‫داﻧﺸﮕﺎه ﻣﺎزﻧﺪران‪ -‬داﻧﺸﮑﺪه ﻫﻨﺮ و ﻣﻌﻤﺎري‬

‫آﺷﻨﺎﯾﯽ ﺑﺎ ﻣﻌﻤﺎري اﺳﻼﻣﯽ‬

‫•اﺑﻨﯿﻪ درون ﺷﻬﺮي ﻣﻌﻤﺎري اﯾﺮاﻧﯽ‬

‫ﻣﻘﺒﺮه‬
 ‫ﻣﻘﺒﺮه‬

‫• اﻫﻤﯿﺖ و ﺗﺎرﯾﺨﭽﻪ‬
‫• ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎي ﻣﻘﺒﺮه‬
‫• ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎ‬
 ‫اﻫﻤﯿﺖ و ﺗﺎرﯾﺨﭽﻪ‬
‫‪ .‬ﻣﻘﺎﺑﺮ ﻫﻤﻮاره ﺑﺮاي ﺑﺰرﮔﺎن ﯾﮏ ﻗﻮم و ﺗﻤﺪن ﺑﻨﺎ ﻣﯽ ﺷﺪ‪ ،‬از ﻣﻘﺒﺮه ﻣﺼﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ‬
‫ﺗﺎ ﻣﻘﺒﺮه ﮐﻮرش در ﭘﺎﺳﺎرﮔﺎد‪ ،‬ﻧﺸﺎن از ارزش و اﻋﺘﺒﺎر ﺑﺰرﮔﺎن دﯾﻦ و ﭘﺎدﺷﺎﻫﺎن‬
‫ﺑﻮده اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻ ﭘﺲ از ﻣﺮﮔﺸﺎن ﺑﻨﺎ ﻣﯽ ﺷﺪ‪.‬‬

‫‪ .‬ﻧﻮع ﻧﮕﺮش ﺑﻪ ﻣﻘﺒﺮه در ﭘﯿﺶ از اﺳﻼم ﺑﺎ ﻧﻮع ﻧﮕﺮش ﺑﻪ آن در ﭘﺲ از اﺳﻼم‬

‫ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﻮده اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﯿﺶ از اﺳﻼم ﻣﻘﺎﺑﺮ ﺑﺮاي ﭘﺎدﺷﺎﻫﺎن ﺑﻨﺎ ﻣﯽ ﺷﻮد وﻟﯽ ﭘﺲ‬
‫از اﺳﻼم ﺑﺰرﮔﺎن دﯾﻨﯽ‪ ،‬ادﺑﯽ و ﻋﻠﻤﯽ ﻧﯿﺰ اﺿﺎﻓﻪ ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ .‬ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ارج و ﻗﺮب ﺑﺰرﮔﺎن دﯾﻨﯽ و ﻣﻨﺴﻮﺑﯿﻦ ﺑﻪ اﺋﻤﻪ‪ ،‬ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﻘﺎﺑﺮ ﭘﺲ از‬
‫اﺳﻼم ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﺑﻮده و ﺟﻨﺒﻪ دﯾﻨﯽ و روﺣﺎﻧﯽ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ .‬اوﻟﯿﻦ ﻣﻘﺒﺮه ﻫﺎي ﭘﺲ از اﺳﻼم در اﯾﺮان ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺧﺎﻧﺪان ﻋﻠﻮي ﺑﻮد )ﺑﻪ دﻟﯿﻞ‬
‫ﻧﺴﺒﺘﺸﺎن ﺑﻪ ﺣﻀﺮت ﻋﻠﯽ )ع(( ﮐﻪ ﺑﻪ ﺷﻤﺎل اﯾﺮان ﻣﻬﺎﺟﺮت ﮐﺮده ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ .‬ﻣﻬﻤﺘﺮﯾﻦ و ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ ﻣﻘﺎﺑﺮ در اﯾﺮان ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺣﺮم اﻣﺎم رﺿﺎ و ﺣﻀﺮت‬

