺮزش ﻣﯽﺧﻮاﻫﻢ و ﺑﻪ ﺳﻮي ﺗﻮ‬
‫ﺑﺎزﻣﯽﮔﺮدم‪ ،‬و ﺑﻪ ﺗﻮ اﯾﻤﺎن دارم و ﺑﺮ ﺗﻮ ﺗﻮﮐﻞ ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﻢ‪ ،‬و ]ﻣﻌﺘﺮﻓﻢ ﮐﻪ[ ﻫﯿﭻ ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ و ﻧﯿﺮوﯾﯽ ﺑﺮ ﺗﺮك و ﻋﻤﻞ ﻧﯿﺴﺖ ﺟﺰ ﺑﻪ ﺗﻮ اي‬
‫______________________________‬
‫)‪ (1‬آل ﻋﻤﺮان‪.8 /‬‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪172:‬‬
‫ﺧﺪاي ﻣﻬﺮﺑﺎن«‪.‬‬
‫)‪(1‬‬
‫دﻋﺎي آن ﺣﻀﺮت ﻣﻮﻗﻊ اﻓﻄﺎر‬
‫)‪ .384 (2‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم اﻓﻄﺎر ﻣﯽﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫اﻟّﻠﻬّﻢ ﻟﮏ ﺻﻤﻨﺎ‪ ،‬و ﻋﻠﯽ رزﻗﮏ اﻓﻄﺮﻧﺎ‪ ،‬ﻓﺘﻘّﺒﻠﻪ ﻣّﻨﺎ‬
‫»ﺧﺪاﯾﺎ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺗﻮ روزه ﮔﺮﻓﺘﯿﻢ‪ ،‬و ﺑﺎ روزي ﺗﻮ اﻓﻄﺎر ﮐﺮدﯾﻢ‪ ،‬ﭘﺲ روزه ﻣﺎ را ﻗﺒﻮل ﻓﺮﻣﺎ«‪ .‬ﺗﺸﻨﮕﯽ ﺳﭙﺮي ﺷﺪ و رﮔﻬﺎي ﺑﺪن ﭘﺮ ﺷﺪ‪ ،‬و اﺟﺮ‬
‫و ﻣﺰد آن ﺑﺎﻗﯽ ﻣﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫)‪(3‬‬
‫دﻋﺎي آن ﺣﻀﺮت در ﺗﻌﻘﯿﺐ ﻧﻤﺎز‬
‫)‪ .385 ( 4‬اﻣﺎم ﺑﺎﻗﺮ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﭼﻮن از ﺗﺸﻬﺪ و ﺳﻼم ﻧﻤﺎز ﻓﺎرغ ﻣﯽﺷﺪ‪ ،‬ﭼﻬﺎرزاﻧﻮ ﻣﯽﻧﺸﺴﺖ و‬
‫دﺳﺖ راﺳﺘﺶ را ﺑﺮ ﺳﺮ ﻣﯽﻧﻬﺎد و ﻣﯽﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫ﺑﺴﻢ اﻟّﻠﻪ اﻟّـﺬي ﻻ اﻟﻪ اﻟّﺎ ﻫﻮ‪ ،‬ﻋﺎﻟﻢ اﻟﻐﯿﺐ و اﻟّﺸـ ﻬﺎدة‪ ،‬اﻟّﺮﺣﻤﻦ اﻟّﺮﺣﯿﻢ‪ ،‬ﺻّﻞ ﻋﻠﯽ ﻣﺤّﻤﺪ و آل ﻣﺤّﻤﺪ‪ ،‬و أذﻫﺐ ﻋّﻨﯽ اﻟﻬّﻢ و اﻟﺤﺰن آداب‪،‬‬
‫ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪ 172‬دﻋﺎي آن ﺣﻀﺮت در ﺗﻌﻘﯿﺐ ﻧﻤﺎز ‪ .....‬ص ‪172 :‬‬
‫ﺑﻪ ﻧﺎم ﺧﺪاوﻧﺪي ﮐﻪ ﺟﺰ او ﺧﺪاﯾﯽ ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﺧﺪاﯾﯽ ﮐﻪ داﻧﺎي ﭘﻨﻬﺎن و آﺷـﮑﺎر‪ ،‬و ﺑﺨﺸﻨﺪه و ﻣﻬﺮﺑﺎن اﺳﺖ‪] .‬ﺧﺪاﯾﺎ[ ﺑﺮ ﻣﺤّﻤﺪ و ﺧﺎﻧﺪان او‬
‫درود ﻓﺮﺳﺖ‪ ،‬و ﻏﻢ و اﻧﺪوه را از ﻣﻦ دور ﺳﺎز«‪.‬‬
‫)‪(5‬‬
‫دﻋﺎي دﯾﮕﺮ آن ﺣﻀﺮت در ﺗﻌﻘﯿﺐ ﻧﻤﺎز‬
‫)‪ .386 ( 6‬ﻣﺤّﻤﺪ ﺑﻦ ﻓﺮج ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬اﻣﺎم ﺟﻮاد ﻋﻠﯿﻪ اﻟـّﺴ ﻼم ﺑﻪ ﻣﻦ ﻧﻮﺷﺖ ‪ ...‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﭼﻮن از ﻧﻤﺎزش ﻓﺎرغ ﻣﯽﺷﺪ‪،‬‬
‫ﻣﯽﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ‪ 104‬از ‪129‬‬ ‫ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت راﯾﺎﻧﻪاي ﻗﺎﺋﻤﯿﻪ‬ ‫ﺳﻨﻦ اﻟﻨﺒﯽ ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ‪ :‬آداب و ﺳﻨﻦ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ص( ‪ -‬آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري‬
‫اﺻﻔﻬﺎن ‪www.Ghaemiyeh.com‬‬ ‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم‬
‫اﻟﻠّﻬّﻢ اﻏﻔﺮ ﻟﯽ ﻣﺎ ﻗّﺪﻣﺖ و ﻣﺎ اّﺧﺮت‪ ،‬و ﻣﺎ اﺳﺮرت و ﻣﺎ اﻋﻠﻨﺖ‪ ،‬و اﺳﺮاﻓﯽ ﻋﻠﯽ اﻣﺮي ]ﻧﻔﺴﯽ‪ -‬خ ل[ و ﻣﺎ اﻧﺖ اﻋﻠﻢ ﺑﻪ ﻣّﻨﯽ‪.‬‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪173:‬‬
‫اﻟّﻠﻬّﻢ اﻧﺖ اﻟﻤﻘـّﺪم و اﻟﻤﺆّﺧﺮ‪ ،‬ﻻـ اﻟﻪ اﻟّﺎ اﻧﺖ‪ ،‬ﺑﻌﻠﻤﮏ اﻟﻐﯿﺐ‪ ،‬و ﺑﻘـﺪرﺗﮏ ﻋﻠﯽ اﻟﺨﻠﻖ اﺟﻤﻌﯿﻦ ﻣﺎ ﻋﻠﻤﺖ اﻟﺤﯿﺎة ﺧﯿﺮا ﻟﯽ ﻓﺄﺣﯿﻨﯽ‪ ،‬و ﺗﻮّﻓﻨﯽ‬
‫اذا ﻋﻠﻤﺖ اﻟﻮﻓﺎة ﺧﯿﺮا ﻟﯽ‪ .‬اﻟّﻠﻬّﻢ اﻧّﯽ اﺳﺄﻟﮏ ﺧﺸـﯿﺘﮏ ﻓﯽ اﻟّﺴّﺮ و اﻟﻌﻼﻧﯿﮥ‪ ،‬و ﮐﻠﻤﮥ اﻟﺤّﻖ ﻓﯽ اﻟﻐﻀﺐ و اﻟّﺮﺿﺎ‪ ،‬و اﻟﻘﺼﺪ ﻓﯽ اﻟﻔﻘﺮ و اﻟﻐﻨﯽ‪،‬‬
‫و اﺳﺄﻟـﮏ ﻧﻌﯿﻤـﺎ ﻻ ﯾﻨﻔـﺪ‪ ،‬و ﻗّﺮة ﻋﯿﻦ ﻻ ﯾﻨﻘﻄﻊ‪ ،‬و اﺳﺄﻟﮏ اﻟّﺮﺿﺎ ﺑﺎﻟﻘﻀﺎء‪ ،‬و ﺑﺮﮐـﮥ اﻟﻤﻮت ﺑﻌـﺪ اﻟﻌﯿﺶ‪ ،‬و ﺑﺮد اﻟﻌﯿﺶ ﺑﻌـﺪ اﻟﻤﻮت‪ ،‬و ﻟـّﺬة‬
‫اﻟّﻨﻈﺮ اﻟﯽ وﺟﻬﮏ‪ ،‬و ﺷﻮﻗﺎ اﻟﯽ رؤﯾﺘﮏ و ﻟﻘﺎﺋﮏ ﻣﻦ ﻏﯿﺮ ﺿّﺮاء ﻣﻀّﺮة و ﻻ ﻓﺘﻨﮥ ﻣﻀّﻠﮥ‪.‬‬
‫اﻟّﻠﻬّﻢ زّﯾّﻨﺎ ﺑﺰﯾﻨﮥ اﻻﯾﻤﺎن‪ ،‬و اﺟﻌﻠﻨﺎ ﻫﺪاة ﻣﻬﺪّﯾﯿﻦ‪ .‬اﻟّﻠﻬّﻢ اﻫﺪﻧﺎ ﻓﯿﻤﻦ ﻫﺪﯾﺖ‪ .‬اﻟّﻠﻬّﻢ اﻧّﯽ اﺳﺄﻟﮏ ﻋﺰﯾﻤﮥ اﻟّﺮﺷﺎد‪ ،‬و اﻟّﺜﺒﺎت ﻓﯽ اﻻﻣﺮ و اﻟّﺮﺷﺪ‪ ،‬و‬
‫أﺳﺄﻟﮏ ﺷـﮑﺮ ﻧﻌﻤﮏ و ﺣﺴﻦ ﻋﺎﻓﯿﺘﮏ‪ ،‬و اداء ﺣّﻘﮏ‪ ،‬و اﺳﺄﻟﮏ ﯾﺎ رّب ﻗﻠﺒﺎ ﺳﻠﯿﻤﺎ‪ ،‬و ﻟﺴﺎﻧﺎ ﺻﺎدﻗﺎ‪ ،‬و اﺳﺘﻐﻔﺮك ﻟﻤﺎ ﺗﻌﻠﻢ‪ ،‬و اﺳﺄﻟﮏ ﺧﯿﺮ‬
‫ﻣﺎ ﺗﻌﻠﻢ‪ ،‬و اﻋﻮذ ﺑﮏ ﻣﻦ ﺷّﺮ ﻣﺎ ﺗﻌﻠﻢ‪ ،‬ﻓﺎﻧّﮏ ﺗﻌﻠﻢ و ﻻ ﻧﻌﻠﻢ‪ ،‬و أﻧﺖ ﻋﻠّﺎم اﻟﻐﯿﻮب‪.‬‬
‫»ﺧﺪاﯾﺎ‪ ،‬ﮔﻨﺎﻫﺎن ﮔﺬﺷـﺘﻪ دور و ﻧﺰدﯾﮏ ﻣﺮا و ﮔﻨﺎﻫﺎﻧﯽ را ﮐﻪ در ﻧﻬﺎن و آﺷـﮑﺎر از ﻣﻦ ﺳﺮ زده‪ ،‬و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ اﺳﺮاف و زﯾﺎدهرويﻫﺎﯾﯽ را‬
‫ﮐـﻪ ﮐﺮدهام‪ ،‬و ﻫﺮ ﮔﻨـﺎﻫﯽ را ﮐـﻪ ﺗـﻮ ﺑـﻪ آن آﮔـﺎهﺗﺮي ﺑﺮ ﻣﻦ ﺑﺒﺨﺶ‪ .‬ﺧـﺪاﯾﺎ‪ ،‬ﭘﯿﺶ اﻧـﺪاﺧﺘﻦ و ﭘﺲ اﻧـﺪاﺧﺘﻦ ﮐﺎرﻫـﺎ ﺑﻪ دﺳﺖ ﺗـﻮﺳﺖ‪،‬‬
‫ﻣﻌﺒﻮدي ﺟﺰ ﺗﻮ ﻧﯿﺴﺖ؛ ﺑﻪ ﻋﻠﻢ ﻏﯿﺐ ﺧﻮد و ﻗـﺪرﺗﯽ ﮐﻪ ﺑﺮ ﺗﻤﺎم ﺧﻼﯾﻖ داري ﺗﻮ را ﺳﻮﮔﻨﺪ ﮐﻪ ﺗﺎ وﻗﺘﯽ ﻣﯽداﻧﯽ زﻧﺪﮔﯽ ﺑﺮاﯾﻢ ﺑﻬﺘﺮ اﺳـﺖ‬
‫ﻣﺮا زﻧـﺪه ﻧﮕﻪ دار‪ ،‬و ﭼﻮن ﻣﺮدن را ﺑﺮاﯾﻢ ﺑﻬﺘﺮ دﯾﺪي ﻣﺮا ﺑﻤﯿﺮان‪ .‬ﺧﺪاﯾﺎ ﺑﯿﻢ و ﺗﺮس از ﺧﻮدت را در ﻧﻬﺎن و آﺷـﮑﺎر‪ ،‬و ﮔﻔﺘﺎر ﺣﻖ را در‬
‫ﺣـﺎل ﺧﺸﻢ و رﺿـﺎ‪ ،‬و ﻣﯿـﺎﻧﻪروي را در ﺣـﺎل ﺗﻨﮕـﺪﺳﺘﯽ و وﺳـﻌﺖ از ﺗﻮ ﺧﻮاﻫـﺎﻧﻢ‪ ،‬و از ﺗﻮ ﺧﻮاﻫـﺎﻧﻢ ﻧﻌﻤﺘﯽ را ﮐﻪ ﻫﺮﮔﺰ ﻓﻨـﺎ ﻧﭙـﺬﯾﺮد‪ ،‬و‬
‫روﺷـﻨﯽ ﭼﺸـﻤﯽ ﮐﻪ ﻫﺮﮔﺰ ﻣﻨﻘﻄﻊ ﻧﮕﺮدد‪ ،‬و ﻧﯿﺰ رﺿـﺎ و ﺧﺸـﻨﻮدي در ﺑﺮاﺑﺮ ﻗﻀﺎي ﺣﺘﻤﯿﺖ‪ ،‬و ﺑﺮﮐﺖ ﻣﺮگ ﺑﻌـﺪ از زﻧـﺪﮔﯽ‪ ،‬و زﻧـﺪﮔﯽ‬
‫ﮔـﻮاراي ﭘﺲ از ﻣﺮگ‪ ،‬و ﻟــﺬت ﻧﻈﺮ ﺑـﻪ ﺧـﻮدت‪ ،‬و ﺷـﻮق دﯾـﺪارت را ﺑـﺪون آﻧﮑـﻪ ﺳــﺨﺘﯽ در اﯾـﻦ راه ﺑـﻪ ﻣـﻦ رﺳـﺪ و ﯾـﺎ آزﻣـﺎﯾﺶ‬
‫ﮔﻤﺮاهﮐﻨﻨﺪهاي ﺑﺮاﯾﻢ ﭘﯿﺶ آﯾﺪ از ﺗﻮ ﺧﻮاﻫﺎﻧﻢ‪ .‬ﺧﺪاﯾﺎ‪ ،‬ﻣﺎ را ﺑﻪ زﯾﻮر اﯾﻤﺎن زﯾﻨﺖ ﺑﺨﺶ‪ ،‬و رﻫﻨﻤﺎﯾﺎﻧﯽ رﻫﯿﺎﻓﺘﻪ ﻗﺮار ده‪.‬‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪174:‬‬
‫ﺧﺪاوﻧـﺪا‪ ،‬ﻣﺎ را در زﻣﺮه ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻫـﺪاﯾﺖ ﮐﺮدهاي ﻫﺪاﯾﺖ ﻓﺮﻣﺎ‪ .‬ﺧﺪاﯾﺎ‪ ،‬ﻋﺰﻣﯽ راﺳﺦ و ﺛﺒﺎت ﻗﺪم و اﺳـﺘﻘﺎﻣﺘﯽ در ﮐﺎر و ﻫﺪاﯾﺖ را از‬
‫ﺗﻮ ﻣﯽﺧﻮاﻫﻢ‪ .‬و ﺗﻮﻓﯿﻖ ﺷـﮑﺮﮔﺰاري در ﺑﺮاﺑﺮ ﻧﻌﻤﺖﻫـﺎ‪ ،‬و ﻋـﺎﻓﯿﺖ ﻧﯿﮑﻮ‪ ،‬و ادا ﮐﺮدن ﺣﻖ ﺧﻮدت را از ﺗﻮ ﺧﻮاﻫـﺎﻧﻢ‪ .‬ﭘﺮوردﮔـﺎرا‪ ،‬و از ﺗﻮ‬
‫ﻗﻠـﺒﯽ ﺳـﺎﻟﻢ‪ ،‬و زﺑـﺎﻧﯽ راﺳـﺘﮕﻮ ﻣﯽﺧﻮاﻫﻢ‪ ،‬و در ﺑﺮاﺑﺮ آﻧﭽﻪ از ﻣﻦ ﻣﯽداﻧﯽ آﻣﺮزش ﻣﯽﻃﻠﺒﻢ‪ ،‬و از ﺗﻮ ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ ﭼﯿﺰي را ﮐﻪ ﺑﻪ آن داﻧـﺎﯾﯽ‬
‫ﺧﻮاﺳﺘﺎرم‪ ،‬از ﺷﺮ ﻫﺮ ﭼﻪ ﺑﻪ آن ﻋﺎﻟﻤﯽ ﺑﻪ ﺗﻮ ﭘﻨﺎه ﻣﯽآورم‪ ،‬زﯾﺮا ﮐﻪ ﺗﻮ ﻣﯽداﻧﯽ و ﻣﺎ ﻧﻤﯽداﻧﯿﻢ‪ ،‬و ﺗﻮ داﻧﺎي ﻧﻬﺎنﻫﺎﯾﯽ«‪.‬‬
‫)‪(1‬‬
‫دﻋﺎي آن ﺣﻀﺮت ﺑﻌﺪ از ﻧﺎﻓﻠﻪ ﺻﺒﺢ‬
‫)‪ .387 ( 2‬ﻋﻠﯽ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﭼﻮن دو رﮐﻌﺖ ﻧﺎﻓﻠﻪ ﺻﺒﺢ را ﻗﺒﻞ از ﻧﻤﺎز واﺟﺐ ﺻﺒﺢ ﻣﯽﺧﻮاﻧﺪ ﺑﻪ‬
‫ﭘﻬﻠﻮي راﺳﺖ ﻣﯽﺧﻮاﺑﯿﺪ و دﺳﺖ راﺳﺘﺶ را زﯾﺮ ﮔﻮﻧﻪ راﺳﺖ ﻣﯽﻧﻬﺎد‪ ،‬ﺳﭙﺲ ﻣﯽﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫اﺳﺘﻤﺴـﮑﺖ ﺑﻌﺮوة اﻟﻠﱠﻪ اﻟﻮﺛﻘﯽ اﻟّﺘﯽ ﻻـ اﻧﻔﺼـﺎم ﻟﻬﺎ‪ ،‬و اﺳﺘﻌﺼـﻤﺖ ﺑﺤﺒﻞ اﻟﻠﱠﻪ اﻟﻤﺘﯿﻦ‪ ،‬اﻋﻮذ ﺑﺎﻟﻠﱠﻪ ﻣﻦ ﻓﻮرة اﻟﻌﺮب و اﻟﻌﺠﻢ‪ ،‬و اﻋﻮذ ﺑﺎﻟﻠﱠﻪ ﻣﻦ‬
‫ﺷّﺮ ﺷﯿﺎﻃﯿﻦ اﻻﻧﺲ و اﻟﺠّﻦ‪ ،‬ﺗﻮّﮐﻠﺖ ﻋﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ‪ ،‬ﻃﻠﺒﺖ ﺣﺎﺟﺘﯽ ﻣﻦ اﻟﻠﱠﻪ‪ ،‬ﺣﺴﺒﯽ اﻟﻠﱠﻪ و ﻧﻌﻢ اﻟﻮﮐﯿﻞ‪ ،‬ﻻ ﺣﻮل و ﻻ ﻗّﻮة اﻟّﺎ ﺑﺎﻟﻠﱠﻪ اﻟﻌﻠّﯽ اﻟﻌﻈﯿﻢ‪.‬‬
‫»ﭼﻨﮓ زدم ﺑﻪ دﺳﺘﺎوﯾﺰ ﻣﺤﮑﻢ ﺧﺪا ﮐﻪ ﻫﺮﮔﺰ ﭘﺎره ﻧﻤﯽﺷﻮد‪ ،‬و ﭼﻨﮓ زدم ﺑﻪ رﯾﺴﻤﺎن ﻣﺤﮑﻢ ﺧﺪا‪ ،‬و از ﺧﺸﻢ و ﺗﺠﺎوز ﻋﺮب و ﻋﺠﻢ‪ ،‬و‬
‫از ﺷـﺮ ﺷـﯿﻄﺎنﻫﺎي اﻧﺲ و ﺟّﻦ ﺑﻪ ﺧـﺪا ﭘﻨﺎه ﻣﯽﺑﺮم؛ ﺑﺮ ﺧـﺪا ﺗﻮﮐﻞ ﮐﺮدم‪ ،‬ﺣﺎﺟﺘﻢ را از او ﻃﻠﺒﯿـﺪم‪ ،‬ﺧﺪا ﻣﺮا ﮐﺎﻓﯽ اﺳﺖ و ﺧﻮب وﮐﯿﻠﯽ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﻫﯿﭻ ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ و ﻧﯿﺮوﯾﯽ ﺑﺮ ﺗﺮك و ﻋﻤﻞ ﻧﯿﺴﺖ ﻣﮕﺮ ﺑﻪ ﺧﺪاي واﻻ و ﺑﺰرگ«‪.‬‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪175:‬‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ‪ 105‬از ‪129‬‬ ‫ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت راﯾﺎﻧﻪاي ﻗﺎﺋﻤﯿﻪ‬ ‫ﺳﻨﻦ اﻟﻨﺒﯽ ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ‪ :‬آداب و ﺳﻨﻦ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ص( ‪ -‬آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري‬
‫اﺻﻔﻬﺎن ‪www.Ghaemiyeh.com‬‬ ‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم‬
‫)‪(1‬‬
‫دﻋﺎي آن ﺣﻀﺮت در ﺗﻌﻘﯿﺐ ﻧﻤﺎز ﺻﺒﺢ‬
‫)‪ .388 ( 2‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﭼﻮن از ﺧﻮاﻧﺪن ﻧﻤﺎز ﺻﺒﺢ ﻓﺎرغ ﻣﯽﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺻﺪاي ﺑﻠﻨﺪ ﺑﻪ ﻃﻮري ﮐﻪ اﺻﺤﺎﺑﺶ ﻣﯽﺷﻨﯿﺪﻧﺪ‪،‬‬
‫ﺳﻪ ﺑﺎر ﻣﯽﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫اﻟّﻠﻬّﻢ اﺻﻠﺢ ﻟﯽ دﯾﻨﯽ اﻟّﺬي ﺟﻌﻠﺘﻪ ﻟﯽ ﻋﺼﻤﮥ‬
‫»ﺧﺪاﯾﺎ‪ ،‬دﯾﻨﻢ را ﮐﻪ وﺳﯿﻠﻪ ﻧﮕﻬﺪارﯾﻢ ﻗﺮار دادهاي ﺑﺮاﯾﻢ ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ ﻓﺮﻣﺎ«‪ .‬و ﺳﻪ ﺑﺎر ﻣﯽﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫اﻟّﻠﻬّﻢ اﺻﻠﺢ ﻟﯽ دﻧﯿﺎي اﻟّﺘﯽ ﺟﻌﻠﺖ ﻓﯿﻬﺎ ﻣﻌﺎﺷﯽ‬
‫»ﺧﺪاﯾﺎ‪ ،‬دﻧﯿﺎﯾﻢ را ﮐﻪ زﻧﺪﮔﯽ ﻣﺮا در آن ﻗﺮار دادهاي ﺑﺮاﯾﻢ اﺻﻼح ﻓﺮﻣﺎ«‪ .‬و ﺳﻪ ﺑﺎر ﻣﯽﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫اﻟّﻠﻬّﻢ اﺻﻠﺢ ﻟﯽ آﺧﺮﺗﯽ اﻟّﺘﯽ ﺟﻌﻠﺖ اﻟﯿﻬﺎ ﻣﺮﺟﻌﯽ‬
‫»ﺧﺪاﯾﺎ‪ ،‬آﺧﺮﺗﻢ را ﮐﻪ ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﻣﺮا ﺑﻪ ﺳﻮي آن ﻗﺮار دادهاي ﺑﺮاﯾﻢ ﻧﯿﮑﻮ ﮔﺮدان«‪ .‬و ﺳﻪ ﺑﺎر ﻣﯽﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫اﻟﻠّﻬّﻢ اﻧﯽ اﻋﻮذ ﺑﺮﺿﺎك ﻣﻦ ﺳﺨﻄﮏ‪ ،‬و اﻋﻮذ ﺑﻌﻔﻮك ﻣﻦ ﻧﻘﻤﺘﮏ‬
‫»ﺧﺪاﯾﺎ‪ ،‬از ﺧﺸﻢ ﺗﻮ ﺑﻪ رﺿﺎﯾﺘﺖ‪ ،‬و از ﮐﯿﻔﺮ ﺗﻮ ﺑﻪ ﻋﻔﻮ و ﺑﺨﺸﺸﺖ ﭘﻨﺎه ﻣﯽﺑﺮم«‪ .‬و در آﺧﺮ ﻣﯽﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫اﻟّﻠﻬّﻢ اﻧّﯽ اﻋﻮذ ﺑﮏ‪ ،‬ﻻ ﻣﺎﻧﻊ ﻟﻤﺎ اﻋﻄﯿﺖ‪ ،‬و ﻻ ﻣﻌﻄﯽ ﻟﻤﺎ ﻣﻨﻌﺖ‪ ،‬و ﻻ ﯾﻨﻔﻊ ذا اﻟﺠّﺪ ﻣﻨﮏ اﻟﺠّﺪ‬
‫»ﺧﺪاﯾﺎ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﻮ ﭘﻨﺎﻫﻨﺪه ﻣﯽﺷﻮم‪ ،‬آﻧﭽﻪ را ﻋﻄﺎ ﮐﻨﯽ ﭼﯿﺰي ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺎﻧﻊ آن ﺷﻮد‪ ،‬و آﻧﭽﻪ را ﺑﺎز داري ﭼﯿﺰي ﺑﺨﺸﻨﺪه آن ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻮد‪،‬‬
‫و ﺛﺮوت ﻫﯿﭻ ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪي در ﺑﺮاﺑﺮ ﺗﻮ ﺑﺮاﯾﺶ ﺳﻮدي ﻧﺪارد«‪.‬‬
‫)‪ .389 (3‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﭼﻮن ﻧﻤﺎز ﺻﺒﺢ را ﻣﯽﺧﻮاﻧﺪ ﻣﯽﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫اﻟّﻠﻬّﻢ ﻣّﺘﻌﻨﯽ ﺑﺴﻤﻌﯽ و ﺑﺼﺮي‪ ،‬و اﺟﻌﻠﻬﻤﺎ اﻟﻮارﺛﯿﻦ ﻣّﻨﯽ‪ ،‬و ارﻧﯽ ﺛﺎري ﻣﻦ ﻋﺪّوي‬
‫»ﺧﺪاﯾﺎ ﻣﺮا از ﮔﻮش و ﭼﺸـﻤﻢ ﺑﻬﺮهﻣﻨﺪ ﮔﺮدان‪ ،‬و آن دو را وارث ﻣﻦ ﻗﺮار ده )آﻧﻬﺎ را ﭘﯿﺶ از ﻣﺮگ از ﻣﻦ ﻣﮕﯿﺮ(‪ ،‬و ﺟﻠﻮ ﭼﺸﻤﻢ اﻧﺘﻘﺎم‬
‫ﻣﺮا از دﺷﻤﻨﻢ ﺑﮕﯿﺮ«‪.‬‬
‫)‪(4‬‬
‫ذﮐﺮ آن ﺣﻀﺮت ﺑﻌﺪ از ﻧﻤﺎز ﺻﺒﺢ‬
‫)‪ .390 (5‬اﻣﺎم ﺑﺎﻗﺮ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﺿﻤﻦ ﺣﺪﯾﺜﯽ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ وﻗﺘﯽ ﻧﻤﺎز ﺻﺒﺢ را‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪176:‬‬
‫ﻣﯽﺧﻮاﻧﺪ ﺗﺎ ﻃﻠﻮع آﻓﺘﺎب رو ﺑﻪ ﻗﺒﻠﻪ ﻣﯽﻧﺸـﺴﺖ و ﺑﻪ ذﮐﺮ ﺧﺪا ﻣﺸﻐﻮل ﻣﯽﺷﺪ‪ ،‬و ﻋﻠﯽ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ]ﺑﺮاي رﺳﯿﺪﮔﯽ ﺑﻪ ﺣﻮاﯾﺞ ﻣﺮدم[ ﺟﻠﻮ‬
‫ﻣﯽآﻣـﺪ و ﭘﺸﺖ ﺳـﺮ ﭘﯿﻐﻤﺒﺮ رو ﺑﻪ ﺟﻤﻌﯿﺖ ﻣﯽﻧﺸـﺴﺖ و ﻣﺮدم از اﯾﺸﺎن ﺣﻮاﯾـﺞ ﺧﻮدﺷﺎن را ﺳﺆال ﻣﯽﮐﺮدﻧـﺪ و ﭘﺎﺳـﺦ ﻣﯽﺷـﻨﯿﺪﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ‬
‫ﭼﻨﯿﻦ رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺑﻪ آﻧﺎن دﺳﺘﻮر داده ﺑﻮد‪.‬‬
‫)‪(1‬‬
‫دﻋﺎي آن ﺣﻀﺮت ﺑﻌﺪ از ﻧﻤﺎز ﻇﻬﺮ‬
‫)‪ .391 (2‬اﻣﯿﺮ اﻟﻤﺆﻣﻨﯿﻦ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬از ﺟﻤﻠﻪ دﻋﺎﻫﺎي رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﭘﺲ از ﻧﻤﺎز ﻇﻬﺮ اﯾﻦ ﺑﻮد‪:‬‬
‫ﻻـ اﻟﻪ اﻟّـﺎ اﻟﻠﱠﻪ اﻟﻌﻈﯿﻢ اﻟﺤﻠﯿﻢ‪ ،‬ﻻ اﻟﻪ اﻟّﺎ اﻟﻠﱠﻪ رّب اﻟﻌﺮش اﻟﻌﻈﯿﻢ‪ ،‬و اﻟﺤﻤـﺪ ﻟﻠﱠﻪ رّب اﻟﻌﺎﻟﻤﯿﻦ‪ .‬اﻟﻠّﻬّﻢ اﻧّﯽ اﺳﺄﻟﮏ ﻣﻮﺟﺒﺎت رﺣﻤﺘﮏ‪ ،‬و ﻋﺰاﺋﻢ‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ‪ 106‬از ‪129‬‬ ‫ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت راﯾﺎﻧﻪاي ﻗﺎﺋﻤﯿﻪ‬ ‫ﺳﻨﻦ اﻟﻨﺒﯽ ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ‪ :‬آداب و ﺳﻨﻦ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ص( ‪ -‬آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري‬
‫اﺻﻔﻬﺎن ‪www.Ghaemiyeh.com‬‬ ‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم‬
‫ﻣﻐﻔﺮﺗﮏ‪ ،‬و اﻟﻐﻨﯿﻤـﮥ ﻣﻦ ﮐّﻞ ﺧﯿﺮ‪ ،‬و اﻟـّﺴ ﻼﻣﮥ ﻣﻦ ﮐّﻞ اﺛﻢ‪ .‬اﻟﻠّﻬّﻢ ﻻ ﺗـﺪع ﻟﯽ ذﻧﺒﺎ اﻟّﺎ ﻏﻔﺮﺗﻪ‪ ،‬و ﻻ ﻫّﻤﺎ اﻟّﺎ ﻓّﺮﺟﺘﻪ‪ ،‬و ﻻ ﮐﺮﺑﺎ اﻟّﺎ ﮐﺸـﻔﺘﻪ‪ ،‬و ﻻ‬
‫ﺳﻘﻤـﺎ اﻟّﺎ ﺷـﻔﯿﺘﻪ‪ ،‬و ﻻ ﻋﯿﺒﺎ اﻟّﺎ ﺳﺘﺮﺗﻪ‪ ،‬و ﻻ رزﻗﺎ اﻟّﺎ ﺑﺴـﻄﺘﻪ‪ ،‬و ﻻ ﺧﻮﻓﺎ اﻟّﺎ آﻣﻨﺘﻪ‪] ،‬و ﻻ دﯾﻨﺎ اﻟّﺎ ﻗﻀـﯿﺘﻪ[ و ﻻ ﺳﻮءا اﻟّﺎ ﺻـﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬و ﻻ ﺣﺎﺟـﮥ ﻫﯽ‬
‫ﻟﮏ رﺿﯽ و ﻟﯽ ﻓﯿﻬﺎ ﺻﻼح اﻟّﺎ ﻗﻀﯿﺘﻬﺎ‪ ،‬ﯾﺎ ارﺣﻢ اﻟّﺮاﺣﻤﯿﻦ‪ ،‬آﻣﯿﻦ رّب اﻟﻌﺎﻟﻤﯿﻦ‪.‬‬
‫»ﻣﻌﺒﻮدي ﺟﺰ ﺧﺪاي ﻋﻈﯿﻢ و ﺑﺮدﺑﺎر ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﻣﻌﺒﻮدي ﺟﺰ ﭘﺮوردﮔﺎر ﻋﺮش ﺑﺰرگ ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬و ﺗﻤﺎم ﺳﺘﺎﯾﺶﻫﺎ ﻣﺨﺼﻮص ﭘﺮوردﮔﺎر ﺟﻬﺎﻧﯿﺎن‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺧـﺪاﯾﺎ‪ ،‬وﺳﺎﺋـﻞ رﺣﻤﺘﺖ‪ ،‬و ﺑﺮات آﻣﺮزش ﺣﺘﻤﯿﺖ‪ ،‬و ﺑﻬﺮهﻣﻨـﺪي از ﻫﺮ ﺧﯿﺮ‪ ،‬و ﺳـﺎﻟﻢ ﺑـﻮدن از ﻫﺮ ﮔﻨـﺎه را از ﺗﻮ ﻣﯽﻃﻠﺒﻢ‪ .‬ﺧـﺪاﯾﺎ‪،‬‬
‫ﮔﻨـﺎﻫﯽ را ﺑﺮ ﻣﻦ ﺑـﺎﻗﯽ ﻣﻨﻪ ﻣﮕﺮ آﻧﮑﻪ آن را آﻣﺮزﯾـﺪه ﺑﺎﺷـﯽ‪ ،‬و ﻧﻪ ﻏﺼﻪاي را ﻣﮕﺮ آﻧﮑﻪ زدوده ﺑﺎﺷـﯽ‪ ،‬و ﻧﻪ ﮔﺮﻓﺘـﺎرﯾﯽ را ﻣﮕﺮ آﻧﮑﻪ ﺑﺮ‬
‫ﻃﺮف ﮐﺮده ﺑﺎﺷـﯽ‪ ،‬و ﻧـﻪ ﺑﯿﻤـﺎرﯾﯽ را ﻣﮕﺮ آﻧﮑـﻪ ﺷـﻔﺎ داده ﺑﺎﺷـﯽ‪ ،‬و ﻧـﻪ ﻋﯿـﺒﯽ را ﻣﮕﺮ آﻧﮑﻪ ﭘﻮﺷﺎﻧـﺪه ﺑﺎﺷـﯽ‪ ،‬و ﻧﻪ روزﯾﯽ را ﻣﮕﺮ آﻧﮑﻪ‬
‫ﮔﺴﺘﺮش داده ﺑﺎﺷﯽ‪ ،‬و ﻧﻪ ﺗﺮﺳﯽ را ﻣﮕﺮ آﻧﮑﻪ از آن اﻣﻨﯿﺖ ﺑﺨﺸﯿﺪه ﺑﺎﺷﯽ ]و ﻧﻪ دﯾﻨﯽ را ﻣﮕﺮ آﻧﮑﻪ ادا ﮐﺮده ﺑﺎﺷﯽ[ و ﻧﻪ ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﯾﻨﺪي را‬
‫ﻣﮕﺮ آﻧﮑﻪ‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪177:‬‬
‫دور ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺑﺎﺷـﯽ‪ ،‬و ﻧﻪ ﺣﺎﺟﺘﯽ را ﮐﻪ ﻣﻮرد رﺿﺎﯾﺖ ﺗﻮ و ﺻﻼح ﻣﻦ ﺑﺎﺷﺪ ﻣﮕﺮ آﻧﮑﻪ روا ﮐﺮده ﺑﺎﺷﯽ‪ ،‬اي ﻣﻬﺮﺑﺎنﺗﺮﯾﻦ ﻣﻬﺮﺑﺎﻧﺎن‪ ،‬دﻋﺎﯾﻢ‬
‫را ﻣﺴﺘﺠﺎب ﮐﻦ اي ﭘﺮوردﮔﺎر ﺟﻬﺎﻧﯿﺎن«‪.‬‬
‫)‪(1‬‬
‫دﻋﺎي آن ﺣﻀﺮت در ﺳﺠﺪه‬
‫)‪ .392 (2‬اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﭼﻮن ﭘﯿﺸﺎﻧﯿﺶ را ﺑﺮاي ﺳﺠﺪه ﺑﺮ زﻣﯿﻦ ﻣﯽﻧﻬﺎد‪ ،‬ﻣﯽﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫اﻟّﻠﻬّﻢ ﻣﻐﻔﺮﺗﮏ اوﺳﻊ ﻣﻦ ذﻧﻮﺑﯽ‪ ،‬و رﺣﻤﺘﮏ ارﺟﯽ ﻋﻨﺪي ﻣﻦ ﻋﻤﻠﯽ‪ ،‬ﻓﺎﻏﻔﺮ ﻟﯽ ذﻧﻮﺑﯽ ﯾﺎ ﺣّﯿﺎ ﻻ ﯾﻤﻮت‪.‬‬
‫»ﺧـﺪاﯾﺎ‪ ،‬آﻣﺮزش ﺗﻮ از ﮔﻨﺎﻫﺎن ﻣﻦ واﺳﻊﺗﺮ‪ ،‬و رﺣﻤﺖ ﺗﻮ در ﻧﻈﺮ ﻣﻦ از ﮐﺮدارم اﻣﯿـﺪ ﺑﺨﺶﺗﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ ﮔﻨﺎﻫﺎﻧﻢ را ﺑﯿﺎﻣﺮز‪ ،‬اي زﻧﺪهاي‬
‫ﮐﻪ ﻣﺮگ ﺑﻪ او راه ﻧﺪارد«‪.‬‬
‫)‪(3‬‬
‫دﻋﺎي آن ﺣﻀﺮت آنﮔﺎه ﮐﻪ ﻣﯽﺧﻮاﺳﺖ از ﻧﻤﺎز ﺑﺎز ﮔﺮدد‬
‫)‪ .393 ( 4‬ﻋﻠﯽ ﻋﻠﯿﻪ اﻟـّﺴ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ آنﮔـﺎه ﮐﻪ ﻣﯽﺧﻮاﺳﺖ از ﻧﻤـﺎز ﺑـﺎز ﮔﺮدد ﺑـﺎ ﮐﻒ دﺳﺖ راﺳـﺖ‬
‫ﭘﯿﺸﺎﻧﯽ ﺧﻮد را ﻣﺴﺢ ﻣﯽﮐﺮد‪ ،‬ﺳﭙﺲ ﻣﯽﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫اﻟّﻠﻬّﻢ ﻟﮏ اﻟﺤﻤﺪ‪ ،‬ﻻ اﻟﻪ اﻟّﺎ اﻧﺖ‪ ،‬ﻋﺎﻟﻢ اﻟﻐﯿﺐ و اﻟّﺸﻬﺎدة‪ .‬اﻟّﻠﻬّﻢ اذﻫﺐ ﻋّﻨﺎ اﻟﻬّﻢ و اﻟﺤﺰن و اﻟﻔﺘﻦ‪ ،‬ﻣﺎ ﻇﻬﺮ ﻣﻨﻬﺎ و ﻣﺎ ﺑﻄﻦ‪.‬‬
