|

Ôñéðôüëåìïò
ÖÈÉÍÏÐÙÑÏ 2008 ÔÅÕ×ÏÓ 24 Ï

ÃÅÙÐÏÍÉÊÏ ÐÁÍÅÐÉÓÔÇÌÉÏ ÁÈÇÍÙÍ

Èçñáúêüò ïßíïò

Åðéâéþíïíôáò
óôá êáììÝíá ...
ÍÝá öõëÞ
ðñïâÜôùí
 Ôñéðôüëåìïò
ÃÅÙÐÏÍÉÊÏ ÐÁÍÅÐÉÓÔÇÌÉÏ ÁÈÇÍÙÍ

ÐÅÑÉÏÄÉÊÇ ÅÊÄÏÓÇ

1 Áðü ôïí Ðñýôáíç

Ã. ÆÝñâáò Åêäüôçò: ÃÅÙÐÏÍÉÊÏ
ÐÁÍÅÐÉÓÔÇÌÉÏ ÁÈÇÍÙÍ
ÉåñÜ Ïäüò 75, Ô.Ê. 11855, ÁèÞíá

Ðåñß ôçò «äéêïìáíßáò» ôùí íåïåëëÞíùí ÄéåõèõíôÞò: Ãåþñãéïò ÆÝñâáò

2 Ìéá áíôé-ÁêáäçìáúêÞ óõìðåñéöïñÜ 2.500 åôþí ÊáèçãçôÞò Ã.Ð.Á.

ÓõíôáêôéêÞ ÅðéôñïðÞ:
¢ííá Êïýñôç
Åðßêïõñç ÊáèçãÞôñéá Ã.Ð.Á.

3 Ðüóï êÜçêáí êáé ôá üíåéñá óôéò

ðõñüðëçêôåò ðåñéï÷Ýò
Ëåùíßäáò Ëïõëïýäçò
ÁíáðëçñùôÞò ÊáèçãçôÞò Ã.Ð.Á.
ÄçìÞôñçò Ìåíôæáöüò
Ïìüôéìïò ÊáèçãçôÞò Ã.Ð.Á.
ÄçìÞôñçò Ðáíáãéùôüðïõëïò
Éóôïñéêüò,

6 ÕãéåéíÞ ôñïößìùí êáé æùúêïß å÷èñïß

ÐïóïôéêÝò êáé ðïéïôéêÝò åðéðôþóåéò óôá ôñüöéìá, ôá
Õðåýèõíïò Éóôïñéêïý Áñ÷åßïõ Ã.Ð.Á.

Ãñáììáôåßá ÅðéôñïðÞò:
æþá êáé ôïí Üíèñùðï, áðü ðñïóâïëÝò åíôüìùí,
ÏñÝóôçò ÊáÀñçò
áêÜñåùí êáé ôñùêôéêþí ÐÅ Äéïéêçôéêïý Ïéêïíïìéêïý
ÔìÞìá Äçìïóßùí êáé Äéåèíþí Ó÷Ýóåùí Ã.Ð.Á.

9 ¸íá êñáóß êáôåõèåßáí áðü ôïí Þëéï... Ó÷åäéáóìüò:

¢ííá Êïýñôç
ÄçìÞôñçò Ðáíáãéùôüðïõëïò
ÅëÝíç ÊáñáêáôóÜíç

EðéìÝëåéá åêôýðùóçò:
14 Áðï÷áéñåôþíôáò ôïí ÊáèçãçôÞ ÊáëáúóÜêç Åêäüóåéò ÍçñÝáò - Âáóßëçò Êáôïýöáò

Äéáäéêôõáêüò ôüðïò Ôñéðôüëåìïõ www.aua.gr

ÅðéóôïëÝò óôïí Ôñéðôüëåìï
ìðïñåßôå íá óôÝëíåôå óôç äéåýèõíóç:

17 Äçìéïõñãßá ìéáò íÝáò öõëÞò ðñïâÜôùí ÉåñÜ Ïäüò 75, 11855, Âïôáíéêüò

õøçëþí áðïäüóåùí óôçí ¹ðåéñï

Ï «Ôñéðôüëåìïò» åßíáé ðåñéïäéêü Ýêöñáóçò ãíþ-
ìçò ôçò áêáäçìáúêÞò êïéíüôçôáò ôïõ Ãåùðïíéêïý
Ðáíåðéóôçìßïõ Áèçíþí óå èÝìáôá åðéóôÞìçò,
ðáéäåßáò êáé ðïëéôéóìïý ôá ïðïßá, êáôÜ ôçí êñßóç
18 ÂéâëéïêñéôéêÞ ôçò ÓõíôáêôéêÞò ÅðéôñïðÞò, åíäéáöÝñïõí ôçí êïé-
íÞ ãíþìç. Óõíåðþò, ùò ðñïò ôçí åðéóôçìïíéêÞ
åãêõñüôçôá ôùí äçìïóéåõüìåíùí êåéìÝíùí, ôçí
êýñéá åõèýíç Ý÷ïõí ïé óõããñáöåßò ôïõò.

Åêäßäåôáé óå 2.000 áíôßôõðá êáé äéáíÝìåôáé äùñåÜí.

20 Âéâëéïðáñïõóßáóç
Óå ðåñéðôþóåéò áíáäçìïóßåõóçò ðáñáêáëïýìå
íá áíáöÝñåôáé ùò ðçãÞ ç ðåñéïäéêÞ Ýêäïóç ôïõ
Ã.Ð.Á. «Ôñéðôüëåìïò»

Ôï ðåñéïäéêü ôõðþíåôáé óå áíáêõêëþóéìï

21 ÍÝá ôïõ Ðáíåðéóôçìßïõ êáé ìç ÷ëùñéùìÝíï ÷áñôß, áêßíäõíï ãéá ôï
ðåñéâÜëëïí

¸ñãï åîùöýëëïõ:
ÁëÝêïò Öáóéáíüò, ÓöÞêåò ôïõ ÁñéóôïöÜíç,
1997, óõëëïãÞ ôïõ êáëëéôÝ÷íç.
 Áðü ôïí Ðñýôáíç
ÃÅÙÑÃÉÏÓ ÆÅÑÂÁÓ
ÐÑÕÔÁÍÇÓ
H ðñïçãïýìåíç áêáäçìáúêÞ ÷ñïíéÜ
(2007-2008) õðÞñîå éäéáßôåñá äçìéïõ-
ñãéêÞ ãéá ôï ÐáíåðéóôÞìéï ìáò. ¸ãéíáí
ðïëëÜ êáé óçìáíôéêÜ ðñÜãìáôá.
Öèéíüðùñï
Êáô' áñ÷Þí ïëïêëçñþèçêå ç åêðáéäåõôéêÞ äéáäéêáóßá êáíïíéêÜ ìå
äéÜñêåéá 13 åâäïìÜäùí ãéá êÜèå åîÜìçíï, êÜôé ðïõ åß÷å íá óõìâåß
åäþ êáé ðïëëÜ ÷ñüíéá. Ç "åéñçíéêÞ" ëåéôïõñãßá ôïõ Éäñýìáôïò
åðÝôñåøå óôá ìÝëç ÄÅÐ íá áöéåñþóïõí áöéëïêåñäþò ðïëý ÷ñüíï,
ðáñÜëëçëá ìå ôá åêðáéäåõôéêÜ êáé åñåõíçôéêÜ ôïõò êáèÞêïíôá, ãéá ôç
óýíôáîç ôçò ÌåëÝôçò ãéá ôçí Áíáóõãêñüôçóç ôùí Ðõñüðëçêôùí
ðåñéï÷þí. Ç ðñùôïöáíÞò áõôÞ ïìïèõìßá åê ìÝñïõò ôùí ìåëþí ÄÅÐ
åðÝôñåøå íá óõíôá÷èåß ìåëÝôç 3500 óåëßäùí óå 40 ðåñßðïõ çìÝñåò
ìåôÜ áðü ðïëëÝò åðéôüðéåò åðéóêÝøåéò ôùí ìåëþí ÄÅÐ êáé ôùí
óõíåñãáôþí ôïõò. Áõôü ôï Ýñãï êáé ç óõìâïëÞ ôïõ Ðáíåðéóôçìßïõ
ìáò óôçí üëç ðñïóðÜèåéá áíáóõãêñüôçóçò êáé áíÜðôõîçò ôùí
ðëçãåéóþí áðü ôéò ðõñêáãéÝò ðåñéï÷þí ðñïâëÞèçêå êáé åîáêïëïõèåß
íá ðñïâÜëëåôáé áñêåôÜ áðü ôá ÌÌÅ ìå áõôïíüçôåò èåôéêÝò åðéðôþóåéò
ãéá ôï êýñïò ôïõ Éäñýìáôïò. ÁíÜëïãçò ðñïâïëÞò Ýôõ÷å êáé ôï äéÞìåñï
ÓõíÝäñéï ðïõ ïñãÜíùóå ôï Ã.Ð.Á ãéá ôçí áíáëõôéêüôåñç ðáñïõóßáóç
êáé åðéóôçìïíéêÞ óõæÞôçóç ôùí áðïôåëåóìÜôùí ôçò åí ëüãù ìåëÝôçò.
ÐÝñáí áõôþí, ôï Ã.Ð.Á óõììåôåß÷å åíåñãÜ óôçí êáôÜñôéóç ôçò
"XÜñôáò åèåëïíôéêÞò äÝóìåõóçò ãéá ôçí åîïéêïíüìçóç íåñïý" êáé óôï
"Ìíçìüíéï Óõíåñãáóßáò ãéá ôï ÐåñéâÜëëïí" ìå Üëëïõò óçìáíôéêïýò
öïñåßò ôçò äçìüóéáò æùÞò, ãåãïíüôá ôá ïðïßá, åðßóçò, Ýôõ÷áí åõñåßáò
äçìïóéüôçôáò. ÐáñÜëëçëá, ôï ÐáíåðéóôÞìéü ìáò ïñãÜíùóå êáé
óõíäéïñãÜíùóå ÓõíÝäñéá êáé Çìåñßäåò åðéôõã÷Üíïíôáò íá êÜíåé
åõñýôåñá ãíùóôÜ ôá åðéóôçìïíéêÜ áíôéêåßìåíá ìå ôá ïðïßá áó÷ïëåßôáé
êáé ôç äéÜèåóç ðñïóöïñÜò ôïõ óôï êïéíùíéêü óýíïëï. ÅíäåéêôéêÜ
áíáöÝñù ôï ÄéÞìåñï Óõìðüóéï ðïõ äéïñãÜíùóå ìå ôçí Áêáäçìßá
Áèçíþí ãéá ôçí "ÁãñïôéêÞ ÐïëéôéêÞ", ôï ðñïáíáöåñèÝí ÄéÞìåñï
Åðéóôçìïíéêü ÓõíÝäñéï ìå èÝìá "ÐõñêáãéÝò 2007 - Áðü ôçí
êáôáóôñïöÞ óôçí áíÜðôõîç", ôï ÄéÞìåñï ÓõíÝäñéï óôï Åõñùðáúêü
Ðïëéôéóôéêü ÊÝíôñï Äåëöþí ìå èÝìá "Ðïëéôéóìüò êáé ÐåñéâÜëëïí"
êáé ôéò Çìåñßäåò ìå ôßôëïõò "Ôå÷íïëïãßåò ðñáóßíïõ óôéò ãêñßæåò
ðïëéôéêÝò - ÁíÜðôõîç áóôéêïý êáé ðåñéáóôéêïý ðñáóßíïõ" êáé "From
grape to wine - 2nd international junior researchers meeting". ¼ëåò
áõôÝò ïé åêäçëþóåéò óõìâÜëëïõí, èÝëù íá ðéóôåýù, óôç óôñáôçãéêÞ
ìáò ãéá ôçí ôüíùóç ôùí äåóìþí ìáò ìå ôçí åõñýôåñç ïéêïíïìßá êáé
ôçí êïéíùíßá, üðùò áñìüæåé óå Ýíá óýã÷ñïíï åîùóôñåöÝò
áêáäçìáúêü ßäñõìá.
Ôï óõìðÝñáóìá, áðü ôïí óýíôïìï áõôü áðïëïãéóìü ôïõ
ðáñåëèüíôïò Ýôïõò, åßíáé üôé ôï ÐáíåðéóôÞìéü ìáò ìðïñåß íá åðéôý÷åé
ðïëëÜ êáé óçìáíôéêÜ ðñÜãìáôá, êåñäßæïíôáò ôçí åõñýôáôç ðñïâïëÞ
ôïõ, áñêåß íá åßíáé áíïéêôü êáé íá ëåéôïõñãåß êáíïíéêÜ ìå ãíþìïíá ïôé
áõôÜ ðïõ ìáò åíþíïõí åßíáé áðåßñùò ðåñéóóüôåñá áðü áõôÜ ðïõ
åíäå÷ïìÝíùò ìáò ÷ùñßæïõí.
Ðéóôåýù, êáé åëðßæù ôáõôü÷ñïíá, üôé ôï ôñÝ÷ïí áêáäçìáúêü Ýôïò
2008-2009 èá åßíáé åîßóïõ ðáñáãùãéêü ìå ôçí åíåñãü óõììåôï÷Þ
üëùí ôùí ìåëþí ôçò ÐáíåðéóôçìéáêÞò ìáò êïéíüôçôáò äåäïìÝíïõ üôé
Ý÷ïõìå íá áíôéìåôùðßóïõìå óçìáíôéêüôáôá èÝìáôá ðïõ ìáò
áðáó÷ïëïýí ðïëëÜ ÷ñüíéá ôþñá. Ìåôáîý ôùí èåìÜôùí áõôþí
ðñïÝ÷ïõí ç áíáèåþñçóç ôïõ ÐñïãñÜììáôïò Óðïõäþí êÜèå ÔìÞìáôïò
êáé ç åðéäßùîç, áðü êïéíïý ìå ôï ÃÅÙÔÅÅ, ôïõ åðáíáðñïóäéïñéóìïý
ôùí åðáããåëìáôéêþí äéêáéùìÜôùí ôùí áðïöïßôùí ìáò.
1 2008
« Ï è Ü í á ô ï ò ô ï õ Ó ù ê ñ Ü ô ç » Jacques-Louis David, 1787. Metropolitan Museum of Art
Λόγου χάριν...
Περί της «δικομανίας» των νεοελλήνων.
Μια αντι-Aκαδημαϊκή συμπεριφορά 2.500 ετών
Ôçí Üíïéîç ôïõ 399 ð.×. êÜðïéïò Áèçíáßïò
ðïëßôçò ïíüìáôé ÌÝëçôïò, «áãíþóôùí
ëïéðþí óôïé÷åßùí», êáôÝèåóå óôïí Üñ÷ïíôá
âáóéëéÜ «ãñáöÞ» ìå ôçí ïðïßá êáôçãïñïýóå
ôïí ÓùêñÜôç ãéá áóÝâåéá êáé äéáöèïñÜ ôçò
íåïëáßáò. Ôçí «Áðïëïãßá» ôïõ ÓùêñÜôç óôç
äßêç ðïõ áêïëïýèçóå, Ýíá áðü ôá ãíùóôü-
ôåñá êåßìåíá ôçò áñ÷áßáò åëëçíéêÞò ãñáì-
ìáôåßáò óõíÝãñáøå ï ÐëÜôùí. Áðü áõôü ôï
ãïçôåõôéêü êåßìåíï Ýíá _êáé ü÷é ôï ìüíï_
áðüóðáóìá äéáôçñåß ôçí Üìåóç åðéêáéñüôçôÜ
ôïõ êáé ãéá üóá óõìâáßíïõí ôá ôåëåõôáßá
÷ñüíéá óå êÜðïéï áêáäçìáúêü ßäñõìá
ðëçóßïí ôçò Áêáäçìßáò ôïõ óõããñáöåùò ôçò
Áðïëïãßáò.
Óôç ãëþóóá ôïõ öéëïóüöïõ:
Êáé óå íåïåëëçíéêÞ áðüäïóç:
«Ισχυρίζονται, λοιπόν, πως το αδίκημά μου
είναι ότι διαφθείρω τους νέους. Εγώ όμως
Αθηναίοι, σας λέω ότι ο Μέλητος διαπράτ-
τει αδίκημα, επειδή το μόνο που τον νοιά-
ζει είναι να περάσει ευχάριστα την ώρα
του, και με τη μεγαλύτερη ευκολία σέρνει
ανθρώπους στα δικαστήρια παριστάνοντας
πως τον ενδιαφέρουν πράγματα με τα
οποία δεν καταπιάστηκε ποτέ».
Ôñéðôüëåìïò 2 Ã.Ð.Á.
Áíôß óõìðåñÜóìáôïò.....
Åßíáé ãíùóôÞ ç ôý÷ç ôïõ ÓùñÜôç. ÓõíÞèùò
îå÷íÜìå, üìùò, üôé üëá áõôÜ ãñÜöïíôáé óå ìéá
ÁèÞíá êáôáðïíçìÝíç áðü ôïí ìáêñï÷ñüíéï
ðüëåìï, ôáðåéíùìÝíç áðü ôçí Þôôá ôçò, ìéá ÁèÞíá
ðïõ Ý÷åé æÞóåé ôçí êáôÜññåõóç ôïõ ðïëýôéìïõ
ïéêïäïìÞìáôüò ôçò, ôçò äçìïêñáôßáò.
ÐËÇÑÏÖÏÑÉÁ
Áñ÷áßï êåßìåíï: ÐëÜôùí, Ç Äßêç ôïõ
ÓùêñÜôç. Åõèýöñùí - Áðïëïãßá - Êñßôùí.
Áðüäïóç óôá íÝá åëëçíéêÜ: ÔÜêçò Èåïäù-
ñüðïõëïò, åêä. Ùêåáíßäá. ÁèÞíá 2007.
Êáé ãéá ôçí áíôéãñáöÞ: Ëåùíßäáò Ëïõëïýäçò,
Áíôéðñýôáíçò Ãåùðïíéêïý Ðáíåðéóôçìßïõ
ÁèÞíáò.
 ΠΟΣΟ ΚΑΗΚΑΝ ΚΑΙ ΤΑ
ΟΝΕΙΡΑ ΣΤΙΣ
ΠΥΡΟΠΛΗΚΤΕΣ
ΠΕΡΙΟΧΕΣ
ÓÔÁÕÑÏÓ ÆÙÃÑÁÖÁÊÇÓ
ÅÐÉÊÏÕÑÏÓ ÊÁÈÇÃÇÔÇÓ
ÔÌ. ÁÃÑÏÔÉÊÇÓ ÏÉÊÏÍÏÌÉÁÓ & ÁÍÁÐÔÕÎÇÓ Ã.Ð.Á.

Ç êÜìåñá åóôéÜæåôáé óå ìéá áíôéðñïóù-

ðåõôéêÞ áãñïôéêÞ ïéêïãÝíåéá ðïõ êáôïéêåß
ó' Ýíá ðõñüðëçêôï äçìïôéêü äéáìÝñéóìá.
Åßíáé Ýíá äçìïôéêü äéáìÝñéóìá óå ìéá
çìéïñåéíÞ _ ïñåéíÞ ðåñéï÷Þ ôïõ íïìïý
Çëåßáò Þ Áñêáäßáò Þ Ëáêùíßáò. Äåí ðáßæåé
ìåãÜëç óçìáóßá. Ç ïéêïãÝíåéá ôþñá
áíôéìåôùðßæåé Ýíá äßëçììá æùÞò. Áò
ðáñáêïëïõèÞóïõìå ôá ãåãïíüôá üðùò
åîåëß÷èçêáí ÷ñïíéêÜ.
Ï áñ÷çãüò ôïõ íïéêïêõñéïý åßíáé 56
åôþí, ðáíôñåìÝíïò ìå 2 ðáéäéÜ. Êáé ôá äýï
ðáéäéÜ, óå ëßãï äéÜóôçìá, ìå äéáöïñÜ åíüò
Ýôïõò, ïëïêëçñþíïõí ôçí äåõôåñïâÜèìéá
åêðáßäåõóç. Ç ïéêïãÝíåéá, êáôïéêåß ó' Ýíá
óðßôé 92 ôåôñáãùíéêþí ìÝôñùí, ôåóóÜñùí
äùìáôßùí, ãéá ôçí ïëïêëÞñùóÞ ôïõ
ïðïßïõ ðÞñå êáé Ýíá óôåãáóôéêü äÜíåéï, ôï
1989, áîßáò 13 ÷éëéÜäùí åõñþ. Ï áñ÷çãüò
ôçò ïéêïãÝíåéáò Ý÷åé ïëïêëçñþóåé ôï
ÃõìíÜóéï, åñãÜæåôáé óôïí ðñùôïãåíÞ ôïìÝá
ìå êýñéá åðáããåëìáôéêÞ áðáó÷üëçóç ôçí
ãåùñãßá - êôçíïôñïößá. Ç óõíïëéêÞ Ýêôáóç
ôùí áãñïôåìá÷ßùí ðïõ äéáèÝôåé åßíáé 32
óôñÝììáôá. ¸íá áãñïôåìÜ÷éï åßíáé áñäåõ-
üìåíï, äýï Ý÷ïõí äåíäñþäåéò êáëëéÝñ-
ãåéåò, Ýíá ìéêñü Ý÷åé áìðÝëé åíþ ôÝëïò ôï
40% ôçò ðáñáðÜíù Ýêôáóçò åßíáé ÷ïñôï-
ëéâáäéêÞ. Ç ïéêïãÝíåéá äáðáíÜ êÜèå ìÞíá
ãéá áãïñÝò áãáèþí êáé õðçñåóéþí 1,300
åõñþ ðïõ áíôéóôïé÷ïýí óôï 75% ôçò äáðÜ-
íçò ôçò ìÝóçò ïéêïãÝíåéáò óôï óýíïëï ôçò
÷þñáò. Áí óõìðåñéëÜâïõìå üìùò ôçí áîßá
ïñéóìÝíùí ðñïúüíôùí ôá ïðïßá ôá ðáñÜãåé
ç ïéêïãÝíåéá êáé ãéá ôï óðßôé (ëá÷áíéêÜ,
êñÝáò, ëÜäé, áõãÜ) ôüôå ç óõíïëéêÞ ôçò
äáðÜíç áíôéóôïé÷åß óôï 80% ôçò áíôß-
óôïé÷çò äáðÜíçò ôçò ìÝóçò ïéêïãÝíåéáò ãéá
ôï óýíïëï ôçò ÷þñáò. ×ùñéü Öñßîá Çëåßáò.