‫ﻣﻌﺼﻮﻣﻪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ .‬آراﻣﮕﺎه ﻫﺎ ﭘﺲ از ﻣﺴﺎﺟﺪ ﺑﯿﺶ از ﻫﺮ ﻧﻮع ﺑﻨﺎي دﯾﮕﺮ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﯾﻦ ﺑﻨﺎ در ﻓﺮﻫﻨﮓ اﯾﺮاﻧﯽ رﯾﺸﻪ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬در ﺑﺮﺧﯽ ﻣﻮاﻗﻊ اﻫﻤﯿﺖ آن ﺑﻪ‬
‫ﺣﺪي اﺳﺖ ﮐﻪ ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﯾﯽ ﻋﺎﻣﻞ ﺷﮑﻞ ﮔﯿﺮي ﯾﮏ ﻣﺠﺘﻤﻊ زﯾﺴﺘﯽ اﻋﻢ از‬
‫ﺷﻬﺮ ﯾﺎ روﺳﺘﺎ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ﺷﻬﺮ ﻗﻢ‪.‬‬
‫‪ .‬در ﺑﺴﯿﺎري از روﺳﺘﺎﻫﺎ و ﺷﻬﺮﻫﺎ اﺻﺎﻟﺖ اﯾﻦ ﻧﻮع ﺑﻨﺎﻫﺎ دﻗﯿﻘﺎ ﻣﺸﺨﺺ ﻧﯿﺴﺖ و‬
‫ﺑﺮ اﺳﺎس رواﯾﺎت ﻣﺤﻠﯽ ﺷﮑﻞ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻣﻬﻢ ﻫﻮﯾﺘﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻋﻤﻮم ﻣﺮدم‬
‫ﺑﻪ آن ﺑﻨﺎ داده اﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ .‬ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ ﮐﻪ آراﻣﮕﺎه ﻫﺎ از ﻣﺤﻞ اﻃﺮاف ﺧﻮد ﺗﻘﺪس ﻣﯽ ﯾﺎﻓﺖ و آن ﻧﺎﻣﯽ ﺑﻪ‬
‫اﻧﻬﺎ داده ﻣﯽ ﺷﺪ ﮐﻪ اﻃﺮاﻓﯿﺎن دوﺳﺖ داﺷﺘﻨﺪ؛ ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ﺑﺮج ﻻﺟﯿﻢ ﮐﻪ ﺑﺮاي‬
‫ﯾﮏ ﺷﺎﻫﺰاده ﺳﺎﺳﺎﻧﯽ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪ وﻟﯽ اﮐﻨﻮن ﺑﻪ اﻣﺎم زاده ﻋﺒﺪاﷲ ﻣﻌﺮوف اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ .‬ﺑﺮﺧﯽ از ﻣﻘﺎﺑﺮ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﮐﺎﻧﻮن اﺟﺘﻤﺎع و واﺑﺴﺘﮕﯽ ﻫﺎي ﻣﺮدﻣﯽ و دوﻟﺘﯽ ﺷﺪ‪،‬‬
‫ﺑﺮﺧﯽ ﻣﺜﻞ ﻣﻘﺒﺮه ﺷﯿﺦ ﺻﻔﯽ اﻟﺪﯾﻦ در اردﺑﯿﻞ ﮐﺎﻧﻮن ﺗﺸﯿﻊ و آﻏﺎز ﺣﺮﮐﺖ ﺷﯿﻌﻪ‬
‫در اﯾﺮان ﺑﻮد‪.‬‬
‫‪ .‬ﺑﻪ واﺳﻄﻪ ﺗﺸﺎﺑﻪ اﺑﻨﯿﻪ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﻘﺎﺑﺮ اﻋﻢ از ﻣﻘﺎﺑﺮ دﯾﻨﯽ و ﻣﺬﻫﺒﯽ و ﺳﺎﯾﺮ‬
‫ﻣﻘﺎﺑﺮ‪ ،‬ﺑﻌﺪ از ﻣﺪﺗﯽ ﻫﻤﻪ اﻧﻬﺎ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺑﻪ زﯾﺎرﺗﮕﺎه ﻣﺮدم ﺷﺪه و در ﺑﯿﻦ آﻧﻬﺎ ﺗﻘﺪس‬
‫ﭘﯿﺪا ﮐﺮدﻧﺪ‪.‬‬
 ‫ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎي ﻣﻘﺒﺮه‬
‫ﻣﻘﺎﺑﺮ را از ﻟﺤﺎظ ﺷﮑﻞ و ﻓﺮم ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﻪ دو دﺳﺘﻪ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﮐﺮد‪:‬‬
‫اﻟﻒ‪ :‬ﻣﻘﺎﺑﺮ ﺑﺮ ﭘﺎﯾﻪ ﭼﺎرﺗﺎﻗﯽ‬
‫ﺑﺴﯿﺎري از ﻣﻘﺎﺑﺮ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﻣﺴﺎﺟﺪي ﮐﻪ ﺑﺮ ﭘﺎﯾﻪ ﭼﺎرﺗﺎﻗﯽ ﺑﻨﺎ ﺷﺪه اﻧﺪ‪ ،‬از ﻓﺮم‬