‫»ﺧﺪاﯾﺎ‪ ،‬ﺗﻤﺎم ﺳـﺘﺎﯾﺶﻫﺎ ﻣﺨﺼﻮص ﺗﻮﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻌﺒﻮدي ﺟﺰ ﺗﻮ ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ داﻧﺎي ﻧﻬﺎن و آﺷﮑﺎري‪ .‬ﺧﺪاﯾﺎ‪ ،‬ﻏﻢ و اﻧﺪوه و ﻓﺘﻨﻪﻫﺎي ﭘﯿﺪا و ﻧﻬﺎن‬
‫را از ﻣـﺎ ﺑﺮﻃﺮف ﺳـﺎز«‪ .‬ﺑﻌـﺪ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﮐﺴـﯽ از اﻣﺖ ﻣﻦ ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ اﯾﻦ ﻋﻤـﻞ را ﺑﻪﺟـﺎ آورد ﻣﮕﺮ آﻧﮑﻪ از ﺧﺪاوﻧـﺪ‪ -‬ﻋّﺰ و ﺟـّﻞ‪ -‬آﻧﭽﻪ را‬
‫ﺑﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻪ او ﻋﻄﺎ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪178:‬‬
‫)‪(1‬‬
‫دﻋﺎي آن ﺣﻀﺮت ﺑﻌﺪ از ﻫﺮ ﻧﻤﺎز‬
‫)‪ .394 (2‬اﻧﺲ ﺑﻦ ﻣﺎﻟﮏ ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺑﻌﺪ از ﻫﺮ ﻧﻤﺎز ﻣﯽﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ‪ 107‬از ‪129‬‬ ‫ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت راﯾﺎﻧﻪاي ﻗﺎﺋﻤﯿﻪ‬ ‫ﺳﻨﻦ اﻟﻨﺒﯽ ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ‪ :‬آداب و ﺳﻨﻦ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ص( ‪ -‬آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري‬
‫اﺻﻔﻬﺎن ‪www.Ghaemiyeh.com‬‬ ‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم‬
‫اﻟﻠّﻬّﻢ اﻧّﯽ اﻋﻮذ ﺑﮏ ﻣﻦ ﻋﻠﻢ ﻻ ﯾﻨﻔﻊ‪ ،‬و ﻗﻠﺐ ﻻ ﯾﺨﺸﻊ‪ ،‬و ﻧﻔﺲ ﻻ ﺗﺸﺒﻊ‪ ،‬و دﻋﺎء ﻻ ﯾﺴﻤﻊ‪ .‬اﻟﻠّﻬّﻢ اﻧّﯽ اﻋﻮذ ﺑﮏ ﻣﻦ ﻫﺆﻻء اﻻرﺑﻊ‪.‬‬
‫»ﺧـﺪاﯾﺎ‪ ،‬از داﻧﺸـﯽ ﮐﻪ ﺳﻮد ﻧﺒﺨﺸـﺪ‪ ،‬و دﻟﯽ ﮐﻪ ﺧـﺎﺷﻊ ﻧﺒﺎﺷـﺪ‪ ،‬و ﺟـﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺳـﯿﺮ ﻧﮕﺮدد‪ ،‬و دﻋﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺷـﻨﯿﺪه ﻧﺸﻮد ﺑﻪ ﺗﻮ ﭘﻨﺎه ﻣﯽآورم‪.‬‬
‫ﺧﺪاﯾﺎ‪ ،‬از اﯾﻦ ﭼﻬﺎر ﭼﯿﺰ ﺑﻪ ﺗﻮ ﭘﻨﺎه ﻣﯽآورم«‪.‬‬
‫)‪(3‬‬
‫ﻧﻤﺎز و دﻋﺎي آن ﺣﻀﺮت در آﻏﺎز ﺳﺎل ﺟﺪﯾﺪ‬
‫)‪ .395 ( 4‬رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ روز اول ﻣـﺎه ﻣﺤﺮم دو رﮐﻌﺖ ﻧﻤﺎز ﻣﯽﮔﺰارد و ﭼﻮن از ﻧﻤﺎز ﻓﺎرغ ﻣﯽﺷـﺪ‪ ،‬دﺳﺖﻫﺎﯾﺶ را‬
‫ﺑﻠﻨﺪ ﮐﺮده و اﯾﻦ دﻋﺎ را ﺳﻪ ﺑﺎر ﻣﯽﺧﻮاﻧﺪ‪:‬‬
‫اﻟّﻠﻬّﻢ اﻧﺖ اﻻﻟﻪ اﻟﻘﺪﯾﻢ‪ ،‬و ﻫﺬه ﺳـﻨﮥ ﺟﺪﯾﺪة‪ ،‬ﻓﺎﺳﺄﻟﮏ ﻓﯿﻬﺎ اﻟﻌﺼـﻤﮥ ﻣﻦ اﻟّﺸﯿﻄﺎن‪ ،‬و اﻟﻘّﻮة ﻋﻠﯽ ﻫﺬه اﻟّﻨﻔﺲ اﻻّﻣﺎرة ﺑﺎﻟّﺴﻮء‪ ،‬و اﻻﺷﺘﻐﺎل ﺑﻤﺎ‬
‫ﯾﻘّﺮﺑﻨﯽ اﻟﯿـﮏ ﯾـﺎ ﮐﺮﯾﻢ‪ ،‬ﯾﺎ ذا اﻟﺠﻼل و اﻻﮐﺮام‪ ،‬ﯾﺎ ﻋﻤﺎد ﻣﻦ ﻻ ﻋﻤﺎد ﻟﻪ‪ ،‬ﯾﺎ ذﺧﯿﺮة ﻣﻦ ﻻ ذﺧﯿﺮة ﻟﻪ‪ ،‬ﯾﺎ ﺣﺮز ﻣﻦ ﻻ ﺣﺮز ﻟﻪ‪ ،‬ﯾﺎ ﻏﯿﺎث ﻣﻦ ﻻ‬
‫ﻏﯿﺎث ﻟﻪ‪ ،‬ﯾﺎ ﺳـﻨﺪ ﻣﻦ ﻻ ﺳـﻨﺪ ﻟﻪ‪ ،‬ﯾﺎ ﮐﻨﺰ ﻣﻦ ﻻ ﮐﻨﺰ ﻟﻪ‪ ،‬ﯾﺎ ﺣﺴﻦ اﻟﺒﻼء‪ ،‬ﯾﺎ ﻋﻈﯿﻢ اﻟّﺮﺟﺎء‪ ،‬ﯾﺎ ﻋّﺰ اﻟّﻀﻌﻔﺎء‪ ،‬ﯾﺎ ﻣﻨﻘﺬ اﻟﻐﺮﻗﯽ‪ ،‬ﯾﺎ ﻣﻨﺠﯽ ﻟا ﻬﻠﮑﯽ‪،‬‬
‫ﯾﺎ ﻣﻨﻌﻢ ﯾﺎ ﻣﺠﻤﻞ‪ ،‬ﯾﺎ ﻣﻔﻀﻞ‪ ،‬ﯾﺎ ﻣﺤﺴﻦ‪ ،‬اﻧﺖ اﻟّﺬي ﺳـﺠﺪ ﻟﮏ ﺳﻮاد اﻟﻠّﯿﻞ‪ ،‬و ﻧﻮر اﻟّﻨﻬﺎر‪ ،‬و ﺿﻮء اﻟﻘﻤﺮ‪ ،‬و ﺷﻌﺎع اﻟّﺸﻤﺲ‪ ،‬و دوّي اﻟﻤﺎء‪ ،‬و‬
‫ﺣﻔﯿﻒ اﻟّﺸﺠﺮ‪ .‬ﯾﺎ اﻟﻠﱠﻪ ﻻ ﺷﺮﯾﮏ ﻟﮏ‪ .‬اﻟّﻠﻬّﻢ اﺟﻌﻠﻨﺎ ﺧﯿﺮا ﻣّﻤﺎ ﯾﻈّﻨﻮن‪ ،‬و اﻏﻔﺮ ﻟﻨﺎ ﻣﺎ ﻻ ﯾﻌﻠﻤﻮن‪ ،‬ﺣﺴﺒﯽ اﻟّﻠﻪ‪ ،‬ﻻ اﻟﻪ اﻟّﺎ ﻫﻮ‪ ،‬ﻋﻠﯿﻪ ﺗﻮّﮐﻠﺖ و ﻫﻮ‬
‫رّب اﻟﻌﺮش اﻟﻌﻈﯿﻢ‪ ،‬آﻣّﻨﺎ ﺑﻪ‪ ،‬ﮐّﻞ ﻣﻦ ﻋﻨـﺪ رﺑّﻨﺎ‪ ،‬و ﻣﺎ ﯾـّﺬّﮐﺮ اﻟّﺎ اوﻟﻮا اﻻﻟﺒﺎب‪ .‬رﺑّﻨﺎ ﻻ ﺗﺰغ ﻗﻠﻮﺑﻨﺎ ﺑﻌـﺪ اذ ﻫﺪﯾﺘﻨﺎ و ﻫﺐ ﻟﻨﺎ ﻣﻦ ﻟﺪﻧﮏ رﺣﻤﮥ‪،‬‬
‫اﻧّﮏ اﻧﺖ اﻟﻮّﻫﺎب‪.‬‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪179:‬‬
‫»ﺧﺪاﯾﺎ‪ ،‬ﺗﻮﯾﯽ ﻣﻌﺒﻮد دﯾﺮﯾﻦ‪ ،‬و اﯾﻦ ﺳﺎﻟﯽ اﺳﺖ ﺟﺪﯾﺪ‪ ،‬ﭘﺲ از ﺗﻮ ﻣﯽﺧﻮاﻫﻢ ﮐﻪ ﻣﺮا در اﯾﻦ ﺳﺎل از ﺷﺮ ﺷﯿﻄﺎن ﻧﮕﻪ داري‪ ،‬و ﺑﺮ اﯾﻦ ﻧﻔﺴﯽ‬
‫ﮐﻪ ﭘﯿﻮﺳـﺘﻪ ﺑﻪ ﺑـﺪي ﻓﺮﻣﺎن ﻣﯽدﻫـﺪ ﭘﯿﺮوز ﮔﺮداﻧﯽ‪ ،‬و ﺑﻪ آﻧﭽﻪ ﻣﺮا ﺑﻪ ﺗﻮ ﻧﺰدﯾﮏ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻣﺸـﻐﻮل ﺳﺎزي‪ ،‬اي ﮐﺮﯾﻢ‪ ،‬اي ﺻﺎﺣﺐ ﺟﻼل و‬
‫ﺑﺰرﮔﻮاري‪ ،‬اي ﺗﮑﯿﻪﮔﺎه ﮐﺴـﯽ ﮐﻪ ﺗﮑﯿﻪ ﮔﺎﻫﯽ ﻧـﺪارد‪ ،‬اي ذﺧﯿﺮه ﮐﺴـﯽ ﮐﻪ ذﺧﯿﺮهاي ﻧـﺪارد‪ ،‬اي ﻧﮕﻪدارﻧـﺪه ﮐﺴـﯽ ﮐﻪ ﻧﮕﻪدارﻧـﺪهاي‬
‫ﻧﺪارد‪ ،‬اي ﻓﺮﯾﺎدرس آن ﮐﻪ ﻓﺮﯾﺎدرﺳـﯽ ﻧﺪارد‪ ،‬اي ﭘﺸﺘﯿﺒﺎن ﮐﺴـﯽ ﮐﻪ ﭘﺸﺘﯿﺒﺎﻧﯽ ﻧﺪارد‪ ،‬اي ﮔﻨﺞ ﮐﺴـﯽ ﮐﻪ ﮔﻨﺠﯽ ﻧﺪارد‪ .‬اي ﻧﯿﮑﻮﺑﺨﺶ‪،‬‬
‫اي اﻣﯿﺪ ﺑﺰرگ‪ ،‬اي ﻋﺰت ﻧﺎﺗﻮاﻧﺎن‪ ،‬اي ﻧﺠﺎتﺑﺨﺶ ﻏﺮقﺷﺪﮔﺎن‪ ،‬اي رﻫﺎﯾﯽ ﺑﺨﺶ ﻫﻼكﺷﻮﻧﺪﮔﺎن‪ ،‬اي ﻧﻌﻤﺖ ﺑﺨﺶ‪ ،‬اي ﻧﯿﮑﻮ ﺑﺨﺶ‪،‬‬
‫اي زﯾﺎد ﺑﺨﺶ‪ ،‬اي ﻧﯿﮑﯽﮐﻨﻨﺪه‪ ،‬ﺗﻮﯾﯽ آن ﺧﺪاوﻧﺪي ﮐﻪ ﺗﺎرﯾﮑﯽ ﺷﺐ و روﺷﻨﺎﯾﯽ روز و ﻧﻮر ﻣﺎه و درﺧﺸﻨﺪﮔﯽ آﻓﺘﺎب و ﺻﺪاي آب و‬
‫آواي درﺧﺘﺎن در ﺑﺮاﺑﺮ ﺗﻮ ﺳـﺠﺪه ﻣﯽآرﻧﺪ‪ .‬اي ﺧﺪاﯾﯽ ﮐﻪ ﺷﺮﯾﮑﯽ ﻧﺪاري‪ .‬ﺧﺪاﯾﺎ‪ ،‬ﻣﺎ را ﺑﻬﺘﺮ از آﻧﭽﻪ دﯾﮕﺮان ﮔﻤﺎن ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﻗﺮار ده‪ ،‬و‬
‫ﮔﻨﺎﻫـﺎن ﻣـﺎ را ﮐﻪ از آن آﮔـﺎه ﻧﯿﺴـﺘﻨﺪ ﺑﯿـﺎﻣﺮز‪ .‬ﺧـﺪا ﻣﺮا ﮐـﺎﻓﯽ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻌﺒﻮدي ﺟﺰ او ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﺑﺮ او ﺗﻮﮐـﻞ ﮐﺮدم‪ ،‬و او ﭘﺮوردﮔـﺎر ﻋﺮش‬
‫ﺑﺰرگ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ او اﯾﻤﺎن آوردهاﯾﻢ‪ ،‬ﻫﻤﻪ ﭼﯿﺰ از ﻧﺰد ﭘﺮوردﮔﺎر ﻣﺎﺳﺖ‪ ،‬ﻟﯿﮑﻦ ﺗﻨﻬﺎ ﺧﺮدﻣﻨﺪان ﻣﯽداﻧﻨﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺮوردﮔﺎرا‪ ،‬دﻟﻬﺎي ﻣﺎ را ﭘﺲ از آﻧﮑﻪ ﻣﺎ را ﻫﺪاﯾﺖ ﮐﺮدي ﻣﻠﻐﺰان‪ ،‬و از ﻧﺰد ﺧﻮدت رﺣﻤﺘﯽ ﺑﻪ ﻣﺎ ارزاﻧﯽ دار‪ ،‬ﮐﻪ ﺗﻮ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺨﺸﻨﺪهاي‪«.‬‬
‫)‪(1‬‬
‫دﻋﺎي آن ﺣﻀﺮت در ﺷﺐ ﻧﯿﻤﻪ ﻣﺎه ﺷﻌﺒﺎن‬
‫)‪ .396 (2‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ در ﺷﺐ ﻧﯿﻤﻪ ﺷﻌﺒﺎن ﭼﻨﯿﻦ دﻋﺎ ﻣﯽﮐﺮد‪:‬‬
‫اﻟّﻠﻬّﻢ اﻗﺴﻢ ﻟﻨﺎ ﻣﻦ ﺧﺸـﯿﺘﮏ ﻣﺎ ﯾﺤﻮل ﺑﯿﻨﻨﺎ و ﺑﯿﻦ ﻣﻌﺼـﯿﺘﮏ‪ ،‬و ﻣﻦ ﻃﺎﻋﺘﮏ ﻣﺎ ﺗﺒّﻠﻐﻨﺎ ﺑﻪ رﺿﻮاﻧﮏ‪ ،‬و ﻣﻦ اﻟﯿﻘﯿﻦ ﻣﺎ ﯾﻬﻮن ﻋﻠﯿﻨﺎ ﺑﻪ ﻣﺼﯿﺒﺎت‬
‫اﻟّﺪﻧﯿﺎ‪ .‬اﻟّﻠﻬّﻢ ﻣّﺘﻌﻨﺎ ﺑﺎﺳﻤﺎﻋﻨﺎ و اﺑﺼﺎرﻧﺎ و ﻗّﻮﺗﻨﺎ ﻣﺎ أﺣﯿﯿﺘﻨﺎ‪ ،‬و اﺟﻌﻠﻪ اﻟﻮارث ﻣّﻨﺎ‪ ،‬و اﺟﻌﻞ ﺛﺎرﻧﺎ ﻋﻠﯽ ﻣﻦ ﻇﻠﻤﻨﺎ‪ ،‬و اﻧﺼﺮﻧﺎ ﻋﻠﯽ‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪180:‬‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ‪ 108‬از ‪129‬‬ ‫ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت راﯾﺎﻧﻪاي ﻗﺎﺋﻤﯿﻪ‬ ‫ﺳﻨﻦ اﻟﻨﺒﯽ ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ‪ :‬آداب و ﺳﻨﻦ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ص( ‪ -‬آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري‬
‫اﺻﻔﻬﺎن ‪www.Ghaemiyeh.com‬‬ ‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم‬
‫ﻣﻦ ﻋﺎداﻧﺎ‪ ،‬و ﻻ ﺗﺠﻌﻞ ﻣﺼـﯿﺒﺘﻨﺎ ﻓﯽ دﯾﻨﻨﺎ‪ ،‬و ﻻ ﺗﺠﻌﻞ اﻟّﺪﻧﯿﺎ اﮐﺒﺮ ﻫّﻤﻨﺎ‪ ،‬و ﻻ ﻣﺒﻠﻎ ﻋﻠﻤﻨﺎ‪ ،‬و ﻻ ﺗﺴـﻠّﻂ ﻋﻠﯿﻨﺎ ﻣﻦ ﻻ ﯾﺮﺣﻤﻨﺎ‪ ،‬ﺑﺮﺣﻤﺘﮏ ﯾﺎ ارﺣﻢ‬
‫اﻟّﺮاﺣﻤﯿﻦ‬
‫‪» .‬ﺧـﺪاﯾﺎ‪ ،‬از ﺧﺸـﯿﺖ و ﺧﻮﻓﺖ ﺑﻪ ﻗـﺪري در دل ﻣـﺎ ﻗﺮار ده ﮐﻪ ﻣـﺎﻧﻊ از ﻣﻌﺼـﯿﺖ و ﻧﺎﻓﺮﻣـﺎﻧﯽ ﻣـﺎ ﺷﻮد‪ ،‬و از اﻃـﺎﻋﺖ و ﻓﺮﻣـﺎﻧﺒﺮدارﯾﺖ ﺑﻪ‬
‫اﻧـﺪازهاي ﻣـﺎ را ﺑﻬﺮهﻣﻨـﺪ ﺳﺎز ﮐﻪ ﻣﻮﺟﺐ رﺿﺎﯾﺖ و ﺧﺸـﻨﻮدي ﺗﻮ از ﻣﺎ ﮔﺮدد‪ ،‬و از ﯾﻘﯿﻦ ﺑﻪ ﻗـﺪري ﺑﻪ ﻣﺎ ﻣﺮﺣﻤﺖ ﮐﻦ ﮐﻪ ﺑﺎ داﺷـﺘﻦ آن‬
‫ﺗﻤﺎم ﻣﺼـﯿﺒﺘﻬﺎي دﻧﯿﺎ ﺑﺮ ﻣﺎ آﺳﺎن ﺷﻮد‪ .‬ﺧـﺪاﯾﺎ‪ ،‬ﺗﺎ زﻧـﺪهاﯾﻢ ﻣﺎ را از ﭼﺸﻢ و ﮔﻮش و ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽﻣﺎن ﺑﻬﺮهﻣﻨﺪ ﺳﺎز‪ ،‬و آﻧﻬﺎ را وارث ﻣﺎ ﻗﺮار ده‬
‫)آﻧﻬﺎ را ﭘﯿﺶ از ﻣﺮگ از ﻣﺎ ﻣﮕﯿﺮ(‪ ،‬و اﻧﺘﻘﺎم ﻣﺎ را از آن ﮐﺲ ﮐﻪ ﺑﺮ ﻣﺎ ﺳـﺘﻢ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺑﮕﯿﺮ‪ ،‬و ﻣﺎ را ﺑﺮ دﺷﻤﻨﺎن ﯾﺎري ده‪ ،‬و ﺑﻼ و ﻣﺼﯿﺒﺖ‬
‫ﻣـﺎ را در دﯾﻦ ﻣـﺎ ﻗﺮار ﻣـﺪه‪ ،‬و دﻧﯿﺎ را ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ ﻫّﻢ و ﻏّﻢ و ﻣﻨﺘﻬﺎي داﻧﺶ ﻣﺎ ﻣﮕﺮدان‪ ،‬و ﮐﺴـﯽ را ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﺎ رﺣﻢ ﻧﻤﯽﮐﻨـﺪ ﺑﺮ ﻣﺎ ﻣﺴـّﻠﻂ‬
‫ﻣﺴﺎز‪ ،‬ﺑﻪ رﺣﻤﺘﺖ اي ﻣﻬﺮﺑﺎنﺗﺮﯾﻦ ﻣﻬﺮﺑﺎﻧﺎن«‪.‬‬
‫)‪(1‬‬
‫دﻋﺎي آن ﺣﻀﺮت ﻣﻮﻗﻊ دﯾﺪن ﻣﺎه ﻧﻮ‬
‫)‪ .397 (2‬ﻋﻠﯽ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ وﻗﺘﯽ ﻧﻈﺮش ﺑﻪ ﻫﻼل ﻣﺎه ﻣﯽاﻓﺘﺎد‪ ،‬دﺳﺘﻬﺎ را ﺑﻠﻨﺪ ﮐﺮده‪ ،‬و ﻣﯽﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫ﺑﺴﻢ اﻟﻠﱠﻪ‪ .‬اﻟّﻠﻬّﻢ اﻫّﻠﻪ ﻋﻠﯿﻨﺎ ﺑﺎﻻﻣﻦ و اﻻﯾﻤﺎن‪ ،‬و اﻟّﺴﻼﻣﮥ و اﻻﺳﻼم‪ ،‬رﺑّﯽ و رﺑّﮏ اﻟﻠﱠﻪ‪.‬‬
‫»ﺑﻪ ﻧﺎم ﺧـﺪا‪ .‬ﺧـﺪاﯾﺎ‪ ،‬ﻫﻼل اﯾﻦ ﻣﺎه را ﺑﺮاي ﻣﺎ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ اﻣﻨﯿﺖ و داﺷـﺘﻦ اﯾﻤﺎن و ﺳـﻼﻣﺘﯽ و ﺑﻬﺮهﻣﻨـﺪ ﺷﺪن از اﺳـﻼم ﻗﺮار داده‪] .‬اي ﻣﺎه[‬
‫ﭘﺮوردﮔﺎر ﻣﻦ و ﺗﻮ ﺧﺪاي ﯾﮕﺎﻧﻪ اﺳﺖ«‪.‬‬
‫)‪(3‬‬
‫دﻋﺎي آن ﺣﻀﺮت ﻣﻮﻗﻊ دﯾﺪن ﻫﻼل ﻣﺎه رﻣﻀﺎن‬
‫)‪ .398 (4‬ﻋﻠﯽ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ وﻗﺘﯽ اﺳﺘﻬﻼل ﻣﺎه رﻣﻀﺎن ﻣﯽﮐﺮد‪ ،‬رو‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪181:‬‬
‫ﺑﻪ ﻗﺒﻠﻪ ﻣﯽاﯾﺴﺘﺎد و ﻣﯽﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫اﻟﻠّﻬّﻢ اﻫﻠّﻪ ﻋﻠﯿﻨﺎ ﺑﺎﻻﻣﻦ و اﻻﯾﻤﺎن‪ ،‬و اﻟّﺴﻼﻣﮥ و اﻻﺳﻼم‪ ،‬و اﻟﻌﺎﻓﯿﮥ اﻟﻤﺠﻠّﻠﮥ‪ ،‬و دﻓﺎع اﻻﺳﻘﺎم‪ ،‬و اﻟﻌﻮن ﻋﻠﯽ اﻟّﺼﻼة و اﻟّﺼﯿﺎم و ﺗﻼوة اﻟﻘﺮآن‪.‬‬
‫اﻟّﻠﻬّﻢ ﺳّﻠﻤﻨﺎ ﻟﺸﻬﺮ رﻣﻀﺎن‪ ،‬و ﺗﺴّﻠﻤﻪ ﻣّﻨﺎ‪ ،‬و ﺳّﻠﻤﻨﺎ ﻓﯿﻪ ﺣّﺘﯽ ﯾﻨﻘﻀﯽ ﻋّﻨﺎ ﺷﻬﺮ رﻣﻀﺎن و ﻗﺪ ﻋﻔﻮت ﻋّﻨﺎ و ﻏﻔﺮت ﻟﻨﺎ و رﺣﻤﺘﻨﺎ‪.‬‬
‫»ﺧﺪاﯾﺎ‪ ،‬ﻫﻼل اﯾﻦ ﻣﺎه را ﺑﺮاي ﻣﺎ ﻫﻤﺮاه اﻣﻨﯿﺖ و اﯾﻤﺎن و ﺳﻼﻣﺘﯽ و اﺳﻼم و ﻋﺎﻓﯿﺖ ﻓﺮاﮔﯿﺮ و دﻓﻊ ﺑﯿﻤﺎريﻫﺎ و ﯾﺎري ﺑﺮ اﻧﺠﺎم ﻧﻤﺎز و روزه‬
‫و ﺗﻼوت ﻗﺮآن ﻗﺮار ده‪.‬‬
‫ﺧـﺪاﯾﺎ‪ ،‬ﻣﺎ را ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم اﻋﻤﺎل ﻣﺎه رﻣﻀﺎن ﺳﺎﻟﻢ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﺎه ﺑﺮﺳﺎن‪ ،‬و آن را ﻧﯿﺰ ﺳﺎﻟﻢ از ﻣﺎ درﯾﺎﻓﺖ دار‪ ،‬و ﻣﺎ را در آن ﺳﺎﻟﻢ ﺑـﺪار ﺗﺎ ﻣﺎه‬
‫رﻣﻀﺎن ﺗﻤﺎم ﺷﻮد در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ از ﻣﺎ ﻋﻔﻮ ﮐﺮده و ﻣﻐﻔﺮت و رﺣﻤﺘﺖ را ﺷﺎﻣﻞ ﺣﺎﻟﻤﺎن ﮐﺮده ﺑﺎﺷﯽ«‪.‬‬
‫)‪(1‬‬
‫ذﮐﺮ آن ﺣﻀﺮت در ﻫﺮ روز‬
‫)‪ .399 ( 2‬اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟـّﺴ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻫﺮ روز ﺳـﯿﺼﺪ و ﺷـﺼﺖ ﺑﺎر‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﻌﺪاد رﮔﻬﺎي ﺑﺪن‪ ،‬ﺣﻤﺪ‬
‫ﺧﺪا ﻣﯽﮐﺮد و ﻣﯽﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫اﻟﺤﻤﺪ ﻟﻠﱠﻪ رّب اﻟﻌﺎﻟﻤﯿﻦ ﮐﺜﯿﺮا ﻋﻠﯽ ﮐّﻞ ﺣﺎل‪.‬‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ‪ 109‬از ‪129‬‬ ‫ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت راﯾﺎﻧﻪاي ﻗﺎﺋﻤﯿﻪ‬ ‫ﺳﻨﻦ اﻟﻨﺒﯽ ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ‪ :‬آداب و ﺳﻨﻦ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ص( ‪ -‬آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري‬
‫اﺻﻔﻬﺎن ‪www.Ghaemiyeh.com‬‬ ‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم‬
‫»در ﺗﻤﺎم ﺣﺎﻻت و ﺑﻪ ﻃﻮر ﻓﺮاوان ﺣﻤﺪ و ﺳﺘﺎﯾﺶ ﻣﺨﺼﻮص ﭘﺮوردﮔﺎر ﺟﻬﺎﻧﯿﺎن ﺑﺎد«‪.‬‬
‫)‪ .400 ( 3‬اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم از ﻗﻮل رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬در ﺑﺪن آدﻣﯽزاده ﺳﯿﺼﺪ و ﺷﺼﺖ رگ وﺟﻮد دارد‪،‬‬
‫ﮐـﻪ ﯾـﮏ ﺻـﺪ و ﻫﺸـﺘﺎد رگ آن ﻣﺘﺤّﺮك و ﯾـﮏ ﺻـﺪ و ﻫﺸـﺘﺎد رگ دﯾﮕﺮ ﺳـﺎﮐﻦ اﺳـﺖ؛ اﮔﺮ رگﻫـﺎي ﻣﺘﺤﺮك ﺳـﺎﮐﻦ ﺷﻮﻧـﺪ‪ ،‬ﯾﺎ‬
‫ﺑـﺎﻟﻌﮑﺲ رگﻫـﺎي ﺳـﺎﮐﻦ ﻣﺘﺤﺮك ﮔﺮدﻧـﺪ آدﻣﯽ ﺧـﻮاﺑﺶ ﻧﻤﯽﺑﺮد‪ .‬از اﯾﻦ رو رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﭼﻮن ﺻـﺒﺢ ﻣﯽﮐﺮد‬
‫ﺳﯿﺼﺪ و ﺷﺼﺖ ﻣﺮﺗﺒﻪ ﻣﯽﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫اﻟﺤﻤﺪ ﻟﻠﱠﻪ ﮐﺜﯿﺮا ﻋﻠﯽ ﮐّﻞ ﺣﺎل‬
‫‪» .‬در ﺗﻤﺎم ﺣﺎﻻت و ﺑﻪ ﻃﻮر ﻓﺮاوان ﺣﻤﺪ و ﺳـﺘﺎﯾﺶ ﻣﺨﺼﻮص ﭘﺮوردﮔﺎر ﺟﻬﺎﻧﯿﺎن ﺑﺎد«‪ .‬و ﭼﻮن ﺷﺐ ﻓﺮا ﻣﯽرﺳـﯿﺪ ذﮐﺮ ﮔﺬﺷﺘﻪ را ﻧﯿﺰ ﺑﻪ‬
‫ﻫﻤﺎن ﺷﻤﺎره ﺗﮑﺮار ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد‪.‬‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪182:‬‬
‫)‪ .401 ( 1‬ﻋﻠﯽ ﻋﻠﯿﻪ اﻟـّﺴ ﻼم در ﺿـﻤﻦ ﺣﺪﯾﺜﯽ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻫﺮ روز ﺻﺒﺢ وﻗﺘﯽ آﻓﺘﺎب ﻃﻠﻮع ﻣﯽﮐﺮد‪ ،‬ﺳﯿﺼﺪ‬
‫و ﺷﺼﺖ ﺑﺎر ﺑﺮاي ﺷﮑﺮ ﺧﺪا ﻣﯽﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫اﻟﺤﻤﺪ ﻟﻠﱠﻪ رّب اﻟﻌﺎﻟﻤﯿﻦ ﮐﺜﯿﺮا ﻃّﯿﺒﺎ ﻋﻠﯽ ﮐّﻞ ﺣﺎل‪.‬‬
‫»در ﺗﻤﺎم ﺣﺎﻻت و ﺑﻪ ﻃﻮر ﭘﺎﮐﯿﺰه و ﻓﺮاوان‪ ،‬ﺣﻤﺪ و ﺳﺘﺎﯾﺶ ﻣﺨﺼﻮص ﭘﺮوردﮔﺎر ﺟﻬﺎﻧﯿﺎن ﺑﺎد«‪.‬‬
‫)‪(2‬‬
‫ﻋﻤﻞ دﯾﮕﺮي از آن ﺣﻀﺮت در ﺷﺐ ﻧﯿﻤﻪ ﺷﻌﺒﺎن‬
‫)‪ .402 ( 3‬ﯾﮑﯽ از زﻧـﺎن ﭘﯿـﺎﻣﺒﺮ ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﮔﻮﯾـﺪ‪ :‬رﺳـﻮل ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ در ﺷـﺒﯽ ﮐﻪ ﻧـﻮﺑﺖ ﻣﻦ ﺑـﻮد آﻫﺴـﺘﻪ از‬
‫رﺧﺘﺨﻮاب ﺑﯿﺮون رﻓﺖ ﺑﻪ ﻃﻮري ﮐﻪ ﻣﻦ ﻧﻔﻬﻤﯿـﺪم‪ .‬ﭘﺲ از آﻧﮑﻪ ﺑﯿـﺪار ﺷـﺪم ﻏﯿﺮت زﻧـﺎﻧﻪ ﻣﺮا در ﮔﺮﻓﺖ و ﭘﻨﺪاﺷـﺘﻢ ﮐﻪ در ﺣﺠﺮه ﯾﮑﯽ‬
‫دﯾﮕﺮ از زﻧﺎﻧﺶ رﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﺎﮔﺎه ﭼﺸﻤﻢ ﺑﻪ آن ﺣﻀﺮت اﻓﺘﺎد ﮐﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺟﺎﻣﻪاي ﮐﻪ ﺑﺮ زﻣﯿﻦ اﻓﺘﺎده ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬روي اﻧﮕﺸﺘﺎن ﭘﺎ ﺑﻪ ﺳﺠﺪه رﻓﺘﻪ‬
‫و در ﺣﺎل ﺳﺠﺪه ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪:‬‬
‫أﺻﺒﺤﺖ اﻟﯿﮏ ﻓﻘﯿﺮا ﺧﺎﺋﻔﺎ ﻣﺴﺘﺠﯿﺮا‪ ،‬ﻓﻼ ﺗﺒّﺪل اﺳﻤﯽ‪ ،‬و ﻻ ﺗﻐّﯿﺮ ﺟﺴﻤﯽ‪ ،‬و ﻻ ﺗﺠﺘﻬﺪ ﺑﻼﺋﯽ‪ ،‬و اﻏﻔﺮ ﻟﯽ‪.‬‬
‫»ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ ﺑﻪ ﺗﻮ ﻓﻘﯿﺮ و ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪم‪ ،‬و ﻫﻤﯿﺸﻪ از ﺗﻮ ﺗﺮﺳﺎن و ﺑﻪ ﺗﻮ ﭘﻨﺎﻫﻨﺪهام‪ ،‬ﭘﺲ ﻧﺎﻣﻢ را از زﻣﺮه ﻧﯿﮑﺎن ﺑﺮ ﻣﮕﺮدان‪ ،‬و ﺟﺴﻤﻢ را ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﺪه‪ ،‬و‬
‫ﺑﻪ آزﻣﻮن دﺷﻮارم ﻣﯿﻔﮑﻦ‪ ،‬و ﻣﺮا ﺑﯿﺎﻣﺮز«‪.‬‬
‫ﺳﭙﺲ ﺳﺮ از ﺳﺠﺪه ﺑﺮداﺷﺖ و دوﺑﺎره ﺑﻪ ﺳﺠﺪه رﻓﺖ‪ ،‬ﺷﻨﯿﺪم ﮐﻪ اﯾﻦ ﺑﺎر ﻣﯽﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫ﺳﺠﺪ ﻟﮏ ﺳﻮادي و ﺧﯿﺎﻟﯽ‪ ،‬و آﻣﻦ ﺑﺬﻟﮏ ﻓﺆادي‪ ،‬ﻫﺬه ﯾﺪاي ﺑﻤﺎ ﺟﻨﯿﺖ ﻋﻠﯽ ﻧﻔﺴـﯽ‪ .‬ﯾﺎ ﻋﻈﯿﻢ ﺗﺮﺟﯽ ﻟﮑّﻞ ﻋﻈﯿﻢ‪ ،‬اﻏﻔﺮ ﻟﯽ ذﻧﺒﯽ اﻟﻌﻈﯿﻢ‪،‬‬
‫ﻓﺎﻧّﻪ ﻻ ﯾﻐﻔﺮ اﻟّﺬﻧﺐ اﻟﻌﻈﯿﻢ اﻟّﺎ اﻟﻌﻈﯿﻢ‪.‬‬
‫»ﺟﺴﻢ و ﺷـﺒﺢ ﻣﻦ ﻫﺮ دو ﺑﺮاﯾﺖ ﺳـﺠﺪه ﮐﺮده‪ ،‬و دﻟﻢ ﺑﻪ آن اﯾﻤـﺎن آورده‪ ،‬اﯾﻨـﮏ اﯾﻦ دو دﺳـﺘﻢ ]ﮐﻪ در ﭘﯿﺸـﮕﺎﻫﺖ ﺑﻪ ﺧﺎك اﻓﺘﺎده[ در‬
‫ﺑﺮاﺑﺮ آن ﺟﻨـﺎﯾﺘﯽ ﮐﻪ ﺑﺮ ﺧﻮد ﮐﺮدهام‪ .‬اي ﺧـﺪاي ﺑﺰرﮔﯽ ﮐﻪ اﻣﯿـﺪ ﺑﻪ اﻧﺠـﺎم ﻫﺮ ﮐـﺎر ﺑﺰرﮔﯽ ﺑﻪ ﺗﻮﺳﺖ‪ ،‬ﮔﻨﺎه ﺑﺰرگ ﻣﺮا ﺑﺒﺨﺶ‪ ،‬ﮐﻪ ﺟﺰ‬
‫ﺧﺪاي ﺑﺰرگ‪ ،‬ﮔﻨﺎه ﺑﺰرگ را ﻧﯿﺎﻣﺮزد«‪.‬‬
‫ﺳﭙﺲ ﺳﺮ از ﺳﺠﺪه ﺑﺮداﺷﺖ و ﺑﺮاي ﺑﺎر ﺳﻮم ﺑﻪ ﺳﺠﺪه رﻓﺖ‪ ،‬ﺷﻨﯿﺪم ﮐﻪ‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪183:‬‬
‫ﻣﯽﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫اﻋﻮذ ﺑﻌﻔﻮك ﻣﻦ ﻋﻘﺎﺑـﮏ‪ ،‬و اﻋﻮذ ﺑﺮﺿـﺎك ﻣﻦ ﺳـﺨﻄﮏ‪ ،‬و اﻋﻮذ ﺑﻤﻌﺎﻓﺎﺗـﮏ ﻣﻦ ﻋﻘﻮﺑﺘـﮏ‪ ،‬و اﻋﻮذ ﺑـﮏ ﻣﻨﮏ‪ .‬اﻧﺖ ﮐﻤﺎ اﺛﻨﯿﺖ ﻋﻠﯽ‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ‪ 110‬از ‪129‬‬ ‫ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت راﯾﺎﻧﻪاي ﻗﺎﺋﻤﯿﻪ‬ ‫ﺳﻨﻦ اﻟﻨﺒﯽ ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ‪ :‬آداب و ﺳﻨﻦ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ص( ‪ -‬آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري‬
‫اﺻﻔﻬﺎن ‪www.Ghaemiyeh.com‬‬ ‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم‬
‫ﻧﻔﺴﮏ‪ ،‬و ﻓﻮق ﻣﺎ ﯾﻘﻮل اﻟﻘﺎﺋﻠﻮن‪.‬‬
‫»از ﻋـﺬاب ﺗﻮ ﺑﻪ ﮔﺬﺷـﺘﺖ‪ ،‬و از ﺧﺸﻢ ﺗﻮ ﺑﻪ رﺿـﺎ و ﺧﺸـﻨﻮدﯾﺖ‪ ،‬و از ﮐﯿﻔﺮ ﺗﻮ ﺑﻪ ﻋﻔﻮ و ﺑﺨﺸـﺸﺖ‪ ،‬و از ذات ﻣﻘـﺪﺳﺖ ﺑﻪ ذات ﻣﻘـﺪس‬
‫ﺧﻮدت ﭘﻨﺎه ﻣﯽآورم‪ .‬ﺗﻮ ﭼﻨﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺧﻮد ﺛﻨﺎي ﺧﻮد ﮔﻔﺘﻪاي‪ ،‬و ﺑﺮﺗﺮ از آﻧﯽ ﮐﻪ دﯾﮕﺮان ﻣﯽﮔﻮﯾﻨﺪ«‪.‬‬