Öèéíüðùñï 3 2008
 ÊáôáãñáöÞ ôùí æçìéþí óôïí Êñåìáóôü Åõâïßáò.
Êïíôåýåé íá êëåßóåé Ýíáò ÷ñüíïò áðü ôçí
ìåãÜëç öùôéÜ êáé ç óõãêåêñéìÝíç ïéêïãÝ-
íåéá èá ðñÝðåé íá áðïöáóßóåé ôé èá êÜíåé
áðü åäþ êáé ðÝñá. Ôï åñþôçìá ðïõ ôçí
âáóáíßæåé åßíáé åÜí èá ðñÝðåé íá ðáñá-
ìåßíåé åêåß êáé íá ðáëÝøåé Þ èá ðñÝðåé, ãéá
ôï êáëü ôùí ðáéäéþí ôïõò, íá ìåôáêïìß-
óïõí ìÜëëïí óôçí ÁèÞíá ðïõ êáé ïé äïõ-
ëåéÝò åßíáé ðåñéóóüôåñåò êáé Ý÷ïõí êáé êÜ-
ðïéïõò óõããåíåßò åêåß áðü ðáëéÜ.
Ç áðüöáóç èá åîáñôçèåß áðü ìéá áðÜ-
íôçóç ó' Ýíá áðëü åñþôçìá. ÄçëáäÞ áí
èá ìðïñÝóïõí íá åðéôý÷ïõí êáé ðÜëé Ýíá
åðßðåäï äéáâßùóçò ôïõëÜ÷éóôïí ôï ßäéï ìå
áõôü ðïõ åß÷áí ðñéí áðü ôçí öùôéÜ. Áí
ðéóôåýïõí üôé èá ðñÝðåé íá ðåñÜóïõí áñ-
êåôÜ ÷ñüíéá ìÝ÷ñé íá áðïêáôáóôáèïýí ïé
ðëçãÝò êáé ìÝ÷ñé ôüôå èá áíôéìåôùðßæïõí
ðñïâëÞìáôá öôþ÷åéáò êáé áíÝ÷åéáò ôüôå ç
áðÜíôçóç óôï åñþôçìá èá åßíáé ü÷é. Äåí
èá ôï óõæçôïýóáí íá öýãïõí, áí äåí åß÷áí
ðáéäéÜ
Óôï ìÝñïò ðïõ æïýóáí ðáñáôçñïýóáí
üôé ôá ðáéäéÜ ôçò ðåñéï÷Þò üëï êáé ëéãü-
óôåõáí óôá ó÷ïëåßá ðïõ ðÞãáéíáí ìå ôá
äéêÜ ôïõò ðáéäéÜ, åíþ áõîáíüôáí ï áñéè-
ìüò ðáéäéþí êõñßùò áëâáíéêÞò õðçêï-
üôçôáò. Äåí ôïõò ðåßñáæå áõôü, áöïý Ýôóé
êáé áëëéþò ïé ãïíåßò áõôþí ôùí ðáéäéþí
åß÷áí ãßíåé áíáðüóðáóôï ìÝñïò ôçò äéêÞò
ôïõò æùÞò. ×ùñßò áõôïýò äåí èá
ìðïñïýóáí ôßðïôá íá êáëëéåñãÞóïõí Þ íá
åðéóêåõÜóïõí Þ íá êôßóïõí. Íôüðéá åñãá-
ôéêÜ ÷Ýñéá äåí õðÞñ÷áí üðùò ðáëéÜ. Áõôïß
ïé Üíèñùðïé åîÜëëïõ íïßêéáæáí óðßôéá ðïõ
Ýôóé êáé áëëéþò Þôáí êëåéóôÜ, áãüñáæáí
ðñïúüíôá áðü ôá ìéêñÜ êáôáóôÞìáôá äçìé-
ïõñãïýóáí ìéá íÝá æÞôçóç ðïõ ïé êÜôïéêïé
ôçí åß÷áí áíÜãêç. Ìå âÜóç ôá óôïé÷åßá ôçò
áðïãñáöÞò ôïõ ðëçèõóìïý ï äåßêôçò ãÞ-
ñáíóçò óôéò ðõñüðëçêôåò ðåñéï÷Ýò åßíáé
õøçëüôåñïò ôïõëÜ÷éóôïí êáôÜ 50% Ýíáíôé
ôïõ äåßêôç óôï óýíïëï ôçò ÷þñáò. Åðßóçò,
êáé ï äåßêôçò åîÜñôçóçò åßíáé êáé ðÜëé
õøçëüôåñïò óå áõôÝò ôéò ðåñéï÷Ýò áðü ôïí
ìÝóï üñï ôçò ÷þñáò. Èá ëÝãáìå üôé áõôÝò
ïé ðåñéï÷Ýò ðáñïõóéÜæïõí óçìáíôéêÞ
ìåßùóç ôïõ ðëçèõóìïý, ðëçèõóìéáêÞ
ãÞñáíóç êáé õøçëü äåßêôç åîÜñôçóçò.
Ç öùôéÜ Ýðëçîå êõñßùò öôù÷Ýò ðåñé-
ï÷Ýò. Ôï êáôÜ êåöáëÞ ðñïúüí, Ýíáò äåßêôçò
åõçìåñßáò, óôïõò ðåñéóóüôåñïò íïìïýò
áðü áõôïýò ðïõ åðëÞãçóáí áðü ôéò
ðõñêáãéÝò ïëïÝíá êáé áðïêëßíåé áðü ôïí
ìÝóï üñï. ÌéëÜìå ãéá ìåôñÞóåéò ðñéí áðü
ôçí êáôáóôñïöÞ. Áíôß íá åß÷áìå óýãêëéóç,
åß÷áìå áðüêëéóç. Ïé ðõñüðëçêôïé íïìïß
êáôáôÜóóïíôáí üëï êáé ðéï ÷áìçëÜ óôçí
êëßìáêá åõçìåñßáò óå ó÷Ýóç ìå Üëëïõò
íïìïýò ôçò ÷þñáò. Ãéá ìåôÜ ôéò ðõñêáãéÝò,
äåí Ý÷ïõìå áêüìá îåêÜèáñç åéêüíá. Óôïí
íïìü Çëåßáò ôï êáôÜ êåöáëÞ ÁÅÐ áíôéóôïé-
÷ïýóå óôï 48,6% ôïõ ìÝóïõ êáôÜ êåöáëÞ
ÁÅÐ óôï óýíïëï ôçò ÷þñáò ôï 2005 êáé ìå
âÜóç áõôü ôï ìÝãåèïò êáôáôÜóóåôáé óôçí
ôåëåõôáßá èÝóç. Óôçí Ëáêùíßá êáé óôçí
Ìåóóçíßá ôï êáôÜ êåöáëÞ ÁÅÐ áíôéóôïé÷åß
óôï 58% ôïõ êáôÜ êåöáëÞ ÁÅÐ óôï
Ôñéðôüëåìïò 4 Ã.Ð.Á.
óýíïëï ôçò ÷þñáò. Ôï ðéï óçìáíôéêü üìùò
åßíáé üôé üóï ðåñíïýí ôá ÷ñüíéá ç ðåñéöå-
ñåéáêÞ áíéóüôçôá ïëïÝíá äéåõñýíåôáé.
Ç óõãêåêñéìÝíç ïéêïãÝíåéá äåí åß÷å ìéá
ìüíéìç ðçãÞ åéóïäÞìáôïò. Ãéá êáëýôåñç
ðëçñïöüñçóç, ôï ÷ñçìáôéêü åéóüäçìá ôçò
ïéêïãÝíåéáò áðü ôçí ãåùñãßá _ êôçíï-
ôñïößá, êÜëõðôå ôï 65% ôïõ óõíïëéêïý
ôçò åéóïäÞìáôïò. Óôï ðáñáðÜíù ìÝãåèïò
óõìðåñéëáìâÜíïíôáé êáé ïé åðéäïôÞóåéò
ðïõ åëÜìâáíå êáé ïé ïðïßåò êÜëõðôáí Ýíá
8% ôùí åóüäùí ôçò. ¢ëëåò, äåõôåñåý-
ïõóåò ðçãÝò åéóïäÞìáôïò, Þôáí ôá ÷ñÞìá-
ôá ðïõ åéóÝðñáôôáí áðü ìéóèïýò êáé çìå-
ñïìßóèéá (16%), áðü åðé÷åéñçìáôéêÞ äñá-
óôçñéüôçôá (5%) êáé ôÝëïò áðü óõíôÜîåéò,
åíïßêéá êáé ëïéðÜ åéóïäÞìáôá (14%).
Õéïèåôþíôáò ôçí êëßìáêá éóïäõíáìßáò
õðïëïãßæïõìå üôé ôï ìÝóï åéóüäçìá áíÜ
éóïäýíáìï åíÞëéêá, áíôéóôïé÷ïýóå óôï
68% ôïõ ìÝóïõ åéóïäÞìáôïò óôï óýíïëï
ôçò ÷þñáò. Ìå Üëëá ëüãéá ç óõãêåêñéìÝíç
ïéêïãÝíåéá, ðñéí áðü ôçí öùôéÜ, âñéóêüôáí
óôéò ðáñõöÝò ôùí ïñßùí ôçò öôþ÷åéáò.
ÐïëëÜ Üëëá íïéêïêõñéÜ óå áõôÝò ôéò
ðåñéï÷Ýò Þôáí óå áêüìá ÷åéñüôåñç èÝóç,
üðùò ôá íïéêïêõñéÜ ìå áñ÷çãü óõíôáîéïý-
÷ï ôïõ ÏÃÁ, Üíåñãï, áíßêáíï ðñïò
åñãáóßá, Þ íïéêïêõñéÜ ìå ìÝëç ðïõ äåí
åñãÜæïíôáí.
Ãéá ôï óýíïëï ôçò ÷þñáò, ç ðéèáíüôçôá
Ýíá íïéêïêõñéü ðïõ åßíáé áãñïôéêü íá åßíáé
öôù÷ü åßíáé 2,5 öïñÝò ìåãáëýôåñç óå
ó÷Ýóç ìå êÜðïéï Üëëï. Ç ðáñáðÜíù
ðéèáíüôçôá åßíáé ìåãáëýôåñç êáé áðü ôá
íïéêïêõñéÜ ðïõ ï áñ÷çãüò ôïõò åßôå äåí
åñãÜæåôáé åßôå åßíáé óõíôáîéïý÷ïò. Áðü ôçí
Üëëç ðëåõñÜ, ç ðéèáíüôçôá Ýíá íïéêï-
êõñéü ìåôáíáóôþí ðïõ êáôïéêåß óå áãñï-
ôéêÝò ðåñéï÷Ýò íá åßíáé öôù÷ü, óå ó÷Ýóç ìå
ôá õðüëïéðá íïéêïêõñéÜ ìåôáíáóôþí åßíáé
äåêáðëÜóéá. Ïé ðåñéöÝñåéåò ôçò ÄõôéêÞò
ÅëëÜäáò êáé ôçò ÐåëïðïííÞóïõ óôéò ïðïß-
åò âñßóêïíôáé ïé ðëçãåßóåò ðåñéï÷Ýò åìöá-
íßæïõí ôá õøçëüôåñá ðïóïóôÜ ó÷åôéêÞò
öôþ÷åéáò. Åéäéêüôåñá, ôï ðïóïóôü öôþ-
÷åéáò óôçí ÄõôéêÞ ÅëëÜäá áíÜëïãá ìå ôçí
÷ñçóéìïðïéïýìåíç êáôáíïìÞ õðåñÝ÷åé
êáôÜ 12-14 ðïóïóôéáßåò ìïíÜäåò óå ó÷Ýóç
ìå ôï ìÝóï ðïóïóôü ãéá ôï óýíïëï ôïõ
ðëçèõóìïý. Áí êáé ìéêñüôåñç, óçìáíôéêÞ
åßíáé ç áíôßóôïé÷ç õðåñï÷Þ êáé óôçí ðåñß-
ðôùóç ôçò ÐåëïðïííÞóïõ, 5-9 ðïóï-
óôéáßåò ìïíÜäåò.
Áêüìá ðéï äñáìáôéêÞ åßíáé ç åðéâÜ-
ñõíóç ôùí äåéêôþí öôþ÷åéáò óôéò áãñïôéêÝò
ðåñéï÷Ýò ôùí äýï áõôþí ðåñéöåñåéþí. Ìå
âÜóç ôá óôïé÷åßá 3 óôá 10 Üôïìá ðïõ
æïýóáí óå áõôÝò ôéò áãñïôéêÝò ðåñéï÷Ýò
âñßóêïíôáí êÜôù áðü ôï ÷ñçìáôéêü üñéï
ôçò öôþ÷åéáò, åíþ ç ðéèáíüôçôá ðáéäéêÞò
öôþ÷åéáò Þôáí 7,7 öïñÝò ìåãáëýôåñç. Ç
ðáñáðÜíù åéêüíá áöïñÜ ôçí êáôÜóôáóç
ðñéí ôçí êáôáóôñïöÞ. Ïé öùôéÝò åðéäåß-
íùóáí ôïõò êïéíùíéêïýò äåßêôåò óå ðåñé-
ï÷Ýò ðïõ âñßóêïíôáí åî áñ÷Þò óå ðïëý
äõóìåíÞ êáôÜóôáóç óå ó÷Ýóç ìå ôéò Üëëåò
ðåñéï÷Ýò.
Ðüóï üìùò ôïõò åðéäåßíùóáí; Ãéá íá
áðáíôÞóïõìå èá ðñÝðåé íá Ý÷ïõìå óçìå-
ñéíÜ óôïé÷åßá. ¼óïí áöïñÜ ôçí áðáó÷ü-
ëçóç Ý÷ïõìå ìéá Ýíäåéîç. Ìå âÜóç ôçí
Ýñåõíá åñãáôéêïý äõíáìéêïý ôï ðïóïóôü
áíåñãßáò ãéá ôï óýíïëï ôçò ÷þñáò
ìåéþèçêå óôï 8% áðü 8,6% ðïõ åß÷áìå
ôïí ÉáíïõÜñéï ôïõ 2007. Óôçí ÐåñéöÝñåéá
ôçò ÐåëïðïííÞóïõ áíôßèåôá ôï ðïóïóôü
áíåñãßáò áõîÞèçêå óôï 8% áðü 6,6% ðïõ
Þôáí ðÝñõóé. ¸íá ìÝñïò ôçò áýîçóçò ôçò
áíåñãßáò ßóùò åßíáé áðïôÝëåóìá ôçò
ìåßùóçò ôçò ïéêïíïìéêÞò äñáóôçñéüôçôáò
ôùí ðåñéï÷þí ðïõ åðëÞãçóáí.
¼óïí áöïñÜ ôçí åðßðôùóç óôïõò
äåßêôåò öôþ÷åéáò, ìðïñïýìå íá êÜíïõìå
äéÜöïñåò åêôéìÞóåéò. Ôá áðïôåëÝóìáôá,
äåß÷íïõí üôé Ý÷ïõìå åîáéñåôéêÜ õøçëÞ
åðéäåßíùóç ôùí äåéêôþí öôþ÷åéáò. ÕðïèÝ-
ôïíôáò üôé êáôáóôñÜöçêå ôï 50% ôçò
áãñïôéêÞò ðáñáãùãÞò, ôüôå, ôï ðïóïóôü
öôþ÷åéáò ãéá ôï óýíïëï ôçò ðåñéöÝñåéáò
ÄõôéêÞò ÅëëÜäáò, áõîÜíåôáé êáôÜ 6
ðïóïóôéáßåò ìïíÜäåò, åíþ óôéò áãñïôéêÝò
ôçò ðåñéï÷Ýò, ç áýîçóç áõôÞ îåðåñíÜ ôéò
13 ðïóïóôéáßåò ìïíÜäåò (Ýíáíôé ðåñßðïõ 9
ìïíÜäùí ãéá ôéò çìéáóôéêÝò ðåñéï÷Ýò).
Ìéêñüôåñç, áëëÜ ùóôüóï óçìáíôéêÞ, åßíáé
ç áýîçóç ôïõ ðïóïóôïý öôþ÷åéáò êáé óôçí
ðåñéöÝñåéá ôçò ÐåëïðïííÞóïõ, êáôÜ 3
ðïóïóôéáßåò ìïíÜäåò ãéá ôï óýíïëï ôçò
ðåñéöÝñåéáò Þ êáôÜ 5.7 êáé 3.7 ìïíÜäåò
ãéá ôéò áãñïôéêÝò êáé çìéáóôéêÝò ðåñéï÷Ýò,
áíôßóôïé÷á.
¸íá ðñüóèåôï ðñüâëçìá ðïõ áíôéìåôù-
ðßæïõí ôþñá áõôÝò ïé ðåñéï÷Ýò åßíáé üôé
ìåéþíåôáé ï áñéèìüò ôùí ìåôáíáóôþí
åîáéôßáò ôçò ìåéùìÝíçò æÞôçóçò åñãáóßáò.
Ìéá ðåñéï÷Þ ðïõ öèßíåé äåí áðïôåëåß êßíç-
ôñï åãêáôÜóôáóçò ìåôáíáóôþí. Èá ìðïñÝ-
óïõí ìå ôá ëßãá åñãáôéêÜ ÷Ýñéá êáé ìå ôá
áõîçìÝíá ìåñïêÜìáôá íá ïñãáíþóïõí êáé
ðÜëé ôçí áãñïôéêÞ ôïõò ðáñáãùãÞ;
ÕðÜñ÷åé üìùò êáé ç ðïëéôåßá. Áðü ôçí
ðñþôç óôéãìÞ Þôáí åêåß. ×ñÞìáôá óõãêåí-
ôñþèçêáí ðïëëÜ, üëïé óõíÝâáëáí óå
áõôü. Êáé ç Å.Å. áíôáðïêñßèçêå. ¸ãéíáí êáé
ìåëÝôåò áðïêáôÜóôáóçò. Ç ìåëÝôç ôïõ Ãå-
ùðïíéêïý ìðïñåß íá äþóåé ìéá ïëïêëç-
ñùìÝíç ëýóç óôï ðñüâëçìá. Ãßíåôáé ðñï-
óðÜèåéá íá îåðåñáóôïýí ôá ãñáöåéï-
êñáôéêÜ åìðüäéá åíþ ðïëëÜ ó÷Ýäéá áðï-
êáôÜóôáóçò ðáñáìÝíïõí óôá ÷áñôéÜ åîáé-
ôßáò óïâáñþí íïìéêþí åìðïäßùí.
Âñéóêüìáóôå óôçí åêôÝëåóç ôïõ 4ïõ
ÊÐÓ. ¸÷ïõìå áðïäåßîåé üôé ìðïñïýìå íá
êáôáóêåõÜóïõìå ìåãÜëá Ýñãá õðïäïìÞò
êáé åðïìÝíùò Ý÷ïõìå ôç äõíáôüôçôá êáé ôç
÷ñçìáôïäüôçóç íá áðïêáôáóôÞóïõìå ôéò
õðïäïìÝò ðïõ åßíáé áðáñáßôçôåò ãéá ôçí
áíÜðôõîç áõôþí ôùí ðåñéï÷þí. Ç áðïêá-
ôÜóôáóç ôïõ öõôéêïý êáé æùéêïý êåöá-
ëáßïõ ìðïñåß íá Ý÷åé êÜðïéá éäéáéôåñüôçôá
óå ó÷Ýóç ìå ôá Ýñãá õðïäïìÞò, üìùò,
üðùò ðåñéãñÜöåôáé áíáëõôéêÜ áðü ôçí
ìåëÝôç ôïõ Ãåùðïíéêïý, åßíáé åöéêôÞ. Ó'
áõôü ðïõ öáßíåôáé üôé õóôåñïýìå åßíáé
óôçí áðïññüöçóç ðüñùí ãéá ôï áíèñþ-
ðéíï êåöÜëáéï. Ãíùñßæïõìå ôá ðïóÜ ðïõ
äáðáíÞèçêáí áðü ôï Êïéíùíéêü Ôáìåßï ãéá
ôçí áðáó÷üëçóç, ôç ìåßùóç ôçò áíåñãßáò.
×ñÞìáôá ðïõ ôéò ðåñéóóüôåñåò öïñÝò
êáôáíáëþèçêáí ùò åéóïäçìáôéêÝò åíé-
ó÷ýóåéò ÷ùñßò èåôéêÜ áðïôåëÝóìáôá óôç
ìåßùóç ôçò áíåñãßáò óôç âåëôßùóç ôùí
éêáíïôÞôùí _ ðñïóüíôùí ôùí åñãáæï-
ìÝíùí. Äéáôçñïýìå åðéöõëÜîåéò åðïìÝíùò
ãéá ôçí áðïôåëåóìáôéêÞ áîéïðïßçóç ðüñùí
ðïõ áöïñïýí ôï áíèñþðéíï êåöÜëáéï.
Èá ðñÝðåé íá êÜíïõìå ìéá äéåõêñßíéóç.
Ãéá ðéï áíèñþðéíï êåöÜëáéï ìéëÜìå; Ãéá
ôïõò ðõñüðëçêôïõò ðïõ Ý÷áóáí ôéò ðåñé-
ïõóßåò ôïõò Þ ãéá êÜðïéïõò Üëëïõò ðïõ ôá
åðüìåíá ÷ñüíéá ìðïñåß íá åãêáôáóôáèïýí
åêåß; Ãíùñßæïõìå üôé ïé ðåñéï÷Ýò ðïõ õðÝ-
óôçóáí æçìéÝò ìðïñïýí íá áðïêáôáóôá-
èïýí. Ç ëåéôïõñãßá ôçò áãïñÜò, ìÝóù ôïõ
ìç÷áíéóìïý ôùí ôéìþí, ìðïñåß íá äþóåé ôç
ëýóç. ÕðÜñ÷ïõí ðáñáäåßãìáôá ðåñéï÷þí
ðïõ åß÷áí åãêáôáëåéöèåß áðü ôïõò êáôïß-
êïõò ôïõò. ÓÞìåñá, Ý÷ïõí êáé ðÜëé æùÞ,
äñáóôçñéüôçôá, ÷ùñßò êñáôéêÞ ðáñÝì-
âáóç. Ôá ôåëåõôáßá óôïé÷åßá äåß÷íïõí üôé
áõîÜíåôáé ïñéáêÜ ï ðëçèõóìüò ôùí áãñï-
ôéêþí ðåñéï÷þí ìå ôáõôü÷ñïíç ìåßùóç ôïõ
ãåùñãéêïý ðëçèõóìïý. ÊáôáãñÜöïíôáé
åîùãåùñãéêÝò äñáóôçñéüôçôåò, ðïëõáðá-
ó÷üëçóç. ¸÷ïõìå åðéóôñïöÞ íÝùí áíèñþ-
ðùí ðïõ ðñïóðáèïýí åßôå íá áíáðôýîïõí
êÜðïéá ðáñáãùãéêÞ _ ôïõñéóôéêÞ äñáóôç-
ñéüôçôá åßôå íá áíáêáôáóêåõÜóïõí ôï
ðáôñéêü ôïõò. Åíßïôå Ý÷ïõìå êáé îÝíïõò
õðçêüïõò ðïõ áãïñÜæïõí, áíáêáôáóêåõ-
Üæïõí ïëüêëçñá åãêáôáëåéììÝíá ÷ùñéÜ.
ÐéèáíÞ åãêáôÜëåéøç ôùí ðåñéï÷þí áõôþí
ôþñá èá ïäçãÞóåé áñ÷éêÜ óôç ìåßùóç ôùí
ôéìþí ôçò ãçò. ÁõôÝò ïé ÷áìçëÝò ôéìÝò óôç
óõíÝ÷åéá èá áðïôåëÝóïõí åõêáéñßåò ãéá
êÜðïéïõò Üëëïõò. Ôï ðáéãíßäé áõôü ðáß-
æåôáé ðïëëÜ ÷ñüíéá ôþñá. Ç éóôïñßá Ý÷åé
äåßîåé üôé áõôïß ðïõ ðùëïýí, ëüãù áíÜ-
ãêçò, óõíÞèùò âãáßíïõí ÷áìÝíïé.
Ç ðáñÝìâáóç, åðïìÝíùò, ôïõ êñÜôïõò
áí èÝëåé íá êñáôÞóåé ôïõò áíèñþðïõò åêåß
èá ðñÝðåé íá åßíáé Üìåóç êáé áðïôåëåóìá-
ôéêÞ. Ìðïñåß ôï êáìÝíï äÜóïò íá èÝëåé ôï
÷ñüíï ôïõ ãéá íá îáíáãåííçèåß, üìùò ç
óõãêåêñéìÝíç ïéêïãÝíåéá äåí Ý÷åé ôçí
ðïëõôÝëåéá íá ðåñéìÝíåé. ¸÷åé ïëïÝíá
áõîáíüìåíåò áíÜãêåò íá êáëýøåé, ó'Ýíá
êüóìï ðïõ óõíå÷þò áëëÜæåé. Ï êüóìïò
ôñÝ÷åé åíþ ç ïéêïãÝíåéá ðåñðáôÜ ìå ìéêñÜ
âÞìáôá. Ç áðüóôáóç óõíå÷þò ìåãáëþíåé.

Το κείμενο αποτελεί συμπτυγμένη μορφή της ανακοίνωσής μου στο διήμερο επιστημονικό συνέδριο: Πυρκαγιές 2007: Από την καταστροφή στην
ανάπτυξη, που διοργάνωσε το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών στις 7-8 Μαΐου 2008.
Τα στοιχεία που χρησιμοποιήθηκαν στο κείμενο αυτό αντλήθηκαν από τις παρακάτω πηγές: α) Μελέτη αποκατάστασης Πυρόπληκτων Περιοχών:
Οριζόντια Δράση: πληθυσμιακά και κοινωνικά χαρακτηριστικά με υπεύθυνο ομάδας εργασίας τον καθηγητή Χαράλαμπο Κασίμη, β) επεξεργασία έρευνας
οικογενειακών προϋπολογισμών (ΕΟΠ-2005) της ΕΣΥΕ, γ) επεξεργασία έρευνας συνθηκών διαβίωσης νοικοκυριών (EU-SILC-2005) της ΕΣΥΕ δ)
στοιχεία από επιστημονικές εργασίες του Θεόδωρου Μητράκου Δ/νση Μελετών Τράπεζα της Ελλάδος, ε) επεξεργασία έρευνας εργατικού δυναμικού της
ΕΣΥΕ (διάφορα τρίμηνα).
Οι φωτογραφίες προέρχονται από το περιοδικό «Κ» της εφημερίδας «Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ», 9 Σεπτεμβρίου 2007.