‫ﻣﺬﮐﻮر ﺗﺒﻌﯿﺖ ﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﮔﻨﺒﺪي ﺑﺮ روي ﭘﻼن ﻣﺮﺑﻊ ﯾﺎ ﻫﺸﺖ‬
‫ﺿﻠﻌﯽ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮔﻨﺒﺪ ﻋﻠﻮﯾﺎن در ﻫﻤﺪان‪.‬‬
‫ﻣﻘﺒﺮه ﭼﻠﺒﯽ اوﻏﻠﻮ ﺳﻠﻄﺎﻧﯿﻪ‬
 ‫ب‪ .‬ﻣﻘﺎﺑﺮ ﺑﺮﺟﯽ ﺷﮑﻞ‬
‫رﯾﺸﻪ اﺻﻠﯽ ﺑﻨﺎﻫﺎي ﻣﻘﺒﺮه اي از ﺷﻤﺎل اﯾﺮان‬
‫ﺑﻮده و ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻗﻠﯿﻢ اﯾﻦ ﻣﻨﻄﻘﻪ و ﮐﺜﺮت‬
‫ﺑﺎرش ﺑﺎران‪ ،‬ﮔﻨﺒﺪ اﯾﻦ ﻣﻘﺎﺑﺮ ﺑﻪ ﺻﻮرت رك‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﺪه و اﯾﻦ اﻟﮕﻮ ﺑﻪ ﺳﺎﯾﺮ ﻧﻘﺎط اﯾﺮان‬
‫ﺻﺎدر ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺣﺘﯽ در ﺳﺎﯾﺮ اﻗﻠﯿﻤﻬﺎ ﮐﻪ ﻧﯿﺎزي‬
‫ﺑﻪ اﯾﻦ ﻧﻮع از ﮔﻨﺒﺪ وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺖ‪.‬‬
‫ﯾﮑﯽ از رﯾﺸﻪ ﻫﺎي اﯾﻦ ﻧﻮع ﮔﻨﺒﺪ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻮده ﺑﻪ‬
‫ﻣﯿﻠﻬﺎي راﻫﻨﻤﺎ ﮐﻪ در ﮐﻨﺎر راه ﮐﺎرواﻧﯿﺎن اﺣﺪاث‬
‫ﻣﯽ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻘﺎﺑﺮ را از ﻟﺤﺎظ ﺗﻌﺪد ﺑﻨﺎﻫﺎ ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﻪ دو ﮔﻮﻧﻪ ذﯾﻞ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﺑﻨﺪي ﮐﺮد‪:‬‬
‫اﻟﻒ‪ :‬ﻣﻘﺎﺑﺮ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺗﮏ ﺑﻨﺎ‬
‫ﺑﺴﯿﺎري از ﻣﻘﺎﺑﺮ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺗﮏ و ﺟﺪا ﺑﻪ ﻫﺮ ﮐﺪام از ﻓﺮﻣﻬﺎي ﺑﯿﺎن ﺷﺪه‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮔﻨﺒﺪ ﻗﺎﺑﻮس ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﻧﺸﺎﻧﻪ ﻫﻢ ﻋﻤﻞ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪.‬‬
 ‫ب‪ .‬ﻣﻘﺎﺑﺮ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ اي‬
‫ﺑﺮﺧﯽ از ﻣﻘﺎﺑﺮ ﺑﻪ واﺳﻄﻪ اﻫﻤﯿﺖ ﺷﺨﺼﯿﺖ ﻣﺪﻓﻮن در آن و ﺗﻌﺪد زاﺋﺮﯾﻦ‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫ﺻﻮرت ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ اي از ﺑﻨﺎﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ در ﮐﻨﺎر ﻫﻢ درآﻣﺪه اﻧﺪ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﻣﺴﺠﺪ‪،‬‬
‫ﭼﻠﻪ ﺧﺎﻧﻪ‪ ،‬زاﺋﺮ ﺳﺮا و ‪....‬‬
‫ﺑﺮﺧﯽ از اﯾﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻫﺎ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﺳﺘﻘﺒﺎل ﻣﺮدم و ﮔﺴﺘﺮش ﮐﺎﻟﺒﺪي ﺑﻪ ﺻﻮرت‬
‫ﺗﻔﺮﺟﮕﺎه در آﻣﺪه اﻧﺪ ﮐﻪ در ﮔﻮﻧﻪ اي از ﺑﺎﻏﻬﺎ ﺑﻪ ﻧﺎم ﺑﺎغ‪-‬ﻣﻘﺒﺮه ﻣﯽ ﮔﻨﺠﻨﺪ‪.‬‬