‫)‪ (1‬ﺑﻌﺪ ﺳﺮ از ﺳﺠﺪه ﺑﺮداﺷﺖ و ﺑﺮاي ﺑﺎر ﭼﻬﺎرم ﺑﻪ ﺳﺠﺪه رﻓﺖ و ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫اﻟﻠّﻬّﻢ اﻧّﯽ اﻋﻮذ ﺑﻨﻮر وﺟﻬﮏ اﻟّـﺬي اﺷـﺮﻗﺖ ﻟﻪ اﻟّﺴـ ﻤﺎوات و اﻻرض‪ ،‬و ﻗﺸـﻌﺖ ﺑﻪ اﻟّﻈﻠﻤﺎت‪ ،‬و ﺻـﻠﺢ ﺑﻪ أﻣﺮ اﻻّوﻟﯿﻦ و اﻵﺧﺮﯾﻦ‪ ،‬ان ﯾﺤّﻞ‬
‫ﻋﻠّﯽ ﻏﻀﺒﮏ‪ ،‬او ﯾﻨﺰل ﻋﻠّﯽ ﺳﺨﻄﮏ‪.‬‬
‫اﻋﻮذ ﻣﻦ زوال ﻧﻌﻤﺘﮏ‪ ،‬و ﻓﺠﺄة ﻧﻘﻤﺘﮏ‪ ،‬و ﺗﺤﻮﯾﻞ ﻋﺎﻓﯿﺘﮏ‪ ،‬و ﺟﻤﯿﻊ ﺳﺨﻄﮏ‪.‬‬
‫ﻟﮏ اﻟﻌﺘﺒﯽ ﻓﯿﻤﺎ اﺳﺘﻄﻌﺖ‪ ،‬و ﻻ ﺣﻮل و ﻻ ﻗّﻮة اﻟّﺎ ﺑﮏ‪.‬‬
‫»ﺧـﺪاﯾﺎ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻮر وﺟﻬﺖ ﮐﻪ آﺳـﻤﺎﻧﻬﺎ و زﻣﯿﻦ ﺑـﺎ آن روﺷﻦ ﺷـﺪه و ﺗﺎرﯾﮑﯽﻫﺎ ﺑﺎ آن زاﯾﻞ ﮔﺸـﺘﻪ و ﮐﺎر اوﻟﯿﻦ و آﺧﺮﯾﻦ ﺑﺎ آن ﺑﻪ ﺻـﻼح‬
‫آﻣـﺪه ﭘﻨﺎه ﻣﯽآورم از اﯾﻨﮑﻪ ﻏﻀـﺒﺖ ﺑﺮ ﻣﻦ ﻓﺮود آﯾـﺪ‪ ،‬و ﯾﺎ ﻋـﺬاﺑﺖ ﺑﺮ ﻣﻦ ﻧﺎزل ﺷﻮد‪ .‬ﺧﺪاﯾﺎ‪ ،‬از زوال ﻧﻌﻤﺘﺖ‪ ،‬و از ﻋﺬاب ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﯿﺖ‪ ،‬و‬
‫ﺗﻐﯿﯿﺮ ﯾـﺎﻓﺘﻦ ﺳـﻼﻣﺘﯽ دادﻧﺖ‪ ،‬و از ﻫﺮ ﺧﺸﻢ و ﻏﻀـﺒﺖ ﺑﻪ ﺗﻮ ﭘﻨﺎه ﻣﯽآورم‪ .‬در ﺣـﺪ ﺗﻮاﻧﻢ از ﺗﻮ ﻋـﺬر ﻣﯽﺧﻮاﻫﻢ؛ و ﻫﯿـﭻ ﻧﯿﺮو و ﺗﻮاﻧﯽ ﺑﺮ‬
‫ﺗﺮك و ﻋﻤﻞ ﻧﯿﺴﺖ ﻣﮕﺮ ﺑﻪ واﺳﻄﻪ ذات ﻣﻘﺪس ﺗﻮ«‪.‬‬
‫ﭼﻮن اﯾﻦ ﺣﺎل را از آن ﺣﻀﺮت دﯾﺪم او را رﻫﺎ ﮐﺮده‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﻪ ﻣﻨﺰل ﺑﺮﮔﺸﺘﻢ ﺑﻪ ﻃﻮري ﮐﻪ ﻧﻔﺴﻢ ﺑﻪ ﺷﻤﺎره اﻓﺘﺎد‪ .‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻﻠّﯽ‬
‫اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﻣﻦ رﺳﯿﺪ و ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫ﭼﺮا ﻧﻔﺴﺖ ﺑﻪ ﺷـﻤﺎره اﻓﺘـﺎده؟! ﻋﺮض ﮐﺮدم‪ :‬ﯾﺎ رﺳﻮل اﻟﻠﱠﻪ‪ ،‬ﻧﺰد ﺷـﻤﺎ ]و ﻧﺎﻇﺮ اﻋﻤﺎﻟﺘﺎن[ ﺑﻮدم‪ .‬ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬آﯾﺎ ﻣﯽداﻧﯽ اﻣﺸﺐ ﭼﻪ ﺷﺒﯽ اﺳﺖ؟!‬
‫ﺷـﺐ ﻧﯿﻤﻪ ﺷـﻌﺒﺎن اﺳﺖ ﮐﻪ در آن اﻋﻤـﺎل آدﻣﯽ ﻣﻌﯿﻦ‪ ،‬روزيﻫـﺎ ﺗﻘﺴـﯿﻢ و ﻋﻤﺮﻫـﺎ ﻧﻮﺷـﺘﻪ ﻣﯽﺷـﻮد و ﺧـﺪاي ﻣﺘﻌـﺎل ﮔﻨـﺎه ﻫﻤﻪ ﮐﺲ را‬
‫ﻣﯽﺑﺨﺸﺪ ﻣﮕﺮ ﻣﺸـﺮك و ﺑﺎﺟﮕﯿﺮ )ﯾﺎ ﮐﯿﻨﻪورز( و ﻗﺎﻃﻊ رﺣﻢ و ﺷﺮاﺑﺨﻮار و ﮐﺴﯽ ﮐﻪ اﺻﺮار ﺑﺮ اﻧﺠﺎم ﮔﻨﺎﻫﯽ دارد و ﺷﺎﻋﺮ ]ﺑﯿﻬﻮدهﮔﻮ[ و‬
‫ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﺷﻐﻞ ﮐﻬﺎﻧﺖ و‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪184:‬‬
‫ﻏﯿﺒﮕﻮﯾﯽ را ﻧا ﺘﺨﺎب ﮐﺮده اﺳﺖ »‪.«1‬‬
‫)‪(1‬‬
‫ذﮐﺮ آن ﺣﻀﺮت در ﻫﺮ ﺻﺒﺢ و ﺷﺎم‬
‫)‪ .403 ( 2‬رواﯾﺖ ﺷﺪه ﮐﻪ ﭼﻮن ﻋﻠﯽ ﺑﻦ اﻟﺤﺴـﯿﻦ ﻋﻠﯿﻬﻤﺎ اﻟـّﺴ ﻼم را ﻧﺰد ﯾﺰﯾﺪ ﺑﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﯾﺰﯾﺪ ﺗﺼﻤﯿﻢ ﮔﺮﻓﺖ ﮔﺮدن آن ﺣﻀﺮت را ﺑﺰﻧﺪ‪ ،‬از‬
‫اﯾﻦ رو اﻣﺎم را در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺧﻮد ﻧﮕﺎه داﺷـﺘﻪ‪ ،‬ﺑﺎ او ﺳـﺨﻦ ﻣﯽﮔﻔﺖ ﺗﺎ او را ﺑﻪ ﺣﺮف آورد و ﮐﻠﻤﻪاي از آن ﺣﻀـﺮت ﺑﺸﻨﻮد ﮐﻪ ﺑﺪان ﺑﻬﺎﻧﻪ‬
‫او را ﺑﮑﺸـﺪ‪ ،‬اﻣﺎ زﯾﻦ اﻟﻌﺎﺑـﺪﯾﻦ ﻋﻠﯿﻪ اﻟـّﺴ ﻼم ﺑﻪ ﺗﻤﺎم ﺳـﺨﻨﺎن ﯾﺰﯾـﺪ ﭘﺎﺳﺦ ﻣﯽداد در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺗﺴﺒﯿﺢ ﮐﻮﭼﮑﯽ را ﮐﻪ در دﺳﺖ داﺷﺖ ﺑﺎ‬
‫اﻧﮕﺸـﺘﺎن ﻣﯽﮔﺮداﻧﯿـﺪ‪ .‬ﯾﺰﯾـﺪ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﻦ دارم ﺑـﺎ ﺗﻮ ﺳـﺨﻦ ﻣﯽﮔﻮﯾﻢ و ﺗﻮ در ﭘﺎﺳـﺦ ﻣﻦ ﺑـﺎ ﺑﯽاﻋﺘﻨـﺎﯾﯽ ﺗﺴﺒﯿـﺢ ﻣﯽﮔﺮداﻧﯽ؟! اﯾﻦ ﭼﮕﻮﻧﻪ‬
‫رواﺳﺖ؟! ﺣﻀﺮت ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﭘﺪرم از ﺟّﺪم ﻧﻘﻞ ﮐﺮد ﮐﻪ ﭼﻮن از ﻧﻤﺎز ﺻﺒﺢ و ﺗﻌﻘﯿﺒﺎت آن ﻓﺎرغ ﻣﯽﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﮐﺴﯽ ﺳﺨﻦ ﻧﻤﯽﮔﻔﺖ ﺗﺎ اﯾﻨﮑﻪ‬
‫ﺗﺴﺒﯿﺢ را در ﺑﺮاﺑﺮ ﺧﻮد ﻣﯽﮔﺮﻓﺖ و ﻣﯽﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫اﻟّﻠﻬّﻢ اﻧّﯽ اﺻﺒﺤﺖ اﺳّﺒﺤﮏ و اﻣّﺠﺪك و اﺣّﻤﺪك و اﻫّﻠﻠﮏ ﺑﻌﺪد ﻣﺎ ادﯾﺮ ﺑﻪ ﺳﺒﺤﺘﯽ‬
‫»ﺧـﺪاﯾﺎ‪ ،‬ﺻـﺒﺢ ﮐﺮدم در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ اﻧﺪازه ﮔﺮدش داﻧﻪﻫﺎي ﺗﺴﺒﯿﺢ ﺧﻮد ﺗﻮ را ﺗﺴﺒﯿﺢ و ﺗﻤﺠﯿﺪ ﻣﯽﮐﻨﻢ‪ ،‬و ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻦ ﺣﻤﺪ و ذﮐﺮ ﺗﻮﺣﯿﺪ‬
‫ﺗﻮ ﻣﯽﭘﺮدازم«‪ .‬آنﮔﺎه داﻧﻪﻫﺎي ﺗﺴﺒﯿﺢ را ﮔﺮدش ﻣﯽداد و ﺑﺎ ﻣﺮدم ﺳـﺨﻦ ﻣﯽﮔﻔﺖ ﺑﺪون آﻧﮑﻪ ذﮐﺮ ﮔﺬﺷـﺘﻪ را ﺗﮑﺮار ﮐﻨﺪ‪ ،‬و ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺑﺎ‬
‫اﯾﻦ ﮐـﺎر ﺑﻪ ﺷـﻤﺎره ﮔﺮدش داﻧﻪﻫـﺎي ﺗﺴﺒﯿـﺢ ﺑﺮاﯾﺶ ذﮐﺮ ﺧـﺪا ﺣﺴﺎب ﻣﯽﺷﻮد و آن ﺳـﺒﺐ ﺣﻔﻆ و ﺣﺮاﺳﺖ اوﺳﺖ ﺗﺎ وﻗﺘﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺑﺴﺘﺮ‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ‪ 111‬از ‪129‬‬ ‫ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت راﯾﺎﻧﻪاي ﻗﺎﺋﻤﯿﻪ‬ ‫ﺳﻨﻦ اﻟﻨﺒﯽ ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ‪ :‬آداب و ﺳﻨﻦ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ص( ‪ -‬آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري‬
‫اﺻﻔﻬﺎن ‪www.Ghaemiyeh.com‬‬ ‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم‬
‫ﺧﻮاب رود‪ ،‬و ﭼﻮن ﺑﻪ ﺑﺴﺘﺮ ﻣﯽرﻓﺖ در آن ﻫﻨﮕـﺎم ﻧﯿﺰ ﺗﺴﺒﯿـﺢ را ﻣﯽﮔﺮﻓﺖ و ذﮐﺮ ﮔﺬﺷـﺘﻪ را ﺗﮑﺮار ﻣﯽﮐﺮد و ﺗﺴﺒﯿـﺢ را زﯾﺮ ﺳـﺮ ﺧﻮد‬
‫ﻣﯽﻧﻬﺎد و ﺑﺎ اﯾﻦ ﮐﺎر ﺗﺎ ﺻـﺒﺢ ذﮐﺮ ﺧـﺪا در ﻧﺎﻣﻪ اﻋﻤﺎل او ﻧﻮﺷـﺘﻪ ﻣﯽﺷـﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﻧﯿﺰ ﺗﺴﺒﯿﺢ را ﻣﯽﮔﺮداﻧﻢ ﺗﺎ اﻗﺘﺪا ﺑﻪ ﻋﻤﻞ ﺟﺪم ﮐﺮده ﺑﺎﺷﻢ‪.‬‬
‫ﯾﺰﯾﺪ ﭘﺲ از ﺷﻨﯿﺪن‬
‫______________________________‬
‫)‪ (1‬ﻣﺎﻧﻨﺪ اﯾﻦ ﺣﺪﯾﺚ از ﺣﻀﺮت ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﻧﯿﺰ ﻧﻘﻞ ﺷﺪه‪ ،‬ﻟﯿﮑﻦ ﻣﺘﻦ دﻋﺎﻫﺎ در آن ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺣﺪﯾﺚ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﺴﯿﺎر ﺗﻔﺎوت دارد‪.‬‬
‫زﻣﺨﺸﺮي ﻫﻢ در ﮐﺘﺎب »ﻓﺎﺋﻖ« ﻫﻤﺎن ﻣﻌﻨﯽ را ﺑﺎ ﺣﺬف دﻋﺎ رواﯾﺖ ﮐﺮده اﺳﺖ‪) .‬ﻣﺆﻟﻒ(‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪185:‬‬
‫ﭘﺎﺳﺦ اﻣﺎم ﻣﮑﺮر ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﺎ ﻫﯿﭻ ﮐﺪاﻣﺘﺎن ﺳـﺨﻦ ﻧﻤﯽﮔﻮﯾﻢ ﻣﮕﺮ اﯾﻨﮑﻪ ﭘﺎﺳـﺨﯽ ﻣﯽدﻫﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻧﻔﻊ او ﺗﻤﺎم ﻣﯽﺷﻮد! ﺑﺎﻻﺧﺮه از ﮐﺸﺘﻦ آن‬
‫ﺣﻀﺮت ﻣﻨﺼﺮف ﺷﺪ و اﻣﺮ ﮐﺮد ﺗﺎ ﺑﻨﺪﻫﺎ را از آن ﺣﻀﺮت ﺑﺮدارﻧﺪ‪.‬‬
‫)‪ (1‬ﻣﺆﻟﻒ‪ :‬از ﻇﺎﻫﺮ رواﯾﺖ ﺑﺮﻣﯽآﯾـﺪ ﮐﻪ ﻣﻘﺼﻮد اﻣﺎم زﯾﻦ اﻟﻌﺎﺑﺪﯾﻦ ﻋﻠﯿﻪ اﻟﺴـﻼم از ﮐﻠﻤﻪ »ﺟّﺪم« رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺑﻮده‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫)‪(2‬‬
‫دﻋﺎ و ﺗﻌﻮﯾﺬ آن ﺣﻀﺮت ﺑﺮاي ﺳﺮ درد‬
‫)‪ .404 ( 3‬اﻣـﺎم ﺻـﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟـّﺴ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻫﺮ ﮔـﺎه ﮐﺴﺎﻟﺖ ﯾﺎ ﺳـﺮ دردي ﺑﻪ رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ دﺳﺖ ﻣﯽداد‪ ،‬دﺳـﺘﻬﺎ را‬
‫ﻣﯽﮔﺸﻮد و ﺳﻮره ﺣﻤﺪ و ﻣﻌّﻮذﺗﯿﻦ )اﻟﻔﻠﻖ و اﻟﻨﺎس( را ﻣﯽﺧﻮاﻧﺪ و دﺳﺘﻬﺎ را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﯽﮐﺸﯿﺪ‪ ،‬ﭘﺲ ﻧﺎراﺣﺘﯿﺶ ﺑﺮﻃﺮف ﻣﯽﺷﺪ‪.‬‬
‫)‪(4‬‬
‫دﻋﺎ و ﺗﻌﻮﯾﺬ آن ﺣﻀﺮت ﺑﺮاي ﺗﺐ و ﺳﺎﯾﺮ دردﻫﺎ‬
‫)‪ .405 (5‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ در ﻫﻨﮕﺎم ﺗﺐ و ﺳﺎﯾﺮ دردﻫﺎ ﺧﻮد را ﺑﻪ اﯾﻦ دﻋﺎ ﺗﻌﻮﯾﺬ ﻣﯽﮐﺮد‪:‬‬
‫اﻟّﻠﻬّﻢ اﻧّﯽ اﻋﻮذ ﺑﮏ ﻣﻦ ﺷّﺮ ﻋﺮق ﻧّﻌﺎر‪ ،‬و ﻣﻦ ﺷّﺮ ﺣّﺮ اﻟّﻨﺎر‬
‫»ﺧﺪاﯾﺎ‪ ،‬ﻣﻦ از ﺷّﺮ رﮔﯽ ﮐﻪ ﺧﻮن ﺑﻪ ﺷﺪت در آن ﺟﺮﯾﺎن دارد‪ ،‬و از ﺷّﺮ ﺳﻮزش آﺗﺶ ]دوزخ[ ﺑﻪ ﺗﻮ ﭘﻨﺎه ﻣﯽآورم«‪.‬‬
‫)‪(6‬‬
‫دﻋﺎ و ﺗﻌﻮﯾﺬ آن ﺣﻀﺮت ﺑﺮاي ﺗﺐ‬
‫)‪ .406 ( 7‬اﻣﯿﺮ اﻟﻤﺆﻣﻨﯿﻦ ﻋﻠﯿﻪ اﻟـّﺴ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺑﻪ ﺗﺐ ﺳـﺨﺘﯽ دﭼﺎر ﺷـﺪ‪ ،‬ﺟﺒﺮﺋﯿﻞ آﻣﺪ و او را ﺑﺎ اﯾﻦ دﻋﺎ‬
‫ﺗﻌﻮﯾﺬ ﮐﺮد‪:‬‬
‫ﺑﺴﻢ اﻟﻠﱠﻪ ارﻗﯿﮏ‪ ،‬ﺑﺴﻢ اﻟﻠﱠﻪ اﺷﻔﯿﮏ ﻣﻦ ﮐّﻞ‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪186:‬‬
‫داء ﯾﺆذﯾﮏ‪ ،‬و اﻟﻠﱠﻪ ﺷﺎﻓﯿﮏ‪ ،‬ﺑﺴﻢ اﻟﻠﱠﻪ ﺧـﺬﻫﺎ ﻓﻠﺘﻬّﻨﯿﮏ‪ .‬ﺑﺴﻢ اﻟﻠﱠﻪ اﻟّﺮﺣﻤﻦ اﻟّﺮﺣﯿﻢ‪ ،‬و ﻓﻼ اﻗﺴﻢ ﺑﻤﻮاﻗﻊ اﻟّﻨﺠﻮم و اﻧّﻪ ﻟﻘﺴﻢ ﻟﻮ ﺗﻌﻠﻤﻮن ﻋﻈﯿﻢ‪،‬‬
‫ﻟﺘﺒﺮأّن ﺑﺎذن ﻟا ﻠﱠﻪ ﻋّﺰ و ﺟّﻞ‬
‫»ﺑﺎ ﻧﺎم ﺧﺪا ﺗﻮ را ﺗﻌﻮﯾﺬ ﻣﯽﮐﻨﻢ و ﭘﻨﺎه ﻣﯽدﻫﻢ‪ ،‬ﺑﺎ ﻧﺎم ﺧﺪا ﺑﺮاﯾﺖ از ﻫﺮ درد ﮐﻪ آزارت ﻣﯽرﺳﺎﻧﺪ ﺷﻔﺎ ﻣﯽﺧﻮاﻫﻢ‪ ،‬و ﺧﺪاوﻧﺪ ﺷﻔﺎ دﻫﻨﺪه‬
‫ﺗﻮﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧـﺎم ﺧـﺪا اﯾﻦ ﺗﻌﻮﯾـﺬ را ﺑﮕﯿﺮ ﮐﻪ ﺗﻮ را ﮔﻮارا ﺑـﺎد‪ .‬ﺑﻪ ﻧـﺎم ﺧﺪاوﻧـﺪ ﺑﺨﺸـﻨﺪه ﻣﻬﺮﺑﺎن‪ ،‬ﺳﻮﮔﻨـﺪ ﺑﻪ ﺟﺎﯾﮕﺎه ﺳـﺘﺎرﮔﺎن‪ ،‬ﮐﻪ آن ﺑﻪ‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ‪ 112‬از ‪129‬‬ ‫ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت راﯾﺎﻧﻪاي ﻗﺎﺋﻤﯿﻪ‬ ‫ﺳﻨﻦ اﻟﻨﺒﯽ ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ‪ :‬آداب و ﺳﻨﻦ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ص( ‪ -‬آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري‬
‫اﺻﻔﻬﺎن ‪www.Ghaemiyeh.com‬‬ ‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم‬
‫ﺣﻘﯿﻘﺖ ﻗﺴﻤﯽ ﺑﺰرگ اﺳﺖ اﮔﺮ ﺑﺪاﻧﯿﺪ؛ ﺣﺘﻤﺎ ﺑﻪ اذن ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻬﺒﻮد ﺧﻮاﻫﯽ ﯾﺎﻓﺖ«‪.‬‬
‫ﭘﺲ رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺑﺮﺧـﺎﺳﺖ و از ﺑﻨـﺪ ﺗﺐ ﻧﺠـﺎت ﭘﯿـﺪا ﮐﺮد‪ .‬آنﮔﺎه ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬اي ﺟﺒﺮﺋﯿﻞ‪ ،‬ﺗﻌﻮﯾـﺬي ﺑﻠﯿﻎ ﺑﻮد! ﺟﺒﺮﺋﯿﻞ‬
‫ﻋﺮﺿﻪ داﺷﺖ‪ :‬آن از ﺧﺰاﻧﻪاي اﺳﺖ ﮐﻪ در آﺳﻤﺎن ﻫﻔﺘﻢ اﺳﺖ‪.‬‬
‫)‪(1‬‬
‫دﻋﺎ و ﺗﻌﻮﯾﺬ آن ﺣﻀﺮت ﺑﺮاي دﻓﻊ ﺳﺤﺮ‬
‫)‪ .407 ( 2‬اﺑﻦ ﻋﺒـﺎس ﮔﻮﯾـﺪ‪ :‬ﻟﺒﯿـﺪ ﺑﻦ اﻋﺼﻢ ﺑﺮاي رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺟـﺎدو ﮐﺮد و آن را در ﭼﺎه ﺑﻨﯽ زرﯾﻖ ﭘﻨﻬﺎن ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻣﺮﯾﺾ ﺷﺪ؛ ﻣﻮﻗﻌﯽ ﮐﻪ آن ﺣﻀـﺮت ﺧﻮاﺑﯿﺪه ﺑﻮد دو ﻣﻠﮏ آﻣﺪه‪ ،‬ﯾﮑﯽ ﺑﺎﻻي ﺳﺮ و دﯾﮕﺮي ﭘﺎﯾﯿﻦ ﭘﺎي‬
‫ﺣﻀﺮت ﻧﺸﺴﺖ و ﺣﻀﺮت را ﺑﻪ وﺿﻊ ﺟﺎدو ﺧﺒﺮ داده ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﺟﺎدو در ﻣﯿﺎن ﺟﻠﺪ ﺷﮑﻮﻓﻪ ﺧﺮﻣﺎ ﻗﺮار داده ﺷﺪه و در ﺗﻪ ﭼﺎه »ذروان« زﯾﺮ‬
‫ﺳﻨﮕﯽ ﻧﻬـﺎده ﺷـﺪه اﺳﺖ‪ .‬رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ از ﺧﻮاب ﺑﯿـﺪار ﺷـﺪ و ﻋﻠﯽ ﻋﻠﯿﻪ اﻟـّﺴ ﻼم را ﺑﺎ زﺑﯿﺮ و ﻋّﻤﺎر ﻓﺮﺳـﺘﺎد ﺗﺎ آن را‬
‫ﺑﯿﺮون آورﻧـﺪ‪ .‬ﻋﻠﯽ ﻋﻠﯿﻪ اﻟـّﺴ ﻼم ﺑﺎ ﻫﻤﺮاﻫﺎن آب ﭼﺎه را ﮐﺸـﯿﺪه ﺳـﻨﮓ ﺗﻪ ﭼﺎه را ﺑﻠﻨﺪ ﮐﺮدﻧﺪ و ﺟﺎدو را در زﯾﺮ آن ﭘﯿﺪا ﮐﺮده‪ ،‬ﺧﺪﻣﺖ‬
‫رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ آوردﻧـﺪ‪ .‬در ﻣﯿﺎن ﺟﻠـﺪ ﺷـﮑﻮﻓﻪ ﺧﺮﻣﺎ ﻣﻘﺪاري از ﻣﻮي ﺳـﺮ ﭘﯿﻐﻤﺒﺮ )ﮐﻪ ﻣﻮﻗﻊ ﺷﺎﻧﻪ زدن رﯾﺨﺘﻪ ﺑﻮد( ﺑﺎ‬
‫ﭼﻨﺪ دﻧﺪاﻧﻪ از دﻧﺪاﻧﻪﻫﺎي ﺷﺎﻧﻪ آن ﺣﻀـﺮت وﺟﻮد داﺷﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﯾﺎزده ﮔﺮه ﺑﺎ ﺳﻮزن دوﺧﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ .‬ﭘﺲ اﯾﻦ دو ﺳﻮره )ﻗﻞ أﻋﻮذ‬
‫ﺑﺮب اﻟﻔﻠﻖ‪ ،‬و ﻗﻞ أﻋﻮذ ﺑﺮب اﻟﻨﺎس( ﺑﺮ ﺣﻀﺮت ﻧﺎزل ﺷﺪ‪ .‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻫﺮ آﯾﻪاي ﮐﻪ‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪187:‬‬
‫ﺧﻮاﻧـﺪ ﯾﮑﯽ از آن ﮔﺮهﻫﺎ ﺑﺎز ﺷـﺪ‪ ،‬ﭘﺲ از ﺑﺎز ﺷﺪن ﺗﻤﺎم آﻧﻬﺎ رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻـﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺳـﺒﮏ ﺷﺪ و ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮐﺴـﯽ ﮐﻪ ﺑﻨﺪ از او‬
‫ﺑﺮداﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ از ﺟﺎ ﺟﺴﺖ‪ .‬ﺟﺒﺮﺋﯿﻞ ﻧﯿﺰ ﺷﺮوع ﮐﺮد آن ﺣﻀﺮت را ﺑﺎ اﯾﻦ ﮐﻠﻤﺎت ﺗﻌﻮﯾﺬ ﻧﻤﻮدن‪:‬‬
‫ﺑﺴﻢ اﻟﻠﱠﻪ ارﻗﯿﮏ‪ ،‬ﻣﻦ ﮐّﻞ ﺷﯽء ﯾﺆذﯾﮏ‪ ،‬ﻣﻦ ﺣﺎﺳﺪ و ﻋﯿﻦ و اﻟﻠﱠﻪ ﯾﺸﻔﯿﮏ‬
‫‪» .‬ﺑـﺎ ﻧـﺎم ﺧـﺪا ﺗـﻮ را از ﺷـﺮ ﻫﺮ ﭼﻪ ﻣﻮﺟﺐ آزار ﺗﻮﺳﺖ ﺗﻌﻮﯾـﺬ ﻣﯽﮐﻨﻢ‪ ،‬و ﺧﺪاوﻧـﺪ ﺗﻮ را از ﺷـﺮ ﻫﺮ ﺣﺴﻮد و ﭼﺸﻢ زﺧﻤﯽ ﺷـﻔﺎ ﮐﺮاﻣﺖ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ«‪.‬‬
‫)‪(1‬‬
‫دﻋﺎ و ﺗﻌﻮﯾﺬي دﯾﮕﺮ‬
‫)‪ .408 ( 2‬از اﻣـﺎم ﺣﺴﻦ ﻋﺴـﮑﺮي ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻧﻘـﻞ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻓﺮﻣـﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ دﺳﺖ ﺧﻮد را ﺑﺮ ﮔﻮﺷﺖ ذراع‬
‫)دﺳﺖ ﮔﻮﺳﻔﻨﺪ( ﮐﻪ زﻧﯽ ﯾﻬﻮدي آن را ﻣﺴﻤﻮم ﮐﺮده ﺑﻮد ﮐﺸﯿﺪ و ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫ﺑﺴﻢ اﻟﻠﱠﻪ اﻟّﺸﺎﻓﯽ‪ ،‬ﺑﺴﻢ اﻟﻠﱠﻪ اﻟﮑﺎﻓﯽ‪ ،‬ﺑﺴﻢ اﻟﻠﱠﻪ اﻟﻤﻌﺎﻓﯽ‪ ،‬ﺑﺴﻢ اﻟﻠﱠﻪ اﻟّـﺬي ﻻ ﯾﻀـّﺮ ﻣﻊ اﺳـﻤﻪ ﺷـﯽء ﻓﯽ اﻻرض و ﻻ ﻓﯽ اﻟّﺴـ ﻤﺎء‪ ،‬و ﻫﻮ اﻟّﺴـ ﻤﯿﻊ‬
‫اﻟﻌﻠﯿﻢ‪.‬‬
‫»ﺑﻪ ﻧﺎم ﺧﺪاوﻧـﺪ ﺷـﻔﺎ ﺑﺨﺶ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﺎم ﺧﺪاوﻧـﺪ ﮐﻔﺎﯾﺖﮐﻨﻨﺪه‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﺎم ﺧﺪاوﻧﺪ ﻋﺎﻓﯿﺖ دﻫﻨﺪه‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﺎم ﺧﺪاﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ ﯾﺎد ﮐﺮدن ﻧﺎﻣﺶ ﻫﯿﭻ ﭼﯿﺰ‬
‫در زﻣﯿﻦ و آﺳـﻤﺎن ﺿـﺮر ﻧﻤﯽرﺳﺎﻧﺪ‪ ،‬و اوﺳﺖ ﺷـﻨﻮا و داﻧﺎ«‪ .‬ﺳـﭙﺲ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺑﺨﻮرﯾﺪ ﺑﺎ ﻧﺎم ﺧﺪا‪ .‬ﭘﺲ رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ و‬
‫ﻫﻤﺮاﻫﺎن ﻫﻤﮕﯽ از آن ﺧﻮردﻧﺪ ﺗﺎ ﺳﯿﺮ ﺷﺪﻧﺪ و ﻫﯿﭻ زﯾﺎﻧﯽ ﺑﻪ آﻧﺎن ﻧﺮﺳﺎﻧﯿﺪ »‪.«1‬‬
‫)‪(3‬‬
‫دﻋﺎي آن ﺣﻀﺮت ﻣﻮﻗﻊ ﮔﺮﻓﺘﺎري و ﻏﻢ‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ‪ 113‬از ‪129‬‬ ‫ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت راﯾﺎﻧﻪاي ﻗﺎﺋﻤﯿﻪ‬ ‫ﺳﻨﻦ اﻟﻨﺒﯽ ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ‪ :‬آداب و ﺳﻨﻦ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ص( ‪ -‬آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري‬
‫اﺻﻔﻬﺎن ‪www.Ghaemiyeh.com‬‬ ‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم‬
‫)‪ .409 (4‬ﻋﻠﯽ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬وﻗﺘﯽ ﮔﺮﻓﺘﺎري ﯾﺎ ﻫّﻢ و ﻏّﻤﯽ ﺑﻪ رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ وارد ﻣﯽﺷﺪ‪ ،‬اﯾﻦ دﻋﺎ را ﻣﯽﺧﻮاﻧﺪ‪:‬‬
‫ﯾﺎ ﺣّﯽ ﯾﺎ ﻗّﯿﻮم‪ ،‬ﯾﺎ ﺣّﯿﺎ ﻻ ﯾﻤﻮت‪ ،‬ﯾﺎ ﺣّﯽ‪ ،‬ﻻ اﻟﻪ اﻟّﺎ أﻧﺖ‪،‬‬
‫______________________________‬
‫)‪ (1‬ﺑﺸـﺮ ﺑﻦ ﺑﺮاء ﺑﻦ ﻣﻌﺮور ]ﭘﯿﺶ از اذان ﭘﯿـﺎﻣﺒﺮ ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ[ از آن ﺧﻮرد و ﻣﺴـﻤﻮم ﺷـﺪ و از دﻧﯿـﺎ رﻓﺖ‪) .‬ﺳـﯿﺮه اﺑﻦ ﻫﺸﺎم ‪/3‬‬
‫‪ ،352‬ﺑﺤﺎر اﻻﻧﻮار‪(321 /19 ،‬‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪188:‬‬
‫ﮐﺎﺷﻒ اﻟﻬّﻢ‪ ،‬ﻣﺠﯿﺐ دﻋﻮة اﻟﻤﻀـﻄّﺮﯾﻦ‪ ،‬أﺳﺄﻟﮏ ﺑﺄّن ﻟﮏ اﻟﺤﻤﺪ‪ ،‬ﻻ اﻟﻪ اﻟّﺎ اﻧﺖ اﻟﻤّﻨﺎن ﺑﺪﯾﻊ اﻟّﺴـ ﻤﺎوات و اﻻرض‪ ،‬ذو اﻟﺠﻼل و اﻻﮐﺮام‪،‬‬
‫رﺣﻤﺎن اﻟّﺪﻧﯿﺎ و اﻵﺧﺮة و رﺣﯿﻤﻬﻤﺎ‪ .‬رّب ارﺣﻤﻨﯽ رﺣﻤﮥ ﺗﻐﻨﯿﻨﯽ ﺑﻬﺎ ﻋﻦ رﺣﻤﮥ ﻣﻦ ﺳﻮاك‪ ،‬ﯾﺎ ارﺣﻢ اﻟّﺮاﺣﻤﯿﻦ‬
‫‪» .‬اي ﺧـﺪاي زﻧﺪه و ﭘﺎﯾﻨﺪهاي ﮐﻪ ﺣﯿﺎت و ﻗﻮام ﻫﺮ ﭼﯿﺰ ﺑﻪ دﺳﺖ ﺗﻮﺳﺖ‪ ،‬اي ﺧﺪاﯾﯽ ﮐﻪ ﻣﺮگ ﺑﻪ او راه ﻧﺪارد‪ .‬اي ﺧﺪاي زﻧﺪه‪ ،‬ﺧﺪاﯾﯽ‬
‫ﺟﺰ ﺗﻮ ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ ﺑﺮﻃﺮف ﮐﻨﻨـﺪه ﻫﺮ ﻏﻢ و اﻧﺪوه‪ ،‬و اﺟﺎﺑﺖﮐﻨﻨﺪه دﻋﺎي درﻣﺎﻧﺪﮔﺎﻧﯽ‪ ،‬از ﺗﻮ درﺧﻮاﺳﺖ ﻣﯽﮐﻨﻢ‪ ،‬زﯾﺮا ﮐﻪ ﺗﻤﺎم ﺳـﺘﺎﯾﺶ و‬
‫ﺣﻤﺪﻫﺎ ﻣﺨﺼﻮص ﺗﻮﺳﺖ‪ ،‬ﺧﺪاﯾﯽ ﺟﺰ ﺗﻮ ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ ﻧﻌﻤﺖ ﺑﺨﺶ و آﻓﺮﯾﻨﻨﺪه آﺳﻤﺎن و زﻣﯿﻦ و ﺻﺎﺣﺐ ﺟﻼﻟﺖ و ﺑﺰرﮔﻮاري‪ ،‬و ﺑﺨﺸﻨﺪه‬
‫و ﻣﻬﺮﺑﺎن در دﻧﯿﺎ و آﺧﺮت ﻫﺴﺘﯽ‪ ،‬ﭘﺮوردﮔﺎرا‪ ،‬رﺣﻤﺘﯽ ﺷﺎﻣﻞ ﺣﺎل ﻣﻦ ﮐﻦ ﮐﻪ ﺑﺎ آن از رﺣﻤﺖ دﯾﮕﺮاﻧﻢ ﺑﯽﻧﯿﺎز ﺳﺎزي‪ ،‬اي ﻣﻬﺮﺑﺎنﺗﺮﯾﻦ‬
‫ﻣﻬﺮﺑﺎﻧﺎن«‪.‬‬
‫و رﺳـﻮل ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿـﻪ و آﻟـﻪ ﻓﺮﻣـﻮد‪ :‬ﻫﺮ ﻣﺴـﻠﻤﺎﻧﯽ ﮐـﻪ اﯾـﻦ دﻋـﺎ را ﺳـﻪ ﺑـﺎر ﺑﺨﻮاﻧـﺪ ﺧﻮاﺳـﺘﻪاش ﺑﺮآورده ﻣﯽﺷـﻮد ﻣﮕﺮ آﻧﮑﻪ‬