Öèéíüðùñï 5 2008
 ÕÃÉÅÉÍÇ
ÊÁÉ Æ ÙÚÊÏÉ
ÊÙÍÓÔÁÍÔÉÍÏÓ ÌÐÏÕ×ÅËÏÓ
ÊÁÈÇÃÇÔÇÓ, ÔÌ. ÖÕÔÉÊÇÓ ÐÁÑÁÃÙÃÇÓ, Ã.Ð.Á.
ÐñïóâïëÞ áðü Plodia óå îåñÜ âåñßêïêá.
ÔÑÏÖÉÌÙÍ
Å ×ÈÑÏÉ:
ÐïóïôéêÝò êáé ðïéïôéêÝò åðéðôþóåéò
óôá ôñüöéìá, ôá æþá êáé ôïí
Üíèñùðï, áðü ðñïóâïëÝò åíôüìùí,
áêÜñåùí, êáé ôñùêôéêþí
ÊáôÜ ìÝóïí üñï, ðáãêïóìßùò, ïé áðþëåéåò
óôçí ðáñáãùãÞ ðñï ôçò óõãêïìéäÞò (áðü
Ýíôïìá, áêÜñåá, ðáèïãüíá, æéæÜíéá, èçëá-
óôéêÜ êáé ðôçíÜ) õðïëïãßæïíôáé óôï 30%
åíþ ïé ìåôÜ ôçí óõãêïìéäÞ (áðü Ýíôïìá,
áêÜñåá, ìéêñïïñãáíéóìïýò êáé ôñùêôéêÜ)
ðëçóéÜæïõí ôï 20%. Óõìðïóïýìåíåò ïé
óõíïëéêÝò áðþëåéåò ôñïöÞò ðïõ ðñïïñß-
æåôáé ãéÜ ôïí Üíèñùðï êáé ôá æþá, åããßæïõí
ôï 50%. Óõíåðþò ïé æçìéïãüíïé áõôïß ðá-
ñÜãïíôåò êáôáíáëþíïõí Þ êáôáóôñÝöïõí
ðåñßðïõ ôï ìéóü ôïõ ðáãêüóìéïõ áðïèÝìá-
ôïò ôñïößìùí, ôçí þñá ðïõ ç áíèñùðüôç-
ôá áíôéìåôùðßæåé óïâáñÝò åëëåßøåéò ìå ôçí
ôá÷ýôáôç áýîçóç ôïõ ðëçèõóìïý ôçò. Åêôüò
ôçò ðïóïôéêÞò áðþëåéáò óå âÜñïò êáé/Þ
üãêï, ïé ðñïóâïëÝò áðü æùúêïýò å÷èñïýò
(Ýíôïìá, áêÜñåá) ðñïêáëïýí, óå üëåò ó÷å-
äüí ôéò ðåñéðôþóåéò, áðþëåéåò óôçí èñåðôé-
êÞ áîßá ôùí ôñïößìùí, áëëïéþóåéò êáé ìå-
ôÜäïóç áóèåíåéþí.
ÐïóïôéêÞ Áðïìåßùóç: ÌåôÜ ôá ôñùêôéêÜ,
ôá Ýíôïìá êáé ôá áêÜñåá êáôáíáëþíïõí
ìåãÜëåò ðïóüôçôåò áðïèçêåõìÝíùí ôñïöß-
ìùí, óôåñþíôáò áðü áíèñþðïõò êáé æþá
áðü ðïëýôéìá äéáôñïöéêÜ áðïèÝìáôá. Ïé
ðñïóâåâëçìÝíïé áðü Ýíôïìá óðüñïé óéôç-
ñþí âëáóôÜíïõí óå ôüóï ìéêñÜ ðïóïóôÜ
ðïõ, åÜí ÷ñçóéìïðïéçèïýí ãéÜ óðïñÜ,
áðáéôåßôáé ðïëý ìåãáëýôåñç ðïóüôçôá
þóôå íá õðÜñîåé éêáíïðïéçôéêÞ áðüäïóç.
Ôñéðôüëåìïò 6 Ã.Ð.Á.
Óå ìç áðåíôïìùìÝíá silos óéôçñþí, ôá
Ýíôïìá åßíáé äõíáôüí íá êáôáóôñÝøïõí ðï-
óüôçôåò âÜñïõò ôïõëÜ÷éóôïí 1% êáôÜ ìÞ-
íá óôç äéÜñêåéá ôçò èåñìÞò áðïèçêåõôéêÞò
ðåñéüäïõ. ¼óåò êáé íá åßíáé ïé áðþëåéåò
áðü ôçí Üìåóç êáôáíÜëùóç ôñïöÞò áðü
Ýíôïìá áðïèÞêçò, ôï öáéíüìåíï ìåãéóôï-
ðïéåßôáé áðü ôçí åêëåêôéêÞ äéáôñïöÞ ôùí
åíôüìùí, ôá ïðïßá äåí ðñïóâÜëëïõí ôï
óýíïëï ôïõ ðñïúüíôïò ïìïéüìïñöá, áëëÜ
ôá ðåñéóóüôåñá åðéëÝãïõí ðñïóåêôéêÜ ôá
ðéü èñåðôéêÜ óçìåßá, áöÞíïíôáò ôï õðü-
ëïéðï ðñïúüí áíÝðáöï, äßíïíôáò ôçí øåõäÞ
åéêüíá áðïõóßáò ðñïóâïëÞò. Áêüìç êáé
åÜí Ýíá äåßãìá ðñïúüíôïò Ý÷åé ÷Üóåé ëéãþ-
ôåñï ôïõ 19% ôïõ âÜñïõò ôïõ Þ áêüìç êáé
åÜí Ý÷åé êåñäßóåé êÜðïéï âÜñïò áðü áðïñ-
ñüöçóç õãñáóßáò Þ åðéöáíåéáêþò ìïéÜæåé
áðñüóâëçôï, ìðïñåß íá Ý÷åé ÷Üóåé ôï 60%
ôçò èåñìéäéêÞò áîßáò êáé ôá ðåñéóóüôåñá
èñåðôéêÜ óôïé÷åßá ôïõ.
ÐïéïôéêÞ Áðïìåßùóç. 1. ×çìéêÝò áëëïéþóåéò:
Ôá ôñüöéìá õößóôáíôáé, ìå ôçí ðÜñïäï ôïõ
÷ñüíïõ, åíäïãåíåßò ÷çìéêÝò áëëáãÝò. Ìåñé-
êÜ, üðùò ôá öñÝóêá öñïýôá, áðïóõíôßèåíôáé
ìå ôá÷ý ñõèìü åíþ Üëëá, üðùò ïé óðüñïé
ìå áñãüôåñï. ÌÞëá, áðïèçêåõìÝíá áêüìç
êáé êÜôù áðü éäåþäåéò óõíèÞêåò, áëëïéþ-
íïíôáé óå ìåñéêïýò ìÞíåò åíþ ôï õãéÝò
áðñüóâëçôï óéôÜñé, áí áðïèçêåõèåß êñýï
êáé îçñü óå êáôÜëëçëïõò ÷þñïõò, ìåôÜ 30
 Curculionidae áðïèçêþí.
÷ñüíéá èá ðáñïõóéÜóåé êÜðïéá áýîçóç
ôùí åëåõèÝñùí ëéðáñþí ïîÝùí êáé ó÷å-
ôéêÞ áðþëåéá ôçò áñôïðïéçôéêÞò éêáíüôçôáò
áëëÜ ó÷åäüí êáìßá áëëáãÞ óôá åðßðåäá
èåéáìßíçò êáé ðñùôåúíþí. Ç ðñïóâïëÞ ãå-
ùñãéêþí ðñïúüíôùí, óôç äéÜñêåéá ìáêñÜò
áðïèçêåõôéêÞò ðåñéüäïõ, äçìéïõñãåß õøç-
ëÝò èåñìïêñáóßåò óôç ìÜæá ôïõ ðñïúüíôïò
êáé ôáõôü÷ñïíç áíÜðôõîç ÷çìéêþí ïõóéþí
ðïõ åðéôá÷ýíïõí ôçí åíäïãåíÞ ãÞñáíóç.
Ïé ðñïóâïëÝò áðü Ýíôïìá äçìéïõñãïýí
óôá ðñïúüíôá êáé ôá ôñüöéìá äéÜóðáóç ôùí
ëéðþí ìå åðáêüëïõèï ôï ôÜããéóìá êáé
áðþëåéá áñþìáôïò êáé ãåõóôéêüôçôáò. Ç
êáôÜóôáóç ãßíåôáé óïâáñþôåñç üôáí ôá
Ýíôïìá Ý÷ïõí ðñïêáëÝóåé êáôáêåñìáôéóìü
ôçò ôñïöÞò, åßóïäï ìéêñïïñãáíéóìþí Þ
áýîçóç ôùí åðéðÝäùí èåñìïêñáóßáò êáé
õãñáóßáò ôçò. Áí êáé ìåñéêÝò ÷çìéêÝò áë-
ëáãÝò åßíáé áâëáâåßò êáé ïñéóìÝíåò äõíá-
ôüí íá åßíáé êáé ùöÝëéìåò, óôçí ôåñÜóôéá
ðëåéïíüôçôÜ ôïõò åßíáé åðéêßíäõíåò ãéá ôç
äéáôñïöÞ áíèñþðùí êáé æþùí. ÐáñÜäåéã-
ìá áðïôåëïýí ïé ìõêïôïîéíþóåéò, áëëåñ-
ãßåò, ãáóôñåíôåñéêÝò äéáôáñá÷Ýò êáé Üëëá
ïîÝá ðñïâëÞìáôá õãåßáò åíþ ðÜíôïôå
õðïâüóêåé ýðïõëç ç áðþëåéá ôçò èñåðôé-
êÞò áîßáò (âë. ìåôÜäïóç áóèåíåéþí).
2. ÕäáôéêÞ éóïññïðßá: Ïé ðñïóâïëÝò áðü
Ýíôïìá êáé Üëëá áñèñüðïäá áëëïéþíïõí
åðßóçò ôç öõóéêÞ êáé ÷çìéêÞ êáôÜóôáóç
ôùí ôñïößìùí áõîÜíïíôáò ôçí ðåñéåêôéêü-
ôçôÜ ôïõò óå íåñü. Ç áíþôåñç åðéôñåðü-
ìåíç õãñáóßá ãéÜ áóöáëÞ áðïèÞêåõóç
óéôçñþí åßíáé ~13,5%. ÅðÜíù áðü ôï
åðßðåäï áõôü, áíáðôýóóïíôáé ôá÷ýôáôá
ìýêçôåò êáé áêÜñåá ìå áðïôÝëåóìá ôçí
áðþëåéá áñôïðïéçôéêÞò, æõèïðïéçôéêÞò êáé
âëáóôéêÞò éêáíüôçôïò, ôçò èñåðôéêÞò áîßáò
ôïõò êáé áõîçìÝíç åðéäåêôéêüôçôá óå
âëÜâåò áðü ôçí åðßäñáóç ÷çìéêþí ïõóéþí
ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýíôáé ãéá ôçí ðñïóôáóßá
ôïõò. 3. Áýîçóç èåñìïêñáóßáò: ¼ôáí
æùéêïß å÷èñïß (Ýíôïìá, áêÜñåá) óõãêå-
íôñþíïíôáé óå ìåãÜëïõò áñéèìïýò, ëüãù
ôçò èåñìüôçôïò ðïõ ðáñÜãåôáé áðü ôéò
ìåôáâïëéêÝò äéåñãáóßåò ôïõò, äçìéïõñãïý-
íôáé «èåñìÝò êçëßäåò». Åêôüò ôïõ üôé
åðéäåéíþíåôáé ç ðñïóâïëÞ, ç áýîçóç ôçò
èåñìïêñáóßáò Ý÷åé ùò áðïôÝëåóìá ôçí åðé-
ôÜ÷õíóç ÷çìéêþí áëëïéþóåùí óôá ðñïú-
üíôá ìå óçìáíôéêÞ õðïâÜèìéóç ôçò èñåðôé-
êÞò áîßáò ôïõò. Ç ðáñïõóßá óðáóìÝíùí
óðüñùí, óêüíçò, óðüñùí æéæáíßùí êáé
Üëëùí îÝíùí õëþí, áõîÜíåé ôçí èåñìï-
êñáóßá. Ìå ôçí Ýëåõóç øõ÷ñïý êáéñïý, ïé
õäñáôìïß ðïõ áíáäýïíôáé áðü ôéò «èåñìÝò
êçëßäåò» óõìðõêíþíïíôáé óôéò øõ÷ñüôåñåò
åðéöÜíåéåò ôùí óðüñùí êáé ðñïêáëåß ìïý-
÷ëéáóìá, öýôñùìá êáé ðåñáéôÝñù áýîçóç
ôçò èåñìïêñáóßáò. Ç áíÜðôõîç ôùí ðåñéó-
óïôÝñùí áñèñïðüäùí ðïõ ðñïóâÜëëïõí
áðïèçêåõìÝíá ãåùñãéêÜ ðñïúüíôá êáé
ôñüöéìá, åðéâñáäýíåôáé Þ óôáìáôÜ üôáí ç
Öèéíüðùñï 7 2008
ÁêÜñåá Acarus siro
èåñìïêñáóßá ìåéþíåôáé óôïõò 17 ïC
ðåñßðïõ. Ìå èåñìïêñáóßåò ðïõ âáßíïõí
áõîáíüìåíåò ðÜíù áðü ôï åðßðåäï áõôü,
ðáñáôçñåßôáé ôá÷åßá áíÜðôõîç ôùí åíôü-
ìùí êáé áýîçóç ôïõ ðëçèõóìïý ôïõò
ìÝ÷ñé ôïõò 35ïC ðåñßðïõ ïðüôå êáé åðéâñá-
äýíåôáé. 4. Áñáßùóç: Ôá ðñïúüíôá ðïõ
åßíáé ðñïóâåâëçìÝíá áðü áñèñüðïäá
õößóôáíôáé óõíå÷Þ áñáßùóç ùò áðïôÝ-
ëåóìá ôçò ðáñïõóßáò ôùí éäßùí ôùí
áñèñïðüäùí, ôùí ðåñéôôùìÜôùí, éóôþí,
åêäõìÜôùí (áðïäåñìáôþóåùí) êáé ôùí
íåêñþí óùìÜôùí ðñïçãïõìÝíùí ãåíåþí.
Ðïíôéêïß, áñïõñáßïé, íõ÷ôåñßäåò êáé Üëëá
èçëáóôéêÜ ïëïêëçñþíïõí ôçí áñáßùóç
ìÝóù ôùí ïýñùí, ðåñéôôùìÜôùí, óéÝëïõ,
ôñé÷þí, ðôùìÜôùí êáé ïõóéþí ðïõ ìåôáöÝ-
ñïõí ìå ôá ðüäéá êáé ôï ôñß÷ùìÜ ôïõò.
ÐåñéóôÝñéá êáé åðéâëáâÞ ðôçíÜ óõìâÜë-
ëïõí óôçí áñáßùóç ìå ðåñéôôþìáôá,
ðôåñÜ, ðôþìáôá êáé ìåôáöåñüìåíá õëéêÜ.
Ïé ìýêçôåò êáé Üëëïé ìïëõóìáôéêïß ïñãá-
íéóìïß ôÝëïò, áñáéþíïõí ôá ôñüöéìá ìå ôéò
åêêñßóåéò êáé ôá íåêñÜ ìõêÞëéÜ ôïõò.
5. ÌåôÜäïóç áóèåíåéþí: Æùéêïß ïñãáíé-
óìïß ïé ïðïßïé ôñÝöïíôáé ìå ðçãÝò ðáèïãü-
íùí áíèñþðïõ êáé æþùí åßíáé äõíáôüí íá
ìåôáöÝñïõí, åîùôåñéêþò Þ åóùôåñéêþò, ôá
ðáèïãüíá áõôÜ óôá ôñüöéìá Þ óôéò åðéöÜ-
íåéåò ìå ôéò ïðïßåò Ýñ÷ïíôáé óå åðáöÞ ôñü-
öéìá. Ç ðëåéïíüôçôá ôùí ðåñéðôþóåùí
áóèåíåéþí ðïõ ìåôáöÝñïíôáé ìÝóù ôçò

ÐñïóâïëÞ óå öáóüëéá áðü âñïý÷ï.
Óðüñïé êáëáìðïêéïý ìå Sitophilus sp.
ôñïöÞò, ïöåßëïíôáé óå åêåßíåò ðïõ áêï-
ëïõèïýí ôçí ïäü óôüìáôïò _ ðåñéôôùìÜ-
ôùí êáé áðïôåëïýí óõíå÷Þ áðåéëÞ ãéá ôçí
áóöÜëåéá ôùí ôñïößìùí. Ïé öïñåßò áóèå-
íåéþí êáôáôÜóóïíôáé óå: Õðï÷ñåùôéêïýò:
åîáñôþíôáé áðü ôá áðïèçêåõìÝíá ôñüöéìá
êáé âñßóêïõí ôñïöÞ, íåñü êáé êáôáöýãéï
óå áõôÜ (Ýíôïìá êáé áêÜñåá áðïèçêþí).
Åõêáéñéáêïýò: ìðïñïýí íá åðéâéþóïõí
êáé ÷ùñßò ôçí ôñïöÞ áíèñþðùí êáé æþùí
áëëÜ ôçí ÷ñçóéìïðïéïýí ïðïôåäÞðïôå
ôïõò ðñïêýøåé (êáôóáñßäåò, ìýãåò, ìõñìÞ-
ãêéá, ôñùêôéêÜ) êáé Ôõ÷áßïõò: ìðïñåß êáé
íá ìçí ôñÝöïíôáé áðü ôéò ðáñáðÜíù ôñïöÝò
áëëÜ áðëþò íá ÷ñçóéìïðïéïýí ôïõò
÷þñïõò áðïèçêåýóåùò ãéá êáôáöýãéï Þ
áíÜðáõóç (óõíÞèùò ðôçíÜ êáé íõ÷ôåñßäåò).
Ðáñáäåßãìáôá: ÉóôïðëÜóìùóéò êáé Ïñíß-
èùóéò: õðÜñ÷åé ðéèáíüôçôá ç ìåôÜäïóÞ
ôïõò íá ïöåßëåôáé óå æùúêïýò å÷èñïýò ôùí
ôñïößìùí, êõñßùò äéÜ ôçò áíáðíåõóôéêÞò
ïäïý êáé óðáíéþôåñá áðü óôüìáôïò.
ÔïîïðëÜóìùóéò: ìåôáäßäåôáé áðü óôüìá-
ôïò ìÝóù ôùí ðåñéôôùìÜôùí ôçò ïéêéáêÞò
ãÜôáò åö' üóïí áõôÜ Ýñ÷ïíôáé óå Üìåóç
åðáöÞ ìå ôá áðïèçêåõìÝíá ðñïúüíôá.
Ëåðôïóðåßñùóéò: åßíáé êïéíÞ óôïõò áñïõ-
ñáßïõò Rattus norvegicus êáé ëéãþôåñï
óôïõò ðïíôéêïýò Mus musculus êáé Rattus
rattus ïé ïðïßïé ìÝóù ôùí ïýñùí êáé ôùí
ðåñéôôùìÜôùí ôïõò åßíáé äõíáôüí íá
ìåôáäþóïõí ôçí áóèÝíåéá.
Ìõêïôïîßíåò: ïé ôïîéêÝò êáé êáñêéíïãüíåò
«áöëáôïîßíåò» áíáðôýóóïíôáé óôïõò áðï-
èçêåõìÝíïõò óðüñïõò (óéôçñÜ, üóðñéá,
îçñïß êáñðïß) ðáñáãüìåíïé áðü ôïõò
ìýêçôåò Aspergillus flavus, A. fumigatus
êáé Á. niger óå óõíèÞêåò õøçëÞò ðåñéåêôé-
êüôçôáò óå õãñáóßá (Ì. C.) ôïõ ðñïúüíôïò.
Ôá áêÜñåá, êáôóáñßäåò êáé Ýíôïìá áðïèç-
êþí äéáóðåßñïõí ôá óðüñéá ôùí ìõêÞôùí
óå üëï ôï ðñïúüí êáé óõíåñãïýí åììÝóùò
óôçí ìüëõíóç êáé åîÜðëùóç ôùí ìõêïôï-
îéíþí óôá áðïèçêåõìÝíá ôñüöéìá.
ÅíôåñéêÝò ðáèÞóåéò: ðáèïãüíïé éïß êáé âá-
êôÞñéá ðïõ ðñïêáëïýí ãáóôñåíôåñéêÝò
äéáôáñá÷Ýò, áðïìïíþíïíôáé óõ÷íÜ áðü
öõóéêïýò ðëçèõóìïýò åíôüìùí, áêÜñåùí,
ôñùêôéêþí êáé ðôçíþí.
Éþóåéò: õðÜñ÷åé Ýíáò ìáêñýò êáôÜëïãïò
Ôñéðôüëåìïò 8 Ã.Ð.Á.
ðáèïãüíùí éþí ðïõ ìåôáäßäïíôáé ìÝóù
ôùí ôñïößìùí êáé áñêåôÝò ðëçñïöïñßåò
ãéá ôïí ñüëï ðïõ ðáßæïõí óôç ìåôÜäïóÞ
ôïõò ïé æùúêïß å÷èñïß ôùí ôñïößìùí, ð.÷. ç
Åíôåñßôéò áðü ôïí éü Rota ðïõ ðñïêáëåß
ïîåßá äéÜññïéá óôïí Üíèñùðï, éäßùò óôçí
ðáéäéêÞ çëéêßá. ¼ëá äåß÷íïõí üôé ç ìõï-
êôïíßá óôïõò áðïèçêåõôéêïýò êáé ôïõò ãåé-
ôïíéêïýò ÷þñïõò ôïõò åßíáé åðéâåâëçìÝíç
êáèþò ôá ôñùêôéêÜ ôñþãïíôáò Þ âáäßæï-
íôáò åðÜíù Þ ãýñù áðü ôá ôñüöéìá, äéá-
óðåßñïõí êáé ìåôáäßäïõí ðïëëÝò éþóåéò.
ÂáêôçñéáêÝò ðáèÞóåéò: ð.÷. ç Ëéóôå-
ñßùóç êáé ç ÓáëìïíÝëëùóç. ÔñùêôéêÜ,
êáôóáñßäåò, ìýãåò, ìõñìÞãêéá êáé Üëëïé
å÷èñïß ðïõ ó÷åôßæïíôáé ìå ôá ôñüöéìá,
áðïôåëïýí öïñåßò âáêôçñßùí ðïõ ðáßæïõí
ìéêñü Þ ìåãÜëï ñüëï óôç ìåôÜäïóç ôùí
áóèåíåéþí.
Áðü ôçí ÊôçíéáôñéêÞ êáé ôçí ÔñïðéêÞ
ÉáôñéêÞ áíáöÝñïíôáé óôï ðáñüí ìüíï
åëÜ÷éóôá åíäåéêôéêÜ ðáñáäåßãìáôá üðùò: ç
Âñïã÷ïðíåõìïíßá ôùí ÷ïßñùí, (ìåôáäü-
èçêå áðü ìõñìÞãêéá Monomorium phara-
onis ðïõ åß÷áí ìïëõíèåß ìå ôïí ðáèïãüíï
ðáñÜãïíôá Bordetella bronchoseptica). Ç
Ëåýêùóéò ôùí ðôçíþí: Ôá êïôüðïõëá
áññþóôçóáí áðü ôçí áóèÝíåéá áõôÞ üôáí
Ýöáãáí Üôïìá ôïõ åíôüìïõ Alphitobius
diaperinus ìïëõóìÝíá áðü ôïí éü. Ç Ôñõ-
ðáíïóùìßáóéò, áðü ôá Ýíôïìá Triato-
midae ðïõ ôñÝöïíôáé ìå ôï áßìá áíèñþ-
ðïõ êáôïéêïýí óå á÷õñïêáôáóêåõÝò (ð.÷.
Âñáæéëßá). Ï Âïëéâéáíüò áéìïññáãéêüò
ðõñåôüò: Ïé Üíèñùðïé åßíáé äõíáôüí íá
ðñïóâëçèïýí áíáðíÝïíôáò ôïõò áåñïìå-
ôáöåñüìåíïõò éïýò Þ êáôáíáëþíïíôáò ìç
æåóôáìÝíç ôñïöÞ Þ íåñü. Ç Ëåìöïêõô-
ôáñéêÞ ìçíéããßôéò: áóèÝíåéá ôïõ ðïíôéêïý
Mus musculus ðïõ æåé êáé óôçí ÅëëÜäá
êáé ìðïñåß íá ìåôáäïèåß ìå ôïí ßäéï ôñüðï
óôïõò áíèñþðïõò .
Ç áíáöïñÜ óå åîùôéêïýò ðáñÜãïíôåò
ìïëýíóåùò êáé öïñåßò äåí óçìáßíåé üôé ç
åëëçíéêÞ êïéíùíßá èá ðñÝðåé íá åöçóõ÷Ü-
æåé ãéá ôçí ðáñïõóßá ôïõò, óÞìåñá, ìïíï
óå áðïìáêñõóìÝíåò ðåñéï÷Ýò ôïõ ðëáíÞ-
ôç. Ç ìåôáöïñÜ ôïõò åßíáé ðïëý åýêïëç
êáèþò ç ðáãêïóìéïðïßçóç, ìÝóù ôïõ
äéåèíïýò åìðïñßïõ, ìáò ðñïóöÝñåé Ýíá
áêüìç áðü ôá «äþñá» ôçò.
Ενα κρασί κατευθείαν
από τον ήλιο…
«Ολες οι επαρχίες φτιάχνουν κρασί αλλά το καλύτερο κρασί του
βασιλείου γίνεται, αναμφισβήτητα, στη Σαντορίνη. Το κρασί της
Σαντορίνης διατηρείται πολύ. Αντέχει στις πιο μακρινές διαδρομές.
Ευχαριστεί τα μάτια με ένα ωραίο χρώμα τοπαζιού και ικανοποιεί τη
ÓõíÝíôåõîç ôïõ ÐÜñé ÓéãÜëá
γεύση. Σηκώνει νερό θαυμάσια. Έχει μιαν απόγευση θειαφιού.
óôçí ÁÍÍÁ ÊÏÕÑÔÇ Μυρίζει την καταγωγή του. Γεννημένο σ' ένα κακοσβησμένο
ÅÐÉÊÏÕÑÇ ÊÁÈÇÃÇÔÑÉÁ
ÔÌ. ÃÅÙÐÏÍÉÊÇÓ ÂÉÏÔÅ×ÍÏËÏÃÉÁÓ, Ã.Ð.Á. ηφαίστειο, είναι το «Λάκριμα Κρίστι» της Ελλάδας».
(Εντμοντ Αμπού, «Η ΕΛΛΑΔΑ ΤΟΥ ΟΘΩΝΟΣ», 1854).