‫اﻣﺎﻣﺰاده ﻣﺤﺮوق‬
 ‫ﺑﺮج رادﮐﺎن ﺧﺮاﺳﺎن‬ ‫ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎ‬

‫ﺑﺮج ﻋﻼء اﻟﺪﯾﻦ وراﻣﯿﻦ‬

‫ﮔﻨﺒﺪ ﻗﺎﺑﻮس‬ ‫ﺑﺮج رادﮐﺎن ﮐﺮدﮐﻮي‬
‫ﺷﺎﻫﭽﺮاغ‬
‫ﻋﺒﺪاﻟﺼﻤﺪ ﻧﻄﻨﺰ‬
‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺑﺎﯾﺰﯾﺪ ﺑﺴﻄﺎﻣﯽ‬
‫ﺷﺎه ﻧﻌﻤﺖ اﷲ وﻟﯽ‬
‫ﺷﯿﺦ ﺻﻔﯽ اﻟﺪﯾﻦ اردﺑﯿﻠﯽ‬
‫• وﯾﮋﮔﯽ ﻫﺎ‬ ‫ﻣﺼﻠﯽ‬
‫• ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎ‬
 ‫وﯾﮋﮔﯽ ﻫﺎ‬
‫‪ .‬ﻣﺼﻠﯽ ﻓﻀﺎﯾﯽ اﺳﺖ ﺑﺮاي اﻗﺎﻣﻪ ﻧﻤﺎز ﻋﯿﺪﯾﻦ ﺷﺎﻣﻞ ﻧﻤﺎز ﻋﯿﺪ ﻓﻄﺮ و ﻋﯿﺪ ﻗﺮﺑﺎن‪.‬‬
‫‪ .‬ﻣﺼﻠﯽ ﻓﻀﺎﯾﯽ روﺑﺎز اﺳﺖ و ﻣﻌﻤﻮﻻ در ﺣﺎﺷﯿﻪ ﯾﺎ ﺧﺎرج ﺷﻬﺮ واﻗﻊ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ .‬در ﺑﺮﺧﯽ از ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺑﻪ ﻣﺼﻠﯽ ﻋﯿﺪﮔﺎه ﻫﻢ ﻣﯽ ﮔﻮﯾﻨﺪ ﮐﻪ ﺟﺰﯾﯽ از ﻋﻀﺎﻫﺎي‬
‫ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺷﻬﺮي اﺳﺖ ﮐﻪ ﺣﺪاﻗﻞ در دو زﻣﺎن ﻣﺤﻞ ﺗﺠﻤﻊ ﺷﻬﺮوﻧﺪان ﺑﻪ ﺻﻮرت‬
‫ﻋﻈﯿﻢ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ .‬زﻣﯿﻦ ﻣﺼﻠﯽ ﺑﺎﯾﺴﺘﯽ ﻫﻤﻮار ﺑﻮده ﯾﺎ در ﺻﻮرت ﺷﯿﺒﺪار ﺑﻮدن‪ ،‬ﺷﯿﺐ آن ﺑﻪ ﺳﻤﺖ‬
‫ﻗﺒﻠﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭼﺮا ﮐﻪ اﻣﺎم ﺑﺎﯾﺪ در ﺳﻄﺤﯽ ﭘﺎﯾﯿﻦ ﺗﺮ از ﻧﻤﺎزﮔﺰاران ﺑﺎﯾﺴﺘﺪ‪.‬‬
‫‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ ﻋﻨﺼﺮ ﺿﺮوري ﻣﺼﻠﯽ ﯾﮏ ﻣﺤﺮاب اﺳﺖ و ﮔﺎﻫﺎ دﯾﻮاري ﻧﯿﺰ دور ﻣﺤﻮﻃﻪ‬
‫آن ﮐﺸﯿﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ .‬در ﺑﺮﺧﯽ از ﺷﻬﺮﻫﺎ ﻣﺼﻠﯽ در ﻃﻮل ﺳﺎل ﺑﻪ ﺟﺎي ﺗﻔﺮﺟﮕﺎه و ﺑﺎغ ﻋﻤﻮﻣﯽ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺼﻠﯽ ﻣﺸﻬﺪ‬