‫درﺧﻮاﺳﺖ ﮔﻨﺎه و ﯾﺎ ﻗﻄﻊ رﺣﻤﯽ ﮐﺮده ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫)‪(1‬‬
‫دﻋﺎي آن ﺣﻀﺮت ﺑﺮاي ﺣﻔﻆ ﻗﺮآن‬
‫)‪ .410 (2‬ﻋﻠﯽ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬اﯾﻦ دﻋﺎ از دﻋﺎﻫﺎي رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ اﺳﺖ‪:‬‬
‫اﻟﻠّﻬّﻢ ارﺣﻤﻨﯽ ﺑﺘﺮك ﻣﻌﺎﺻـﯿﮏ ﻣﺎ اﺑﻘﯿﺘﻨﯽ‪ ،‬و ارزﻗﻨﯽ ﺣﺴﻦ اﻟّﻨﻈﺮ ﻓﯿﻤﺎ ﯾﺮﺿـﯿﮏ ﻋّﻨﯽ‪ ،‬و اﻟﺰم ﻗﻠﺒﯽ ﺣﻔﻆ ﮐﺘﺎﺑﮏ ﮐﻤﺎ ﻋﻠّﻤﺘﻨﯽ‪ ،‬و اﺟﻌﻠﻨﯽ‬
‫اﺗﻠﻮه ﻋﻠﯽ اﻟّﻨﺤﻮ اﻟّـﺬي ﯾﺮﺿـﯿﮏ ﻋّﻨﯽ‪ .‬اﻟّﻠﻬّﻢ ﻧّﻮر ﺑﮑﺘﺎﺑﮏ ﺑﺼـﺮي‪ ،‬و اﺷـﺮح ﺑﻪ ﺻـﺪري‪ ،‬و ﻓّﺮح ﺑﻪ ﻗﻠﺒﯽ‪ ،‬و اﻃﻠﻖ ﺑﻪ ﻟﺴﺎﻧﯽ‪ ،‬و اﺳـﺘﻌﻤﻞ ﺑﻪ‬
‫ﺑﺪﻧﯽ‪ ،‬و ﻗّﻮﻧﯽ ﻋﻠﯽ ذﻟﮏ‪ ،‬ﻓﺎﻧّﻪ ﻻ ﺣﻮل و ﻻ ﻗّﻮة اﻟّﺎ ﺑﮏ‬
‫‪» .‬ﺧـﺪاﯾﺎ‪ ،‬ﻣﺮا ﺑﺎ ﺗﺮك ﮔﻨﺎﻫﺎن و ﻧﺎﻓﺮﻣﺎﻧﯽ ﺧﻮدت ﺗﺎ زﻧﺪه ﻫﺴـﺘﻢ‪ ،‬ﺷﺎﯾﺴـﺘﻪ رﺣﻤﺖ ﺧﻮد ﺳﺎز و ﺗﻮﺟﻪ ﺧﻮﺑﯽ ﺑﻪ آﻧﭽﻪ ﺗﻮ را از ﻣﻦ ﺧﺸـﻨﻮد‬
‫ﻣﯽﺳﺎزد روزﯾﻢ ﻓﺮﻣﺎ‪ ،‬و ﭼﻨﺎن ﮐﻪ ﻗﺮآن را ﺑﻪ ﻣﻦ آﻣﻮﺧﺘﻪاي دﻟﻢ را ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ ﺣﺎﻓﻆ آن ﻗﺮار ده‪ ،‬و ﻣﺮا ﺑﻪ ﺗﻼوت آن ﺑﻪ ﻧﺤﻮي ﮐﻪ‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪189:‬‬
‫ﺑﺎﻋﺚ ﺧﺸـﻨﻮدي ﺗﻮﺳﺖ ﻣﻮﻓﻖ دار‪ .‬ﺧﺪاﯾﺎ‪ ،‬دﯾﺪﮔﺎﻧﻢ را ﺑﻪ ﻗﺮآﻧﺖ روﺷﻦ‪ ،‬و ﺳـﯿﻨﻪام را ﺑﺎ آن ﺑﺎز و ﭘﺬﯾﺮا‪ ،‬و دﻟﻢ را ﺑﻪ آن ﺷﺎد‪ ،‬و زﺑﺎﻧﻢ را‬
‫ﺑﻪ ﻗﺮآن ﮔﻮﯾﺎ ﺳﺎز‪ ،‬و ﺑـﺪﻧﻢ را ﺑﺮ ﻋﻤﻞ ﮐﺮدن ﺑﻪ آن وادار‪ ،‬و ﻣﺮا ﺑﺮ اﯾﻦ ﮐﺎر ﻧﯿﺮو ده‪ ،‬ﮐﻪ ﻫﯿﭻ ﻧﯿﺮو و ﺗﻮاﻧﯽ ﺑﺮ ﺗﺮك و ﻋﻤﻞ ﻧﯿﺴﺖ ﺟﺰ ﺑﻪ‬
‫ذات ﻣﻘﺪس ﺗﻮ«‪.‬‬
‫)‪(1‬‬
‫دﻋﺎي آن ﺣﻀﺮت ﺑﺮاي ﻣﺤﻔﻮظ ﻣﺎﻧﺪن از ﺷّﺮ دﺷﻤﻨﺎن‬
‫)‪ .411 (2‬ﺣﺠﺎب رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ )ﯾﻌﻨﯽ دﻋﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﺮاي ﻣﺤﻔﻮظ ﻣﺎﻧﺪن از ﺷّﺮ دﺷﻤﻨﺎن ﻣﯽﺧﻮاﻧﺪ( اﯾﻦ ﺑﻮد‪:‬‬
‫و ﺟﻌﻠﻨـﺎ ﻋﻠﯽ ﻗﻠـﻮﺑﻬﻢ اﮐّﻨـﮥ ان ﯾﻔﻘﻬﻮه و ﻓﯽ آذاﻧﻬﻢ وﻗﺮا‪ .‬و اذا ذﮐﺮت رﺑّـﮏ ﻓﯽ اﻟﻘﺮآن وﺣـﺪه وﻟّﻮا ﻋﻠﯽ ادﺑـﺎرﻫﻢ ﻧﻔﻮرا‪ «1» .‬ﻟا ّﻠﻬّﻢ ﺑﻤﺎ‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ‪ 114‬از ‪129‬‬ ‫ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت راﯾﺎﻧﻪاي ﻗﺎﺋﻤﯿﻪ‬ ‫ﺳﻨﻦ اﻟﻨﺒﯽ ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ‪ :‬آداب و ﺳﻨﻦ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ص( ‪ -‬آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري‬
‫اﺻﻔﻬﺎن ‪www.Ghaemiyeh.com‬‬ ‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم‬
‫وارت اﻟﺤﺠﺐ ﻣﻦ ﺟﻼﻟﮏ و ﺟﻤﺎﻟﮏ‪ ،‬و ﺑﻤﺎ اﻃﺎف ﺑﻪ اﻟﻌﺮش ﻣﻦ ﺑﻬﺎء ﮐﻤﺎﻟﮏ‪ ،‬و ﺑﻤﻌﺎﻗﺪ اﻟﻌّﺰ ﻣﻦ ﻋﺮﺷﮏ‪ ،‬و ﺑﻤﺎ ﺗﺤﯿﻂ ﺑﻪ ﻗﺪرﺗﮏ ﻣﻦ‬
‫ﻣﻠﮑﻮت ﺳﻠﻄﺎﻧﮏ‪ ،‬ﯾﺎ ﻣﻦ ﻻ راّد ﻻﻣﺮه‪ ،‬و ﻻ ﻣﻌّﻘﺐ ﻟﺤﮑﻤﻪ‪ ،‬اﺿﺮب ﺑﯿﻨﯽ و ﺑﯿﻦ اﻋﺪاﺋﯽ ﺑﺴﺘﺮك اﻟّﺬي ﻻ ﺗﻔّﺮﻗﻪ اﻟﻌﻮاﺻﻒ ﻣﻦ اﻟّﺮﯾﺎح‪ ،‬و ﻻ‬
‫ﺗﻘﻄﻌﻪ اﻟﺒﻮاﺗﺮ ﻣﻦ اﻟـّﺼ ﻔﺎح‪ ،‬و ﻻ ﺗﻨﻔـﺬه ﻋﻮاﻣﻞ اﻟّﺮﻣﺎح‪ .‬ﺣﻞ ﯾﺎ ﺷﺪﯾﺪ اﻟﺒﻄﺶ ﺑﯿﻨﯽ و ﺑﯿﻦ ﻣﻦ ﯾﺮﻣﯿﻨﯽ ﺑﺨﻮاﻓﻘﻪ‪ ،‬و ﻣﻦ ﺗﺴـﺮي اﻟّﯽ ﻃﻮارﻗﻪ‪ ،‬و‬
‫ﻓّﺮج ﻋّﻨﯽ ﮐّﻞ ﻫّﻢ و ﻏّﻢ‪ .‬ﯾﺎ ﻓﺎرج ﻫّﻢ ﯾﻌﻘﻮب‪ ،‬ﻓّﺮج ﻋّﻨﯽ‪ .‬ﯾﺎ ﮐﺎﺷﻒ ﺿـّﺮ اّﯾﻮب اﮐﺸﻒ ﺿّﺮي‪ ،‬و اﻏﻠﺐ ﻟﯽ ﻣﻦ ﻏﻠﺒﻨﯽ ﯾﺎ ﻏﺎﻟﺒﺎ ﻏﯿﺮ ﻣﻐﻠﻮب‪.‬‬
‫و رّد اﻟﻠّﻪ اﻟّـﺬﯾﻦ ﮐﻔﺮوا ﺑﻐﯿﻈﻬﻢ ﻟﻢ ﯾﻨـﺎﻟﻮا ﺧﯿﺮا‪ ،‬و ﮐﻔﯽ اﻟﻠّﻪ اﻟﻤﺆﻣﻨﯿﻦ اﻟﻘﺘـﺎل‪ ،‬و ﮐﺎن اﻟﻠّﻪ ﻗﻮّﯾﺎ ﻋﺰﯾﺰا »‪ .«2‬ﻓﺎّﯾـﺪﻧﺎ اﻟّﺬﯾﻦ آﻣﻨﻮا ﻋﻠﯽ ﻋﺪّوﻫﻢ‬
‫ﻓﺎﺻﺒﺤﻮا ﻇﺎﻫﺮﯾﻦ »‪.«3‬‬
‫»ﻣﺎ ﺑﺮ دﻟﻬﺎي ﮐﺎﻓﺮان ﺣﺠﺎبﻫﺎﯾﯽ اﻓﮑﻨﺪهاﯾﻢ ﮐﻪ ﻗﺮآن را ﻧﻤﯽﻓﻬﻤﻨﺪ و در‬
‫______________________________‬
‫)‪ (1‬اﺳﺮاء‪.46 /‬‬
‫)‪ (2‬اﺣﺰاب‪.25 /‬‬
‫)‪ (3‬ﺻﻒ‪.14 /‬‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪190:‬‬
‫ﮔﻮشﻫﺎي آﻧﺎن ﺳﻨﮕﯿﻨﯽ ﻧﻬﺎدهاﯾﻢ )ﮐﻪ ﻧﻤﯽﺷﻨﻮﻧﺪ(‪ .‬و ﭼﻮن ﺧﺪا را در ﻗﺮآن ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﯾﯽ ﯾﺎد ﻣﯽﮐﻨﯽ آﻧﺎن از ﻧﻔﺮت ﺑﻪ ﺗﻮ ﭘﺸﺖ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ«‪.‬‬
‫ﺧـﺪاﯾﺎ‪ ،‬ﺗﻮ را ﺑﻪ آن ﺟﻼل و ﺟﻤﺎﻟﺖ ﮐﻪ در ﭘﺲ ﺣﺠﺎﺑﻬﺎ ﻣﺴـﺘﻮر اﺳﺖ‪ ،‬و ﺑﻪ آن ﻧﻮر ﮐﻤﺎﻟﺖ ﮐﻪ ﻋﺮش آن را اﺣﺎﻃﻪ ﻧﻤﻮده‪ ،‬و ﺑﻪ ﺟﺎﯾﮕﺎه‬
‫ﻋﺰت و ﺷـﺮاﻓﺘﯽ ﮐﻪ در ﻋﺮش ﻗﺪرﺗﺖ ﺟﺎي دارد‪ ،‬و ﺑﻪ ﻣﻠﮑﻮت ﺳﻠﻄﺎﻧﺖ ﮐﻪ ﻗﺪرﺗﺖ آن را اﺣﺎﻃﻪ ﮐﺮده ﺳﻮﮔﻨﺪ ﻣﯽدﻫﻢ‪ ،‬اي ﺧﺪاﯾﯽ ﮐﻪ‬
‫اﻣﺮ و ﻓﺮﻣـﺎﻧﺖ را ردﮐﻨﻨـﺪهاي‪ ،‬و ﺣﮑﻢ و ﻗﻀﺎوﺗﺖ را ﺑﺮﮔﺸﺖ دﻫﻨـﺪهاي ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﺑﯿﻦ ﻣﻦ و دﺷـﻤﻨﺎﻧﻢ ﺣﺠﺎب ﺧﻮدت را ﻗﺮار ده‪ ،‬ﺣﺠﺎﺑﯽ‬
‫ﮐﻪ ﺑﺎدﻫﺎي ﺗﻨـﺪ ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ ﻣﺘﻔﺮق ﺳﺎﺧﺘﻦ‪ ،‬و ﺷﻤﺸـﯿﺮﻫﺎي ﺗﯿﺰ ﻗﺪرت ﻗﻄﻌﻪ ﻗﻄﻌﻪ ﮐﺮدن‪ ،‬و ﺳـﺮ ﻧﯿﺰهﻫﺎي ﮐﺎري ﻧﯿﺮوي ﻧﻔﻮذ ﮐﺮدن در آن را‬
‫ﻧﺪاﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اي ﺧﺪاي ﺳﺨﺖ ﺣﻤﻠﻪﮐﻨﻨﺪه و ﺑﻪ ﭼﻨﮓ آورﻧﺪه‪ ،‬ﺑﯿﻦ ﻣﻦ و ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻣﺮا ﻫﺪف ﺗﯿﺮﻫﺎي ﺧﻮد ﻗﺮار ﻣﯽدﻫﻨﺪ‪ ،‬و ﺑﻼﻫﺎي‬
‫ﻋﻈﯿﻢ ﺷـﺒﺎﻧﮕﺎه را ﺑﻪ ﺳﻮي ﻣﻦ ﺳـﺮازﯾﺮ ﻣﯽﮐﻨﻨـﺪ ﺣﺎﯾـﻞ ﺷﻮ‪ ،‬و ﻫﺮ ﻏﻢ و اﻧـﺪوﻫﯽ را از ﻣﻦ ﺑﺮ ﻃﺮف ﺳـﺎز‪ ،‬اي ﺧـﺪاﯾﯽ ﮐﻪ ﻏﻢ ﯾﻌﻘﻮب را‬
‫ﺑﺮﻃﺮف ﺳـﺎﺧﺘﯽ‪ ،‬ﻏﻢ و ﻏﺼﻪ را از ﻣﻦ ﺑﺮﻃﺮف ﻓﺮﻣـﺎ‪ .‬اي ﺧـﺪاﯾﯽ ﮐﻪ ﮔﺮﻓﺘـﺎري و ﺑﯿﻤـﺎري اﯾﻮب را ﺑﺮﻃﺮف ﮐﺮدي‪ ،‬ﮔﺮﻓﺘﺎري ﻣﺮا ﻣﺮﺗﻔﻊ‬
‫ﮔﺮدان‪ .‬اي ﺧـﺪاي ﭘﯿﺮوزي ﮐﻪ ﻫﯿـﭻ ﮔﺎه ﻣﻐﻠﻮب ﻧﻤﯽﺷﻮي‪ ،‬ﻣﺮا ﺑﺮ ﻫﺮ دﺷـﻤﻨﯽ ﮐﻪ دارم ﭘﯿﺮوز ﮔﺮدان‪» .‬و ﺧﺪا ﮐﺎﻓﺮان را ﺧﺸـﻤﻨﺎك در‬
‫ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻓﺘﺤﯽ ﻧﺎﺋﻞ ﻧﺸـﺪه ﺑﻮدﻧـﺪ ﺑﺎز ﮔﺮداﻧﯿـﺪ‪ ،‬و ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺎر ﺟﻨﮓ را از دوش ﻣﺆﻣﻨﺎن ﺑﺮداﺷﺖ‪ ،‬و ﺧﺪاوﻧﺪ ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪ و ﻋﺰﯾﺰ اﺳﺖ«‪.‬‬
‫»ﭘﺲ ﻣﺆﻣﻨﺎن را ﺑﺮ دﺷﻤﻨﺎﻧﺸﺎن ﯾﺎري دادﯾﻢ ﺑﻪ ﻃﻮري ﮐﻪ ﺑﺮ دﺷﻤﻦ ﭘﯿﺮوز ﺷﺪﻧﺪ«‪.‬‬
‫)‪(1‬‬
‫ﻣﻠﺤﻘﺎت‬
‫اﺷﺎره‬
‫)‪ (367 (2‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺑﺮﻧﻤﯽﺧﺎﺳﺖ و ﻧﻤﯽﻧﺸﺴﺖ ﻣﮕﺮ ﺑﻪ ﯾﺎد ﺧﺪا‪.‬‬
‫)‪ (368 ( 3‬ﺣﻀـﺮت اﻣﺎم رﺿﺎ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﺑﻪ اﺻـﺤﺎب ﺧﻮد ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺑﺮ ﺷـﻤﺎ ﺑﺎد ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه داﺷﺘﻦ اﺳﻠﺤﻪ و ﺳﻼح ﭘﯿﺎﻣﺒﺮان‪ .‬ﻋﺮض ﺷﺪ‪:‬‬
‫اﺳﻠﺤﻪ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮان ﭼﯿﺴﺖ؟ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬دﻋﺎ‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪191:‬‬
‫ﮐﺮدن‪.‬‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ‪ 115‬از ‪129‬‬ ‫ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت راﯾﺎﻧﻪاي ﻗﺎﺋﻤﯿﻪ‬ ‫ﺳﻨﻦ اﻟﻨﺒﯽ ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ‪ :‬آداب و ﺳﻨﻦ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ص( ‪ -‬آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري‬
‫اﺻﻔﻬﺎن ‪www.Ghaemiyeh.com‬‬ ‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم‬
‫)‪ (369 (1‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻫﻨﮕﺎم دﻋﺎ ﮐﺮدن ﭼﻨﺎن ﺗﻀّﺮع و زاري ﻣﯽﮐﺮد ﮐﻪ ﻧﺰدﯾﮏ ﺑﻮد ﻋﺒﺎ از دوش او ﺑﯿﻔﺘﺪ‪.‬‬
‫)‪ (370 ( 2‬اﻣـﺎم ﺑﺎﻗﺮ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻣﺎ اﻫﻞ ﺑﯿﺖ دﻋﺎ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ و از ﺧﺪاوﻧـﺪ آﻧﭽﻪ را دوﺳﺖ دارﯾﻢ درﺧﻮاﺳﺖ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪ ،‬اﻣﺎ ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ‬
‫ﮐﻪ ﻗﻀﺎي اﻟﻬﯽ ﺑﺮ ﺧﻼف ﻣﯿﻞ ﻣﺎ واﻗﻊ ﺷﺪ ﻫﻤﺎن را ﻣﯽﭘﺴﻨﺪﯾﻢ و ﺑﺎ آﻧﭽﻪ ﻣﺤﺒﻮب ﺧﺪاﺳﺖ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻧﻤﯽورزﯾﻢ‪.‬‬
‫)‪(3‬‬
‫دﻋﺎي آن ﺣﻀﺮت ﻫﻨﮕﺎم ﺻﺒﺢ‬
‫)‪ (371 ( 4‬اﻣـﺎم ﺻـﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟـّﺴ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺳﻪ ﺟﻤﻠﻪ دﻋﺎ ﻫﺴﺖ ﮐﻪ ﭘﯿﻐﻤﺒﺮان از آدم ﻋﻠﯿﻪ اﻟـّﺴ ﻼم ﺑﻪ ﺑﻌـﺪ‪ ،‬دﺳﺖ ﺑﻪ دﺳﺖ ﮔﺮﻓﺘﻨـﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ‬
‫رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ رﺳﯿﺪ و ﺣﻀﺮت در ﺻﺒﺢ آن دﻋﺎ را ﻣﯽﺧﻮاﻧﺪ‪:‬‬
‫اﻟّﻠﻬّﻢ اﻧّﯽ اﺳﺄﻟﮏ اﯾﻤﺎﻧﺎ ﺗﺒﺎﺷﺮ ﺑﻪ ﻗﻠﺒﯽ‪ ،‬و ﯾﻘﯿﻨﺎ ﺣّﺘﯽ اﻋﻠﻢ اﻧّﻪ ﻻ ﯾﺼﯿﺒﻨﯽ اﻟّﺎ ﻣﺎ ﮐﺘﺒﺖ ﻟﯽ‪ ،‬و رّﺿﻨﯽ ﺑﻤﺎ ﻗﺴﻤﺖ ﻟﯽ‪.‬‬
‫»ﺧـﺪاﯾﺎ‪ ،‬از ﺗﻮ اﯾﻤـﺎﻧﯽ ﻣﯽﻃﻠﺒﻢ ﮐﻪ ﺑﺎ آن ﻫﻤﯿﺸﻪ در دﻟﻢ ﺑﺎﺷـﯽ‪ ،‬و ﯾﻘﯿﻨﯽ ﻣﯽﺧﻮاﻫﻢ ﮐﻪ ﺑﻪ واﺳـﻄﻪ آن ﺑـﺪاﻧﻢ ﮐﻪ ﺟﺰ آﻧﭽﻪ ﺗﻮ ﺑﺮاﯾﻢ ﻣﻘﺮر‬
‫ﮐﺮدهاي ﺑﻪ ﻣﻦ ﻧﻤﯽرﺳﺪ‪ .‬و ﻣﺮا ﺑﻪ داﺷﺘﻦ آﻧﭽﻪ ﻗﺴﻤﺖ ﻣﻦ ﮐﺮدهاي ﺧﺸﻨﻮد ﺳﺎز«‪.‬‬
‫)‪) (372 (5‬ﻣﺎﻧﻨﺪ دﻋﺎي ‪ .395‬اﺳﺖ(‬
‫)‪(6‬‬
‫ﺗﻌﻮﯾﺬ رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﱠﻠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ‬
‫)‪ (373 ( 7‬اﻣﯿﺮ اﻟﻤﺆﻣﻨﯿﻦ ﻋﻠﯽ ﻋﻠﯿﻪ اﻟـّﺴ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺣﺴﻦ و ﺣﺴﯿﻦ ﻋﻠﯿﻬﻤﺎ اﻟّﺴﻼم را ﺑﺎ اﯾﻦ ﮐﻠﻤﺎت ﺗﻌﻮﯾﺬ‬
‫ﻣﯽﮐﺮد و دﺳﺘﻮر ﻣﯽداد اﺻﺤﺎﺑﺶ ﻧﯿﺰ ]ﺧﻮد و اوﻻدﺷﺎن را[ ﺑﺎ آن ﺗﻌﻮﯾﺬ ﮐﻨﻨﺪ‪:‬‬
‫ﺑﺴﻢ اﻟﻠﱠﻪ اﻟّﺮﺣﻤﻦ اﻟّﺮﺣﯿﻢ‪ ،‬اﻋﯿﺬ ﻧﻔﺴﯽ و دﯾﻨﯽ و اﻫﻠﯽ و ﻣﺎﻟﯽ و وﻟﺪي و ﺧﻮاﺗﯿﻢ ﻋﻤﻠﯽ و ﻣﺎ رزﻗﻨﯽ رﺑّﯽ و ﺧّﻮﻟﻨﯽ‪ ،‬ﺑﻌّﺰة اﻟﻠﱠﻪ و ﻋﻈﻤﮥ اﻟﻠﱠﻪ و‬
‫ﺟﺒﺮوت اﻟﻠﱠﻪ و‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪192:‬‬
‫ﺳﻠﻄﺎن اﻟﻠﱠﻪ و رﺣﻤـﮥ اﻟﻠﱠﻪ و رأﻓـﮥ اﻟﻠﱠﻪ و ﻏﻔﺮان اﻟﻠﱠﻪ و ﻗّﻮة اﻟﻠﱠﻪ و ﻗﺪرة اﻟﻠﱠﻪ‪ ،‬و ﺑﺂﻻء اﻟﻠﱠﻪ و ﺑﺼـﻨﻊ اﻟﻠﱠﻪ و ﺑﺎرﮐﺎن اﻟﻠﱠﻪ و ﺑﺠﻤﻊ اﻟﻠﱠﻪ ﻋّﺰ و ﺟّﻞ‪ ،‬و‬
‫ﺑﺮﺳﻮل اﻟﻠﱠﻪ ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ و ﻗـﺪرة اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯽ ﻣـﺎ ﯾﺸـﺎء‪ ،‬ﻣﻦ ﺷـّﺮ اﻟّﺴﺎّﻣـﮥ و اﻟﻬﺎّﻣـﮥ‪ ،‬و ﻣﻦ ﺷـّﺮ اﻟﺠّﻦ و اﻻـﻧﺲ‪ ،‬و ﻣﻦ ﺷـّﺮ ﻣـﺎ دّب ﻓﯽ‬
‫اﻻـرض‪ ،‬و ﻣﻦ ﺷـّﺮ ﻣﺎ ﯾﺨﺮج ﻣﻨﻬﺎ‪ ،‬و ﻣﻦ ﺷـّﺮ ﻣﺎ ﯾﻨﺰل ﻣﻦ اﻟّﺴـ ﻤﺎء و ﻣﺎ ﯾﻌﺮج ﻓﯿﻬﺎ‪ ،‬و ﻣﻦ ﺷـّﺮ ﮐّﻞ داﺑّـﮥ رﺑّﯽ آﺧـﺬ ﺑﻨﺎﺻـﯿﺘﻬﺎ‪ ،‬اّن رﺑّﯽ ﻋﻠﯽ‬
‫ﺻﺮاط ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ‪ ،‬و ﻫﻮ ﻋﻠﯽ ﮐّﻞ ﺷﯽء ﻗﺪﯾﺮ‪ ،‬و ﻻ ﺣﻮل و ﻻ ﻗّﻮة اﻟّﺎ ﺑﺎﻟﻠﱠﻪ اﻟﻌﻠّﯽ اﻟﻌﻈﯿﻢ‪ ،‬و ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯽ ﺳّﯿﺪﻧﺎ ﻣﺤّﻤﺪ و آﻟﻪ‪.‬‬
‫»ﺑﻪ ﻧـﺎم ﺧﺪاوﻧـﺪ ﺑﺨﺸـﻨﺪه ﻣﻬﺮﺑـﺎن‪ ،‬ﺟﺎن و دﯾﻦ و اﻫﻞ و ﻣﺎل و اوﻻد و ﻋﺎﻗﺒﺖ ﮐﺎر و آﻧﭽﻪ را ﮐﻪ ﭘﺮوردﮔﺎرم روزي ﻣﻦ ﺳﺎﺧﺘﻪ و ﺑﻪ ﻣﻦ‬
‫ﺑﺨﺸـﯿﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻫﻤﻪ را در ﭘﻨـﺎه ﻋﺰت و ﻋﻈﻤﺖ و ﺟﺒﺮوت و ﺳـﻠﻄﻨﺖ و رﺣﻤﺖ و رأﻓﺖ و ﻣﻐﻔﺮت و ﻗﻮت و ﻗـﺪرت ﺧـﺪاي ﻣﺘﻌـﺎل ﻗﺮار‬
‫داده‪ ،‬و ﺑﻪ ﻧﻌﻤﺘﻬﺎ و اﺣﺴﺎن و ارﮐﺎن و اﻟﻔﺖ ﺧﺪا و ﺑﻪ رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ]؟[ و ﻗﺪرت ﺧﺪا ﮐﻪ ﺑﺮ ﻫﺮ ﭼﻪ ﺧﺪا ﺑﺨﻮاﻫﺪ ﻧﺎﻓﺬ‬
‫اﺳﺖ ﺳـﭙﺮدم‪ ،‬از ﺷـﺮ ﺣﯿـﻮان زﻫﺮدار و ﺑﯽزﻫﺮ‪ ،‬و از ﺷـّﺮ ﺟّﻦ و اﻧﺲ‪ ،‬و از ﺷـﺮ آﻧﭽﻪ در دل زﻣﯿﻦ ﺣﺮﮐﺖ ﻣﯽﮐﻨـﺪ و آﻧﭽﻪ از آن ﺑﯿﺮون‬
‫ﻣﯽآﯾـﺪ‪ ،‬و از ﺷـﺮ آﻧﭽﻪ از آﺳـﻤﺎن ﻓﺮود ﻣﯽآﯾـﺪ و آﻧﭽﻪ ﺑﻪ آن ﺑﺎﻻـ ﻣﯽرود‪ ،‬و از ﺷـﺮ ﻫﺮ ﺟﺎﻧـﺪاري ﮐﻪ زﻣـﺎﻣﺶ ﺑﻪ دﺳﺖ ﭘﺮوردﮔـﺎرم‬
‫ﻣﯽﺑﺎﺷـﺪ؛ ﮐﻪ ﻫﻤﺎﻧـﺎ ﭘﺮوردﮔـﺎرم ﺑﺮ راه راﺳﺖ اﺳﺖ و او ﺑﺮ ﻫﻤﻪ ﭼﯿﺰ ﺗﻮاﻧـﺎﺳﺖ‪ ،‬و ﻫﯿـﭻ ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ و ﻧﯿﺮوﯾﯽ ﺑﺮ ﺗﺮك و ﻋﻤﻞ ﻧﯿﺴﺖ ﺟﺰ ﺑﻪ‬
‫ﺧﺪاي واﻻ و ﺑﺰرگ‪ ،‬و درود ﺧﺪا ﺑﺮ ﺳﺮورﻣﺎن ﻣﺤّﻤﺪ و آل او ﺑﺎد«‪.‬‬
‫)‪(1‬‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ‪ 116‬از ‪129‬‬ ‫ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت راﯾﺎﻧﻪاي ﻗﺎﺋﻤﯿﻪ‬ ‫ﺳﻨﻦ اﻟﻨﺒﯽ ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ‪ :‬آداب و ﺳﻨﻦ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ص( ‪ -‬آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري‬
‫اﺻﻔﻬﺎن ‪www.Ghaemiyeh.com‬‬ ‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم‬
‫ﺗﻌﻮﯾﺬ دﯾﮕﺮ در ﮔﺮﻓﺘﺎريﻫﺎ و در ﮐﻠﯿﻪ ﻧﺎراﺣﺘﯽﻫﺎ و ﺷﺪاﯾﺪ‬
‫)‪ (374 ( 2‬ﺟﺎﺑﺮ ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﭼﻮن دﭼﺎر ﻏﻢ و ﻧﺎراﺣﺘﯽ ﻣﯽﺷﺪ و ﯾﺎ از ﺟﺎﻧﺐ ﻣﺸﺮﮐﯿﻦ ﺑﻪ ﻣﺸﮑﻠﯽ ﺑﺮﻣﯽﺧﻮرد‬
‫دﺳﺖ ﻣﺒﺎرﮐﺶ را ﻣﯽﺑﺴﺖ و ﻓﺸﺎر ﻣﯽداد و‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪193:‬‬
‫ﻣﯽﮔﻔﺖ‪ :‬ﺗﻨﮓ ﺷﻮ‪ ،‬ﺑﺎز ﺷﻮ‪ .‬ﺳﭙﺲ رو ﺑﻪ ﻗﺒﻠﻪ ﻣﯽاﯾﺴﺘﺎد و دﺳﺖ ﺧﻮد را ﺑﻠﻨﺪ ﻣﯽﮐﺮد و ﻣﯽﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫ﺑﺴﻢ اﻟﻠﱠﻪ اﻟّﺮﺣﻤﻦ اﻟّﺮﺣﯿﻢ‪ ،‬ﻻ ﺣﻮل و ﻻ ﻗّﻮة اﻟّﺎ ﺑﺎﻟﻠﱠﻪ اﻟﻌﻠّﯽ اﻟﻌﻈﯿﻢ‪ .‬اﻟّﻠﻬّﻢ اّﯾﺎك ﻧﻌﺒﺪ و اّﯾﺎك ﻧﺴﺘﻌﯿﻦ‪ .‬اﻟّﻠﻬّﻢ ﮐّﻒ ﺑﺄس اﻟّﺬﯾﻦ ﮐﻔﺮوا‪ ،‬ﻓﺎﻧّﮏ‬
‫أﺷّﺪ ﺑﺎﺳﺎ و اﺷّﺪ ﺗﻨﮑﯿﻼ‬
‫»ﺑـﻪ ﻧـﺎم ﺧﺪاوﻧـﺪ ﺑﺨﺸـﻨﺪه ﻣﻬﺮﺑـﺎن‪ ،‬ﻫﯿـﭻ ﺗﻮاﻧـﺎﯾﯽ و ﻧﯿﺮوﯾﯽ ﺑﺮ ﺗﺮك و ﻋﻤـﻞ ﻧﯿﺴﺖ ﺟﺰ ﺑﻪ ﺧـﺪاي واﻻـ و ﺑﺰرگ‪ .‬ﺑـﺎر اﻟﻬـﺎ‪ ،‬ﺗﻨﻬـﺎ ﺗـﻮ را‬
‫ﻣﯽﭘﺮﺳﺘﯿﻢ و ﺗﻨﻬﺎ از ﺗﻮ ﯾﺎري ﻣﯽﺟﻮﯾﯿﻢ‪ .‬ﺑﺎر اﻟﻬﺎ‪ ،‬ﻗﺪرت و ﻧﯿﺮوي ﮐﺎﻓﺮان را دﻓﻊ ﻓﺮﻣﺎ‪ ،‬ﮐﻪ ﻧﯿﺮو و ﻗﺪرت ﺗﻮ از ﻫﻤﻪ ﺳﺨﺖﺗﺮ اﺳﺖ«‪.‬‬
‫ﺟﺎﺑﺮ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﻪ ﺧﺪا ﻗﺴﻢ دﺳﺖ ﻣﺒﺎرﮐﺶ را ﺑﺎز ﻧﻤﯽﮐﺮد ﻣﮕﺮ آﻧﮑﻪ ﻓﺮج ﻣﯽرﺳﯿﺪ‪.‬‬
‫)‪(1‬‬
‫دﻋﺎي آن ﺣﻀﺮت ﭼﻮن از اﻣﺮي ﻣﺤﺰون ﻣﯽﮔﺸﺖ )دﻋﺎي ﻓﺮج(‬
‫)‪ (375 ( 2‬اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟـّﺴ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﭼﻮن از اﻣﺮي ﻣﺤﺰون ﻣﯽﮔﺸﺖ اﯾﻦ دﻋﺎ را ﻣﯽﺧﻮاﻧﺪ؛ و ﺑﻪ‬
‫آن دﻋﺎي ﻓﺮج ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽﺷﺪ‪:‬‬
‫اﻟّﻠﻬّﻢ اﺣﺮﺳـﻨﯽ ﺑﻌﯿﻨﮏ اﻟّﺘﯽ ﻻ ﺗﻨﺎم‪ ،‬و اﮐﻔﻨﯽ ﺑﺮﮐﻨﮏ اﻟّﺬي ﻻ ﯾﺮام‪ ،‬و ارﺣﻤﻨﯽ ﺑﻘﺪرﺗﮏ ﻋﻠّﯽ‪ ،‬و ﻻ اﻫﻠﮏ و اﻧﺖ رﺟﺎﺋﯽ‪ .‬ﻓﮑﻢ ﻣﻦ ﻧﻌﻤﮥ‬
‫اﻧﻌﻤﺖ ﺑﻬﺎ ﻋﻠّﯽ ﻗّﻞ ﻟﻬﺎ ﺷـﮑﺮي‪ ،‬و ﮐﻢ ﻣﻦ ﺑﻠـّﯿ ﮥ اﺑﺘﻠﯿﺘﻨﯽ ﻗّﻞ ﻟﮏ ﺑﻬﺎ ﺻﺒﺮي‪ .‬ﻓﯿﺎ ﻣﻦ ﻗّﻞ ﻋﻨـﺪ ﻧﻌﻤﺘﻪ ﺷـﮑﺮي ﻓﻠﻢ ﯾﺤﺮﻣﻨﯽ‪ ،‬و ﯾﺎ ﻣﻦ ﻗّﻞ ﻋﻨﺪ‬
‫ﺑﻠّﯿﺘﻪ ﺻﺒﺮي ﻓﻠﻢ ﯾﺨﺬﻟﻨﯽ‪ ،‬و ﯾﺎ ﻣﻦ رآﻧﯽ ﻋﻠﯽ اﻟﺨﻄﺎﯾﺎ ﻓﻠﻢ ﯾﻔﻀﺤﻨﯽ‪ ،‬اﺳﺄﻟﮏ ان ﺗﺼﻠّﯽ ﻋﻠﯽ ﻣﺤّﻤﺪ و آل ﻣﺤّﻤﺪ‪.‬‬
‫اﻟّﻠﻬّﻢ اﻋّﻨﯽ ﻋﻠﯽ دﯾﻨﯽ ﺑﺎﻟـّﺪﻧﯿﺎ‪ ،‬و ﻋﻠﯽ اﻵـﺧﺮة ﺑـﺎﻟّﺘﻘﻮي‪ ،‬و اﺣﻔﻈﻨﯽ ﻓﯿﻤـﺎ ﻏﺒﺖ ﻋﻨﻪ‪ ،‬و ﻻ ﺗﮑﻠﻨﯽ اﻟﯽ ﻧﻔﺴـﯽ ﻓﯿﻤﺎ ﺣﻀـﺮﺗﻪ‪ ،‬ﯾﺎ ﻣﻦ ﻻ ﺗﻀـّﺮه‬
‫اﻟّﺬﻧﻮب‪ ،‬و ﻻ ﺗﻨﻘﺼﻪ اﻟﻤﻐﻔﺮة‪ ،‬ﻫﺐ ﻟﯽ ﻣﺎ ﻻ ﯾﻨﻘﺼﮏ‪ ،‬و اﻏﻔﺮ ﻟﯽ ﻣﺎ ﻻ ﯾﻀّﺮك‪ ،‬اﻧّﮏ رّب وّﻫﺎب‪ .‬اﺳﺄﻟﮏ ﻓﺮﺟﺎ ﻗﺮﯾﺒﺎ‪،‬‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪194:‬‬
‫و ﺻﺒﺮا ﺟﻤﯿﻼ‪ ،‬و رزﻗﺎ واﺳﻌﺎ‪ ،‬و اﻟﻌﺎﻓﯿﮥ ﻣﻦ ﺟﻤﯿﻊ اﻟﺒﻼء‪ ،‬و ﺷﮑﺮ اﻟﻌﺎﻓﯿﮥ‬
‫‪» .‬ﺧـﺪاﯾﺎ‪ ،‬ﺑﺎ دﯾـﺪهات ﮐﻪ ﻫﺮﮔﺰ ﺑﻪ ﺧﻮاب ﻧﻤﯽرود ﻣﺮا ﭘﺎﺳـﺪاري ﮐﻦ‪ ،‬و ﺑﺎ ﺳـﺘﻮن ﻣﺤﮑﻤﺖ ﮐﻪ ﻫﺮﮔﺰ ﺧﺮاب ﻧﻤﯽﺷﻮد ﻧﮕﺎﻫﻢ دار‪ ،‬و ﺑﻪ‬
‫ﻗـﺪرﺗﺖ ﺑﺮ ﻣﻦ رﺣﻢ ﮐﻦ‪ ،‬و ﺑـﺎ اﻣﯿـﺪي ﮐﻪ ﺑﻪ ﺗﻮ دارم ﻣﺒـﺎدا ﻫﻼـك ﺷﻮم‪ .‬ﭼﻪ ﺑﺴـﯿﺎر ﻧﻌﻤﺖﻫـﺎﯾﯽ ﺑﻪ ﻣﻦ ﮐﺮاﻣﺖ ﻓﺮﻣﻮدي ﮐﻪ در ﺑﺮاﺑﺮش‬
‫ﺷﮑﺮﮔﺰاري ﻣﻨـﺎﺳﺒﯽ ﻧﮑﺮدم‪ ،‬و ﭼﻪ اﺑﺘﻼﺋـﺎﺗﯽ ﺑﺮ ﻣﻦ وارد ﺳﺎﺧﺘﯽ ﮐﻪ در ﺑﺮاﺑﺮ آﻧﻬﺎ ﺻﺒﺮ و ﺑﺮدﺑﺎري درﺳﺘﯽ ﻧﻨﻤﻮدم‪ .‬ﭘﺲ اي ﺧـﺪاﯾﯽ ﮐﻪ‬
‫در ﺑﺮاﺑﺮ ﮐﻔﺮان ﻧﻌﻤﺖ ﻣﺤﺮوﻣﻢ ﻧﮑﺮدي‪ ،‬و اي ﺧﺪاﯾﯽ ﮐﻪ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﮐﻢ ﺻﺒﺮي در ﺑﻼﯾﺖ ﺧﻮارم ﻧﺴﺎﺧﺘﯽ‪ ،‬و اي ﺧﺪاﯾﯽ ﮐﻪ ﻣﺮا ﺑﺮ اﻧﺠﺎم‬
‫ﮔﻨﺎﻫﺎن ﺑﯽﺑﺎك ﯾﺎﻓﺘﯽ و رﺳﻮاﯾﻢ ﻧﻨﻤﻮدي‪ ،‬از ﺗﻮ ﻣﯽﺧﻮاﻫﻢ ﮐﻪ ﺑﺮ ﻣﺤّﻤﺪ و آل ﻣﺤّﻤﺪ درود ﻓﺮﺳﺘﯽ‪.‬‬