ÐÞãáìå ëïéðüí óôç Óáíôïñßíç, êáé ïé
"äñüìïé ôïõ êñáóéïý" ìáò Ýöåñáí
óôçí ðåñéï÷Þ ÌðáîÝäåò ôçò Ïßáò, óôï
ÊÔÇÌÁ ÓÉÃÁËÁ, üðïõ åß÷áìå ôç
äõíáôüôçôá íá ìéëÞóïõìå ìå ôïí
äçìéïõñãü ôïõ, ôïí ê. ÐÜñé ÓéãÜëá.
Êýñéå ÓéãÜëá, åßìáóôå óôï ïéíïðïéåßï óáò
êáé óôïí ùñáßï áìðåëþíá êáé èá èÝëáìå
ìéá êïõâÝíôá ìáæß óáò ãéá ôï ðåñéïäéêü
«ÔÑÉÐÔÏËÅÌÏÓ» ðïõ âãÜæåé ôï Ãåùðï-
íéêü ÐáíåðéóôÞìéï.
Åõ÷áñéóôþ ðïëý ðïõ Þñèáôå. Ìå ÷áñÜ íá
áðáíôÞóù óå áõôÜ ðïõ èÝëåôå.
Áðü ðüôå áó÷ïëåßóôå ìå ôçí ðáñáãùãÞ
êñáóéïý êáé êõñßùò ðþò ôï áðïöáóßóáôå
áõôü;
Ï ðáôÝñáò ìïõ Ýêáíå êñáóß ãéá ôï óðßôé.
Óôá ìÝóá ôçò äåêáåôßáò ôïõ '70, êáôÝâçêáí
ößëïé íá âïçèÞóïõí óôïí ôñýãï êáé óôï
ðÜôçìá ôùí óôáöõëéþí. Ðáôïýóáìå áêïý-
ãïíôáò íçóéþôéêá êáé öõóéêÜ ôï ãéïñôÜ-
óáìå ìå áñêåôüí ïßíï ìÝ÷ñé ðñùßáò. ÁõôÞ
ç «ÄéïíõóéáêÞ ãéïñôÞ» õðÞñîå ßóùò ï
óðïõäáéüôåñïò ëüãïò, ðïõ ôéò åðüìåíåò
÷ñïíéÝò ôï åðáíáëÜâáìå. ÅðáããåëìáôéêÜ,
îåêßíçóá ôçí éóôïñßá áõôÞ ðñéí áðü 17
÷ñüíéá ôï 1991, ÷ùñßò üìùò êáíÝíá åðé÷åé-
ñçìáôéêü ó÷Ýäéï. Ï ëüãïò Þôáí üôé, üôáí
êÜíåéò êñáóß, ðåñéìÝíåéò ôïí åðüìåíï
ôñýãï ãéá íá âåëôéþóåéò ôç ìÝèïäï, íá ìçí
êÜíåéò ôá ëÜèç ðïõ Ýêáíåò, êïíôïëïãÞò
ìðáßíåéò óå ìéá êáôÜóôáóç ôåëåéïìáíßáò.
ÁëëÜ ãéá íá âåëôéùèåßò, ÷ñåéÜæïíôáé êáé
÷ñÞìáôá ãéá ôçí áãïñÜ ìéáò êáëÞò áíôëßáò,
åíüò êáëýôåñïõ âáñåëéïý, êÜðïéïõ øõ-
êôéêïý ìç÷áíÞìáôïò. Ìéá ôÝôïéá áíÜãêç
Ýíéùóá êáé áðïöÜóéóá ìáæß ìå äýï ößëïõò
íá âãÜëïõìå óôçí áãïñÜ ôï êñáóß ðïõ
êÜíïõìå.
Áõôü ìå ïäçãåß êáé óå ìéá Üëëç åñþôçóç
ðïõ èá Þèåëá íá óáò êÜíù. Ðïéá åßíáé ç
óçìáóßá ôçò ãåùðïíéêÞò ãíþóçò ðÜíù
óôçí êáëëéÝñãåéá ôïõ áìðåëéïý êáé ôçí
áðüäïóÞ ôïõ óå êáëü êñáóß;
Íá ôá îå÷ùñßóïõìå. ÕðÜñ÷åé áõôü ðïõ
ëÝìå åñáóéôå÷íéêÞ ó÷Ýóç ìå ôï êñáóß, ç
ïðïßá åßíáé êáé ìéá ó÷Ýóç áãÜðçò êáé ç
åðáããåëìáôéêÞ ó÷Ýóç, ç ïðïßá ðñïûðïèÝ-
ôåé ôï ðÜèïò ôïõ åñáóéôÝ÷íç, áëëÜ ÷ñåéÜæå-
ôáé êáé éäéáßôåñåò ãíþóåéò. ÌðÞêá óôï êñá-
óß ìå ôçí áãÜðç êáé ôï ðÜèïò ôïõ åñáóé-
ôÝ÷íç. Áêïëïýèçóå ç ãíùñéìßá ìå ôï áìðÝ-
ëé, Ýíá åßäïò åðéóôñïöÞò óôç ãåíÝèëéá ãç,
ìå ìéá ìåôáöõóéêÞ äéÜóôáóç. Ç ãíþóç ôïõ
áìðåëéïý åßíáé ðñïûðüèåóç ãéá ôï êáëü
êñáóß, ãéá íá éêáíïðïéÞóåéò ôï ðÜèïò ôçò
ôåëåéüôçôáò, ðïõ åßíáé äïìéêü óôïé÷åßï ôçò
åíáó÷üëçóçò ìå ôï êñáóß. Åðáããåëìáôéóìüò

Öèéíüðùñï 9 2008

Ôñýãïò óôç Óáíôïñßíç (ðÜíù). Ôýðïò êëáäÝìáôïò ðïõ ïíïìÜæåôáé «êïõëïýñé Þ êëÜäá» (êÜôù).
êáé ðÜèïò, åßíáé ç æçôïýìåíç áñìïíéêÞ
ó÷Ýóç.
ÄçëáäÞ ç áðáó÷üëçóç ìå ôï êñáóß êáé ôï
áìðÝëé åßíáé ìéá ó÷Ýóç;
Åßíáé ìéá ó÷Ýóç ìå ìåôáöõóéêÞ äéÜóôáóç.
Ï åñáóéôÝ÷íçò ðïõ êÜíåé êñáóß -åßíáé
ãíùóôü óå üëïõò ìáò- ÷áßñåôáé í' áêïýóåé
üôé ôï êñáóß ôïõ åßíáé êáôáðëçêôéêü, ï
ßäéïò ôï èåùñåß ôï êáëýôåñï ôïõ êüóìïõ,
áêüìç êé áí ðñüêåéôáé ãéá êáêü êñáóß. Ç
ó÷Ýóç ôïõ ìå ôï êñáóß åßíáé ìéá ó÷Ýóç, èá
Ýëåãá èñçóêåõôéêÞ, äåäïìÝíïõ üôé äåí
åðéäéþêåôáé êáìßá ïñèïëïãéêÞ-åðéóôç-
ìïíéêÞ åîÞãçóç, áëëÜ âéþíåôáé áõôÞ ç
ìåôáëëáãÞ ôïõ ÷õìïý ôïõ óôáöõëéïý óå
ïßíï, ùò Ýíá èáýìá. Äéáêéíäõíåýù ìéá
áêñáßá åñìçíåßá, üôé äçëáäÞ ç ðßóôç üôé
ôï êñáóß ôïõ åßíáé åîáéñåôéêü, ðçãÜæåé áðü
ìéá âáèéÜ áíÜãêç ðïõ Ý÷åé ï Üíèñùðïò,
Ôñéðôüëåìïò 10 Ã.Ð.Á.
üôé ôï óðéôéêü ôïõ, ç åóôßá ôïõ åßíáé åõíï-
ïýìåíç ôùí èåþí, ðñïóôáôåýåôáé áðü ôï
áíþôåñï ðíåýìá ôïõ óðéôéïý, ôï ïðïßï äåí
áöÞíåé ôï êñáóß íá ÷áëÜóåé. ÂÝâáéá, õðÜñ-
÷ïõí êáé åñáóéôÝ÷íåò ïéíïðïéïß, ïé ïðïßïé
ìðïñåß íá ìç äéáèÝôïõí ôçí åðéóôçìïíéêÞ
ãíþóç, áëëÜ áíáæçôïýí ôçí åîÞãçóç ðÝñá
áðü ôï «èáýìá», þóôå êÜèå ÷ñüíï íá
âåëôéþíïõí ôïí ïßíï ðïõ öôéÜ÷íïõí. Ï
äñüìïò ôïõ ðÜèïõò êáé ôçò áãÜðçò ãéá ôï
êáëü êñáóß ìáæß ìå ôçí áíáæÞôçóç ôçò
ãíþóçò, åßíáé áõôüò áðü ôïí ïðïßï áíá-
ãêáóôéêÜ èá ðåñÜóåé ï åðáããåëìáôßáò ïéíï-
ðïéüò, ï ïðïßïò Ý÷åé ùò öéëïóïößá ôïõ ôïí
ðïéïôéêü ïßíï.
ÁõôÞ ôç óôéãìÞ äåí åßóôå Ýíáò åñáóéôÝ÷íçò
ðïõ áðïöÜóéóå íá êáëëéåñãÞóåé ôá áìðÝ-
ëéá ôïõ ðáôÝñá ôïõ áðëþò. ¸÷åôå ãßíåé
åðáããåëìáôßáò êáé ôá êñáóéÜ óáò åßíáé
ðïëý ãíùóôÜ ü÷é ìüíï óôç Óáíôïñßíç êáé
óå üëç ôçí ÅëëÜäá, áëëÜ êáé äéåèíþò.
Áõôü åßíáé ãåãïíüò, üôé áðü ìéá åðï÷Þ êáé
ìåôÜ, ìðÞêá óôï ÷þñï ôïõ åðáããåëìáôé-
óìïý êáé Ýãéíá åðáããåëìáôßáò. Áõôü âÝ-
âáéá, üðùò åßðá êáé áðü ôçí áñ÷Þ, äåí
Ýãéíå óôç âÜóç êÜðïéïõ åðé÷åéñçìáôéêïý
ó÷åäßïõ. ÄçëáäÞ, äåí âñåèÞêáìå ôñåéò
Üíèñùðïé êáé åßðáìå üôé ôï êñáóß óôçí
ÅëëÜäá Ý÷åé ìÝëëïí, âÜëáìå ôá ëåöôÜ êáé
êÜíáìå ìéá ïñãÜíùóç- åðé÷åßñçóç áðü ôçí
áñ÷Þ. ¼÷é. Îåêßíçóá åãþ êáé ïé ößëïé ìïõ
ìå ìåñÜêé íá êÜíïõìå êáëü êñáóß, ÷ùñßò
íá ãíùñßæïõìå ôçí áãïñÜ, ôéò äõóêïëßåò
ðïõ õðÜñ÷ïõí, íá ãßíåé ãíùóôü ôï êñáóß.
Èá Ýëåãá, îåêßíçóá ÷ùñßò íá îÝñù ôé ìå
ðåñéìÝíåé. Åõôõ÷þò, ãéáôß áí Þîåñá ôéò
äõóêïëßåò áõôÝò äåí èá ôï ôïëìïýóá.
Íïìßæù ìåôÜ ôï 1998 Üñ÷éóá íá óõíåéäç-
ôïðïéþ ôéò äõóêïëßåò ôïõ ÷þñïõ êáé ôçí
áíÜãêç ôïõ åðáããåëìáôéóìïý óå üëá ôá
åðßðåäá. ÄçìéïõñãÞèçêå óéãÜ-óéãÜ ç
áíÜãêç êáëëßôåñçò ïñãÜíùóçò, ç áíÜãêç
ïéíïëüãïõ, ç áíÜãêç óõìâïýëïõ ïéíïëü-
ãïõ ìå äéåèíÞ ðåßñá, ç áíÜãêç óõìâïý-
ëïõ áìðåëïõñãïý. Ãåãïíüò åßíáé üôé îåêß-
íçóá áõôÞ ôçí ùñáßá ðåñéðÝôåéá, ôçí
îåêßíçóá ìå ñïìáíôéêÞ äéÜèåóç, áëëÜ óôçí
ðïñåßá Üëëáîá, ï åðáããåëìáôéóìüò Þôáí
ìïíüäñïìïò.
Ï Èçñáúêüò áìðåëþíáò Ý÷åé ìåãÜëç ðáñÜ-
äïóç;
Ï áìðåëþíáò ôçò Óáíôïñßíçò ÷áñáêôçñßæå-
ôáé ðáãêïóìßùò óáí áìðåëþíáò-ÌÌïõóåßï.
Ôï éäéáßôåñï Ýäáöïò ôçò Óáíôïñßíçò ðïõ
ðñïóôÜôåøå ôïí áìðåëþíá áðü ôçí åðéäç-
ìßá ôçò öõëëïîÞñáò, ìå óõíÝðåéá ôá êëÞ-
ìáôá íá åßíáé áðü ôá ëéãïóôÜ áõôüñéæá
 Ôï Ïéíïðïéåßï óôï ÊÔÇÌÁ ÓÉÃÁËÁ.
ìÝóá óôïí ðáãêüóìéï áìðåëþíá, ç çëéêßá
ôïõ áìðåëþíá ðïõ åßíáé ðÜíù áðü 3.000
åôþí, ç çëéêßá ôùí êëçìÜôùí ðïõ åßíáé ðÜ-
íù áðü ðåíÞíôá åôþí, ôï ìïíáäéêü êëÜäå-
ìá êáèþò êáé ïé ìïíáäéêÝò ðáíÜñ÷áéåò
ðïéêéëßåò, êáèéóôïýí üëá ôá ðáñáðÜíù,
ôïí áìðåëþíá ôçò Óáíôïñßíçò, Ýíáí áìðå-
ëþíá éóôïñéêü, Ýíáí áìðåëþíá ìïõóåßï.
Ï áìðåëþíáò áõôüò ðÝñá áðü ôçí éóôïñé-
êÞ ôïõ äéÜóôáóç, åßíáé Ýíáò áìðåëþíáò
ðïõ óÞìåñá äßíåé êñáóéÜ ìïíáäéêÜ, êñá-
óéÜ õøçëÞò ðïéüôçôáò, ôá ïðïßá ðáëáéþ-
íïíôáò, åêöñÜæïõí ôçí éäéáßôåñç ãç ôçò
Óáíôïñßíçò, áõôü ôï ìïíáäéêü terroir, ðïõ
åßíáé ï Óáíôïñéíéüò áìðåëþíáò.
Ðïéá åßíáé ôá éäéáßôåñá ÷áñáêôçñéóôéêÜ
êñáóéÜ ôçò Óáíôïñßíçò;
Óýìöùíá ìå ôçí ÅõñùðáúêÞ Íïìïèåóßá ï
ïßíïò ðïõ öÝñåé óôçí åôéêÝôá ôïõ üíïìá
«Óáíôïñßíç», åßíáé ïßíïò ëåõêüò ðïõ ãßíåôáé
áðü ôéò ðïéêéëßåò ôïõ íçóéïý, ôï Áóýñôéêï,
ôï ÁèÞñé êáé ôï ÁçäÜíé, ìå 75% ôïõëÜ-
÷éóôïí ôï Áóýñôéêï. ÕðÜñ÷ïõí äýï ôýðïé
ëåõêþí êñáóéþí ìå ôï üíïìá Óáíôïñßíç: ï
ëåõêüò îçñüò äåîáìåíÞò, ìå öñïõôþäç
÷áñáêôÞñá ôïõëÜ÷éóôïí ôá ðñþôá ÷ñüíéá
êáé ï ëåõêüò îçñüò ðïõ ãßíåôáé óå âáñÝëé
êáé ôï ïðïßï åêöñÜæåôáé óôï ÷áñáêôÞñá
áõôïý ôïõ êñáóéïý.
Ôï êñáóß åßíáé Ýíá áãáèü ðïõ åêöñÜæåé
ôïí ôüðï ôïõ, ôçí êïõëôïýñá ôïõ ôüðïõ ðïõ
ôï ãÝííçóå. Ôï Vinsanto èá ìðïñïýóáìå
íá ðïýìå üôé åßíáé Ýíá êñáóß ôïõ Þëéïõ, óå
áíôéäéáóôïëÞ ìå Üëëá ïíïìáóôÜ ãëõêÜ
êñáóéÜ ð.÷. ôá ðåñßöçìá ice wine ôçò
Ãåñìáíßáò êáé ôïõ ÊáíáäÜ ðïõ êé áõôÜ åê-
öñÜæïõí ôçí éäéáéôåñüôçôá ôïõ ôüðïõ ôïõò
ðïõ åßíáé ïé ðïëý ÷áìçëÝò èåñìïêñáóßåò,
ôçí ðåñßïäï ôïõ ôñõãçôïý. Óôï Vinsanto, ï
Þëéïò âïçèÜåé óôçí åîÜôìéóç ôïõ íåñïý
ðïõ Ý÷ïõí ïé ñüãåò ôùí óôáöõëéþí êé Ýôóé
ï ìïýóôïò ðïõ ðáßñíïõìå åßíáé ðëïýóéïò
óå óÜê÷áñá êé Ýôóé Ý÷ïõìå ôï ãëõêü êñáóß.
Óôç Ãåñìáíßá óå ðïëý åéäéêÜ áìðåëïôüðéá,
ç èåñìïêñáóßá ôçí åðï÷Þ ôïõ ôñõãçôïý,
ðÝöôåé ôï âñÜäõ óôïõò -7 oC, ôï íåñü ðïõ
ðåñéÝ÷ïõí ïé ñüãåò ãßíåôáé ðÜãïò êáé ï
ìïýóôïò ðïõ ðáßñíïõí áðü ôá ðáãùìÝíá
óôáöýëéá åßíáé êé áõôüò ðëïýóéïò óå
óÜê÷áñá, ìå áðïôÝëåóìá ôï êñáóß ðïõ èá
ãßíåé íá Ý÷åé ðïëëÜ óÜê÷áñá. Óôç Óáíôï-
ñßíç ìå ôçí ßäéá ôå÷íéêÞ ôïõ Vinsanto
êÜíïõìå êé Ýíá ãëõêü åñõèñü ïßíï áðü ôç
ÌáíäçëáñéÜ. Ðñüêåéôáé ãéá åîáéñåôéêü êáé
ìïíáäéêü åñõèñü ãëõêü ïßíï, ï ïðïßïò
÷áñáêôçñßæåôáé áðü õøçëÞ ïîýôçôá, ç
ïðïßá éóïññïðåß èáõìÜóéá ôá õøçëÜ
Öèéíüðùñï 11 2008
óÜê÷áñá ðïõ ðåñéÝ÷åé. Ç åëáöñÜ ôáííéêÞ
åðßãåõóç óôï ôÝëïò, óõíäÝåôáé èáõìÜóéá
ìå ôç ãëõêýôçôÜ ôïõ. Ï ïßíïò áõôüò Ý÷åé ôï
üíïìá Áðçëéþôçò, ãéá íá äçëþóïõìå üôé
åßíáé «ïßíïò ôïõ Þëéïõ».
Ðùò âëÝðåôå ôç ó÷Ýóç ôçò ãåùñãéêÞò ðá-
ñáãùãÞò êáé ôïõ ôïõñéóìïý;
Êõñéáñ÷åß ç Üðïøç üôé ï ôïõñéóìüò ëåé-
ôïõñãåß áíôáãùíéóôéêÜ ìå ôï áìðÝëé. Ôï
åðé÷åßñçìá åßíáé üôé ç ãç óÞìåñá åßíáé áêñé-
âÞ, Üñá ðñïôéìüôåñï íá ãßíïõí åðåíäýóåéò
óôïí ôïõñéóìü. ÕðÜñ÷åé õøçëü åéóüäçìá
ëüãù ôïõñéóìïý óôç Óáíôïñßíç, åíþ ôï
åéóüäçìá áðü ôá áìðÝëéá åßíáé ÷áìçëü êáé
Ýôóé åãêáôáëåßöèçêå ìåãÜëï ìÝñïò ôïõ
áìðåëþíá. ÁõôÞ ç èÝóç üìùò ðïõ åßíáé
öáéíïìåíéêÜ óùóôÞ, Ý÷åé ëáèåìÝíç âÜóç.
Èá ìðïñïýóå íá ðåé êÜðïéïò, üôé áöïý ç
Óáíôïñßíç äçìéïõñãåß õøçëÞò ðïéüôçôáò
ôïõñéóìü, ôüôå äçìéïõñãåß êáé ìéá áãïñÜ
óôçí ïðïßá ìðïñåß íá ðïõëÞóåé ôá éäéáß-
ôåñá ðñïúüíôá ôçò óå õøçëÝò ôéìÝò. Áí
óõíåéäçôïðïéÞóïõìå üôé ï ôïõñéóìüò äç-
ìéïõñãåß áãïñÜ åíôüò ôïõ íçóéïý õøçëþí
áðáéôÞóåùí, ôüôå êáé ôá áãñïôéêÜ ôçò
ðñïúüíôá áðïêôïýí áîßá, ãéáôß ôï íçóß Ý÷åé
ôç äõíáôüôçôá ãéá åîáéñåôéêÜ ðñïúüíôá êáé
ìïíáäéêÜ, üðùò åßíáé ôï êñáóß, ç öÜâá, ôá
 Ç ðïéêéëßá ìáíäçëáñéÜ (ðÜíù).
ËéÜóéìï óôáöõëéþí óôïõò ÌðáîÝäåò ôçò Ïßáò (êÜôù).
ôïìáôÜêéá. Åßíáé ëïéðüí æÞôçìá
óôñáôçãéêÞò êáé áðüöáóçò ôé åß-
äïõò áíÜðôõîç èÝëïõìå ó' áõôü
ôï íçóß.
Ôá äéåèíÞ ðáñáäåßãìáôá óõíç-
ãïñïýí õðÝñ ìéáò Üðïøçò, üôé ôá
áãñïôéêÜ ðñïúüíôá êáé ï ôïõñé-
óìüò ìðïñïýí íá óõìâÜëïõí éóü-
ðïóá êáé ç æùÞ ôùí êáôïßêùí íá
áðïêôÞóåé Üëëï âÜèïò. Ç Âïõñ-
ãïõíäßá, ç Áëóáôßá, ç ÔïóêÜíç,
åßíáé ðáñáäåßãìáôá ðñïò ìßìçóç.
Ó' áõôÜ ôá ïíïìáóôÜ ìÝñç, ìå ôç
ìåãÜëç ðáñÜäïóç óôï ðïéïôéêü
êñáóß, ü,ôé ðñïóöÝñåôáé óôïí åðé-
óêÝðôç åßíáé õøçëÞò ðïéüôçôáò,
áíôßóôïé÷çò ôùí ìåãÜëùí êñáóéþí
ôïõò. Áðüëõôïò óåâáóìüò óôï
ðåñéâÜëëïí, ïé áìðåëþíåò êõêëþ-
íïõí ôá êáëïäéáôçñçìÝíá ÷ùñéÜ
ôïõò, ÷ùñßò «íïéêéáæüìåíá» äéá-
óêïñðéóìÝíá üðùò óôï äéêü ìáò
íçóß, åíôüò ôïõò, ðñïóåãìÝíç åóôßá-
óç, ôïðéêÞ ðïéïôéêÞ êïõæßíá ðïõ
ðñïâÜëëåôáé, ãåíéêÜ ðïéüôçôá ó'
üëá ôá åðßðåäá. Ç Óáíôïñßíç, áí
îå÷Üóïõìå ôçí êáôáóôñïöÞ ðïõ
ãßíåôáé üëá áõôÜ ôá ÷ñüíéá ôçò
ôïõñéóôéêÞò «áíÜðôõîçò» ìå õðåý-
èõíïõò ôïõò êáôïßêïõò ôçò, ôïõò
ôïðéêïýò ðïëéôéêïýò ðáñÜãïíôåò
ìÝ÷ñé ôéò ÊõâåñíÞóåéò ìáò, äéáèÝôåé
áìðåëþíá ìå åîáéñåôéêÞ ðïéüôçôá,
áìðåëþíá áðü ôïõò éóôïñéêüôå-
ñïõò ôïõ êüóìïõ, åßíáé ôüðïò éäéáé-
ôÝñïõ öõóéêïý êÜëëïõò, åßíáé ôü-
ðïò ðïõ Ý÷åé ôïí óðïõäáéüôåñï ðñïú-
óôïñéêü ïéêéóìü «Ôï ÁêñùôÞñé»,
äéáèÝôåé áñ÷áßá áðü üëåò ôéò ðå-
ñéüäïõò. Ìðïñåßôå ìåôÜ áðü áõôÜ,
íá êáôáëÜâåôå ôç ìåãÜëç åõèýíç
üëùí ìáò ãéá ôï ìÝãåèïò ôçò êáôá-
óôñïöÞò ðïõ ãßíåôáé.
Ðïéá åßíáé ç èÝóç ôçò ðïëéôåßáò
áðÝíáíôé óå áõôÜ ôá èÝìáôá áãñï-
ôéêÞò áíÜðôõîçò êáé ôïõñéóìïý;
Èá ðñÝðåé ïé ðáñáãùãéêÝò äõíÜ-
ìåéò ðïõ æçôïýí áõôïý ôïõ åßäïõò
ôçí áíÜðôõîç, ïé Üíèñùðïé ðïõ
áó÷ïëïýíôáé ìå ôá êïéíÜ êáé ç ðï-
ëéôåßá, íá äçìéïõñãÞóïõí ôï êá-
Ôñéðôüëåìïò 12 Ã.Ð.Á.
ôÜëëçëï íïìïèåôéêü ðëáßóéï ãé'
áõôïý ôïõ åßäïõò ôçí áíÜðôõîç.
¢íèñùðïé ðïõ êÜíïõí óïâáñÝò
ìåëÝôåò ðïëåïäïìéêïý ôýðïõ
õðÜñ÷ïõí, áñêåß íá õðÜñîåé âïý-
ëçóç êáé èÜññïò ãéá íá äçìéïõñ-
ãçèåß Ýíá ðéëïôéêü ñõèìéóôéêü
ðñüãñáììá, ôï ïðïßï èá áðïôå-
ëÝóåé èåôéêü ðáñÜäåéãìá ãéá üëç
ôçí ÅëëÜäá. Ôï ñõèìéóôéêü áõôü
ðñÝðåé íá öñïíôßæåé, ðïõ íá åðé-
ôñÝðåé ôçí áãñïôéêÞ ÷ñÞóç, ðïõ ôç
âéïìç÷áíéêÞ êáé ðïõ ôçí ïéêéóôéêÞ
áíÜðôõîç, êáé ü÷é üðùò åßíáé
ôþñá, üðïõ ìðïñåß ï êáèÝíáò íá
êÜíåé êáé íá êôßæåé üôé èÝëåé. Ãéá
ðáñÜäåéãìá, áí Ý÷ïõìå ðåñéï÷Ýò
ìå áìðÝëéá, ëüãù ôçò äõíáìéêÞò
ôïõò ìðïñïýìå íá ðñïêáëÝóïõìå
åðåíäýóåéò ðÜíù óôïí áìðåëþíá
êáé üëá üóá áõôü óõíåðÜãåôáé
(Ýñåõíá, êáëÞ ðïéüôçôá êñáóéïý,
êëð.). ¢íèñùðïé ôïõ ôüðïõ êáé
ïéíïðïéïß ôçò Óáíôïñßíçò Ý÷ïõí
áðïäåßîåé üôé õðÜñ÷åé äõíáôüôçôá
íá ãßíåé áõôü. ¼ëá áõôÜ üìùò
Ý÷ïõí çìåñïìçíßá ëÞîçò, ãéáôß ç
êáôáóôñïöÞ óõíå÷ßæåôáé.
Ðùò âëÝðåôå ôçí ðáëéÜ Óáíôïñßíç
ðïõ áãáðÞóáôå óå ó÷Ýóç ìå ôç
óçìåñéíÞ;
Êáíåßò äåí ìðïñåß íá ðÜåé ðßóù.
Ôï ðñáãìáôéêü åñþôçìá åßíáé ôé
ëÜèç Ý÷ïõí ãßíåé ìÝ÷ñé ôþñá.
¸÷ïõí ìåãÜëç óçìáóßá ïé óõëëï-
ãéêÝò áðïöÜóåéò êáé ðþò áõôÝò
ðáßñíïíôáé. ¢ñá, ðñÝðåé íá õðÜñ-
÷ïõí äïìÝò ãéá óõëëïãéêÝò áðï-
öÜóåéò êáé ãéá íá áðïôéìçèïýí ôá
ôåëåõôáßá ÷ñüíéá, ôé êáëÜ êáé ôé
êáêÜ Ý÷ïõìå êÜíåé. ×ñåéÜæåôáé Ýíá
äçìïôéêü íïìïó÷Ýäéï ãéá ôç ÷ñÞóç
ãçò êáé ãíþóç ôùí äõíáôïôÞôùí
ôïõ íçóéïý. ÕðÜñ÷åé äõíáôüôçôá
ïõóéáóôéêÞò áíÜðôõîçò êáé ìðï-
ñïýí üëïé íá Ý÷ïõí ïöÝëç áð'
áõôÞ. Äåí åßíáé ìüíï ôï ÷ñÞìá ðïõ
Ý÷åé óçìáóßá. Åßíáé ðéï óýíèåôï
èÝìá ç ðñüïäïò åíüò ôüðïõ. ¸ôóé,
ðñÝðåé íá ìéëÜìå ãéá áíÜðôõîç óå
üëá ôá åðßðåäá.
Ç ðïéêéëßá Áóýñôéêï.
Στον κάμπο της Οίας, στη Σαντορίνη και
στη θέση Μπαξέδες βρίσκεται το οινοποι-
είο του Κτήματος ΣΙΓΑΛΑ. Η εταιρεία
ιδρύθηκε το 1991, με την επωνυμία
ΣΙΓΑΛΑΣ ΟΙΝΟΠΟΙΙΑ Ε.Π.Ε. Αρχικά
το οινοποιείο στεγάστηκε εκεί όπου
παλαιότερα ήταν η παραδοσιακή κάναβα
της οικογένειας του Πάρι Σιγάλα. Από το
1994 η εταιρεία έχει ενταχθεί στο πρό-
γραμμα βιολογικής γεωργίας και συνεργά-
ζεται με τον οργανισμό πιστοποίησης
ΔΗΩ. Τα κρασιά εξάγονται στην Γερμα-
νία, Γαλλία, Βέλγιο, Αυστρία, Ολλανδία,
Αγγλία, Κύπρο, Ελβετία, Πολωνία, Ιαπω-
νία, Χονγκ-Κονγκ, Σουηδία, Ενωμένα
Αραβικά Εμιράτα (Ντουμπάϊ), Ρωσία,
ΗΠΑ και Καναδά. Το οινοποιείο είναι
ανοιχτό για το κοινό και ο επισκέπτης
μπορεί να ξεναγηθεί στους χώρους του και
να γνωρίσει τη δυναμική των κρασιών της
Σαντορίνης.
Ποικιλίες Σαντορίνης
Στη δεκαετία του 1980 καταγράφηκαν
στη Σαντορίνη 53 ποικιλίες, λευκές και
ερυθρές , π ο λ λ έ ς α π ό τ ι ς ο π ο ί ε ς ε ί ν α ι
πανάρχαιες. Το ασύρτικο είναι η κυρίαρχη
ποικιλία του αμπελώνα και συναντάται σε
ποσοστό 90% ανάμεσα στις λευκές ποι-
κιλίες, ενώ όλες οι λευκές μαζί, καλύπτουν
το 80% του αμπελώνα του νησιού. Το
ασύρτικο είναι γηγενής ποικιλία, καλλιερ-
γείται από την αρχαιότητα και είναι άρι-
στα εγκλιματισμένη στις δύσκολες συνθή-
κες του νησιού. Το αηδάνι είναι επίσης μια
λευκή γηγενής ποικιλία του νησιού, αρω-
ματική με σχετικά χαμηλή οξύτητα. Παρα-
δοσιακά χρησιμοποιούσαν το αηδάνι στο
vinsanto, για να συνεισφέρει στην αρω-
ματική πολυπλοκότητα αυτού του σπου-
δαίου και ονομαστού γλυκού οίνου της
Σαντορίνης. Σήμερα το αηδάνι, μαζί με
την επίσης πανάρχαιη αιγαιοπελαγίτικη
ποικιλία το Αθήρι, συμμετέχουν σε ποσο-
στό και οι δύο μαζί, το πολύ μέχρι 25%,
στον οίνο με Ονομασία Προέλευσης «Σα-
ντορίνη», ενώ το άλλο τουλάχιστον 75%
καλύπτει το ασύρτικο. Η μανδηλαριά είναι
μια ερυθρή, επίσης πανάρχαιη ποικιλία,
του Νοτίου Αιγαίου και καλύπτει περίπου
το 20% του αμπελώνα. Είναι ποικιλία με
πολύ υψηλή οξύτητα και γι' αυτό η
μανδηλαριά, παραδοσιακά, αλλά και
σήμερα, δίνει τον λιαστό ερυθρό γλυκύ
οίνο της Σαντορίνης. Το μαυροτράγανο
είναι ερυθρή γηγενής ποικιλία του νησιού,
η οποία κόντευε να εξαφανιστεί και την
αναβίωσε το ΚΤΗΜΑ ΣΙΓΑΛΑ. Ο ερυθ-
ρός οίνος που δίνει το μαυροτράγανο είναι
οίνος πλούσιος σε ευγενικές ταννίνες, με
ιδιαίτερο και πλούσιο άρωμα, που αφήνει
μακριά επίγευση, με προσωπικότητα και
με μεγάλο χρόνο παλαίωσης.
Το κλίμα του νησιού
Το καλοκαίρι, τις περισσότερες νύχτες,
λόγω της υψηλής θερμοκρασίας της ημέ-
ρας και τις υγρασίες που δίνει η θάλασσα
της καλντέρας, πέφτει στην επιφάνεια του
εδάφους και στα φύλλα της «αμπελιάς» μια
ιδιότυπη βροχή που οι ντόπιοι την ονο-
μάζουν «πούσι» ανακουφίζοντας τα κλή-
ματα από τις υψηλές θερμοκρασίες της
ημέρας. Το ιδιαίτερο κλίμα μαζί με το
Öèéíüðùñï 13 2008
ξεχωριστό έδαφος (ηφαιστειογενές) και
τις εξαιρετικές σε ποιότητα γηγενείς
ποικιλίες Ασύρτικο, Αηδάνι και Μαυρο-
τράγανο δημιουργούν ένα μοναδικό terroir
_ένα από τα καλύτερα της Ελλάδος_ το
οποίο δίνει οίνους υψηλής ποιότητας
(ξηρούς και γλυκούς) με δυνατότητα
μακράς παλαίωσης.
Κλάδεμα
Η τεχνική του κλαδέματος στη Σαντορίνη
είναι πανάρχαιη και μοναδική. Το αμμώδες
του εδάφους, οι πολύ ισχυροί άνεμοι την
άνοιξη, εποχή που ανοίγουν οι νέοι βλα-
στοί, ο δυνατός ήλιος στη διάρκεια του κα-
λοκαιριού, υπήρξαν ουσιαστικοί λόγοι που
οδήγησαν στη δημιουργία του ιδιότυπου
και μοναδικού κλαδέματος του νησιού. Δύο
τύποι κλαδέματος, παρεμφερείς του Γκιγιό,
δημιουργήθηκαν. Ο ένας τύπος, ονομάζε-
ται «γγυριστή». Εφαρμόζεται στα μέρη με
περισσότερο αέρα, που είναι και το μεγα-
λύτερο μέρος του αμπελώνα. Αυτό το κλά-
δεμα, συνίσταται σε 4 με 5 «αμολυτές» (το
περσινό κλαδί με περίπου 8-10 μάτια) τις
οποίες ο αμπελουργός, πλέκει μεταξύ τους,
σχηματίζοντας ένα στεφάνι από παλιά και
νέα κλαδιά. Το κλήμα κλαδεμένο με αυτόν
τον τρόπο, μοιάζει με καλάθι πλεγμένο με
αμπελόβεργες. Ο άλλος τύπος κλαδέματος
ονομάζεται «κκουλούρι ή κλάδα». Κι αυτό
συνίσταται σε 4 με 5 «αμολυτές». Από
κάθε αμολυτή, ο αμπελουργός με πολύ
τέχνη, (ώστε να μην σπάσει) σχηματίζει
ένα μικρό κύκλο (κουλούρι) του οποίου το
επίπεδο είναι περίπου κάθετο στο επίπεδο
του εδάφους.
ΑΠΟΧΑΙΡΕΤΩΝΤΑΣ
τον Καθηγητή Περικλή Καλαϊσάκη