‫ﻣﺼﻠﯽ ﻃﺮق ﺧﺮاﺳﺎن‬

 ‫ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎ‬

‫ﻣﺼﻠﯽ ﯾﺰد‬
‫ﺑﺎغ ﻣﺼﻠﯽ ﻧﺎﯾﯿﻦ‬
 ‫• ﺧﺎﻧﻘﺎه‬
‫• ﺗﮑﯿﻪ‬ ‫ﺳﺎﯾﺮ ﺑﻨﺎﻫﺎي ﻣﺬﻫﺒﯽ‬
‫• ﺣﺴﯿﻨﯿﻪ‬
 ‫ﺧﺎﻧﻘﺎه‬
‫‪ .‬ﻣﺤﻠﯽ ﻣﺨﺼﻮص دراوﯾﺶ اﺳﺖ ﮐﻪ در آن ﻋﻼوه ﺑﺮ ﻣﺮاﺳﻢ ﻋﺒﺎدي‪ ،‬ﺗﺪرﯾﺲ‪،‬‬
‫آﻣﻮزش ﺗﯿﺮاﻧﺪازي و ورزش ﻧﯿﺰ اﻧﺠﺎم ﻣﯽ ﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ .‬ﻣﮑﺎن اﺳﺘﺮاﺣﺖ در راه ﻣﺎﻧﺪﮔﺎن ﻧﯿﺰ ﺑﻮد‪.‬‬

‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺷﯿﺦ ﺻﻔﯽ اﻟﺪﯾﻦ‬

 ‫‪ .‬ﺣﮑﻮﻣﺖ ﺻﻔﻮﯾﺎن ﻧﺸﺎت ﮔﺮﻓﺘﻪ از ﻫﻤﯿﻦ ﺧﺎﻧﻘﺎه ﻫﺎ ﺑﻮد‪.‬‬
‫‪ .‬ﺧﺎﻧﻘﺎه ﺷﯿﺦ ﺻﻔﯽ اﻟﺪﯾﻦ اردﺑﯿﻠﯽ ﺟﺪ ﺑﺰرگ ﺻﻔﻮﯾﺎن ﯾﮑﯽ از ﻣﻌﺮوﻓﺘﺮﯾﻦ ﺧﺎﻧﻘﺎه ﻫﺎ‬
‫ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻘﺒﺮه ﺷﺎه اﺳﻤﺎﻋﯿﻞ ﺻﻔﻮي ﻧﯿﺰ در ﮐﻨﺎر ﻣﻘﺒﺮه ﺷﯿﺦ ﺻﻔﯽ واﻗﻊ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺧﺎﻧﻘﺎه ﻧﻌﻤﺖ اﷲ وﻟﯽ در ﻣﺎﻫﺎن‬ ‫ﺧﺎﻧﻘﺎه ﭘﯿﺮ ﻣﺮﺗﻀﯽ در اردﺳﺘﺎن‬