‫ﺧـﺪاﯾﺎ‪ ،‬دﻧﯿـﺎ را وﺳـﯿﻠﻪ اﻋـﺎﻧﺖ ﺑﺮ دﯾﻨﻢ ﻗﺮار ده‪ ،‬و ﭘﺮﻫﯿﺰﮐـﺎري را ﻣﻮﺟﺐ ﺳـﻌﺎدت آﺧﺮﺗﻢ ﻧﻤـﺎ‪ ،‬آﻧﭽﻪ ﺑﻪ ﻣﻦ ﮐﺮاﻣﺖ ﮐﺮدي و ﻓﻌﻼ از ﻣﻦ‬
‫ﻏـﺎﯾﺐ اﺳﺖ ﻫﻤﻪ را ﻧﮕﻬـﺪاري ﮐﻦ‪ ،‬و در ﺣﻔـﻆ آﻧﭽﻪ ﺑﻪ ﻣﻦ ﻣﺮﺣﻤﺖ ﮐﺮدي و در ﻧﺰدم ﺣﺎﺿـﺮ اﺳﺖ ﺑﻪ ﺧـﻮد واﻣﮕـﺬار‪ .‬اي ﮐﺴـﯽ ﮐﻪ‬
‫ﮔﻨﺎﻫﺎن ﺑﻪ او ﺿـﺮري ﻧﻤﯽرﺳﺎﻧـﺪ‪ ،‬و آﻣﺮزش ﺧﻄﺎﻫﺎي ﺑﻨﺪﮔﺎن از او ﭼﯿﺰي ﻧﻤﯽﮐﺎﻫﺪ‪ ،‬آﻧﭽﻪ را ﮐﻪ ﭼﯿﺰي از ﺗﻮ ﻧﻤﯽﮐﺎﻫﺪ ﺑﻪ ﻣﻦ ارزاﻧﯽ‬
‫دار‪ ،‬و آﻧﭽﻪ را ﺑﺮاﯾﺖ ﺿـﺮري ﻧـﺪارد ﺑﺮ ﻣﻦ ﺑﺒﺨﺶ‪ ،‬ﮐﻪ ﺗﻮ ﭘﺮوردﮔﺎر ﺑﺨﺸـﻨﺪهاي‪ .‬از ﺗﻮ ﮔﺸﺎﯾﺸـﯽ ﻧﺰدﯾﮏ‪ ،‬ﺻﺒﺮي ﻧﯿﮑﻮ‪ ،‬رزﻗﯽ وﺳـﯿﻊ‪،‬‬
‫ﻋﺎﻓﯿﺖ از ﻫﻤﻪ ﺑﻼﯾﺎ و ﺷﮑﺮ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻋﺎﻓﯿﺖ را ﻣﺴﺄﻟﺖ دارم«‪.‬‬
‫)‪(1‬‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ‪ 117‬از ‪129‬‬ ‫ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت راﯾﺎﻧﻪاي ﻗﺎﺋﻤﯿﻪ‬ ‫ﺳﻨﻦ اﻟﻨﺒﯽ ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ‪ :‬آداب و ﺳﻨﻦ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ص( ‪ -‬آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري‬
‫اﺻﻔﻬﺎن ‪www.Ghaemiyeh.com‬‬ ‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم‬
‫)‪(1‬‬
‫دﻋﺎي آن ﺣﻀﺮت ﻣﻮﻗﻊ دﯾﺪن ﻫﻼل‬
‫)‪ (376 (2‬ﻋﻠﯽ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﭼﻮن ﭼﺸﻤﺶ ﺑﻪ ﻫﻼل ﻣﯽاﻓﺘﺎد ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫اّﯾﻬـﺎ اﻟﺨﻠﻖ ﻟا ﻤﻄﯿﻊ اﻟـّﺪاﺋﺐ اﻟّﺴـ ﺮﯾﻊ اﻟﻤﺘﺼـّﺮف ﻓﯽ ﻣﻠﮑﻮت اﻟﺠـﺒﺮوت ﺑﺎﻟّﺘﻘـﺪﯾﺮ‪ ،‬رﺑّﯽ و رﺑّـﮏ اﻟﻠﱠﻪ‪ .‬اﻟﻠّﻬّﻢ اﻫﻠّﻪ ﻋﻠﯿﻨـﺎ ﺑﺎﻻـﻣﻦ و اﻻﯾﻤـﺎن و‬
‫اﻟّﺴﻼﻣﮥ و اﻻﺣﺴﺎن‪،‬‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪195:‬‬
‫و ﮐﻤﺎ ﺑّﻠﻐﺘﻨﺎ اّوﻟﻪ ﻓﺒّﻠﻐﻨﺎ آﺧﺮه‪ ،‬و اﺟﻌﻠﻪ ﺷﻬﺮا ﻣﺒﺎرﮐﺎ ﺗﻤﺤﻮ ﻓﯿﻪ اﻟّﺴّﯿﺌﺎت‪ ،‬و ﺗﺮﻓﻊ ﻟﻨﺎ ﻓﯿﻪ اﻟّﺪرﺟﺎت‪ ،‬ﯾﺎ ﻋﻈﯿﻢ اﻟﺨﯿﺮات‪.‬‬
‫ا»ي آﻓﺮﯾﺪه ﻣﻄﯿﻊ و ﮐﻮﺷﺎ و ﺳـﺮﯾﻊ ﮐﻪ در ﻣﻠﮑﻮت آﺳﻤﺎن ﺑﺎ ﺗﻘﺪﯾﺮ اﻟﻬﯽ در ﮔﺮدﺷﯽ‪ .‬ﭘﺮوردﮔﺎر ﻣﻦ و ﺗﻮ ﺧﺪاﺳﺖ‪ .‬ﺧﺪاﯾﺎ‪ ،‬اﯾﻦ ﻣﺎه را ﺑﺮ‬
‫ﻣﺎ‪ ،‬ﻣﺎه اﻣﻦ و اﯾﻤﺎن و ﺳﻼﻣﺖ و اﺣﺴﺎن ﻗﺮار ده‪ ،‬و ﭼﻨﺎن ﮐﻪ ﻣﺎ را ﺑﻪ آﻏﺎزش رﺳﺎﻧﺪي ﺑﻪ آﺧﺮش ﻧﯿﺰ ﺑﺮﺳﺎن‪ ،‬و آن را ﻣﺎﻫﯽ ﻣﺒﺎرك ﻗﺮار‬
‫ده ﮐﻪ در آن ﮔﻨﺎﻫﺎﻧﻤﺎن را ﺑﺒﺨﺸﯽ و درﺟﺎﺗﻤﺎن را ﺑﺎﻻ ﺑﺮي‪ ،‬اي ﺧﺪاﯾﯽ ﮐﻪ ﺧﯿﺮاﺗﺖ ﺑﺴﯽ ﺑﺰرگ اﺳﺖ«‪.‬‬
‫)‪) (399 -(377 (1‬اﯾﻦ دﻋﺎﻫﺎ ﺑﻪ ﺟﻬﺘﯽ ﮐﻪ در ﻣﻘﺪﻣﻪ ذﮐﺮ ﺷﺪ‪ ،‬ﺣﺬف ﮔﺮدﯾﺪ‪(.‬‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪196:‬‬
‫)‪(1‬‬
‫ﻣﻠﺤﻘﺎت ﺣﺞ‬
‫)‪ (400 ( 2‬اﺑﺎن از ﺣﻀـﺮت ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﭘﺮﺳﯿﺪ‪ :‬آﯾﺎ رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺷﺒﺎﻧﻪروز ﺗﻌﺪاد ﻣﻌﯿﻨﯽ ﻃﻮاف اﻧﺠﺎم ﻣﯽداد؟‬
‫ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺷـﺒﺎﻧﻪروز ده ﻣﺮﺗﺒﻪ‪ ،‬و ﻫﺮ ﻣﺮﺗﺒﻪ ﻫﻔﺖ ﺑﺎر دور ﺧﺎﻧﻪ ﮐﻌﺒﻪ ﻃﻮاف ﻣﯽﻧﻤﻮد‪ ،‬ﺳﻪ ﻣﺮﺗﺒﻪ اول ﺷﺐ‪،‬‬
‫ﺳﻪ ﻣﺮﺗﺒﻪ آﺧﺮ ﺷﺐ‪ ،‬دو ﻣﺮﺗﺒﻪ ﺻﺒﺢ و دو ﻣﺮﺗﺒﻪ ﺑﻌﺪ از ﻇﻬﺮ‪ ،‬و در ﻓﺎﺻﻠﻪ آﻧﻬﺎ اﺳﺘﺮاﺣﺖ ﻣﯽﮐﺮد‪.‬‬
‫)‪ (401 ( 3‬اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ در ﻫﺮ ﻃﻮاف واﺟﺐ و ﻣﺴـﺘﺤﺒﯽ »ﺣﺠﺮ اﻻﺳﻮد« را ﺑﺎ ﮐﻒ‬
‫دﺳﺖ ﻣﺴﺢ ﻣﯽﮐﺮد‪.‬‬
‫)‪ (402 ( 4‬اﻣﺎم ﺑﺎﻗﺮ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺟﺰ دو رﮐﻦ »ﺣﺠﺮ اﻻﺳﻮد« و »رﮐﻦ ﯾﻤﺎﻧﯽ« را ﻣﺴﺢ ﻧﻤﯽﮐﺮد‪،‬‬
‫و ﭘﺲ از ﻣﺴﺢ آﻧﻬﺎ را ﻣﯽﺑﻮﺳﯿﺪ و ﺻﻮرت ﻣﺒﺎرﮐﺶ را ﺑﺮ آﻧﻬﺎ ﻣﯽﻧﻬﺎد‪ .‬ﭘﺪرم را ﻧﯿﺰ دﯾﺪم ﮐﻪ ﭼﻨﯿﻦ ﻣﯽﮐﺮد‪.‬‬
‫)‪) (403 (5‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪ 402‬اﺳﺖ(‪.‬‬
‫)‪ (404 ( 6‬اﻣﺎم ﺑﺎﻗﺮ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ وﻗﺘﯽ در ﻣﺪﯾﻨﻪ ﺑﻮد‪ ،‬اﻇﻬﺎر ﺗﻤﺎﯾﻞ ﻣﯽﮐﺮد ﮐﻪ ﺑﺮاﯾﺶ آب زﻣﺰم‬
‫ﻫﺪﯾﻪ ﺑﯿﺎورﻧﺪ‪.‬‬
‫)‪ (405 ( 7‬اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ذي اﻟﻤﻌﺎرج )ﺳﻮره ﻣﻌﺎرج( را زﯾﺎد ﻣﯽﺧﻮاﻧـﺪ‪ .‬و ﻫﺮ وﻗﺖ‬
‫ﺳﻮارهاي را ﻣﯽدﯾﺪ و ﯾﺎ از ﺗﻠّﯽ ﺑﺎﻻ ﻣﯽرﻓﺖ و ﯾﺎ ﺳﺮازﯾﺮ‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪197:‬‬
‫ﻣﯽﺷﺪ و در آﺧﺮ ﺷﺐ و در ﺗﻌﻘﯿﺐ ﻧﻤﺎزﻫﺎ ﺗﻠﺒﯿﻪ ﻣﯽﮔﻔﺖ ‪...‬‬
‫)‪ (406 (1‬ﺟﺎﺑﺮ ﺑﻦ ﻋﺒﺪ اﻟﻠﱠﻪ ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ﺗﻠﺒﯿﻪ رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ اﯾﻦ ﺑﻮد‪:‬‬
‫ﻟّﺒﯿﮏ اﻟﻠّﻬّﻢ ﻟّﺒﯿﮏ‪ ،‬ﻻ ﺷﺮﯾﮏ ﻟﮏ ﻟّﺒﯿﮏ‪ ،‬اّن اﻟﺤﻤﺪ و اﻟّﻨﻌﻤﮥ ﻟﮏ و اﻟﻤﻠﮏ‪ ،‬ﻻ ﺷﺮﯾﮏ ﻟﮏ‪.‬‬
‫)‪ (407 (2‬از ﯾﮑﯽ از دو اﻣﺎم )اﻣﺎم ﺻﺎدق و اﻣﺎم ﺑﺎﻗﺮ ﻋﻠﯿﻬﻤﺎ اﻟّﺴﻼم( رواﯾﺖ ﺷﺪه‪:‬‬
‫رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ دو ﻗﻮچ ﺷﺎخدار ﺑﺰرگ و ﻧﺮ ﮐﻪ دﻫﺎن و ﭼﺸﻤﺎﻧﺶ ﺳﯿﺎه و ﻣﺸﮑﯽ ﺑﻮد ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ ﻣﯽﮐﺮد ‪...‬‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ‪ 118‬از ‪129‬‬ ‫ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت راﯾﺎﻧﻪاي ﻗﺎﺋﻤﯿﻪ‬ ‫ﺳﻨﻦ اﻟﻨﺒﯽ ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ‪ :‬آداب و ﺳﻨﻦ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ص( ‪ -‬آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري‬
‫اﺻﻔﻬﺎن ‪www.Ghaemiyeh.com‬‬ ‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم‬
‫)‪ (408 ( 3‬اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ روز ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ ﺳﺮش را ﻣﯽﺗﺮاﺷﯿﺪ و ﻧﺎﺧﻨﻬﺎﯾﺶ را ﻣﯽﮔﺮﻓﺖ و‬
‫ﺷﺎرب و اﻃﺮاف ﻣﺤﺎﺳﻦ ﺧﻮد را ﻣﻘﺪاري ﮐﻮﺗﺎه ﻣﯽﮐﺮد‪.‬‬
‫)‪ (409 (4‬ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻧﺎﺧﻨﻬﺎ و ﮐﻮﺗﺎه ﮐﺮدن ﺷﺎرب و ﺗﺮاﺷﯿﺪن ﻣﻮي زﯾﺮ ﺷﮑﻢ در اﺣﺮام ﺳّﻨﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫)‪ (410 ( 5‬از ﺳـّﻨﺖ اﺳﺖ ﻣﺮدﻣﯽ ﮐﻪ در ﺷـﻬﺮﻫﺎ )ي ﻏﯿﺮ ﻣﮑﻪ( ﻫﺴﺘﻨﺪ و اﻣﺎم و ﭘﯿﺸﻮا ﻧﺪارﻧﺪ‪ ،‬ﻋﺼﺮ روز ﻋﺮﻓﻪ دور ﻫﻢ ﺟﻤﻊ ﺷﻮﻧﺪ و ﺧﺪا‬
‫را ﺑﺨﻮاﻧﻨﺪ و دﻋﺎ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪198:‬‬
‫)‪(1‬‬
‫ﻧﻮادر ﻣﻠﺤﻘﺎت‬
‫)‪ (411 ( 2‬اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟـّﺴ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬روش رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ آن ﺑﻮد ﮐﻪ اﮔﺮ ﺑﭽﻪ ﺷﺘﺮ دو ﺳﺎﻟﻪاي ﻣﻘﺮوض ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫ﺟﺎي آن ﺷﺘﺮ ﻫﻔﺖ ﺳﺎﻟﻪ ﻣﯽداد )ﯾﺎ اﮔﺮ دو درﻫﻢ ﻣﻘﺮوض ﺑﻮد ﭼﻬﺎر درﻫﻢ ﻣﯽﭘﺮداﺧﺖ(‪.‬‬
‫)‪ (412 ( 3‬اﻣﯿﺮ اﻟﻤﺆﻣﻨﯿﻦ ﻋﻠﯽ ﻋﻠﯿﻪ اﻟـّﺴ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﭼﻮن ﻓﻀـﯿﻠﺘﯽ از ﻓﻀﺎﯾـﻞ ﺧﻮد را ﺑﻪ زﺑـﺎن ﻣﯽآورد‬
‫ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺑﺎ داﺷﺘﻦ اﯾﻦ ﻓﻀﯿﻠﺖ ﻓﺨﺮي ﻧﻤﯽﻓﺮوﺷﻢ‪.‬‬
‫)‪ (413 ( 4‬رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﯾﮑﯽ از ﺳـﻨﻦ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺷـﺨﺺ ﻣﺆﻣﻦ در روز ﻋﯿﺪ ﻏﺪﯾﺮ ﺻﺪ ﻣﺮﺗﺒﻪ اﯾﻦ ذﮐﺮ را‬
‫ﺑﮕﻮﯾﺪ‪:‬‬
‫اﻟﺤﻤﺪ ﻟﻠﱠﻪ اﻟّﺬي ﺟﻌﻞ ﮐﻤﺎل دﯾﻨﻪ و ﺗﻤﺎم ﻧﻌﻤﺘﻪ ﺑﻮﻻﯾﮥ أﻣﯿﺮ اﻟﻤﺆﻣﻨﯿﻦ ﻋﻠّﯽ ﺑﻦ أﺑﯽ ﻃﺎﻟﺐ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم‬
‫»ﺳﭙﺎس و ﺳﺘﺎﯾﺶ ﺧﺪاﯾﯽ را ﮐﻪ دﯾﻦ و ﻧﻌﻤﺘﺶ را ﺑﻪ وﻻﯾﺖ ﻋﻠﯽ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﮐﺎﻣﻞ و ﺗﻤﺎم ﺳﺎﺧﺖ«‪.‬‬
‫)‪ (414 (5‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻋﯿﺎدت ﺑﻨﯽ ﻫﺎﺷﻢ )ﺳﺎدات( واﺟﺐ‪ ،‬و زﯾﺎرت آﻧﺎن ﺳّﻨﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫)‪ (415 ( 6‬از اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟـّﺴ ﻼم در ﺑﺎره ذﺑﺢ ﮔﻮﺳـﻔﻨﺪي ﮐﻪ اﯾﺴﺘﺎده اﺳﺖ ﺳﺆال ﺷﺪ‪ ،‬ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺳﺰاوار ﻧﯿﺴﺖ ﭼﻨﯿﻦ ذﺑﺢ ﺷﻮد‪ ،‬ﺳّﻨﺖ‬
‫ﺑﺮ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻃﺮف ﻗﺒﻠﻪ ﺑﺨﻮاﺑﺎﻧﻨﺪ‪.‬‬
‫)‪ (416 (7‬اﻣﺎم رﺿﺎ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻣﺎ اﻫﻞ ﺑﯿﺖ وﻋﺪهﻫﺎي ﺧﻮد را ﺑﺮ ﺧﻮﯾﺸﺘﻦ دﯾﻦ‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪199:‬‬
‫ﺣﺴﺎب ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ ﭼﻨﺎن ﮐﻪ رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻣﯽﮐﺮد‪.‬‬
‫)‪ (417 (1‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﭼﻮن ﺻﺪاي رﻋﺪ را ﻣﯽﺷﻨﯿﺪ ﻣﯽﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫ﺳﺒﺤﺎن ﻣﻦ ﯾﺴّﺒﺢ اﻟّﺮﻋﺪ ﺑﺤﻤﺪه‪.‬‬
‫»ﭘﺎك و ﻣﻨّﺰه اﺳﺖ ﺧﺪاﯾﯽ ﮐﻪ رﻋﺪ‪ ،‬ﺣﻤﺪ و ﺗﺴﺒﯿﺢ او ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ«‪.‬‬
‫)‪ (418 (2‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﭼﻮن ﺻﺪاي رﻋﺪ و ﺑﺮق را ﻣﯽﺷﻨﯿﺪ ﻣﯽﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫اﻟّﻠﻬّﻢ ﻻ ﺗﻘﺘﻠﻨﺎ ﺑﻐﻀﺒﮏ‪ ،‬و ﻻ ﺗﻬﻠﮑﻨﺎ ﺑﻌﺬاﺑﮏ‪ ،‬و ﻋﺎﻓﻨﺎ ﻗﺒﻞ ذﻟﮏ‬
‫»ﺧﺪاﯾﺎ ﻣﺎ را ﺑﻪ ﺧﺸﻢ ﺧﻮد ﻧﻤﯿﺮان‪ ،‬و ﺑﻪ ﻋﺬاﺑﺖ ﻫﻼك ﻣﮕﺮدان‪ ،‬و ﭘﯿﺶ از آن ﻣﺎ را ﻋﺎﻓﯿﺖ ﺑﺨﺶ«‪.‬‬
‫)‪ (419 ( 3‬ﭼﻮن ﻧﺰد رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ از »اﺻـﺤﺎب اﺧﺪود« )ﮐﻪ ﺳـﺨﺖ ﺷـﮑﻨﺠﻪ ﺷﺪﻧﺪ( ﺻﺤﺒﺖ ﻣﯽﺷﺪ از ﺳﺨﺘﯽ ﺑﻼ و‬
‫آزﻣﺎﯾﺶ ﺑﻪ ﺧﺪاي ﻣﺘﻌﺎل ﭘﻨﺎه ﻣﯽﺑﺮد‪.‬‬
‫)‪ (420 ( 4‬ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺑﺎد زرد و ﺳـﺮخ و ﺳـﯿﺎه ﻣﯽوزﯾﺪ رﻧﮓ ﭼﻬﺮه رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻣﯽﭘﺮﯾﺪ و ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﺑﺘﺮﺳﺪ‬
‫زرد ﻣﯽﮔﺸﺖ‪ ،‬و ﭼﻮن ﻗﻄﺮه ﺑﺎراﻧﯽ از آﺳﻤﺎن ﻧﺎزل ﻣﯽﺷﺪ رﻧﮕﺶ ﺑﺮﻣﯽﮔﺸﺖ و ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد‪ :‬اﯾﻦ ﺑﺎدﻫﺎ رﺣﻤﺖ ﺧﺪا را ﺑﺮاﯾﺘﺎن آورد‪.‬‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ‪ 119‬از ‪129‬‬ ‫ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت راﯾﺎﻧﻪاي ﻗﺎﺋﻤﯿﻪ‬ ‫ﺳﻨﻦ اﻟﻨﺒﯽ ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ‪ :‬آداب و ﺳﻨﻦ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ص( ‪ -‬آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري‬
‫اﺻﻔﻬﺎن ‪www.Ghaemiyeh.com‬‬ ‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم‬
‫)‪ (421 (5‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﭼﻮن اﺑﺮ را ﻣﯽدﯾﺪ ﻫﺮ ﮐﺎري ﮐﻪ داﺷﺖ رﻫﺎ ﻣﯽﮐﺮد و ﻣﯽﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫اﻟّﻠﻬّﻢ اﻧّﯽ اﻋﻮذ ﺑﮏ ﻣﻦ ﺷّﺮ ﻣﺎ ﻓﯿﻪ‬
‫»ﺧﺪاﯾﺎ از ﺷﺮ آﻧﭽﻪ در آن اﺳﺖ ﺑﻪ ﺗﻮ ﭘﻨﺎه ﻣﯽﺑﺮم«‪ .‬ﭘﺲ اﮔﺮ اﺑﺮ رد ﻣﯽﺷﺪ ﺧﺪا را ﺷﮑﺮ ﻣﯽﮐﺮد‪ ،‬و اﮔﺮ ﻣﯽﺑﺎرﯾﺪ ﻣﯽﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫اﻟّﻠﻬّﻢ ﻧﺎﺷﺌﺎ ﻧﺎﻓﻌﺎ‬
‫»ﺑﺎر اﻟﻬﺎ‪ ،‬آن را اﺑﺮي ﺳﻮدﻣﻨﺪ ﻗﺮار ده«‪.‬‬
‫)‪ (422 ( 6‬اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟـّﺴ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ آﻓﺘﺎب و ﯾﺎ ﻣﺎه ﻣﯽﮔﺮﻓﺖ رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺑﻪ ﻣﺮدم ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺑﻪ‬
‫ﺳﻮي ﻣﺴﺠﺪ ﺑﺸﺘﺎﺑﯿﺪ‪.‬‬
‫)‪ (423 (7‬ﺳّﻨﺖ‪ ،‬ﺧﻮاﻧﺪن ﻧﻤﺎز در ﻣﺴﺠﺪ و ﺑﺎ ﺟﻤﺎﻋﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫)‪ (424 ( 8‬ﻋﻠﯽ ﻋﻠﯿﻪ اﻟـّﺴ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬دوﺳـﺘﻢ رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﭼﯿﺰي ]از ﺑﯿﺖ اﻟﻤﺎل[ را ﺑﺮاي ﻓﺮدا ﺑﺎﻗﯽ ﻧﻤﯽﮔﺬاﺷﺖ‪ ،‬اﻣﺎ‬
‫اﺑﻮ ﺑﮑﺮ اﯾﻦ ﮐﺎر را ﻣﯽﮐﺮد‪ ،‬و ﻋﻤﺮ ﺑﻦ ﺧّﻄﺎب رأﯾﺶ ﺑﺮ اﯾﻦ ﺷﺪ ﮐﻪ دﻓﺎﺗﺮ ﺣﺴﺎب ﺗﺮﺗﯿﺐ داده و اﻣﻮال را ﺗﺎ ﯾﮏ ﺳﺎل ﻧﮕﺎه ﻣﯽداﺷﺖ‪ .‬و‬
‫اﻣﺎ ﻣﻦ ﻣﺎﻧﻨﺪ رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻋﻤﻞ ﺧﻮاﻫﻢ ﮐﺮد‪.‬‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪200:‬‬
‫ﻋﻠﯽ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﺑﯿﺖ اﻟﻤﺎل را ﺟﻤﻌﻪ ﺑﻪ ﺟﻤﻌﻪ ﻣﯿﺎن ﻣﺮدم ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻣﯽﮐﺮد و ]ﭼﻮن از ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻓﺎرغ ﻣﯽﺷﺪ[ ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫ﻫﺬا ﺟﻨﺎي و ﺧﯿﺎره ﻓﯿﻪاذ ﮐّﻞ ﺟﺎن ﯾﺪه اﻟﯽ ﻓﯿﻪ‬
‫»اﯾﻦ اﺳﺖ دﺳﺘﭽﯿﻦ ﻣﻦ ﮐﻪ ﺧﻮب و ﺑﺪش ﻫﻤﻪ در آن اﺳﺖ‪ ،‬ﺣﺎل آﻧﮑﻪ ﻫﺮ ﭼﯿﻨﻨﺪهاي دﺳﺖ ﺑﻪ دﻫﺎن ﺧﻮد دارد«‪.‬‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪201:‬‬
‫)‪(1‬‬
‫ﻣﻠﺤﻘﺎت ﺷﻤﺎﯾﻞ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺻّﻠﯽ اﻟﱠﻠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ‬
‫)‪ (425 ( 2‬ﺟﺎﺑﺮ ﺑﻦ ﻋﺒـﺪ اﻟﻠﱠﻪ اﻧﺼﺎري ﮔﻮﯾـﺪ‪ :‬ﺑﻪ رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻـﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻋﺮﺿﻪ داﺷـﺘﻢ‪ :‬اول ﭼﯿﺰي ﮐﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ آﻓﺮﯾﺪ ﭼﻪ ﺑﻮد؟‬
‫ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻧﻮر ﭘﯿﻐﻤﺒﺮ ﺗﻮ اي ﺟﺎﺑﺮ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ آن را آﻓﺮﯾﺪ و ﺳﭙﺲ ﻫﺮ ﺧﻮﺑﯽ و ﺧﯿﺮي را از آن آﻓﺮﯾﺪ‪.‬‬
‫)‪ (426 ( 3‬ﭘﯿﻐﻤـﺒﺮ ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻧﺨﺴـﺘﯿﻦ ﭼﯿﺰي ﮐﻪ ﺧﺪاوﻧـﺪ آﻓﺮﯾـﺪ ﻧﻮر ﻣﻦ ﺑﻮد‪ ،‬ﮐﻪ آن را از ﻧﻮر ﻣﻘـﺪس ﺧﻮدش‬
‫اﯾﺠﺎد ﮐﺮد‪ ،‬و از ﺟﻼل ﻋﻈﻤﺖ ﺧﻮدش ﻣﺸﺘﻖ ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫)‪ (427 ( 4‬اﻣـﺎم ﺑـﺎﻗﺮ و اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻬﻤﺎ اﻟـّﺴ ﻼم ﻓﺮﻣﻮدﻧـﺪ‪ :‬ﺧﺪاوﻧـﺪ‪ ،‬ﻣﺤّﻤـ ﺪ ﺻـﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ را از ﮔﻮﻫﺮي ﮐﻪ در زﯾﺮ ﻋﺮش ﺑﻮد‬
‫آﻓﺮﯾﺪ‪.‬‬
‫)‪ (428 ( 5‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻦ و اﻫﻞ ﺑﯿﺖ ﻣﺮا از ﺳـﺮﺷﺘﯽ آﻓﺮﯾﺪ ﮐﻪ اﺣﺪي را از آن ﻧﯿﺎﻓﺮﯾﺪه ﺑﻮد‪ ،‬و ﻣﺎ‬
‫ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﭘﺪﯾﺪه از آﻓﺮﯾﺪهﻫﺎي او ﻫﺴﺘﯿﻢ‪.‬‬
‫)‪ (429 ( 6‬اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم در ﺧﻄﺒﻪاي ﮐﻪ در ﺑﺎره اﺣﻮال و ﺻﻔﺎت رﺳﻮل اﮐﺮم ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ و اﺋّﻤﻪ اﻃﻬﺎر ﻋﻠﯿﻬﻢ اﻟّﺴﻼم‬
‫ﺑﯿـﺎن ﮐﺮده‪ ،‬ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺑﺰرﮔﯽ ﮔﻨـﺎه و اﻋﻤـﺎل زﺷﺖ ﻣﺮدم ﻣـﺎﻧﻊ ﭘﺮوردﮔـﺎر ﻣﺎ‪ -‬ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺑﺮدﺑﺎري و آراﻣﺶ و ﻣﻬﺮﺑﺎﻧﯽ وي‪ -‬ﻧﺸـﺪ از اﯾﻨﮑﻪ‬
‫ﻣﺤﺒﻮبﺗﺮﯾﻦ و ﮔﺮاﻣﯽﺗﺮﯾﻦ ﭘﯿـﺎﻣﺒﺮاﻧﺶ »ﻣﺤّﻤـ ﺪ ﺑﻦ ﻋﺒـﺪ اﻟﻠﱠﻪ ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ« را ﺑﺮاي آﻧﺎن اﻧﺘﺨﺎب ﮐﻨـﺪ‪ ،‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮي ﮐﻪ ﻣﻮﻟـﺪش در‬
‫ﺣﻮﻣﻪ ﻋﺰت ﺑﻮد و رﯾﺸﻪ در دودﻣﺎن ﮐﺮم داﺷﺖ‪ ،‬ﺣﺴﺒﺶ ﻧﻘﺼﯽ ﻧﺪاﺷﺖ‪،‬‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪202:‬‬
‫ﻧﺴـﺒﺶ آﻟﻮده ﻧﺒﻮد و وﺻﻒ و ﺻـﻔﺎﺗﺶ ﻧﺰد داﻧﺸـﻤﻨﺪان ﻣﺠﻬﻮل ﻧﺒﻮد‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮان ﮔﺬﺷـﺘﻪ در ﮐﺘﺎﺑﻬﺎي آﺳـﻤﺎﻧﯽ ﺧﻮد آﻣـﺪن او را ﺑﺸﺎرت‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ‪ 120‬از ‪129‬‬ ‫ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت راﯾﺎﻧﻪاي ﻗﺎﺋﻤﯿﻪ‬ ‫ﺳﻨﻦ اﻟﻨﺒﯽ ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ‪ :‬آداب و ﺳﻨﻦ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ص( ‪ -‬آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري‬