Ôñéðôüëåìïò 14 Ã.Ð.Á.
(áðÝíáíôé óåëßäá) ÅêäñïìÞ öïéôçôþí Å' Ýôïõò óôçí Åðßäáõñï (20 Ìáñôßïõ 1954).
Äéáêñßíïíôáé óôï êÝíôñï åìðñüò êáèéóôïß ïé ÊáèçãçôÝò ÐÜíïò Áíáãíùóôüðïõëïò (ìå ôïí ìðåñÝ),
ÉùÜííçò Äçìáêüðïõëïò (ìå ôï êáðÝëï áíÜ ÷åßñáò) êáé äßðëá ôïõ ï ÅðéìåëçôÞò ÅììáíïõÞë ÂÜèçò.
¼ñèéïò áñéóôåñÜ ìå ôç öùôïãñáöéêÞ ìç÷áíÞ åéêïíßæåôáé ï ÐåñéêëÞò ÊáëáúóÜêçò
(óõëëïãÞ Í. ÊïõôÝðá, Éóôïñéêü Áñ÷åßï Ã.Ð.Á.)
Ο Περικλής Καλαϊσάκης γεννήθηκε στην
Κωνσταντινούπολη το 1918. Το 1935 εισήλθε
στην Ανωτάτη Γεωπονική Σχολή Αθηνών
και το 1939 πήρε το πτυχίο της Γεωπονίας
από τη Γεωπονική Σχολή του Αριστοτελείου
Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Τεταρτο-
ετής φοιτητής ακόμα, συνέταξε μελέτη για
το Κτηνοτροφικό Πρόβλημα της Ελλάδος η
οποία βραβεύτηκε από την Αγροτική
Τράπεζα.
Το επιστημονικό του ξεκίνημα έκανε το
1942 και στις αρχές του 1944 κατέλαβε θέ-
ση βοηθού στο Εργαστήριο Ζωοτεχνίας της
Ανωτάτης Γεωπονικής Σχολής Αθηνών
(ΑΓΣΑ). Το 1949 αναγορεύτηκε αριστούχος
διδάκτωρ Γεωπονικών Επιστημών από την
ΑΓΣΑ και το 1951 τοποθετήθηκε οριστικά στη
θέση του Επιμελητού του ιδίου Εργαστηρίου.
Κατά τα έτη 1951-52 και 1954-55 ειδι-
κεύθηκε σε θέματα Φυσιολογίας Θρέψεως
και Βρωματολογίας στο Πανεπιστήμιο
Gottingen της Δυτικής Γερμανίας το 1958
αναγορεύτηκε υφηγητής στον κλάδο
«Διατροφή των Αγροτικών Ζώων» της έδρας
Γενικής και Ειδικής Ζωοτεχνίας και το 1965
εξελέγη Τακτικός Καθηγητής στην πρώτη,
για τη χώρα μας, πανεπιστημιακή έδρα με
γνωστικό αντικείμενο «ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΖΩΩΝ».
Από της ιδρύσεως του Εργαστηρίου κατέ-
βαλε άοκνες προσπάθειες να το εξοπλίσει με
συσκευές και όργανα κατά τρόπο ασυνή-
θιστο για τα τότε ελληνικά δεδομένα. Το
συγγραφικό έργο του Περικλή Καλαϊσάκη
υπήρξε ποσοτικά και ποιοτικά υψηλού επι-
πέδου. Επί τέσσερις και πλέον δεκαετίες τα
συγγράμματά του ήταν τα μοναδικά στα
αντικείμενα της Βρωματολογίας, της Φυσιο-
λογίας Θρέψεως και της Εφαρμοσμένης
Διατροφής και απετέλεσαν αναντικατάστα-
τη πηγή γνώσεων για τους γεωτεχνικούς επι-
στήμονες που ασχολούνταν και ασχολούνται
με τα εν λόγω αντικείμενα.
Ο Καθηγητής Καλαϊσάκης, παράλληλα με
τα διδακτικά του καθήκοντα, στα οποία έδι-
νε ιδιαίτερη βαρύτητα και την ερευνητική
του δραστηριότητα συμμετείχε ενεργά και
συνέβαλλε ουσιαστικά στη διαχρονική ανα-
μόρφωση του προγράμματος σπουδών γιατί
είχε το χάρισμα να βλέπει μακρυά, πέρα από
τον συνήθη ορίζοντα.
Υπήρξε ένας από τους βασικότερους κα-
θηγητές της ομάδας που διαδέχθηκε τον
βασικό πυρήνα των καθηγητών της ΑΓΣΑ
από την ίδρυσή της που έδωσε τη δκαετία
του '60 νέες ιδέες για την ανάπτυξή της
σύμφωνα με τις απόψεις που επικρατούσαν
τότε κυρίως στη Δυτική Ευρώπη. Διετέλεσε
Αντιπρύτανης και Πρύτανης τα έτη 1975
και 1976 και φρόντισε για την ανέγερση του
κτιρίου Ζωϊκής Παραγωγής, του Αμφι-
θεάτρου Καλαϊσάκη και την εκπόνηση
μελέτης το 1980 για την ίδρυση Κτηνοτρο-
φείου στην Κωπαϊδα, κάτι το οποίο δυστυ-
χώς δεν υλοποιήθηκε.
Υπήρξε ένας εκ των ιδρυτικών μελών της
Ελληνικής Ζωοτεχνικής Εταιρείας το 1979
της οποίας διετέλεσε Πρόεδρος μέχρι το
1991. έκτοτε κατείχε τον τίτλο του Ισόβιου
Επίτιμου Προέδρου. Υπήρξε, επίσης, ιδρυ-
τικό μέλος της γεωργικής Ακαδημίας.
Το 1986 συνταξιοδοτήθηκε, αλλά το
ενδιαφέρον του για την πορεία του Εργα-
στηρίου και την Επιστήμη της Διατροφής
γενικότερα παρέμεινε πάντα ιδιαίτερα υψη-
λό μέχρι το τέλος της ζωής του. Χωρίς κανέ-
να στοιχείο υπερβολής ο Περικλής Καλαϊσά-
κης συνδύαζε ένα σπάνιο επιστημονικό
υπόβαθρο με ένα εξαιρετικό κριτικό πνεύμα
και μια βαθιά αγάπη για την επιστήμη.
Αφιέρωνε μέχρι τελευταία όλο σχεδόν τον
ελεύθερο χρόνο του στη μελέτη των νέων
εξελίξεων της Επιστήμης μέσα από βιβλία
και περιοδικά. Δεν υπήρξε φορά που να επι-
κοινωνήσω μαζί του και να μην με ρωτήσει
για τα ερευνητικά ενδιαφέροντα και τη δρα-
στηριότητα του Εργαστηρίου που εδραίωσε
και ανέδειξε στο Πανελλήνιο.
Παρά το ειλικρινές ενδιαφέρον του όμως
για το Εργαστήριο, το Τμήμα και το Πανε-
πιστήμιό μας κρατούσε πάντα τις αποστά-
σεις με πολύ διακριτικότητα. Μετά τη
συνταξιοδότησή του ουδέποτε αναμείχθηκε
στα του Εργαστηρίου και ουδέποτε εξέφρα-
ζε άποψη, παρά μόνο αν του εζητείτο.
Είναι αλήθεια ότι όταν ξεκίνησα την κα-
ριέρα μου στο Εργαστήριο, τον Καθηγητή
Καλαϊσάκη οι νεότεροι τον αντιμετωπίζαμε
με πραγματικό δέος. Ήταν ο αυστηρός, ο
πετυχημένος, ο αφοσιωμένος, ο συνεπής, ο
ενημερωμένος, ο μεθοδικός Καθηγητής που
ενέπνεε σεβασμό με την κατάρτισή του και
την αξιοπρέπεια του. Με τον τρόπο του δεν
σ' άφηνε να εφυσηχάσεις. Ταυτόχρονα όμως
σου μάθαινε και σου έδειχνε το δρόμο.
Πολλές φορές, εξομολογούμαι, ως νέοι αγα-
νακτούσαμε με την αυστηρότητά του και τις
υψηλές απαιτήσεις που είχε στην έρευνα και
την εκπαίδευση.
Μετά την συνταξιοδότησή του όμως έγινε
εμφανής η διαφορά και αισθητό το βάρος
της κληρονομιάς που μας άφησε. Τότε κατα-
νοήσαμε τα προτερήματα που διέθετε ως
Δ/ντής Εργαστηρίου και τις απόψεις του για
την εκπαίδευση και την Ερευνα, τα οποία ευ-
τυχώς ενστερνηθήκαμε. Άφησε πίσω του ένα
άριστα οργανωμένο και εξοπλισμένο εργα-
στήριο με κύρος και παράδοση με χρέος,
από μέρους μας, να το διαφυλλάξουμε και να
το αναβαθμίσουμε.
Öèéíüðùñï 15 2008
Ôïõ ÷ñùóôÜìå ðïëëÜ ïé ìåôáãåíÝóôåñïé
êáé åãþ ðñïóùðéêÜ ôá ðåñéóóüôåñá.
ÕðÞñîå ï ðíåõìáôéêüò ìïõ ðáôÝñáò áðü
ôïí ïðïßï ðÞñá ðÜñá ðïëëÜ óôïé÷åßá,
êáôÜ ôç ãíþìç ìïõ èåôéêÜ. Ìå êáôçýèõ-
íå óùóôÜ áðü ôçí ðñþôç óôéãìÞ ðïõ ðÞ-
ãá óôï åñãáóôÞñéï, ìïõ Ýëåãå ôç ãíþìç
ôïõ üôáí ôç æçôïýóá êáé Ýêáíå åëåýèåñá
êáé ÷ùñßò ðåñéóôñïöÝò ôçí êñéôéêÞ ôïõ
üôáí áíôéëáìâÜíïíôáí üôé ôçí áðïæç-
ôïýóá.
Åß÷å Ýíá ÷Üñéóìá áðü ôçí öýóç: ôçí
åõèõêñéóßá êáé ôçí éêáíüôçôá íá âëÝðåé
ìáêñéÜ ôçí ðñïïðôéêÞ. ÁõôÜ ôá äéáôÞ-
ñçóå ìÝ÷ñé ôéò ôåëåõôáßåò çìÝñåò ôçò æùÞ
ôïõ.
Ôïí ðåñáóìÝíï Áýãïõóôï ôïí åßäá ãéá
ôåëåõôáßá öïñÜ óôï ìÝñïò ðïõ Ýêáíå ôéò
äéáêïðÝò ôïõ. ÐåñÜóáìå Ýíá åõ÷Üñéóôï
äßùñï óõæçôþíôáò ãéá ôá ðÜíôá. Ôïí
ðñïêÜëåóá íá ìçí ðåé ôçí ÜðïøÞ ôïõ ãéá
ôçí ðñïóðÜèåéá ðïõ Ýêáíá ùò Ðñýôáíçò
ãéá ôçí åîÝëéîç ôïõ Ðáíåðéóôçìßïõ ìáò.
¸ìåéíá êáôÜðëçêôïò áðü ôéò èÝóåéò ôïõ.
¸öõãá åíèïõóéáóìÝíïò áëëÜ êáé áíá-
êïõöéóìÝíïò ãéáôß Þôáí ç ìïíáäéêÞ öï-
ñÜ ðïõ äåí æÞôçóá ôç ãíþìç ôïõ ãéá êÜ-
ôé óçìáôéêü åê ôùí ðñïôÝñùí.
Ï ÊáèçãçôÞò ÊáëáúóÜêçò Þôáí óôçí
ðñáãìáôéêüôçôá ðáñåîçãçìÝíïò ùò Üí-
èñùðïò óôïí åðáããåëìáôéêü ôïõ ÷þñï.
ÊáôÜ ôçí ÜðïøÞ ìïõ åðåéäÞ åß÷å éäéáß-
ôåñç áíôßëçøç ãéá ôéò ó÷Ýóåéò ôïõ ìå ôïõò
óõíåñãÜôåò ôïõ óôïí åñãáóéáêü ÷þñï.
Áõôü öÜíçêå üôáí óõíôáîéïäïôÞèçêå
üðïõ ìáò Üöçóå íá ãíùñßóïõìå ôïí
Üíèñùðï ÊáëáúóÜêç ìå ðïëëÝò øõ÷éêÝò
áñåôÝò êáé áñêåôÝò åõáéóèçóßåò.
Ôï ðÝñáóìá ôïõ ÐåñéêëÞ ÊáëáúóÜêç
áðü ôçí ÁÃÓÁ êáé ôï Ã.Ð.Á. óçìÜäåøå
ìéá ïëüêëçñç åðï÷Þ. Åðß 40 ïëüêëçñá
÷ñüíéá ìå ôç äõíáôÞ êáé åðéâëçôéêÞ ôïõ
ðñïóùðéêüôçôá Ýäéíå óéãïõñéÜ êáé ôï
áßóèçìá ôçò óôáèåñüôçôáò. Ç ðñïóöïñÜ
ôïõ óôç äéÜäïóç ôçò åðéóôçìïíéêÞò ãíþ-
óçò, êáé ü÷é ìüíï, õðÞñîå áíåêôßìçôç.
Ôï Ã.Ð.Á., ùò åëÜ÷éóôï äåßãìá åõãíù-
ìïóýíçò ôïõ áöéÝñùóå ôï áìöéèÝáôñï
óôï êôÞñéï ðïõ áíåãÝñèçêå ìåôÜ áðü
äéêÝò ôïõ ðñïóðÜèåéåò.
Ï ÐåñéêëÞò ÊáëáúóÜêçò Üöçóå áìÝ-
ôñçôïõò ðíåõìáôéêïýò áðïãüíïõò, ôïõò
ìáèçôÝò ôïõ ðïõ èåñáðåýïõí óÞìåñá
ôçí åðéóôÞìç ôçò ÆùúêÞò ÐáñáãùãÞò óå
êÜèå ãùíéÜ ôçò ÅëëÜäïò. Óôç ìíÞìç ôùí
ìáèçôþí ôïõ èá æåé ï ìåãÜëïò äÜóêá-
ëïò, ç éó÷õñÞ ðñïóùðéêüôçôá, ç áîéï-
ðñÝðåéá, ç äéêáéïóýíç.
Áðüóðáóìá ïìéëßáò ôïõ Ðñýôáíç ôïõ
Ã.Ð.Á. Ã. Ð. ÆÝñâá óôçí åðéêÞäåéï
áêïëïõèßá ôïõ áåßìíçóôïõ ÊáèçãçôÞ
ÐåñéêëÞ ÊáëáúóÜêç.
Π. Καλαϊσάκης,
Ο θεμελιωτής της Επιστήμης
της Διατροφής των Ζώων στην Ελλάδα
ÐÁÍÔÅËÇÓ ÆÙÉÏÐÏÕËÏÓ
ÁÍ. ÊÁÈÇÃÇÔÇÓ, ÐÁÍÅÐÉÓÔÇÌÉÏ ÉÙÁÍÍÉÍÙÍ
Την 1η Μαρτίου απεβίωσε ο Ομότιμος
Καθηγητής της Γ.Π.Α. Περικλής Καλαϊσάκης.
Ένας από τους τελευταίους μεγάλους Έλ-
ληνες Ζωοτέχνες. Ως μαθητής του, ειδικός
στη Διατροφή των Αγροτικών Ζώων, θα επιχε-
ιρήσω να δώσω το επιστημονικό διαμέτρημα
καθώς και το στίγμα της συμβολής του στην
ανάπτυξη της Ελληνικής Γεωργίας.
Ο Περικλής Καλαϊσάκης ήταν γόνος της
Γερμανικής Σχολής. Τον σκληρό πυρήνα της
διατροφής των ζώων αποτελούν «τα συστήμα-
τα έκφρασης της ενεργειακής αξίας των ζωο-
τροφών». Λέγω «σκληρό πυρήνα» γιατί η σχε-
τική επιστήμη δεν εύρε ακόμη το κατάλληλο
«γεωτρύπανο» για να τον διαπεράσει ώστε να
φωτιστεί απόλυτα το εσωτερικό του. Εγγί-
ζοντας την υπεραπλούστευση, το ζητούμενο
στην περίπτωση αυτή είναι να οριστεί μια
τέτοια μονάδα που να διαθέτει το στοιχείο της
«οικουμενικότητας», δηλαδή να ισχύει για τις
ενεργειακές ανάγκες όλων των ειδών ζωών, σε
όλα τα φυσιολογικά τους στάδια, καθώς και
για το ενεργειακό περιεχόμενο όλων των κα-
τηγοριών ζωοτροφών. Αυτό στην πράξη είναι
πολύ δύσκολο, τόσο δύσκολο ώστε για τη
μεγάλη κατηγορία των μηρυκαστικών (βοο-
ειδών, αιγοπροβάτων) όπου παρεμβάλλονται
τα ζυμωτικά φαινόμενα στους προστομάχους,
τέτοια μονάδα να μη έχει ακόμη συμφωνηθεί,
ούτε μέσα στην ίδια την Κοινότητα, οπού η
έννοια «εναρμόνιση» είναι εκ των ων ουκ άνευ.
Κι αν θέλετε τη γνώμη μου, δεν πιστεύω ότι θα
συμφωνηθεί πριν...τη συντέλεια του κόσμου.
Ο 19ος αιώνας και το πρώτο μισό του 20ου
στην έρευνα αυτού του τομέα ανήκει στους
Γερμανούς. Αρχίζοντας από το «ισοδύναμο
χόρτου» του Thaer (1809), μέσω του Kellner
και των διαδόχων του στο Ροστόκ (Nehring
κ.ά.). Ο Kellner το 1905, εκτείνοντας στα
όριά τους τις δυνατότητες που του παρείχαν
οι γνώσεις και τα μέσα της εποχής, νόμισε ότι
το πέτυχε (έτσι νόμισαν για αυτόν και οι
σύγχρονοί του) εισάγοντας τη σύλληψη της
«αμυλαξίας» και ορίζοντας ως οντότητα μέ-
τρησης της Καθαρής Ενέργειας τη «Μονάδα
Αμύλου». Είχα την τύχη να έχω δάσκαλο στη
«Βιοενεργητική» τον αείμνηστο, επιφανή Βρε-
τανό γεωπόνο, Sir Kenneth Blaxter (FRS), το
«δολοφόνο» του Oscar Kellner, μιας και απέ-
δειξε το 1962 ότι ο συντελεστής (k) της χρησι-
μοποίησης της Μεταβολιστέας Ενέργειας ως
Καθαρής στα μηρυκαστικά διαφέρει στα διά-
φορα φυσιολογικά στάδια του ζώου (συντή-
ρηση, γαλακτοπαραγωγή, πάχυνση). Ατυχώς ο
Kellner είχε ορίσει τη Μονάδα Αμύλου στην
πάχυνση των βοοειδών (λιπογένεση). Με
βάση αυτή τη χαλαρή έστω σύνδεσή μου με το
χώρο, ίσως νομιμοποιούμαι να πω ότι το πεδίο
της γνώσης του Περικλή Καλαϊσάκη, που
αρδευόταν από τα βαθέα φρέατα της γερμανι-
κής παράδοσης στον τομέα, ήταν ευρύ, και το
έδαφος που καλλιέργησε και θεράπευσε την
τέχνη της διατροφής των ζώων ήταν βαθύ, γό-
νιμο και καρποφόρο.
Ο Περικλής Καλαϊσάκης ήταν αυστηρός
άνθρωπος. Ο ήρωας μου της Γεωπονίας, ο
Νικόλαος Ρουσσόπουλος, ήταν επιεικής. Οι
δρόμοι τους όμως τέμνονταν σε ένα σημείο.
Ήταν και οι δύο άξια τέκνα της ποσοτικοποί-
ησης (quantification). Σε μια εποχή που στους
χώρους της διδασκαλίας επλανώντο εκφρά-
σεις του τύπου «κατάλληλος σπόρος», «κατάλ-
ληλο έδαφος», «κατάλληλη θερμοκρασία» κτλ.,
ο Καλαϊσάκης ποτέ δεν μίλησε για «κατάλ-
ληλη πεπτικότητα» ή «κατάλληλη Μεταβο-
λιστέα Ενέργεια (ΜΕ)», αλλά, ενδεικτικά, για
Συντελεστή Πεπτικότητας της Οργανικής
Ουσίας 0.74 και 12.8 MJ ME/Kg. Πάντα είχα
μια επιφύλαξη ότι η μετάφραση του όρου
«Metabolizable» θα έπρεπε να είναι «Μεταβο-
λίσιμη», αλλά δεν του το είπα ποτέ. Ο Καλαϊσά-
κης ήταν δεινός χειριστής του γραπτού λόγου
και η κατοχή του της Ελληνικής γλώσσας
υπήρξε υποδειγματική. Τα πονήματα που συν-
θέτουν την «Τριλογία» του της Διατροφής των
ζώων: «Φυσιολογία της θρέψεως», «Βρωματο-
λογία» και «Εφηρμοσμένη Διατροφή», διεκδι-
κούν, κατά τη γνώμη μου, την πρώτη θέση με-
ταξύ των καλυτέρων συγγραφικών προϊόντων
της σύγχρονης Ελληνικής γεωπονικής γραμ-
ματείας. Υπήρξε θεμελιωτής της επιστήμης
αυτής στη χώρα μας.
Ο Καλαϊσάκης, όπου τον εκάλει το καθήκον
απήντα προθύμως. Όταν ανέλαβα τη διεύ-
θυνση του Εργαστηρίου Ελέγχου Ζωοτροφών,
σύντομα μετά την ένταξη της χώρας μας στην
ΕΟΚ, βρισκόμουν συχνά αντιμέτωπος με το
στερεότυπο ερώτημα: «Είναι η ζωοτροφή αυτή
κατάλληλη για τη διατροφή των ζώων;». Για
τους υποψιασμένους, αυτό σημαίνει την
εκτέλεση εκατοντάδας χημικών και μικροβιο-
λογικών αναλύσεων. Και μόνο μια ντουζίνα
από δαύτες να εκτελούσαμε, η εν λόγω παρτί-
δα θα είχε πλήρως καταναλωθεί πριν απαντή-
σουμε. Έπρεπε να προβούμε ταχέως σε διά-
γνωση της ποιότητας κάνοντας χρήση ευ-
άριθμων κριτηρίων, με βασικό μας όπλο την
όποια αντίληψη διαθέταμε. Σ' αυτό το σημείο
ήλθε αρωγός μας ο Περικλής Καλαϊσάκης.
Στις δύσκολες περιπτώσεις, για διασταύρωση
γνώμης, του αποστέλλαμε δείγματα ζωοτρο-
φών, επί της ποιότητας των οποίων πάντοτε
Ôñéðôüëåìïò 16 Ã.Ð.Á.
ετοποθετείτο εγγράφως, αν και δεν είχε καμιά
τέτοια εκ του νόμου υποχρέωση να το κάνει.
Έτσι καταφέραμε να περνάμε τα διάφορα
«ναρκοπέδια» αλώβητοι.
Τη σύζυγό μου και μαθήτρια του Ευγενία
Καμαρινού μεγάλως εξετίμα για την ξεχω-
ριστή συμβολή της στην ανάπτυξη του τομέα
των ζωοτροφών και τη διεθνή εκπροσώπηση
της χώρας μας. Πολλάκις τον επισκεφτήκαμε
στο «αρχοντικό» της Άνδρου 11 στην Κυψέλη
- ένα έξοχο δείγμα αρχιτεκτονικής του τέλους
του Μεσοπολέμου - να τον συμβουλευτούμε
για τις επιπτώσεις στη διατροφής των ζώων,
πότε των βιοπρωτεϊνών (παλιότερα single cell
proteins), του ραδιενεργού καισίου (Cs - 137)
μετά το ατύχημα του Chernobyl, για τις ορ-
μόνες και τα αντιβιοτικά ως αναβολικά, τα
κρεατάλευρα και τις «τρελές αγελάδες», και
πότε για τις διοξίνες στις ζωοτροφές. Χαιρό-
ταν που ήταν χρήσιμος στην Ελληνική πολι-
τεία, την οποίαν στις επισκέψεις μας ατύπως
εκπροσωπούσαμε.
Δύο επίσης στοιχεία σχετικά με τον πλούτο
που εκόμισε εις την τέχνη της διατροφής των
ζώων στη χώρα μας ο Περικλής Καλαϊσάκης:
Πρώτον, το «σιτηρέσιο». Η πεμπτουσία της
διατροφής είναι η ικανοποίηση των αναγκών
των ζώων σε θρεπτικά συστατικά. Άλλως οδη-
γούμεθα σε έλλειψη (πτώση παραγωγής) ή πε-
ρίσσεια (σπατάλη). Η κατάρτιση ισόρροπων
και οικονομικών, δηλαδή ορθολογικών σιτη-
ρεσίων είναι κομβικό σημείο της ζωικής παρα-
γωγής. Και στο θέμα αυτό ο Καλαϊσάκης ήταν
σκαπανέας και πραγματικός «μάστορας».
Δεύτερον, η «μικροσκοπία ζωοτροφών», μια
δύσκολη και γι' αυτό σπάνια εξειδίκευση. Η
έρευνα στον τομέα αυτόν αποτελεί σήμερα
πρώτη προτεραιότητα για την Ευρωπαϊκή
Ένωση μετά το σκάνδαλο των «τρελών αγε-
λάδων», και συγκεκριμένα η ανίχνευση και
ταυτοποίηση κρεαταλεύρων σε σύνθετες ζωο-
τροφές. Το αντικείμενο αυτό, μπροστά στο
οποίο εμείς οι άλλοι υψώνουμε τα χέρια, νιώ-
θοντας από αδύναμοι ως ανυπεράσπιστοι, ο
Καλαϊσάκης το κατείχε και το εδίδαξε.
Την ανθρώπινη διάσταση του καθενός μας
θα την κρίνει ο Μεγαλοδύναμος. Ο υπογρά-
φων, με πλήρη επίγνωση των ακαδημαϊκών
του υποχρεώσεων και αίσθημα ευθύνης, κατα-
θέτει με σεβασμό στη μνήμη του, ότι η συμβο-
λή του Περικλή Καλαϊσάκη στην επιστημο-
νική άσκηση της διατροφής των ζώων αλλά
και στην εν γένει ανάπτυξη της Ελληνικής
γεωργίας υπήρξε κορυφαία.
Äçìéïõñãßá ìéáò
íÝáò öõëÞò ðñïâÜôùí
õøçëþí áðïäüóåùí óôçí ¹ðåéñï
ÅÌÌÁÍÏÕÇË ÑÏÃÄÁÊÇÓ
ÊÁÈÇÃÇÔÇÓ, ÔÌ. ÆÙÉÊÇÓ ÐÁÑÁÃÙÃÇÓ Ã.Ð.Á.
Óôçí ¹ðåéñï åêôñÝöïíôáé ðåñßðïõ 250.000
ðñüâáôá ôçò öõëÞò ïñåéíÞ Çðåßñïõ. Ðñü-
êåéôáé ãéá ìßá öõëÞ ëéôïäßáéôç êáé áíèåêôéêÞ
óôéò áíôßîïåò óõíèÞêåò ôïõ ðåñéâÜëëïíôïò
êáé óôéò äéÜöïñåò íüóïõò.
¼ìùò, ïé áíáðáñáãùãéêÝò êáé ðáñáãù-
ãéêÝò áðïäüóåéò ôçò öõëÞò åßíáé ÷áìçëÝò
êáé äåí áíôáðïêñßíïíôáé óôéò áðáéôÞóåéò ôïõ
óýã÷ñïíïõ êïéíùíéêïý êáé ïéêïíïìéêïý
ðåñéâÜëëïíôïò Üóêçóçò ôçò ðñïâáôïôñï-
ößáò: ç öõëÞ åßíáé ìéêñüóùìç êáé âñáäåßáò
áíáðôýîåùò, ç ðïëõäõìßá áíÝñ÷åôáé ãýñù
óôï 1 áñíß áíÜ ðñïâáôßíá êáé Ýôïò êáé ç
ìÝóç ãáëáêôïðáñáãùãÞ äåí õðåñâáßíåé ôá
90 kg ãÜëáêôïò êáôÜ ãáëáêôéêÞ ðåñßïäï.
Ïé áðïäüóåéò áõôÝò äåí éêáíïðïéïýí éäßùò
ôï íÝï ðñïâáôïôñüöï ï ïðïßïò åðéäéþêåé
ðëÝïí ôçí Üóêçóç ôçò ðñïâáôïôñïößáò
õðü ðåñéóóüôåñï åíôáôéêÝò óõíèÞêåò ðáñá-
ãùãÞò, ìáêñéÜ áðü ôï ðáñáäïóéáêü ìåôá-
êéíïýìåíï óýóôçìá åêôñïöÞò. Ç áðáßôçóç
áõôÞ ôùí ðñïâáôïôñüöùí åðÝâáëå ôçí áíÜ-
ëçøç ðñïóðáèåéþí âåëôßùóçò ôçò öõëÞò.
Ãéá ôç âåëôßùóç ôùí áðïäüóåùí ìéáò
öõëÞò õðÜñ÷ïõí äýï ìÝèïäïé: ç åðéëïãÞ
åíôüò ôçò öõëÞò êáé ç åðéëïãÞ ìåôáîý ôùí