 ‫ﺣﺴﯿﻨﯿﻪ‬
‫‪ .‬ﻓﻀﺎﯾﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻓﻘﻂ ﻣﺮاﺳﻢ ﻣﺬﻫﺒﯽ و ﻋﺰاداري ﻫﺎ ﺧﺼﻮﺻﺎ در اﯾﺎم ﻣﺤﺮم‪ ،‬در‬
‫آﻧﺠﺎ ﺑﺮﮔﺰار ﻣﯽ ﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺣﺴﯿﻨﯿﻪ – دوره ﻗﺎﺟﺎري‬

 ‫ﺗﮑﯿﻪ‬
‫‪ .‬در ﺗﮑﯿﻪ ﻋﻼوه ﺑﺮ ﻋﺰادارﯾﻬﺎ ﺳﺎﯾﺮ ﻣﺮاﺳﻢ از ﺟﻤﻠﻪ ﺟﺸﻦ و ﻣﻮﻟﻮدي ﺑﺮﮔﺰار ﻣﯽ ﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ .‬در اﻏﻠﺐ ﺷﻬﺮﻫﺎ ﺗﮑﯿﻪ و ﺣﺴﯿﻨﯿﻪ ﻓﻀﺎي ﻣﺤﺼﻮري ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻓﻀﺎي‬
‫ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺑﺨﺸﯽ از ﮔﺬر را ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﯽ دادﻧﺪ‪ .‬ﮔﺎﻫﯽ ﻧﯿﺰ ﻓﻀﺎﯾﯽ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﭼﻮن ﺳﺎﯾﺮ‬
‫ﺑﻨﺎﻫﺎي ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺷﻬﺮ داﺷﺘﻪ اﻧﺪ و ﯾﮑﯽ از ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺗﺸﮑﯿﻞ دﻫﻨﺪه ﻣﺤﻠﻪ و ﻣﺮﮐﺰ‬
‫ﻣﺤﻠﻪ ﺑﻮده اﻧﺪ‪.‬‬
 ‫‪ .‬ﺑﻨﺎي ﺗﮑﺎﯾﺎ از ﺳﺎده ﺗﺮﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﯾﻌﻨﯽ ﭘﻮﺷﺎﻧﺪن ﯾﮏ ﻗﺴﻤﺖ از ﻣﺴﯿﺮ ﯾﺎ ﻣﺤﻞ‬
‫ﺗﻘﺎﻃﻊ ﭼﻨﺪ ﮔﺬر ﺑﺎ ﭼﺎدر وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺗﺎ ﯾﮏ ﺑﻨﺎي ﻣﺴﺘﻘﻞ و ﺑﺎ ﺷﮑﻮه ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﮑﯿﻪ‬
‫دوﻟﺖ ﺗﻬﺮان‪.‬‬
‫‪ .‬ﺑﻨﺎي ﺗﮑﯿﻪ از ﯾﮏ ﻃﺒﻘﻪ ﺗﺎ ﺳﻪ ﻃﺒﻘﻪ وﺟﻮد داﺷﺖ؛ در ﺑﻨﺎﻫﺎي ﯾﮏ ﻃﺒﻘﻪ ﺧﺎﻧﻤﻬﺎ‬
‫در ﭘﺸﺖ ﺑﺎم ﻧﺎﻇﺮ ﻣﺮاﺳﻢ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬در ﺑﻨﺎﻫﺎي دو ﻃﺒﻘﻪ و ﺳﻪ ﻃﺒﻘﻪ در ﻃﺒﻘﻪ دوم؛‬
‫ﻃﺒﻖ ﺳﻮم ﺗﮑﺎﯾﺎي ﺳﻪ ﻃﺒﻘﻪ ﺟﺎﯾﮕﺎه اﻓﺮاد ﺧﺎص ﺷﻬﺮ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺗﮑﯿﻪ اﻣﯿﺮ ﭼﺨﻤﺎق‬
‫ﺣﺴﯿﻨﯿﻪ ﺷﺎه وﻟﯽ ﺗﻔﺖ‬