‫اﺻﻔﻬﺎن ‪www.Ghaemiyeh.com‬‬ ‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم‬
‫داده‪ ،‬داﻧﺸـﻤﻨﺪان ﺑﻪ اوﺻﺎف و ﺻـﻔﺎت ﻧﯿﮑﻮﯾﺶ زﺑﺎن ﮔﺸﻮده و ﺣﮑﯿﻤﺎن ﺑﻪ اوﺻﺎف ﺑﺮﺟﺴـﺘﻪ او ﻧﻈﺮ دوﺧﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬او وﺟﻮد ﭘﺎﮐﯽ ﺑﻮد‬
‫ﮐﻪ ﻧﻈﯿﺮ ﻧﺪاﺷﺖ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﻓﺮد ﻫﺎﺷـﻤﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﺮاﺑﺮ ﻧﺪاﺷﺖ و ﺗﻨﻬﺎ ﻣﺮد ﻣّﮑﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ ﮐﺲ ﺑﻪ ﺷﻮﮐﺖ و ﻣﻔﺎﺧﺮ او ﻧﻤﯽرﺳـﯿﺪ‪ .‬ﻣﻨﺶ او ﺣﯿﺎ و‬
‫ﻧﺠﺎﺑﺖ‪ ،‬و ﺳـﺮﺷﺖ او ﺳﺨﺎ و ﻣﺮوت ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﻫﯿﺒﺖ و ﺑﺰرﮔﯽ و اﺧﻼق ﻧﺒﻮت آراﺳﺘﻪ ﺑﻮد و ﺑﻪ اوﺻﺎف و ﺧﺮدﻣﻨﺪﯾﻬﺎي رﺳﺎﻟﺖ ﺳﺮﺷﺘﻪ؛ ﺗﺎ‬
‫اﺳـﺒﺎب و ﻣﻘـّﺪرات اﻟﻬﯽ زﻣﯿﻨﻪ ﻣﺴﺎﻋـﺪي ﺑﺮاي او ﻓﺮاﻫﻢ آورد و ﺣﮑﻢ اﺳـﺘﻮار ﺣﻖ ﺑﻪ اﻣﺮ اﻟﻬﯽ در ﺑﺎره او ﺑﻪ ﻧﻬﺎﯾﺖ رﺳـﯿﺪ‪ ،‬در اﯾﻦ وﻗﺖ‬
‫ﻗﻀﺎي ﺣﺘﻤﯽ ﺧﺪاوﻧـﺪ ﺣﻀـﺮﺗﺶ را ﺑﻪ ﻣﻨﺘﻬﯽ درﺟﻪ رﺳﺎﻧﯿﺪ‪ .‬ﻫﺮ اﻣﺘﯽ ﺑﺸﺎرت وﺟﻮدش را ﺑﻪ اﻣﺖ ﺑﻌﺪ از ﺧﻮد ﻣﯽداد‪ ،‬و آن ﻧﻮر ﻣﻘﺪس‬
‫از ﺻـﻠﺐ ﭘﺪري ﺑﻪ ﭘﺪري دﯾﮕﺮ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﯽﺷﺪ‪ .‬در اﯾﻦ اﻧﺘﻘﺎل‪ ،‬ﻋﻨﺼـﺮ ﺷـﺮﯾﻔﺶ را رواﺑﻂ ﻧﺎﻣﺸﺮوع آﻟﻮده ﻧﮑﺮد‪ ،‬و در وﻻدت ﺷﺮﯾﻔﺶ از‬
‫زﻣـﺎن آدم ﻋﻠﯿـﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﺗـﺎ ﭘـﺪرش ﻋﺒـﺪ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿـﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻧﮑـﺎح ﻧـﺎروا راه ﻧﯿـﺎﻓﺖ‪ .‬او در ﺑﻬـﺘﺮﯾﻦ دودﻣﺎﻧﻬـﺎ و در ﮔﺮاﻣﯽﺗﺮﯾﻦ ﺗﯿﺮهﻫـﺎ و‬
‫ﺷﺮاﻓﺘﻤﻨـﺪﺗﺮﯾﻦ ﺧﺎﻧﺪاﻧﻬﺎ و ﻋﺰﯾﺰﺗﺮﯾﻦ ﻓﺎﻣﯿﻞ و ﻣﺤﻔﻮﻇﺘﺮﯾﻦ رﺣﻤﻬﺎ ﺑﻪ دﻧﯿﺎ آﻣﺪ و در اﻣﯿﻦﺗﺮﯾﻦ داﻣﻦﻫﺎ ﭘﺮورش ﯾﺎﻓﺖ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل او را‬
‫ﺑﺮﮔﺰﯾﺪ و ﭘﺴﻨﺪﯾﺪ و ﺑﺮاي ﺧﻮد اﻧﺘﺨﺎب ﮐﺮد و ﮐﻠﯿﺪﻫﺎي داﻧﺶ را ﺑﻪ او داد و ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺳﺮﺷﺎر ﺣﮑﻤﺖ را ﺑﻪ او ﺑﺨﺸﯿﺪ ‪...‬‬
‫)‪ (430 ( 1‬ﻋﻠﯽ ﻋﻠﯿﻪ اﻟﺴـﻼم ﺿـﻤﻦ ﺣـﺪﯾﺜﯽ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻣﺤّﻤـ ﺪ ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ از ﺷـﮑﻢ ﻣﺎدرش ﺑﻪ زﻣﯿﻦ آﻣﺪ‪ ،‬دﺳﺖ ﭼﭗ را ﺑﺮ زﻣﯿﻦ‬
‫ﻧﻬﺎد و دﺳﺖ راﺳﺖ را ﺑﻪ ﺳﻮي آﺳﻤﺎن ﺑﻠﻨﺪ ﮐﺮد و ﻟﺒﻬﺎ را ﺑﻪ وﺣﺪاﻧﯿﺖ ﺧﺪا ﺣﺮﮐﺖ ﻣﯽداد ‪...‬‬
‫)‪ (431 ( 2‬آﻣﻨﻪ ﻣـﺎدر رﺳﻮل اﮐﺮم ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﭼﻮن ﻓﺮزﻧـﺪم ﺑﺮ زﻣﯿﻦ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ ﺑﻪ ﺳـﻤﺖ ﮐﻌﺒﻪ ﺑﻪ ﺳـﺠﺪه اﻓﺘـﺎد و در‬
‫ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ دﺳﺘﻬﺎ را ﺑﻪ ﺳﻮي آﺳﻤﺎن ﺑﻠﻨﺪ ﮐﺮده‪ ،‬ﺑﻪ ﭘﺮوردﮔﺎرش زاري ﻧﻤﻮد ‪...‬‬
‫)‪ (432 (3‬آﻣﻨﻪ ﻣﺎدر رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺑﻪ ﻓﺮزﻧﺪم »ﻣﺤّﻤﺪ« ﺑﺎردار ﺑﻮدم وﻟﯽ‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪203:‬‬
‫اﺣﺴﺎس ﺑﺎرداري ﻧﮑﺮدم و ﻣﺎﻧﻨﺪ زﻧﺎن دﯾﮕﺮ از ﺳﻨﮕﯿﻨﯽ ﺣﻤﻞ رﻧﺞ ﻧﻤﯽﺑﺮدم‪.‬‬
‫)‪ (433 ( 1‬رﺷـﺪ و ﻧﻤﻮ ﯾﮏ روزه رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻـﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺑﻪ اﻧﺪازه رﺷﺪ و ﻧﻤﻮ ﯾﮏ ﻫﻔﺘﻪ اﻃﻔﺎل دﯾﮕﺮ‪ ،‬و رﺷﺪ ﯾﮏ ﻫﻔﺘﻪ او ﺑﻪ‬
‫ﻗﺪر رﺷﺪ و ﻧﻤﻮ ﯾﮏ ﻣﺎﻫﻪ آﻧﺎن ﺑﻮد‪.‬‬
‫)‪ (434 (2‬در ﮐﺘﺎب ﻣﻨﺎﻗﺐ ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬در ﺣﺎل ﮐﻮدﮐﯽ آن ﺣﻀﺮت‪ ،‬ﻣﺎه ﮔﻬﻮاره او را ﻣﯽﺟﻨﺒﺎﻧﯿﺪ‪.‬‬
‫)‪ (435 (3‬در ﺑﺤﺎر رواﯾﺖ ﮐﺮده‪ :‬ﻣﺮدم از ﮔﻬﻮاره آن ﺣﻀﺮت ﺻﺪاي ﺗﺴﺒﯿﺢ و ﺣﻤﺪ و ﺛﻨﺎ ﺑﺮ ﺧﺪاي ﻣﺘﻌﺎل ﻣﯽﺷﻨﯿﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫)‪ (436 (4‬در ﻣﺠﻤﻊ اﻟﺒﯿﺎن رواﯾﺖ ﮐﺮده‪ :‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺧﺘﻨﻪ ﺷﺪه از ﻣﺎدر ﻣﺘﻮﻟﺪ ﮔﺮدﯾﺪ‪.‬‬
‫)‪ (437 ( 5‬ﺣﻠﯿﻤﻪ ﺳـﻌﺪﯾﻪ )داﯾﻪ آن ﺣﻀـﺮت( ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ﻫﺮﮔﺰ رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ را در ﮔﺮﻣﯽ آﻓﺘﺎب ﺑﯿﺮون ﻧﺒﺮدم ﻣﮕﺮ آﻧﮑﻪ‬
‫اﺑﺮي ﺑﺮ آن ﺣﻀﺮت ﺳﺎﯾﻪ ﻣﯽاﻓﮑﻨﺪ‪ ،‬و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ آن ﺣﻀﺮت را اﺑﺮ از ﻫﻮاي ﺑﺎراﻧﯽ ﻧﮕﻬﺪاري ﻣﯽﮐﺮد‪.‬‬
‫)‪ (438 ( 6‬ﻋﻠﯽ ﻋﻠﯿﻪ اﻟـّﺴ ﻼم در ﺣـﺪﯾﺜﯽ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬از روزي ﮐﻪ رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻣﺘﻮﻟﺪ ﺷﺪ ﺗﺎ روزي ﮐﻪ از دﻧﯿﺎ رﻓﺖ‪ ،‬در‬
‫ﺣﻀﺮ و ﺳﻔﺮ‪ ،‬ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ اﺑﺮي ﺑﺮ آن ﺣﻀﺮت ﺳﺎﯾﻪ ﻣﯽاﻓﮑﻨﺪ ‪...‬‬
‫در ﻃﻔﻮﻟﯿﺖ‪ ،‬ﺣﮑﻤﺖ و داﻧﺶ ﺑﻪ وي داده ﺷـﺪ‪ ،‬و ﺑـﺎ آﻧﮑﻪ ﻣﯿﺎن ﺑﺖﭘﺮﺳـﺘﺎن و ﻫﻮا داران ﺷـﯿﻄﺎن زﻧـﺪﮔﯽ ﻣﯽﮐﺮد ﻫﺮﮔﺰ ﺑﻪ ﺑﺘﯽ ﻣﺘﻤﺎﯾﻞ‬
‫ﻧﺸﺪ‪ ،‬و در اﻋﯿﺎد ﺑﺖﭘﺮﺳﺘﺎن ﺷﺎد ﻧﺒﻮد‪ ،‬و ﻫﺮﮔﺰ دروﻏﯽ از آن ﺣﻀﺮت ﺷﻨﯿﺪه ﻧﺸﺪ ‪...‬‬
‫)‪ (439 (7‬اﺑﻮ ﻃﺎﻟﺐ )ﻋﻤﻮي ﭘﯿﻐﻤﺒﺮ( ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ﻫﺮﮔﺰ از رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ دروﻏﯽ ﻧﺸﻨﯿﺪم‪ ،‬و ﺧﻠﻘﯽ از اﺧﻼق ﺟﺎﻫﻠﯿﺖ در او‬
‫ﻧﺪﯾﺪم‪ ،‬ﺧﻨﺪه ﺑﯽﺟﺎﯾﯽ از او ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻧﮑﺮدم‪ .‬ﺑﺎ ﮐﻮدﮐﺎن ﺑﺎزي ﻧﻤﯽﮐﺮد و ﺑﻪ آﻧﺎن ﻋﻼﻗﻪ ﻧﺸﺎن ﻧﻤﯽداد‪ ،‬و ﺗﻨﻬﺎﯾﯽ و ﺗﻮاﺿﻊ ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ ﭼﯿﺰﻫﺎ‬
‫ﻧﺰد او ﺑﻮد‪.‬‬
‫)‪ (440 ( 8‬ﺣﻠﯿﻤﻪ ﺳـﻌﺪﯾﻪ ﮔﻮﯾـﺪ‪ :‬ﻫﺮ وﻗﺖ رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻣﯽﺧﻮاﺑﯿﺪ ﭼﺸـﻤﻬﺎﯾﺶ ﭼﻨﺎن ﻣﯽﻧﻤﻮد ﮐﻪ ﺑﺎز و ﻟﺒﻬﺎﯾﺶ در‬
‫ﺣﺎل ﺧﻨﺪه اﺳﺖ‪ ،‬و ﮔﺮﻣﺎ و ﺳﺮﻣﺎ آﺳﯿﺒﯽ ﺑﻪ او‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪204:‬‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ‪ 121‬از ‪129‬‬ ‫ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت راﯾﺎﻧﻪاي ﻗﺎﺋﻤﯿﻪ‬ ‫ﺳﻨﻦ اﻟﻨﺒﯽ ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ‪ :‬آداب و ﺳﻨﻦ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ص( ‪ -‬آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري‬
‫اﺻﻔﻬﺎن ‪www.Ghaemiyeh.com‬‬ ‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم‬
‫ﻧ ﻤ ﯽ ر ﺳ ﺎ ﻧﯿ ﺪ ‪.‬‬
‫)‪ (441 ( 1‬ﻋﻠﯽ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬از ﻫﻨﮕـﺎﻣﯽ ﮐﻪ رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ از ﺷـﯿﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷـﺪ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧـﺪ ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ ﻓﺮﺷـﺘﻪ از‬
‫ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن ﺧﻮﯾﺶ را ﻫﻤﺮاه آن ﺣﻀﺮت ﻗﺮار داد ﮐﻪ ﺷﺐ و روز راه ﻣﮑﺎرم و ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ اﺧﻼق ﺟﻬﺎﻧﯿﺎن را ﺑﻪ آن ﺣﻀﺮت ﻧﺸﺎن ﻣﯽداد‪ .‬ﻣﻦ‬
‫ﻫﻤﯿﺸﻪ ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﮐﻮدﮐﯽ ﮐﻪ دﻧﺒﺎل ﻣﺎدر ﺑﻪ راه اﻓﺘﺪ از آن ﺣﻀـﺮت ﭘﯿﺮوي ﮐﺮده و ﺳﺎﯾﻪ ﺑﻪ ﺳﺎﯾﻪ او ﻣﯽرﻓﺘﻢ‪ .‬ﻫﺮ روز از اﺧﻼق ﺧﻮد ﭼﯿﺰي‬
‫ﺑﺮاﯾﻢ آﺷـﮑﺎر ﻣﯽﺳﺎﺧﺖ و ﻣﺮا اﻣﺮ ﻣﯽﮐﺮد ﺗﺎ از او ﭘﯿﺮوي ﮐﻨﻢ‪ .‬در ﻫﺮ ﺳﺎل اوﻗﺎﺗﯽ را در ﮐﻮه »ﺣﺮاء« ﻣﺠﺎور ﻣﯽﺷـﺪ و ﻏﯿﺮ از ﻣﻦ ﮐﺴـﯽ‬
‫او را ﻧﻤﯽدﯾﺪ ‪ ...‬ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ وﺣﯽ ﺑﺮ آن ﺣﻀـﺮت ﻧﺎزل ﺷﺪ ﻧﺎﻟﻪ ﺷﯿﻄﺎن را ﺷﻨﯿﺪم‪ ،‬ﻋﺮض ﮐﺮدم‪ :‬ﯾﺎ رﺳﻮل اﻟﻠﱠﻪ‪ ،‬اﯾﻦ ﻧﺎﻟﻪ ﭼﯿﺴﺖ؟ ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫اﯾﻦ ﺷـﯿﻄﺎن اﺳﺖ ﮐﻪ از ﭘﺮﺳـﺘﺶ ﺷـﺪن ﻧﺎاﻣﯿـﺪ ﮔﺮدﯾـﺪ‪] .‬اي ﻋﻠﯽ[ آﻧﭽﻪ ﻣﻦ ﻣﯽﺷـﻨﻮم ﺗﻮ ﻣﯽﺷـﻨﻮي‪ ،‬و آﻧﭽﻪ ﻣﻦ ﻣﯽﺑﯿﻨﻢ ﺗﻮ ﻣﯽﺑﯿﻨﯽ ﺟﺰ‬
‫آﻧﮑﻪ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﻧﯿﺴﺘﯽ ‪...‬‬
‫)‪ (442 ( 2‬اﻣﺎم ﺑﺎﻗﺮ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم در ﺗﻔﺴـﯿﺮ اﯾﻦ آﯾﻪ ﺷـﺮﯾﻔﻪ »ﺧﺪاوﻧﺪ داﻧﺎي ﻏﯿﺐ اﺳﺖ و ﮐﺴـﯽ را از ﻏﯿﺐ ﺧﻮد آﮔﺎه ﻧﻤﯽﺳﺎزد ﻣﮕﺮ آن‬
‫ﮐﺲ را ﮐﻪ ﺑﭙﺴـﻨﺪد و او ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﮐﻪ از ﭘﯿﺶ رو و ﭘﺸﺖ ﺳـﺮش ﻧﮕﺎﻫﺒﺎﻧﺎﻧﯽ رواﻧﻪ ﻣﯽﺳﺎزد‪ «1» «.‬ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺧﺪاي ﻣﺘﻌﺎل ﺑﺮ اﻧﺒﯿﺎء ﺧﻮد‬
‫ﻓﺮﺷـﺘﮕﺎﻧﯽ ﻣﯽﮔﻤـﺎرد ﺗﺎ ﮐﺎرﻫﺎي آﻧﺎن را )از ﺧﻄﺎ( ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ ﮐﻨﻨـﺪ و آﻧﺎن را در ﺗﺒﻠﯿﻎ رﺳﺎﻟﺖ ﯾﺎري دﻫﻨـﺪ‪ .‬و از روزي ﮐﻪ رﺳﻮل ﺧـﺪا‬
‫ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ از ﺷـﯿﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻓﺮﺷـﺘﻪ ﺑﺰرﮔﯽ را ﺑﺮ آن ﺣﻀﺮت ﻣﻮﮐﻞ ﺳﺎﺧﺖ ﮐﻪ او را ﺑﻪ ﺧﯿﺮات راﻫﻨﻤﺎﯾﯽ ﻣﯽﮐﺮد و‬
‫ﺑﻪ اﺧﻼق ﻧﯿﮏ واﻣﯽداﺷﺖ و از ﺷﺮ و اﺧﻼق ﺑﺪ ﻧﮕﺎﻫﺪاري ﻣﯽﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫)‪ (443 ( 3‬اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬زﻟﯿﺨﺎ از ﺣﻀـﺮت ﯾﻮﺳﻒ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم اﺟﺎزه ﻣﻼﻗﺎت ﺧﻮاﺳﺖ ‪ ...‬ﯾﻮﺳﻒ ﺑﻪ زﻟﯿﺨﺎ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﭼﻪ‬
‫ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ آن ﮐﺎر ﻧﺎروا اﻗﺪام ﮐﻨﯽ؟ ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫زﯾﺒﺎﯾﯽ روي ﺗﻮ‪ .‬ﯾﻮﺳﻒ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬اﮔﺮ ﭘﯿﻐﻤﺒﺮ آﺧﺮ اﻟﺰﻣﺎن »ﻣﺤﻤﺪ ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ« را ﺑﺒﯿﻨﯽ ﭼﻪ ﻣﯽﮐﻨﯽ؟ او از ﻣﻦ زﯾﺒﺎﺗﺮ‪،‬‬
‫اﺧﻼﻗﺶ ﺑﻬﺘﺮ و ﺳﺨﺎوﺗﺶ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫______________________________‬
‫)‪ (1‬ﺳﻮره ﺟﻦ‪ 26 /‬و ‪.27‬‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪205:‬‬
‫)‪ (444 (1‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﯾﻮﺳﻒ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم زﯾﺒﺎﺗﺮ از ﻣﻦ ﺑﻮد‪ ،‬وﻟﯽ ﻣﻦ ﺑﺎ ﻧﻤﮏﺗﺮ از اوﯾﻢ‪.‬‬
‫)‪ (445 ( 2‬رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ از ﺟﻬﺖ ﭼﺎﻗﯽ ﻣﻌﺘـﺪل ﺑﻮد‪ ،‬وﻟﯽ در اواﺧﺮ ﻋﻤﺮش اﻧـﺪﮐﯽ ﭼﺎق ﺷـﺪه ﺑﻮد‪ .‬ﮔﻮﺷﺖ ﺑﺪﻧﺶ‬
‫ﭼﻨﺎن ﻣﺤﮑﻢ و ﺟﻤﻊ ﺑﻮد ﮐﻪ ﮔﻮﯾﯽ ﭘﯿﺮي در وي اﺛﺮ ﻧﮑﺮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫)‪ (446 ( 3‬ﻋﻠﯽ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم در ﺟﻮاب ﭘﺮﺳﺸـﻬﺎي رﺋﯿﺲ و ﺑﺰرگ ﯾﻬﻮد ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻣﻬﺮ ﻧﺒﻮت ﻣﯿﺎن دو ﮐﺘﻒ رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و‬
‫آﻟﻪ ﻗﺮار داﺷﺖ و ﺑﺮ آن دو ﺳﻄﺮ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺑﻮد‪ :‬ﺳﻄﺮ اول‬
‫»ﻻ اﻟﻪ اﻟّﺎ اﻟﻠﱠﻪ«‬
‫و ﺳﻄﺮ دوم‬
‫»ﻣﺤّﻤﺪ رﺳﻮل اﻟﻠﱠﻪ«‬
‫‪ (447 ( 4) .‬ﻣﯿـﺎن دو ﮐﺘﻒ آن ﺣﻀـﺮت ﻣﻬﺮ ﻧﺒﻮت ﻗﺮار داﺷﺖ ﮐﻪ ﻧﻮر آن ﺑﺮ ﻧﻮر آﻓﺘـﺎب ﻏﻠﺒﻪ داﺷﺖ و ﺑﺮ آن ﻧﻮﺷـﺘﻪ ﺑﻮد‪» :‬ﺧـﺪاﯾﯽ ﺟﺰ‬
‫ﺧﺪاي ﯾﮕﺎﻧﻪ ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ ﺷﺮﯾﮑﯽ ﻧﺪارد‪ .‬ﻫﺮ ﺟﺎ ﺧﻮاﺳﺘﯽ ﺑﺮو ﮐﻪ ﺗﻮ ﻣﻨﺼﻮر و ﯾﺎريﺷﺪهاي« »‪.«1‬‬
‫)‪ (448 ( 5‬در ﻣﺤﺠـﮥ اﻟﺒﯿﻀﺎء ﮔﻮﯾـﺪ‪ :‬رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﭼﻬﺎرﺷﺎﻧﻪ ﺑﻮد و ﻣﻬﺮ ﻧﺒﻮت ﻣﯿﺎن دو ﮐﺘﻒ آن ﺣﻀـﺮت ﻧﺰدﯾﮏ‬
‫ﺷـﺎﻧﻪ راﺳﺖ او ﻗﺮار داﺷﺖ‪ ،‬در آن ﻣﻬﺮ ﺧـﺎﻟﯽ ﺳـﯿﺎه ﻣﺘﻤﺎﯾـﻞ ﺑﻪ زردي ﮐﻪ اﻃﺮاف آن را ﻣﻮﻫﺎي ﻣﺘﺮاﮐﻤﯽ ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﯾﺎل اﺳﺐ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد ﺑﻪ‬
‫ﭼﺸﻢ ﻣﯽﺧﻮرد‪.‬‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ‪ 122‬از ‪129‬‬ ‫ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت راﯾﺎﻧﻪاي ﻗﺎﺋﻤﯿﻪ‬ ‫ﺳﻨﻦ اﻟﻨﺒﯽ ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ‪ :‬آداب و ﺳﻨﻦ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ص( ‪ -‬آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري‬
‫اﺻﻔﻬﺎن ‪www.Ghaemiyeh.com‬‬ ‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم‬
‫* اﻣﺎم ﺑﺎﻗﺮ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬آن ﺣﻀﺮت ﺧﺎﻟﯽ ﺑﻪ رﻧﮓ دﯾﺒﺎي ﺳﯿﺎه ﺑﺮ ﮔﻮﻧﻪ داﺷﺖ‪.‬‬
‫)‪ (449 ( 6‬ﺟﺎﺑﺮ ﺑﻦ ﺳـﻤﺮه ﮔﻮﯾـﺪ‪ :‬ﻣﻬﺮ ﻧﺒﻮﺗﯽ ﮐﻪ ﻣﯿﺎن دو ﮐﺘﻒ رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻗﺮار داﺷﺖ ﺑﺮآﻣﺪﮔﯽ ﺳـﺮخ رﻧﮕﯽ ﺑﻪ‬
‫اﻧﺪازه ﺗﺨﻢ ﮐﺒﻮﺗﺮ ﺑﻮد‪.‬‬
‫)‪ (450 ( 7‬ﻋﻠﯽ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﮐﺴـﯽ را ﻣﺎﻧﻨﺪ رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻧﺪﯾﺪم ﮐﻪ دو ﮐﺘﻔﺶ از ﻫﻢ ﻓﺎﺻﻠﻪ زﯾﺎد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‬
‫)و اﯾﻦ ﻋﻼﻣﺖ ﺷﺠﺎﻋﺖ اﺳﺖ(‪.‬‬
‫)‪ (451 (8‬ﮔﺮدن رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ از ﻫﻤﻪ زﯾﺒﺎﺗﺮ ﺑﻮد‪ ،‬ﻧﻪ ﺧﯿﻠﯽ ﺑﻠﻨﺪ ﺑﻮد و ﻧﻪ ﮐﻮﺗﺎه‪.‬‬
‫______________________________‬
‫)‪ (1‬ﻣﺮاد از ﮐﺘﺎﺑﺖ در اﯾﻦ ﺣﺪﯾﺚ و ﺣﺪﯾﺚ ﻗﺒﻞ‪ ،‬ﮐﺘﺎﺑﺖ ﻇﺎﻫﺮي ﻧﯿﺴﺖ ﭼﻨﺎن ﮐﻪ از اﺣﺎدﯾﺚ ﺑﻌﺪ ﻣﻌﻠﻮم ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪206:‬‬
‫)‪ (452 (1‬ﻋﻠﯽ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺻﻮرت رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﮔﺮد ﺑﻮد‪.‬‬
‫)‪ (453 (2‬ﻋﻠﯽ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺑﺮ ﻟﺐ زﯾﺮﯾﻦ رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺧﺎﻟﯽ ﻧﻘﺶ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫)‪ (454 (3‬ﻋﻠﯽ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺣﺪﻗﻪ ﭼﺸﻢ رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺳﯿﺎه ﺑﻮد‪.‬‬
‫)‪ (455 ( 4‬از ﺟﺎﺑﺮ ﺑﻦ ﺳﻤﺮه ﭘﺮﺳﯿﺪﻧﺪ‪ :‬آﯾﺎ در ﺳﺮ ﻣﺒﺎرك رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻣﻮي ﺳﻔﯿﺪي دﯾﺪه ﻣﯽﺷﺪ؟ ﮔﻔﺖ‪ :‬در ﺳﺮ آن‬
‫ﺣﻀﺮت ﺟﺰ ﭼﻨﺪ ﺗﺎر ﻣﻮي ﺳﻔﯿﺪي ﮐﻪ در ﻓﺮق ﻣﺒﺎرك او ﺑﻮد و ﺑﺎ روﻏﻦ زدن ﭘﻨﻬﺎن ﻣﯽﮔﺸﺖ ﻣﻮي ﺳﻔﯿﺪ دﯾﮕﺮي وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺖ‪.‬‬
‫)‪ (456 ( 5‬ﺑﺮ ﺷـﮑﻢ رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺷﮑﻨﻬﺎﯾﯽ‪ -‬ﭼﯿﻦﺧﻮردﮔﯽﻫﺎﯾﯽ‪ -‬وﺟﻮد داﺷﺖ‪ ،‬ﯾﮑﯽ زﯾﺮ ﻟﺒﺎس ﭘﻨﻬﺎن ﻣﯽﮔﺸﺖ و‬
‫دوﺗﺎي دﯾﮕﺮ ﻧﻤﺎﯾﺎن ﺑﻮد‪.‬‬
‫)‪ (457 (6‬ﻋﻠﯽ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺟﻼﻟﺖ و ﻫﯿﺒﺘﯽ ﺧﺎص داﺷﺖ‪.‬‬
‫)‪ (458 (7‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ در ﭼﺸﻢ ﻫﺮ ﺑﯿﻨﻨﺪه ﺑﺎ وﻗﺎر و ﺑﺰرگ ﻣﯽﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫)‪ (459 ( 8‬ﻋﻠﯽ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم در ﭘﺎﺳﺦ ﺳﺆاﻟﻬﺎي ﯾﻬﻮدي ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﭼﻮن رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ در ﻣﺠﻠﺴـﯽ ﻣﯽﻧﺸﺴﺖ از اﻃﺮاف‬