öõëþí Þ äéáóôáýñùóç. Ç åðéëïãÞ åíôüò
ôùí öõëþí åßíáé ìéá áñãÞ äéáäéêáóßá : ç
áíáìåíüìåíç ãåíåôéêÞ ðñüïäïò áðü ôçí
åöáñìïãÞ ôïõ ðéï áðïôåëåóìáôéêïý ó÷å-
äßïõ åðéëïãÞò óôç öõëÞ Çðåßñïõ äåí
õðåñâáßíåé ôï 3% ôïõ ìÝóïõ üñïõ. Áðåíá-
íôßáò, ìå äéáóôáõñþóåéò åßíáé äõíáôüí, êáô'
áñ÷Þí, íá äçìéïõñãçèåß Ýíáò óõíèåêôéêüò
ðëçèõóìüò óôïí ïðïßï íá óõíäõÜæïíôáé ç
õøçëÞ ðñïóáñìïóôéêÞ éêáíüôçôá ôïõ
ïñåéíïý ðñïâÜôïõ Çðåßñïõ ìå ôéò õøçëÝò
áðïäüóåéò Üëëùí öõëþí. Óôïí ðëçèõóìü
áõôüí ìðïñåß óôç óõíÝ÷åéá íá åöáñìïóôåß
åðéëïãÞ ðñïò ôçí êáôåýèõíóç äçìéïõñãßáò
ìéáò íÝáò âåëôéùìÝíçò öõëÞò Çðåßñïõ.
Ïé ðåñéóóüôåñï ðáñáãùãéêÝò öõëÝò ðñï-
âÜôùí óôçí ÅëëÜäá åßíáé ïé öõëÝò ×ßïõ êáé
¢ñôáò. Ïé öõëÝò áíÞêïõí óôéò ìåãáëüóù-
Ðñïâáôßíá óõíèåôéêïý ðëçèõóìïý
ìåò öõëÝò êáé äéáêñßíïíôáé ãéá ôçí õøçëÞ Ùóôüóï, ôï ãÜëá áõôü ðåñéÝ÷åé ëéãüôåñï
ôïõò ðïëõäõìßá êáé ôéò õøçëÝò ôïõò áðï- ëßðïò áðü ü,ôé ôï ãÜëá ôùí áìéãþí ðñoâá-
äüóåéò óå ãÜëá. ¸íáíôé ôïõ ïñåéíïý ðñïâÜ- ôéíþí, ðñïöáíþò åî áéôßáò ôçò áñíçôéêÞò
ôïõ Çðåßñïõ õóôåñïýí óôçí ðñïóáñìï- óõó÷Ýôéóçò ç ïðïßá õðÜñ÷åé ãåíéêÜ ìåôáîý
óôéêÞ éêáíüôçôá êáé ôçí áíèåêôéêüôçôá óå ãáëáêôïðáñáãùãÞò êáé ëéðïðåñéåêôéêü-
äéÜöïñåò íüóïõò. Ïé öõëÝò ×ßïõ êáé ¢ñôáò ôçôáò.
åßíáé, åðïìÝíùò, éäéáßôåñá êáôÜëëçëåò êáé Ôå÷íéêïïéêïíïìéêÝò áíáëýóåéò Ýäåéîáí üôé
÷ñçóéìïðïéÞèçêáí ãéá ôç äçìéïõñãßá ôïõ ôï åðéðëÝïí êÝñäïò ãéá êÜèå óõíèåôéêÞ
ðáñáðÜíù óõíèåôéêïý ðëçèõóìïý. ðñïâáôßíá áíÝñ÷åôáé ãýñù óôá 72 åõñþ.
Ôï ó÷Ýäéï ôùí óõæåýîåùí áðåéêïíßæåôáé ÄçëáäÞ, óå Ýíá ðïßìíéï 100 ðñïâáôéíþí,
óôï ó÷Þìá 1. ¼ðùò öáßíåôáé äçìéïõñãÞèçêå ç áíôéêáôÜóôáóç ôçò öõëÞò Çðåßñïõ áðü
Ýíáò óõíèåôéêüò ðëçèõóìüò áðïôåëïý- ôï óõíèåôéêü ðëçèõóìü èá áðÝöåñå 7.200
ìåíïò êáôÜ 50% áðü ãïíßäéá ôçò ïñåéíÞò åõñþ ðáñáðÜíù.
Çðåßñïõ (Ç), êáôÜ 25% áðü ãïíßäéá ôçò Ï óõíèåôéêüò ðëçèõóìüò åðéëÝãåôáé ãéá
öõëÞò ×ßïõ (×) êáé êáôÜ 25% áðü ãïíßäéá íá óôáèåñïðïéçèåß óå íÝá öõëÞ.
ôçò öõëÞò ¢ñôáò (Á). Ùò ïìÜäá ìÜñôõñáò Ç äéÜäïóç ôçò íÝáò öõëÞò ðñáãìáôï-
÷ñçóéìïðïéÞèçêáí áìéãåßò ðñïâáôßíåò ôçò ðïéåßôáé Þäç ìå äéáóôáõñþóåéò åêôïðéóìïý
ïñåéíÞò öõëÞò. Ôï ðåßñáìá ðñáãìáôïðïéÞ- ìå êñéïýò ôçò íÝáò öõëÞò óôá ðåäéíÜ êáé ôá
èçêå óå óõíåñãáóßá ìå ôï ÅÈÉÁÃÅ, óôïí çìéïñåéíÜ áìéãÞ ðïßìíéá ôçò ðåñéï÷Þò.
Óôáèìü ÃåùñãéêÞò ¸ñåõíáò Éùáííßíùí. Ôçí
åðïðôåßá ôïõ ðñïãñÜììáôïò åß÷å ï ê.
Êþóôáò Êïõôóïôüëçò.
¸ùò ôþñá Ý÷ïõí áíáëõèåß ôá óôïé÷åßá
áðü ôéò ôÝóóåñéò ðñþôåò ãáëáêôéêÝò ðåñé-
üäïõò ôùí ðñïâáôéíþí. ¼ëåò ïé äéáöïñÝò
åßíáé óôáôéóôéêþò óçìáíôéêÝò óå åðßðåäï
ðëÜíçò 5%, ðëçí ôçò ôåëåõôáßáò éäéüôçôáò.
Ïé ðñïâáôßíåò ôïõ óõíèåôéêïý ðëçèõ-
óìïý åßíáé âáñýôåñåò êáôÜ ðåñßðïõ 12 kg
áðü ôéò ðñïâáôßíåò ôçò ïñåéíÞò Çðåßñïõ. Ôï
ìÝãåèïò ôùí ôïêåôïïìÜäùí áíÝñ÷åôáé óå
1,62 áñíéÜ óôéò ðñïâáôßíåò ôïõ óõíèåôéêïý
ðëçèõóìïý êáé óå 1,13 óôéò áìéãåßò
ðñïâáôßíåò. Åî áéôßáò ôïõ ôá÷ýôåñïõ
ñõèìïý áíÜðôõîçò êáé ôùí ìåãáëýôåñùí
ôïêåôïïìÜäùí, ôï âÜñïò ôùí ôïêåôïïìÜ-
äùí êáôÜ ôïí áðïãáëáêôéóìü åßíáé êáôÜ
ðåñßðïõ 7,23 kg (49%) ìåãáëýôåñï óôï
óõíèåôéêü ðëçèõóìü. ÓçìáíôéêÞ åßíáé åðß-
óçò ç äéáöïñÜ óôï ýøïò ôçò ãáëáêôïðáñá-
ãùãÞò ìåôáîý ôùí äýï ïìÜäùí ðñïâáôé- Ó÷Þìá 1: Ó÷Ýäéï óõæåýîåùí ãéá ôç äçìéïõñãßá
íþí. Ïé ðñïâáôßíåò ôïõ óõíèåôéêïý ðëçèõ- åíüò óõíäõáóìÝíïõ ðëçèõóìïý ðñïâÜôùí
óìïý ðáñÜãïõí ãýñù óôá 76 kg ãÜëáêôïò 25% ×ßïõ
(84%) êáôÜ ãáëáêôéêÞ ðåñßïäï ðáñáðÜíù.
Öèéíüðùñï 17 2008
 ΒΙΒΛΙΟκριτική
Ç ÅËËÇÍÉÊÇ ÁÃÑÏÔÉÊÇ
ÊÏÉÍÙÍÉÁ ÊÁÉ
ÏÉÊÏÍÏÌÉÁ ÊÁÔÁ ÔÇ
ÂÅÍÉÆÅËÉÊÇ ÐÅÑÉÏÄÏ
ÐÑÁÊÔÉÊÁ ÓÕÍÅÄÑÉÏÕ
ÅéóáãùãÞ-ååðéìÝëåéá
Ä. Ðáíáãéùôüðïõëïò êáé
Ä. Óùôçñüðïõëïò
ÅÊÄÏÓÅÉÓ: ÅËËÇÍÉÊÁ ÃÑÁÌÌÁÔÁ,
ÁÈÇÍÁ, 2007, ó. 464
ÄÇÌÇÔÑÇÓ ÌÅÍÔÆÁÖÏÓ
ÏÌÏÔÉÌÏÓ ÊÁÈÇÃÇÔÇÓ
ÃÅÍÉÊÏ ÔÌÇÌÁ Ã.Ð.Á.
Ùò âåíéæåëéêÞ èåùñåßôáé óå ãåíéêÝò ãñáììÝò
ðåñßïäïò 25 ðåñßðïõ ÷ñüíùí ðïõ ðåñéëáìâÜíåé
ôéò äåêáåôßåò 1910 êáé 1920 êáé åêôåßíåôáé ìÝ÷ñé
ó÷åäüí ôï 1935 ìåôÜ ôçí ðëÞñç åðéêñÜôçóç ôçò
áíôéâåíéæåëéêÞò ðáñÜôáîçò. Ðåñßïäïò ôáñá÷þäçò
ìå ðïëÝìïõò ðïõ äéðëáóßáóáí ôï Ýäáöïò ôïõ
Åëëçíéêïý ÊñÜôïõò, áëëÜ êáé êáôáóôñïöÝò, äé-
÷áóìü, äéêôáôïñßåò üðùò êáé åßóïäï ó÷åäüí åíÜ-
ìéóç åêáôïììõñßïõ ðñïóöýãùí, ðïõ êáôÝöõãáí
óôçí ÅëëÜäá ÷ùñßò óôçí ðëåéïíüôçôÜ ôïõò íá
äéáèÝôïõí ïýôå ôá ðëÝïí áðáñáßôçôá ãéá óôïé-
÷åéþäç äéáâßùóç. Óçìáíôéêü ðñüâëçìá õðÞñîå ç
áðïêáôÜóôáóç ôùí ðñïóöýãùí ôüóï óôçí
ýðáéèñï ÷þñá üóï êáé óôéò ðüëåéò.
Ôïí ÍïÝìâñéï ôïõ 2004 óõíäéïñãáíþèçêå
áðü ôï Ãåùðïíéêü ÐáíåðéóôÞìéï Áèçíþí êáé ôï
Åèíéêü ºäñõìá Åñåõíþí êáé Ìåëåôþí «ÅëåõèÝ-
ñéïò ÂåíéæÝëïò» åðéóôçìïíéêü óõíÝäñéï ìå èÝìá
«Ç åëëçíéêÞ áãñïôéêÞ êïéíùíßá êáé ïéêïíïìßá
êáôÜ ôç âåíéæåëéêÞ ðåñßïäï» óôï ïðïßï óõììåôåß-
÷áí åéäéêïß åðéóôÞìïíåò, êáèçãçôÝò Þ åñåõíçôÝò.
Ôá ðñáêôéêÜ ôïõ Óõíåäñßïõ åêäüèçêáí ôï 2007
óå Ýíá ôüìï 500 ó÷åäüí óåëßäùí áðü ôïí
åêäïôéêü ïßêï «ÅëëçíéêÜ ÃñÜììáôá» ìå åðéìÝëåéá
ôùí éóôïñéêþí ÄçìÞôñç Ðáíáãéùôüðïõëïõ êáé
ÄçìÞôñç Óùôçñüðïõëïõ êáé áðïôåëïýíôáé áðü
ôÝóóåñåéò åíüôçôåò: Ïéêïíïìßá, ÐïëéôéêÞ, Êïéíù-
íßá êáé Åêðáßäåõóç-¸ñåõíá.
Áðü ôéò åéóçãÞóåéò, ïé ïðïßåò ðáñïõóéÜæïõí
áíáðüöåõêôåò áëëçëïåðéêáëýøåéò ðïõ, üìùò,
óðÜíéá áëëçëïáíôéêñïýïíôáé áðåéêïíßæåôáé ôï
áãñïôéêü æÞôçìá áðü äéáöïñåôéêÝò ïðôéêÝò
ãùíßåò. ÐåñéãñÜöåôáé ç êáôÜóôáóç ðïõ åðéêñá-
ôïýóå óôéò áñ÷Ýò ôïõ 20ïý áéþíá üôáí ïé áãñüôåò
áðïôåëïýóáí áíôéêåßìåíï åêìåôÜëëåõóçò ôùí
ôóéöëéêÜäùí, ôùí ìåôáðñáôþí, ôùí åìðüñùí êáé
ôùí ôïêïãëýöùí ìå áðïôÝëåóìá ôçí åîáèëßùóç
ôïõ áãñïôéêïý ðëçèõóìïý êáé ôçí áõèüñìçôç
åîÝãåñóç ôïõ ÊéëëåëÝñ ôï 1910. ÊáôÜ ôçí ðñþôç
âåíéæåëéêÞ ðåñßïäï åëÞöèçóáí ìÝôñá äéóôáêôéêÜ
êáé ìüíï êáôÜ ôç äåýôåñç âåíéæåëéêÞ ðåñßïäï,
äçë. ìåôÜ ôï 1922, ôá õðÝñ ôùí áãñïôþí ìÝôñá
Ýãéíáí ôïëìçñüôåñá, Üñ÷éóáí, üìùò, íá áðïäß-
äïõí ðëÞñùò ìüíï ìåôÜ ôçí áíþìáëç ðåñßïäï
ôçò äåêáåôßáò ôïõ '40. Èá ðñÝðåé íá óçìåéùèåß üôé
êáé ïé êõâåñíÞóåéò ôçò ìåôá-âåíéæåëéêÞò ðåñéüäïõ
åëÜ÷éóôá Ýèéîáí ôá ìÝôñá áõôÜ ðáñÜ ôç äéáöï-
ñåôéêÞ ðïëéôéêÞ êáé êïéíùíéêÞ öéëïóïößá ôïõò. Åí
ðÜóç ðåñéðôþóåé óêïðüò ôùí ìÝôñùí Þôáí íá
âåëôéùèåß ç èÝóç ôùí áãñïôþí êáé ç áðüäïóç
ôùí êáëëéåñãÞóéìùí ãáéþí ðïõ Þôáí êáèçëù-
ìÝíç ëüãù ôïõ êïëëçãéêïý óõóôÞìáôïò. ÐáñÜë-
ëçëá, ìåôÜ ôçí êáôáóôñïöÞ ôïõ 1922 Ýðñåðå íá
áðïêáôáóôáèïýí ïé ðñüóöõãåò, ïé ïðïßïé óôçí
ðëåéïíüôçôÜ ôïõò åãêáôáóôÜèçêáí óå áãñïôéêÝò
ðåñéï÷Ýò. Ãéá ôçí áýîçóç ôçò êáëëéåñãÞóéìçò ãçò
êáé ôïí ðåñéïñéóìü ôçò åëïíïóßáò, íüóïõ
åíäçìéêÞò ðïõ ìÜóôéæå ôïí áãñïôéêü ðëçèõóìü,
åêôüò áðü áðáëëïôñéþóåéò áãñïôéêþí ãáéþí,
áðïîçñÜíèçêáí Ýëç êáé âáëôþäåéò ðåñéï÷Ýò áðï-
äßäïíôáò êôÞìáôá êáôÜëëçëá ãéá áãñïôéêÞ åê-
ìåôÜëëåõóç. ÁëëÜ ðáñÜ ôéò óýíôïíåò ðñïóðÜ-
èåéåò ç åëïíïóßá åîáëåßöèçêå ìüíï êáôÜ ôç
äåêáåôßá ôïõ '40 ìå ôç ÷ñÞóç ôïõ DDT. Ãéá ôç
âåëôßùóç ôùí ãáéþí êáôáóêåõÜóôçêáí åããåéï-
âåëôéùôéêÜ Ýñãá ôá ïðïßá ïäÞãçóáí óôçí êáë-
ëéÝñãåéá öõôþí ìåãáëýôåñçò ðñïóôéèÝìåíçò áîßáò
ðïõ Þôáí äõíáôü íá åîá÷èïýí, üðùò ï êáðíüò êáé
ôï âáìâÜêé.
Ãéá ôçí áðáëëáãÞ ôùí áãñïôþí áðü ôçí
ôïêïãëõößá éäñýèçêáí ãåùñãéêïß óõíåôáéñéóìïß
ïé ïðïßïé, üìùò, äåí áðÝäùóáí ôá áíáìåíüìåíá
êáé ðïëëïß áðü áõôïýò ðáñÝìåéíáí áäñáíåßò. Êáé
ðÜëé ìåôáðïëåìéêÜ öÜíçêå ç ÷ñçóéìüôçôÜ ôïõò
ãéá íá ðåñéÝëèïõí óå ìáñáóìü ìåôÜ ôçí ðïëé-
ôéêïðïßçóÞ ôïõò êáôÜ ôç äåêáåôßá ôïõ 1980. ÁëëÜ
ôï ðéï óçìáíôéêü âÞìá ãéá ôçí áãñïôéêÞ ïéêïíïìßá
õðÞñîå ç ßäñõóç ôçò ÁãñïôéêÞò ÔñÜðåæáò ôçò
ÅëëÜäïò ôï 1929, ðïõ Ýäùóå ôç äõíáôüôçôá
Ôñéðôüëåìïò 18 Ã.Ð.Á.
óôïõò áãñüôåò íá áãïñÜæïõí åßäç ðñþôçò
áíÜãêçò, ëéðÜóìáôá, ìç÷áíÞìáôá, íá áíåãåßñïõí
áðïèÞêåò êáé íá éäñýïõí óõíåôáéñéóôéêÜ åñãï-
óôÜóéá ìå ôç âïÞèåéá ÷áìçëüôïêùí äáíåßùí. Ç
ßäñõóç ôïõ Õðïõñãåßïõ Ãåùñãßáò Ýãéíå Þäç êáôÜ
ôç äåêáåôßá ôïõ '10 êáé õðÞñîå Ýíá åðéôåëéêü üñ-
ãáíï ãéá ôçí áíÜðôõîç ôçò ãåùñãßáò êáé ôçò êôçíï-
ôñïößáò. ÐáñÜëëçëá éäñýèçêáí åêðáéäåõôéêÜ
éäñýìáôá ìå áðïêëåéóôéêü óêïðü ôç ãåùñãéêÞ
åêðáßäåõóç: ç ÁíùôÜôç ÃåùðïíéêÞ Ó÷ïëÞ Áèç-
íþí, ç ÃåùðïíïäáóïëïãéêÞ ôïõ Ðáíåðéóôçìßïõ
Èåóóáëïíßêçò áëëÜ êáé ìÝóåò ó÷ïëÝò ãåù-
ðïíéêÞò êáôåýèõíóçò. Åî' Üëëïõ éäñýèçêáí ãéá
ðñþôç öïñÜ åñåõíçôéêÜ Éíóôéôïýôá, üðùò ôï
ÌðåíÜêåéï Öõôïðáèïëïãéêü Éíóôéôïýôï, ìå óêï-
ðü ôçí ðñïþèçóç ôçò ãåùñãéêÞò Ýñåõíáò óôçí
ÅëëÜäá, ôá ïðïßá Ý÷ïõí ðñïóöÝñåé êáé ðñï-
óöÝñïõí áêüìç óÞìåñá ìåãÜëåò õðçñåóßåò
óôïõò áãñüôåò.
Éäéáßôåñç óçìáóßá äßíåôáé áðü ôïõò åéóçãçôÝò
óôï ðñïóöõãéêü ðñüâëçìá ðïõ áíÝêõøå ðïëý
Ýíôïíá ìåôÜ, êõñßùò, ôç ÌéêñáóéáôéêÞ Êáôá-
óôñïöÞ. Ç åéóñïÞ óôïí Åëëáäéêü ÷þñï åêá-
ôïììõñßùí ñáêÝíäõôùí óôçí ðëåéïíüôçôÜ ôïõò
ïìïãåíþí åß÷å ùò áðïôÝëåóìá ôçí ðñïóöõãÞ óå
äéåèíÞ äáíåéóìü, óõ÷íÜ ìå åðá÷èåßò üñïõò, ôçí
áðáëëïôñßùóç ãáéþí êáé ôç äéáíïìÞ êëÞñùí ü÷é
ìüíï óå ðñüóöõãåò áëëÜ êáé óå ãçãåíåßò. ÁëëÜ
ðñïÝêõøáí ðïëëÜ êïéíùíéêÜ ðñïâëÞìáôá êáèþò
ç ãíþìç ôçò ðëåéïíüôçôáò ôùí ãçãåíþí ãéá ôïõò
ðñüóöõãåò Þôáí áðü áðáîéùôéêÞ Ýùò åíôåëþò
áñíçôéêÞ. Ç áöïìïßùóç ôùí ðñïóöýãùí óõ-
íÜíôçóå ìåãÜëåò äõóêïëßåò ðñÜãìá ôï ïðïßï
öáßíåôáé áðü ôá Ýíôõðá ôçò åðï÷Þò êáé ôéò
èåáôñéêÝò åðéèåùñÞóåéò. Ç âåíéæåëéêÞ ðáñÜôáîç
ðñïóåôáéñßóèçêå ðïëéôéêÜ ôïõò áãñüôåò êáé ãé'
áõôü ôï ëüãï ç åðéññïÞ ôïõ Êïìïõíéóôéêïý Êüì-
ìáôïò ó' áõôïýò õðÞñîå áìåëçôÝá, áíôßèåôá ìå
ü,ôé óõíÝâç ìå ôïõò åãêáôåóôçìÝíïõò óôéò ðüëåéò
ðñüóöõãåò, ïé ïðïßïé óôçí ðëåéïíüôçôÜ ôïõò
ñéæïóðáóôéêïðïéÞèçêáí. Ôüóç Þôáí ç åðéññïÞ ôçò
âåíéæåëéêÞò ðáñÜôáîçò óôïõò ðñüóöõãåò áãñüôåò
þóôå êÜðïôå êáôçãïñÞèçêå üôé ç áíôáëëáãÞ ôùí
ðëçèõóìþí Ýãéíå ìå óêïðü íá áðïêôÞóåé ìüíéìç
êïììáôéêÞ ðåëáôåßá.
Ïé ðëçñïöïñßåò ðïõ áíôëïýíôáé áðü ôéò
åéóçãÞóåéò åßíáé ðëÞñùò äéáöùôéóôéêÝò ãéá ôçí
êáôÜóôáóç ôçò ÅëëÜäáò êáôÜ ôçí ðåñßïäï áõôÞ
êáé ôçí áíÜðôõîç ðïõ åðéôåý÷èçêå ðáñÜ ôéò åí-
äïãåíåßò êáé åîùãåíåßò áíôéîïüôçôåò. ÊáôÜ ôç
äýóêïëç âåíéæåëéêÞ ðåñßïäï êáôáâëÞèçêáí óý-
íôïíåò ðñïóðÜèåéåò ãéá ôçí åðßëõóç ôùí ìåãÜëùí
ðñïâëçìÜôùí êáé êáèïñéóôéêüò ðáñÜãùí ãéá ôçí
åðßëõóç ôïõò, êáôÜ ôçí ïðïßá ôç óõññéêíùìÝíç
ðéá ÅëëÜäá äåí ùèïýóáí ôá üíåéñá ôçò ÌåãÜëçò
ÉäÝáò êáé ôçò áíáóýóôáóçò ôçò ÂõæáíôéíÞò Áõôï-
êñáôïñßáò, õðÞñîå Üìåóá Þ Ýììåóá ç ðñïóù-
ðéêüôçôá ôïõ ÂåíéæÝëïõ. ¸óôù êáé áí äåí Þôáí
ðÜíôá ï ßäéïò ðïõ õëïðïéïýóå ôéò éäÝåò ôïõ ïé óõ-
íåñãÜôåò ôïõ ùèïýíôáí áðü áõôÝò ãéá ôçí åðßëõóç
ôùí ðñïâëçìÜôùí êáé ôçí ðñüïäï ôçò ÷þñáò.
έγραψαν...
για
α την «Ελληνικήή Αγρροτικήή Κοοινωνία
Ìå áöïñìÞ ôçí Ýêäïóç ôùí ðñáêôéêþí ôïõ
óõíåäñßïõ, Ç åëëçíéêÞ áãñïôéêÞ êïéíùíßá êáé
ïéêïíïìßá êáôÜ ôç âåíéæåëéêÞ ðåñßïäï, áðü ôï
Ãåùðïíéêü ÐáíåðéóôÞìéï Áèçíþí êáé ôï Åèíéêü
ºäñõìá Åñåõíþí êáé Ìåëåôþí «ÅëåõèÝñéïò Ê.
ÂåíéæÝëïò», ëÜâáìå ïñéóìÝíåò éäéáßôåñá ôéìçôéêÝò
åðéóôïëÝò áðü åîÝ÷ïõóåò ðñïóùðéêüôçôåò ôçò
ðïëéôéêÞò êáé ôçò åðéóôÞìçò. Ïé åðéóôïëÝò ðåñé-
Ý÷ïõí éäéáßôåñá åõìåíÞ ó÷üëéá ãéá ôï ðåñéå÷üìåíï
ôïõ ôüìïõ êáé åýóôï÷åò ðáñáôçñÞóåéò ó÷åôéêÜ ìå
ôç óõìâïëÞ ôçò Áíþôáôçò ÃåùðïíéêÞò Ó÷ïëÞò
óôçí ïéêïíïìéêÞ êáé êïéíùíéêÞ áíÜðôõîç ôçò
÷þñáò ìáò. Ìåôáîý áõôþí îå÷ùñéóôÞ èÝóç
êáôÝ÷åé ç éäéü÷åéñç åðéóôïëÞ ôïõ ÐñïÝäñïõ ôçò
ÅëëçíéêÞò Äçìïêñáôßáò ê. ÊÜñïëïõ Ðáðïýëéá,
ôçí ïðïßá ðáñáèÝôïõìå áõôïýóéá.
Åðßóçò, ç Õðïõñãüò Åîùôåñéêþí ê. Íôüñá
α»
ÌðáêïãéÜííç áðåõèýíåé ðñïóùðéêÝò åõ÷áñéóôßåò
óôïí Ðñýôáíç ôïõ Ã.Ð.Á. ê. Ã. ÆÝñâá, åîáßñïíôáò
ôáõôü÷ñïíá ôçí «åðïéêïäïìçôéêÞ óõíåñãáóßá»
ôïõ Ðáíåðéóôçìßïõ ìå ôï Åèíéêü ºäñõìá Åñåõíþí
êáé Ìåëåôþí «ÅëåõèÝñéïò Ê. ÂåíéæÝëïò» êáé ôï
ôåëéêü áðïôÝëåóìá ôï ïðïßï, üðùò ç ßäéá ôïíßæåé,
áðïôåëåß «ìéá ïëïêëçñùìÝíç ìåëÝôç ôçò áãñï-
ôéêÞò êáé ïéêïíïìéêÞò êïéíùíßáò ôçò ÂåíéæåëéêÞò
ðåñéüäïõ».
Óõã÷áñçôÞñéåò åðéóôïëÝò áðçýèõíáí áêüìç ç
õðåýèõíç ôçò ÂéâëéïèÞêçò ôïõ Ìïõóåßïõ
ÌðåíÜêç ê. Ðßôóá ÔóÜêùíá êáé ç ÐñïúóôáìÝíç
ôïõ ÔìÞìáôïò ôïõ Éóôïñéêïý Áñ÷åßïõ ôçò
ÁãñïôéêÞò ÔñÜðåæáò ê. Åõñéäßêç ÐÜíïõ.
Áîßæåé, ôÝëïò, íá áíáöÝñïõìå ôçí ðáñïõóßáóç
ôïõ ôüìïõ áðü ôïí éóôïñéêü ÐïëõìÝñç Âüãëç óôï
Ýíèåôï Âéâëéïäñüìéï ôçò åöçìåñßäáò ÔÁ ÍÅÁ
Öèéíüðùñï 19 2008
(ÓÜââáôï 21 Éïõíßïõ 2008), üðïõ áíáöÝñïíôáé
ìåôáîý Üëëùí ôá åîÞò: «[…]Ïé óõããñáöåßò ðïõ
óõììåôÝ÷ïõí óôïí ôüìï åîåôÜæïõí ðëåõñÝò ôçò
áãñïôéêÞò ïéêïíïìßáò êáé ðïëéôéêÞò óôçí ðñþôç
ðåñßïäï äéáêõâÝñíçóçò ôïõ ÂåíéæÝëïõ êáé óôá
÷ñüíéá ôïõ ÌåóïðïëÝìïõ. Óôï ðëáßóéï ôçò
áãñïôéêÞò ìåôáññýèìéóçò êáé ôùí åðéðôþóåþí ôçò
óôçí êïéíùíßá ôçò õðáßèñïõ åîåôÜæïíôáé ìåôáîý
Üëëùí ïé áãñïôéêïß óõíåôáéñéóìïß, ïé êéíçôïðïé-
Þóåéò ôùí áãñïôþí, ç ÷Üñáîç ôçò áãñïôéêÞò
ðïëéôéêÞò, ç áðïêáôÜóôáóç ôùí ðñïóöýãùí, ç
ãåùñãéêÞ åêðáßäåõóç ê.Ü.». Ï óõíôÜêôçò, ï ïðïß-
ïò ìÜëéóôá óõãêáôáëÝãåé ôï âéâëßï óôá ðñïôåé-
íüìåíá ãéá ìåëÝôç ôï êáëïêáßñé, êáôáëÞãåé ëÝãï-
íôáò üôé ï ôüìïò «áíáêåöáëáéþíåé ôçí éóôïñéêÞ
Ýñåõíá ôùí ôåëåõôáßùí åôþí ãéá ôçí åëëçíéêÞ
êïéíùíßá êáé ïéêïíïìßá ôïõ ÌåóïðïëÝìïõ».
 ΒΙΒΛΙΟπαρουσίαση
ÈÅÑÌÏÊÇÐÉÁ ËÕÍÏÍÔÁÓ Ð ÑÏÂËÇÌÁÔÁ
ÔÇÓ Ì Ç×ÁÍÉÊÇÓ
ÔÑÏÖÉÌÙÍ
Ãåþñãéïò Í. Óôáýñïò Ãéáííéþôçò
Ìáõñïãéáííüðïõëïò
åêä. Springer, 2008 ó. 302
Åêä. Óôáìïýëç, ÁèÞíá 2005
ó. 719
Ôï ðüíçìá ôïõ ÊáèçãçôÞ ôïõ Ã.Ð.Á. ê. Ã. Ôï ðáñüí âéâëßï ôïõ Áí. ÊáèçãçôÞ ôïõ
Ìáõñïãéáííüðïõëïõ ðñïóöÝñåé óôïõò Ã.Ð.Á. ê. Ó. Ãéáííéþôç áðïôåëåß Ýíáí åìðå-
öïéôçôÝò, áëëÜ êáé óå êÜèå åíäéáöåñüìå- ñéóôáôùìÝíï êáé áíáëõôéêü ïäçãü ðïõ Ý÷åé
íï, ôéò áðáéôïýìåíåò ðëçñïöïñßåò, ðïõ èá ùò óôü÷ï íá åíéó÷ýóåé ôç äõíáôüôçôá êáôá-
âïçèÞóïõí óôçí êáôáíüçóç ôùí ðñïâëç- íüçóçò ôùí öïéôçôþí ðñïêåéìÝíïõ íá
ìÜôùí êáôáóêåõÞò, åîïðëéóìïý êáé ëåé- áíôéìåôùðßóïõí ðïëýðëïêåò Ýííïéåò êáé íá
ôïõñãßáò ôïõ èåñìïêçðßïõ. ÐåñéëáìâÜíåé ôïõò ìõÞóåé óôéò ðñáêôéêÝò åðßëõóçò ôùí
ãåíéêü ìÝñïò ìå óôïé÷åßá ôçò éóôïñéêÞò ðñïâëçìÜôùí ôçò Ìç÷áíéêÞò Ôñïößìùí.
åîÝëéîçò ôùí èåñìïêçðéáêþí êáôáóêåõþí Êáëýðôåé èåìáôéêÝò åíüôçôåò ðïõ áöïñïýí
êáèþò êáé ôçí ðñüóöáôç åðéóôçìïíéêÞ ðñïâëÞìáôá ñïÞò, ìåôáöïñÜò èåñìü-
Ýñåõíá ôïõ ôïìÝá, åíþ óôç óõíÝ÷åéá ãßíåôáé ôçôáò, ìåôáöïñÜò ìÜæáò, êáèþò åðßóçò êáé
åêôåíÞò áíáöïñÜ óôï ðåñéâÜëëïí ôïõ ôéò ðéï êïéíÝò äéåñãáóßåò ðïõ åöáñìüæïíôáé
èåñìïêçðßïõ êáé ôéò äõíáìéêÝò ó÷Ýóåéò êáé óôçí åðåîåñãáóßá ôùí ôñïößìùí üðùò ç
áëëçëåðéäñÜóåéò ôùí ðáñáãüíôùí ôïõ øýîç, ç êáôÜøõîç, ç åîÜôìéóç, ç øõ÷ñïìå-
(áêôéíïâïëßá, ó÷åôéêÞ õãñáóßá, èåñìï- ôñßá êáé ç áðïîÞñáíóç. ÐåñéëáìâÜíåé áêü-
êñáóßá, äéïîåßäéï ôïõ Üíèñáêá, ê.á.) êáé ìá åñùôÞóåéò èåùñßáò õðü ôç ìïñöÞ óùó-
ôçò áíÜðôõîçò ôùí öõôþí. Óôï ôåëåõôáßï ôïý Þ ëÜèïõò êáé åõñý öÜóìá ëõìÝíùí
ìÝñïò ôïõ âéâëßïõ äåí ðáñáëåßðåôáé ç ðñïâëçìÜôùí áðü âáóéêÜ Ýùò êáé åîåéäé-
ôå÷íéêÞ ðñïóÝããéóç ôïõ èÝìáôïò ìå êåõìÝíá. Ôï âéâëßï óõíïäåýåôáé áðü øç-
ëåðôïìåñåßò áíáöïñÝò óôï ó÷åäéáóìü, óôá öéáêü äßóêï ìå ôéò ëýóåéò ôùí ðñïâëçìÜ-
õëéêÜ êáôáóêåõÞò êáé óôïí åîïðëéóìü åíüò ôùí åêåßíùí ðïõ áðáéôïýí ÷ñÞóç çëåêôñï-
èåñìïêçðßïõ. íéêïý õðïëïãéóôÞ.
Ôá ìÝëç ôçò ðáíåðéóôçìéáêÞò êïéíüôçôáò ôïõ Ã.Ð.Á.
ðïõ Ý÷ïõí åêäüóåé êÜðïéï âéâëßï Þ óýããñáììá ôï
ôåëåõôáßï Ýôïò êáé åðéèõìïýí íá óõìðåñéëçöèåß ôï
Ýñãï ôïõò óôç Âéâëéïðáñïõóßáóç, ðáñáêáëïýíôáé íá
óôåßëïõí Ýíá áíôßôõðï óôç äéåýèõíóç ôïõ ðåñéïäéêïý.
Ôñéðôüëåìïò 20 Ã.Ð.Á.
ÄÉÁÔÑÏÖÇ É ×ÈÕÙÍ
Óùöñüíéïò Åõóôñ.
Ðáðïõôóüãëïõ
åêä. Óôáìïýëç, ÁèÞíá 2008,
ó. 976
Óôï âéâëßï "ÄéáôñïöÞ é÷èýùí" ôïõ Êáèç-
ãçôÞ ôïõ Ã.Ð.Á. ê. Ó. Ðáðïõôóüãëïõ áíá-
ðôýóóïíôáé óå âÜèïò óçìáíôéêÜ ãíùóôéêÜ
áíôéêåßìåíá ôçò äéáôñïöÞò ôùí é÷èýùí êáé
åðéóçìáßíåôáé ç ôåñÜóôéá óçìáóßá ôçò äéá-
ôñïöÞò ôùí ïñãáíéóìþí áõôþí, áðü ôçí
ïðïßá ìðïñåß íá êáèïñéóèåß, óå õøçëüôáôï
âáèìü, ôüóï ôï åêÜóôïôå åðßðåäï ôçò ïìïé-
ïóôáóßáò ôùí é÷èýùí, ï ñõèìüò áíáðôýîåþò
ôïõò êáé ç ðïéüôçôá ôùí ôåëéêþí ôïõò ðñïú-
üíôùí, üóï êáé ôï êüóôïò ôçò ðáñáãùãÞò
ôïõò, áëëÜ êáé ç ðéèáíÞ åðéâÜñõíóç ôïõ
õäÜôéíïõ ðåñéâÜëëïíôïò. ÓõãêåêñéìÝíá
áíáëýïíôáé ïé ðáñÜãïíôåò áðü ôïõò ïðïß-
ïõò äéáìïñöþíåôáé ç çèïëïãßá ôçò äéá-
ôñïöÞò ôùí é÷èýùí êáôÜ ôá äéÜöïñá âéïëï-
ãéêÜ ôïõò óôÜäéá êáé áðïóáöçíßæåôáé ç
óçìáóßá êáé ç Ýííïéá ôïõ äéáôñïöéêïý ôïõò
ôýðïõ. ÐåñéãñÜöåôáé ëåðôïìåñþò ç áíá-
ôïìßá ôïõ ðåðôéêïý ôïõò óõóôÞìáôïò êáé
ðáñÝ÷åôáé ç äõíáôüôçôá êáôáíïÞóåùò ôùí
éäéïôÞôùí ôïõ, óå óõíäõáóìü ìå ôç öõóéï-
ëïãßá èñÝøåùò êáé ôéò ìåôáâïëéêÝò äéåñãá-
óßåò ðïõ ÷áñáêôçñßæïõí ôïõò é÷èýåò. Åîå-
ôÜæåôáé ç óçìáóßá ôçò äéáôñïöÞò óôç äéá-
ìüñöùóç ôùí ðïéïôéêþí ÷áñáêôçñéóôéêþí
ôùí åêôñåöüìåíùí é÷èýùí, áíáëýåôáé ï
ôñüðïò ðñïóäéïñéóìïý ôùí èñåðôéêþí ôïõò
áíáãêþí óå óõíäõáóìü ìå ôçí êáôáãñáöÞ
ôùí ðéèáíþí äéáôñïöéêþí ôïõò íïóçìÜôùí
êáé áíáöÝñïíôáé üëåò ïé êáôçãïñßåò ôùí
æùïôñïöþí êáèþò êáé ç ìåèïäïëïãßá
ðáñáãùãÞò-êáôáñôßóåùò, óõíôçñÞóåùò êáé
÷ïñçãÞóåùò ôùí é÷èõïôñïöþí.