‫آن ﺣﻀﺮت ﻧﻮري ﻣﯽدرﺧﺸﯿﺪ ﮐﻪ ﻫﻤﻪ آن را ﻣﯽدﯾﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫)‪ (460 ( 9‬اﻣـﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬از رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ در ﺷـﺒﻬﺎي ﺗﺎرﯾﮏ ﻧﻮري دﯾـﺪه ﻣﯽﺷـﺪ ﮔﻮﯾﯽ ﭘﺎره ﻣﺎه‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫)‪ (461 (10‬ﯾﮑﯽ از ﺧﻮاص رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ اﯾﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ ﭼﻮن ﻣﯽﺧﻮاﺳﺖ ﺑﻪ دﯾـﺪار ﻗﻮﻣﯽ ﺑﺮود ﺟﻠﻮﺗﺮ ﻧﻮري ﺑﻪ ﺧـﺎﻧﻪ‬
‫آﻧﺎن ﺳﺒﻘﺖ ﻣﯽﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫)‪ (462 (11‬ﭘﺴﺮ ﻋﻤﺮ ﺧّﻄﺎب ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ﮐﺴﯽ را ﻧﺪﯾﺪم ﮐﻪ ﺳﺨﯽﺗﺮ و ﺷﺠﺎعﺗﺮ و ﺳﻠﺤﺸﻮرﺗﺮ از رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫)‪ (463 ( 12‬اﻣﺎم ﺑﺎﻗﺮ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺳﻪ ﺧﺼـﻠﺖ داﺷﺖ ﮐﻪ دﯾﮕﺮان ﻧﺪاﺷـﺘﻨﺪ‪ :‬آن ﺣﻀـﺮت ﺳﺎﯾﻪ‬
‫ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬از راﻫﯽ ﻋﺒﻮر ﻧﻤﯽﮐﺮد ﻣﮕﺮ اﯾﻨﮑﻪ ﭘﺲ از ﺳﻪ روز ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ از آﻧﺠﺎ ﻣﯽﮔﺬﺷﺘﻨﺪ از ﻋﻄﺮ ﻋﺮق آن ﺟﻨﺎب ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻣﯽﺷﺪﻧﺪ ﮐﻪ‬
‫اﯾﺸﺎن از آن ﻣﺤﻞ ﮔﺬﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬آن ﺣﻀﺮت ﺑﺮ ﻫﯿﭻ ﺳﻨﮓ و درﺧﺘﯽ ﻧﻤﯽﮔﺬﺷﺖ ﺟﺰ آﻧﮑﻪ ﺑﻪ آن ﺣﻀﺮت ﺳﺠﺪه ﻣﯽﮐﺮد‪.‬‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪207:‬‬
‫)‪ (464 ( 1‬در ﺷﺐ ﺗﺎرﯾﮏ ﭘﯿﺶ از آﻧﮑﻪ ﻣﺮدم آن ﺣﻀﺮت را ﺑﺒﯿﻨﻨﺪ از ﺑﻮي ﻋﻄﺮ آن ﺟﻨﺎب را ﻣﯽﺷﻨﺎﺧﺘﻨﺪ و ﻣﯽﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬اﯾﻦ رﺳﻮل ﺧﺪا‬
‫ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫)‪ (465 ( 2‬از اﺳـﺤﺎق ﺑﻦ راﻫـﻮﯾﻪ ﻧﻘـﻞ ﺷـﺪه ﮐﻪ اﯾﻦ ﺑـﻮي ﺧـﻮش‪ ،‬ﺑﻮي ﻋﺮق رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺑﻮد ﺑـﺪون آﻧﮑﻪ ﻋﻄﺮي‬
‫ا ﺳﺘ ﻌ ﻤ ﺎ ل ﮐﻨ ﺪ ‪.‬‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ‪ 123‬از ‪129‬‬ ‫ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت راﯾﺎﻧﻪاي ﻗﺎﺋﻤﯿﻪ‬ ‫ﺳﻨﻦ اﻟﻨﺒﯽ ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ‪ :‬آداب و ﺳﻨﻦ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ص( ‪ -‬آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري‬
‫اﺻﻔﻬﺎن ‪www.Ghaemiyeh.com‬‬ ‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم‬
‫)‪ (466 (3‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ در ﻇﺮف آب‪ ،‬آب دﻫﺎن ﻣﯽاﻓﮑﻨﺪ و ﻣﺮدم از آن ﺑﻮﯾﯽ ﺧﻮﺷﺘﺮ از ﻣﺸﮏ ﻣﯽﺷﻨﯿﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫)‪ (467 (4‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻫﺮ ﮐﺲ ﺑﺨﻮاﻫﺪ ﻋﻄﺮ ﻣﺮا اﺳﺘﺸﻤﺎم ﮐﻨﺪ ﮔﻞ ﺳﺮخ )ﮔﻞ ﻣﺤﻤﺪي( را ﺑﺒﻮﯾﺪ‪.‬‬
‫)‪ (468 ( 5‬ﺳـﻠﯿﻢ )ﺳـﻠﻤﻪ ﻓﺮزﻧﺪ اّم ﺳﻠﻤﻪ( ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬روزي رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺑﺮ ﻣﺎ وارد ﺷﺪ و ﻧﺰد ﻣﺎ ﺑﻪ ﺧﻮاب ﻧﯿﻢ روزي ﻓﺮو‬
‫رﻓﺖ‪ .‬ﻣﺎدرم ﺷـﯿﺸﻪاي آورد و ﺷﺮوع ﮐﺮد ﻋﺮق رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ را در آن ﺟﻤﻊ ﮐﺮدن‪ .‬آن ﺣﻀﺮت از ﺧﻮاب ﺑﯿﺪار ﺷﺪ‬
‫و ﻓﺮﻣـﻮد‪ :‬اي اّم ﺳـﻠﻤﻪ‪ ،‬ﭼـﻪ ﻣﯽﮐﻨﯽ؟ ﻋﺮﺿﻪ داﺷﺖ‪ :‬اﯾﻦ ﻋﺮق ﺷـﻤﺎﺳﺖ ﮐﻪ در ﻋﻄﺮﯾـﺎت ﺧـﻮد داﺧـﻞ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ و اﯾﻦ از ﺑﻬـﺘﺮﯾﻦ اﻗﺴـﺎم‬
‫ﻋﻄﺮﻫﺎي ﻣﺎﺳﺖ‪ .‬آن ﺣﻀﺮت ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬درﺳﺖ ﮔﻔﺘﯽ‪.‬‬
‫)‪ (469 ( 6‬ﭼﻮن رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺑﺎ ﮐﺴﯽ راه ﻣﯽرﻓﺖ ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﮐﻪ آن ﮐﺲ ﺑﻠﻨﺪ ﻗﺪ ﺑﻮد‪ ،‬آن ﺣﻀﺮت ﯾﮏ ﺳﺮ و ﮔﺮدن‬
‫از وي ﺑﻠﻨﺪﺗﺮ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﯿﺪ‪.‬‬
‫)‪ (470 (7‬ﻟﺒﺎس ﮐﻮﺗﺎه و ﯾﺎ ﺑﻠﻨﺪ ﺑﻪ اﻧﺪام رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ اﻧﺪازه ﺑﻮد‪ ،‬ﭼﻮن ﻣﯽﭘﻮﺷﯿﺪ اﮔﺮ ﮐﻮﺗﺎه ﺑﻮد ﺑﻠﻨﺪ‪ ،‬و اﮔﺮ ﺑﻠﻨﺪ ﺑﻮد‬
‫ﮐﻮﺗﺎهﺗﺮ ﻣﯽﺷﺪ‪ ،‬ﮔﻮﯾﺎ ﺑﺮاي آن ﺣﻀﺮت ﺑﺮﯾﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫)‪ (471 ( 8‬ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺑﺮ زﻣﯿﻦ ﻧﺮم ﻗـﺪم ﻣﯽﮔﺬاﺷﺖ اﺛﺮ ﭘﺎﯾﺶ در آن ﻇﺎﻫﺮ ﻧﻤﯽﺷﺪ‪ ،‬و ﭼﻮن ﺑﺮ زﻣﯿﻦ‬
‫ﺳﻔﺖ راه ﻣﯽرﻓﺖ ﺟﺎي ﭘﺎﯾﺶ ﻣﻌﻠﻮم ﻣﯽﮔﺸﺖ‪.‬‬
‫)‪ (472 (9‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ دﯾﺪﮔﺎﻧﺶ ﺑﻪ ﺧﻮاب ﻣﯽرﻓﺖ وﻟﯽ ﻗﻠﺒﺶ ﻧﻤﯽﺧﻮاﺑﯿﺪ‪.‬‬
‫)‪ (473 (10‬ﭘﺮﻧﺪه ﺑﺎﻻي ﺳﺮ رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﭘﺮواز ﻧﻤﯽﮐﺮد‪.‬‬
‫)‪ (474 (11‬ﻣﮕﺲ ﺑﺮ آن ﺟﻨﺎب ﻧﻤﯽﻧﺸﺴﺖ و ﺣﺸﺮات زﻫﺮدار و ﺑﯽزﻫﺮ ﺑﻪ‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪208:‬‬
‫آن ﺣﻀﺮت ﻧﺰدﯾﮏ ﻧﻤﯽﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫)‪ (475 ( 1‬رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ از ﭘﺸﺖ ﺳـﺮ ﻧﮕﺎه ﻣﯽﮐﺮد ﭼﻨﺎن ﮐﻪ از ﭘﯿﺶ رو ﻧﮕﺎه ﻣﯽﮐﺮد‪ ،‬و از ﭘﺸﺖ ﺳـﺮ ﻣﯽدﯾﺪ ﭼﻨﺎن‬
‫ﮐﻪ از ﭘﯿﺶ رو ﻣﯽدﯾﺪ‪.‬‬
‫)‪ (476 (2‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ در ﺧﻮاب ﻣﯽﺷﻨﯿﺪ ﭼﻨﺎن ﮐﻪ در ﺑﯿﺪاري ﻣﯽﺷﻨﯿﺪ‪.‬‬
‫)‪ (477 (3‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ از روزي ﮐﻪ ﺧﺪا او را آﻓﺮﯾﺪ ﺑﻮي ﺑﺪ از وي ﺑﻪ ﻣﺸﺎم ﻧﺮﺳﯿﺪ‪.‬‬
‫)‪ (478 (4‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻫﺮﮔﺰ ﻣﺤﺘﻠﻢ ﻧﺸﺪ‪.‬‬
‫)‪ (479 (5‬ﻫﺮ ﺣﯿﻮاﻧﯽ ﮐﻪ رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺑﺮ آن ﺳﻮار ﺷﺪ ﻫﺮﮔﺰ ﭘﯿﺮ ﻧﮕﺸﺖ و ﺑﺮ آن ﺣﺎل ﺑﺎﻗﯽ ﻣﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫)‪ (480 (6‬ﻣﺮدم ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﺒﺎرك رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ اﺳﺘﺸﻔﺎء ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫)‪ (481 (7‬ﻫﯿﭻ ﮐﺲ ﺗﺎب ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺑﺎ رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ را ﻧﺪاﺷﺖ‪.‬‬
‫)‪ (482 (8‬ﺳﻠﯿﻤﺎن ﺑﻦ ﺧﺎﻟﺪ ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ﺑﻪ اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﻋﺮﺿﻪ داﺷﺘﻢ‪ :‬ﻣﺮدم ﻣﯽﮔﻮﯾﻨﺪ‪:‬‬
‫اﮔﺮ ﻋﻠﯽ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﺣّﻘﯽ در ﺧﻼﻓﺖ داﺷﺖ ﭼﺮا ﻗﯿﺎم ﻧﮑﺮد ﺗﺎ ﺣﻖ ﺧﻮﯾﺶ را ﺑﮕﯿﺮد؟‬
‫آن ﺣﻀـﺮت ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺧـﺪاي ﻣﺘﻌﺎل اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع )ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﯾﯽ ﻗﯿﺎم ﮐﺮدن ﺑﺪون اﯾﻨﮑﻪ ﯾﺎوري داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ( را ﻓﻘﻂ ﺑﺮ ﯾﮏ ﻧﻔﺮ واﺟﺐ ﮐﺮده‬
‫ﺑـﻮد آن ﻫﻢ رﺳـﻮل ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺑـﻮد ﭼﻨـﺎن ﮐﻪ ﺧـﺪاي ﻣﺘﻌـﺎل ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﭘﺲ در راه ﺧـﺪا ﮐـﺎرزار ﮐﻦ و اﯾﻦ ﺗﮑﻠﯿﻒ ﺧﻮد‬
‫ﺗـﻮﺳﺖ‪ ،‬و ﻣـﺆﻣﻨﯿﻦ را ﺑﻪ ﺟﻨـﮓ ﺗﺮﻏﯿﺐ ﮐﻦ »‪ .««1‬اﯾﻦ ﺗﮑﻠﯿـﻒ ﺗﻨﻬـﺎ ﺑﺮاي رﺳـﻮل ﺧـﺪا ﺻـﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺑﻮد‪ ،‬وﻟﯽ در ﺑـﺎره دﯾﮕﺮان‬
‫ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬در ﺟﻨﮓ ﻋﻘﺐﻧﺸـﯿﻨﯽ ﺟﺎﯾﺰ ﻧﯿﺴﺖ ﻣﮕﺮ ﺑﺮاي ﮐﺴـﯽ ﮐﻪ ﺑﺨﻮاﻫـﺪ ﺑﺮاي اداﻣﻪ ﺟﻨﮓ ﺟﺎي ﺧﻮد را در ﻣﯿـﺪان ﻋﻮض ﮐﻨـﺪ و ﯾﺎ ﺑﻪ‬
‫ﺟﻤﻌﯿﺘﯽ ﻣﻠﺤﻖ ﺷﻮد و از آﻧﺎن ﯾﺎري ﺑﺠﻮﯾﺪ »‪.««2‬‬
‫ﺳﭙﺲ اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟـّﺴ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬در آن روز )روز ﻏﺼﺐ ﺧﻼﻓﺖ( ﺟﻤﻌﯿﺘﯽ ﻧﺒﻮد ﮐﻪ ﻋﻠﯽ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم را در اﻣﺮ ﺧﻼﻓﺖ ﯾﺎري ﮐﻨﺪ‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ‪ 124‬از ‪129‬‬ ‫ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت راﯾﺎﻧﻪاي ﻗﺎﺋﻤﯿﻪ‬ ‫ﺳﻨﻦ اﻟﻨﺒﯽ ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ‪ :‬آداب و ﺳﻨﻦ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ص( ‪ -‬آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري‬
‫اﺻﻔﻬﺎن ‪www.Ghaemiyeh.com‬‬ ‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم‬
‫]و اﻟّﺎ ﻗﯿﺎم ﻣﯽﮐﺮد[‪.‬‬
‫______________________________‬
‫)‪ (1‬ﻧﺴﺎء‪.84 /‬‬
‫)‪ (2‬اﻧﻔﺎل‪.16 /‬‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪209:‬‬
‫)‪ (483 (1‬در روي زﻣﯿﻦ ﮐﺴﯽ داﻧﺎﺗﺮ از رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻧﺒﻮد‪.‬‬
‫)‪ (484 (2‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﻧﺰول وﺣﯽ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﯽﺷﺪ و رﻧﮓ ﭼﻬﺮهاش ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﯽﮐﺮد و ﺳﺮ ﺑﻪ زﯾﺮ ﻣﯽاﻧﺪاﺧﺖ‪.‬‬
‫)‪ (485 ( 3‬از اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﺳﺆال ﺷـﺪ‪ :‬آن ﺣﺎﻟﺖ ﻏﺸﻮه و ﺑﯽﺧﻮدي ﮐﻪ ﺑﻪ رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ دﺳﺖ ﻣﯽداد آﯾﺎ‬
‫ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺟﺒﺮﺋﯿﻞ ﺑﺮ آن ﺣﻀـﺮت ﻧﺎزل ﻣﯽﮔﺮدﯾـﺪ؟ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻧﻪ‪ ،‬ﺟﺒﺮﺋﯿﻞ ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﻧﺰد رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻـﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻣﯽآﻣﺪ‬
‫ﺑـﺪون اﺟﺎزه داﺧﻞ ﻧﻤﯽﺷـﺪ و ﭼﻮن ﺧـﺪﻣﺖ آن ﺣﻀـﺮت ﻣﯽرﺳـﯿﺪ ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﺑﻨـﺪهاي در ﺣﻀﻮر رﺳﻮل ﺧـﺪا ﻣﯽﻧﺸـﺴﺖ‪ .‬ﺑﻠﮑﻪ آن ﺣﺎﻟﺖ‬
‫ﻣﻮﻗﻌﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺧﺪاي‪ -‬ﻋّﺰ و ﺟّﻞ‪ -‬ﺑﺪون واﺳﻄﻪ ﺑﺎ آن ﺟﻨﺎب ﺳﺨﻦ ﻣﯽﮔﻔﺖ‪.‬‬
‫)‪ (486 ( 4‬ﺑﻪ اﻣـﺎم ﺻـﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟـّﺴ ﻼم ﻋﺮض ﺷـﺪ‪ :‬آﯾـﺎ ﺑﺮاي رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ دو ﺣـﺎل ﺑﻮد ﮐﻪ ﮔﺎه ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺟﺒﺮﺋﯿﻞ‬
‫ﮔﻔﺖ‪ ،‬و اﯾﻦ ﺟﺒﺮﺋﯿـﻞ اﺳﺖ ﮐﻪ ﭼﻨﯿﻦ اﻣﺮ ﻣﯽﮐﻨـﺪ؛ و ﮔـﺎه ﺑﯿﻬﻮش ﻣﯽﮔﺮدﯾـﺪ؟ اﻣـﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ وﺣﯽ اﻟﻬﯽ‬
‫ﺑـﺪون واﺳـﻄﻪ ﺟﺒﺮﺋﯿﻞ ﺻﻮرت ﻣﯽﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﺟﻬﺖ ﺳـﻨﮕﯿﻨﯽ وﺣﯽ ﻣﺴـﺘﻘﯿﻢ از ﺧﺪاوﻧﺪ ﺣﺎﻟﺖ ﻏﺸﻮه ﺑﺮ آن ﺣﻀـﺮت ﻋﺎرض ﻣﯽﺷﺪ‪ .‬اﻣﺎ‬
‫ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ واﺳﻄﻪ ﺟﺒﺮﺋﯿﻞ ﺑﻮد اﯾﻦ ﺳﻨﮕﯿﻨﯽ ﺑﻪ او دﺳﺖ ﻧﻤﯽداد‪ ،‬ﻟﺬا ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺟﺒﺮﺋﯿﻞ ﮔﻔﺖ‪ ،‬و اﯾﻦ ﺟﺒﺮﺋﯿﻞ اﺳﺖ ]ﮐﻪ ﭼﻨﯿﻦ دﺳﺘﻮر‬
‫آورده اﺳﺖ[‪.‬‬
‫)‪ (487 ( 5‬ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ وﺣﯽ ﺑﺮ رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻧﺎزل ﻣﯽﺷـﺪ ﺻـﺪاﯾﯽ ﻫﻤﺎﻧﻨـﺪ ﺻـﺪاي زﻧﺒﻮر ﻋﺴﻞ از ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺻﻮرﺗﺶ‬
‫ﺷﻨﯿـﺪه ﻣﯽﺷﺪ‪ .‬و در روزﻫﺎي ﺧﯿﻠﯽ ﺳـﺮد وﻗﺘﯽ وﺣﯽ ﺑﺮ آن ﺣﻀـﺮت ﻧﺎزل ﻣﯽﺷﺪ و ﺗﻤﺎم ﻣﯽﮔﺸﺖ‪ ،‬ﺑﺮ ﭘﯿﺸﺎﻧﯽ ﻣﺒﺎرﮐﺶ داﻧﻪﻫﺎي ﻋﺮق‬
‫ﻧﻤﺎﯾﺎن ﻣﯽﺷﺪ‪.‬‬
‫)‪ (488 (6‬ﺟﺒﺮﺋﯿﻞ ﺷﺼﺖ ﻫﺰار ﻣﺮﺗﺒﻪ ﺑﺮ رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻧﺎزل ﮔﺮدﯾﺪ‪.‬‬
‫)‪ (489 ( 7‬رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺿـﻤﻦ ﺣﺪﯾﺜﯽ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺟﺒﺮﺋﯿﻞ ﻫﺮ ﺳﺎل ﻫﻤﻪ ﻗﺮآن را ﯾﮏ ﺑﺎر ﺑﺮ ﻣﻦ ﻣﯽﺧﻮاﻧﺪ‪ ،‬ﻟﯿﮑﻦ اﻣﺴﺎل‬
‫)ﮐﻪ ﺳﺎل آﺧﺮ ﻋﻤﺮ ﻣﻦ اﺳﺖ( آن را دو ﺑﺎر ﺑﺮ ﻣﻦ‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪210:‬‬
‫ﺧﻮاﻧﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫)‪ (490 ( 1‬ﻣﻔـّﻀ ﻞ ﺑﻦ ﻋﻤﺮ ﮔﻮﯾـﺪ‪ :‬از اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟـّﺴ ﻼم در ﺑﺎره ﻋﻠﻢ اﻣﺎم ﺳﺆال ﮐﺮده‪ ،‬ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﺑﺎ اﯾﻨﮑﻪ اﻣﺎم در ﺧﺎﻧﻪ ﺧﻮد ﻧﺸﺴـﺘﻪ و‬
‫ﭘﺮدهﻫﺎ اﻧـﺪاﺧﺘﻪ ﺷـﺪه ﭼﻄﻮر از آﻧﭽﻪ در اﻃﺮاف ﻋﺎﻟﻢ اﺗﻔﺎق ﻣﯽاﻓﺘﺪ ﺧﺒﺮ دارد؟ ﺣﻀـﺮت ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬اي ﻣﻔّﻀﻞ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ‪ -‬ﺗﺒﺎرك و ﺗﻌﺎﻟﯽ‪-‬‬
‫در وﺟﻮد رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﭘﻨﺞ روح ﻗﺮار داده ﺑﻮد‪(1 :‬‬
‫»روح اﻟﺤﯿﺎة«‬
‫ﮐﻪ ﺑﺎ آن ﺟﻨﺐ و ﺟﻮش داﺷﺖ‪(2 .‬‬
‫»روح اﻟﻘﻮة«‬
‫ﮐﻪ ﺑﺎ آن ﮐﺎر و ﮐﻮﺷﺶ ﻣﯽﮐﺮد‪.‬‬
‫‪(3‬‬
‫»روح اﻟﺸﻬﻮة«‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ‪ 125‬از ‪129‬‬ ‫ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت راﯾﺎﻧﻪاي ﻗﺎﺋﻤﯿﻪ‬ ‫ﺳﻨﻦ اﻟﻨﺒﯽ ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ‪ :‬آداب و ﺳﻨﻦ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ص( ‪ -‬آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري‬
‫اﺻﻔﻬﺎن ‪www.Ghaemiyeh.com‬‬ ‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم‬
‫ﮐﻪ ﺑﺎ آن ﻣﯽﺧﻮرد و ﻣﯽآﺷﺎﻣﯿﺪ و ﺑﺎ ﻫﻤﺴﺮان ﺣﻼل ﺧﻮد آﻣﯿﺰش ﻣﯽﮐﺮد‪(4 .‬‬
‫»روح اﻻﯾﻤﺎن«‬
‫ﮐﻪ ﺑﺎ آن اﯾﻤﺎن آورد و در ﻣﯿﺎن ﻣﺮدم ﺑﻪ ﻋﺪاﻟﺖ رﻓﺘﺎر ﻣﯽﻧﻤﻮد‪(5 .‬‬
‫»روح اﻟﻘﺪس«‬
‫ﮐﻪ ﺑﻪ وﺳﯿﻠﻪ آن ﺣﺎﻣﻞ ﻧﺒﻮت ﮔﺸﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ وﻓﺎت ﮐﺮد‬
‫»روح اﻟﻘﺪس«‬
‫ﺑﻪ اﻣـﺎم ﻋﻠﯿﻪ اﻟـّﺴ ﻼم اﻧﺘﻘـﺎل ﭘﯿـﺪا ﮐﺮد‪ ،‬و روح اﻟﻘـﺪس ﺧﻮاب و ﻏﻔﻠﺖ و ﮐﺎر ﺑﯿﻬﻮده و ﺑﺎﻃﻞ ﻧـﺪارد اﻣﺎ اﯾﻦ ﺣﺎﻻت ﺑﻪ ﭼﻬﺎر روح دﯾﮕﺮ‬
‫دﺳﺖ ﻣﯽدﻫﺪ‪ ،‬و اﻣﺎم ﺑﻪ وﺳﯿﻠﻪ روح اﻟﻘﺪس آﻧﭽﻪ را در ﻋﺎﻟﻢ اﺳﺖ ﻣﯽﺑﯿﻨﺪ‪.‬‬
‫)‪ (491 (2‬اﺑﻮ ﺑﺼﯿﺮ ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬از اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم از ﻣﻌﻨﺎي »روﺣﺎ ﻣﻦ اﻣﺮﻧﺎ« ﮐﻪ در اﯾﻦ آﯾﻪ ﺷﺮﯾﻔﻪ‪ :‬و ﮐﺬﻟﮏ اوﺣﯿﻨﺎ اﻟﯿﮏ روﺣﺎ ﻣﻦ‬
‫اﻣﺮﻧﺎ ﻣﺎ ﮐﻨﺖ ﺗﺪري ﻣﺎ اﻟﮑﺘﺎب و ﻻ اﻻﯾﻤﺎن »‪ «1‬آﻣﺪه ﭘﺮﺳﯿﺪم‪ ،‬ﺣﻀﺮت ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬آن »روح« آﻓﺮﯾﺪهاي اﺳﺖ از آﻓﺮﯾﺪهﻫﺎي ﺧﺪاي‪ -‬ﻋّﺰ و‬
‫ﺟّﻞ‪ -‬ﮐﻪ از ﺟﺒﺮﺋﯿﻞ و ﻣﯿﮑﺎﺋﯿﻞ ﺑﺰرﮔﺘﺮ اﺳﺖ و ﻫﻤﯿﺸﻪ ﺑﺎ رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻫﻤﺮاه ﺑﻮد و آن ﺣﻀـﺮت را از وﻗﺎﯾﻊ آﮔﺎه و‬
‫در ﮐﺎر ﺧﻮﯾﺶ ﺗﻘﻮﯾﺖ ﻣﯽﮐﺮد و اﯾﻦ روح ﭘﺲ از رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻫﻤﻮاره ﺑﺎ اﺋﻤﻪ ﻋﻠﯿﻬﻢ اﻟّﺴﻼم ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫)‪ (492 (3‬اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬آن »روح« ﻏﯿﺮ از رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺑﺎ ﻫﯿﭻ ﯾﮏ از ﭘﯿﺎﻣﺒﺮان ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻧﺒﻮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫)‪ (493 (4‬اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬در ﺷﺐ ﻣﻌﺮاج ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺑﻪ‬
‫______________________________‬
‫)‪ (1‬ﺷﻮري‪» :52 /‬و اﯾﻦ ﮔﻮﻧﻪ روﺣﯽ از اﻣﺮ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺗﻮ وﺣﯽ ﮐﺮدﯾﻢ‪ ،‬ﺗﻮ ﭘﯿﺶ از آن ﻧﻤﯽداﻧﺴﺘﯽ ﮐﻪ ﮐﺘﺎب و اﯾﻤﺎن ﭼﯿﺴﺖ«‪.‬‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪211:‬‬