ÐÑÁÃÌÁÔÏÐÏÉÇÈÇÊÅ ÌÅ ÅÐÉÔÕ×ÉÁ
óôéò 7-8 ÌáÀïõ 2008 óôï Êåíôñéêü Êôßñéï
Äéïßêçóçò ôïõ Ãåùðïíéêïý Ðáíåðéóôçìßïõ
Áèçíþí, ôï äéÞìåñï åðéóôçìïíéêü óõíÝ-
äñéï ìå èÝìá: «ÐõñêáãéÝò 2007: Áðü ôçí
êáôáóôñïöÞ óôçí áíÜðôõîç». Ôï óõíÝäñéï
ôßìçóáí ìå ôçí ðáñïõóßá ôïõò ç ðïëéôéêÞ
çãåóßá ôïõ Õðïõñãåßïõ ÁãñïôéêÞò ÁíÜðôõ-
îçò & Ôñïößìùí åíþ ôéò óõíåäñßåò ðáñá-
êïëïýèçóáí ìå éäéáßôåñï åíäéáöÝñïí ïé
Íïìáñ÷éáêÝò êáé ïé ÄçìïôéêÝò Áñ÷Ýò ðïë-
ëþí ðõñüðëçêôùí ðåñéï÷þí, åðéóôÞìï-
íåò, ôå÷íïêñÜôåò êáé áðëïß ðïëßôåò. Óôï
ðëáßóéï ôïõ óõíåäñßïõ áõôïý áíáðôý÷èç-
êáí èÝìáôá ðïõ áöïñïýóáí ôçí ðñùôï-
ãåíÞ ðáñáãùãÞ, ôï ðåñéâÜëëïí êáé ôçí
áíÜðôõîÞ ôïõ, óôïõò åðôÜ Íïìïýò ôçò
÷þñáò, ðïõ åðëÞãçóáí áðü ôéò êáôáóôñï-
öéêÝò ðõñêáãéÝò ôïõ êáëïêáéñéïý ôïõ
2007.
ÔÏ ÄÉÊÔÕÏ ÅÕÑÙÐÁÚÊÙÍ ÓÐÏÕÄÙÍ
ôïõ Ðáíåðéóôçìßïõ ôïõ Åëóßíêé äéïñãÜ-
íùóå óôéò 22-23 ÌáÀïõ 2008 äéåèíÝò
äéåðéóôçìïíéêü óåìéíÜñéï ìå èÝìá «Åðáíå-
îÝôáóç ôùí áãñïôéêþí åîåëßîåùí óôçí
Åõñþðç». Ôï óåìéíÜñéï áðïóêïðïýóå óôçí
åõñýôåñç äõíáôÞ óõæÞôçóç êáé ðïëõäéÜ-
óôáôç åðéóêüðéóç ôùí ìåãáëýôåñùí ðñï-
êëÞóåùí ðïõ áíôéìåôùðßæïõí óÞìåñá ïé
áãñïôéêÝò ðåñéï÷Ýò ôçò Åõñþðçò, ùò áðï-
ôÝëåóìá ôùí ôñå÷ïõóþí êïéíùíéêï-ðïëé-
ôéóôéêþí, äçìïãñáöéêþí, ðïëéôéêþí êáé
ðåñéâáëëïíôéêþí åîåëßîåùí ðïõ äéáãñÜ-
ΝΕΑ του Πανεπιστημίου
öïíôáé óôçí ÅõñùðáúêÞ Þðåéñï. Ôï óåìé-
íÜñéï óõãêÝíôñùóå óåéñÜ áðü åîÝ÷ïíôåò
åðéóôÞìïíåò, ôüóï áðü ôç Öéíëáíäßá üóï
êáé ôï åîùôåñéêü, ìå êýñéï ðñïóêåêëç-
ìÝíï ïìéëçôÞ, ôïí åñåõíçôÞ-åìðåéñïãíþ-
ìïíá åðß ôïõ èÝìáôïò, ÊáèçãçôÞ Áãñïôé-
êÞò Êïéíùíéïëïãßáò ôïõ ôìÞìáôïò Ïéêï-
íïìéêþí Ãåùñãßáò êáé ÁãñïôéêÞò ÁíÜðôõ-
îçò, ôïõ Ãåùðïíéêïý Ðáíåðéóôçìßïõ
Áèçíþí, êýñéï ×áñÜëáìðï Êáóßìç.
ÔÇÍ ÔÅÔÁÑÔÇ 4/6/2008 Ç ÅÕÑÙÐÁ-
úêÞ ¸íùóç âñÜâåõóå óôéò ÂñõîÝëëåò ôïí
åðéóôçìïíéêü õðåýèõíï êáé åêðñüóùðï
ôïõ åñåõíçôéêïý ðñïãñÜììáôïò ÄÉÏÍÕ-
ÓÏÓ, êáèçãçôÞ ×çìåßáò ôïõ Ãåùðïíéêïý
Ðáíåðéóôçìßïõ Áèçíþí ê. ÓÝñêï ×áñïõ-
ôïõíéÜí ìå ôï âñáâåßï Best of the Best
Environmental Projects ãéá ôï Ýôïò 2007.
Êýñéï áíôéêåßìåíï ôïõ Ýñãïõ åßíáé ç
äéá÷åßñéóç ôùí óôåñåþí áðïâëÞôùí ôçò
ïéíïðïßçóçò êáé ç ÷ñçóéìïðïßçóÞ ôïõò ùò
ðñþôçò ýëçò ãéá ôçí ðáñáãùãÞ ðñïúüíôùí
ìå óçìáíôéêÞ áîßá êáé ïéêïíïìéêü
åíäéáöÝñïí.
Ï áóêïìýêçôáò, Kazachstania hellenica.
ÓÔÏ ÐÅÑÉÏÄÉÊÏ «INTERNATIONAL
Journal of Systematic and Evolutionary
Microbiology» (Vol. 58, pp. 1263-1267)
äçìïóéåýôçêå ç åñãáóßá ìå ôßôëï
«Kazachstania hellenica sp. nov., a novel
ascomycetous yeast from a Botrytis-
affected grape must fermentation» ìå
óõããñáöåßò ôïõò Aspasia A. Nisiotou and
George-John E. Nychas. Ôï Kazachstania
hellenica Nisiotou et Nychas sp. nov. åßíáé
Ýíá íÝï åßäïò áóêïìýêçôá ðïõ áíáêá-
ëýöèçêå ðñüóöáôá. Ç áðïìüíùóç êáé ç
ðåñéãñáöÞ ôçò æýìçò ðñáãìáôïðïéÞèçêáí
óôï ÅñãáóôÞñéï Ìéêñïâéïëïãßáò êáé Âéï-
ôå÷íïëïãßáò Ôñïößìùí ôïõ Ã.Ð.Á. áðü ôçí
Äñ. Íçóéþôïõ Áóðáóßá óôá ðëáßóéá ôçò
Öèéíüðùñï 21 2008
äéäáêôïñéêÞò äéáôñéâÞò ôçò. Ôï åßäïò
Kazachstania hellenica Þñèå íá ðñïóôåèåß
óôç ëßóôá ôùí 700 åéäþí æõìþí ðïõ Ý÷ïõí
êáôáãñáöåß ìÝ÷ñé óÞìåñá. Éäéáßôåñï åíäéá-
öÝñïí ðáñïõóéÜæåé ôï ãåãïíüò üôé ôï íÝï
áõôü åßäïò äåí áðïìïíþèçêå áðü êÜðïéï
áêñáßï ïéêïóýóôçìá (ð.÷. âÜèç ùêåáíþí)
üðùò óõ÷íÜ óõìâáßíåé ìå ôá íÝá åßäç ìé-
êñïïñãáíéóìþí ðïõ áðïêáëýðôïíôáé.
Áíôßèåôá âñÝèçêå ìÝóá óôïí ÷þñï ôïõ Ãåù-
ðïíéêïý Ðáíåðéóôçìßïõ, óå óôáöýëéá ôïõ
áìðåëþíá ôïõ Ã.Ð.Á. Áîßæåé íá óçìåéùèåß
üôé ôï ïéêïóýóôçìá ôùí óôáöõëéþí êáé ôïõ
ïßíïõ åßíáé åêôåíþò ÷áñáêôçñéóìÝío ùò
ðñïò ôçí âéïðïéêéëüôçôá ôùí æõìþí ðïõ
ôï áðïéêïýí. Öáßíåôáé üôé ç áíÜðôõîç êáé
åöáñìïãÞ íÝùí ìåèüäùí ìïñéáêÞò âéïëï-
ãßáò óôçí ìéêñïâéïëïãßá ôùí ôñïößìùí
áíïßãåé Ýíá íÝï ðåäßï Ýñåõíáò êáé áíáêá-
ëýøåùí óôç óõóôçìáôéêÞ êáé ôçí ïéêïëï-
ãßá ôùí ìéêñïâéáêþí óõóôçìÜôùí.
ÓÔÉÓ 19 ÊÁÉ 20 ÉÏÕÍÉÏÕ 2008
ðñáãìáôïðïéÞèçêå óôï ÁñéóôïôÝëåéï
ÐáíåðéóôÞìéï ôçò Èåóóáëïíßêçò ç 11ç
Äéçìåñßäá ÔìçìÜôùí / Ãñáöåßùí Äéåèíþí,
Äçìïóßùí Ó÷Ýóåùí êáé Åõñùðáúêþí Ðñï-
ãñáììÜôùí ôùí Åëëçíéêþí Á.Å.É. Óôï ðëáß-
óéï ôçò çìåñÞóéáò äéÜôáîçò ôçò äåýôåñçò
çìÝñáò åðáíáóõæçôÞèçêå ç ðñüôáóç ôïõ
Ãñáöåßïõ Äéåèíþí êáé Äçìïóßùí Ó÷Ýóåùí
& Åõñùðáúêþí ÐñïãñáììÜôùí ôïõ Ã.Ð.Á.
ãéá ôç äçìéïõñãßá åíüò êåíôñéêïý Äéáäé-
êôõáêïý Ôüðïõ ôùí ïìüëïãùí Ãñáöåßùí
ôùí åëëçíéêþí Á.Å.É., ðïõ èá óõíåéóÝöåñå
êáôáëõôéêÜ óôçí åðßôåõîç ôùí óôü÷ùí ôçò
áðïôåëåóìáôéêüôåñçò óõíåñãáóßáò êáé
áëëçëïåíçìÝñùóçò ôïõ ðñïóùðéêïý ôùí
Ãñáöåßùí, ôçò äçìéïõñãßáò êáé õéïèÝôçóçò
êïéíþí êáíüíùí ëåéôïõñãßáò, ôçò êáëýôå-
ñçò åðéêïéíùíéáêÞò óýíäåóçò ôùí Ðáíåðé-
óôçìßùí ìå ôïõò ðïëßôåò êáé ôçò áîéüðéóôçò
ðëçñïöüñçóçò ùò ðñïò ôá ðñïãñÜììáôá
óðïõäþí, ôçí áðïññüöçóç ôùí ðñïãñáì-
ìÜôùí ôïõ Êïéíïôéêïý Ðëáéóßïõ êáé ôï äéá-
êåêñéìÝíï åñåõíçôéêü, êïéíùíéêü êáé ðï-
ëéôéóôéêü Ýñãï ôùí åëëçíéêþí Á.Å.É. ÌåôÜ
áðü åêôåíÞ óõæÞôçóç êáé ãüíéìç áíôáë-
ëáãÞ áðüøåùí áðïöáóßóôçêå ïìüöùíá ç
áðïóôïëÞ ôïõ ðñïó÷åäßïõ ôçò ðñüôáóçò
óôç Óýíïäï ôùí ÐñõôÜíåùí.
 Ôñéðôüëåìïò
ÐÅÑÉÏÄÉÊÇ ÅÊÄÏÓÇ

Ìå áöïñìÞ ôç ëÞîç ôïõ Áêáäçìáúêïý Ýôïõò êáé ôç óõìðëÞñùóç

33 ÷ñüíùí áðü ôïí èÜíáôï ôïõ ðïéçôÞ Êáââáäßá ìå ðñùôïâïõëßá
ôùí Ðñõôáíéêþí Áñ÷þí ôïõ Éäñýìáôïò, ôï Ìïõóéêü ÅñãáóôÞñé
ôïõ Ã.Ð.Á. ìå ôç óõíäñïìÞ ôïõ ÔìÞìáôïò Äéåèíþí êáé Äçìïóßùí
Ó÷Ýóåùí äéïñãÜíùóáí ôç ÄåõôÝñá 7 Éïõëßïõ ôïõ 2008 åêäÞëùóç-
áöéÝñùìá óôï Íßêï Êáââáäßá. Óôï ðëáßóéï áõôÞò ôçò åêäÞëùóçò
ðñïâëÞèçêå ç Üãíùóôç êáé óðÜíéá ôáéíßá ôïõ Óôáýñïõ ÔïñíÝ ìå
ôßôëï «Ìéá Üëëç áíÜãíùóç ãéá ôï Íßêï Êáââáäßá» åíþ
áêïëïýèçóáí ïìéëßá ôïõ åñåõíçôÞ Ãéþñãïõ ÆåâåëÜêç ìå èÝìá
«¸íáò ¢ãíùóôïò Êáââáäßáò» êáé ç ðáñïõóßáóç ôïõ ìïõóéêïý
ðñïãñÜììáôïò áðü ôï Ìïõóéêü ÅñãáóôÞñé õðü ôç äéåýèõíóç ôïõ
ìïõóéêïý ÄçìÞôñç ÌçôóïôÜêç êáé ôçí åðéìÝëåéá ôçò ËÝêôïñïò
Ðáíáãéþôáò Êïõôóïýëç. Êáôá ôç äéÜñêåéá ôçò åêäÞëùóçò
áêïýóôçêáí ç÷çôéêÜ íôïêïõìÝíôá ìå ôç öùíÞ ôïõ Íßêïõ
Êáââáäßá êáé ôïõ Ìáíüëç ÁíáãíùóôÜêç íá áðáããÝëïõí äýï
ãíùóôÜ Ýñãá ôïõ ðïéçôÞ, åíþ ï Ãéþñãïò ÆåâåëÜêçò ó÷ïëßáæå
ôñáãïýäéá êáé ðïéÞìáôá. Ç âñáäéÜ ïëïêëçñþèçêå ìå äåîßùóç
óôïí ðñïáýëéï ÷þñï ôïõ Ãåùñãéêïý Ìïõóåßïõ.

ÏÄÇÃÉÅÓ ÓÕÍÔÁÎÇÓ

Óôï åîÞò ï Ôñéðôüëåìïò èá óôïé÷åéïèåôåßôáé øçöé-
áêÜ êáé ãéá ôïí ëüãï áõôü, ðñïêåéìÝíïõ íá äéåõ-
êïëýíåôáé ï ôõðïãñáöéêüò ó÷åäéáóìüò êáé ç óôïé-
÷åéïèåóßá, åßíáé óçìáíôéêü ãéá ôïõò óõããñáöåßò íá
ãíùñßæïõí êáé íá åöáñìüæïõí ôá åîÞò:
Ïé óõíåñãÜôåò ôïõ ðåñéïäéêïý èá ðñÝðåé íá
ðáñáäßäïõí óôçí ÓõíôáêôéêÞ ÅðéôñïðÞ ôéò ðñïò
êñßóç êáé äçìïóßåõóç åñãáóßåò ôïõò ôüóï óå øç-
öéáêÞ ìïñöÞ (Ýããñáöï ôïõ MS-WORD óå äéóêÝô-
ôá Þ CD-ROM), üóï êáé óå áíáëïãéêÞ åêôýðùóç
óå ÷áñôß Á4.
Óôçí ðñþôç óåëßäá íá óçìåéþíïõí ôï ôçëÝ-
öùíü ôïõò (óôáèåñü êáé êéíçôü) êáé ôçí çëåêôñï-
íéêÞ ôïõò äéåýèõíóç.
Áí ôï êåßìåíï óõíïäåýåôáé áðü êÜðïéåò åéêü-
íåò óå øçöéáêÞ ìïñöÞ áõôÝò èá ðñÝðåé íá åßíáé
åíóùìáôùìÝíåò óôï êåßìåíï áëëÜ ôáõôü÷ñïíá íá
ðáñáäßäïíôáé ùò îå÷ùñéóôÜ áñ÷åßá óå ìïñöÞ Tiff,
ôá ïðïßá èá Ý÷ïõí ðñïêýøåé áðü óÜñùóç óå
êáôÜëëçëç áíÜëõóç áíÜëïãá ìå ôï åðéèõìçôü
ìÝãåèïò åêôýðùóçò. Ïé åéêüíåò óå ôüíïõò ôïõ ãêñé
ðñÝðåé íá óáñþíïíôáé ìå áíÜëõóç 300 dpi êáé ïé
Ýã÷ñùìåò ìå áíÜëõóç 800 dpi. Áí ïé åéêüíåò
ðñïÝñ÷ïíôáé áðü öùôïãñÜöçóç ìå øçöéáêÞ
öùôïãñáöéêÞ ìç÷áíÞ íá ðáñáäßäïíôáé ÷ùñßò
åðåîåñãáóßá êáé óå óõíïäåõôéêü óçìåßùìá íá
äçëþíïíôáé ïé äéáóôÜóåéò ðïõ èá Ý÷ïõí üôáí
ôõðùèïýí. Åðßóçò ôá çëåêôñïíéêÜ áñ÷åßá ôùí
åéêüíùí ðñÝðåé áðáñáéôÞôùò íá óõíïäåýïíôáé
áðü óýíôïìï åðåîçãçìáôéêü êåßìåíï (ëåæÜíôá).
ÔÝëïò, åîáéôßáò ôçò íÝáò ìïñöÞò êáé ôïõ
åðáíáó÷åäéáóìïý ôïõ ðåñéïäéêïý, ôá êåßìåíá èá
ðñÝðåé íá êõìáßíïíôáé áðü 500-1000 ëÝîåéò.

ΓΕΩΠΟΝΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ÉåñÜ Ïäüò 75, Ô.Ê. 11855, ÁèÞíá