‫آﺳﻤﺎن ﺑﺮده ﺷﺪ‪ ،‬ﺟﺒﺮﺋﯿﻞ رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ را ﺑﻪ ﻣﮑﺎﻧﯽ رﺳﺎﻧﯿﺪ و ﺧﻮد از آن ﺣﻀﺮت ﺟﺪا ﮔﺮدﯾﺪ‪ ،‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺻّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ‬
‫و آﻟﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬اي ﺟﺒﺮﺋﯿـﻞ‪ ،‬در ﭼﻨﯿﻦ ﺣـﺎﻟﯽ ﻣﺮا ﺗﻨﻬـﺎ ﻣﯽﮔـﺬاري؟! ﺟﺒﺮﺋﯿـﻞ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﻪ راه ﺧﻮد اداﻣﻪ ده‪ ،‬ﺑﻪ ﺧـﺪا ﺳﻮﮔﻨـﺪ ﺑﻪ ﺟـﺎﯾﯽ ﻗـﺪم‬
‫ﻧﻬﺎدهاي ﮐﻪ ﺑﺸﺮي ﺑﻪ آﻧﺠﺎ ﻗﺪم ﻧﻨﻬﺎده و ﭘﯿﺶ از ﺗﻮ ﻫﯿﭻ ﺑﺸﺮي ﺳﯿﺮش ﺑﻪ آﻧﺠﺎ ﻧﺮﺳﯿﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫)‪ (494 ( 1‬ﺳـﻠﻤﺎن ﻓﺎرﺳـﯽ رﺣﻤﻪ اﻟﻠﱠﻪ ﮔﻮﯾـﺪ‪ :‬ﺟﺒﺮﺋﯿﻞ ﺑﻪ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺳﻮﮔﻨـﺪ ﺑﻪ ﺧـﺪاﯾﯽ ﮐﻪ ﺗﻮ را ﺑﻪ ﻧﺒﻮت ﻣﺒﻌﻮث ﮐﺮد‪ ،‬اﯾﻦ ﺟﺎ ﻣﻘﺎﻣﯽ‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ ﻫﯿﭻ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﻣﺮﺳﻞ و ﻓﺮﺷﺘﻪ ﻣﻘﺮﺑﯽ ﺑﻪ آن ﻗﺪم ﻧﻨﻬﺎده اﺳﺖ‪.‬‬
‫)‪ (495 ( 2‬رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪] :‬در ﺷﺐ ﻣﻌﺮاج[ ﺳﻮار »ﺑﺮاق« ﺷـﺪم و رﺳـﯿﺪم ﺑﻪ آن ﺣﺠﺎﺑﯽ ﮐﻪ ﺑﻌـﺪ از آن ﺧﺪاي‬
‫رﺣﻤﺎن ﺑﻮد )ﺑﯿﻦ ﻣﻦ و ﺧﺪا ﺗﻨﻬﺎ ﯾﮏ ﺣﺠﺎب ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﻮد »‪.(«1‬‬
‫)‪ (496 ( 3‬ﻣﺤّﻤـ ﺪ ﺑﻦ ﻓﻀـﯿﻞ ﮔﻮﯾـﺪ‪ :‬از ﺣﻀـﺮت ﻣﻮﺳـﯽ ﺑﻦ ﺟﻌﻔﺮ ﻋﻠﯿﻬﻤﺎ اﻟّﺴـ ﻼم ﭘﺮﺳـﯿﺪم‪ :‬آﯾﺎ ﻫﺮﮔﺰ رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ‬
‫ﭘﺮوردﮔﺎرش را دﯾـﺪ؟ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬آري‪ ،‬ﺑﺎ ﻗﻠﺐ ﺧﻮد ﭘﺮوردﮔﺎرش را دﯾﺪ؛ ﻣﮕﺮ ﺳـﺨﻦ ﺧﺪاي ﻣﺘﻌﺎل را ﻧﺸـﻨﯿﺪهاي ﮐﻪ ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪» :‬دل آﻧﭽﻪ‬
‫را دﯾﺪه دروغ ﻧﮕﻔﺘﻪ اﺳﺖ« »‪ .«2‬او ﺧﺪا را ﻫﺮﮔﺰ ﺑﺎ دﯾﺪﮔﺎن ﻇﺎﻫﺮ ﻧﺪﯾﺪ وﻟﯽ ﺑﺎ ﭼﺸﻢ دل دﯾﺪ‪.‬‬
‫)‪ (497 ( 4‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪] :‬در ﻣﻌﺮاج[ ﭘﺮوردﮔﺎرم را ]ﺑﻪ ﭼﺸﻢ دل[ دﯾﺪم و ﻣﯿﺎن ﻣﻦ و او ﻓﻘﻂ ﺟﻼل وي ﺣﺎﺋﻞ‬
‫ﺑﻮد‪.‬‬
‫)‪ (498 ( 5‬رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻣﺮا ﺑـﺎ ﺧﺪاوﻧـﺪ وﻗـﺘﯽ ﻫﺴﺖ ﮐﻪ ﻫﯿـﭻ ﻓﺮﺷـﺘﻪ ﻣﻘﺮب و ﭘﯿـﺎﻣﺒﺮ ﻣﺮﺳـﻞ و ﺑﻨـﺪهاي ﮐﻪ‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ دﻟﺶ را ﺑﻪ اﯾﻤﺎن آزﻣﻮده اﺳﺖ ﻗﺪرت ﺗﺤﻤﻞ آن ﺣﺎل را ﻧﺪارد ]ﭼﻪ رﺳﺪ ﺑﻪ دﯾﮕﺮان[‪.‬‬
‫)‪ (499 ( 6‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ در ﺿـﻤﻦ ﺣﺪﯾﺚ ﻣﻌﺮاج ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﭼﻮن ﺑﻪ آﺳﻤﺎن ﻫﻔﺘﻢ رﺳﯿﺪم و ﺗﻤﺎم ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن آﺳﻤﺎﻧﻬﺎ ﮐﻪ‬
‫ﻫﻤﺮاه ﻣﻦ ﺑﻮدﻧﺪ و ﺟﺒﺮﺋﯿﻞ و ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن ﻣﻘﺮب از‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ‪ 126‬از ‪129‬‬ ‫‪www.Ghaemiyeh.com‬‬ ‫ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت راﯾﺎﻧﻪاي ﻗﺎﺋﻤﯿﻪ اﺻﻔﻬﺎن‬ ‫درﺑﺎره ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت راﯾﺎﻧﻪاي ﻗﺎﺋﻤﯿﻪ اﺻﻔﻬﺎن‬
‫______________________________‬
‫)‪ (1‬ﺑﺎﯾﺪ ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺖ ﮐﻪ ﻣﻨﻈﻮر‪ ،‬ﻗﺮب ﻣﻌﻨﻮي اﺳﺖ ﻧﻪ ﻗﺮب ﻣﮑﺎﻧﯽ‪.‬‬
‫)‪ (2‬ﻧﺠﻢ‪.11 /‬‬
‫آداب‪ ،‬ﺳﻨﻦ و روش رﻓﺘﺎري ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ اﺳﻼم ‪،‬ص‪212:‬‬
‫اداﻣﻪ راه ﺑﺎزﻣﺎﻧﺪﻧﺪ و رﺳـﯿﺪم ﺑﻪ ﺣﺠﺎب ﭘﺮوردﮔﺎرم‪ ،‬در ﻣﯿﺎن ﻫﻔﺘﺎد ﺣﺠﺎب داﺧﻞ ﺷﺪم ﮐﻪ ﺑﯿﻦ ﻫﺮ ﺣﺠﺎﺑﯽ ﺑﺎ ﺣﺠﺎب دﯾﮕﺮ ﺣﺎﺋﻠﻬﺎﯾﯽ از‬
‫ﻋﺰت و ﻗـﺪرت و ﺑﻬـﺎ و ﮐﺮاﻣﺖ و ﮐﺒﺮﯾـﺎ و ﻋﻈﻤﺖ و ﻧﻮر و ﻇﻠﻤﺖ و وﻗـﺎر ﻗﺮار داﺷﺖ ﺗـﺎ آﻧﮑﻪ ﺑﻪ ﺣﺠﺎب ﺟﻼل رﺳـﯿﺪم و ﺑﺎ ﭘﺮوردﮔﺎر‬
‫ﺧﻮد ﻣﻨﺎﺟﺎت ﮐﺮده‪ ،‬در ﺣﻀﻮر وي اﯾﺴﺘﺎدم ‪...‬‬
‫)‪ (500 ( 1‬رﺳﻮل ﺧـﺪا ﺻـّﻠﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻫﯿـﭻ روز و ﺷـﺒﯽ ﻧﯿﺴﺖ ﻣﮕﺮ آﻧﮑﻪ ﺗﺤﻔﻪاي از ﺟـﺎﻧﺐ ﺧـﺪاي ﻣﺘﻌـﺎل در آن ﺑﻪ ﻣﻦ‬
‫ﻣ ﯽر ﺳ ﺪ ‪.‬‬
‫)‪ (501 ( 2‬اﻣﺎم ﺻﺎدق ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺑﻪ ﺣﻀـﺮت ﻋﯿﺴـﯽ ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴـ ﻼم دو ﺣﺮف ]از ﻋﻠﻢ اﻟﻬﯽ[ داده ﺷﺪه ﺑﻮد و ﺑﺎ آن دو ﺣﺮف‬
‫ﮐﺎر ﻣﯽﮐﺮد‪ ،‬و ﺑﻪ ﺣﻀـﺮت ﻣﻮﺳـﯽ ﻋﻠﯿﻪ اﻟـّﺴ ﻼم ﭼﻬﺎر ﺣﺮف‪ ،‬و ﺑﻪ ﺣﻀـﺮت اﺑﺮاﻫﯿﻢ ﻋﻠﯿﻪ اﻟـّﺴ ﻼم ﻫﺸﺖ ﺣﺮف‪ ،‬و ﺑﻪ ﺣﻀـﺮت ﻧﻮح ﻋﻠﯿﻪ‬
‫اﻟّﺴـ ﻼم ﭘﺎﻧﺰده ﺣﺮف‪ ،‬و ﺑﻪ ﺣﻀـﺮت آدم ﻋﻠﯿﻪ اﻟّﺴﻼم ﺑﯿﺴﺖ و ﭘﻨﺞ ﺣﺮف داده ﺷﺪه ﺑﻮد و ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل ﻫﻤﻪ آﻧﻬﺎ را در وﺟﻮد ﺣﻀﺮت‬
‫ﻣﺤّﻤﺪ ﺻﻠّﯽ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﺟﻤﻊ ﮐﺮده ﺑﻮد‪ .‬و اﺳﻢ أﻋﻈﻢ ﺧﺪا ﻫﻔﺘﺎد و ﺳﻪ ﺣﺮف اﺳﺖ ﮐﻪ ﻫﻔﺘﺎد و دو ﺣﺮف آن را ﺑﻪ رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻﻠّﯽ‬
‫اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ ﻋﻄﺎ ﮐﺮد و ﯾﮏ ﺣﺮف دﯾﮕﺮ از او ﭘﻨﻬﺎن داﺷﺘﻪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺎﯾﺎن‬
‫درﺑﺎره ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت راﯾﺎﻧﻪاي ﻗﺎﺋﻤﯿﻪ اﺻﻔﻬﺎن‬
‫ﺑﺴﻢ اﷲ اﻟﺮﺣﻤﻦ اﻟﺮﺣﯿﻢ‬
‫ﺟﺎِﻫُﺪوا ﺑ َِﺄﻣْﻮاﻟ ُِﮑْﻢ َو َأﻧ ُْﻔِﺴُﮑْﻢ ﻓﯽ َﺳﺒﯿِﻞ اﻟﻠﱠِﻪ ذﻟ ُِﮑْﻢ َﺧﯿٌْﺮ ﻟَُﮑْﻢ ِإْن ُﮐﻨْﺘُْﻢ َﺗْﻌَﻠُﻤﻮَن )ﺳﻮره ﺗﻮﺑﻪ آﯾﻪ ‪(41‬‬
‫ﺑﺎ اﻣﻮال و ﺟﺎﻧﻬﺎى ﺧﻮد‪ ،‬در راه ﺧـﺪا ﺟﻬﺎد ﻧﻤﺎﯾﯿـﺪ؛ اﯾﻦ ﺑﺮاى ﺷـﻤﺎ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ اﮔﺮ ﺑﺪاﻧﯿﺪ ﺣﻀـﺮت رﺿﺎ )ﻋﻠﯿﻪ اﻟـّﺴ ﻼم(‪ :‬ﺧﺪا رﺣﻢ ﻧﻤﺎﯾﺪ‬
‫ﺑﻨﺪهاى ﮐﻪ اﻣﺮ ﻣﺎ را زﻧﺪه )و ﺑﺮﭘﺎ( دارد ‪ ...‬ﻋﻠﻮم و داﻧﺸـﻬﺎى ﻣﺎ را ﯾﺎد ﮔﯿﺮد و ﺑﻪ ﻣﺮدم ﯾﺎد دﻫﺪ‪ ،‬زﯾﺮا ﻣﺮدم اﮔﺮ ﺳﺨﻨﺎن ﻧﯿﮑﻮى ﻣﺎ را )ﺑﻰ‬
‫آﻧﮑﻪ ﭼﯿﺰى از آن ﮐﺎﺳﺘﻪ و ﯾﺎ ﺑﺮ آن ﺑﯿﺎﻓﺰاﯾﻨﺪ( ﺑﺪاﻧﻨﺪ ﻫﺮ آﯾﻨﻪ از ﻣﺎ ﭘﯿﺮوى )و ﻃﺒﻖ آن ﻋﻤﻞ( ﻣﻰ ﮐﻨﻨﺪ‬
‫ﺑﻨﺎدر اﻟﺒﺤﺎر‪-‬ﺗﺮﺟﻤﻪ و ﺷﺮح ﺧﻼﺻﻪ دو ﺟﻠﺪ ﺑﺤﺎر اﻻﻧﻮار ص ‪159‬‬
‫ﺑﻨﯿﺎﻧﮕﺬار ﻣﺠﺘﻤﻊ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﻣﺬﻫﺒﯽ ﻗﺎﺋﻤﯿﻪ اﺻـﻔﻬﺎن ﺷﻬﯿﺪ آﯾﺖ اﷲ ﺷﻤﺲ آﺑﺎدي )ره( ﯾﮑﯽ از ﻋﻠﻤﺎي ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﺷﻬﺮ اﺻﻔﻬﺎن ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ در‬
‫دﻟـﺪادﮔﯽ ﺑﻪ اﻫﻠـﺒﯿﺖ )ﻋﻠﯿﻬﻢ اﻟﺴـﻼم( ﺑﺨﺼـﻮص ﺣﻀـﺮت ﻋﻠﯽ ﺑﻦ ﻣﻮﺳـﯽ اﻟﺮﺿـﺎ )ﻋﻠﯿﻪ اﻟﺴـﻼم( و اﻣـﺎم ﻋﺼـﺮ )ﻋﺠـﻞ اﷲ ﺗﻌـﺎﻟﯽ ﻓﺮﺟﻪ‬
‫اﻟﺸـﺮﯾﻒ( ﺷـﻬﺮه ﺑﻮده و ﻟـﺬا ﺑﺎ ﻧﻈﺮ و دراﯾﺖ ﺧﻮد در ﺳﺎل ‪ 1340‬ﻫﺠﺮي ﺷﻤﺴـﯽ ﺑﻨﯿﺎﻧﮕـﺬار ﻣﺮﮐﺰ و راﻫﯽ ﺷـﺪ ﮐﻪ ﻫﯿﭻ وﻗﺖ ﭼﺮاغ آن‬
‫ﺧﺎﻣﻮش ﻧﺸﺪ و ﻫﺮ روز ﻗﻮي ﺗﺮ و ﺑﻬﺘﺮ راﻫﺶ را اداﻣﻪ ﻣﯽ دﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘـﺎت ﻗـﺎﺋﻤﯿﻪ اﺻـﻔﻬﺎن از ﺳﺎل ‪ 1385‬ﻫﺠﺮي ﺷﻤﺴـﯽ ﺗﺤﺖ اﺷـﺮاف ﺣﻀـﺮت آﯾﺖ اﷲ ﺣـﺎج ﺳـﯿﺪ ﺣﺴﻦ اﻣﺎﻣﯽ )ﻗـﺪس ﺳـﺮه‬
‫اﻟﺸـﺮﯾﻒ ( و ﺑـﺎ ﻓﻌـﺎﻟﯿﺖ ﺧﺎﻟﺼـﺎﻧﻪ و ﺷـﺒﺎﻧﻪ روزي ﺗﯿﻤﯽ ﻣﺮﮐﺐ از ﻓﺮﻫﯿﺨﺘﮕﺎن ﺣﻮزه و داﻧﺸـﮕﺎه‪ ،‬ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﺧﻮد را در زﻣﯿﻨﻪ ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ‬
‫ﻣﺬﻫﺒﯽ‪ ،‬ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ و ﻋﻠﻤﯽ آﻏﺎز ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻫﺪاف ‪:‬دﻓﺎع از ﺣﺮﯾﻢ ﺷـﯿﻌﻪ و ﺑﺴﻂ ﻓﺮﻫﻨﮓ و ﻣﻌﺎرف ﻧﺎب ﺛﻘﻠﯿﻦ )ﮐﺘﺎب اﷲ و اﻫﻞ اﻟﺒﯿﺖ ﻋﻠﯿﻬﻢ اﻟﺴـﻼم( ﺗﻘﻮﯾﺖ اﻧﮕﯿﺰه ﺟﻮاﻧﺎن و ﻋﺎﻣﻪ‬
‫ﻣﺮدم ﻧﺴـﺒﺖ ﺑﻪ ﺑﺮرﺳـﯽ دﻗﯿﻖ ﺗﺮ ﻣﺴﺎﺋـﻞ دﯾﻨﯽ‪ ،‬ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻦ ﮐﺮدن ﻣﻄﺎﻟﺐ ﺳﻮدﻣﻨـﺪ ﺑﻪ ﺟﺎي ﺑﻠﻮﺗﻮث ﻫﺎي ﺑﯽ ﻣﺤﺘﻮا در ﺗﻠﻔﻦ ﻫﺎي ﻫﻤﺮاه و‬
‫راﯾـﺎﻧﻪ ﻫـﺎ اﯾﺠـﺎد ﺑﺴﺘﺮ ﺟﺎﻣﻊ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎﺗﯽ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﻌﺎرف ﻗﺮآن ﮐﺮﯾﻢ و اﻫﻞ ﺑﯿﺖ ﻋﻠﯿﻬﻢ اﻟّﺴـ ﻼم ﺑﺎ اﻧﮕﯿﺰه ﻧﺸـﺮ ﻣﻌﺎرف‪ ،‬ﺳـﺮوﯾﺲ دﻫﯽ ﺑﻪ‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ‪ 127‬از ‪129‬‬ ‫‪www.Ghaemiyeh.com‬‬ ‫ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت راﯾﺎﻧﻪاي ﻗﺎﺋﻤﯿﻪ اﺻﻔﻬﺎن‬ ‫درﺑﺎره ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت راﯾﺎﻧﻪاي ﻗﺎﺋﻤﯿﻪ اﺻﻔﻬﺎن‬
‫ﻣﺤﻘﻘﯿﻦ و ﻃﻼـب‪ ،‬ﮔﺴﺘﺮش ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ و ﻏﻨﯽ ﮐﺮدن اوﻗﺎت ﻓﺮاﻏﺖ ﻋﻼﻗﻤﻨـﺪان ﺑﻪ ﻧﺮم اﻓﺰار ﻫﺎي ﻋﻠﻮم اﺳـﻼﻣﯽ‪ ،‬در دﺳﺘﺮس ﺑﻮدن‬
‫ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻻزم ﺟﻬﺖ ﺳـﻬﻮﻟﺖ رﻓﻊ اﺑﻬﺎم و ﺷـﺒﻬﺎت ﻣﻨﺘﺸﺮه در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻋﺪاﻟﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‪ :‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﺑﺰار ﻧﻮ ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﺼﻮرت ﺗﺼﺎﻋﺪي در‬
‫ﻧﺸـﺮ و ﭘﺨﺶ آن ﻫﻤﺖ ﮔﻤﺎرد و از ﻃﺮﻓﯽ ﻋﺪاﻟﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ در ﺗﺰرﯾﻖ اﻣﮑﺎﻧﺎت را در ﺳﻄﺢ ﮐﺸﻮر و ﺑﺎز از ﺟﻬﺘﯽ ﻧﺸﺮ ﻓﺮﻫﻨﮓ اﺳﻼﻣﯽ‬
‫اﯾﺮاﻧﯽ را در ﺳﻄﺢ ﺟﻬﺎن ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺨﺸﯿﺪ‪.‬‬
‫از ﺟﻤﻠﻪ ﻓﻌﺎﻟﯿﺘﻬﺎي ﮔﺴﺘﺮده ﻣﺮﮐﺰ ‪:‬‬
‫اﻟﻒ(ﭼﺎپ و ﻧﺸﺮ ده ﻫﺎ ﻋﻨﻮان ﮐﺘﺎب‪ ،‬ﺟﺰوه و ﻣﺎﻫﻨﺎﻣﻪ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﺑﺮﮔﺰاري ﻣﺴﺎﺑﻘﻪ ﮐﺘﺎﺑﺨﻮاﻧﯽ‬
‫ب(ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺻﺪﻫﺎ ﻧﺮم اﻓﺰار ﺗﺤﻘﯿﻘﺎﺗﯽ و ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ اي ﻗﺎﺑﻞ اﺟﺮا در راﯾﺎﻧﻪ و ﮔﻮﺷﯽ ﺗﻠﻔﻦ ﺳﻬﻤﺮاه‬
‫ج(ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻧﻤﺎﯾﺸﮕﺎه ﻫﺎي ﺳﻪ ﺑﻌﺪي‪ ،‬ﭘﺎﻧﻮراﻣﺎ ‪ ،‬اﻧﯿﻤﯿﺸﻦ ‪ ،‬ﺑﺎزﯾﻬﺎي راﯾﺎﻧﻪ اي و ‪ ...‬اﻣﺎﮐﻦ ﻣﺬﻫﺒﯽ‪ ،‬ﮔﺮدﺷﮕﺮي و‪...‬‬
‫د(اﯾﺠﺎد ﺳﺎﯾﺖ اﯾﻨﺘﺮﻧﺘﯽ ﻗﺎﺋﻤﯿﻪ ‪ www.ghaemiyeh.com‬ﺟﻬﺖ داﻧﻠﻮد راﯾﮕﺎن ﻧﺮم اﻓﺰار ﻫﺎي ﺗﻠﻔﻦ ﻫﻤﺮاه و ﭼﻨﺪﯾﻦ ﺳﺎﯾﺖ ﻣﺬﻫﺒﯽ‬
‫دﯾﮕﺮ‬
‫ه(ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻧﻤﺎﯾﺸﯽ‪ ،‬ﺳﺨﻨﺮاﻧﯽ و ‪ ...‬ﺟﻬﺖ ﻧﻤﺎﯾﺶ در ﺷﺒﮑﻪ ﻫﺎي ﻣﺎﻫﻮاره اي‬
‫و(راه اﻧﺪازي و ﭘﺸﺘﯿﺒﺎﻧﯽ ﻋﻠﻤﯽ ﺳﺎﻣﺎﻧﻪ ﭘﺎﺳﺦ ﮔﻮﯾﯽ ﺑﻪ ﺳﻮاﻻت ﺷﺮﻋﯽ‪ ،‬اﺧﻼﻗﯽ و اﻋﺘﻘﺎدي )ﺧﻂ ‪(2350524‬‬
‫ز(ﻃﺮاﺣﯽ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺣﺴﺎﺑﺪاري ‪ ،‬رﺳﺎﻧﻪ ﺳﺎز ‪ ،‬ﻣﻮﺑﺎﯾﻞ ﺳﺎز ‪ ،‬ﺳﺎﻣﺎﻧﻪ ﺧﻮدﮐﺎر و دﺳﺘﯽ ﺑﻠﻮﺗﻮث‪ ،‬وب ﮐﯿﻮﺳﮏ ‪ SMS ،‬و‪...‬‬
‫ح(ﻫﻤﮑـﺎري اﻓﺘﺨﺎري ﺑﺎ دﻫﻬﺎ ﻣﺮﮐﺰ ﺣﻘﯿﻘﯽ و ﺣﻘﻮﻗﯽ از ﺟﻤﻠﻪ ﺑﯿﻮت آﯾﺎت ﻋﻈﺎم‪ ،‬ﺣﻮزه ﻫﺎي ﻋﻠﻤﯿﻪ‪ ،‬داﻧﺸـﮕﺎﻫﻬﺎ‪ ،‬اﻣﺎﮐﻦ ﻣـﺬﻫﺒﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫ﻣﺴﺠﺪ ﺟﻤﮑﺮان و ‪...‬‬
‫ط(ﺑﺮﮔﺰاري ﻫﻤﺎﯾﺶ ﻫﺎ‪ ،‬و اﺟﺮاي ﻃﺮح ﻣﻬﺪ‪ ،‬وﯾﮋه ﮐﻮدﮐﺎن و ﻧﻮﺟﻮاﻧﺎن ﺷﺮﮐﺖ ﮐﻨﻨﺪه در ﺟﻠﺴﻪ‬
‫ي(ﺑﺮﮔﺰاري دوره ﻫﺎي آﻣﻮزﺷﯽ وﯾﮋه ﻋﻤﻮم و دوره ﻫﺎي ﺗﺮﺑﯿﺖ ﻣﺮﺑﯽ )ﺣﻀﻮري و ﻣﺠﺎزي( در ﻃﻮل ﺳﺎل‬
‫دﻓﺘﺮ ﻣﺮﮐﺰي‪ :‬اﺻﻔﻬﺎن‪/‬خ ﻣﺴﺠﺪ ﺳﯿﺪ‪ /‬ﺣﺪ ﻓﺎﺻﻞ ﺧﯿﺎﺑﺎن ﭘﻨﺞ رﻣﻀﺎن و ﭼﻬﺎرراه وﻓﺎﺋﯽ ‪ /‬ﻣﺠﺘﻤﻊ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﻣﺬﻫﺒﯽ ﻗﺎﺋﻤﯿﻪ اﺻﻔﻬﺎن‬
‫ﺗﺎرﯾﺦ ﺗﺄﺳﯿﺲ‪ 1385 :‬ﺷﻤﺎره ﺛﺒﺖ ‪ 2373 :‬ﺷﻨﺎﺳﻪ ﻣﻠﯽ ‪10860152026 :‬‬
‫وب ﺳـــــــــــــﺎﯾﺖ‪ www.ghaemiyeh.com :‬اﯾﻤﯿـــــــــــــﻞ‪ Info@ghaemiyeh.com :‬ﻓﺮوﺷـــــــﮕﺎه اﯾﻨﺘﺮﻧــــــﺘﯽ‪:‬‬
‫‪www.eslamshop.com‬‬
‫ﺗﻠﻔﻦ ‪ (0311) -2357023-25‬ﻓﮑﺲ ‪ (0311) 2357022‬دﻓـﺘﺮ ﺗﻬﺮان ‪ (021) 88318722‬ﺑﺎزرﮔــﺎﻧﯽ و ﻓﺮوش ‪ 09132000109‬اﻣﻮر‬
‫ﮐﺎرﺑﺮان ‪(0311)2333045‬‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ﻗﺎﺑـﻞ ﺗﻮﺟﻪ اﯾﻨﮑﻪ ﺑﻮدﺟﻪ اﯾﻦ ﻣﺮﮐﺰ؛ ﻣﺮدﻣﯽ ‪ ،‬ﻏﯿﺮ دوﻟﺘﯽ و ﻏﯿﺮ اﻧﺘﻔﺎﻋﯽ ﺑﺎ ﻫﻤﺖ ﻋـﺪه اي ﺧﯿﺮ اﻧـﺪﯾﺶ اداره و ﺗﺎﻣﯿﻦ ﮔﺮدﯾـﺪه و ﻟﯽ‬
‫ﺟﻮاﺑﮕﻮي ﺣﺠﻢ رو ﺑﻪ رﺷﺪ و وﺳـﯿﻊ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻣﺬﻫﺒﯽ و ﻋﻠﻤﯽ ﺣﺎﺿـﺮ و ﻃﺮح ﻫﺎي ﺗﻮﺳﻌﻪ اي ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬از اﯾﻨﺮو اﯾﻦ ﻣﺮﮐﺰ ﺑﻪ ﻓﻀﻞ‬
‫و ﮐﺮم ﺻـﺎﺣﺐ اﺻـﻠﯽ اﯾـﻦ ﺧـﺎﻧﻪ )ﻗـﺎﺋﻤﯿﻪ( اﻣﯿـﺪ داﺷـﺘﻪ و اﻣﯿـﺪوارﯾﻢ ﺣﻀـﺮت ﺑﻘﯿﻪ اﷲ اﻻـﻋﻈﻢ ﻋﺠـﻞ اﷲ ﺗﻌـﺎﻟﯽ ﻓﺮﺟﻪ اﻟﺸـﺮﯾﻒ ﺗـﻮﻓﯿﻖ‬
‫روزاﻓﺰوﻧﯽ را ﺷﺎﻣﻞ ﻫﻤﮕﺎن ﺑﻨﻤﺎﯾﺪ ﺗﺎ در ﺻﻮرت اﻣﮑﺎن در اﯾﻦ اﻣﺮ ﻣﻬﻢ ﻣﺎ را ﯾﺎري ﻧﻤﺎﯾﻨﺪاﻧﺸﺎاﷲ‪.‬‬
‫ﺷﻤﺎره ﺣﺴﺎب ‪ ، 621060953‬ﺷـﻤﺎره ﮐﺎرت ‪1973-3045-5331-6273:‬و ﺷـﻤﺎره ﺣﺴﺎب ﺷﺒﺎ ‪IR90-0180-0000-0000-0621- :‬‬
‫‪0609-53‬ﺑﻪ ﻧﺎم ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت راﯾﺎﻧﻪ اي ﻗﺎﺋﻤﯿﻪ اﺻﻔﻬﺎن ﻧﺰد ﺑﺎﻧﮏ ﺗﺠﺎرت ﺷﻌﺒﻪ اﺻﻔﻬﺎن – ﺧﯿﺎﺑﺎن ﻣﺴﺠﺪ ﺳﯿﺪ‬
‫ارزش ﮐﺎر ﻓﮑﺮي و ﻋﻘﯿﺪﺗﯽ‬
‫اﻻﺣﺘﺠﺎج ‪ -‬ﺑﻪ ﺳـﻨﺪش‪ ،‬از اﻣﺎم ﺣﺴـﯿﻦ ﻋﻠﯿﻪ اﻟﺴـﻼم ‪ :-‬ﻫﺮ ﮐﺲ ﻋﻬـﺪه دار ﯾﺘﯿﻤﯽ از ﻣﺎ ﺷﻮد ﮐﻪ ﻣﺤﻨِﺖ ﻏﯿﺒﺖ ﻣﺎ‪ ،‬او را از ﻣﺎ ﺟـﺪا ﮐﺮده‬
‫اﺳﺖ و از ﻋﻠﻮم ﻣـﺎ ﮐﻪ ﺑﻪ دﺳـﺘﺶ رﺳـﯿﺪه‪ ،‬ﺑﻪ او ﺳـﻬﻤﯽ دﻫـﺪ ﺗﺎ ارﺷﺎد و ﻫـﺪاﯾﺘﺶ ﮐﻨـﺪ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧـﺪ ﺑﻪ او ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾـﺪ‪» :‬اي ﺑﻨـﺪه ﺑﺰرﮔﻮار‬
‫ﺷﺮﯾـﮏ ﮐﻨﻨـﺪه ﺑﺮادرش! ﻣﻦ در َﮐَﺮم ﮐﺮدن‪ ،‬از ﺗﻮ ﺳـﺰاوارﺗﺮم‪ .‬ﻓﺮﺷـﺘﮕﺎن ﻣﻦ! ﺑﺮاي او در ﺑﻬﺸﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋـﺪد ﻫﺮ ﺣﺮﻓﯽ ﮐﻪ ﯾﺎد داده اﺳﺖ‪،‬‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ‪ 128‬از ‪129‬‬ ‫‪www.Ghaemiyeh.com‬‬ ‫ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت راﯾﺎﻧﻪاي ﻗﺎﺋﻤﯿﻪ اﺻﻔﻬﺎن‬ ‫درﺑﺎره ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت راﯾﺎﻧﻪاي ﻗﺎﺋﻤﯿﻪ اﺻﻔﻬﺎن‬
‫ﻫﺰار ﻫﺰار‪ ،‬ﮐﺎخ ﻗﺮار دﻫﯿﺪ و از دﯾﮕﺮ ﻧﻌﻤﺖﻫﺎ‪ ،‬آﻧﭽﻪ را ﮐﻪ ﻻﯾﻖ اوﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﺿﻤﯿﻤﻪ ﮐﻨﯿﺪ«‪.‬‬
‫اﻟﺘﻔﺴـﯿﺮ اﻟﻤﻨﺴﻮب إﻟﯽ اﻹﻣﺎم اﻟﻌﺴـﮑﺮي ﻋﻠﯿﻪ اﻟﺴـﻼم‪ :‬اﻣﺎم ﺣﺴﯿﻦ ﻋﻠﯿﻪ اﻟﺴﻼم ﺑﻪ ﻣﺮدي ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﮐﺪام ﯾﮏ را دوﺳﺖﺗﺮ ﻣﯽداري‪ :‬ﻣﺮدي‬
‫اراده ﮐﺸـﺘﻦ ﺑﯿﻨـﻮاﯾﯽ ﺿـﻌﯿﻒ را دارد و ﺗـﻮ او را از دﺳـﺘﺶ ﻣﯽَرﻫـﺎﻧﯽ‪ ،‬ﯾـﺎ ﻣﺮدي ﻧـﺎﺻﺒﯽ اراده ﮔﻤﺮاه ﮐﺮدن ﻣﺆﻣﻨﯽ ﺑﯿﻨﻮا و ﺿـﻌﯿﻒ از‬
‫ﭘﯿﺮوان ﻣﺎ را دارد‪ ،‬اّﻣﺎ ﺗﻮ درﯾﭽﻪاي ]از ﻋﻠﻢ[ را ﺑﺮ او ﻣﯽﮔﺸﺎﯾﯽ ﮐﻪ آن ﺑﯿﻨﻮا‪ ،‬ﺧﻮد را ﺑ ِـﺪان‪ ،‬ﻧﮕﺎه ﻣﯽدارد و ﺑﺎ ﺣّﺠﺖﻫﺎي ﺧﺪاي ﻣﺘﻌﺎل‪،‬‬
‫ﺧﺼﻢ ﺧﻮﯾﺶ را ﺳﺎﮐﺖ ﻣﯽﺳﺎزد و او را ﻣﯽﺷﮑﻨﺪ؟«‪.‬‬
‫]ﺳـﭙﺲ[ ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﺣﺘﻤًﺎ رﻫﺎﻧﺪن اﯾﻦ ﻣﺆﻣﻦ ﺑﯿﻨﻮا از دﺳﺖ آن ﻧﺎﺻﺒﯽ‪ .‬ﺑﯽﮔﻤﺎن‪ ،‬ﺧﺪاي ﻣﺘﻌﺎل ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪» :‬و ﻫﺮ ﮐﻪ او را زﻧﺪه ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﮔﻮﯾﯽ‬
‫ﻫﻤﻪ ﻣﺮدم را زﻧﺪه ﮐﺮده اﺳﺖ«؛ ﯾﻌﻨﯽ ﻫﺮ ﮐﻪ او را زﻧﺪه ﮐﻨﺪ و از ﮐﻔﺮ ﺑﻪ اﯾﻤﺎن‪ ،‬ارﺷﺎد ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﮔﻮﯾﯽ ﻫﻤﻪ ﻣﺮدم را زﻧﺪه ﮐﺮده اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﯿﺶ‬
‫از آن ﮐﻪ آﻧﺎن را ﺑﺎ ﺷﻤﺸﯿﺮﻫﺎي ﺗﯿﺰ ﺑﮑﺸﺪ«‪.‬‬
‫ﻣﺴـﻨﺪ زﯾـﺪ‪ :‬اﻣﺎم ﺣﺴـﯿﻦ ﻋﻠﯿﻪ اﻟﺴـﻼم ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﻫﺮ ﮐﺲ اﻧﺴﺎﻧﯽ را از ﮔﻤﺮاﻫﯽ ﺑﻪ ﻣﻌﺮﻓﺖ ﺣﻖ‪ ،‬ﻓﺮا ﺑﺨﻮاﻧـﺪ و او اﺟﺎﺑﺖ ﮐﻨـﺪ‪ ،‬اﺟﺮي ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫آزاد ﮐﺮدن ﺑﻨﺪه دارد«‪.‬‬